FLETORJA ZYRTARE E REPUBLIKS S SHQIPRIS

Botim i Qendrs s Publikimeve Zyrtare www.qpz.gov.al

Nr.86 25 korrik 2012

P R M B A J T J A

Faqe

Vendim i KM nr. 405, dat 27.6.2012

Pr miratimin e strategjis ndrsektoriale Reforma n fushn e t drejtave t pronsis, 2012-2020 dhe t planit t saj t veprimit .

4327

4327

VENDIM Nr. 405, dat 27.6.2012

PR MIRATIMIN E STRATEGJIS NDRSEKTORIALE REFORMA N FUSHN E T

DREJTAVE T PRONSIS, 2012-2020 DHE T PLANIT T SAJ T VEPRIMIT

N mbshtetje t nenit 100 t Kushtetuts, me propozimin e Ministrit t Drejtsis, Kshilli i Ministrave

VENDOSI:

1. Miratimin e strategjis ndrsektoriale Reforma n fushn e t drejtave t pronsis, 2012-

2020 dhe t planit t saj t veprimit, sipas teksteve q i bashklidhen ktij vendimi dhe jan pjes prbrse e tij.

2. Ngarkohen Ministria e Drejtsis, ministrit e linjs dhe institucionet e tjera q trajtojn shtjet e pronsis pr ndjekjen dhe zbatimin e ktij vendimi.

Ky vendim hyn n fuqi menjher dhe botohet n Fletoren Zyrtare.

KRYEMINISTRI Sali Berisha

STRATEGJIA NDRSEKTORIALE REFORMA N FUSHN E T DREJTAVE T PRONSIS 2012-2020

Prkufizimet dhe shkurtimet AITPP Agjencia e Inventarizimit dhe Transferimit t Pasurive t Paluajtshme ALUIZNI Agjencia e Legalizimit, Urbanizimit, Integrimit t Zonave dhe Ndrtimeve

Informale AMTP Akti i marrjes s toks n pronsi KM Kshilli i Ministrave KE Kshilli i Europs DASHPP Drejtoria e Administrimit dhe Shitjeve t Pasurive t Paluajtshme VKM Vendim i Kshillit t Ministrave DEBASKON Departamenti i Bashkrendimit t Strategjive the Koordinimit Strategjik t

Ndihms s Huaj GJEDNJ Gjykata Europiane e t Drejtave t Njeriut EKB Enti Kombtar i Banesave BE Bashkimi Europian KQT Komisioni Qeveritar i Toks ILDKP Inspektorati i Lart i Deklarimit dhe Kontrollit t Pasurive ZQRPP Zyra Qendrore e Regjistrimit t Pasurive t Paluajtshme ZVRPP Zyra Vendore pr Regjistrimin e Pasurive t Paluajtshme ZK Zona kadastrale Kartela Regjistrimi ligjor pr do pasuri t paluajtshme n ZRPP LAMP Projekti i administrimit dhe menaxhimit t toks (financuar nga Banka Botrore) KVT Komisioni Vendor i Toks SKZHI Strategjia Kombtare pr Zhvillim dhe Integrim

4328

PBA Programi buxhetor afatmesm AKPT Agjencia Kombtare e Planifikimit t Territorit OSCE Organizata pr Sigurin dhe Bashkpunimin Europian PACA Projekti kundr korrupsionit n Shqipri PKZMSA Plani kombtar pr zbatimin e Marrveshjes s Stabilizim-Asociimit AKKP Agjencia e Kthimit dhe Kompensimit t Prons SIDA Agjencia Suedeze pr Zhvillim IKDHGJ Infrastruktura Kombtare e t Dhnave Gjeohapsinore (Spatial Data

Infrastrukture) HYRJE Reforma n drejtsi sht n fokus t veprimtaris s Ministris s Drejtsis n materializim t

politiks s Qeveris Shqiptare, pr mbrojtjen e vendosur t lirive e t drejtave themelore t njeriut, rikthimin e besimit t qytetarve te drejtsia, rritjen e transparencs, si dhe luftn pa kompromis kundr korrupsionit. Pjes e ksaj reforme, n prputhje me kuadrin ligjor dhe me programin qeveritar, sht edhe mbrojtja e t drejts s pronsis, si nj prej t drejtave themelore t individit n nj demokraci ku sundon ligji.

Reformimi i t drejtave t pronsis i shrben konsolidimit t investimeve t shtetasve shqiptar, si edhe investimeve t huaja, sepse e shndrron Shqiprin n nj vend t sigurt dhe trheqs pr to. Prmirsimi i kuadrit ligjor ekzistues dhe zbatimi i tij, nprmjet edhe prfshirjes s grupeve t interesit, e shndrron tregun e prons n nj faktor t rndsishm t zhvillimit ekonomik. Megjithse, miratimi i ligjeve sht nj hap tepr i rndsishm n rrugn e suksesit, stadi aktual i zhvillimeve krkon ndrmarrjen e hapave m konkret dhe t koordinuar pr zbatimin efektiv t tyre. T drejtat e qarta mbi pronsin dhe eliminimi i pasiguris ligjore jan parakushte thelbsore pr zhvillimin e vendit dhe pr trheqjen e investimeve t huaja.

Hartimi i ksaj strategjie, me gjith problemet komplekse q mbartin t drejtat e pronsis, bazohet n vullnetin politik t orientuar drejt nj qasjeje gjithprfshirse, n mnyr q t prmbushen standardet ndrkombtare ekzistuese, si dhe t baraspeshohen interesat dhe nevojat e grupeve t ndryshme t interesit n shoqri. Kjo Strategji kombtare pritet t adresoj problemet e shumfishta dhe t identifikoj mnyrat pr t balancuar titujt kontradiktor mbi pronn n nj mnyr t drejt.

Parimet q udhheqin strategjin jan t dimensionit kushtetues dhe lidhen me interesin publik, shprblimin e drejt, parimin e drejtsis, t proporcionalitetit dhe t shtetit social, duke u bazuar jo vetm n elaborimin e vendimeve t Gjykats Europiane pr t Drejtat e Njeriut, por edhe nga jurisprudenca, tashm e pasur, e Gjykats Kushtetuese. Gjithashtu, Strategjia merr n konsiderat edhe parimet e siguris juridike dhe t qartsis s legjislacionit, si premisa thelbsore t forcimit t t drejtave themelore, paralelisht me zhvillimin e vendit dhe trheqjen e investimeve t huaja.

Natyra strategjike e dokumentit ka shtruar detyrn e koordinimit t tekstit t saj me dokumentet kye ekzistuese t vendit, n t cilat materializohen angazhime dhe detyrime pr tu prmbushur. Ky koordinim synon sheshimin e kundrthnieve dhe evitimin e mbivendosjeve t panevojshme. N disa raste, Strategjia pranon se zhvillimi i mtejshm i nj politike sht i nevojshm n t ardhmen, duke siguruar bazn se si mund t identifikohen dhe zhvillohen politikat.

Strategjia pr t Drejtat e Pronsis ndjek objektivat afatgjat t Strategjis Kombtare pr Zhvillim dhe Integrim pr periudhn 2013-2020 (miratuar n mbledhjen e Komitetit t Planifikimit Strategjik, 20 dhjetor 2011). Prparsit e Strategjis pr t Drejtat e Pronsis jan: futja n rrugn e duhur t zgjidhjes prfundimtare t procesit t kthimit dhe kompensimit t pronave; integrimin e zonave dhe ndrtimeve informale t legalizuara; prfundimi i regjistrimit fillestar t t gjitha pasurive; digjitalizimi i sistemeve.

Strategjia mban n konsiderat edhe faktin q pr sektor t caktuar veprojn strategji t veanta qeveritare, si: Strategjia Ndrsektoriale pr Parandalimin e Luftn kundr Korrupsionit dhe pr nj Qeverisje Transparente; Strategjia Ndrsektoriale e Drejtsis; Strategjia e Privatizimit t Pronave t

4329

Paluajtshme Shtetrore; Strategjia pr Barazin Gjinore, projektstrategjia pr konsolidimin e toks. Nga ana tjetr, kjo strategji hartohet n nj moment ky pr Shqiprin, q aspiron pr proceset integruese q udhhiqen nga plani kombtar pr zbatimin e Marrveshjes s Stabilizim-Asociimit. N kt pikpamje, kto dokumente strategjike vendase shrbejn si dokumente udhrrfyese n drejtim t cilsis, s dhnies s shrbimeve n fushn e drejtsis dhe t zbatimit t ligjit, n funksion t integrimit europian t vendit.

Strategjia shfrytzon gjetjet dhe rekomandimet e Memorandumit t Komitetit t Ministrave t Kshillit t Europs, nga analiza e t cilit del e nevojshme nj zgjidhje gjithprfshirse e problemit t t drejtave t pronsis, bazuar jo vetm n sfidat aktuale q Shqipria po kalon, por edhe n eksperiencat e ngjashme t vendeve t tjera antare t Kshillit t Europs n zbatim t vendimeve t GJEDNJ-s. Aktualisht, Qeveria Shqiptare me vendimin nr. 350, dat 29.4.2011 ka miratuar nj plan t posam veprimi pr zgjidhjen e problematiks s identifikuar n Memorandumin e Kshillit t Ministrave t Kshillit t Europs dokument, i cili sht mbajtur gjithashtu n konsiderat.

Planifikimi i politikave strategjike sht bazuar n prioritete realiste, t prekshme dhe t realizueshme. Prgjat hartimit t strategjis u analizuan me kujdes eksperiencat e vendeve t Bashkimit Europian, por duke konsideruar situatn aktuale t veant dhe t ndryshme n Shqipri, u arrit n prfundimin se Shqipria ka nevoj t krijoj modelin e saj t kompensimit, n t cilin disa qasje dhe instrumente t prdorura n vendet e tjera europiane mund t prdoren. Shqipria do ti qndroj modelit t kompensimit t plot t subjekteve t shpronsuara. Rrjedhimisht, edhe pr kt shkak ky dokument pritet t shndrrohet n nj mjet realist, praktik dhe t kuptueshm pr tu zbatuar.

Zgjidhjet gjithprfshirse dhe pragmatike q ofrojn politikat koherente t identifikuara krkojn fuqizimin e infrastrukturs teknike dhe t burimeve njerzore nprmjet siguris s statusit t punonjsve n role kye, trajnimit vijimsisht t stafit dhe nxitjes s procedurave elektronike t aplikimit, si element thelbsor pr nj shrbim m t shpejt, m t besueshm dhe transparent.

Strategjia mban n konsiderat tipologjin e problematikave shqiptare, duke br nj ndarje midis proceseve t prkohshme (kthimi/kompensimi i prons, vlefshmria e titujve t pronsis apo legalizimi i ndrtimeve informale) dhe proceseve t prhershme (regjistrimi i titujve t pronsis apo zbatimi i vendimeve gjyqsore), n funksion t planifikimit t masave dhe parimeve t duhura pr adresimin e tyre.

I gjith procesi i hartimit t strategjis po i nnshtrohet procesit t konsultimit me t gjitha grupet e interesit, si premis baz pr hartimin e nj dokumenti strategjik gjithprfshirs, duke synuar mbi t gjitha prmirsimin e koordinimit ndrinstitucional n fushn e t drejtave t pronsis, adresimin e praktiks gjyqsore t GJEDNJ-s, duke prfshir proceset e kthimit, kompensimit dhe legalizimit t prons. N kt kontekst jan adresuar edhe gjetjet e raportit t prezencs s OSBE-s mbi projektin Regjistrimi i pasurive t paluajtshme dhe sinjalistika rrugore n zonat bregdetare prioritare n Shqipri, rekomandimet e Banks Botrore n kuadr t projektit LAMP, rekomandimet e UNWOMAN t FAO-s etj. Procesi sht bazuar n rekomandimet e Kshillit t Ministrave dhe kontributet e marra nga subjektet e interesuara. I gjith procesi do t ndjek kriteret dhe metodikn qeveritare t prcaktuar n manualin pr prgatitjen e strategjive kombtare, sektoriale dhe ndrsektoriale.

KAPITULLI I VSHTRIM I PRGJITHSHM I GJENDJES AKTUALE

T drejtat e pronsis n Shqipri n periudhn postkomuniste ishin n qendr t reformave t ndrmarra pr transformimin e regjimit qeveriss n nj demokraci pluraliste t sundimit t ligjit. Ato kaluan n nj proces dinamik q prfshin ndryshime masive legjislative dhe institucionale, duke nxjerr n pah nevojn pr vendosjen e nj ekuilibri t prshtatshm midis t drejtave individuale prball t drejtave kolektive. sht e vrtet q ka pasur nj numr t lart dhe t shpesht masash t ndrmarra, t cilat justifikohen nga zhvillimet e vrullshme shoqrore e ekonomike q kaloi vendi, nga nj sistem i centralizuar ekonomik n at t ekonomis s tregut dhe zhvillimit t lir t tregjeve. sht e vrtet q ka nj set dokumentesh strategjike, q prmendin n mnyr t fragmentuar shtjet e pronsis, por pa

4330

dhn zgjidhje shteruese dhe gjithprfshirse pr to. N kt kontekst, lind e nevojshme hartimi dhe miratimi i nj strategjie kombtare gjithprfshirse dhe gjersisht t konsultuar pr t reformuar t drejtat e pronsis.

1.1 Regjistrimi i titujve t pronsis nga Zyra e Regjistrimit t Pasurive t Paluajtshme Gjat 1991-1994 programet e privatizimit dhe transferimi i pasuris te pronart e rinj

(bashkthemelues, puntor, banor t apartamenteve apo te pronart e mparshm nprmjet kthimit t pronave, si dhe qiradhniet afatgjata nga shteti pr individt) krijuan 500.000 pronar mbi rreth 3 milion pasuri private t llojit toka bujqsore, banesa apo njsi tregtare. N vitin 1994, me ligj, u krijuan 35 zyra vendore pr regjistrimin e pasurive t paluajtshme, t cilat administrojn 3057 zona kadastrale dhe drejtohen nga Zyra Qendrore e Regjistrimit t Pasurive t Paluajtshme, si institucion publik. N vitin 1996 u emrua Kryeregjistruesi i Republiks.

