9. SINIF ø R KİMYA RNEKTiçin yaptıkları uğraşlara simya (alşi-mi), bu işle uğraşanlara da...

KİMYA

9. SINIF

ÖRNE

KTİR

Dizgi - Grafik

MU BA Yayıncılık Dizgi - Grafik Birimi

Baskı

Ayrıntı Basımevi • Tel: 0.312 394 55 90 - 91Matbaa Sertifika No: 13987

Öneri ve düşünceler için

[email protected] • 0.312 504 64 41

Yayın ve Dağıtım

MU BA Yayıncılık Ltd. Şti.Ostim (OSB) Mahallesi 1203. Cadde No: 38/1/2 Yenimahalle - ANKARA

Tel: 0.312 504 64 41 • Faks: 0.312 232 26 69www.mubayayinlari.com

ISBN: 978-605-7509-67-3T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın bandrolü ile satılmaktadır.

Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını rica ederiz.

Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları MU BA YAYINCILIK LTD. ŞTİ.’ne aittir.Hangi amaçla olursa olsun, yayınların tamamının veya bir bölümünün, şirketin yazılı izni olmadan kopya

edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması yasaktır.MU BA bir Murat Yayınları Ltd. Şti. markasıdır.

ÖRNE

KTİR

SUNUSevgili Öğrenciler,

Murat Yayınları’nın yıllara dayanan tecrübesinin ve vizyonunun bir sonucu olarak yayın çalışmalarını sürdüren MUBA, ortaokul, lise ve üniversiteye ha-zırlık yardımcı kaynaklarını öğrencileriyle buluşturmanın kıvancını duymak-tadır.

Alanında uzman yayın kadromuz tarafından hazırlanan kitaplarımızda, uy-gulamada olan sınav dahil test teknikleri dikkate alınarak kapsamlı bir çalış-ma yürütülmüş, siz değerli öğrencilerimizin hazırlık sürecindeki yükünü hafif-letmeyi amaçlayan bir yol izlenmiştir.

MEB’in güncel eğitim programı ve kazanımlarını gözeterek oluşturduğumuz bu yayınımızda klasik çoktan seçmeli, örnek çözümlü, kısa cevaplı sorular ve et-kinlikler, amaca uygun kısa notlar, sınav odaklı özet bilgiler ve doğrudan sınavı hedefleyen mantık ve muhakeme soruları akılda kalıcı bir yöntemle verilmiştir.

Gireceğiniz tüm sınavlarda başarılar diler, yaşamınızda sağlık ve mutluluklartemenni ederiz.

MU BA YAYINLARIÖRNE

KTİR

4

İÇİNDEKİLER

KİMYA SORU BANKASI SAYFA

ÜNİTE 1: KİMYA BİLİMİ 5

ÜNİTE 2: ATOM VE PERİYODİK SİSTEM 39

ÜNİTE 3: KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER 95

ÜNİTE 4: MADDENİN HALLERİ 141

ÜNİTE 5: DOĞA VE KİMYA 167

CEVAP ANAHTARI 177

ÖRNE

KTİR

KİMYA BİLİMİ

1

ÜNİTEÖR

NEKTİR

KAZANIMLARKİMYA BİLİMİ

1. (9.1.1) Kimyanın Bilim Olma Sürecini Açıklar.

2. (9.1.2) Kimyanın ve Kimyacıların Başlıca Çalışma Alanlarını Açıklar.

3. (9.1.3) Günlük Hayatta Sıklıkla Karşılaşılan Elementlerin ve Bileşiklerin Adlarını Sembolleriyle Eşleştirir.

4. (9.1.4) Kimyada Kullanılan Sağlık ve Güvenlik Amaçlı Temel Uyarı İşaret-leri Tanıtılır.

5. (9.1.5.) Doğal Kimyasal Maddelerin İnsan Sağlığı ve Çevreye Etkileri Açık-lar.

6. (9.1.6.) Kimya Laboratuvarında Kullanılan Temel Malzemeler Tanıtılır.

ÖRNE

KTİR

7

ÖĞRENİYORUZ-UYGULUYORUZ

SİMYADAN KİMYAYA

Eski dönem insanlarının,

• değersiz madenleri altına çevir-mek

• ölümsüzlük iksirini bulmak

için yaptıkları uğraşlara simya (alşi-mi), bu işle uğraşanlara da simyacı (alşimist) denir.

Simyacılar,

• tıp• felsefe• kimya• din• astroloji• metalurji

gibi birçok alanla ilgilenmişlerdir.

Simya çalışmaları; gözlem ve kont-rollü deneyler, eleştirel düşünme, sorgulama içermez, deneme yanıl-ma ve rastlantı sonucu elde edilen buluşlara dayanır.

SİMYADAN KİMYAYA

TEST • 1

1. Simyacılar ihtiyaçlarının ve hayallerinin zorla-ması ile yeni maddeler elde etmeyi denemiş-ler, gizli formüller aramışlardır.Buna göre;

I. Ölümsüzlük iksirinin eldesiII. Değersiz metallerden altın eldesiIII. Ağaç köklerinden boya eldesiyukarıdakilerden hangileri simyacıların gerçekleştirmek için uğraş verdiği hedef-lerdendir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve IID) II ve III E) I, II ve III

2. Simyacılar deneme – yanılma yoluyla yü-rüyen çalışmalarında;

I. ÖğütmeII. ElektrolizIII. Suda çözmeIV. Damıtmayukarıdaki yöntemlerden hangilerini kul-lanmışlardır?

A) Yalnız II B) I ve III C) II ve IVD) I, III ve IV E) II, III ve IV

3. I. Kıbrıs taşıII. ŞapIII. SafranYukarıdakilerden hangileri simyacılar ta-rafından kullanılan ve boya endüstrisinin gelişmesine katkıda bulunan maddeler-dendir?

A) Yalnız II B) I ve II C) I ve IIID) II ve III E) I, II ve III

4. Aşağıdakilerden hangisi simyacılar tara-fından bulunan maddelerden biri değil-dir?

A) Kireç harcı B) PlastikC) Cam D) Çanak – çömlekE) Alçı

5. I. Kum ve sodadan cam elde edilmesiII. Bazı besinlerin tuzlanınca daha lezzetli

olduğunun fark edilmesiIII. Maddelerin atomlardan oluştuğunun de-

neysel verilerle ispatlanmasıYukarıdaki buluşlardan hangileri simya-cılar tarafından tesadüfen ortaya konul-muştur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IID) II ve III E) I, II ve III

6. I. Sindirim bozukluğu, gaz şişkinliği için maydanoz ve rezene kullanılması

II. Söğüt kabuğunun ve yapraklarının ağrı dindirmek için kullanılması

III. Soğuk algınlığı için grip aşısının kulla-nılması

Yukarıdakilerden hangileri simyacılar ta-rafından hastalıkları önlemek amacıyla yapılan çalışmalardandır?

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II

D) I ve III E) I, II ve III

ÖRNE

KTİR

8


SİMYADAN KİMYAYA

Simya,• sınama, yanılmaya dayalı olduğu • sistematik bilgi birikimi sağlama-

dığı• teorik temelleri olmadığı için

bilim değildir.

Simya döneminde rastlantısal olarak keşfedilen bazı maddeler;• cam, • barut, • sabun, • mürekkep, • boyar maddeler,• bitkisel ilaçlar, • seramik, • esans, • altın, • gümüş, • cıva,• nitrik asit (kezzap),• sülfürik asit (zaç yağı)

Simyacıların geliştirdiği ve kim-yada kullanılan bazı araç ve ge-reçler,• fırınlar, • damıtma düzenekleri, • su banyosu, • kroze, • el kantarı, • su terazisi, • imbik

Simyadan kimyaya aktarılan yön-tem ve tenikler;• damıtma, • kristallendirme, • çözme, • özütleme, • süzme• mayalama, • eritme, • yakma, • eleme, • buharlaştırma,• ısıtma, • aktarma

7. Aşağıdaki isimlerden hangisi simya ile uğraşmamıştır?

A) Ebubekir – El RaziB) İbn–i SinaC) Cabir Bin HayyanD) RutherfordE) Aristo

8. Aşağıdakilerden hangisi simya dönemine ait bir bilgi değildir?

A) Bütün maddeler ateş, su, toprak ve hava olmak üzere 4 elementten oluşmuştur.

B) Deri işlemeciliği yapılmıştır.C) Elementler Latince isimleriyle sembolize

edilmiştir.D) Damıtma, kavurma, mayalama gibi yön-

temler kullanılmıştır.E) İlaç yapımı için bitki ve kökler kullanıl-

mıştır.

9. Simyacılar;

I. MetalurjiII. TıpIII. Astrolojiyukarıdaki bilim dallarından hangileri ile ilgilenmişlerdir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

10. I. ThalesII. DemocritusIII. AristoYukarıdakilerden hangileri maddele-rin neden farklı olduğunu sorgulayan ve maddenin bölünebilirliği üzerine düşün-celer ileri süren filozoflardandır?



