ỦY BAN NHAcircN DAcircN TỈNH ĐỒNG NAI

LIEcircN HIỆP CAacuteC HỘI KHOA HỌC KỸ THUẬT

ĐỀ TAgraveI

THỬ NGHIỆM M H NH ĐAacuteNH GIAacute VAgrave CAN

THIỆP ỚM CHO T C I LO N PH T K

T I THAgraveNH PH IEcircN H A - Đ NG NAI

Tổ chức chủ trigrave đề tagravei HỘI KHOA HỌC TAcircM LYacute ndash GIAacuteO

DỤC ĐỒNG NAI

Chủ nhiệm đề tagravei ThS Lecirc Minh Cocircng

Đồng chủ nhiệm TS Nguyễn Minh Thức

Chuyecircn đề 1

Những vấn đề lyacute luận về tự kỷ trẻ tự kỷ

nguyecircn nhacircn dẫn đến bệnh tự kỷ

Người viết Ths Lecirc Minh Cocircng ndash TS Ngocirc Xuacircn Điệp

ĐH KHXH vagrave NV ĐH Quốc gia TP HCM

Đồng Nai năm 2012

1 1) Hệ thống caacutec khaacutei niệm

- Khaacutei niệm tự kỷ

Theo thocircng baacuteo của Hiệp Hội Sức Khỏe Tacircm Thần Quốc Tế Rối loạn phổ

tự kỷ (Autism Spectrum Disorder-ASD) được hiểu như Rối loạn phaacutet triển lan tỏa

(Pervasive Developmental Disorder-PDDs) nguyecircn nhacircn bởi sự suy giảm trầm

trọng vagrave bao phủ sự suy nghĩ cảm giaacutec ngocircn ngữ vagrave khả năng quan hệ với người

khaacutec Những rối loạn đoacute thocircng thường được chẩn đoaacuten trong thời thơ ấu gọi lagrave rối

loạn tự kỷ tiếp theo lagrave Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng đặc hiệu vagrave coacute nhiều dạng

nhẹ hơn như Hội chứng Asperger vagrave hai rối loạn hiếm gặp khaacutec lagrave Hội chứng Rett

vagrave Rối loạn tan ratilde thời thơ ấu (tr 1 107) and ( wwwnimhnihgovpublicatautism)

Cugraveng với những quan điểm trecircn taacutec giả Hamilton khaacutei quaacutet Tiacutenh tự kỷ trecircn thực

tế lagrave một bệnh nằm trong Rối loạn phaacutet triển lan tỏa rối loạn nagravey bao gồm Rối

loạn Asperger (cũng được hiều lagrave hội chứng Asperger) Rett Rối loạn tan ratilde thới thơ

ấu vagrave Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng đặc hiệu (PDDmdashNOS) Khocircng như những

rối loạn khaacutec được chẩn đoaacuten bởi caacutec triệu chứng cơ thể vagrave caacutec test y khoa bệnh

tự kỷ được xaacutec định khi đối chiếu sự tương thiacutech giữa bệnh của trẻ với caacutec tiecircu

chuẩn tacircm thần xaacutec định (Tr 39 79)

Như v y tiacutenh tự kỷ bao hagravem nhiều hội chứng bị quy định bởi đặc điểm

bệnh l lacircm sagraveng vagrave mức độ nặng nhẹ khaacutec nhau m i hội chứng coacute những triệu

chứng giống nhau vagrave những triệu chứng khaacutec nhau tiecircu biểu cho t ng bệnh cảnh cụ

thể Tuy nhiecircn trẻ em m c caacutec hội ch ng nagravey đều coacute biểu hiện chung lagrave Thiếu k

năng trong quan hệ giao tiếp phaacutet triển khaacutec thường về triacute tuệ vagrave nh n thức nghegraveo

nagraven trong thể hiện cảm x c vagrave t nh cảm ch m phaacutet triển hoặc rối loạn phaacutet triển về

ngocircn ngữ k m theo bất thường về hagravenh vi vagrave iacutet nhiều coacute vấn đề cảm giaacutec V coacute

những điểm tương đồng như v y necircn tiacutenh tự kỷ coacute caacutec tecircn gọi như Rối loạn tự kỷ

rối loạn phồ tự kỷ rối loạn phaacutet triển lan toả rối loạn tự kỷ quạt nan rối loạn cầu

vồngtu theo quan điểm sử dụng khaacutei niệm vagrave caacutech tiếp c n của t ng tổ chức vagrave

caacute nhacircn

Để nghiecircn cứu coacute tiacutenh khả thi chuacuteng tocirci khocircng nghiecircn cứu toagraven bộ caacutec hội

chứng necircu trecircn ở trẻ magrave chỉ t p trung vagraveo ba hội chứng chiacutenh Tiacutenh tự kỷ ở trẻ em

(F840) Tự kỷ khocircng điển h nh (F841) vagrave hội chứng Aspergerv (F845) theo bảng

phacircn loại bệnh quốc tế ICD 10 Do đoacute khi sử dụng thu t ngữ ―Tự kỷ trong đề tagravei

nagravey lagrave bao hagravem cả ba hội chứng trecircn

Thu t ngữ Autism khi chuyển ngữ sang tiếng Việt được dịch theo ba cụm t

khaacutec nhau Tự kỷ tự tỏa tự bế Tuy nhiecircn về cơ bản chỉ lagrave caacutech dịch (caacutech gọi)

khaacutec nhau của bệnh Autism Nghiecircn cứu nagravey s sử dụng duy nhất một cụm t ―Tự

kỷ thocircng suốt đề tagravei thay v caacutec cụm t ―Tự tỏa hay ―Tự bế

Cocircng bố mocirc tả đầu tiecircn về tiacutenh tự kỷ bởi BsLeo Kanner vagraveo 1943 Bs Kanner mocirc

tả một nhoacutem người trong số những caacute nhacircn magrave rất cocirc l p vagrave xa caacutech- đoacute lagrave thu t ngữ tiacutenh

tự kỷ Tiacutenh Tự kỷ coacute nghĩa lagrave caacutei tocirci vagrave nhoacutem magrave Kanner đatilde nghiecircn cứu ( 11 trẻ) coacute

vẻ đoacuteng kiacuten trong một thế giới nội tại ndash co cụm Những đặc trưng bổ sung đaacuteng ch bởi

Bs Kanner bao gồm những thiếu hụt giao tiếp duy tr sự đơn điệu những v n động khaacutec

thường vagrave hay gacircy hấn trong thời gian vagravei năm đầu đời(tr7 102)

Tự kỷ lagrave một rối loạn phaacutet triển được xaacutec định bởi một sự phaacutet triển khocircng

b nh thường hay giảm s t một số chức năng biểu hiện trước 3 tuổi hoạt động bất

thường đặc trưng trong 3 lĩnh vực taacutec động xatilde hội qua lại giao tiếp vagrave taacutec phong

thu hẹp lặp lại Rối loạn nagravey xuất hiện ở trẻ trai nhiều hơn trẻ gaacutei t 3 đến 4 lần

(tr247 Trần Di Aacutei Phacircn Loại Bệnh Quốc Tế (ICD 10) Vế Caacutec Rối Loạn Tacircm Thần

Vagrave Hagravenh Viện sức khỏe tacircm thần-BVtacircm thần trung ươngHNội1992)

1 1) Hệ thống caacutec khaacutei niệm

- Khaacutei niệm tự kỷ

Theo thocircng baacuteo của Hiệp Hội Sức Khỏe Tacircm Thần Quốc Tế Rối loạn phổ

tự kỷ (Autism Spectrum Disorder-ASD) được hiểu như Rối loạn phaacutet triển lan tỏa

(Pervasive Developmental Disorder-PDDs) nguyecircn nhacircn bởi sự suy giảm trầm

trọng vagrave bao phủ sự suy nghĩ cảm giaacutec ngocircn ngữ vagrave khả năng quan hệ với người

khaacutec Những rối loạn đoacute thocircng thường được chẩn đoaacuten trong thời thơ ấu gọi lagrave rối

loạn tự kỷ tiếp theo lagrave Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng đặc hiệu vagrave coacute nhiều dạng

nhẹ hơn như Hội chứng Asperger vagrave hai rối loạn hiếm gặp khaacutec lagrave Hội chứng Rett

vagrave Rối loạn tan ratilde thời thơ ấu (tr 1 107) and ( wwwnimhnihgovpublicatautism)

Cugraveng với những quan điểm trecircn taacutec giả Hamilton khaacutei quaacutet Tiacutenh tự kỷ trecircn thực

tế lagrave một bệnh nằm trong Rối loạn phaacutet triển lan tỏa rối loạn nagravey bao gồm Rối

loạn Asperger (cũng được hiều lagrave hội chứng Asperger) Rett Rối loạn tan ratilde thới thơ

ấu vagrave Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng đặc hiệu (PDDmdashNOS) Khocircng như những

rối loạn khaacutec được chẩn đoaacuten bởi caacutec triệu chứng cơ thể vagrave caacutec test y khoa bệnh

tự kỷ được xaacutec định khi đối chiếu sự tương thiacutech giữa bệnh của trẻ với caacutec tiecircu

chuẩn tacircm thần xaacutec định (Tr 39 79)

Như v y tiacutenh tự kỷ bao hagravem nhiều hội chứng bị quy định bởi đặc điểm

bệnh l lacircm sagraveng vagrave mức độ nặng nhẹ khaacutec nhau m i hội chứng coacute những triệu

chứng giống nhau vagrave những triệu chứng khaacutec nhau tiecircu biểu cho t ng bệnh cảnh cụ

thể Tuy nhiecircn trẻ em m c caacutec hội ch ng nagravey đều coacute biểu hiện chung lagrave Thiếu k

năng trong quan hệ giao tiếp phaacutet triển khaacutec thường về triacute tuệ vagrave nh n thức nghegraveo

nagraven trong thể hiện cảm x c vagrave t nh cảm ch m phaacutet triển hoặc rối loạn phaacutet triển về

ngocircn ngữ k m theo bất thường về hagravenh vi vagrave iacutet nhiều coacute vấn đề cảm giaacutec V coacute

những điểm tương đồng như v y necircn tiacutenh tự kỷ coacute caacutec tecircn gọi như Rối loạn tự kỷ

rối loạn phồ tự kỷ rối loạn phaacutet triển lan toả rối loạn tự kỷ quạt nan rối loạn cầu

vồngtu theo quan điểm sử dụng khaacutei niệm vagrave caacutech tiếp c n của t ng tổ chức vagrave

caacute nhacircn

Để nghiecircn cứu coacute tiacutenh khả thi chuacuteng tocirci khocircng nghiecircn cứu toagraven bộ caacutec hội

chứng necircu trecircn ở trẻ magrave chỉ t p trung vagraveo ba hội chứng chiacutenh Tiacutenh tự kỷ ở trẻ em

(F840) Tự kỷ khocircng điển h nh (F841) vagrave hội chứng Aspergerv (F845) theo bảng

phacircn loại bệnh quốc tế ICD 10 Do đoacute khi sử dụng thu t ngữ ―Tự kỷ trong đề tagravei

nagravey lagrave bao hagravem cả ba hội chứng trecircn

Thu t ngữ Autism khi chuyển ngữ sang tiếng Việt được dịch theo ba cụm t

khaacutec nhau Tự kỷ tự tỏa tự bế Tuy nhiecircn về cơ bản chỉ lagrave caacutech dịch (caacutech gọi)

khaacutec nhau của bệnh Autism Nghiecircn cứu nagravey s sử dụng duy nhất một cụm t ―Tự

kỷ thocircng suốt đề tagravei thay v caacutec cụm t ―Tự tỏa hay ―Tự bế

Cocircng bố mocirc tả đầu tiecircn về tiacutenh tự kỷ bởi BsLeo Kanner vagraveo 1943 Bs Kanner mocirc

tả một nhoacutem người trong số những caacute nhacircn magrave rất cocirc l p vagrave xa caacutech- đoacute lagrave thu t ngữ tiacutenh

tự kỷ Tiacutenh Tự kỷ coacute nghĩa lagrave caacutei tocirci vagrave nhoacutem magrave Kanner đatilde nghiecircn cứu ( 11 trẻ) coacute

vẻ đoacuteng kiacuten trong một thế giới nội tại ndash co cụm Những đặc trưng bổ sung đaacuteng ch bởi

Bs Kanner bao gồm những thiếu hụt giao tiếp duy tr sự đơn điệu những v n động khaacutec

thường vagrave hay gacircy hấn trong thời gian vagravei năm đầu đời(tr7 102)

Tự kỷ lagrave một rối loạn phaacutet triển được xaacutec định bởi một sự phaacutet triển khocircng

b nh thường hay giảm s t một số chức năng biểu hiện trước 3 tuổi hoạt động bất

thường đặc trưng trong 3 lĩnh vực taacutec động xatilde hội qua lại giao tiếp vagrave taacutec phong

thu hẹp lặp lại Rối loạn nagravey xuất hiện ở trẻ trai nhiều hơn trẻ gaacutei t 3 đến 4 lần

(tr247 Trần Di Aacutei Phacircn Loại Bệnh Quốc Tế (ICD 10) Vế Caacutec Rối Loạn Tacircm Thần

Vagrave Hagravenh Viện sức khỏe tacircm thần-BVtacircm thần trung ươngHNội1992)

Ngoagravei 3 dấu hiệu trecircn ngagravey nay người ta cograven phaacutet hiện ở trẻ tự kỷ coacute một số

rối loạn khaacutec liecircn quan đến rối loạn sinh hoc nh n thức giaacutec quan ngocircn ngữ hellipvagrave

coacute thể chẩn đoaacuten trẻ tự kỷ t rất sớm vagraveo khoảng 15 tuổi vagrave coacute thể sớm hơn nữa

Tiacutenh tự kỷ khocircng điền h nh lagrave rối loạn phaacutet triển lan tỏa khaacutec với tiacutenh tự kỷ bởi

thời gian khởi phaacutet của bệnh hoặc khocircng coacute đầy đủ 3 tiecircu chuẩn của chẩn đoaacuten

Như v y sự phaacutet triển bất thường vagravehoặc suy giảm chỉ biểu hiện lần đầu tiecircn sau 3

tuổi vagravehoặc caacutec neacutet bất thuờng cần thiết cho chẩn đoaacuten tiacutenh tự kỷ khocircng t m thấy

trong một hay hai của cả 3 lĩnh vực tacircm thần bệnh l lagrave taacutec động xatilde hội qua lại giao

tiếp vagrave taacutec phong thu hẹp lặp lại (tr249 Trần Di Aacutei Phacircn Loại Bệnh Quốc Tế

(ICD 10) Vế Caacutec Rối Loạn Tacircm Thần Vagrave Hagravenh Viviện sức khoe tacircm thần-BVtacircm

thần trung ươngHNội1992)

- ối loạn Asperger

Đacircy lagrave rối loạn coacute giaacute trị bệnh học khocircng ch c ch n đặc trưng chiacutenh lagrave bất

thường trong quan hệ xatilde hội thể hiện một số hagravenh vi đơn điệu định h nh lặp lại

Bệnh Asperger khaacutec tự kỷ lagrave khocircng ch m hoặc tr trệ trong phaacutet triển triacute tuệ ngocircn

ngữ vagrave nh n thức Khoacute khăn trong tiếp thu vagrave lĩnh hội hagravenh vi phi ngocircn ngữ như vẻ

mặt tư thế tiếp x c m t tư thế điệu bộ Mất khả năng thiết l p mối quan hệ với

bạn b như bạn cugraveng tuổi Khocircng coacute nhu cầu chia sẻ vui sướng của bản thacircn cũng

như niềm vui của người khaacutec yếu keacutem trong việc hiểu vagrave thể hiện cảm x c G n boacute

kiecircn định vagraveo một đồ v t thoacutei quen vagrave coacute những hagravenh vi định h nh lặp lại đơn

điệuhellip Bệnh nagravey trong chẩn đoaacuten rất dễ nhầm lẫn với tự kỷ chức năng cao (tr 50

70) Trẻ Asperger noacutei chung coacute khả năng triacute tuệ cao hơn vagrave phaacutet triển ngocircn ngữ tốt

hơn trẻ tự kỷ

Hội chứng Asperger vagrave tiacutenh tự kỷ khocircng điển h nh ngoagravei những khaacutec biệt

với tiacutenh tự kỷ ở trecircn cograven coacute một số khaacutec biệt nữa lagrave cũng coacute đủ cả ba tiecircu chuẩn

đặc trưng như trong tiacutenh tự kỷ nhưng mức đocirc nhẹ hơn iacutet trầm trọng hơn như tương

taacutec xatilde hội tốt hơn coacute những dấu hiệu ngocircn ngữ khả quan hơn tiacutenh saacuteng tạo vagrave khả

năng tư duy linh hoạt hơn hellipNoacutei chung Tiacutenh tự kỷ hay Tự kỷ khocircng điển h nh

hoặc hội chứng Asperger đều nằm trong Phổ tự kỷ (Autism Spectrum Disorders)

nhưng biểu hiện mức độ nặng nhẹ khaacutec nhau

Theo Michael Powers(1989) Tiacutenh tự kỷ như một sự rối loạn thực thể của natildeo

gacircy ra một rối loạn phaacutet triển suốt đời bao gồm caacutec rối loạn thực thể thần kinh vagrave

sinh hoacutea Thường được chẩn đoaacuten trong khoảng t 30 đến 36 thaacuteng tuổi Triệu

chứng bao gồm những vấn đề về tương taacutec xatilde hội giao tiếp cũng như những nghĩ

vagrave hagravenh vi lặp lại (tr 12 102)

Quan điềm nagravey ngoagravei những mocirc tả caacutec tiecircu chuẩn cograven cho ch ng ta biết tiacutenh

trầm trọng của bệnh khi noacutei đến một ―rối loạn phaacutet triển suốt đời Chữ ―suốt đời

ở đacircy lagrave khoacute khăn để khỏi bệnh cũng như khocircng thể khỏi bệnh Taacutec giả khẳng định

nguyecircn nhacircn của bệnh tự kỷ lagrave do rối loạn thức thể natildeo gacircy ra

Theo cuốn ― Để hiểu trẻ tự kỷ ― của tiến sĩ V Nguyễn Tinh Vacircn (2002)

―Chứng tự kỷ thường mang neacutet lạ lugraveng hellip phaacutet triển khocircng đồng đều về hagravenh vi vagrave

khả năng trẻ thường hết sức phaacutet triển về một số lĩnh vực cho thấy những khả

năng iacutet thấy ở trẻ khaacutec đồng lưaacute nhưng lại yếu keacutem ở một số khả năng căn bản

thuộc về những lĩnh vực khaacutec chẳng hạn trẻ coacute thể đọc saacutech thocircng thạo nhưng tỏ ra

khocircng hiểu được lời noacutei vagrave lời yecircu cầu đơn giản (Tr 3 57)

Quan niệm nagravey khocircng nh c đền caacutec tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten magrave taacutec giả noacutei đền

sự khaacutec thường về khả năng theo hai chiều hướng tiacutech cực vagrave tiecircu cực Nghĩa lagrave trẻ

tự kỷ ngoagravei những khả năng hạn chế cograven coacute những khả năng vượt trội so với trẻ

b nh thường cugraveng tuổi

Theo taacutec giả Kira (2004) trong cuốn ―Rối loạn tự kỷ Hầu hết trẻ tự kỷ coacute

neacutet đặc trưng như trải qua nhiều thời gian với những hagravenh vi ứng xử bối rối xao

động magrave điều nagravey khiến trẻ tự kỉ khaacutec với những trẻ b nh thường khaacutec Ch ng coacute

thể nh n chằm chằm vagraveo khoảng khocircng hagraveng giờ neacutem những đồ v t một caacutech vocirc

căn cứ trong cơn tức gi n Biểu lộ việc khocircng thiacutech con người (kể cả bố mẹ) thiacutech

những hagravenh động bất thường một caacutech vocirc thức Trẻ thể hiện như đang sống trong

thế giới riecircng của m nh Một vagravei caacute nhacircn trẻ tự kỷ coacute năng khiếu đặc biệt trong một

lĩnh vực nagraveo đoacute như acircm nhạc toaacuten học

Taacutec giả cho thấy một loạt caacutec hagravenh vi bất thường liecircn quan đến giao tiếp

tiacutenh caacutech sở thiacutech vagrave năng khiếu của trẻ tự kỷ Qua đoacute ch ng ta nghĩ đến một rối

loạn toagraven diện về caacutec mặt thuộc đời sồng tacircm thần của trẻ

Tự kỷ lagrave một sự rối loạn chức năng của natildeo xuất hiện sớm trong cuộc sống

noacutei chung trước 3 tuổi Trẻ tự kỷ coacute vấn đề về hagravenh vi tưởng tương giao tiếp vagrave

mối quan hệ xatilde hội Chứng tự kỷ keacuteo dagravei đến tuổi trưởng thagravenh Một số người tự kỷ

coacute khả năng cao coacute thể hoc xong đại học vagrave coacute cuộc sống tự l p Những người khaacutec

chưa bao giờ biết tự phục vụ bản thacircn vagrave coacute thể được chẩn đoaacuten sai lagrave rối loạn tacircm

thần Nguyecircn nhacircn khocircng xaacutec định (httpwwwassistivetechcominfo-

medicaltermshtm)

Với khaacutei quaacutet về triệu chứng tự kỷ ở trecircn cho thấy bệnh nagravey khocircng giống

như caacutec bệnh cơ thể khaacutec như Viecircm phế quản Viecircm dạ dagravey nhức đầu hellipcoacute thể

chữa khỏi trong một khoảng thời gian nhất định magrave noacute coacute thể keacuteo dagravei trong suốt

một khoảng thời gian dagravei t khi sinh cho đến trưởng thagravenh th m chiacute suốt cả cuộc

đời Bệnh nagravey rất dễ chẩn đoaacuten nhầm lagrave bệnh tacircm thần

Theo Hiệp Hội Tacircm Thần Quốc Tế Chứng tự kỷ lagrave một sự rối loạn phaacutet

triển ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp của con người đến h nh thức quan hệ với

người khaacutec vagrave đaacutep ứng phugrave hợp của con người tới mocirci trường Chứng tự kỷ b t

đầu trong thời thơ ấu vagrave được cho lagrave một rối loạn suốt đời Một vagravei triệu chứng coacute

liecircn hệ với chứng tự kỷ coacute thể thay đổi trong số những caacute nhacircn nhưng noacutei chung

những người tự kỷ coacute xu hướng suy giảm quan hệ xatilde hội giao tiếp v n động vagrave

cảm giaacutec magrave ảnh hưởng đến hagravenh vi của họ Những người với những trường hợp

nghiecircm trọng hơn coacute thể coacute chỉ số IQ ở dưới trung b nh hầu như thiếu những k

năng ngocircn ngữ hay coacute những sự tr hoatilden ngocircn ngữ Một số caacute nhacircn bị tự kỷ coacute vẻ

dường như kheacutep kiacuten với becircn ngoagravei vagrave khocircng nhiệt t nh những người khaacutec coacute vẻ bị

boacute lại trong những hagravenh vi lặp đi lặp lại vagrave những kiểu mẫu suy nghĩ cứng nh c

Người tự kỷ coacute thể biểu lộ những chuyển động thacircn thể lặp lại như v g nhẹ

ngoacuten tay đu đưa hay l c lư Những caacute nhacircn bị tự kỷ cũng coacute thể cho thấy một loạt

những hagravenh vi ứng xử bao gồm hiếu động thaacutei quaacute thiếu ch bốc đồng sự hung

tiacutenh vagrave tự gacircy thương tiacutech (wwwnimhnihgovpublicatautism)

Taacutec giả Temple Grandin quan tacircm đến nh n thức cảm tiacutenh đến caacutec rối loạn

chức năng cảm giaacutec khi cho rằng Tiacutenh Tự kỷ lagrave một rối loạn phaacutet triển Một khuyết

t t trong những hệ thống đầu vagraveo của quaacute tr nh h nh thagravenh thocircng tin cảm giaacutec gacircy ra cho

đứa trẻ những phản ứng quaacute mạnh tới một số kiacutech thiacutech nagraveo đoacute vagrave phản ứng quaacute yếu tới

những kiacutech thiacutech khaacutec Trẻ tự kỷ thường co lại vagraveo thế giới riecircng của m nh vagrave Tocirci lagrave một

trong số những người đoacute phản ứng lại những kiacutech thiacutech quaacute nhiều vagraveo giaacutec quan

(Temple Grandin) (tr7 102)

Theo Prachi E Shah Richard Dalton vagrave Neil W Boris Tự kỷ lagrave một rối loạn

phaacutet triển thần kinh vagrave chưa biết rotilde nguyecircn nhacircn gacircy bệnh nhưng coacute một nền tảng

di truyền học ch c ch n Chứng tự kỷ phaacutet triển vagrave coacute chẩn đoaacuten r ragraveng trước 36

thaacuteng tuổi Noacute đặc trưng bởi một kiểu loại hagravenh vi bao gồm sự suy giảm về chất

trong những lĩnh vực phaacutet triển ngocircn ngữ k năng truyền đạt taacutec động quan hệ xatilde

hội qua lại tưởng tượng vagrave vui chơi (Tr 133 90)

Ba taacutec giả đều đồng nguyecircn nhacircn của bệnh tự kỷ chưa xaacutec định r ragraveng

nhưng đồng thời lại khẳng định mạnh m tiacutenh sinh học trong phaacutet triển thần kinh

của noacute

Như v y tự kỷ lagrave một dạng rối loạn phaacutet triển thần kinh nhưng chưa biết r

nguyecircn nhacircn Mức độ nặng nhẹ của bệnh tự kỷ coacute thể dao động ở nhiều mức độ

khaacutec nhau t người coacute khả năng triacute tuệ b nh thường đến ch m phaacutet triển Chứng tự

kỷ biểu hiện sự thiếu quan tacircm đến t nh cảm của người khaacutec vagrave coacute rất iacutet hoặc

khocircng coacute quan hệ giao tiếp qua lại với mọi người Trẻ tự kỷ thường được mocirc tả như

―thế giới đoacuteng kiacuten vagrave neacute traacutenh tiacutenh cảm t nh yecircu Nhiều trẻ tự kỷ khocircng noacutei thiacutech

chơi một m nh vagrave tự kiacutech động

Hội chứng tự kỷ bao gồm nhiều triệu chứng khaacutec nhau caacutec triệu chứng nagravey

hợp thagravenh những biểu hiện khaacutec nhau ở trẻ tự kỷ

T những quan niệm trecircn ta coacute thể đưa ra khaacutei niệm về hội chứng tự kỷ như

sau Tự kỷ lagrave hội chứng đa khiếm khuyết biểu hiện sự rối loạn phaacutet triển trong

hagravenh vi nh n thức x c cảm sở thiacutech nghĩ lời noacutei giaacutec quan vagrave quan hệ xatilde hội

iacutet nhiều coacute k m theo ch m phaacutet triển triacute tuệ Khi được can thiệp bằng trị liệu tacircm l

vagrave giaacuteo dục hầu hết trẻ tự kỷ đều tiến bocirc tugravey theo mức độ bệnh vagrave caacutech thức can

thiệp của caacutec nhagrave chuyecircn mocircn

- Phacircn loại tự kỷ Theo quan điểm mocirc tả lacircm sagraveng của bảng Phacircn Loại Bệnh

Quốc Tế (ICD-10) Vế Caacutec Rối Loạn Tacircm Thần Vagrave Hagravenh Vi Tự kỷ lagrave một hội

chứng (gồm nhiều triệu chứng khaacutec nhau) nằm trong mục ―F84 với tecircn gọi ―rối

loạn phaacutet triển lan toả( Pervasive Developmental Disorders) lagrave một nhoacutem caacutec rối

loạn đặc trưng bởi caacutec bất thường về hagravenh vi chất luợng giao tiếp vagrave quan hệ xatilde

hội

- Rối loạn Phaacutet Triển Lan Tỏa (Pervasive Developmental Disorders) lagrave caacutec

rối loạn được đặc trưng bởi những bất thường về chất lượng trong caacutec mối quan hệ

xatilde hội vagrave phương thức giao tiếp cũng như coacute một số sở thiacutech vagrave hagravenh vi bị thu hẹp

định h nh lặp đi lặp lại Caacutec bất thường về chất lượng nagravey h nh thagravenh một neacutet lan

tỏa magrave người ta t m thấy trong hoạt động của chủ thể ở mọi hoagraven cảnh với nhiều

mức độ khaacutec nhau Trong đa số caacutec trường hợp sự phaacutet triển khocircng b nh thường

ngay t tuổi trẻ nhỏ vagrave coacute một vagravei trường hợp caacutec trạng thaacutei bệnh l nagravey thấy r

trong 5 năm đầu cuộc đới (tr246 Trần Di Aacutei Phacircn Loại Bệnh Quốc Tế (ICD 10)

Vế Caacutec Rối Loạn Tacircm Thần Vagrave Hagravenh Viviện sức khoe tacircm thần-BVtacircm thần

trung ươngHNội1992)

Theo bảng Phacircn Loại Quốc Tế Bệnh T t Rối Loạn Phaacutet Triển Lan Tỏa gồm

những tiểu mục sau Tiacutenh tự kỷ ở trẻ em (F840) Tự kỷ khocircng điển h nh (F841)

Hội chứng Rett (F842) Rối loạn lan tỏa tan ratilde khaacutec ở trẻ em (F843) Rối loạn tăng

hoạt động kết hợp với ch m phaacutet triển tacircm thần vagrave caacutec động taacutec định h nh (F844)

Hội chứng Asperger (F845) Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khaacutec (F848) Rối loạn phaacutet

triển lan tỏa khocircng đặc hiệu (F849) (tr 277-229 ICD-10 Bảng Phacircn loại Bệnh

Quốc tế Sở Y Tế TP Hồ Chiacute Minh 1998 Chủ biecircn Bs Trương Xuacircn Liễu)

Cũng nghiecircn cứu vế bệnh tự kỷ theo cuốn Sổ Tay Chẩn Đoaacuten vagrave Thống Kecirc

Những Rối Loạn Tacircm Thần (DSM- IV) của Hiệp Hội Caacutec Nhagrave Tacircm Thần Hoa K

Rối Loạn Phaacutet Triển Lan Tỏa (Pervasive Developmental Disorders) gồm năm thể

loại rối loạn phaacutet triển khaacutec nhau Rối loạn tự kỷ (Autistic disorder) Rối loạn Rett

(Rettlsquos disorder) Rối loạn tan ratilde thới ấu thơ (childhood disintegrative disorder)

Rối loạn Asperger (Aspergerlsquos disorder) Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng đặc hiệu

(pervasive developmental disorder not otherwise specified) (tr 59 65)

Điểm tương đồng của hai hệ thống chẩn đoaacuten

ICD-10

1Tiacutenh Tự kỷ ở trẻ em

2Tự kỷ khocircng điển higravenh

3Hội chứng Rett

4Rối loạn tan ratilde thời thơ ấu khaacutec

5Rối loạn tăng hoạt động v i ch m

phaacutet triển t m th n v caacutec động taacutec

đ nh higravenh

6Hội chứng Asperger

7 Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khaacutec

8 Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng

đặc hiệu

DSM-IV

Rối loạn tự kỷ

2Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng

đặc hiệu (PDD-NOS)

3Rối loạn Rett

4 Rối loạn tan ratilde thời thơ ấu

5Khocircng coacute ph n loại tương ứng v i

động taacutec đ nh higravenh

6Rối loạn Asperger

7 Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng

đặc hiệu

8 Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng

đặc hiệu

(tr 6 Fred R Volkmar Rhea Paul Ami Klin Donald Cohen Handbook of Autism

and Pervasive Developmental Disorders Published by John Wiley amp Sons-Inc

America 2005)

Caacutec baacutec s thực hagravenh vagrave caacutec nhagrave nghiecircn cứu đatilde đạt được sư nhất triacute trong

caacutech đaacutenh giaacute về chứng tự kỷ như phacircn loại chẩn đoaacuten vagrave những neacutet đặc trưng becircn

trong phacircn loại đoacute (Rutter 1996) Điều nagravey tạo lecircn tiacutenh khả thi cho việc thống nhất

hai hệ thống chẩn đoaacuten Tagravei liệu xuất bản lần thứ tư lagrave S tay thống k v ch n

đoaacuten caacutec rối loạn t m th n (DSM-IV) của Hiệp Hội Những Nhagrave Tacircm Thần M

(1994) vagrave B ng ph n loại ệnh quốc t (ICD-10) xuất bản lần thứ 10 của Tổ Chức

Y Tế Thế Giới [WHO 1992) (tr 5 114)

- Caacutec hướng tiếp cận nghiecircn cứu tự kỷ ở Việt Nam vagrave trecircn thế giới

Caacutec hư ng ti p c n nghi n cứu tự kỷ tr n th gi i

Hội chứng tự kỷ được phaacutet hiện vagrave mocirc tả vagraveo những năm 40 của thế kỷ

trước nhưng thực ra hội chứng tự kỷ đatilde coacute t rất lacircu trong lịch sử loagravei người Caacutec

taacutec phẩm văn học phương Tacircy cổ đại đatilde nh c tới những trẻ k lạ những đứa trẻ

―con trời hay bị ―tiecircn đaacutenh traacuteo Nhiều mocirc tả về trẻ magrave cho tới sau nagravey khi Leo

Kanner (1894 - 1981) phaacutet hiện người ta mới thấy đoacute chiacutenh lagrave những đứa trẻ tự kỷ

trong lịch sử Theo Candland (1993) ―Trẻ em với những g magrave hiện nay ch ng ta

mocirc tả như chứng tự kỷ coacute thể đatilde mocirc tả trước đacircy vagrave được gọi lagrave những đứa trẻ

hoang datilde vagrave Kanner lagrave người đầu tiecircn mocirc tả chi tiết về những g magrave ngagravey nay

biểu hiện bằng thu t ngữ rối loạn tự kỷ ở trẻ em [105 tr6]

Cũng bagraven về sự tồn tại của HCTK trong lịch sử caacutec nhagrave nghiecircn cứu

Australia cho biết chứng tự kỷ đatilde tồn tại t lacircu trước khi được chiacutenh thức cocircng

nh n vagraveo năm 1943 Caacutec cacircu chuyện cổ tiacutech vagrave dacircn gian coacute t hagraveng trăm năm trước

đatilde coacute những bằng chứng về bệnh tự kỷ ở trẻ em Theo Tiến s Julie Leask vagrave caacutec

cộng sự (Trung tacircm miễn dịch vagrave giaacutem saacutet v c xin phograveng bệnh ở Sydney -

Australia) Caacutec cacircu chuyện của Anh Đức vagrave Scandinavia đatilde ủng hộ giả thuyết rằng

chứng tự kỷ khocircng phải lagrave kết quả của mocirci trường hay sản phẩm hiện đại như v c

xin sởi quai bịhellip [156 Phản đối lại giả thuyết cho rằng nguyecircn nhacircn của HCTK

lagrave do tiecircm chủng v c xin sởi quai bịhellip taacutec giả Julie Leask đưa ra dẫn chứng lagrave

TTK đatilde tồn tại trước đacircy trong lịch sử vagraveo thời điểm magrave trẻ em chưa được tiecircm

chủng

Tiếp tục dựa vagraveo những bằng chứng trecircn cơ sở caacutec cacircu chuyện trong taacutec

phẩm văn học cổ đại Lorna Wing (1978) đatilde t m ra những dấu hiệu của bệnh tự kỷ

Cacircu chuyện được bagrave lưu nhất vagrave mocirc tả trong cuốn saacutech ―Hiện tượng tự kỷ noacutei về

một nhacircn v t lagrave ―Sư huynh Juniper Theo nh n định của bagrave người nagravey coacute những

biểu hiện tự kỷ như khocircng muốn giao tiếp tiếp x c thờ ơ với mọi người xung

quanh (khocircng để đến những người dacircn đang đoacuten chagraveo) thiacutech những họat động

nhagravem chaacuten lặp đi lặp lại (chỉ ch đến trograve chơi b p becircnh) khocircng hiểu vagrave đaacutep lại

những t nh cảm ngư ng mộ của người dacircn thagravenh La Matilde) Đoacute lagrave những dấu hiệu

ngagravey nay ch ng ta thấy ở hội chứng tự kỷ [49 tr1 Tuy chưa khẳng định một caacutech

ch c ch n ―Sư huynh Juniper coacute bị tự kỷ hay khocircng nhưng theo mocirc tả lại của

Lorna Wing đatilde cho thấy một số biểu hiện magrave ngagravey nay ch ng ta thường gặp ở

HCTK

Tiếp theo lagrave tiếp c n mang tiacutenh y học về dấu hiệu của HCTK những năm 70

của thế kỷ 18 cuộc caacutech mạng trong ngagravenh tacircm thần học thực sự nổ ra người ta b t