Shqipria sht ende n ndrtim t regjistrit publik t pasurive t paluajtshme. Sot, regjistrimi fillestar ka prfunduar n 2555 ZK ose n rreth 84 % t totalit t tyre, q prfshin rreth 3. 088 700 pasuri t paluajtshme ose 73 % t totalit t tyre. Procesi i regjistrimit fillestar vijon n kuadr t projektit LAMP, i financuar nga Banka Botrore, kryesisht n zonat urbane t paregjistruara, si dhe n kuadr t nj projekti t financuar nga BE-ja, i zbatuar nga prezenca e OSBE-s n Shqipri, pr zonat bregdetare t jugut.

Ndonse jan ndrmarr vazhdimisht reforma, cilsia e shrbimit dhe mnyra e organizimit nevojitet t prmirsohet. Tashm, regjistrimi fillestar i pasurive t paluajtshme sht drejt prfundimit. Transaksionet pas regjistrimit fillestar pasqyrohen n regjistrin publik (kartel dhe hart) n kopjen letr, por kjo do t shmanget duke prdorur teknika t lira e t thjeshta digjitale. Ksisoj ka filluar digjitalizimi i kartels dhe i hartave treguese t regjistrimit fillestar t pasurive, por lind e nevojshme q t digjitalizohen t gjitha transaksionet e mvonshme, si dhe krijohet nj baz t dhnash shtetrore elektronike, e cila ti shrbej edhe operatorve t tjer q kan nevoj pr informacion. Prditsimi i veprimeve mbi pasurit bhet ende n mnyr manuale, megjithat nevojitet digjitalizimi i procesit pr ta thjeshtuar dhe shpejtuar procesin. Hartat n letr paraqiten me cilsi jo t mir, kryesisht n zona kadastrale me volum t lart transaksionesh. Ka nevoj pr prmirsimin e burimeve materiale dhe t mjediseve t puns.

ZVRPP-t kan marr funksione pr ti shrbyer agjencive t tjera, si: AKKP-s, zyrave rajonale tatimore, gjykatave, prokuroris, prmbaruesve gjyqsor, ILDKP-s, por nuk paguhen pr kto shrbime. Kto shrbime ndikojn dhe e bjn t paprshtatshm kapacitetin e tyre pr prmbushjen e detyrave themelore. Dokumentacioni i prdorur pr regjistrim shpesh sht me mangsi dhe pengon vijimin e procedurave t regjistrimit fillestar. Deri m sot, ZRPP-ja i kryen funksionet n mnyr t mjaftueshme me tregues mesatar sasior dhe ristrukturimi i aktiviteteve t saj drejt vetfinancimit ka nevoj pr kujdes pr t mos dmtuar suksesin e arritur deri m tani n drejtim t funksioneve baz (84% e pasurive tashm jan t regjistruara).

Tashm sht miratuar nj ligj i ri nr. 33/2012 pr regjistrimin e pasurive t paluajtshme, i cili reformon organizimin e ZRPP-s si institucion me vetfinancim, vendos parimet pr procedura t shpejta dhe efektive regjistrimi, lejon regjistrimin e pasurive t ndrtuara para vitit 1991, kufizon ndjeshm t drejtn e ZRPP-s pr vendosjen e kufizimit mbi pasurit e regjistruara, vendos rregulla pr prmirsimin dhe prditsimin e t dhnave, si dhe garanton informacionin q lshon ZRPP-ja. Ky ligj vendos t ardhmen e sigurt t ZRPP-s drejt shrbimit on-line, sipas parimit ekonomik t biznesit One Stop Shop, regjistrimit t sigurt t titujve t pronsis dhe krijimit t nj portali pr qytetart q krkojn shrbime pr regjistrimin e pasurive t paluajtshme. N zbatim t ktij ligji do t dalin edhe aktet nnligjore, pr tu zbatuar me efektivitet n praktik t gjitha shrbimet e parashikuara n ligj.

1.2 shtje t legjislacionit Kuvendi i Shqipris gjat periudhs s tranzicionit nga regjimi komunist drejt ekonomis s

tregut ka miratuar nj sr ligjesh mbi t drejtat e pronsis. Nga nj status pothuajse inekzistent t prons private gjat regjimit komunist, pas transformimeve t mdha t vitit 1991 pr vendosjen e sistemit demokratik, shtja e pronave u prek ndjeshm.

4331

Shteti mori prsipr, me ligj, detyrimin pr njohjen, kthimin apo kompensimin e pronave ndaj t gjitha subjekteve t shpronsuara gjat regjimit komunist. Pati nj sr nismash ligjore q synuan nj proces administrativ t shpejt dhe efikas, metodik uniforme, transparenc, decentralizim, prgjegjshmri prgjat procesit dhe proces t rregullt ligjor nprmjet garantimit t standardeve t duhura.

Paralelisht me procesin e njohjes, kthimit dhe kompensimit t prons, jan miratuar ndr vite nj sr ligjesh q kishin n qendr t drejtat e pronsis. T tilla jan ligjet pr dhnien e toks bujqsore pa shprblim n prdorim e pronsi, pr privatizimin e apartamenteve t banimit, pr privatizimin e toks truall dhe objekteve shtetrore, pr verifikimin e titujve t pronsis, pr zhvillimin e zonave me prparsi turizmin dhe pr integrimin e ndrtimeve informale.

Nga nj analiz e historis legjislative mbi t drejtat e pronsis, konstatohet se problematika sht komplekse. Ekzistojn t paktn 16 ligje t veanta q rregullojn sektor t ndryshm t t drejtave t pronsis, q krijojn organe shtetrore pr mbikqyrjen sektoriale dhe q prcaktojn procedura t veanta. Kto ligje jan ndryshuar dhe rishikuar vazhdimisht 1 . Ndryshimet e shpeshta legjislative kan ndikuar n krijimin e praktikave jouniforme ekzekutive e gjyqsore.

1.3 Funksione t fragmentarizuara t agjencive shtetrore Shqipria, aktualisht ka mbi 8 institucione2 q veprojn mbi t drejtat e pronsis, n varsi t

ministrive t ndryshme prgjegjse, veprimtaria e t cilave rregullohet nga pjes t ndryshme t legjislacionit. Ato trajtojn n mnyr t fragmentarizuar shtje t fitimit t pronsis dhe t regjistrimit t titujve t pronsis.

Numri i lart i agjencive shtetrore dhe legjislacioni rregullator i shumt krijojn mbivendosje t proceseve q lidhen me t drejtat e pronsis. Kta faktor ndikojn edhe n zbatimin e vendimeve prfundimtare, si dhe krijojn paqartsi pr mjetet efektive t ankimit n rastet e moszbatimit t vendimeve prfundimtare. Infrastruktura teknike dhe burimet njerzore kan nevoj pr prmirsime t mtejshme t stafit. Agjencit shtetrore dhe gjykatat, n shtjet q prekin t drejtat e pronsis perceptohen se jan t prekura nga korrupsioni. Transparency International, prmes nisms CIMAP3, n vitin 2011 ka vn n dukje se ka probleme institucionale, q komprometojn zbatimin e ligjeve, t cilat prekin aftsin e gjyqsorit, ligjvnsit dhe t administrats publike pr t funksionuar me efektivitet dhe efienc. Publiku nuk ka besimin e duhur te shrbimet e ofruara nga agjencit, shrbimet nuk jan t shpejta dhe transparente sa duhet. Pr t parandaluar kt fenomen dhe pr rikthimin e besimit t qytetarve tek institucionet, ka filluar edhe procesi i digjitalizimit trsor, prfundimi i t cilit do t jap rezultatet e duhura.

Aktualisht pr adresimin e ksaj problematike, me urdhrin e Kryeministrit nr. 110, dat 31.12.2011 Pr miratimin e strukturs dhe organiks s Ministris s Drejtsis, bazuar n vendimin e Kshillit t Ministrave nr. 350, dat 29.4.2011 Pr miratimin e planveprimit pr zgjidhjen e problematiks s shtjeve t pronsis, e identifikuar n Memorandumin e Komitetit t Ministrave t Kshillit t Europs dhe ligjit nr. 55/2012 4 , n Ministrin e Drejtsis sht ngritur Drejtoria e Koordinimit t shtjeve t Pronsis. Struktura dhe organika e saj sht pjes e strukturs dhe organiks s Ministris s Drejtsis. Ajo koordinon veprimtarit e institucioneve shtetrore, t prfshira me

1 Pr ilustrim, ligji nr. 7501/1991 Pr tokn, gjat 1991-2008 sht rishikuar mbi 5 her. 2 Agjencia e Kthimit dhe e Kompensimit t Prons pr subjektet e shpronsuara, Zyra e Regjistrimit t Pasurive t Paluajtshme pr regjistrimin e pronave, Shrbimi Prmbarimor Gjyqsor pr ekzekutimin e vendimeve, Agjencia e Legalizimit, Urbanizimit dhe Integrimit t Zonave Informale pr legalizimin e ndrtimeve informale, Avokatura e Shtetit pr mbrojtjen e interesave pasurore t shtetit dhe prfaqsimin n GJEDNJ, Agjencia e Inventarizimit dhe Transferimit t Pasurive t Paluajtshme pr pasurit shtetrore, Drejtoria e Administrimit dhe Shitjeve t Pasurive t Paluajtshme pr pasurit shtetrore, Komisioni Qeveritar i Toks pr vlefshmrin e titujve t pronsis dhe Enti Kombtar i Banesave pr banesat sociale. 3 Nisma pr indikatorin krahasues t bazuar n monitorimin e progresit antikorrupsion, e bazuar n krkesat pr antarsi n BE pr qeverisjen dhe antikorrupsionin, si dhe n standardet e praktikave t mira. 4 Ligji nr. 55/2012 Pr disa ndryshime n ligjin nr. 9235, dat 29.7.2004 Pr kthimin dhe kompensimin e pronave.

4332

shtjet e pronsis, si: AKKP-ja, ZRPP-ja, ALUIZNI-i, DASHPP-ja, KQT-ja, AITTP-ja, EKB-ja dhe Avokatura e Shtetit, me qllim prmirsimin e procesit t njohjes, kthimit dhe kompensimit t pronave, regjistrimit t titujve t pronsis, si dhe t analizimit e prmirsimit t legjislacionit n fuqi. Ajo raporton n mnyr periodike ose me krkes te Ministri i Drejtsis dhe Kryeministri. Drejtoria e Koordinimit mbikqyr dhe monitoron veprimtarin e AKPP-s dhe ZRPP-s, nprmjet inspektimeve t vazhdueshme dhe paraqet rekomandimet pr marrjen e masave konkrete, n rast t shkeljes s ligjeve apo pr prmirsimin e mnyrs s organizimit e funksionimit t institucioneve, q jan pjes e procesit t njohjes, kthimit, kompensimit t pronave dhe regjistrimit t titujve t pronsis. Gjithashtu, kjo Drejtori do t prfshihet n procesin e hartimit t iniciativave ligjore pr harmonizimin e legjislacionit q trajton shtjet e pronsis.

1.4 Numri i vendimeve t GJEDNJ-s pr shtetin shqiptar Pran Gjykats Europiane pr t Drejtat e Njeriut ka rreth 58 krkesa kundr Shqipris, t

komunikuara dhe 50 n pritje komunikimi, n t cilat pretendohet shkelja e t drejtave t pronsis dhe e t drejtave t tjera t lidhura me to. N t shumtn e rasteve pretendimet pr t drejtn e prons sipas nenit 1, protokolli 1, t Konvents Europiane pr t Drejtat e Njeriut shoqrohen me pretendime pr t drejtn pr proces t rregullt ligjor sipas nenit 6 dhe t drejtn pr mjete efektive ankimi sipas nenit 13 t KEDNJ-s. Gjat 2000-2012 jan dhn vendime pr 20 raste t tilla kundr Shqipris, nga t cilat n 16 raste jan konstatuar shkelje t t drejtave, me sanksion n vlern 6,571,876 euro dhe 1.650 m2 siprfaqe trualli5. Shqipria ka ekzekutuar trsisht 11 vendime, ka n proces ekzekutimi 2 vendime dhe n proces negocimi pr masn e dmshprblimit 3 vendime t tjera.

Shqipria ka nj detyrim t qart ligjor, sipas nenit 46 t KEDNJ-s, t ndrmarr masa pr t zbatuar vendimet e brendshme t forms s prer pr kthimin apo kompensimin dhe pr t realizuar nj ankim efektiv n rast t mos ekzekutimit t ktyre vendimeve. Ekzekutimi i vendimeve ekzistuese t forms s prer sht nj shtje e veant dhe m urgjentja nga pikpamja e ekzekutimit t vendimeve prkatse t Gjykats Europiane. Kjo shtje sht e ndryshme nga situatat, n t cilat nuk ka ende nj vendim t forms s prer mbi kthimin ose kompensimin e prons. Te kto situata, shteti ka nj marzh m t gjer vlersimi pr t zgjedhur masat dhe zbatimin e tyre. Komiteti i Ministrave i KE-s miratoi Memorandumin 2010 pr mbikqyrjen e ekzekutimit t vendimeve t GJEDNJ-s, me fokus t veant n rastet e kthimit dhe kompensimit t prons. N kt dokument identifikohen problemet dhe krkohet zgjidhje gjithprfshirse bazuar edhe n eksperiencn e shteteve t tjera antare t Kshillit t Europs. N prgjigje t ktij dokumenti, Kshilli i Ministrave ka miratuar vendimin e Kshillit t Ministrave nr. 350, dat 29.4.2011 Pr miratimin e planveprimit pr zgjidhjen e problematiks s shtjeve t pronsis, e identifikuar n Memorandumin e Komitetit t Ministrave t Kshillit t Europs, q prmban raportimin dhe planin e veprimit qeveritar mbi heqjen e pengesave pr zbatimin e vendimeve t brendshme prfundimtare q japin njohje, kthim e kompensim prone, si dhe mbi sigurimin e mjeteve efektive t ankimit n rastet e moszbatimit t tyre. Aktualisht nevojitet zbatimi efektiv i ktij plani veprimi n mnyr t koordinuar nga t gjitha institucionet prgjegjse.

