9 Koruma Kontrol Izleme 3

7/28/2019 9 Koruma Kontrol Izleme 3

1/93


2/93


3/93

ELEKTRK KUVVTL AKIM NOTLARI9(KORUMA KONTROL VE ZLEME 3)

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI -485-

ELEKTRK KUVVETL AKIM (9)

Koruma Kontrol ve zleme 3


4/93


5/93



Notlar Derleyen:

Aydn Bodur

Notlar Yayna Hazrlayan:

Aydn Bodur

M.Turgut Odabana Sayglarmzla

Elektrik Kuvvetli Akm Notlar, Turgut Odabann Elektrik Tesisat Mhendisleri Dergisinde yaynlad

yazlardan, Elektrik Kuvvetli Akm Tesisat El Kitab ile her blmn sonunda belirtilen ABB, Schneider,

Chevron, NAFVAC ve Siemensin hazrlad malat, Bakm, Montaj El kitaplarndan EMO iin

derlenmitir.


6/93



9.37. Katodik Koruma Sisteminin Tantm.................................. 491

9.37.1. Temel Elemanlar ve Kavramlar ....................................... 491

9.37.2. Katodik Koruma Uyguland Alanlar............................. 491

9.37.3. Korozyon prosesi: .......................................................... 492

9.37.3.1. Korozyon Hcresi.................................................... 492

9.37.3.2. Anod ........................................................................ 493

9.37.3.3. Katod ....................................................................... 493

9.37.3.4. Anod/Katod ilikisi ................................................... 493

9.37.3.5. Elektrolit .................................................................. 493

9.37.3.6. Metalik Balant....................................................... 494

9.37.4. Korozyon Hcreleri (Korozyon Tipleri) .......................... 494

9.37.4.1. Farkl Ortamlar......................................................... 494

9.37.4.2. Oksijen Konsantrasyonu: ......................................... 495

9.37.4.3. Nemli/Kuru Elektrolitler: ......................................... 496

9.37.4.4. Homojen Olmayan Toprak....................................... 497

9.37.4.5. Beton / Toprak Ara yzeyi ....................................... 497

ekil 9.298: Beton ve Toprak Elektrotlar tarafndan etkilenen

Korozyon hcreleri ..................................................................... 498

9.37.4.6. Dolgu Katks: .......................................................... 498


7/93



9.37.4.7. Biyolojik Etkiler: ...................................................... 499

9.37.4.8. Galvanik Korozyon: ................................................. 499

9.37.4.9. EskiYeni Sendromu ............................................... 500

9.37.4.10. Farkl Alamlar: ..................................................... 501

9.37.4.11. Metallerin Kirliliinden dolay Korozyon ............... 501

9.37.4.12. izikli ve Oluklu Yzeyler ...................................... 502

9.37.5. Kaak Akm Korozyonu .................................................. 502

9.37.6. Doru Akml Tama Sistemleri...................................... 504

9.37.7. Kaynak Makinalar ve lemleri....................................... 504

9.37.8. ......................................................................................... 505

9.37.9. Korozyon Miktar ........................................................... 506

9.38. Katodik Korumaya Giri ......................................................... 508

9.38.1. Galvanik Katodik Koruma ............................................... 508

9.38.1.1. Galvanik Katodik Koruma Sistemlerinin

Avantajlar............................................................................... 510

9.38.1.2. Galvanik Katodik Koruma Sisteminin

Dezavantajlar ......................................................................... 511

9.38.1.3. Galvanik Anodlarn Tesis Edilmesi ........................... 512

9.38.1.4. Galvanik Anodun Korunacak Yapya Balanmas..... 513


8/93



9.38.1.5. Galvanik Katodik Koruma Sistemi Test

stasyonlar ............................................................................. 513

9.38.2. D Akm Kaynakl Katodik Koruma Sistemi .................... 515

9.38.2.1. D akm kaynakl katodik koruma sisteminim

avantajlar ............................................................................... 517


dezavantajlar ......................................................................... 518

9.38.2.3. D Akm Dorultucular........................................... 518

9.38.2.4. Anod Yataklar ......................................................... 519

9.38.3. D Akm Kaynakl Sistem Test stasyonlar..................... 522

9.38.4. Referans elektrodlar ...................................................... 524

9.38.5. Gm klorid referans elektrodu ................................... 525

9.39. Boru Hatlarnda D Akm Kaynakl Katodik Koruma

Sistemininin Hesab ........................................................................ 526

9.39.1. Boru Hatt Karakteristikleri............................................. 527

9.39.1.1.KC

R mevcut boru hatlarnda akm ve gerilim

lmleri sonucu aada verilen ifade kullanlarak bulunur: 528

9.39.1.2.KC

R Direncini bulmak iin metodlar ...................... 531

9.39.1.3. Yeni tesis edilecek boru hattndaKC

R boru kaplama

direnci ve koruma akm younluunun tespiti:...................... 537


9/93



9.39.2. Boru Hatlarnn D Akm Kaynakl Katodik Korunmasnda

Koruma Akm htiyacnn Belirlenmesi ve Azami Koruma Akmnn

Hesab ......................................................................................... 542

9.39.2.1 Kesintisiz Boru Hattnda Katodik Koruma

Uygulamas ............................................................................. 543

9.39.2.2. Kesintili Boru Hattnda Katodik Koruma

Uygulamas ............................................................................. 547

9.40. Anod Says, Anod Tipi, Anod Yata Uzunluunun ve

Toplam Anod Yata Direnci ve Anod mrnn Belirlenmesi

........................................................................................................ 554

9.40.1. Yatay Anod Yata ve Anodlarn Yatay Yerletirilmesi.... 555

9.40.2. Yatay Anod Yata ve Anodlarn Dey

Yerletirilmesi ............................................................................. 559

9.41. Transformatr Dorultucu nitesinin (T/R) Gerilim ve

Akm Deerlerinin Belirlenmesi .......................................... 569

9.41.1. T/R nitesinin Akm Deeri ............................................ 569

9.41.2 T/R nitesi Gerilim Deerinin Belirlenmesi.................... 569


10/93



9.37. Katodik Koruma Sisteminin Tantm

9.37.1. Temel Elemanlar ve Kavramlar

Katodik koruma sistemi topraa gml ve sv iindeki metalik

yaplarn korozyonunu nlemek veya kontrol altna almak iin

kullanlan elektro kimyasal bir metottur. Katodik koruma sistemi,

korozyonu kontrol altna almak iin elektrik akmna dayanan aktif

bir sistemdir. Eer koruma elektrik akm kesilirse, korozyon

materyal/evre kombinasyonu iin normal deerlerde gelimesine

devam edecektir. Eer besleme akm, btn koruma iin yetersizse

korozyon azaltlm deerde geliecektir. Katodik koruma sistemi,

tesis edilip gerekli ayarlar yaplp ve yeterli koruma akm

salandktan sonra, akmlar ve potansiyeller nceki duruma gre

genellikle sabit kalacak; akmlarda ve potansiyellerdeki ar

deiimler sistem arzas olarak grlecektr.

9.37.2. Katodik Koruma Uyguland Alanlar

a.) Yeralt yakt ve petrol depolama tanklar ve toprak seviyesi tank

tabanlar

b.) Yakt ve petrol datm sistemleri

c.) Toprak seviyesi veya stndeki sv depolama tanklarnn i

ksmlar

d.) me suyu datm sistemleri

e.) Doal gaz datm sistemleri


11/93



f.) Sktrlm hava datm sisitemleri

g.) Yangn sistemleri

h.) Kanalizasyon sistemleri

i.) Deniz rhtmlarnn elik kazklar

j.) skele elik kazklar

9.37.3. Korozyon prosesi:

Katodik koruma prensiplerini ancak korozyon prosesinin doasn

anlayarak kavramak mmkndr. Metallerin korozyonu,

eletrokimyasal bir ilemdir. Bu ilem, devrenin bir blmnde

kimyasal reaksiyonlardan dolay elektronlarn yer deitirmesiyle bir

elektrik akm meydana getirdii elektriksel devredir. Bu kimyasal

reaksiyonlar, metalin yzeyini elektrolit olarak etkiler. Oksidasyon

Reaksiyonu (Korozyon) anod yzeyinde, hidrojen k da katod

yzeyinde meydana gelir. Korozyon kontrol sistemleri korunan

yaplar bir katod yaparak oksitletme reaksiyonlarnn yer

deitirmesi esasna dayanan katodik koruma sistemidir.

9.37.3.1. Korozyon Hcresi

Korozyon bulunduu evrede reaksiyon sresince malzemedeki

bozulmadr. Bozulma esasen elektrokimyasal ilem esnasnda

oluur. Elektrokimyasal ilem drt ayr blmden meydana gelir:

anod, katod, elektrolit ve metalik balant. Elektrokimyasal

korozyon sadece bu drt blm grldnde meydana gelir.


12/93



9.37.3.2. Anod

Korozyon hcresinin en fazla gze arpan blm anodlardr. Bukorozyonun meydana geldii blgedir. Bu bir kimyasal reaksiyon bir

oksitlenme reaksiyonu olup metalden elektron kayb sonucu dier

elementle birlemesidir. Bu metal elik ise sonuta malzemede

demir pas oluur.

9.37.3.3. Katod

Bu korozyon hcresinin korunan blmdr. Burdaki kimyasal

reaksiyon bir azaltma reaksiyonudur.

9.37.3.4.Anod/Katod ilikisi

Bir elektrokimyasal korozyon hcresinde bir elektrod diger

elektroda gre meydana gelen potansiyele gre ya anodtur veya

katodtur. Bu elektriksel potansiyel fark, anod ve katod arasndaki

potansiyel farkdr. Elektriksel olarak daha aktif veya daha negatif

olan elektrod, anod olarak belirlenir; dier elektrodda katodtur.