11. Simya ile ilgili;

I. Teorik temelleri vardır.II. Deneysel sonuçların ölçülerek yorum-

lanmasına dayanır.III. Sistematik bilgi birikimi içermez.yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II


12. Simyacılar ile ilgili;

I. İmbiği keşfederek damıtma işleminde kullanmışlardır.

II. Felsefe taşına ulaşmayı amaçlamışlardır.III. Kristallendirme, süzme gibi yöntemler

kullanmışlardır.IV. Hayvanları avlamak için metallerden av

aleti yapmışlardır.ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) I ve II B) II ve III C) I, II ve IIID) II, III ve IV E) I, II, III ve IV

ÖRNE

KTİR

9


SİMYADAN KİMYAYA

Uygarlıkların Kimya Bilimine

Katkıları

Kimya biliminin gelişim sürecine

Mezopotamya, Çin, Hint, Yunan,

Orta Asya ve İslam uygarlıkları kat-

kıda bulunmuşlardır.

Bu uygarlıkların çalışmarı arasında,

• bitkisel ve hayvansal boyalarla

derilerin boyanması

• damıtma tekniğiyle alkol eldesi

• çanak çömlek yapımı

• demirin eritilmesi ve büyük dök-

me sütunlar yapılması

• mumyalama

• diş için altın dolgular yapılması

• arpadan bira eldesi

• çakmak taşından veya taştan ya-

pılan savunma aletleri

• alaşım olarak bronzun (tunç) kul-

lanılması

• barut yapımında güherçile

(KNO3) kullanılması

• deri işlemeciliği

• bitkilerden yağ özütlenmesi

sayılabilir.

TEST • 2

1. I. Kanser ilaçları ile canlı dokular arasında-ki etkileşimin açıklanması

II. Yün, ipek ve pamuk yerine yapay iplik üretimi

III. Mordan kullanılarak bilinen boyalardan yeni renkler elde edilmesi

Yukarıdakilerden hangileri simyacılar ta-rafından yapılan çalışmalardandır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III

2. Kimya ve simya ile ilgili;

I. Simyacılar felsefi düşüncelerle çalışmala-rını sürdürmüşlerdir.

II. Kimya nicel ölçümlere dayanır.III. Simyacılar deneme – yanılma yolu ile ça-

lışır.yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve IID) II ve III E) I, II ve III

3. Simyacılar ile ilgili;

I. Soda (Na2CO3.10H2O) ve tuz pastası (Na2SO4.7H2O) gibi tuzların su çekme özelliğini keşfettiler.

II. Nitrik asit, sülfürik asit ve kral suyunu bul-dular.

III. Madenleri asitler içerisinde çözerek saf-laştırma işlemi yapmışlardır.

yukarıdaki açıklamalardan hangileri doğ-rudur?



4. Aşağıdakilerden hangisi eski çağ insanla-rı tarafından deneme yanılma yolu ile bu-lunan buluşlardan değildir?

A) Çanak ve çömleklerB) Güzelleşmek için kullanılan boyar mad-

delerC) Hastalıkların tedavisinde kullanılan bit-

kilerD) PolivinilklorürE) Tuz

5. Aşağıdaki maddelerden hangisi Aristo tarafından element olarak kabul edilmiş olup, günümüzde bileşik olarak tanımlan-maktadır?

A) Azot B) Hava C) AteşD) Su E) Toprak

6. Aristo’nun element tanımlaması ile ilgili;

I. Bütün maddeler ateş, su, toprak ve hava olmak üzere dört elementten oluşmuştur.

II. Element olarak kabul edilen dört temel maddenin nitelikleri sıcak, soğuk, kuru ve ıslaktır.

III. Belirli oranlarda birleşerek bileşikleri oluştururlar.

yargılarından hangileri doğrudur?


ÖRNE

KTİR

10

Ö RE İYORUZ-UYGULUYORUZ

SİMYADAN KİMYAYA

Kimya Bilimine Katkı Sağlayan İsimlerKimyabiliminekatkısağlayansim-yacılarilebazıdüşünceveçalışma-larıaşağıdakigibidir.

Empedokles: Sevgi ve nefret gibikavramlarımadde ile özdeşleştire-rekmaddenin itme ve çekme kuv-vetlerisayesindebiraradabulundu-ğunainanmıştır.Democritus: Maddelerin en küçükparçacığınaYunancabölünemeyenanlamınagelenatomos (atom)adı-nıvermiş,herşeyinatomlardanveboşluktanoluştuğunuönesürmüş-tür.Aristo: Evreninateş, su, toprakvehava olmak üzere dört elementtenoluştuğunu ileri sürmüştür. Soğukve ıslaksuyu (sıvı), soğukvekurutoprağı (katı), ıslak ve sıcak hava-yı(gaz),kuruvesıcakateşi(yanıcı)oluşturur.Cabir bin Hayyan: İslam dünya-sında kimya biliminin temelleriniatmış, nitrik asit, hidrojen klorür,sülfürikasitvekralsuyunueldeet-miştir.Damıtmadakullanılanimbiğigeliştirmiş, “baz” kavramıyla kim-yanın gelişmesine katkıda bulun-muştur.Ebû Bekir er-Razi: Kostik sodayı,gliserini keşfetmiş, alkolü antisep-tik olarak tıpta kullanmış, karınca-lardandamıtmayoluylaformikasidieldeetmiştir.Robert Boyle: Elementi,kendindendaha basit maddelere ayrılmayansafmaddeolaraktanımlamıştır.Birgazın basıncı ile hacmi arasındakiilişkininbelirlenmesinekatkıdabu-lunmuştur.Lavoisier: Oksijenin havada bu-lunan ve yanmaya neden olan birgaz olduğunu ve yanan madde ilebirleşerek oksitleri oluşturduğu-nu bulmuştur. Deneylerinde tera-ziyi kullanarakKütlenin Korunumu Kanunu’nuortayakoymuştur.

7. I. MalahitII. PilIII. Yemek tuzuIV. Kıbrıs taşıV. Alçı

Yukarıdaki maddelerden kaç tanesi eski çağ insanları tarafından ihtiyaçlarını gi-dermek amacıyla kullanılmıştır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

8. Simya döneminde;

I. Deneysel verilerII. Tesadüfi icatlarIII. Deneme – yanılma uygulamalarıyukarıdakilerden hangileri insanların ihti-yaçlarını gidermede yardımcı olmuştur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve IID) II ve III E) I, II ve III

9. Simyacılar ihtiyaçlarını gidermek ve ha-yallerini gerçekleştirmek amacıyla,

I. Ab–ı hayat denilen içene sonsuz hayat bahşeden su

II. Radyoaktif maddelerin canlı hücreler üzerine etkisi

III. Dokunduğu herşeyi altına dönüştüren bir taş olan filozof taşı

yukarıdakilerden hangilerini bulmayı he-deflemişlerdir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IIID) II ve III E) I, II ve III

10. I. Deri işlemeciliğiII. Çanak – çömlek yapımıIII. Boyar madde yapımıIV. Cam yapımıYukarıdakilerden hangileri simyacıların uğraş alanlarındandır?

A) Yalnız II B) I ve III C) I, II ve IIID) II, III ve IV E) I, II, III ve IV

11. Kimya bilimi ile ilgili;

I. Maddenin iç yapısını inceler.II. Maddeler arası meydana gelen olaylar-

daki enerji değişimlerini inceler.III. Simya alanında yapılan çalışmalar saye-

sinde geliştirilen araç, gereç ve yöntem-ler kimya biliminin gelişmesine öncülük yapmıştır.



12. Eski çağlarda insanlar ihtiyaçlarını gidermek için birçok madde kullanmışlardır.Buna göre;

I. YiyecekII. BoyamaIII. Hastalıklardan korunmayukarıdaki ihtiyaçların hangilerinde bitki-lerden yararlanılmıştır?


ÖRNE

KTİR

11


KİMYA DİSİPLİNLERİ VE KİMYACILARIN ÇALIŞMA ALANLARI

Başlıca Kimya Disiplinleri

Analitik Kimya: Nitel ve nicel ana-

lizlerle kimyasal bileşiklerin tanın-

ması ve miktarlarının belirlenmesi

işlemlerini kapsar.

Biyokimya: Canlı organizmala-

rın kimyasal yapısını ve bu yapıda

meydana gelen kimyasal değişiklik-

leri inceler.

Fizikokimya: Sıcaklık, basınç, de-

rişim gibi fiziksel faktörlerinin kim-

yasal tepkimelere etkilerini inceler.

Polimer Kimyası: Çok sayıda kü-

çük birimin (monomer) birbirine

eklenmesiyle oluşan büyük mole-

külleri (polimer) inceler.