đầu quan tacircm nhiều đến bệnh tacircm triacute tinh thần Y khoa b t đầu đi t m căn nguyecircn

của căn bệnh tacircm thần Theo những tagravei liệu mocirc tả lacircm sagraveng vagraveo thời điểm đoacute baacutec

s Jean Marc ITard (1774-1838) đatilde tiếp nh n một c u beacute ―hoang datilde tecircn lagrave Victor

Theo mocirc tả c u beacute khocircng coacute khả năng hiểu vagrave biểu đạt ngocircn ngữ khocircng coacute khả

năng giao tiếp hoặc nh n thức caacutec ứng xử xa lạ với cuộc sống của xatilde hội loagravei

người Noacutei chung Victor bị mất khả năng giao tiếp về mặt xatilde hội vagrave khocircng coacute khả

năng nh n thức như trẻ b nh thường Để kh c phục t nh trạng nagravey ITard đatilde t m đến

phương phaacutep giaacuteo dục ng t p trung vagraveo caacutec hoạt động như tạo hứng th cho

Victor giao tiếp xatilde hội đaacutenh thức sự nhạy cảm về thần kinh tăng cường mở rộng

nh n thức cho Victor hướng dẫn Victor sử dụng ngocircn ngữ yecircu cầu thực hiện thao

taacutec triacute tuệ đơn giản ITard lagrave người đầu tiecircn tiến hagravenh giaacuteo dục trị liệu đối với trẻ coacute

khiếm khuyết tinh thần ocircng lagrave người saacuteng tạo ra học thuyết về tri giaacutec [111 tr42

[49 tr2] Khaacutec với những mocirc tả được sưu tầm t caacutec taacutec phẩm văn học cổ đại

những mocirc tả theo xu hướng lacircm sang - y học của baacutec s Jean Marc ITard cho thấy

những đặc điểm r ragraveng hơn về HCTK Mocirc tả nagravey vẫn nhằm khẳng định sự tồn tại

của những đứa TTK trong lịch sử

Để minh chứng cho triệu chứng tự kỷ của Victor sau nagravey Uta Frith (1989)

đatilde xaacutec nh n những dấu hiệu của tự kỷ như sau s t keacutem trầm trọng về tương taacutec xatilde

hội thiacutech chơi một m nh coacute hagravenh vi r p khuocircn khocircng coacute ngocircn ngữ sự t p trung

ch bất thường về thị giaacutec [111 tr45

Qua những mocirc tả trecircn ch ng ta thấy rằng HCTK đatilde tồn tại rất lacircu trong lịch

sử hội chứng nagravey chỉ được mocirc tả chi tiết vagrave coacute tecircn gọi chiacutenh thức vagraveo năm 1943

bởi baacutec s tacircm thần người M lagrave Leo Kanner

Sang thế kỷ 20 với sự phaacutet triển mạnh m của sinh học v t l học hoacutea học

vagrave y học với bề dagravey 200 năm nghiecircn cứu caacutec bệnh về tinh thần đatilde coacute những bước

phaacutet triển mới trong việc mocirc tả định bệnh vagrave chữa trị Sự chi tiết hoacutea vagrave phacircn loại

bệnh ngagravey cagraveng được quan tacircm đ ng mức

Thu t ngữ tự kỷ (Autism) được baacutec s tacircm thần người Thụy S lagrave Engen

Bleuler (1857-1940) đưa ra năm 1919 (Wing 1976) ng sử dụng thu t ngữ nagravey để

mocirc tả giai đoạn b t đầu rối loạn thần kinh ở người lớn Ch đặc biệt đến mất nh n

thức thực tế của người bệnh khi chuyển sang caacutech ly với đời sống thực tại hagraveng

ngagravey vagrave nh n thức của người bệnh coacute xu hướng khocircng thống nhất với kinh nghiệm

thocircng thường bởi những rối loạn tacircm thần (Wing 1976) Như v y Bleuler lagrave người

đầu tiecircn sử dụng thu t ngữ tự kỷ để mocirc tả một triệu chứng trong bệnh tacircm thần

phacircn liệt [111 tr49

HCTK thực sự được cocircng nh n vagraveo năm 1943 trong một bagravei baacuteo với nhan

đề ―Autism Disturbance of Effective Contract HCTK được mocirc tả một caacutech r

ragraveng vagrave khoa học bởi baacutec s tacircm thần người M lagrave Leo Kanner ng đatilde hiểu HCTK

theo một s c thaacutei khaacutec (khocircng giống Bleuler) Mocirc tả của ocircng như sau trẻ tự kỷ

thiếu quan hệ tiếp x c về mặt t nh cảm với người khaacutec caacutech chọn lựa

caacutec thoacutei quen hagraveng ngagravey rất giống nhau về tiacutenh tỉ mỉ vagrave tiacutenh k dị

khocircng coacute ngocircn ngữ hoặc ngocircn ngữ thể hiện sự bất thường r rệt rất

thiacutech xoay trograven caacutec đồ v t vagrave thao taacutec rất kheacuteo coacute khả năng cao trong

quan saacutet khocircng gian vagrave triacute nhớ ―như con vẹt khoacute khăn trong học t p ở

những lĩnh vực khaacutec nhau vẻ bề ngoagravei những trẻ nagravey xinh đẹp nhanh

nhẹn thocircng minh thiacutech độc thoại trong thế giới tự kỷ thất bại trong

việc hiểu hagravenh vi giả vờ vagrave hagravenh vi đoaacuten trước chỉ hiểu nghĩa đen của

cacircu noacutei thiacutech tiếng động vagrave v n động lặp đi lặp lại đơn điệu giới hạn đa

dạng caacutec hoạt động tự phaacutet (Lorna Wing 1998 vagrave Jack Cott 1999) Kanner

nhấn mạnh triệu chứng tự kỷ coacute thể phaacutet hiện được ngay khi trẻ ra đời hoặc trong

khoảng 30 thaacuteng đầu T những phaacutet hiện nagravey của Kanner KH y học đatilde đaacutenh dấu

một bước tiến mới trong việc chẩn đoaacuten một dạng bệnh tacircm triacute T mocirc tả nagravey sau

nagravey khaacutei niệm tự kỷ được mở rộng thagravenh khaacutei niệm Rối loạn tự kỷ rồi đến Phổ tự

kỷ Cocircng tr nh nghiecircn cứu của Kanner ban đầu iacutet được ch sau đoacute được phổ biến

nhanh choacuteng vagrave ngagravey nay lagrave trọng tacircm của nhiều cocircng tr nh nghiecircn cứu tại nhiều

nước trecircn thế giới (Wing 1989) [49 tr3-7] [105 tr7] [111 tr48]

Trong việc sử dụng khaacutei niệm tự kỷ (autism) đatilde xảy ra một vấn đề nhầm lẫn

trong y khoa Thu t ngữ tự kỷ được Engen Bleuler đưa ra nhằm mocirc tả triệu chứng

của những bệnh nhacircn bị tacircm thần phacircn liệt vagraveo năm 1919 vagrave sau đoacute Kanner lại sử

dụng chiacutenh thu t ngữ nagravey để mocirc tả HCTK vagrave đồng thời theo Bender(1946) do tiacutenh

trầm trọng của HCTK necircn đatilde khiến một số baacutec s trong những năm 1950 suy đoaacuten

HCTK ở trẻ em được h nh thagravenh t những rối loạn thần kinh ở giai đoạn đầu của trẻ

sơ sinh vagrave bệnh nagravey lagrave giai đoạn đầu của bệnh tacircm thần phacircn liệt Sự nhầm lẫn vẫn

cograven tồn tại trong quan điểm của một số baacutec s cho đến ngagravey nay khi nh n nh n về

HCTK [105 tr8] [111 tr49]

Cũng trong việc sử dụng thu t ngữ tự kỷ năm 1944 một baacutec s tacircm thần

người Aacuteo lagrave Hans Asperger (1906-1980) sử dụng thu t ngữ nagravey (autism) trong

khi mocirc tả những vấn đề xatilde hội trong nhoacutem trẻ trai magrave ocircng lagravem việc Một caacutech

hiển nhiecircn lagrave Asperger khocircng biết bagravei viết của Kanner cũng như việc sử dụng

thu t ngữ ―Tự kỷ của Kanner Ngagravey nay ch ng ta gọi bệnh nagravey lagrave hội chứng

Asperger Mocirc tả của Asperger khocircng được nh n nh n trong nhiều năm nhưng

gần đacircy đatilde được chấp nh n vagrave nh n được nhiều sự quan tacircm t xatilde hội Y học

chiacutenh thức đưa hội chứng Asperger vagraveo hai bảng phacircn loại bệnh manh tiacutenh

quốc tế lagrave DSM-IV vagrave ICD 10 Mocirc tả của Asperger như sau Ngocircn ngữ của trẻ

phaacutet triển b nh thường tuy nhiecircn trong caacutech diễn tả vagrave phaacutet acircm nhiều cung điệu lecircn

xuống khocircng thiacutech hợp với hoagraven cảnh Coacute những rối loạn trong caacutech sử dụng đại t

nhacircn xưng ngocirci thứ nhất ―con tocirci lẫn lộn với ngocirci thứ hai vagrave ba Vẫn coacute những

tiếp x c về mặt xatilde hội nhưng coacute xu hướng thiacutech cocirc đơn đơn độc Rối loạn đặc biệt

nhất trong hội chứng nagravey lagrave caacutech suy lu n rườm ragrave phức tạp khocircng thiacutech ứng với

những điều kiện hogravean cảnh xatilde hội Những người mang hội chứng coacute những sở

thiacutech đặc biệt về mặt k thu t vagrave toaacuten học đồng thời họ coacute khả năng nhớ tốt một

caacutech lạ thường [70 [105 tr8

Qua nghiecircn cứu Asperger thấy caacutec triệu chứng ở trẻ nagravey rất tinh tế vagrave khoacute

phaacutet hiện cha mẹ thường phaacutet hiện khi con họ được 3 tuổi Sau nagravey ocircng cho biết

triệu chứng Asperger khaacutec với hiện tượng tự kỷ magrave Kanner đatilde mocirc tả tuy nhiecircn ocircng

cũng đồng coacute nhiều điểm tương đồng Những đứa trẻ magrave Asperger miecircu tả coacute kĩ

năng ngocircn ngữ phaacutet triển cao hơn vagrave coacute triacute tuệ thocircng minh noacutei chung cao hơn Cocircng

việc của Asperger chưa được biết rộng ratildei đối với người noacutei tiếng Anh trecircn thế giới

(V cocircng tr nh của ocircng viết bằng tiếng Đức) Năm 1989 Uta Frith đatilde dịch một bagravei

baacuteo vagrave một bagravei phecirc b nh phacircn tiacutech của Asperger sang tiếng Anh Nghiecircn cứu của

Asperger chỉ thực sự được biết đến rộng ratildei khoảng 15 năm đến 20 năm trở lại đacircy

[49 tr3-7]

Cho đến thời điểm nagravey những mocirc tả của Leo Kanner vagrave Hans Asperger cơ

bản khocircng coacute g thay đổi Những mocirc tả của hai ocircng vẫn lagrave những điểm chiacutenh trong

bảng phacircn loại bệnh quốc tế ngagravey nay về rối loạn tự kỷ

Caacutec nhagrave KH ngagravey nay cho rằng trong rối loạn tự kỷ coacute nhiều dạng tự kỷ

khaacutec nhau Trong đoacute tự kỷ điển h nh vagrave trầm trọng thuộc về mocirc tả của Kanner hay

tự kỷ kiểu Kanner cograven tự kỷ nhẹ hoặc tự kỷ coacute khả năng triacute tuệ cao thuộc về mocirc tả

của Asperger hay tự kỷ kiểu Asperger vagrave được gọi lagrave hội chứng Asperger

Để đưa ra những định nghĩa cũng như những chẩn đoaacuten chiacutenh xaacutec cho

HCTK caacutec nhagrave KH phải mất nhiều th p niecircn tranh catildei nghiecircn cứu Tuy nhiecircn theo

Jack Scott những người bị tự kỷ lagrave một dạng khocircng thể taacutech biệt với những dạng

bất thường về triacute tuệ vagrave thường bị xếp vagraveo nhoacutem của những thằng ngốc vagrave

những người điecircn trong nhiều thế kỷ [111 tr42]

V tiacutenh chưa r ragraveng đoacute necircn trong những th p niecircn nửa cuối của thế kỷ 20

nhiều cuộc tranh catildei đatilde diễn ra xung quanh việc định nghĩa HCTK v ngagravey cagraveng coacute

nhiều mocirc tả gần giống mocirc tả của Kanner vagrave Asperger nhưng lại khocircng điển h nh

với hai hội chứng nagravey Trước t nh trạng nagravey Lorna Wing vagrave Judith Gould (1979) đatilde

tiến hagravenh một cuộc nghiecircn cứu nhằm khảo saacutet tất cả trẻ nhỏ dưới 15 tuổi tại một

khu vực ở London coacute bất k chứng t t nagraveo về thề chất vagrave học t p cũng như coacute

những hagravenh vi khaacutec thường t nặng tới nhẹ Sau nghiecircn cứu hai bagrave đưa ra kết lu n

như sau Thứ nhất Caacutec hội chứng Kanner vagrave Asperger thuộc về nhoacutem nhỏ nằm

trong một datildey caacutec dạng rối loạn gacircy ảnh hưởng xấu tới quan hệ tương taacutec vagrave giao

tiếp xatilde hội Thứ hai caacutec rối loạn nagravey coacute thể coacute ở caacutec trẻ với bất k mức độ thocircng

minh nagraveo Thứ ba caacutec rối nhiễu nagravey g n với những vấn đề thể chất nagraveo đoacute hoặc với

khuyết t t khaacutec về phaacutet triển [49 tr14 Khảo saacutet nagravey của Lorna Wing cho thấy tự

kỷ kiểu Kanner lagrave một dạng trong nhoacutem nhiều rối loạn tương tự Như v y lagrave ngoagravei

hai rối loạn được xem lagrave điển h nh trecircn cograven coacute những rối loạn khaacutec với những đặc

điểm tiacutenh chất vagrave mức độ triacute tuệ khaacutec nhau T đacircy Lorna Wing đưa ra khaacutei niệm

Phổ Tự kỷ (Autism spectrum disorder ) để khaacutei quaacutet hiện tượng phức tạp nagravey

Về mặt y khoa những thay đổi quan niệm về HCTK coacute thể nh n thấy trong

lịch sử của hai hệ thống phacircn loại bệnh quốc tế Lagrave ICD vagrave DSM của tổ chức y tế

thế giới vagrave Hiệp hội những nhagrave Tacircm thần M

Lần xuất bản đầu tiecircn của hệ thống ICD khocircng noacutei tới hiện tượng tự kỷ khi

taacutei bản lần thứ taacutem (1967) cũng chỉ coi hiện tượng tự kỷ ở trẻ em lagrave một dạng tacircm

thần phacircn liệt Đến khi taacutei bản lần thứ chiacuten (1978) đatilde đặt chứng tự kỷ vagraveo trong

mục ―loạn tacircm trẻ em Tổ chức y tế thế giới chiacutenh thức th a nh n tự kỷ ở trẻ em

nằm trong phacircn loại bệnh tacircm thần nhi (ICD-9) trong đoacute bao gồm caacutec bệnh tacircm

thần đặc hiệu vagrave bệnh tacircm thần khocircng đặc hiệu Năm 1992 ICD -10 hoagraven thiện

hơn trong phacircn loại HCTK caacutec tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten r ragraveng vagrave chi tiết hơn

Trong rối loạn phaacutet triển lan tỏa (PDD) gồm những hội chứng sau Tiacutenh tự kỷ ở trẻ

em (F840) Tự kỷ khocircng điển h nh (F841) Hội chứng Rett (F842) Rối loạn lan

tỏa tan ratilde khaacutec ở trẻ em (F843) Rối loạn tăng hoạt động kết hợp với ch m phaacutet

triển tacircm thần vagrave caacutec động taacutec định h nh (F844) Hội chứng Asperger (F845) Rối

loạn phaacutet triển lan tỏa khaacutec (F848) Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng đặc hiệu

(F849) [90 tr227-229 Cũng trải qua một số thay đổi DSM IV (1994) vẫn

tiếp tục thu t ngữ chẩn đoaacuten với Rối loạn phaacutet triển lan tỏa trong đoacute coacute Rối

loạn tự kỷ (Autistic disorder) Rối loạn Rett (Rettlsquos disorder) Rối loạn tan ratilde thời

ấu thơ (Childhood disintegrative disorder) Rối loạn Asperger (Aspergerlsquos

disorder) Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng đặc hiệu (Pervasive developmental

disorder not otherwise specified) Cho đến nay DSM-IV-TR lagrave bảng phacircn loại bệnh

mới nhất vagrave hoagraven thiện nhất của Hiệp Hội Những Nhagrave Tacircm Thần M [93 tr59

Trong suốt quaacute tr nh phaacutet hiện vagrave nghiecircn cứu TTK ngagravey nay caacutec nhagrave KH

đatilde đưa ra caacutec tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten được khaacutei quaacutet trong hai bảng phacircn loại bệnh

quốc tế lagrave DSM IV vagrave ICD 10 Đacircy lagrave hai bảng phacircn loại bệnh t t coacute uy tiacuten nhất

vagraveo thời điểm hiện nay trecircn thế giới

Liecircn quan đến phương phaacutep trị liệu cho trẻ tự kỷ cũng coacute nhiều quan điểm

khaacutec nhau xuất phaacutet t học thuyết hagravenh vi của John Watson (1878-1958) Edward

Thorndike vagrave đặc biệt lagrave quan điểm hagravenh vi lời noacutei (Verbal behavior) của Burrhus

Frederic Skinner (1904-1990) Ivar Lovass đatilde b t đầu lagravem việc với trẻ tự kỷ ở

California vagraveo cuối những năm 50 của thế kỷ trước

Như một nhagrave phacircn tiacutech hagravenh vi ocircng t p trung vagraveo quan saacutet hagravenh vi vagrave tầm

quan trọng của mocirci trường chăm soacutec trong việc dạy tăng thecircm những hagravenh vi mới

ng liệt kecirc những hagravenh vi bất thường vagrave phaacutet triển ngocircn ngữ cho trẻ Mặc dugrave coacute cố

g ng rất lớn nhưng Lovaas chỉ đạt được kết quả giới hạn với những trẻ lớn tuổi trị

liệu trong khung cảnh bệnh viện Để kh c phục những cản trở t chứng tự kỷ ocircng

đatilde thay đổi chương tr nh theo ba hướng Hướng t p trung vagraveo dạy những trẻ nhỏ

hơn khoảng 2 đến 5 tuổi ng tin rằng trẻ nhỏ coacute khả năng thiacutech nghi tốt hơn vagrave coacute

khả năng hơn trong việc kh c phục những cản trở về sinh học Coacute thể tiến hagravenh trị

liệu hagravenh vi tại gia đ nh trẻ vagrave bố mẹ lagrave người hướng dẫn Chương tr nh được trị

liệu liecircn tục 40 giờ trong một tuần Năm 1987 Lovaas thocircng baacuteo khoảng 47 trong

nhoacutem trẻ thiacute nghiệm bằng phương phaacutep ABA (Apply Behavior Analysis) đatilde đạt

được triacute tuệ b nh thuờng [111 tr55 Phương phaacutep ABA được xem lagrave phương phaacutep

coacute giaacute trị trong điều chỉnh hagravenh vi (giảm những hagravenh vi khocircng mong muốn vagrave tăng

cường những hagravenh vi mong muốn) gi p trẻ nhanh học hỏi những hagravenh vi mới vagrave

tăng cường KNNT cho trẻ về thế giới thocircng qua chương tr nh huấn luyện Tuy

nhiecircn phương phaacutep ABA cũng coacute những hạn chế như chương tr nh huấn luyện

vẫn mang tiacutenh maacutey moacutec kiến thức trẻ học được iacutet coacute tiacutenh bền vững t p trung chủ

yếu về hagravenh vi vagrave nh n thức iacutet quan tacircm đến việc dạy x c cảm t nh cảm của trẻ

Cũng lagrave phương phaacutep can thiệp cho trẻ tự kỷ phương phaacutep TEACCH

(Treatment Education Autistic Children Communication Handicap) của Eric

Schopler (1927-2006) coacute xu hướng can thiệp nhẹ nhagraveng hơn đoacute lagrave tiến tr nh dạy

học coacute hệ thống Tại phiacutea b c bang Carolina M đatilde quyết định chọn TEACCH lagravem

chương tr nh chiacutenh thức cho caacutec trẻ em coacute những vấn đề về phaacutet triển đặc biệt

nhấn mạnh đến phaacutet triển nh n thức [111 tr43 Phương phaacutep nagravey gi p trẻ nhớ coacute

nghĩa tocircn trọng trẻ dạy theo khả năng của trẻ Hạn chế lagrave chương tr nh can thiệp

tiến triển ch m chạp vagrave những trẻ bị nặng khocircng chịu hợp taacutec th rất khoacute can thiệp

Trẻ tự kỷ thường coacute biểu hiện rối loạn cảm giaacutec (quaacute nhạy cảm hoặc thiếu

nhạy cảm) Chiacutenh v l do đoacute magrave Donna Williams (2000) đatilde quan tacircm đến trị liệu

giaacutec quan liecircn quan đến sự tiếp x c đặc biệt lagrave tiếp x c x c giaacutec Bằng phương

phaacutep nagravey trẻ bị chi phối thocircng qua caacutec kiacutech thiacutech tacircm triacute trẻ hướng ra becircn ngoagravei

thay v nằm yecircn trong tiacutenh tự kỷ ng cho rằng trẻ tự kỷ khocircng tiếp x c vagrave khocircng

noacutei chiacutenh lagrave để tự vệ Khaacutei niệm ―caacutei tocirci tan biến dugraveng để noacutei về trẻ tự kỷ khocircng

cograven kiecircn cố ẩn m nh trong caacutei tocirci nữa khi coacute sự tiếp x c [70 Ngagravey nay phương

phaacutep trecircn người ta gọi lagrave trị liệu cảm giaacutec (sensory therapy) đatilde t m ra được ch yếu

của caacutec phương phaacutep khaacutec khi chưa thực sự quan tacircm đến cảm giaacutec x c giaacutec của

trẻ tự kỷ một caacutech nghiecircm t c Nhưng hạn chế của noacute lagrave chỉ quan tacircm đến x c giaacutec

bỏ qua caacutec giaacutec quan khaacutec vagrave noacute chỉ lagrave một phương phaacutep bổ trợ chứ khocircng thể lagrave

một phương phaacutep độc l p [162

Can thiệp về giao tiếp hai taacutec giả Andy Bondy vagrave Lori Frost (2002) đatilde đưa

ra caacutech tiếp c n sử dụng tranh ảnh để hướng trẻ giao tiếp vagrave caacutech nagravey được gọi lagrave

phương phaacutep PECS (Picture Exchange Communication System) Đacircy lagrave một

phương phaacutep rất thực tế vagrave hấp dẫn trẻ tự kỷ cho hiệu quả cao trong giao tiếp vagrave

phaacutet triển nh n thức Hạn chế lagrave phương phaacutep khocircng coacute khả năng tiến hagravenh độc l p

magrave phải kết hợp với những phương phaacutep khaacutec [96 tr182186193360

Để gi p cho trẻ tự kỷ tăng khả năng mọi mặt nh n thứctaacutec giả Catherine

Maurice (1989) đatilde xacircy dưng một chương tr nh can thiệp gồm 101 bagravei với caacutec nội

dung dạy trẻ tự kỷ Caacutec hoạt động gi p trẻ b t chước giao tiếp m t v n động thocirc

v n động miệng hiểu caacutec bộ ph n cơ thể đồ v t xung quanh tranh ảnh chức năng

của đồ v t cảm x c t nh cảm acircm thanh t mocirci trường Nh n biết người thacircn v t sở

hữu caacutec hoạt động của con người magraveu s c h nh dạng chữ viết con số toaacuten học

caacutec t nh huống giao tiếp xatilde hội ngocircn ngữ chuẩn mực văn hoaacutehellip Đacircy lagrave tagravei liệu

được sử dụng khaacute phổ biến hiện nay trecircn thế giới cho việc cải thiện t nh trạng nh n

thức của trẻ tự kỷ Tuy nhiecircn hạn chế của tagravei liệu nagravey chỉ hướng về giaacuteo dục dạy d

thuần t y chưa đưa ra phương phaacutep can thiệp cụ thể [99 tr74-174]

Cũng với mục điacutech nacircng cao khả năng nh n thức cho trẻ tự kỷ hai taacutec giả lagrave

James W Partington vagrave Mark L Sundberg(1998) trong cuốn Đaacutenh giaacute cơ bản về

k năng học t p vagrave ngocircn ngữ ― đatilde đưa ra những tiecircu chiacute can thiệp như sau gi p trẻ

hợp taacutec lẫn nhau nghe hiểu phaacutet triển k năng hagravenh động ngocircn ngữ biết yecircu cầu

đối thoại khả năng vệ sinh tự phục vụ giao lưu nề nếp chuẩn mức văn hoaacute học

đọc học toaacuten chơi tacircp thểhellip Tagravei liệu nagravey được xem như tương đối hoagraven chỉnh

trong thời điểm hiện nay vi noacute coacute hai chức năng chiacutenh v a lagrave cocircng cụ để đo đạc

v a lagrave chương tr nh hướng dẫn trị liệu cho trẻ tự kỷ [112

Mặc dugrave coacute nhiều caacutech thức trị liệu khaacutec nhau nhưng trị liệu trẻ tự kỷ bằng

phương phaacutep tacircm l giaacuteo dục để nacircng cao nh n thức mọi mặt vẫn lagrave phương aacuten tối

ưu nhất T học thuyết về giaacutec quan caacutech đacircy 200 năm đến thuyết hagravenh vi vagrave

phương phaacutep giaacuteo dục đặc biệt như (T ng bước nhỏ một phương phaacutep PECS

phương phaacutep TEACCH phương phaacutep ABA phương phaacutep Floortimehellip) đều

hướng tới hoạt động trị liệu nacircng cao hiểu biết nh n thức cho trẻ tự kỷ V nh n

thức chiacutenh lagrave khacircu then chốt trong việc gi p đ trẻ hogravea nh p vagraveo cuộc sống xatilde hội

b nh thường

+ Caacutec hư ng ti p c n nghi n cứu tự kỷ ở iệt Nam

Việt Nam HCTK chỉ được quan tacircm khoảng 15 năm trở lại đacircy trước đoacute

chỉ được noacutei đến một caacutech l thuyết chưa thực sự đi sacircu nghiecircn cứu vagrave trị liệu Nơi

tiến hagravenh trị liệu vagrave quan tacircm đến trẻ tự kỷ đầu tiecircn lagrave trung tacircm N ndashT của cố baacutec sĩ

Nguyễn Kh c Viện Tại đacircy vagraveo những năm 90 của thế kỷ trước đatilde coacute nhiều cuộc

hội thảo liecircn quan đến hội chứng tự kỷ bước đầu tiến hagravenh trị liệu cho trẻ theo

phương phaacutep phacircn tiacutech tacircm l (Phacircn tacircm học) dưới sự truyền đạt kinh nghiệm của

caacutec baacutec sĩ tacircm thần vagrave caacutec nhagrave tacircm l trị liệu Phaacutep

Nghiecircn cứu vagrave trị liệu trẻ tự kỷ ở Việt Nam thực sự được phaacutet triển vagrave mở

rộng vagraveo những năm đầu của thế kỷ 21 Caacutec khoa tacircm thần của một số bệnh viện

trecircn toagraven quốc b t đầu coacute những baacuteo caacuteo vagrave nghiecircn cứu về TTK (đặc biệt ở Hagrave Nội

vagrave Thagravenh phố Hồ Chiacute Minh) Trẻ tự kỷ đatilde bước đầu được trị liệu bằng phương

phaacutep giaacuteo dục đặc biệt tại caacutec trung tacircm chăm soacutec vagrave giaacuteo dục trẻ khuyết t t ở caacutec

trường giaacuteo dục chuyecircn biệt của caacutec tỉnh vagrave thagravenh phố trecircn cả nước

Để phản aacutenh kịp thời t nh h nh HCTK ở Việt Nam caacutec phương tiện thocircng

tin đại ch ng như saacutech baacuteo tạp chiacute đagravei phaacutet thanh truyền h nh internethellip đatilde vagraveo

cuộc nhằm cung cấp những thocircng tin căn bản đến người dacircn

Với nhu cầu t m hiểu ngagravey cagraveng tăng của caacutec b c phụ huynh vagrave những nhagrave

chuyecircn mocircn một số cuốn saacutech bằng Tiếng Việt về TTK được xuất bản như Taacutec

phẩm ―TTK ndash Những thiecircn thần bất hạnh của taacutec giả Lecirc Khanh Nội dung cuốn

saacutech chỉ lagrave những kiến thức sơ đẳng về trẻ coacute HCTK thocircng qua sự tổng hợp một số

tagravei liệu trong nước vagrave nước ngoagravei

Cugraveng với taacutec giả trong nước một số taacutec giả người Việt sống ở nước ngoagravei

cũng quan tacircm đến cocircng việc nagravey TS V Nguyễn Tinh Vacircn Người Uacutec gốc Việt

viết 3 cuốn saacutech liecircn quan đến trẻ coacute HCTK lagrave ―Nuocirci con bị tự kỷ ―Để hiểu

chứng tự kỷ Tự kỷ vagrave trị liệulsquo Cả 3 cuốn saacutech do Nhoacutem Tương Trợ Phụ Huynh

Việt Nam Coacute Con Khuyết T t vagrave CPT Tại New South Wales Uacutec (The Vietnamese

Parent Support Group With Disabled Children in NSW) xuất bản Những cuốn saacutech

nagravey được đưa vagraveo caacutec thư viện toagraven nước Uacutec với mục điacutech cho cộng đồng người

Việt tại Uacutec đọc Cuốn ―Để hiểu chứng tự kỷ xuất bản năm 2002 [83 đề c p đến

caacutec vấn đề như thế nagraveo lagrave tự kỷ caacutec khiếm khuyết chiacutenh của căn bệnh nagravey gi p

chẩn đoaacuten bệnh ảnh hưởng của bệnh đến mối quan hệ trong gia đ nh phương phaacutep

chữa trịhellip Cuốn ―Nuocirci con bị tự kỷ xuất bản năm 2002 [82 t m hiểu về chứng tự

kỷ h trợ gia đ nh coacute con tự kỷ sự học hagravenh vagrave phaacutet triển của trẻ một số thocircng tin

về người tự kỷ trưởng thagravenh Cuốn ―Tự kỷ vagrave trị liệu xuất bản năm 2006 [85 taacutec

giả bagraven sacircu hơn về caacutec triệu chứng tự kỷ những ảnh hưởng của natildeo bộ caacutec phương

phaacutep cụ thể trong việc trị bệnh vagrave caacutech đối phoacute với t nh trạng tự kỷ của trẻ Đacircy

được coi lagrave những cuốn saacutech Tiếng Việt đầu tiecircn mocirc tả khaacute chi tiết về t nh trạng tự

kỷ ở trẻ em noacute đatilde gi p iacutech rất nhiều cho caacutec nhagrave chuyecircn mocircn cũng như caacutec b c phụ

huynh khi tiếp c n vấn đề nagravey Trecircn đacircy chỉ lagrave những cuốn saacutech magrave taacutec giả tổng

hợp được t những kiến thức ở nước ngoagravei chưa phải lagrave cocircng tr nh nghiecircn cứu KH

Cũng quan tacircm đến TTK GS Nguyễn Văn Thagravenh cocircng bố 3 cuốn saacutech ―Trẻ em tự

bế phương thức giaacuteo dục vagrave dạy d (2006) ―Nguy cơ tự kỷ t 0 đến 7 tuổi

(2006) ―Phaacutet huy quan hệ xatilde hội trong vấn đề giaacuteo dục trẻ em tự kỷ 2007 Ba

cuốn saacutech lagrave một chu i liecircn kết với nhau viết về quaacute tr nh chẩn đoaacuten phaacutet hiện

quan niệm nguyecircn nhacircn vagrave caacutech trị liệu HCTK

So với vấn đề rộng lớn vagrave nghiecircm trọng như HCTK th những cuốn saacutech

được viết bằng tiếng Việt ở trecircn vẫn cograven khiecircm tốn Tuy nhiecircn caacutec cuốn saacutech đatilde

cho thấy một caacutei nh n căn bản về TTK phần nagraveo gi p cho caacutec b c phụ huynh caacutec

nhagrave Tacircm l Y khoa Giaacuteo dục trong cocircng việc chăm soacutec định hướng phương phaacutep

trị liệu

Một số nghiecircn cứu

BSNguyễn Minh Tiến (2003) với đề tagravei ―Rối loạn tự kỷ ở trẻ em BSL

Quốc Mai Anh (2005) với đề tagravei ―Rối loạn tự kỷ ―Caacutech tiếp c n trẻ coacute rối loạn

phổ tự kỷ dựa trecircn cộng đồng tại Bệnh viện Nhi Đồng 1 do baacutec s Phạm Ngọc

Thanh Đơn vị Tacircm L BV Nhi Đồng 1 thực hiện ― T m hiểu một số yếu tố gia

đ nh vagrave hagravenh vi của TTK tại Khoa Tacircm thần Bệnh viện Nhi Trung Ương do baacutec s

Quaacutech Th y Minh vagrave caacutec cộng sự tại BV Nhi Trung Ương thực hiện ―Một số hoạt

động khaacutem vagrave trị liệu TTK tại Khoa tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 2 do Cử nhacircn

Tacircm l Ngocirc Xuacircn Điệp Khoa Tacircm l BV Nhi Đồng 2 thực hiện ―Thực trạng chẩn

đoaacuten TTK hiện nay do Vũ Thị Minh Hương vagrave Trần Văn Cocircng Trung tacircm chăm

soacutec vagrave giaacuteo dục trẻ khuyết t t Ph c Tuệ Hagrave Nội thực hiện ―Đaacutenh giaacute vagrave quản l

TTK tại mocirc h nh chăm soacutec sức khỏe tacircm thần cộng đồng ndash Phograveng khaacutem Tu Na do

TS Latilde Thị Bưởi Phograveng khaacutem Tu Na Hagrave Nội thực hiện ―Đặc điểm lacircm sagraveng của

rối loạn phổ tự kỷ tại Đơn vị Tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 1 do baacutec s Hoagraveng Vũ

Qu nh Trang vagrave Phạm Ngọc Thanh Tragrave BV Nhi Đồng 1 thực hiện ―HCTK chẩn

đoaacuten vagrave can thiệp do baacutec s Đ Th y Lan BV Tacircm thần ban ngagravey Mai Hương

Hagrave Nội ―Ứng dụng việc chăm soacutec tại nhagrave cho trẻ coacute rối loạn tự kỷ do Nguyễn Thị

Diệu Anh vagrave cộng sự tại Đơn vị Tacircm l BV Nhi Đồng 1 thực hiện ―Bước đầu

thực hiện giaacuteo dục hogravea nh p cho trẻ coacute hội chứng phổ tự kỷ tại Hagrave Nội do TS

Nguyễn Thị Hoagraveng Yến vagrave Ths Lương Thị Hồng Hạnh Khoa Giaacuteo dục đặc biệt

ĐH Sư phạm Hagrave Nội thực hiện ― Can thiệp sớm TTK do Trần Phương Dung

Khoa Giaacuteo dục đặc biệt Trường CĐSPMGTW3 thực hiệnhellip

Caacutec nghiecircn cứu trecircn mới chỉ d ng lại ở quy mocirc nhỏ đatilde phản aacutenh phần nagraveo

t nh h nh phaacutet triển của HCTK ở Việt Nam Hầu như phần can thiệp cograven nhiều hạn

chế Do đoacute vấn đề đặt ra cần coacute một cocircng tr nh nghiecircn cứu cocircng phu hơn sacircu hơn

phản aacutenh đầy đủ hơn trẻ coacute HCTK ở Việt Nam

Ngoagravei ra cograven coacute hai nhoacutem phụ huynh tại hai thagravenh phố lớn lagrave Hagrave Nội vagrave TP

Hồ Chiacute minh đatilde coacute những hoạt động rất hiệu quả Tại TP Hồ Chiacute Minh nhoacutem phụ

huynh đatilde sinh hoạt một thaacuteng một lần rất đều đặn trong khoảng 3 năm nay họ đatilde tổ

chức nhiều cuộc tọa đagravem chuyecircn mocircn rất hiệu quả bằng caacutech mời caacutec chuyecircn gia về

