9.VI. Chuong3
of 179
-
Upload
tanphongphutu -
Category
Documents
-
view
219 -
download
0
Transcript of 9.VI. Chuong3
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
1/179
1
Ch−¬ng III
ViÖt Nam-§¹i Nam thêi
NguyÔn nöa ®Çu thÕ kû XIX
1. V−¬ng triÒu NguyÔn
1.1. V−¬ng triÒu NguyÔn thµnh lËp
N¨m 1802, sau khi ®¸nh b¹i chÝnh quyÒn T©y S¬n cuèi cïn, Nuy!n ¸nh"hi#" $%& '−¬n "(iÒu Nuy!n )1802*1+-./ ©y $ '−¬n "(iÒu &hn ki#ncuèi cïn "(n $3ch s4 5i6" Nam, "7n "¹i "(n khn "h9i ian 1: n¨m nh −niai
®¹n ®;c $%& c k? @i h¬n n4a "h# kA/ N¨m 18-8, "hBc @©n Ch¸&
nD sEn F©m $−Gc, "(iÒu ®Hnh Iu# "Jn b−Kc nh©n nh−Gn (7i ®i ®#n kL k#"c¸c hi6&
−Kc ®Mu hn ' cuèi cïn @©n "n b; ®" n−Kc ch Ch¸&, "(O "hnh chÝnhquyÒn bï nhHn "(n "ay "hBc @©n Ch¸& )188*1+-./
ChD h6 c¸c 'ua "(iÒu Nuy!n
TT IP ' "Qn hEy NiQn hi6u Ri#u hi6u
1 Nuy!n ChEc ¸nh
)h
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
2/179
2
1 R" ny 1+ "h¸n h¹& n¨m _A R/ N¨m _A R n=i chun $ n¨m 181+ nh−n 1+*12 $ny :*2*1820 "[c ® chuy`n san n¨m 1820/
In #
V Nuy!n I7n Z%"
)Th¨n, Ri!n.
)18U*188:.
Ii6& Ia )188:. Ch# ®#, sau "(uy
"Yn 5¨n Xn u%n
5−¬n
U Nuy!n ]n ¨n
)I¹, Ii6u, ]n I,
Z−dn Thi6n.
)18V+*188.
_i#n ChEc )188. Win Nh3 TYn
In #
8 Nuy!n ]n X3ch
)Rinh. )18U1*1+:.
Im Nhi )188-. )e3 bf" '1 b3 ®1y.
+ Nuy!n ]n guy
)ei6n, )]n _, ]n
−9n. )18V*188+.
7n _h¸nh )188-*188+. nh TYn ThuMn
In #
11 Nuy!n e4u X©n )18U+*
11+-.
Thnh Th¸i )188+*1+0U. )Th=ai 'i, b3 ®y.
12 Nuy!n 5nh San
)1+00*1+-.
Zuy T©n )1+0U*1+1V. )e3 &h# '1 b3 ®1y.
1: Nuy!n e4u )188-*11+2-.
_hi 3nh )1+1V*1+1+2-. Ijn TYn TuyQnIn #
1 Nuy!n 5nh Th^y
)1+1:*1++U.
e ¹i )1+2V*1+-. Th=ai '3
h−¬n ny iKi h¹n ®#n "( −Kc cu;c kh¸n chi#n chèn Ch¸& khOi ®Mun¨m 18-8 nQn ch> "(Hnh by $3ch s4 ®N" n−Kc "(n bèn ®9i 'ua ®Mu "(iÒu Nuy!n"J Wia Xn ®#n TB [c/
Nuy!n ¸nh )"( −Kc khi $Qn nYi. 5ua Rinh R6nh 5ua TB 0[c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
3/179
:
Sau khi $Qn nYi, n¨m 180, Wia Xn ®Di "Qn n−Kc $ 5i6" Nam/ Nh−nquèc hi6u 5i6" Nam ch−a k3& ®i ' "iÒm "h[c ' "Hnh cm c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
4/179
-00
18:8 Rinh R6nh ® quy#" ®3nh ®Di $ 0¹i Nam, m;" bi`u "h3 "inh "hMn "B
"Yn @©n ";c, s¸nh nan 'Ki nh 0¹i Thanh bQn T(un uèc/
Z−Ki "h9i Nuy!n nÒn "hèn nh" quèc ia ®−Gc F¸c $%& "(Pn 'n/ _` "J
n¨m 1-:: khi Nuy!n _im @Bn $¹i nh XQ, ®" n−Kc bf" ®Mu "h9i k chia cf"k? @i "J Nam "(iÒu*efc "(iÒu ®#n n Ni*n T(n/ N¨m 1U8V, qu©nT©y S¬n @ Nuy!n Iu6 ch> huy, sau khi ®¸nh "an my '¹n qu©n T(3nh O ChEgu©n, ® '−G" sYn Wianh (a bfc/ Th# chia cf" n T(n*n Ni "uy ®chm @[", nh−n nÒn "hèn nh" m &hn "( T©y S¬n "¹ (a 'ln cn nhiÒuh¹n ch#, 'Ki 'i6c ba anh m T©y S¬n mi n−9i cai "(3 m;" 'ïn/ 5Ki sB "hnh$%& "(iÒu Nuy!n, ®" n−Kc ®−Gc "hèn nh" "(Pn 'n 'Ki m;" $nh "hD (;n @i"J R^c Nam uan ®#n mi Rau/ NÒn "hèn nh" ®= ®−Gc F¸c $%& "(Qnnhon "iÒn ®Ò @ &hn "( T©y S¬n "¹ (a, cn $ sB "h` hi6n "Hnh cm,
nuy6n 'Pn ' L chÝ c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
5/179
-00
2 §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/ t, Nge S4 hPc, I/1+V:, "(/1:V: §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/ t5, S®@, I/1+V:, "(/2-,180*281/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
6/179
-01
® In Sa ' bn ®7/ Th¸n V n¨m 18:-, Rinh R¹n quy#" ®3nh @Bn
®Òn "h9 "hMn O quMn ® In Sa*m;" hnh ®;n "h` hi6n ( (6" ch< quyÒn
cnh un Ni, eHnh 3nh
chuyQn chO '%" $i6u ®#n @Bn mi#u )c¸ch " mi#u cD U "( −Gn./ eQn " mi#u
@Bn bia ®¸, &hÝa "( −Kc mi#u F©y bHnh &hn/ R−9i ny $m Fn (7i 'Òx-/
Ti#n "hQm m;" b−Kc, ®Mu n¨m 18:V Rinh R6nh chun y $9i "©u c ®−Gc m;" n¬i, cn ch−a( (n/ In n¨m, nQn &h¸i n−9i ®i @ F?" ch khf& ®` "hu;c ®−9n bi`n/gin "J n¨m nay "(O 'Ò sau, mi khi ®#n h¹ "uMn "h¸n WiQn, chPn &h i̧ biÒn binh
"huA qu©n ' '6 i¸m "hnh ®¸& m;" chi#c "huyÒn Y, nhjm "h−Gn "uMn "h¸nhai "hH ®#n un Ni, bf" hai ">nh un Ni, eHnh 3nh "huQ chi#c
"huyÒn cnh h¹" n, &h−¬n h−Kn n, c¸ch b9 bi`n chJn ba nhiQu @pm/
Nh" nh" n=i (, ®m 'Ò @©n "(Hnh/ 5ua y $9i "©u/ Sai Su" ®;i ThuA qu©nCh¹m Iou Nh%" ®m binh "huyÒn ®i/ hun ch man "h 10 c¸i bi , ®#nn¬i ®= @ïn $m @u hi )mi bi @i - "h−Kc, (;n - "c, @y 1 "c, mp" bikhfc nhon cho wRinh R¹n "h[ 1U, n¨m eÝnh Th©n, ThuA qu©n h¸nh ®;i"( −On Su" ®;i Ch¹m Iou Nh%", '©n m6nh ®i In Sa "(Yn nm ® ®¹c
®#n ®©y $−u @u ®` hi nhKxV/ Nhon ®n cYn c¸n ®#n quMn ® InSa 'ln @i!n (a $iQn "^c "(n nhon n¨m sau ®=/ Th¸n U n¨m 18:8, wYn b;
5iQn n¹i $an R%u Th−On '©n m6nh &h¸i ®i cYn c¸n In Sa 'Ò, ®m
bn ®7 @©n $Qn/ 5ua ch $ "(i qua §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/ gt5, S®@, I/1+V-, "(/18+*1+0/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
7/179
-02
- §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/gt5, S®@, "(/:0+/
V §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/g5ttt, S®@, I/1+VU, "(/:0*:1/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
8/179
nhiÒu n¬i, Fm ® "−9n "%n, s 'Ki &h¸i 'iQn mPi $Mn "hH h¬i h¬n/ R%u
Th−On ' c¸c n−9i cïn ®i ®Òu ®−Gc ia "h−On ¸ quMn ' "iÒnxU/
T(n khi "hBc hi6n s[ m6nh "hiQn $iQn ny ® c= khYn Ý" nhon m"
m¸", hy sinh/ Th¸n U n¨m 18:+, wCh¸i 'iQn ®i In Sa $ bPn Su" ®;i ThuA s−Ch¹m 5¨n ei6n "( −Kc ®©y b3 b s=n $m "n m¸", ®#n nay $^c "^c 'Ò "Ki kinh/Ii, chEn n=i c= "huA "hMn c[u iE&/ 5ua sai b; X! chPn ®3a ®i`m O ®7n c4a
bi`n Thu%n \n ®p" ®n @ïn $! "am sinh h−Kn (a bi`n $! "¹/ Th−On ch bPnCh¹m 5¨n ei6n ' c¸c 'iQn biÒn binh, @©n ®i "h &h¸i ®n c= "h[ b%c kh¸c
nhaux8/
5i6c "hBc "hi ch< quyÒn c
huy "i#n ' ChE gu©n/ ¸m "n qu©n c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
9/179
nh Nuy!n, muèn m;" '3 'ua nh "uDi ®` @! khèn ch#/ Nhon n−9i kh¸c,"(n ®= c= Wia Xn, ch< "( −¬n $%& In "4 Nuy!n ChEc 08m, khYn ch> 'H'3 hn
U §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/gg, S®@, I/1+V8, "(/18:/
8 §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/ggt, S®@, I/1+V+, "(/1-/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
10/179
"4 ny ® "( −On "hnh, m cn 'H ® nhHn "hy O cn n−9i ny nhon &hmch" cMn "hi#" c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
11/179
en ®7 n−Kc 5i6" Nam{¹i Nam "h9i Nuy!n
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
12/179
TJn ®−Gc (|n cp& bOi nhon nh nh nhiQm khfc, bn "Ýnh "hYnminh, quy#" ®¸n, Rinh R6nh ® hi6n "hBc h¸ "− "−On chÝnh "(3 c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
13/179
uèi n¨m 1U88, hai m−¬i chÝn '¹n qu©n Thanh k? san F©m $−Gc, Nuy!nIu6 $Qn nYi hn ®# (a efc @i6" Thanh, ChE gu©n "(O "hnh kinh ®Y c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
14/179
5Ò '3 "(Ý c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
15/179
+ Lª Quý §«n ton t!p, T/tv Phñ biªn t¹p lôc, Nge _ha hPc F h;i, I/1+UU, "(/112/10 Lª Quý §«n ton t!p, T/t, S®@, "(/11:/11 §¹i Nam nhÊt thèng chÝ , T/t, Nge Thu%n I¸, Iu#, 1++2, "(/1:/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
16/179
_inh "hnh Iu# njm 'Ò " n¹n sYn I−¬n, h−Kn ®Yn nam, &hÝa"( −Kc c= nEi NB eHnh $m "iÒn ¸n, bQn "(¸i c= 7n I#n $m " $n, bQn &hi c=7n Z 5iQn $m hou hD/ Thnh F©y ki`u 'auban*"h[c ki#n "(Ec "hnh $u}
qu©n sB &h−¬n T©y, nh−n 'ln man ®%m sfc "h¸i "(uyÒn "hèn, ba 7m
ba 'n "hnh $ _inh Thnh, In Thnh ' T4 m Thnh/ In "(¨mcun ®i6n $Kn nh $Mn $−G" ®−Gc F©y @Bn "(n ' ni h6 "hèn "hnh $u}ny, Fa h¬n $ h6 "hèn $¨n "m c¸c 'ua chEa "(iÒu Nuy!n/ _inh "hnh Iu#*
®Mu n chÝnh "(3, hnh chÝnh cnh ca/
S¬ ®7 kinh "hnh ChE gu©n*Iu#
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
17/179
i6n Th¸i Ia ' _ i
Chu '¨n $©u ' X¨n 'ua TB [c
1.3. h«i ph!" #µ "$ng "% "h& ®' (u©n "h$ tËp (uyÒn
N¨m 1802, khi ® c¬ bn ®¸nh b¹i nh T©y S¬n, Nuy!n ¸nh $QnnYi hn ®#, $y niQn hi6u $ Wia Xn/ Nh Nuy!n ®[n "( −Kc nhiÒu kh=kh¨n &hi ii quy#" nhjm @uy "(H ' c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
18/179
"%& "(un quyÒn $Bc &h¸" "(i`n "Jn b−Kc ' ®¹" ®#n ®>nh ca @−Ki "(iÒu 'uaRinh R¹n/ ¸c 'ua Nuy!n O n4a ®Mu "h# kA gtg ®Òu $Qn nYi khi ®
"( −On "hnh,
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
19/179
"J Wia Xn ®#n TB [c ®Òu $ nhon n−9i "hBc sB nfm quyÒn ®iÒu hnh®" n−Kc 'Ki quyÒn $Bc "uy6" ®èi "(Qn @anh nha cn nh− "(n "hBc "#/ 5ua$ n−9i nfm "(n "ay "" c quyÒn $%& &h¸&, hnh &h¸&, "− &h¸&, i¸m s¸", $"Dn ch> huy qu©n ®;i, $ n−9i quy#" ®3nh c¸c chÝnh s¸ch ®èi n;i, ®èi
n¹iz `®m b uy quyÒn "uy6" ®èi ®=, cn $ ®` ®m b quyÒn "hèn "(3 c"(Bc "i#& nfm ®N" _inh k 7m un eHnh, un T(3, un [c*ThJa ThiQn' un Nam ' by "(n 7m Nh6 \n, Thanh I¸, u n Ni, eHnh 3nh,ChE „Qn, eHnh _ h−¬n ' eHnh Thu%n/ 5H nhiÒu $L @, @−Ki "h9i Wia Xn"(iÒu ®Hnh Iu# bu;c &hi ch& nh%n hai khu 'Bc hnh chÝnh c= "Ýnh "(un