1.5 Njohja, kthimi dhe kompensimi i prons s subjekteve t shpronsuara 1.5.1 Agjencia e Kthimit dhe Kompensimit t Prons Pas ratifikimit t Konvents Europiane pr t Drejtat e Njeriut n vitin 1996 dhe pas miratimit t

Kushtetuts n vitin 1998, ligjvnsi shqiptar u angazhua pr adoptimin e standardeve t reja pr garantimin e t drejts s prons, t orientuara drejt parimeve t interesit publik, shprblimit t drejt, t paanshmris, t proporcionalitetit e shtetit social. Pas vitit 2004, me ligj, u rrit kufiri maksimal i siprfaqes s toks bujqsore pr njohje, kthim apo kompensim, u zgjeruan mnyrat e kompensimit, u vendos detyrimi pr krijimin e fondit t pronave t paluajtshme pr kompensim fizik, si dhe detyrimi pr krijimin e fondit pr kompensimin financiar. U krijua Komiteti Shtetror i Kthimit dhe Kompensimit t Prons, si nj organ kolegjial me 5 antar t zgjedhur nga Kuvendi dhe me komisione vendore n varsi pr secilin qark. N vitin 2006, Komiteti u suprimua, nprmjet krijimit t Agjencis s Kthimit dhe t

5 Kto t dhna i prkojn marsit 2012.

4333

Kompensimit t Prons. AKKP-ja, s bashku me zyrat e rajonale n qarqe, u krijua n varsi t Ministris s Drejtsis, pr t siguruar nj organizim t centralizuar, efektiv dhe t shpejt vendimmarrs. Zyrat vendore t kthimit dhe kompensimit t pronave n secilin qark t vendit u suprimuan me ndryshimet ligjore t vitit 2009 dhe tashm i gjith procesi administrativ i shqyrtimit dhe i vendimmarrjes sht prqendruar n AKKP-n Tiran, q drejtohet nga Drejtori i Prgjithshm, i cili n zbatim t prgjegjsive pr kompensimin, shqyrtimin dhe zgjidhjen e ankimeve, ndaj vendimeve pr njohjen, kthimin dhe kompensimin e pronave, shprehet me vendim.

Nga viti 1993 e deri n datn 31.12.2011 jan hapur gjithsej mbi 62 000 krkesa/dosje pr njohjen/kthimin dhe kompensimin e prons. Deri sot jan dhn vendime n shkall vendi n mbi 90% t rasteve t aplikuara: 55000 vendime pr njohjen e s drejts s pronsis, kthimin e prons dhe njohjen e s drejts s kompensimit, pr rreth 43000 subjekte t shpronsuara6. Deri sot, rreth 90 459 ha tok i sht kthyer subjekteve t shpronsuara, nga t cilat 4359 ha truall, 4138 ha tok bujqsore, 79 879 ha tok pyjore dhe 2083 ha tok e kombinuar7.

Ky proces, me natyr t prkohshme, sht drejt finalizimit t shqyrtimit administrativ t krkesave t paraqitura, sepse afati i pranimit t tyre ka prfunduar n datn 31 dhjetor 2008. Ka nj numr t konsiderueshm t vendimeve gjyqsore q jan rishikuar n gjykata, t cilat japin impakt n finalizimin e procesit. Gjat vitit 2011, AKKP-ja ka dhn gjithsej 1506 vendime, nga t cilat 1160 vendime i prkasin Drejtoris s Kthimit t Prons dhe 346 vendime i prkasin Drejtoris s Kompensimit. Sot, AKKP-ja administron rreth 7300 krkesa fillestare pr njohjen/kthimin dhe kompensimin e prons. Ky numr prbhet nga prafrsisht 6000 krkesa t depozituara n ish-ZRAKKP brenda dats 31.12.2008 dhe nga rreth 1300 krkesa t paraqitura bazuar n vendimet gjyqsore pr rivendosjet n afat.

Aktualisht, nuk ka nj fatur t prcaktuar financiare t detyrimit q rndon mbi shtetin8 pr realizimin e kompensimit t t gjitha subjekteve t shpronsuara, pr shkak se kostoja ka nj vler t paprcaktuar. Llogaritja realiste e faturs financiare paraqet rndsi thelbsore, sepse ndikon drejtprdrejt n caktimin e afatit q do t realizohet procesi i kompensimit. Burimet shtetrore duken t jen t mjaftueshme pr kompensimin e plot dhe nuk ka rrethana objektive q t pengoj kompensimin e plot t subjekteve t shpronsuara q kan aplikuar. Deri n vitin 2005 nuk sht dhn asnj kompensim financiar. Kompensimi financiar ka filluar q n vitin 20059, duke prllogaritur vlern e kompensimit, bazuar n hartn e vlers s prons n nivel fshati, komune, bashkie dhe qarku. Kjo hart sht miratuar nga Kshilli i Ministrave bazuar n nj metodik t miratuar nga Kuvendi n vitin 200510. Metodika e zgjedhur nuk rezultoi e sakt lidhur me prcaktimin e vlers reale t pasuris, sepse nuk prmbante kritere koherente dhe vlerat e gjeneruara prej saj nuk prkojn me vlern e tregut. Ajo ka nj fush zbatimi t kufizuar dhe vepron vetm mbi pasurit q kompensohen apo q shrbejn pr kompensim. Kjo metodik prbnte penges pr prllogaritjen e sakt t faturs financiare t detyrimeve shtetrore dhe t pasurive shtetrore, t finalizimit t kompensimit t subjekteve t shpronsuara dhe t realizimit t transaksioneve t tjera mbi pasurit e paluajtshme. Pr kt qllim Ministria e Drejtsis sht duke prgatitur metodikn e re t vlersimit t prons, duke u bazuar n t dhna t sakta dhe reale, me qllim miratimin e nj metodike, prllogaritja n baz t s cils do t jet n prputhje me vlern aktuale t tregut t prons. Aktualisht, AKKP-ja administron pr kompensim fondin financiar dhe fondin fizik. Fondi pr kompensimin n t holla nga viti 2005 deri n vitin 2011 sht 3,750,000,000 (tre miliard e shtatqind e pesdhjet milion) lek. Qeveria ka kaluar n fondin e kompensimit fizik sasi

6 T dhnat i prkasin tetorit 2011. 7 T dhnat i prkasin prillit 2012, ato jan t prafrta. 8 Mbi shumn e detyrimit jan paraqitur nga t tret shifra t ndryshme, por ende nuk ka nj shifr zyrtare. 9 Me ligjin nr. 9235, dat 29.7.2004 Pr kthimin dhe kompensimin e prons edhe ligjin nr. 10 239, dat 25.2.2010 Pr krijimin e fondit special t kompensimit t pronave, q synojn realizimin e nj shkalle gjithnj e m t lart t ktij procesi. 10 Vendimi i Kuvendit nr. 183, dat 28.4.2005 Pr miratimin e metodiks pr vlersimin e prons s paluajtshme q kompensohet dhe asaj q do t shrbej pr kompensim.

4334

mse t mjaftueshme toke: mbi 71000 ha pyje, mbi 17000 ha tok bujqsore dhe rreth 117 objekte shtetrore.

Lidhur me kompensimin n t holla, n AKKP jan administruar dhe shqyrtuar gjithsej 3097 krkesa t subjekteve t shpronsuara. Nga kto jan pranuar 689 krkesa dhe jan refuzuar 2408 krkesa. Rastet e pranuara prfshijn edhe 4 vendime gjyqsore t ekzekutuara gjat vitit 201111. Ligji nr. 10239/2010 Pr fondin special t kompensimit i dha pavarsin ktij fondi nga buxheti shtetror, zgjeroi ndjeshm burimet e t ardhurave pr kompensimin financiar dhe lehtsoi procedurat pr administrimin e tij. N fond prfshihen t ardhurat e Buxhetit t Shtetit; t ardhurat e shitjeve n ankand t pasurive shtetrore n masn 65 % pr objektet dhe 100 % pr truallin; t ardhurat e arktuara nga individt n emr t t cilve legalizohen parcelat ndrtimore; t ardhurat e krijuara nga vet AKKP-ja gjat procesit t tjetrsimit t siprfaqeve shtetrore; t ardhurat q me ligj apo akt nnligjor kalojn pr llogari t fondit t kompensimit t pronave; t ardhurat nga donator t ndryshm. Fondi i vn n dispozicion pr kompensimin e subjekteve t shpronsuara ka qen n prputhje me buxhetin e vitit prkats. Nj problem tjetr sht q subjekte prfituese t ktij fondi jan krahas subjekteve t shpronsuara, edhe pronart q kan fituar t drejtn e kompensimit prgjat procesit t legalizimit.

Fondi shprndahet sipas procedurave t miratuara nga Kshilli i Ministrave bazuar n kronologjin e vendimeve t kompensimit. N vitin 2011 u reformua formula e shprndarjes s kompensimit financiar, duke rritur masn e siprfaqes pr tu kompensuar nga 200-600 m2, si dhe duke eliminuar kufizimet pr prfitimin e tij12.

AKKP-ja administron edhe fondin e kompensimit fizik dhe verifikon rregullisht situatn juridike t tij. Deri sot jan dhn mbi 25 200 vendime kompensimi, nga t cilat mbi 16 000 japin vetm t drejtn e kompensimit pr pronn e njohur. Gjithsej jan njohur pr kompensim rreth 55 283 ha tok, nga t cilat rreth 7 333 ha truall, 43 100 ha tok bujqsore, 4 000 ha tok pyjore dhe 850 ha raste t kombinuara13. Kto t dhna nxjerrin n pah nevojn pr nj analiz t thelluar t agjencive shtetrore q veprojn lidhur me qllimet e tyre: funksionet, detyrat, shpenzimet, efektivitetin dhe strukturimin institucional, duke prfshir edhe kuadrin rregullator legjislativ t tyre. Hasen vshtirsi n identifikimin e pasurive t paluajtshme, i cili varet nga disa procese t tjera, si: regjistrimi fillestar i pasurive, legalizimi i zonave informale, transferimi i prons shtetrore te njsit e qeverisjes vendore, prfundimi i planeve rregulluese t territorit, duke prfshir edhe planet rregulluese n zonat bregdetare, si dhe digjitalizimi. Rrjedhimisht, kompensimi fizik i subjekteve t shpronsuara, nuk ka filluar ende masivisht, q i atribuohet mungess s nj skeme solide kompensimi.

1.5.2 Banesat n pronsi t subjekteve t shpronsuara dhe familjet qiramarrse N vitin 1992 filloi procesi i privatizimit t banesave shtetrore. U konstatua se rreth 5500

familje jetonin n banesa q u prkisnin subjekteve t shpronsuara dhe shteti mori prsipr sistemimin e tyre me strehim n vende t tjera, lirimin e banesave dhe kalimin e tyre n favor t pronarve t njohur nga organet kompetente t njohjes dhe kthimit t pronave. Familjet qiramarrse t ktyre banesave morn statusin e Familjes qiramarrse n ish-pron private. Legjislacioni14 pr kthimin dhe kompensimin e prons parashikonte afatin 3-vjear t lirimit t banesave, por ky afat u shfuqizua nga Gjykata Kushtetuese pr efekte t mnyrs s trajtimit me strehim. Mungesa e afatit t vendosur n ligj dhe qiraja e ult mujore (rreth 80-120 lek n muaj), q i paguhet pronarit t ligjshm, krijon situatn q familjet qiramarrse t mos ndjehen t detyruara t aplikojn n programet sociale t strehimit, prandaj lindi e nevojshme analizimi dhe evidentimi i mekanizmave nxits t ktyre programeve.

Sot, m shum se gjysma e ktyre familjeve jan trajtuar nga Enti Kombtar i Banesave me strehim nprmjet formave t programuara nga legjislacioni n fuqi. Nga viti 2009 q filloi zbatimi i ktij

11 Kto t dhna i prkasin dats 6.1.2012. 12 Me prjashtim t rasteve kur subjekti i shpronsuar ka prfituar m par kompensim pr vendimin me t cilin aplikon. 13 Kto raste u referohen vendimeve t dhna pr pjes kompensimi t kombinuar truall, tok bujqsore apo pyll, si dhe rasteve kur vendimi ka pasaktsi n t dhnat pr llojin e toks q kompensohet. 14 Neni 9 i ligjit nr 9583, dat 17.7.2006 Pr kthimin dhe kompensimin e pronave, i shfuqizuar me vendimin nr. 11, dat 4.4.2007 t Gjykats Kushtetuese.

4335

programi e deri m 31 mars 2012 jan lidhur 286 kontrata kredie me interes 0 %, q i prkasin ksaj kategorie. Fondi vjetor, i cili mbartet si detyrim pr vitet 2012-2017 shkon rreth 400 milion lek.