TTK t nước ngoagravei noacutei chuyện

Caacutec trung tacircm trecircn mới chỉ bước đầu nghiecircn cứu chữa trị vagrave chăm soacutec trẻ tự

kỷ magrave chưa thực sự coacute những cocircng tr nh nghiecircn cứu chuyecircn biệt Caacutec h nh thức

can thiệp chưa theo kịp t nh h nh V v y điều nagravey chưa thực sự đaacutep ứng nhu cầu

chăm chữa trẻ tự kỷ trong nhacircn dacircn Đề tagravei nghiecircn cứu nagravey goacutep phần đi sacircu nghiecircn

cứu nh n thức trẻ tự kỷ xaacutec định đặc điểm vagrave mức độ nh n thức caacutec sự v t hiện

tượng trong cuộc sống sinh hoạt b nh thường của trẻ tự kỷ

1 2) Caacutec nguyecircn nhacircn dẫn đến tự kỷ

T khi được phaacutet hiện bởi baacutec sĩ Leo Kanner năm 1943 đến nay khoa học

vẫn chưa xaacutec định chiacutenh xaacutec căn nguyecircn của chứng tự kỷ M i caacutech tiếp c n khaacutec

nhau đưa ra những giả thuyết khaacutec nhau về căn bệnh Trong số đoacute coacute caacutec giả

thuyết cấu tạo natildeo bất thường thiếu cacircn bằng về kiacutech thiacutech tố dị ứng di truyền

nhiễm độc thủy ngacircn thiếu sinh tố hở magraveng ruột căn nguyecircn tacircm l tổn thương

trong khi sinhhellip

Nguyecircn nhacircn tacircm lyacute

Lần đầu tiecircn mocirc tả về chứng tự kỷ Leo Kanner coacute xu hướng liecircn hệ giữa

bệnh tự kỷ với tacircm l khi cho rằng những trẻ tự kỷ coacute cha mẹ lagrave người coacute tr nh độ

triacute tuệ cao thocircng minh nhưng lại keacutem quan tacircm vagrave sống lạnh lugraveng với con caacutei Tiếp

theo quan điểm nagravey Bruno Bettleheim (1950 đến 1960) cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do

người mẹ bỏ mặc v người mẹ coacute học cao necircn thiecircn về ứng xử l triacute hơn lagrave t nh

cảm sống lạnh lugraveng khocircng yecircu con Do caacutech sống thờ ơ đoacute necircn những đứa con

phản ứng lại bằng caacutech khocircng muốn gần mẹ khocircng muốn ocircm hocircn mẹ khocircng

muốn nh n vagraveo m t mẹ vagrave khocircng noacutei đồng thời trẻ cũng ứng xử như v y với người

khaacutec (Cantwell Baker amp Rutter 1979 DeMyer Hingtgen amp Jackson

1981) (tr9 handbook of autism and pervasive developmental disorders) (Tr 42 The

students with autism vagrave Tr 59 Tự kỷ vagrave trị liệu) T tưởng đoacute Bruno Bettleheim

đatilde phổ biến rộng ratildei quan điểm cho rằng caacutec b c cha mẹ chiacutenh lagrave nguyecircn nhacircn chủ

yếu gacircy ra chứng tự kỷ Thu t ngữ ―Cha mẹ đaacuteng traacutech được ocircng sử dụng khi noacutei

đến triệu chứng tự kỷ ở trẻ em ng cograven cho biết khi đứa trẻ cograven m ngửa bagrave mẹ

chăm soacutec con trong tacircm trạng lo acircu bực bội hay v đứa trẻ hiểu sai hagravenh động hoặc

cảm giaacutec của mẹ cũng coacute thể noacute đaacutenh giaacute một caacutech chiacutenh xaacutec những t nh cảm tiecircu

cực của mẹ T đoacute đứa trẻ r t lui khocircng tiếp x c với mẹ vagrave thế giới hoặc lagrave t chối

t nh cảm lagravem mẹ của mẹ noacute Những b c cha mẹ đaacuteng traacutech cần phải được trị liệu

họ khocircng phugrave hợp trong vai trograve gi p đ khi trị liệu đứa trẻ(tr7 The source of

autism) (Tr 43 The students with autism)

Caacutec quan điểm của Bettleheim được xem xeacutet lại một caacutech nghiecircm t c sau

khi ocircng mất vagraveo năm 1990 Coacute iacutet nhất hai bagravei viết (Sutton 1996 Pollack1997) đatilde

cocircng khai phản đối quan điểm vagrave chỉ triacutech gay g t về l thuyết phương phaacutep của

ocircng (Tr 43 The students with autism)

Coacute cugraveng quan điểm với Bettleheim Margeret Mahler (1952) một nhagrave tacircm

thần nhi đatilde đưa ra khaacutei niệm chứng loạn tinh thần cộng sinh vagrave cho rằng trẻ tự kỷ

bị thất bại trong việc taacutech rời caacutei tocirci tacircm l t giả thuyết tương taacutec sớm quan hệ mẹ

con Bệnh xuất hiện trong hai năm đầu sau một thời k phaacutet triển b nh thường khi

trẻ phải t bỏ sự hogravea m nh mang tiacutenh chất cộng sinh với mẹ để trở thagravenh một caacute

nhacircn độc l p (httpnt-foundationcom)

Sau nagravey Fred R Volkmar and Ami klin (2007) nh n xeacutet Mahler một nhagrave

tacircm thần nhi đatilde đưa ra khaacutei niệm chứng loạn tinh thần cộng sinh

(Mahler 1952) cho rằng trẻ bị tự kỷ coacute vẻ bị thất bại trong việc taacutech rời

caacutei tocirci tacircm l t tương taacutec sớm quan hệ mẹ con Khaacutei niệm nagravey ngagravey nay

chỉ lagrave một kỷ niệm th vị hoagraven toagraven khocircng cograven nghĩa khoa học(tr9

handbook of autism and pervasive developmental disorders)

Cugraveng chung quan điểm nagravey những nhagrave tacircm l theo trường phaacutei phacircn tacircm lagrave

Meacute Laine Klein Frances Tustin vagrave Donald Meltzer l giải hội chứng tự kỷ do căn

nguyecircn tacircm l lagrave rối nhiễu chức năng tacircm triacute nguyecircn thủy của đứa trẻ vagrave rối loạn sự

phaacutet triển của ―caacutei bản ngatilde Mối quan hệ sớm mẹ con lagrave những thiếu hụt đầu tiecircn

dẫn đến caacutec cơ chế tự vệ đặc biệt nagravey Rank (1949) người lagravem việc trong khuocircn khổ

phacircn tacircm học đatilde đưa ra một loạt caacutec rối loạn chức năng trong tương taacutec của giai

đoạn đầu sau sinh ảnh hưởng đến giao tiếp xatilde hội của trẻ tự kỷ (tr9 handbook of

autism and pervasive developmental disorders) (wwwinformaworldcom) Dựa

trecircn những giả thuyết của caacutec nhagrave phacircn tacircm học Anh như MKlein vagrave của

DWinicott France Tustin cho rằng sự khaacutec biệt giữa ―caacutei tocirci vagrave khocircng phải lagrave

―tocirci trẻ tạo ra một ragraveo ch n thực sự dưới dạng vỏ cứng như mai rugravea để ngăn cản

m nh đến với caacutei ―khocircng tocirci ghecirc sợ cơ thể của trẻ trở necircn cứng đờ mất nhạy cảm

vagrave trốn traacutenh sự tiếp x c cơ thể với người khaacutec hoạt động huyễn tưởng ngh o nagraven

ch tacircm nhiều vagraveo khiacutea cạnh cơ thể hoạt động tư duy bị ức chế dạng tự kỷ nagravey

đoacuteng vai trograve quan trọng trong triệu chứng quaacute nhạy cảm với những kiacutech thiacutech ở caacutec

giaacutec quan vagrave với sự trầm cảm của người mẹ trẻ coacute những biểu hiện thoaacutei lugravei r t

vagraveo một thế giới huyễn tưởng khaacute phong ph nhưng t p trung vagraveo caacutec cảm giaacutec cơ

thể coacute sự lẫn lộn giữa trẻ với mẹ (httpnt-foundationcom

wwwinformaworldcom)

Rối loạn Asperger (Aspergerlsquos disorder) Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng đặc hiệu

(pervasive developmental disorder not otherwise specified) (tr 59 65)

Điểm tương đồng của hai hệ thống chẩn đoaacuten

ICD-10

1Tiacutenh Tự kỷ ở trẻ em

2Tự kỷ khocircng điển higravenh

3Hội chứng Rett

4Rối loạn tan ratilde thời thơ ấu khaacutec

5Rối loạn tăng hoạt động v i ch m

phaacutet triển t m th n v caacutec động taacutec

đ nh higravenh

6Hội chứng Asperger

7 Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khaacutec

8 Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng

đặc hiệu

DSM-IV

Rối loạn tự kỷ

2Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng

đặc hiệu (PDD-NOS)

3Rối loạn Rett

4 Rối loạn tan ratilde thời thơ ấu

5Khocircng coacute ph n loại tương ứng v i

động taacutec đ nh higravenh

6Rối loạn Asperger

7 Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng

đặc hiệu

8 Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng

đặc hiệu

(tr 6 Fred R Volkmar Rhea Paul Ami Klin Donald Cohen Handbook of Autism

and Pervasive Developmental Disorders Published by John Wiley amp Sons-Inc

America 2005)

Caacutec baacutec s thực hagravenh vagrave caacutec nhagrave nghiecircn cứu đatilde đạt được sư nhất triacute trong

caacutech đaacutenh giaacute về chứng tự kỷ như phacircn loại chẩn đoaacuten vagrave những neacutet đặc trưng becircn

trong phacircn loại đoacute (Rutter 1996) Điều nagravey tạo lecircn tiacutenh khả thi cho việc thống nhất

hai hệ thống chẩn đoaacuten Tagravei liệu xuất bản lần thứ tư lagrave S tay thống k v ch n

đoaacuten caacutec rối loạn t m th n (DSM-IV) của Hiệp Hội Những Nhagrave Tacircm Thần M

(1994) vagrave B ng ph n loại ệnh quốc t (ICD-10) xuất bản lần thứ 10 của Tổ Chức

Y Tế Thế Giới [WHO 1992) (tr 5 114)

- Caacutec hướng tiếp cận nghiecircn cứu tự kỷ ở Việt Nam vagrave trecircn thế giới

Caacutec hư ng ti p c n nghi n cứu tự kỷ tr n th gi i

Hội chứng tự kỷ được phaacutet hiện vagrave mocirc tả vagraveo những năm 40 của thế kỷ

trước nhưng thực ra hội chứng tự kỷ đatilde coacute t rất lacircu trong lịch sử loagravei người Caacutec

taacutec phẩm văn học phương Tacircy cổ đại đatilde nh c tới những trẻ k lạ những đứa trẻ

―con trời hay bị ―tiecircn đaacutenh traacuteo Nhiều mocirc tả về trẻ magrave cho tới sau nagravey khi Leo

Kanner (1894 - 1981) phaacutet hiện người ta mới thấy đoacute chiacutenh lagrave những đứa trẻ tự kỷ

trong lịch sử Theo Candland (1993) ―Trẻ em với những g magrave hiện nay ch ng ta

mocirc tả như chứng tự kỷ coacute thể đatilde mocirc tả trước đacircy vagrave được gọi lagrave những đứa trẻ

hoang datilde vagrave Kanner lagrave người đầu tiecircn mocirc tả chi tiết về những g magrave ngagravey nay

biểu hiện bằng thu t ngữ rối loạn tự kỷ ở trẻ em [105 tr6]

Cũng bagraven về sự tồn tại của HCTK trong lịch sử caacutec nhagrave nghiecircn cứu

Australia cho biết chứng tự kỷ đatilde tồn tại t lacircu trước khi được chiacutenh thức cocircng

nh n vagraveo năm 1943 Caacutec cacircu chuyện cổ tiacutech vagrave dacircn gian coacute t hagraveng trăm năm trước

đatilde coacute những bằng chứng về bệnh tự kỷ ở trẻ em Theo Tiến s Julie Leask vagrave caacutec

cộng sự (Trung tacircm miễn dịch vagrave giaacutem saacutet v c xin phograveng bệnh ở Sydney -

Australia) Caacutec cacircu chuyện của Anh Đức vagrave Scandinavia đatilde ủng hộ giả thuyết rằng

chứng tự kỷ khocircng phải lagrave kết quả của mocirci trường hay sản phẩm hiện đại như v c

xin sởi quai bịhellip [156 Phản đối lại giả thuyết cho rằng nguyecircn nhacircn của HCTK

lagrave do tiecircm chủng v c xin sởi quai bịhellip taacutec giả Julie Leask đưa ra dẫn chứng lagrave

TTK đatilde tồn tại trước đacircy trong lịch sử vagraveo thời điểm magrave trẻ em chưa được tiecircm

chủng

Tiếp tục dựa vagraveo những bằng chứng trecircn cơ sở caacutec cacircu chuyện trong taacutec

phẩm văn học cổ đại Lorna Wing (1978) đatilde t m ra những dấu hiệu của bệnh tự kỷ

Cacircu chuyện được bagrave lưu nhất vagrave mocirc tả trong cuốn saacutech ―Hiện tượng tự kỷ noacutei về

một nhacircn v t lagrave ―Sư huynh Juniper Theo nh n định của bagrave người nagravey coacute những

biểu hiện tự kỷ như khocircng muốn giao tiếp tiếp x c thờ ơ với mọi người xung

quanh (khocircng để đến những người dacircn đang đoacuten chagraveo) thiacutech những họat động

nhagravem chaacuten lặp đi lặp lại (chỉ ch đến trograve chơi b p becircnh) khocircng hiểu vagrave đaacutep lại

những t nh cảm ngư ng mộ của người dacircn thagravenh La Matilde) Đoacute lagrave những dấu hiệu

ngagravey nay ch ng ta thấy ở hội chứng tự kỷ [49 tr1 Tuy chưa khẳng định một caacutech

ch c ch n ―Sư huynh Juniper coacute bị tự kỷ hay khocircng nhưng theo mocirc tả lại của

Lorna Wing đatilde cho thấy một số biểu hiện magrave ngagravey nay ch ng ta thường gặp ở

HCTK

Tiếp theo lagrave tiếp c n mang tiacutenh y học về dấu hiệu của HCTK những năm 70

của thế kỷ 18 cuộc caacutech mạng trong ngagravenh tacircm thần học thực sự nổ ra người ta b t

đầu quan tacircm nhiều đến bệnh tacircm triacute tinh thần Y khoa b t đầu đi t m căn nguyecircn

của căn bệnh tacircm thần Theo những tagravei liệu mocirc tả lacircm sagraveng vagraveo thời điểm đoacute baacutec

s Jean Marc ITard (1774-1838) đatilde tiếp nh n một c u beacute ―hoang datilde tecircn lagrave Victor

Theo mocirc tả c u beacute khocircng coacute khả năng hiểu vagrave biểu đạt ngocircn ngữ khocircng coacute khả

năng giao tiếp hoặc nh n thức caacutec ứng xử xa lạ với cuộc sống của xatilde hội loagravei

người Noacutei chung Victor bị mất khả năng giao tiếp về mặt xatilde hội vagrave khocircng coacute khả

năng nh n thức như trẻ b nh thường Để kh c phục t nh trạng nagravey ITard đatilde t m đến

phương phaacutep giaacuteo dục ng t p trung vagraveo caacutec hoạt động như tạo hứng th cho

Victor giao tiếp xatilde hội đaacutenh thức sự nhạy cảm về thần kinh tăng cường mở rộng

nh n thức cho Victor hướng dẫn Victor sử dụng ngocircn ngữ yecircu cầu thực hiện thao

taacutec triacute tuệ đơn giản ITard lagrave người đầu tiecircn tiến hagravenh giaacuteo dục trị liệu đối với trẻ coacute

khiếm khuyết tinh thần ocircng lagrave người saacuteng tạo ra học thuyết về tri giaacutec [111 tr42

[49 tr2] Khaacutec với những mocirc tả được sưu tầm t caacutec taacutec phẩm văn học cổ đại

những mocirc tả theo xu hướng lacircm sang - y học của baacutec s Jean Marc ITard cho thấy

những đặc điểm r ragraveng hơn về HCTK Mocirc tả nagravey vẫn nhằm khẳng định sự tồn tại

của những đứa TTK trong lịch sử

Để minh chứng cho triệu chứng tự kỷ của Victor sau nagravey Uta Frith (1989)

đatilde xaacutec nh n những dấu hiệu của tự kỷ như sau s t keacutem trầm trọng về tương taacutec xatilde

hội thiacutech chơi một m nh coacute hagravenh vi r p khuocircn khocircng coacute ngocircn ngữ sự t p trung

ch bất thường về thị giaacutec [111 tr45

Qua những mocirc tả trecircn ch ng ta thấy rằng HCTK đatilde tồn tại rất lacircu trong lịch

sử hội chứng nagravey chỉ được mocirc tả chi tiết vagrave coacute tecircn gọi chiacutenh thức vagraveo năm 1943

bởi baacutec s tacircm thần người M lagrave Leo Kanner

Sang thế kỷ 20 với sự phaacutet triển mạnh m của sinh học v t l học hoacutea học

vagrave y học với bề dagravey 200 năm nghiecircn cứu caacutec bệnh về tinh thần đatilde coacute những bước

phaacutet triển mới trong việc mocirc tả định bệnh vagrave chữa trị Sự chi tiết hoacutea vagrave phacircn loại

bệnh ngagravey cagraveng được quan tacircm đ ng mức

Thu t ngữ tự kỷ (Autism) được baacutec s tacircm thần người Thụy S lagrave Engen

Bleuler (1857-1940) đưa ra năm 1919 (Wing 1976) ng sử dụng thu t ngữ nagravey để

mocirc tả giai đoạn b t đầu rối loạn thần kinh ở người lớn Ch đặc biệt đến mất nh n

thức thực tế của người bệnh khi chuyển sang caacutech ly với đời sống thực tại hagraveng

ngagravey vagrave nh n thức của người bệnh coacute xu hướng khocircng thống nhất với kinh nghiệm

thocircng thường bởi những rối loạn tacircm thần (Wing 1976) Như v y Bleuler lagrave người

đầu tiecircn sử dụng thu t ngữ tự kỷ để mocirc tả một triệu chứng trong bệnh tacircm thần

phacircn liệt [111 tr49

HCTK thực sự được cocircng nh n vagraveo năm 1943 trong một bagravei baacuteo với nhan

đề ―Autism Disturbance of Effective Contract HCTK được mocirc tả một caacutech r

ragraveng vagrave khoa học bởi baacutec s tacircm thần người M lagrave Leo Kanner ng đatilde hiểu HCTK

theo một s c thaacutei khaacutec (khocircng giống Bleuler) Mocirc tả của ocircng như sau trẻ tự kỷ

thiếu quan hệ tiếp x c về mặt t nh cảm với người khaacutec caacutech chọn lựa

caacutec thoacutei quen hagraveng ngagravey rất giống nhau về tiacutenh tỉ mỉ vagrave tiacutenh k dị

khocircng coacute ngocircn ngữ hoặc ngocircn ngữ thể hiện sự bất thường r rệt rất

thiacutech xoay trograven caacutec đồ v t vagrave thao taacutec rất kheacuteo coacute khả năng cao trong

quan saacutet khocircng gian vagrave triacute nhớ ―như con vẹt khoacute khăn trong học t p ở

những lĩnh vực khaacutec nhau vẻ bề ngoagravei những trẻ nagravey xinh đẹp nhanh

nhẹn thocircng minh thiacutech độc thoại trong thế giới tự kỷ thất bại trong

việc hiểu hagravenh vi giả vờ vagrave hagravenh vi đoaacuten trước chỉ hiểu nghĩa đen của

cacircu noacutei thiacutech tiếng động vagrave v n động lặp đi lặp lại đơn điệu giới hạn đa

dạng caacutec hoạt động tự phaacutet (Lorna Wing 1998 vagrave Jack Cott 1999) Kanner

nhấn mạnh triệu chứng tự kỷ coacute thể phaacutet hiện được ngay khi trẻ ra đời hoặc trong

khoảng 30 thaacuteng đầu T những phaacutet hiện nagravey của Kanner KH y học đatilde đaacutenh dấu

một bước tiến mới trong việc chẩn đoaacuten một dạng bệnh tacircm triacute T mocirc tả nagravey sau

nagravey khaacutei niệm tự kỷ được mở rộng thagravenh khaacutei niệm Rối loạn tự kỷ rồi đến Phổ tự

kỷ Cocircng tr nh nghiecircn cứu của Kanner ban đầu iacutet được ch sau đoacute được phổ biến

nhanh choacuteng vagrave ngagravey nay lagrave trọng tacircm của nhiều cocircng tr nh nghiecircn cứu tại nhiều

nước trecircn thế giới (Wing 1989) [49 tr3-7] [105 tr7] [111 tr48]

Trong việc sử dụng khaacutei niệm tự kỷ (autism) đatilde xảy ra một vấn đề nhầm lẫn

trong y khoa Thu t ngữ tự kỷ được Engen Bleuler đưa ra nhằm mocirc tả triệu chứng

của những bệnh nhacircn bị tacircm thần phacircn liệt vagraveo năm 1919 vagrave sau đoacute Kanner lại sử

dụng chiacutenh thu t ngữ nagravey để mocirc tả HCTK vagrave đồng thời theo Bender(1946) do tiacutenh

trầm trọng của HCTK necircn đatilde khiến một số baacutec s trong những năm 1950 suy đoaacuten

HCTK ở trẻ em được h nh thagravenh t những rối loạn thần kinh ở giai đoạn đầu của trẻ

sơ sinh vagrave bệnh nagravey lagrave giai đoạn đầu của bệnh tacircm thần phacircn liệt Sự nhầm lẫn vẫn

cograven tồn tại trong quan điểm của một số baacutec s cho đến ngagravey nay khi nh n nh n về

HCTK [105 tr8] [111 tr49]

Cũng trong việc sử dụng thu t ngữ tự kỷ năm 1944 một baacutec s tacircm thần

người Aacuteo lagrave Hans Asperger (1906-1980) sử dụng thu t ngữ nagravey (autism) trong

khi mocirc tả những vấn đề xatilde hội trong nhoacutem trẻ trai magrave ocircng lagravem việc Một caacutech

hiển nhiecircn lagrave Asperger khocircng biết bagravei viết của Kanner cũng như việc sử dụng

thu t ngữ ―Tự kỷ của Kanner Ngagravey nay ch ng ta gọi bệnh nagravey lagrave hội chứng

Asperger Mocirc tả của Asperger khocircng được nh n nh n trong nhiều năm nhưng

gần đacircy đatilde được chấp nh n vagrave nh n được nhiều sự quan tacircm t xatilde hội Y học

chiacutenh thức đưa hội chứng Asperger vagraveo hai bảng phacircn loại bệnh manh tiacutenh

quốc tế lagrave DSM-IV vagrave ICD 10 Mocirc tả của Asperger như sau Ngocircn ngữ của trẻ

phaacutet triển b nh thường tuy nhiecircn trong caacutech diễn tả vagrave phaacutet acircm nhiều cung điệu lecircn

xuống khocircng thiacutech hợp với hoagraven cảnh Coacute những rối loạn trong caacutech sử dụng đại t

nhacircn xưng ngocirci thứ nhất ―con tocirci lẫn lộn với ngocirci thứ hai vagrave ba Vẫn coacute những

tiếp x c về mặt xatilde hội nhưng coacute xu hướng thiacutech cocirc đơn đơn độc Rối loạn đặc biệt

nhất trong hội chứng nagravey lagrave caacutech suy lu n rườm ragrave phức tạp khocircng thiacutech ứng với

những điều kiện hogravean cảnh xatilde hội Những người mang hội chứng coacute những sở

thiacutech đặc biệt về mặt k thu t vagrave toaacuten học đồng thời họ coacute khả năng nhớ tốt một

caacutech lạ thường [70 [105 tr8

Qua nghiecircn cứu Asperger thấy caacutec triệu chứng ở trẻ nagravey rất tinh tế vagrave khoacute

phaacutet hiện cha mẹ thường phaacutet hiện khi con họ được 3 tuổi Sau nagravey ocircng cho biết

triệu chứng Asperger khaacutec với hiện tượng tự kỷ magrave Kanner đatilde mocirc tả tuy nhiecircn ocircng

cũng đồng coacute nhiều điểm tương đồng Những đứa trẻ magrave Asperger miecircu tả coacute kĩ

năng ngocircn ngữ phaacutet triển cao hơn vagrave coacute triacute tuệ thocircng minh noacutei chung cao hơn Cocircng

việc của Asperger chưa được biết rộng ratildei đối với người noacutei tiếng Anh trecircn thế giới

(V cocircng tr nh của ocircng viết bằng tiếng Đức) Năm 1989 Uta Frith đatilde dịch một bagravei

baacuteo vagrave một bagravei phecirc b nh phacircn tiacutech của Asperger sang tiếng Anh Nghiecircn cứu của

Asperger chỉ thực sự được biết đến rộng ratildei khoảng 15 năm đến 20 năm trở lại đacircy

[49 tr3-7]

Cho đến thời điểm nagravey những mocirc tả của Leo Kanner vagrave Hans Asperger cơ

bản khocircng coacute g thay đổi Những mocirc tả của hai ocircng vẫn lagrave những điểm chiacutenh trong

bảng phacircn loại bệnh quốc tế ngagravey nay về rối loạn tự kỷ

Caacutec nhagrave KH ngagravey nay cho rằng trong rối loạn tự kỷ coacute nhiều dạng tự kỷ

khaacutec nhau Trong đoacute tự kỷ điển h nh vagrave trầm trọng thuộc về mocirc tả của Kanner hay

tự kỷ kiểu Kanner cograven tự kỷ nhẹ hoặc tự kỷ coacute khả năng triacute tuệ cao thuộc về mocirc tả

của Asperger hay tự kỷ kiểu Asperger vagrave được gọi lagrave hội chứng Asperger

Để đưa ra những định nghĩa cũng như những chẩn đoaacuten chiacutenh xaacutec cho

HCTK caacutec nhagrave KH phải mất nhiều th p niecircn tranh catildei nghiecircn cứu Tuy nhiecircn theo

Jack Scott những người bị tự kỷ lagrave một dạng khocircng thể taacutech biệt với những dạng

bất thường về triacute tuệ vagrave thường bị xếp vagraveo nhoacutem của những thằng ngốc vagrave

những người điecircn trong nhiều thế kỷ [111 tr42]

V tiacutenh chưa r ragraveng đoacute necircn trong những th p niecircn nửa cuối của thế kỷ 20

nhiều cuộc tranh catildei đatilde diễn ra xung quanh việc định nghĩa HCTK v ngagravey cagraveng coacute

nhiều mocirc tả gần giống mocirc tả của Kanner vagrave Asperger nhưng lại khocircng điển h nh

với hai hội chứng nagravey Trước t nh trạng nagravey Lorna Wing vagrave Judith Gould (1979) đatilde

tiến hagravenh một cuộc nghiecircn cứu nhằm khảo saacutet tất cả trẻ nhỏ dưới 15 tuổi tại một

khu vực ở London coacute bất k chứng t t nagraveo về thề chất vagrave học t p cũng như coacute

những hagravenh vi khaacutec thường t nặng tới nhẹ Sau nghiecircn cứu hai bagrave đưa ra kết lu n

như sau Thứ nhất Caacutec hội chứng Kanner vagrave Asperger thuộc về nhoacutem nhỏ nằm

trong một datildey caacutec dạng rối loạn gacircy ảnh hưởng xấu tới quan hệ tương taacutec vagrave giao

tiếp xatilde hội Thứ hai caacutec rối loạn nagravey coacute thể coacute ở caacutec trẻ với bất k mức độ thocircng

minh nagraveo Thứ ba caacutec rối nhiễu nagravey g n với những vấn đề thể chất nagraveo đoacute hoặc với

khuyết t t khaacutec về phaacutet triển [49 tr14 Khảo saacutet nagravey của Lorna Wing cho thấy tự

kỷ kiểu Kanner lagrave một dạng trong nhoacutem nhiều rối loạn tương tự Như v y lagrave ngoagravei

hai rối loạn được xem lagrave điển h nh trecircn cograven coacute những rối loạn khaacutec với những đặc

điểm tiacutenh chất vagrave mức độ triacute tuệ khaacutec nhau T đacircy Lorna Wing đưa ra khaacutei niệm

Phổ Tự kỷ (Autism spectrum disorder ) để khaacutei quaacutet hiện tượng phức tạp nagravey

Về mặt y khoa những thay đổi quan niệm về HCTK coacute thể nh n thấy trong

lịch sử của hai hệ thống phacircn loại bệnh quốc tế Lagrave ICD vagrave DSM của tổ chức y tế

thế giới vagrave Hiệp hội những nhagrave Tacircm thần M

Lần xuất bản đầu tiecircn của hệ thống ICD khocircng noacutei tới hiện tượng tự kỷ khi

taacutei bản lần thứ taacutem (1967) cũng chỉ coi hiện tượng tự kỷ ở trẻ em lagrave một dạng tacircm

thần phacircn liệt Đến khi taacutei bản lần thứ chiacuten (1978) đatilde đặt chứng tự kỷ vagraveo trong

mục ―loạn tacircm trẻ em Tổ chức y tế thế giới chiacutenh thức th a nh n tự kỷ ở trẻ em

nằm trong phacircn loại bệnh tacircm thần nhi (ICD-9) trong đoacute bao gồm caacutec bệnh tacircm

thần đặc hiệu vagrave bệnh tacircm thần khocircng đặc hiệu Năm 1992 ICD -10 hoagraven thiện

hơn trong phacircn loại HCTK caacutec tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten r ragraveng vagrave chi tiết hơn

Trong rối loạn phaacutet triển lan tỏa (PDD) gồm những hội chứng sau Tiacutenh tự kỷ ở trẻ

em (F840) Tự kỷ khocircng điển h nh (F841) Hội chứng Rett (F842) Rối loạn lan

tỏa tan ratilde khaacutec ở trẻ em (F843) Rối loạn tăng hoạt động kết hợp với ch m phaacutet

triển tacircm thần vagrave caacutec động taacutec định h nh (F844) Hội chứng Asperger (F845) Rối

loạn phaacutet triển lan tỏa khaacutec (F848) Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng đặc hiệu

(F849) [90 tr227-229 Cũng trải qua một số thay đổi DSM IV (1994) vẫn

tiếp tục thu t ngữ chẩn đoaacuten với Rối loạn phaacutet triển lan tỏa trong đoacute coacute Rối

loạn tự kỷ (Autistic disorder) Rối loạn Rett (Rettlsquos disorder) Rối loạn tan ratilde thời

ấu thơ (Childhood disintegrative disorder) Rối loạn Asperger (Aspergerlsquos

disorder) Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng đặc hiệu (Pervasive developmental

disorder not otherwise specified) Cho đến nay DSM-IV-TR lagrave bảng phacircn loại bệnh

mới nhất vagrave hoagraven thiện nhất của Hiệp Hội Những Nhagrave Tacircm Thần M [93 tr59

Trong suốt quaacute tr nh phaacutet hiện vagrave nghiecircn cứu TTK ngagravey nay caacutec nhagrave KH

đatilde đưa ra caacutec tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten được khaacutei quaacutet trong hai bảng phacircn loại bệnh

quốc tế lagrave DSM IV vagrave ICD 10 Đacircy lagrave hai bảng phacircn loại bệnh t t coacute uy tiacuten nhất

vagraveo thời điểm hiện nay trecircn thế giới

Liecircn quan đến phương phaacutep trị liệu cho trẻ tự kỷ cũng coacute nhiều quan điểm

khaacutec nhau xuất phaacutet t học thuyết hagravenh vi của John Watson (1878-1958) Edward

Thorndike vagrave đặc biệt lagrave quan điểm hagravenh vi lời noacutei (Verbal behavior) của Burrhus

Frederic Skinner (1904-1990) Ivar Lovass đatilde b t đầu lagravem việc với trẻ tự kỷ ở

California vagraveo cuối những năm 50 của thế kỷ trước

Như một nhagrave phacircn tiacutech hagravenh vi ocircng t p trung vagraveo quan saacutet hagravenh vi vagrave tầm

quan trọng của mocirci trường chăm soacutec trong việc dạy tăng thecircm những hagravenh vi mới

ng liệt kecirc những hagravenh vi bất thường vagrave phaacutet triển ngocircn ngữ cho trẻ Mặc dugrave coacute cố

g ng rất lớn nhưng Lovaas chỉ đạt được kết quả giới hạn với những trẻ lớn tuổi trị

liệu trong khung cảnh bệnh viện Để kh c phục những cản trở t chứng tự kỷ ocircng

đatilde thay đổi chương tr nh theo ba hướng Hướng t p trung vagraveo dạy những trẻ nhỏ

hơn khoảng 2 đến 5 tuổi ng tin rằng trẻ nhỏ coacute khả năng thiacutech nghi tốt hơn vagrave coacute

khả năng hơn trong việc kh c phục những cản trở về sinh học Coacute thể tiến hagravenh trị

liệu hagravenh vi tại gia đ nh trẻ vagrave bố mẹ lagrave người hướng dẫn Chương tr nh được trị

liệu liecircn tục 40 giờ trong một tuần Năm 1987 Lovaas thocircng baacuteo khoảng 47 trong

nhoacutem trẻ thiacute nghiệm bằng phương phaacutep ABA (Apply Behavior Analysis) đatilde đạt

được triacute tuệ b nh thuờng [111 tr55 Phương phaacutep ABA được xem lagrave phương phaacutep

coacute giaacute trị trong điều chỉnh hagravenh vi (giảm những hagravenh vi khocircng mong muốn vagrave tăng

cường những hagravenh vi mong muốn) gi p trẻ nhanh học hỏi những hagravenh vi mới vagrave

tăng cường KNNT cho trẻ về thế giới thocircng qua chương tr nh huấn luyện Tuy

nhiecircn phương phaacutep ABA cũng coacute những hạn chế như chương tr nh huấn luyện

vẫn mang tiacutenh maacutey moacutec kiến thức trẻ học được iacutet coacute tiacutenh bền vững t p trung chủ

yếu về hagravenh vi vagrave nh n thức iacutet quan tacircm đến việc dạy x c cảm t nh cảm của trẻ

Cũng lagrave phương phaacutep can thiệp cho trẻ tự kỷ phương phaacutep TEACCH

(Treatment Education Autistic Children Communication Handicap) của Eric

Schopler (1927-2006) coacute xu hướng can thiệp nhẹ nhagraveng hơn đoacute lagrave tiến tr nh dạy

học coacute hệ thống Tại phiacutea b c bang Carolina M đatilde quyết định chọn TEACCH lagravem

chương tr nh chiacutenh thức cho caacutec trẻ em coacute những vấn đề về phaacutet triển đặc biệt

nhấn mạnh đến phaacutet triển nh n thức [111 tr43 Phương phaacutep nagravey gi p trẻ nhớ coacute

nghĩa tocircn trọng trẻ dạy theo khả năng của trẻ Hạn chế lagrave chương tr nh can thiệp

tiến triển ch m chạp vagrave những trẻ bị nặng khocircng chịu hợp taacutec th rất khoacute can thiệp

Trẻ tự kỷ thường coacute biểu hiện rối loạn cảm giaacutec (quaacute nhạy cảm hoặc thiếu

nhạy cảm) Chiacutenh v l do đoacute magrave Donna Williams (2000) đatilde quan tacircm đến trị liệu

giaacutec quan liecircn quan đến sự tiếp x c đặc biệt lagrave tiếp x c x c giaacutec Bằng phương

phaacutep nagravey trẻ bị chi phối thocircng qua caacutec kiacutech thiacutech tacircm triacute trẻ hướng ra becircn ngoagravei

thay v nằm yecircn trong tiacutenh tự kỷ ng cho rằng trẻ tự kỷ khocircng tiếp x c vagrave khocircng

noacutei chiacutenh lagrave để tự vệ Khaacutei niệm ―caacutei tocirci tan biến dugraveng để noacutei về trẻ tự kỷ khocircng

cograven kiecircn cố ẩn m nh trong caacutei tocirci nữa khi coacute sự tiếp x c [70 Ngagravey nay phương

phaacutep trecircn người ta gọi lagrave trị liệu cảm giaacutec (sensory therapy) đatilde t m ra được ch yếu

của caacutec phương phaacutep khaacutec khi chưa thực sự quan tacircm đến cảm giaacutec x c giaacutec của

trẻ tự kỷ một caacutech nghiecircm t c Nhưng hạn chế của noacute lagrave chỉ quan tacircm đến x c giaacutec

bỏ qua caacutec giaacutec quan khaacutec vagrave noacute chỉ lagrave một phương phaacutep bổ trợ chứ khocircng thể lagrave

một phương phaacutep độc l p [162

Can thiệp về giao tiếp hai taacutec giả Andy Bondy vagrave Lori Frost (2002) đatilde đưa

ra caacutech tiếp c n sử dụng tranh ảnh để hướng trẻ giao tiếp vagrave caacutech nagravey được gọi lagrave

phương phaacutep PECS (Picture Exchange Communication System) Đacircy lagrave một

phương phaacutep rất thực tế vagrave hấp dẫn trẻ tự kỷ cho hiệu quả cao trong giao tiếp vagrave

phaacutet triển nh n thức Hạn chế lagrave phương phaacutep khocircng coacute khả năng tiến hagravenh độc l p

magrave phải kết hợp với những phương phaacutep khaacutec [96 tr182186193360

Để gi p cho trẻ tự kỷ tăng khả năng mọi mặt nh n thứctaacutec giả Catherine

Maurice (1989) đatilde xacircy dưng một chương tr nh can thiệp gồm 101 bagravei với caacutec nội

dung dạy trẻ tự kỷ Caacutec hoạt động gi p trẻ b t chước giao tiếp m t v n động thocirc

v n động miệng hiểu caacutec bộ ph n cơ thể đồ v t xung quanh tranh ảnh chức năng

của đồ v t cảm x c t nh cảm acircm thanh t mocirci trường Nh n biết người thacircn v t sở

hữu caacutec hoạt động của con người magraveu s c h nh dạng chữ viết con số toaacuten học

caacutec t nh huống giao tiếp xatilde hội ngocircn ngữ chuẩn mực văn hoaacutehellip Đacircy lagrave tagravei liệu