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
20/179
ian $ efc Thnh )®p" n¨m 1802. ' Wia 3nh Thnh )®p" n¨m 1808./
efc Thnh 7m n¨m n;i "(n )S¬n Nam
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
21/179
Th−Gn, S¬n Nam I¹, _inh efc, S¬n T©y ' Ii Z−¬n. ' s¸u n¹i "(n)Th¸i NuyQn, X¹n S¬n, TuyQn uan, a ejn, „Qn un ' I−nI¸./ Wia
3nh "hnh 7m bèn "(nv @anh ChiQn T(n ®Di $m "(n ChiQn \n, @anh T(n
eiQn ®Di $m "(n eiQn I, @anh 5nh T(n ®Di $m "(n 5nh Thanh,@anh T(n 3nh ®Di $m "(n 3nh T−9n ' "(n I TiQn ®p" "J n¨m 1810/
[n ®Mu mi "hnh $ ch[c TDn "(n, c= m;" Ii6& TDn "(n )sau
®Di $ Ch= TDn "(n./ TDn "(n c= quyÒn hnh (" $Kn, 'i6c "h¨n i¸n quan
$¹i, F4 $L ki6n "^n ®−Gc "B quy#" ®3nh (7i sau mKi "©u $Qn "(iÒu ®Hnh/ e; m¸ycai "(3 c¸c "hnh 7m ba " $ I; )kiQm Yn., einh )kiQm X¹i., IHnh )kiQm
X!., ®[n ®Mu $ ch[c Tham "(i ®−Gc bi6" &h¸i "J c¸c b; ®#n/
[n ®Mu c¸c @anh $ ch[c X−u "h
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
22/179
nhi6m '^ khOi "h, &h©n &h¸" ' b qun c¸c "i $i6u quan "(Pn c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
23/179
n−Gc $¹i, khOi "h c¸c ch# c¸, $−u io cYn '¨n ' quan "(Pn h¬n $ "hay mp"nh 'ua "hBc hi6n i¸m s¸" cYn 'i6c ' khèn ch# quyÒn $Bc c $ nhonc¬ quan iE& 'i6c, "− 'n ' iE& nh 'ua i¸m s¸" c¸c b; "(n khi nh 'ua 'ln$ n−9i c= quyÒn quy#" ®3nh mPi cYn 'i6c/
¬ quan "(Bc "i#& qun $L ®" n−Kc O c& "(un −¬n $ s¸u b; X¹i, I;,X!, einh, IHnh, Yn "Jn b−Kc ®−Gc hn "hi6n/ Ri b; 'Ki nhon ch[c n¨n,
nhi6m '^ c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
24/179
"i $i6u ®` s4a san 'i6c n−Kcx ) $h%m & 'nh §¹i Nam h(i &i)n *ù l+, Nge Thu%n I¸, Iu#,1++:, T/tt, "(/+,T/t5 "(/11, T/5t "(/1:, T/tg "(/1-, T/gt "(/1U, T/gttt "(/11./1: e; X¹i 7m n¨m "y ' m;" F[, b; I; 7m s¸u "y ' m;" F[, b; X! 7m bèn "y ' m;" F[, b;einh 7m bèn "y ' m;" F[, b; IHnh 7m ba "y ' m;" F[, b; Yn 7m bèn "y ' m;" F[/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
25/179
T(Pn "©m cnh/ N¨m 18:2 F¸ b Wia 03nh Thnh,chia 'ïn $nh "hD "J &h< Ch^n ThiQn ' Nam "hnh 12 ">nh/ Nh− '%y, cn−Kc "J
®©y ba 7m 2+ ">nh ' m;" &hnh ®7n bjn ' "(un
@u efc e; )Ninh eHnh, Nam 3nh, I N;i, I−n „Qn, Ii Z−¬n, efc Ninh,
S¬n T©y. ' s¸u ">nh 'ïn nEi &hÝa bfc )un „Qn, X¹n S¬n, a ejn, Th¸i NuyQn, TuyQn uan, I−n I¸./
_hu 'Bc "J ThJa ThiQn ' nam 7m s¸u ">nh Nam T(un e; )un
Nam, u n Ni, eHnh 3nh, ChE „Qn, eHnh Thu%n, _h¸nh I. '1 s¸u">nh Nam e; )eiQn I, Wia 3nh, 5nh Xn, 3nh T−9n, \n Wian ' ITiQn./
N¨m 18: quy ®3nh "Qn Pi c¸c khu 'Bc hnh chÝnh*®3a $L "Ýnh "J _inh
s− 7mv T "(Bc )un Nam, un Ni., Iou "(Bc )un T(3, un eHnh.,
T k )eHnh 03nh, ChE „ Qn, _h¸nh I, eHnh Thu%n., Iou k )I Tinh, Nh6\n, Thanh I¸., Nam _ )V ">nh Nam e;. ' efc _ )1: ">nh efc e;./
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
26/179
Nh−n ®= ch> $ c¸ch Pi "h sB Fa Mn 'Ki _inh s−, hn "n khYn c= Lnha hnh chÝnh/
e; m¸y cai "(3 c& ">nh ®−Gc "D ch[c $¹i/ [n ®Mu c& ">nh $ ch[cTDn
®èc/ Nh−n "h−9n TDn ®èc $ n−9i &h^ "(¸ch hai ">nh, "(Bc "i#& cai "(3 m;"">nh, ">nh cn $¹i @ m;" TuMn &h< ®[n ®Mu, 'ln ®p" @−Ki sB kiQm qun c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
27/179
T(J Thanh I¸ $ ®" w"han m;cx, quQ h−¬n cnhv S¬n*I−n*TuyQn )S¬n T©y, I−n I¸, TuyQnuan., X¹n*ejn )X¹n S¬n, a ejn., Ii*„Qn )Ii Z−¬n, un „Qn.,
Ninh*Th¸i )efc Ninh, Th¸i NuyQn., 3nh*„Qn )Nam 3nh, I−n „Qn., I*
Ninh )I N;i, Ninh eHnh., \n*Tnh )Nh6 \n, I Tnh., eHnh*T(3 )uneHnh, un T(3., Nam*Ni )un Nam, un Ni., eHnh*ChE )eHnh3nh, ChE „Qn., Thu%n*_h¸nh )eHnh Thu%n, _h¸nh I., \n*eiQn )ChiQn \n,
eiQn I., Xn*T−9n )5nh Xn, 3nh T−9n., \n*I )\n Wian, ITiQn./ TD ch[c cai "(3 c& ">nh 7m hai "yv Ty eè hÝnh )"y ChiQn. &h^ "(¸ch
'i6c "hu "hu#, ®inh ®iÒn '1 h; "3ch @ quan eè chÝnh s[ &h^ "(¸ch, "y ¸n s¸")"y Ni#". &h^ "( ̧ ch 'i6c hHnh¸n @ quan ¸n s¸" s[ &h^ "(¸ch/ 5i6c qu©n sB @ quan 0Ò ®èc, Ch= Ò ®èc, Xnh
binh )">nh $Kn., quan Xnh binh, Ch= Xnh binh )">nh 'Ja ' nh. &h^ "(¸ch/ Nhon ">nh 'n bi`n hpc c= sYn $Kn chy qua ®p" "hQm quan ThuA s− $nh binh &h^ "(¸ch "huA qu©n/ Nhon ">nh 'i6c hPc &h¸" "(ì n ®p" m;" quan èchPc &h^ "(¸ch 'i6c i¸ @^c/ Tn b; ®p" @−Ki sB chi &hèi "(Bc "i#& c ®p" m;" ai "Dn, 'Ò sau ®p" "hQm m;" Ch= "Dn®èi 'Ki nhon "Dn $Kn c= ®inh sè "(Qn -000 n−9i ' (u;n ®" "(Qn 1000 mlu' c¸ch Fa huy6n $~/ Th quy ®3nh n¨m 1828, c¸c ai "Dn, Ch= "Dn &hichPn "(n sè c¸c $L "( −On ' &hi ®−Gc quan "(n, ">nh &hQ @uy6"/
¬n '3 hnh chÝnh c¬ sO $ F1/ [n ®Mu F $ ch[c g "( −On, m;" Fc= "h` c= "J m;" ®#n nhiÒu F "( −On, "u "h quy mY $Kn b? )'Ò ®" ®ai '
®inh sè.1-/ _hYn c= "− $i6u n ch bi#" "(n "( −9n hG& c= nhiÒu F "( −On"hH ch[c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
28/179
1 R;" sè "( −9n hG& $ "hYn, &h−9n, "(an, "(¹i, sO/1- _h s¸" 1 F "hu;c huy6n TJ XiQm ' "h9i ®i`m 180-v 2{1 F ch> c= 1 F "( −On, 1U{1F c= "J 2 F "( −On "(O $Qn, nhiÒu nh" $ -/ Sè $−Gn F "( −On nhiÒu Ý" 'Ò c¬ bn "A $6 "hu%n'Ki quy mY ®" ®ai )Tham kh ean, Nuy!n Zanh Chi6", Nuy!n uan NPc, 5 5¨nu©nv
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
29/179
"(¸ch c ®p" m;" XL "( −On/ ^
"h`v g ®inh sè @−Ki -0 n−9i ch> ®p" m;" XL "( −On/
g ®inh sè "(Qn -0 n−9i ®p" "hQm m;" Ch= XL "( −On/
g ®inh sè "(Qn -0 n−9i ®p" "hQm hai Ch= XL "( −On/
uy#" ®3nh "(Qn c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
30/179
)ChE „6n, un T(3, I Tnh, a ejn. ) §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, "%& gggt, Nge_ha hPc F h;i, I/1+U, "(/2+0.
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
31/179
chÝnh @−Ki "(iÒu Nuy!n/ ` "hi#" ch# ®= '%n hnh c= hi6u qu "h nuyQn"fc "(Qn, nh Nuy!n, nh" $ Rinh R6nh, ® "Jn b−Kc hn "hi6n c¸c ch#®3nh nhjm ®m b sB $iQn k#" chp" ch ioa c¸c c& hnh chÝnh, "¨n c−9n
b; m¸y i¸m s¸" ' ®pc bi6" $ &o t¹o ; tu-)n ch ¸& @^n 'Ki cn quan $¹i ca c& '1 cn ch> m;" n−9i cn®−Gc m "h^/ X6 b c4, 'Ò nuyQn "fc, ®−Gc ¸& @^n (;n (i nh−n quy "(Hnhchp" ch, quy ®3nh ( quan $¹i O ch[c '^ n "hH ®−Gc ®Ò c4 n−9i ' ch[c '^"−¬n [n ' &h¹" npn n#u 'i6c ®Ò c4 khYn ®En hpc 'H "Hnh (iQn m®Ò c4/ n nh− @−Ki "h9i XQ s¬, 'i6c "uy`n chPn quan $¹i "hYn qua kha c4cn 'Ò sau cn chi#m −u "h#/ N¨m 180U Wia Xn mO kha "hi I−¬n ®Mu"iQn ' "J n¨m 1822 Rinh R6nh chÝnh "h[c mO $¹i kha "hi I;i/ TÝnh "J kha"hi I−¬n n¨m 180U
®#n kha "hi I−¬n cuèi cïn n¨m 1+18 ® c= "" c -/22V n−9i ® I−¬ncèn ' "J kha "hi I;i ®Mu "iQn n¨m 1822 ®#n kha "hi I;i cuèi cïn n¨m 1+1+
® c= "" c --8 n−9i ® ®¹i kha/ ChMn $Kn "(n sè nhon n−9i ® ®¹" ®Òu®−Gc bD @^n ' c¸c ch[c '^ c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
32/179
1U Nuy!n Rinh T−9nv >?i c2ch hnh chÝnh @ −3i t"i.u Ainh A+nh, Nge _ha hPc F h;i,I/1++V• ean, Nuy!n Zanh Chi6", Nuy!n uan NPc, 5 5¨n u©nv /0 ch1c b( m2-nh n−3c t"i.u Ngu-4n giai &o¹n 56789566:B S®@/18 = "h` "hy ( khi Fm F?" "hu nh%& c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
33/179
Rinh R6nh ®iÒu ch>nh $¹i ®Yi chE", im $−¬n c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
34/179
h;c., "−¬n ®−¬n 1/1 k )20 h;c F 2V "h¨n F 2,2 k., "(un bHnh m;" "h¸n +- k "h=c• ¹v1V &h−¬n F 1: "h¨n F 2,2 k … -U k, "(un bHnh mi "h¸n :8 k ¹/ T(n ®iÒu ki6n "h#kA gtg, m[c "hu nh%& nh− '%y khYn &hi $ "h&/
R[c chQnh $6ch ioa ®èi "−Gn quan $¹i ca nh" )Th−Gn "h−, TDn ®èc, hm ch¸nh nh3 &hm. 'Ki quan $¹i "h& nh" )$¹i m^c c¸c &h
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
35/179
THnh "(¹n b" Dn c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
36/179
Xn ch> (v wRO Fm s¸ch hHnh "h− c¸c ®9i n−Kc 5i6" "a, mi "(iÒu XL, T(Mn XQnDi $Qn, ®9i n c= ch# ®; cnh "J $u%" nhThanh/ Nh Nuy!n ® ®¹" ®−Gc m^c ®Ých $ "¨n c−9n cYn c^ "(n ¸& ®`
Dn ®3nh F h;i nh−n 'i6c ban hnh b; $u%" ny $¹i $ b−Kc "h^" $ïi "(n h¹"®;n $%& &h¸& 5i6" Nam "h9i "(un ®¹i/
ua "hBc "# "hi hnh b; $u%" ny, nhiÒu 'n ®Ò c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
37/179
20 eè c^c c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
38/179
4u©n ®'i
Thi#" ch# qu©n ch< "%& quyÒn 'Ki c¸c bi6n &h¸& cai "(3 man "Ýnh ¸&ch# hnh chÝnh*qu©n sB ®` b '6 '−¬n "(iÒu ' c¸c m^c ®Ých chÝnh "(3,
kinh "#, F h;i kh¸c bu;c nh Nuy!n &hi "¨n c−9n qu©n ®;i/ eQn c¹nh ®=cn c= nhon $L @ nh− "Hnh "(¹n b" Dn cnh 'ïn nEi
&hÝa bfcv 10 ®inh "uy`n m;"/ Nh Nuy!n 'ln ch< "( −¬n @ïn n−9i nT(n $m nn cè" c chi#m 0‡qu©n sè/ T(n khi ®=, 'ïn n T(n c, ®inh sè :VV/U:2 n−9i, ch> chi#m
2‡ ®inh sè, nh−n sè $Ýnh "uy`n $ 10V/VU: n−9i, chi#m "Ki V0‡ qu©n sè22/
THnh hHnh @©n ®inh ' binh $Ýnh ®Mu "h9i TB [c
_hu 'Bc inh sè Sè $Ýnh
I T>nh "(O (a bfc V1/-U+ V-/+:+ )U ®inh "uy`n 1.
5ïn nEi &hÝa efc +/UVV /+UV )10 ®inh "uy`n 1.
un eHnh ®#n eHnh Thu%n 2+/+-1 8:/:1U )ba ®inh "uy`n 1.