Anorgonik Kimya: Organik olma-

yan bileşiklerin yapılarını özellikle-

rini ve tepkimelerini inceler.

Organik Kimya: Karbon bileşikleri-

nin yapılarını, özelliklerini ve tepki-

melerini inceler.

Endüstriyel Kimya: Endüstride kul-

lanılan organik ve anorganik ham

maddelerin imalatıyla ilgilenir.


TEST • 1

1. Aşağıdakilerden hangisi kimyanın alt dal-larından biri değildir?

A) Organik kimyaB) FizyolojiC) Analitik kimyaD) Adli kimyaE) Biyokimya

2. Kimya alt dalları İlgili olduğu kavramI. Termokimya a. IsıII. Elektrokimya b. YerküreIII. Jeokimya c. Pil

Yukarıdaki kimya alt dalları ve ilgili olduk-ları kavramların eşleştirilmesi seçenek-lerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) I. a B) I. a C) I. c

II. c II. b II. b

III. b III. c III. aD) I. b E) I. b

II. c II. a

III. a III. c

3. I. Nükleer fizikçiII. EczacıIII. JeologIV. BiyologYukarıdaki kariyer alanlarından hangile-rinde çalışmalar yapan kişiler kimya bili-minden yararlanırlar?

A) I ve II B) II ve IV C) I, II ve III

D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV

4. Karbon bileşiklerinin yapısını özelliklerini ve tepkimelerini inceleyen kimya alt dalı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Analitik kimyaB) BiyokimyaC) Organik kimyaD) Anorganik kimyaE) Fizikokimya

5. Kimya üzerine eğitim yapan bir kişi;

I. Hafif ve sağlam kurşun geçirmez yelek üretme

II. Şehir sularını arıtarak evlere daha kaliteli içme suyu temin etme

III. Suç yerinde bırakılan kan, iplik, tüy gibi delilleri kullanarak suçluları yakalama

yukarıdaki çalışma alanlarından hangile-rinde uzmanlaşabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) I, II ve III

6. Aşağıdaki kimya alt bilim dallarından han-gisinin uygulama alanı yanlış verilmiştir?

Alt bilim dalı Uygulama alanıA) Polimer kimyası PVC boruB) Adli kimya Sporcuların kullandı-

ğı ilaçlarC) Anorganik kimya Sabun ve deterjanlarD) Analitik kimya Gıda maddeleriE) Fizikokimya Isı yalıtım malzemesi

ÖRNE

KTİR

12



Başlıca Kimya Endüstrileri

• İlaç endüstrisi

• Petrokimya

• Gübre endüstrisi

• Boya endüstrisi

• Arıtım

• Tekstil endüstrisi

7. – Canlıların yapısındaki kimyasal süreçleri incelemek

– Canlıların genetik özellikleri ve kimyasal yapısını incelemek

Yukarıdaki alanlarda çalışmak isteyen bir kimyacı seçeneklerde verilen kimya alt dallarından hangisinde uzmanlaşmalıdır?

A) FizikokimyaB) Anorganik kimyaC) BiyokimyaD) Polimer kimyasıE) Organik kimya

8. I. Sistemlerin ve oluşumların enerji ve dina-mikleri

II. Kimyasal bileşenlerin nitelik ve nicelikleriIII. Besin maddelerinin kimyasal yapısı ve

canlı organizmadaki işlevleriYukarıda verilen konular üzerinde çalışan kimya alt dalları hangileridir?

I II III

A) Fizikokimya Biyokimya Organik kimya

B) Fizikokimya Analitik kimya Biyokimya

C) Analitik kimya Biyokimya Biyokimya

D) Organik kimyaAnalitik kimya Biyokimya

E) Fizikokimya Biyokimya Analitik kimya

9. Çok sayıda küçük molekülün uzun zin-cirler halinde bağlanmasıyla oluşan bi-leşiklerin molekül yapısını ve kimyasal reaksiyonlarını inceleyen kimya alt dalı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Polimer kimyasıB) BiyokimyaC) Analitik kimyaD) FizikokimyaE) Anorganik kimya

10. Aşağıdakilerden hangisi kimya bilimi ile uğraşmak ve bu alanda uzmanlaşmak is-teyen bir kişinin çalışabileceği bir alan değildir?

A) Su arıtım tesisiB) Kozmetik firmasıC) Boya fabrikasıD) Bilgisayar programcılığıE) Tekstil sanayi

11. Metaller, ametaller, yarımetaller, mineral-ler gibi genellikle karbon içermeyen mad-deleri çalışma konusu edinen kimya alt dalı aşağıdakilerden hangisidir?

A) BiyokimyaB) Anorganik kimyaC) FizikokimyaD) Polimer kimyasıE) Organik kimya

12. – Kimyasal tepkimelerin hızlarını ve basa-maklarını inceler.

– Elektrokimyasal hücreleri inceler.Çalışma alanlarından ikisi yukarıda veri-len kimya alt dalı seçeneklerden hangisin-de verilmiştir?

A) Polimer kimyasıB) Organik kimyaC) FizikokimyaD) BiyokimyaE) Anorganik kimya

ÖRNE

KTİR

13



Kimya Alanı ile İlgili Başlıca

Meslekler

Kimyager: Maddeninatomvemo-

lekül yapısını inceleyen araştıran,

tanımlayan,yenimaddelerinoluşu-

muvebumaddelerinanalizikonu-

sunda laboratuvar çalışmaları ya-

panteknikelemandır.

Eczacı: İlaçların üretimi, geliştiril-

mesi,insanvücudundakietkileşim-

lerinin incelenmesi, laboratuvarda

hazırlanmasıçalışmalarınıyapanve

doktorlartarafındandüzenlenenre-

çetelerdeki ilaçları hastalara temin

edenkişilerdir.

Kimya Mühendisi: Matematik, fi-

zik, biyoloji ve ekonomibilimlerin-

dende yararlanarak endüstri, çev-

reveteknolojiproblemlerininçözü-

müneyönelikçalışmalaryapanmü-

hendislikdalıdır.

Metalurji Mühendisi: Maden filiz-

lerindenmetalvealaşımlarınınelde

edilmesi, çeşitli sanayi dallarında

teknik ihtiyaçlara uygun olarak ta-

sarlanıp geliştirilmesi ve üretilme-

si konularıyla ilgilenen mühendis-

likdalıdır.

Kimya Öğretmenliği: MEBtarafın-

dan onaylanmış öğretim program-

larınıniçerdiğikimyakonularınıçe-

şitliyöntemlerleöğrenciyaşdüzey-

lerineuygunolarakeğitimverenki-

şidir.

TEST • 2

1. Kimya bilimi;

I. EnerjiII. ÇevreIII. TarımIV. SağlıkV. Gıda

yukarıdaki alanlardan kaç tanesi ile ilgile-nir?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

2. Kimya bilimi ile ilgili;

I. Atomun yapısı ve atom teorilerini inceler.II. Maddeler arasında gerçekleşen tepkime-

lerin mekanizmalarını ve hızlarını inceler.III. Canlıların yapısında meydana gelen olay-

ları inceler.ifadelerinden hangileri doğrudur?


3. I. GübreII. PlastikIII. BoyaKimyaya ilgisi olan bir birey yukarıdaki endüstri dallarından hangilerinde çalışa-bilir?

A) I, II ve III B) II ve III C) I ve II

D) Yalnız III E) Yalnız II

4. Besinleri ve ilaçları analiz ederek fayda-lı ve zararlı bileşenlerin cins ve miktarla-rını belirlemek isteyen bir kişi aşağıdaki kimya alt dallarından hangisinde uzman-laşmalıdır?

A) FizikokimyaB) Analitik kimyaC) BiyokimyaD) Adli kimyaE) Organik kimya

5. Kimya;

I. Ahşap işlemeciliğiII. TekstilIII. Su arıtımıyukarıdaki alanlardan hangileri ile ilgili bir bilim dalıdır?


6. – Plastik malzemelerin geri kazanımını sağ-layarak çevre kirliliğini azaltmak

– Karbon kimyası ile uğraşarak doğada ken-dini yok edebilecek maddeler üretmek

Kariyer hedefleri yukarıda verilen bir kişi kimyanın hangi alt bilim dalında uzman-laşmalıdır?

A) Organik kimyaB) Anorganik kimyaC) Analitik kimyaD) FizikokimyaE) Biyokimya

ÖRNE

KTİR

14



7. I.Suçvesuçlularıortayaçıkarmadabirta-kımkimyasalanalizlerkullanılır.

II. Naylon,perlon,orlongibimaddelerinüre-timiniaraştırır.

III. Kimyasal sistemlerde enerji – iş dönü-şümleriniinceler.

IV. Canlıların yapısında yaşam boyu sürüpgidenkimyasalsüreçleriinceler.

Yukarıda verilen alanlarda etkin olan kim-ya alt dalı eşleştirildiğinde aşağıdakiler-den hangisi açıkta kalır?