Nga evidentimi n terren i kryer nga EKB-ja n bashkpunim me organet e qeverisjes vendore, n vitet 2007-2008 rezulton se jan rreth 2500 familje n shkall vendi t pasistemuara me strehim n programet e aplikuara pr kt kategori. Numri m i madh i familjeve, gjenden n bashkit Tiran, Durrs, Vlor dhe Shkodr. Ministria e Punve Publike dhe Transportit nprmjet EKB-s, sipas ligjit15, n vitin 2010 ka filluar subvencionimin e ktyre familjeve duke i trajtuar me kredi me afat 30 vjet dhe me 0% interes. Kredia jepet nprmjet bankave t nivelit t dyt n Shqipri dhe Buxheti i Shtetit mbulon subvencionimin total t interesave. Bazuar n krkesat e familjeve qiramarrse, jan miratuar nga EKB-ja rreth 994 familje, t cilat kan vijuar me procedurn e aplikimit pr trheqje kredie n banka. 286 familje kan trhequr kredin dhe kan liruar banesat16. sht e pritshme q procesi i strehimit t ksaj kategorie t prfundoj brenda 5 vjetve.

1.5.3 Urbanizimi/legalizimi i ndrtimeve informale dhe parandalimi i tyre n t ardhmen Para viteve 1990, shumica e popullsis jetonte n zonat rurale. Zbutja e kufizimeve pr

migracionin e brendshm lejoi zhvendosjen e nj numri t madh njerzish nga zonat rurale dhe malore n qendrat urbane, veanrisht n qytetet Tiran dhe Durrs. Meqense strehimi ekzistues apo planifikimi urban dhe mekanizmat e zgjerimit, nuk ishin t mjaftueshm, njerzit ndrtuan n toka t pazna me ndrtime dhe jo n pronsi t tyre. Si pasoj u krijuan vendbanime t mdha informale dhe t paligjshme: rreth 350.000 ndrtime pa leje, me siprfaqe toke m shum se 30 000 ha. Pjes e konsiderueshme e toks s zaptuar ishte shtetrore, megjithat problemi m i ndjeshm i prkiste tokave q u takonin individve pronar. Rreth 270 592 pasuri informale u prfshin n procesin e legalizimit prmes vetdeklarimit vullnetar17. U krijuan konflikte midis individve me t drejta t ligjshme mbi tokn dhe atyre q e zaptuan at, si dhe mes ktyre t fundit dhe shtetit.

Kjo situat diktoi miratimin e legjislacionit sektorial pr legalizimin dhe planifikimin urban t zonave informale, prpjekje, t cilat filluan n vitin 2004 dhe kulmuan n vitin 2006. Me legjislacionin e vitit 2006 u krijua nj mekanizm pr legalizimin e ndrtimeve dhe zgjerimeve ilegale, si dhe nj sistem pr miratimin e planifikimit urban. Ky ligj sht drguar dy her n Gjykatn Kushtetuese 18 , duke prfshir edhe vet konceptin e legalizimit. Me dy vendimet e ksaj Gjykate, thelbi i legjislacionit t legalizimit mbetet i pacenuar dhe lejon finalizimin e procesit nprmjet Agjencis s Legalizimit, Urbanizimit dhe Integrimit t Zonave/Ndrtimeve Informale me arsyetimin se procesi i legalizimit plotson standardin e interesit publik dhe se transferimi i titullit t pronsis mbi tokn te poseduesit pa titull pronsie sht i lejueshm.

ALUIZNI vepron n prputhje t akteve ligjore e nnligjore pr procedurat e nevojshme t legalizimit, q merr n konsiderat prkohshmrin e ktij procesi. Procedurat administrative kan prfunduar pr afro 80% t objekteve. Jan dhn leje legalizimi pr 52 000 pasuri, t cilat jan prfshir edhe n sistemin e regjistrimit t pasurive t paluajtshme. Jan n proces t prgatitjes s dokumentacionit tekniko-ligjor rreth 100 000 pasuri informale. Jan miratuar nga Kshilli i Rregullimit t Territorit t Republiks 127 zona dhe vendbanime informale, q prfshijn 120 000 pasuri. Jan miratuar n kshillat vendor t rregullimit t territorit rreth 80 000 ndrtime informale, t prfshira n bllok-banime informale apo t trajtuara si ndrtime t veanta dhe shtesa n ndrtime me leje. Megjithat, legalizimi ende nuk ka prfunduar pr rreth 90 000 pasuri, sepse procesi krkon shlyerjen e detyrimeve financiare nga ana e poseduesve t ndrtimeve informale19. Kto detyrime n formn e t ardhurave tarifore kalojn te Fondi Financiar, q administrohet nga AKKP-ja pr tiu shprndarve pronarve q u

15 Ligji nr. 9232, dat 13.5.2004 Pr programet sociale pr strehimin e banorve t zonave urbane, t ndryshuar; udhzimi nr. 6257, dat 2.9.2008 Mbi prcaktimin e mass s subvencionit pr familjet q prfitojn kredi t zbutura t ribursuara nga shteti, i Ministrit t Financave dhe Ministrit t Punve Publike dhe Transportit. 16 T dhnat i prkasin nntorit 2011. 17 Kto statistika i prkasin muajit nntor 2008. 18 Vendimet nr. 35/2007 dhe nr. 3/2009 t Gjykats Kushtetuese. 19 Kto t dhna i prkasin tetorit 2011.

4336

jan zn tokat dhe pr zgjerimin e mundsive t kompensimit financiar t subjekteve t shpronsuara. Jan evidentuar edhe ndrtime t realizuara para viteve 90, t cilat nuk regjistrohen, sepse

zotruesit e tyre nuk disponojn titullin e pronsis. Numri i rasteve t tilla t paraqitura deri tani, pr trajtim pran ALUIZNI-it sht rreth 90020.

Me vendimin 40, dat 11.1.2012 t Kshillit t Ministrave, jan br ndryshime n vendimin e Kshillit t Ministrave nr. 411, dat 19.5.2010 Pr kriteret, procedurat dhe tipin e formularit t lejes s legalizimit, t cilat kan decentralizuar procesin e vendimmarrjes me qllim prshpejtimin e tij. Kto ndryshime kan konsistuar n: i) Shfuqizimin e procedurs s certifikimit t dokumentacionit t objektit informal, pran drejtoris qendrore, prpara pajisjes me leje legalizimi; ii) Lshimin e lejes s legalizimit pr objektet, nga drejtorit e ALUIZNI-t n qarqe dhe jo nga drejtoria qendrore; iii) Vendosja e afatit 30-ditor nga moment i shlyerjes s detyrimeve financiare pr legalizimin e objektit, deri n lshimin e lejes s legalizimit, nga drejtorit e ALUIZNI-t n qarqe; iv) Parashikimin e ankimit administrativ n drejtorin qendrore t ALUIZNI-t ndaj vendimit/lejes prkatse t drejtoris s ALUIZNI-t pran qarqeve.

Ka nevoj pr identifikimin e ndrtimeve pa leje t realizuara pas prfundimit t afatit ligjor pr legalizim pr t evituar krijimin e situatave t ngjashme n t ardhmen. Ka rreth 80 000 ndrtime t tilla. Kjo detyr i prket jo vetm organeve t qeverisjes vendore, t cilat me ligj21 monitorojn procesin e legalizimit t ndrtimeve informale nprmjet verifikimit n terren t ndrtimeve pa leje dhe deklarimeve t bra nga pretenduesit, por edhe vet pronarve t ligjshm, t cilt duhet t krkojn dhe ushtrojn mjetet e mbrojtjes s pronsis s tyre.

1.6 Llojet e tjera t pronave 1.6.1 Inventarizimi i pronave shtetrore dhe transferimi te qeverisja vendore M 2001-in22 u krijua Agjencia e Inventarizimit dhe Transferimit t Pronave Publike, me qendr

n Tiran dhe deg t saj n 12 qarqe t vendit, pr procesin e transferimit t pronave t paluajtshme t shtetit te njsit e qeverisjes vendore. Sot, AITPP-ja ka deg vetm n tri qarqe. AITPP-ja ndjek, lehtson dhe bashkrendon procesin e inventarizimit t prons shtetrore nga institucionet e prfshira n kt proces n territorin e qarkut, si dhe transferimin e pronave n njsit e qeverisjes vendore. Inventarizimi i shrben edhe vazhdimit t privatizimit.

Jan marr 363 vendime t Kshillit t Ministrave pr miratimin e lists s inventarve t njsive t qeverisjes vendore, 220 vendime t Kshillit t Ministrave pr miratimin e lists paraprake pr kalime n pronsi apo n prdorim njsive t qeverisjes vendore, si dhe 120 vendime t Kshillit t Ministrave pr miratimin e lists prfundimtare t pronave q kalojn n prdorim apo n pronsi. Jan n proces miratimi edhe 25 projektvendime t tjera23. N janar-qershor 2008, n bashkpunim me Ministrin e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit t Ujrave sht realizuar transferimi n pronsi ose n prdorim t pronave t tipit pyje-kullota pr 321 njsi t qeverisjes vendore.

Procesi i inventarizimit t pasuris shtetrore dhe procesi i transferimit nuk kan prfunduar ende. Ka vonesa nga njsit e qeverisjes vendore n paraqitjen e dokumentacionit t nevojshm pr vazhdimin e procedurave t transferimit, duke krijuar shkputje t konsiderueshme kohe nga faza e par deri n fund t procedurs s transferimit t pronave. Ndarja kufitare midis njsive t qeverisjes vendore, sidomos n zonat kur ndarja administrative e tyre sht n zona pyjore, pengon procesin e regjistrimit. Paraqitet si krkes e menjhershme prfundimi i regjistrimit t pasurive t paluajtshme n zonat rurale. Edhe pas daljes s VKM-ve pr transferimin e pasurive t paluajtshme n pronsi apo dhnien n prdorim t njsive t pushtetit vendor, nga kto t fundit, n mjaft raste nuk paraqitet krkes pr regjistrimin e tyre n regjistrat q administrohen nga zyrat e regjistrimit t pasurive t paluajtshme. N disa raste, institucioni shtetror nuk prgatit dhe prcjell informacionin gjeografik, s bashku me aktin e

20 Kto t dhna i prkasin tetorit 2011. 21 Ligji nr. 10 119, dat 23.4.2009 Pr planifikimin urban. 22 Me vendimin e Kshillit t Ministrave nr. 500, dat 14.8.2001 Pr inventarizimin e pronave t paluajtshme shtetrore dhe transferimin n njsit e qeverisjes vendore. 23 Kto t dhna i prkasin marsit 2012.

4337

fitimit t titullit t pronsis pr regjistrim. Tarifat e shrbimit t ZRPP-s paraqiten si penges t institucioneve shtetrore q nuk veprojn pr finalizimin e regjistrimit24.

1.6.2 Pyjet dhe kullotat Ligji nr. 9385, dat 4.5.2005 Pr pyjet dhe shrbimin pyjor, i ndryshuar, vendos detyrimin e

mbajtjes s kadastrs s fondit pyjor dhe kullosor, duke prcaktuar se fondi pyjor kombtar trajtohet n prputhje me planet e mbarshtimit dhe inventarizimit, t cilat kryhen pr nj periudh jo m pak se 10 vjet. Inventari kombtar i pyjeve, i kryer n kuadrin e projektit t Banks Botrore n vitet 2002-2004, pr shkak t karakterit prgjithsues t informacionit q ofron, ka evidentuar ndryshimet e mdha q kan ndodhur 20 vitet e fundit n fondin pyjor, por nuk ka mundur q t shrbej si baz pr treguesit kadastral. Pjesa m e madhe e planeve jan hartuar n vitet 1981-1985, pr pasoj informacioni baz kadastral tashm sht tepr i vjetruar. N kuadrin e projektit t Banks Botrore jan hartuar n vitet 1999-2004 plane menaxhimi pr pyjet shtetror, treguesit e t cilve jan t vlefshm pr tu pasqyruar n kadastr pr vetm 10 % t fondit pyjor, ndrsa planet e menaxhimit t pyjeve dhe kullotave komunale, t hartuara deri tani n kuadrin e projektit t Banks Botrore pr zhvillimin e burimeve natyrore, jan pasqyruar n mnyr t pjesshme pr shkak t mangsive q paraqesin n informacion.

N vitin 2008, n kuadrin e politikave decentralizuese, mbi 50 % i fondit pyjor dhe kullosor u transferua n pronsi t komunave. Dokumentacioni i prdorur nga AITPP-ja ka reflektuar mangsit e treguesve kadastral. Procesi sht shoqruar me mbivendosje kufijsh dhe copzime t shumta t pronsis, t shkputura nga njra-tjetra, gj q e bn t vshtir njohjen dhe menaxhimin e ktij fondi. Nga njsit e qeverisjes vendore dhe komuniteti, jan t paqarta funksionet e prons s transferuar. Ndr problematikat kryesore kan qen kufijt ndars mes njsive t qeverisjes vendore, mbivendosje t titujve t pronsis, ndryshime n destinacionin e prdorimit t territorit krahasuar me inventarin fillestar t ish-Drejtoris s Prgjithshme t Pyjeve dhe Kullotave t vitit 2004. Ende nuk sht br regjistrimi i pasurive sipas zrit kadastral pyll dhe kullot n ZRPP dhe paraqitet si penges paraqitja e hartave pran ZVRPP-ve n shkalln e krkuar, prgjithsisht 1 : 2500, pasi nga planet e mbarshtimit dhe inventarizimit ato jan n shkalln 1 : 10000 ose 1 : 25000.

Tashm sht br gjeoreferimi n sistemin GIS i hartave topografike dhe po procedohet me hartat tematike, si hap i par pr krijimin e nj sistemi t plot n kt drejtim. Pronat pyje e kullota, me statusin e parqeve kombtare ose zona me mbrojtje t veant, po preken nga procesi i transferimit, ndonse ka nj kuadr ligjor, q nuk po zbatohet si duhet. Jan evidentuar konflikte n aspektin ligjor pr administrimin e tyre. Krkesat shtes pr transferim nga njsit e qeverisjes vendore dhe mungesa e koordinimit ndrinstitucional ka krijuar paqartsi lidhur me fondin pyjor dhe kullosor real pr kompensim ish-pronarve. Aktualisht, po ndrmerren hapa konkret nga Drejtoria e Pyjeve dhe Kullotave pr t prmirsuar dhe unifikuar informacionin e pyjeve dhe kullotave komunale e private me ato shtetrore.