eiQn I ' nam 11V/U81 2:/:-V )n¨m ®inh "uy`n 1.;n 8U8/0UU 1UU/-88
` ®m b qu©n sè ch qu©n ®;i, nh Nuy!n "¨n c−9n 'i6c ki`ms¸" @©n ®inh/ Yn "¸c w@uy6" "uy`nx ®−Gc "i#n hnh "h−9n FuyQn, "h ®3nhk n¨m
21 §¹i Nam nhÊt thèng chÝ , - "©&, Nge Thu%n I¸, Iu#, 1++:/
22 n 'Ki m;" "inh "hMn y, quan $¹i "(iÒu Nuy!n "%& "(un O 'ïn n T(n c, hpc
khYn "hH nhon ch[c '^ ch
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
39/179
'ïn n Ni c inh ®−Gc −u "h# 'Ò sè $−G n/ Tuy nhiQn, c¸c ch[c '^ quan "(Pn nh""(n b; m¸y nh n−Kc Nuy!n "hH 'ln ch< y#u "hu;c 'Ò n−9i n T(n )5 5¨n u©nvV. m(t ;i EhÝa c¹nh t"ong chÝnh *2ch ,uan l¹i cña nh Ngu-4n , T¹& chÝ _ha hPc, ¹i hPcuèc ia I N;i, sè 2/200:./
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
40/179
n¨m )sau "¨n $Qn s¸u n¨m. m;" $Mn/ R^c ®Ých cnh ' &h< huy6n@uy6" "uy`n/ X%u ®inh $ m;" ";i npn/ Th quy ®3nh n¨m 181-, @©n ®inh
'ln O $n m khai $−u "¸n, $%u
®#n 20 n−9i "hH FT "( −On b3 &h¹" 100 "( −G n '1 ";i $−u, @©n ®inh cn sèn mkhai ® ch#" wm;" ®inh "hH F "( −On &hi ch3u ®y bèn n¨m, hai ®inh ®#n s¸u®inh &hi ch3u ";i $−u 2000 @pm "(O $Qn, by ®inh &hi ch3u ";i i iam h%u,chÝn ®inh "(m iam h%u, 12 ®inh "hH F4 i nay, 1- ®inh "hH F4 "(m
nayx2:/
einh $Ýnh ®−Gc h−On nhiÒu −u ®i/ Ch?& qu©n ®iÒn n¨m 180 quy®3nh binh $Ýnh ®−Gc h−On khu &hMn (u;n ®" cYn nh− sauv cm binh,"n cm binh ' "inh binh ®−Gc chÝn &hMn, biÒn binh s¸u ®;i T(un "hfn,TiÒn "hfn, T "hfn, Iou "hfn, I%u "hfn, T chn ®−Gc "¸m &hMn ( −di,"n "inh binh ®−Gc "¸m &hMn, $Q binh ' ®7 ia "−Gn c^c ®−Gc by &hMn/T(n khi ®=, m[c ca nh" c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
41/179
2: $h%m &'nh §¹i Nam h(i &i)n *ù l+, T/t5, Nge Thu%n I¸, Iu#, 1++:, "(/1U-/2 §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/g5ttt, S®@, I/1+VU, "(/ 2:8*:2+/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
42/179
u©n ®;i ®−Gc chia "hnh ba b; &h%n 7m th%n binh )b '6 nh 'ua.,
cÊm binh )b '6 kinh ®Y., tinh binh )b '6 kinh ®Y ' c¸c ®3a &h−¬n./ Ni (a cn c= bi.n binh, chia "hnh hai, ba hpc bèn ban "u "h ®3a
&h−¬n )kinh ®Y hay ">nh $Kn, ">nh b?, ">nh Fa, ">nh Mn., nh−n ®Òu $uYn
c= m;" ban "¹i n, cn $¹i ch 'Ò quQ ' m;" sè thu(c binh nh− $Ýnh $6, qu©n"h hMu c¸c hn "4, cYn chEa ' c¸c quan $¹i ca c&/
u©n ®;i ba 7m ®My ®< c¸c binh chnh "hnh "(n cn−Kc/ Th9i Rinh R6nh, "−Gn binh kh¸ hïn h%u 'Ki khn -0 "hK" 'i chi#n,"(n ®= efc Thnh c= 110 "hK" ' U-0 $Ýnh, Wia 3nh "hnh c= U- "hK" ' -00
$Ýnh, _inh ®Y c= 1-0 "hK" ' 1-00 $Ýnh/ Mu "h9i TB [c quy ®3nh c^ "h` O c¸c
®3a &h−¬n nh− sauv _inh s− +0 "hK", un T(3 8 "hK", un Nam 2- "hK",eiQn I, eHnh Thu%n, ChE „Qn, _h¸nh I V "hK", eHnh 3nh, un Ni 1-
"hK", Wia 3nh 10 "hK", un eHnh 1: "hK", I Tnh V "hK", Ninh eHnh - "hK",
Nam 3nh, Ii Z−¬n U "hK", S¬n T©y 12 "hK", Nh6 \n, Thanh I¸, I N;i 'efc Ninh 10 "hK", "Dn c;n $ 2UU "hK"/
5Ò "(an b3, ®9i Wia Xn quy ®3nh mi '6 qu©n O _inh, "h©n binh c=
2-0 sEn "( −9n, 2-0 sEn ®i`u "h−¬n, O c¸c b c= 1-0 sEn "( −9n, 1-0 sEn®i`u "h−¬n, O ni c= 200 sEn "( −9n, 200 sEn ®i`u "h−¬n ' c¸c $¹i®a, −¬m, i¸/ 5i6c hun $uy6n qu©n ®;i cn ®−Gc chE "(Pn/ 03nh k c=®¹i @uy6", @i!n "%& "J sEn $Kn, sEn nh ®#n "huyÒn b|z
NhHn chun, mpc @ï ®−Gc "¨n c−9n 'Ò sè $−Gn ' ¸& @^n c¸c bi6n &h¸& nhjm n©n ca ch" $−Gn, nh−n qu©n ®;i "h9i Nuy!n 'ln y#u k?m'Ò s[c chi#n ®u/ −¬n "h9i, nha '^ binh @3ch $ m;" ¸nh npn ®èi 'Kin−9i nYn @©n, @ï nh n−Kc $uYn c= nhon −u ®i 'Ò c '%" ch" $ln "inh "hMn/S4 nh Nuy!n $iQn "^c ch?& 'Ò hi6n "−Gn binh $Ýnh b "(èn/ ThQm ' ®=,"h9i Nuy!n $iQn "^c @i!n (a c¸c cu;c khOi nha nYn @©n, qu©n ®;i b3 ®iÒu
®;n ®i ®n ¸&, &hi ®D m¸u m;" c¸ch 'Y nha ' i#" h¹i chÝnh ®7n b
mHnh/ Tinh "hMn binh $Ýnh sa sE" nhiQm "(Pn/ uèi cïn, @ chÝnh s¸ch h¹n
ch# "i#& FEc 'Ki bQn ni, 'Ki k} "hu%" hi6n ®¹i ch©u ƒu nQn "(an b3 c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
43/179
2- h/Raybnv Di*toi"F mo@F"nF @u pa-* @GHnnam, Ca(is, 1+20, &/:U0/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
44/179
kA gtg sB y#u k?m ny $ m;" "(n nhon nuyQn nh©n @ln ®#n "h" b¹i c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
45/179
\i Xa $ m;" n−Kc nh k& ioa hai "h# $Bc m¹nh $ giQm ' Nuy!n, On4a ®Mu "h# kA gtg "(O "hnh ®èi "−Gn "(anh inh nh h−On c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
46/179
nh" $ "hYn qua khèn ch# \i Xa ®` "¹ w&hQn @%ux ch mHnh/ R;" sè quan$¹i ca c& O efc Thnh nay "J "h9i Wia Xn ® ®Ò nh3 ®p" quan ®¹i "hMn"(n "h< c¸c F[ Ninh eiQn '1 T(n ei Qn/ 0#n "h9i Rinh R¹n, nh h−On c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
47/179
"è =& &hMn "(¸nh ch m;" @©n ";c khi "hm h¹ ' n−Gc $¹i, ®y "hm h¹ ®=®#n nhanh h¬n/
T(n quan h6 'Ki Ph2p, nh Nuy!n ®[n "( −Kc nhiÒu m©u "huln/
T(n cu;c chi#n "(anh chèn $¹i nh T©y S¬n, Nuy!n ¸nh "hYn qua c¸ci¸ si ®`
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
48/179
"(anh "h< sB
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
49/179
2V §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/ttt, S®@, I/1+V:/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
50/179
-2
5Ki m;" sè n−Kc &h−¬n T©y kh¸c, "h¸i ®; c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
51/179
-2
"h−On $;c, ch# $;c, quan ®iÒn, quan ®iÒn "(an, quan ®7n ®iÒn, quan "(¹i./ Nh T©y S¬n ® @ïn
2U Nuy!n Yn Ti6&v O ho¹n tu t"i lôc, cho I¸n, Th− 'i6n 5i6n NhiQn c[u I¸n NYm/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
52/179
-2-
m;" &hMn "(n sè ®= ban c& ch c¸c quan $¹i/ Sau ny nh Nuy!n "hu h7i $¹i
' Pi chun $ quan ®iÒn quan "(¹i, ®p" @−Ki sB qun $L "(Bc "i#& cnh
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
53/179
-2V
28 Chan Iuy hEv L'ch t"i.u hin ch−#ng lo¹i chÝ , T/ttt, Nge S4 hPc, I/1+V0, "(/U0/2+ §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/gg5ttt, S®@, I/1+U:, "(/ ::V/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
54/179
I Yn, "A $6 cYn ®iÒn "hD huy6n 0an Ch−Gn cn :U,++‡, "hH O huy6n Ii\n ch> cn ,81‡, huy6n S¬n Rinh ch> cn ,--‡/ 5ïn Nam e;, n¬i "− houh¸ &h¸" "(i`n (" m¹nh nh−n 'ln c= nhon ®3a &h−¬n sO hou cYn 'lnchi#m
−u "h#/ ¸c sè $i6u ®iÒu "(a ' ®Mu "h%& niQn ba m−¬i "h# kA gg "i#& "^ckhrn
®3nh ®iÒu ny/ TA $6 (u;n ®" cYn khu 'Bc efc e; cn khn 2-‡,
T(un e; cn khn 2-‡, Nam e; cn khn :‡/ R;" sè ®3a &h−¬n c^"h`, nh− ThJa ThiQn cn U2‡, u n T(3 cn +8,-‡, &h
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
55/179
Yn, c¸c $K& sO hou "(Qn 10 mlu ch> chi#m 28,+0‡, $¹i sO hou ®pc "( −n $1@−Ki 10 mlu, (iQn c¸c $K& "J : ®#n 10 mlu chi#m "Ki 8,U2‡/ T¹i ">nh eHnh
:0 Chan Iuy XQ )ch< biQn.v §'a b¹ D §«ng )I N;i, 1++-., §'a b¹ /h2i R×nh )Nge Th# iKi,I/1++U., Nuy!n Hnh Muv /0ng Et nghiªn c1u &'a b¹M Nam $S lôc tTnhU Nghiªn c1u &'ab¹ t"i.u Ngu-4nM R×nh §'nhU Nghiªn c1u & 'a b¹ t"i.u N g u-4nM Ph WªnU Nghiªn c1u &'a b¹ t"i)u Ngu-4nM /hXa /hiªn )Nge Thnh &hè I7 hÝ Rinh, 1++V*1++U./
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
56/179
3nh, c¸c $K& sO hou "(Qn 10 mlu ch> chi#m $ +,:0‡, "(n khi c= "Ki -+,-2‡
(u;n ®" "hu;c c¸c $K& sO hou @−Ki : mlu/ TÝnh ch" khYn ®Òu cn "h`
hi6n "(n "Jn ">nh/ ë ">nh Th¸i eHnh, c¸c $K& sO hou "(Qn 10 mlu "hu;c
huy6n h©n
3nh $ U,:0‡, huy6n 5 TiQn $ U8,11‡, "hH O huy6n Yn uan $-+,++‡, huy6n Thanh uan $ -V,-:‡/ ë ">nh I Yn, "(n khi huy6n
an Ch−Gn sO hou "(Qn 10 mlu ch> chi#m 11,11‡, huy6n TJ XiQm ch>chi#m 1,2U‡ "hH O huy6n S¬n Rinh $ 8,-0‡, huy6n Ii \n $-V,0‡/ 5ïn Nam e; c= m;" sè ch< (u;n ® "hBc sB $1 nhon ®¹i ®3a ch
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
57/179
Z−Ki "h9i Nuy!n 'i6c ban c& (u;n ®" ch> cn $¹i @uy nh" hHnh "h[c "B
®iÒn )(u;n "h9. ®−Gc "hBc hi6n (i (¸c @−Ki "h9i Wia Xn ' ®Mu RinhR6nh, sè $−Gn (" h¹n ch#, m;" &hMn @ qu} (u;n ®" c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
58/179
$ ®` ®Ò &hn "− hou h¸ "J 'i6c ban c& (u;n ®" 'èn ® "Jn @i!n (a/èi 'Ki b; &h%n (u;n ®" cYn $n F cn $¹i, nh n−Kc cm np" 'i6c mua
b¸n, cMm cè/ N¨m 180: Wia Xn Fuèn @^v wz n#u F "hYn n "(¸i $6nh cm,
qun "h=i c, mua b¸n (iQn 'Ki nhau, 'i6c &h¸" i¸c (a, "hH n−9i mua nhMm b3
m" "iÒn èc, n−9i $m '¨n kh#, n−9i cïn ®[n "Qn "(n '¨n kh# ' nhonn−9i $m ch[n ®Òu b3 "(3 ";i npn, (u;n ®" ®m b¸n "(n '¨n kh# 'ln"(uy "( @©n, $¹i "h $6 $y m;" mlu (u;n "h−On ch n−9i "è c¸ h−On ha
$Gix:1/ ` ki`m s¸" chp" ch b; &h%n (u;n ®" cYn $n F $m c¬ sO =&
&hMn ii quy#" c¸c 'n ®Ò kinh "#*F h;i ' Dn ®3nh "Hnh hHnh ®" n−Kc,n¨m 180 Wia Xn chÝnh "h[c ban hnh &h?& qu©n ®iÒn/ ©y $ $Mn "h[ ba
"(n $3ch s4 5i6" Nam, nh n−Kc ban hnh chÝnh s¸ch qu©n ®iÒn/ nièn nh− &h?& qu©n ®iÒn c¸c ®9i I7n [c ' 5nh Th3nh, &h?& qu©n
®iÒn ®9i Wia Xn quy ®3nh c^ "h` c¸c ®èi "−Gn ®−Gc nh%n (u;n ' khu &hMn "−¬n [n 'Ki "Jn ®èi "−Gn ®=v quan $¹i '¨n ' "J "n iai "n c4u &hm®#n ch¸nh nh" &hm ®−Gc nh%n "J 8 ®#n 18 &hMn• binh $Ýnh c¸c h¹n ®−Gcnh%n "J U ®#n + &hMn• @©n ®inh ®−Gc nh%n V,- &hMn• @©n ®inh i èm, $nhiQu cè cïn, "i`u nhiQu, nhiQu "%", "n &h# ®−Gc nh%n &hMn• "(† m7 cYi, ®n
b ¸ ®−Gc nh%n : &hMn/ 5Ò n;i @un, khYn c= kh¸c bi6" $Kn ioa &h?& qu©n®iÒn Wia Xn 'Ki &h?& qu©n ®iÒn c¸c "h9i k "( −Kc/ uan $¹i ' binh $Ýnh'ln $ nhon ®èi "−Gn ®−Gc −u ®i/ Thay ®Di $Kn nh" "(n &h?& qu©n ®iÒn
Wia Xn $ (E" nfn "h9i h¹n chia $¹i (u;n "J s¸u n¨m Fuèn cn ba n¨m/ R^c®Ých cnh, "h ®= quan $¹i, binh $Ýnh ' @©n
®inh cïn
®−Gc nh%n m;" &hMn, c¸c ®èi "−Gn kh¸c ®−Gc nh%n bjn m;" n4a hpc m;" &hMn ba/ 5i6c im khu &hMn c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
59/179
Th` hi6n "%& "(un nh" "h¸i ®; c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
60/179
quy#" ®3nh c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
61/179
:2 §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/gg, S®@, I/1+V8, "(/2-+/
:: §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/gg, S®@, I/1+V8, "(/2-8• T/ggt, S®@, I/1+V+, "(/-8/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
62/179
-:0
nuyQn, cf" m;" n4a (u;n ®" "− sun cYn qu©n c&/ Th quy ®3nh "(Qn,V- "(Qn "Dn sè VU8 "hYn & O eHnh 3nh ch3u "¸c ®;n c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
63/179
-:0
: Chan Ch−¬n Thv >hÝnh *2ch ,u%n &i.n nYm 56Z[ ,ua t − li+u &'a b¹, Nge Th# iKi, I/200:- §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/gg5tt, S®@, I/1+U1, "(/12*1:/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
64/179
-:1
5 n4a ®Mu "h# kA gtg, "iÒm n¨n ®" ®ai c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
65/179
-:2
®7n ®iÒn ch−a khai Fn ® $m sD ®` $nh "h−On., nh−n 'i6c mO (;n®7n ®iÒn ch &( "u(ng &ÊtB Einh t n«ng nghi+p Vi+t Nam n\a &]u th E^ _`_ ,Xu%n ¸n Ch= Ti#n s s4 hPc, ¹i hPc TDn hG& I N;i, 1++1/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
66/179
&h¸, nhiÒu $n & mKi (a ®9i, m;" b; &h%n @©n FiQu "¸n ®−Gc Dn ®3nh ®9isèn/ Yn 'i6c ®an c= chiÒu h−Kn "è" ®& "hH n¨m 18-8 "hBc @©n Ch¸& nDsEn F©m $−Gc, Nuy!n T(i Ch−¬n (a N‰n ch> huy ®¸nh Ch¸&, 'i6c ®7n®iÒn O Nam _ kh?& $¹i/