được sử dụng khaacute phổ biến hiện nay trecircn thế giới cho việc cải thiện t nh trạng nh n

thức của trẻ tự kỷ Tuy nhiecircn hạn chế của tagravei liệu nagravey chỉ hướng về giaacuteo dục dạy d

thuần t y chưa đưa ra phương phaacutep can thiệp cụ thể [99 tr74-174]

Cũng với mục điacutech nacircng cao khả năng nh n thức cho trẻ tự kỷ hai taacutec giả lagrave

James W Partington vagrave Mark L Sundberg(1998) trong cuốn Đaacutenh giaacute cơ bản về

k năng học t p vagrave ngocircn ngữ ― đatilde đưa ra những tiecircu chiacute can thiệp như sau gi p trẻ

hợp taacutec lẫn nhau nghe hiểu phaacutet triển k năng hagravenh động ngocircn ngữ biết yecircu cầu

đối thoại khả năng vệ sinh tự phục vụ giao lưu nề nếp chuẩn mức văn hoaacute học

đọc học toaacuten chơi tacircp thểhellip Tagravei liệu nagravey được xem như tương đối hoagraven chỉnh

trong thời điểm hiện nay vi noacute coacute hai chức năng chiacutenh v a lagrave cocircng cụ để đo đạc

v a lagrave chương tr nh hướng dẫn trị liệu cho trẻ tự kỷ [112

Mặc dugrave coacute nhiều caacutech thức trị liệu khaacutec nhau nhưng trị liệu trẻ tự kỷ bằng

phương phaacutep tacircm l giaacuteo dục để nacircng cao nh n thức mọi mặt vẫn lagrave phương aacuten tối

ưu nhất T học thuyết về giaacutec quan caacutech đacircy 200 năm đến thuyết hagravenh vi vagrave

phương phaacutep giaacuteo dục đặc biệt như (T ng bước nhỏ một phương phaacutep PECS

phương phaacutep TEACCH phương phaacutep ABA phương phaacutep Floortimehellip) đều

hướng tới hoạt động trị liệu nacircng cao hiểu biết nh n thức cho trẻ tự kỷ V nh n

thức chiacutenh lagrave khacircu then chốt trong việc gi p đ trẻ hogravea nh p vagraveo cuộc sống xatilde hội

b nh thường

+ Caacutec hư ng ti p c n nghi n cứu tự kỷ ở iệt Nam

Việt Nam HCTK chỉ được quan tacircm khoảng 15 năm trở lại đacircy trước đoacute

chỉ được noacutei đến một caacutech l thuyết chưa thực sự đi sacircu nghiecircn cứu vagrave trị liệu Nơi

tiến hagravenh trị liệu vagrave quan tacircm đến trẻ tự kỷ đầu tiecircn lagrave trung tacircm N ndashT của cố baacutec sĩ

Nguyễn Kh c Viện Tại đacircy vagraveo những năm 90 của thế kỷ trước đatilde coacute nhiều cuộc

hội thảo liecircn quan đến hội chứng tự kỷ bước đầu tiến hagravenh trị liệu cho trẻ theo

phương phaacutep phacircn tiacutech tacircm l (Phacircn tacircm học) dưới sự truyền đạt kinh nghiệm của

caacutec baacutec sĩ tacircm thần vagrave caacutec nhagrave tacircm l trị liệu Phaacutep

Nghiecircn cứu vagrave trị liệu trẻ tự kỷ ở Việt Nam thực sự được phaacutet triển vagrave mở

rộng vagraveo những năm đầu của thế kỷ 21 Caacutec khoa tacircm thần của một số bệnh viện

trecircn toagraven quốc b t đầu coacute những baacuteo caacuteo vagrave nghiecircn cứu về TTK (đặc biệt ở Hagrave Nội

vagrave Thagravenh phố Hồ Chiacute Minh) Trẻ tự kỷ đatilde bước đầu được trị liệu bằng phương

phaacutep giaacuteo dục đặc biệt tại caacutec trung tacircm chăm soacutec vagrave giaacuteo dục trẻ khuyết t t ở caacutec

trường giaacuteo dục chuyecircn biệt của caacutec tỉnh vagrave thagravenh phố trecircn cả nước

Để phản aacutenh kịp thời t nh h nh HCTK ở Việt Nam caacutec phương tiện thocircng

tin đại ch ng như saacutech baacuteo tạp chiacute đagravei phaacutet thanh truyền h nh internethellip đatilde vagraveo

cuộc nhằm cung cấp những thocircng tin căn bản đến người dacircn

Với nhu cầu t m hiểu ngagravey cagraveng tăng của caacutec b c phụ huynh vagrave những nhagrave

chuyecircn mocircn một số cuốn saacutech bằng Tiếng Việt về TTK được xuất bản như Taacutec

phẩm ―TTK ndash Những thiecircn thần bất hạnh của taacutec giả Lecirc Khanh Nội dung cuốn

saacutech chỉ lagrave những kiến thức sơ đẳng về trẻ coacute HCTK thocircng qua sự tổng hợp một số

tagravei liệu trong nước vagrave nước ngoagravei

Cugraveng với taacutec giả trong nước một số taacutec giả người Việt sống ở nước ngoagravei

cũng quan tacircm đến cocircng việc nagravey TS V Nguyễn Tinh Vacircn Người Uacutec gốc Việt

viết 3 cuốn saacutech liecircn quan đến trẻ coacute HCTK lagrave ―Nuocirci con bị tự kỷ ―Để hiểu

chứng tự kỷ Tự kỷ vagrave trị liệulsquo Cả 3 cuốn saacutech do Nhoacutem Tương Trợ Phụ Huynh

Việt Nam Coacute Con Khuyết T t vagrave CPT Tại New South Wales Uacutec (The Vietnamese

Parent Support Group With Disabled Children in NSW) xuất bản Những cuốn saacutech

nagravey được đưa vagraveo caacutec thư viện toagraven nước Uacutec với mục điacutech cho cộng đồng người

Việt tại Uacutec đọc Cuốn ―Để hiểu chứng tự kỷ xuất bản năm 2002 [83 đề c p đến

caacutec vấn đề như thế nagraveo lagrave tự kỷ caacutec khiếm khuyết chiacutenh của căn bệnh nagravey gi p

chẩn đoaacuten bệnh ảnh hưởng của bệnh đến mối quan hệ trong gia đ nh phương phaacutep

chữa trịhellip Cuốn ―Nuocirci con bị tự kỷ xuất bản năm 2002 [82 t m hiểu về chứng tự

kỷ h trợ gia đ nh coacute con tự kỷ sự học hagravenh vagrave phaacutet triển của trẻ một số thocircng tin

về người tự kỷ trưởng thagravenh Cuốn ―Tự kỷ vagrave trị liệu xuất bản năm 2006 [85 taacutec

giả bagraven sacircu hơn về caacutec triệu chứng tự kỷ những ảnh hưởng của natildeo bộ caacutec phương

phaacutep cụ thể trong việc trị bệnh vagrave caacutech đối phoacute với t nh trạng tự kỷ của trẻ Đacircy

được coi lagrave những cuốn saacutech Tiếng Việt đầu tiecircn mocirc tả khaacute chi tiết về t nh trạng tự

kỷ ở trẻ em noacute đatilde gi p iacutech rất nhiều cho caacutec nhagrave chuyecircn mocircn cũng như caacutec b c phụ

huynh khi tiếp c n vấn đề nagravey Trecircn đacircy chỉ lagrave những cuốn saacutech magrave taacutec giả tổng

hợp được t những kiến thức ở nước ngoagravei chưa phải lagrave cocircng tr nh nghiecircn cứu KH

Cũng quan tacircm đến TTK GS Nguyễn Văn Thagravenh cocircng bố 3 cuốn saacutech ―Trẻ em tự

bế phương thức giaacuteo dục vagrave dạy d (2006) ―Nguy cơ tự kỷ t 0 đến 7 tuổi

(2006) ―Phaacutet huy quan hệ xatilde hội trong vấn đề giaacuteo dục trẻ em tự kỷ 2007 Ba

cuốn saacutech lagrave một chu i liecircn kết với nhau viết về quaacute tr nh chẩn đoaacuten phaacutet hiện

quan niệm nguyecircn nhacircn vagrave caacutech trị liệu HCTK

So với vấn đề rộng lớn vagrave nghiecircm trọng như HCTK th những cuốn saacutech

được viết bằng tiếng Việt ở trecircn vẫn cograven khiecircm tốn Tuy nhiecircn caacutec cuốn saacutech đatilde

cho thấy một caacutei nh n căn bản về TTK phần nagraveo gi p cho caacutec b c phụ huynh caacutec

nhagrave Tacircm l Y khoa Giaacuteo dục trong cocircng việc chăm soacutec định hướng phương phaacutep

trị liệu

Một số nghiecircn cứu

BSNguyễn Minh Tiến (2003) với đề tagravei ―Rối loạn tự kỷ ở trẻ em BSL

Quốc Mai Anh (2005) với đề tagravei ―Rối loạn tự kỷ ―Caacutech tiếp c n trẻ coacute rối loạn

phổ tự kỷ dựa trecircn cộng đồng tại Bệnh viện Nhi Đồng 1 do baacutec s Phạm Ngọc

Thanh Đơn vị Tacircm L BV Nhi Đồng 1 thực hiện ― T m hiểu một số yếu tố gia

đ nh vagrave hagravenh vi của TTK tại Khoa Tacircm thần Bệnh viện Nhi Trung Ương do baacutec s

Quaacutech Th y Minh vagrave caacutec cộng sự tại BV Nhi Trung Ương thực hiện ―Một số hoạt

động khaacutem vagrave trị liệu TTK tại Khoa tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 2 do Cử nhacircn

Tacircm l Ngocirc Xuacircn Điệp Khoa Tacircm l BV Nhi Đồng 2 thực hiện ―Thực trạng chẩn

đoaacuten TTK hiện nay do Vũ Thị Minh Hương vagrave Trần Văn Cocircng Trung tacircm chăm

soacutec vagrave giaacuteo dục trẻ khuyết t t Ph c Tuệ Hagrave Nội thực hiện ―Đaacutenh giaacute vagrave quản l

TTK tại mocirc h nh chăm soacutec sức khỏe tacircm thần cộng đồng ndash Phograveng khaacutem Tu Na do

TS Latilde Thị Bưởi Phograveng khaacutem Tu Na Hagrave Nội thực hiện ―Đặc điểm lacircm sagraveng của

rối loạn phổ tự kỷ tại Đơn vị Tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 1 do baacutec s Hoagraveng Vũ

Qu nh Trang vagrave Phạm Ngọc Thanh Tragrave BV Nhi Đồng 1 thực hiện ―HCTK chẩn

đoaacuten vagrave can thiệp do baacutec s Đ Th y Lan BV Tacircm thần ban ngagravey Mai Hương

Hagrave Nội ―Ứng dụng việc chăm soacutec tại nhagrave cho trẻ coacute rối loạn tự kỷ do Nguyễn Thị

Diệu Anh vagrave cộng sự tại Đơn vị Tacircm l BV Nhi Đồng 1 thực hiện ―Bước đầu

thực hiện giaacuteo dục hogravea nh p cho trẻ coacute hội chứng phổ tự kỷ tại Hagrave Nội do TS

Nguyễn Thị Hoagraveng Yến vagrave Ths Lương Thị Hồng Hạnh Khoa Giaacuteo dục đặc biệt

ĐH Sư phạm Hagrave Nội thực hiện ― Can thiệp sớm TTK do Trần Phương Dung

Khoa Giaacuteo dục đặc biệt Trường CĐSPMGTW3 thực hiệnhellip

Caacutec nghiecircn cứu trecircn mới chỉ d ng lại ở quy mocirc nhỏ đatilde phản aacutenh phần nagraveo

t nh h nh phaacutet triển của HCTK ở Việt Nam Hầu như phần can thiệp cograven nhiều hạn

chế Do đoacute vấn đề đặt ra cần coacute một cocircng tr nh nghiecircn cứu cocircng phu hơn sacircu hơn

phản aacutenh đầy đủ hơn trẻ coacute HCTK ở Việt Nam

Ngoagravei ra cograven coacute hai nhoacutem phụ huynh tại hai thagravenh phố lớn lagrave Hagrave Nội vagrave TP

Hồ Chiacute minh đatilde coacute những hoạt động rất hiệu quả Tại TP Hồ Chiacute Minh nhoacutem phụ

huynh đatilde sinh hoạt một thaacuteng một lần rất đều đặn trong khoảng 3 năm nay họ đatilde tổ

chức nhiều cuộc tọa đagravem chuyecircn mocircn rất hiệu quả bằng caacutech mời caacutec chuyecircn gia về

TTK t nước ngoagravei noacutei chuyện

Caacutec trung tacircm trecircn mới chỉ bước đầu nghiecircn cứu chữa trị vagrave chăm soacutec trẻ tự

kỷ magrave chưa thực sự coacute những cocircng tr nh nghiecircn cứu chuyecircn biệt Caacutec h nh thức

can thiệp chưa theo kịp t nh h nh V v y điều nagravey chưa thực sự đaacutep ứng nhu cầu

chăm chữa trẻ tự kỷ trong nhacircn dacircn Đề tagravei nghiecircn cứu nagravey goacutep phần đi sacircu nghiecircn

cứu nh n thức trẻ tự kỷ xaacutec định đặc điểm vagrave mức độ nh n thức caacutec sự v t hiện

tượng trong cuộc sống sinh hoạt b nh thường của trẻ tự kỷ

1 2) Caacutec nguyecircn nhacircn dẫn đến tự kỷ

T khi được phaacutet hiện bởi baacutec sĩ Leo Kanner năm 1943 đến nay khoa học

vẫn chưa xaacutec định chiacutenh xaacutec căn nguyecircn của chứng tự kỷ M i caacutech tiếp c n khaacutec

nhau đưa ra những giả thuyết khaacutec nhau về căn bệnh Trong số đoacute coacute caacutec giả

thuyết cấu tạo natildeo bất thường thiếu cacircn bằng về kiacutech thiacutech tố dị ứng di truyền

nhiễm độc thủy ngacircn thiếu sinh tố hở magraveng ruột căn nguyecircn tacircm l tổn thương

trong khi sinhhellip

Nguyecircn nhacircn tacircm lyacute

Lần đầu tiecircn mocirc tả về chứng tự kỷ Leo Kanner coacute xu hướng liecircn hệ giữa

bệnh tự kỷ với tacircm l khi cho rằng những trẻ tự kỷ coacute cha mẹ lagrave người coacute tr nh độ

triacute tuệ cao thocircng minh nhưng lại keacutem quan tacircm vagrave sống lạnh lugraveng với con caacutei Tiếp

theo quan điểm nagravey Bruno Bettleheim (1950 đến 1960) cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do

người mẹ bỏ mặc v người mẹ coacute học cao necircn thiecircn về ứng xử l triacute hơn lagrave t nh

cảm sống lạnh lugraveng khocircng yecircu con Do caacutech sống thờ ơ đoacute necircn những đứa con

phản ứng lại bằng caacutech khocircng muốn gần mẹ khocircng muốn ocircm hocircn mẹ khocircng

muốn nh n vagraveo m t mẹ vagrave khocircng noacutei đồng thời trẻ cũng ứng xử như v y với người

khaacutec (Cantwell Baker amp Rutter 1979 DeMyer Hingtgen amp Jackson

1981) (tr9 handbook of autism and pervasive developmental disorders) (Tr 42 The

students with autism vagrave Tr 59 Tự kỷ vagrave trị liệu) T tưởng đoacute Bruno Bettleheim

đatilde phổ biến rộng ratildei quan điểm cho rằng caacutec b c cha mẹ chiacutenh lagrave nguyecircn nhacircn chủ

yếu gacircy ra chứng tự kỷ Thu t ngữ ―Cha mẹ đaacuteng traacutech được ocircng sử dụng khi noacutei

đến triệu chứng tự kỷ ở trẻ em ng cograven cho biết khi đứa trẻ cograven m ngửa bagrave mẹ

chăm soacutec con trong tacircm trạng lo acircu bực bội hay v đứa trẻ hiểu sai hagravenh động hoặc

cảm giaacutec của mẹ cũng coacute thể noacute đaacutenh giaacute một caacutech chiacutenh xaacutec những t nh cảm tiecircu

cực của mẹ T đoacute đứa trẻ r t lui khocircng tiếp x c với mẹ vagrave thế giới hoặc lagrave t chối

t nh cảm lagravem mẹ của mẹ noacute Những b c cha mẹ đaacuteng traacutech cần phải được trị liệu

họ khocircng phugrave hợp trong vai trograve gi p đ khi trị liệu đứa trẻ(tr7 The source of

autism) (Tr 43 The students with autism)

Caacutec quan điểm của Bettleheim được xem xeacutet lại một caacutech nghiecircm t c sau

khi ocircng mất vagraveo năm 1990 Coacute iacutet nhất hai bagravei viết (Sutton 1996 Pollack1997) đatilde

cocircng khai phản đối quan điểm vagrave chỉ triacutech gay g t về l thuyết phương phaacutep của

ocircng (Tr 43 The students with autism)

Coacute cugraveng quan điểm với Bettleheim Margeret Mahler (1952) một nhagrave tacircm

thần nhi đatilde đưa ra khaacutei niệm chứng loạn tinh thần cộng sinh vagrave cho rằng trẻ tự kỷ

bị thất bại trong việc taacutech rời caacutei tocirci tacircm l t giả thuyết tương taacutec sớm quan hệ mẹ

con Bệnh xuất hiện trong hai năm đầu sau một thời k phaacutet triển b nh thường khi

trẻ phải t bỏ sự hogravea m nh mang tiacutenh chất cộng sinh với mẹ để trở thagravenh một caacute

nhacircn độc l p (httpnt-foundationcom)

Sau nagravey Fred R Volkmar and Ami klin (2007) nh n xeacutet Mahler một nhagrave

tacircm thần nhi đatilde đưa ra khaacutei niệm chứng loạn tinh thần cộng sinh

(Mahler 1952) cho rằng trẻ bị tự kỷ coacute vẻ bị thất bại trong việc taacutech rời

caacutei tocirci tacircm l t tương taacutec sớm quan hệ mẹ con Khaacutei niệm nagravey ngagravey nay

chỉ lagrave một kỷ niệm th vị hoagraven toagraven khocircng cograven nghĩa khoa học(tr9

handbook of autism and pervasive developmental disorders)

Cugraveng chung quan điểm nagravey những nhagrave tacircm l theo trường phaacutei phacircn tacircm lagrave

Meacute Laine Klein Frances Tustin vagrave Donald Meltzer l giải hội chứng tự kỷ do căn

nguyecircn tacircm l lagrave rối nhiễu chức năng tacircm triacute nguyecircn thủy của đứa trẻ vagrave rối loạn sự

phaacutet triển của ―caacutei bản ngatilde Mối quan hệ sớm mẹ con lagrave những thiếu hụt đầu tiecircn

dẫn đến caacutec cơ chế tự vệ đặc biệt nagravey Rank (1949) người lagravem việc trong khuocircn khổ

phacircn tacircm học đatilde đưa ra một loạt caacutec rối loạn chức năng trong tương taacutec của giai

đoạn đầu sau sinh ảnh hưởng đến giao tiếp xatilde hội của trẻ tự kỷ (tr9 handbook of

autism and pervasive developmental disorders) (wwwinformaworldcom) Dựa

trecircn những giả thuyết của caacutec nhagrave phacircn tacircm học Anh như MKlein vagrave của

DWinicott France Tustin cho rằng sự khaacutec biệt giữa ―caacutei tocirci vagrave khocircng phải lagrave

―tocirci trẻ tạo ra một ragraveo ch n thực sự dưới dạng vỏ cứng như mai rugravea để ngăn cản

m nh đến với caacutei ―khocircng tocirci ghecirc sợ cơ thể của trẻ trở necircn cứng đờ mất nhạy cảm

vagrave trốn traacutenh sự tiếp x c cơ thể với người khaacutec hoạt động huyễn tưởng ngh o nagraven

ch tacircm nhiều vagraveo khiacutea cạnh cơ thể hoạt động tư duy bị ức chế dạng tự kỷ nagravey

đoacuteng vai trograve quan trọng trong triệu chứng quaacute nhạy cảm với những kiacutech thiacutech ở caacutec

giaacutec quan vagrave với sự trầm cảm của người mẹ trẻ coacute những biểu hiện thoaacutei lugravei r t

vagraveo một thế giới huyễn tưởng khaacute phong ph nhưng t p trung vagraveo caacutec cảm giaacutec cơ

thể coacute sự lẫn lộn giữa trẻ với mẹ (httpnt-foundationcom

wwwinformaworldcom)

lagrave do tiecircm chủng v c xin sởi quai bịhellip taacutec giả Julie Leask đưa ra dẫn chứng lagrave

TTK đatilde tồn tại trước đacircy trong lịch sử vagraveo thời điểm magrave trẻ em chưa được tiecircm

chủng

Tiếp tục dựa vagraveo những bằng chứng trecircn cơ sở caacutec cacircu chuyện trong taacutec

phẩm văn học cổ đại Lorna Wing (1978) đatilde t m ra những dấu hiệu của bệnh tự kỷ

Cacircu chuyện được bagrave lưu nhất vagrave mocirc tả trong cuốn saacutech ―Hiện tượng tự kỷ noacutei về

một nhacircn v t lagrave ―Sư huynh Juniper Theo nh n định của bagrave người nagravey coacute những

biểu hiện tự kỷ như khocircng muốn giao tiếp tiếp x c thờ ơ với mọi người xung

quanh (khocircng để đến những người dacircn đang đoacuten chagraveo) thiacutech những họat động

nhagravem chaacuten lặp đi lặp lại (chỉ ch đến trograve chơi b p becircnh) khocircng hiểu vagrave đaacutep lại

những t nh cảm ngư ng mộ của người dacircn thagravenh La Matilde) Đoacute lagrave những dấu hiệu

ngagravey nay ch ng ta thấy ở hội chứng tự kỷ [49 tr1 Tuy chưa khẳng định một caacutech

ch c ch n ―Sư huynh Juniper coacute bị tự kỷ hay khocircng nhưng theo mocirc tả lại của

Lorna Wing đatilde cho thấy một số biểu hiện magrave ngagravey nay ch ng ta thường gặp ở

HCTK

Tiếp theo lagrave tiếp c n mang tiacutenh y học về dấu hiệu của HCTK những năm 70

của thế kỷ 18 cuộc caacutech mạng trong ngagravenh tacircm thần học thực sự nổ ra người ta b t

đầu quan tacircm nhiều đến bệnh tacircm triacute tinh thần Y khoa b t đầu đi t m căn nguyecircn

của căn bệnh tacircm thần Theo những tagravei liệu mocirc tả lacircm sagraveng vagraveo thời điểm đoacute baacutec

s Jean Marc ITard (1774-1838) đatilde tiếp nh n một c u beacute ―hoang datilde tecircn lagrave Victor

Theo mocirc tả c u beacute khocircng coacute khả năng hiểu vagrave biểu đạt ngocircn ngữ khocircng coacute khả

năng giao tiếp hoặc nh n thức caacutec ứng xử xa lạ với cuộc sống của xatilde hội loagravei

người Noacutei chung Victor bị mất khả năng giao tiếp về mặt xatilde hội vagrave khocircng coacute khả

năng nh n thức như trẻ b nh thường Để kh c phục t nh trạng nagravey ITard đatilde t m đến

phương phaacutep giaacuteo dục ng t p trung vagraveo caacutec hoạt động như tạo hứng th cho

Victor giao tiếp xatilde hội đaacutenh thức sự nhạy cảm về thần kinh tăng cường mở rộng

nh n thức cho Victor hướng dẫn Victor sử dụng ngocircn ngữ yecircu cầu thực hiện thao

taacutec triacute tuệ đơn giản ITard lagrave người đầu tiecircn tiến hagravenh giaacuteo dục trị liệu đối với trẻ coacute

khiếm khuyết tinh thần ocircng lagrave người saacuteng tạo ra học thuyết về tri giaacutec [111 tr42

[49 tr2] Khaacutec với những mocirc tả được sưu tầm t caacutec taacutec phẩm văn học cổ đại

những mocirc tả theo xu hướng lacircm sang - y học của baacutec s Jean Marc ITard cho thấy

những đặc điểm r ragraveng hơn về HCTK Mocirc tả nagravey vẫn nhằm khẳng định sự tồn tại

của những đứa TTK trong lịch sử

Để minh chứng cho triệu chứng tự kỷ của Victor sau nagravey Uta Frith (1989)

đatilde xaacutec nh n những dấu hiệu của tự kỷ như sau s t keacutem trầm trọng về tương taacutec xatilde

hội thiacutech chơi một m nh coacute hagravenh vi r p khuocircn khocircng coacute ngocircn ngữ sự t p trung

ch bất thường về thị giaacutec [111 tr45

Qua những mocirc tả trecircn ch ng ta thấy rằng HCTK đatilde tồn tại rất lacircu trong lịch

sử hội chứng nagravey chỉ được mocirc tả chi tiết vagrave coacute tecircn gọi chiacutenh thức vagraveo năm 1943

bởi baacutec s tacircm thần người M lagrave Leo Kanner

Sang thế kỷ 20 với sự phaacutet triển mạnh m của sinh học v t l học hoacutea học

vagrave y học với bề dagravey 200 năm nghiecircn cứu caacutec bệnh về tinh thần đatilde coacute những bước

phaacutet triển mới trong việc mocirc tả định bệnh vagrave chữa trị Sự chi tiết hoacutea vagrave phacircn loại

bệnh ngagravey cagraveng được quan tacircm đ ng mức

Thu t ngữ tự kỷ (Autism) được baacutec s tacircm thần người Thụy S lagrave Engen

Bleuler (1857-1940) đưa ra năm 1919 (Wing 1976) ng sử dụng thu t ngữ nagravey để

mocirc tả giai đoạn b t đầu rối loạn thần kinh ở người lớn Ch đặc biệt đến mất nh n

thức thực tế của người bệnh khi chuyển sang caacutech ly với đời sống thực tại hagraveng

ngagravey vagrave nh n thức của người bệnh coacute xu hướng khocircng thống nhất với kinh nghiệm

thocircng thường bởi những rối loạn tacircm thần (Wing 1976) Như v y Bleuler lagrave người

đầu tiecircn sử dụng thu t ngữ tự kỷ để mocirc tả một triệu chứng trong bệnh tacircm thần

phacircn liệt [111 tr49

HCTK thực sự được cocircng nh n vagraveo năm 1943 trong một bagravei baacuteo với nhan

đề ―Autism Disturbance of Effective Contract HCTK được mocirc tả một caacutech r

ragraveng vagrave khoa học bởi baacutec s tacircm thần người M lagrave Leo Kanner ng đatilde hiểu HCTK

theo một s c thaacutei khaacutec (khocircng giống Bleuler) Mocirc tả của ocircng như sau trẻ tự kỷ

thiếu quan hệ tiếp x c về mặt t nh cảm với người khaacutec caacutech chọn lựa

caacutec thoacutei quen hagraveng ngagravey rất giống nhau về tiacutenh tỉ mỉ vagrave tiacutenh k dị

khocircng coacute ngocircn ngữ hoặc ngocircn ngữ thể hiện sự bất thường r rệt rất

thiacutech xoay trograven caacutec đồ v t vagrave thao taacutec rất kheacuteo coacute khả năng cao trong

quan saacutet khocircng gian vagrave triacute nhớ ―như con vẹt khoacute khăn trong học t p ở

những lĩnh vực khaacutec nhau vẻ bề ngoagravei những trẻ nagravey xinh đẹp nhanh

nhẹn thocircng minh thiacutech độc thoại trong thế giới tự kỷ thất bại trong

việc hiểu hagravenh vi giả vờ vagrave hagravenh vi đoaacuten trước chỉ hiểu nghĩa đen của

cacircu noacutei thiacutech tiếng động vagrave v n động lặp đi lặp lại đơn điệu giới hạn đa

dạng caacutec hoạt động tự phaacutet (Lorna Wing 1998 vagrave Jack Cott 1999) Kanner

nhấn mạnh triệu chứng tự kỷ coacute thể phaacutet hiện được ngay khi trẻ ra đời hoặc trong

khoảng 30 thaacuteng đầu T những phaacutet hiện nagravey của Kanner KH y học đatilde đaacutenh dấu

một bước tiến mới trong việc chẩn đoaacuten một dạng bệnh tacircm triacute T mocirc tả nagravey sau

nagravey khaacutei niệm tự kỷ được mở rộng thagravenh khaacutei niệm Rối loạn tự kỷ rồi đến Phổ tự

kỷ Cocircng tr nh nghiecircn cứu của Kanner ban đầu iacutet được ch sau đoacute được phổ biến

nhanh choacuteng vagrave ngagravey nay lagrave trọng tacircm của nhiều cocircng tr nh nghiecircn cứu tại nhiều

nước trecircn thế giới (Wing 1989) [49 tr3-7] [105 tr7] [111 tr48]

Trong việc sử dụng khaacutei niệm tự kỷ (autism) đatilde xảy ra một vấn đề nhầm lẫn

trong y khoa Thu t ngữ tự kỷ được Engen Bleuler đưa ra nhằm mocirc tả triệu chứng

của những bệnh nhacircn bị tacircm thần phacircn liệt vagraveo năm 1919 vagrave sau đoacute Kanner lại sử

dụng chiacutenh thu t ngữ nagravey để mocirc tả HCTK vagrave đồng thời theo Bender(1946) do tiacutenh

trầm trọng của HCTK necircn đatilde khiến một số baacutec s trong những năm 1950 suy đoaacuten

HCTK ở trẻ em được h nh thagravenh t những rối loạn thần kinh ở giai đoạn đầu của trẻ

sơ sinh vagrave bệnh nagravey lagrave giai đoạn đầu của bệnh tacircm thần phacircn liệt Sự nhầm lẫn vẫn

cograven tồn tại trong quan điểm của một số baacutec s cho đến ngagravey nay khi nh n nh n về

HCTK [105 tr8] [111 tr49]

Cũng trong việc sử dụng thu t ngữ tự kỷ năm 1944 một baacutec s tacircm thần

người Aacuteo lagrave Hans Asperger (1906-1980) sử dụng thu t ngữ nagravey (autism) trong

khi mocirc tả những vấn đề xatilde hội trong nhoacutem trẻ trai magrave ocircng lagravem việc Một caacutech

hiển nhiecircn lagrave Asperger khocircng biết bagravei viết của Kanner cũng như việc sử dụng

thu t ngữ ―Tự kỷ của Kanner Ngagravey nay ch ng ta gọi bệnh nagravey lagrave hội chứng

Asperger Mocirc tả của Asperger khocircng được nh n nh n trong nhiều năm nhưng

gần đacircy đatilde được chấp nh n vagrave nh n được nhiều sự quan tacircm t xatilde hội Y học

chiacutenh thức đưa hội chứng Asperger vagraveo hai bảng phacircn loại bệnh manh tiacutenh

quốc tế lagrave DSM-IV vagrave ICD 10 Mocirc tả của Asperger như sau Ngocircn ngữ của trẻ

phaacutet triển b nh thường tuy nhiecircn trong caacutech diễn tả vagrave phaacutet acircm nhiều cung điệu lecircn

xuống khocircng thiacutech hợp với hoagraven cảnh Coacute những rối loạn trong caacutech sử dụng đại t

nhacircn xưng ngocirci thứ nhất ―con tocirci lẫn lộn với ngocirci thứ hai vagrave ba Vẫn coacute những

tiếp x c về mặt xatilde hội nhưng coacute xu hướng thiacutech cocirc đơn đơn độc Rối loạn đặc biệt

nhất trong hội chứng nagravey lagrave caacutech suy lu n rườm ragrave phức tạp khocircng thiacutech ứng với

những điều kiện hogravean cảnh xatilde hội Những người mang hội chứng coacute những sở

thiacutech đặc biệt về mặt k thu t vagrave toaacuten học đồng thời họ coacute khả năng nhớ tốt một

caacutech lạ thường [70 [105 tr8

Qua nghiecircn cứu Asperger thấy caacutec triệu chứng ở trẻ nagravey rất tinh tế vagrave khoacute

phaacutet hiện cha mẹ thường phaacutet hiện khi con họ được 3 tuổi Sau nagravey ocircng cho biết

triệu chứng Asperger khaacutec với hiện tượng tự kỷ magrave Kanner đatilde mocirc tả tuy nhiecircn ocircng

cũng đồng coacute nhiều điểm tương đồng Những đứa trẻ magrave Asperger miecircu tả coacute kĩ

năng ngocircn ngữ phaacutet triển cao hơn vagrave coacute triacute tuệ thocircng minh noacutei chung cao hơn Cocircng

việc của Asperger chưa được biết rộng ratildei đối với người noacutei tiếng Anh trecircn thế giới

(V cocircng tr nh của ocircng viết bằng tiếng Đức) Năm 1989 Uta Frith đatilde dịch một bagravei

baacuteo vagrave một bagravei phecirc b nh phacircn tiacutech của Asperger sang tiếng Anh Nghiecircn cứu của

Asperger chỉ thực sự được biết đến rộng ratildei khoảng 15 năm đến 20 năm trở lại đacircy

[49 tr3-7]

Cho đến thời điểm nagravey những mocirc tả của Leo Kanner vagrave Hans Asperger cơ

bản khocircng coacute g thay đổi Những mocirc tả của hai ocircng vẫn lagrave những điểm chiacutenh trong

bảng phacircn loại bệnh quốc tế ngagravey nay về rối loạn tự kỷ

Caacutec nhagrave KH ngagravey nay cho rằng trong rối loạn tự kỷ coacute nhiều dạng tự kỷ

khaacutec nhau Trong đoacute tự kỷ điển h nh vagrave trầm trọng thuộc về mocirc tả của Kanner hay

tự kỷ kiểu Kanner cograven tự kỷ nhẹ hoặc tự kỷ coacute khả năng triacute tuệ cao thuộc về mocirc tả

của Asperger hay tự kỷ kiểu Asperger vagrave được gọi lagrave hội chứng Asperger

Để đưa ra những định nghĩa cũng như những chẩn đoaacuten chiacutenh xaacutec cho

HCTK caacutec nhagrave KH phải mất nhiều th p niecircn tranh catildei nghiecircn cứu Tuy nhiecircn theo

Jack Scott những người bị tự kỷ lagrave một dạng khocircng thể taacutech biệt với những dạng

bất thường về triacute tuệ vagrave thường bị xếp vagraveo nhoacutem của những thằng ngốc vagrave

những người điecircn trong nhiều thế kỷ [111 tr42]

V tiacutenh chưa r ragraveng đoacute necircn trong những th p niecircn nửa cuối của thế kỷ 20

nhiều cuộc tranh catildei đatilde diễn ra xung quanh việc định nghĩa HCTK v ngagravey cagraveng coacute

nhiều mocirc tả gần giống mocirc tả của Kanner vagrave Asperger nhưng lại khocircng điển h nh

với hai hội chứng nagravey Trước t nh trạng nagravey Lorna Wing vagrave Judith Gould (1979) đatilde

tiến hagravenh một cuộc nghiecircn cứu nhằm khảo saacutet tất cả trẻ nhỏ dưới 15 tuổi tại một

khu vực ở London coacute bất k chứng t t nagraveo về thề chất vagrave học t p cũng như coacute

những hagravenh vi khaacutec thường t nặng tới nhẹ Sau nghiecircn cứu hai bagrave đưa ra kết lu n

như sau Thứ nhất Caacutec hội chứng Kanner vagrave Asperger thuộc về nhoacutem nhỏ nằm

trong một datildey caacutec dạng rối loạn gacircy ảnh hưởng xấu tới quan hệ tương taacutec vagrave giao

tiếp xatilde hội Thứ hai caacutec rối loạn nagravey coacute thể coacute ở caacutec trẻ với bất k mức độ thocircng

minh nagraveo Thứ ba caacutec rối nhiễu nagravey g n với những vấn đề thể chất nagraveo đoacute hoặc với

khuyết t t khaacutec về phaacutet triển [49 tr14 Khảo saacutet nagravey của Lorna Wing cho thấy tự

kỷ kiểu Kanner lagrave một dạng trong nhoacutem nhiều rối loạn tương tự Như v y lagrave ngoagravei

hai rối loạn được xem lagrave điển h nh trecircn cograven coacute những rối loạn khaacutec với những đặc

