8µŒ¹áºº“¤ÇèӢǴ” §Ò¹ºØÞ»ÃÐླջÅÍ´àËÅŒÒ

¡ÒÃà

ª×èÍÁâ

§ͺ

µ./

ÍÓàÀ

Í

/ ¨Ñ§Ë

ÇÑ´ÇÑ´

âçàÃÕÂ

¹Ê¶

Ò¹Õ͹

ÒÁÑÂ

᡹¹

ÓªØÁª

¹ÀÒ

¤ÕÀÒÂ

¹Í¡

¢ŒÍÁÙÅàÇ·Õ»ÃЪҤÁ

Ê×è͵‹Ò§æ vcd/ vdo

àÊÕ§µÒÁÊÒ»ÃСÒȹÕºѵÃ

Å´ÃÒ¨‹ÒÂÅ´¡Ò÷ÐàÅÒÐÇÔÇÒ·ÊØ¢ÀÒ¾´Õ

¤ÇÒÁ໚¹ªØÁª¹¡ÅѺ¤×¹

¤Ãͺ¤ÃÑÇÁÕ¤ÇÒÁÊØ¢¢Öé¹

¡Ãкǹ¡ÒÃ

¼ÅÅѾ·�

µŒ¹·Ø¹

2 “8 ตนแบบ”

8 ตนแบบ “ควำขวด” งานบญประเพณปลอดเหลา

ผเขยน อนทราวทยสมบรณ

กองบรรณาธการกญญานนทตาทพยมงคลปญญาประชม

สดาวรรณลมประเสรฐ

เลขมาตรฐานหนงสอ

พมพครงแรก กรกฎาคม2553

จำนวน 1,000เลม

ผจดทำ สถาบนการจดการทางสงคม(สจส.)ภาคอสาน

4/1ถ.พรหมเทพต.ในเมอง

อ.เมองจ.สรนทร50210

โทรศพท/โทรสาร044-518048

ผสนบสนน สำนกงานเครอขายองคกรงดเหลา(สคล)

สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส)

แบบปก–รปเลมอนทราวทยสมบรณ

พมพท

3ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

คำนำ

“เหลา” ทกคนตางรวาเปนสาเหตสำคญทนำมาสปญหาตางๆ ทเกดขนอย

ทวไปในสงคมบานเรา ไมวาจะเปนปญหาดานสขภาพ ปญหาการทำราย

รางกาย ปญหาความรนแรงและการทะเลาะววาท และปญหาทางดานสงคม

อนๆทสงผลกระทบตอการพฒนาชมชนทองถนและสงคมไทยในปจจบน

เปนอยางมาก แตเหลากยงไดรบความนยมจดใหเปนองคประกอบสำคญใน

เทศกาลหรองานตางๆอยบอยครง ไมเวนแมกระทงงานบญประเพณทเปน

”งานบญ” ทงท “บญ” กบ “เหลา”ไมนาจะเขากนไดเลยแมแตนอย

เวลากวา 1 ปททางสถาบนการจดการทางสงคม (สจส.) ภาคอสาน ไดมโอกาส

รวมเดนทางและรวมเรยนรไปพรอมๆกบพนองในพนท 8 ตำบลในภาคอสาน

ตอนลาง ทมความกลาหาญและความมงมนตงใจจรง ในการตอสกบกระแส

ความเคยชนและคานยมเกาๆของคนในชมชนทใหความสำคญกบเหลา เพอ

ฟนคนคณคา - ความหมายของงานบญประเพณและสรางคานยมใหมใหกบ

สงคมและลกหลานในทองถนของตนเอง ผานกระบวนการขบเคลอนงาน

“ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา ภาคอสานตอนลาง” โดยม

สำนกงานเครอขายองคกรงดเหลา (สคล.) และสำนกงานกองทนสนบสนน

การสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ใหการสนบสนนการดำเนนงานอยางตอเนอง

4 “8 ตนแบบ”

ผลจากการดำเนนงานทผานมา นอกจากจะสรางคานยม “บญสะอาด” (งาน

บญประเพณปลอดเหลา) ใหเกดขนในพนทตำบลตนแบบแลว ยงทำให

พวกเราไดตระหนกถงพลงการมสวนรวมของชมชนทองถนในการจดการแก

ปญหาผลกระทบทเกดจากเหลา และเปนเครองมอในการสรางความเขมแขง

ของชมชนผานเวทการพดคยและเรยนรรวมกน ซงแนวคดสำคญนนไมใชการ

ทำใหเหลาหมดไปจากสงคม แตเปนกระบวนการจดระเบยบสงคมใหนาอย

มากขน นอกจากนยงเปนการสรางพนทตนแบบในการจดการกบปญหาเรอง

เหลา ทมรปธรรมความสำเรจรองรบกระจายตวอยใน 8 พนทภาคอสานตอน

ลาง

สจส.ภาคอสาน ไดตะหนกถงคณคาของความรและพลงบทเรยนของชมชนใน

การขบเคลอนดงกลาว จงไดรวบรวมและจดทำเปนหนงสอ 8 ตนแบบ

“ควำขวด” งานบญประเพณปลอดเหลา หวงเปนอยางยงวาคงชวยจด

ประกายและเตมพลงใหอกหลายชมชนทกำลงมความพยายามทจะเอาเหลา

ออกไปจากสงคมหรองานบญประเพณของชมชน ใหใชเปนเครองมอในการ

สรางการเรยนรและมสวนรวมของพนท ขอขอบคณทกภาคสวนทเกยวของ

ทงพนทตนแบบ ประชาสงคมจงหวด และหนวยงานทรวมสรางสรรคบทเรยน

และพนทตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา จะไดทำบญไดบญ ไมบาป

อกตอไป..

เชอมนและศรทธา

กญญานนท ตาทพย

สถาบนการจดการทางสงคม ภาคอสาน

5ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

สารบญ

โครงการเสรมสรางกระบวนการเรยนรพนทตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา ภาคอสานตอนลาง

8 พนทตนแบบตำบลหนองแจงใหญ อำเภอบวใหญ จงหวดนครราชสมา

ตำบลทงกลา อำเภอสวรรณภม จงหวดรอยเอด

ตำบลกาบน อำเภอกดขาวปน จงหวดอบลราชธาน

ตำบลเมองแก อำเภอทาตม จงหวดสรนทร

ตำบลนาผอ อำเภอเมอง จงหวดอำนาจเจรญ

ตำบลแคนนอย อำเภอคำเขอนแกว จงหวดยโสธร

ตำบลเสยว อำเภอโพธศรสวรรณ จงหวดศรสะเกษ

ตำบลในเมอง อำเภอพมาย จงหวดนครราชสมา

โมเดล งดเหลาตอง “ควำขวด“

7

24

12

34

43

53

63

74

85

95

6 “8 ตนแบบ”

7ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

ผรบผดชอบโครงการนางกญญานนทตาทพย

ผอำนวยการสถาบนการจดการทางสงคม (สจส.) ภาคอสาน

4/1 ถ.พรหมเทพ ต.ในเมอง อ.เมอง จ.สรนทร 32000

โทรศพท 044-518048

สถาบนการจดการทางสงคม การดำเนนงานเสรมสรางความเขมแขงใหกบชมชนทองถนโดย

ใชกระบวนการจดการความรภมปญญาทองถนมาเปนตวขบเคลอนของ

วทยาลยการจดการทางสงคม ไดเรมขนตงแตกลางป พ.ศ. 2546 มา เปนเวลา

มากกวา 5 ป ปจจบนแมวทยาลยการจดการทางสงคมจะไดเปลยนสถานะมา

เปน “สถาบนการจดการทางสงคม” แตแนวทางการทำงานยงตอยอดจาก

องคกรเดม เปาหมายสำคญยงเปน “การจดการความรสการจดการทาง

สงคม”ไมเปลยนแปลง

โครงการเสรมกระบวนการเรยนรพนทตนแบบ งานบญประเพณปลอดเหลา ภาคอสานตอนลาง

7ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8 “8 ตนแบบ”

ปรชญา

สบสานภมปญญา พฒนาการจดการความร สการจดการตนเอง

วสยทศน

เปนองคกรจดการความรเพอใหทองถนจดการตนเองสการจดการ

ทางสงคม

ทศทาง

หนนเสรมองคกรชมชนใหเหนพลงการจดการตนเองและเชอมโยง

ขบวนการเคลอนไหวทางสงคม

หลกการเหตผล งานบญและประเพณ มอธพลตอความรสกนกคด มความสำคญตอ

วถการผลตและดำเนนชวตของคนไทยเปนอยางมาก นบตงแตอดตจนถง

ปจจบนงานบญและประเพณตางๆ เปนสงสำคญทชวยเชอมโยงความสมพนธ

ระหวางมนษยทมความหลากหลายทางดานความคดและพนฐานการดำเนน

ชวตใหอยรวมกนในสงคมเดยวกนอยางกลมกลนและมความสข เชอมรอย

ระหวางคนกบธรรมชาตใหอยรวมกนอยางเกอกล เคารพศรทธาและพงพา

อาศย เพอนำไปสวถการผลตทอดมสมบรณ โดยมความเชอ ความศรทธาใน

สงเหนอธรรมชาตและหลกธรรมคำสอนในทางพระพทธศาสนาเปนแกน

แกนสำคญ ดงนน จงสามารถจะกลาวไดวา งานบญและประเพณเปนเครองมอ

สำคญทชวยสรางความสมดลใหแกสงคมไทยมาอยางชานาน และยงเปนสงท

ชวยเชอมโยงเรองราวทางประวตศาสตรของสงคมไทยเพอใหลกหลานไดรบ

ร ภาคภมใจและตระหนกในรากเหงาภมปญญาของตนเอง เพอมใหถกกลบ

กลนโดยกระแสการบรโภคนยมทถาโถมไปทกหยอมหญาของสงคมใน

ปจจบน งานบญและประเพณตางๆจงมความสำคญและถกถายทอดสบตอ

8 “8 ตนแบบ”

9ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

กนมากจากบรรพบรษสลกหลาน เพอยดถอเปนธรรมเนยมปฏบตทจะชวย

สรางความอยเยนเปนสขใหแกตนเองและทกชวตทอยรวมในสงคมเดยวกน

ในภาคอสานนน มงานบญประเพณทประชาชนชาวอสานไดยดถอ

ปฏบตสบตอกนมาอยางยาวนานในโอกาสตางๆ ทงสบสองเดอนของป เรยก

วา “ฮตสบสอง” ประเพณทงสบสองเดอนทชาวอสานถอปฏบตกนมานน

ลวนเปนประเพณทสงเสรมใหคนในชมชนไดออกมาทำกจกรรมรวมกน เปน

กจกรรมทสงเสรมใหคนไดมารวมทำบญเพอทำนบำรงพระพทธศาสนา

และเพอความเปนศรมงคลแกตนเองและญาตมตร หรอเพอรำลกถงบญคณ

บรรพบรษ บดา มารดา รวมไปถงการแสดงความเคารพตอธรรมชาตทชวย

เกอหนนความอดมสมบรณตอวถการผลต หรอเปนกจกรรมพบปะสงสรรค

กนเพอความสนกสนาน รนเรงและเพอความสมานสามคคในชมชนและ

เครอญาต ทำใหเกดความรกใครกนของคนในทองถนซงเปนการสบทอดสงท

ดงามจากอดตจวบจนปจจบน

ปจจบนงานบญประเพณซงเปนเทศกาลงานบญทมการรวมตวกน

ของคนหมมาก กลบพบเหนปรากฏการณทางสงคมทเรมเปลยนแปลงไป คอ

จากงานทเคยจดกนอยางสงบสข มคณคา มความปลอดภยและเปนระเบยบ

เรยบรอย กเรมมความวนวาย ทะเลาะววาท หรอพบเหนการเกดอบตเหต

อยบอยครง นำมาซงความสญเสยตอชวตและทรพยสน และ หลายครงเกด

ความรนแรงถงขนมผเสยชวต คณคา หรอความหมายความสำคญของงานบญ

ประเพณทไดสบตอกนมาและเปนเครองกลอมเกลาสงคม กเรมถกหลงลม

ละเลย สวนใหญยดตดเพยงรปแบบซงเปนแคเพยงเปลอกนอกทหอหม

คณคาและความดงามไวเทานน และจากการวจยของเครอขายประชาสงคม

งดเหลา และสำนกงานเครอขายองคกรงดเหลากลบพบวา “เหลา” เปนปจจย

สำคญทนำไปสการเกดปญหาความรนแรงและความเสอมถอยของคณคา

ทางวฒนธรรม จนกลายเปน “งานบญประเพณเปอนเหลา”

9ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

10 “8 ตนแบบ”

สำนกงานเครอขายองคกรงดเหลา (สคล.) และ สำนกงานกองทน

สนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ไดรวมมอกบองคกรประชาคมงดเหลา

ทวประเทศ และ หนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน ตางๆ เพอรณรงคใหคนใน

สงคมตระหนกวาประเพณทเปอนเหลาอยวา “ไมเปนบญไมกอใหเกดกรรม

ดไมกอใหเกดกศล” และรณรงคใหทกภาคสวนในสงคมมารวมมอกนทำให

“บญประเพณปลอดเหลา”

จงนำมาซงความรวมมอระหวางตำบลทมบทเรยนในการจดงานบญ

ประเพณปลอดเหลา , ประชาสงคมงดเหลา 8 จงหวดอสานลาง และสำนก

งานเครอขายองคกรงดเหลา เพอพฒนายกระดบการทำงานรณรงคลด ละ

เลกเหลา และฟนฟคณคาของงานบญประเพณทองถนทง 12 เดอน ใหม

ความเขมขนตอเนอง และยกระดบใหเปนพนทเรยนรในการจดงานบญ

ประเพณปลอดเหลาในอนาคต

สถาบนการจดการทางสงคม (สจส.) ภาคอสาน จงไดรวมมอกบ สำนก

งานเครอขายองคกรงดเหลา (สคล.) เพอกำหนดทศทางและรปแบบในการ

เสรมแรงการทำงานของเครอขายประชาสงคมงดเหลา 8 จงหวด และพนทตน

แบบงานบญประเพณปลอดเหลา โดยไดจดทำโครงการ “เสรมกระบวนการ

เรยนรพนทตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลาภาคอสานตอนลาง” เพอ

สนบสนนกระบวนการทำงานของกลไกในพนทตำบลตนแบบ และจดระบบ

ความรเพอเตรยมขยายผลบทเรยนประสบการณจากการทำงานสสงคมวง

กวางตอไป

วตถประสงค 1) เพอสนบสนนกระบวนการทำงานของชมชน และประชาสงคม

ในการขบเคลอนงานตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา ภาคอสาน

ตอนลาง

10 “8 ตนแบบ”

11ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

2) เพอพฒนาศกยภาพการจดการความรและการจดกระบวนการ

เรยนรแบบมสวนรวมแกกลไกการขบเคลอนงานบญประเพณปลอดเหลา

ภาคอสานตอนลาง

3) เพอจดทำชดความร และเครองมอสนบสนนการทำงานของกลไก

ขบเคลอนงานบญประเพณภาคอสานตอนลาง

ระยะเวลาดำเนนงานโครงการ 9 เดอน ตงแตเดอนตลาคม 2552 – มถนายน 2553

ภาคเครอขายการขบเคลอนงาน 1. สำนกงานเครอขายองคกรงดเหลา ภาคอสานตอนลาง

2. ประชาสงคมงดเหลา 8 จงหวดอสานตอนลาง

3. แกนนำองคกรชมชน 9 พนทตำบลตนแบบงานบญประเพณ

ปลอดเหลา

4. องคการบรหารสวนตำบลและหนวยงานภาครฐ 9 พนทตำบล

ตนแบบ

5. เทศบาลอำเภอทาตม จงหวดสรนทร

11ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

12 “8 ตนแบบ”

ในการพฒนาใดๆ กตาม การรวมตวของชาวชมชนยอมมสวนสำคญ

อยางยงในการขบเคลอนใหการพฒนานนๆ กาวเดนไปได ตำบลหนองแจง

ใหญ อำเภอบวใหญ จงหวดนครราชสมา เปนอกหนงชมชนตำบลตนแบบทม

กระบวนการรวมตว รวมทนมายาวนาน มการพฒนาและเปนตนแบบในการ

สรางกระบวนการเรยนรใหกบชมชนในเรองการจดสวสดการชมชน

ป พ.ศ.2538 เมอผใหญบานบานหญาคา นายสมคด สรวฒนากล เขา

มารบตำแหนงกำนนตำบลหนองแจงใหญ เปาหมายในการพฒนาอนดบแรก

เลยนนคอ การสรางกระบวนการมสวนรวมของชมชน เพอนำไปสการพฒนา

ชมชนในดานตางๆ

กำนนสมคด สรวฒนากล “พอเรามารบตำแหนงกำนนแลว เราก

มองวาการรวมกลมของคนในตำบลเปนกลไกสำคญในการทำงาน มนไมใช

แคระดบหมบานแลว ทำใหเรามองเรองการรวมตว รวมกลมของชาวบาน ทำ

ใหเกดการจดตงกลมกจกรรมตางๆ ทงกลมอาชพ กลมเกษตร กลมออมทรพย

ตำบลหนองแจงใหญ อำเภอบวใหญ จงหวดนครราชสมา

13ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

ทตอมาไดพฒนาสการเกดกองทนสวสดการชมชน หรอกองบญสวสดการ

ชมชน โดยหวงใหกลมตางๆ เหลานทำใหเกดการรวมกลมและแกไขปญหา

เรองเศรษฐกจของชมชน”

และจากกระบวนการรวมกลมตางๆ ทเกดขนกลายเปนตนทนสำคญ

ของชมชนตำบลหนองแจงใหญ วนนตำบลหนองแจงใหญเปนตนแบบเรยนร

ทสำคญเรองการจดสวสดการชมชน ทงตนแบบในระดบทองถนและรวมทง

ขยบไปสระดบจงหวดอกดวย

ทนเดมเสรมทนใหม “วาระหนองแจงใหญคนมความสข สขกาย สขใจ สงแวดลอมด มสวสดการ” กองทนสวสดการชมชน หรอกองบญสวสดการชมชนนน มเปาหมาย

คอ การสรางสวสดการของคน เพอใหคนมสขภาพด ทงกายใจ สงแวดลอมด

มสวสดการและมการจดการทนรวมกนในตำบล ขณะทกองบญสวสดการ

ชมชนขยบกาวไป โดยในปจจบนนน กองบญสวสดการมสมาชกรวมกวา

1,400 คน มเงนหมนเวยนอยในกลมออมทรพยและกองบญสวสดการกวา 20

ลานบาท แตกลบพบวาตวเลขเหลานนไมใชตวเลขทสะทอนถงความเขมแขง

หรอสะทอนถงการแกไขปญหาเรองหนสนของชมชนไดจรงๆ เพราะตวเลข

หนสนตางๆ ไมไดลดไปดวย ชาวบานไมไดเปลยนพฤตกรรม ไมไดเปลยน

ทศนคต

นายสวสด พชสงห ผรบผดชอบโครงการรณรงคฟนฟเชงอนรกษ

งานบญประเพณปลอดเหลา ตำบลหนองแจงใหญ อำเภอบวใหญ จงหวด

นครราชสมา “ชวงป พ.ศ.2546 แกนนำไดมาคยกน มองปญหาของชมชนเรา

ภาพทเราเหนมคนตดเหลากนเยอะมาก ภาพของตำบลเวลามงานบญทกจะ

มการทะเลาะชกตอยกน หรอเวลามขบวนแหกจะเหนคนตงวงเหลากนเยอะ

มาก เดกและเยาวชนกนเหลา เมายากน เปนเรองปกตในชวตประจำวน เพราะ

วถชวตคนแถวนพอเสรจจากงานทโรงงาน โรงส หรองานกอสรางและจะเหน

14 “8 ตนแบบ”

เลยวาทกๆ เยนจะมตงวงกนเหลา หรอนกเรยนเอง พอวนศกร-เสาร กจะจบ

กลมกนเหลา และผหญงในชมชนกนยมชอบการกนเหลา ทงเดกและผใหญ

กนเหลากนหมดนำไปสการเกดปญหาในครอบครวและชมชน

โดยในปนนเอง ชมชนกไดรบงบสนบสนนจากสถาบนพฒนาองคกร

ชมชน(พอช.) มาทำเรองแผนแมบทชมชน โดยเราไดทำการเกบขอมลตางๆ

จากแตละคม ทำใหเราเหนขอมลตางๆ ของคนในชมชน ของครวเรอนในชมชน

จากบญชครวเรอน มแตคาใชจายเรองการดม ขณะเดยวกนเรากเหนตวเลข

จำนวนคนดม คนไมดม เรองอายเรองวย รวมทงเรองการทำกน อาชพ

จากขอมลนนพบวา เรามหนสน มการทะเลาะววาท ครอบครวม

ปญหา จากขอมลตรงนกไดมารวมกนวเคราะหจนพบวา “เหลา” คอตนเหต

ของปญหา เรากเอาขอมลนนมาประชาคม เอาชาวบานมาแบงเปนคม มาทำ

แผนคมในฝน ซงจากแผนนนชาวบานไดเสนอแผนเรองอาชพ สงแวดลอม

เรองความสะอาดในแตละคม รวมทงเรองสขภาพ ทเชอมโยงไปถงเรองการ

ลดละเลกเหลา บหรดวย

โดยเราจะเอาแผนจากแตละคมมารวมเปนแผนระดบหมบาน และ

จากแผนแตละหมบานนนกจะขยบเปนแผนระดบตำบล ซงจากแผนเรอง

สขภาพนน เรากคดวาเรมตนงายทสดกคอ เรองการออกกำลงกาย เราเลยจด

แอโรบค รำไมพลองเสรมสขภาพของผสงอาย ทตอมาเรากขยบไปเรองอนๆ

บนเปาหมายเพอใหชมชนเรามความเขมแขง คนมสขภาพและคณภาพชวตท

ดขนทด มสวสดการ”

บรณาการแบบมสวนรวม โดยมกองบญสวสดการชมชนเปนเครองมอในการขบเคลอนงาน เมอแผนเกดขน กระบวนการทำงานของชมชนตำบลหนองแจงใหญ

จงขยบไปโดยมตนทนเดมของชมชนไมวาจะเปนกลมอาชพ กลมกจกรรมและ

กองบญสวสดการเปนฐานหลกในการขบเคลอนงานตางๆ

15ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

กำนนสมคด สรวฒนากล “จากงานทเราทำแผน เรากคยกนบอยพด

คยกนตามโอกาสประชมประชาคมตำบล เอาหลายๆ เรองมาคย โดยม อบต.