A) PolimerkimyasıB) AdlikimyaC) FizikokimyaD) AnalitikkimyaE) Biyokimya

8. Çalışma alanlarından biri yiyecek madde-lerinin kimyasal yapıları ve kalite kontrolü olan kimya alt dalı aşağıdakilerden han-gisidir?

A) FizikokimyaB) PolimerkimyasıC) OrganikkimyaD) AnalitikkimyaE) Anorganikkimya

9. Analitik kimya ile ilgili;

I. Karbonkimyasıolarakdaadlandırılır.II. Nicelanalizleryaparakbirmaddeninya-pısındakibileşenlerinmiktarınıbelirler.

III. HavuzsuyundakiCl– iyonlarınınmiktarı-nıanalizeder.

yargılarından hangileri yanlıştır?

A)YalnızI B) YalnızII C) YalnızIIID) I ve II E) II ve III

10. –Hücrebiyolojisi–Molekülerbiyoloji–MolekülergenetikYukarıdaki uğraş alanlarını kapsayan kim-ya alt dalı ile ilgili seçeneklerde verilenler-den hangisi yanlıştır?

A) Canlıkimyasıolarakdabilinir.B) Mineraller, asitler, bazlar ve tuzlar çalış-

makonularındandır.C) Canlı hücre ve organizmalarda bulunan

çeşitlimoleküller vebunların tepkimeleriileilgilenir.

D) ÇalışmaalanlarındanbirideDNA’nınya-pısıdır.

E) Tıbbikimyailedeyakındanilgilidir.

11. Organik kimya ve organik bileşikler ile il-gili;

I. Karbonkimyasıolarakdaadlandırılır.II. Wöhler’in laboratuvarda üreyi sentezle-mesiileorganikkimyaönemkazanmıştır.

III. Organik bileşik sayısı anorganik bileşiksayısındandahaazdır.

IV. Organik bileşikler; boyalar, gıdalar, pat-layıcılar, ilaçlar, petrokimyasallar gibi birçokürününbileşenidirler.


A) I ve III B) II ve IV C)I,IIveIVD)I,III ve IV E)II,IIIveIV

12. –Termodinamik–Elektrokimya–SpektroskopiYukarıdaki alanları kapsayan kimya alt dalı seçeneklerden hangisinde verilmiş-tir?

A) AnorganikkimyaB) FizikokimyaC) OrganikkimyaD) PolimerkimyasıE) Biyokimya

Notlarım

ÖRNE

KTİR

15


KİMYANIN SEMBOLİK DİLİ

Kimyanın Sembolik Dili

Element:

Proton sayıları aynı olan atomlar-

danoluşansafmaddelereelement

denir.Elementler;

• Safmaddelerdir.

• Tektüratomlardanoluşurlar.

• Homojendirler.

• Erime, donma, kaynama nokta-

sıgibibelirliayırtediciözellikleri

vardır.

• Kimyasal ve fiziksel yöntemlerle

ayrıştırılamazlar.

• Sembollerlegösterilirler.

• Günümüzde118elementinvarlığı

bilinmektedir.

• Bazıelementleratomik(Ne,Ar...)

bazıları, iki atomlu yani diato-

mik(N2,H2,O2...)bazılarıdaçok

atomluyanipoliatomik(O3,S8...)

yapıdabulunur.

Oksijen

Ozon

TEST • 1

1. Maddenin sınıflandırılması ile ilgili aşağı-daki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Hava, şekerli su gibi maddeler saf de-ğildir.

B) Saf olmayan maddeler kendilerini oluş-turan bileşenlere basit ayırma yöntemleri ile ayrıştırılabilirler.

C) Element ve bileşikler saf maddelerdir.D) Saf maddeler süzme, damıtma, eleme

gibi yöntemlerle ayrıştırılabilirler.E) Bileşikleri oluşturan elementler arasında

belirli bir birleşme oranı vardır.

2. Aynı cins atomların yığılımından oluşan saf maddeler ile ilgili;

I. Element olarak adlandırılırlar.II. Robert Boyle’a göre kendinden daha ba-

sit maddelere ayrıştırılamayan madde-lerdir.

III. Sembollerle gösterilirler.yargılarından hangileri doğrudur?


3. Bileşikler ile ilgili;

I. Farklı cins atomlardan oluşurlar.II. Saf olmayan maddelerdir.III. Kimyasal yöntemlerle ayrıştırılabilirler.IV. Tümü 2 atomludur.yargılarından hangileri doğrudur?

A) I ve III B) II ve IV C) I, II ve III

D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV

4. X : AmonyakY : Yemek tuzuZ : KalsiyumYukarıda adları verilen X, Y ve Z madde-leri ile ilgili;

I. Üçü de saf maddedir.II. X ve Y bileşik, Z elementtir.III. Z’nin sembolü Ca’dır.IV. X ve Y farklı cins atomlardan, Z tek cins

atomlardan oluşur.yargılarından hangileri doğrudur?

A) I ve IVB) II ve IIIC) I, II ve IVD) II, III ve IVE) I, II, III ve IV

5. X ve Y maddelerinin elektron mikroskobu al-tındaki görünümleri aşağıdaki gibidir.

X YBuna göre;

I. X farklı cins atomlardan, Y aynı cins atomlardan oluşmuştur.

II. Y moleküler yapılıdır.III. X bileşik, Y elementtir.IV. Her ikisi de saf maddedir.yargılarından hangileri doğrudur?

A) I ve III B) III ve IV C) I, III ve IVD) II, III ve IV E) I, II, III ve IV

6. I. Bileşikler sembollerle gösterilir.II. Elementler sadece atomik halde bulu-

nurlar.III. Fosforun sembolü P’dir.Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğru-dur?

A) I, II ve III B) II ve III C) I ve IIID) I ve II E) Yalnız III


ÖRNE

KTİR

16



Elementlerin Sembolleri:Berzelius’un önerisi üzerine her ele-mentin Latince isminin baş harfi sembol olarak kabul edilmiştir. Ad-ları aynı harfle başlayan elementler ikinci veya üçüncü harfleri kullanıla-rak sembolize edilmiştir. Periyodik sistemdeki ilk 20 elementin isimle-ri ve sembolleri aşağıda verilmiştir.

Element

Adı Sembolü

Hidrojen H

Helyum He

Lityum Li

Berilyum Be

Bor B

Karbon C

Azot N

Oksijen O

Flor F

Neon Ne

Sodyum Na

Magnezyum Mg

Alüminyum Al

Silisyum Si

Fosfor P

Kükürt S

Klor Cl

Argon Ar

Potasyum K

Kalsiyum Ca

Günlük hayatta sıkça kullanılan bazı elementler ve sembolleri:

Element

Adı Sembolü

Krom Cr

Kobalt Co

Çinko Zn

Kalay Sn

Platin Pt

Kurşun Pb

Mangan Mn

Nikel Ni

Brom Br

İyot I

Altın Au

Demir Fe

Bakır Cu

Gümüş Ag

Baryum Ba

Cıva Hg

7. Kobalt, Helyum, Klor ve Sodyum element-lerinin sembolleri hangi seçenekte doğru verilmiştir?

A) Co,He,CI,NaB) Ko,He,K,NaC) CI,HI,CI,NaD) Co,He,Cr,NaE) Co,He,CI,S

8. NaHCO3 bileşiği ile ilgili aşağıdaki ifade-lerden hangisi yanlıştır?

A) Formülündetoplam6atomvardır.B) Yapısında sodyum, hidrojen, karbon ve

oksijenelementlerivardır.C) 4türatomiçerir.D) Yemeksodasıolarakadlandırılır.E) Kimyasalyöntemlerleayrıştırılamaz.

9. Kimyasal gösterimi CaO şeklinde olan bir madde ile ilgili;

I. Bileşiktir.II. Molekülyapılıdır.III. Safmaddedir.IV. Kalsiyumveoksijenelementlerindenolu-

şur.V. Yaygınadısönmemişkireçtir.

ifadelerinden kaç tanesi yanlıştır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

10. Zaç yağı ile ilgili;

I. FormülüH2SO4’tür.II. Hal değişim sıcaklıkları dışında homo-jendir.

III. Safmaddedir.yargılarından hangileri doğrudur?

A)YalnızII B)YalnızIII C) I ve IID) II ve III E)I,IIveIII

11. Altın, fosfor ve klor elementlerinin sem-bolleri seçeneklerden hangisinde doğru verilmiştir?

Altın Fosfor KlorA) Au F ClB) Au P ClC) Al P CD) Au P CrE) Al P Cl

12. NH3 bileşiği ile ilgili;

I. Safmaddedir.II. Amonyakolarakadlandırılır.III. Fizikselyöntemlerledahabasitmaddele-

reayrıştırılabilir.yargılarından hangileri doğrudur?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIIID) I ve II E) II ve III

ÖRNE

KTİR

17



Bileşik:

İki ya da daha fazla elementin belirli

oranlarda ve kimyasal değişime uğ-

rayarak oluşturdukları saf maddeye

bileşik denir.