điểm tiacutenh chất vagrave mức độ triacute tuệ khaacutec nhau T đacircy Lorna Wing đưa ra khaacutei niệm

Phổ Tự kỷ (Autism spectrum disorder ) để khaacutei quaacutet hiện tượng phức tạp nagravey

Về mặt y khoa những thay đổi quan niệm về HCTK coacute thể nh n thấy trong

lịch sử của hai hệ thống phacircn loại bệnh quốc tế Lagrave ICD vagrave DSM của tổ chức y tế

thế giới vagrave Hiệp hội những nhagrave Tacircm thần M

Lần xuất bản đầu tiecircn của hệ thống ICD khocircng noacutei tới hiện tượng tự kỷ khi

taacutei bản lần thứ taacutem (1967) cũng chỉ coi hiện tượng tự kỷ ở trẻ em lagrave một dạng tacircm

thần phacircn liệt Đến khi taacutei bản lần thứ chiacuten (1978) đatilde đặt chứng tự kỷ vagraveo trong

mục ―loạn tacircm trẻ em Tổ chức y tế thế giới chiacutenh thức th a nh n tự kỷ ở trẻ em

nằm trong phacircn loại bệnh tacircm thần nhi (ICD-9) trong đoacute bao gồm caacutec bệnh tacircm

thần đặc hiệu vagrave bệnh tacircm thần khocircng đặc hiệu Năm 1992 ICD -10 hoagraven thiện

hơn trong phacircn loại HCTK caacutec tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten r ragraveng vagrave chi tiết hơn

Trong rối loạn phaacutet triển lan tỏa (PDD) gồm những hội chứng sau Tiacutenh tự kỷ ở trẻ

em (F840) Tự kỷ khocircng điển h nh (F841) Hội chứng Rett (F842) Rối loạn lan

tỏa tan ratilde khaacutec ở trẻ em (F843) Rối loạn tăng hoạt động kết hợp với ch m phaacutet

triển tacircm thần vagrave caacutec động taacutec định h nh (F844) Hội chứng Asperger (F845) Rối

loạn phaacutet triển lan tỏa khaacutec (F848) Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng đặc hiệu

(F849) [90 tr227-229 Cũng trải qua một số thay đổi DSM IV (1994) vẫn

tiếp tục thu t ngữ chẩn đoaacuten với Rối loạn phaacutet triển lan tỏa trong đoacute coacute Rối

loạn tự kỷ (Autistic disorder) Rối loạn Rett (Rettlsquos disorder) Rối loạn tan ratilde thời

ấu thơ (Childhood disintegrative disorder) Rối loạn Asperger (Aspergerlsquos

disorder) Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng đặc hiệu (Pervasive developmental

disorder not otherwise specified) Cho đến nay DSM-IV-TR lagrave bảng phacircn loại bệnh

mới nhất vagrave hoagraven thiện nhất của Hiệp Hội Những Nhagrave Tacircm Thần M [93 tr59

Trong suốt quaacute tr nh phaacutet hiện vagrave nghiecircn cứu TTK ngagravey nay caacutec nhagrave KH

đatilde đưa ra caacutec tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten được khaacutei quaacutet trong hai bảng phacircn loại bệnh

quốc tế lagrave DSM IV vagrave ICD 10 Đacircy lagrave hai bảng phacircn loại bệnh t t coacute uy tiacuten nhất

vagraveo thời điểm hiện nay trecircn thế giới

Liecircn quan đến phương phaacutep trị liệu cho trẻ tự kỷ cũng coacute nhiều quan điểm

khaacutec nhau xuất phaacutet t học thuyết hagravenh vi của John Watson (1878-1958) Edward

Thorndike vagrave đặc biệt lagrave quan điểm hagravenh vi lời noacutei (Verbal behavior) của Burrhus

Frederic Skinner (1904-1990) Ivar Lovass đatilde b t đầu lagravem việc với trẻ tự kỷ ở

California vagraveo cuối những năm 50 của thế kỷ trước

Như một nhagrave phacircn tiacutech hagravenh vi ocircng t p trung vagraveo quan saacutet hagravenh vi vagrave tầm

quan trọng của mocirci trường chăm soacutec trong việc dạy tăng thecircm những hagravenh vi mới

ng liệt kecirc những hagravenh vi bất thường vagrave phaacutet triển ngocircn ngữ cho trẻ Mặc dugrave coacute cố

g ng rất lớn nhưng Lovaas chỉ đạt được kết quả giới hạn với những trẻ lớn tuổi trị

liệu trong khung cảnh bệnh viện Để kh c phục những cản trở t chứng tự kỷ ocircng

đatilde thay đổi chương tr nh theo ba hướng Hướng t p trung vagraveo dạy những trẻ nhỏ

hơn khoảng 2 đến 5 tuổi ng tin rằng trẻ nhỏ coacute khả năng thiacutech nghi tốt hơn vagrave coacute

khả năng hơn trong việc kh c phục những cản trở về sinh học Coacute thể tiến hagravenh trị

liệu hagravenh vi tại gia đ nh trẻ vagrave bố mẹ lagrave người hướng dẫn Chương tr nh được trị

liệu liecircn tục 40 giờ trong một tuần Năm 1987 Lovaas thocircng baacuteo khoảng 47 trong

nhoacutem trẻ thiacute nghiệm bằng phương phaacutep ABA (Apply Behavior Analysis) đatilde đạt

được triacute tuệ b nh thuờng [111 tr55 Phương phaacutep ABA được xem lagrave phương phaacutep

coacute giaacute trị trong điều chỉnh hagravenh vi (giảm những hagravenh vi khocircng mong muốn vagrave tăng

cường những hagravenh vi mong muốn) gi p trẻ nhanh học hỏi những hagravenh vi mới vagrave

tăng cường KNNT cho trẻ về thế giới thocircng qua chương tr nh huấn luyện Tuy

nhiecircn phương phaacutep ABA cũng coacute những hạn chế như chương tr nh huấn luyện

vẫn mang tiacutenh maacutey moacutec kiến thức trẻ học được iacutet coacute tiacutenh bền vững t p trung chủ

yếu về hagravenh vi vagrave nh n thức iacutet quan tacircm đến việc dạy x c cảm t nh cảm của trẻ

Cũng lagrave phương phaacutep can thiệp cho trẻ tự kỷ phương phaacutep TEACCH

(Treatment Education Autistic Children Communication Handicap) của Eric

Schopler (1927-2006) coacute xu hướng can thiệp nhẹ nhagraveng hơn đoacute lagrave tiến tr nh dạy

học coacute hệ thống Tại phiacutea b c bang Carolina M đatilde quyết định chọn TEACCH lagravem

chương tr nh chiacutenh thức cho caacutec trẻ em coacute những vấn đề về phaacutet triển đặc biệt

nhấn mạnh đến phaacutet triển nh n thức [111 tr43 Phương phaacutep nagravey gi p trẻ nhớ coacute

nghĩa tocircn trọng trẻ dạy theo khả năng của trẻ Hạn chế lagrave chương tr nh can thiệp

tiến triển ch m chạp vagrave những trẻ bị nặng khocircng chịu hợp taacutec th rất khoacute can thiệp

Trẻ tự kỷ thường coacute biểu hiện rối loạn cảm giaacutec (quaacute nhạy cảm hoặc thiếu

nhạy cảm) Chiacutenh v l do đoacute magrave Donna Williams (2000) đatilde quan tacircm đến trị liệu

giaacutec quan liecircn quan đến sự tiếp x c đặc biệt lagrave tiếp x c x c giaacutec Bằng phương

phaacutep nagravey trẻ bị chi phối thocircng qua caacutec kiacutech thiacutech tacircm triacute trẻ hướng ra becircn ngoagravei

thay v nằm yecircn trong tiacutenh tự kỷ ng cho rằng trẻ tự kỷ khocircng tiếp x c vagrave khocircng

noacutei chiacutenh lagrave để tự vệ Khaacutei niệm ―caacutei tocirci tan biến dugraveng để noacutei về trẻ tự kỷ khocircng

cograven kiecircn cố ẩn m nh trong caacutei tocirci nữa khi coacute sự tiếp x c [70 Ngagravey nay phương

phaacutep trecircn người ta gọi lagrave trị liệu cảm giaacutec (sensory therapy) đatilde t m ra được ch yếu

của caacutec phương phaacutep khaacutec khi chưa thực sự quan tacircm đến cảm giaacutec x c giaacutec của

trẻ tự kỷ một caacutech nghiecircm t c Nhưng hạn chế của noacute lagrave chỉ quan tacircm đến x c giaacutec

bỏ qua caacutec giaacutec quan khaacutec vagrave noacute chỉ lagrave một phương phaacutep bổ trợ chứ khocircng thể lagrave

một phương phaacutep độc l p [162

Can thiệp về giao tiếp hai taacutec giả Andy Bondy vagrave Lori Frost (2002) đatilde đưa

ra caacutech tiếp c n sử dụng tranh ảnh để hướng trẻ giao tiếp vagrave caacutech nagravey được gọi lagrave

phương phaacutep PECS (Picture Exchange Communication System) Đacircy lagrave một

phương phaacutep rất thực tế vagrave hấp dẫn trẻ tự kỷ cho hiệu quả cao trong giao tiếp vagrave

phaacutet triển nh n thức Hạn chế lagrave phương phaacutep khocircng coacute khả năng tiến hagravenh độc l p

magrave phải kết hợp với những phương phaacutep khaacutec [96 tr182186193360

Để gi p cho trẻ tự kỷ tăng khả năng mọi mặt nh n thứctaacutec giả Catherine

Maurice (1989) đatilde xacircy dưng một chương tr nh can thiệp gồm 101 bagravei với caacutec nội

dung dạy trẻ tự kỷ Caacutec hoạt động gi p trẻ b t chước giao tiếp m t v n động thocirc

v n động miệng hiểu caacutec bộ ph n cơ thể đồ v t xung quanh tranh ảnh chức năng

của đồ v t cảm x c t nh cảm acircm thanh t mocirci trường Nh n biết người thacircn v t sở

hữu caacutec hoạt động của con người magraveu s c h nh dạng chữ viết con số toaacuten học

caacutec t nh huống giao tiếp xatilde hội ngocircn ngữ chuẩn mực văn hoaacutehellip Đacircy lagrave tagravei liệu

được sử dụng khaacute phổ biến hiện nay trecircn thế giới cho việc cải thiện t nh trạng nh n

thức của trẻ tự kỷ Tuy nhiecircn hạn chế của tagravei liệu nagravey chỉ hướng về giaacuteo dục dạy d

thuần t y chưa đưa ra phương phaacutep can thiệp cụ thể [99 tr74-174]

Cũng với mục điacutech nacircng cao khả năng nh n thức cho trẻ tự kỷ hai taacutec giả lagrave

James W Partington vagrave Mark L Sundberg(1998) trong cuốn Đaacutenh giaacute cơ bản về

k năng học t p vagrave ngocircn ngữ ― đatilde đưa ra những tiecircu chiacute can thiệp như sau gi p trẻ

hợp taacutec lẫn nhau nghe hiểu phaacutet triển k năng hagravenh động ngocircn ngữ biết yecircu cầu

đối thoại khả năng vệ sinh tự phục vụ giao lưu nề nếp chuẩn mức văn hoaacute học

đọc học toaacuten chơi tacircp thểhellip Tagravei liệu nagravey được xem như tương đối hoagraven chỉnh

trong thời điểm hiện nay vi noacute coacute hai chức năng chiacutenh v a lagrave cocircng cụ để đo đạc

v a lagrave chương tr nh hướng dẫn trị liệu cho trẻ tự kỷ [112

Mặc dugrave coacute nhiều caacutech thức trị liệu khaacutec nhau nhưng trị liệu trẻ tự kỷ bằng

phương phaacutep tacircm l giaacuteo dục để nacircng cao nh n thức mọi mặt vẫn lagrave phương aacuten tối

ưu nhất T học thuyết về giaacutec quan caacutech đacircy 200 năm đến thuyết hagravenh vi vagrave

phương phaacutep giaacuteo dục đặc biệt như (T ng bước nhỏ một phương phaacutep PECS

phương phaacutep TEACCH phương phaacutep ABA phương phaacutep Floortimehellip) đều

hướng tới hoạt động trị liệu nacircng cao hiểu biết nh n thức cho trẻ tự kỷ V nh n

thức chiacutenh lagrave khacircu then chốt trong việc gi p đ trẻ hogravea nh p vagraveo cuộc sống xatilde hội

b nh thường

+ Caacutec hư ng ti p c n nghi n cứu tự kỷ ở iệt Nam

Việt Nam HCTK chỉ được quan tacircm khoảng 15 năm trở lại đacircy trước đoacute

chỉ được noacutei đến một caacutech l thuyết chưa thực sự đi sacircu nghiecircn cứu vagrave trị liệu Nơi

tiến hagravenh trị liệu vagrave quan tacircm đến trẻ tự kỷ đầu tiecircn lagrave trung tacircm N ndashT của cố baacutec sĩ

Nguyễn Kh c Viện Tại đacircy vagraveo những năm 90 của thế kỷ trước đatilde coacute nhiều cuộc

hội thảo liecircn quan đến hội chứng tự kỷ bước đầu tiến hagravenh trị liệu cho trẻ theo

phương phaacutep phacircn tiacutech tacircm l (Phacircn tacircm học) dưới sự truyền đạt kinh nghiệm của

caacutec baacutec sĩ tacircm thần vagrave caacutec nhagrave tacircm l trị liệu Phaacutep

Nghiecircn cứu vagrave trị liệu trẻ tự kỷ ở Việt Nam thực sự được phaacutet triển vagrave mở

rộng vagraveo những năm đầu của thế kỷ 21 Caacutec khoa tacircm thần của một số bệnh viện

trecircn toagraven quốc b t đầu coacute những baacuteo caacuteo vagrave nghiecircn cứu về TTK (đặc biệt ở Hagrave Nội

vagrave Thagravenh phố Hồ Chiacute Minh) Trẻ tự kỷ đatilde bước đầu được trị liệu bằng phương

phaacutep giaacuteo dục đặc biệt tại caacutec trung tacircm chăm soacutec vagrave giaacuteo dục trẻ khuyết t t ở caacutec

trường giaacuteo dục chuyecircn biệt của caacutec tỉnh vagrave thagravenh phố trecircn cả nước

Để phản aacutenh kịp thời t nh h nh HCTK ở Việt Nam caacutec phương tiện thocircng

tin đại ch ng như saacutech baacuteo tạp chiacute đagravei phaacutet thanh truyền h nh internethellip đatilde vagraveo

cuộc nhằm cung cấp những thocircng tin căn bản đến người dacircn

Với nhu cầu t m hiểu ngagravey cagraveng tăng của caacutec b c phụ huynh vagrave những nhagrave

chuyecircn mocircn một số cuốn saacutech bằng Tiếng Việt về TTK được xuất bản như Taacutec

phẩm ―TTK ndash Những thiecircn thần bất hạnh của taacutec giả Lecirc Khanh Nội dung cuốn

saacutech chỉ lagrave những kiến thức sơ đẳng về trẻ coacute HCTK thocircng qua sự tổng hợp một số

tagravei liệu trong nước vagrave nước ngoagravei

Cugraveng với taacutec giả trong nước một số taacutec giả người Việt sống ở nước ngoagravei

cũng quan tacircm đến cocircng việc nagravey TS V Nguyễn Tinh Vacircn Người Uacutec gốc Việt

viết 3 cuốn saacutech liecircn quan đến trẻ coacute HCTK lagrave ―Nuocirci con bị tự kỷ ―Để hiểu

chứng tự kỷ Tự kỷ vagrave trị liệulsquo Cả 3 cuốn saacutech do Nhoacutem Tương Trợ Phụ Huynh

Việt Nam Coacute Con Khuyết T t vagrave CPT Tại New South Wales Uacutec (The Vietnamese

Parent Support Group With Disabled Children in NSW) xuất bản Những cuốn saacutech

nagravey được đưa vagraveo caacutec thư viện toagraven nước Uacutec với mục điacutech cho cộng đồng người

Việt tại Uacutec đọc Cuốn ―Để hiểu chứng tự kỷ xuất bản năm 2002 [83 đề c p đến

caacutec vấn đề như thế nagraveo lagrave tự kỷ caacutec khiếm khuyết chiacutenh của căn bệnh nagravey gi p

chẩn đoaacuten bệnh ảnh hưởng của bệnh đến mối quan hệ trong gia đ nh phương phaacutep

chữa trịhellip Cuốn ―Nuocirci con bị tự kỷ xuất bản năm 2002 [82 t m hiểu về chứng tự

kỷ h trợ gia đ nh coacute con tự kỷ sự học hagravenh vagrave phaacutet triển của trẻ một số thocircng tin

về người tự kỷ trưởng thagravenh Cuốn ―Tự kỷ vagrave trị liệu xuất bản năm 2006 [85 taacutec

giả bagraven sacircu hơn về caacutec triệu chứng tự kỷ những ảnh hưởng của natildeo bộ caacutec phương

phaacutep cụ thể trong việc trị bệnh vagrave caacutech đối phoacute với t nh trạng tự kỷ của trẻ Đacircy

được coi lagrave những cuốn saacutech Tiếng Việt đầu tiecircn mocirc tả khaacute chi tiết về t nh trạng tự

kỷ ở trẻ em noacute đatilde gi p iacutech rất nhiều cho caacutec nhagrave chuyecircn mocircn cũng như caacutec b c phụ

huynh khi tiếp c n vấn đề nagravey Trecircn đacircy chỉ lagrave những cuốn saacutech magrave taacutec giả tổng

hợp được t những kiến thức ở nước ngoagravei chưa phải lagrave cocircng tr nh nghiecircn cứu KH

Cũng quan tacircm đến TTK GS Nguyễn Văn Thagravenh cocircng bố 3 cuốn saacutech ―Trẻ em tự

bế phương thức giaacuteo dục vagrave dạy d (2006) ―Nguy cơ tự kỷ t 0 đến 7 tuổi

(2006) ―Phaacutet huy quan hệ xatilde hội trong vấn đề giaacuteo dục trẻ em tự kỷ 2007 Ba

cuốn saacutech lagrave một chu i liecircn kết với nhau viết về quaacute tr nh chẩn đoaacuten phaacutet hiện

quan niệm nguyecircn nhacircn vagrave caacutech trị liệu HCTK

So với vấn đề rộng lớn vagrave nghiecircm trọng như HCTK th những cuốn saacutech

được viết bằng tiếng Việt ở trecircn vẫn cograven khiecircm tốn Tuy nhiecircn caacutec cuốn saacutech đatilde

cho thấy một caacutei nh n căn bản về TTK phần nagraveo gi p cho caacutec b c phụ huynh caacutec

nhagrave Tacircm l Y khoa Giaacuteo dục trong cocircng việc chăm soacutec định hướng phương phaacutep

trị liệu

Một số nghiecircn cứu

BSNguyễn Minh Tiến (2003) với đề tagravei ―Rối loạn tự kỷ ở trẻ em BSL

Quốc Mai Anh (2005) với đề tagravei ―Rối loạn tự kỷ ―Caacutech tiếp c n trẻ coacute rối loạn

phổ tự kỷ dựa trecircn cộng đồng tại Bệnh viện Nhi Đồng 1 do baacutec s Phạm Ngọc

Thanh Đơn vị Tacircm L BV Nhi Đồng 1 thực hiện ― T m hiểu một số yếu tố gia

đ nh vagrave hagravenh vi của TTK tại Khoa Tacircm thần Bệnh viện Nhi Trung Ương do baacutec s

Quaacutech Th y Minh vagrave caacutec cộng sự tại BV Nhi Trung Ương thực hiện ―Một số hoạt

động khaacutem vagrave trị liệu TTK tại Khoa tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 2 do Cử nhacircn

Tacircm l Ngocirc Xuacircn Điệp Khoa Tacircm l BV Nhi Đồng 2 thực hiện ―Thực trạng chẩn

đoaacuten TTK hiện nay do Vũ Thị Minh Hương vagrave Trần Văn Cocircng Trung tacircm chăm

soacutec vagrave giaacuteo dục trẻ khuyết t t Ph c Tuệ Hagrave Nội thực hiện ―Đaacutenh giaacute vagrave quản l

TTK tại mocirc h nh chăm soacutec sức khỏe tacircm thần cộng đồng ndash Phograveng khaacutem Tu Na do

TS Latilde Thị Bưởi Phograveng khaacutem Tu Na Hagrave Nội thực hiện ―Đặc điểm lacircm sagraveng của

rối loạn phổ tự kỷ tại Đơn vị Tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 1 do baacutec s Hoagraveng Vũ

Qu nh Trang vagrave Phạm Ngọc Thanh Tragrave BV Nhi Đồng 1 thực hiện ―HCTK chẩn

đoaacuten vagrave can thiệp do baacutec s Đ Th y Lan BV Tacircm thần ban ngagravey Mai Hương

Hagrave Nội ―Ứng dụng việc chăm soacutec tại nhagrave cho trẻ coacute rối loạn tự kỷ do Nguyễn Thị

Diệu Anh vagrave cộng sự tại Đơn vị Tacircm l BV Nhi Đồng 1 thực hiện ―Bước đầu

thực hiện giaacuteo dục hogravea nh p cho trẻ coacute hội chứng phổ tự kỷ tại Hagrave Nội do TS

Nguyễn Thị Hoagraveng Yến vagrave Ths Lương Thị Hồng Hạnh Khoa Giaacuteo dục đặc biệt

ĐH Sư phạm Hagrave Nội thực hiện ― Can thiệp sớm TTK do Trần Phương Dung

Khoa Giaacuteo dục đặc biệt Trường CĐSPMGTW3 thực hiệnhellip

Caacutec nghiecircn cứu trecircn mới chỉ d ng lại ở quy mocirc nhỏ đatilde phản aacutenh phần nagraveo

t nh h nh phaacutet triển của HCTK ở Việt Nam Hầu như phần can thiệp cograven nhiều hạn

chế Do đoacute vấn đề đặt ra cần coacute một cocircng tr nh nghiecircn cứu cocircng phu hơn sacircu hơn

phản aacutenh đầy đủ hơn trẻ coacute HCTK ở Việt Nam

Ngoagravei ra cograven coacute hai nhoacutem phụ huynh tại hai thagravenh phố lớn lagrave Hagrave Nội vagrave TP

Hồ Chiacute minh đatilde coacute những hoạt động rất hiệu quả Tại TP Hồ Chiacute Minh nhoacutem phụ

huynh đatilde sinh hoạt một thaacuteng một lần rất đều đặn trong khoảng 3 năm nay họ đatilde tổ

chức nhiều cuộc tọa đagravem chuyecircn mocircn rất hiệu quả bằng caacutech mời caacutec chuyecircn gia về

TTK t nước ngoagravei noacutei chuyện

Caacutec trung tacircm trecircn mới chỉ bước đầu nghiecircn cứu chữa trị vagrave chăm soacutec trẻ tự

kỷ magrave chưa thực sự coacute những cocircng tr nh nghiecircn cứu chuyecircn biệt Caacutec h nh thức

can thiệp chưa theo kịp t nh h nh V v y điều nagravey chưa thực sự đaacutep ứng nhu cầu

chăm chữa trẻ tự kỷ trong nhacircn dacircn Đề tagravei nghiecircn cứu nagravey goacutep phần đi sacircu nghiecircn

cứu nh n thức trẻ tự kỷ xaacutec định đặc điểm vagrave mức độ nh n thức caacutec sự v t hiện

tượng trong cuộc sống sinh hoạt b nh thường của trẻ tự kỷ

1 2) Caacutec nguyecircn nhacircn dẫn đến tự kỷ

T khi được phaacutet hiện bởi baacutec sĩ Leo Kanner năm 1943 đến nay khoa học

vẫn chưa xaacutec định chiacutenh xaacutec căn nguyecircn của chứng tự kỷ M i caacutech tiếp c n khaacutec

nhau đưa ra những giả thuyết khaacutec nhau về căn bệnh Trong số đoacute coacute caacutec giả

thuyết cấu tạo natildeo bất thường thiếu cacircn bằng về kiacutech thiacutech tố dị ứng di truyền

nhiễm độc thủy ngacircn thiếu sinh tố hở magraveng ruột căn nguyecircn tacircm l tổn thương

trong khi sinhhellip

Nguyecircn nhacircn tacircm lyacute

Lần đầu tiecircn mocirc tả về chứng tự kỷ Leo Kanner coacute xu hướng liecircn hệ giữa

bệnh tự kỷ với tacircm l khi cho rằng những trẻ tự kỷ coacute cha mẹ lagrave người coacute tr nh độ

triacute tuệ cao thocircng minh nhưng lại keacutem quan tacircm vagrave sống lạnh lugraveng với con caacutei Tiếp

theo quan điểm nagravey Bruno Bettleheim (1950 đến 1960) cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do

người mẹ bỏ mặc v người mẹ coacute học cao necircn thiecircn về ứng xử l triacute hơn lagrave t nh

cảm sống lạnh lugraveng khocircng yecircu con Do caacutech sống thờ ơ đoacute necircn những đứa con

phản ứng lại bằng caacutech khocircng muốn gần mẹ khocircng muốn ocircm hocircn mẹ khocircng

muốn nh n vagraveo m t mẹ vagrave khocircng noacutei đồng thời trẻ cũng ứng xử như v y với người

khaacutec (Cantwell Baker amp Rutter 1979 DeMyer Hingtgen amp Jackson

1981) (tr9 handbook of autism and pervasive developmental disorders) (Tr 42 The

students with autism vagrave Tr 59 Tự kỷ vagrave trị liệu) T tưởng đoacute Bruno Bettleheim

đatilde phổ biến rộng ratildei quan điểm cho rằng caacutec b c cha mẹ chiacutenh lagrave nguyecircn nhacircn chủ

yếu gacircy ra chứng tự kỷ Thu t ngữ ―Cha mẹ đaacuteng traacutech được ocircng sử dụng khi noacutei

đến triệu chứng tự kỷ ở trẻ em ng cograven cho biết khi đứa trẻ cograven m ngửa bagrave mẹ

chăm soacutec con trong tacircm trạng lo acircu bực bội hay v đứa trẻ hiểu sai hagravenh động hoặc

cảm giaacutec của mẹ cũng coacute thể noacute đaacutenh giaacute một caacutech chiacutenh xaacutec những t nh cảm tiecircu

cực của mẹ T đoacute đứa trẻ r t lui khocircng tiếp x c với mẹ vagrave thế giới hoặc lagrave t chối

t nh cảm lagravem mẹ của mẹ noacute Những b c cha mẹ đaacuteng traacutech cần phải được trị liệu

họ khocircng phugrave hợp trong vai trograve gi p đ khi trị liệu đứa trẻ(tr7 The source of

autism) (Tr 43 The students with autism)

Caacutec quan điểm của Bettleheim được xem xeacutet lại một caacutech nghiecircm t c sau

khi ocircng mất vagraveo năm 1990 Coacute iacutet nhất hai bagravei viết (Sutton 1996 Pollack1997) đatilde

cocircng khai phản đối quan điểm vagrave chỉ triacutech gay g t về l thuyết phương phaacutep của

ocircng (Tr 43 The students with autism)

Coacute cugraveng quan điểm với Bettleheim Margeret Mahler (1952) một nhagrave tacircm

thần nhi đatilde đưa ra khaacutei niệm chứng loạn tinh thần cộng sinh vagrave cho rằng trẻ tự kỷ

bị thất bại trong việc taacutech rời caacutei tocirci tacircm l t giả thuyết tương taacutec sớm quan hệ mẹ

con Bệnh xuất hiện trong hai năm đầu sau một thời k phaacutet triển b nh thường khi

trẻ phải t bỏ sự hogravea m nh mang tiacutenh chất cộng sinh với mẹ để trở thagravenh một caacute

nhacircn độc l p (httpnt-foundationcom)

Sau nagravey Fred R Volkmar and Ami klin (2007) nh n xeacutet Mahler một nhagrave

tacircm thần nhi đatilde đưa ra khaacutei niệm chứng loạn tinh thần cộng sinh

(Mahler 1952) cho rằng trẻ bị tự kỷ coacute vẻ bị thất bại trong việc taacutech rời

caacutei tocirci tacircm l t tương taacutec sớm quan hệ mẹ con Khaacutei niệm nagravey ngagravey nay

chỉ lagrave một kỷ niệm th vị hoagraven toagraven khocircng cograven nghĩa khoa học(tr9

handbook of autism and pervasive developmental disorders)

Cugraveng chung quan điểm nagravey những nhagrave tacircm l theo trường phaacutei phacircn tacircm lagrave

Meacute Laine Klein Frances Tustin vagrave Donald Meltzer l giải hội chứng tự kỷ do căn

nguyecircn tacircm l lagrave rối nhiễu chức năng tacircm triacute nguyecircn thủy của đứa trẻ vagrave rối loạn sự

phaacutet triển của ―caacutei bản ngatilde Mối quan hệ sớm mẹ con lagrave những thiếu hụt đầu tiecircn

dẫn đến caacutec cơ chế tự vệ đặc biệt nagravey Rank (1949) người lagravem việc trong khuocircn khổ

phacircn tacircm học đatilde đưa ra một loạt caacutec rối loạn chức năng trong tương taacutec của giai

đoạn đầu sau sinh ảnh hưởng đến giao tiếp xatilde hội của trẻ tự kỷ (tr9 handbook of

autism and pervasive developmental disorders) (wwwinformaworldcom) Dựa

trecircn những giả thuyết của caacutec nhagrave phacircn tacircm học Anh như MKlein vagrave của

DWinicott France Tustin cho rằng sự khaacutec biệt giữa ―caacutei tocirci vagrave khocircng phải lagrave

―tocirci trẻ tạo ra một ragraveo ch n thực sự dưới dạng vỏ cứng như mai rugravea để ngăn cản

m nh đến với caacutei ―khocircng tocirci ghecirc sợ cơ thể của trẻ trở necircn cứng đờ mất nhạy cảm

vagrave trốn traacutenh sự tiếp x c cơ thể với người khaacutec hoạt động huyễn tưởng ngh o nagraven

ch tacircm nhiều vagraveo khiacutea cạnh cơ thể hoạt động tư duy bị ức chế dạng tự kỷ nagravey

đoacuteng vai trograve quan trọng trong triệu chứng quaacute nhạy cảm với những kiacutech thiacutech ở caacutec

giaacutec quan vagrave với sự trầm cảm của người mẹ trẻ coacute những biểu hiện thoaacutei lugravei r t

vagraveo một thế giới huyễn tưởng khaacute phong ph nhưng t p trung vagraveo caacutec cảm giaacutec cơ

thể coacute sự lẫn lộn giữa trẻ với mẹ (httpnt-foundationcom

wwwinformaworldcom)

thocircng thường bởi những rối loạn tacircm thần (Wing 1976) Như v y Bleuler lagrave người

đầu tiecircn sử dụng thu t ngữ tự kỷ để mocirc tả một triệu chứng trong bệnh tacircm thần

phacircn liệt [111 tr49

HCTK thực sự được cocircng nh n vagraveo năm 1943 trong một bagravei baacuteo với nhan

đề ―Autism Disturbance of Effective Contract HCTK được mocirc tả một caacutech r

ragraveng vagrave khoa học bởi baacutec s tacircm thần người M lagrave Leo Kanner ng đatilde hiểu HCTK

theo một s c thaacutei khaacutec (khocircng giống Bleuler) Mocirc tả của ocircng như sau trẻ tự kỷ

thiếu quan hệ tiếp x c về mặt t nh cảm với người khaacutec caacutech chọn lựa

caacutec thoacutei quen hagraveng ngagravey rất giống nhau về tiacutenh tỉ mỉ vagrave tiacutenh k dị

khocircng coacute ngocircn ngữ hoặc ngocircn ngữ thể hiện sự bất thường r rệt rất

thiacutech xoay trograven caacutec đồ v t vagrave thao taacutec rất kheacuteo coacute khả năng cao trong

quan saacutet khocircng gian vagrave triacute nhớ ―như con vẹt khoacute khăn trong học t p ở

những lĩnh vực khaacutec nhau vẻ bề ngoagravei những trẻ nagravey xinh đẹp nhanh

nhẹn thocircng minh thiacutech độc thoại trong thế giới tự kỷ thất bại trong

việc hiểu hagravenh vi giả vờ vagrave hagravenh vi đoaacuten trước chỉ hiểu nghĩa đen của

cacircu noacutei thiacutech tiếng động vagrave v n động lặp đi lặp lại đơn điệu giới hạn đa

dạng caacutec hoạt động tự phaacutet (Lorna Wing 1998 vagrave Jack Cott 1999) Kanner

nhấn mạnh triệu chứng tự kỷ coacute thể phaacutet hiện được ngay khi trẻ ra đời hoặc trong

khoảng 30 thaacuteng đầu T những phaacutet hiện nagravey của Kanner KH y học đatilde đaacutenh dấu

một bước tiến mới trong việc chẩn đoaacuten một dạng bệnh tacircm triacute T mocirc tả nagravey sau

nagravey khaacutei niệm tự kỷ được mở rộng thagravenh khaacutei niệm Rối loạn tự kỷ rồi đến Phổ tự

kỷ Cocircng tr nh nghiecircn cứu của Kanner ban đầu iacutet được ch sau đoacute được phổ biến

nhanh choacuteng vagrave ngagravey nay lagrave trọng tacircm của nhiều cocircng tr nh nghiecircn cứu tại nhiều

nước trecircn thế giới (Wing 1989) [49 tr3-7] [105 tr7] [111 tr48]

Trong việc sử dụng khaacutei niệm tự kỷ (autism) đatilde xảy ra một vấn đề nhầm lẫn

trong y khoa Thu t ngữ tự kỷ được Engen Bleuler đưa ra nhằm mocirc tả triệu chứng

của những bệnh nhacircn bị tacircm thần phacircn liệt vagraveo năm 1919 vagrave sau đoacute Kanner lại sử

dụng chiacutenh thu t ngữ nagravey để mocirc tả HCTK vagrave đồng thời theo Bender(1946) do tiacutenh

trầm trọng của HCTK necircn đatilde khiến một số baacutec s trong những năm 1950 suy đoaacuten

HCTK ở trẻ em được h nh thagravenh t những rối loạn thần kinh ở giai đoạn đầu của trẻ

sơ sinh vagrave bệnh nagravey lagrave giai đoạn đầu của bệnh tacircm thần phacircn liệt Sự nhầm lẫn vẫn

cograven tồn tại trong quan điểm của một số baacutec s cho đến ngagravey nay khi nh n nh n về

HCTK [105 tr8] [111 tr49]

Cũng trong việc sử dụng thu t ngữ tự kỷ năm 1944 một baacutec s tacircm thần

người Aacuteo lagrave Hans Asperger (1906-1980) sử dụng thu t ngữ nagravey (autism) trong

khi mocirc tả những vấn đề xatilde hội trong nhoacutem trẻ trai magrave ocircng lagravem việc Một caacutech

hiển nhiecircn lagrave Asperger khocircng biết bagravei viết của Kanner cũng như việc sử dụng

thu t ngữ ―Tự kỷ của Kanner Ngagravey nay ch ng ta gọi bệnh nagravey lagrave hội chứng

Asperger Mocirc tả của Asperger khocircng được nh n nh n trong nhiều năm nhưng

gần đacircy đatilde được chấp nh n vagrave nh n được nhiều sự quan tacircm t xatilde hội Y học

chiacutenh thức đưa hội chứng Asperger vagraveo hai bảng phacircn loại bệnh manh tiacutenh

quốc tế lagrave DSM-IV vagrave ICD 10 Mocirc tả của Asperger như sau Ngocircn ngữ của trẻ

phaacutet triển b nh thường tuy nhiecircn trong caacutech diễn tả vagrave phaacutet acircm nhiều cung điệu lecircn

xuống khocircng thiacutech hợp với hoagraven cảnh Coacute những rối loạn trong caacutech sử dụng đại t

nhacircn xưng ngocirci thứ nhất ―con tocirci lẫn lộn với ngocirci thứ hai vagrave ba Vẫn coacute những

tiếp x c về mặt xatilde hội nhưng coacute xu hướng thiacutech cocirc đơn đơn độc Rối loạn đặc biệt

nhất trong hội chứng nagravey lagrave caacutech suy lu n rườm ragrave phức tạp khocircng thiacutech ứng với

những điều kiện hogravean cảnh xatilde hội Những người mang hội chứng coacute những sở

thiacutech đặc biệt về mặt k thu t vagrave toaacuten học đồng thời họ coacute khả năng nhớ tốt một

caacutech lạ thường [70 [105 tr8

Qua nghiecircn cứu Asperger thấy caacutec triệu chứng ở trẻ nagravey rất tinh tế vagrave khoacute

phaacutet hiện cha mẹ thường phaacutet hiện khi con họ được 3 tuổi Sau nagravey ocircng cho biết

triệu chứng Asperger khaacutec với hiện tượng tự kỷ magrave Kanner đatilde mocirc tả tuy nhiecircn ocircng

cũng đồng coacute nhiều điểm tương đồng Những đứa trẻ magrave Asperger miecircu tả coacute kĩ

năng ngocircn ngữ phaacutet triển cao hơn vagrave coacute triacute tuệ thocircng minh noacutei chung cao hơn Cocircng

việc của Asperger chưa được biết rộng ratildei đối với người noacutei tiếng Anh trecircn thế giới