กำนน ผใหญบาน ชมชน เขามารวมกน เหนกนกยกขอมลมาพดมาคย มา

สะทอนปญหา กเรมเหนจรงจงวาทหนสนยงม ปญหาเรองเศรษฐกจ ครอบครว

ยงเกดอย มนมาจากเรองเหลา ประกอบจากการทำแผนแมบทชมชนเราเอง

กมแผนเรองการแกไขปญหาความยากจน และการจดสวสดการนนเรากมง

หวงพฒนาคนอยแลว งานตางๆ มนจงบรณาการเชอมโยงกน ทำใหเกดการ

ขยบตอสงานรณรงคเรองเหลา โดยเราเรมจดประกายขนทหมบานทเขมแขง

กอนเพอใหเกดการขยายผล ขณะเดยวกนเรากรณรงคเรองปลอดเหลาใน

ระดบตำบลดวย มการรณรงคเรองปลอดเหลา แสดงสญลกษณ เดนขบวนแห

เรยกวาจรงๆ ในชมชนเรากทำเรองปลอดเหลา เรองรณรงคมาตลอด”

16 “8 ตนแบบ”

นายสวสด พชสงห “จากการทเราเรมรณรงคกนเองโดยชมชนรวมกน

เมอปพ.ศ.2548 ตอนนนเรารวมกบชาวบานและเจาอาวาสวด ทำเรองเดน

รณรงค โดยทำขวดเหลาและบหรขนาดใหญ มขบวนแหและรณรงค หลงจาก

รณรงคเสรจ เรากเผา มการถายรปตางๆ เอาไว จากนนทางกำนนสมคดกได

เอาภาพกจกรรมไปขยายผลตอ ทางสำนกงานเครอขายองคกรงดเหลา ทาง

สมาคม อบต. ใหความสำคญและเหนถงความตงใจจงไดใหการสนบสนนงบ

ประมาณและรวมมอในการดำเนนกจกรรมในชมชน จงเรมลงมาทำกจกรรม

รวมกน เกดการรณรงคปลอดเหลาตามงานกจกรรมโดยเรมตน 3 งานคอ งาน

ปใหม งานสงกรานต และงานลอยกระทง จนตอมา ทางกำนนสมคดกไดเขา

ไปเปนแกนนำในขบวนองคกรชมชนจงหวดนครราชสมา และดำรงตำแหนง

ผทรงคณวฒของสสส. ดวย กเลยมการชกชวนแกนนำใหเขาไปรวมเวท และ

ไดประสานงานกบแกนนำในการจดทำโครงการเพอขอรบการสนบสนน

งบประมาณจาก สสส.โดยผานสคล.อสานตอนลาง สนบสนนใหตำบลหนอง

แจงใหญเปนตำบลตนแบบในเรองรณรงคเรองงานบญประเพณปลอดเหลา”

จาก “คนโคราชปลอดเหลา” สงานบญประเพณปลอดเหลาตำบลหนองแจงใหญ เมอทศทางการเคลอนงานเรองปลอดเหลาในตำบลเรมเกดขน แมวา

จะเปนการรณรงคตามกจกรรมตางๆ เปนงานๆ ไปกตาม แตดวยตนทนใน

การทำงานของชมชนทมผนำ แกนนำชมชนทมประสบการณ และทำงานเชอม

โยงประสานเครอขายภาคอยางตอเนอง ทำใหตำบลหนองแจงใหญเปนทรจก

และเปนพนทสำคญของขบวนการพฒนาทงในระดบอำเภอและระดบจงหวด

และกลายเปนปจจยสำคญททำใหเกดการขยบงานรณรงคเรองปลอดเหลา

อยางจรงจง

กำนนสมคด สรวฒนากล “ป พ.ศ.2550 ตอนนนชมชนเรามการเคลอน

งานของชมชนโดยมเปาหมายในการสรางสวสดการของคน ใหคนมสขภาพ

17ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

มสวสดการ สงแวดลอมดและมการจดการทนตางๆ รวมกนในตำบล ในจงหวะ

นนเอง ระดบจงหวดเองมประชาสงคมทขบเคลอนงานรวมกนเรองคนโคราช

ปลอดเหลาประกอบกบการม พรบ. ควบคมเครองดมแอลกอฮอลล มกลไก

ระดบจงหวด กทำใหเกดภาพการทำงานทงายขน เกดการเชอมขบวน ทำให

เราคดเรองการทำโครงการ เรากมองตวเองวา ชมชนเรานนมทนเดมอยทำให

คดเรองการขบเคลอนงานตอ เราเลยเรมพฒนาโครงการ”

นายสวสด พชสงห “งานบญประเพณปลอดเหลาตำบลหนองแจงใหญ

เรมตนอยางจรงจงเมอป พ.ศ.2552 โดยวนท 30 ธนวาคม พ.ศ.2552 เราเรมตน

จากการจดเวทจดประกายโดยใชชองานวา “รวมพลคนหนองแจงใหญรวมใจ

สามคคงานบญประเพณปลอดเหลา”

กำนนสมคด สรวฒนากล “ตอนนนเราจดงานใหญทงตำบลเปนงาน

รวมพลคนหนองแจงใหญ รวมใจสามคคงานบญประเพณปลอดเหลา เราจด

งานใหญมชาวบานมาจดเวท มกจกรรม มนทรรศการ มวงเสวนาจากทก

ภาคสวน พระคณเจามาสอนพดคยใหความร มเดกนกเรยนมารวมกจกรรม

เขยนเรยงความ จดนทรรศการ เปนการเปดตวของตำบล

พอหลงจากเปดตวไปแลว ตอมาเรากมการรณรงคใหขอมล ใหความร

ตางๆ ผานทางวทยชมชน เอาเสยงชาวบานทพดเรองการรณรงคมาเผยแพร

เอาสอตางๆ จาก สคล.มาเปดมารณรงค และยงหมนออกประชาคมเพอไปคน

ขอมลใหชาวบานรบรอยางตอเนอง อยางลาสดเราออกไปคนขอมลงานปใหม

วางานปใหมชาวบานใชจายเทาไหร อยางไร

งานบญประเพณปลอดเหลาของเรานนขยบสองสวน งานบญของ

สวนรวม และงานสวนชาวบาน เกดรปธรรมชดเจน อยางงานบญสวนรวม เรา

รณรงคในงานปใหม งานสงกรานต งานบญผะเวส และงานบญบงไฟ สวนงาน

ของชาวบานนน ทเรารณรงคในงานบวช งานบญอทศ งานบญสงฆทาน

งานศพ ซงชาวบานกรวมกนรณรงคจนเรยกไดวาปลอดรอยเปอรเซนต”

18 “8 ตนแบบ”

ออมเงนและรณรงคปลอดเหลา กำนนสมคด สรวฒนากล “ในการทำงานนน เราจะมแกนนำของเรา

ทอยตามหมบานตางๆ โดยแกนนำเหลานจะมบทบาทในการไปรบเงนฝาก

สวสดการ พอไปรบเงนฝากเรากจะสอสารใหขอมล รณรงคเรองปลอดเหลา

ไปดวย จรงๆ แลวกอนนการจะทำเรองปลอดเหลาชาวบานนนลำบาก เพราะ

ชาวบานกจะวากนวาขเหนยว ไมรจกเขาสงคม แตพอเราทำงานสอสาร ให

ขอมลผานเสยงตามสาย ผานการประชาสมพนธ รวมทงมการคนขอมลให

ชาวบานไดรบรอยางตอเนอง เสยงตตงเหลานนมนกเรมเปลยนไป”

นายสวสด พชสงห “หลงจากเราเรมตนรวมงานกบ สคล.เรากไป

เหนตวอยาง เรมเหนวามชมชนททำไดจรงๆ พอเหนตนแบบแลวแกนนำท

จดรายการวทยกเอาเรองพวกนมาคย ชวนเครอขายแผนแมบทชมชนตำบล

มาคยกน 10 ตำบล เอามาจดประกาย เชอมโยงใหเหนภาพ เครอขายแผน

แมบทกเชอมไปสเครอขายสวสดการ ออมเงนสวสดการและทำเรองรณรงค

ปลอดเหลาไปดวย เรยกไดวา เราทำงานโดยการเชอมโยงกองบญสวสดการ

กบงานบญประเพณ โดยมกองบญสวสดการจะเปนโตโผใหญ อยางเราเกบ

เงนวนละบาท เรากจะใหขอมลเปรยบเทยบใหคณคาเรองเงนวา เงน 1 บาท

กบเงน 50 บาทหรอเงน 100 บาททซอเหลา มนตางกนอยางไร ขณะทออม

แลวมการดแลกนและกน สขภาพกดมเงนชวยเหลอดแล ซงขอมลมนชดวา

ออมเงนสวสดการยอมดกวาเอาเงนไปซอเหลาแนนอน

19ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

งานแรกเลยทเราทำคองานศพ โชคดทเจาภาพงานนนเปนกรรมการ

ททำงานในเครอขายกองบญสวสดการ การขยบกเลยงายขน พองานเรมคน

ทดมกไมเขามารวมงานเพราะเราทำประชาสมพนธกอนหนางาน สวนในงาน

เองนน มคทายกกจะพดใหขอมลเรองดๆ คำดๆ และมปายรณรงค ซงมนกเสรม

ใหคนเหนวางานทไมมเหลาจรงๆ มนกทำได นอกจากนในงานศพเรากจะ

มอบเงนสวสดการดวย ชาวบานกจะเรมเหนความเชอมโยงเรองงานศพปลอด

เหลากบสวสดการ เพราะสดทายแลวเรองสวสดการมนดแลครบวงจรชวต

เกด แก เจบ ตาย อยแลว ดงนนเราจงใชชองทางนเชอมโยงกบเรองเหลาได

พอตอมาเรากขยบในงานบญประเพณทงหมด โดยในงานบญอทศ

งานบวช หรอตอนงานกลางคน เรากใช พรบ.ควบคมเครองดมแอลกอฮอลล

ในการควบคม และใหกำนนสมคดขนเวทพดใหความร ใหขอมล”

“รปธรรมปลอดทงรอยนนไมใช เพราะเราหวงเปลยนทศนคต ทศนคตเปลยนพฤตกรรมเปลยน เราจงใชทงเครองมอตางๆ และประสานทกความรวมมอ” งานบญประเพณปลอดเหลาตำบลหนองแจงใหญขบเคลอนการ

ทำงานโดยอาศยฐานกองบญสวสดการเปนหวใจการเคลอน เพราะสวสดการ

นนพดเรองชวต เนนการพฒนาคน ขณะทเหลาเปนปจจยหนงททำใหคณภาพ

ชวตนนเสอมลง การเชอมโยงกองบญฯ และงานบญปลอดเหลาจงเกดขนได

อยางสอดคลองและบรณาการกน ซงแมวาตลอดระยะเวลา 1 ปในการเรมตน

โครงการงานบญประเพณปลอดเหลาตำบลหนองแจงใหญ ผลลพทปลอด

เหลาทงหมดนนจะยงไมเกดขนกตาม

กำนนสมคด สรวฒนากล “ถาจะถามถงผลลพทจรงๆ แลวนน เราเหน

การเปลยนแปลง ถามวาเปลยนแปลงอะไร สงทเราเหนคอวธคดของคน ของ

ชมชน เขาตระหนกและเขาใจเรองอบายมข อยางจดงานๆ หนง ปลอดเหลา

ทง 100% นนคงไมใช แตถามวาแลวมนเกดอะไร สงทเกดคอเราเหนเจตนา เหน

20 “8 ตนแบบ”

ความพยายามและความมงมน ทคนในชมชนอยากจะทำงานบญปลอดเหลา

เหมอนเราเชอวาหากทศนคตปรบได เปลยนได เดยวพฤตกรรมกจะเปลยน

ตาม ตวอยางเชน มเดกเยาวชนคนหนงเขาไมดมเหลา เขากจะเกบเงนเอา

มาฝาก และเอามาจดงานบวชของเขาเอง ทำงานบวชปลอดเหลา กลายเปนตน

แบบใหคนอน หรอบางรายจดงานบวช ตองไปเชอไปยมเงนมาซอเหลา เบยร

ตอนนยงใชหนทไปเชอมาไมหมดเลย ดงนนภาพแบบนมนม มนเกดขน เปน

รปธรรมทปรบเปลยนทศนคต ขณะเดยวกน เราเหนความรวมมอรวมใจ เชอม

โยงการทำงาน เหนคน กลไก นโยบายรฐทสามารถทำใหชาวบานเขายนยน

ไดวาการทำเรองแบบน ทำงานบญปลอดเหลา มระบบสวสดการมาหนนเสรม

มนคอทศทางทเขาทำได

และจดหนงทเรามองคอ การทำงานพฒนาแบบนเหมอนจะบอกวา

ใหคนเลกเหลา จะบอกใหเขาเลกเลยทนทมนกไมสำเรจ แตเราขยบได เรา

บรณาการได เราเชอมโยงสวสดการกบงานบญ และสงเหลานมนจะคอยๆ

ปรบทศนคตของคนไปเอง”

สวสด พชสงห “เราประเมนกนวา เราขยบมาไดเกน 50% ถามวา

วดจากอะไร เรามองจากในตอนเรมแรกเลยนนเราทำงานรณรงคปลอดเหลา

เนนเปนกจกรรมๆ จนตอมาเรามาทำงานบญประเพณปลอดเหลาทกงานบญ

กลายเปนงานเชงกระบวนการททำอยางตอเนองและมองภาพการเชอมโยงท

หลากหลาย เราเหนเลยเรองความตนตวของชาวบานทเขามารวมกจกรรม เรา

จดกจกรรมทไมมเหลาทเปนภาพทคนในชมชนเราไมเคยเหน

ยงพอเราเชอมกบเรองสวสดการ มนเหนเลยวาตวเขาเองจะไดรบ

ประโยชนเตมๆ อยางตอนนเราสมาชกม 1,450 ซงทงหมดนนกเขารวม

กจกรรมงานบญกบเรา ทงๆ ทตอนเรมแรกเลยนนเรามสมาชก 1,104 คน จะ

เหนวาตวเลขเพมขน โดยเราไมไดมองเรองวาเปนประเดนใดประเดนหนง

เพราะงานมนเชอมโยง งานมนบรณาการการเพมขนของฐานสมาชก มนจง

เปนผลลพททเกยวของกน และแนนอนวาจะมการเพมขนในอนาคต เพราะ

21ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

แนวโนมมนมการขยายอยแลว ถามวาจะขยายอยางไร เราทำงานเชอมโยง

สวสดการ งานบญปลอดเหลา การทำกน ลาสดเราใหชาวบานเพาะตนไม

ตนมะรมและแคบาน โดยใหสมาชกเพาะแลวมาขายเรา โดยมกองบญ

สวสดการรบซอ ซอเสรจเรากใหเขาเอากลบไปปลก มนกเหนการหนนเสรม

เรองอาชพ เรองรายได ชาวบานกอยากจะเขารวมกระบวนการ ดงนนกองบญ

สวสดการ มนสรางคนของเรา มนสรางกระบวนการเรยนรรวมกน เรยนรผาน

เครองมอ ผานสอทเราใหอยางตอเนอง เรามเสยงตามสายสองสถาน 92.25

และ 91.25 FM เราใช พรบ.ควบคมเครองดมแอลกอฮอลล เราใชสอเพลง ซด

หนง และปาย มการตงคำถาม เลนเกมสในรายการวทย มอบรางวล มของ

รางวลแจกกระตนความสนใจ รวมทงเรามผนำ แกนนำทชาวบานศรทธาเชอ

มนทจะคอยพด คอยใหขอคด”

กำนนสมคด สรวฒนากลและ สวสด พชสงห “งานของเราจงเชอมโยง

ตลอดหนงปทผานมาเราจะมการทำหนงสอขอความรวมมอกบวด โรงเรยน

อบต. อยาง อบต.นนกจะเขามาสนบสนนงบและรวมงาน หรออยางนายอำเภอ

เองกประกาศเรองนเปนวาระของอำเภอในการขบเคลอน โรงเรยนทงครและ

เดกนกเรยนทกครงทมกจกรรมรณรงคกจะมารวมรณรงคทกครง เราใหเดกๆ

เขยนบทความ เรยงความและเรากเอางบของกองบญสวสดการมาใช มาให

เปนกำลงใจ

สถานอนามยเองกชวยใหขอมล ความร จดจดตรวจ วดแอลกอฮอลล

ทางวดเองเรากจดกจกรรมงดเหลาเขาพรรษาถวายในหลวงเปนประจำทกป

งานบวชถวายในหลวง โดยมคนตนแบบทลด ละ เลก ไดเขามาบวช หรอ

บางกจกรรมททำกบกลมเดกเยาวชน กจะมการเชญพระมาเทศนาใหความร

ใหขอคด คตดๆ เราเชอมทงประเดนงาน และเชอมหนวยงานทกภาคสวน”

22 “8 ตนแบบ”

พฒนาคนหนองแจงใหญสรางสวสดการความมนคงสงคมและอาหาร งานบญปลอดเหลาตำบลหนองแจงใหญ ฉายใหเหนภาพทใหญและ

กระบวนการทกวางขวาง เชอมโยงมากกวาเปาหมายของการทำเรองลด ละ

เลก ปลอดเหลา เพราะคนหนองแจงใหญ คดการณไกล ทำการณใหญ มงเปาส

การจดการตนเองอยางเปนระบบ สรางกระบวนการพงพาตนเองบนฐานคด

เรองเศรษฐกจพอเพยง เพราะตงเปาเชนนมองการณไกลเชนนเอง การงาน

ใดๆ กตามของหนองแจงใหญจงเรมตนท “คน” เสมอ การพฒนาคนจงเปน

หวใจการพฒนาของตำบลหนองแจงใหญ พรอมๆ กบการสรางสวสดการ

ความมนคงทางสงคมและอาหารเพอใหผคนอยกนไดอยางพงตนเองและ

ยงยน และทสำคญเพอการอยรวมกนบนความตางอยางมความสข

กำนนสมคด สรวฒนากลและนายสวสด พชสงห “การทำงานของเรา

เปาหมายเราตงอยบนเรองของการจดการชวต เรองวถวฒนธรรม การพงพา

ตนเอง อยางแผนของสวสดการนนเราเนนเรองการพฒนาคน เรากตงเปาขยบ

23ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

สการพฒนาอาหาร การพฒนากลมเกษตร ปลกเองกนเองเพอลดปญหา

เรองโลกรอน โดยมนจะตองควบคไปกบการลดอบายมข เราจะมการทำบญช

ครวเรอน ทำเรองการออมตนไม การเกษตร การบรจาคขยะเพอทำเปนกองทน

ในการดแลกน

กระบวนการทกอยางนนลวนคอการมงไปสเรองการสรางความ

มนคงทางสงคมและอาหาร ทางสงคมกคอเรองสขภาพ ความคด จตใจ

พฤตกรรม และเรองอาหารคอดนไมเปนพษ ดนด พช อากาศ สงแวดลอมด

เพอหนนเสรมอาชพ คนพงตนเองไดมงไปสเปาหมายเดยวกนได เพราะถา

ชมชนยงมองเปาหมายไปคนละทศคนละทางการรวมมอมนกจะไมเกด แตถา

เราเหนรวมกนการสรางความรวมมอมนกเกดได เดนไปรวมกนบนความคด

เหนทแตกตาง เราหลอหลอมกนใหได เอาสวนตางและไมตางมาอยรวมกน

นแหละความมนคงทยงยนของชมชน”

สนใจแลกเปลยนเรยนรไดท

โครงการรณรงคฟนฟเชงอนรกษงานบญประเพณปลอดเหลา

กองบญสวสดการตำบลหนองแจงใหญ

4/1หม2ตำบลหนองแจงใหญอำเภอบวใหญ

จงหวดนครราชสมา30120

โทรศพท.087-8796137,081-0638195

24 “8 ตนแบบ”

“ทงกลารองไห” อาจเปนคำตดห ตดปากของใครหลายคน ดวย

กตตศพทของพนทแหงนทแลงขนาดนกจนสงผลตอวถชวตของผคน ชมชนท

อาศยอยในบรเวณพนทแถบน เรองราวเลาขานกนเกยวกบความเปนมาเปน

ไปของชมชนแถบน ชมชนทงกลายอนเลาเรองราวทปยาตายายเลาสบตอมา

พอจำความไดกไดยนคำวา “ทงกลา” สมยนนมคนหลากหลายกลม อยางคน

พมากเขามาอยในประเทศไทย มาขายของขายผา เดนไปทางไหนกเจอแตทง

ไมเจอบานคน เดนไปทางไหนกไมมนำใหกน เลยคยกนวาจะทำอยางไรด

จากนนไดเดนรอนแรมไปเรอยๆ จนกระทงเจอสระสเหลยมกพากนกอบนำ

มากนจนพอจะมเรยวมแรงขนมาเลยออกเดนทางตอ หวงวาจะเจอบานเรอน

เพอขอพกอาศย แตสดลกหลกตากยงไมเหน จงตองนอนกลางปา พอเชาขน

มา กเดนทางตอรอนแรมหาบานคน ทเรยกกลารองไหกเพราะหวนำ หวขาว

หวงจะเจอหมบาน จนใจกไมม

จากเรองเลาขานตางๆ นานา หากแตวนน ทงกลาแหงนไมไดรองไห

เสยแลว เพราะสภาพแวดลอมหลายสงอยางเปลยนแปลงไป และทสำคญท

ดนแดนทงกลานมชมชนทลกขนมาจดการตวเอง แกไขปญหาชมชนดวย

กระบวนการของชมชน

ตำบลทงกลา อำเภอสวรรณภม จงหวดรอยเอด

25ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

จากทงหลวงสทงกลา ชมชนแถบน แตเดมมหมบานตงบานเรอนอยกนหนาแนน บาง

ตำบลจงมจำนวนหมบาน จำนวนครวเรอนมากมาย ชมชนตำบลทงกลาแหงน

เดมทนนรวมอยกบตำบลทงหลวง แตดวยจำนวนหมบานทเพมมากขนใน

ตำบลทงหลวงทำใหการเดนทางระหวางกน การจดการดแลไมทวถง ในป

พ.ศ.2527 จงมการแยกตำบลออกมา ตงเปนตำบลทงกลา ทแรกเรมเดมทนน

มหมบานดวยกน 7 หม แตปจจบนนมหมบานขยายเพมขนจนมดวยกน 14

หมบาน

ชมชนตำบลทงกลา เปนชมชนเกษตรกรรมเหมอนเชนชมชนทวๆ ไป

ทตองเผชญกบปญหาหลายสงอยางจากการทำการเกษตร ทนานวนปญหา

หลายอยางกสะสมเพมพนขนจนกระตนใหชาวบานบางสวนในชมชนอดรน

ทนไมไหว ชกชวนกนตงวงคย

กำนนบญเลอน ซยนำเทยง “ปญหาททำใหรวมตวครงแรก ตอนนน

เรามปญหาเรองการทะเลาะววาท เดกเยาวชนมวสม เราเหนปญหาเพราะ

สมยกอนนานแลว เรองการทะเลาะกนมนไมคอยม แตชวงป พ.ศ.2534 – 2535

ภาพการทะเลาะกนมนชดขน เรยกวามนระบาดกได เดกๆ ทะเลาะกน บางท

เดกบานเราทงกลากไปทะเลาะกบทงหลวง ทงๆ ทมนกญาตพนองกน

พอสาวเรองปญหาออกมา มนกเจอลกเขาไปอกอยางเรองเหลา ชวงป

พ.ศ.2535 – 2540 ชมชนเรากนเหลากนหนกมาก เรยกวางานมหรสพทกงาน

มเหลา จรงๆ สมยกอนๆ รนเราเปนวยรนเรากกนเหลา แตเราไมกนแลวตกน

เราเหลากนในงานกฬาบาง งานรนเรงบางสนกดวยกน ไมมทะเลาะกน แต

ตอนนกนเหลาแคมองหนากนกจะอดกนอยแลว

เรยกไดวา มนหนกหนาแลวปญหาทเราสะสมมาหลายป พอแกนนำ

มาชวนกนคยเราคยเจอปญหามากมาย ปญหาสงคม เชน ทะเลาะววาท

ครอบครวแตกแยก ยาเสพตด ปญหาเศรษฐกจ เรองคาเหลา รายจายตางๆ

26 “8 ตนแบบ”

ทเปนภาระ ทหนกๆ เปนรายจายคาเหลาจากงานตางๆ ในชมชน เปนรายจาย

ทไมเกดประโยชนกบเจาภาพ

ขณะทสภาพชมชนในแตละหมนน ชาวบานรวมกนสะทอนวา “อยาง

ในชมชนนน แตกอนนไมคอยมเรองเหลา เรองยาเสพตดเลย จนมาป พ.ศ.