Katod, oksidasyon reaksiyonuna maruz kalmayp korunan blmdr.

9.37.3.5. Elektrolit

Korozyon hcresinin nc blmdr. Bu blmde iyon ak

vardr. Elektrolit hem anoda hemde katoda temas eden bir

materyaldir ve burada hem anoda hem de katoda iyon ak vardr.


13/93



9.37.3.6. Metalik Balant

Korozyon hcresinin drdnc blm olup elektriksel devreyitamamlar ve elektron akn salar. Metalik balant, hem anoda

hem de katoda temas eden ve elektron akn salayan bir metaldir.

Bu elektron ak, elektokimyasal reksiyon olutuunda grlr. Tank

veya boru hattnda metalik balant tank veya boru hattdr.

ekil 9.293: Korozyon Hcresi

9.37.4. Korozyon Hcreleri (Korozyon Tipleri)

9.37.4.1. Farkl Ortamlar

Mesela boru hatlar, bir ok farkl tip topraklardan geer. Metaller

farkl topraklarda farkl potansiyeller gsterir. Bu topraklardaki

elektrik potansiyelleri farkl yerlerde bazen anod bazen de katod

olur. Anod ve katod her ikisinin de elektriksel ve elektroliz sreklilii,

akm akna, oksidasyon sonucuna ve hidrojenin artmasna

(korozyon ve koruma) baldr. Boru hatt sahas veya tank sahas

anod rmesine maruz kalr.


14/93



Eer toprak, farkl yaplardaki yatay katmanlar ihtiva ediyorsa enine

bir ok toprak katmanlarn geen boru hatlar korozyonun bu

tiplerinden sk sk etkilenecektir.

ekil 9.294:Farkl evre yaplarnn sebep olduu korozyon hcreleri

9.37.4.2. Oksijen Konsantrasyonu:

Dk oksijen konsantrasyonlu elektrolize maruz kalan boru hatlar

ve tanklarn yzeyi, yksek oksijen konsantrasyonuna maruz kalan

boru hatt veya tanklarn yzeyine gre genellikle anodik zellik

gsterir ve korozyona urar. Boru hattnn veya tankn kaz veya

toprak dolgu esnasndaki boru altnda kalan toprak zemin dkoksijen ihtiva eder, boru zerine yaplan kum ve toprak dolgular

daha yksek oksijen ierir; bylece boru altndaki ksm anodik, boru

zerinde kalan dolgulu blm fazla oksijen ierdiinden katodik

zellik gsterir.


15/93



ekil 9.295:Farkl Oksijen konsantrasyonlarndan etkilenenkonsantrasyon

hcreleri

9.37.4.3. Nemli/Kuru Elektrolitler:

Az veya ok su ieren elektolitler boru veya tank sahalarnda farkl

ksmlarda farkl potansiyeller oluturur. Genellikle ok su ieren

ksmlar, elektrokimyasal korozyon hcrelerinde anod olur.

Boru hatt, sert bir bataklk alanndan kuru bir alana geerken veya

tank yeri kuru bir toprakta iken tankn taban yeralt su seviyesi ile

doygunlua ular.

ekil 9.296: Suyun farkl konsantrasyonlar tarafndan etkilenen

Konsantrasyon hcreleri


16/93



9.37.4.4. Homojen Olmayan Toprak

Boru hatlar ve tanklar, homojen olmayan farkl toprak yaplarndaelektrolitler, farkl elektrik potansiyelleri gsterir.

Bu homojen olmayan toprak, kark metallerden oluan

mikroskobik gelerin etkisinde kalr. Bu yksek potansiyelli alanlarda

elektrokimyasal korozyon hcreleri anod olur.

Boru hatt veya tankn daha sert zeminlerindeki farkl byk

potansiyallere maruz kalan ksm bir elektrolittir veya bu ksmlarda

kk anodik alanlar ve byk katodik alanlarvardr.

ekil 9.297: Homojen olmayan topraklar tarafndan etkilenen korozyon

hcreleri

9.37.4.5. Beton / Toprak Ara yzeyi

Boru hatlar ve tanklarn imento ile temas eden yzeyleri ve dier

elektrolit etkisindeki ksm, her alanda farkl potansiyeller gsterir.


17/93



imento ile temas etmeyen blmlerde elektrokimyasal korozyon

hcreler anod olur.

Bir boru hatt ve tankn imento ve toprak (veya su) ile temas edenksmnda korozyon hcreleri ok kat olur; nk metallerin farkl

byk potansiyelleri iki farkl elektrot oluturur.

ekil 9.298:Beton ve Toprak Elektrotlar tarafndan etkilenenKorozyon hcreleri9.37.4.6. Dolgu Katks:

Toprak ierisine sonradan konulan homojen olmayan katk

maddeleridir. Bu yaplarda herhangi bir metal anod veya katod

durumunda olabilir. Ayrca farkl artlarda ki elektrolitlerde izoleli

malzemeler veya metalik malzemeler gerekten anod veya katod

konumunda olabilir (Galvanik Korozyon).


18/93

ELEKTRK KUVVTL AKIM NOTLARI9 (KORUMA KONTROL VE ZLEME 3)


Genel rnek olarak pasl elikten yeni elie, karbon veya bakr

balantsndan elie,olan balantlar (yeni) elik yapda, anod olur.

9.37.4.7. Biyolojik Etkiler:

Biyolojik organizmalar metallerin yzeyinde byr ve nfuz ederler,

farkl evre faktrlerinde metal yzeylerinde kt korozyona sebep

olur.

Genellikle bakteriler, 15 ile 45 arasndaki scaklklarda korozyon

bymesini hzlandrr.

Bu bakteriler genellikle oksijen ihtiyalarna gre oksijenli veya

oksijensiz alanlara gre snflandrlmtr. Bunlarn metabolizmas

elektrokimyasal reaksiyon oluturur, bu oluum meteryallerin iyon

akn ve pH deerini engeller.

Baz bakteriler, korozyon orannn kimyasal dengelerininbozulmasnda ve metal iyonlarnn direk olarak oksidasyonunda ve

indirgenmesinde etkilidir. Oksijenli ortamda yetien bakteriler ve

kimyasal konsantrasyon hcreleri, havadar ortamda oksijen

oluturma yeteneindeki bakteriler korozyon oluumunu hzlandrr.

Yap kaplamasnn bozulmasndan dolay bir ok mineral ve organik

asitler retilir. Bu bozulmalar sonucu oluan retimler bazen yiyecek

olarak kullanlr ve bundan dolay korozyon hzlanr.

9.37.4.8. Galvanik Korozyon:

Bu tip korozyon metalin bir blmnn anod olmas dier ksmnn

katod olmasndan dolay oluan potansiyel fark neticesi meydana

gelen elektrokimyasal bir korozyon hcresidir.Ayn elektrolit iinde


19/93



bulunan farkl metaller, farkl potansiyellere sahiptir. Bu potansiyel

fark bir korozyon hcresinin gerilimini meydana getirir ve

elektrokimyasal korozyon balar; eer elektrolit anodtan katoda

sreklilik arzediyorsa ve elektron iin metalik yol mevcutsa; elektrik

devresi, tamamlanacak ve elektrokimyasal korozyon meydana

gelecektir.

ekil9.299: Farkl metaller tarafndan etkilenen Galvanik korozyon

hcreleri

9.37.4.9. Eski Yeni Sendromu

Bu korozyon tipi hereye ramen ok etkili olabilir. elik

retimindeki yksek enerji oluumundan dolay, elii bir metal

snfna koyabiliriz.Yeni elik eski paslanm elie gre daha aktiftir.

Potansiyel yeni eliin oluturduu yksek negatif potansiyelden

farkldr ve eski eliin oluturduu dk potansiyel elektrokimyasal


20/93



korozyon hcresinin bir srcs veya gerilimidir. Eski kaplamasz

elik boru, bu tip korozyona bir misal tekil eder ve yeni borunun

kaplamal ksm bir anod paslanm ksm ise katod grevi gsterir

ekil 9.300: EskiYeni Sendromu

9.37.4.10. Farkl Alamlar:

En ok grnen korozyon eklidir. Zira 200den fazla farkl metal

alam mevcuttur.Ayrca metaller yzde yz saf deildir.Her farkl

metal alam farkl elektriksel potansiyeli haizdir. Bu fakl

potansiyellerden dolay korozyona sebep olacak elektromotor

kuvvetleri retilir ve farkl metal alamlarndan dolay korozyon

ortaya kar.

9.37.4.11. Metallerin Kirliliinden dolay Korozyon

Hibir imalat prosesi mkemmel deildir. Baz pislikler metaller

imal edilirken ve soutulurken metal iine karabilir. Metal

yzeyindeki bu pislikler, korozyon hcresi meydana getiren

elektrolitlere sebep olabilirler.


21/93



9.37.4.12. izikli ve Oluklu Yzeyler

izikli ve oluklu yzeyler, metal yzeyinde anodik alanlar meydana

getirir. Burdaki korozyon ekli eski-yeni sendromuna benzer. Boru

hattnn tesisi srasnda borularn kanallara yerletirimesi ve boruda

yaplan ilemler esnasnda boruda bu tr yzeyler oluur. Boru

topraa gmldkten sonra bu durum daha da ktleir zira sz

konusu yzeylerde metal incelir.

ekil 9.301:izikli ve oluklu yzeyler

9.37.5. Kaak Akm Korozyonu

Bu tip elektrokimyasal korozyon hcresi elektrolit iinde herhangi

bir d kaynan yap zerine etkisiyle bir potansiyel gradyannn


22/93



gelimesiyle ortaya kan elektromotor kuvvet tarafndan veya

metalde endklenen akm tarafndan meydana getirilir.