1.6.3 Toka bujqsore Ligji nr. 7501, dat 19.7.1991 Pr tokn dhe ligji nr. 8053, dat 21.12.1995 Pr kalimin n

pronsi pa shprblim t toks bujqsore, realizuan dhnien n pronsi apo n prdorim t toks bujqsore, pa kundrshprblim, me qllim shfrytzimin e saj vetm pr qllime bujqsore, ruajtjen e rritjen e aftsis prodhuese, si dhe kryerjen e sistemimit dhe ndrtimin e veprave pr ta mbrojtur at. Prfitues ishin familjet bujqsore apo individt-antar t kooperativs bujqsore apo me banim n fshatrat e kooperativs, si dhe familjet bujqsore t punonjsve t ish-ndrmarrjeve bujqsore. Madhsia e siprfaqes s toks n pronsi private kushtzohej nga numri i antarve t familjes, duke trajtuar brenda nj fshati me nj norm t barabart pr do frym t familjes. Kto kritere kan shrbyer si nj burim i rndsishm jetese n kushtet kur n fillim t viteve 90 banonin n zonat rurale t vendit mbi 65% e popullsis s vendit. Rreth 445 mij familje bujqsore apo individ kan marr titujt e pronsis - AMPT. do familje sht trajtuar me 1.2-1.3 ha tok bujqsore.

24 Kjo sht nj situat tipike pr vendet n tranzicion, duke prfshir edhe nj numr shtetesh antare t Bashkimit Europian dhe nxjerr n pah nevojn e nj analize n kontekstin e praktikave t mira europiane.

4338

Zbatimi i ligjit Pr tokn ka krijuar fragmentarizim t toks bujqsore, duke rrezikuar dukshm produktivitetin nprmjet keqprdorimit, jo sipas funksionit t saj natyror. Mungojn siprfaqet e mdha t tokave bujqsore, t prdorura efektivisht pr t konsoliduar bujqsin kombtare dhe eksportimin konkurrues t produkteve bujqsore. Fragmentarizimi vjen duke u zbutur nprmjet aplikimit t formave t ndryshme t konsolidimit t toks dhe t dinamizmit t tregut t toks. Aktualisht, n pronsi private jan 561 mij ha ose 80% e siprfaqes s prgjithshme t toks bujqsore, ndrsa n pronsi t shtetit jan 134 mij ha ose 20% e totalit t saj.

Aktualisht, ekzistojn rreth 134 mij ha toka bujqsore n pronsi t shtetit. Ky fond prbhet prej 108.5 mij ha tok bujqsore e pandar n ish-kooperativat bujqsore objekt veprimi i ligjit nr. 7501/1991, e refuzuar nga familjet bujqsore pr tu marr, sepse paraqiten me pjellori natyrore relativisht t ult, larg qendrave t banuara, me mungesa n infrastruktur (rrug, ujitje), me pjerrsi t madhe dhe prgjithsisht n zonat e larta malore. Kjo siprfaqe administrohet nga komunat/bashkit, sipas ligjit nr. 8312, dat 26.3.1998 Pr tokat bujqsore t pandara, t ndryshuar, nprmjet dhnies me qira personave fizik apo juridik, vendas apo t huaj, pr nj periudh deri n 99 vjet, pr qllime bujqsore blegtorale. Gjithashtu, pjes e ktij fondi sht edhe rreth 25 mij ha tok bujqsore e pandar nga ish-ndrmarrjet bujqsore (NB) pr efekt t tejkalimit t norms pr frym, si dhe t toks n dispozicion t institucioneve shtetrore pr kryerjen e veprimtarive t tyre funksionale. 17 335 ha prej ksaj toke bujqsore sht n administrim t AKKP-s, si pjes e fondit t kompensimit fizik nga fondi i toks bujqsore.

Pr zbatimin e ligjit nr. 7501/1991 dhe t ligjit nr. 8053/1995 u prcaktuan komisionet e ndarjes s toks. N shkall vendi funksionuan mbi 3000 komisione t ndarjes s toks n fshatra dhe n qendrat e banuara t ndrmarrjeve bujqsore. Kto komisione vepruan mbi 560 mij ha tok bujqsore, ndrsa numri i subjekteve t trajtuara me tok bujqsore (familje bujqsore) ishte mbi 445 mij. Prgjat ksaj reforme u evidentuan edhe veprimeve t kundrligjshme n dhnien e titujve t pronsis mbi tokn bujqsore, si n siprfaqet e dhna n pronsi, t cilat jo kurdoher kan figuruar n zrin kadastral si tok bujqsore, ashtu edhe n subjektet e trajtuara me tok, t cilat jo kurdoher kan qen subjekte t njohura nga ligji. Pr kt shkak n vitin 2008, me ligj25, u krijua nj mekanizm pr shqyrtimin e vlefshmris ligjore t krijimit t titujve t pronsis mbi tokat bujqsore konsolidimin e tregut t toks bujqsore dhe zhvillimin e nj ambienti t prshtatshm pr investime n fushn e bujqsis e m tej. Struktura shtetrore t shqyrtimit t vlefshmris ligjore t krijimit t titujve t pronsis mbi tokn bujqsore jan Komisionet Vendore (KV) pran institucionit t prefektit t qarkut, q varen dhe raportojn para Komisionit Qeveritar t Toks (KQT). Procesi ka filluar n vitin 2009 dhe pritet q ky proces, i prkohshm, t rezultoj me lirimin e siprfaqeve bujqsore nga mbajta dhe prdorimi i paligjshm ose fonde financiare (edhe pse t vogla), si dhe vnien e tyre n shrbim t procesit t kompensimit financiar dhe fizik t pronave.

N tetor 2011 KV-t pran prefekturave kan raportuar pran KQT-s: - Krkesa t paraqitura nga individ dhe institucione, gjithsej 12607 - Prgjigje administrative (krkesa jasht juridiksionit apo t paplota) 2952 - Vendime pr pavlefshmri t pjesshme apo t plot t AMTP-ve 724 - Vendime t tjera 1314 - Siprfaqja totale objekt i vendimeve pr pavlefshmri t AMTP-ve 429,7 ha Qeveria ka nisur nj proces pr t plotsuar dokumentacionin e pronsis mbi tokn bujqsore

dhe prfundimin e tij brenda vitit 2013. Aktualisht, nuk bhet shprndarje apo rindarje e toks bujqsore. Tri ligjet jan miratuar26 n lidhje me vlersimin e kritereve t vlefshmris s titujve t kontrollit t

25 Ligji nr. 9948, dat 7.7.2008 Pr shqyrtimin e vlefshmris ligjore t krijimit t titujve t pronsis mbi tokn bujqsore, i ndryshuar. 26 Ligji nr. 58/2012 Pr disa ndryshime n ligjin nr. 9948, dat 7.7.2008 Pr shqyrtimin e vlefshmris ligjore t krijimit t titujve t pronsis mbi tokn bujqsore, ligji nr. 56/2012 Pr nj shtes n ligjit nr. 8053/1995. Pr kalimin n pronsi pa shprblim t toks bujqsore dhe ligji nr. 57/2012 dhe ligji nr. 57/2012 Pr prfundimin e procesit t kalimit n pronsi prfituesve t toks bujqsore t ish-ndrmarrjeve bujqsore.

4339

procesit pr t siguruar pajtueshmrin me ligjin, lidhur me ndarjen e toks t ish-kooperativave bujqsore dhe ndrmarrjeve bujqsore, si dhe plotsimin e dokumentacionit t nevojshm ligjor pr qllime t regjistrimit. Procesi i shqyrtimit do t prfundoj brenda vitit 2013.

1.6.4 Privatizimi i pronave shtetrore Privatizimi i pakets s aksioneve t shoqrive tregtare q veprojn n sektort strategjik

realizohet sipas Strategjis s Privatizimit27. Transferimi i t drejts s pronsis realizohet nprmjet shitjes s aksioneve t shoqrive ose t objekteve t veanta t nxjerra nga shoqrit apo ndrmarrjet shtetrore. N rastet e privatizimit me transferim t pjesshm a trsor t prons, zbatohet formula e privatizimit. Prcaktimi i forms dhe i strukturs s formuls t privatizimit t shoqrive me kapital shtetror n sektort me rndsi t veant bhet me ligj. Pr do shoqri t sektorve strategjik jan prgatitur ligjet specifike28. Formula e privatizimit parashikon prqindjen e kapitalit t shoqris q i ofrohet investitorit strategjik apo investitorve t tjer, si dhe mnyrn e prfshirjes si aksioner t subjekteve t shpronsuara pr truallin dhe ndrtesat, sipas vlers s truallit, t prfshir n kapitalin e shoqris dhe punonjsve t shoqris, me an t shkmbimit t aksioneve me bonot e privatizimit, t zotruara prej tyre. Prve sa msiprm sht parashikuar q, nse prqindja e aksioneve t kapitalit t shoqris nuk sht e mjaftueshme pr t kompensuar subjektet e shpronsuara t truallit dhe t ndrtesave, ngarkohet Kshilli i Ministrave pr t prcaktuar mnyrn e kompensimit t tyre 29.

Privatizimi i aseteve dhe objekteve t ndryshme shtetrore kryhet nga institucionet qendrore dhe organet e njsive t qeverisjes vendore, pr pasurit q kan n pronsi, n bashkpunim me METE-n dhe Drejtorin e Administrimit dhe Shitjes s Pronave Publike pran Ministris s Financave. Pr rastet kur objekti ndodhet n truallin e subjekteve t shpronsuara, subjektet e shpronsuara kan t drejtn e parablerjes s objektit me vlern fillestare30. N rastet kur konfirmohet se objekti, q privatizohet, nuk ndodhet n truallin e subjekteve t shpronsuara, si dhe pr rastet kur AKKP-ja nuk sht n gjendje t konfirmoj pronsin e truallit pr objektin q privatizohet, ai i nnshtrohet ankandit. N do rast tjetr, subjekti i shpronsuar gzon t drejtn e parablerjes me vlern fillestare t objektit.

N kt kuadr ka qen problematik procesi i privatizimit t prons publike prkundrejt respektimit t s drejts s pronsis pr subjektet e shpronsuara. N disa raste, evidentimi i vendimeve t organeve kompetente pr njohjen/kthimin ose kompensimin e prons, nuk ka qen i sakt dhe ka shkaktuar mbivendosje apo paqartsi teknike t titujve t pronsis. N disa raste t tjera ka pasur konflikt pr dhnien e qiras/shprblimit subjekteve t shpronsuara, n rastet kur pasurit jan marr nga t trett n prdorim prmes kontratave t qiras, enfiteozs apo koncesionit. Ndonse ligji e parashikon t drejtn e qiras/shprblimit, mungojn rregullat pr prcaktimin e institucionit prgjegjs pr rakordimin dhe mbikqyrjen e procedurave.

1.6.5 Zonat me prparsi turizmin Zonat me prparsi zhvillimin e turizmit, jan rregulluar me legjislacion, i cili ka ndryshuar ndr

vite. Ministria e Turizmit Kulturs Rinis dhe Sporteve deri n vitin 2004, ka proceduar pr dhnien e titullit person i stimuluar nga Kshilli i Zhvillimit t Turizmit, si organi vendimmarrs i prcaktuar me ligj, si dhe ka lidhur marrveshje qiraje dhe zhvillimi me pron shtetrore dhe vetm marrveshje zhvillimi n pron private me subjekte fizike dhe juridike, q kan prmbushur krkesat e ligjit. Me hyrjen n fuqi t ligjit nr. 9235/2004 Pr kthimin dhe kompensimin e prons, Ministria e Turizmit nuk

27 E miratuar me ligjin nr. 8306, dat 14.3.1998 Pr strategjin e privatizimit t sektorve me rndsi t veant. 28 Ligje t tilla jan: ligji nr. 8515, dat 21.7.1999 Pr privatizimin e shoqris anonime Albanian Mobile Communications (AMC); ligji nr. 8810, dat 17.5.2001 Pr prcaktimin e forms dhe t strukturs s formuls s privatizimit t shoqris anonime Albtelecom; ligji nr. 9117, dat 24.7.2003 Pr privatizimin e shoqris Armo sh.a. Fier. 29 Ligji nr. 9889, dat 20.3.2008 Pr prcaktimin e forms dhe t strukturs s formuls s privatizimit t shoqris anonime Operatori i Sistemit t Shprndarjes. 30 Sipas ligjit nr. 9235, dat 29.7.2004 Pr kthimin dhe kompensimin e prons, t ndryshuar.

4340

ka m t drejt t operoj me pron shtetrore31. Lloji i prons q ka administruar struktura e turizmit, bazuar n ligjin nr. 8743, dat 22.2.2001 Pr pronat e paluajtshme t shtetit, sht n t shumtn e rasteve truall-pasuri e paluajtshme jopublike. Me gjith prcaktimet ligjore, n praktik sht vn re se Kshilli i Zhvillimit t Turizmit, gjat procedurave pr dhnien e titullit person i stimuluar dhe lidhjes s marrveshjes s qiras dhe zhvillimit, nuk ka vepruar me titull pronsie, pra mbi prona t regjistruara me pronar Republika e Shqipris32. N munges t titullit t pronsis, trojet pr t cilat jan lidhur marrveshje qiradhnieje, nuk jan t regjistrueshme, pr efekt t mungess s informacionit mbi pronsin dhe pr rrjedhoj mungess s vijave kufizuese mbrojtse pr zonat q kan prparsi zhvillimin e turizmit33. Studimet urbanistike pr prcaktimin e vijave kufizuese t zonave turistike, jan kryer kryesisht pr zonn bregdetare, zonat liqenore dhe nj pjes t zonave t brendshme kontinentale. Pr ato zona, ku mungojn studime t tilla urbanistike, kufiri ndars ka qen i diskutueshm dhe i vshtir pr tu prcaktuar.