2549 มนระบาดมากๆ เรองการทะเลาะววาทกเกดขนบอยครง แตกอนเรากน

แคเหลาสาโท แตตอนนลกชายเทวดาไมใหเงนมนกยงไปซอกนเหลาได กน

แลวกทะเลาะกน ยกพวกตกน วยรนไมเกรงกลวใคร ไมเกรงขามใคร เพราะเขา

มยามา บหร แอลกอฮอล”

“เรมรวมตวเพราะเราทนไมไหว ประกอบกบมหนวยงานมาหนนเสรม” ภาพปญหาทเกดขนในแตละหม ทำใหแกนนำชมชนรวมตวคยกน

เอาปญหามาพดกนดวยเพราะสภาพปญหามนหนกหนาจนทนไมไดอก

แลว ขณะทชมชนเองมไดเรมตนกระบวนการเพอทจะคนหาทางออกอยนน

ภาคอยาง สสส. กไดเขามารณรงคเกยวกบงานประเพณตางๆ ทปลอดเหลา

การดมสราในงานประเพณตางๆ “ป พ.ศ.2544 - 2545 ตอนนนพระครและ

แกนนำ เราไปดงานกน เราทนไมไหวจรงๆ นะ ตอนนนงานศพงานหนงหมด

แสนสองแสน หมดตว เรากไปดงานตงใจวากลบมาเราจะเอาเรองนมาพดคย

ในชมชน มาขยบกนจรงจงเสยท จนป พ.ศ.2547 – 2548 เรากเรมลงมอทำบาง

พอด สสส.เขามาชวย เขามาใหความร มาประชาสมพนธ เรากเลยรณรงค

กนอยางจรงจง เรมจากงานศพปลอดเหลา แลวมนกคอยๆ ขยบ มการรณรงค

ประชาสมพนธ ทงในงานบวช งานแตง และงานศพ โดยเราพยายามจะขยบ

กระตนใหพนองเขาใจวา เหลาเปนอยางไร โทษภยของเหลา และปญหาใน

สงคม เยาวชนถกมอมเมา เรยกวาทงผใหญบาน ผชวยผใหญบาน แกนนำรน

ใหมๆ มารวมกนหมด”

27ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

นายสมจตร วดพรหม “ในตอนนนทหม 10 บานเตย เราเรมลงมอกอน

เราทำมานานแลว เรมตงแตชวง 2533 ตอนนนเรากเรมมการรณรงคกนบาง

แลว เราทำบญกฐน จนมนเรมขยายไปทชมชนอนๆ ตอนนนในชมชนเราเองก

มหนวยงานอยาง มลนธพฒนาบคคลอำเภอสวรรณภมเขามาทำงานรวมกบ

ชมชน โรงเรยน วด ประเดนการทำงานคอ เรองบหร และสรา เรมทโรงเรยน

ระดบมธยมศกษาตอนตน และตอมาขยายผลดำเนนการตอ โดยเครอขาย

โรงเรยนปลอดเหลาและบหรและป 2552 มลนธสขภาพชมชน ลงมาทำงาน

ในพนทโดยใชประเดนเรองเหลามาเคลอน มการทำชมรมคนบวชใจ ซงเราก

มองวามนเปนผลด ซงมลนธสขภาพชมชนนเขาเขามานานแลวเขามาทำเรอง

โรคเอดส ซงมลนธฯ มาจบเรองเหลาจรงๆ นนเมอป พ.ศ.2549 - 2550 มการ

ใหความร อบรม สรางคนตนแบบทงดเหลา เลกเหลาได มกจกรรมมเวท

ประชาคม รวมทงจดเสวนาเรองเหลาใหความรอธบายถงพษภยจากการดม

เหลา เอาผลกระทบจากแตละกลมมาพดคยอธบายผลดผลเสย โดยหลกๆ

เรมทบานจาน บานเตย ทำจาก 5 หมบานกอนและจงขยายเพมอก”

“เราใชประชาคม และพรบ.ควบคมเครองดมแอลกอฮอลในการเคลอนงาน” การขยบจดการเรองเหลาของตำบลทงกลา จงเกดขนกระจายไปตาม

แตละหมบานในตำบล โดยมรปแบบ มกระบวนการตางๆ กน บนเปาทมอง

เหนสภาพปญหารวมกนจากกระบวนการงานศพปลอดเหลา งานแตง งาน

บวชปลอดเหลาทลงมอทำกนบาง กเกดความชดเจนมากยงขน เมอป พ.ศ.

2550 - 2551 เกดโครงการงานบญประเพณปลอดเหลา ทมการนำเอา พรบ.

ควบคมเครองดมแอลกอฮอล มาเปนกลไกหนงในควบคมเรองเหลาในชมชน

ทงตำบลทงกลา

นายสวรรณ วงศหอม “เรากพยายามแกไขปญหาเรามาตลอด แตมน

มาชดๆ จรงๆ ตอนทเรารจกเรอง พรบ.ควบคมเครองดมแอลกอฮอล ตอนนน

28 “8 ตนแบบ”

ชมชนตนตวเรองการจดงานตางๆ มาก ในสงคมเราตอนนน ทงผนำชมชน

วดตางกมารวมกนอยางจรงจงตานเรองเหลา ถามวาทำไมมนเพงเรม จรงๆ

ตองยอมรบวา เรามองเรองเหลาวามนจดการยากเพราะกอนหนานมนไมม

กฎหมายควบคมเรองการดม แตระหวางนนเรากไปดงานทตางๆ ไปดงานท

ตำบลเสยว อำเภอโพธศรสวรรณ จงหวดศรสะเกษ ไปดงานทตำบลเมองแก

อำเภอทาตม จงหวดสรนทร เรากเรมเหนวาจรงๆ มชมชนททำไดอย พอม

พรบ.ควบคมเครองดมแอลกอฮอลออกมา เรากคดวาขยบไปไดเรามเครองมอ

ทจะควบคมแลว”

กำนนบญเลอน ซยนำเทยง “ตอนแรกเลย ทางประชาคมจงหวดเขา

กเขามาหาเราเรองการทำโครงการประเพณปลอดเหลา มาถามมาคยวาจะ

ทำไหม เราเองกมองเหนประโยชน เพราะจะชวยใหตำบลทงกลาดขน เพราะ

เราเองกไมรจะไปอยางไร โดยสวนหนงททำใหเรากลาตดสนใจเพราะเราม

ประชาคม มการประชาสมพนธ มนกเกดภาพทงตำบล พอจะเรมทำเรากกลา

ลงมอเพราะชาวบานรบรแลว กอนนจะทำกตดๆ เรองกลวนนทา กลวเพอน

วา เรากเรมคยกบชาวบานวา ขอใหมองวาคนไหนจดงานมเหลาถอวาเชย เรม

ใหขอมลเรอง คาใชจายในการจดงาน เปรยบเทยบใหเหนเรองการประหยด

29ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

คาใชจาย หากมเหลาจะเสยเทาไหร และถาไมมเหลาจะเสยเทาไหร อยางใน

งานศพใชจาย 80,000 บาท แตเปนคาเหลาไปแลว 40,000 บาท มทงเหลา

มทงเบยร นำแขง บางงานก 40,000 – 60,000 บาทกม พอมองเรองลดเหลา

มนกลดคาอาหาร ไปดวย ขณะเดยวกน งดเหลามนกลดภาระรายจาย เพราะ

หากมการกนเหลาแลวกไมยอมกลบบานกลบชอง อยสรางความเดอดรอน

เจาภาพเองกรำคาญ เมาไมหลบและไมกลบดวย เรากชเรองนใหชาวบานเหน

ประชาคมครงแรก เรมจากหมบาน บางบานกจะมคนคดคาน

ชวงทเราจะมงาน เราจะประชาคมเอาชาวบานมาประชมกน คยกน

เลยวาหามกนเหลา หามดมหามกนของมนเมา คยกนจนมมตหลกๆ รวมกน

วา เราจะไมมเหลาในงานบญ ไมวาจะเปนงานบญกฐน งานบญผาปา งาน

บญผะเหวส งานบญแจกขาว งานบวช งานศพ เขาพรรษา งานปตา งานบญ

ขาวจ งานบญตางๆ ท ถาคำวาบญอยหนา งายๆ วา ทกงานทเปนงานบญ เราจะ

ไมใหมเรองพวกนเลย แตบางบานกอาจจะเพมหรอมมตของแตละบานดวย

เชน บางบานในงานโฏนตา อาจจะยงตองมในการทำพธกรรม เรากไมวากน

พอเรามมตจากประชาคมแลว เรากมการแจงหามเอาเหลามากน เรามกตกา

เอากฎหมายมาใช ตว พรบ.ควบคมเครองดมแอลกอฮอลเปนสวนสำคญในก

ารทำงานของเรา เชน เราจะใหความรวา ถาเอาเหลาเขาวดถอวามความผด

เจาภาพกมความผดไปดวย”

จากบญประเพณปลอดเหลา ชมชนไดหลายอยางกลบคนมา การขบเคลอนเรองงานบญประเพณปลอดเหลาของตำบลทงกลา

กลาวไดวา สวนสำคญหนงททำใหงานเดนไปกาวหนาเกดขนจากกระบวน

การบงคบใชกฎหมาย โดยการใช พรบ.ควบคมเรองดมแอลกอฮอล ทนำมา

บงคบใชในการจดงานประเพรอยางจรงจง และผลจากกระบวนการและกลไก

การทำงานเชนนเอง ชาวชมชนจงสะทอนรวมกนวา จากงานบญประเพณ

ปลอดเหลา ชมชนไดหลายอยางกลบคนมา

30 “8 ตนแบบ”

“ถามวา ผลสำเรจเราคออะไร และมองวาสำเรจเทาไรนน เรามองวา

สวนมาก 80% เราขยบไปได ชดๆ เลย อยางเรองคาใชจาย เจาภาพเองกไม

ยงยาก เมอกอนเสรจงานเปนหน แตตอนนบางคนงานจบแลวกลบมเงนตงตว

ได หรอบางคนกอนนตองเชอ ตองเซน ยมเงนเพอมาจดงาน แตตอนนไมตอง

ยมแลว เอาเงนทชาวบานบรจาครวมงานนนมาจาย หลวงพอเองกเหนวา

วดวาอารามกสงบไมมคนเมา

ผลสำเรจของชมชนเราจรงๆ เราเหนเลยวา ปญหาการทะเลาะกน

แนนอนวากยงมอย แตมนมนอกงาน แตในงานนนเราคมเราดแลได หรออยาง

เวลามงานกไมมเหลา ผนำกสบายใจ เราควบคมได ไมปวดหว ไมมมหรสพ

เราจดการได หรอบางคนกลายเปนคนตนแบบในเรองงดเหลา เลกเหลา ซง

เราเองกมการมอบใบประกาศ คนอนๆ เหนกอยากจะเลกบาง

พอมองผลลพธ เรากกลบมามองทเปาหมาย ซงเปาหมายแรกของ

เราเลยนนเรารวมกลมกนเพอจดการกบปญหาดานสงคม การทะเลาะววาท

ปญหาครอบครว เพราะงานหนงงดเหลาได การทะเลาะกนกไมเกดทงใน

ครอบครวและในชมชน พอการทะเลาะกนไมเกดมนกชวยลดความรนแรง”

เครองมอและการเชอมโยง นอกจากชมชนจะใชการประชาคมและพรบ.ควบคมเครองดม

แอลกอฮอลในการขบเคลอนงานแลว ยงใชเครองมอทหลากหลาย รวมทง

ทำงานเชอมโยงเชอมประสานหนวยงานภาคหลายสวนในการทำงาน

เครองมอทชมชนใชนน เชน การมอบใบประกาศ เพอเปนแรงกระตนสราง

เสรมกำลงใจโดยจะมอบใหคนตนแบบ ซงจะสงผลทำใหเกดคนตนแบบคน

อนๆ ตามมาดวย

ใชกระบวนการทางสงคม การนนทา การพดถงกนระหวางชาวชมชน

ดวยกน เรยกวาทำดไมดกจะมชมชนรวมดวย ชวยสอดสองอกทาง นอกจากน

ยงมเสยงตามสาย ใหขอมล ใหความรอยางตอเนอง เพอทำใหชาวชมชน

31ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

เขาถงขอมล ความรรวมกน และเครองมอทสำคญอยาง กฎหมาย พรบ.ควบคม

เครองดมแอลกอฮอล โดยเมอเวลามงานเกดขน คณะกรรมการทง 14 หมบาน

จะรวมตวกน และแยกยายกนแจกเอกสารเกยวกบ พรบฯ พรอมใหความร

อธบายใหเขาใจ แนะนำตวกฎหมาย รวมทงตดประกาศแจงตามจดตางๆ สราง

การรเทาทนกฎหมายรวมกน เนนใหชาวบานนนกนเปนทเปนทาง กนในทท

ควรจะกน และขายในททควรจะขาย

“ทผานมา พรบ.ควบคมเครองดมแอลกอฮอลนน เราสามารถบงคบ

ใชและควบคมในชมชนเราไดจรงๆ ตวอยางลาสด งานบญผาปาบานเตย

เมอวนท 3 เมษายน พ.ศ.2553 และงานบญบงไฟนน เราไดขอความรวมมอ

กบกรมสรรพสามต ใหเขาเขามาตรวจในงาน ชวงกลางวนไมมกจกรรมอะไร

กไมมเหลาปรากฏ แตพอตกกลางคนมมหรสพ กมบาง แตเราควบคมได

เพราะเราทำประกาศและทำหนงสอใหทกหมบาน เราปองกนการขาย และ

หากมคนทอนเอาเหลามากจะอายดไว รานคาเราแจงไมใหขาย เขากไมขาย

จดสำคญทเราเอาเรอง พรบฯ มาใชนน เพราะเราเชอวา เราทำงาน

ตาม พรบฯจะเปนเครองมอสำคญในการทชาวบานจะเชอถอ และเชอเรา คน

จะเหนวามนเปนเรองจรงจง พอเกดเรองจรงๆ เรากจบได ดำเนนคดได คน

32 “8 ตนแบบ”

กเหนวา มนบงคบใชจรงๆ สงทเราทำ ขนาดกรมสรรพาสามตทเราเชญมายง

ออกปากเลยวา นเปนงานแรกเลยทมการเชญมาตรวจเรองเหลา

สวนการทำงานนน เราทำงานเชอมประสาน วด เทศบาล กำนน ผใหญ

บาน อสม. เยาวชน โรงเรยน เทศบาล ปราชญชมชน สถานตำรวจ เราทำงาน

ทกประสานจรงๆ อยางในการทำงาน ถามงานสวนรวมทไมมเจาภาพ เรา

เรยกประชมวาเราจะชวยกนดแล ใชทง พรบฯ.และพลงมวลชนชวยกน เรา

หามขายไดเพราะม พรบฯ แตเราหามดมไมได เพราะไมมกฎหมายควบคม

แตในวดนนเราหามไดทงกนและขาย”

พระครจนทชยการ “ทผานมา ทางวดกเตอนกบอกตลอด พดกนให

ความรกนทกวนพระ แสดงเทศนาใหฟงเรองบาปกรรม เรองการเสยเงนราย

จายตางๆ โรคภย สขภาพ เรองเดกเยาวชน พอเราขยบกนมากๆ ชาวบาน

เขาเชอ เขาเคารพศรทธา เขากไมคอยเมา ดขนกวาเดม พอเราเรมทำแลวด ทาง

เจาคณะระดบอำเภอเองกเหนดดวย”

ทงกลาไมรองไหแลว วนน ทงกลาแหงนไมรองไหแลว ไมรองไหตอปญหาหนสนรงรงดง

เชนอดต ไมรองไหตอภาพทตองเหนญาตพนอง ลกหลานทะเลาะววาทกน ไม

ตองรองไหใหกบครอบครว ชมชนทแตกแยกจากการกนเหลาอยางหนก และ

33ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

ยงสามารถวาดหวงตงอนาคตทอยากจะเหนชมชนสงบและมภาพของความ

รวมไมรวมมอดงเชนสมยปยาตายายกลบคนมา

“เปาหมายของเราในอนาคตจากเรองเหลา ถาเราทำสำเรจ เรากคงจะ

ไปตอเรองความเปนอย เพราะถาทำเรองเหลาได เรองอนกไมนาจะมปญหา

เรามเรองเหลา เรองยาเสพตด แมวาเรองยาเสพตดมนจะยงไมชดเหมอน

เหลา แตเรากมองทศทางอยวา เราจะไปตออยางไร เรองเดกๆ เยาวชน เราม

ยวชนโดยทวดมการสอนธรรมะ พระธรรมวนยวนอาทตย มการจดปฐมนเทศ

ยวชนเรยนเสาร อาทตย อบรมจรยธรรม คณธรรม ใหความรเรองแอลกอฮอล

สขภาพ และอาจจะขยบจากเรองเหลาไปเรองยาเสพตดจนถงงดอบายมข การ

พนนตางๆ ดวยเลย

แนนอนวา เราทำงานเราเหนเปาหมาย และเราเหนผล เรากตองไป

ตอ หากถามวาหวใจสำคญในการทำงานเรองเหลาคออะไร พวกเรามองวา

การทผนำเหนปญหารวมกน ตระหนกรวมกน และมความตองการอยากทจะ

ชวยเหลอกน อยากอะไรบางนนกอยางเชน เราอยากใหงานสวนบคคลทมเจา

ภาพลดคาใชจาย ลดความกงวลใจเรองทะเลาะววาทกน หรอถางานสวนรวม

งานทไมมเจาภาพ เรากใหทกคนมาสนกโดยไมมเหลา ลดภาระตอกน

สขภาพแขงแรง และครอบครวอบอนดงเดม ใหเดกๆ ไดเหน ไดมแบบอยาง

อยากใหพนองมสขภาพทด มความสข เราตองการแคนจรงๆ”

สนใจแลกเปลยนเรยนรไดท

นายบญเลอนซยนำเทยง

เลขท62ม.10ต.ทงกลา

อ.สวรรณภมจ.รอยเอด45130

โทรตดตอ:082-0488994

34 “8 ตนแบบ”

หากจะกลาววา “ศาสนาความเชอ”ยงคงมบทบาทในการเปนทยด

เหนยวจตใจของผคนในสงคมไทยไมเคยเปลยนกคงไมมใครปฏเสธได เพราะ

คำกลาวนมขอพสจนแนแททเหนผลชดเจนแลว วดโนนมะเขอ ตำบลกาบน

อำเภอกดขาวปน จงหวดอบลราชธาน รวมศนยจตใจของชาวบานตำบลกาบน

เปนทพงพงทางใจและวนนยงมบทบาทนำในการขบเคลอนเรองงานบญ

ประเพณงดเหลาดวย

พระครสภกจมงคล เจาคณะตำบลกาบน และเจาอาวาสวดโนนมะเขอ

ตำบลกาบน อำเภอกดขาวปน จงหวดอบลราชธาน พระนกพฒนาทมบทบาท

สำคญในการเทศนาสงสอน ใหความรแกพนองประชาชนในชมชน จนวนนวด

โนนมะเขอและตำบลกาบนกลายเปนพนทเรยนรทสำคญทมผคนแวะเวยน

เขามาศกษาหาความร แลกเปลยนดงานในหลายดาน ไมวาจะเปนการจด

สวสดการชมชนระดบตำบล งานขบเคลอนพลงชมชนพลงแผนดน และรวมทง

ตำบลตนแบบในการขบเคลอนงานปลอดเหลา

ตำบลกาบน อำเภอกดขาวปน จงหวดอบลราชธาน

35ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

“คนกาบน - กนสรา” ภาพในวนนของชมชนหลงจากขบเคลอนงานปลอดเหลามาหลาย

ป นบตงแตปพ.ศ.2546 นน แทบจะไมเหลอเคาลางของภาพในอดตทชาวบาน

ลวนเปนนกดม กนเหลากนแทบจะทกบาน ทกหม พระครสภกจมงคล เลาให

ฟงวา “กอนนคนกนเหลาเยอะ เลนการพนนกเยอะ ไมตองอะไรมากขนาด

ในงานศพคนกยงกนเหลา ภาพทเราเหนคอ ในงานจะมขวดเหลากองกลาด

เกลอน มนดไมดจรงๆ แลวขวดเหลาพวกนสดทายพระกตองมาเกบ หลวงพอ

เองเหนแลวกอดรนทนไมไหวเลยขอญาตโยมแบบบณฑบาต ขอวาอยามากน

เหลาในวดเลย พอเราขอไปชาวบานกมการประชมกน มผนำและคนเฒาทง

หลายไดมตขอตกลงรวมกน

จากขอตกลงรวมกน เรากเลยเลยทำเรองวดเปนเขตปลอดเหลา ม

การทำปายขนประมาณปพ.ศ.2546 โดยทกอนนชมชนกทำงานเรองพลง

ชมชน พลงแผนดน ทมกฎระเบยบอยบาง เรากประชมกนและเอาปรบตรงนน

มาปรบใชจนเกดขอตกลงรวมกน เชน หากมใครเอาเหลามากนในเขตวดปรบ

เปนจำนวนเงน 1,000 บาท จดเรมตนทหามจากวดกเรมขยบไปทำเรองงานศพ

ทไปทำเรองงานศพกเพราะเวลาปยาตายายเสยแลว หลานเหลน ลกหลาน

สวนใหญเขากอาจเปนขาราชการ พอจดงานศพทแขกเหรอมากกมทงเหลา

เบยร และการพนน ทงๆ ทงานศพเปนงานตายแทๆ มนดไมดเอาเสยเลย

พอตกลงรวมกน งานศพงานแรกยอมรบวาขรขระมาก ชาวบาน ญาต

พนอง เจาภาพกโวยวายกนกลววาจะไมมใครมาเฝาศพให แตโชคดทตอนนน

ผชวยผใหญบานนายคำ อปการ อาสาเฝาให ทำใหงานมนผานพนไปโดยไมม

เหลาในงาน พองานแรกมนเรมขนได พอขยบไปงานอนๆ คนกเรมเหนดวย

กบเรา”

36 “8 ตนแบบ”

งานบญประเพณปลอดเหลา “เราทำงานกนดวยขอมล” แตกวาการยอมรบ สนบสนนจากชาวบานจะเกดขนไดนน แกนนำ

ชมชนและพระครสภกจมงคลกตองนำเอาตนทนหลายสงอยางในชมชนมา

ใชขบเคลอนงาน โดยเฉพาะทนประสบการณการทำงานของแกนนำ ทงฐาน

งานพลงแผนดนพลงชมชน งานออมทรพยสวสดการ ทมสวนทำใหแกนนำ

และชาวชมชนเกดกระบวนการเรยนร ขณะเดยวกนประสบการณเชนนถกนำ

มาปรบใชในการทำงานรณรงคเรองเหลาในชมชน โดยผานการใชขอมลเปน

เครองมอหนงทสำคญ

พระครสภกจมลคง “พอทำงาน เรากตองหาทางเรม อยางทวดเราม

คอมพวเตอรอยบาง เรากชกชวนเดก ใชเดกเปนสอกลางในการทำงาน โดย

จดสอนคอมพวเตอรใหเดกมาเรยนคอมพวเตอร พอเรยนรใชงานได ใชงาน

เปน แกนนำชมชนเองกมการคยกนกนกถงการทำแบบประเมนเกยวกบคา

ใชจายเรองเหลา – บหร วาเทาไหรตอป เรากจดทำแบบประเมนเปนตาราง

จากนนกใหเดกๆ แตละคนรบผดชอบ อยางในชมชนเรามครวเรอน 74 หลงคา

มเดกมาเรยนรคอมพวเตอรจำนวน 10 คนกเฉลยแบงสรรกนไปเกบขอมลโดย

มคำถาม เชน เวลากนเหลากนกนกคน กนแลวคาใชจายเทาไหรกบาททเสย

ไป เปนตน

37ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

จากใบประเมนทเดกๆ รวบรวม เรากขอมลของชมชนวา ตอปชมชน

เสยคาใชจาย มรายจายมากกบเหลาบหร แจกแจงแลวเสยเหลา 360,000 บาท

และคาบหรอก 340,000 บาทตอป จากตวเลขมนเยอะมาก พอชาวบาน

เหนขอมล กเรมจะมองเหนวาเราใชเงนไมถกประเภทจรงๆ ทชาวบานบอกวา

จนๆ นนแตกลบเอาเงนไปใชจายแบบนนเอง ตวชาวบานกจะเรมคดได

พอเหนขอมลรายจาย เรากมาดวาทำไมชมชนเราถงกนเหลากนมาก

เหลอเกน มองไปมองมากเพราะบานเรามการพนน พอเลนการพนนกเลนกน

ทงวนทงคน เลนกนหลายคนกมเรองเหลายาบหรตางๆ มนกจะเหนทางทจะ

ทำขยบตอไป พอเราผานงานศพไปได ชาวบานสนบสนนเหนดวย เรากขยบ

ไปงานอนๆ ตอ เรากเรมเหนเรองงานบวช ขอมลทเรามบอกวา งานบวช

แตละครง บางทลกหลานเราบวชแค 7 วน 10 วน หรอ 15 วน เรยกวาบวชกน

ยงไมทนรเรองรราวอะไรเลย แตพอแมญาตพนองเจาภาพจดงานหมดเงนไป

แลวแสนเจดแสนแปด เฉลยดตกตอวนสองหมนกวาบาท

มนกมคำถามเกดขน เราจดงานบวช งานบญแทๆ ถาเราคดเรองบญ

จรงๆ กตองไมมเหลาไมมเบยร จดงานใหเรยบงาย ประกาศเลยงานบวช

ปลอดเหลา ดงนนคนทจะเขามารวมงานกตองใจกลา มาดวยใจมาทำบญจรงๆ

เพราะหลวงพอไมอนญาตใหมเหลาเลย ถามวามคนไมพอใจไหม ตอบเลยม

คนพวกคอทองแดงกวากนแตเขากไปกนทอน แตทวดหาม เรากมกฎอกหาก

กนแลวเอะอะโวยวายตลกตเมย กปรบอก 500 บาท เรยกวามกฎคมหลาย

เรองเลย จากงานศพ งานบวชกขยบไปงานกฐน งานผาปา เราคอยๆ ขยบไป

ทละงานๆ และทกครงๆ เรากเอาขอมลมาพดมาดกน หลวงพอเองกเทศนา

สงสอนอยเสมอๆ อยางลาสดเมอเดอนกมภาพนธ 2553 เรามประชาคม 14

หมบานในตำบลเรา กเราตกลงกนวาใครจะทำบญ งานตางๆ เจาภาพไมให

เอาเหลามาเลยง เจาภาพหามมการเลยงเหลา ถอเปนมตรวม”

38 “8 ตนแบบ”