(V cocircng tr nh của ocircng viết bằng tiếng Đức) Năm 1989 Uta Frith đatilde dịch một bagravei

baacuteo vagrave một bagravei phecirc b nh phacircn tiacutech của Asperger sang tiếng Anh Nghiecircn cứu của

Asperger chỉ thực sự được biết đến rộng ratildei khoảng 15 năm đến 20 năm trở lại đacircy

[49 tr3-7]

Cho đến thời điểm nagravey những mocirc tả của Leo Kanner vagrave Hans Asperger cơ

bản khocircng coacute g thay đổi Những mocirc tả của hai ocircng vẫn lagrave những điểm chiacutenh trong

bảng phacircn loại bệnh quốc tế ngagravey nay về rối loạn tự kỷ

Caacutec nhagrave KH ngagravey nay cho rằng trong rối loạn tự kỷ coacute nhiều dạng tự kỷ

khaacutec nhau Trong đoacute tự kỷ điển h nh vagrave trầm trọng thuộc về mocirc tả của Kanner hay

tự kỷ kiểu Kanner cograven tự kỷ nhẹ hoặc tự kỷ coacute khả năng triacute tuệ cao thuộc về mocirc tả

của Asperger hay tự kỷ kiểu Asperger vagrave được gọi lagrave hội chứng Asperger

Để đưa ra những định nghĩa cũng như những chẩn đoaacuten chiacutenh xaacutec cho

HCTK caacutec nhagrave KH phải mất nhiều th p niecircn tranh catildei nghiecircn cứu Tuy nhiecircn theo

Jack Scott những người bị tự kỷ lagrave một dạng khocircng thể taacutech biệt với những dạng

bất thường về triacute tuệ vagrave thường bị xếp vagraveo nhoacutem của những thằng ngốc vagrave

những người điecircn trong nhiều thế kỷ [111 tr42]

V tiacutenh chưa r ragraveng đoacute necircn trong những th p niecircn nửa cuối của thế kỷ 20

nhiều cuộc tranh catildei đatilde diễn ra xung quanh việc định nghĩa HCTK v ngagravey cagraveng coacute

nhiều mocirc tả gần giống mocirc tả của Kanner vagrave Asperger nhưng lại khocircng điển h nh

với hai hội chứng nagravey Trước t nh trạng nagravey Lorna Wing vagrave Judith Gould (1979) đatilde

tiến hagravenh một cuộc nghiecircn cứu nhằm khảo saacutet tất cả trẻ nhỏ dưới 15 tuổi tại một

khu vực ở London coacute bất k chứng t t nagraveo về thề chất vagrave học t p cũng như coacute

những hagravenh vi khaacutec thường t nặng tới nhẹ Sau nghiecircn cứu hai bagrave đưa ra kết lu n

như sau Thứ nhất Caacutec hội chứng Kanner vagrave Asperger thuộc về nhoacutem nhỏ nằm

trong một datildey caacutec dạng rối loạn gacircy ảnh hưởng xấu tới quan hệ tương taacutec vagrave giao

tiếp xatilde hội Thứ hai caacutec rối loạn nagravey coacute thể coacute ở caacutec trẻ với bất k mức độ thocircng

minh nagraveo Thứ ba caacutec rối nhiễu nagravey g n với những vấn đề thể chất nagraveo đoacute hoặc với

khuyết t t khaacutec về phaacutet triển [49 tr14 Khảo saacutet nagravey của Lorna Wing cho thấy tự

kỷ kiểu Kanner lagrave một dạng trong nhoacutem nhiều rối loạn tương tự Như v y lagrave ngoagravei

hai rối loạn được xem lagrave điển h nh trecircn cograven coacute những rối loạn khaacutec với những đặc

điểm tiacutenh chất vagrave mức độ triacute tuệ khaacutec nhau T đacircy Lorna Wing đưa ra khaacutei niệm

Phổ Tự kỷ (Autism spectrum disorder ) để khaacutei quaacutet hiện tượng phức tạp nagravey

Về mặt y khoa những thay đổi quan niệm về HCTK coacute thể nh n thấy trong

lịch sử của hai hệ thống phacircn loại bệnh quốc tế Lagrave ICD vagrave DSM của tổ chức y tế

thế giới vagrave Hiệp hội những nhagrave Tacircm thần M

Lần xuất bản đầu tiecircn của hệ thống ICD khocircng noacutei tới hiện tượng tự kỷ khi

taacutei bản lần thứ taacutem (1967) cũng chỉ coi hiện tượng tự kỷ ở trẻ em lagrave một dạng tacircm

thần phacircn liệt Đến khi taacutei bản lần thứ chiacuten (1978) đatilde đặt chứng tự kỷ vagraveo trong

mục ―loạn tacircm trẻ em Tổ chức y tế thế giới chiacutenh thức th a nh n tự kỷ ở trẻ em

nằm trong phacircn loại bệnh tacircm thần nhi (ICD-9) trong đoacute bao gồm caacutec bệnh tacircm

thần đặc hiệu vagrave bệnh tacircm thần khocircng đặc hiệu Năm 1992 ICD -10 hoagraven thiện

hơn trong phacircn loại HCTK caacutec tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten r ragraveng vagrave chi tiết hơn

Trong rối loạn phaacutet triển lan tỏa (PDD) gồm những hội chứng sau Tiacutenh tự kỷ ở trẻ

em (F840) Tự kỷ khocircng điển h nh (F841) Hội chứng Rett (F842) Rối loạn lan

tỏa tan ratilde khaacutec ở trẻ em (F843) Rối loạn tăng hoạt động kết hợp với ch m phaacutet

triển tacircm thần vagrave caacutec động taacutec định h nh (F844) Hội chứng Asperger (F845) Rối

loạn phaacutet triển lan tỏa khaacutec (F848) Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng đặc hiệu

(F849) [90 tr227-229 Cũng trải qua một số thay đổi DSM IV (1994) vẫn

tiếp tục thu t ngữ chẩn đoaacuten với Rối loạn phaacutet triển lan tỏa trong đoacute coacute Rối

loạn tự kỷ (Autistic disorder) Rối loạn Rett (Rettlsquos disorder) Rối loạn tan ratilde thời

ấu thơ (Childhood disintegrative disorder) Rối loạn Asperger (Aspergerlsquos

disorder) Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng đặc hiệu (Pervasive developmental

disorder not otherwise specified) Cho đến nay DSM-IV-TR lagrave bảng phacircn loại bệnh

mới nhất vagrave hoagraven thiện nhất của Hiệp Hội Những Nhagrave Tacircm Thần M [93 tr59

Trong suốt quaacute tr nh phaacutet hiện vagrave nghiecircn cứu TTK ngagravey nay caacutec nhagrave KH

đatilde đưa ra caacutec tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten được khaacutei quaacutet trong hai bảng phacircn loại bệnh

quốc tế lagrave DSM IV vagrave ICD 10 Đacircy lagrave hai bảng phacircn loại bệnh t t coacute uy tiacuten nhất

vagraveo thời điểm hiện nay trecircn thế giới

Liecircn quan đến phương phaacutep trị liệu cho trẻ tự kỷ cũng coacute nhiều quan điểm

khaacutec nhau xuất phaacutet t học thuyết hagravenh vi của John Watson (1878-1958) Edward

Thorndike vagrave đặc biệt lagrave quan điểm hagravenh vi lời noacutei (Verbal behavior) của Burrhus

Frederic Skinner (1904-1990) Ivar Lovass đatilde b t đầu lagravem việc với trẻ tự kỷ ở

California vagraveo cuối những năm 50 của thế kỷ trước

Như một nhagrave phacircn tiacutech hagravenh vi ocircng t p trung vagraveo quan saacutet hagravenh vi vagrave tầm

quan trọng của mocirci trường chăm soacutec trong việc dạy tăng thecircm những hagravenh vi mới

ng liệt kecirc những hagravenh vi bất thường vagrave phaacutet triển ngocircn ngữ cho trẻ Mặc dugrave coacute cố

g ng rất lớn nhưng Lovaas chỉ đạt được kết quả giới hạn với những trẻ lớn tuổi trị

liệu trong khung cảnh bệnh viện Để kh c phục những cản trở t chứng tự kỷ ocircng

đatilde thay đổi chương tr nh theo ba hướng Hướng t p trung vagraveo dạy những trẻ nhỏ

hơn khoảng 2 đến 5 tuổi ng tin rằng trẻ nhỏ coacute khả năng thiacutech nghi tốt hơn vagrave coacute

khả năng hơn trong việc kh c phục những cản trở về sinh học Coacute thể tiến hagravenh trị

liệu hagravenh vi tại gia đ nh trẻ vagrave bố mẹ lagrave người hướng dẫn Chương tr nh được trị

liệu liecircn tục 40 giờ trong một tuần Năm 1987 Lovaas thocircng baacuteo khoảng 47 trong

nhoacutem trẻ thiacute nghiệm bằng phương phaacutep ABA (Apply Behavior Analysis) đatilde đạt

được triacute tuệ b nh thuờng [111 tr55 Phương phaacutep ABA được xem lagrave phương phaacutep

coacute giaacute trị trong điều chỉnh hagravenh vi (giảm những hagravenh vi khocircng mong muốn vagrave tăng

cường những hagravenh vi mong muốn) gi p trẻ nhanh học hỏi những hagravenh vi mới vagrave

tăng cường KNNT cho trẻ về thế giới thocircng qua chương tr nh huấn luyện Tuy

nhiecircn phương phaacutep ABA cũng coacute những hạn chế như chương tr nh huấn luyện

vẫn mang tiacutenh maacutey moacutec kiến thức trẻ học được iacutet coacute tiacutenh bền vững t p trung chủ

yếu về hagravenh vi vagrave nh n thức iacutet quan tacircm đến việc dạy x c cảm t nh cảm của trẻ

Cũng lagrave phương phaacutep can thiệp cho trẻ tự kỷ phương phaacutep TEACCH

(Treatment Education Autistic Children Communication Handicap) của Eric

Schopler (1927-2006) coacute xu hướng can thiệp nhẹ nhagraveng hơn đoacute lagrave tiến tr nh dạy

học coacute hệ thống Tại phiacutea b c bang Carolina M đatilde quyết định chọn TEACCH lagravem

chương tr nh chiacutenh thức cho caacutec trẻ em coacute những vấn đề về phaacutet triển đặc biệt

nhấn mạnh đến phaacutet triển nh n thức [111 tr43 Phương phaacutep nagravey gi p trẻ nhớ coacute

nghĩa tocircn trọng trẻ dạy theo khả năng của trẻ Hạn chế lagrave chương tr nh can thiệp

tiến triển ch m chạp vagrave những trẻ bị nặng khocircng chịu hợp taacutec th rất khoacute can thiệp

Trẻ tự kỷ thường coacute biểu hiện rối loạn cảm giaacutec (quaacute nhạy cảm hoặc thiếu

nhạy cảm) Chiacutenh v l do đoacute magrave Donna Williams (2000) đatilde quan tacircm đến trị liệu

giaacutec quan liecircn quan đến sự tiếp x c đặc biệt lagrave tiếp x c x c giaacutec Bằng phương

phaacutep nagravey trẻ bị chi phối thocircng qua caacutec kiacutech thiacutech tacircm triacute trẻ hướng ra becircn ngoagravei

thay v nằm yecircn trong tiacutenh tự kỷ ng cho rằng trẻ tự kỷ khocircng tiếp x c vagrave khocircng

noacutei chiacutenh lagrave để tự vệ Khaacutei niệm ―caacutei tocirci tan biến dugraveng để noacutei về trẻ tự kỷ khocircng

cograven kiecircn cố ẩn m nh trong caacutei tocirci nữa khi coacute sự tiếp x c [70 Ngagravey nay phương

phaacutep trecircn người ta gọi lagrave trị liệu cảm giaacutec (sensory therapy) đatilde t m ra được ch yếu

của caacutec phương phaacutep khaacutec khi chưa thực sự quan tacircm đến cảm giaacutec x c giaacutec của

trẻ tự kỷ một caacutech nghiecircm t c Nhưng hạn chế của noacute lagrave chỉ quan tacircm đến x c giaacutec

bỏ qua caacutec giaacutec quan khaacutec vagrave noacute chỉ lagrave một phương phaacutep bổ trợ chứ khocircng thể lagrave

một phương phaacutep độc l p [162

Can thiệp về giao tiếp hai taacutec giả Andy Bondy vagrave Lori Frost (2002) đatilde đưa

ra caacutech tiếp c n sử dụng tranh ảnh để hướng trẻ giao tiếp vagrave caacutech nagravey được gọi lagrave

phương phaacutep PECS (Picture Exchange Communication System) Đacircy lagrave một

phương phaacutep rất thực tế vagrave hấp dẫn trẻ tự kỷ cho hiệu quả cao trong giao tiếp vagrave

phaacutet triển nh n thức Hạn chế lagrave phương phaacutep khocircng coacute khả năng tiến hagravenh độc l p

magrave phải kết hợp với những phương phaacutep khaacutec [96 tr182186193360

Để gi p cho trẻ tự kỷ tăng khả năng mọi mặt nh n thứctaacutec giả Catherine

Maurice (1989) đatilde xacircy dưng một chương tr nh can thiệp gồm 101 bagravei với caacutec nội

dung dạy trẻ tự kỷ Caacutec hoạt động gi p trẻ b t chước giao tiếp m t v n động thocirc

v n động miệng hiểu caacutec bộ ph n cơ thể đồ v t xung quanh tranh ảnh chức năng

của đồ v t cảm x c t nh cảm acircm thanh t mocirci trường Nh n biết người thacircn v t sở

hữu caacutec hoạt động của con người magraveu s c h nh dạng chữ viết con số toaacuten học

caacutec t nh huống giao tiếp xatilde hội ngocircn ngữ chuẩn mực văn hoaacutehellip Đacircy lagrave tagravei liệu

được sử dụng khaacute phổ biến hiện nay trecircn thế giới cho việc cải thiện t nh trạng nh n

thức của trẻ tự kỷ Tuy nhiecircn hạn chế của tagravei liệu nagravey chỉ hướng về giaacuteo dục dạy d

thuần t y chưa đưa ra phương phaacutep can thiệp cụ thể [99 tr74-174]

Cũng với mục điacutech nacircng cao khả năng nh n thức cho trẻ tự kỷ hai taacutec giả lagrave

James W Partington vagrave Mark L Sundberg(1998) trong cuốn Đaacutenh giaacute cơ bản về

k năng học t p vagrave ngocircn ngữ ― đatilde đưa ra những tiecircu chiacute can thiệp như sau gi p trẻ

hợp taacutec lẫn nhau nghe hiểu phaacutet triển k năng hagravenh động ngocircn ngữ biết yecircu cầu

đối thoại khả năng vệ sinh tự phục vụ giao lưu nề nếp chuẩn mức văn hoaacute học

đọc học toaacuten chơi tacircp thểhellip Tagravei liệu nagravey được xem như tương đối hoagraven chỉnh

trong thời điểm hiện nay vi noacute coacute hai chức năng chiacutenh v a lagrave cocircng cụ để đo đạc

v a lagrave chương tr nh hướng dẫn trị liệu cho trẻ tự kỷ [112

Mặc dugrave coacute nhiều caacutech thức trị liệu khaacutec nhau nhưng trị liệu trẻ tự kỷ bằng

phương phaacutep tacircm l giaacuteo dục để nacircng cao nh n thức mọi mặt vẫn lagrave phương aacuten tối

ưu nhất T học thuyết về giaacutec quan caacutech đacircy 200 năm đến thuyết hagravenh vi vagrave

phương phaacutep giaacuteo dục đặc biệt như (T ng bước nhỏ một phương phaacutep PECS

phương phaacutep TEACCH phương phaacutep ABA phương phaacutep Floortimehellip) đều

hướng tới hoạt động trị liệu nacircng cao hiểu biết nh n thức cho trẻ tự kỷ V nh n

thức chiacutenh lagrave khacircu then chốt trong việc gi p đ trẻ hogravea nh p vagraveo cuộc sống xatilde hội

b nh thường

+ Caacutec hư ng ti p c n nghi n cứu tự kỷ ở iệt Nam

Việt Nam HCTK chỉ được quan tacircm khoảng 15 năm trở lại đacircy trước đoacute

chỉ được noacutei đến một caacutech l thuyết chưa thực sự đi sacircu nghiecircn cứu vagrave trị liệu Nơi

tiến hagravenh trị liệu vagrave quan tacircm đến trẻ tự kỷ đầu tiecircn lagrave trung tacircm N ndashT của cố baacutec sĩ

Nguyễn Kh c Viện Tại đacircy vagraveo những năm 90 của thế kỷ trước đatilde coacute nhiều cuộc

hội thảo liecircn quan đến hội chứng tự kỷ bước đầu tiến hagravenh trị liệu cho trẻ theo

phương phaacutep phacircn tiacutech tacircm l (Phacircn tacircm học) dưới sự truyền đạt kinh nghiệm của

caacutec baacutec sĩ tacircm thần vagrave caacutec nhagrave tacircm l trị liệu Phaacutep

Nghiecircn cứu vagrave trị liệu trẻ tự kỷ ở Việt Nam thực sự được phaacutet triển vagrave mở

rộng vagraveo những năm đầu của thế kỷ 21 Caacutec khoa tacircm thần của một số bệnh viện

trecircn toagraven quốc b t đầu coacute những baacuteo caacuteo vagrave nghiecircn cứu về TTK (đặc biệt ở Hagrave Nội

vagrave Thagravenh phố Hồ Chiacute Minh) Trẻ tự kỷ đatilde bước đầu được trị liệu bằng phương

phaacutep giaacuteo dục đặc biệt tại caacutec trung tacircm chăm soacutec vagrave giaacuteo dục trẻ khuyết t t ở caacutec

trường giaacuteo dục chuyecircn biệt của caacutec tỉnh vagrave thagravenh phố trecircn cả nước

Để phản aacutenh kịp thời t nh h nh HCTK ở Việt Nam caacutec phương tiện thocircng

tin đại ch ng như saacutech baacuteo tạp chiacute đagravei phaacutet thanh truyền h nh internethellip đatilde vagraveo

cuộc nhằm cung cấp những thocircng tin căn bản đến người dacircn

Với nhu cầu t m hiểu ngagravey cagraveng tăng của caacutec b c phụ huynh vagrave những nhagrave

chuyecircn mocircn một số cuốn saacutech bằng Tiếng Việt về TTK được xuất bản như Taacutec

phẩm ―TTK ndash Những thiecircn thần bất hạnh của taacutec giả Lecirc Khanh Nội dung cuốn

saacutech chỉ lagrave những kiến thức sơ đẳng về trẻ coacute HCTK thocircng qua sự tổng hợp một số

tagravei liệu trong nước vagrave nước ngoagravei

Cugraveng với taacutec giả trong nước một số taacutec giả người Việt sống ở nước ngoagravei

cũng quan tacircm đến cocircng việc nagravey TS V Nguyễn Tinh Vacircn Người Uacutec gốc Việt

viết 3 cuốn saacutech liecircn quan đến trẻ coacute HCTK lagrave ―Nuocirci con bị tự kỷ ―Để hiểu

chứng tự kỷ Tự kỷ vagrave trị liệulsquo Cả 3 cuốn saacutech do Nhoacutem Tương Trợ Phụ Huynh

Việt Nam Coacute Con Khuyết T t vagrave CPT Tại New South Wales Uacutec (The Vietnamese

Parent Support Group With Disabled Children in NSW) xuất bản Những cuốn saacutech

nagravey được đưa vagraveo caacutec thư viện toagraven nước Uacutec với mục điacutech cho cộng đồng người

Việt tại Uacutec đọc Cuốn ―Để hiểu chứng tự kỷ xuất bản năm 2002 [83 đề c p đến

caacutec vấn đề như thế nagraveo lagrave tự kỷ caacutec khiếm khuyết chiacutenh của căn bệnh nagravey gi p

chẩn đoaacuten bệnh ảnh hưởng của bệnh đến mối quan hệ trong gia đ nh phương phaacutep

chữa trịhellip Cuốn ―Nuocirci con bị tự kỷ xuất bản năm 2002 [82 t m hiểu về chứng tự

kỷ h trợ gia đ nh coacute con tự kỷ sự học hagravenh vagrave phaacutet triển của trẻ một số thocircng tin

về người tự kỷ trưởng thagravenh Cuốn ―Tự kỷ vagrave trị liệu xuất bản năm 2006 [85 taacutec

giả bagraven sacircu hơn về caacutec triệu chứng tự kỷ những ảnh hưởng của natildeo bộ caacutec phương

phaacutep cụ thể trong việc trị bệnh vagrave caacutech đối phoacute với t nh trạng tự kỷ của trẻ Đacircy

được coi lagrave những cuốn saacutech Tiếng Việt đầu tiecircn mocirc tả khaacute chi tiết về t nh trạng tự

kỷ ở trẻ em noacute đatilde gi p iacutech rất nhiều cho caacutec nhagrave chuyecircn mocircn cũng như caacutec b c phụ

huynh khi tiếp c n vấn đề nagravey Trecircn đacircy chỉ lagrave những cuốn saacutech magrave taacutec giả tổng

hợp được t những kiến thức ở nước ngoagravei chưa phải lagrave cocircng tr nh nghiecircn cứu KH

Cũng quan tacircm đến TTK GS Nguyễn Văn Thagravenh cocircng bố 3 cuốn saacutech ―Trẻ em tự

bế phương thức giaacuteo dục vagrave dạy d (2006) ―Nguy cơ tự kỷ t 0 đến 7 tuổi

(2006) ―Phaacutet huy quan hệ xatilde hội trong vấn đề giaacuteo dục trẻ em tự kỷ 2007 Ba

cuốn saacutech lagrave một chu i liecircn kết với nhau viết về quaacute tr nh chẩn đoaacuten phaacutet hiện

quan niệm nguyecircn nhacircn vagrave caacutech trị liệu HCTK

So với vấn đề rộng lớn vagrave nghiecircm trọng như HCTK th những cuốn saacutech

được viết bằng tiếng Việt ở trecircn vẫn cograven khiecircm tốn Tuy nhiecircn caacutec cuốn saacutech đatilde

cho thấy một caacutei nh n căn bản về TTK phần nagraveo gi p cho caacutec b c phụ huynh caacutec

nhagrave Tacircm l Y khoa Giaacuteo dục trong cocircng việc chăm soacutec định hướng phương phaacutep

trị liệu

Một số nghiecircn cứu

BSNguyễn Minh Tiến (2003) với đề tagravei ―Rối loạn tự kỷ ở trẻ em BSL

Quốc Mai Anh (2005) với đề tagravei ―Rối loạn tự kỷ ―Caacutech tiếp c n trẻ coacute rối loạn

phổ tự kỷ dựa trecircn cộng đồng tại Bệnh viện Nhi Đồng 1 do baacutec s Phạm Ngọc

Thanh Đơn vị Tacircm L BV Nhi Đồng 1 thực hiện ― T m hiểu một số yếu tố gia

đ nh vagrave hagravenh vi của TTK tại Khoa Tacircm thần Bệnh viện Nhi Trung Ương do baacutec s

Quaacutech Th y Minh vagrave caacutec cộng sự tại BV Nhi Trung Ương thực hiện ―Một số hoạt

động khaacutem vagrave trị liệu TTK tại Khoa tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 2 do Cử nhacircn

Tacircm l Ngocirc Xuacircn Điệp Khoa Tacircm l BV Nhi Đồng 2 thực hiện ―Thực trạng chẩn

đoaacuten TTK hiện nay do Vũ Thị Minh Hương vagrave Trần Văn Cocircng Trung tacircm chăm

soacutec vagrave giaacuteo dục trẻ khuyết t t Ph c Tuệ Hagrave Nội thực hiện ―Đaacutenh giaacute vagrave quản l

TTK tại mocirc h nh chăm soacutec sức khỏe tacircm thần cộng đồng ndash Phograveng khaacutem Tu Na do

TS Latilde Thị Bưởi Phograveng khaacutem Tu Na Hagrave Nội thực hiện ―Đặc điểm lacircm sagraveng của

rối loạn phổ tự kỷ tại Đơn vị Tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 1 do baacutec s Hoagraveng Vũ

Qu nh Trang vagrave Phạm Ngọc Thanh Tragrave BV Nhi Đồng 1 thực hiện ―HCTK chẩn

đoaacuten vagrave can thiệp do baacutec s Đ Th y Lan BV Tacircm thần ban ngagravey Mai Hương

Hagrave Nội ―Ứng dụng việc chăm soacutec tại nhagrave cho trẻ coacute rối loạn tự kỷ do Nguyễn Thị

Diệu Anh vagrave cộng sự tại Đơn vị Tacircm l BV Nhi Đồng 1 thực hiện ―Bước đầu

thực hiện giaacuteo dục hogravea nh p cho trẻ coacute hội chứng phổ tự kỷ tại Hagrave Nội do TS

Nguyễn Thị Hoagraveng Yến vagrave Ths Lương Thị Hồng Hạnh Khoa Giaacuteo dục đặc biệt

ĐH Sư phạm Hagrave Nội thực hiện ― Can thiệp sớm TTK do Trần Phương Dung

Khoa Giaacuteo dục đặc biệt Trường CĐSPMGTW3 thực hiệnhellip

Caacutec nghiecircn cứu trecircn mới chỉ d ng lại ở quy mocirc nhỏ đatilde phản aacutenh phần nagraveo

t nh h nh phaacutet triển của HCTK ở Việt Nam Hầu như phần can thiệp cograven nhiều hạn

chế Do đoacute vấn đề đặt ra cần coacute một cocircng tr nh nghiecircn cứu cocircng phu hơn sacircu hơn

phản aacutenh đầy đủ hơn trẻ coacute HCTK ở Việt Nam

Ngoagravei ra cograven coacute hai nhoacutem phụ huynh tại hai thagravenh phố lớn lagrave Hagrave Nội vagrave TP

Hồ Chiacute minh đatilde coacute những hoạt động rất hiệu quả Tại TP Hồ Chiacute Minh nhoacutem phụ

huynh đatilde sinh hoạt một thaacuteng một lần rất đều đặn trong khoảng 3 năm nay họ đatilde tổ

chức nhiều cuộc tọa đagravem chuyecircn mocircn rất hiệu quả bằng caacutech mời caacutec chuyecircn gia về

TTK t nước ngoagravei noacutei chuyện

Caacutec trung tacircm trecircn mới chỉ bước đầu nghiecircn cứu chữa trị vagrave chăm soacutec trẻ tự

kỷ magrave chưa thực sự coacute những cocircng tr nh nghiecircn cứu chuyecircn biệt Caacutec h nh thức

can thiệp chưa theo kịp t nh h nh V v y điều nagravey chưa thực sự đaacutep ứng nhu cầu

chăm chữa trẻ tự kỷ trong nhacircn dacircn Đề tagravei nghiecircn cứu nagravey goacutep phần đi sacircu nghiecircn

cứu nh n thức trẻ tự kỷ xaacutec định đặc điểm vagrave mức độ nh n thức caacutec sự v t hiện

tượng trong cuộc sống sinh hoạt b nh thường của trẻ tự kỷ

1 2) Caacutec nguyecircn nhacircn dẫn đến tự kỷ

T khi được phaacutet hiện bởi baacutec sĩ Leo Kanner năm 1943 đến nay khoa học

vẫn chưa xaacutec định chiacutenh xaacutec căn nguyecircn của chứng tự kỷ M i caacutech tiếp c n khaacutec

nhau đưa ra những giả thuyết khaacutec nhau về căn bệnh Trong số đoacute coacute caacutec giả

thuyết cấu tạo natildeo bất thường thiếu cacircn bằng về kiacutech thiacutech tố dị ứng di truyền

nhiễm độc thủy ngacircn thiếu sinh tố hở magraveng ruột căn nguyecircn tacircm l tổn thương

trong khi sinhhellip

Nguyecircn nhacircn tacircm lyacute

Lần đầu tiecircn mocirc tả về chứng tự kỷ Leo Kanner coacute xu hướng liecircn hệ giữa

bệnh tự kỷ với tacircm l khi cho rằng những trẻ tự kỷ coacute cha mẹ lagrave người coacute tr nh độ

triacute tuệ cao thocircng minh nhưng lại keacutem quan tacircm vagrave sống lạnh lugraveng với con caacutei Tiếp

theo quan điểm nagravey Bruno Bettleheim (1950 đến 1960) cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do

người mẹ bỏ mặc v người mẹ coacute học cao necircn thiecircn về ứng xử l triacute hơn lagrave t nh

cảm sống lạnh lugraveng khocircng yecircu con Do caacutech sống thờ ơ đoacute necircn những đứa con

phản ứng lại bằng caacutech khocircng muốn gần mẹ khocircng muốn ocircm hocircn mẹ khocircng

muốn nh n vagraveo m t mẹ vagrave khocircng noacutei đồng thời trẻ cũng ứng xử như v y với người

khaacutec (Cantwell Baker amp Rutter 1979 DeMyer Hingtgen amp Jackson

1981) (tr9 handbook of autism and pervasive developmental disorders) (Tr 42 The

students with autism vagrave Tr 59 Tự kỷ vagrave trị liệu) T tưởng đoacute Bruno Bettleheim

đatilde phổ biến rộng ratildei quan điểm cho rằng caacutec b c cha mẹ chiacutenh lagrave nguyecircn nhacircn chủ

yếu gacircy ra chứng tự kỷ Thu t ngữ ―Cha mẹ đaacuteng traacutech được ocircng sử dụng khi noacutei

đến triệu chứng tự kỷ ở trẻ em ng cograven cho biết khi đứa trẻ cograven m ngửa bagrave mẹ

chăm soacutec con trong tacircm trạng lo acircu bực bội hay v đứa trẻ hiểu sai hagravenh động hoặc

cảm giaacutec của mẹ cũng coacute thể noacute đaacutenh giaacute một caacutech chiacutenh xaacutec những t nh cảm tiecircu

cực của mẹ T đoacute đứa trẻ r t lui khocircng tiếp x c với mẹ vagrave thế giới hoặc lagrave t chối

t nh cảm lagravem mẹ của mẹ noacute Những b c cha mẹ đaacuteng traacutech cần phải được trị liệu

họ khocircng phugrave hợp trong vai trograve gi p đ khi trị liệu đứa trẻ(tr7 The source of

autism) (Tr 43 The students with autism)

Caacutec quan điểm của Bettleheim được xem xeacutet lại một caacutech nghiecircm t c sau

khi ocircng mất vagraveo năm 1990 Coacute iacutet nhất hai bagravei viết (Sutton 1996 Pollack1997) đatilde

cocircng khai phản đối quan điểm vagrave chỉ triacutech gay g t về l thuyết phương phaacutep của

ocircng (Tr 43 The students with autism)

Coacute cugraveng quan điểm với Bettleheim Margeret Mahler (1952) một nhagrave tacircm

thần nhi đatilde đưa ra khaacutei niệm chứng loạn tinh thần cộng sinh vagrave cho rằng trẻ tự kỷ

bị thất bại trong việc taacutech rời caacutei tocirci tacircm l t giả thuyết tương taacutec sớm quan hệ mẹ

con Bệnh xuất hiện trong hai năm đầu sau một thời k phaacutet triển b nh thường khi

trẻ phải t bỏ sự hogravea m nh mang tiacutenh chất cộng sinh với mẹ để trở thagravenh một caacute

nhacircn độc l p (httpnt-foundationcom)

Sau nagravey Fred R Volkmar and Ami klin (2007) nh n xeacutet Mahler một nhagrave

tacircm thần nhi đatilde đưa ra khaacutei niệm chứng loạn tinh thần cộng sinh

(Mahler 1952) cho rằng trẻ bị tự kỷ coacute vẻ bị thất bại trong việc taacutech rời

caacutei tocirci tacircm l t tương taacutec sớm quan hệ mẹ con Khaacutei niệm nagravey ngagravey nay

chỉ lagrave một kỷ niệm th vị hoagraven toagraven khocircng cograven nghĩa khoa học(tr9

handbook of autism and pervasive developmental disorders)

Cugraveng chung quan điểm nagravey những nhagrave tacircm l theo trường phaacutei phacircn tacircm lagrave

Meacute Laine Klein Frances Tustin vagrave Donald Meltzer l giải hội chứng tự kỷ do căn

nguyecircn tacircm l lagrave rối nhiễu chức năng tacircm triacute nguyecircn thủy của đứa trẻ vagrave rối loạn sự

phaacutet triển của ―caacutei bản ngatilde Mối quan hệ sớm mẹ con lagrave những thiếu hụt đầu tiecircn

dẫn đến caacutec cơ chế tự vệ đặc biệt nagravey Rank (1949) người lagravem việc trong khuocircn khổ

phacircn tacircm học đatilde đưa ra một loạt caacutec rối loạn chức năng trong tương taacutec của giai

đoạn đầu sau sinh ảnh hưởng đến giao tiếp xatilde hội của trẻ tự kỷ (tr9 handbook of

autism and pervasive developmental disorders) (wwwinformaworldcom) Dựa

trecircn những giả thuyết của caacutec nhagrave phacircn tacircm học Anh như MKlein vagrave của

DWinicott France Tustin cho rằng sự khaacutec biệt giữa ―caacutei tocirci vagrave khocircng phải lagrave

―tocirci trẻ tạo ra một ragraveo ch n thực sự dưới dạng vỏ cứng như mai rugravea để ngăn cản

m nh đến với caacutei ―khocircng tocirci ghecirc sợ cơ thể của trẻ trở necircn cứng đờ mất nhạy cảm

vagrave trốn traacutenh sự tiếp x c cơ thể với người khaacutec hoạt động huyễn tưởng ngh o nagraven

ch tacircm nhiều vagraveo khiacutea cạnh cơ thể hoạt động tư duy bị ức chế dạng tự kỷ nagravey

đoacuteng vai trograve quan trọng trong triệu chứng quaacute nhạy cảm với những kiacutech thiacutech ở caacutec

giaacutec quan vagrave với sự trầm cảm của người mẹ trẻ coacute những biểu hiện thoaacutei lugravei r t

vagraveo một thế giới huyễn tưởng khaacute phong ph nhưng t p trung vagraveo caacutec cảm giaacutec cơ

thể coacute sự lẫn lộn giữa trẻ với mẹ (httpnt-foundationcom

wwwinformaworldcom)

thiacutech đặc biệt về mặt k thu t vagrave toaacuten học đồng thời họ coacute khả năng nhớ tốt một

caacutech lạ thường [70 [105 tr8

Qua nghiecircn cứu Asperger thấy caacutec triệu chứng ở trẻ nagravey rất tinh tế vagrave khoacute

phaacutet hiện cha mẹ thường phaacutet hiện khi con họ được 3 tuổi Sau nagravey ocircng cho biết

triệu chứng Asperger khaacutec với hiện tượng tự kỷ magrave Kanner đatilde mocirc tả tuy nhiecircn ocircng

cũng đồng coacute nhiều điểm tương đồng Những đứa trẻ magrave Asperger miecircu tả coacute kĩ

năng ngocircn ngữ phaacutet triển cao hơn vagrave coacute triacute tuệ thocircng minh noacutei chung cao hơn Cocircng

việc của Asperger chưa được biết rộng ratildei đối với người noacutei tiếng Anh trecircn thế giới

(V cocircng tr nh của ocircng viết bằng tiếng Đức) Năm 1989 Uta Frith đatilde dịch một bagravei

baacuteo vagrave một bagravei phecirc b nh phacircn tiacutech của Asperger sang tiếng Anh Nghiecircn cứu của

Asperger chỉ thực sự được biết đến rộng ratildei khoảng 15 năm đến 20 năm trở lại đacircy

[49 tr3-7]

