A DIVERSIDADE CLIMÁTICA DE ESPAÑA

TEMA 2

FACTORES DO CLIMAFACTORES XEOGRÁFICOS

• LATITUDE: zona temperada do hemisferio norte, isto determina as catro estacións, dúas ben marcadas separadas por outras dúas que serían de transición, primaveira e outono. En Canarias non existen os contrastes entre estacións.• SITUACIÓN: situación entre dúas masas de auga

de características térmicas diferentes e entre dous continentes que dan lugar a masas de aire distintas. Canarias terá unha maior influencia mariña e do continente africano.• INFLUENZA DO MAR: escasa no interior da

península pola súa anchura, forma das costas e os relevos paralelos á costa. Na periferia uinfluirá moito o mar e no interior o clima se continentaliza.

FACTORES XEOGRÁFICOS • O RELEVO:• Disposición do relevo:• Paralelos á costa que frean a influenza do mar.• A posición oeste-leste da maioría dos relevos

favorece a entrada das masas do oeste ainda que o carácter macizo da península fai que perdan humidade.

• Concas pechadas do Douro e Ebro produce néboas(por estancamento do aire) e poucas precipitacións (descargan nas montañas que os rodean)

• Altitude: A temperatura diminúe 0,5/0,6 cada 100 metros, precipitación ocultas xeada e orballo e horizontais (mar de nubes)

• Orientación: solleiro (Sur) e avesedo ou umbría(norte)

EFECTO FOEHN

FACTORES DO CLIMA:FACTORES TERMODINÁMICOS: CIRCULACIÓN

ATMOSFÉRICA• CORRENTE EN CHORRO JET STREAM (CIRCULACIÓN EN ALTURA) Trátase de:• Unha forte corrente de vento• De estrutura tubular• Circula en dirección oeste-leste entre os 9 e 11 km de altitude, separa masas de aire frio do polo, á esquerda • da súa traxectoria, das altas presións subtropicais á súa dereita.Velocidade variable:• Cando circula a 150 km/h presenta ondulacións.• Cando circula a inferior velocidade describe profundas ondulacións cristas ou dorsais de altas presións ou vales ou valgadas de baixas presións o que lle dá variedade ó tempo da zona temperada.

Desprazamentos estacionais: ascende ou descende por estacións, no invernno descende e no verán ascende.

JET STREAM

FACTORES DO CLIMA:FACTORES TERMODINÁMICOS: CIRCULACIÓN EN

SUPERFICIE• Centros de acción:• Presión atmosférica e o peso do aire sobre unha

superficie. Represéntanse con isobaras (liñas que unen puntos de igual presión) de 4 en 4 mb.• Alta presión: + de 1016 mb• Baixa presión: - de 1016 mb

FACTORES DO CLIMA:FACTORES TERMODINÁMICOS: CIRCULACIÓN EN

SUPERFICIE

• Unha alta presión ou anticiclón e unha zona de altas presións rodeado por outras de presión máis baixas, circulando no sentido das agullas do reloxo.• Unha baixa presión, depresión, borrasca ou ciclón

e unha zona de baixas presións menos de 1016mb rodeados de presións máis altas, circulando os ventos en sentido contrario ás agullas do reloxio. Dando lugar a tempo inestable.

CENTROS DE ACCIÓN TÉRMICA

• Térmicos: Por arrefriamento ou quentamento do aire.

Un Anticiclón prodúcese cando unha masa de aire se arrefria descendendo e exercento unha alta presión.

Unha borrasca ou baixa térmica fórmase cando o aire se quenta pesa menos e ascende e xenera unha baixa.

CENTROS DE ACCIÓN DINÁMICOS• Fórmanse en determinadas zonas nas que, en altura, a

corrente do chorro forma cristas ou valgadas.Os principais centros de acción son os seguintes:Centros de acción anticiclónicos: Azores desprázase

cara o sur no inverno e cara o norte no verán. Ademáis dos anticiclos polares atlánticos o anticiclón escandinavo e os térmicos do continente europeo e da propia península(arrefriamneto do solo no inverno)

Centros de acción depresionario: Islandia, a do Golfo de Xénova, formadas por aire frio depresionario que chega desde Europa continental ao Mediterraneo máis cálido e húmido, tamén depresións de África e do interior penínsular (polo quentamento do solo no verán)

CENTROS DE ACCIÓN QUE DIRIXEN A ACCIÓN SOBRE A PENÍNSULA

• Centros de acción anticiclónicos:• Anticiclóns das Azores• Anticiclóns polares

atlánticos• Anticiclón

Escandinavo• Anticiclón do interior

da Península• Anticiclón do

continente europeo

CENTROS DE ACCIÓN DEPRESIONARIOS

• Depresión de Islandia• Depresión do Golfo

de Xénova• Depresión de

Europa continental.• Depresión térmica

do Norte de Africa.• Depresión térmica

do interior da Península.