“อยบาน ตองเคารพกฎบาน” นอกจากขอมลจะเปนเครองมอในการขยบงานทสำคญแลว ดวย

ตนทนทางสงคมของชมชน ทสวนใหญลวนเปนญาตพนองไทบาน และทผาน

มาการมสวนรวมของชาวบานกเกดขนโดยสมำเสมอเพราะมหนวยงานหลาย

สวนลงมาทำงานสนบสนนการพฒนาในพนท ดวยเหตนเอง ความรสกรวม

ของการเปนพเปนนองไทบานของชาวตำบลกาบนจงเขมขน จากกตกาบาน

ระเบยบชมชนทใชรวมกนอยแลว จงมมตรวมและปรบนำมาใชเกยวกบเรอง

เหลาและอบายมขตางๆ ในชมชน

พระครสภกจมลคล และกำนนคน สบญ “ทกครงเราใชเรองมต

รวมเปนตวขบเคลอนงาน พอเราเรมทำงานแลวงานสำเรจคนกเรมเหนวาด

สามารถจดการกนไดคยกนไดจรงๆ มหรสพตางๆ เรากไมมไมจด เพราะวด

ไมใชททจะทำกจเชนนน หรออยางงานแตงงาน หลวงพอกจะถามวาเอาพระ

39ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

ไปเจรญพทธมนตงานแตง ในงานมเหลามเบยรกนกนเมาแลวตกน สดทาย

งานมนจะกลายเปนงานศพไมใชหรอ แลวกถามวาอยากใหหลวงพอไปงาน

ไหม ซงชาวบานกอยากใหพระไปเจรญพทธมนตงานเขาอยแลว เราตงคำถาม

ถามเขา ชาวบานกเรมคดตามจนสดทายหลวงพอกบอกเลยวา หากในงาน

มเหลา หลวงพอไมอนญาตและจะไมไปเจรญพทธมนตให กลายเปนกตกา

รวมกนทชาวบานรบร และเขาใจ

ทผานมาในการทำงานพลงชมชนพลงแผนดน เราเองกมการทำขอ

บงคบกฎระเบยบหมบานอยแลว พอมาตอนนเรากมาจดปรบใหสอดคลอง

กบสถานการณชมชน มกนเหลา เมาและทะเลาะตอยต ทกอยางเราปรบเงน

หมด 1,000 บาท 500 บาท ถามวาชาวบานคนไหนจะอยากถกปรบ มนไมใช

แคเรองเงน แตมนเสยหนาเสยความรสก ทำไปทำมาจากไมกหลงทำ หลงอนๆ

กเรมทำตาม

พอแตละครวเรอนเรมตนทำ เรากคยกบทางรานคา พดกนจรงๆ เขา

ขายของเราเองกเกรงใจ แรกๆ กพดทเลนทจรง เรากยกตวอยางหลายอยาง

เชน สงดๆ ของหมบานเรา ชมชนเราทมคนรจกกนมากมาย เปนหมบานพฒนา

มขาวสารตางๆ ลงหนงสอพมพ เรากอยากจะใหรานคาเขาเลกขายเหลา ชวยๆ

กน ประกอบกบมนกดมในชมชนทเลกเหลาได แลวเขาเปดรานคา พอเลกได

เรากขอเลยวา เลกเหลาแลวกนาจะเลกขายดวย ถอเปนการชวยกนยบยง

ทงตวเขาเองและคนอนๆ รานอนๆ ดวย พอรานนเรมไมขาย รานอนๆ กเรม

เหนกเลกๆ ตามกนมา”

จากหมบานสตำบลทกอยางมขนตอน “เอาศาสนาเปนตวตง” จากการทำงานในระดบหมบานจงเรมขยบเชอมโยงไปสระดบตำบล

ทำงานปลอดเหลาผานโครงการงานบญงานประเพณปลอดเหลาอยางจรงจง

และเปนไปอยางมขนมตอน โดยใชศาสนา วดเปนแกนกลางในการรอยทก

ความเชอ เชอมทกพลงมารวมกน

40 “8 ตนแบบ”

พระครสภกจมงคลและกำนนคน สบญ “งานตางๆ ของชมชน เราทำ

อยางเปนขนตอน เราไมไดทำเอาบาทเดยว หมายถงเราไมไดทำเพอหวงผล

ระยะสน แตเราอยากใหมนเกดผลจรงๆ อยางยงยน เราเรมทำตงแตปพ.ศ.

2546 ขยบปรบแกกน พอมาปพ.ศ.2547 กยงคาราคาซงหลายสงอยาง

จนกระทงปพ.ศ.2548 จงเรมเขาทเขาทางเรยบรอยกมการเชอมโยงกนทำงาน

มการจดงานเชญผวาราชการจงหวดรวมกน ทำโลเชดชมอบใหคนตนแบบ

คนทเลกเหลา และมการแจกโคถง 11 ตวซงไดมาจากการบรจาคของผมจต

ศรทธาทงสน

เราขยบทกป พอปตอมา เรากมอบโลมากกวาเดม ขยบจากหมบาน

มาเปนมอบในนามตำบลมอบโคมากขนมถง 17 ตว จนมาปหลงๆ นเองเรา

จงทำตำบลปลอดเหลาเขาพรรษา ขอไมใหมการขายเหลาในตำบล เชอมโยง

เรองตางๆ ของชมชน งดเหลา อาชพ ออมทรพย สวสดการชมชน การดแลกน

และกน งานออมทรพย สวสดการเรามการทำงานมคณะกรรมการ ออมเงนกน

ทกเดอน เราเรมทำป 2544 พอเราขยบมาทำเรองเหลา เรากเชอมงานกน ออม

ตอนนมสมาชก 400 คนมเงน 1,080,000 บาท สวนสวสดการเรามเงน 340,000

บาท เปนการทำงานทเราเนนคณธรรมในการขบเคลอน แลวเอาเรองเหลา

มาเชอมทวด ดแลคนดวยสวสดการ เขากจะเหนประโยชนของการมสวนรวม

กบเรา จะเหนวาเราทำงานทกเรองอยางเชอมโยงกน มเครองมอหลายดาน

ทงสอ โล ปาย สทธพเศษ สวสดการชวยเหลอ และศาสนาการเทศนาธรรม

สดทายถาคนมคณธรรม มศลธรรม เอาศาสนาเปนทตงชมชนกเปนสข ดงนน

หลวงพอจงพดกบชาวบานบอยๆ ถงจดเสยของเหลา และคณคาของการเปน

คน คนเราทกคนนนเกดมาตองการมเกยรตมศกดศร ถามวาคนกนเหลาเมา

แลวนอนเกลอน คนกเดนผานไปมาเอาตนขาม ศกดศรกหายไป ทะเลาะกบ

แมบาน สดทายครอบครวแตกแยก ทะเลาะกนกตองเขาโรงพยาบาล หนก

เขาเกดอบตเหตกเพราะเมาเหลาทงนน เราจงสอนจงเตอนเสมอวา ทง 5 ขอ

ของศลนน ศลขอ 5 เปนตวใหญสำคญทสด”

41ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

ความสำเรจและเสนทางการทำงานตอไป การทำงานขบเคลอนเรองเหลาของตำบลกาบน ไมใชการทำงานทมง

หมายจะจดการเรองเหลาเพยงอยางเดยวเทานน แตไดเชอมรอยมองภาพ

กวางครอบคลมทงชวตของชาวชมชน จากตนทนหนงขยบไปเชอมตนทนอก

ดานหนง งานของตำบลกาบนจงขยบไปอยางเปนระบบและบรณาการ กอให

เกดผลลพธทชาวชมชนเหนประโยชน ตระหนกและเขาใจซงนำมาสการม

สวนรวมอยางเขมขนแมจะยงไมครอบคลมหมดทงตำบลกตาม

กำนนคน สบญ “ภาพกวางระดบตำบลนน เราขบเคลอนไดอยใน

ระดบ 50% เรามประชาคมกนเสมอ มคนทลดละเลกเหลาไดเลย จรงๆ เราพบวา

คนสวนมากไมไดตดเหลา แตตดกนเหลาตามเพอน ดงนนพอชมชนขยบ

ทำงานกจะทำงานคนทไมใชนกดมจรงๆ ลดการดมลงจนบางรายเลกไดจรงๆ

หรอถาอยากเลกทวดกมการเลกโดยการใชยาสมนไพร มหลกสตรทจะชวย

อกทาง

42 “8 ตนแบบ”

ขณะเดยวกน งานเราทำโดยเนนเรองขอมลหนสนเอาใหเขาเหนทกข

เขากมองคดทกขกจะเรมเขาใจ คราวนพอทำแลวเรากจะมขอมลทเกดจาก

การลดเหลาใหเขาเหนอก ทบอกวาครอบครบแตกแยกกลดลง ทะเลาะววาท

กนกลดลง รายจายกลดลง ทกอยางลดลงหมด สภาพทกอยางดขน ดงนน

โจทยเราทตองการลดปญหาหนสน แตกแยก ทะเลาะเบาะแวง กถอวาประสบ

แลว พอลดปญหาเหลานไดกถอวาตวเรามศล มความเปนปกต

สงทเราตงเปาไวในอนาคตนน เราอยากทำงานโดยใชศลธรรมเปน

ตวขบเคลอนสงคม สรางตวอยางทคนจะเรยนรจะเหนประโยชน และเชอมโยง

ไปสการขยบในระดบนโยบาย เชน หนวยงานราชการเองกมสวนททำใหการ

ลดละเลกเหลาทำไดยาก เพราะเวลาจดงานตางๆ กยงมเหลาเบยรอย เรามอง

ถงการกำหนดคณสมบตคนทำงานในหนวยงานราชการ โดยหามดมเหลา

เพราะจะทำใหเกดตวอยางทดกบเดกและเยาวชนดวย”

สงสำคญทไดเรยนรจากตำบลกาบน คอ หวใจสำคญในการเรมตน

งานพฒนาชมชนนนควรกอเกดขนจากฐานของชมชนทเชอมโยงกนทกภาค

สวน ทกองคประกอบ พระ ผนำทตองมวญญาณในการทำงาน แกนนำชมชน

ตวแทนกลมกจกรรมในชมชน และรวมทงขาราชการ คร อสม. หมอ และ

อนามยดวย ซงทกสวนลวนเปนหลกสำคญในการทำใหงานประสบผลสำเรจ

นนเอง

สนใจแลกเปลยนเรยนรไดท

กำนนคนสบญ

เลขท45ม.5ต.กาบน

อ.กดขาวปนจ.อบลราชธาน

43ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

ยอนกลบไปสกชวงประมาณปพ.ศ.2517 – 2518 ตำบลเมองแกทง 19

หมบานเปนทรจกและมกตตศพทขนชอวาเปนชมชนนกดม โดยเฉพาะหม 2

บานหนองคนอย หรอทชาวบานเรยกกนวาหมบานสาละวน ทมหมายความวา

เมอมการดมเหลาแลวจะมการรองรำทำเพลงสนกสนานครนเครงกนทงหม

บาน มเหลาลงมาขายในชมชนจำนวนเทาไหรกขายหมด ดมกนทงผหญง

ผชาย กตตศพทชอเสยงนโดงดงขนาดไหนนนกเรยกไดวาดมเหลากนเหลา

กนจนไดรบหมบานนกดม โดยกรมสรรพมตร และเจาของโรงเหลาไดมการ

ประเมนกนวาหมบานไหนกนเหลาและขายดทสด ปรากฏวา อนดบหนงคอ

หมบานหนองคนอย จงมการมอบรางวลใหเปนจำนวนเงน 5,000 บาท ทสด

ทายเงนรางวลทไดรบนกไมไดเอามาพฒนาหมบานแตอยางใด แตกลบเอา

ไปซอเหลามาแจกจายชาวบาน เมากนนอนเหลาระเกะระกะทวหมบาน

ภาพเชนน เกดขนบอยจนกลายเปนภาพชนตาของคนในตำบลและ

คนในหมบาน หลายปทตองจมอยกบภาพเชนน จดเปลยนสำคญเกดขนเมอ

ตำบลเมองแก อำเภอทาตม จงหวดสรนทร

44 “8 ตนแบบ”

โครงการครอบครวเขมแขง ครอบครวเขมแขงเขามาในตำบลป 46-47 และเขา

มาในชมชนปลายป 48 โดยเรมตนจากการทประธานสมพร เหลาคม ไปเขา

รวมอบรมครอบครวเขมแขง และมการขยบงานกนตอจนทำใหมงบประมาณ

มาสนบสนนการทำงานของชมชนพฒนาพนทตนแบบในตำบลเมองแก เกด

การจดเวท คนหาแกนนำ 10 คนเพอไปอบรมพฒนาศกยภาพสรางแกนนำ

เปนการอบรมเพมศกยภาพแกนนำครอบครวเขมแขงของสถาบนครอบครว

เขมแขง จ. สรนทร ทอำเภอกาบเชง จากเวทอบรมขยบไปสการเปดเวทพดคย

กนของแกนนำชมชน ระดมเอาสารพดสารพนปญหาของชมชนมาคยกน ซง

พบวาปญหาสำคญทแกนนำตางมองเหนคอปญหาเรองการกนเหลา ซงสงผล

กระทบหลายอยางตอชมชน ทงเรองหนสนจากการใชจายในการดมเหลา การ

ทะเลาะเบาะแวงของครอบครว และการทะเลาะตอยตอนเปนผลจากความ

เมา ขาดสต โดยเฉพาะชวงป พ.ศ.2547 มการทะเลาะววาทกนหนกมาก วยรน

ยกพวกตกนบอยครง จากปญหาจงนำมาสการตงเปาหมายรวมกนคอ จะทำ

อยางไรทจะทำใหชาวบานลดละเลกเหลาได

“เรามาประชาคมกน” บานหนองคนอยขยบตวกอน แกนนำชมชนชกชวนพนองชาวชมชน

มารวมกนทำประชาคมหมบาน เอาปญหามาพดคยกน ใหชาวบานไดสะทอน

ปญหาตางๆ ของชมชน อะไรคอปญหาเดนๆ ของชมชน ชวนกนวเคราะหชวน

กนคนหาจนพบวา ปญหาหลายเรองเกดจากเรองเหลาตวเดยว หากชมชน

สามารถแกไขจดการปญหาเรองเหลาไดกจะนำไปสการแกไขปญหาอนๆ

นนเอง

นายสองเมอง เปนตอ ผใหญบานหม 2 บานหนองคนอย “จากเรอง

เหลา แกนนำและชาวบานจงอบรม เมอไดแกนนำแลว กมาวเคราะหการ

ทำงาน อยากใหชาวบานลดละเหลา ทำการประชาคมหมบาน ใหชาวบาน

สะทอนปญหาวา ปญหาในชมชนเดนๆ คอปญหาอะไร เรานงวเคราะหนงคย

45ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

กนจนเหนวาปญหาเกดจากเหลา เลยเรมมองวาจะจดการตรงไหนกอนด จด

ไหนจะเปนจดเรมตน เรากชวนกนมองจนพบวา ประเดนงานศพปลอดเหลา

นาจะเปนจดเรมตนทด เราเลยเอาประเดนนมาชวนชาวบานวเคราะห ชวน

ชาวบานรวมกนมองวางานศพแตละงานใชคาเหลาเทาไหร จบงานศพแลว

เจาภาพเปนหนเทาไหรกน

พอคยกนแลว เหนปญหารวมกน เราเหนคาใชจายจำนวนมากทเกด

เวลาจดงานศพ เอาคาใชจายตางๆ ทเกดจากเหลา ไมวาจะในงานศพ งานแตง

งานบวช ใหแตละกลมจดวงแลกเปลยนกน พบวา งานหนงเฉลยตก 25,000

– 30,000 บาท พอปพ.ศ.2548 บานหนองคนอยเลยเรมลองทำครงแรก พอด

ชวงนนผชวยผใหญบานเสยชวต เรากบอกวาเราจะลองทำด เรมแรกเลยก

มคนตอตานเพราะมองวามนไมมทางเปนไปไดทจะใหคนเลกดมเลกกน

เหลา แตคณะทำงานเองกตองพยายามลองด เราเองกอยากรวาจะไดผลไหม

พอเรมงานจรงๆ งานศพแรกไมมเหลาเลยมแตนำดม ทางจงหวดเองกลง

มาดลงมารวมงานดวย ผลทเกดขนคนมารวมงานจำนวนมาก เรยกวามาก

46 “8 ตนแบบ”

กวางานศพทมเหลาเสยอก ผลเชนนทำใหเกดการตอบรบจากผนำทง 19

หมบานและรวมทงหนวยงานอนๆ ดวย

พอเราทำไปทำมา มนกเรมมกระบวนการทชดเจนขน ทบานหนองค

นอยเรากใชปายงานศพปลอดเหลาไปตงในงาน ผคนภายนอกเขามารวม

งานกเกรงใจกไมเหลาดม จนตอมาชาวบานเองกมมตในทประชมรวมกนวา

คนทดมจากขางนอกเมอเมาแลวกขอใหอยในความสงบ อยาเขามาในงาน

ศพ”

จากเรองเหลาขยบสเรองวถชวต งานศพปลอดเหลาของหมบานหนองคนอยดำเนนการเรอยไปจน

กระทงป พ.ศ.2549 – 2550 ชมชนไดรวมกนตงวงคยเพอประเมนผลจาก

กระบวนการทไดทำ โดยในวงคยนนมพอแมลกในแตละครวเรอนมารวมกน

สะทอน และชมชนกจะชวยกนเอาขอมลนนมาวเคราะห พบวา มครวเรอนทลด

ละเลกเหลาเพมจำนวน 98 ครวเรอนจากทงหมด 130 ครวเรอน คนทเคยดม

กลดทงเหลาและบหร ครวเรอนไหน คนไหนทเปนตวอยาง กจะมการมอบปาย

ครวเรอนปลอดเหลาใหเพอเปนการเสรมสรางขวญและกำลงใจ

สวนครวเรอนทเหลอแมจะยงดมอยแตกไมรนแรง และไมสราง

ปญหาใหกบชมชน โดยมคณะทำงาน คณะกรรมการชมชนทจะชวยกนเปน

หเปนตาชวยกนดแลรวมทงยงมหวหนาคมแตละคมทจะชวยดแลสอดสองอก

ทางหนงดวย ขณะเดยวกน ชมชนเองกมองปญหาเรองเหลาอยางครอบคลม

กบปญหาของชมชนเรองอนๆ ทำใหจากเรองเหลากขยบไปสการแกไจปญหา

เรองอนๆ ของชาวชมชน เชน รเรมเรองเกษตรอนทรย โดยมจดประสงคเพอ

ดแลคนทเลกเหลาใหมงานทำ มการสงเสรมอาชพและสรางรายไดเสรมโดย

สงเสรมการปลกแตงโมปลอดสารพษ หลงเกยวขางเสรจ และจากกระบวนการ

ตางๆ ทบานหนองคนอยรเรมลงมอทำนเองทำใหมหนวยงานหลายแหงเขา

47ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

มาศกษาดงานจำนวนมาก จนทำใหบานหนองคนอยไดรบการคดเลอกจาก

ทางจงหวดใหเปนหมบานเกษตรอนทรยตวอยาง

หมบานตนแบบขยายสตำบล จากความตงใจและกจกรรมทรเรมจากหมบานหนองคนอยเรมเหน

ผลสำเรจ ตางหมบานในตำบลเมองแกกเรมขยบลงมอทำบาง เกดภาพการ

ทำงานเชอมรอยกนในระดบตำบลเมองแก ดำเนนกจกรรมทำครอบครวเขม

แขงลดละเลกเหลาทงตำบล โดยตอมาทางเทศบาลตำบลเมองแกไดเขามา

ใหการสนบสนน เชน การสนบสนนงบประมาณพฒนาและขยายผลใหครอบ

คลมทงตำบล โดยเรมตนขยายผลจากบานหนองคนอยไปยงอก 3 หมบาน

ไดแก บานหนองมวง บานโคกลาม และบานสระบว

ขณะเดยวกน ดวยความเขมขนของชมชนทองถนเองททำงานเรองน

กนอยางจรงจงและเหนผลรปธรรมชดเจน ทำใหมหนวยงานหลายหนวยเขา

มาขยบหนนเสรมงานตอ เชน เครอขายองคกรงดเหลา (สคล.) ทสนบสนนงบ

48 “8 ตนแบบ”

ในการทำประชาคมระดบตำบล ขยบจากงานศพปลอดเหลาไปสงานบญ

ประเพณปลอดเหลา โดยเครอขายตำบลเมองแกไดจดทำเวทจำนวน 3 เวท คอ

เวทประชมแกนนำ เวทประชาคมงานบญประเพณปลอดเหลา และครอบครว

ทวรวดจำศลภาวนา กำหนดงานบญประเพณปลอดเหลารวมกนทงหมด 9

งาน คอ งานบวช งานเทศนมหาชาต งานบญโตะจน งานแซนโฎนตา งาน

สำคญทางศาสนา งานเขาพรรษา ออกพรรษา ลอยกระทง สงกรานต และตอมา

หลงการประชาคมกมมตรวมกนเปนงานบญประเพณ 11 งาน

ประธานสมพร เหลาพรหม “เราทำประชาคมรวมกนทง 19 หมบาน

ในตำบลเมองแก ชวยกนเสนอความคดเหนและลงมตรวมกนทงตำบล จด

เปลยนทสำคญคอ ชาวบานบอกวาทำไมทำงานศพอยางเดยว งานอนทำไมได

หรอ จนมการตกลงรวมกนวาเราจะทำงานบญประเพณปลอดเหลาใน 9 งาน

ประกอบดวย งานแซนโฎนตา งานสำคญทางศาสนา(งานมาฆบชาและ

วสาขบชา) มงานบวช งานกฐน งานเขาพรรษา ออกพรรษา ลอยกระทง

สงกรานต จนกระทงตอมาเราเลยคดวาเราตองคยกนผานประชาคมเพอการ

ขยบตอ จากการทำประชาคมรวมกนจงเพมขนอก 2 งาน คอ เทศมหาชาต

บญขาวจ

กระบวนการการขยายผลจากหมบานหนองคนอยไปสหมบานอนๆ

นายบญจนทร อดหนน ผใหญบานหม 18 บานสระบว สะทอนวา “เราเอา

บทเรยนจากบานหนองคนอยมาเปนตนแบบ เราเหนภาพทหนองคนอยทำ

แลวมนสำเรจ เรากเลยเอาไปปรบใชบาง ชมชนบานสระบวม 35 หลงคาเรอน

เราเรมตน ตงแตป พ.ศ.2549 ตอนนนมการอบรมเรองครอบครว

ปลอดเหลา ครอบครวลดละเลกเหลา มการพาไปศกษาดงาน คณะกรรมการ

กมโอกาสไปเรยนรและกลบมาเผยแพร เดมทนน ผนำชมชนกดมเหลาผนำ

กปรบเปลยนตวเองลดละ บางคนสามารถเลกเหลาได เราประชาคมหมบาน

และชแจงใหชาวบานฟง มการตงคณะกรรมการหมบานเขามามบทบาท

มหนาทในการสอดสองดแล งานแรกเราใชเรองเหลาเปนตวตง ชาวบานไม

49ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

คอยเหนดวยตอนแรก แตพอเหนบานหนองคนอยทำได ทำเสรจทบานเรา

กอยากทำบาง กอนนกนเหลากนสงเสยงดงจนนอนกนไมคอยหลบ แตด

ตอนนสเงยบจรงๆ”

ตวอยางความสำเรจงานบญปลอดเหลา : งานบวชในชมชน “เอาใจ..วดใจ” ตวอยางหนงของรปธรรมความสำเรจในการจดงานบญประเพณ