inh &i.nM ©y $ hHnh "h[c khai han k#" hG& ioa nh n−Kc ' nh©n@©n, "%& "(un O 'ïn @uyQn hi efc e; @−Ki "h9i Rinh R¹n '1 Nam e; @−Ki"h9i TB [c, fn 'Ki "Qn "uDi c U "h¸n sau khi c= quy#" ®3nh, O Nam3nh, huy6n TiÒn Ii )nay "hu;c Th¸i eHnh. ®−Gc "hnh $%& 'Ki ®inh sè 2/:-0n−9i, (u;n ®" 18/+U0 mlu, $%& "hnh 1 $L, 2U &, 20 "(¹i, 10 i¸&/ Th¸n :n¨m 182+, O Ninh eHnh, huy6n _im S¬n ®−Gc "hnh $%& 'Ki ®inh sè 1/2V0
n−9i, (u;n ®" 1/V20 mlu, $%& "hnh : $n, 22 &, 2 "(¹i, i¸&:U/ Ni(a, Nuy!n Yn T([ cn "D ch[c khai han "h hHnh "h[c @inh ®iÒn "¹i m;"
sè ®3a ®i`m kh¸c "hu;c huy6n Wia ThuA )Nam 3nh., Nam h©n )nay $ IiI%u, Nam 3nh., „Qn I−n )un Ninh., k#" qu cn (" "è" ®&/
T¹i c¸c ">nh Nam _, "J n¨m 18-:, "h ®Ò nh3 c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
67/179
:U §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/tg, S®@, I/1+V, "(/12:*12, 220/:8 §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/gg5ttt, S®@, "(/V*U/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
68/179
-::
T(n c¸c hHnh "h[c khai han O n4a ®Mu "h# kA gtg, @inh ®iÒn " (a
hi6u qu nh"/ R;" "(n nhon $L @ quan "(Pn $ c= sB h "(G cnh ch ®#n c¸c $n F/ Th quy#"®3nh n¨m 18:V )nhfc $¹i ' bD sun n¨m 18:+. ¸& @^n ch 'ïn Nam e;, n#u
khai khn
®−Gc "hQm ®" ®ai, c& F "J 20 mlu "(O $Qn, c& "Dn "J -0 mlu "(O $Qn, c& &hnh./ 7n "h9i, n#u ®` (u;n ®" han h¸, ®èi
'Ki c& F "J - mlu "(O $Qn, c& "Dn "J :0 mlu "(O $Qn, c& &h
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
69/179
-:
nhiQm "(Pn/ ¸c 'ua Nuy!n, 'Ki "− "−On kinh "# "(Pn nYn ' "(Qn c¬ sOnh%n "h[c ( "hBc "(¹n ny, ® "%& "(un nhiÒu n $Bc ' &h^c h7i ' &h¸"
"(i`n nYn nhi6&/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
70/179
Th¸i ®; quan "©m cnh "(Qn "n
quèc, mi ">nh $y : mlu ®" O &hÝa "©y ">nh "hnh ®p" $m "3ch ®iÒn/ T¹ikinh ®Y, ' "h¸n - hn n¨m, nh 'ua hpc quan kinh @n hay hn "4 "i#nhnh nhi $! cy (u;n, (iQn Rinh R6nh ® "(Bc "i#& by $Mn ®Ých "h©n cy(u;n ' c¸c n¨m 182+, 18:0, 18:1, 18:2, 18::, 18:, 18:U/ T¹i ®3a &h−¬n,c¸c quan ®Mu ">nh $ n−9i "hBc hi6n nhi $! ny/ 5i6c khYi &h^c $¹i nhi $!cy (u;n "3ch ®iÒn $ m;" "h¸i ®; nYn nhi6& "Ých cBc, $ sB &hn ¸nh ( n?""− "−On kinh "# cnh Th¸i eHnh,"h ®3a b¹ 180-, @i6n "Ých (u;n ®" b han $Qn "Ki 1,08‡ "Dn @i6n
"Ých:+/ h< (u;n c= "h` 'ln O $n, c= "h` FiQu "¸n ch−a 'Ò/ 5Ki "inh "hMn wm;""h−Kc ®" cn khYn b &hÝx, nh Nuy!n ®7n "h9i ¸& @^n nhiÒu bi6n
&h¸&/ 5Ki (u;n ®" c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
71/179
:+ Chan Iuy XQ )ch
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
72/179
nYn nhi6&/ N¨m 18-1 "n quèc c= 10/01V mlu ®" ®ai han h¸, "%&"(un ch< y#u O Nam _ )8V/:82 mlu., "hèn kQ "J n¨m 18- 'Ò "( −Kc c n−Kc
b han :+-/88 mlu1/
R;" 'n ®Ò mu chè" quy#" ®3nh sB Dn ®3nh ' &h¸" "(i`n c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
73/179
1 §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/g5tt, S®@, I/1+U:, "(/2+-• T/gg5ttt, I/1+U:, "(/2-:/2 T¸m ®i`m c^ "h` 7mv $m sD chun 'Ò ®Q ®iÒu, cèn ®%&• kh¸m F?" )hn n¨m, quan &h<huy6n kh¸m ny 1 "h¸n 10, quan "(n kh¸m ny 11 "h¸n 10, quan ®Q chÝnh kh¸m "(nkhn 10 ny ®Mu "h¸n 11.• cYn 'i6c )quy "h[c b7i ®f& ' '%" $i6u, h¹ch "¸n "iÒn cYnc¸c $¹i ®Q ' cèn nMm.• i¸m ®èc )"(Yn ci, ®èc su" 'i6c s4a ®f&.• b cè )®Q ba n¨m,
cèn n¨m n¨m, "(n "h9i h¹n n#u ®` ®Q s^" $O "hH quan &h^ "(¸ch &hi ch3u ";i.• &hn, h;)"(7n "( O ch©n ®Q, chun b3 khi n−Kc "., (¨n cm )chèn s¸ch nhiÒu @©n./
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
74/179
nhiQm khfcz Nh Nuy!n chia h6 "hèn ®Q ®iÒu efc _ "hnh hai $¹iv ®Q
cYn ' ®Q "−/ 0Q cYn @ nh n−Kc qun $L, $ ®Q nhon sYn $Kn ' quan "(Pn/0Q "− @ huy6n F $iQn k#" qun $L, $ ®Q nhon sYn 'Ja ' nh/ ©y "hBc ch"$ sB san s† "(¸ch nhi6m ioa chÝnh quyÒn "(un −¬n 'Ki chÝnh quyÒn ®3a
&h−¬n ' c¸c $n F/
R;" nu7n kinh &hÝ ®¸n k` ®−Gc ®Mu "− ' 'i6c s4a ®f& ®Q ®iÒu/T(n khn "h9i ian "J 180: ®#n 18-0, nh n−Kc ® Fu" "Dn c;n2/-18/2+0 quan "iÒn, "(un bHnh mi n¨m U8/V88 quan "iÒn/ Nhon khYn &hi
n¨m n cn c=/ TJ 180: ®#n 18-0, ch> :2 n¨m nh n−Kc Fu" "iÒn chi s4a®f& ®Q ®iÒu/ = nhon n¨m kinh &hÝ ny chi#m m;" &hMn $Kn nu7n "i
chÝnh nh n−Kcv n¨m 182v 1::/8-+ quan, n¨m 1828v U1V/+20 quan, n¨m18:-v 10-/80 quan, n¨m 18:Uv
:+-/0 quan/ Nh−n nhiÒu n¨m sè "iÒn &h¸" (a khYn ®¸n k`, ch> "(Qn @−Kich^c nn, c= khi 'i nn quanv n¨m 181:v 12/:1U quan, n¨m 182-v U/V2+ quan,
n¨m 18:0v /+U+ quan, n¨m 18:1v 11/011 quan, n¨m 18::v 10/2:0 quan, n¨m
180v U/:-0 quan, n¨m 18v 11/080 quan/ 5Ki nu7n kinh &hÝ khYn ca, khYn
"h−9n FuyQn, k#" qu s4a ®f& ®Q ®iÒu nhiÒu h¹n ch#/ 5 khn ioa "h#kA gtg, "Dn chiÒu @i h6 "hèn ®Q ®iÒu efc _ "hèn kQ ®−Gc $ :0:/V1V"( −Gn, "(n ®= sè mKi ®f& O s¸u ">nh ®7n bjn efc e; $ --/-28 "( −Gn/
ïn 'Ki 'i6c s4a ®f&, b '6 h6 "hèn ®Q ®iÒu, ® c= $Ec nh
Nuy!n quy#" ®3nh "¹m @Jn cYn 'i6c ny, "h%m chÝ b ®Q, nh− m;" "h4
nhi6m ch< "( −¬n b ®Q w"h4z Fm "Hnh hHnh (a sa (7i s bn $¹ix:v n¨m18:2 @Jn ®f& ®Q huy6n ChE guyQn )I T©y., b ®Q O c¸c huy6n Zuy TiQn,
_im en )I Nam., n¨m 18:: ®Hnh ®f& ®Q "(Qn "n ">nh I−n „Qn, n¨m18:- san b ®Q O h¹ $−u sYn I7nz
TJ nh%n "h[c khYn nh" qu¸n, bi6n &h¸& khYn c−¬n quy#" ' nhiÒunuyQn nh©n "B nhiQn*F h;i kh¸c m "hBc "(¹n cYn "¸c "(3 "huA O efc e; n4a
®Mu "h# kA gtg (" k?m ci/
THnh hHnh ®Q ®iÒu efc _ "h# kA gtg
TT Th9i ian 3a &h−¬n 'd ®Q
1 180: efc Thnh
2 180 efc Thnh
: 180V _inh efc, S¬n T©y, S¬n Nam
1811 I N;i
- 181+ efc Thnh
V 182U S¬n Nam I¹
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
75/179
: §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/gttt, S®@, I/1+V-, "(/:V1*:V2/
U 1828 _inh efc, S¬n T©y, S¬n Nam
8 18:0 S¬n Nam Th−Gn
+ 18:2 I N;i
10 18:: efc Ninh, I N;i, I−n „Qn, Nam 3nh, S¬n T©y
11 18:U I−n „Qn, S¬n T©y
12 180 S¬n T©y, Nam 3nh, Ninh eHnh
1: 18U efc Ninh, Nam 3nh, Ninh eHnh
1 18- efc _
1- 18-V efc Ninh, I N;i, Nam 3nh, I−n „Qn
1V 18-U efc Ninh, I N;i, S¬n T©y, I−n „Qn, Ii Z−¬n, Nam3nh, Ninh eHnh
1U 18V0 efc Ninh
18 18V1 efc Ninh, S¬n T©y, I N;i
1+ 18VV efc Ninh, I N;i
20 18V8 Ii Z−¬n
21 18V+ S¬n T©y
22 18U1 efc Ninh, I N;i, I−n „Qn, Nam 3nh, S¬n T©y
2: 18U2 I−n „Qn
2 18U: efc _2- 18U- efc Ninh, I−n „Qn
2V 18UV efc Ninh, S¬n T©y, I−n „Qn
2U 18U+ efc Ninh, S¬n T©y, I N;i, Ii Z−¬n, I−n „Qn
28 1880 I−n „Qn
2+ 1881 efc _
:0 1882 I−n „Qn
0Q ®iÒu 'd $O "h−9n FuyQn $m ch kinh "# nYn nhi6& 'ïn efc e; b3 &h¸ h¹i nhiQm "(Pn, nh h−On "iQu cBc ®#n sn Fu" ' ®9i sèn c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
76/179
®i ki#m ¨n $ cnh "−Gn "h−9n "hy O n4a ®Mu "h# kA gtg, nh" $ "(Qn ®3a bn efc e; ' efc T(un e;/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
77/179
3. ):nh h:nh =inh t& hµng
h7. #µ "h0nh 1."h ng73i
th−
¬ng
T(n $3ch s4 5i6" Nam, kinh "# hn h¸ "Jn c= nhon "h9i k &h¸"
"(i`n kh¸ m¹nh m, ®pc bi6" $ "(n "h# kA g5tt ' ®Mu g5ttt/ TJ ioa "h#
kA g5ttt, @ sB suy s^& c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
78/179
®Mu TB [c )@i6n "Ých 18 mlu U s 1 "h−Kc, Fun quanh c= h a ba bPc'Ki @i6n "Ých 2 mlu - s V "h−Kc "¹ $¹c "(Qn ®" "hYn Bu X©u, "Dn YnThP, huy6n ThP g−¬n./ Z ®©y $ c¬ sO ®Ec "iÒn $Kn nh" c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
79/179
)I N;i, Ninh eHnh. "(Bc "i#& kiQm $nh/ T(Bc "i#& ®iÒu hnh $ 'iQn ®¹i s[,
iE& 'i6c $ hai 'iQn &h= s[ &h^ "(¸ch 'i6c "hu &h¸" km ®` ®Ec "iÒn ' "hu &h¸" "iÒn ®
®Ec/ TD ch[c sn Fu" "(n e "uyÒn c^c ®−Gc chia "hnh c¸c $ )"h−9n
FuyQn c= "J - ®#n 20 $ h¹" ®;n./ Sè $a ®;n $m 'i6c "(n e "uyÒn c^c$Qn ®#n "(Qn @−Ki m;" nhHn, ba 7m c "hG ®Ec ' nh©n cYn &h^c '^/ Sn
&hm ba 7m c "iÒn ®7n ' "iÒn km, m;" sè b¹c $nh ' c= khi c sEn/
TiÒn ®Ec (a
®−Gc chuy`n ' Iu# ' &h©n &h¸" ch c¸c ®3a &h−¬n/ N¨m 181: chuy`n
V00/000 quan ' Iu#, n¨m 182- chuy`n 1-0/000 quan ' Thanh Nh6z
5i6c ®Ec "iÒn O kinh ®Y Iu# ban ®Mu ch> $1 ®Ec mlu 4i (a e "uyÒn c^c
O efc Thnh ®` ®Ec hn $¹"/ #n n¨m 1820 nh Nuy!n ch $%& e h¸kinh c^c, 'Ja ®Ec mlu 'Ja ®Ec "iÒn ®7n, "iÒn km ®` $−u "hYn/ ¬ sO ®Ec"iÒn ny ban ®Mu ®p" O &h−9n X%& 5, ®#n n¨m 18:V chuy`n ®#n &h−9nXiQm N¨n/ 5Ò quy mY, e h¸ kinh c^c nh h¬n nhiÒu s 'Ki e "uyÒn c^c/
Ni ®Ec "iÒn, "¹i kinh ®Y Iu# cn c= c¸c c¬ sO ®Ec 'n b¹c/
>2c −Kng &c ;= EhÝM T(n ®iÒu ki6n &h[c "¹& cnh Nam _,cn 'i6c sn Fu" "huèc sEn "hH "%& "(un O c¸c ">nh miÒn T(un ' S¬n T©y/T¹i Iu# c= c¸c "( −9n ®Ec ®¹i b¸c @ïn ®` "(an "( Ý O kinh "hnh )m sn &hm"iQu bi`u $1 wc4u '3 "hMn cYnx ®−Gc ®Ec ' ®Mu ®9i Wia Xn., m;" sè F−On$Kn sn Fu" "huèc nD
®p" O 'ïn ®Mu nu7n c¸c sYn, nh−n $Kn nh" $ F−On ®Ec ' khÝ O 5 khè/g−On ny h¹" ®;n m¹nh nh" "J cuèi "h9i Wia Xn ch ®#n h#" "h9i RinhR6nh, ban ®Mu ®p" O &h−9n Ec, "J n¨m 1820 chuy`n ' "(n n;i "hnh/Sn &hm c= ®¹i b¸c, c¸c $¹i sEn cMm "ay, c¸c ' khÝ ®¸nh Mn nh− −¬m,i¸, m¸cz Sè $−Gn sn &hm $m (a kh¸ $Kn/ Th hi ch?& c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
80/179
®©y $ m;" nuyQn nh©n $m im s[c chi#n ®u c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
81/179
Nh n−Kc @−Ki "h9i Nuy!n, ®p" @−Ki sB cai qun "(Bc "i#& c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
82/179
- eïi Th3 T©n, 5 Iuy ChEcv $inh t thñ c«ng nghi+p ; ph2t t"i)n c«ng ngh+ Vi+t Nam @ −3ithCi Ngu-4n, Nge Thu%n I¸, Iu#, 1++8/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
83/179
-1
®−Gc khai "J "( −Kc, 8 m mKi khai "hQm @−Ki "h9i Nuy!n/ Yn 'i6c khai mc= b−Kc &h¸" "(i`n mKi O n4a ®Mu "h# kA gtg "uy sè $−Gn "Jn n¨m $Qn Fuèn"h" "h−9n/ 5Ò &h−¬n "h[c khai "h¸c ba 7mv m @ nh n−Kc "(Bc "i#& khai"h¸c, m @ "h−¬n nh©n Ia kiÒu $nh "( −n, m @ c¸c "hD "ï "hi`u sè $nh
"( −n, m @ c¸c ch< m n−9i 5i6" $nh "( −n ' m @ nh©n ®3a &h−¬n "Bkhai/
Rpc @ï cn c= b−Kc &h¸" "(i`n nh" ®3nh "h` hi6n qua sè $−Gn c¸c m' c¸c $¹i kh¸n sn ®−Gc khai ' qua quy mY sn Fu" c©n gin
Th< cYn nhi6& @©n ian "(uyÒn "hèn 5i6" Nam "i#& "^c ® &h¸"
"(i`n O n4a ®Mu "h# kA gtg, 'Ki hai hHnh "h[c ch< y#uv "h< cYn nhi6& 'Ki "−c¸ch m;" nhÒ &h^, m;" h¹" ®;n kinh "# k#" hG& "(n ®¬n '3 $n F ' ia
®Hnh ' c¸c &h−9n "h< cYn chuyQn nhi6&, c¸c $n nhÒ "h< cYn chuyQnnhi6&/ IHnh "h[c "h[ nh" "7n "¹i (" &hD bi#n, hMu nh− O $n F n cn c=nhÒ &h^, nh−n &hMn $Kn $ nhon nnh nhÒ ®¬n in, khYn ®i hi k}"hu%" ca/ IHnh "h[c "h[ hai "h` hi6n "%& "(un O c¸c &h−9n "h< cYn "(n c¸c
®Y "h3 ' c¸c $n chuyQn "h< cYn (i (¸c "(Qn khf& c n−Kc, ®%m ®pc h¬n O
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
84/179
-2
'ïn ®7n bjn ' "(un @u/ ¬ cu nnh nhÒ &hn &hE/ Nhon nhÒ "h<
cYn c= $3ch s4 hn
V Chan Iuy XQv /×nh h×nh Ehai md @ −3i t"i.u Ngu-4n, "(n /×m ;. c(i ngun, "%& 1, NgeTh# iKi, I/1++8, "(/UU-/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
85/179
nn n¨m "i#& "^c "7n "¹i ' &h¸" "(i`n @−Ki "h9i Nuy!n, 'Ki nhon $n nhÒ &h©n bè khf& "(n nam ni bfc/
Ngh. @+t v = hn "(¨m $n @6" nDi "i#n 'Ki ®< $¹i sn &hm/ Lôa O
gu©n uan, g¸ )Wia X©m, I N;i., 0Hnh en )0Yn Nn, efc Ninh., N;iZu6 )TiQn Zu, efc Ninh., hu hn, D Y )TiQn Chn, S¬n T©y*nay "hu;c