Bileşikler;

• Saf maddelerdir.

• Homojendirler.

• Belirli ayırt edici özellikleri (eri-

me, donma, kaynama noktası

gibi...) vardır.

• Fiziksel yöntemlerle ayrıştırıla-

mazlar.

• Elektroliz gibi kimyasal yöntem-

lerle ayrıştırılabilirler.

• Formüllerle gösterirler.

• Bileşiği oluşturan elementler ara-

sında belirli bir oran vardır.

• Bileşikler kendilerini oluşturan

elementlerin özelliklerini göster-

mez.

TEST • 2

1. Element kavramı ile ilgili;

I. Aristo, Robert Boyle gibi isimler element kavramının gelişimine katkıda bulunmuş-lardır.

II. Elementler saf olmayan maddelerdir.III. Bugün kullandığımız element sembolleri

Berzelius tarafından oluşturulmuştur.ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve IIID) II ve III E) I, II ve III


I. Saf maddelerdir.II. Formüllerle gösterilirler.III. Elementlerin belirli oranda bir araya gel-

mesiyle oluşurlar.IV. Kendilerini oluşturan elementlerin özellik-

lerini gösterirler.ifadelerinden hangileri yanlıştır?

A) Yalnız II B) Yalnız IV C) I ve II

D) II ve III E) II ve IV

3. O2 ve H2O maddeleri ile ilgili;

I. Her ikisi de saf maddedir.II. O2 element, H2O bileşiktir.III. H2O’nun elektroliz ile ayrıştırılması sonu-

cu O2 oluşur.IV. Her ikisi de molekül yapılıdır.yargılarından hangileri doğrudur?


4. Elektromikroskop ile bakıl-dığında yandaki gibi görü-nen bir madde ile ilgili;

I. İki farklı elementten olu-şur.

II. Formülle gösterilir.III. Saf maddedir.IV. H2O’ya ait olabilir.ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) I ve III B) II ve IV C) I, II ve IIID) II, III ve IV E) I, II, III ve IV

5. Kimyasal gösterimleri aşağıda verilen,

1. Ne 2. S83. Mnmaddeleri ile ilgili;

I. 1 ve 3 element, 2 bileşiktir.II. 1 ve 3 atomik, 2 moleküler yapılıdır.III. Üçünün de belirli basınç altında kaynama

noktası sabittir.yargılarından hangileri yanlıştır?


6. Tek cins atomlardan oluşan saf X madde-si ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlış-tır?

A) Elementtir.B) Sembolle gösterilir.C) Hal değişim sıcaklıkları dışında homo-

jendir.D) Kimyasal yöntemlerle ayrıştırılır.E) Belirli koşullarda sabit bir erime ve kayna-

ma noktası vardır.

ÖRNE

KTİR

18



Günlük hayatta da kullanılan bazı

bileşiklerin yaygın adları aşağıda

verilmiştir.

Bileşik

Formülü Yaygın Adı

H2O Su

HCl Tuz ruhu

H2SO4 Zaç yağı

HNO3 Kezzap

CH3COOH Sirke asidi

CaCO3 Kireş taşı

NaHCO3 Yemek sodası

NH3 Amonyak

Ca(OH)2 Sönmüş kireç

NaOH Sud kostik

KOH Potas kostik

CaO Sönmemiş kireç

NaCl Yemek Tuzu

7. I. BerilyumII. BakırIII. KalsiyumIV. PotasyumYukarıdaki elementlerin sembolleri yazıl-dığında seçeneklerden hangisi açıkta ka-lır?

A) Be B) B C) CaD) K E) Cu


I. Saf ve homojen maddelerdir.II. Formüllerle gösterilirler.III. En fazla iki atomdan oluşurlar.yargılarından hangileri yanlıştır?


9. X maddesi ile ilgili aşağıdaki bilgiler ve-riliyor.

– Belirli ayırt edici özellikleri vardır.– Formülle gösterilir.– Yapısında üç cins atom vardır.Buna göre, bu madde seçeneklerde veri-lenlerden hangisi olabilir?

A) Su B) Sud kostik C) HavaD) Tuz ruhu E) Sönmemiş kireç

10. Aşağıdaki maddelerden hangisi formülle gösterilir?

A) Şekerli su B) Kalay C) Süt

D) Amonyak E) Kolonya

11. Aşağıda verilen element sembollerinden hangisi yanlıştır?

Element SembolüA) Azot NB) Potasyum PC) Silisyum SiD) Flor FE) Neon Ne

12. C ve Cu elementleri ile ilgili;

I. Cu elementi simya döneminde keşfedil-miştir.

II. Kimyasal özellikleri farklıdır.III. Her ikisi de tek cins atomlardan oluşur.yargılarından hangileri doğrudur?


13. Aşağıdaki elementlerden hangisinin sem-bolü sadece bir harften oluşur?

A) ArgonB) AlüminyumC) BakırD) PotasyumE) Kalay

14. Co ve CO maddeleri ile ilgili;

I. Co element, CO bileşiktir.II. Co tek cins atomlardan, CO farklı cins

atomlardan oluşur.III. Her ikisi de kimyasal yöntemlerle daha

basit maddelere ayrıştırılabilir.



ÖRNE

KTİR

19



Element ve Bileşiklerin

Karşılaştırılması

Element

Bileşik

Atomik

Na, K, Ca,

Cu, C, Al

İyonik Yapılı

NaCl, MgO

AlBr3, CuS

Moleküler

N2, H2, O2,

P4, S8

Molekül Yapılı

H2O, NH3HCl, CCl4

Elem

entle

r

Bile

şikl

er

Özellikler

✔ ✔ Saf maddelerdir.

✔ ✔Belirli ayırt edici özellikleri vardır.

✔ ✔Fiziksel yöntemlerle

ayrıştırılamazlar.

✗ ✔Kimyasal yöntemlerle

ayrıştırılabilir.

✔ ✔ Homojendirler.

✔ ✗Aynı tür atomlardan

oluşurlar.

✗ ✔En az iki farklı tür

atomdan oluşurlar.

✔ ✗ Sembollerle gösterilirler.

✗ ✔ Formüllerle gösterilirler.

TEST • 3

1. Kimyasal gösterimleri,

I. O3II. HCIIII. NH3şeklinde olan maddelerden hangileri bile-şiktir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III


2. HNO3 maddesi ile ilgili;

I. Yaygın adı kezzaptır.II. Hidrojen, azot ve oksijen elementlerinin

özelliklerini gösterir.III. Bileşiktir.



D) I ve II E) II ve III

3. Sembolleri sırasıyla Ba, Ag ve Pb olan elementlerin adları seçeneklerden hangi-sinde doğru verilmiştir?

A) Bakır, Gümüş, Kurşun

B) Baryum, Gümüş, Fosfor

C) Bakır, Altın, Kurşun

D) Baryum, Altın, Kurşun

E) Baryum, Gümüş, Kurşun

4. Aşağıdaki bileşiklerden hangisi iki tür atom içermez?

A) Yemek tuzuB) Kireç taşıC) SuD) Sönmemiş kireçE) Tuz ruhu

5. Elementler ile ilgili;

I. Belirli koşullarda erime ve kaynama nok-taları sabittir.

II. Fiziksel ya da kimyasal yöntemlerle daha basit maddelere ayrıştırılamazlar.

III. Sembollerle gösterilirler.yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve IID) I ve III E) I, II ve III

6. Aşağıda adı verilen bileşiklerden hangisi-nin formülündeki atom sayısı en fazladır?

A) Sönmemiş kireç B) Sirke asidiC) Tuz ruhuD) AmonyakE) Sud kostik

ÖRNE

KTİR

20



Metal ve ametal atomlarından olu-

şan bileşikler iyonik yapılı bileşik-

lerdir.

NaCl iyonik yapılı bir bileşiktir.

İyonik bileşiklerin en küçük yapı bi-

rimi molekül değil birim hücreler-

dir.

Sadece ametal atomlarından olu-

şan bileşikler molekül yapılıdır.

H2O bileşiğiametal atomlarındanoluşan molekül yapılı

bir bileşiktir.

7. S8, N2 ve Fe elementleri ile ilgili;

I. S8 ve N2 moleküler, Fe atomik yapılıdır.II. Fe, demir elementinin sembolüdür.III. S8 ve N2 farklı cins atomlardan, Fe tek

cins atomlardan oluşur.yargılarından hangileri yanlıştır?