Me ligjin nr. 10 186, dat 5.11.2009 Pr rregullimin e pronsis mbi truallin shtetror n zonat me prparsi turistike, i ndryshuar, rregullohen marrdhniet e pronsis mbi truallin dhe objektet e ndrtuara n zonat e stimuluara me prparsi turizmin, q jan dhn pr realizimin e veprimtarive t stimuluara, t krijuara para hyrjes n fuqi t ktij ligji, duke i dhn mundsi pronarve t objekteve tashm t blejn truallin, ku ndodhen kto t fundit, brenda afateve t prcaktuara, duke mundsuar kshtu prfshirjen n qarkullimin juridik-civil t ktyre pronave (objekt+truall). Shumat e prfituara nga ky proces do t derdhen n fondin e kompensimit financiar pr ish-pronart.

Aktualisht, n zbatim t ligjit, ka prfunduar procesi i aplikimit pr kalimin e t drejts s pronsis mbi truallin e njsive t ndrtuara brenda zonave t stimuluara. N kt proces kan marr pjes 4200 subjekte t interesuara dhe 94 persona t stimuluar. Ndrkoh nga ALUIZNI jan ndrmarr hapat e nevojshm procedural pr verifikimin e gjendjes juridike dhe n terren t zonave t stimuluara, duke prditsuar gjendjen me elementet urbanistike dhe ligjore pr 32 zona.

1.6.6 Investimet e huaja N vitin 2010 Kuvendi ka miratuar ligjin nr. 10316/2010 Pr disa ndryshime n ligjin pr

investimet e huaja, i cili ka materializuar njkohsisht edhe nj ndr prioritet e Qeveris Shqiptare, t fokusuar n prmirsimin e klims s prgjithshme t biznesit, nprmjet thithjes s investimeve t huaja. Ligji parashikon kushtet dhe procedurat pr dhnien e mbrojtjes s posame shtetrore, investimeve t huaja, n rastet kur pr shkak t konflikteve gjyqsore me pal t treta private, pengohet gjyqsish realizimi i investimit t huaj ose ushtrimi i veprimtaris ekonomike q buron apo lidhet me t.

Mbrojtja e posame shtetrore prfshin mbrojtjen juridike civile, q qeveria u jep investimeve t huaja, n rastet kur, pr shkak t konflikteve gjyqsore me pal t treta private, pengohet gjyqsish realizimi i investimit t huaj ose ushtrimi i veprimtaris ekonomike, q buron apo lidhet me t. Mbrojtja parashikon zvendsimin me t drejta t plota t investitorit t huaj nga ana e shtetit shqiptar n konfliktin juridiko-civil me pal t treta private. Me an t institutit t mbrojtjes s posame shteti bhet garant 100% i investimeve t huaja.

1.7 Zbatimi i vendimeve prfundimtare t brendshme dhe t GJEDNJ-s Me qllim rritjen e efektivitetit t sistemit t ekzekutimit t vendimeve t forms s prer, jan

marr masat pr krijimin e nj shrbimi prmbarimor, efektiv dhe efikas. Reforma m e rndsishme sht miratimi i ligjit nr. 10 031, dat 11.12.2008 Pr shrbimin prmbarimor gjyqsor privat, q prezantoi sistemin e dyfisht t ushtrimit t Shrbimit Prmbarimor Gjyqsor, sipas t cilit funksioni prmbarimor kryhet edhe nga operator privat t testuar dhe certifikuar pr kt qllim. Fillimisht jan certifikuar nga Ministria e Drejtsis rreth 70 prmbarues privat, t cilt ushtrojn funksionet e tyre

31 Kjo e drejt i sht kufizuar pr shkak t shfuqizimit t shkronjs t nenit 7 t ligjit nr. 7665, dat 21.1.1993 Pr zhvillimin e zonave q kan prparsi zhvillimin e turizmit, t ndryshuar. 32 Kjo gj q nuk sht br edhe sot, pasi nuk ka prfunduar inventarizimi i prons shtetrore dhe transferimi i saj n njsit e qeverisjes vendore. 33 Mungesa e studimeve specifike n zbatim t shkronjs a t piks 3 t vendimit t Kshillit t Ministrave nr. 88, dat 1.3.1993 Pr miratimin e zonave q kan prparsi zhvillimin e turizmit, t ndryshuar.

4341

konform prcaktimeve t bra n ligjin nr. 10031/2008. E ardhmja mbart vizionin pr kalimin gradualisht n nj sistem shrbimi prmbarimor privat dhe pr kt qllim n mars 2012, Kuvendi miratoi nj ndryshim n ligjin Pr shrbimin prmbarimor privat. Sipas ktij ndryshimi, personat, t cilt kan qen prmbarues gjyqsor n Shrbimin Prmbarimor Gjyqsor Shtetror n datn 30.12.20011 prjashtohen nga detyrimi i dhnies s provimit t kualifikimit. Ky ndryshim bazohet n faktin q n shrbimin prmbarimor gjyqsor shtetror, ka prmbarues gjyqsor me eksperienc t gjat n detyrn e tyre, t cilt u jan nnshtruar kualifikimeve dhe trajnimeve t vazhdueshme.

Deri n maj 2012 raporti i prmbaruesve gjyqsor privat ndaj atyre shtetror ishte 33 % ndaj 66% bazuar n numrin e 56 prmbaruesve privat aktiv ndaj 130 prmbaruesve shtetror. N maj 2012, u implementua faza e dyt e reforms, sepse 50% t shrbimit shtetror u liberalizua, duke kaluar n tregun privat stafin e tij. Me certifikimin e majit 2012, jan 117 prmbarues privat t certifikuar prball 67 prmbaruesve shtetror. Raporti i tyre sht 64 % me 36 % n favor t shrbimit prmbarimor privat.

Megjithat, sistemi prmbarimor privat sht n hapat e par dhe duhet konsoliduar q t veproj n mnyr uniforme n tri drejtime: i) n drejtim t trajnimit t tyre; ii) n drejtim t monitorimit dhe kontrollit; dhe iii) n drejtim t prdorimit t sistemit elektronik t menaxhimit t shtjeve ALBIS.

Nga analizimi i vendimeve t GJEDNJ-s, n kuadr t shtjeve q kan si objekt pretendimet e ankuesve shtetas shqiptar pr mosekzekutimin e vendimeve gjyqsore t forms s prer, q lidhen me t drejtat e ish-pronarve pr kthimin apo kompensimin e prons n zbatim t ligjit nr. 9235, dat 29.7.2004 Pr kthimin dhe kompensimin e pronave, t ndryshuar sht konstatuar se cenimi i t drejts s prons ndaj subjekteve shqiptare ka ardhur si pasoj e pengesave dhe vshtirsive pr realizimin e procesit t kthimit dhe t kompensimit t pronave.

Ka nj sr faktorsh 34 q ka ndikuar n mosekzekutimin e vendimeve t brendshme prfundimtare t lidhura si me kuadrin ligjor, ashtu edhe me organizimin institucional dhe strukturor n sektort e kthimit dhe t kompensimit t prons, t regjistrimit t pronave dhe n sigurimin e mjeteve juridike efektive t mbrojtjes, pr rastet e mosekzekutimit t vendimeve prfundimtare gjyqsore.

1.8 Korrupsioni dhe strategjia antikorrupsion Nj nga drejtimet kryesore politike t qeverisjes aktuale shqiptare sht lufta kundr

korrupsionit. Pr kt qllim Qeveria Shqiptare ka miratuar nj sr dokumentesh politike, si: Strategjin Kombtare pr Zhvillim dhe Integrim, Strategjin Ndrsektoriale pr Parandalimin e Luftn kundr Korrupsionit dhe pr nj Qeverisje Transparente etj. N SKZHI prcaktohen qart sfidat q ka Qeveria Shqiptare n luftn kundr ktij fenomeni, si dhe prparsit themelore q jan pjes prbrse t Strategjis Ndrsektoriale kundr Korrupsionit. N zbatim t SKZHI-s sht miratuar vendimi i Kshillit t Ministrave nr. 1561, dat 3.10.2008 Pr miratimin e strategjis ndrsektoriale pr parandalimin e lufts kundr korrupsionit dhe pr nj qeverisje transparente, 2008-2013.

N kt dokument strategjik prmendet edhe reforma n t drejtn e pronsis. Por kjo strategji ashtu sikurse dhe plani i veprimit ezauron vetm shtjen e reformimit t sistemit t regjistrimit t pasurive t paluajtshme dhe shtje t integritetit t agjencive shtetrore me funksione n t drejtat e pronsis. Rrjedhimisht, Strategjia Antikorrupsion i referohet vetm nnshtjeve t mposhtme:

- forcimi dhe prmirsimi i ligjit aktual; - forcimi dhe plotsimi i kuadrit nnligjor n fushn e regjistrimit t pronave; - prmirsimi i statusit dhe trajtimit t punonjsve t ZRPP-s; - prfundimi i sistemit t regjistrimit t pasurive t paluajtshme; - shtrirja e informatizimit t sistemit; - transparenca dhe integriteti n zbatimin e reforms s kthimit e kompensimit t pronave t

paluajtshme;

34 T till faktor jan mungesa e koordinimit ndrinstitucional n qarkullimin e dokumentacionit dhe e ndrveprimit e arkivave t secilit prej tyre, si dhe fragmentarizmi i kuadrit ligjor pr pronat dhe mosprfundimi i procesit t regjistrimit fillestar i pasurive t paluajtshme n t gjith territorin e vendit.

4342

- transparenca dhe integriteti n zbatimin e reforms s legalizimit t pronave t paluajtshme dhe futja e tyre n qarkullimin ekonomik e civil;

- mas konkrete e parashikuar n planin e veprimit n zbatim t ksaj strategjie sht implementimi i sistemit t kompjuterizuar t regjistrimit t pronave.

1.9 Digjitalizimi i informacionit t prftuar nga institucionet e t drejtave t pronsis Lufta kundr krimit t organizuar dhe korrupsionit mbeten prparsi absolute, m madhorja e

drejtimeve politike t Qeveris Shqiptare. Nj nga masat kryesore pr luftn kundr ktij fenomeni, sht digjitalizimi i shrbimi t sistemit t pasurive t paluajtshme dhe i shrbimeve t tjera dhe aksesi i publikut n to. Marrja e ksaj mase lidhet me shqetsimin e vazhdueshm t mungess n dokumentacionin e pronave, mosrakordimet n harta dhe proceset gjyqsore. Me sistemin e ri t digjitalizimit do t arrihet nj cilsi m e lart n regjistrimin e gjith dokumentacionit mbi pronn. Pr rrjedhoj dhe zhvillimi i nj software-i t prshtatshm krijon lehtsi pr t tr prdoruesit, n radh t par pr punonjsit e organeve shtetrore q punojn me kt dokumentacion, si edhe pr publikun.

Aktualisht, digjitalizimi ka prfunduar n institucionin e ALUIZNI-t, por po punohet q publiku t ket akses. Ndrsa n sistemin e regjistrimit t pasurive t paluajtshme digjitalizimi sht n proces. Digjitalizimi i sistemit t regjistrimit t pasurive t paluajtshme pritet t siguroj nj sistem t plot pr nj aplikim t vetm nga burime t ndryshme informacioni, por dhe pr prpunimin e t dhnave, si gjat regjistrimit fillestar ashtu edhe gjat pasqyrimit t transaksioneve t mvonshme (arkiva, kartela e pasuris s paluajtshme dhe harta treguese e regjistrimit, si n letr edhe digjitale).

Edhe n AKKP, sistemi i digjitalizmit t arkivit lidhur me vendimet e marra n vite nga Komisionet e Kthimit dhe Kompensimit t Pronave ish-Pronarve, si edhe AKKP-s sht n proces. Ky proces synon t pasqyroj n formatin digjital jo vetm vendimet, por dhe pozicionin gjeografik t pasuris n hartn kadastrale prkatse t zons.

1.10 Planifikimi kombtar i territorit Procesi i planifikimit t territorit n Republikn e Shqipris rregullohet nga legjislacioni n

fuqi35, i cili prcakton shprehimisht 5 autoritete prgjegjse n nivel kombtar dhe vendor, pr shtjet e planifikimit t territorit36.

Agjencia Kombtare e Planifikimit t Territorit sht krijuar n vitin 2009 37 dhe filloi funksionimin n mars t vitit 2010. AKPT-ja sht agjencia prgjegjse q siguron zbatimin e strategjis kombtare, nprmjet koordinimit t t gjitha niveleve qeverisse, n prputhje me legjislacionin dhe sipas praktikave m t mira ndrkombtare. AKPT-ja sht pik referimi pr autoritetet kombtare dhe vendore t planifikimit, profesionistt dhe zhvilluesit, si dhe pr qytetart.

Deri m sot, AKPT-ja ka realizuar hartimin e akteve t nevojshme nnligjore, rregullore dhe manuale pr planifikimin e territorit n Shqipri. Gjithashtu, jan organizuar trajnime pran njsive t qeverisjeve vendore n lidhje me hartimin e instrumenteve t planifikimit, n zbatim t ligjit pr planifikimin e territorit.