I T©y., Xai Zu6 )Thu~ NuyQn, Thanh I¸., 5 g¸ )Chn X;c, un
eHnh., Th¨n eHnh )ZiQn Ch−Kc, un Nam., R h©u )Zuy guyQn, un Nam./ V?i t"eng nhd O e" e# )5nh X¹i, Ii Z−¬n*nay "hu;c Ii Chn.,I;i \m )5nh e, Ii Z−¬n*nay "hu;c Ii Chn., Ra iÒn )m Win,
Ii Z−¬n.U/ V?i hoa O T(iÒu Z−¬n )Thanh Ri6n, Ii Z−¬n., g¹ S¬n )Wi¸&S¬n, Ii Z−¬n., u In )„Qn Chn, efc Ninh., Xn N©m )Wia eHnh,efc Ninh., Tèn Th, Xn eèi, ChEc _hQ, ThiÒn uan, 7n yQn, _ Nhai
)Thanh uan, Th¸i eHnh., 5©n ¸" )5^ en, Nam 3nh., T−¬n Yn, 5 Xa,Inh Thi6n, I \n )Wia ThuA, Nam 3nh., 5©n æ )„Qn X¹c, S¬n T©y*nay
"hu;c 5nh ChEc./ V?i th%m O gu©n Mu )5¨n Wian, I−n „Qn./ §=i O c¸chuy6n ZiQn Ch−Kc ' Zuy guyQn )un Nam./ /hF O eïn )Th¹ch Th", S¬nT©y*nay "hu;c I T©y., e" N¸ )ChE guyQn, I N;i*nay "hu;c I T©y., a
Xm )S¬n Rinh, I N;i* nay "hu;c I T©y./ ¹i O huy6n Wia eHnh )efc
Ninh., Xa _hQ, Ni Mu )I N;i* nay "hu;c I T©y., huy6n ZiQn Ch−Kc)un Nam./ Nhi4u O c¸c huy6n ZiQn Ch−Kc, I Yn )un Nam., c¸c
huy6n Ch−Kc iÒn, T©n 3nh )_h¸nh I./ Lfnh th%m O huy6n ZiQn Ch−Kc)un Nam., huy6n Ch−Kc iÒn )_h¸nh I., huy6n Ch−Kc \n )eiQn I./
Lfnh hoa O c¸c &h−9n „Qn Th¸i, T(Ých Si )I N;i.z ¸c ">nh 'ïn nEi c=nhÒ @6" "hD cm Lôa th0B t"Xu th0 O huy6n 5 Nhai )Th¸i NuyQn., t# th« O
ch©u Ninh eiQn, lôa th0 O ch©u hiQu Tn, gÊm th0 O ch©u Chï „Qn )®Òu
"hu;c I−n I¸.z
eQn c¹nh @6" 'i $^a cn c= c¸c nhÒ @6" chi#u, 'n, $−Ki/ >hiu t"#n O Na In )m Win, Ii Z−¬n. un guyQn, hu yQn )T[ _, Ii
Z−¬n., Th−Gn T(%" )Thanh X©m, Ii Z−¬n., I¹ 5nh, X%& X! )Thanh I,Ii Z−¬n., X%& Z−¬n, Th− 7n )TiQn Rinh, Ii Z−¬n*nay "hu;c IiChn., T( X, uMn \nh, 0¹i \n, Thu Ý ch, \n Th3nh, X¹c Ii )Wia ThuA,
Nam 3nh., Thanh T(, Ii T( )I−n Nh©n, I−n „Qn*nay "hu;c Th¸ieHnh., c¸c huy6n „Qn _h¸nh ' _im S¬n )Ninh eHnh., un g−¬n )ThanhI¸., hai huy6n ChE 5an ' Ii X¨n )ThJa ThiQn./ >hiu c @ O hai huy6n
7n gu©n ' Tuy I )ChE „Qn., huy6n Ch−Kc iÒn )_h¸nh I./ Vng gai Oc¸c huy6n an X;c )I Tnh. ' Yn Thnh )Nh6 \n., huy6n h−¬n
Nha )un Ni./ L−3i
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
86/179
U ¸c $n @6" ny "Jn ®−Gc ch?& "(n − &'a chÝ c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
87/179
gai O Z3 S4, NPc X%&, T(un X%& )−9n I, Ii Z−¬n., huy6n h−¬n
Nha )un Ni.z
Ngh. gèm *1v NDi "i#n nh" 'ln $ èm s[ e¸" T(n )Wia X©m, I
N;i./ eQn c¹nh ®= cn c= nhiÒu $n èm kh¸c, nh− c¸c $n èm O huy6nChn iÒn )ThJa ThiQn., $n èm Thanh I O huy6n ZiQn Ch−Kc )un
Nam./ ¸c $n I−¬n Win, _6 Win huy6n −9n \n )Ii Z−¬n. chuyQnsn Fu" b¸", c¸c $n Chï Xn huy6n 5 Win ' ThD I huy6n 5i6" „Qn
)efc Wian. chuyQn 'Ò c¸c sn &hm èm bHnh @©n nh− chnh, an, chum, '¹isnhz
Ngh. lu-+n Eimv eQn c¹nh h¹" ®Yn khai m, nhÒ $uy6n kim "(n c¸c
$n F cn kh¸ &h¸" "(i`n/ Ec an O N;i 7 )„Qn Chn, efc Ninh., ®Ec sf"
O gu©n XYi )5 Win, efc Ninh., 5©n Thfn )Ii6& I, efc Ninh., ®EcFÝch sf" O Th3 Mu )efc Ninh., $uy6n ®7n O ¹i e¸i )Wia eHnh, efc Ninh.,(|n sf" O T©m Xam, Ii Ti )ChE 5an, ThJa ThiQn., $m @©y "hau O R%u
Ti )ChE 5an, ThJa ThiQn., Ch−9n Ec )I−¬n ThuA, ThJa ThiQn.z
Ngh. lm giÊ-v = nhiÒu $n nhÒ $m iy/ Ni c¸c $¹i iy
"hYn "h−9n, m;" sè $n nhÒ ®7n "h9i sn Fu" iy ®pc bi6", nh− iy"h−Kn $^c wch# bjn ' c©y "h−Kn $^c, ch" iy "inh "(fn ' @ai bÒn h¬n
iy @=x sn O huy6n Thu~ NuyQn )Thanh I¸., huy6n Ch−Kc \n )ei Qn I1./
0 pc bi6" $1 iy sfc O c¸c &h−9n „Qn Th¸i ' T(Ých Si )huy6n 5nh Thu%n,I N;i./ 5ïn ThJa ThiQn*Iu# nDi "i#n 'Ki $n iy èc S¬ )huy6n I−¬nT(./
¸c nnh nhÒ ch# bi#n "hBc &hm (" &hn &hE/ J−ju O In Rai
)I N;i., huy6n Rinh hÝnh )un eHnh./ / −#ng &!u nnh O huy6n Chn
X;c )un eHnh., hai F ChE Th3 ' X¹c ¹ huy6n Wia X©m )efc Ninh./
]u l¹c O huy6n eè T(¹ch )un eHnh./ ]u @Xa O huy6n Chï R} )eHnh
3nh./ R2nh &!u anh O &hè cD I;i \n )un Nam./ >hk nam O u# S¬n '
I Yn )un Nam., e7n S¬n ' Chï ¸" )eHnh 3nh./ Rn *ong th]n nDi"i#n huy6n Tuy 5i!n )eHnh 3nh./ § −Cng O ZiQn Ch−Kc )un Nam.z
¸c nnh nhÒ "h< cYn nhi6& O c¸c ®3a &h−¬n
TT 3a &h−¬n Sè nhÒ Ch©n bè
T>nh Iuy6n gT
1 I−n I¸ 12 * : *
2 TuyQn uan : * V *
: Th¸i NuyQn + * 10 10
a ejn 1 : *
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
88/179
- X¹n S¬n V V * *
V un „Qn * * * *
U I N;i 22 12 2 22
8 efc Ninh 1+ 1 11 22
+ S¬n T©y 11 * 8 -
10 I−n „Qn * 1
11 Ii Z−¬n 1- * 2 :
12 Nam 3nh : * * 18
1: Ninh eHnh : * : *
1 Thanh I¸ * : 1
1- Nh6 \n U * V :
1V I1 Tinh * * * *1U un eHnh U * - 1
18 ThJa ThiQn 11 * - 10
1+ un Nam 1 1 10 U
20 un Ni - 1 *
21 eHnh 3nh 8 2 8 *
22 ChE „Qn 1 * 2 *
2: _h¸nh I 8 1 U *
2 eHnh Thu%n : : * *
2- eiQn I 8 * U *
2V Wia 3nh U V * 1
2U 03nh T−9n : : * *
28 5nh Xn V V * *
2+ \n Wian : : * *
:0 I TiQn * *
;n 210 + 1V 1:8
¸c ®3a &h−¬n c= nhiÒu nnh nhÒ "h< cYn "%& "(un O 'ïn ®7n bjn efc e; ' khu 'Bc "J un eHnh ®#n eHnh 3nh/ n @! hi`u 'H ®©y$ c¸c ®3a &h−¬n Fun quanh Th¨n Xn*kinh ®Y c ' ChE gu©n*Iu#/ ¸c"(un "©m chÝnh "(3 ny "¸c ®Yn nh" ®3nh ®#n sB &h¸" "(i`n cnh efc Ninh, I N;i, Ii Z−¬n, Nam 3nhchi#m +V "(n "Dn sè 1:V $n nhÒ "n quèc.8/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
89/179
8 §¹i Nam nhÊt thèng chÝ , Nge Thu%n I¸, Iu#, 1++: )- "%&./
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
90/179
Th< cYn nhi6& @©n ian "h# kA gtg &hn ¸nh "Ýnh ch" &hn &hE
c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
91/179
®¬n '3 c¬ sO $ quan, m;" quan 7m 10 "iÒn, m;" "iÒn 7m V0 ®7n/ ¬n '3 c¬
sO ® @un
+ uy ®Di (a c¸c ®¬n '3 ® $−9n hi6n ®¹i nh− sau )c¸c ®¬n '3 c¬ sO.v "h¨n )"h=c. "−¬n®−¬n 'Ki 2,2, k• c©n "−¬n ®−¬n 'Ki V0 am• "h−Kc )m;c. "−¬n ®−¬n 'Ki 0,2- m?","h−Kc )® (u;n. "−¬n ®−¬n 'Ki 0,U0 m?"• mlu )efc e;. "−¬n ®−¬n 'Ki :/V00 m?"'uYn, mlu )T(un e;. "−¬n ®−¬n 'Ki /+U0 m?" 'uYn, mlu )Nam e;. "−¬n ®−¬n 'Ki-000 m?" 'uYn/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
92/179
$−Gn $ "h¨n, ® "(Pn $−Gn $ c©n, ® chiÒu @i $ "( −Gn, ® @i6n "Ých $mlu, "iÒn "6 $ quan, c¸c ®¬n '3 cn $¹i $ b;i sè hpc −Kc sè/
Tuy nhiQn, 'Ki "− "−On kinh "# "(Pn nYn, nh Nuy!n Ý" c= nhon "¸c
®;n "hEc ®y kinh "# "h−¬n nhi6& &h¸" "(i`n/ T(¸i $¹i, "(n nhiÒu "( −9nhG&, chÝnh s¸ch c c= 111 chG/ Nhon ®3a &h−¬n c= m%" ®; chG ca cn "%& "(un O 'ïn®7n bjn efc e; ' "J Thanh Nh6 ®#n eHnh 3nh/
THnh hHnh @©n ®inh, $n F ' chG O c¸c ®3a &h−¬n
TT T>nh Sè chG Sè ®inh 0inh{chG Sè $n Xn{chG
1 I−n I¸ : 1U/0+8 -/V++ 21 U1,:
2 TuyQn uan U /1U+ -+U 2-0 :-,U
: Th¸i NuyQn 18 +/V1 -2U :U1 20,V
a ejn 8 +/:+ 1/1U+ 2U :,2
- X¹n S¬n - U/+1 1/+8 :21 V,2
V un „Qn 8 2/0+8 2V2 120 1-,0
U I N;i : V0/2-U 1/UU2 1/010 2+,U
8 efc Ninh 1 -/U2: 1/11- 1/0V2 2-,+
+ S¬n T©y :8 /:02 1/1V- 1/081 28,
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
93/179
10 I−n „Qn 1- 1V/U:0 1/11- -U8 :8,-
11 Ii Z−¬n :1 :/+00 1/2V 1/1U -,U
12 Nam 3nh 2 U0/8+8 1/V88 1/02 2,:
1: Ninh eHnh :V :1/0+2 8V: :++ 11,1
1 Thanh I¸ -1/:U+ 1/1VU 1/+2 ,1
1- Nh6 \n -+ 80/1U0 1/:-8 +U 1V,0
1V I1 Tnh 1 1U/188 1/22U 28 1U,U
1U un eHnh 1V 1V/88+ 1/0UU :- 21,-
18 ThJa ThiQn 1: V8/-0 -/:22 :1 ::,1
1+ un Nam :2 -1/-8 1/V08 1/1VU :V,
20 un Ni 1+ 2:/-2 1/2:8 V 2:,
21 eHnh 3nh V0 -U/:+ +-V -8 +,122 ChE „Qn 1 10/V- U8 20 1,-
2: _h¸nh I U 8/-V: 1/22: 2U8 :+,U
2 eHnh Thu%n 1: 1:/1V: 1/012 -0- :8,8
2- eiQn I 1U 12/1+0 U1U 08 2,0
2V Wia 3nh 12 :2/82V 2/U:- -V1 V,U
2U 03nh T−9n 1: 22/-8 1/U:U 2+ 1+,2
28 5nh Xn 1+ 28/:2: 1/+0 1: 21,U
2+ \n Wian 12 1-/0V- 1/2-- 28U 2:,+
:0 I TiQn -/U+: 1/8 18 V,0
¸c chG $Kn "h−9n O c¸c "(un "©m chÝnh "(3 ®3a &h−¬n, nh− ">nh $~, &h< $~, huy6n $~/ T(Qn "hBc "#, khYn c= "(un "©m hnh chÝnh n khYn c=
chG/ NhiÒu "( −9n hG&, chG fn 'Ki &hè/ Ni (a, chG "h−9n mO bQn c¸c b#nsYn, nh" $ O 'ïn Nam e;/
¸c ®Y "h3 h−n khOi "(n c¸c "h# kA g5tt, g5ttt &hMn $Kn 'ln cn "7n
"¹i O ®Mu "h# kA gtg/ Tuy nhiQn, nay "J n4a sau "h# kA g5ttt, hMu h#" "(nsè
®= ® khYn cn '† sMm u" noa ' "i#& "^c ® sa sE" O n4a ®Mu "h# kA gtg/
Chè Ii#n, Thanh I, I;i \n @Mn suy "n/ T(n sè ny, ch> Th¨n Xn $
'ln @uy "(H ®−Gc ® &h¸" "(i`n, '−G" qua ®−Gc nhon bi#n ®;n cuèi "h# kAg5ttt ' chÝnh s¸ch c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
94/179
"(Qn nÒn c m;" " "hnh mKi/ nh "iQu ®iÒu c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
95/179
Êu −a F ngùa hn thu th?o
N.n c= l%u &i bng t'ch
@ −#ng
Tuy nhiQn, ®= ch< y#u $ "Hnh "(¹n khu 'Bc hnh chÝnh*quan $iQu/ T¹ikhu 'Bc kinh "#*@©n ian &hÝa ®Yn "hnh &hè, "h ® c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
96/179
-0 \/ Rassnv Danoi pFn@ant la pF"io@F hF"oi,uF, Ca(is, 1+2+/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
97/179
4a efc "hnh I N;i hi6n nay )"(¸i. ' "( −Kc $Ec "hnh I N;i b3 &h¸ )&hi.
eQn c¹nh nhon ®Y "h3 $Kn nDi "i#n, "h< &h< c¸c ®3a &h−¬n, "J "(n*">nh
®#n &h
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
98/179
kh¸c 'Ò sB "hu%n "i6n ' bÒ @y "(uyÒn "hèn buYn b¸n ioa hai n−Kc, m;" &hMn 'H nhon kh= kh¨n @ "h¸i ®; khYn mpn m c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
99/179
&h−¬n T©y khi#n n−9i Ia c= ®iÒu ki6n "¨n c−9n h¹" ®;n "h−¬n m¹ic
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
100/179
buYn b¸n/ N¨m 181+ "h−¬n ia Œhn hi" ® ®#n Wia 3nh mua hn h¸,n¨m 1820 hai "u R} kh¸c cn ®
®#n 5i6" Namz T(n c¸c "h−¬n nh©n &h−¬n T©y ®#n 5i6" Nam, n−9iCh¸& c= &hMn ®−Gc nh Nuy!n −u ¸i h¬n/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
101/179
In Fu" khu 7m ch< y#u $ c¸c sn '%" "B nhiQn ' hn "h< cYn
m} nh6/ Sn '%" "B nhiQn c= c¸c $©m "hD sn quL )c¸c $¹i quL nh− nhu;m,"(fc, F¹ h−¬n, munz• sJn "Q i¸c, n 'iz., c¸c $¹i hi sn quL )nh− y#ns, "Ym khY, '©y c¸, hi s©mz., c¸c kim $¹i quL )nh− 'n, ®7nz./ ¸c
sn &hm "h< cYn nhi6& nh− ®−9n, hn @6", m} nh6, èm s[z Nhn−Kc ®;c quyÒn m;" sè mp" hn nh− n 'i, y#n s, sJn "Q, nh^c qu#, h7"iQu, ®%u khu, sa nh©n, "Y m;c, h7n m;c, Y m;cz/
In nh%& khu 7m 7m ch< y#u $ c¸c sn &hm cYn nhi6& ' "h<
cYn nhi6&/ In @6" c= m ®¹n, sa, $nh, "(Ju kim "uy#n/ In èm s[
nh%& &hMn $Kn "J T(un uèc/ 5 khÝ ' nuyQn $i6u ch# "¹ ' khÝ, "huèc
sEn ch< y#u nh%& "J &h−¬n T©y/
Z−Ki "h9i Nuy!n cn ® c= nhiÒu "u buYn 5i6" Nam (a n−Kc ni buYn b¸n, nh" $ @−Ki "h9i Rinh R6nh/ T( −Kc h#" $ ®#n "h3 "( −9n T(unuèc/
©y $ ®3a ®i`m c%& cn &hD bi#n c©n5.1. §Di %ng "$ n«ng >©n
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
102/179
#µ "" tEng l/p BF h'iG "" >©n t'" 0t ng−Di
NYn @©n chi#m &hMn $Kn @©n c−, sèn ch< y#u "(n mYi "( −9n $nF, 'Ja ch3u "¸c ®;n c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
103/179
quan h6 $n F/ T¸c ®;n cnh 'ïn nEi &hÝa bfc n©n $Qn nan bjn 'Ki c¸c ">nh®7n bjn/ ei`u "hu# "h9i Rinh R6nh 'H "h# ch> cn $¹i ba khu 'Bcv khu 'Bc
t 7m c¸c ">nh "J Nh6 \n (a bfc• khu 'Bc tt 7m c¸c ">nh "J un eHnh
®#n _h¸nh I ' khu 'Bc ttt 7m c¸c ">nh "J eHnh Thu%n ' nam/ ei`u
"hu` "h9i Rinh R¹n ®−Gc¸& @^n ch ®#n nhon n¨m ®Mu "(iÒu TB [c/ N¨m 18-1 bD sun c¸c khn
&h^ "hu, &hMn hi6n '%" c¬ bn khYn "hay ®Di/
ei`u "Y "hu# (u;n cYn "− ®9i Wia
Xn-1 )®¬n '3 "Ýnhv "h¨n, b¸",
quan{mlu.