8. Kalay, kurşun, kükürt ve karbon element-lerinin sembolleri yazıldığında aşağıdaki-lerden hangisi açıkta kalır?

A) Sn B) S C) Pb D) C E) Ca

9. Aşağıdaki verilenlerden hangisi üç ele-mentin belirli oranda birleşmesi sonucu oluşan bir saf maddedir?

A) AlüminyumB) AmonyakC) Tuz ruhuD) Sönmüş kireçE) Su

10. Yaygın adı sirke asidi olan madde ile ilgili;

I. Formülü CH3COOH’tır.II. Karbon, hidrojen ve oksijen elementlerin-

den oluşur.III. Saf maddedir.yargılarından hangileri doğrudur?

A) I, II ve III B) II ve III C) I ve IID) Yalnız II E) Yalnız III

11. I. Sembolü P olan element ........ dur.II. Yaygın adı zaç yağı olan bileşiğin formü-

lü ............ tur.III. Sodyum (Na) elementi atomik, hidrojen

(H) elementi .............. yapılıdır.IV. Cıva elementinin sembolü ............ dır.Yukarıdaki cümlelerde yer alan boşluklar hatasız bir şekilde doldurulduğunda se-çeneklerden hangisi açıkta kalır?

A) H2SO4B) diatomikC) HgD) FosforE) Potasyum

12. HNO3 bileşiği ile ilgili;

I. Yaygın adı kezzaptır.II. Azot oksitlerinin suyla tepkimesi sonu-

cu oluşur.III. Hidrojen, azot ve oksijen elementleriyle

kimyasal özellikleri benzerdir.yargılarından hangileri yanlıştır?


ÖRNE

KTİR

21



Örnek:

Elementvebileşiklerileilgili,

I. Bugünkü element sembolleri

Berzelius’unönerisiüzerinege-

liştirilmiştir.

II. Sodyum ve potasyum element-

leriatomik,helyumveneonele-

mentlerimoleküleryapılıdır.

III.Bütünbileşiklerinenküçükyapı

birimimolekülleridir.

IV.Elementvebileşiklerinbelirliko-

şullardaayırtediciözelliklerisa-

bittir.

V. KCl ve MgS bileşikleri iyonik,

H2OveCH4bileşiklerimoleküler

yapılıdır.

ifadelerinden kaç tanesi doğru-

dur?

A)1 B)2 C)3 D)4 E)5

Çözüm:

Sodyum(Na)vepotasyum(K)ele-

mentleri gibi helyum (He) ve neon

(Ne)elementlerideatomikyapılıdır.

(IIyanlış)

İyonikbileşiklerinenküçükyapıbi-

rimleri molekül değil birim hücre-

lerdir.(IIIyanlış)

Diğerifadelerdoğrudur.

Cevap: C

TEST • 4

1. I. Yaygın adı yemek tuzu olan bileşik iki farklı element içerir.

II. N2 bir bileşiktir.III. Bileşikler iki ya da daha fazla elementin

belirli bir oranda birleşmesiyle oluşurlar.Yukarıdaki ifadelerden hangileri yanlış-tır?



2. I. KalayII. AmonyakIII. KezzapYukarıdaki maddelerden hangileri tek cins atomlardan oluşur?



3. Yaygın adı kireç taşı olan bileşik ile ilgili;

I. Formülü CaCO3’tür.II. Yapısında karbon elementi bulunmaz.III. Farklı cins atomlardan oluşur.yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III


4. Formülü Ca(OH)2 olan bileşiğin yaygın adı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Zaç yağıB) Yemek sodasıC) Sönmüş kireçD) Tuz ruhuE) Sirke asidi

5. Element ve bileşikler ile ilgili;

I. Bütün bileşiklerin en küçük yapı birimi moleküllerdir.

II. O2 element molekülüdür.III. Formülü NaOH olan bileşiğin yaygın adı

sud kostiktir.ifadelerinden hangileri doğrudur?



6. Bazı bileşiklerin yaygın adları aşağıda ve-rilmiştir.

I. KezzapII. Sönmüş kireçIII. Zaç yağıBuna göre bu bileşiklerden hangilerinin formülünde iki hidrojen atomu vardır?



ÖRNE

KTİR

22



7. Doğadaki elementlerin çok azı atomik, ba-zıları iki atomlu (diatomik) bazıları ise çokatomlu(poliatomik)yapıdabulunur.Buna göre;

I. AzotII. HelyumIII. SilisyumIV. KükürtV. Karbon

yukarıda adları verilen elementlerden kaç tanesi doğada birden çok atomlu mole-külleri halinde bulunur?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

8. Elementlersembol,bileşikler ise formüllerlegösterilirler.Buna göre,

I. PotaskostikII. KezzapIII. Neonyukarıda verilen maddelerden hangileri formüllerle gösterilir?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII


9. Aşağıda verilen elementlerden hangisi-nin sembolü yanlıştır?

Element SembolüA) Krom CrB) Gümüş AgC) Sodyum SdD) Hidrojen HE) Helyum He

10. I. SuII. DemirIII. LityumIV. KarbonYukarıdaki maddelerden hangileri sem-bollerle gösterilir?

A)YalnızI B) II ve III C)I,IIveIII

D)I,IIveIV E)II,IIIveIV

11. I.PotasyumII. FosforIII. Argon

Yukarıdaki elementlerden hangilerinin sembolü tek harften oluşmaz?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII


12. HCI bileşiği ile ilgili;

I. Yaygınadıtuzruhudur.II. Hidrojen ve klor elementlerinin 1:1 ora-nındabirleşmesisonucuoluşur.

III. Kimyasal yöntemlerle bileşenlerine ay-rıştırılabilir.

IV. Simyacılartarafındanbulunanmaddeler-denbiridir.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) I ve II B) II ve III C) I,IIveIIID) II,IIIveIV E) I,II,IIIveIV

Notlarım

ÖRNE

KTİR

23


Kimya Uygulamalarında İş

Sağlığı ve Güvenliği

Laboratuvarda çalışırken birçok

tehlike ile karşılaşılabileceğinden,

tehlikelerin önceden belirlenerek

tedbir alınması kaza oluşmasını ön-

lemek için gereklidir. Laboratuvar

güvenliğinin amacı çalışanın hem

kendisini hem de beraber çalıştığı

kişileri ve çevresini kazalardan ko-

rumaktır. Laboratuvarda kullanıla-

cak maddelerin özelliklerinin tanın-

ması sağlık açısından önemli oldu-

ğu kadar çalışma esnasında mey-

dana gelebilecek herhangi bir kaza

sonrasında yapılacak ilk yardımın

yapılması açısından da önemlidir.

Laboratuvar Güvenlik Kuralları

• Kimyasal maddeler koklanma-

malı ve tadına bakılmamalıdır.

• Kimyasal maddelere kesinlikle

çıplak elle dokunulmamalıdır.

• Kimyasal alındıktan sonra şişe-

nin kapağı hemen kapatılmalıdır.

• Sıvılar pipetle aktarılırken mut-

laka puar kullanılmalı, kesinlikle

ağızla çekilmemelidir.

• Derişik asitlerle çalışırken dik-

katli olunmalı, asit çözeltisi ha-

zırlanırken asit yavaşça su içe-

risine dökülüp seyreltilmeli, ke-

sinlikle asit üzerine su dökülme-

melidir.

• Yanıcı kimyasallar (eter, aseton,

alkol gibi) açık aleve yakın tutul-

mamalıdır.

KİMYA UYGULAMALARINDA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ – 1

TEST • 1

1. Laboratuvarda çalışılırken;

I. Deney tüpleri çalışanlardan uzak tutul-malıdır.

II. Cammalzemelerinısıyadayanıklıolanla-rıtercihedilmelidir.

III. Kimyasal maddelerin kapakları kullanıl-dıktansonrahemenkapatılmalıdır.

IV. Katıvesıvıatıklarlavaboyadökülmelidir.V. Yanıcı maddelerle çalışırken alevden

uzaktutulmalıdır.yukarıdakilerden kaç tanesi yapılırsa ka-zalar önlenmiş olur?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

2.

!1 2 3

Yukarıdaki güvenlik sembolleri ve günlük hayatta karşımıza çıkan maddeler ile ilgili;

I. 2 numaralı sembol deterjan ambalajları-nınüzerindebulunmalıdır.

II. İspirtoşişesininüzerine1numaralısem-bolyapıştırılmalıdır.

III. Tuz ruhu gibi aşındırıcı maddeler için 3numaralısembolkullanılmalıdır.


A)YalnızII B)YalnızIII C) I ve II

D) II ve III E)I,IIveIII

3. I.

a) Yapılacak işlemler-de, kesici / delici ge-reçlere karşı dikkatli olunması gerektiğini gösterir.