MASAS DE AIRE• Am: Ártico marítimo: fría e de

escasa humidade que logo se humedece e produce nevadas e temperaturas frías.

• Ac: Artico continental da Siberia. Produce frío, xeada e ceos despexados.

• Pm: Polar marítimo do Atlántico norte e fría, vaise requentando e produce precipitacións e no verán fortes treboadas.

• Pc: Polar continental. Fría, seca e produce días soleados.

• Tm: Tropical marítimo das Azores. Cálida, húmida. Da temperaturas altas no verán e suaves no inverno.

• Tc: Tropical continental do Norte de Africa. Temperaturas elevadas e extrema sequidade.

AS FRONTES• Son superficies que

separan dúas masas de aire de diferentes características, dando lugar a un brusco cambio de temperaturas a ambos lados da fronte para España a fronte máis importante é a Fronte Polar, que separa a as masas de aire polar e tropical.

ELEMENTOS DO CLIMA

• Insolación: Cantidade de radiación recibida, en España máis de 2000 horas de sol. Contrastes entre cornisa cantábrica e o sureste peninsular e canarias.

• Nebulosidade: Ceo cuberto por nubes, máis nubosa o Cantábrico, maior número de días despexados no val do Guadalquivir.

• Temperatura: Mídese en ºC (represéntase no mapa con isotermas). Diferencias por distancia ao mar, latitude e altura

a) Amplitude térmica anual: Diferencia entre a temperatura media do mes más cálido e o máis frio. A menor en Canarias a maior no interior penisular. b) As Xeadas: Cando o aire baixa de cero grados a auga que contén conxélase e deposítase en forma de xeo. Por irradiación: Arrefriamento do solo Por advección: Pola chegada dunha masa de aire moi fría

ELEMENTOS DO CLIMA

• Humidade: Cantidad de vapor de auga que contén o aire, nas costas e na submeseta norte superan o 70%.(maior canto máis proximidade ao mar)

• Néboa: suspensión de diminutas gotas de auga na capa inferior da atmósfera, pode ser por irradiación perda de nocturna do calor do solo e advección pola chegada de masas de aire calído sobre un solo frío ,

ELEMENTOS DO CLIMA• Calixeiro: Bruma causada por diminutas partículas de po, fórmanse na España seca no verán debido ao forte quentamento do solo• Presión atmosfériac: Na penísula dominan as altas presións en inverno e as baixas presións en outono en primavera e as altas de novo no verán. Baixas térmicas no interior.• Os ventos: movimentos horizontais do aire en superficie dende as altas ás baixas presións. (tipos de vento: , galerna, cerzo, nordés, tramontana)• Precipitacións Convección: Debido ao quentamento do solo Orográficas. Polo relevo De fronte: Ao entrar en contacto dúas masas de aire unha quente e outra fría, ascendendo a primeira debido ao empuxe da segunda. Latitude e situación: Determinan o predominio de borrascas ou anticiclóns a longo do ano. Apertura ao mar: En zonas ailladas da influencia marina, o frío do inverno favorece a formación de anticiclons e a calor do verán da lugar a precipitacións convectivas. O relevo: As precipitacións medran coa altura e descenden nas zonas encerradas por montañas.

• As diferenzas de temperatura entre as latitudes orixinan diferenzas de presión, que provocan a circulación do vento entre as altas e baixas presións. Grazas a isto hai un intercambio de calor.

• No ecuador: baixas presións: alisios ata os 30º; e ventos do Oeste. Ata os 50º.

• Os polos: altas presións.• Zonas temperadas: chocan os

ventos do este cos do leste dos polos e chocan no FRONTE POLAR.

ELEMENTOS DO CLIMA• Evaporación:Transformación da auga en vapor, a maior

temperatura maior evaporación. Maior de norte a sur e nas horas cenrais do día.

• Evopotranspiración: Debido á insolación e á transpiración das plantas e do solo

• Aridez: Insuficiencia de auga no solo e na atmósfera, maior canto menor son as precipitacións e maiores son as temperaturas.

• Aridez mensual= 2Tª ºC >Pmm segundo Gaussen• Aridez xeral: precipitacións entre temperatura media

anual máis dez.• Húmida: >30• Semihúmida: 20-30• Semiárida: 10-20• Subdesértica ou esteparia: 5-10• Rexión desértica: 0-5

INTERPRETACIÓN DUN MAPA METEREOLÓXICO DO TEMPO.

Introdución: “Imos comentar un mapa meteorolóxico do tempo en superficie…”• Centros de acción:• Localizamos xeográficamente• Pódese coñecer a súa potencia (valor da presión)• Observar a gradiente de presión e forza do vento• Fixarse nas diversas configuracións barométricas

• Frontes: identificación dos frontes• Localizámolos xeográficamente• Comentar os frontes cálidos• Comentar os frontes fríos• Comentar os ocluídos

• Interpretación do mapa. Sinálanse as causas e consecuencias.