_hu'Bc
rn h¹n TY "hu# (u;n cYn TY "hu# (u;n "−
R[c "hu# Ch^ "hu R[c "hu# Ch^ "hu
t
Nh" V0 b¸" 0,1 quan 20 b¸" *
NhH 2 b¸" 0,1 quan 1- b¸" *ea 2- b¸" 0,1 quan 10 b¸" *
tt
Nh" 120 b¸" 0,1- quan 0 b¸" 0,1- quan
NhH 8 b¸" 0,1- quan :0 b¸" 0,1- quan
ea -0 b¸" 0,1- quan 20 b¸" 0,1- quan
Žu;n "hu 1- "h¨n 0,1- quan 1- "h¨n 0,1- quan
ttt
Nh" 0 "h¨n 0,: quan
Nh− (u;n cYn NhH :0 "h¨n 0,: quan
ea 20 "h¨n 0,: quanŽu;n "hu 10 "h¨n 0,: quan
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
104/179
-1 §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/ttt, S®@, I/1+V:, "(/110*111/
t5
Žu;n c * I¹n 1* I¹n 2
*I¹n :
282,V "h¨n18, "h¨n
11,: "h¨n
2,0-U- quan1,--- quan
1,:: quan
Nh− (u;n cYn
Žu;n nEi * I¹n 1
* I¹n 2
* I¹n :
18, "h¨n
11,: "h¨n
+,2 "h¨n
0,+-1 quan
0,8-U- quan
0,U22 quan
Nh− (u;n cYn
ei`u "Y "hu# (u;n cYn "− ®9i Rinh R6nh )®¬n '3 "Ýnhv
"h¨n, quan { mlu.
ei`u "Y "hu# (u;n cYn "− ®9i TB [c )®¬n '3 "Ýnhv "h¨n,
quan { mlu.
_hu
'Bc
rn h¹n Žu;n cYn Žu;n "−
R[c "hu# Ch^ "hu R[c "hu# Ch^ "hu
t
1 80 "h¨n * 2V "h¨n *
2 -V "h¨n * 20 "h¨n *
: :: "h¨n * 1: "h¨n *
tt
1 0 "h¨n * Nh− (u;n cYn
2 :0 "h¨n *
: 20 "h¨n *
ttt Žu;n c 2V "h¨n 0,: quan Nh− (u;n cYn
Žu;n nEi 2: "h¨n 0,: quan
_hu'Bc
rn h¹n Žu;n cYn Žu;n "−R[c "hu# Ch^ "hu R[c "hu# Ch^ "hu
t
1 80 "h¨n 0,1- quan 2V "h¨n 0,1- quan
2 -V "h¨n 0,1- quan 20 "h¨n 0,1- quan
: :: "h¨n 0,1- quan 1: "h¨n 0,1- quan
tt
1 0 "h¨n 0,: quan Nh− (u;n cYn
2 :0 "h¨n 0,: qua
: 20 "h¨n 0,: quan
ttt Žu;n c 2V "h¨n 0,: quan Nh− (u;n cYn
Žu;n nEi 2: "h¨n 0,: quan
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
105/179
TY "hu# (u;n qua c¸c "h9i k
)®¬n '3 "Ýnhv k{mlu.-2
-2 Z−Ki "h9i Nuy!n c¸c @^n c^ ®n "h=c ¹ c= h;c, &h−¬n, "h¨n, b¸"/ I;c 'èn 7m nhiÒu$¹i 'Ki "h` "Ých kh¸c nhau, ®#n n¨m 182- quy ®3nh "hèn nh" "(Qn "n quèc mi h;c bjn2V
_hu'Bc
rn h¹n Th9i Wia Xn Th9i Rinh R¹n Th9i TB [c
Yn T− Yn T− Yn T−
t
I¹n nh" +V 2+ 1UV -U 1U+ V0
I¹n nhH U0 22 12: 12V UI¹n ba - 1 U2 2+ U- :2
tt I¹n nh" 18- VV 1UV -U 1U+ V0
I¹n nhH 1:2 -: 12: 12V U
I¹n ba 81 :8 U2 2+ U- :2
ttt
I¹n nh" 10U Nh−(u;ncYn
88 Nh−(u;ncYn
+ Nh−(u;ncYn
I¹n nhH 8- VV U2
I¹n ba V: -0
Žu;n "hu 1 * 28
t5 Žu;n c * UU Nh−cYn
VU Nh−cYnŽu;n nEi U0 V0
ua c¸c bi`u "hu# "J "h9i Wia Xn ®#n TB [c, ch> c= nhon ®iÒu
ch>nh $Kn O c¸c ®3a &h−¬n 'ïn nEi &hÝa bfc, &h< Ch^n ThiQn ' Nam e;/ N¨m 180 "¨n "hu# (u;n cYn "− c¸c ">nh 'ïn nEi &hÝa bfc $Qn nan 'Ki'ïn ®7n bjn ' "(un @u efc e; )"¨n 2 $Mn./ N¨m 18-1 im :0‡ "hu#
(u;n cYn ch &h< Ch^n ThiQn/ T¹i Nam _, "( −Kc n¨m 18:V khi ch−a ® ®¹c$¹i (u;n ®", ®¬n '3 "Ýnh "hu# $ khnh, "h4a, (" kh= F¸c ®3nh m[c ®;
npn nh 'H khYn bi#" @i6n "Ých c^ "h` c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
106/179
R[c "Y "hu# (u;n nh− "(Qn nhHn chun khYn npn/ = "h` "hy (qua Fm F?" $¹i (u;n ®" b3 ®¸nh "hu# ca nh" "n quèc $ (u;n ®"
cYn 'ïn
®7n bjn ' "(un @u efc e;/ T¹i ®©y, "h bi`u "hu# n¨m 180:, m;" mlu
(u;n cYn n;& "(un bHnh 1:0 k "h=c/ S 'Ki n¨n su" by i9 −Kc "Ýnhch> chi#m khn m;" &hMn "− "hu h¹ch ®èi 'Ki (u;n canh "¸c m;" '^ ' m;"
&hMn "¸m "hu h¹ch ®èi 'Ki (u;n canh "¸c hai '^/ èi 'Ki c¸c ®3a &h−¬n kh¸c,"A $6 "(Qn "h& h¬n nhiÒu/
"h¨n, &h−¬n bjn 1: "h¨n, b¸" bn 2{: "h¨n/ Th` "Ých m;" "h¨n "h=c "h9i Nuy!n "−¬n®−¬n 2,+:2 $Ý", "−¬n ®−¬n 2,2 k/ TJ ®= "Ýnh (a h;c "−¬n ®−¬n -U,2 k, &h−¬n"−¬n®−¬n 28,V k, b¸" "−¬n ®−¬n 1,V k/ TY "hu# (u;n ®" "hu bjn hi6n '%" ch< y#u "Ýnh bjn "h¨n ' b¸", m;" 'i $¹i (u;n ®" "Ýnh bjn h;c nh−n khYn &hD bi#n/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
107/179
Tuy nhiQn, ni "Y "hu# (u;n ®" n−9i nYn @©n cn &hi n;& "hu# "h©n/
Mu n¨m 180:, Wia Xn chia c n−Kc "hnh ba khu 'Bc ®¸nh "hu# "h©nv khu'Bc t 7m c¸c n;i "(n efc Thnh ' &h< Ch^n ThiQn, khu 'Bc tt 7m c¸c n¹i
"(n 'ïn nEi &hÝa bfc ' khu 'Bc ttt 7m c¸c @anh "J un eHnh ' nam/
Sau m;" sè ®iÒu ch>nh-:, bi`u "hu# "h©n "h9i TB [c quy ®3nh c n−Kc "hnh bèn khu 'Bc
®¸nh "hu#v khu 'Bc t 7m c¸c ">nh 'ïn nEi &hÝa bfc• khu 'Bc tt 7m c¸c ">nh
®7n bjn ' "(un @u efc e;• khu 'Bc ttt 7m c¸c ">nh "J Ninh eHnh ®#n
I Tnh, khu 'Bc 7m c¸c ">nh "J un eHnh ' nam/ R[c "hu# quy
®3nh nh− sauv
ei`u "hu# "h©n n¨m 180: )®¬n '3 "Ýnhv quan{n−9i.
ei`u "hu# "h©n "h9i TB [c
H®¬n #Þ t0nhI (u2nG ,.tJng−DiK
_hu'Bc
I¹n "(¸n ' cn quan Z©n ®inh, h¹ni y#uR[c "hu# Chu "hu W¹ c−Kc
t 1,2 quan 0,1 quan * N;& m;" n4a
tt 1,1 quan 0,U quan 2 b¸" N;& m;" n4a
-: N¨m 180 khu 'Bc t im 0,1 quan, khu 'Bc tt im 0,0- quan/ N¨m 1808 chia @©n ®inh khu'Bc t "hnh c¸c h¹n ' ch3u "hu# kh¸c nhauv h¹n "(¸n n;& nh− c, @©n ®inh bjn m;" n4a/ N¨m 1820 ban hnh bi`u "hu# (iQn ch ba "(n ®¹ Ninh eHnh, Thanh I¸ ' Nh6 \n, quy®3nh h¹n "(¸n n;& 1,2 quan, @©n ®inh '1 h¹n i y#u n;& m;" n4a/ N¨m 18:2, "J un eHnh"(O ', khYn &h©n bi6" chÝnh h;, kh¸ch h;, ;& c¸c h¹n "(¸n, qu©n, @©n $m m;" ®7n"h9i &h©n bi6" m[c "hu# ioa n¬i c= ' khYn c= (u;n cYnv c= (u;n cYn n;& 1,- quan,
_hu 'Bc I¹n @©n ®inh TiÒn "hu# Ch^ "hu W¹ c−Kc
t _hYn &h©n bi6" 1,2 quan * 0,1 quan
tt _hYn &h©n bi6" 0,V quan * 0,1 quan
ttt-
T(¸n h¹n *hÝnh h;
* _h¸ch h;
1,V quan
1, quan
0,1 quan
0,1 quan
*
*
u©n h¹n * hÝnh h;
* _h¸ch h;
1, quan
1,2 quan
0,1 quan
0,1 quan
*
*
Z©n h¹n * hÝnh h;* _h¸ch h;
1,2 quan1,0 quan
0,1 quan0,1 quan
**
Z©n ®inh "n "%" * hÝnh h;
* _h¸ch h;
0,8 quan
0,U quan
0,0- quan
0,0- quan
*
*
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
108/179
khYn c= (u;n cYn n;& 1,: quan/ N¨m 18:+ h¹n "(¸n O 'ïn nEi &hÝa bfc "¨n 0,: quan s'Ki bi`u "hu# 180:/ N¨m 18: im m;" n4a ch &h< ThJa ThiQn s 'Ki bi`u "hu# n¨m 18:2z- 5i6c &h©n chia "hnh c¸c h¹n khYn c¨n c[ "h "hBc "# m quy ®3nh, c[ m−9i &hMn "hHc¸c h¹n "(¸n, qu©n, @©n mi h¹n ba &hMn, cn $¹i $ c¸c h¹n kh¸c/
ttt 1,1 quan 0,1 quan 2 b¸" N;& m;" n4a
t5 1, quan )c= (u;n cYn.
1,2 quan )khYn (u;n cYn.