ปลอดเหลาของตำบลเมองแกนน ประธานสมพร เหลาพรหม ยกตวอยาง

งานบวชทเพงผานพนไปเมอวนท 26 เมษายน พ.ศ.2553 ใหฟงวา “เรมแรก

เลยเราทำประชาคมกน หลงจากประชาคมแลวทางเจาภาพกบอกวาอยากจด

งานบวชปลอดเหลา ถามวาทำไมตองเปนงานบวชปลอดเหลา กเพราะ

ชาวบานเขาเชอกนวาหากปลอดเหลาในงานบวชแลวจะไดกศลแรงเพราะ

เปนงานบญ และทสำคญงานบวชทำไดงายกวางานศพ เพราะงานบวชทำแค

วนเดยวและกระบวนการกไมยงยาก พอเขาใจรวมกนแลวเรากจะมการชแนะ

วาหากจะบวชปลอดเหลาจรง ทางเราจะทำปายงานบวชปลอดเหลาและ

จดการดำเนนการให

ทงน หากมองกลบไปทงานบวชเมอกอน มแขกเขารวมงาน 500 คน

หมดเงนไป 20,000 กวาบาทแตพอมาทำงานบวชงานลาสดน รายจายทเสย

ไปแค 1,000 กวาบาท เพราะคาใชจายเรองเครองดมลดลงและในงานเองเราก

ไมเนนคนมา ไมเนนปจจยทจะได คนทเปนนกดมกจะไปดมกนนอกงานบาง

เกาะรวดงานบาง คนทดมหนกๆ กจะถอยไปเอง พดกนงายๆ อยางแตกอน

บานหนองคนอย เขานบบานไมดมจาก200 ครวเรอน เจอบานทไมดมตองนบ

1 นบ 2 นบ 3 แตตอนนมนกลบกนตองนบบานทดมจะงายกวา

ในการดำเนนการงานบญงานประเพณปลอดเหลานน เรามการคด

วาหากมการกนเหลาเราจะปรบ แตเรากเหนรวมกนวาวธการปรบแบบนน

มนไมยงยน สงสำคญทเรานาจะใชในชมชน เราใชวธการ “เอาใจ...วดใจ”

50 “8 ตนแบบ”

เหมอนเรองรานคาทงหลาย เวลาประชาคมขอเรองการขาย กมกจะมคำพดวา

เงนกไมใชเงนมง แกนนำเราเจอการดาทอ ตำหนบอย เสยงทตอตานมนก

ยอมมอยแลว”

คนตนแบบ คอ หวใจของการขบเคลอนงาน ประธานสมพร เหลาพรหม “กอนหนาน เวลาทเราพดเรองการ

แลกเปลยนเรยนร ชาวบานงง ไมเขาใจวาการแลกเปลยนเรยนรคออะไร คน

ทำงานแกนนำเองกตองชวยกนสรางกระบวนการเรยนรใหชาวบาน เราตอง

ปรบทศนคตของชาวบาน เรายกตวอยางใหชาวบานฟง ตวอยางทงายทสดก

คอตวเราเองเราเองตองเปนตนแบบดวย ผนำควรเปนตนแบบอยางมาก

เพราะถาเรายกตวอยางเรองคนอนเขากจะไมเชอ ดงนนเวลาเราไปพดคยกบ

ชมชนทงในเรองการดม สบ หรอการครองเรอน เราสะทอนเรองราวตางๆ

ทตวเราเองทงนน เหมอนเรองงานศพปลอดเหลา ตองยอมรบวาคนไทยไม

ชอบใหคนสอน เราจงตองกระตนเรองงานศพใหเหนวาทกคนตองตาย เอา

เรองความตายมาพด เขาตายคณกตองตาย คณมากนของเขาวนหนาเขากมา

กนงานเราเหมอนกน หรอตวอยางททกคนเคยชนอยางภาพการกนเหลาเละ

เทะนอนระเกะระกะขางถนน หมาเลยปาก ภาพแบบนใครจะอยากใหเกดขน

อก พอมคนเลกได เขากคอตนแบบของชมชน เรากมสอ มปายเชดชเกยรต

ใหกบสงดๆ ทเขาทำ

เครองมอทเราใชคอสอ เรามหอกระจายขาวในการบอกขาวสารเรอง

ราวและเครองมอทสำคญคอการประชมประชาคม ซงเราจะขอความรวมมอ

จากพนอง มาชวนกนคด ชวนกนมอง เชน พอเลกเหลาแลวเราจะเดนตอทำ

เรองอะไรตอไป ขณะเดยวกน เรากกระจายขาวสารทกวนใหขอมลเสมอ

51ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

ดอกผล..และเสนทางทจะไปตอ งานศพปลอดเหลาของชมชนตำบลเมองแกดำเนนการมากวา 6 ป

แลว หากถามถงความสำเรจ แกนนำมองวา พวกเขาประสบผลกวา 80%

คาใชจายตางๆ ลดลงอยางเหนไดชด จาก 20,000 บาทเหลอเพยง 2,000 บาท

หรอแมกระทงงานบญประเพณปลอดเหลาทเพงเรมตนขยบงานไดไมนานน

กเรมเหนผลรปธรรมความสำเรจแลว เชน งานสงกรานต รานขายเหลากขาย

เหลาไดนอยลง งานบวชคาใชจายจากเปนหมนๆ กเหลอเพยงพนกวาบาท

จากตวเลขรายจายทลดลงอยางชดเจนแลว ดอกผลทชมชนไดมาก

กวาเรองเงนนก เพราะการลดละเลกเหลาทงในงานศพ งานบญประเพณ

ตางๆ ทำใหชมชนมความสขกนมากขน ดงเชนทเหลาแกนนำรวมกนสะทอน

วา “เรามความสขกนมากขน คนในชมชนไมทะเลาะกน ไปไหนมาไหนยมให

กน เครอญาตกรกกน กอนหนานทะเลาะกนทงๆ ทเปนญาตกนแทๆ สงคมเรา

มนดขน เอออาทรกนขน คนทำงานเอง เรากมความสข คนทำงานกไดกศลแรง

เหมอนจากพนคนถาเราทำไดสำเรจสกหนงคนกถอวาไดบญแลว ททำใหเขา

เลกเหลาได

52 “8 ตนแบบ”

เรามแผนในอนาคตหลายอยาง เชน เราอยากจะทำหนงสอเชญ

รานคามาแลกเปลยนกนในเรองการขาย อยากขยบทำเรองจตสำนกรานคา

หรออยากทจะเชอมโยงหนวยงานเทศบาล โรงเรยนและรานคา ชมชนตางๆ

อยางชดเจนมากขน

ทกวนน ทเราขบเคลอนงานกนไดอยางดนน เปนเพราะชาวชมชน

มจตอาสาทสง คนทำงานเองทำงานกไมไดหวงเรองคาตอบแทน เปาเรา

สำคญมากๆ คอ เราคดถงลกหลาน คดถงอนาคต เพราะถาเราไมตดไฟเสยแต

ตนลม สกวนหนงมนตองตกลงมาถงลกหลานเราแนนอน”

สนใจแลกเปลยนเรยนรท

นายสมพรเหลาคมผประสานงานตำบลเมองแก

88ม.6ต.เมองแกอ.ทาตมจ.สรนทร

โทร:087-8719772

53ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

จากปญหาหลายดานทชมชนตองประสบทงเรองปญหาหนสนจาก

การทำเกษตรกรรม ปญหาสงคมผคนทตวใครตวมนมากขน ไหนจะเรองผล

ผลตราคาไมดขณะทตองซอปย ซอยาซอวสดอปกรณทกอยางเพอการผลต

ยาเสพตด ทะเลาะววาท เดกและเยาวชน ปญหารอบดานทกอเกดขนทำให

บรรดาผเฒา ผแก แกนนำชมชนหนมาจบเขานงคยกนเอาปญหาของแตละ

หมบานทง 12 หมบานมาถกกน ขณะเดยวกนกมการหนนเสรมจากภาคภาย

นอกอยางสำนกงานกองทนเพอสงคม(SIF) ทเขามาสนบสนนงบประมาณ

และเครองมอในการดำเนนการแกไขปญหาของชมชน ตอมามการประชาคม

ตำบล ชาวชมชนลงมตรวมกนจนจดตงสภาผนำขนในปพ.ศ.2543

กระบวนการในการคนหาปญหา วเคราะหชมชนกเกดขน โดยใช

กระบวนการทำแผนแมบทชมชนเปนเครองมอสำคญทจะชวยทำใหชมชน

ไดมองเหนสภาพปญหาของตวเองอยางรอบดาน เหนอดต เขาใจปจจบน และ

ตำบลนาผอ อำเภอเมอง จงหวดอำนาจเจรญ

54 “8 ตนแบบ”

รวมกนวางแผนเพออนาคต และจากกระบวนการทำแผนแมบทชมชนนเอง

ทไดสรางตนทนหลายสงอยางใหกอเกดขนในชมชน ทงตนทนเรอง\แกนนำ

ชมชน ตนทนกระบวนการเรยนร การคดวเคราะหเชอมโยงและมองปญหา

กระบวนการมสวนรวมของชมชน

“เราใชขอมลทำงาน : รายจายสง ทะเลาะกนทกวทกวน” นายสบน ทศนบตร “ปญหาทแรกเลยนน สมยกอนเราอยกนแบบตว

ใครตวมน การชวยเหลอกนมนอย เพราะทกคนกตองทำมาหากน ปญหาเรอง

หนสนรายรบรายจายกหนกหนา ในชวงจงหวะนนเอง SIF กใหงบประมาณ

ทำงานพฒนาชมชนทง 12 หมบาน เรากเอางบมาดำเนนการทำงานเกดเวท

พดคยกนตอเนอง จนตอมากมการจดตงสภาผนำเอาตวแทนคณะกรรมการ

หมบานละ 5 คนมาเขาทำงาน โดยเปนมตรวมกนของทงตำบล

พอเรามสภาผนำ เรากเรมคยกน ใชเวท ใชกระบวนการทำแผน

แมบทเปนเครองมอในการคดหาทางออกของปญหา ทำการสำรวจขอมล และ

มานงคยกน คยกนไปคยกนมาหลายคนกพดเรองเดยวกน เรองคาใชจาย

55ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

ในครวเรอนโดยเฉพาะขาวของเครองใชตางๆ ซงมราคาแพง ใชจายสง เรา

กมามองปญหาวเคราะหกนจนสรปวาเราจะจดตงรานคาชมชน ถามวาทำไม

เปนรานคาชมชน เพราะรานคาชมชนจะชวยใหเราซอสนคาขาวของตางๆ ใน

ราคาทไมแพงนก ขายและจดการโดยชาวบานดวยกนเอง เรากเรมทำเรยนร

ไป แกปญหาไปดวยเรยกวาประชมสำรวจกนบอยครงมาก รานคาชมชนของ

เราประสบผลสำเรจเพราะทำใหพนองชาวบานลดรายจายไปเยอะ แตเราก

ยงเจอปญหาอยางอนอก กเรมมาคดจะขยบตอเราทำงานกบขอมล เรากเอา

ขอมลมาทำงาน ในรานคาชมชนมบญชมการจดบนทก เรากเอามานงดกน

พบวา ในปพ.ศ.2549 เหลากลายเปนสนคาขายดทสดในชมชน และจำนวน

ของคนทซอเหลากเพมขนทกวนๆ พอเหนขอมลแบบน เราคดเลยวาจรงๆ

แลวมนไมไดแกอะไร เพราะสดทายพนองชาวบานกยงมรายจายทฟมเฟอย

อยเหมอนเดมและอาจจะหนกกวาเดม

สภาผนำตำบลนาผอเอง กเอาเรองนมาคยกน พบวา ปญหาเรอง

รายจาย งานๆ หนงไมวาจะบญ งานบวช งานศพ กฐน ขอมลจากการสำรวจ

รายรบรายจายพบวา แตละงานรายจายคาเหลาตกอยท 30,000 กวาบาท

ขนไป แตนอกจากปญหาเรองรายจายกยงมปญหาอนๆ เชน มการทะเลาะ

กนทกวทกวนกเพราะกนเหลานแหละ พอมาเจอกนตามงานตางๆ ตองเสย

คาเหลายงไมพอ พอเหลาเขาปากแลวเมากทะเลาะกน มเรองตอยตกน”

งานบญประเพณปลอดเหลาตำบลนาผอ นายถน บญสามารถ “พอเรามองเหนแลววา เหลาคอตวปญหาของ

ทกอยาง เรากลงมอทำงานกนเลย เรามการสำรวจและลงประชาคมทกหม

ถามวาเหนดวยไหมถาจะเรมทำเรองปลอดเหลาในงานประเพณ ในปพ.ศ.

2550 โดยเรมจาก 3 งาน คอ งานบวช งานศพ และงานกฐน เพราะจากการ

สำรวจขอมลรายรบรายจายเหนเลยวาเปนงานทมรายจายมากมายจรงๆ

56 “8 ตนแบบ”

สงททำใหเราขบเคลอนงานไปไดอยางด กเพราะเรามประสบการณ

จากแผนแมบททำใหเรามตนทนของชมชนในหลายดาน ทงพระ อบต. อสม.

คร เรามโครงสรางของสภาผนำตำบล เราเชอมโยงทำงานดวยกนมาตลอด

และการมสวนรวมของพนองในชมชนกมสง พอจะขยบงานอะไรเสยงขานรบ

และการมสวนรวมจงเกดขนไดงาย เรองเสยงคดคานนน ไมเอาไมรบกม บาง

คนทกนเหลาอยกไมเอาดวย แตเขากไมมากนในงานทเราหาม เพราะเราม

มตกนแลววาในงานบญประเพณปลอดเหลาทง 3 งานจะไมมเหลา เราทำไป

สกพกเรากเอาขอมลนนแหละมาดกนอก เกดการเปรยบเทยบเรองคาใชจาย

การทะเลาะววาทจากเดมและภาพในปจจบน มนเหนเลยเรองความแตกตาง

ชาวบานรขอมลกเหนความสำคญของการปลอดเหลา เขากเรมยอมรบเพราะ

มนเหนประโยชนผลดผลเสยจรงๆ”

ขอมลเคลอนไหวพนองขยบรบลก สรางตวอยางการเปลยนแปลงเปนรปธรรมความสำเรจ จะเหนไดวา กระบวนการทำงานของตำบลนาผอนน ขบเคลอน

รวมกนโดยอาศยขอมลเปนพลงสำคญ ขณะเดยวกนดวยตนทนชมชนทสงสม

มาจากกระบวนการทำแผนแมบทชมชน ทำใหการรเรมใดๆ ประสบผลและ

มทศทางในการกาวเดนทชดเจน ทำใหชาวบานใหการยอมรบไดงาย และ

จากงานบญประเพณปลอดเหลา 3 งาน จากจดเรมตนนนทมรปธรรมความ

สำเรจเดนชด วนนตำบลนาผอไดขยบเพมงานบญประเพณปลอดเหลารวม

แลว 8 งานดวยกน โดยการขยายผลตรงนลวนกอเกดขนจากระบวนการ

ตระหนก เขาใจ และเหนประโยชนรวมกนของทงตำบล

นายสรยะ สรยะวน “ความแตกตางเรองคาใชจายนน ยกตวอยางงายๆ

เชน งานบวช ธรรมดาถามเหลายาเลยงนน คาใชจายไมตำกวาแสนทงงาน

โดยเฉพาะคาเหลานนประมาณ 30,000 บาท พอไมมเหลากลดไมตองแลว

30,000 บาท และกไมมการทะเลาะกน เจาภาพกไดบญจรงๆ ไมใชไดบาป

57ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

อยางทผานมาๆ เรองรายจายลดไปเหนๆ และในชมชนเองกเกดการจด

ระเบยบรวมกนเราใหชาวบานเปนตวควบคมดแลกนเอง บางคนทกนเหลา

เขากไมกลา เพราะจะอายเพอนอายฝงมนกมบางเรองการนนทากนเอง

พอลงลกไปในระดบหมบาน ในแตละหมเขากจะมกตกามกฎ เชน กฎ

กตกาวาหากมการจดงานแลวมเหลาในงาน จะปรบ 1,000 บาท

ลาสด เราทำงานมาครบ 3 ปเรากมาสรปมาประเมนกน เอาขอมลตางๆ

มาแสดงใหพนองรบทราบ และมแบบฟอรมใหชาวบานกรอกแสดงความคด

เหนเพอกาวตอไปของเรา ผลปรากฎวาชาวบาน 90% เหนดดวยวาจาก 3 งาน

บญประเพณปลอดเหลานนประสบผลสำเรจ และจะเคลอนตอโดยจะเพม

งาน เชน งานขนบานใหม งานบญมหาชาต งานสำคญทางพทธศาสนา

เขาพรรษา-ออกพรรษา รวมทงงดซอขายในวนพระใหญ กลายเปนตำบล

นาผอ ทำทงหมด 8 งานบญประเพณปลอดเหลา

ถามวา จดสำคญททำใหประสบผลสำเรจนน เพราะเราทำงานกน

จรงๆ ศกยภาพของผนำททำใหชาวบานเชอถอ เรามตวอยางมรปธรรม อยาง

พดกนตรงๆ คนทำงานเรองเหลาสวนมากกกนเหลาทงนน แตเรากตอง

เปนตวอยาง เรากเลกพอไปพดกบพนองมนกงายขน คนกเชอถอศรทธา เขา

เหนเขากเอาอยาง จนตอนนเรามรปธรรมชด ชวตครอบครว ชมชน สงคม

ความเปนอย ทกอยางทดขน”

58 “8 ตนแบบ”

“เครองมอทเราใชและการเชอมโยงทเราทำ” ทงน ในความสำเรจใดๆ กตาม คงปฏเสธไมไดวา เครองมอและ

กระบวนการทใชเปนสวนหนนเสรมสำคญทจะทำใหงานเดนหรอไมเดน

สำหรบตำบลนาผอเองนน ชมชนกใชเครองมอทหลากหลาย รวมทงการ

ทำงานเชอมประสานทกภาคสวนเพอทำใหงานบญประเพณปลอดเหลานน

เคลอนไปได

นางหนแวง “เครองมอทเราใชและการเชอมโยงทเราทำนน จรงๆ แลว

เราใชเครองมอหลากหลาย ทงการยกยองเชดชคนตวอยาง คนตนแบบ และ

แกนนำคนทำงานเองกตองทำงานโปรงใสดวยเพอใหพนองเชอถอ เราจะ

แจงใหทราบตลอด ใชขอมลใหทกคนเขาถง รไดผานสอตางๆ ในชมชน เชน

วทยชมชน เรามเวทประชมสมำเสมอ และเราทำงานอยางมการเชอมโยงกบ

หนวยงานตางๆ เชน วด อนามย อบต.

59ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

อยาง อบต.เขากเขามาชวยเหลอเราในการทำงาน เชน เรองเอกสาร

ตางๆ เรองการประชมวงคยตางๆ เพราะเรามการประชมมการคยกนอยาง

ตอเนอง เพราะเวทเปนเครองมอสำคญหนงในการทำงานของเรา พอเราเชอม

โยงการทำงานรวมกนแลว งานมนกเดนตองาย ขณะเดยวกน เรองขอมล

เรากยงทำตอ ขอมลของเราเคลอนไหวตลอด และขอมลนแหละทจะกระตนให

พนองลดละเลกเหลา เราใชขอมลทงรบและสง เรารบขอมลวาเหลาไมด ทำให

เกดสงนนสงน เรากเอาขอมลนนมาสงตอใหชาวบานร เอาไปพดเอาไปคย

พอเกดรปธรรมมคนเลกจรงๆ ถงขนประกาศเลกตลอดชวตกมเรากทำใบ

ประกาศมอบรางวลสรางเสรมกำลงใจใหกน

นอกจากเชอมโยงกบหนวยงานแลว เราเชอมโยงบรณาการประเดน

ในการทำงานของชมชนดวยเราบรณาการทกอยางของชมชน ทงงานกองบญ

สวสดการ งานธรกจคาสง งานปยอนทรย งานกลมอนรกษ งานโคกระบอ

ปศสตว เรองโรงสชมชน และงานเหลา ทกเรองบนเปาเดยวคอชมชนเขมแขง

จดการตนเองไดยกตวอยางเชน ถามการจดงานแลวไมมเหลา กองทน

สวสดการกจะชวย 1,000 บาท หรอเรามกองบญสวสดการ เมอสมาชกเจบไข

ไดปวย คณะทำงานกองบญสวสดการกจะไปเยยมไขดแล เราไมใชใหแคเงน

นะ แตสงทเราทำ คอ “เราโฮมกนถงท” เราอยากใหภาพของคนลาวอสาน

ทกลมเกลยวเหนยวแนนกลบมา เหมอนคำกลาวทวา “พรกบานเหนอเกลอ

บานใต” เปนภาพทเชอมกน เปนภาพของสงคมทจะชวยเหลอกนและกน”

พระครโอภาสธรรมนวฐ (เจาอธการไสว ฐตธม.โม.) เจาคณะตำบล

ชนโท เจาคณะตำบลนาผอ วดโคกกอก ตำบลนาผอ อำเภอเมอง จงหวด

อำนาจเจรญ “ในสวนของวดนน เรากทำในเรองกองบญตางๆ พระกจะเอาไป

พดไปเทศน พระถอศลกตองเอาเรองศลมาพดมาคยกบญาตโยม แตขณะ

เดยวกนพระเองกรวมเปนคณะทำงานดวย อนามยเองเขากเขามารวมดวย

ชวยใหขอมล ความรดานสขภาพ โรคภยขอมลตางๆ สวนโรงเรยน กคอย

60 “8 ตนแบบ”

สอดสองดแล และเขารวมกจกรรมตำบลรวมกน เชน เราเชญเดกนอยเขามา

รวมโครงการพาลกจงหลานเขาวด ทางโรงเรยนทางครอบครวกสนบสนน

กจกรรม

ตำบลนาผอ เราทำงานโดยแบงคนตามบทบาทความสามารถ บทบา

ทหนาทแบงตามความถนด แตเรามเปาหมายเดยว เราอยากเหนพนอง

รางกายแขงแรง คนอยดกนดมสข มความเอออาทรตอกน พระสงฆเองก

ทำงานมสวนลงพนทกบผนำดวย ลงไปตามชวงทมการประชาคม และก

พยายามรณรงคสงเสรมตางๆ ชกชวนใหคนเลก แตจรงๆ กตองยอมรบวาการ

ชวนเลกนนยากกวาชวนกน เพราะกอนทเราจะเรมทำเรองงานบญประเพณ

ปลอดเหลานน งานบญตางๆ เตมไปดวยเหลา เรองเหลากลายเปนเรองใหญ

ของงานบญ ใครไปใครมากตองมการเลยงเหลากน วดเองกขอความรวมมอ

เรอยมา เพราะงานบญตางๆ นนมนไมควรจะมเหลาอยแลว วดพยายาม

รณรงคหาม แตมนกหามยากจนเกดกระบวนการตรงน หลายอยางเคลอนไหว

ไดจรงๆ ถามวา ปรมาณเหลาลดลงไหม บอกเลยวาลดแตปรมาณการซอ

เหลาอาจจะยงเทาเดมกได เพราะเราไมได แตเราประสบผลสำเรจนะกวา

80% เหนเลยวาเหลาหายไปตามงานจรงๆ ในวดเองยงไมม อยางเวลาเราไป

รวมงานเดนไปเจรญพทธมนตให กอนนเปนปกตมากทจะมเหลาเตมเกลอน

ทกทรวมทงทนงของพระสงฆดวย แตตอนนไมมแลว”

ทศทางตอไปของนาผอ บทเรยน ประสบการณการจดการเรองงานบญประเพณปลอดเหลา

ตำบลนาผอ เปนหนงในรปธรรมการคดรเรมจดการตนเองของชมชนทองถน

โดยมสภาผนำเปนแกนพลงสำคญในการพฒนาชมชน ผลลพธสำคญทเรา

รวมกนเรยนรจากกระบวนการทำงานเรองเหลาของชมชนตำบลนาผอนน

หาใชเพยงการงดเหลา เลกเหลาไดของบคคล ครวเรอน หรอชมชน แตนคอ

กระบวนการทสะทอนใหเหนถง ทศทางการทำงาน พฒนาชมชนทองถน การ

61ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

ทำงานอยางมสวนรวมของทกฝายในชมชนทองถน มเครองมอทเหมาะสมกบ

วถวฒนธรรมของชมชน มกลไกในการสรางกระบวนการเรยนรอยางตอเนอง

“เหลา”เปนเพยงเครองมอหนงในการเคลอนงานสรางคนเขมแขง เพอสราง

ชมชนทเขมแขง

แกนนำชมชนตำบลนาผอ รวมกนสะทอน “เราทำ เราไดนะ ถามวา

เราไดอะไรเราไดความสข ความภมใจ แมจะมคนคดคานและมเสยงตตงแต

เพราะมนเปนสงทดทจะทำ คนสวนมากเหนดวยกบเรา ตอนนเรากเฝาระวง

เรองนกดมหนาใหม เรากระตนเตอนหามขายเหลาใหเดก และมการปรบ

รานคาหากขายเหลาใหเดก เปาหมายตอไปของเรานน เราอยากจะทำกตกา

หมบาน หากมคนขายคนซอ ปรบและหกเงน เราอยากใหเรองนเปนเรองท

ทกคนตระหนกถงประโยชนจรงๆ

62 “8 ตนแบบ”