• Un anticiclón, alta (presión) ou máximo de presión é unha, figura constituída por isóbaras pechadas, aproximadamente elípticas ou circulares, cuxo valor aumenta para o interior, onde dáse o máximo de presión atmosférica (nos mapas do tempo españois, debúxase unha A sobre ese máximo, e unha H, nos de lingua inglesa).

• Unha borrasca, depresión, baixa (presión), ciclón ou mínimo de presión é unha figura constituída por isóbaras pechadas, aproximadamente circulares ou elípticas, cuxo valor diminúe para o interior, onde dáse o mínimo de presión atmosférica (nos mapas do tempo españois, debúxase unha B sobre ese mínimo, e unha L, nos de lingua inglesa).

• Unha dorsal (anticiclónica), cuña, lomba ou crista é unha figura constituída por isóbaras non pechadas, a modo de prolongación dun anticiclón, con forma de U investida, máis ou menos inclinada.

Figuras barométricas

FIGURAS BAROMÉTRICAS

FIGURAS BAROMÉTRICAS• Unha valgada, seno, surco ou isóbaras en V é unha figura constituída por isóbaras non pechadas, a modo de prolongación dunha depresión, con forma de V, máis ou menos inclinada ou investida. .• Un collado, montura, sela, punto neutro ou punto hiperbólico é unha figura constituída por isóbaras non pechadas e unha típica forma de sela, produto dunha disposición en creu de dous anticiclóns e dúas borrascas.• Se o eixe que une os anticiclóns é dominante, fálase de ponte anticiclónico e, se éo o que une as borrascas, de desfiladeiro de baixas presións. Por isóbaras paralelas se entende un feixe longo, rectilíneo e ben establecido de isóbaras paralelas, • Por último, un pantano barométrico é unha figura caracterizada por presentar un gradiente de presión moi baixo, de modo que ou apenas aparecen isóbaras ou, se hai, compoñen unhas formas laxas, a, veces debuxando pequenos núcleos, con valores próximas aos normais.

TIPOS DE CLIMA EN ESPAÑA

Clima oceánico Clima Mediterráneo

Montaña Canarias

Costeiro Continentalizado Estepario

Zona N. da Península: cornixa cantábrica e Galicia.

Costa Mediterránea menos el SE., costa sur atlántica, Balea-res, Ceuta e Melilla.

Interior peninsular menos a zona media do val do Ebro.

SE. da península e zona media do val do Ebro

Territorios de máis de 1000 m. de altitude

Illas Canarias

Precipitacións

Total 800-1000 mm. ou máis

800-300 la Medite-rránea máis escasa que a sur atlántica

800-300 no centro das depresións casteláns e do Ebro son máis escasas que no occidente peninsular

Menos de 300Menos de 150: clima desértico.

Máis de 1000 Inferior a 300 en as zonas baixas algunhas áreas desérticas menos de 150

Distribución Bastante regular: Meses inferior a 30 mm.: 0. Máximo en inverno. Mínimo relativo en verán

Irregular. . Meses inferior a 30 mm.: máis de 2. Sequía: verán. Máximo: costa Me-dit.: Outono/primav. Costa suratlántica: inverno, outono/inv.

Irregular. . Meses infe-rior a 30 m.: 2. Sequía: verán. Depresións casteláns e do Ebro: Mi-nimo secundario en in-verno, máximo en pri-mavera. Occidente pe-ninsular: máximo: en in-vierno.

Irregular. . Meses inferior a 30 mm.: máis de 7

Regular: norte peninsular.Mínimo relativo o sequía de un ou dos meses de ve-rán: centro y sur peninsular.

Irregular: Meses inferior a 30 mm.: más de 7 Máximo: inverno.

Clima oceánico

Clima Mediterráneo

Montaña Canarias

Costeiro Continentalizado Estepario

Temperatura

Amplitude térmica

Baixa: 9/12º costa.Media: 12/15º inte-rior.

Media: 12 e15/16º Alta: superior a 16º Baixa/media: costa SEAlta: interior SE. e val do Ebro

Baixa.Maior canto máis Meridional é a montaña.

Moi baixa: menos de 8º.Aumenta coa altura nas zonas baixas

Verán Fresco: ningún mes con media igual ou superior a 22º

Caloroso: algún mes con temperatura superior o igual a 22º

Fresco: na submeseta norte e terras altas de Teruel, Guad. e Cuenca.Caloroso: na submeseta sur, bordes del val do Ebro, Estremadura e interior de Andalucía.