0,1 quan
0,1 quan
*
*
N;& m;" n4a
N;& m;" n4a
S s¸nh hai bi`u "hu# "h©n "h9i Wia Xn '1 TB 0[c ch> c= m;" sè ®iÒuch>nh nh, m[c "hu# &hi n;& "¨n im khYn ®¸n k` )"(J ThJa ThiQn "J n¨m
18: im m;" n4a./ SB chQnh $6ch ioa c¸c ®3a &h−¬n khYn $Kn/ 5ïn ®7n bjn efc e; ' un eHnh ' nam "hu# ca h¬n/ hQnh $6ch ioa c¸c ®3a
&h−¬n c= ' khYn c= (u;n ®" cYn cn khYn nhiÒu/ Tuy nhiQn, n#u "Ýnh
(a i¸ "(3 bjn hi6n '%" "hH "hu# "h©n "hBc sB $1 m;" ¸nh npn 'Ki n−9i nYn@©n/ Th "h9i i¸ "(un bHnh ®9i Wia Xn )1802*181+., mi su" ®inh 'ïn
®7n bjn efc e; hn n¨m &hi n;& sè "iÒn "−¬n ®−¬n 100 k "h=c--/ Nh−'%y, n#u "Y "hu# (u;n ®" khYn ca "hH "hu# "h©n $¹i $ 'n ®Ò $Kn ®èi 'Ki
nhon nYn @©n nh|/ e" k n−9i nYn @©n n )nam iKi. cn &hi $mnha '^ ny, khYn &h©n bi6" iu nh|, khYn &h©n bi6" c= (u;n hay
khYn c= (u;n/ Thu# "h©n "(O "hnh m;" "(n nhon nuyQn nh©n ©y nQn
"Hnh "(¹n bMn cïn c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
109/179
kA, i¸ "h=c $uYn bi#n ®;n, Fu h−Kn ny cn ca/ T(Qn c¬ sO "Ýnh i¸ "h=c ¹ "(un bHnhc
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
110/179
"hèn $¨n "m c¸c 'ua "(iÒu Nuy!n/ T(n nhon "h9i ®i`m khn "( −¬nnh", hn ny c= "Ki "(Qn @−Ki ch^c '¹n nh©n cYn $m 'i6c "(Qn cYn "( −9nny/ IP &hMn $Kn $ nhon n−9i "hG "h< cYn $nh nhÒ ®−Gc nh n−Kc "( −n"%& $m 'i6c "h nha '^ $a @3ch/ e($, m;" n−9i Ch¸& ®#n 5i6" Nam
n¨m 1818 ® 'i#"v wNh 'ua s4 @^n "" c nh©n $Bc ' 'i6c F©y " "hnh' c¸c cYn "(Hnh kh¸c/ _hi "Yi ®#n Iu#, ® c= ®#n 8 '¹n n−9i ®−Gc ®iÒu®;n "J c¸c n¬i "(n c n−Kc
®an khn "( −¬n F©y @Bn m;" " "hnh (;n $Kn bjn ¹chz Nh 'ua, "(nkhi nh (jn sB c¬ cBc s iam hm n−9i @©n "(n cnh "Yi mPi nh^c nhjn®pc bi6" "hÝch hG& 'Ki ch# ®; chuyQn ch# ' c= nh− '%y mKi ®m b ®−Gcan ninh,
® &h¸ h¹i mPi "iÒm $Bc c "ayx-V/ pc bi6" $ 'i6c F©y @Bn h6 "hèn $¨n "m
c¸c 'ua ®9i Nuy!n/ Nh©n $Bc, '%" $Bc cnh "hnh, &h< "hnh, huy6n "hnh ®−Gc F©y @Bn @−Ki "(iÒu Nuy!n/ Z−Ki "h9i Wia Xn "¸m "(n "hnh ®−Gc F©y @Bn )eHnh 3nh, un Ni, _h¸nh I, 5nh Xn, Thanh I¸, I N;i, Ii Z−¬n, Th¸i NuyQn./Th9i Rinh R6nh c= "h Qm 21 ">nh "h1nh ®−Gc F©y @Bn )un Nam, ChE „Qn,eHnh Thu%n, Wia 3nh, 3nh T−9n, \n Wian, eiQn I, I TiQn, un T(3,un eHnh, I Tinh, Nh6 \n, Ninh eHnh, Nam 3nh, I−n „Qn, efc Ninh,S¬n T©y, un „Qn, X¹n S¬n, a ejn, I−n I¸./ TJ "h9i Rinh R6nh, m;"sè &h
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
111/179
-V h/Raybn @ln "(n Di*toi"F mo@F"nF @u pa-* @GHnnam, Ca(is, 1+20, &/2::/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
112/179
T(n khi "¸c ®;n c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
113/179
®"/ T(Qn ®3a bn ">nh I Yn c "A $6 ®= $ ::,0+‡ ‡, "(Qn ®3a bn ">nh Th¸i eHnh $:,-1‡ ‡/ Tham kh Chan Iuy XQ )ch< biQn.v §'a b¹ D §«ng , I/1++-, §'a b¹ /h2i R×nh,I/1++U/-+ §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/tg, S®@, I/1+V, "(/8
V0 §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/tg, S®@, "(/:-*:V
V1 §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/ttt, S®@, I/1+V:, "(/U-/V2 §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/gg5ttt, S®@, I/1+U:, "(/10*10-
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
114/179
n−9i "a "hnh b7 cYi, 'G n−9i "a "hnh ¸ b^a, i#" c "Ýnh m¹n c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
115/179
V: §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, "%& tg, ® @ln, "(/10-
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
116/179
T(n khi nhon n−9i nYn @©n, "hG "h< cYn, "h−¬n nh©n, ®7n bc¸c @©n ";c "hi`u sè &hi man ¸nh npn "Y "hu# )nh©n ®inh., c¸c nha '^
binh @3ch, $a @3ch 'Ki nh n−Kc ' h%u qu c "Ýnh ®Q sYn I7n qua khu 'Bc I−n „Qn "h9i TB 0[c b3'd "Ki 10 n¨m $iÒn, $m kinh "# nYn nhi6& b3 "n &h¸, ®9i sèn nh©n @©ncBc khD, nh− &hn ¸nh "(n c©u "hnh no qun "hu;cv ai o2i nh− phñ $ho2i
in c#m
eQn c¹nh ®=, b $^", h¹n h¸n, s©u b6nh cn "h−9n FuyQn Fy (a/ ThBc(a, c¸c "ai h¹ "(Qn khYn "hu;c $i c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
117/179
e−Kc san n4a ®Mu "h# kA gtg, mpc @ï nh Nuy!n c= cè fn "(n 'i6ckhYi &h^c nÒn kinh "#, nh−n 'Ki nhu cMu qu¸ $Kn "(n 'iQc c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
118/179
khYn ®−Gc khfc &h^c/ THnh "(¹n @©n FiQu "¸n "i#& "^c @i!n (a, c= khi c $n &hiQu i¹" h#" hpc &hMn $Kn, nh−n &hD bi#n $ m;" hi6n "−Gn b; &h%n $−u"¸n/
Th hi ch?& c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
119/179
®Mu "h# kA gtg c= Fu h−Kn ny cn "(O nQn c¨n "hrn/ T(Qn c hai &h−¬n@i6n quan h6 ®rn c& ' iai c& ®Òu ch" ch[a nhon mlu "huln ay f"/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
120/179
Nh Nuy!n 'Ki "ham 'Pn "hi#" $%& sB Dn ®3nh F h;i bjn c¸ch "¨n
c−9n s[c m¹nh ¸& ch# hnh chÝnh*qu©n sB ® ®^n ch¹m ®#n hMu h#" c¸c®èi "−Gn, "J nYn @©n, "hG "h< cYn, "h−¬n nh©n ch "Ki c m;" b; &h%n quan$¹i, nh si/ R©u "huln ioa "hèn "(3 '1 b3 "( 3 "(O nQn ay f"/ T(n $Ec ®=, "¹i
c¸c $n F, mYi "( −9n sinh sèn c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
121/179
ë efc e;, "(Qn ®3a bn 'ïn ®7n bjn, n¨m 1808 nD (a ba cu;c khOi
nha quy mY "−¬n ®èi $Kn O hai "(n S¬n Nam Th−Gn ' S¬n Nam I¹v khOinha c "(n U n¨m "(3 'H nfn n
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
122/179
T(n bèi cnh sYi ®;n c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
123/179
"hu hE" ®Yn ® c¸c "Mn $K& nh©n @©n "ham ia, "(Bc "i#& uy hi#& nÒn "hèn
"(3 c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
124/179
c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
125/179
"(un m;" binh $Bc $Kn ®n ¸&/ Z chQnh $6ch $Bc $−Gn, ®3a "h# b" $Gi, c¨n c[T( X nhanh ch=n "h" "h
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
126/179
®#n n¨m 18: nh−n iai ®¹n ®>nh ca c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
127/179
$hKi nghOa N«ng VYn V%n 56ZZ956ZqM 0©y $1 cu;c nDi @%y "i Qu bi`u nh" cnh "hnh TuyQn uan/ T(iÒu ®Hnh c4 c¸c "−Kn XQ 5¨n [c ' Nuy!nYn T([ ®m ®¹i qu©n
®#n ®n ¸&, nh−n ® "h" b¹i "( −Kc s[c chi#n ®u kiQn c−9n cnh Th¸i NuyQn )Th¸i NuyQn, efc ¹n ny nay.,nha qu©n ®¸nh chi#m efc ¹n, '©y ">nh "hnh Th¸i NuyQn, chi#n ®u
ijn c 'Ki qu©n "(iÒu ®Hnh O hG 7n, hG hu, ¹i TJ, N©n S¬n, Hnh
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
128/179
z ¨n c[ ch< y#u c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
129/179
¸& c¨n c[ 5©n T(un, NPc R¹/ uèi n¨m 18::, sau h¬n m;" "h¸n ba '©y,
nha qu©n ®¸nh chi#m ®−Gc ">nh "hnh a ejn/ eè chÝnh eïi T¨n ID, ¸n s¸"Ch¹m Hnh T(¹c, Xnh binh Ch¹m 5¨n X−u ®Òu "B s¸"/ n cuèi n¨m 18::,TuMn &h< X¹n S¬n In 5¨n uyÒn b3 nha qu©n bf" sèn/ _hi qu©n
"(iÒu®Hnh @ T¹ uan B ch> huy ®#n "hH nha qu©n ® &h=n h ®è" &h¸ (7i (E"khi ">nh "hnh/ _hn ioa n¨m 18: nha qu©n $¹i "i#n ®¸nh ' chi#m $¹i
">nh "hnh a ejn $Mn "h[ hai/ u©n "(iÒu ®Hnh (E" ch¹y/ Chi ®#n cuèi
n¨m 18: "(iÒu ®Hnh Iu# mKi ®n ¸& ®−Gc cu;c khOi nha/
$hKi nghOa Lª u- L−#ng 56ZZ956Z6v XQ Zuy X−¬n $ cn c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
130/179
H ®¸n k` nh−n Yn nDi "i#n "hYn minh, cïn 'Ki Nuy!n 5¨n SiQu®−Gc n−9i®−¬n "h9i ci $ w"hMnx, $ w"h¸nhx )"hMn SiQu, "h¸nh u¸"./ N¨m 181 Yn®−Gc "(iÒu ®Hnh Iu# bD ch[c Inh "u b; X!, ®−Gc c4 $m s¬ kh "( −9n
"hi Iu#/ Wp& quy`n '¨n hay nh−n &h¹m $u%", Yn "i#c "i nQn choa $¹i, 'i6c b3 &h¸" i¸c, Yn
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
131/179
b3 bf" iam ba n¨m, b3 ®−a ®i hi6u $Bc san Nam Z−¬n/ Wioa n¨m 18: Yn"(O 'Ò ' "i#& "^c ®−Gc $m 'i6c O b; X!, nh−n khYn $©u sau b3 "hi h7i/
N¨m 18U
Yn ®−Gc '9i $¹i, sun ' $m 'i6c O In X©m 'i6n, (7i (a efc $m Wi¸ "h^
&h< uèc ai, ">nh S¬n T©y )nay "hu;c ">nh I T©y./ Nh−n cn nay"(n n¨m ny, Yn "J ch[c, bf" ®Mu cu;c '%n ®;n chèn $¹i "(iÒu ®Hnh nh
Nuy!n/ NQu @anh nha w&hï XQx, a e¸ u¸" nhanh ch=n "%& hG& ®−Gcm;" $Bc $−Gn®Yn ®, ba 7m ch< y#u $ nYn @©n nh|/ T(n hn n $nh ®¹,
ni a e¸ u¸" cn c= sB "ham ia c huy nha qu©n chun b3 "−¬n ®èi bi bn/Tuy nhiQn, khn ioa n¨m 18-, "(n khi ®an & (E" chun b3 "hH m−u ®7khOi nha b3 b¹i $;/ a e¸ u¸" bu;c &hi hnh ®;n sKm/ TJ efc Ninh Yn"(O 'Ò S¬n T©y quy#" ®3nh khOi nha/ Z "hay ®Di k# h¹ch, ch> c= nha
qu©n O R} X−¬n )'ïn R} [c, ">nh I T©y ' X−¬n S¬n, ">nh I eHnhny nay. @ a e¸ u¸" ' inh Yn R} ch> huy $ k3& "h9i hnh ®;n/
uèi n¨m 18- )"h¸n 11 ©m $3ch. nha qu©n®¸nh chi#m &h< "hnh øn I ' huy6n $~ Thanh ai )I T©y., nh−n ch>chi#m io 'i ny (7i chuy`n h−Kn "n cYn Fuèn &hÝa nam ' san &hÝa"©y bfc/ T(n $Ec ®=, ' ®Mu n¨m 18- )"h¸n 12 ©m $3ch., m;" b; &h©n
nha qu©n @ Nuy!n 5¨n Thèn ch> huy "J Thanh ai "i#n 'Ò I N;i "hH b3qu©n "(iÒu ®Hnh chpn ®¸nh O khu 'Bc F 7n Z−¬n ' Th¹ch eÝch )huy6nuèc ai, nay "hu;c I T©y./ Z chQnh $6ch $Bc $−Gn, nha qu©n b3 "Dn "h",nhiÒu "−Kn $nh b3 bf", bu;c &hi (E" $ui/ R;" c¸nh nha qu©n kh¸c "i#n ®¸nhhuy6n $~ _im en )">nh I N;i, nay "hu;c I Nam. nh−n cn b3 qu©n"(iÒu ®Hnh ®=n ®¸nh/ e; &h%n nha qu©n @ a e¸ u¸" "i#n ®¸nh huy6n
$~ „Qn S¬n ' ba '©y &h< "hnh uèc ai, ®¸nh nhau 'Ki qu©n "(iÒu ®Hnh @
TDn ®èc S¬n T©y Nuy!n e¸ Nhi ch> huy O $n Si S¬n )c¸ch &h< "hnh
khn km., bu;c &hi (E" 'Ò huy6n ChEc ThP )nay "hu;c I T©y. (7i '−G"sYn I7n san &h< 5nh T−9n )">nh S¬n T©y, nay "hu;c 5nh ChEc./ #n®©y, c¸nh qu©n ny b3 "Dn "h" nhiÒu/ a e¸ u¸" ®m qu©n 'Ò R} X−¬nh;i 'Ki c¸nh nha qu©n @ e¹ch Yn T(©n ch> huy/ Sau khi c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
132/179
®n ¸&, nhiÒu "h< $nh ' nha binh b3 i#", b3 bf"/ u;c khOi nha "h" b¹i/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
133/179
>u(c n0i @!- cña Lª VYn $h«i 56ZZ956Zqv ©y $ cu;c nDi @%y @
chÝnh "Mn $K& quan $¹i khOi F−Kn, &hn ¸nh ( n?" sB &hn [n cnh Nam _/ uan qu©n "(iÒu
®Hnh &hMn nhiÒu b ch¹y/ u©n nDi @%y inh quyÒn ki`m s¸" hMu h#" c¸c
">nh Nam _/ T(iÒu ®Hnh Rinh R¹n ® "%& "(un ca ®; binh $Bc ®n ¸&/ Z
chQnh $6ch $Bc $−Gn, n;i b; ch> huy m©u "huln, nhiÒu n−9i quay 'Ò ®Muh1n "(iÒu ®Hnh nQn qu©n nDi @%y ny cn "hu h&/ XQ 5¨n _hYi &hi (E"qu©n 'Ò cè "h< O "hnh ChiQn \n/ ©y $ " "hnh kiQn cè @ TDn "(n Wia
3nh XQ 5¨n Zuy6" F©y "J n¨m 18:0/ u©n "(iÒu ®Hnh nhiÒu $Mn cYn "hnhnh−n ®Òu "h" bai/ N¨m 18:, XQ 5¨n _hYi b3 b6nh ch#" "(n "hnh/ u©nnDi @%y nhanh ch=n "an (/
#n "h¸n U n¨m 18:- "hnh ChiQn \n b3 h¹/ Rinh R6nh (a $6nh "n s¸" ®lm
m¸u nhon n−9i nDi @%y ' c @©n "h−9n ' san &hrn "hnh ChiQn \n/
¸c cu;c nDi @%y chèn $¹i chÝnh quyÒn nh Nuy!n @i!n (a m¹nh m
$ m;" ®pc ®i`m nDi b%" c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
134/179
"(n m;" "h9i ian nfn, wchG" yQn chG" ®;nx nh− hi ch?& c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
135/179
Th9i Rinh R6nh mi n¨m bHnh qu©n c= 11,U cu;c nDi @%y*ca nh"
"(n c¸c ®9i 'ua )Wia Xnv ,:• Thi6u T(3v 8,:, ®Mu TB [cv 2,U./ ©y cn
$ "h9i k "%& "(un hMu h#" c¸c cu;c khOi nha, c¸c cu;c nDi @%y $Kn )Chan e¸
5nh, ea Nhn*TiÒn e;", XQ Zuy X−¬n, NYn 5¨n 5©n, XQ 5¨n _hYi./ Rinh
R6nh $ "h9i k ®>nh ca "hi#" ch# cai "(3 "%& quyÒn chuyQn ch#, c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
136/179
hn ®Mu "(n 'i6c &h^c h7i Nh i¸ O n4a ®Mu "h# kA gtg/ Rinh R6nhch cYn bè DuÊn
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
137/179
&'ch th!p &i.u 'Ki n;i @un ®Ò ca ®¹ "(un hi#u, $! nha ' c¸c chun mBc®¹
®[c Nh i¸, ban bè ®#n "%n c¸c $n F/ 0©y "hBc ch" $1 sB '%n @^n Nh i¸