จากขอมลสรปทงหมดของเราในชวง 3 ป พ.ศ.2550 – 2552 สรป

จำนวนครงงานศพ 116 ศพ งานกฐน 15 งาน และงานบวช 157 งาน รวม

งานทงหมด 288 งาน ลดรายจาย 30,000 บาท x 288 งาน = 8,640,000

บาท เปนตวเลขทเราไมตองเสยประหยดไปไดจรงๆ และทสำคญเรองทเราทำ

นนทำใหพนองเหนคณคาของงานประเพณทแทจรง และสามารถปรบเปลยน

ทศนคตได เจาภาพและผรวมงานมองทเปาหมาย ของงานประเพณมากกวา

ตองการเหลา ปรบทศนคตไมวดกนดวยยหอเหลา ไมตองกดดนเจาภาพใหม

เหลาในงาน และทกคนมความสข ชมชนกเขมแขง”

สนใจแลกเปลยนเรยนรไดท

ประชาคมงดเหลาจงหวดอำนาจเจรญ

เลขท38ม.9ต.โนนหนามแทง

อ.เมองจ.อำนาจเจรญ37000

ผประสานงาน:นายวรตนสขกล

111ม.3ต.นาผออ.เมองจ.อำนาจเจรญ37000

Email:WIRATSUK@gmail.com

ผประสานงาน:พอเพยรละทารณ

40ม.12ต.นาผออ.เมองจ.อำนาจเจรญ37000

โทร088-3674630

63ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

ดวยประวตศาสตรอนนานกวา 400 ปของพนทเกษตรกรรมผนใหญ

ทงกลา ขบวนนายฮอยหรอคนคาววทเดนทางรอนแรมทำการคาขาย ขากลบ

หลงคาขายเสรจสนแลว กลมนายฮอยขบวนหนงพบทงกวางทเตมไปดวยตน

แคน หรอตนตะเคยนเตมไปหมด มหนองนำ มความอดมสมบรณสามารถพก

แรมได จงคางคนพกแรม ซงนานไปจงเกดการตงชมชนลงหลกปกฐาน และ

ชกชวนกนเขามาอยอาศยจนกลายเปนชมชน และนคอทมาของชมชนแหงน

“แคนนอย” ชมชนเกษตรกรรมปลกขาวหอมมะล ซงหากพดถงขาวหอมมะล

ทมชอเสยงแลวละก ชอเสยงของขาวหอมมะลจงหวดยโสธรไมเปนรองใคร

ตำบลแคนนอย อำเภอคำเขอนแกว จงหวดยโสธร

64 “8 ตนแบบ”

“ขนชอดานการเมา...ความตายกเศราพอแลวยงจะมาซำเตมกนอก” แตนอกจากชอเสยงดานขาวหอมมะลเลองชอแลว ในอดตนน คน

แคนนอยยงเปนทรจกกนดในฐานะนกดมคอทองแดง ดมหนก ดมจด เรยก

ไดวาตดอนดบตนๆ เชนกน ขณะทชอเสยงในฐานเกษตรกรปลกขาวไดสราง

ความภาคภมใจใหกบชาวชมชน แตกลบกนชอเสยงลอเลองในฐานนกดมคง

ไมใชสงทชาวชมชนตองการนก และไปๆ มาๆ กกลายเปนโจทยปญหาท

ทำใหชมชนตองรวมกนคนหาทางแกไข

กำนนจรญ ถนอมพล “ชมชนเรานนตดอยในอนดบตนๆ ดานการ

กนเหลา ดมจด ดมนก ไมตองอะไรมากพอตกเยนกจะเรมแลว จบกลมกน

เรมตงวงกนเหลา เมานอนระเกะระกะ เมาอยางเดยวไมพอคาใชจายเรองเหลา

กกลายเปนภาระ เปนปญหาเรองหนสนใหกบคนในชมชนเรา

จนกระทงปพ.ศ.2550 แกนนำชมชนกเรมคยกน จรงๆ เราคยกนมา

ตลอดอยแลว แตในปนนมนไหวจรงๆ แลว ประกอบกบแกนนำชมชนเองม

โอกาสไปเรยนรจากชมชนอนทเขามการทำเรองปลอดเหลาในชมชน เราเอง

มความคดอยแลวดวยกเลยอยากเรม เรากคยกนและไปชวนหมอทสถาน

อนามยมาคยดวย เอาขอมลเอาตวเลขคาใชจายจากงานศพมาดกน เหน

ตวเลขแลวมนมากมาย งานศพตองานตองเสยคาใชจายกวา 40,000 บาท

กมาชวนกนคดดวาแลวถาเราไมเมา ถาเราไมกน เงนจะเหลอขนาดไหน หรอ

บางศพเขาเปนคนจน จดงานทลกหลานญาตพนองตองขายไรขายนาหาเงน

มาจดงาน ซงสวนใหญกหมดไปกบคาเหลาทงนน

พอถงวนประชมประจำเดอนของเรา เรากเอาเรองเหลาเปนวาระหนง

ในการพดคย พอเราเปดขอมลไปแบบน พดเรองเหลาทไมด ยงในทาง

พทธศาสนาแลวถอวาเปนอบายมข เราเอาขอมลเรองตางๆ มาเชอมโยงกน

พอเหนวาเหลานนไมด ดงนนการมเหลาในงานตางๆ จงไมเหมาะสม ไมด

พอชวนคยชวนคดแบบนชาวบานเขากเหนดวย เราจงทำประชาคมแบบขอ

65ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

มตใครเหนดวยวาจะลดละเลกไดในงานอะไร ปรากฏวา อนดบแรกคอ งานศพ

โดยในวนนนมชาวชมชนรวมประชาคมเกอบรอยคน จากทง 300 หลงคาเรอน

เราเลยทดลองโดยยงไมมการตงกตกาอะไร ทดลองงานแรกคองานศพ โชคด

ทเจาภาพอยากจะทำปลอดเหลาอยแลว แรกๆ เสยงคานกม ไมเชอ ไมไหว

หรอกตางๆ นานา แตพอเรมทำจรงๆเรากมแกนนำผเฒาผแก พอใหญไป

เฝาระวงไปรวมงาน ปรากฏวาไมมเหลาจรงๆ ทงๆ ทตอนแรกมเสยงพดกนวา

ไมมเหลาจะมใครมานงเฝาศพให ทางแกนนำเลยบอกวาเราจะมานงเฝาให

เอง พอทำจรงๆ กไมตองมเหลาสกขวด คนมารวมงานกม กนนำขวดแทน

เหลากน”

เชนเดยวกบ พอแพง ปราชญชมชน ทรวมสะทอนวา “ทแรกเลยม

ความขดแยงอยางรนแรงในเรองน แตเราทำงานโดยเรมจากจดเลกไปจด

ใหญ ผเฒาผนำอยากจะทำกมานงคยกน เดมนนงานศพมเหลากจะมการ

พนน เราเลยถามเจาภาพวาไมกนเหลาไดไหม เขาบอกวาจะไมมใครเฝาศพ

อกอยางทางผนำกมองเหนถงพษภยจากอบายมข เดกๆ เลนไฮโล กนเหลา

กเรมมองตงคำถามวาสงเหลานใชไหมททำใหเรายากจน พอมาคดรวมกน

กเหนดวยรวมกน กทดลองทำซงแนนอนวายอมมคนเหนตาง และยอมมความ

ขดแยงกนบาง แตเรากมองวายงไงกแลวแตตองทำลดละเลกเหลา เพราะ

การตายกเศราพออยแลวยงจะมาซำเตมกนอก เราอยากจะเลกจรงๆ โดยใน

ระหวางทดลองเรากใหขอมลใหความรตลอดเวลา

จรงๆ กอนทมการทำประชาคมในเวทประชมประจำเดอนนน กอนน

เรากคยกน ทำประชามตรวมกนมากอน เปนการทำประชาพจารณเรองโรง

พยาบาลตำบลสขภาพ โดยในครงนนเราคยเรองสขภาพ เรองเศรษฐกจ เชอม

โยงภาพปญหาตางๆ พดเรองใกลตว กนเหลาแลวเสยสขภาพไหม เสยสขภาพ

แลวเปนอยางไรกตองไปหาหมอ บางรายตองเสยคารกษา หนกเขากอบตเหต

เสยทงชวต เสยทงเงน อนทจรงเราทำประชามตกนมากอน คยกนเรองสขภาพ

เศรษฐกจเสยอยางไร แทนทจะเอาเงนคาเหลาไปเขากองทนตางๆ ในหมบาน

66 “8 ตนแบบ”

กจกรรมทชาวบานทำกนมาอยแลว เรยกวาเราปพนฐานกนมากอนแลว พอ

ยงทำประชาพจารณบอยครง ครงท 2 ครงท 3 คนทคานกจะยงลดลงเรอยๆ

งานแบบนเราตองอดทน ตองใชเวลา โดยงานบญปลอดเหลาของเรานนแยก

เปน 2 อยาง คอ งานประเพณและงานไมใชประเพณ โดยงานทมเจาภาพทำได

100% แลวคอ งานศพ งานบวช งานกฐน”

เดกคอฐานพลงสำคญ ตองเชอมน ตองลองใหทำ จดสำคญหนงในการพฒนาทหลายๆ ชมชนพยายามสรางใหเกดขน

คอ การมสวนรวมของเดกและเยาวชนคนรนใหมทจะเขามารวมพฒนา รวม

คด รวมออกแบบทศทางในการจดการชมชนของตวเอง แตทผานมาหลาย

ชมชนเดนโซซดโซเซไปไมเปน หนกเขาแมแตจะรเรมตงกลมเดกและเยาวชน

กยงกอเกดขนไดยาก แตสำหรบตำบลแคนนอยแลว พวกเขามตนทน

ทสำคญ ตนทนของกลมเดกและเยาวชนทมสวนสำคญในการทำงานพฒนา

ชมชนในดานตางๆ รวมทงในประเดนเรองเหลาดวย

67ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

นายชนาธป บาททอง หรอ แจ เยาวชนประธานกลม TO BE NUM-

BER ONE “ทผานมาเดกเยาวชนบานเราทำเรอง TO BE NUMBER ONE

กนมาตงแตปพ.ศ.2546 โดยเราทำงานสรางความเขาใจ รณรงคใหความร

ชวนกนมาทำงาน พอผใหญเขาเรมทำงานเรองการปลอดเหลา ลดเหลา

กนในชมชน ทางทมเดกและเยาวชนเราเองกเขามามสวนรวม เรมแรกเลย

แนนอวายอมมเสยงทคดคานไมเหนดวย ซงอาจจะเปนกลมทเขากนเหลากน

บาง ทเขากมสทธทจะไมเหนดวย เรากอาศยการประชมรวมกนเพอใหไดเสยง

เอกฉนท มตรวมกนเพอจะรวมกนกำหนดขอเสนอจากทางทมเราเองดวยวา

ถาเราเขามารวมกระบวนการนนเราจะอะไรบาง อยางไรบาง

จดหนงทเราตองทำแบบนนกเพราะวา กอนหนานชวงปพ.ศ.2549

ทางเดกและเยาวชนเองกเคยเขามามสวนรวมในการรวมจดงานในชมชน

ตอนนนเปนงานบญบงไฟ แตปรากฏวาในงานครงนน มการทะเลาะววาทกน

ทางผใหญเลยทำโทษเรา ปตอๆ มางานบญบงไฟกเลยไมไดจดกนอกเลย

พอสถานการณเปนแบบนน ทางทมเราเองกตองพสจนตวเองดวย

ปถดมาเราเลยไปจดงานบญบงไฟทตางหมบาน คราวนไมมเหลาเปนงาน

ปลอดเหลา ปรากฏวาไมมการทะเลาะกน เรากพสจนตวเองมาเรอยๆ งานใหญ

ขนๆ จนพวกเราเองกพบวา พวกเราเองกอยากทำงานบญ อยากใหงานสนก

อยากใหภาพงานมนออกมาดเหมอนกน เปนงานสนกทไมมเหลา จากจดน

ภาพแบบนมนกขยายๆ ไปจนคนในชมชนเรมเหนวา งานแบบนมนกสนกได

เหลาไมตองมกเตนได รองเพลงได ถงแมวาจะยงมกลมเลกๆ ทอยากจะดม

กตาม เพราะตองยอมรบวา งานบญบงไฟคลายงานรวมญาต เขาไปทำงาน

ตางทพอกลบมาเยยมบานกอยากสงสรรค กนเหลาบาง แตโดยรวมกเหนดวย

กนเปนสวนใหญ”

กำนนจรญ ถนอมพล “กอนน เราไมมนใจเลยวาเดกๆ จะทำได เพราะ

งานทผานแรกๆ เลยนนมนทะเลาะกนหนก เรากเลยมการทำโทษ เดกๆ เขา

กไปพสจนตวเองใหเราเหน จนเขาเองกอยากมสวนในการจดงาน กมาขอเรา

68 “8 ตนแบบ”

ทางแกนนำเองกเลยมการเรยกประชมกนวาจะลองดไหม ใหเดกๆ ทำกนด

เอาขอเสนอของพวกเขามาด เดกๆ อยากไดหมอรำ ซงทางผใหญเองกมองวา

คมไมไดแนๆ อาจตองมตกน ครงแรกหมอรำดนไมม เดกๆ เขากขออก เรา

กยอมใหลองทำและกมการประกาศแจงผปกครองใหมาชวยกนดแลอกทาง

พอเอาเขาจรงงานกผานไปดวยด เดกๆ เขากไมกนเหลา เขาคมกนเองได ซง

เรากคดวาอาจจะแคงานนเทานน แตไปๆ มาๆ งานอนเขากทำไดจรง”

งานบญประเพณปลอดเหลาตำบลแกนนอย “คานยมใหม และระบบพชวยนอง” เมอเดกๆ เหนประโยชนเหนความสำคญของการปลอดเหลาในงาน

บญ พวกเขากจะกลายเปนฐานสำคญในการทำงาน เพราะตองยอมรบวานก

ดมหนาใสสวนใหญและกลมทตองเฝาระวงนนคอเดกและเยาวชน โดยใน

สวนของกลมเดกและเยาวชนเองนน พวกเขาเองกมกระบวนการจดการภาย

ในกลม เพอทจะชวยเหลอกน และสรางความเขาใจรวมกนในเรองนดวย

แจ “ชวงทเราอยดวยกน อยางเรามาทำเรองเหลา กมเสยงตอตาน แต

ดวยระบบของ TO BE NUMBER ONE นนมนมระบบทแขงแกรง เราใช

วธการเชญรนพแกนนำกลมทดมนนเขามารวมพดคย ทำงานกบเดกทงสวน

ดและไมด ใชกระบวนการชกชวนมารวมกลม ใชกจกรรมเปนจดรวมของ

ทกคน พอมาคยๆ กน กชวนกนมอง ชวนกนนกถงปญหา ซงกจะพบวา จรงๆ

แลวนองๆ ทบางคนดมตงแตอาย 16 ปกมนน จรงๆ แลวรนพเองกไมไดชวน

หรอก แตเปนเพราะเขาเหนตวอยาง เอาตวอยางจากพๆ นนแหละ พอมอง

มาถงจดน รนพๆ เองกจะเหนวาเขาเองจะมสวนจดการอยางไร เขากลดการ

ดมลง เพราะตองยอมรบวารนพๆ นนจะเปนคนทนองๆ จะชนชอบ เคารพ

ดงนนยอมมผลตอการทำตามของนองๆ อยางเลยงไมได แตพอเรมเหน

ทางแกแลว รนพกพยายามลดทำเปนตวอยางใหนอง บางคนกปรบเปลยน

พฤตกรรมไปเลย งดได เลกได เอาเวลามาแสดงออกดานอน เชน การเลน

69ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

กฬาออกกำลงกาย เปนตน กลายเปนวา ระบบท “พชวยนอง” มนไดผล

ทำใหภาพมนดขนตามมา

เชนกน พอเราคมกนเองได เตอนกนเองได เรากใชระบบแบบน

แหละในการจดงาน อยางกรณงานลาสดงานบญบงไฟ เราใชระบบ TO BE

NUMBER ONE ดำเนนงาน ทงคณะกรรมการดำเนนการ และทมอำนวยการ

เราทำงานทงเบองหนาเบองหลง อยางเบองหลงเรากลยงานกนทงเขยนปาย

สรางกระแสรณรงคใหเยาวชนมารวมงานอยางปลอดเหลา สนกไดไมตอง

มเหลา รวมทงจดเตรยมสถานท สวนในงานเบองหนา เยาวชนบางสวนกทำ

ขบวนแหบงไฟโบราณ และจะมเยาวชนกระจายไปทกคม 9 คมไปเปน

นางรำใหแตละคม มนางรำรำในขบวนเซงและขบวนใหญ

สงทเราขอผใหญ คอ เราขอมมหรสพในวนทสองของงาน พอตอน

งานจรงๆ เรากมการลงพนทไปคยไปด กเหนวาไมมบรรยายการดมเหลา มแต

การสงสรรคธรรมดา จนมการแหขบวนแลว เดกและเยาวชน วยรนกยงเขา

มารวมงาน ทงๆ ทคดวาหากไมมเหลาจะไมเขามา สงสำคญทเราคดวาเปนจด

ททำใหเดกๆ เขามางานกนเยอะนน เพราะเราเชอวาเดกๆ เองกมองเหน

สงทผใหญทำ เพราะเราเองกมคานยมทเปลยนไป เราปรบเปลยนพฤตกรรม

ของเดก เราปพนฐานกนมาตลอด”

หลายประสาน สรางการเปลยนแปลง : ตำบลตนแบบขยบสระดบอำเภอ ขณะเดยวกนกระบวนการทำงานของชมชนแคนนอยนน เรองเหลา

เปนสวนหนงของการขบเคลอนงานอนๆ ดงนนกระบวนการทำงานของตำบล

แคนนอย จงประสานทกสรรพกำลง ทกหนวยทจะรวมกนสรางการมสวนรวม

ชมชนแกนนำ ผเฒาผแก เดกและเยาวชน รวมทงสถานอนามย

หมอมนชยา กองทำ หวหนาสถานอนามยแคนนอย “การเชอมโยง

นน จรงๆ เราทำงานรวมกนมาตงแตตน เราเรมตงแตผนำเขามาชวนคย เราเลย

70 “8 ตนแบบ”

เหนวาจรงๆ แลวปญหายาเพสตดเรามในชมชน แตเราปลอดยาบามาตงแต

ปพ.ศ.2541แตเรากยงมปญหาเรองบหร สรา ทางอนามยเองเราเลยมองเหน

โอกาส เรากเรมงานจากคลนกอดบหร เรมจากความตองการของชมชน และ

เราเองกเขามาหนนเสรม เราใหขอมล ใหความร เชน ผลจากบหร หรอเหลา

ตอสขภาพ ทงผลระยะยาว อยางมะเรงตางๆ และผลระยะสน อยางอบตเหต

คราวนพอมการชวนคยกน ในสวนของอนามยเองเรากเหนประโยชนทผาน

มาเราทำงานรอรบ ตองรอลนวางานนจะมคนเจบไหม ตอไปนกจะเปลยนไป

เรามาทำงานเชงรก เรามารณรงคปองกนทตนตอซงกคอเหลา ซงงานทเรา

ทำนเปนการจดการกบเหต จากงานศพเรากเคลอนไปสงานอนๆ ลดงานทจะ

มเหลากนฟรททำใหจำนวนเดกๆ ทกนเหลาลดไปดวย เพราะจรงๆ แลวเดกๆ

ไมซอเหลากนเองอยแลว

การทำงานขบเคลอนเรองงดเหลาปลอดเหลา งานบญประเพณ

ปลอดเหลา ทกสวนทกฝายมบทบาท แกนนำเองกมสวน อยางพอใหญแพง

ปราชญชาวบาน กจะมบทบาทมาชวยเตมกำลงใจใหขอคดดๆ เปนการทำงาน

71ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

ดานจตวญญาณ ทางอนามยเองเรามทกษะมความรในเรองสขภาพ เรากทำ

เรองสขภาพใหขอมล จดอบรมการปรบเปลยนพฤตกรรมอยางมสวนรวม

เดกๆ เองเขากสนกสนานตามวย เขากเขามามสวนรวมในเรองกจกรรม

วดเองพระทานกคอยเทศนาใหความรเตอนใจเตอนสต โรงเรยน ครอาจารย

กคอยเปนหเปนตา ดแลเดกตงแตในโรงเรยน มการใชเครองมอหนนเสรม

เชน รายการวทย สอตางๆ เชน ปาย โล คนกเกดแรงกระตน เกดพลงใจทจะทำ

เรยกไดวา เราทำงานหลายประสานงานเราจงเคลอนไปได เดนไปได

ในสวนของ อบต. กชวยเราในเรองงบประมาณ นายก อบต.

ทานกเปนประธานชมรมบหรมากอน กสนบสนนตลอด กมการชวยงบ

ประมาณหมบานละ 10,000 บาท พอเราเรมขยบเรมทำงานประเพณสราง

สขดวยการลดเหลา อบต.เองเขากขยบตาม ชวยประสาน การประชมตางๆ

กพดถง เรากเปนทพดถง เปนทยอมรบจากภายนอก กลายเปนตนแบบท

ขยายผลไปสระดบอำเภอ

ตอนทเราเรมทำเรองน งานทเราทำแลวประสบความสำเรจมากคอ

งานศพ เรารวมขยบไปสการทำในระดบตำบล ทางกำนนเองกไปประชมใน

ระดบอำเภอ อนามยเองกไปขบเคลอนในนโยบายสาธารณสข เดกๆ TO BE

NUMBER ONE เองกไปขบเคลอนเรองนในระดบภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

จนชนะเลศไดรางวลมา ทกสวนทกฝายทำหนาทของตวเอง แตเปามนรวมกน

ผลมนจงเดนชด ชมชนมนปรบเปลยนและผนำเองภมใจ เพราะคนทบานเรา

สขภาพดและมความสข”

สำเรจวนนและกาวทจะเดนตอ “คานยมชมชนแคนนอย” จากกระบวนการทำงานทเชอมโยงกลมกอน ฝายตางๆ เปนการ

ประสานการทำงานอยางแทจรง ใชศกยภาพและใหทกฝายมสวนรวมในการ

พฒนาชมชน จนวนนตำบลแคนนอยกลายเปนตำบลตนแบบทมหนวยงาน

ภาคสวนและชมชนเขามาเรยนรดงาน และขยบขยายผลไปสระดบอำเภอ แต

72 “8 ตนแบบ”

แมวาวนนแคนนอยจะกลายเปนตนแบบ หากแตกยงมโจทยสำคญอกหลาย

อยางทจะตองจดการและกาวเดนตอ ทเหนออนใดคงไมมเปาประสงคใด

สำคญและมคณคามากกวา การสรางความสขใหกบชมชน ชมชนเขมแขงโดย

การมผคนทเขมแขงและสขภาพรางกายและจตใจแขงแรงสมบรณ

หมอมนชยา “ถามวาทำแลวเราไดอะไร บอกไดเลยวาเราไดความสข

ความภมใจ ในฐานะทเปนคนทำงานคนหนง เหนผลเหนความเปลยนแปลง

อยางเรามการคนขอมล กอนนเราเฉลยงานศพ 30,000 บาทตองาน แลวคดด

หากม 30 งานตอเดอนกเสยไปแลว 900,000 บาท ตวเลขจะเกอบลานอยแลว

ซงมนจะลดหากเราไมกนเหลา หรออยางงานกฐนดมเหลาหมด 200,000

- 300,000 บาท เปรยบเทยบกบงานทปลอดเหลาคาใชจายมนกตางกน อยาง

บางบานมงานกฐนหมดเงนไป 500,000 บาท แตเงนททำบญจรงๆ แคแสน

เดยว แตกลบกนทมาดบานเรา จดงานกฐนแลวทำบญหมดไป 30,000 บาท

เหนไหมวา นมนบญลวนๆ เปนการทำบญใหไดบญจรงๆ”

กำนน ปราชญชมชน และแกนนำชมชน และประธานกลมเดกเยาวชน

TO BE NUMBER ONE รวมกนสะทอนวา “ผลทเกดขน ชมชนไดหลายอยาง

เราทำวนนกทำเพอลกหลาน ทำใหเรองยาเสพตดหายไป ฝกใหเดกๆ เปน

คนด เคารพนบถอกน ทำใหเรามความสขเพราะสงแวดลอมของชมชนมนด

สรางพนททยนใหกนและกน เราไมใชบอกใหเลกๆ โดยไมมทางเลอกใหเขา

เราคย เราฟง เราจดระเบยบรวมกน ใหคน

เปาไกลๆ ทเราอยากจะเดนไปถงนน คอ การเชดชคนตนแบบ เราจะ

ทำปายทจะประกาศเชดช และจะขยบทำเรองบญบงไฟปลอดเหลา จากแค

ลดเหลาเปนปลอดไปเลย ขณะทดานสาธารณสข อนามยเองกมเปาเรองการ

งดเหลา งดบหร พฒนาเปนหมบานปลอดมะเรง

73ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

และทสำคญเราอยากเหนคนของเรา มสขภาพกายและสขภาพจตทด

และทำใหคนรวาบานเราไมมเรองเหลา เปนคานยมไมใชแคกตกา หรอมต

รวมเทานน อยากใหเขาพดถงตำบลแคนนอยวา เปนตำบลทไมมเหลาทง

ในครอบครวและรานคา (แมวาปจจบนนรานคาจะยงขายอย เพราะอาศยขาย

ตามงานบญ แตเรากมการตำหนกนบาง)

