Хураангуй үржүүлэхийн томьёог ашиглан бодоод үг үүсгэ

а2-9

(a-b)3(x+1)2

a3+b3

(x-10)2(a-3)(a+3)

(x-2)(x+2)

(a-b)(a2+ab+b2)x2+2x+1

a3+3a2b+3ab2+b3

x2-20x+100Ал

геб

бу рын

хай

тар

(a-3)(a+3) x2+2x+1(a-b)(a2+ab+b2)(x-2)(x+2) a3+3a2b+3ab2+b3x2-20x+100

Ал геб рын бу тар хай

“Рационал

илэрхийллийн

адилтгал хувиргалт”

• Зохион байгуулалт - 1 мин• Зорилго тавих - 1мин• Өмнөх мэдлэгийг бататгах -

3мин• Сэдэлжүүлэх асуудал

шийдвэрлэх - 5 мин• Шинэ мэдлэг бүтээх ,тайлбарлах

-5 мин• Сурагчдын бие даасан үйл

ажиллагаа - 20 мин• Дүгнэлт - 5 мин

Хураангуй үржүүлэхийн томъѐонуудыг бутархай

илэрхийллийг хялбарчлах, утгыг олох, хураах,

алгебрийн бутархай дээр үйлдэл гүйцэтгэхэд

хэрэглэх чадвар дадал эзэмшүүлэх.

Хичээлийн зорилт

Сэргээн санах

нэмэхдээ хасахдаа

Ижил

хуваарьтай

алгебрын

бутархай

тэдгээрийн

хүртвэрүүдийг нэмж

хуваарийг хэвээр

үлдээнэ.

хасагдагч бутархайн

хүртвэрээс хасагч

бутархайн хүртвэрийг

хасаж хуваарийг хэвээр

үлдээнэ.

Ижил бус

хуваарьтай

алгебрын

бутархай

Тэдгээрийг ижил

хуваарьтай болгох буюу

ерөнхий хуваарьтай

болгоно.

Тэдгээрийг ижил

хуваарьтай болгох буюу

ерөнхий хуваарьтай

болгоно.

Ижил бус хуваарьтай алгебрын бутархайнуудыг нэмэх, хасах дүрэм

• Ижил биш хуваарьтай алгебрын бутархайнуудыг нэмэхдээ /хасахдаа/ бутархайн үндсэн чанар ашиглан ижил хуваарьтай болгож, хуваарийг хэвээр үлдээж, хүртвэрүүдийг нэмнэ /хасна/.

Бутархайнуудыг ижил хуваарьт оруулахдаа:

1. Бүх бутархайн хуваариудыг үржигдэхүүн болгон задлах /цааш задрахгүй болтол/

2. Бутархайнуудын ерөнхий хуваарь буюу хуваариудын ХБЕХ-ийг олох

3. Бутархай бүрийг харгалзах тохируулах үржигдэхүүнээр үржүүлэн ижил хуваарьтай болгоно.

Жишээ нь:

Алгебрын бутархайг үржүүлэх дүрэм

Алгебрын бутархайг хуваах дүрэм

Хоёр рационал бутархайн үржвэрийг олохдоо:

Хоёр рациональ бутархайн ноогдворыг олохдоо:

Жишээ нь:

Тодорхойлолт:

• Үсэг буюу хувьсагчийн авч болох бүх утганд харгалзан тэнцүү утгатай байх алгебрын хоѐр өөр илэрхийллийг адилтгал тэнцүү илэрхийлэл гэнэ.

• Адилтгал тэнцүү хоѐр илэрхийллийг тэнцүүгийн тэмдгээр холбоход гарсан тэнцэтгэлийг адилтгалгэнэ.

• Аллгебрын илэрхийллийг түүнтэй адилтгал тэнцүү илэрхийллээр солих хувиргалтыг адилтгал хувиргалт гэнэ.

• Рациональ бутархайнуудын нийлбэр, ялгавар, үржвэр, ноогдворыг хүртвэр хуваарь нь олон гишүүнт байх бутархайгаар ямагт сольж болох ба энэ нь аливаа рациональ илэрхийллийг хүртвэр хуваарь нь олон гишүүнт байх бутархай дүрстэй бичиж болно. Үүний тулд гүйцэтгэх хувиргалтуудын дэс дарааллыг урьдчилан тогтоох хэрэгтэй.

• Алгебрийн бутархайн бүх үйлдэл оролцсон илэрхийллийг хялбарчлахдаа үйлдлийн дарааллыг зөв тогтоож, бутархайн үндсэн чанарыг мэдэж, бутархайг хураах, бутархайг ерөнхий хуваарьтай болгоход хураангуй үржүүлэхийн томъѐонуудыг ашиглана.

Рациональ илэрхийллийг хялбарчлах ажиллагааг:• Гинжин маягаар• Үйлдлүүдээр нь хэсэглэн бодох гэсэн хоѐр янзаар гүйцэтгэж болно.• Гинжин маягаар бодох нь нэг төрлийн үйлдлүүд олон оролцсон

илэрхийллийг бодоход бичлэг багатай, хялбар дөхөм ажиллагаатай байдаг.

• Үйлдлүүдээр хэсэглэж бодох нь олон үйлдэл оролцсон илэрхийллийг хялбарчлахад дөхөмтэй байна. Энэ үед илэрхийллийн хувиргалт гүйцэтгэх дэс дарааллыг тогтоох нь хамгийн чухал.

al.but. sur.mat.iin bodlogiin bodolt-3.docx

«Үүлийг хөөцгөөе!»

3

х (-8)

+ 43

+30 x (-2)

+ 40

: 10

– 42+ 16-24

-40 -70 35

-5

-50-8

Гэрийн даалгавар

Сурах бичиг хуудас-59 Дасгал №250

Сэтгэгдэл