Bu tip korozyon d enerji kaynaklar tarafndan yksek gerilimleremeydana getirileceinden iddetli olur.

Kaak akm korozyonu diardan akm endklenmesi ve esas olarak

toprak zgl direnci, pH, galvanik hcre gibi evre artlarndan

bamsz olduundan nceki blmlerde aklamas yaplan doal

korozyondan farkldr.

ekil 9.302:D anod ve katod un sebepolduu galvanik korozyon hcresi

Bu tip kaak akm korozyonu anod ve katod arasndaki akm ak

dorudan metal yap zerinden olduu iin ok iddetli bir

korozyondur.


23/93



9.37.6. Doru Akml Tama Sistemleri

Elektrikli demir yollar,elektrikle alan rayl sistemler, balca kaakakm korozyonunun doru akm kaynadr. Bu sistemlerde kaak

akmlarn etkisi 24 saatdir.

ekil 9.303: Doru Akm Tama sisteminin sebeb olduu kaak akm

korozyonu

9.37.7. Kaynak Makinalar ve lemleri

Doru akm kaynak makinalar, kaak akm korozyonuna neden

olabilecek doru akm kaynaklardr.ekilde grlecei zere doru

akm hatlarnn biri topraklama ubuu zerinden topraklanmitr.

Bu durumda metal bot anod olarak ve topraklama ubuu ise katod

olarak alr.


24/93



ekil 9.304: Doru akm kaynak ileminin neden olduu kaak ak

korozyonu

9.37.8. Katodik Koruma Sistemleri

Katodik koruma sistemleri dier metalik yaplar zerinde kaak akm

korozyonunun balca kaynadr. Bu elektro kimyasal korozyon

hcresine rnek: yabanc bir boru hattnn korunmu boru hattnn

anod yatann yaknndan geip ve sonra boru hattn kesme

durumudur.

ekil 9.305:Katodik koruma sistemi tarafndan neden olunan kaak akm

korozyon hcresi


25/93



9.37.9. Korozyon Miktar

Hemen hemen tm korozyonlar elektrokimyasal reaksiyonlarolduundan kimyasal reaksiyonun hz veya akm ak deeri

korozyonun miktarna etki edecektir. Korozyon miktari zerindeki

etkenler:

Devreden akan akmn deerine etkili olabilecek

herhangi bir faktr, elektrokimyasal reaksiyon yani

korozyon miktar zerinde etkilidir.

Anodla katod arasndaki potansiyel fark, bir

elektromotor kuvvet meydana getirir. Daha byk

miktarda potansiyel fark veya gerilim daha byk

deerde korozyon potansiyelidir. Gerilim akmla doru

orantldr dolaysyla gerilim arttka korozyon miktar da

artacaktr.

Elektrolitin direnci, normal olarak korozyon miktarnn

belirlenmesinde nemli bir faktrdr. Topran veya

suyun kontrol edilemeyen karakteristikleri vardr.

Elektrolit iinde iyonlarn hareket ettii bir malzeme

olduundan direncin deeri de iyonlarn hareketini

belirler. Diren, akmla ters orantl olup; bundan dolay

elektrokimyasal hcredeki korozyonla da ters

orantldr. Eer elektrolitteki diren, iki katna karsa;

dier faktrler, ayn kalmak kaydyla korozyon yar

yarya azalr.

Anod ve katodun elektrolite olan kontak gei

direnlerinin etkisi elektrolitik direncinin etkisiyle


26/93



ayndr. Dk direnlerde yksek akm yani yksek

miktarda korozyon oluur. Yaplardaki kaplama anod ve

katoddaki katodik gei direncini azaltacandan

korozyon miktar der.

Yaplardaki polarizasyon elektrod potansiyelinde

sonuta elektrokimyasal akm akndaki deimedir ve

genellikle polarizasyon filmi ad verilen bir film tabakas

oluumudur. Bu polarizasyon tabakas ve buna bal

dier deiimler katod zerinde faydal etkiler yapar.

Katod zerindeki hidrojen yaylm, ilave kaplama gibietki yaparak suyu katod yzeyinden uzaklatrr;

elektolitdeki iyon konsantrasyonunu azaltr, elektrodla

elektrolit arasndaki diren artar.

Genellikle scakln artmasyla korozyon miktar artar.

Korozyon bir elemann konsantrasyon etkisi tuzun

varl, znebilir oksijen miktar, pH derecesi ve

scaklk gibi evresel deiikliklere baldr.

Elektrolitin pH miktar, esas olarak hidrojen iyonlarnn

konsantrasyonudur. pHden az deerlerde yumuak

eliin korozyon miktar artar.pH deeri, 3. derecesinde

korozyon miktar ok hzl artar.


27/93



9.38. Katodik Korumaya Giri

Katodik koruma alelade metali anod olarak altrarak korozyonauratmak ve buna karlk korozyondan korunacak yapy veya

yaplar katod olarak altrmak suretiyle korozyona kar koruyan

geni bir korozyon hcresi oluturmaktr.

Katodik koruma iki yolla gerekletirilir.

9.38.1. Galvanik Katodik Koruma

ekil 9.306: Galvanik anodlu katodik koruma sistemi


28/93



Galvanik anod sisteminde gerekli katodik koruma akm, aktif olan

bir metali korozyona uratarak salanr. Galvanik anodlu (Bu

anodlar, kurban anod olarak ta adlandrlr) farkl metal veya

alamlarndan meydana gelen korozyon reaksiyonlar vastasyla,

kurulan korozyon hcresi potansiyelindeki farkllklara gre alr.

rnein demirin bakr/bakr sulfat referans elektroduna gre

arasndaki potansiyel fark, -0,4 ve 0,6 dir. inkonun bakr/bakr

sulfat referans elektroduna gre potansiyel fark, -1,1 Voltdur. Eer

bu iki metal elektriksel olarak birbirleriyle balanrsa; demir ve inko

arasnda 0,5-0,7 Volt potansiyel fark olacak ve inko anod olarak

alarak korozyona urayacak ve ayn zamanda koruma akm

salayan bir akm kayna olacak ve demiri katod haline geirerek

demirin korozyona uramas nlenecektir.

Aada verilen ekillerde inko, magnezyum, alminyum

alamlarnn hepsi demir veya elie gre daha fazla negatif

potansiyele sahip olduundan; anod durumuna geerek ve demir

veya eliikatod yaparak korozyona kar koruyacaktr

ekil 9.307:Galvanik(kurban)anodlarn dorudan balanmas suretiyle

yaplan katodik koruma sistemi


29/93



Boru hatlarnda olduu gibi yeralt yaplarnn katodik korumasnda

anodlar yapya ounlukla dorudan balanmayp aada verilen

resimde grld gibi test kutusu zerinden balanrlar.

ekil 9.308:Galvanik katodik koruma sisteminin balants

9.38.1.1. Galvanik Katodik Koruma Sistemlerinin

Avantajlar

Kuruluu ekonomik olarak uygundur.

letilmesi ve bakm kolaydr.

Ar koruma potansiyeli ynnden oldukca uygundur.

Dier metalik yaplarzerindeki kaak akm etkileri olduka

azdr.


30/93



D akm kaynana gerek yoktur.

Tesisi kolaydr.

Minimum katodik enterferans vardr.

Bakm ve iletim masraflarazdr.

Tanklarn korunmasnda tankn d ap etrafnda uniform

akm dalna sahiptir.

Minimum istimlak ve irtifak maliyetine sahipir.

Koruma akmnn verimli kullanmmmkndr.

9.38.1.2. Galvanik Katodik Koruma Sisteminin

Dezavantajlar

Kk koruma geriliminin elde edilmesi (snrl potansiyelfark)

Yksek direnli elektrolitlerde oldukca kk akmlarn elde

edilmesi: ( tipik 1-2 A)

Byk veya geniletilen yaplarda yeni anodlarn

yerletirilmesi ve tesisi ekonomik olarak uygun deildir

Yksek zgl direnli ortamlarda etkisiz kalmas (zellikle

5000 ohm.cmden daha byk ortamlarda bu sistem

kullanlamaz)

Tank korumada bir sistem ancak bir tank koruyabilir.Dieri

iin ayr bir sistem yaplmas gerekir.


31/93



Korozyonu ve sistemi kontrol ve izleme zorluu

9.38.1.3. Galvanik Anodlarn Tesis Edilmesi

Topraa gml yaplarn korunmas iin kullanlan galvanik anodlar,

korunan yapya ksa mesafede gmlr ve korunacak yapya izole

bakr hat(kablo) ile balanr.

Kimyasal dolgu malzemesi, topraa tesis edilecek kurban anodlarn

etrafnda anod yataklarnn tekilinde hemen hemen daima

kullanlr. Dolgu kuru, sulu bulama amur eklinde, veya

paketlenmi ekilde kullanlr. zel dolgular verimli ve gvenilir bir

tarzda gerekli elektriksel koruma akmn salayabilmek, topran

direncini daha dk tutmak, anod yatann nemliliini srekli

olmasn salamak ve uniform elektrolit salayabilmek iin kullanlr.

Dolgu malzemesi olarak %70 toz haline getirilmi al ta, %20

bentonit, %5 sodyum sulfattan meydana gelir. Aadaki ekil,kurban anodun tesis edilmesini gsterir. Tkenen anodun sklmesi

gerekmez yanna yenisi tesis edilir.

ekil 9.309: Galvanik anod tesisi


32/93



9.38.1.4. Galvanik Anodun Korunacak Yapya Balanmas

Galvanik anodlarla korunacak yaplarn arasndaki elektrikselbalant, yaplarn katodik korunmasnda hayati nem tamaktadr.