Caloroso: algún mes con tempera-tura superior ou igual a 22º

Fresco: ningún mes con media igual ou superior a 22º

Caloroso: algún mes con tempera-tura superior o igual a 22º

Inverno Moderado: na costa (mes máis frío: entre 10 e 6º)Frío: interior (6-3º)

Suave: a media do mes máis frío no baixa de 10º

Frío: submeseta norte, submeseta sur e bordes do val do Ebro.Moderado: Estremadura e interior de Andalucía

Suave: na costa do SE.Moderado ou frío: interior do SE. val do Ebro.

Frío. Moi suave: ningún mes con temperatura media inferior a 17º

Temperatura Media anual

Entre 11º e 15º Entre 14º e 18º 9,8º/11 León18 º Sevilla

16/17º costa SE.Menos de 17º int

Baixa, menos de 10º

15/20º

CLIMA OCEÁNICO• Precipitacións: abundantes

e regulares. Máis de 800 mm. Máis de 150 días de chuvia. Distribución regular. Máximas no inverno e mínimas no verán.

• Temperaturas: suaves e a AT baixa (menos de 15,6º). Na costa: Veráns frescos e invernos moderados, AT 9º e 12º). No interior os invernos son máis fríos (menos do 6º) e a AT aumenta (entre 12 e 15º)

CLIMA MEDITERRÁNEO MARÍTIMO

• Precipitacións escasas (entre 800 e 300 mm). Na costa mediterránea son menores (agás en Cataluña). O máximo dáse no outono polas tormentas e gotas frías. Na costa sudatlántica as precipitacións son máis abundantes e o seu máximo dáse no inverno ou no outono inverno

• Temperaturas: aumentan de Norte a Sur con AT de 12º-15º. Veráns calurosos e invernos suaves. O mes máis frío non baixa dos 10º.

CLIMA MEDITERRÁNEO CONTINENTALIZADO

• Precipitacións: entre 800 e 300 mm. No centro das depresións casteláns e do Ebro son menores polo encaixamento. Mínimo en inverno pois o frío favorece a situación anticiclónica. O máximo dáse nos equinocios cando o debilitamento de A permite a entrada de borrascas. No sector occidental as precip. Son máis abundantes

• Temperaturas: AT alta, máis de 16º. Submeseta norte: veráns frescos e invernos fríos. Submeseta sur e bordos do Val do Ebro, veráns calorosos e invernos fríos. Subtipo de Estremadura e interior de Andalucía: veráns moi calorosos e invernos moderados.

Cáceres

MEDITERRÁNEO SECO, SUBDESÉRTICO OU ESTEPARIO

• Precipitacións: inferiores a 300 mm. No SE a aridez débese a que se atopa abrigado das borrascas atlánticas, chegan con dificultade as B mediterráneas e son frecuentes as adveccións secas de Africa. Na zona Media do val de Ebro, débese ao illamento das borrascas polo S.Ibérico e C. Costero catalana.

• Temperaturas: Estepa cálida con medias de 17º e º8º e invernos suaves. Estepa fría do sueste interior e val do Ebro con tª inferior a 17ºC e invernos moderados ou fríos

CLIMA DE MONTAÑA

• Precipítacións que superan os 1000 mm ao ano.• Temperaturas

enxeral baixas con veráns frescos e invernos fríos.• Diferenzas entre as

montañas do norte e as do centro.

CLIMA DAS CANARIAS

• Inflúe A das Azores, os ventos alisios do NE. A corrente fría de Canarias.• Precipitacións moi

escasas nas zonas baixas entre 300 e 150 ó ano. Máximos no inverno.• Temperaturas:

cálidas todo o ano, ningún mes baixa dos 17º e a AT é inferior a 8º.

COMENTARIO DUN CLIMOGRAMA• Precipitacións:• Moi Abundante: máis de 1000 mm (montaña)• Abundante: superior a 800 mm (oceánico)• Escaso: entre 800 e 300 mm (med.costeiro ou

continentalizado)• Moi escaso: inferior a 300 mm.• Menos de 150 mm desértico• Regularidade: ningún mes seco (oceánico)• Bastante regular: máximo dous meses secos (oceánico

de transición)• Irregular: se hai máis de dous meses secos (mediterráno)• Moi seco: cando hai máis de sete meses secos• MIRAR EN QUE ESTACIÓN CHOVE MÁIS• FORMA DE CAER AS PRECIPITACIÓNS

COMENTARIO DO CLIMOGRAMA

• Temperaturas:• Temperatura media anual• Amplitude térmica (ver gráfico)• Temperatura do verán• Temperatura do inverno (suave, máis de 10ª, moderado,

entre 6 e 10º, frío, inferior a 6º)• Aridez: aridez mensual (Gaussen). Obsérvase se a liña as

Temperaturas supera á barra de precipitacións. A aridez xeral (Meyer)

COMENTARIO DUN CLIMOGRAMA

• Identificación do clima• Localización xeográfica• Relación do clima con outros elementos do

medio.