1.11 T drejtat e pronsis dhe perspektiva gjinore Studime t UNWOMEN-it tregojn se Shqipria duhet t bj m shum pr t respektuar ashtu

si duhet t drejtat pronsore t grave. T dhnat e grumbulluara nga kto studimet tregojn se gjendja e grave n zonat rurale sht m e pafavorshme. Faktort kryesor q kan kontribuuar n kt situat jan njohurit e kufizuara t grave mbi t drejtat e tyre t pronsis, problematikat dhe mangsit n legjislacion (si sht rasti i bashkjetess), pasaktsit n praktikat gjyqsore dhe administrative, si dhe

35 Ligjin nr. 10 119, dat 23.4.2009 Pr planifikimin e territorit, i ndryshuar dhe akteve nnligjore n zbatim t tij. 36 Autoritetet kombtare t planifikimit jan: Kshilli i Ministrave, Kshilli Kombtar i Territorit, Agjencia Kombtare e Planifikimit t Territorit, do ministri, do organ tjetr publik qendror, q ka detyra dhe prgjegjsi n planifikimin e territorit, sipas legjislacionit n fuqi, si dhe do organ tjetr, q sht n varsi t tyre apo t Kshillit t Ministrave, kur i jan deleguar apo nndeleguar detyra e prgjegjsi t caktuara pr planifikimin e territorit dhe kontrollin mjedisor. Autoritetet vendore t planifikimit jan bashkia, komuna, qarku. 37 Me vendimin e Kshillit t Ministrave nr. 1190, dat 13.11.2009 Pr organizimin dhe funksionimin e Agjencis Kombtare t Planifikimit t Territorit.

4343

mungesa e monitorimit t zbatimit t ligjit pr respektimin e barazis gjinore. Kjo situat duhet prmirsuar prmes garantimit dhe zhvillimit t t drejtave pronsore t grave. Nevojiten prmirsime n legjislacion, rritje e aksesit t grave n institucionet pr t drejtat e pronsis, monitorimi i zbatimit t legjislacionit, trajnime t stafeve qendrore dhe lokale, q merren me t drejtat e pronsis, fushata sensibilizuese pr informimin dhe promovimin e t drejtave t grave. Kto masa do t planifikohen n prputhje edhe me Strategjin Kombtare pr Barazin Gjinore dhe Reduktimin e Dhuns me Baz Gjinore e Dhuns n Familje38 dhe planin e saj t veprimit.

KAPITULLI II

VIZIONI DHE QLLIMET STRATEGJIKE - Vizioni N nj rend shoqror t lir, t zhvilluar dhe demokratik prona konsiderohet si nj nga t drejtat

themelore t njeriut. Zgjidhja e shtjeve t prons do t jet nj garanci pr vnien n vend t padrejtsive t s kaluars, duke respektuar kt t drejt pr do individ dhe familje shqiptare, si dhe pr personat juridik. Bazuar n arritjet e deritanishme dhe potencialet e rritjes s vendit, n prputhje me vizionin e prcaktuar n Strategjin Kombtare pr Zhvillim dhe Integrim, Strategjia Ndrsektoriale e Prons prcakton vizionin e mposhtm pr vitet e ardhshme:

Shqipria do t jet nj vend i zhvilluar dhe shtet europian i konsoliduar i s drejts, i aft pr t garantuar edhe n praktik t drejtn e pronsis, si nj prej t drejtave themelore t njeriut, e siguruar prmes nj sistemi t rregulluar e t harmonizuar t pasurive t paluajtshme, q ofron tituj pronsie t qart e t sigurt pr kdo.

Trajtimi i shtjeve t prons do t udhhiqet nga parimet kushtetuese, q kan t bjn me sigurin juridike, interesin publik, shprblimin e drejt, si dhe nga parimet e drejtsis (ndershmris dhe barazis), t proporcionalitetit dhe t shtetit social n prputhje me standardet demokratike, t parashikuara n Kushtetut dhe n Konventn Europiane pr t Drejtat e Njeriut.

Vizioni do t materializohet nprmjet disa qllimeve strategjike, t cilat kan n themel reformimin e agjencive dhe proceseve mbi t drejtn e pronsis. Qllimet strategjike do t zbrthehen n politika reformuese pr t ofruar sigurin dhe qartsin e titujve t pronsis. Kto politika do t jen m t harmonizuara, t koordinuara dhe t planifikuara n nivel strategjik. Shtyllat baz do t jen digjitalizimi i informacionit dhe transparenca e veprimtaris, saktsia e veprimeve juridike dhe vendimeve q do t ndrmarrin agjencit shtetrore t ekzekutivit, por edhe gjykatat, ndjekja e proceseve prmes koordinimit ndrinstitucional bashkveprues me role dhe prgjegjsi t ndara, thjeshtim i procedurave administrative dhe gjyqsore, decentralizimi i kompetencave dhe respektimi i planifikimit t territorit, analiza t vijueshme t problematikave q hasen, monitorimi i vazhdueshm i zbatimit t ligjit dhe rishikimi i harmonizuar i legjislacionit. Zbatimi i qllimeve strategjike dhe i politikave prbrse t tyre do ti nnshtrohen vazhdimisht procesit t konsultimeve, jo vetm nga institucionet shtetrore, por edhe konsultimeve dhe asistencs s partnerve ndrkombtar dhe grupeve t interesit.

Do t prfundoj reformimi i ZRPP-s, si institucioni q regjistron titujt e pronsis dhe pasurit e paluajtshme, n drejtim t organizimit dhe t funksionimit t saj, pr ta shndrruar at n nj organizm t orientuar drejt shrbimit cilsor dhe efektiv pr klientin. Ky transformim do t bazohet n planin konkret t biznesit dhe strategjin afatmesme q do t prcaktoj vizionin e ardhshm, prioritetet dhe nivelin e nevojshm t investimeve. Procesi i regjistrimit sistematik fillestar n rang kombtar do t prfundoj brenda vitit 2013, n baz t kufijve administrativ t prcaktuar. Gjithashtu, do t krijohet nj regjistr elektronik publik i pasurive t paluajtshme. Regjistri elektronik i pasurive t paluajtshme do t krijohet prmes aktiviteteve t mirkoordinuara, duke shfrytzuar maksimalisht jo vetm kapacitetet vendase dhe burimet buxhetore, por edhe asistencn e projekteve ndrkombtare n proces. Procesi i digjitalizimit t informacionit t ZRPP-s do t jet gradual, fillimisht me zonat kadastrale t Tirans,

38 Miratuar me vendimin e Kshillit t Ministrave nr. 573, dat 16.6.2011.

4344

Durrsit dhe Elbasanit, pr t vijuar me t gjitha zonat e tjera. N kt kontekst, shtyll baz do t jet digjitalizimi i informacionit q krijon dhe shprndan ZRPP-ja, jo vetm si tipar modernizues i shrbimit, por edhe si premis pr shrbime transparente. Rezultat i ksaj reforme do t jet jo vetm komunikimi on-line dhe eliminimi i mbivendosjes s titujve, por mbi t gjitha siguria dhe qartsia e titujve t pronsis q regjistrohen dhe lshohen nga ZRPP-ja. Gjithashtu, sistemi digjital i ZRPP-s do t ndrlidhet edhe me bazat e tjera elektronike t t dhnave shtetrore. Reforma e par n kt drejtim i prket shrbimit noterial, duke e shndrruar at n One stop shop. Kjo reform ka filluar n Tiran, Durrs dhe Elbasan dhe shum shpejt do t shtrihet n t gjith territorin e vendit.

Gjithashtu, nn kt vizion do t adresohet n mnyr prfundimtare shtja e njohjes, kthimit dhe kompensimit t pronave pr subjektet e shpronsuara. Brenda vitit 2014 do t finalizohet procesi administrativ i shqyrtimit pr rreth 7000 dosjet e mbetura, nprmjet rishikimit dhe miratimit t procedurave t thjeshtuara pro forma dhe prima facia. Kto ndryshime do t shoqrohen edhe me monitorimin e zbatimit t ligjit n gjykata nprmjet ushtrimit t inspektimeve tematike nga MD-ja pr t verifikuar rastet e mbivendosjes n afat t krkesave t reja. Paralelisht, do t punohet pr evidentimin e t gjitha detyrimeve q ka shteti pr subjektet e shpronsuara n funksion t dhnies prparsi t rasteve urgjente, sipas rekomandimeve t organizmave t Kshillit t Europs. Nga ana tjetr, ky evidentim do ti shrbej edhe krijimit t nj skeme prfundimtare kompensimi t plot brenda vitit 2013. Kompensimi n vler t plot i prons te pronari i ligjshm me qllim rehabilitimin trsisht t pasojave t veprimeve t padrejta sht sfida q Qeveria Shqiptare do t prballoj dhe elsi i suksesit pr garantimin e t drejts s pronsis. Krijimi i skems efektive t kompensimit do t bazohet n nj analiz t kujdesshme t inventarit t pasurive n pronsi t shtetit. Pik qendrore e ksaj analize do t jet reformimi i metodiks s harts s vlers s pasurive t paluajtshme, pr t nxjerr vlern e pasurive bazuar n vlern reale t tregut. Gjithashtu, do t mbahen n konsiderat edhe shtjet e planifikimit t territorit kombtar, rajonale dhe vendore t zhvillimit, pr t siguruar qndrueshmri dhe zhvillim t tregut t toks. Edhe n kt shtje digjitalizimi i informacionit dhe prdorimi i hartave t prmirsuara pr regjistrimin e krkesave do t ken vmendjen e duhur, si premis modernizimi dhe saktsie pr informacionin paralelisht me rritjen e transparencs s shrbimit dhe shmangies s korrupsionit.

Pr sa i prket legalizimit, proceset e ALUIZNI-t do t prmirsohen dhe prfundohen, n mnyr q pasurit t legalizohen dhe t regjistrohen edhe n ZRPP. Pr rreth 80 mij ndrtime t paligjshme, t krijuara pas afatit ligjor t vitit 2006, sht vendosur q ndrtimet e gjendura n zonat ku planet urbanistike/territoriale jan miratuar do t legalizohen, ndrsa ndrtimet e tjera do t prishen. Parandalimi i ndrtimeve t reja t paligjshme do t mbshtetet me prfundimin e planeve rregulluese, me procedura m t hapura dhe m efiente pr dhnien e lejeve, duke prfshir edhe nj regjistr t veant n ZRPP pr regjistrimin e lejeve t ndrtimit dhe pr forcimin e kontrollit dhe t procesit t prishjes.

N vijim, ekzekutimi efektiv dhe pa barriera i vendimeve gjyqsore dhe titujve ekzekutiv q kan t bjn me pronn, konsolidimi i performancs s shrbimit prmbarimor gjyqsor shtetror dhe privat, konsolidimi i sistemit gjyqsor dhe finalizimi i t gjitha proceseve t prkohshme t prons jan sfida t tjera, q parashikohen t realizohen n nj periudh afatmesme dhe afatgjat. Te proceset e prkohshme kan rndsi t qensishme procesi i legalizimit t ndrtimeve informale dhe procesi i lirimit t banesave. Legalizimi i ndrtimeve informale do t prshpejtohet nprmjet zbatimit t procedurave t reja t decentralizimit t kompetencave. Gjithashtu, do t bashkpunohet me organet e qeverisjes vendore pr zbatimin korrekt t legjislacionit q parandalon ndrtimet e reja informale. Ndrsa procesi i lirimit t banesave do t vijoj me programet e strehimit social, si dhe me identifikimin e mjeteve nxitse n prputhje me jurisprudencn e Gjykats Kushtetuese nn parimin e shtetit social, duke siguruar q grupet vunerabl t marrin mbshtetjen e nevojshme dhe q standardet ndrkombtare t respektohen.

Vizioni qeveritar pr reformimin e t drejtave t pronsis, do t mbaj n konsiderat t veant edhe zbatimin efikas t legjislacionit pr mbrojtjen e investimeve t huaja, te t cilat, padyshim krahas mbrojtjes s posame shtetrore, do t ndikojn edhe masat e tjera pr sigurin dhe qartsin e titujve t pronsis.

4345

Teknologjia e re do t futet pr t prmirsuar aksesin dhe menaxhimin e informacionit. Digjitalizimi i informacionit pr t drejtat e prons sipas infrastrukturs kombtare t t dhnave gjeohapsinore dhe standardeve t sistemeve t informacionit gjeografik (GIS), si dhe zhvillimi i procedurave t aplikimit elektronik (e-shrbimeve) do t jen elementt thelbsore pr shrbime publike t shpejta, t besueshme, q jan t lira nga ndikimi i paligjshm. Administrimi dhe menaxhimi i mir i t dhnave gjeohapsinore mund t prdoret, gjithashtu, n fusha t tjera si planifikimi i territorit, infrastruktura, taksat, prdorimi i toks, menaxhimi i burimeve natyrore dhe aplikimi i standardeve t tjera IKDHGJ/GIS, dhe mund t zhvillohen n prputhje me Strategjin Ndrsektoriale t Shoqris s Informacionit dhe standardet e direktivs INSPIRE. T gjitha politikat dhe aktivitetet do t monitorohen nga strukturat e planifikuara posarisht nga kjo Strategji, si pjes e mekanizmit monitorues, t cilat jan: i) Grupi ndrinstitucional i puns; ii) Grupi kshillimor39; dhe iii) Drejtoria e Koordinimit t shtjeve t Pronsis. Kjo e fundit, do t monitoroj dhe koordinoj n mnyr t vazhdueshme veprimtarit e parashikuara n Strategjin e Prons.