Anodlar, korunacak yapya ya dorudan kaynak edilerek veya yap

zerinde bulunan civatalar kullanlarak balanr.

Su iinde askda olan anodlarla yap arasndaki balant ya yap

zerinedorudan monte ederek veya izole bakr atlamalar ile hem

anoda hem de korunan yapya kaynak yapmak sretiyle salanr.

Hatlar, ya imalat esnasnda anodun iine yerletirilmek suretiyle

veya sonradan anod ekirdeine kaynak yaparak balanr.

Termik kaynak, katodik koruma sisteminin tesis edilmesi, bakm ve

tamirinde geni bir suretle uygulanan birletirme metodudur. Tm

balantlar ve ekler iyi bir elektrik temas salanmas iin izole

edilirler.

9.38.1.5. Galvanik Katodik Koruma Sistemi Test stasyonlar

Gml yaplar korumak zere tesis edilen galvanik anodlu katodik

koruma sisteminde sistemin kontrol edilmesini salayan test

istasyonlar vardr.Bu test istasyonlar, ya toprak zerinde balant

kutusu olarak veya dorudan toprak yzeyine yerletirilirler.Aadaverilen resimlerde test istasyonlarnn yapm ekli grlmektedir.


33/93



ekil 9.310:Toprak zerinde test istasyonu

ekil 9.311:Toprak yzeyinde test istasyonu


34/93



Test istasyonlar katodik koruma sistemlerinde birok farkl testler

iin kullanlr. Aadaki ekilde potansiyel- akm test istasyonu

grlmektedir.

ekil 9.312: Potansiyel-akm test istasyonu

9.38.2. D Akm Kaynakl Katodik Koruma Sistemi

ekil 9.313:D akm kaynakl katodik koruma sistemi


35/93



Galvanik anodlu sistemde olduu gibi d akm kaynakl katodik

koruma sistemi metal yzeyini korozyondan korumak iin

dorulrucu vastasyla bir koruma akm salar.Anodla katod

arasndaki potansiyel fark dorultucu tarafndan yaplan ilave bir

enerji aktivitesi vastasyla anodlar tarafndan meydana getirilir.

ekil 9.314:Tankn d akm kaynakl sistemle korunmas

Pratikte d akm kaynakl koruma sisteminin anodlar grafit yksek

silikonlu dkme demir (HSCI), platin veya metal oksit kapl titanyum

anodlardr.

niform elektrolit, daha kk deerde toprak direnci ve gaz ve asit

kn salamak iin anod yataklarnda zel dolgu kullanlr. Toprak

temas dolgusu, normal olarak ya kok tozu veya petrol kokudur.

D akm kaynakl katodik koruma sisteminde anodlar ve anod yata

periyodik olarak kontrol edilmeli; eer tkenen ve zarara urayan

anod varsa deitirilmelidir.


36/93



D akm kaynakl katodik koruma sistemi bu sistemdeki dorultucu

ve dier akm kaynaklar gz nne alnmadnda iletme mant

olarak galvanik sistemle ayndr. Bu sistemde dier doru ak

kaynaklar olarak gne pilleri, doru akm jeneratr, termo

elektrik jeneratr kullanlabilir. Fakat genellikle yaknlarda bulunan

alternatif akm kaynandan alnan enerji dorultucu vastasyla

doru akma evrilerek d akm kaynakl katodik koruma sisteminde

kullanlr.


avantajlar

Byk veya mevcut yaplar iin tesis edildiinde ekonomik

olarak uygundur,

Geni gerilim elde edebilme imkan (potansiyel fark ancak

doru akm besleme sisteminin bykl ile snrldr)

bulunur,

Kaplamasz, yetersiz kaplamal ve eni yaplarn korunmas

iin gerekli akm salanr,

Anodlarn deitirilmesi ekonomik olarak uygundur,

Yksek toprak (elektrolit) direnli ortamlarda

uygulanabilmektedir.

Zayf kaplanm veya kaplamasz yaplar iin etkili koruma

salar,

Koruma etkinlii her zaman kontrol edilebilir,

Akm ve gerilim k her zaman deitirilebilir.


37/93




dezavantajlar

nemli derecede iletme ve bakm ihtiyalar

Dier komu metalik yaplara kaak akmlardan dolay

nemli lde enterferans etkileri

D g besleme gereklilii

9.38.2.3. D Akm Dorultucular

Dorultucular ayarlanabilir kademe drc bir transformatr

zerinden besleme sistemine balanrlar. Dorultucular dorultucu

kprleri, k ve giri akm ve gerilimlerin llmesi iin

ampermetre ve voltmetreler, kesici ve parafudrlardan meydana

gelir. Fonksiyonu alternatif akm kontrol edilebilir ve katodik

koruma sistemi iin kullanlabilir doru akma evirmektir.

ekil 9.315:D akm kaynakl katodik koruma sistemi dorultucusu


38/93



9.38.2.4.Anod Yataklar

D akm kaynakl katodik koruma sistemlerinin anod yata tipleri

tesis yerine, uygulama ekline ve anod yata derinliine gre

belirlenir. Anod yataklar, normal olarak korunacak tesisten uzaayerletirilirler.

Yatay Anod Yataklar

Yatay anod yataklar, anodlarn dey tertiplenmesi: bu tip anod

yataklar genellikle boru hatlarnda kullanlr. Anodlarn dey

yerletirilmesi daha dk deerde anod yata direnci elde etmekiindir. Anod yatann metalik yaplara uzakl 100 m den fazla

olmaldr.

ekil 9.316: Yatay anod yata dey tertip

Yatay anod yataklar anodlarn yatay tertiplenmesi: bu tertip boru

hatlarnda yzeye yakn kaya tabakasnn bulunduu yerlerde

anodlar iin uniform avre artlar salamak iin kullanlr. Eer

evrede baka yaplar yoksa en ekonomik zmdr.


39/93



ekil 9.317: Yatay anod yata yatay tertip

Datlm Anod Yataklar

Bu sistemler kk metalik yaplarn korunmas iin kullanlr. Anod

yata iin yaplardan uzak bir yer bulunamadnda ve kk

yaplarn korunmasnda en ekonomik bir zmdr.

Anod yatann bu tipi, tank ii korunmasnda, toprak seviyesinde

tank tabannn korumasnda, yer alt depolama tanklarnn

korunmasnda ve ksa boru hatlarnn korunmasnda kullanlr.

Anodlar boru hatt boyunca, tank yzeyi etrafna (toprak st

depolama tanklarnn i yzeyi, yeralt depolama tanklarnn dyzeyi) boyunca yerletirilir ve anodlarn yapdan uzakl normal

olarak bu mesafenin en az iki kat olmas gerekir.


40/93



ekil 9.318:Datlm anod yataklar

Derin Kuyu Anod Yataklar

Bu tip anod yataklar, yaplamann olduu ehir, kasaba vs.yerlerdeki elik yaplarn katodik olarak korunmasnda kullanlr. Sz

konusu anod yata sistemi yaplamann olduu ortamlarda veya

anodlarn yzeye yerletirme imkan bulunmad yerlerde en

ekonomik zmdr ve bu yerlerdeki elik boruhatlaryla datmn

yapld sstemlerin, yer st tank iftliklerinin katodik koruma

sistemlerinde uygulanr.

Derin kuyu anod yataklarnda en stteki anodun derinlii, 30 m

civarnda ve en alt derinlii sistemin gerektirdii anod saysna gre

60 mden 180 mye kadar olabilir.


41/93



ekil 9.319:Derin kuyu anod yata

9.38.3. D Akm Kaynakl Sistem Test stasyonlar

D akm kaynakl katodik koruma sistemine sahip metalik yaplar

iin test istasyonlar sadece boru ile balants yaplan hatlardan ve

bunlarn baland kutu iine yerletirilen l klemenslerinden

meydana gelir.

Test istasyonlarnn boru hatlarnn iinden getii kesonlar, hatta

bal izole flan balantlarn, boru izolasyon direncini, yabanc biryapya paralel gitme veya bu yap ile kesime durumlarinda

enterferans etkisini ve anod yatan kontol ve test edilebilmesini

salayan eitlitipleri vardr.


42/93



ekil 9.320: Toprak yzeyinde test istasyonu

ekil 9.321: Toprak zeri test istasyonlar


43/93



9.38.4. Referans elektrodlar

ekil 9.321: Bakr/Bakr sulfat elektrodu

Bakr/Bakr sulfat referans elektrodu

Normal olarak elik yap toprak potansiyelini lmek iin kullanlr.

Bakr sulfat referans elektrodu, esas olarak ii bo silindirin iine

doldurulmu bakr sulfat zeltisi ve bunun iine daldrlm

elektrolitik bakr ubuktan meydana gelir. Gzenekli tapa, toprakla

temas ettirilir ve referans elektoduna bal kablo temas kutusundaki

yap ile balantl klemensle balanarak toprak potansiyeli llr.


44/93



9.38.5. Gm klorid referans elektrodu

Referans elektrodu balant kablosu ile birlikte metalik gm vegm kloritten meydana gelir. Bu eleman iine elektrolitin

girmesine izin verev delikli plastik silindir vastasyla korunur.

Gm/gm klorid referans elektrodu zellikle deiz suyu veya

yksek klorid ihtiva eden sulardak yaplarn elik su potansiyelini

lmede kullanlr.


45/93



9.39. Boru Hatlarnda D Akm Kaynakl

Katodik Koruma Sistemininin Hesab

ekil 9.322: D akm kaynakl katodik koruma istasyonunun genel

grn

elik borunun katodik olarak korunmas iin

Bakr/Bakr sulfat referans elektroduna gre boru-toprakveya boru-su potansiyeli -850mV veya daha negatif olacak

Topraa gml veya suya daldrlmi boru yzeyi ile

Bakr/Bakr sulfat referans elektrodu arasndaki polarizasyon

kaymas 100 mV veya daha fazla olmaldr.