Cho đến thời điểm nagravey những mocirc tả của Leo Kanner vagrave Hans Asperger cơ

bản khocircng coacute g thay đổi Những mocirc tả của hai ocircng vẫn lagrave những điểm chiacutenh trong

bảng phacircn loại bệnh quốc tế ngagravey nay về rối loạn tự kỷ

Caacutec nhagrave KH ngagravey nay cho rằng trong rối loạn tự kỷ coacute nhiều dạng tự kỷ

khaacutec nhau Trong đoacute tự kỷ điển h nh vagrave trầm trọng thuộc về mocirc tả của Kanner hay

tự kỷ kiểu Kanner cograven tự kỷ nhẹ hoặc tự kỷ coacute khả năng triacute tuệ cao thuộc về mocirc tả

của Asperger hay tự kỷ kiểu Asperger vagrave được gọi lagrave hội chứng Asperger

Để đưa ra những định nghĩa cũng như những chẩn đoaacuten chiacutenh xaacutec cho

HCTK caacutec nhagrave KH phải mất nhiều th p niecircn tranh catildei nghiecircn cứu Tuy nhiecircn theo

Jack Scott những người bị tự kỷ lagrave một dạng khocircng thể taacutech biệt với những dạng

bất thường về triacute tuệ vagrave thường bị xếp vagraveo nhoacutem của những thằng ngốc vagrave

những người điecircn trong nhiều thế kỷ [111 tr42]

V tiacutenh chưa r ragraveng đoacute necircn trong những th p niecircn nửa cuối của thế kỷ 20

nhiều cuộc tranh catildei đatilde diễn ra xung quanh việc định nghĩa HCTK v ngagravey cagraveng coacute

nhiều mocirc tả gần giống mocirc tả của Kanner vagrave Asperger nhưng lại khocircng điển h nh

với hai hội chứng nagravey Trước t nh trạng nagravey Lorna Wing vagrave Judith Gould (1979) đatilde

tiến hagravenh một cuộc nghiecircn cứu nhằm khảo saacutet tất cả trẻ nhỏ dưới 15 tuổi tại một

khu vực ở London coacute bất k chứng t t nagraveo về thề chất vagrave học t p cũng như coacute

những hagravenh vi khaacutec thường t nặng tới nhẹ Sau nghiecircn cứu hai bagrave đưa ra kết lu n

như sau Thứ nhất Caacutec hội chứng Kanner vagrave Asperger thuộc về nhoacutem nhỏ nằm

trong một datildey caacutec dạng rối loạn gacircy ảnh hưởng xấu tới quan hệ tương taacutec vagrave giao

tiếp xatilde hội Thứ hai caacutec rối loạn nagravey coacute thể coacute ở caacutec trẻ với bất k mức độ thocircng

minh nagraveo Thứ ba caacutec rối nhiễu nagravey g n với những vấn đề thể chất nagraveo đoacute hoặc với

khuyết t t khaacutec về phaacutet triển [49 tr14 Khảo saacutet nagravey của Lorna Wing cho thấy tự

kỷ kiểu Kanner lagrave một dạng trong nhoacutem nhiều rối loạn tương tự Như v y lagrave ngoagravei

hai rối loạn được xem lagrave điển h nh trecircn cograven coacute những rối loạn khaacutec với những đặc

điểm tiacutenh chất vagrave mức độ triacute tuệ khaacutec nhau T đacircy Lorna Wing đưa ra khaacutei niệm

Phổ Tự kỷ (Autism spectrum disorder ) để khaacutei quaacutet hiện tượng phức tạp nagravey

Về mặt y khoa những thay đổi quan niệm về HCTK coacute thể nh n thấy trong

lịch sử của hai hệ thống phacircn loại bệnh quốc tế Lagrave ICD vagrave DSM của tổ chức y tế

thế giới vagrave Hiệp hội những nhagrave Tacircm thần M

Lần xuất bản đầu tiecircn của hệ thống ICD khocircng noacutei tới hiện tượng tự kỷ khi

taacutei bản lần thứ taacutem (1967) cũng chỉ coi hiện tượng tự kỷ ở trẻ em lagrave một dạng tacircm

thần phacircn liệt Đến khi taacutei bản lần thứ chiacuten (1978) đatilde đặt chứng tự kỷ vagraveo trong

mục ―loạn tacircm trẻ em Tổ chức y tế thế giới chiacutenh thức th a nh n tự kỷ ở trẻ em

nằm trong phacircn loại bệnh tacircm thần nhi (ICD-9) trong đoacute bao gồm caacutec bệnh tacircm

thần đặc hiệu vagrave bệnh tacircm thần khocircng đặc hiệu Năm 1992 ICD -10 hoagraven thiện

hơn trong phacircn loại HCTK caacutec tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten r ragraveng vagrave chi tiết hơn

Trong rối loạn phaacutet triển lan tỏa (PDD) gồm những hội chứng sau Tiacutenh tự kỷ ở trẻ

em (F840) Tự kỷ khocircng điển h nh (F841) Hội chứng Rett (F842) Rối loạn lan

tỏa tan ratilde khaacutec ở trẻ em (F843) Rối loạn tăng hoạt động kết hợp với ch m phaacutet

triển tacircm thần vagrave caacutec động taacutec định h nh (F844) Hội chứng Asperger (F845) Rối

loạn phaacutet triển lan tỏa khaacutec (F848) Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng đặc hiệu

(F849) [90 tr227-229 Cũng trải qua một số thay đổi DSM IV (1994) vẫn

tiếp tục thu t ngữ chẩn đoaacuten với Rối loạn phaacutet triển lan tỏa trong đoacute coacute Rối

loạn tự kỷ (Autistic disorder) Rối loạn Rett (Rettlsquos disorder) Rối loạn tan ratilde thời

ấu thơ (Childhood disintegrative disorder) Rối loạn Asperger (Aspergerlsquos

disorder) Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng đặc hiệu (Pervasive developmental

disorder not otherwise specified) Cho đến nay DSM-IV-TR lagrave bảng phacircn loại bệnh

mới nhất vagrave hoagraven thiện nhất của Hiệp Hội Những Nhagrave Tacircm Thần M [93 tr59

Trong suốt quaacute tr nh phaacutet hiện vagrave nghiecircn cứu TTK ngagravey nay caacutec nhagrave KH

đatilde đưa ra caacutec tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten được khaacutei quaacutet trong hai bảng phacircn loại bệnh

quốc tế lagrave DSM IV vagrave ICD 10 Đacircy lagrave hai bảng phacircn loại bệnh t t coacute uy tiacuten nhất

vagraveo thời điểm hiện nay trecircn thế giới

Liecircn quan đến phương phaacutep trị liệu cho trẻ tự kỷ cũng coacute nhiều quan điểm

khaacutec nhau xuất phaacutet t học thuyết hagravenh vi của John Watson (1878-1958) Edward

Thorndike vagrave đặc biệt lagrave quan điểm hagravenh vi lời noacutei (Verbal behavior) của Burrhus

Frederic Skinner (1904-1990) Ivar Lovass đatilde b t đầu lagravem việc với trẻ tự kỷ ở

California vagraveo cuối những năm 50 của thế kỷ trước

Như một nhagrave phacircn tiacutech hagravenh vi ocircng t p trung vagraveo quan saacutet hagravenh vi vagrave tầm

quan trọng của mocirci trường chăm soacutec trong việc dạy tăng thecircm những hagravenh vi mới

ng liệt kecirc những hagravenh vi bất thường vagrave phaacutet triển ngocircn ngữ cho trẻ Mặc dugrave coacute cố

g ng rất lớn nhưng Lovaas chỉ đạt được kết quả giới hạn với những trẻ lớn tuổi trị

liệu trong khung cảnh bệnh viện Để kh c phục những cản trở t chứng tự kỷ ocircng

đatilde thay đổi chương tr nh theo ba hướng Hướng t p trung vagraveo dạy những trẻ nhỏ

hơn khoảng 2 đến 5 tuổi ng tin rằng trẻ nhỏ coacute khả năng thiacutech nghi tốt hơn vagrave coacute

khả năng hơn trong việc kh c phục những cản trở về sinh học Coacute thể tiến hagravenh trị

liệu hagravenh vi tại gia đ nh trẻ vagrave bố mẹ lagrave người hướng dẫn Chương tr nh được trị

liệu liecircn tục 40 giờ trong một tuần Năm 1987 Lovaas thocircng baacuteo khoảng 47 trong

nhoacutem trẻ thiacute nghiệm bằng phương phaacutep ABA (Apply Behavior Analysis) đatilde đạt

được triacute tuệ b nh thuờng [111 tr55 Phương phaacutep ABA được xem lagrave phương phaacutep

coacute giaacute trị trong điều chỉnh hagravenh vi (giảm những hagravenh vi khocircng mong muốn vagrave tăng

cường những hagravenh vi mong muốn) gi p trẻ nhanh học hỏi những hagravenh vi mới vagrave

tăng cường KNNT cho trẻ về thế giới thocircng qua chương tr nh huấn luyện Tuy

nhiecircn phương phaacutep ABA cũng coacute những hạn chế như chương tr nh huấn luyện

vẫn mang tiacutenh maacutey moacutec kiến thức trẻ học được iacutet coacute tiacutenh bền vững t p trung chủ

yếu về hagravenh vi vagrave nh n thức iacutet quan tacircm đến việc dạy x c cảm t nh cảm của trẻ

Cũng lagrave phương phaacutep can thiệp cho trẻ tự kỷ phương phaacutep TEACCH

(Treatment Education Autistic Children Communication Handicap) của Eric

Schopler (1927-2006) coacute xu hướng can thiệp nhẹ nhagraveng hơn đoacute lagrave tiến tr nh dạy

học coacute hệ thống Tại phiacutea b c bang Carolina M đatilde quyết định chọn TEACCH lagravem

chương tr nh chiacutenh thức cho caacutec trẻ em coacute những vấn đề về phaacutet triển đặc biệt

nhấn mạnh đến phaacutet triển nh n thức [111 tr43 Phương phaacutep nagravey gi p trẻ nhớ coacute

nghĩa tocircn trọng trẻ dạy theo khả năng của trẻ Hạn chế lagrave chương tr nh can thiệp

tiến triển ch m chạp vagrave những trẻ bị nặng khocircng chịu hợp taacutec th rất khoacute can thiệp

Trẻ tự kỷ thường coacute biểu hiện rối loạn cảm giaacutec (quaacute nhạy cảm hoặc thiếu

nhạy cảm) Chiacutenh v l do đoacute magrave Donna Williams (2000) đatilde quan tacircm đến trị liệu

giaacutec quan liecircn quan đến sự tiếp x c đặc biệt lagrave tiếp x c x c giaacutec Bằng phương

phaacutep nagravey trẻ bị chi phối thocircng qua caacutec kiacutech thiacutech tacircm triacute trẻ hướng ra becircn ngoagravei

thay v nằm yecircn trong tiacutenh tự kỷ ng cho rằng trẻ tự kỷ khocircng tiếp x c vagrave khocircng

noacutei chiacutenh lagrave để tự vệ Khaacutei niệm ―caacutei tocirci tan biến dugraveng để noacutei về trẻ tự kỷ khocircng

cograven kiecircn cố ẩn m nh trong caacutei tocirci nữa khi coacute sự tiếp x c [70 Ngagravey nay phương

phaacutep trecircn người ta gọi lagrave trị liệu cảm giaacutec (sensory therapy) đatilde t m ra được ch yếu

của caacutec phương phaacutep khaacutec khi chưa thực sự quan tacircm đến cảm giaacutec x c giaacutec của

trẻ tự kỷ một caacutech nghiecircm t c Nhưng hạn chế của noacute lagrave chỉ quan tacircm đến x c giaacutec

bỏ qua caacutec giaacutec quan khaacutec vagrave noacute chỉ lagrave một phương phaacutep bổ trợ chứ khocircng thể lagrave

một phương phaacutep độc l p [162

Can thiệp về giao tiếp hai taacutec giả Andy Bondy vagrave Lori Frost (2002) đatilde đưa

ra caacutech tiếp c n sử dụng tranh ảnh để hướng trẻ giao tiếp vagrave caacutech nagravey được gọi lagrave

phương phaacutep PECS (Picture Exchange Communication System) Đacircy lagrave một

phương phaacutep rất thực tế vagrave hấp dẫn trẻ tự kỷ cho hiệu quả cao trong giao tiếp vagrave

phaacutet triển nh n thức Hạn chế lagrave phương phaacutep khocircng coacute khả năng tiến hagravenh độc l p

magrave phải kết hợp với những phương phaacutep khaacutec [96 tr182186193360

Để gi p cho trẻ tự kỷ tăng khả năng mọi mặt nh n thứctaacutec giả Catherine

Maurice (1989) đatilde xacircy dưng một chương tr nh can thiệp gồm 101 bagravei với caacutec nội

dung dạy trẻ tự kỷ Caacutec hoạt động gi p trẻ b t chước giao tiếp m t v n động thocirc

v n động miệng hiểu caacutec bộ ph n cơ thể đồ v t xung quanh tranh ảnh chức năng

của đồ v t cảm x c t nh cảm acircm thanh t mocirci trường Nh n biết người thacircn v t sở

hữu caacutec hoạt động của con người magraveu s c h nh dạng chữ viết con số toaacuten học

caacutec t nh huống giao tiếp xatilde hội ngocircn ngữ chuẩn mực văn hoaacutehellip Đacircy lagrave tagravei liệu

được sử dụng khaacute phổ biến hiện nay trecircn thế giới cho việc cải thiện t nh trạng nh n

thức của trẻ tự kỷ Tuy nhiecircn hạn chế của tagravei liệu nagravey chỉ hướng về giaacuteo dục dạy d

thuần t y chưa đưa ra phương phaacutep can thiệp cụ thể [99 tr74-174]

Cũng với mục điacutech nacircng cao khả năng nh n thức cho trẻ tự kỷ hai taacutec giả lagrave

James W Partington vagrave Mark L Sundberg(1998) trong cuốn Đaacutenh giaacute cơ bản về

k năng học t p vagrave ngocircn ngữ ― đatilde đưa ra những tiecircu chiacute can thiệp như sau gi p trẻ

hợp taacutec lẫn nhau nghe hiểu phaacutet triển k năng hagravenh động ngocircn ngữ biết yecircu cầu

đối thoại khả năng vệ sinh tự phục vụ giao lưu nề nếp chuẩn mức văn hoaacute học

đọc học toaacuten chơi tacircp thểhellip Tagravei liệu nagravey được xem như tương đối hoagraven chỉnh

trong thời điểm hiện nay vi noacute coacute hai chức năng chiacutenh v a lagrave cocircng cụ để đo đạc

v a lagrave chương tr nh hướng dẫn trị liệu cho trẻ tự kỷ [112

Mặc dugrave coacute nhiều caacutech thức trị liệu khaacutec nhau nhưng trị liệu trẻ tự kỷ bằng

phương phaacutep tacircm l giaacuteo dục để nacircng cao nh n thức mọi mặt vẫn lagrave phương aacuten tối

ưu nhất T học thuyết về giaacutec quan caacutech đacircy 200 năm đến thuyết hagravenh vi vagrave

phương phaacutep giaacuteo dục đặc biệt như (T ng bước nhỏ một phương phaacutep PECS

phương phaacutep TEACCH phương phaacutep ABA phương phaacutep Floortimehellip) đều

hướng tới hoạt động trị liệu nacircng cao hiểu biết nh n thức cho trẻ tự kỷ V nh n

thức chiacutenh lagrave khacircu then chốt trong việc gi p đ trẻ hogravea nh p vagraveo cuộc sống xatilde hội

b nh thường

+ Caacutec hư ng ti p c n nghi n cứu tự kỷ ở iệt Nam

Việt Nam HCTK chỉ được quan tacircm khoảng 15 năm trở lại đacircy trước đoacute

chỉ được noacutei đến một caacutech l thuyết chưa thực sự đi sacircu nghiecircn cứu vagrave trị liệu Nơi

tiến hagravenh trị liệu vagrave quan tacircm đến trẻ tự kỷ đầu tiecircn lagrave trung tacircm N ndashT của cố baacutec sĩ

Nguyễn Kh c Viện Tại đacircy vagraveo những năm 90 của thế kỷ trước đatilde coacute nhiều cuộc

hội thảo liecircn quan đến hội chứng tự kỷ bước đầu tiến hagravenh trị liệu cho trẻ theo

phương phaacutep phacircn tiacutech tacircm l (Phacircn tacircm học) dưới sự truyền đạt kinh nghiệm của

caacutec baacutec sĩ tacircm thần vagrave caacutec nhagrave tacircm l trị liệu Phaacutep

Nghiecircn cứu vagrave trị liệu trẻ tự kỷ ở Việt Nam thực sự được phaacutet triển vagrave mở

rộng vagraveo những năm đầu của thế kỷ 21 Caacutec khoa tacircm thần của một số bệnh viện

trecircn toagraven quốc b t đầu coacute những baacuteo caacuteo vagrave nghiecircn cứu về TTK (đặc biệt ở Hagrave Nội

vagrave Thagravenh phố Hồ Chiacute Minh) Trẻ tự kỷ đatilde bước đầu được trị liệu bằng phương

phaacutep giaacuteo dục đặc biệt tại caacutec trung tacircm chăm soacutec vagrave giaacuteo dục trẻ khuyết t t ở caacutec

trường giaacuteo dục chuyecircn biệt của caacutec tỉnh vagrave thagravenh phố trecircn cả nước

Để phản aacutenh kịp thời t nh h nh HCTK ở Việt Nam caacutec phương tiện thocircng

tin đại ch ng như saacutech baacuteo tạp chiacute đagravei phaacutet thanh truyền h nh internethellip đatilde vagraveo

cuộc nhằm cung cấp những thocircng tin căn bản đến người dacircn

Với nhu cầu t m hiểu ngagravey cagraveng tăng của caacutec b c phụ huynh vagrave những nhagrave

chuyecircn mocircn một số cuốn saacutech bằng Tiếng Việt về TTK được xuất bản như Taacutec

phẩm ―TTK ndash Những thiecircn thần bất hạnh của taacutec giả Lecirc Khanh Nội dung cuốn

saacutech chỉ lagrave những kiến thức sơ đẳng về trẻ coacute HCTK thocircng qua sự tổng hợp một số

tagravei liệu trong nước vagrave nước ngoagravei

Cugraveng với taacutec giả trong nước một số taacutec giả người Việt sống ở nước ngoagravei

cũng quan tacircm đến cocircng việc nagravey TS V Nguyễn Tinh Vacircn Người Uacutec gốc Việt

viết 3 cuốn saacutech liecircn quan đến trẻ coacute HCTK lagrave ―Nuocirci con bị tự kỷ ―Để hiểu

chứng tự kỷ Tự kỷ vagrave trị liệulsquo Cả 3 cuốn saacutech do Nhoacutem Tương Trợ Phụ Huynh

Việt Nam Coacute Con Khuyết T t vagrave CPT Tại New South Wales Uacutec (The Vietnamese

Parent Support Group With Disabled Children in NSW) xuất bản Những cuốn saacutech

nagravey được đưa vagraveo caacutec thư viện toagraven nước Uacutec với mục điacutech cho cộng đồng người

Việt tại Uacutec đọc Cuốn ―Để hiểu chứng tự kỷ xuất bản năm 2002 [83 đề c p đến

caacutec vấn đề như thế nagraveo lagrave tự kỷ caacutec khiếm khuyết chiacutenh của căn bệnh nagravey gi p

chẩn đoaacuten bệnh ảnh hưởng của bệnh đến mối quan hệ trong gia đ nh phương phaacutep

chữa trịhellip Cuốn ―Nuocirci con bị tự kỷ xuất bản năm 2002 [82 t m hiểu về chứng tự

kỷ h trợ gia đ nh coacute con tự kỷ sự học hagravenh vagrave phaacutet triển của trẻ một số thocircng tin

về người tự kỷ trưởng thagravenh Cuốn ―Tự kỷ vagrave trị liệu xuất bản năm 2006 [85 taacutec

giả bagraven sacircu hơn về caacutec triệu chứng tự kỷ những ảnh hưởng của natildeo bộ caacutec phương

phaacutep cụ thể trong việc trị bệnh vagrave caacutech đối phoacute với t nh trạng tự kỷ của trẻ Đacircy

được coi lagrave những cuốn saacutech Tiếng Việt đầu tiecircn mocirc tả khaacute chi tiết về t nh trạng tự

kỷ ở trẻ em noacute đatilde gi p iacutech rất nhiều cho caacutec nhagrave chuyecircn mocircn cũng như caacutec b c phụ

huynh khi tiếp c n vấn đề nagravey Trecircn đacircy chỉ lagrave những cuốn saacutech magrave taacutec giả tổng

hợp được t những kiến thức ở nước ngoagravei chưa phải lagrave cocircng tr nh nghiecircn cứu KH

Cũng quan tacircm đến TTK GS Nguyễn Văn Thagravenh cocircng bố 3 cuốn saacutech ―Trẻ em tự

bế phương thức giaacuteo dục vagrave dạy d (2006) ―Nguy cơ tự kỷ t 0 đến 7 tuổi

(2006) ―Phaacutet huy quan hệ xatilde hội trong vấn đề giaacuteo dục trẻ em tự kỷ 2007 Ba

cuốn saacutech lagrave một chu i liecircn kết với nhau viết về quaacute tr nh chẩn đoaacuten phaacutet hiện

quan niệm nguyecircn nhacircn vagrave caacutech trị liệu HCTK

So với vấn đề rộng lớn vagrave nghiecircm trọng như HCTK th những cuốn saacutech

được viết bằng tiếng Việt ở trecircn vẫn cograven khiecircm tốn Tuy nhiecircn caacutec cuốn saacutech đatilde

cho thấy một caacutei nh n căn bản về TTK phần nagraveo gi p cho caacutec b c phụ huynh caacutec

nhagrave Tacircm l Y khoa Giaacuteo dục trong cocircng việc chăm soacutec định hướng phương phaacutep

trị liệu

Một số nghiecircn cứu

BSNguyễn Minh Tiến (2003) với đề tagravei ―Rối loạn tự kỷ ở trẻ em BSL

Quốc Mai Anh (2005) với đề tagravei ―Rối loạn tự kỷ ―Caacutech tiếp c n trẻ coacute rối loạn

phổ tự kỷ dựa trecircn cộng đồng tại Bệnh viện Nhi Đồng 1 do baacutec s Phạm Ngọc

Thanh Đơn vị Tacircm L BV Nhi Đồng 1 thực hiện ― T m hiểu một số yếu tố gia

đ nh vagrave hagravenh vi của TTK tại Khoa Tacircm thần Bệnh viện Nhi Trung Ương do baacutec s

Quaacutech Th y Minh vagrave caacutec cộng sự tại BV Nhi Trung Ương thực hiện ―Một số hoạt

động khaacutem vagrave trị liệu TTK tại Khoa tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 2 do Cử nhacircn

Tacircm l Ngocirc Xuacircn Điệp Khoa Tacircm l BV Nhi Đồng 2 thực hiện ―Thực trạng chẩn

đoaacuten TTK hiện nay do Vũ Thị Minh Hương vagrave Trần Văn Cocircng Trung tacircm chăm

soacutec vagrave giaacuteo dục trẻ khuyết t t Ph c Tuệ Hagrave Nội thực hiện ―Đaacutenh giaacute vagrave quản l

TTK tại mocirc h nh chăm soacutec sức khỏe tacircm thần cộng đồng ndash Phograveng khaacutem Tu Na do

TS Latilde Thị Bưởi Phograveng khaacutem Tu Na Hagrave Nội thực hiện ―Đặc điểm lacircm sagraveng của

rối loạn phổ tự kỷ tại Đơn vị Tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 1 do baacutec s Hoagraveng Vũ

Qu nh Trang vagrave Phạm Ngọc Thanh Tragrave BV Nhi Đồng 1 thực hiện ―HCTK chẩn

đoaacuten vagrave can thiệp do baacutec s Đ Th y Lan BV Tacircm thần ban ngagravey Mai Hương

Hagrave Nội ―Ứng dụng việc chăm soacutec tại nhagrave cho trẻ coacute rối loạn tự kỷ do Nguyễn Thị

Diệu Anh vagrave cộng sự tại Đơn vị Tacircm l BV Nhi Đồng 1 thực hiện ―Bước đầu

thực hiện giaacuteo dục hogravea nh p cho trẻ coacute hội chứng phổ tự kỷ tại Hagrave Nội do TS

Nguyễn Thị Hoagraveng Yến vagrave Ths Lương Thị Hồng Hạnh Khoa Giaacuteo dục đặc biệt

ĐH Sư phạm Hagrave Nội thực hiện ― Can thiệp sớm TTK do Trần Phương Dung

Khoa Giaacuteo dục đặc biệt Trường CĐSPMGTW3 thực hiệnhellip

Caacutec nghiecircn cứu trecircn mới chỉ d ng lại ở quy mocirc nhỏ đatilde phản aacutenh phần nagraveo

t nh h nh phaacutet triển của HCTK ở Việt Nam Hầu như phần can thiệp cograven nhiều hạn

chế Do đoacute vấn đề đặt ra cần coacute một cocircng tr nh nghiecircn cứu cocircng phu hơn sacircu hơn

phản aacutenh đầy đủ hơn trẻ coacute HCTK ở Việt Nam

Ngoagravei ra cograven coacute hai nhoacutem phụ huynh tại hai thagravenh phố lớn lagrave Hagrave Nội vagrave TP

Hồ Chiacute minh đatilde coacute những hoạt động rất hiệu quả Tại TP Hồ Chiacute Minh nhoacutem phụ

huynh đatilde sinh hoạt một thaacuteng một lần rất đều đặn trong khoảng 3 năm nay họ đatilde tổ

chức nhiều cuộc tọa đagravem chuyecircn mocircn rất hiệu quả bằng caacutech mời caacutec chuyecircn gia về

TTK t nước ngoagravei noacutei chuyện

Caacutec trung tacircm trecircn mới chỉ bước đầu nghiecircn cứu chữa trị vagrave chăm soacutec trẻ tự

kỷ magrave chưa thực sự coacute những cocircng tr nh nghiecircn cứu chuyecircn biệt Caacutec h nh thức

can thiệp chưa theo kịp t nh h nh V v y điều nagravey chưa thực sự đaacutep ứng nhu cầu

chăm chữa trẻ tự kỷ trong nhacircn dacircn Đề tagravei nghiecircn cứu nagravey goacutep phần đi sacircu nghiecircn

cứu nh n thức trẻ tự kỷ xaacutec định đặc điểm vagrave mức độ nh n thức caacutec sự v t hiện

tượng trong cuộc sống sinh hoạt b nh thường của trẻ tự kỷ

1 2) Caacutec nguyecircn nhacircn dẫn đến tự kỷ

T khi được phaacutet hiện bởi baacutec sĩ Leo Kanner năm 1943 đến nay khoa học

vẫn chưa xaacutec định chiacutenh xaacutec căn nguyecircn của chứng tự kỷ M i caacutech tiếp c n khaacutec

nhau đưa ra những giả thuyết khaacutec nhau về căn bệnh Trong số đoacute coacute caacutec giả

thuyết cấu tạo natildeo bất thường thiếu cacircn bằng về kiacutech thiacutech tố dị ứng di truyền

nhiễm độc thủy ngacircn thiếu sinh tố hở magraveng ruột căn nguyecircn tacircm l tổn thương

trong khi sinhhellip

Nguyecircn nhacircn tacircm lyacute

Lần đầu tiecircn mocirc tả về chứng tự kỷ Leo Kanner coacute xu hướng liecircn hệ giữa

bệnh tự kỷ với tacircm l khi cho rằng những trẻ tự kỷ coacute cha mẹ lagrave người coacute tr nh độ

triacute tuệ cao thocircng minh nhưng lại keacutem quan tacircm vagrave sống lạnh lugraveng với con caacutei Tiếp

theo quan điểm nagravey Bruno Bettleheim (1950 đến 1960) cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do

người mẹ bỏ mặc v người mẹ coacute học cao necircn thiecircn về ứng xử l triacute hơn lagrave t nh

cảm sống lạnh lugraveng khocircng yecircu con Do caacutech sống thờ ơ đoacute necircn những đứa con

phản ứng lại bằng caacutech khocircng muốn gần mẹ khocircng muốn ocircm hocircn mẹ khocircng

muốn nh n vagraveo m t mẹ vagrave khocircng noacutei đồng thời trẻ cũng ứng xử như v y với người

khaacutec (Cantwell Baker amp Rutter 1979 DeMyer Hingtgen amp Jackson

1981) (tr9 handbook of autism and pervasive developmental disorders) (Tr 42 The

students with autism vagrave Tr 59 Tự kỷ vagrave trị liệu) T tưởng đoacute Bruno Bettleheim

đatilde phổ biến rộng ratildei quan điểm cho rằng caacutec b c cha mẹ chiacutenh lagrave nguyecircn nhacircn chủ

yếu gacircy ra chứng tự kỷ Thu t ngữ ―Cha mẹ đaacuteng traacutech được ocircng sử dụng khi noacutei

đến triệu chứng tự kỷ ở trẻ em ng cograven cho biết khi đứa trẻ cograven m ngửa bagrave mẹ

chăm soacutec con trong tacircm trạng lo acircu bực bội hay v đứa trẻ hiểu sai hagravenh động hoặc

cảm giaacutec của mẹ cũng coacute thể noacute đaacutenh giaacute một caacutech chiacutenh xaacutec những t nh cảm tiecircu

cực của mẹ T đoacute đứa trẻ r t lui khocircng tiếp x c với mẹ vagrave thế giới hoặc lagrave t chối

t nh cảm lagravem mẹ của mẹ noacute Những b c cha mẹ đaacuteng traacutech cần phải được trị liệu

họ khocircng phugrave hợp trong vai trograve gi p đ khi trị liệu đứa trẻ(tr7 The source of

autism) (Tr 43 The students with autism)

Caacutec quan điểm của Bettleheim được xem xeacutet lại một caacutech nghiecircm t c sau

khi ocircng mất vagraveo năm 1990 Coacute iacutet nhất hai bagravei viết (Sutton 1996 Pollack1997) đatilde

cocircng khai phản đối quan điểm vagrave chỉ triacutech gay g t về l thuyết phương phaacutep của

ocircng (Tr 43 The students with autism)

Coacute cugraveng quan điểm với Bettleheim Margeret Mahler (1952) một nhagrave tacircm

thần nhi đatilde đưa ra khaacutei niệm chứng loạn tinh thần cộng sinh vagrave cho rằng trẻ tự kỷ

bị thất bại trong việc taacutech rời caacutei tocirci tacircm l t giả thuyết tương taacutec sớm quan hệ mẹ

con Bệnh xuất hiện trong hai năm đầu sau một thời k phaacutet triển b nh thường khi

trẻ phải t bỏ sự hogravea m nh mang tiacutenh chất cộng sinh với mẹ để trở thagravenh một caacute

nhacircn độc l p (httpnt-foundationcom)

Sau nagravey Fred R Volkmar and Ami klin (2007) nh n xeacutet Mahler một nhagrave

tacircm thần nhi đatilde đưa ra khaacutei niệm chứng loạn tinh thần cộng sinh

(Mahler 1952) cho rằng trẻ bị tự kỷ coacute vẻ bị thất bại trong việc taacutech rời

caacutei tocirci tacircm l t tương taacutec sớm quan hệ mẹ con Khaacutei niệm nagravey ngagravey nay

chỉ lagrave một kỷ niệm th vị hoagraven toagraven khocircng cograven nghĩa khoa học(tr9

handbook of autism and pervasive developmental disorders)

Cugraveng chung quan điểm nagravey những nhagrave tacircm l theo trường phaacutei phacircn tacircm lagrave

Meacute Laine Klein Frances Tustin vagrave Donald Meltzer l giải hội chứng tự kỷ do căn

nguyecircn tacircm l lagrave rối nhiễu chức năng tacircm triacute nguyecircn thủy của đứa trẻ vagrave rối loạn sự

phaacutet triển của ―caacutei bản ngatilde Mối quan hệ sớm mẹ con lagrave những thiếu hụt đầu tiecircn

dẫn đến caacutec cơ chế tự vệ đặc biệt nagravey Rank (1949) người lagravem việc trong khuocircn khổ

phacircn tacircm học đatilde đưa ra một loạt caacutec rối loạn chức năng trong tương taacutec của giai

đoạn đầu sau sinh ảnh hưởng đến giao tiếp xatilde hội của trẻ tự kỷ (tr9 handbook of

autism and pervasive developmental disorders) (wwwinformaworldcom) Dựa

trecircn những giả thuyết của caacutec nhagrave phacircn tacircm học Anh như MKlein vagrave của

DWinicott France Tustin cho rằng sự khaacutec biệt giữa ―caacutei tocirci vagrave khocircng phải lagrave

―tocirci trẻ tạo ra một ragraveo ch n thực sự dưới dạng vỏ cứng như mai rugravea để ngăn cản

m nh đến với caacutei ―khocircng tocirci ghecirc sợ cơ thể của trẻ trở necircn cứng đờ mất nhạy cảm

vagrave trốn traacutenh sự tiếp x c cơ thể với người khaacutec hoạt động huyễn tưởng ngh o nagraven

ch tacircm nhiều vagraveo khiacutea cạnh cơ thể hoạt động tư duy bị ức chế dạng tự kỷ nagravey

đoacuteng vai trograve quan trọng trong triệu chứng quaacute nhạy cảm với những kiacutech thiacutech ở caacutec

giaacutec quan vagrave với sự trầm cảm của người mẹ trẻ coacute những biểu hiện thoaacutei lugravei r t

vagraveo một thế giới huyễn tưởng khaacute phong ph nhưng t p trung vagraveo caacutec cảm giaacutec cơ

thể coacute sự lẫn lộn giữa trẻ với mẹ (httpnt-foundationcom

wwwinformaworldcom)

hơn trong phacircn loại HCTK caacutec tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten r ragraveng vagrave chi tiết hơn

Trong rối loạn phaacutet triển lan tỏa (PDD) gồm những hội chứng sau Tiacutenh tự kỷ ở trẻ

em (F840) Tự kỷ khocircng điển h nh (F841) Hội chứng Rett (F842) Rối loạn lan

tỏa tan ratilde khaacutec ở trẻ em (F843) Rối loạn tăng hoạt động kết hợp với ch m phaacutet

triển tacircm thần vagrave caacutec động taacutec định h nh (F844) Hội chứng Asperger (F845) Rối

loạn phaacutet triển lan tỏa khaacutec (F848) Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng đặc hiệu

(F849) [90 tr227-229 Cũng trải qua một số thay đổi DSM IV (1994) vẫn

tiếp tục thu t ngữ chẩn đoaacuten với Rối loạn phaacutet triển lan tỏa trong đoacute coacute Rối

loạn tự kỷ (Autistic disorder) Rối loạn Rett (Rettlsquos disorder) Rối loạn tan ratilde thời

ấu thơ (Childhood disintegrative disorder) Rối loạn Asperger (Aspergerlsquos

disorder) Rối loạn phaacutet triển lan tỏa khocircng đặc hiệu (Pervasive developmental

disorder not otherwise specified) Cho đến nay DSM-IV-TR lagrave bảng phacircn loại bệnh

mới nhất vagrave hoagraven thiện nhất của Hiệp Hội Những Nhagrave Tacircm Thần M [93 tr59

Trong suốt quaacute tr nh phaacutet hiện vagrave nghiecircn cứu TTK ngagravey nay caacutec nhagrave KH

đatilde đưa ra caacutec tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten được khaacutei quaacutet trong hai bảng phacircn loại bệnh

quốc tế lagrave DSM IV vagrave ICD 10 Đacircy lagrave hai bảng phacircn loại bệnh t t coacute uy tiacuten nhất

vagraveo thời điểm hiện nay trecircn thế giới

Liecircn quan đến phương phaacutep trị liệu cho trẻ tự kỷ cũng coacute nhiều quan điểm

khaacutec nhau xuất phaacutet t học thuyết hagravenh vi của John Watson (1878-1958) Edward

Thorndike vagrave đặc biệt lagrave quan điểm hagravenh vi lời noacutei (Verbal behavior) của Burrhus

Frederic Skinner (1904-1990) Ivar Lovass đatilde b t đầu lagravem việc với trẻ tự kỷ ở

California vagraveo cuối những năm 50 của thế kỷ trước

Như một nhagrave phacircn tiacutech hagravenh vi ocircng t p trung vagraveo quan saacutet hagravenh vi vagrave tầm

quan trọng của mocirci trường chăm soacutec trong việc dạy tăng thecircm những hagravenh vi mới

ng liệt kecirc những hagravenh vi bất thường vagrave phaacutet triển ngocircn ngữ cho trẻ Mặc dugrave coacute cố

g ng rất lớn nhưng Lovaas chỉ đạt được kết quả giới hạn với những trẻ lớn tuổi trị

liệu trong khung cảnh bệnh viện Để kh c phục những cản trở t chứng tự kỷ ocircng

đatilde thay đổi chương tr nh theo ba hướng Hướng t p trung vagraveo dạy những trẻ nhỏ

hơn khoảng 2 đến 5 tuổi ng tin rằng trẻ nhỏ coacute khả năng thiacutech nghi tốt hơn vagrave coacute

khả năng hơn trong việc kh c phục những cản trở về sinh học Coacute thể tiến hagravenh trị

liệu hagravenh vi tại gia đ nh trẻ vagrave bố mẹ lagrave người hướng dẫn Chương tr nh được trị

liệu liecircn tục 40 giờ trong một tuần Năm 1987 Lovaas thocircng baacuteo khoảng 47 trong

nhoacutem trẻ thiacute nghiệm bằng phương phaacutep ABA (Apply Behavior Analysis) đatilde đạt