เรองเยาวชนเองกมองเรองการรณรงคปองกนยาเสพตด เรองปลอด

เหลา เราจะปรบทศนคต และสรางคานยมใหมรวมกน โดยอาศยตวอยางทด

ในชมชนนนเอง”

สนใจแลกเปลยนเรยนรไดท

นางมนชยากองทำ

สถานอนามยตำบลแคนนอย

อ.คำเขอนแกวจ.ยโสธร35180

โทรตดตอ:089-8464761

74 “8 ตนแบบ”

หากใหนกถงชมชนเขมแขงสกแหงทมกระบวนการในการจดการ

ตนเอง ชอในลำดบตนๆ ทมกจะนกถงจะตองมชอของชมชนตำบลเสยว อำเภอ

โพธศรสวรรณ จงหวดศรสะเกษปรากฏทกครงไป

ความเขมแขงและเขมขนในกระบวนการทำงานพฒนาของชมชน

เปนทยอมรบของชมชน เครอขายองคกรชมชน รวมทงหนวยงานภาครฐ

ทผานมาตำบลเสยวขบเคลอนงานสำคญในหลายดาน หลากประเดนทงเรอง

สภาผเฒา สภาองคกรชมชน การจดการทรพยากรธรรมชาต สภาเดกและ

เยาวชน ซงประเดนในการขบเคลอนงานทงหลายเหลานลวนเปนตนทน

สำคญในการทำงานของตำบลเสยวในเวลาตอมา

ตำบลเสยว อำเภอโพธศรสวรรณ จงหวดศรสะเกษ

75ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

เชนกน ในการทำงานเรองงานบญประเพณปลอดเหลาของตำบล

เสยวนน จดเรมตนเดมทนนกอเกดจากตำบลเสยวมกระบวนการทำงานเรอง

สขภาวะชมชน ทไดรบงบสนบสนนจากสำนกงานกองทนสนบสนนการสราง

เสรมสขภาพ (สสส.) โดยมงเนนการแกปญหาสขภาวะชมชนในหลายดาน

ไมวาจะเปนเรองชวต ความเปนอย สขภาพสขภาวะ รวมทงเรองอบายมข

เครองดมมนเมาตางๆ

ทงน ชมชนตำบลเสยว พบวา รากเหงาของปญหาเรองสขภาพและ

เศรษฐกจครวเรอนนนลวนเกยวพนกบเรองอบายมขและของมนเมาทงสน

จากจดเรมดงกลาวทำใหตำบลเสยวไดชกชวนพนองอก 4 ตำบลในอำเภอ

มารวมกนทำโครงการงดเหลา ลดอบายมขตางๆ ซงทกตำบลตางกเลงเหน

ปญหารวมกนทำใหเกดการทำงานอยางมสวนรวมของคนทงอำเภอโพธ

ศรสวรรณขนอยางเปนรปธรรม ภายใตชอเรยกวา “เครอขายสขภาวะอำเภอ

โพธศรสวรรณ”

“เหลาเขาปากแลวเหนชางตวเทาแมว” โดยในระดบชมชนทองถนนน ตำบลเสยวทง 17 หม กขบเคลอนงาน

เรองงานบญประเพณปลอดเหลาอยางเขมขน โดยรเรมกระบวนการจากฐาน

ปญหาของชมชน ผใหญบวพน คงชวย พอใหญสมย ราชเจรญ พอใหญสมเดน

บวศร ผใหญอดม มศร และผชวยบญเสง ชนะงาม รวมกนแลกเปลยนวา

“กอนน สงคมบานเรา มนวนวายเตมไปดวยเรองเหลา เรองยา งานศพก

มแตเหลา คนเมา ขวดเหลาเกลอน คนมาเฝาศพกมานงเลนการพนนและนง

กนเหลากน พอบานไหนมคนตาย คนเมาคนเลนการพนนกเขามารวมงาน

เตมไป เจาภาพบางคนถงขนเปนหนเปนสน หมดเนอหมดตว บางคนตอง

จำนำของเพอเอาเงนมาซอของทำงานศพ มนกถอวาหนกหนาอยแลว แตคน

เมาทมากนเหลากยงมาโหวกเหวกโวยวาย มาเพอเลนพนน เลนหนกกนหนก

เขากทะเลาะววาทกน บางคนเสยเงน เสยทรพยสนไมมเหลอ

76 “8 ตนแบบ”

หนกเขาคนเมาบางคน เมาแลวออกอาการเหนชางตวเทาแมว ดากนทะเลาะ

กน ชมชนมแตการทะเลาะววาท ปญหามนหลายอยางจรงๆ ซงตวเราเองกมอง

เหนวาเปนปญหา”

“เราออกประชาคม 8 โซนหมบาน”

จากปญหาหลายอยางทเกดขนนนเองกลายเปนจดคดสำคญททำให

คนในตำบลเรมฉกคดและอยากจะหาทางแกไข นำมาสการเรมคดทจะขยบ

การทำงานจากการงดอบายมขไปสการงดเหลาในงานตางๆ อยางจรงจง ป

พ.ศ.2549 แกนนำชมชน ผนำทงกำนน ผใหญบานทกหมไดรวมกนแลก

เปลยนและเสนอแนวทางแกไขจดการจนกอเกดการเขยนโครงการสขภาวะ

ตำบลเสยว เพอขอรบการสนบสนนจาก สสส.ทตอมาไดขยายภาพการทำงาน

จากระดบตำบลมาสการทำงานอยางเชอมโยงทงอำเภอ ในนามโครงการ

77ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

สขภาวะอำเภอโพธศรสวรรณ จงหวดศรสะเกษ ภายใตกระบวนการทำงาน

ของเครอขายสขภาวะอำเภอโพธศรสวรรณ ทประกอบดวย 5 ตำบล คอ

ตำบลโดด ตำบลเสยว ตำบลหนองมา ตำบลผอใหญ และตำบลอเซ โดยมจด

มงเนนในการทำงานรวมกน คอ การงดเหลาในงานบญตางๆ 6 งาน ไดแก

งานบญประเพณ งานวด งานศพ งานบญกฐน งานบญอทศ โรงเรยน และอนๆ

ตามทชมชนเหนสมควร

ผใหญบวพน คงชวย ผใหญจำลอง วงศงาม พอใหญสมเดน

บวศร ผใหญอดม มศร และผชวยบญเสง ชนะงาม “ชวงปพ.ศ.2548 สภา

ผเฒา แกนนำมองเหนปญหาเรองคาใชจาย ความเปนอยของพนอง เรากขยบ

รเรมจากสภาผเฒา เอาปญหาเรองความเปนอย การกนเหลา ผลกระทบ

จากเหลาตอครอบครว ชมชน สงคมตางๆ เราเอาเรองเหลานมาแลกมาคย

กนในสภา พอเหนพองกนกขยบมาวงคยประชาคมตำบล เอามาขยายผลตอ

ทสภาตำบล โดยทเราประชาคมกนสองรอบ มขอตกลงจากสภาผเฒากอนวา

จะทำอยางไรจากนนคอยเอามตจากสภาผเฒามาทสภาผนำ เมอสภาผนำรบ

กตองไปถามพนองตอ ตอนแรกเรากตงใจวาจะตองออกประชาคมทกหมบาน

แตมนอาจจะใชเวลานานไป เราเลยกำหนดเปนโซนๆ ในการทำงาน 8 โซน

เพอลงประชาคม โดยมคำถามวาเราจะงดเหลาในงานศพ เราจะชวยสวสดการ

กนอยางไร พอชาวบานมขอเสนอ ขอคดเหนและรบมตแลว เราจงมาเคลอน

ตอ ขยบงานผานการทำเรองสวสดการตางๆ ใหเจาภาพ อยางแทนทเจาภาพ

จะไดรบสวสดการจากกลมฌาปนกจเทานน หากเจาภาพไมมเหลาในงาน ก

จะไดรบสวสดการทางออมจากชมชนอกทาง

ถามวา กอนจะเรมทำเราเชอไหมวาจะทำได พดกนตรงๆ ตอนเรมตน

ทำงานเรองงดเหลากนครงแรก เราไมเชอหรอกวาจะทำไดจรงๆ เพราะเรอง

เหลามนเขากระดกเสยแลว เราเองกมองวามนทำลำบาก อยางงานบญบงไฟ

งานแตงงาน เรากไมเชอวาจะทำได เพราะทกครงทผานมนกมแตเหลา เรา

ไมมนใจเลยพดกนตรงๆ เพราะทผานมาแตละงานไปแลวกมแตคนเมาหว

78 “8 ตนแบบ”

รานำ แตพอมการคยกนวาเราตองทำเรองนกนจรงๆ ปรากฏวาพนองมเสยง

ขานรบทดมากๆ งานมนเลยเคลอนและขยายไปตอได”

“เรามตนทน เรามเครองมอและทสำคญตวอยางทดนนยอมมคามากกวาคำสอน” จากวงคยของสภาผเฒา เคลอนมาสเวทของสภาผนำ และขยบไปส

การทำประชาคมกลมโซนหมบานจนไดมตรวมกนในการขบเคลอนงานบญ

ประเพณปลอดเหลา จะเหนไดวา กระบวนการตางๆ ทตำบลเสยวใชในการ

ดำเนนงานนน คดและรเรมบนฐานของตนทนทางสงคมทชมชนมอยทงสน ทง

ดวยความเปนเครอญาตพนองททำใหสอสารกนงายและเขาใจในทศทาง

เดยวกน ทงตนทนประสบการณในการทำงานพฒนา การตอสของชมชนใน

หลายเรองทไดสรางแกนนำ ผนำชมชนทเขมขนและมพลง อกทงยงเปนท

เคารพศรทธาของพนองในชมชน สงละอนพนละอยางนเองทเชอมรอยทำให

กาวการขยบงานของตำบลเสยวเปนไปไดอยางราบรนและสามารถสรางการ

มสวนรวมจากพนองในชมชนไดอยางกวางขวาง

บรรดาผใหญบานรวมกนสะทอนวา “เราทำงานกนอยางเขาอกเขาใจ

เรามวงคยของผนำ ทจะเอาประสบการณของตวเองมาแลกเปลยนมาเปนบท

เรยนในการทำงาน และพอเรามาเคลอนเรองเหลา เรากเอาบทเรยนจากตว

เองนนแหละมาเลาสใหชมชนฟง เอาเรองของตวเรา ผลเสยของตวเรามาเลา

เอาผทชาวบานเชอถอเขามาทำงาน ซงภาพเหลานมนเปนตวอยางจรงใน

ชมชนอยแลว เรายกขอมลมาบอกมาเผยแพร รายรบรายจาย หนสน ซงมนเปน

เรองทเรารวาเกดขนจรงๆ นอกจากนเรากทำงานเชอมโยงหลายสวนหลาย

ฝาย อยางอนามย กไดเขามาใหขอมลดานสขภาพตางๆ ทางวดเองกเนน

หนกเรองหลกคด ดานศลธรรม และการเทศนา ทกสวนขยบบนทศทาง

เดยวกน เปารวมกน

79ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

เปาหมายรวมกนของเราคออยากเหนชมชนเขมแขง เรามตนทน

เรามสงดงาม เราเปนสายเครอญาตกนเราเลยคยกนงายขน เรามฐาน

วฒนธรรมผเฒา ผแก ผนำทลกบาน พนองเคารพศรทธา เรายงยดมนในหลก

พนฐานความอาวโส ระบบครบาอาจารย และพทธศาสนาเองกเปนแกนหลก

ทยดเหนยวจตใจ เรามตนทน เรามเครองมอ และทสำคญเรามตวอยางทดซง

มคามากกวาคำสอนนก พอมตวอยางดๆ เรากมรางวล มการเชดช มปายเพอ

รณรงคและอางองถงได”

งานบญประเพณปลอดเหลาตำบลเสยว : ฮตสบสองครองสบส เมอการทำงานทเรมตนจากงานศพประสบผลสำเรจ ชาวบานเหน

ผลเหนรปธรรมทกอเกดจากการปลอดเหลาในงานศพ ทงขอมลรายจายท

ชดเจนวาลดลง ทงปญหาจปาถะตางๆ นานาทลดนอยลงและไมเกดขนอก

เรยกไดวา ตงแตระดบครวเรอนจนถงชมชน ภาพของความสขตางๆ กลบ

80 “8 ตนแบบ”

ฟนคนมา ดวยเหตนเองทำใหจากงานศพปลอดเหลาจงมการขยบขยายไปท

งานบญประเพณครอบคลมทงป โดยยดตามฮตสบสองครองสบส

“พอมนเหนผล พนองกอยากจะขยบตอจากงานศพมนกไปงานอนๆ

ขยายมาทำงานบญประเพณทงปฮตสบสองครองสบส เรยกวาทกงานไมม

เหลา จรงๆ แลวเราไมไดหามแตเราใชวธการแจงใหทราบ แตในกรณมการ

ขอเอาเหลามาเลยงในงาน ทางเจาภาพเองกตองมาแจงขออนญาตกบผนำ

กอน เรองนทางเราเองกเขาใจเพราะบางงานนนเจาภาพเขากมแขกตางถน

เขามารวมดวย

จดเปลยนสำคญททำใหขยบไปงานอนๆ ไดนนมาจากตำบลเสยวนน

หวใจหลกๆ ของตำบลเสยวเราคอมงทำงานสรางผนำ นำประชาคม รวม

กจกรรม ประกาศเจตนารมณ และคนขอมล โดยหวใจหลกของเราคอกจกรรม

และการคนขอมลเขาสชมชน กอนจะทำอะไรกแลวแต พนองตองรขอมล

ซงกระบวนการแบบนมนสรางคนตลอดเวลาภายใตกระบวนการ

เรยนร กระบวนการการทำงาน ทสดทายกระบวนการทำงานแบบนนนเองท

ทำใหเราเขาใจรวมกน และเหนประโยชนรวมกน

81ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

ดงนนกอนทจะมาถงจดนงานบญประเพณปลอดเหลานน เราจงม

การมาคนขอมล ใชขอมลเปนพลงในการขบเคลอนงาน มการประเมนผล ม

การคดวเคราะหอยตลอดกวาจะขยบจากงานศพ ครอบคลมเปน 14 กจกรรม

ในรอบสบสองเดอนโดยประกอบดวยงานประเพณสบสองเดอนตามฮต

สบสองครองสบส งานแตงงานและงานผาปา

ตวอยางงานทเพงผานไป งานบญบงไฟ บานสามขา หมท 6 เรยกวา

เปนงานประเพณงานบญบงไฟปลอดเหลา พนองเราอยากลองทำ อยากรวา

จะไดหรอไม ผลปรากฏวางานประสบผลสำเรจ เพราะไมมเหลา เราไมให

มขายเหลา เรากทำได การทะเลาะววาทกนกไมมทงวนแหและวนทจดไฟ

ภาพงานมนผดไปจากแตกอน ขวดเหลาทเคยกองมากมายกไมมใหเหน เรา

ฟอนรำกนสนกไดไมใชการฟอนแบบกวนๆ เชนเมอกอน เรยกไดวาผดแปลก

ไปจากเมอชวงสองสามปทแลว ทงๆ ทปกตแลวงานบญบงไฟนนเปนงานเมา

แตปนเปนระเบยบเรยบรอย เราเองกดใจ ยมทเหนภาพของชมชนเปนเชนน

ตวอยางบานหนองขาม บานหนองแข หม 3 หม 10 งานบญบงไฟ

มขบวนแหสองขบวน มรานคาเยอะแตรานทขายเหลากลบไมคอยเหน เราม

การประกาศวาหามพอคาแมคานำเครองดมแอลกอฮอลมาขายเดดขาด

หากฝาฝนเราจะมลงโทษทนท มปายตดแจงไว สงทเกดขนคอการทะเลาะกน

กไมม แตละบานกมาเชยรกนสนกสนาน และยงมคนจากตางทมารวมงาน

ดวย งานจบแลวประหยดไปมาก มความสข และสนกไดอยางปลอดภยไมม

การทะเลาะกน

หรอตวอยางบานเสยว ในวนงานทเปนวนจดนนชาวบานไมมการกน

เหลา กนนำดมนำธรรมดา เรามการตดประกาศ แจงรานคาวาหากมการขาย

จะปรบ 2,000 บาท สวนคนกนไมมการปรบเพราะเราหามคนกนไมได แตเรา

มการประชาสมพนธเรองประเพณงานบญบงไฟในทกคนเหนประโยชนวา

82 “8 ตนแบบ”

งานนเปนงานบญรวมญาต หากเราทำไดกจะทำใหคนทมารวมงาน เขากลบ

ไปพดสรรเสรญชมชนเราดวย นอกจากนเรามขบวนแห มการรณรงคโดยใช

ขบวนเดกในการรณรงค และตดปายในหลายๆ จด ทผานมาประเพณทบาน

เสยวทำนน เราเอางานปกอนๆ มาประเมนผลกอนนยงมตกน มการขายเหลา

ทวไป แตพอมาปนมนเปลยนไปเราประสบผล มนเปลยนจากหนามอเปน

หลงมอ เราเองกภมใจ ยกตวอยางงายๆ งานศพ งานบญบางงานจากทผานมา

เราตามใจคนมารวมงาน เจาภาพกตองเสยเหลาเสยเบยรหาลง แตตอนนสง

ทเราเสยมนกแคกาแฟเทานน”

ผลลพธความสำเรจและเสนทางตอไป “งดเหลาเขากระดกดำ” ครจนทร โตะสงห กรรมการเครอขายสขภาวะอำเภอโพธศรสวรรณ

และทมเลขานการเครอขายตำบลเสยว “การทำงานของเรานน เรามองภาพ

เรองนโยบายสาธารณะของ อบต. ซงในสวนของ อบต. กตองรบนโยบาย

สาธารณะนไปเคลอนตอ เราทำงานเชอมโยงเรยกวาประสานทกองคาพยพ

ในทองถน อนามย อบต. ราชการ วด โรงเรยน ชมชน เชอมอำเภอใน

นามเครอขาย เชอมตำบล เขมขนกนตงแตระดบหมบาน ขณะเดยวกน เราเดน

งานสายบนอยางเดยวกไมได เรากตองใชเดกและเยาวชนเขามาดวย เราจง

ใหเดกๆ เขามามสวนรวมในการทำงาน มารวมคด รวมแสดงความคดเหน

ตอนนการเดนงานนนเรากยงคงจะดำเนนการตอไปเรอยๆ เราร เรา

ทำมาตลอด คนทำงานเองตางเขามาทำงานกนดวยใจอาสา จตใจทอยากจะ

เหนชมชนมความสข มนเปนความสขและความภมใจสำหรบคนทำงาน เปาท

เราอยากทำมากๆ คอ เราอยากจะสรางวฒนธรรมการงดเหลานใหเขาส

กระดกดำของคนเสยว คนเสยวจากกนเหลาเขากระดกดำจะตองเปลยนเปน

งดเหลาเขากระดกดำ

83ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

ผลทเราไดนนมนมากกวาแคไมมเหลาในชมชน แตเราสามารถจด

ระเบยบชวต จดระเบยบชมชนได จากมคนเมากนเหลามากมาย ทงรายจาย

หนสน การทะเลาะววาท ครอบครวแตกแยก ทกอยางวนวาย แตตอนน ไมม

เหลาแมจะไมใชทงหมดแตมนหายไป มนลดลง ชาวบานยอมรบเขาใจราย

จายทบางคนเคยตองขายทขายนาจดงานศพ เปนหนเปนสน ตอนนมเงน

เหลอ ไมมหน ลดภาระ ซงมนเปนขอมลเชงประจกษ รายจายชดเจนมนเปลยน

ไปจรงๆ เหลาไมมรายจายมนกลดลงจรงๆ สขภาพ รางกายของผคนดขน

เพราะเรามการหนนเสรมขอมลความรทางวชาการใหชาวบาน พอเหนขอมล

ชาวบานกมองเหนขอมลแลวกประเมนตวเองได โรคภยอบตเหตตางๆ มนก

ลดกหายไป ครอบครว ชมชน ทกอยางมนกดขน การวางตวและยอมรบเคารพ

ตอกนกเกดขน

และเหนไหมวา ทกคนทมาทำงานเขามความสข เขาภมใจทเขาไดทำ

นแหละสงสำคญ สงนจะเปนฐานในการทำงานของตำบลเสยว วฒนธรรมของ

ความตงใจ จตใจทอาสาทจะทำใหงานตางๆ มนเดนไดอยางตอเนองเพราะ

ทำแลวมความสข คำตอบมนชด ..เพราะเรามความสขไง เราถงทำ”

84 “8 ตนแบบ”

กระบวนการในงานบญประเพณปลอดเหลาของตำบลเสยว ใชเพยง

การทำงานเพอเปาในการลดละเลกเหลาเทานน แตเปาหมายสำคญทแทจรง

คอการจดระเบยบชมชนรวมกน เพราะชมชนทเขมแขงนนเรมจากการมผคน

ทเขมแขงและมสวนรวม และเหนออนใดคอการมผคนทเคารพกนและกน ม

ความสขในการทจะรเรมสรางสรรคพฒนาชมชน ซงภาพเชนนปรากฏแลว

ทตำบลเสยว

วนน ตนเสยวผลดอกออกผล คนพนธเสยวกำลงรวมกนเกบเกยว

และหวานเพาะเมลดพนธคนคณธรรมอยางตอเนอง เพอทจะรวมกนพฒนา

สรางชมชนเขมแขงตอไป โดยหวใจและแกนสำคญทจะสรางความยงยน คอ

ความสข ดงคำทครจนทร กลาวทงทาย “เพราะเรามความสขไง เราถงทำ”

สนใจแลกเปลยนเรยนรไดท

นายจนทรโตะสงห

โรงเรยนบานเสยวตำบลเสยว

อำเภอโพธศรสวรรณจงหวดศรสะเกษ

โทร080-7332149

85ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

ตำบลในเมอง อำเภอพมาย จงหวดนครราชสมา

หากพดถงอำเภอพมาย จงหวดนครราชสมา หลายคนคงนกถงความ

เกาแกและประวตศาสตรอนยาวนานของพนทแหงนโดยเฉพาะอยางยง

นกถง “อทยานปราสาทหนพมาย” ทงนเมองพมายเปนเมองทสรางขนตาม

แบบแผนคตความเชอขอม ผงเมองพมายนนจงเปนแบบศลปะขอมโดยม

ลกษณะเปนเวยงสเหลยม สวนชอพมายนนกนาจะมาจากคำวา วมาย หรอ

วมายประ ซงหมายถงเมองทไรมายาใดๆ และถอวาเปนเมองทศกดสทธ ท

ปรากฏในจารกภาษาขอมบนแผนหนตรงกรอบประตระเบยงคดดานหนา

ของปราสาท โดยจากหลกฐานศลาจารกและศลปะ บอกไดวาปราสาทหน

พมายแหงนนาจะเรมสรางขนตงแตสมยพระเจาสรยวรมนท 1 ราวพทธ

ศตวรรษท 16

จากคำสมภาษณชาวบานบอกวา พมายเปนเมองโบราณ มผงเมอง

เปนรปสเหลยมผนผา มคนำคนดน อยลอมรอบมตวปราสาทอยตรงกลาง ม

สระโบราณ เชน สระเพลง สระพลง สระขวญ สระแกว สระอตอน หนองโบสถ

แตกอนนนกยงเปนศนยกลางดานวฒนธรรมดวย จากการสำรวจทบรเวณ

บานสวย ไดพบเครองปนดนเผาสดำ โครงกระดกโบราณ ดงนนเมอตองการ

จะทำพธกรรมใดๆ กจะมาทน

86 “8 ตนแบบ”

ความเกาแกและคณคาทางประวตศาสตรของเมองพมายแหงน ทำให

มนกทองเทยวแวะเวยนเขามาเยยมชมอยเสมอๆ รวมทงยงมหนวยงานทง

ราชการและภาคเอกชนทเขามารวมกนพฒนาดานตางๆ ในพนท ในสวนของ

พฒนาขบเคลอนในภาคประชาชนนน เรมขนในป พ.ศ.2540 จากกระแสการ

จดทำรฐธรรมนญป 2540 ทำใหคนพมายจำนวนไมนอยโดยเฉพาะกลมคร

และผนำชมชนตางกตนตวอยากเขามสวนรวมในการรางรฐธรรมนญฉบบน

จงไดเกดการรวมตว โดยมคร ผนำชมชนหลายคนและคนทสนใจ ไดนดพบ

กนหลายครงเพอปรกษาหารอ เสนอเนอหาในรางรฐธรรมนญ และสดทายได

มตวแทนอำเภอพมายไปนำเสนอรางรฐธรรมในระดบจงหวด จวบจนกระทง

รฐธรรมนญป 2540 ไดรบการประกาศใช เมอวนท 11 ตลาคม 2540 จากนน

กลมบคลดงกลาวกมเวทพบปะพคยกนในสถานการณสงคมในพนทกน

ตอเนอง เพอหาแนวทางในการทำกจกรรม สรางสรรคใหกบชมชน จนเกด

กจกรรมเผยแพรความร กฎหมายรฐธรรมนญ ตามหมบานตาง ๆ จากการ

ทำกจกรรมดงกลาว ทำใหไดรบรปญหาชมชนยงมอกมากมาย และไดรบเรอง

รองเรยน ปญหาเยาวชนทถกลาวหาวาฆาคนตาย ปญหาโรงงานอตสาหกรรม

ปลอยนำเสยในชมชน

จากจดเรมตนนเอง ทำใหเกดการรวมตวกนและมเวทเรยนรรวมกน

ของคนพมาย อยางตอเนอง เชน เกดกลมภมปญญาทองถนพมาย เพอ

ขบเคลอนปญหาการเมอง เกดกจกรรมธรรมชาตยาตรา เพอรณรงคแกไข

ปญหาเรองนำ เรองสงแวดลอม จนกระทงเกดการรวมตวอยางจรงจงในเรอง

สทธบคคลและสทธชมชน จากเหตการณเดกในพนทถกกลาวหาตกเปน

ผตองสงสยในคดฆาคนตาย อนเปนจดเปลยนสำคญหนงททำใหคนในชมชน

ลกขนมาขบเคลอนเรยกรองสทธของตวเอง และการเรยกรองนนกขยบไปส

การรวมตวกนเพอแกไขปญหาชมชนรวมทงปญหาการเมอง

87ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

หลายเครอขายหนนเสรมกนและกน การรวมตวของชมชนคนพมายพฒนาขบเคลอนไปโดยกระบวนการ

ของชมชน และมกจกรรมตางๆเปนเครองมอสำคญททำใหเกดการสนบสนน

เปนกลม เครอขาย เกดการหนนเสรมกนในพนท ขณะเดยวกนกมการให

ความรในดานตางๆไมวาจะเปนการเลอกตง ตรวจสอบการเลอกตง ในป พ.ศ.