46/93



9.39.1. Boru Hatt Karakteristikleri

Boru hatt uzunluu: km cinsiden verilir. Bu verilen boru hattuzunluu olup gerekte boru hattnda kullanlan borunun

uzunluuna aa yukar eittir.

Boru ap ve boru et kalnl: kullanlan boruda ap ounlukla in

cinsinden verilir ancak katodik koruma hesaplarnda milimetre

cinsine evrilip uygulama yaplacaktr. Boru et kalnl, milimetre

l birimine evrilip kullanlacaktr.

Kaplama tipi, kaplama kalnl, koruma akm ihtiyac:K

R

Kaplama direnciK

kaplamann spesifik direnci ve s kaplama

kalnl olmak zere aada verilen ifade ile belirlenir.

(1)

Tablo 9.44: Spesifik kaplama direnlerinin karlatrlmas

Kaplama

malzemesi

K

(ohm.cm)

s

(mm)

KR

(ohm.m2)

0KR

(ohm.m2)

s

(mm)

KCR

(ohm.m2)

Bitum(asfalt) >1410 4 9104x 5103x 4-10 410


47/93



PE 1810 2 13102x 1110 2-4 510

EP 1510

0,4

9104x 810 0,4 410

PUR 14103x 2 9106x 910 2,5

TablodakiK

R deerleri 1.nolu ifadeye gre hesaplanan deerdir.

0KR deeri laboratuar ortamlarnda veya boru ortama yerletirilirken

herhangi bir tahribata uramayan borunun saha lm deerleridir. Bu

deer, boru satn alnrken imalat firma tarafndan verilir. KCR ise

genellikle boru topraa veya suya yerletirilirken tesis almalar

srasnda kaynaklaryaplrken meydana gelen tahribatlara ve ortamn

spesifik direncine bal olarak boru kaplama direncinin alaca

deerdir. ok uzun boru hatlarnda0KR ile KCR fark ok daha

artacaktr.

9.39.1.1. KCR mevcut boru hatlarnda akm ve gerilim

lmleri sonucu aada verilen ifade kullanlarakbulunur:

Bunun iin mevcut boru hatlarnda gerekli lmleri almak

zere Transformator-dorultucu ve anodlardan oluan geici

katodik koruma istasyonlar le akm ve gerilim lmleri iin testkutular tesis edilir

(2)


48/93



(3)

(4)

(5)

(6)

Korunacak yzeyin alan

(7)

d boru yar ap

L iki l kutusu aras uzaklk

Koruma akm younluu

(8)


49/93



ekil 9.323: Boru hattnda kaplama direncinin ve koruma akm

younluunun belirlenmesi

Akm lmleri, boru hatt zerinde tesis edilen hat akmlar boru

hatt zerinde tesis edilen test kutular vastasyla

gerekletirilir. Bkz: ekil 9.324.

Kutular zerinde bulunan akm l terminalleri vastasyla akm

deerleri, gerilim terminalleri vastasyla nce dorultucu devrede

iken ONU potansiyeli ve I akm llr ve sonra dorultucu devre

d edilerek OFFU gerilimi llerek OFFON UUU potansiyel

fark bulunur. Dorultucu devre d iken 0I deerindedir.


50/93



ekil 9.324: Akm l test kutusu

9.39.1.2.KC

R Direncini bulmak iin metodlar

Ksa hat metodu

ekil 9.325: Ksa hat metodu ile kaplama direncinin tayini


51/93



Bu metot, takriben 3 kmye kadar ksa hatlar iin uygulanr. Geici

katodik koruma istasyonundanO

I test akm uygulanr. Anahtar

ap kapamak suretiyle istasyon devreye sokulup kartlr. stasyon

devrede iken 1 ve 2 nolu test noktalarndakiONU1 ve ONU2

gerilimleri ve istasyon devre d iken OFFU1 ve OFFU2 okunur. Eer

bir test noktasnda llen gerilimler arasndaki oran6

1

ON

OFF

U

Uve

daha fazla iseOFFU gerilim aada tablo 2de verilen dzeltme

faktrleri ile arplr.

Tablo 9.45:6

1

ON

OFF

U

Ugerilim oranlarna gre dzeltme faktrleri


52/93



rnek 1

42 in apnda 3 km uzunluunda boru hattnn tamamnda

ortalama kaplama direncinin ve ortalama koruma akmyounluunun bulunmas.

Drenaj Noktasnda

AVUVU DOFFDON 200,1........800,0........30,1 1

VUUU DOFFDOND 500,0800,030,1

Hat sonunda

AVUVU NNOFFNON 0........750,0........910,0

VUUU NOFFNONN 160,0750,0910,0

AII ND 000,3200,1200,40

VUUU ND 330,02/)160,0500,0(2/)( 21,

Gerilimler aras oran:1

4,2

5,0

2,1

DOFF

DON

U

Uve

1

21,1

75,0

91,0

NOFF

NON

U

Uolduundan tablo9.45daki faktrlerle

arpmaya gerek yoktur.


53/93



Kaplama direnci KCR

2

.332210066.000,3

330,0

. mohmSI

U

RN

KC

S 42 inapnda 3 km uzunluunda boru hattnn direnci,

d = 42 in = 1,068m boru yar ap

L = 3000m iki l kutusu aras uzaklktr ve

2100663000.068,1... mLdS dir.

30 kmlik boru hatt tamamnda koruma akm younluu ise:

2/30010066

000,3mA

S

IIS dir.

Uzun hat metodu

ekil 9.325: Uzun hat metodu ile kaplama direncinin tayini


54/93



Bu metotta geici katodik koruma istasyonundan0I akm

uygulanr. Hat boyunca akan akm, iki akm l test kutusundan 1I

ve 2I llr. Daha sonra her iki akm, test kutusunda dorultucudevrede iken

ONU1 ve ONU2 ve dorultucu devre d iken OFFU1 ve

OFFU2 gerilimleri llr.

Eer bir test noktasnda llen gerilimler arasndaki

oran6

1

ON

OFF

U

Uve daha fazla ise

OFFU gerilim aada tablo

9.45de verilen dzeltme faktrleri ile arplr.

rnek 2

Boru hattnn 1 ve 2 noktalararsndaki uzaklk 2 kmdir Bu iki nokta

arasndaki ortalama kaplama direncini bulalm.

1. no.lu akm lme kutusundaki potansiyel ve akmlm deerleri

AVUVU OFFON 500,0........900,0........180,1 111

2. no.lu akm lme kutusundaki potansiyel ve akm

lm deerleri

AVUVU OFFON 350,0........875,0........140,1 2212

1. l kutusunda

VUUU OFFON 280,0900,0180,1111


55/93



2. l kutusunda

VUUU OFFON 265,0875,0140,1222

iki l kutusuarasndaki ortalama deer:

VUUU 273,02/)265,0280,0(2/)( 212,1

2 kmlik boru ksmndan geen akm:

AII 150,0350,0500,0212

Kaplama direnci KCR :

22,1 .122126710.150,0

273,0. mohmS

I

URKC

S 42 inapnda 2 km uzunluunda buru hattnn direnci

d = 42 inch=1,068 m boru yar ap

L = 2000 m iki l kutusu aras uzaklk

267102000.068,1... mLdS

2 kmlik blmde koruma akm younluu:

2/3,1212212

150,0mA

S

IIS


56/93



9.39.1.3. Yeni tesis edilecek boru hattndaKC

R boru kaplama

direnci ve koruma akm younluunun tespiti:

Bu ilemi yapabilmek iin ncelikle boru hatt gzergah boyunca

toprak spesifik direncinin llmesi gerekir

Toprak spesifik direncinin (zgl diren)llmesi:

Toprak spesifik direncinin llmesi, Wennerin 4 elektrod metoduna

gre yaplr. Elektrodlar aras aklk, boru hatt derinliine gre

ayarlanr. Elektrodlar arasndaki aklklar l derinliini verir.

Genelde boru hatt 2m derinlie gmldnden elektrodlar aras

aklk ta 2m olacaktr.

lm boru hatt gzergahnn her 500m aklnda bir ve her

toprak karakterinin deitii yerlerde yaplacaktr. ki l arasndaki

deer, birinin iki katndan fazla ise geriye dnp bu iki nokta

arasnda l alnmaldr.

ekil 9.326: Wenner in 4-elektrod metoduna gre toprak spesifik

direncinin lm


57/93



Eski tip cihazlarda hem gerilim ve hem de akm deeri okunur. Bu

gibi cihazlarda ifade (9)a gre diren deeri bulunur ve ifade (10)a

gre toprak spesifik direnci hesaplanr. Yeni cihazlarda ise dorudan

diren deeri okunur ve (10) ifadesine gre toprak spesifik direnci

hesaplanr.

Cihazdan okunan diren deeriI

VR ohmdur (ifade 9)

Elde edilen bu deerden aada verilen (10 nolu) ifadesine

gre S toprak spesifik direnci bulunur:

RaS ...2 ohm.cm (10)

a: elektrod akl

R: cihazdan okunan direni verir.

Kaplamasz boru hatlarnda Koruma Akm Younluu:

Boru hatt gzergah boyunca llen toprak spesifik direnlerinin

aritmetik ortalamas aada verilen ifadeye gre alnr.

(11)

ort Ortalama spesifik toprak direnci direnci ohm.cm

n llen tm toprak spesifik direnlerin toplam

ohm.cm

max llen en yksek toprak spesifik direnci ohm.cm


58/93



min llen en dk spesifik toprak direnci ohm.cm

Boru hatt ortalama spesifik direnci belirlendikten sonra bu deer

esas alnarak tablo 9.46yagre kaplamasz hatlar iin koruma akmyounluu belirlenir.