II. b) Yapılacak işlemde kullanılan sıcak yü-zey veya ısıtıcıya karşı dikkatli olun-ması gerektiğini gösterir.

III. c) Kullanılacak kimya-sal maddenin zehirli olabileceğini göste-rir.

Yukarıda verilen laboratuvar güvenlik işa-retleri ve açıklamaları için yapılan eşleş-tirmelerden hangisi doğrudur?

A) I.b B) I.b C) I. a

II.a II.c II.b

III.c III.a III.cD) I. a E) I.c

II.c II.b

III.b III.c

4.

Piyasadaki bir kimyasal tüketim malzeme-sinin üzerinde yukarıdaki sembol varsa, seçeneklerdeki güvenlik önlemlerinden hangisini almak gereksizdir?

A) ElveyüzebulaştırmamakB) KullanırkengözlükveeldiventakmakC) KaranlıktamuhafazaetmekD) Kağıt, ahşap gibi yanıcı maddelerle te-

masetmesiniengellemekE) Açıkalevveısıkaynağındanuzaktutmak

ÖRNE

KTİR

24



Güvenlik Uyarı İşaretleri

Kimyasal maddelerin üzerinde yer

alan sağlık ve güvenlik amaçlı temel

uyarı işaretlerine risk piktogramla-

rı denir. Bu işaretler aşağıda veril-

miştir.

A) B) C)

D) E)

!Yanıcı Maddeler

!A) B) C)

D) E)

Yakıcı Maddeler

!A) B) C)

D) E)Aşındırıcı Maddeler

!A) B) C)

D) E) Tahriş Edici Maddeler

5. Yandaki güvenlik işareti ile ilgili;

I. Yapılacakişlemebaşlamadanöncegöz-

lük takmak gerektiğini, gözlüksüz çalış-manıntehlikeliolduğunuifadeeder.

II. Isıtıcıyadasıcakbiryüzeyinsözkonusuolduğunuanlatır.

III. Çalışılanortamdakitoz,şiddetliışık,yük-sek sıcaklık gibi etkenlerden yüz ve gö-zünzarargörebileceğiniifadeeder.


A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIIID) I ve III E) II ve III

6. Laboratuvarda sülfürik asit ile çalışan bir kimyacı için;

I. Şişenin üzerinde

!1 2 3

sembolünügörür.

II. Bumaddeileçalışırkenbuharınısoluma-malıdır.

III. Çalışmasırasındaeldivengiymesinege-rekyoktur.



7. Ambalajının üzerinde yandaki sembol olan maddeler için;

I. Radyoaktifmaddelerdir.II. Zehirlenmeleresebepolabilirler.III. Kanserriskitaşırlar.IV. Ağız,derivesolunumyolu ilezararlıet-

kileryaratacaklarındankesinliklevücudatemasettirilmemelidirler.


A) I ve II B) II ve IV C)I,IIveIIID)I,IIIveIV E)II,IIIveIV

8. Tahriş edici maddeler ile ilgili;

I. Ambalajlarının üzerinde

!1 2 3

sem-bolüolmalıdır.

II. Cilde temasetmeleri durumundacilt bolsuileyıkanmalıdır.

III. Vücutdokularınıaşındırıcıvealerjioluş-turucuetkilerivardır.



9. Deterjanlar günlük hayatta karşımıza olduk-çafazlaçıkankimyasallardır.Bumaddelerinözellikle benzen halkası içerenleri çevreyezararverirler.Buna göre deterjan ambalajlarının üze-rinde aşağıdaki güvenlik sembollerinden hangisinin olması şarttır?

A) B) C)

D) E)

10. Aşağıdakilerden hangisi laboratuvarda çalışırken uyulması gereken kurallardan biri değildir?

A) Çatlamış veya kırılmış cammalzemelerikullanmamak

B) Elektrikli araçları kullanırken ellerin kuruolmasınadikkatetmek

C) Kesicivedelicialetlerleçalışırkendikkat-liolmak

D) Cildekimyasalmaddetemasettiğindesukullanmamak

E) Önlük,gözlükveeldivenkullanmak

ÖRNE

KTİR

25


KİMYA UYGULAMALARINDA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ – 1 !A) B) C)

D) E)

Patlayıcı Maddeler

!A) B) C)

D) E)Zehirli Maddeler

!A) B) C)

D) E)

Radyoaktif Maddeler

A) B) C)

D) E)Çevreye Zararlı Maddeler


TEST • 2

1. Laboratuvarda aseton ile çalışan bir kim-yacı, kullandığı ambalajın üzerine;

I.

A) B) C)

D) E)

II.

A) B) C)

D) E)

III.A) B) C)

D) E)yukarıdaki sembollerden hangilerini ya-pıştırmalıdır?


2. Radyoaktifmaddelerinsebepolduğuradyas-yon,hücreningenetikmateryaliolanDNA’yıparçalayabilecek kadar enerji taşımakta veDNA’nın parçalanmasıyla hücreler ölmekte-dir.

Laboratuvarda radyoaktif maddelerle ça-lışıldığını ve dikkat edilmesi gerektiğini belirten sembol aşağıdakilerden hangisi-dir?

A) B) C)

D) E)

!

3. Aleve, ısıya (güneş ışığı dahil) ya da düşme, devrilme ve sürtünmeye maruz kaldığında patlayabilen maddeler için kul-lanılan güvenlik işareti aşağıdakilerden hangisidir?

!A) B) C)

D) E)

4. Kimya laboratuvarında bulunması gere-ken güvenlik sembolleri;

I. ÇalışanlarınsağlığınıkorumakII. OluşabilecektehlikelerekarşıuyarmakIII. Kazalarıönlemekyukarıdakilerden hangilerini amaçlar?


5. Güvenlik Sembolü Açıklama

I.

A) B) C)

D) E)

! Toksik madde

II.

A) B) C)

D) E)

!Yanıcı madde

III.

A) B) C)

D) E)

! Çevreye zararlı maddeYukarıdaki güvenlik sembollerinden han-gilerinin açıklamaları doğrudur?



ÖRNE

KTİR

26



Kimya Laboratuvarında Kullanılan

Temel Malzemeler

Cam Balon: Çözeltilerin hazırlan-

ması, saklanması, ısıtma, kaynat-

ma ve bazı kimyasal tepkimelerin

gerçekleştirilmesi işlemlerinde kul-

lanılır.

Pipet: Az miktardaki sıvıların çok

hassas ölçümlerinde, bir kaptan

diğer kaba sıvıların aktarılmasında

kullanılır.

Beherglas: Çözelti hazırlama, mad-

delerin karıştırılması, aktarılması,

ısıtma ve kristallendirme işlemle-

rinde kullanılır.

Dereceli Silindir (Mezür): Saf sıvı

ve çözeltilerin hacminin ölçülmesi

ve aktarılmasında kullanılır.

6. Laboratuvarda çalıştığı bir malzemenin şişesinde aşağıdaki sembolü gören öğ-renci;

!A) B) C)

D) E)I. Önlük, gözlük ve eldiven kullanmalıdır.II. Bu maddenin yüz, göz ve cilde temas et-

memesine dikkat etmelidir.III. Tadına bakarak asit ya da baz olduğunu

anlamalıdır.önlemlerinden hangilerini almalıdır?


7.

A) B) C)

D) E)

!Ambalaj etiketinde yan-daki sembol olan bir madde için;

I. Toprağa, suya veya havaya karıştığında zararlı etkileri yıllarca süren maddeleri ifade eder.

II. Bu maddelerin atıkları lavaboya dökül-melidir.

III. Bu maddeler, başka kimyasal maddeler ile aynı biriktirme kabına konulmamalıdır.



8. A) B) C)

D) E)

!Ambalajının üzerinde yandaki sembol olan bir kimyasal madde ile çalı-şılırken;

I. Mümkün olduğunca az miktarda kullanıl-malıdır.

II. Çeker ocak altında çalışılmalıdır.III. Önlük, gözlük ve eldiven kullanılmalıdır.yukarıdakilerden hangileri yapılmalıdır?


D) I ve II E) I, II ve III

9. Aşağıdakilerden hangisi aşındırıcı (koro-zif) maddeler için kullanılan semboldür?

!A) B) C)

D) E)

10. Laboratuvarda tahriş edici maddeler ile çalışılırken;

I. Bu maddeler; yüz, göz ve cilde temas et-tirilmemelidir.

II. Bu maddelerin buharlarını solumaktan kaçınılmalıdır.

III. Bu maddeler vücuda temas ettiğinde alerji belirtisi varsa tıbbi bir kurumdan destek alınmalıdır.

önlemlerinden hangileri alınabilir?


ÖRNE

KTİR

27


Havan: Katı maddeleri toz haline

getirmek, katı birmaddeyi bir sıvı

içinde ezerek dağıtmak için kulla-

nılır.

Kroze: Deneylerdekülhalinegetir-

meveçözmeişlemlerindekullanılır.