2543 สำนกงานกองทนเพอสงคม (SIF) ไดเขามาสนบสนนกระบวนการ

ทำงานของชมชน เกดกระบวนการหนนเสรมการทำงานระหวางกน เกด

เครอขายกวา 8 เครอขาย เชน เครอขายภมปญญาทองถนพมาย เครอขาย

องคกรชมชน เครอขายเรองอาชพ เครอขายสงแวดลอม เกดเครอขายลมนำ

เครอขายวฒนธรรม รวมทงตอไปมการจดตงวทยชมชนในอำเภอพมาย โดยท

พมายนนเปนเครอขายแม และในเวลาตอมากยงมหนวยงานอกหลายหนวย

เขามาหนน ทงสถาบนพฒนาองคกรชมชน(องคการมหาชน) ชมรมรฐวสาหกจ

รวมทงมลนธเอเชย

ในป พ.ศ.2551 มกระบวนการจดตงสภาองคกรชมชน เกดภาพการ

ขบเคลอนงานรวมกน 9 อำเภอในจงหวดนครราชสมา และจากสภาองคกร

ชมชนนเองไดมการเคลอนโดยใชกลไกสภาองคกรชมชนในการขบเคลอน

งานเปนสำคญ ตอมาไดรวมกบประชาสงคมชมชนคนโคราชปลอดเหลา

เกยวกบการเกบขอมลการบงคบใชพระราชบญญตเครองดมแอลกอฮอล

พ.ศ. 2551 และรณรงคสงกรานตไรแอลกอฮอล ตอมาเครอขายองคกรงดเหลา

ไดเคลอนงานระดบภาคอสานใต และเลงเหนความสำคญทจะผลกดนใหเกด

“ประเพณแขงเรอพมาย” ปลอดเหลา เปนประเดนจงหวด แตการทจะให

พนททำเรองบญประเพณแขงเรอปลอดเหลา ทำใหคณะทำงานเหนวายง

ขาดขอมล และการมสวนรวมของคนในชมชนเทศบาลตำบลพมายกอน จงม

การเกบขอมลทศนคตและสถานการณปญหาผลกระทบในเทศกาลแขงเรอ

พมาย ป 2552

88 “8 ตนแบบ”

สมควร งพมาย รองประธานสภาองคกรชมชนตำบล “พมายเราขยบ

เรองเหลาเมอป พ.ศ.2551 จากการเกบขอมลการบงคบใชพระราชบญญต

เครองดมแอลกอฮอล พ.ศ.2551 โดยเกบขอมลในกลม ขาราชการ นกเรยน

รานคา ประชาชนทวไป ทำใหเหนปญหาและจดบกพรองของพ.ร.บฯ. มการทำ

แผนแมบทชมชนบานสวยหม 3 ในเรองสขภาวะทงหมด 227 ชด แตมอย

คมหนงทมการเกบขอมล 25 ชดพบเยาวชนตดเหลา 1 คน และคนใน

ชมชนบานสวยยงมหน ทงในระบบ นอกระบบ สาเหตมาจาก พอ แมกนเหลา

ซอหวย มากกวาการซอ ขาวสาร มนมการจดตงสภาองคกรชมชน ตำบล ขนใน

จงหวดนครราชสมา มการเชอม 9 อำเภอในจงหวด เรากเรมการเกบขอมล

มเดกๆ มาชวยๆ กน

จนตอมาป พ.ศ.2552 ทางสภาพฒนาการเมองเองกเขามาหนนเสรม

การทำงานของเรา เกดการทำแผนเพอดเรองปญหาของคนพมาย เรากขยบ

งานมาเชอมโยงกน มการจดเวท 4 เวทใน 15 ชมชน มองเรองปญหาวา

ทำไมถงจน เรากมองเหนเรองเหลาวาเปนประเดนสำคญเพราะเหลาทำใหจน

เรากเอาขอมลมาเปรยบเทยบและอธบายใหชมชนร ชาวบานกเรมเหนวา

เสยคาเหลา คาหวย มากกวาคาขาวสารเสยอก และชาวบานกยงมหน ไมม

89ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

เงนเหลอเกบอกดวย ตวเขาเองกจะเหนวาเหลาคกคามตวเขา ครอบครวเขา

และคกคามเดกเยาวชนดวย

อยางเยาวชนในพนท เราจะเหนวาเยาวชนอาย 18 ปตดเหลา เรากทำ

การสมตวอยางแบบสอบถามจำนวน 50 ชด พบวามเดกตดเหลา 10 คน เราก

เรมเหนอตราสวนทมนชดขนเรากเอาเดกทงหมดมาเทยบ ตวเลขเดกทตด

มนกเหนเลยวามจำนวนมาก เราเรมเหนปญหา พอไปเกบขอมลในระดบ

ครวเรอน เราพบวาทกครวเรอนทเกบขอมลนนกนเหลากบกนนำเหมอนๆ กน

จากกระบวนการทงจากประชาคมและแผนชมชนมนเลยเปนเรองเดยวกน

บรณาการกนทำใหเรามองเหนปญหาของเราเองชดขน”

“เราขบเคลอนงานดวยขอมล” กระบวนการทำงานของพมายเปนการทำงานทพยายามเชอมรอย

ภาค เชอมรอยเครอขาย เชอมทกพลงทมในชมชนมารวมกนทำงาน เรยกไดวา

ทำงานทกเรองทกประเดนบนเปาหมายเดยวกนเพอชมชนเขมแขง

สมควร งพมาย “ทผานมาเราทำงานกบขอมล เราเหนภาพ เหน

ปญหาของชมชน และเราสามารถเอาขอมลมาชแจงใหพนองเหนภาพเหน

ปญหารวมกบเราได แตการเคลอนจรงๆ กยงไมไดเกดขน จนเรามโอกาส

จรงจงเมอ พ.ศ.2552 ผลจากการเกบขอมลทำใหเราเกดแผนงานดานสขภาพ

จนมการเกบขอมลเรองผลกระทบดานสาธารณสขจากการกนเหลา หลงจาก

เราไดขอมลเราเหนทศทางในการแกไขจดการ แตสาธารณสขเองกไมมงบ

และเทศบาลเองกไมไดรบลกเรา

ในตอนนนเอง เราเองกมานงวเคราะหขอมลกน ขอมลบอกเราวาคน

กนเหลาเยอะในชวงงานแขงเรอ งานสงกรานต ทงๆ ทตอนแรกนนเราเหน

เปนเรองวถชวตปกตของชาวบานมางานรนเรงกกนเหลา แตพอมาดขอมล

มนชดเจนเลยวาเดอนเมษายน และเดอนพฤศจกายน ตวเลขมนเยอะมาก

เรากมาดวาเยอะเพราะอะไร ปรากฏวาเพราะในสองเดอนนมงานประเพณ

90 “8 ตนแบบ”

ทลกหลานทไปทำงานตางทกจะกลบมาเยยมบาน กลบมากมากนเหลา ซอ

เหลามาเลยงญาตพนองเพอนฝง จากจดนเองขอมลทชดเจนน เราจงเรม

ทำงานรณรงคงานสงกรานตไรแอลกอฮอล

เราคอยๆ ทำงาน คอยๆ เดน คอยๆ ขยบจากเรมแรกรณรงคงาน

สงกรานตไรแอลกอฮอลล กขยบมางานบวชไรแอลกอฮอลล และจากแผน

เรองเหลากเชอมกบเรองเดกเยาวชน เขาไปพดคยในโรงเรยน ไปคยกบ

ผนำชมชน และตำรวจ จนมโอกาสไปรวมประชมทจงหวดสรนทร เรากเรมมอง

เหนภาพการเคลอนงานตอ เกดขอเสนอเรองงานบญแขงเรอพมาย โดยทง

งานสงกรานตและงานแขงเรอนน เราเสนอเปนการขบเคลอนรวมกนในระดบ

จงหวด”

งานบญประเพณปลอดเหลาอำเภอพมาย ขณะทการทำงานรณรงคในระดบจงหวดเกดขน งานรณรงคในระดบ

ชมชนทชมชนสามารถดำเนนการไดเองนนกขยบตามดวย สมควร งพมาย

และประพศ บรษรมย “ในระดบชมชนเรานนเรากมาขยบเรองงานกฐน งาน

ผาปา และงานศพ เพราะเปนงานทชมชนสามารถรณรงคขยบงานกนเองได

โดยทง 15 ชมชนทองถนไดรวมกนมสวนในการออกนโยบาย โดยเราทำ

ประชาคมพนองเอานโยบาย เอาประเดนชวนคดชวนคย

แตแรกๆ เลยนน กอนทเราจะหยบยกแผนงานหรอการขบเคลอน

มาประกาศเปนนโยบายนน นาสวนคนทำงานเอง เรามการคยกนในคณะ

ทำงานวาใน 12 เดอนจะมงานบญปลอดเหลาหรอมเหลา มการโหวตกน

จนไดมตจากคณะทำงานแลวจงนำเขาสเวทประชาคมกออกมาวา แตละทก

จะมมตไมเหมอนกน บางทงานแตงได บางทงานบญกลางบานได พอเหนวา

เราเคลอนในระดบชมชนได เรากมองเรองเสนอแผนเชงนโยบาย

ในงานกฐน งานผาปา งานศพ ตอนเรมแผนนนมเจาภาพเขารวม

โครงการเรา แตจากขอมล เรากพบวา เจาภาพทเขามารวมดวยนนสวนใหญ

91ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

จะมฐานะ เนองจากอยากจดกจกรรมเพอเนนเรองบญเปนหลก ขณะทคนอก

กลมทฐานะปานกลาง ทวไปไมไดเขารวมโครงการ เพราะอยากสนกสนาน

อยากเจอเพอน ญาตพนอง ความรนเรงการกนดมจงตองมขาดไมได

รปแบบการทำงานของเรา เรามงานกฐน 3 งาน งานบวช 2 งาน และ

งานศพ 1 งาน จดสำคญหนงในการทำงานของเราคอ เราเปนชมชนเมอง

ดงนนการจะหวงผลเหมอนชมชนทองถนจรงๆ อาจจะยงไมเกดรวมเชนนน

แตเราทำงานเชงปจเจก เปนบคคล เปนรายๆ ไป ซงปจเจก บคคลเหลานกคอ

รปธรรมในงานของเรา”

“เราคดงาน เคลอนงานแบบเขาถงประชดตว” สมควร งพมาย “การทำงานแบบน เรามกระบวนการมการวางแผน

และออกแบบ เรามงเนนออกแบบใหคนตนตว ดงนนเราตองคดแบเขาถง

ประชดตว และนำเสนอความรผลกระทบเกยวเหลา เลยงเหลาในงานบญเทา

กบบาป ทำใหเราตองใชสอในการทำงาน ซงกเปนสงทเราถนดเพราะพนฐาน

เราทำงานเรองสออยแลว ดงนนเมอบานไหนมงานบญเรากแนะนำโครงการ

และชวนเขาโครงการ พอมคนเขารวมงานแลว เรากจะประกาศใหสงคมรบร

92 “8 ตนแบบ”

และบอกวาเสรจงานจะมการมอบใบประกาศ คนอนๆ ทเหนกจะเรมเหนวา

คนทรวมกจกรรมเปนทยอมรบ มการพดถง”

การเมองภาคประชาชนคนพมาย นอกจากการคดงานเคลอนงานแบบรกเรว ประชดตวแลว จดเดนอก

อยางในการทำงานของพมายคอ การเชอมโยงทกประเดนเปนกอนงานเดยว

กน การเมองภาคประชาชน เหลา และเดก เปนประเดนทแกนนำผสมและ

ออกแบบกระบวนการไดใหเชอมรอยและเออตอกน

สมควร งพมาย และนางประพศ บรษรมย “เราคดงานแบบรก

ประชดตว เรานำเสนอโครงการ ใหความรและเชญชวน ซงเราเรมจากกลม

คนทเหนดวยและแสวงหาแนวรวมเรอยๆอยางตอเนอง เรามวธการเสนอใน

หลายชองทาง เราใชกลไกสภาองคกรชมชนเปนตวขบเคลอนงานโดยคณะ

ทำงานกมาจากสภา 15 คน พอไดโครงของคณะทำงาน งานทขยบไมวาจะ

เรองเกบขอมล รณรงคเรากใชเดกเปนแกนในการลงมอทำ ถามวาเพอนำ

ไปสการแกโจทยปญหาอะไร กคอเรองเหลา ซงมองใหลกลงไปกคอเรอง

การแกไขปญหารายจาย ปญหาสงคมดานตางๆ โดยในการทำงานเรากใช

ขอมลในการสอสาร เราใชสอประชาสมพนธในชวงเชา 6 โมง – 8 โมง และ

ชวงเยน 5 โมง – 6 โมง ซงเปนเวลาทมตลาดแลวคนจะออกมาซอของ และ

เรายงเชอมโยงนายอำเภอ และหนวยสาธารณสข พงพาคนทมศกยภาพ เรา

เลอกใชคนเขามามสวนรวมในการทำงาน ซงกระบวนการเหลานมนคอเรอง

การเมองภาคประชาชนทงสน มนเปนเรองของสทธ เรองของเรา เรองของ

สวนรวมทงสน

เหมอนในการเกบขอมล เราเกบขอมล 300 ชด และ 500 ชด เราก

อาศยเดกในเกบขอมล พอเกบไดแลว เรากเอามาวเคราะห เดกเองกไดเรยนร

กบเรา เดกรวมในกจกรรมตางๆ เปนตวเคลอนสำคญทเดยว สวนเราเองกได

เรยนรกบนกวชาการ และบางทหนวยงานเองกมาเรยนรจากเรา เรยนรกน

และกน เราเชอมเราจบทกโอกาสเพราะทำงานแบบนมนจงสรางพลงใหเรา”

93ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

เหลากบกระบวนการนำซมบอทราย งานบญประเพณปลอดเหลา อำเภอพมายจงมจดเดนทแตกตางจาก

ทอน เพราะทนเนนงานรณรงคในการขบเคลอน เนองจากมความเปนชมชน

เมองคอนขางสง ขณะเดยวกนการขบเคลอนงานแบบเขาถงประชดตวกเปน

อกวธการทนาสนใจ และทสำคญทนทำงานแบบนำซมบอทราย คอยๆ ซม

คอยๆ ซบกนไป แมวารปธรรมอาจจะกอตวชา แตเชอแนวาเมอเกดขนแลวจะ

ยงยน เนองจากเปนกระบวนการทำงานทหวงเปลยนทศนคตเพอมาเปลยน

พฤตกรรมนนเอง

สมควร งพมาย “จากงานทเราทำ เราทำงานรณรงค เราใหความร

เราใชเครองมอ เรามการวางแผน ออกแบบการทำงาน เราไมไดหามไมให

กนเหลา ดงนนความสำเรจของเราไมใชการเลกกนเหลา แตเปนการทเรา

ควบคมได จดการได เรารวาเดกๆ ของเรา หากกนเหลากจะกนเหลาอยาง

มภมร คมตวเองได สงทภาคภมใจคอการทำงานเรองเหลาเราไดคนหา

แกนนำเดกในพนทจนเกดสภาเดกและเยาวชน ซงเปนรากฐานสำคญในการ

สรางกระบวนการเรยนรใหกบพวกเขา เราคมรานคาผขายและจดการกบ

ผประกอบการได เรารณรงค เราขอความรวมมอ เราใชสอเราประชาสมพนธ

94 “8 ตนแบบ”

และมการประกาศชอ ซงทำใหเกดการพดถงกนในสงคม เราคมพนท

สาธารณะได ในพนทสาธารณะนนจะไมมเลย และเราเชอวากระบวนการให

ขอมล ใหความรแบบทเราทำ มนจะชวยทำใหคนกนเหลาแบบระมดระวงมาก

ขน เพราะเขาจะคอยๆ ซมและมความร ซมขอมลทเราใหอยทกวทกวน

อาจไมเลก แตอาจลดและหากถามวารไหมคณและโทษตางๆ แนนอนวา

พนองชาวชมชนร มนเปนการทำงานหวงระยะไกล คลายๆ นำซมบอทราย

เปาหมายทเราอยากจะเดนตอ ชดเจนวาเราไมไดหามหรอรงเกยจ

คนกนเหลา แตเรามองเรองการเปลยนทศนคตและพฤตกรรม การตระหนก

รเกยวผลกระทบของเหลาเปนหลก เราจะพยายามพลกพมายใหม ทำอะไร

กแลวแตใหชาวบานเดนเขาวด เกดการรวมตวเรองบญ ซงเราอยากจะใช

แผนนเปนเครองมอทจะแกปญหาเดก –เยาวชน และสงคม เพราะหากเราทำ

เรองบญประเพณปลอดเหลาได เรองปลอดเหลากนาสามารถขยายผลไปส

เรองอนๆได และนาจะนำเราไปสการแกไขปญหาของชมชนในอกหลายเรอง

ดงนนเราจะใชขอมลทเราเกบไดเปนตวเชอมกบนโยบายระดบตางๆทงระดบ

ชมชน อำเภอ จงหวด เพอผลกดนนโยบายงานประเพณแขงเรอปลอดเหลา

และจากการทำงานม 2-3 ป เรามองเหนชยชนะอยแคเออม เพราะเราเชอมนวา

ขบเคลอนงานบนหลกคดงานบญตองปลอดเหลา ไมเชนนนบาป และปญหา

คนพมายตองแกดวยคนพมายจงจะยงยน”

สนใจแลกเปลยนเรยนรไดท

จดปฎบตการเรยนรวทยชมชนภมปญญาคนพมาย

36ม.1วดเดมต.ในเมอง

อ.พมายจ.นครราชสมา30110

โทรศพท044-417113,087–9599489,081-3211476

E–MailNgoophimai@hotmail.com

95ตำบลตนแบบงานบญประเพณปลอดเหลา

8ตนแบบ

ในกระบวนการทำงานงานบญประเพณปลอดเหลานน สงสำคญทคนพบ

จากพนทตนแบบทง 8 พนทนน คอ

ทกพนทมฐานปญหาทไมตางกนนก เปนปญหาทคนพบวามสาเหตมาจาก

เหลาแทบทงสน ทงปญหาหนสน รายจาย ปญหาครวเรอน ความแตกแยก การ

ทะเลาะววาทในชมชนและนอกชมชน ปญหาสขภาพ อบตภยตางๆ รวมทงวฒนธรรม

ทองถนอนดงาม งานบญประเพณทสบทอดมากำลงถกทำลายดวยวฒนธรรมการดม

นำเมา

ทงน จากฐานปญหานำมาสการขยบแกไขปญหา งดเหลาปลอดเหลาควำ

ขวดกนถวนหนา โดยใชกระบวนการของชมชนเปนกลไกในการแกไขปญหา มตนทน

ทางสงคมในการขยบงานเรองปลอดเหลา อนประกอบดวย ตนทนทางสงคม

วฒนธรรมของชมชน เชน ความเปนเครอญาต ชาตพนธ, ตนทนประสบการณในการ

ทำงานพฒนาชมขนมาอยางตอเนองและยาวนาน ตนทนในการวเคราะห สงเคราะห

ขอมล, การมสวนรวมของชมชน โดยมการรวมกลมอาชพ กลมกจกรรม, กลม

ออมทรพย และการพฒนายกระดบเปนการจดสวสดการชมชน

ขณะเดยวกนกขยบส การสรางกระบวนการในปฏบตการปลอดเหลา โดย

ใชฐานการประชาคมทงในระดบหมบาน ตำบลเปนกลไกในการสรางการมสวนรวม

ระดมสรรพกำลง ความคดเหน, การแลกเปลยนดงานในตางพนทเพอจดประกาย

และนำความรมาปรบใช, จดตงคณะทำงานเพอขบเคลอนงานอยางเปนระบบในพนท

มการเกบขอมลทงการวจย การเกบขอมลบญชครวเรอน ขอมลพนฐานเพอนำมา

วเคราะห สงเคราะหนำมาสการนำขอมลตางๆ นนมาขบเคลอนสรางความร ความ

เขาใจและความตระหนกเพอรวมกนแกไขปญหา ออกแบบเงอนไขกตกาทางสงคม

รวมกน ทำงานรณรงค เผยแพรประชาสมพนธอยางตอเนอง รวมทงเชอมโยงภาค

เครอขายพนทเรยนร เพอนำมาสการรวมแลกเปลยนเรยนร

เมอกระบวนการทำงานกอเกดขน การใชเครองมอตางๆ กเปนสวนหนน

เสรมทสำคญ เครองมอทคนพบจาก 8 พนทตนแบบนน ประกอบดวยการใชสอตางๆ

เชน ปายรณรงค นทรรศการ วดโอ วซด เสยงตามสาย วทยชมชน สอบคคล คน

ตนแบบ เวทประชม วงคยชาวบาน การใชขอมลในการรณรงคประชาสมพนธ การ

โมเดลงดเหลาตอง “ควำขวด“

_____________________________________

__________________________________________

________

__________________

สงเสรมสรางกำลงใจโดยการมอบใบประกาศ และโลหตางๆ โดยทไมลมทจะทำงาน

เชอมโยง เชอมรอยกบหนวยงานทงในชมชนและนอกชมชน ไมวาจะเปน อบต.

อำเภอ จงหวด วด โรงเรยน อนามย ภาคสนบสนนอนๆ

และจากตนทน กระบวนการทำงาน เครองมอ และการเชอมโยงตางๆ

ทสมพนธเกยวเนองกนน จงกอใหเกดรปธรรมของการแกไขปญหาในชมชน ผลลพท

ทสำคญ คอ การทชมชน ครอบครวมความสขมากขน ลดการทะเลาะววาทตางๆ

ทงในชมชนและนอกชมชน สขภาพรางกายดขน ลดภาระรายจายหนสนทเกดจาก

เหลา และรวมทงทำใหวฒนธรรมดงามของชมชนฟนกลบมาอกครง การทำบญทได

บญ เกดคานยมใหมของชมชน ทำบญปลอดเหลาไดบญกนถวนทวจรงๆ

__________________________________________

________________________________