- Qllimet strategjike N terma konkret, vizioni qeveritar mbi t drejtat e pronsis do t realizohet nprmjet

qllimeve strategjike, t cilat mbajn n konsiderat tipologjin e shtjes, duke br dallimin mes proceseve t prkohshme (kthim/kompensimin e pronave, vlefshmrin e titujve t pronsis ose legalizimin e ndrtimeve informale) dhe proceseve t prhershme (regjistrimi i pasurive t paluajtshme dhe zbatimi i vendimeve gjyqsore), n mnyrn e caktimit t masave dhe parimeve prkatse pr adresimin e tyre. Qllimet strategjike, n mnyr t prmbledhur konsistojn n:

1. Prfundimi 100% i regjistrimit fillestar sistematik kombtar brenda vitit 2013, krijimi i regjistrit elektronik publik t pasurive t paluajtshme t konsoliduar dhe prmirsimi i funksioneve t ZRPP-s.

2. Prfundimi 100 % i proceseve t prkohshme t nivelit kombtar; i njohjes s pronsis s subjekteve t shpronsuara brenda 2014-s, i lirimit t shtpive t ish-pronarve brenda vitit 2017, i legalizimit t ndrtimeve informale brenda vitit 2013, si dhe i verifikimit t titujve t pronsis brenda vitit 2013.

3. Krijimi i nj skeme efektive unike kompensimi brenda vitit 2013 dhe fillimin e zbatimit t saj bazuar n nj fond fizik dhe financiar t konsoliduar pr subjektet e shpronsuara edhe nprmjet reformimit t metodiks s vlersimit t pronave t paluajtshme sipas vlers s tregut dhe n procesin e inventarizimit t pronave shtetrore.

4. Forcimi i sistemit t t drejtave t pronsis dhe mbrojtjes s tyre deri n fazn e ekzekutimit sipas standardeve t GJEDNJ-s n prputhje me Strategjin Ndrsektoriale t Drejtsis, me qllim rritjen e siguris mbi pronn e fituar me ligj dhe t investimeve mbi t, si dhe t dinamizmit t tregut t toks brenda vitit 2020.

5. Modernizimi dhe prmirsimi i informacionit, nprmjet digjitalizimit 100% t sistemeve q kan informacion pr pasurit e paluajtshme, prfshir hartat, sipas standardeve t direktivs INSPIRE, n funksion t prfitimit nga kapacitetet e IKDHGJ-s, deri n vitin 2020.

Qllimet e msiprme strategjike do t prshkohen edhe nga parimi i qeverisjes s mir, prmes lufts ndaj korrupsionit dhe fenomeneve t tjera negative, q pengojn zhvillimin e integrimin e vendit dhe garantimin e funksionimit t shtetit t s drejts. Ky parim sht gjithprfshirs te qllimet, sepse prbn premis baz pr shrbim cilsor ndaj qytetarit dhe rritjen e besimit publik tek autoritetet shtetrore. Qndrimi qeveritar kundr korrupsionit dhe fenomeneve t tjera negative jan trajtuar n Strategjin Qeveritare Antikorrupsion, e cila prfshin prmirsimin e kuadrit ligjor pr t ndaluar konfliktin e interesave, deklarimin e pasurive etj., si dhe forcimin e mekanizmave t kontrollit (inspektoratet). Prve ksaj, kjo Strategji siguron mjete t tilla si komunikim dhe akses m t mir mes agjencive shtetrore dhe bazave t t dhnave t tyre, dhe lejon sistemet elektronike t reduktojn kontaktet e qytetarve me zyrtart q merren me shtjet e prons. Nga ana tjetr, prioritetet strategjike

39 Shih kapitullin V.

4346

do t prshkohen nga perspektiva gjinore pr t mundsuar aksesin e grave dhe kontrollin e tyre mbi burimet produktive dhe ekonomike n funksion t fuqizimit t tyre. Shqipria sht pal n Konventn Ndrkombtare pr t Drejtat Ekonomike, Sociale dhe Kulturore dhe i Konvents CEDAW. Kjo Konvent dhe Rekomandimi i Prgjithshm 21 i Komitetit t CEDAW-s mbi martesn dhe marrdhniet familjare garantojn t drejtat e grave pr t marr pjes dhe pr t prfituar mbi baza t barabarta me burrat, duke vn theks t veant tek e drejta e grave pr t zotruar, menaxhuar, gzuar dhe disponuar prona. Kjo e drejt, si ka nnvizuar Komiteti sht thelbsore pr t drejtn e nj gruaje pr t gzuar pavarsi financiare dhe sht kye pr aftsin e saj pr t siguruar mjetet e jetess dhe strehim, si dhe ushqyerje t mjaftueshme pr vete dhe familjen e saj.

KAPITULLI III

POLITIKAT

N kt kapitull do t trajtohen politikat kryesore q do t ndrmerren pr zbrthimin e qllimeve strategjike bazuar n vizionin e prcaktuar. Prcaktimi i politikave nuk bazohet vetm n renditjen e thjesht t tyre, por edhe n harmonizimin e politikave kryesore me njra-tjetrn, si edhe lidhja e tyre pr arritjen e qllimeve strategjike t prcaktuara. Nse nj politik e veant nuk sht prcaktuar ende plotsisht, strategjia do t prfshij referenc pr zhvillimin e ardhshm t ksaj politike, bazuar n informacion t sakt dhe t mjaftueshm, prmes nj procesi t hapur konsultimi. N kt kontekst, nj rol vendimtar ka Drejtoria e re e Koordinimit t shtjeve t Pronsis, s cils me ligj, i jepet funksioni i koordinimit dhe i monitorimit t politikave q lidhen me njohjen, kthimin e kompensimin e pronave, regjistrimin e titujve t pronsis, si dhe me analizimin e prmirsimin e legjislacionit n fuqi.

Politikat dhe zbatimi i programeve do t hartohen nprmjet nj procesi q siguron t drejtat e pronsis me qllim zhvillimin efikas dhe t qndrueshm t prons, pa dmtuar mjedisin, dhe n interes t publikut t gjer. Ato do t synojn krijimin e procedurave ligjore t drejta dhe transparente pr pronsin e prons dhe planeve hapsinore n mnyr t integruar, n funksion t privatizimit t prons shtetrore, si dhe pasurive t paluajtshme n trsi, sipas parimit t shtetit t s drejts. Midis tyre, do t ket procese t veanta q ZRPP-ja t regjistroj tituj t sigurt e t qart me forc ligjore pr t garantuar pronn nprmjet zbatimit t ligjit.

N funksion t ktyre qllimeve, politika pr regjistrimin e pasurive t paluajtshme dhe ZRPP-ja, sht ta reformoj at n drejtim t organizimit dhe t funksionimit t saj, pr ta shndrruar at n nj institucion t orientuar drejt shrbimit cilsor dhe efektiv pr klientin. Miratimi i ligjit nr. 33/2012, si kuadr ligjor/rregullator pr kt politik, ka iniciuar procesin e transformimit t ZRPP-s n institucion me vetfinancim, me nj bord mbikqyrs, i cili ndihmon dhe mbikqyr transformimin dhe administrimin efektiv n t ardhmen. Transformimi i mtejshm i ZRPP-s do t bazohet n nj plan biznesi t miratuar dhe n nj strategji afatmesme, q do t finalizohet brenda vitit 2012. Gjithashtu, do t ndrmerren programe pr prfundimin e procesit t regjistrimit sistematik fillestar n rang kombtar brenda vitit 2013, duke prfshir edhe prcaktimin prfundimtar t kufijve administrativ pr ato zona kadastrale ku qartsimi sht i nevojshm. Prfundimi i regjistrimit t par sht ndoshta hapi m i rndsishm pr prmirsimin e t drejtave pronsore dhe pika nga e cila do t fillojn reformat e tjera. Ligji nr. 33/2012 prmban dispozita n lidhje me bazn ligjore pr prfundimin e regjistrimit t par, q do t lehtsoj regjistrimin e qart t titujve t pronsis dhe parashikime pr azhurnimin dhe prmirsimin e t dhnave ekzistuese t ZRPP-s. Miratimi i akteve nnligjore sht nj prioritet pr vitin 2012.

Reforma, gjithashtu, prfshin krijimin e regjistrit elektronik publik t pasurive t paluajtshme nprmjet digjitalizimit t informacionit q krijon dhe shprndan ZRPP-ja. Ky informacion do ti shrbej jo vetm efiencs n shkmbimin e t dhnave midis shtetit dhe klientit, por edhe kontrollit t tyre nprmjet krijimit t nj portali on-line ku klientt do t ken akses t drejtprdrejt dhe do t mund t kontrollojn t dhnat dhe statusin e trajtimit t krkesave t depozituar pran zyrave t regjistrimit. Kto politika do t frymzohen nga parimi i transparencs, i lufts kundr korrupsionit dhe parimi i modernizimit t biznesit.

4347

Lidhur me kthimin dhe kompensimin pr subjektet e shpronsuara, politika reflekton vizionin dhe prioritetin qeveritar pr finalizimin e procesit t njohjes s pronsis subjekteve t shpronsuara brenda vitit 2014 dhe fillimin e zbatimit t nj skeme solide kompensimi t plot. Kjo skem kompensimi do t hartohet dhe miratohet brenda vitit 2013 prmes nj politike shumplanshe, q lidhet me nxjerrjen e faturs dhe detyrimeve q ka shteti ndaj subjekteve t shpronsuara, sikundr edhe nj rishikim i opsioneve dhe zgjidhjeve t mundshme. Fatura financiare dhe opsionet prkatse do t nxirren dhe vlersohen nga digjitalizimi trsor i regjistrit kombtar t pasurive t paluajtshme, prfundimi i krkesave administrative me an t procedurave t thjeshtuara pro forma dhe prima facia, prdorimi i teknologjis s prditsuar dhe hartat pr t identifikuar pozicionin gjeografik t krkesave n lidhje me t drejtat origjinale t pronsis, njoftimi publik i lists s t gjitha vendimeve t AKKP-s ndr vite, t konsoliduara me ecurin e tyre n gjykata, reklamimi i rezultateve t lists nga publiku dhe shqyrtimi i ankesave t mundshme mbi listn, reformimi i harts s vlers sipas tregut, plotsimi dhe konsolidimi i fondit fizik t kompensimit me procesin integrues t planifikimit t territorit dhe prllogaritja e vlers s kompensimit fizik dhe detyrimeve ekzistuese gjat periudhs 1993-2012. Kjo fatur dhe analiza e opsioneve do ti shrbej miratimit t nj skeme kompensimi t prshtatshme n afate kohore dhe n funksion t kompensimit t plot t subjekteve t shpronsuara. N lidhje me politikn e lirimit t objekteve nga banort aktual n favor t subjekteve t shpronsuara, sht parashikuar nj program i veant pr strehim social, n prputhje me jurisprudencn e Gjykats Kushtetuese dhe standardet ndrkombtare, nn parimin e shtetit social, duke u kujdesur pr t mbrojtur grupet vulnerabl.

Qeveria, gjithashtu, ka vendosur t prfundoj plotsimin e dokumentacionit t pronsis mbi tokn bujqsore dhe t rishikoj plotsisht titujt e pronsis pr t identifikuar ndonj abuzim t ndodhur. Si pjes e ksaj politike, kuadri ligjor s fundmi ka ndryshuar, duke prmirsuar kriteret pr vlefshmrin e titujve t pronsis, kontrollin e procesit pr t siguruar pajtueshmrin me ligjin, si dhe plotsimin e dokumentacionit t nevojshm ligjor pr qllime t regjistrimit. Hartimi i mtejshm i akteve nnligjore dhe zbatimi i tyre do t ndihmoj pr t prfunduar kt proces t prkohshm dhe do t lejoj futjen n treg t toks, me tituj t qart pronsie, mundsin e pronarve pr t prdorur t drejta t plota t pronsis, si dhe pr t prfituar nga projektet pr zhvillimin bujqsor.

Me qllim prfundimin e procesit t legalizimit, do t kryhet nj rishikim i legjislacionit pr t prmirsuar performacn e ALUIZNI-t dhe pr t prfunduar procesin e legalizimit, duke prfshir edhe regjistrimin e ndrtesave/parcelave t toks n ZRPP. Rishikimi i legjislacionit do t reflektoj edhe politikn pr 80 000 ndrtimet e paligjshme t krijuara pas afatit ligjor, me qllim q ndrtesat e gjendura n zonat ku planet urbanistike/territorial jan miratuar t legalizohen dhe t integrohen me territorin urban. Parandalimi i ndrtimeve t paligjshme n t ardhmen do t mbshtetet me integrimin e planeve rregulluese, me procedurat m t hapura dhe m efektive t lejeve t ndrtimit, duke prfshir edhe nj regjistr t veant n ZRPP pr regjistrimin e lejeve t ndrtimit, si dhe me forcimin e proceseve t kontrollit dhe t prishjes.

Lidhur me forcimin e sistemit t t drejtave t pronsis dhe mbrojtjes s tyre deri n fazn e ekzekutimit, politikat jan prcaktuar n prputhje me vendimin e Kshillit t Ministrave nr. 350/2011 Pr miratimin e planit t veprimit pr zgjidhjen e problematiks s shtjeve t pronsis, e identifikuar n Memorandumin e Komitetit t Ministrave t Kshillit t Europs. Do t ndrmerret politik e veant pr reduktimin e mbingarkess s gjykatave dhe zvarritjeve t shtjeve gjyqsore mbi shtjet e vendimeve administrative t AKKP-s. Kjo politik do t realizohet me disa aktivitete, midis t cilave jan reformimi i Kodit t Procedurs Civile pr shqyrtimin e shpejt t ktyre shtjeve, njoftimin on-line t palve, rritjen e prdorimit t teknologjis pr komunikimin dhe shkmbimin e informacionit dhe pr gjykimin me gjyqtar t vetm t ktyre shtjeve.

N lidhje me planifikimin e territorit, AKPT-ja do t hartoj dhe/ose bashkrendoj procesin e harmonizimit pr prgatitjen e akteve ligjore dhe nnligjore n fushn e planifikimit t territorit n Shqipri n prputhje me legjislacionin n fuqi, si dhe dokumentet strategjik