®` wi¸ h¸ &hn "^cx "(n nh©n @©n nhjm ®¹" ®#n m;" khuYn mlu '¨n h¸"hèn nh" "(Qn "inh "hMn Nh i¸V/
T(Qn "hBc "#, "(J m;" sè ®iÒu "h` hi6n ( "Ýnh ch" b "hnh $¹i nhon chun mBc ®¹ ®[c Nh i¸ "(n nh©n @©n/ Nhon
"m −¬n hi#u "4 )cn c= hi#u., "hu%n "Yn )ch¸u bi#" nh $9i., nha &hu)ch7n c= nha., "i#" &h^ )'G bi#" "h< "i#". ®−Gc nh n−Kc bi`u @−¬n, ®−Gc"pn "h−On c bjn '%" ch" ' "inh "hMn/ Tinh "hMn Nh i¸ "(n "an ma,
"(n hYn $! cn ®−Gc chE L chn ch>nh/
Nhon bi6n &h¸& c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
138/179
"i#" ki6m )®Ò ca "i#" ki6m.• I%u &hn "^c )$m ch &hn "^c "è" ®&.• Iun "4 ®6 )@¹y b cn m.• Sïn chÝnh hPc )"Yn chÝnh hPc.• WiKi @©m "hfc )(¨n "(¸nh ian ", @©m @^c.•Th%n &h¸& "h< )cn "h%n "u©n "h &h¸& $u%".• un "hi6n hnh )$m nhiÒu 'i6c "hi6n./
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
139/179
ia cè c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
140/179
gu" &h¸" "J nhon "hBc "# "(Qn, nh Nuy!n "h` hi6n ( sB can "hi6&
' Ch%" i¸v wN#u "¨n ®¹ n khYn ®−Gc c& c¸c "9 ®; ®i6& m "B "i6nP" ®Mu
V-
§¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T5t, S®@, I/1+V:, "(/2:/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
141/179
"hH &hi &h¹" 80 "( −Gn/ ¸c "¨n ®¹ "(^ "(H O c¸c chïa, qu¸n n ' "hy @¹y hPcc @^ c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
142/179
VU §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/gg5ttt, S®@, I/1+U, "(/1:V
V8 §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, T/g5tt, S®@, I/1+VV, "(/-V/
V+ ua nhiQn c[u VU "( −9n hG& O huy6n Na S¬n )Thanh I¸. ' "h9i ®i`m 18:, c= V $nc= chïa )V8,V-‡., "(n ®= :V $n c= 1 chïa, + $n c= 2 chïa, 1 $n c= chïa )5 5¨n
u©nv / − li+u ;. t×nh h×nh Ph!t gi2o ; tÝn ng −rng @%n gian hu-+n Nga #n /hanh Do2&]u th E^ _`_, T¹& chÝ Z©n ";c hPc, sè 2/1++V./U0 T(Qn ®3a bn ">nh Th¸i eHnh ' ®Mu "h# kA gtg, UU{11 $n c= $¹i (u;n ®" c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
143/179
5Ò mp" sè $−Gn, hMu h#" c¸c nYi chïa $n cn $¹i ®#n ny nay $ki#n "(Ec c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
144/179
nhiQn, ®©y mKi ch> $ sè (u;n ®" ®−Gc F¸c ®3nh 'Ò mp" &h¸& $L $ "hu;c nh chïa/ Sè
(u;n ®" @ "− nh©n cEn ch chïa nh−n 'Ò bi`u "hu# 'ln "Ýnh ' m^c "− ®iÒn chfcchfn cn khYn Ý" )Chan Iuy XQ ch
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
145/179
"(uyÒn ®¹ khYn ai @¸m n¨n cmxU1/ Tuy nhiQn, "( −Kc nhon nuy c¬ "(Qn chai &h−¬n @i6n "− "−On ' an ninh quèc ia m ThiQn chEa i¸ ' c¸c i¸s
®m ®#n, Wia Xn ® ©m "hMm "(uyÒn ch c "(iÒu ®Hnh Nuy!n c¸i "inh "hMn
h¹n ch# "i#n "Ki ¹" b ThiQn chEa i¸ ' cnh i¸c 'Ki h¹" ®;n c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
146/179
cn "(O nQn (" ( (n/ uan ®i`m c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
147/179
kh¸c H Rinh R6nh, nh−n 'èn bn "Ýnh Yn h, Yn 'ua ny " (a n¹i ®^nch¹m ®#n ThiQn hEa i¸, ®#n c¸c i¸ s, ch> ®#n khi hnh ®;n c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
148/179
U: Nuy!n 5¨n _i6mv ù @u nh!p cña &¹ o /hiªn > ha gi2o ;o V i+t Nam tX thQ E ̂ _V `` &Qn thsE^ _`_ , I;i _ha hPc $3ch s4 5i6" Nam, T(un "©m N‚S b "7n ' &h¸" "(i`n '¨n h¸@©n ";c 5i6" Nam, I/2001• uan I−nv A(t *è ;Ên &. /hiªn >ha gi2o Vi+t Nam, ¹ihPc TDn hG& I N;i, 1++1/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
149/179
5Ki "ham 'Pn Dn ®3nh ' kA c−¬n h¸ F h;i @Ba "(Qn nÒn "n "inh"hMn Nh i¸ ' ® "¹ m;" "Mn $K& "(Ý "h[c ®¸& [n yQu cMu nh©n sB cnh c= nh hPc c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
150/179
T(n khn "h9i ian "J n¨m 180U ®#n n¨m 1+18 nh Nuy!n ® "D
ch[c "" c U kha "hi I−¬n ):V chÝnh kha ' 11 ©n kha., $y ® -2U8 c4nh©n/
TÝnh "J kha "hi I;i ®Mu "iQn n¨m 1822 ®#n kha "hi I;i cuèi cïn n¨m1+1+, nh Nuy!n ® "D ch[c ®−Gc "" c :+ kha "hi, $y ® --8 n−9i )"h9iRinh R6nh "D ch[c V kha "hi, $y ® UV n−9i, "h9i Thi6u T(3 "D ch[c - kha"hi, $y ® U+ n−9i, "h9i TB [c "D ch[c1V kha, $y ® 20V n−9i, c¸c ®9i 'uacn $¹i "D ch[c 12 kha "hi, $y ® 1+U n−9i./ T(n sè ny ba 7m 11 n−9i® 6 nh" i¸&, - n−9i ® 6 nh3 i¸&, 22U n−9i ® 6 "am i¸& ' 2VVn−9i ® Ch= bn/ Tuy nhiQn, sB &h©n bè c¸c nh kha bn "%& "(un ch<y#u O 'ïn
®7n bjn, "(un @u efc e; '1 khu 'Bc &hÝa efc '1 T(un T( un e;/ n '
nam cn Ý" ' ®pc bi6", "n b; s¸u ">nh 'ïn nEi &hÝa bfc khYn c= m;"n−9i® ®¹i kha/ iÒu ny &hn ¸nh sB &h¸" "(i`n c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
151/179
SiQu, Nuy!n uan eÝch, Nuy!n gu©n €n hay sau ny nh− Nuy!n_huy#n/ NhiÒu nh kha bn "ham
U Nuy!n NPc unhv D+ thèng gi2o @ôc ; Ehoa c\ @ −3i t"i.u Ngu-4n, Xu%n '¨n Th¹c s$3ch s4, T( −9n ¹i hPc _gIgIN5, ¹i hPc uèc ia I N;i, 2001/
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
152/179
ia "Ých cBc ' cu;c kh¸n chi#n chèn Ch¸& cuèi "h# kA gtg nh− Ch¹m 5¨n Nh3, Chan Hnh Chïnz
5.3. Nh8ng thµnh t
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
153/179
theng & h(i thi t!pB Ngù ch ;= c«ng thi t!p, TB [c 'Ki Ngù ch Vi+t *\
t0ng ;'nh thi t!pB /ù §1c th2nh ch thi ;Ynz./
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
154/179
uèi cïn $ khuynh h−Kn b" mn 'Ki hi6n "hBc, hi cD 'Ki c¸c "¸c i &hMn $Kn "Jn sèn qua "h9i XQ*T(3nh, "iQu bi`u nh− Ch¹m uL ThÝch, Nuy!nInh, Nuy!n Iuy ID, e Iuy6n Thanh uanz
¸c "¸c i "iQu bi`u nh" cnh ca c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
155/179
ïn 'Ki T(uy6n _iÒu, "h¬ cho I¸n c bi#" ®#n
sè &h%n
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
156/179
(iQn c bi#" n7i nfm c¸i b=n @−Ki ch©n mHnh, Nuy!n Zu cn khYn &hi $ nh "h¬ ch> quan "©m ®#n "(iÒu ®¹i ny,
"(iÒu ®¹i kh¸c, m Nuy!n Zu $ nh "h¬ bi#" ®p" $n mHnh n¬i nhon cn
n−9i b" h¹nh, n¬i nhon cn n−9i ®au khD/ Th¬ cho I¸n cao R2 Qu2t )‘*18--., hi6u hu ThMn, n−9i $n ChE Th3, huy6n Wia
X©m, "hnh &hè I N;i, ® 4 nh©n, "Jn $m ch[c quan nh O e; X!/ 5H &h¹m $i "(n khi $m nhi6m '^ chm "hi )"i#c '¨n hay m b qua $i &h¹m quy
cc § −Cng thi lo¹iB Avn Diªn thi t!pB Avn Diªn thi lo¹i/ e[c "(anh hi6n
"hBc c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
157/179
U- Nuy!n X;cv VYn h
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
158/179
/hi &2o /ngB /u- thÊt th'nh § −Cng
)5¨n nh− Nuy!n 5¨n SiQu, a e¸ u¸" '−G" c ®9i TiÒn I¸n
Th¬ ®#n Tïn Thi6n 5−¬n, Tuy XL 5−¬n "hH "h9i "h3nh −9n cn
khYn bjn./
Nuy!n 5¨n SiQu "( −Kc "¸c nhiÒu/ 5Ò hPc "hu%" Yn c= >h− Einh Eh?o−3cB >h− *\ Eh?o thÝchB /1 th− b' gi?ng ' ®pc bi6" $ Ph−#ng §×nh &'a
@ − chÝ / 5Ò s¸n "¸c Yn c= Ph−#ng §×nh thi lo¹i ' Ph−#ng §×nh ;Yn lo¹i/ Th¬
'¨n Nuy!n 5¨n SiQu &hn ¸nh "−¬n ®èi sinh ®;n hi6n "hBc F h;i ®−¬n"h9i, cu;c sèn khD cBc c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
159/179
07n _h¸nh )1888./ §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn $ b; s4 ®7 s;, ®−Gc biQn s¹n"(n khn "h9i ian Mn m;" "h# kA, bf" ®Mu "J ®Mu ®9i Rinh R6nh
)1820*180, hn "hnh
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
160/179
' khfc in nhon &hMn cuèi cïn ' n¨m _hi 3nh "h[ )1+1+./ S¸ch chia
"hnh "Jn kA )mi ®9i 'ua $ m;" kA./ 6 nh" kA )ch?& 'Ò ®9i 'ua Wia Xn
"J 1UU8 ®#n 181+. ®−Gc hn "hnh ' n¨m 188/ 6 nh3 kA ch?& 'Ò ®9i'ua Rinh R¹n "J n¨m 1820 ®#n n¨m 180, hn "hnh ' n¨m 18V1/ 6 "am
kA )ch?& 'Ò®9i 'ua Thi6u T(3 "J n¨m 181 ®#n n¨m 18U, hn "hnh "(n nhon n¨m
18UU* 18U+./ 6 "[ kA )ch?& 'Ò ®9i 'ua TB [c "J n¨m 18U ®#n n¨m 188:,
hn "hnh ' n¨m 18+U.z T(n $3ch s4 s4 hPc 5i6" Nam, ®©y $ b; biQn
niQn s4 c= quy mY $Kn nh"/ §¹i Nam thùc lôc &hn ¸nh "−¬n ®èi "n @i6n,sinh ®;n mPi mp" chÝnh biªn )"J quy`n V ®#n quy`n U., ch?& "J ®9i Iïn 5−¬n ®#nn¨m 1U8+/ $h%m &'nh Vi+t *\ th«ng gi 2m c−#ng môc ®−Gc biQn s¹n "h h>@^ ny 1- "h¸n 12 n¨m TB [c "h[ 8 )18-V., @ Ii6& bi6n ¹i hPc s ChanThanh Win $m TDn "i, hn "hnh ' n¨m "h[ nh" niQn hi6u _i#n ChEc)188./ En nh− h> @^ c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
161/179
s¸ch 7m 2V2 quy`n, chia "hnh "Jn b; ' c¸c c¬ quan )Ch< TYn nh©n, 5i6n
¬ m%",
UV $h%m &'nh Vi+t *\ th«ng gi2m c−#ng môc, T/t, Nge Wi¸ @^c, I/1++8, "(/ 18*1+
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
162/179
5i6n T%& hiÒn, e; X¹i, e; I;, e; X!, e; einh, e; IHnh, e; Yn, Ch< N;i
'^, 5 khè, Th−¬n "( −9n, _h©m ThiQn i¸m, uèc "4 i¸m./ $h%m &'nh §¹i Nam h(i &i)n *ù l+ "uy khYn "n @i6n nh− §¹i Nam thùc lôc nh−n chi "i#"' ®My ®< h¬n/ Iai b; s4 $Kn ny bD sun ch nhau/
Nhon cYn "(Hnh @ c¸ nh©n biQn s¹n ®¸n chE L nh" $ L'ch t"i.u
hin ch−#ng lo¹i chÝ c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
163/179
NÒn nh6 "hu%" 5i6" Nam n4a ®Mu "h# kA gtg c= m;" b−Kc chuy`n bi#n quan "(Pn/ TJ m;" nÒn nh6 "hu%" @©n ian nO (; "(n c¸c "h# kA
"( −Kc, @−Ki
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
164/179
"h9i Nuy!n, nÒn nh6 "hu%" cun ®Hnh ®−Gc &h^c h7i, 'Ki nhiÒu "hnh "Bu$Kn, i¸ "(3 ca/
$in t"cv Thnh "Bu nDi b%" nh" c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
165/179
)®Yn, "©y., chu 'i 1/:00 m?", F©y bjn ¹ch '7, @y 0,U m?", ca :,U m?"/ T4
m "hnh mO nhiÒu
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
166/179
c4av mp" nam $ c4a 0¹i un RYn, mp" bfc $ hai c4a T−9n Xan ' NhiCh^n, mp" ®Yn $ hai c4a I−n _h¸nh ' 0Yn \n, mp" "©y $ hai c4a WiaT−9n ' T©y \n/ T4 m Thnh $ n¬i $m 'i6c ' sinh h¹" c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
167/179
Tn cnh 0¹i N;i
Yn "(Hnh ki#n "(Ec "iQu bi`u njm "(Qn h6 "hèn "hnh $u} $ NPRYn* cDn chÝnh c
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
168/179
®−Gc @uy "( H $1 efc Thnh )efc e;. '1 Wia 3nh "hnh )Nam e;./ T¹i ®©y nh Nuy!n ch F©y @Bn hai " "hnh c= quy mY "−¬n ®èi $Kn $m "(un "©mhnh chÝnh/ Wia 3nh "hnh ®−Gc Wia Xn ch F©y ®f& "J ny cn h¹"®;n O Nam
-
8/17/2019 9.VI. Chuong3
169/179
e;, $ m;" "n "hnh ®7n "h9i $ m;" cYn "(Hnh ki#n "(Ec qu©n sB ®;c ®¸
nh" O miÒn Nam/ Thnh "(n efc Thnh ®p" "¹i Th¨n Xn/ N¨m 180 Wia
Xn ch &h¸ b In Thnh ' m Thnh "h9i XQ*T(3nh, n¨m 180- ch
F©y @Bn "(Qn
®= m;" "n "hnh mKi "h ki`u 5auban/ Thnh Mn nh− hHnh 'uYn, chu 'i:2 "( −Gn )1/U28 m?"., ca 1 "( −Gn 1 "h−Kc 2 "c ),- m?". sau khi ® b¹" bK" 1"h−Kc 8 "c ' n¨m 18:-, ni c= h ba bPc (;n "( −Gn )1V m?"./ ThnhmO - c4a hÝnh efc, hÝnh T©y, hÝnh Yn, Yn Nam ' T©y Nam/
T(n "hnh, m;" sè cYn "(Hnh ki#n "(Ec ®−Gc F©y @Bn, "(n ®= ®¸n chE Lnh" $ _
®i );" c9. F©y n¨m 181:/ N¨m 18:1 Rinh R6nh b efc Thnh, chia ®p"">nh/ Thnh Th¨n Xn hay efc Thnh "(O "hnh "(3 sO cnh
"hnh/ Tuy nhiQn, nhon y#u "è &h−¬n Yn cn 'ln cn ®−Gc @uy "(H O m;"m[c ®; nh"
®3nh, nh− "hu%" &hn "huA khi chPn ®3a ®i`m F©y "hnh, c¸c h−Kn mO c4a"hnh, '%" $i6u ki#n "(Ec nh O m;" sè b; &h%n nh− $Mu c4a, 'Pn canh O =c"hnh, $G& n=i ©m @−¬n, ®Mu ®a =c m¸i uèn cn, c;" k| c= "(¹m "(D, s¬n
&h#"z pc bi6", c¸c cYn "(Hnh ki#n "(Ec bQn "(n "hnh hn "n $ &hn
c¸ch ki#n "(Ec 5i6" "(uyÒn "hènUU/
_i#n "(Ec @©n ian @ï khYn "h%" nO (; nh− nhon "h# kA "( −Kc nh−n'ln "h` hi6n s[c sèn m¹nh m/ Hnh $n 'ln "i#& "^c ®−Gc F©y @Bn, @ï sè$−Gn khYn nhiÒu/ = nhon nYi ®Hnh kh¸ $Kn, c= i¸ "(3 nh6 "hu%" ca, nh −®Hnh RYn Ch^ )I T©y. F©y @−Ki "h9i Wia Xn/ NhiÒu nYi ®Òn ®−Gc F©y@Bn $¹i, nh− Òn Iïn )ChE ThP., ®Òn Iai e T( −n )I N;i, I T©y, 5nhChEc., ®Òn e T(i6u )Thanh I¸., ®Òn T(Mn I−n ¹ )Nam 3nh, IiZ−¬n., Ch< WiMy )Nam 3nh.z
AI thu