Tablo 9.46ya gre akm younluklar belirlenirken ortalama boru

hatt spesifik direnci deerleri esas alnarak Tablo 9.47deki

korozyon deerleri gz nne alnr . Korozyon derecesine gre akm

younluu belirlenir. Eer dk ortalama direnli yani koroziflii

yksek olan toprak yaplarnda buna gre yksek akm younluuseilir.

Tablo 9.46:Toprak spesifik diren snflandrlmas


59/93



Tablo 9.47:Kaplamasz hatlardaS

I boru koruma akm younluu (mA/m2

iin deerlerin 10 kat bulunacak ve st deerler spesifik toprak direnci

dk toprak veya su deerleri iin alnr)

Koruma akm younluunun belirlenmesiyle (8) ifadesi,

(12)

ekline getirilerek koruma akm ihtiyac belirlenir.

Kaplamal hatlar:

Kaplamal hatlarda akm ihtiyacn belirlemek iin eitli metotlar

vardr.

a.) Boru hatt ortalama toprak spesifik rezistivitesine gre tablo

9.46dan koruma akm younluu ihtiyac belirlenir. Aada verilen

ifade kullanlarak koruma akm ihtiyac bulunur.

(13)


60/93



S Toplam korunacak alan m2

SI Akm younluu tablo 9.47den alnacak (mA/m2

Tablo 9.47deki deerler 10 ile arplarak mA/m2

deerinden alnr.)

I Toplam koruma akm ihtiyac

EC Kaplama verimlilii

Kaplama verimi, kaplama cinsine gre verilir ve tecrbelere

dayanarak tahmin edilir. Genellikle asfalt kaplamalar iin %90 ve PE

kaplamalar iin %98-99 alnr.

b.) Boru hatt spesifik toprak direncine gre Tablo 9.46daki deerler

kullanlr. Tablodaki st deerler ortalama toprak spesifik direnci

dk olan toprak veya su iindeki boru hatt ve yaplar iin

kullanlr.

Tablo 9.48deki deerler seilirken Tablo 9.47deki uygulamalarda

olduu gibi Tablo 9.46dakisnflandrma esas alnarak boru hatt iin

akm younluu belirlenir

Tablo 9.48: Kaplamal elik yaplarda katodik koruma koruma akm

younluu ihtiyac mA/m2


61/93



Seilen akm younluu esas alnarak aada verilen ifade

yardmyla akm younluu belirlenir.

(14)

c.) BOTAn gaz ve petrol boru hatlarna ait boru kaplamalarnn

boru gzergah ortalama toprak spesifik direncine gre ald

deerler Tablo 9.49da verilmitir. Bu deerlerden hareketle

kaplama spesifik direnci bulunur.

Tablo 9.49:

Ortalama toprak rezistivitesi

ohm.cmKC

R spesifik kaplama direnci

ohm.m2

2500 den az 3000

2500-4000 5000

4000-10000 6000

10000 den fazla 12000

9.39.2. Boru Hatlarnn D Akm Kaynakl Katodik

Korunmasnda Koruma Akm htiyacnnBelirlenmesi ve Azami Koruma Akmnn Hesab

Boru hatlarnn katodik korunmasnda katodik koruma

istasyonlarnn etkisi asndan ikiuygulama yaplr.


62/93



9.39.2.1 Kesintisiz Boru Hattnda Katodik Koruma

Uygulamas

Bu uygulamada korunacak hattn zerindeki katodik olarak

korunacak boru hatt, herhangi bir ekilde izole flanlarla izole

edilmez. stasyon giri ve klarnda izole flan varsa her iki blm

kablo ile kprlenerek blmler arasnda iletkenlik salanr. ekil

9.327. Boru hatt, zerinde tesis edilen katodik koruma istasyonlar

vastasyla birlikte korunurlar.

Bu tip almaya ngilizce teknik literatrde *:Pipeline of finite length

protected] korunmu sonlu uzunlukta boru hatt denilmesininsebebi (14 nolu) ifadede x = L alndnda yani ekil 9.327de

grlen 1. nolu katodik koruma istasyonunun L koruma

uzunluunun sonunda, I koruma akmnn sfr olmas yani

korumann bu noktada sonlandrlmasdr. Trke olarak daha iyi

anlalmas iin katodik korumada boru hattnn kesintisiz iletkenlii

sz konusu olduundan kesintisiz boru hattnda katodik koruma

uygulamas olarak adlandrlmtr.

ekil 9.327: Boru hatt zerindeki katodik koruma istasyonlarnn birbirini

etkiledii kesintisiz koruma metodu


63/93



Sistemdeki akm ve gerilim ifadeleri:

Potansiyel ifadesi

(15)

Akm ifadesi

(16)

Bu eitliklerin geerli olabilmesi iin

Kaplama direncinin yksek,niform ve omik direncin, boru

hatt boyunca gerilim dmnden bamsz olmas

Anod yatann boru hattndan uzak olmas gerekir

Kesintisiz koruma metodunda ekil 9.327den grlen L koruma

uzakl sonundaki akm sfrdr.

zayflama sabitiolup

(17)


64/93



R Boru i direnciolup

(ohm/metre) (18)

ifadesinden belirlenir

t boru malzemesinin et kalnl (metre)

B= 0,18.10

-6 ohm.m boru elik malzemesinin spesifik

direnci

d boru ap (metre)

tR boru hatt kaak direnci veya G kaak iletkenlii

(ohm.metre) (19)

ifadesi ile elde edilir.

KCR borunun spesifik kaplama direnci ohm.m2

Tek katodik koruma istasyonunun azami koruma uzunluu:

Yukardaki verilen ifadeler gerekli matematiksel ilemlere tabi

tutulup gerekli ksaltmalar yapldnda kesintisiz korumada azami

koruma akl aada verilen basitletirilmi ifade elde edilir.

(m2) (20)


65/93



(m) (21)

t boru malzemesinin et kalnl (mm)

B= 0,18.10

-6 ohm.m boru elik malzemesinin spesifik

direnci

U (V) Hat ba ile hat sonu arasndaki katodik koruma istasyonu

devrede iken, hat ba ve hat sonu potansiyellerinin farkdr; yani

drenaj noktas ile katodik olarak korunan hattn L uzaklnn

sonundaki potansiyellerin farkdr.

rnein: Drenaj noktas potansiyeli VUD .2,1 L uzaklndaki

potansiyel katodik koruma art gerei VUL .85,0 olmak

zorundadr. Buna gre

VUUU LD .35,085,02,1 alnr

Boru hatt katodik koruma toplam akm ihtiyacn veren basit

ifade szkonusu ilemlerle elde edilir:

(Amper) (22)

Gerekli katodik koruma istasyon says

(23)


66/93



L Korunacak boru hattnn toplam uzunluunu verir.

9.39.2.2. Kesintili Boru Hattnda Katodik Koruma

Uygulamas

Bu uygulamada bir katodik koruma istasyonu ile korunacak boru

hatt blm boru hattnn dier blmlerinden izole flanlar

vastasyla elektriksel olarak birbirinden ayrlmtr. Boru hatt

zerine tesisi edilen dier katodik koruma sistemlerinin sz konusu

boru hatt blmne hibir etkisi yoktur.

Bu tip almaya ingilizce teknik literatrde *:Pipeline of infinite

length protected] korunmu sonsuz uzunlukta boru hatt

denilmesinin sebebi (24 nolu) ifadede x = L alndnda yani ekil 8

de grlen katodik koruma istasyonunun L koruma uzunluunun

sonunda boru hatt izole flan vastasyla sonlandrld halde I

koruma akmnn sfrdan farkl olmasdr.. Trke olarak daha iyi

anlalmas iin katodik korumada boru hatt katodik koruma

istasyonunun koruduu uzaklk asndan kesintiye urad iin

kesintili boru hatt katodik koruma uygulamas olarak

adlandrlmtr.

ekil 9.328: Boru hatt zerindeki katodik koruma istasyonlarnn

birbirini etkilemedii kesintili uygulama


67/93



Sistemdeki akm ve gerilim ifadeleri:

Potansiyel ifadesi

(24)

x = L olduunda

(25)olacaktr.

Akm ifadesi

(26)

Kesintili uygulamada katodik koruma sisteminin azami boru

koruma uzunluu:

L kesintili iletmenin tek ynl uzunluu ve L ise kesintisiz

uygulamann tek ynl uzunluu olmak zere, birbirleri arasnda

aada verilen balant mevcuttur.

(Cathodic Corrosion Handbook W.Von Beackmana gre)

(27)

Buna gre kesintili uygulamadaazami koruma uzunluu

(m2) (28)


68/93



Azami koruma uzunluu

(m) (29) L.2

Katodik koruma istasyon says

(23)

L Korunacak boru hattnn toplam uzunluu

zayflama sabiti iin (15), (16), (17) ifadeleri bu sistemde de ayn

ekilde kullanlacaktr.

Koruma akm ihtiyac (HB cathodic corrosion protection Beackman)

(30)

Toplam koruma akm ihtiyac

(31)

rnek 3: Kesintisiz uygulama

t = 12 mm

Boru uzunluu =200 km


69/93



B= 0,18.10-6ohm.m boru elik malzemesinin spesifik

direnci

Boru ap d = 42 in = 1,068 metre

VUUU NONDON 35,085,02,1

2/.035,0 mmAIS

Boru azami koruma uzunluu

26

6

2.10.5333

035,010.18,0

1235,08

.