Ayırma Hunisi: Heterojensıvı-sıvı

karışımların ayrıştırılmasında kul-

lanılır.

Büret: Titrasyonişlemindetitreedi-

leceksıvıyadiğersıvıyıdamlatmak,

sıvınınhacminiölçmekvebelliha-

cimdesıvıkullanmakiçinuygulanır.


TEST • 1

1.

Yukarıdaki resimde görülen çözelti ha-zırlama, saklama, kristallendirme ve titrasyon işlemleri için kullanılabilen mal-zemenin adı seçeneklerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) Huni B) ErlenmayerC) Kroze D) BeherglasE) Dereceli silindir

2. - Yüksek sıcaklığa dayanıklı temper camdan üretilmiştir.

- Maddelerin karıştırılması, çözelti hazırla-ma, aktarılması için kullanılan, ağız kısmı sıvının kolayca akması için oluklu olan cam malzemedir.

Yukarıda özellikleri verilen laboratuvar malzemesinin adı aşağıdakilerden hangi-sidir?

A) Pipet B) Deney tüpü

C) Ayırma hunisi D) Beherglas

E) Balon joje

3. Toz veya küçük parçalar halindeki malze-meleri almak için kullanılan metal, plastik veya porselenden yapılmış çay kaşığına benzer laboratuvar malzemesi aşağıdaki-lerden hangisidir?

A) Pipet B) Spatül

C) Saat camı D) Havan

E) Büret

4. Laboratuvar malzemesi

Kullanıldığı Yer

I. Kroze Maddeye kül haline getirme ve çözme

II. Saat camı Az miktardaki katı maddeyi ısıtma ve kurutma

III. Büret Titrasyon

Yukarıda verilen laboratuvar malzemele-rinden hangilerinin kullanım alanı doğru-dur?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IID) II ve III E) I, II ve III

5. Saf sıvı ve çözeltilerin hacminin ölçülme-si veya aktarılmasında kullanılan camdan yapılmış laboratuvar malzemesi aşağıda-kilerden hangisidir?

A) Ayırma hunisiB) ErlenmayerC) Dereceli silindir D) HavanE) Deney tüpü

6. - Katı bir maddeyi sıvı içinde ezerek dağıt-mak

- Katı maddeleri toz haline getirmekKullanım yerleri yukarıda verilen, por-selen, cam veya çelik gibi çeşitli mal-zemelerden yapılmış olan laboratuvar malzemesi seçeneklerden hangisidir?

A) Kroze B) BagetC) Spatül D) Havan

E) Büret

ÖRNE

KTİR

28



Erlenmayer: Çözelti hazırlanması,

saklanması, titrasyon ve kristallen-

dirme işlemlerinde kullanılır.

Saat Camı: Az miktardaki katı mad-

denin ısıtma ve kurutulmasında kul-

lanılır.

Balon Joje: Belirli derişimde çözelti

hazırlanması ve saklanmasında kul-

lanılır.

Kimyasal Maddelerin İnsan

Sağlığı ve Çevreye Etkileri

İnsan sağlığı ve çevre için önemi

olan element ve bileşikler:

• Sodyum (Na)

• Potasyum (K)

• Demir (Fe)

• Kalsiyum (Ca)

• Magnezyum (Mg)

• Su (H2O)

İnsan sağlığı ve çevre için zarar-

lı olan bazı element ve bileşikler:

• Cıva (Hg)

• Kurşun (Pb)

• Karbon dioksit (CO2)

• Azot dioksit (NO2)

• Kükürt trioksit (SO3)

• Karbon monoksit (CO)

• Klor (Cl2)

7. I.Na ve K metalleri canlılar ve topraktakiiyondengesinisağlar.

II. Cametali dişlerin vekemiklerin yapısın-dabulunur.

III. Mgmetalibitkilerinbüyümesiiçingerekliolanmetallerdenbiridir.

Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğru-dur?


8. I.FosilyakıtyakmaII. MadencilikIII. KatıatıkyakmaCıva (Hg) elementi yukarıdaki faaliyetlerin hangileri sonucunda havaya, toprağa ve yüzey sularına karışır?


9. Su ile ilgili;

I. Vücut sıcaklığının düzenlenmesindeönemlidir.

II. Oksijeninvücuttataşınmasıveçözünme-sinizorlaştırır.

III. Hidroelektrikenerjiüretimiiçintemelkay-naktır.

ifadelerinden hangileri yanlıştır?


10. I.Kömür, yağ, benzin gibi yakıtların yakıl-ması

II. YanardağpatlamalarıIII. CanlılarınsolunumuYukarıdaki faaliyetlerin hangileri atmos-ferdeki CO2 miktarını artırır?

A)I,IIveIII B) II ve III C) I ve IID)YalnızII E)YalnızIII

11. I. NO2II. SO3III. CI2Yukarıdaki maddelerden hangileri asit yağmurlarının oluşumuna neden olmaz?


12. Karbonmonoksit (CO) ile ilgili;

I. Kokusuz,renksiz,zehirleyicibirgazdır.II. Yakıtlarınyetersizoksijenleyanmasıso-nucuoluşur.

III. Hemoglobinle hızla bağlanarak hücrele-reyeterikadaroksijengitmesiniengeller.

ifadelerinden hangileri doğrudur?



ÖRNE

KTİR

29

GENEL TEKRAR TESTLERİ

TEST • 1

1. Aşağıda bazı güvenlik uyarı işaretleri ve kimyasal madde grupları verilmiştir.

Güvenlik Uyarı İşareti

Kimyasal Madde Grubu

I. A) B)a) Radyoaktif

II.A) b) Aşındırıcı

III.E) c) Oksitleyici

Buna göre seçeneklerde verilen eşleştirmelerden han-gisi doğrudur?

A) I. b B) I. b C) I. a II. a II. c II. b

III. c III. a III. c

D) I. a E) I. c

II. c II. b

III. b III. a

2. I. Değersiz metalleri altına çevirmekII. Doğayı bilimsel olarak incelemekIII. Sonsuz şifa ve ölümsüzlük iksirini keşfetmekYukarıdakilerden hangileri simyacıların hedefleri ara-sında değildir?


3. Elementler ile ilgili;

I. Formüllerle gösterilirler.II. Tek tür atom içerirler.III. He, N2, Na örnek olarak verilebilir.IV. Tamamı tek atomlu yapıdadır.V. Belirli erime ve kaynama noktaları vardır.

yargılarından kaç tanesi doğrudur?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

4. I. KromII. MagnezyumIII. Karbon monoksitYukarıdaki maddelerden hangileri sembollerle gösteri-lir?


5. I. Azot gazıII. Tuzlu su çözeltisiIII. NaftalinYukarıdaki maddelerden hangileri saf maddedir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve III E) II ve III


ÖRNE

KTİR

30


6. Madde Türü ÖrnekI. Element Kurşun

II. Bileşik KalayIII. Karışım Lehim

Yukarıdaki madde türleri ile ilgili yapılan örneklendir-melerden hangileri yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve III E) II ve III

7. I. MayalamaII. KavurmaIII. BuharlaştırmaIV. SüzmeYukarıdakilerden hangileri simyacılar tarafından kulla-nılan yöntemlerdendir?

A) I ve II B) II ve IV C) I, II ve IIID) II, III ve IV E) I, II, III ve IV

8. X : NaClY : ArZ : N2Yukarıdaki maddeler ile ilgili;

I. X bileşik, Y ve Z elementtir.II. Y atomik, Z moleküler yapılıdır.III. Üçü de saf maddedir.yargılarından hangileri doğrudur?


9. H2SO4 bileşiği ile ilgili;

I. Geleneksel adı kezzaptır.II. Kovalent bileşiktir.III. Sulu çözeltisi asit özellik gösterir.



10. Aristo’nun element tanımı için;

I. Tamamen düşünceye dayalıdır.II. Bütün maddelerin ateş, su, toprak ve hava olmak üzere

dört elementten oluştuğunu ifade eder.III. Kuruluk özelliği ateş ve toprak için kullanılır.IV. Islak olan maddeler hava ya da su elementlerinden olu-

şur.yargıIarından hangileri doğrudur?


11. Simya ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Olaylar deneme yanılma ile açıklanmaya çalışılmıştır.

B) Sistematik bilgi birikimi yoktur.

C) Teorik bilgiler yazılı olarak düzenlenmemiştir.

D) Çalışmalarda bilimsel yöntem kullanılmıştır.

E) İhtiyaçlar tesadüfen karşılaşılan buluşlarla giderilmiştir.

ÖRNE

KTİR

9. SINIF ø R KİMYA RNEKTiçin yaptıkları uğraşlara simya (alşi-mi), bu işle uğraşanlara da...

Documents

Transcript of 9. SINIF ø R KİMYA RNEKTiçin yaptıkları uğraşlara simya (alşi-mi), bu işle uğraşanlara da...