...82 m

x

xx

I

tUL

SB

kmmetreL .73.7302962


74,273

200

2L

LN

Koruma istasyonu says 3 olarak belirlendi

Her bir katodik koruma istasyonunun koruyaca uzunluk

km

n

LL .7,66

3

2002

Boru hattnn toplam koruma akm ihtiyac

AIt

UdI SB

.2,3310.035,0.10.018,0

10.12.35,0.3068,1..2.

10...3...2 3

6

33


70/93



Herbir istasyonun drenaj noktasndan ekilecek akm

AN

IID .12

3

2,33

rnek 4 : Kesintili boru hatt uygulamas

t = 12 mm

Boru uzunluu = 200 km

B = 0,18.10-6

ohm.m boru elik malzemesinin spesifikdirenci

Boru ap d = 42 in = 1,068 metre

VUUU NONDON 35,085,02,1

2/.035,0 mmAIS

26

6

2.10.1281

035,010.18,0

1235,0921,1

.

..921,1

.

..8.24,02 m

x

xx

I

tU

I

tUL

SBSB

kmmetreL .386,35.353862


65,5386,35

200

2L

LN

Koruma istasyonu says 6 olarak belirlendi.


71/93



Her bir katodik koruma istasyonunun koruyaca uzunluk

kmn

LL .3,33

6

2002

Yani korunacak boru her 33,3 kmde bir izole flanlar vastasyla

elektriksel olrak birbirlerinden izole edilecektir.

Boru hattnn toplam akm ihtiyac

AIt

UdI SB

.39.10.

.3...32,23

Herbir istasyonun drenaj noktasndan ekilecek akm

AN

IID .7

6

39

rnek 3 ve 4 incelendiinde aadaki sonulara ulalr.

Kesintisiz katodik koruma uygulamas, uzun boru hatlarnn

katodik korumas hem toplam katodik koruma akm ihtiyac

ve hemde katodik koruma istasyonu says asndan uygun

olmaktadr.

Kesintili katodik koruma uygulamasnda koruma istasyonu

says ve bunlara ait koruma uzunluu belirlendikten sonra,koruma uzunluklarna ait blmlere ait toprak spesifik

direnclerine gre ksm 1.3.3.2 de verilen (9) ifadesine gre

yeniden ortalama toprak spesifik direnci hesaplanarak bu

deer iin bulunan koruma akm younluuna gre yeniden

herbir istasyona ait katodik koruma akm ihtiyac, azami

koruma uzunluu hesaplanarak kontrol edilmelidir. Zira

kesintisiz iletmede tm hatta ait ortalama toprak spesifik


72/93



direnci etkili olduu halde, kesintili uygulamada etkili olan

her blme ait ortalama toprak spesifik direncidir. Bu

nedenle ortalama toprak spesifik direncinin yksek olduu

blmlerde daha az akm ihtiyac ve daha az sayda katodik

koruma istasyonu ve ortalama toprak spesifik diren

deerleri dk olan yerlerde daha yksek akm ihtiyac ve

daha fazla katodik koruma istasyonu gerekebilir.


73/93



9.40.Anod Says, Anod Tipi, Anod Yata

Uzunluunun ve Toplam Anod Yata

Direnci ve Anod mrnn Belirlenmesi

Boru hatlarnda, ounlukla yatay anod yataklar, yatay ve dey

anod tertibi kullanldndan; bu tip anod yataklarnn dizayn

incelenecektir.

Anod malzemesi olarak yksek silikonlu demir anodlarla, metal

oksit kapl titanyum anod kullanlmaktadr.

Anoda saysn belirleyen faktrler

Anod yatann toprak spesifik direnci

Katodik koruma sisteminin toplam devre direnci ve boru

hatt toprak gei direnci

Anod yata direnci

Katodik koruma sisteminin iletme mr

Katodik koruma sisteminin elektrik devresinde aada belirtilen

direnler grlmektedir.

AR Anod anod direnci

WR Anodun balant hattnn direnci

PR Boru direnci

ABR Anod dolgu direnci


74/93



BGR Dolgu toprak direnci

PGR Boru-Toprak direnci

GBR Toplam anod yata direnci

Katodik koruma toplam devre direnci

(32)

9.40.1. Yatay Anod Yata veAnodlarn YatayYerletirilmesi

ekil 9.329: Yatay anod yata anodlarn yatay yerleimi

Anodlarn ekil 9.329da grld gibi yatay olarak dzenlenmesidurumunda bir anod iin toprak gei direnci Dwight formlne

gre(yanitek anod-dolgu direnci):


75/93



(33)

AD anod ap (metre)

CDolgunun spesifik direnci (ohm. metre) yaklak deeri

0,2 ile 0,5 ohm .metre arasnda deimektedir. Kok

dolgunun yllk tketim deeri ise 2kg/A.yl

AL Anod boyu (metre)

HAnod yata derinlii (metre)

Anod yatandaki anodlarn toplam direnci:

Anod yatanda birden fazla anod bulunduundan bunlar arasndaenterferans olacandan toplam anod direnci hesaplanrken aada

verilen ifadeye gre enterferans faktr ile arplr.

Enterferans faktr

(34)

Anod yatandaki anodlarn toplam direnci

(35)


76/93



N Anod yatandaki toplam anod says

AAL Anod yatandaki anodlarn utan uca birbirlerinden

uzakl (metre)

Anod Yata dolgu-toprak direnci

Tek anod direnci hesabndaki ifade dolgu yata boyutlar esas

alnarak uygulanr.

(36)

Anod yata toplam uzunluu veya dolgu uzunluu ekil 9.329dan

(37)

N toplam anod saysn verir.

Dolgu edeer ap

(38)

DH Dolgu ykseklii (metre)

AW

Dolgu genilii


77/93



S Anod yata spesifik direnci (ohm.metre)

Anod yata direnci

(39)

Anod balant kablosu direnci:

Katodik koruma sistemlerinde kablolarnn iletkenleri mutlaka bakr

olacaktr.

(40)

KL Anod yata ana kablosu uzunluu (metre)

)./.(56 2mmohmmetre Bakr kablonun 200C deki zgl

iletkenlii

).( 2mmSK Bakr kablo iletkeninin kesiti

Boru hattnn direnci

ohm (41)

B = 0,18.10-6 ohm.m boru elik malzemesinin spesifik

direnci

L (metre) korunacak boru hatt uzunluu


78/93



t (metre) boru et kalnl

Boru hatt toprak direnci

ohm (42)

9.40.2. Yatay Anod Yata ve Anodlarn Dey

Yerletirilmesi

Tek anod-toprak direnci

ohm (43)

ekil 9.330: Yatay anod yata anodlarn dey yerleimi


79/93



Tek dolgu- toprak direnci

ohm (44)

BGD kok dolgu edeer apiin (28) ifadekullanlacaktr.

Toplam anod yata direnci

ohm (45)

AF Enterferans faktr iin ).656,0(.

..1 NLn

RLF

BGAA

SA

daha nce belirtilen 34 nolu ifadekullanlr.

rnek 5:

30 km uzunluunda 42 in apnda boru et kalnl 14,3 mm olan

boru hattnn ortalama toprak spesifik direnci 11400 ohm.cm dir.

Boru hattnn kaplamas yksek kaliteli olup PE dir. Boru hattn

katodik olarak korumak iin kesintili metod uygulanacaktr.

Borunun spesifik kaplama direnci Tablo 9.49dan KCR =12000

ohm.m2

olarak belirlendi

Akm younluu ihtiyac

25

2

5)2 /.35

12000

10.4

).(

)(10.4/( mA

mohmR

VoltmAI

KC

S


80/93



Boru hatt toplam akm ihtiyac iin

AAI

mohm

tVoltUmdAI

S

B

.1510.3510.18,0

10.3,144,0.3068,1..32,2)(.

).(

10.).(.3).(..32,2)(

6

6

33

Anod yata katodik koruma istasyonundan 100 m uzakta olup anod

yata 1 x 50mm2 kesitinde kablo ile anod balantlar salanacaktr.

Kablo direncini (38) nolu ifadeyi kullanarak

ohmmmSmmohmm

mLohmRK

KW .0357,0

50.56100

)(../()()( 22

Boru hatt direnci

ohmmLmtmtmd

mohmohmR BP .00163,030000.

0143,0.0143,0068,1.

10.18,0

..

).()(

6

Boru toprak direnci

ohmmS

mohmRohmR KCPG .116,0

107501

12000

)(

).()(

2

2

toplam katodik koruma devresi direnci, 2 ohm deerini amamas

gerektii gz nne alnarak:

116,000163,00357.02 GBR eitliinden toplam anod

yata direnci:

ohmRGB .85,1 deerini amamaldr.


81/93



Anod yata iinS

=2128 ohm.cm deerinde spefik dirence sahip

yerde boyu cmLA .150 ve ap 5AD cm olan demir silikon

anod kullanlacaktr. Yatay anod yatanda, anodlar yatayyerletirilecek ve anodlarn birbirlerine olan uzakl 3 m olacaktr.

Anod yata derinlii 160 cmdir.

ncelikle anod saysn bulabilmek ve dolgu boyunu belirlemek iin

tek anodun toprak gei direnci bulunacaktr

Tek anodun dolgu ile olan direnci; dolgu direnci cmohmC ..50

alnarak

94,31150

150160.2

150

160.2

160.2.5

150160.2.150.4150.4

150..2

212822

2

222

LnRA

Anod says

2313,285,1

94,3veyaN adet anod kullanlacaktr.

Buna gre anod yata dolgu boyu

cmmLNLNLLAAAKABG

.1550.5,153.135,1.35,2.2.1..2

veya iki anodlu sistem iin

cmmLNLNLLAAAKABG

.1100.113.125,1.25,2.2.1..2

Anod yatann dolgu ile birlikte kesiti HD(30cm) x WA(40 cm) cm2

olarak alnacaktr.

Dolgu edeer ap


82/93



cmWH

D ADBG .3940.30

.2.

2 bulunur.Dolgunun

toprak direnci

ohmLnRBG

.212,111550

1550320

1550

320

320.39

15503201950.41550.4.

1550..2

2128 22222

ki anodlu sistem

ohmLnRBG .565,111300

1100320

1100

320

320.39

11003201100.41100.4.

1100..2

212822222

Tek anodun dolgu direnci

ohmLnRA .086,01150

150320

150

320

320.39

150320150.4150.4

.150..2

50 22222

Anodlar aras enterferans faktr

25,13.656,0086,0.500.

501 LnFA

ki anodlu sistem

01,12.656,0086,0.500.

501 LnFA



83/93



ohmohmRGB 85,1.248,125,1.3

086,0212,1

ki anodlu system

ohmohmRGB 85,1.613,1101,1.2

086,0565,1

Anodlarn yatay yerletirilmesi suretiyle yaplan sistemde diren

hesab asndan iki anodlu sistem uygun grlmektedir.

Yatay anod yatanda anodlarn dey yerletirilmesi halinde ekil

9.339

Tek anodun toprak direnci

ohmLnRA .11.1015

150.8.

150..2

2128

Gerekli anod says 46,585,1

11,10N 5 veya 6 anod

kullanlacaktr.

Dolgu boyutlar 30x40 cm2den dolgu yarap cmDBG .39 ve

dolgu ykseklii cmLBG .300 olarak alnacaktr

Tek anod dolgu direnci

ohmLnRA .238,015

150.8.

150..2

50


84/93



Tek dolgu-toprak direnci

ohmLnRBG

.65,4139

300.8.

300..2

2128

Enterferans faktr, 3 anodlu sistem iin ve anodlar aras mesafe:

.300AAL cm iin

665,16.656,0

65,4.300.

21281 LnFA


ohmohmRBG .85,1.356,1665,1.6

65,4238,0

5 anod kullanldnda

ohmLnFA .85,1577,15.656,065,4.300.

21281


ohmRBG 542,1576,1.

5

65,4238,0

4 anod kullanldnda

469,14.656,065,4.300.

21281 LnFA


85/93




ohmohmRBG

.85,1795,1469,1.4

65,4238,0

Anod yata kurumasda gz nne alnarak5 anodlu, anod yata

seildi.

Grlecei zere anodlarn yatay tertibiyle yaplan anod yata anod

yata direnci asndan en uygun tertipdir.

Katodik koruma toplam devre direnci, anodlarn yatay tertip ve

saysnn 3 olmas halinde:

ohmohmRT .2.401,1116,000163,00357,0248,1

dey tertip ve anod says 5 olmas halinde

ohmohmRT .2.73,1116,000163,00357,0577,1

Yatay anod yatanda anodlarn yatay yerletirilmesi anodlarn

dey yerletirilmesinenre hem ekonomik ve hemde anod yata

direnci deerinin dk lmas bakmndan daha uygun olduu

aikardr.

9.40.3.Anod yata iletme mrnn belirlenmesi

ve letme mrne gre anod ktlesinin hesab

Bir adet katodik koruma istasyonunun anod yata iin anod ktlesi

aada verilen ifade yardmyla bulunur.


86/93



E

IWYW DL

..(46)

W Bir anod yata iin toplam anod arl (kg)

Y Katodik koruma istasyonunun iletme sresi (yl)

LW Anodun alma srasnda ktle kayb (demir-silikon

anodlar iin 0,3 kg/Amper.yl, metal oksit kapl titanyum

anodlar iin 0,001 kg/Amper.yl)

DI Katodik koruma istasyonu drenaj akm (A)

EAnod verimi %50 alnacaktr

Gerekli anod says

A

A

W

WN (47)

AW Bir anodun arl (kg) malat firma kataloglarndan

belirlenir.

rnek 6:

rnek 3de bulunan bir katodik koruma sistemine ait drenaj akm

AID .12

Sistemde demir-silikon anod kullanlacaktr. letme sresi 20 yldr.

Gerekli anod arl:

kgxx

E

IWYW DL .144

50,0

123,020..


87/93



sistemde 23 kglkanod kullanlacaktr. Gereken anod says

26,623

144

A

A

W

WN ......

7 adet 23 kg lk demir silikon anod kullanlacaktr.

Tm boru hatt boyunca 3 adet katodik koruma istasyonu tesis

edileceinden toplam 3x7=27 adet 23 kg lik demir silikon anod

kullanlacaktr.

Katodik koruma sistemindeki anod saysn belirlemek iin anod

ya direncine gre bulunan anod says ile iletme sresine gre

bulunan anod says karlatrlr, anod saylar her iki durumdaki

artlar gerekletirecek sayda olmas gerektiinden fazla olan anod

saysn veren durumlar gz nne alnr. Anod yata direncine gre

belirlenen anodlar daha fazla ise bu sayya gre anod says kabul

edilir, iletme sresi saysna gre daha yksekse bu artlardaki

miktarlar kabul edilerek, verilen anod miktarlarna gre yeniden

anod yata direnci hesab yaplr.


88/93



9.41. Transformatr Dorultucu nitesinin

(T/R) Gerilim ve Akm Deerlerinin

Belirlenmesi

9.41.1. T/R nitesinin Akm Deeri

Transformatrn akm deeri belirlenirken katodik koruma sistemi

akm ihtiyac gz nne alnr. Gelecekteki boru kaplama

izolasyonundaki bozulmalar gz nne alnarak T/R nitesi akm

deeri, hesaplanrken koruma akm deerinin %20 veya %50 kadar

fazlas alnr.

T/R nitesi akmnbelirlemek iin aada veriln ifade kullanlr.

(48)

I katodik koruma sistemi akm ihtiyac

rnek 7.

rnek 5de verilen akm ihtiyac AI .15 iin T/R nitesi akm:

AII RT .5,221815.5,12,1.5,12,1/ T/R nitesi akm

olarak AI RT .20/ seilir.

9.41.2 T/R nitesi Gerilim Deerinin Belirlenmesi

Bu deerin belirlenmesinde TR katodik koruma sistemi T/R nitesi

devre direnci ok kk olduundan ihmal edilerek toplam devre


89/93



direnci ve koruma akm ihtiyac deeri esas alnarak aada verilen

ifadeye gre hesaplanr.

(49)

rnek 8

rnek 5 ohmohmRGB 85,1.613,1101,1.2

086,0565,1 ve

7deki AI RT .20/ deerlere gre

VxIRU RTTRT .3,3220613,1. //

Gerilim deeri

VU RT .48/ seildi. Bu nominal gerilim deerine gre akm revize

etmek gerekir. Zira 20A akm deeri, 32,3Vda verilmektedir;

dorultucu nitesi 32.3 Vda bu akm deerini verecektir.

Buna gre dorultucunun akm deer,i 48V gerilim iin

AI RT .3020.3.32

48/ olmaldr.

Katodik Koruma iin Kaynaklar

1.Handbook of Cathodic Corrosion Protection W.Von

Beackman, W. Schwenk, W. Prnz

2. Princibles of Cathodic Protection D.A. Jones

3. Electrical Engineering Cathodic Protection Handbook

Naval Engneerng Department U.S.A


90/93



4. Electrical Design Cathodic Protecton, Headquarters

Department Of Army U.S.A

5. Maintenance &Operation of Cathodic ProtectionNAVAL Engineering Departmant USA

6. Corrosion Protection Manual CHEVRON Comp.

7. BOTA Katodik Koruma artnameleri.


91/93



SON SZ

Bu notlarn hazrlanmasnda 2009da yitirdiimiz Sayn M.Turgut

Odabann deerli katklarn anmadan geemeyiz. Botata ElektrikMhendislii yapmakta olan Turgut Odaba, eitli kaynaklardan

hazrlad notlar nce Elektrik Tesisat Mhendisleri Dergisinin

eitli saylarnda meslektalarna yararl olmak zere yaynlad. Nur

iinde yatsn.

Kendisinin hazrlad notlardan yararlanarak, notlarnn bir ksmn

Bileim Yaynevi aracl ile yaynlamtk. Onun notlarndan ve dierkaynaklardan yapacamz dier derlemeleri ise EMO kanalyla

yaynlanmas kendi isteiydi. Ancak bu isteini hemen

gerekletirmek mmkn olmad.

Toplam 570 sayfalk, Koruma Kontrol ve zleme ile ilgili son cilt

toplam 3 ayr grupta yaynlamay uygun grdk; Koruma ile ilgili

son 80 sayfalk bu nc kitap: Korozyon, Katodik Koruma zerinedetaylandrld. zellikle bir boru hatt zerinde katodik koruma

zerine rnekler, uygulamalarla, konu anlatld. Bylece Elektrik

Tesisat Kuvvetli Akm zerine toplam 1700 sayfalk bir el kitab

oluturulmu oldu.

Elektrik Tesisat Notlar olarak, Sayn Odabann deerli

almasndan da yararlanarak hazrladmz bu almann EMO

kanal ile yaynlanmas iin bandan beri desteini esirgemeyen

Sayn Orhan rc Aabeyimize, derlemenin hazrlanmasnda

katklarndan dolay Sn. Emre Metin ve Sn. Hakk nlyeteekkr

bor bilirim.


92/93



Bu tr mesleki yaynlarn e-kitap olarak ok dk bedeller ile

meslektalarna kazandrmak iin bu yayn portaln oluturma karar

alan 42. Dnem EMO Ynetimine nc rlnden dolay kutlarm.

E-Kitab Derleyen ve Yayna Hazrlayan

brahim Aydn Bodur


93/93

9 Koruma Kontrol Izleme 3

Documents

Transcript of 9 Koruma Kontrol Izleme 3