được triacute tuệ b nh thuờng [111 tr55 Phương phaacutep ABA được xem lagrave phương phaacutep

coacute giaacute trị trong điều chỉnh hagravenh vi (giảm những hagravenh vi khocircng mong muốn vagrave tăng

cường những hagravenh vi mong muốn) gi p trẻ nhanh học hỏi những hagravenh vi mới vagrave

tăng cường KNNT cho trẻ về thế giới thocircng qua chương tr nh huấn luyện Tuy

nhiecircn phương phaacutep ABA cũng coacute những hạn chế như chương tr nh huấn luyện

vẫn mang tiacutenh maacutey moacutec kiến thức trẻ học được iacutet coacute tiacutenh bền vững t p trung chủ

yếu về hagravenh vi vagrave nh n thức iacutet quan tacircm đến việc dạy x c cảm t nh cảm của trẻ

Cũng lagrave phương phaacutep can thiệp cho trẻ tự kỷ phương phaacutep TEACCH

(Treatment Education Autistic Children Communication Handicap) của Eric

Schopler (1927-2006) coacute xu hướng can thiệp nhẹ nhagraveng hơn đoacute lagrave tiến tr nh dạy

học coacute hệ thống Tại phiacutea b c bang Carolina M đatilde quyết định chọn TEACCH lagravem

chương tr nh chiacutenh thức cho caacutec trẻ em coacute những vấn đề về phaacutet triển đặc biệt

nhấn mạnh đến phaacutet triển nh n thức [111 tr43 Phương phaacutep nagravey gi p trẻ nhớ coacute

nghĩa tocircn trọng trẻ dạy theo khả năng của trẻ Hạn chế lagrave chương tr nh can thiệp

tiến triển ch m chạp vagrave những trẻ bị nặng khocircng chịu hợp taacutec th rất khoacute can thiệp

Trẻ tự kỷ thường coacute biểu hiện rối loạn cảm giaacutec (quaacute nhạy cảm hoặc thiếu

nhạy cảm) Chiacutenh v l do đoacute magrave Donna Williams (2000) đatilde quan tacircm đến trị liệu

giaacutec quan liecircn quan đến sự tiếp x c đặc biệt lagrave tiếp x c x c giaacutec Bằng phương

phaacutep nagravey trẻ bị chi phối thocircng qua caacutec kiacutech thiacutech tacircm triacute trẻ hướng ra becircn ngoagravei

thay v nằm yecircn trong tiacutenh tự kỷ ng cho rằng trẻ tự kỷ khocircng tiếp x c vagrave khocircng

noacutei chiacutenh lagrave để tự vệ Khaacutei niệm ―caacutei tocirci tan biến dugraveng để noacutei về trẻ tự kỷ khocircng

cograven kiecircn cố ẩn m nh trong caacutei tocirci nữa khi coacute sự tiếp x c [70 Ngagravey nay phương

phaacutep trecircn người ta gọi lagrave trị liệu cảm giaacutec (sensory therapy) đatilde t m ra được ch yếu

của caacutec phương phaacutep khaacutec khi chưa thực sự quan tacircm đến cảm giaacutec x c giaacutec của

trẻ tự kỷ một caacutech nghiecircm t c Nhưng hạn chế của noacute lagrave chỉ quan tacircm đến x c giaacutec

bỏ qua caacutec giaacutec quan khaacutec vagrave noacute chỉ lagrave một phương phaacutep bổ trợ chứ khocircng thể lagrave

một phương phaacutep độc l p [162

Can thiệp về giao tiếp hai taacutec giả Andy Bondy vagrave Lori Frost (2002) đatilde đưa

ra caacutech tiếp c n sử dụng tranh ảnh để hướng trẻ giao tiếp vagrave caacutech nagravey được gọi lagrave

phương phaacutep PECS (Picture Exchange Communication System) Đacircy lagrave một

phương phaacutep rất thực tế vagrave hấp dẫn trẻ tự kỷ cho hiệu quả cao trong giao tiếp vagrave

phaacutet triển nh n thức Hạn chế lagrave phương phaacutep khocircng coacute khả năng tiến hagravenh độc l p

magrave phải kết hợp với những phương phaacutep khaacutec [96 tr182186193360

Để gi p cho trẻ tự kỷ tăng khả năng mọi mặt nh n thứctaacutec giả Catherine

Maurice (1989) đatilde xacircy dưng một chương tr nh can thiệp gồm 101 bagravei với caacutec nội

dung dạy trẻ tự kỷ Caacutec hoạt động gi p trẻ b t chước giao tiếp m t v n động thocirc

v n động miệng hiểu caacutec bộ ph n cơ thể đồ v t xung quanh tranh ảnh chức năng

của đồ v t cảm x c t nh cảm acircm thanh t mocirci trường Nh n biết người thacircn v t sở

hữu caacutec hoạt động của con người magraveu s c h nh dạng chữ viết con số toaacuten học

caacutec t nh huống giao tiếp xatilde hội ngocircn ngữ chuẩn mực văn hoaacutehellip Đacircy lagrave tagravei liệu

được sử dụng khaacute phổ biến hiện nay trecircn thế giới cho việc cải thiện t nh trạng nh n

thức của trẻ tự kỷ Tuy nhiecircn hạn chế của tagravei liệu nagravey chỉ hướng về giaacuteo dục dạy d

thuần t y chưa đưa ra phương phaacutep can thiệp cụ thể [99 tr74-174]

Cũng với mục điacutech nacircng cao khả năng nh n thức cho trẻ tự kỷ hai taacutec giả lagrave

James W Partington vagrave Mark L Sundberg(1998) trong cuốn Đaacutenh giaacute cơ bản về

k năng học t p vagrave ngocircn ngữ ― đatilde đưa ra những tiecircu chiacute can thiệp như sau gi p trẻ

hợp taacutec lẫn nhau nghe hiểu phaacutet triển k năng hagravenh động ngocircn ngữ biết yecircu cầu

đối thoại khả năng vệ sinh tự phục vụ giao lưu nề nếp chuẩn mức văn hoaacute học

đọc học toaacuten chơi tacircp thểhellip Tagravei liệu nagravey được xem như tương đối hoagraven chỉnh

trong thời điểm hiện nay vi noacute coacute hai chức năng chiacutenh v a lagrave cocircng cụ để đo đạc

v a lagrave chương tr nh hướng dẫn trị liệu cho trẻ tự kỷ [112

Mặc dugrave coacute nhiều caacutech thức trị liệu khaacutec nhau nhưng trị liệu trẻ tự kỷ bằng

phương phaacutep tacircm l giaacuteo dục để nacircng cao nh n thức mọi mặt vẫn lagrave phương aacuten tối

ưu nhất T học thuyết về giaacutec quan caacutech đacircy 200 năm đến thuyết hagravenh vi vagrave

phương phaacutep giaacuteo dục đặc biệt như (T ng bước nhỏ một phương phaacutep PECS

phương phaacutep TEACCH phương phaacutep ABA phương phaacutep Floortimehellip) đều

hướng tới hoạt động trị liệu nacircng cao hiểu biết nh n thức cho trẻ tự kỷ V nh n

thức chiacutenh lagrave khacircu then chốt trong việc gi p đ trẻ hogravea nh p vagraveo cuộc sống xatilde hội

b nh thường

+ Caacutec hư ng ti p c n nghi n cứu tự kỷ ở iệt Nam

Việt Nam HCTK chỉ được quan tacircm khoảng 15 năm trở lại đacircy trước đoacute

chỉ được noacutei đến một caacutech l thuyết chưa thực sự đi sacircu nghiecircn cứu vagrave trị liệu Nơi

tiến hagravenh trị liệu vagrave quan tacircm đến trẻ tự kỷ đầu tiecircn lagrave trung tacircm N ndashT của cố baacutec sĩ

Nguyễn Kh c Viện Tại đacircy vagraveo những năm 90 của thế kỷ trước đatilde coacute nhiều cuộc

hội thảo liecircn quan đến hội chứng tự kỷ bước đầu tiến hagravenh trị liệu cho trẻ theo

phương phaacutep phacircn tiacutech tacircm l (Phacircn tacircm học) dưới sự truyền đạt kinh nghiệm của

caacutec baacutec sĩ tacircm thần vagrave caacutec nhagrave tacircm l trị liệu Phaacutep

Nghiecircn cứu vagrave trị liệu trẻ tự kỷ ở Việt Nam thực sự được phaacutet triển vagrave mở

rộng vagraveo những năm đầu của thế kỷ 21 Caacutec khoa tacircm thần của một số bệnh viện

trecircn toagraven quốc b t đầu coacute những baacuteo caacuteo vagrave nghiecircn cứu về TTK (đặc biệt ở Hagrave Nội

vagrave Thagravenh phố Hồ Chiacute Minh) Trẻ tự kỷ đatilde bước đầu được trị liệu bằng phương

phaacutep giaacuteo dục đặc biệt tại caacutec trung tacircm chăm soacutec vagrave giaacuteo dục trẻ khuyết t t ở caacutec

trường giaacuteo dục chuyecircn biệt của caacutec tỉnh vagrave thagravenh phố trecircn cả nước

Để phản aacutenh kịp thời t nh h nh HCTK ở Việt Nam caacutec phương tiện thocircng

tin đại ch ng như saacutech baacuteo tạp chiacute đagravei phaacutet thanh truyền h nh internethellip đatilde vagraveo

cuộc nhằm cung cấp những thocircng tin căn bản đến người dacircn

Với nhu cầu t m hiểu ngagravey cagraveng tăng của caacutec b c phụ huynh vagrave những nhagrave

chuyecircn mocircn một số cuốn saacutech bằng Tiếng Việt về TTK được xuất bản như Taacutec

phẩm ―TTK ndash Những thiecircn thần bất hạnh của taacutec giả Lecirc Khanh Nội dung cuốn

saacutech chỉ lagrave những kiến thức sơ đẳng về trẻ coacute HCTK thocircng qua sự tổng hợp một số

tagravei liệu trong nước vagrave nước ngoagravei

Cugraveng với taacutec giả trong nước một số taacutec giả người Việt sống ở nước ngoagravei

cũng quan tacircm đến cocircng việc nagravey TS V Nguyễn Tinh Vacircn Người Uacutec gốc Việt

viết 3 cuốn saacutech liecircn quan đến trẻ coacute HCTK lagrave ―Nuocirci con bị tự kỷ ―Để hiểu

chứng tự kỷ Tự kỷ vagrave trị liệulsquo Cả 3 cuốn saacutech do Nhoacutem Tương Trợ Phụ Huynh

Việt Nam Coacute Con Khuyết T t vagrave CPT Tại New South Wales Uacutec (The Vietnamese

Parent Support Group With Disabled Children in NSW) xuất bản Những cuốn saacutech

nagravey được đưa vagraveo caacutec thư viện toagraven nước Uacutec với mục điacutech cho cộng đồng người

Việt tại Uacutec đọc Cuốn ―Để hiểu chứng tự kỷ xuất bản năm 2002 [83 đề c p đến

caacutec vấn đề như thế nagraveo lagrave tự kỷ caacutec khiếm khuyết chiacutenh của căn bệnh nagravey gi p

chẩn đoaacuten bệnh ảnh hưởng của bệnh đến mối quan hệ trong gia đ nh phương phaacutep

chữa trịhellip Cuốn ―Nuocirci con bị tự kỷ xuất bản năm 2002 [82 t m hiểu về chứng tự

kỷ h trợ gia đ nh coacute con tự kỷ sự học hagravenh vagrave phaacutet triển của trẻ một số thocircng tin

về người tự kỷ trưởng thagravenh Cuốn ―Tự kỷ vagrave trị liệu xuất bản năm 2006 [85 taacutec

giả bagraven sacircu hơn về caacutec triệu chứng tự kỷ những ảnh hưởng của natildeo bộ caacutec phương

phaacutep cụ thể trong việc trị bệnh vagrave caacutech đối phoacute với t nh trạng tự kỷ của trẻ Đacircy

được coi lagrave những cuốn saacutech Tiếng Việt đầu tiecircn mocirc tả khaacute chi tiết về t nh trạng tự

kỷ ở trẻ em noacute đatilde gi p iacutech rất nhiều cho caacutec nhagrave chuyecircn mocircn cũng như caacutec b c phụ

huynh khi tiếp c n vấn đề nagravey Trecircn đacircy chỉ lagrave những cuốn saacutech magrave taacutec giả tổng

hợp được t những kiến thức ở nước ngoagravei chưa phải lagrave cocircng tr nh nghiecircn cứu KH

Cũng quan tacircm đến TTK GS Nguyễn Văn Thagravenh cocircng bố 3 cuốn saacutech ―Trẻ em tự

bế phương thức giaacuteo dục vagrave dạy d (2006) ―Nguy cơ tự kỷ t 0 đến 7 tuổi

(2006) ―Phaacutet huy quan hệ xatilde hội trong vấn đề giaacuteo dục trẻ em tự kỷ 2007 Ba

cuốn saacutech lagrave một chu i liecircn kết với nhau viết về quaacute tr nh chẩn đoaacuten phaacutet hiện

quan niệm nguyecircn nhacircn vagrave caacutech trị liệu HCTK

So với vấn đề rộng lớn vagrave nghiecircm trọng như HCTK th những cuốn saacutech

được viết bằng tiếng Việt ở trecircn vẫn cograven khiecircm tốn Tuy nhiecircn caacutec cuốn saacutech đatilde

cho thấy một caacutei nh n căn bản về TTK phần nagraveo gi p cho caacutec b c phụ huynh caacutec

nhagrave Tacircm l Y khoa Giaacuteo dục trong cocircng việc chăm soacutec định hướng phương phaacutep

trị liệu

Một số nghiecircn cứu

BSNguyễn Minh Tiến (2003) với đề tagravei ―Rối loạn tự kỷ ở trẻ em BSL

Quốc Mai Anh (2005) với đề tagravei ―Rối loạn tự kỷ ―Caacutech tiếp c n trẻ coacute rối loạn

phổ tự kỷ dựa trecircn cộng đồng tại Bệnh viện Nhi Đồng 1 do baacutec s Phạm Ngọc

Thanh Đơn vị Tacircm L BV Nhi Đồng 1 thực hiện ― T m hiểu một số yếu tố gia

đ nh vagrave hagravenh vi của TTK tại Khoa Tacircm thần Bệnh viện Nhi Trung Ương do baacutec s

Quaacutech Th y Minh vagrave caacutec cộng sự tại BV Nhi Trung Ương thực hiện ―Một số hoạt

động khaacutem vagrave trị liệu TTK tại Khoa tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 2 do Cử nhacircn

Tacircm l Ngocirc Xuacircn Điệp Khoa Tacircm l BV Nhi Đồng 2 thực hiện ―Thực trạng chẩn

đoaacuten TTK hiện nay do Vũ Thị Minh Hương vagrave Trần Văn Cocircng Trung tacircm chăm

soacutec vagrave giaacuteo dục trẻ khuyết t t Ph c Tuệ Hagrave Nội thực hiện ―Đaacutenh giaacute vagrave quản l

TTK tại mocirc h nh chăm soacutec sức khỏe tacircm thần cộng đồng ndash Phograveng khaacutem Tu Na do

TS Latilde Thị Bưởi Phograveng khaacutem Tu Na Hagrave Nội thực hiện ―Đặc điểm lacircm sagraveng của

rối loạn phổ tự kỷ tại Đơn vị Tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 1 do baacutec s Hoagraveng Vũ

Qu nh Trang vagrave Phạm Ngọc Thanh Tragrave BV Nhi Đồng 1 thực hiện ―HCTK chẩn

đoaacuten vagrave can thiệp do baacutec s Đ Th y Lan BV Tacircm thần ban ngagravey Mai Hương

Hagrave Nội ―Ứng dụng việc chăm soacutec tại nhagrave cho trẻ coacute rối loạn tự kỷ do Nguyễn Thị

Diệu Anh vagrave cộng sự tại Đơn vị Tacircm l BV Nhi Đồng 1 thực hiện ―Bước đầu

thực hiện giaacuteo dục hogravea nh p cho trẻ coacute hội chứng phổ tự kỷ tại Hagrave Nội do TS

Nguyễn Thị Hoagraveng Yến vagrave Ths Lương Thị Hồng Hạnh Khoa Giaacuteo dục đặc biệt

ĐH Sư phạm Hagrave Nội thực hiện ― Can thiệp sớm TTK do Trần Phương Dung

Khoa Giaacuteo dục đặc biệt Trường CĐSPMGTW3 thực hiệnhellip

Caacutec nghiecircn cứu trecircn mới chỉ d ng lại ở quy mocirc nhỏ đatilde phản aacutenh phần nagraveo

t nh h nh phaacutet triển của HCTK ở Việt Nam Hầu như phần can thiệp cograven nhiều hạn

chế Do đoacute vấn đề đặt ra cần coacute một cocircng tr nh nghiecircn cứu cocircng phu hơn sacircu hơn

phản aacutenh đầy đủ hơn trẻ coacute HCTK ở Việt Nam

Ngoagravei ra cograven coacute hai nhoacutem phụ huynh tại hai thagravenh phố lớn lagrave Hagrave Nội vagrave TP

Hồ Chiacute minh đatilde coacute những hoạt động rất hiệu quả Tại TP Hồ Chiacute Minh nhoacutem phụ

huynh đatilde sinh hoạt một thaacuteng một lần rất đều đặn trong khoảng 3 năm nay họ đatilde tổ

chức nhiều cuộc tọa đagravem chuyecircn mocircn rất hiệu quả bằng caacutech mời caacutec chuyecircn gia về

TTK t nước ngoagravei noacutei chuyện

Caacutec trung tacircm trecircn mới chỉ bước đầu nghiecircn cứu chữa trị vagrave chăm soacutec trẻ tự

kỷ magrave chưa thực sự coacute những cocircng tr nh nghiecircn cứu chuyecircn biệt Caacutec h nh thức

can thiệp chưa theo kịp t nh h nh V v y điều nagravey chưa thực sự đaacutep ứng nhu cầu

chăm chữa trẻ tự kỷ trong nhacircn dacircn Đề tagravei nghiecircn cứu nagravey goacutep phần đi sacircu nghiecircn

cứu nh n thức trẻ tự kỷ xaacutec định đặc điểm vagrave mức độ nh n thức caacutec sự v t hiện

tượng trong cuộc sống sinh hoạt b nh thường của trẻ tự kỷ

1 2) Caacutec nguyecircn nhacircn dẫn đến tự kỷ

T khi được phaacutet hiện bởi baacutec sĩ Leo Kanner năm 1943 đến nay khoa học

vẫn chưa xaacutec định chiacutenh xaacutec căn nguyecircn của chứng tự kỷ M i caacutech tiếp c n khaacutec

nhau đưa ra những giả thuyết khaacutec nhau về căn bệnh Trong số đoacute coacute caacutec giả

thuyết cấu tạo natildeo bất thường thiếu cacircn bằng về kiacutech thiacutech tố dị ứng di truyền

nhiễm độc thủy ngacircn thiếu sinh tố hở magraveng ruột căn nguyecircn tacircm l tổn thương

trong khi sinhhellip

Nguyecircn nhacircn tacircm lyacute

Lần đầu tiecircn mocirc tả về chứng tự kỷ Leo Kanner coacute xu hướng liecircn hệ giữa

bệnh tự kỷ với tacircm l khi cho rằng những trẻ tự kỷ coacute cha mẹ lagrave người coacute tr nh độ

triacute tuệ cao thocircng minh nhưng lại keacutem quan tacircm vagrave sống lạnh lugraveng với con caacutei Tiếp

theo quan điểm nagravey Bruno Bettleheim (1950 đến 1960) cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do

người mẹ bỏ mặc v người mẹ coacute học cao necircn thiecircn về ứng xử l triacute hơn lagrave t nh

cảm sống lạnh lugraveng khocircng yecircu con Do caacutech sống thờ ơ đoacute necircn những đứa con

phản ứng lại bằng caacutech khocircng muốn gần mẹ khocircng muốn ocircm hocircn mẹ khocircng

muốn nh n vagraveo m t mẹ vagrave khocircng noacutei đồng thời trẻ cũng ứng xử như v y với người

khaacutec (Cantwell Baker amp Rutter 1979 DeMyer Hingtgen amp Jackson

1981) (tr9 handbook of autism and pervasive developmental disorders) (Tr 42 The

students with autism vagrave Tr 59 Tự kỷ vagrave trị liệu) T tưởng đoacute Bruno Bettleheim

đatilde phổ biến rộng ratildei quan điểm cho rằng caacutec b c cha mẹ chiacutenh lagrave nguyecircn nhacircn chủ

yếu gacircy ra chứng tự kỷ Thu t ngữ ―Cha mẹ đaacuteng traacutech được ocircng sử dụng khi noacutei

đến triệu chứng tự kỷ ở trẻ em ng cograven cho biết khi đứa trẻ cograven m ngửa bagrave mẹ

chăm soacutec con trong tacircm trạng lo acircu bực bội hay v đứa trẻ hiểu sai hagravenh động hoặc

cảm giaacutec của mẹ cũng coacute thể noacute đaacutenh giaacute một caacutech chiacutenh xaacutec những t nh cảm tiecircu

cực của mẹ T đoacute đứa trẻ r t lui khocircng tiếp x c với mẹ vagrave thế giới hoặc lagrave t chối

t nh cảm lagravem mẹ của mẹ noacute Những b c cha mẹ đaacuteng traacutech cần phải được trị liệu

họ khocircng phugrave hợp trong vai trograve gi p đ khi trị liệu đứa trẻ(tr7 The source of

autism) (Tr 43 The students with autism)

Caacutec quan điểm của Bettleheim được xem xeacutet lại một caacutech nghiecircm t c sau

khi ocircng mất vagraveo năm 1990 Coacute iacutet nhất hai bagravei viết (Sutton 1996 Pollack1997) đatilde

cocircng khai phản đối quan điểm vagrave chỉ triacutech gay g t về l thuyết phương phaacutep của

ocircng (Tr 43 The students with autism)

Coacute cugraveng quan điểm với Bettleheim Margeret Mahler (1952) một nhagrave tacircm

thần nhi đatilde đưa ra khaacutei niệm chứng loạn tinh thần cộng sinh vagrave cho rằng trẻ tự kỷ

bị thất bại trong việc taacutech rời caacutei tocirci tacircm l t giả thuyết tương taacutec sớm quan hệ mẹ

con Bệnh xuất hiện trong hai năm đầu sau một thời k phaacutet triển b nh thường khi

trẻ phải t bỏ sự hogravea m nh mang tiacutenh chất cộng sinh với mẹ để trở thagravenh một caacute

nhacircn độc l p (httpnt-foundationcom)

Sau nagravey Fred R Volkmar and Ami klin (2007) nh n xeacutet Mahler một nhagrave

tacircm thần nhi đatilde đưa ra khaacutei niệm chứng loạn tinh thần cộng sinh

(Mahler 1952) cho rằng trẻ bị tự kỷ coacute vẻ bị thất bại trong việc taacutech rời

caacutei tocirci tacircm l t tương taacutec sớm quan hệ mẹ con Khaacutei niệm nagravey ngagravey nay

chỉ lagrave một kỷ niệm th vị hoagraven toagraven khocircng cograven nghĩa khoa học(tr9

handbook of autism and pervasive developmental disorders)

Cugraveng chung quan điểm nagravey những nhagrave tacircm l theo trường phaacutei phacircn tacircm lagrave

Meacute Laine Klein Frances Tustin vagrave Donald Meltzer l giải hội chứng tự kỷ do căn

nguyecircn tacircm l lagrave rối nhiễu chức năng tacircm triacute nguyecircn thủy của đứa trẻ vagrave rối loạn sự

phaacutet triển của ―caacutei bản ngatilde Mối quan hệ sớm mẹ con lagrave những thiếu hụt đầu tiecircn

dẫn đến caacutec cơ chế tự vệ đặc biệt nagravey Rank (1949) người lagravem việc trong khuocircn khổ

phacircn tacircm học đatilde đưa ra một loạt caacutec rối loạn chức năng trong tương taacutec của giai

đoạn đầu sau sinh ảnh hưởng đến giao tiếp xatilde hội của trẻ tự kỷ (tr9 handbook of

autism and pervasive developmental disorders) (wwwinformaworldcom) Dựa

trecircn những giả thuyết của caacutec nhagrave phacircn tacircm học Anh như MKlein vagrave của

DWinicott France Tustin cho rằng sự khaacutec biệt giữa ―caacutei tocirci vagrave khocircng phải lagrave

―tocirci trẻ tạo ra một ragraveo ch n thực sự dưới dạng vỏ cứng như mai rugravea để ngăn cản

m nh đến với caacutei ―khocircng tocirci ghecirc sợ cơ thể của trẻ trở necircn cứng đờ mất nhạy cảm

vagrave trốn traacutenh sự tiếp x c cơ thể với người khaacutec hoạt động huyễn tưởng ngh o nagraven

ch tacircm nhiều vagraveo khiacutea cạnh cơ thể hoạt động tư duy bị ức chế dạng tự kỷ nagravey

đoacuteng vai trograve quan trọng trong triệu chứng quaacute nhạy cảm với những kiacutech thiacutech ở caacutec

giaacutec quan vagrave với sự trầm cảm của người mẹ trẻ coacute những biểu hiện thoaacutei lugravei r t

vagraveo một thế giới huyễn tưởng khaacute phong ph nhưng t p trung vagraveo caacutec cảm giaacutec cơ

thể coacute sự lẫn lộn giữa trẻ với mẹ (httpnt-foundationcom

wwwinformaworldcom)

Trẻ tự kỷ thường coacute biểu hiện rối loạn cảm giaacutec (quaacute nhạy cảm hoặc thiếu

nhạy cảm) Chiacutenh v l do đoacute magrave Donna Williams (2000) đatilde quan tacircm đến trị liệu

giaacutec quan liecircn quan đến sự tiếp x c đặc biệt lagrave tiếp x c x c giaacutec Bằng phương

phaacutep nagravey trẻ bị chi phối thocircng qua caacutec kiacutech thiacutech tacircm triacute trẻ hướng ra becircn ngoagravei

thay v nằm yecircn trong tiacutenh tự kỷ ng cho rằng trẻ tự kỷ khocircng tiếp x c vagrave khocircng

noacutei chiacutenh lagrave để tự vệ Khaacutei niệm ―caacutei tocirci tan biến dugraveng để noacutei về trẻ tự kỷ khocircng

cograven kiecircn cố ẩn m nh trong caacutei tocirci nữa khi coacute sự tiếp x c [70 Ngagravey nay phương

phaacutep trecircn người ta gọi lagrave trị liệu cảm giaacutec (sensory therapy) đatilde t m ra được ch yếu

của caacutec phương phaacutep khaacutec khi chưa thực sự quan tacircm đến cảm giaacutec x c giaacutec của

trẻ tự kỷ một caacutech nghiecircm t c Nhưng hạn chế của noacute lagrave chỉ quan tacircm đến x c giaacutec

bỏ qua caacutec giaacutec quan khaacutec vagrave noacute chỉ lagrave một phương phaacutep bổ trợ chứ khocircng thể lagrave

một phương phaacutep độc l p [162

Can thiệp về giao tiếp hai taacutec giả Andy Bondy vagrave Lori Frost (2002) đatilde đưa

ra caacutech tiếp c n sử dụng tranh ảnh để hướng trẻ giao tiếp vagrave caacutech nagravey được gọi lagrave

phương phaacutep PECS (Picture Exchange Communication System) Đacircy lagrave một

phương phaacutep rất thực tế vagrave hấp dẫn trẻ tự kỷ cho hiệu quả cao trong giao tiếp vagrave

phaacutet triển nh n thức Hạn chế lagrave phương phaacutep khocircng coacute khả năng tiến hagravenh độc l p

magrave phải kết hợp với những phương phaacutep khaacutec [96 tr182186193360

Để gi p cho trẻ tự kỷ tăng khả năng mọi mặt nh n thứctaacutec giả Catherine

Maurice (1989) đatilde xacircy dưng một chương tr nh can thiệp gồm 101 bagravei với caacutec nội

dung dạy trẻ tự kỷ Caacutec hoạt động gi p trẻ b t chước giao tiếp m t v n động thocirc

v n động miệng hiểu caacutec bộ ph n cơ thể đồ v t xung quanh tranh ảnh chức năng

của đồ v t cảm x c t nh cảm acircm thanh t mocirci trường Nh n biết người thacircn v t sở

hữu caacutec hoạt động của con người magraveu s c h nh dạng chữ viết con số toaacuten học

caacutec t nh huống giao tiếp xatilde hội ngocircn ngữ chuẩn mực văn hoaacutehellip Đacircy lagrave tagravei liệu

được sử dụng khaacute phổ biến hiện nay trecircn thế giới cho việc cải thiện t nh trạng nh n

thức của trẻ tự kỷ Tuy nhiecircn hạn chế của tagravei liệu nagravey chỉ hướng về giaacuteo dục dạy d

thuần t y chưa đưa ra phương phaacutep can thiệp cụ thể [99 tr74-174]

Cũng với mục điacutech nacircng cao khả năng nh n thức cho trẻ tự kỷ hai taacutec giả lagrave

James W Partington vagrave Mark L Sundberg(1998) trong cuốn Đaacutenh giaacute cơ bản về

k năng học t p vagrave ngocircn ngữ ― đatilde đưa ra những tiecircu chiacute can thiệp như sau gi p trẻ

hợp taacutec lẫn nhau nghe hiểu phaacutet triển k năng hagravenh động ngocircn ngữ biết yecircu cầu

đối thoại khả năng vệ sinh tự phục vụ giao lưu nề nếp chuẩn mức văn hoaacute học

đọc học toaacuten chơi tacircp thểhellip Tagravei liệu nagravey được xem như tương đối hoagraven chỉnh

trong thời điểm hiện nay vi noacute coacute hai chức năng chiacutenh v a lagrave cocircng cụ để đo đạc

v a lagrave chương tr nh hướng dẫn trị liệu cho trẻ tự kỷ [112

Mặc dugrave coacute nhiều caacutech thức trị liệu khaacutec nhau nhưng trị liệu trẻ tự kỷ bằng

phương phaacutep tacircm l giaacuteo dục để nacircng cao nh n thức mọi mặt vẫn lagrave phương aacuten tối

ưu nhất T học thuyết về giaacutec quan caacutech đacircy 200 năm đến thuyết hagravenh vi vagrave

phương phaacutep giaacuteo dục đặc biệt như (T ng bước nhỏ một phương phaacutep PECS

phương phaacutep TEACCH phương phaacutep ABA phương phaacutep Floortimehellip) đều

hướng tới hoạt động trị liệu nacircng cao hiểu biết nh n thức cho trẻ tự kỷ V nh n

thức chiacutenh lagrave khacircu then chốt trong việc gi p đ trẻ hogravea nh p vagraveo cuộc sống xatilde hội

b nh thường

+ Caacutec hư ng ti p c n nghi n cứu tự kỷ ở iệt Nam

Việt Nam HCTK chỉ được quan tacircm khoảng 15 năm trở lại đacircy trước đoacute

chỉ được noacutei đến một caacutech l thuyết chưa thực sự đi sacircu nghiecircn cứu vagrave trị liệu Nơi

tiến hagravenh trị liệu vagrave quan tacircm đến trẻ tự kỷ đầu tiecircn lagrave trung tacircm N ndashT của cố baacutec sĩ

Nguyễn Kh c Viện Tại đacircy vagraveo những năm 90 của thế kỷ trước đatilde coacute nhiều cuộc

hội thảo liecircn quan đến hội chứng tự kỷ bước đầu tiến hagravenh trị liệu cho trẻ theo

phương phaacutep phacircn tiacutech tacircm l (Phacircn tacircm học) dưới sự truyền đạt kinh nghiệm của

caacutec baacutec sĩ tacircm thần vagrave caacutec nhagrave tacircm l trị liệu Phaacutep

Nghiecircn cứu vagrave trị liệu trẻ tự kỷ ở Việt Nam thực sự được phaacutet triển vagrave mở

rộng vagraveo những năm đầu của thế kỷ 21 Caacutec khoa tacircm thần của một số bệnh viện

trecircn toagraven quốc b t đầu coacute những baacuteo caacuteo vagrave nghiecircn cứu về TTK (đặc biệt ở Hagrave Nội

vagrave Thagravenh phố Hồ Chiacute Minh) Trẻ tự kỷ đatilde bước đầu được trị liệu bằng phương

phaacutep giaacuteo dục đặc biệt tại caacutec trung tacircm chăm soacutec vagrave giaacuteo dục trẻ khuyết t t ở caacutec

trường giaacuteo dục chuyecircn biệt của caacutec tỉnh vagrave thagravenh phố trecircn cả nước

Để phản aacutenh kịp thời t nh h nh HCTK ở Việt Nam caacutec phương tiện thocircng

tin đại ch ng như saacutech baacuteo tạp chiacute đagravei phaacutet thanh truyền h nh internethellip đatilde vagraveo

cuộc nhằm cung cấp những thocircng tin căn bản đến người dacircn

Với nhu cầu t m hiểu ngagravey cagraveng tăng của caacutec b c phụ huynh vagrave những nhagrave

chuyecircn mocircn một số cuốn saacutech bằng Tiếng Việt về TTK được xuất bản như Taacutec

phẩm ―TTK ndash Những thiecircn thần bất hạnh của taacutec giả Lecirc Khanh Nội dung cuốn

saacutech chỉ lagrave những kiến thức sơ đẳng về trẻ coacute HCTK thocircng qua sự tổng hợp một số

tagravei liệu trong nước vagrave nước ngoagravei

Cugraveng với taacutec giả trong nước một số taacutec giả người Việt sống ở nước ngoagravei

cũng quan tacircm đến cocircng việc nagravey TS V Nguyễn Tinh Vacircn Người Uacutec gốc Việt

viết 3 cuốn saacutech liecircn quan đến trẻ coacute HCTK lagrave ―Nuocirci con bị tự kỷ ―Để hiểu

chứng tự kỷ Tự kỷ vagrave trị liệulsquo Cả 3 cuốn saacutech do Nhoacutem Tương Trợ Phụ Huynh

Việt Nam Coacute Con Khuyết T t vagrave CPT Tại New South Wales Uacutec (The Vietnamese

Parent Support Group With Disabled Children in NSW) xuất bản Những cuốn saacutech

nagravey được đưa vagraveo caacutec thư viện toagraven nước Uacutec với mục điacutech cho cộng đồng người

Việt tại Uacutec đọc Cuốn ―Để hiểu chứng tự kỷ xuất bản năm 2002 [83 đề c p đến

caacutec vấn đề như thế nagraveo lagrave tự kỷ caacutec khiếm khuyết chiacutenh của căn bệnh nagravey gi p

chẩn đoaacuten bệnh ảnh hưởng của bệnh đến mối quan hệ trong gia đ nh phương phaacutep

chữa trịhellip Cuốn ―Nuocirci con bị tự kỷ xuất bản năm 2002 [82 t m hiểu về chứng tự

kỷ h trợ gia đ nh coacute con tự kỷ sự học hagravenh vagrave phaacutet triển của trẻ một số thocircng tin

về người tự kỷ trưởng thagravenh Cuốn ―Tự kỷ vagrave trị liệu xuất bản năm 2006 [85 taacutec

giả bagraven sacircu hơn về caacutec triệu chứng tự kỷ những ảnh hưởng của natildeo bộ caacutec phương

phaacutep cụ thể trong việc trị bệnh vagrave caacutech đối phoacute với t nh trạng tự kỷ của trẻ Đacircy

được coi lagrave những cuốn saacutech Tiếng Việt đầu tiecircn mocirc tả khaacute chi tiết về t nh trạng tự

kỷ ở trẻ em noacute đatilde gi p iacutech rất nhiều cho caacutec nhagrave chuyecircn mocircn cũng như caacutec b c phụ

huynh khi tiếp c n vấn đề nagravey Trecircn đacircy chỉ lagrave những cuốn saacutech magrave taacutec giả tổng

hợp được t những kiến thức ở nước ngoagravei chưa phải lagrave cocircng tr nh nghiecircn cứu KH

Cũng quan tacircm đến TTK GS Nguyễn Văn Thagravenh cocircng bố 3 cuốn saacutech ―Trẻ em tự

bế phương thức giaacuteo dục vagrave dạy d (2006) ―Nguy cơ tự kỷ t 0 đến 7 tuổi

(2006) ―Phaacutet huy quan hệ xatilde hội trong vấn đề giaacuteo dục trẻ em tự kỷ 2007 Ba

cuốn saacutech lagrave một chu i liecircn kết với nhau viết về quaacute tr nh chẩn đoaacuten phaacutet hiện

quan niệm nguyecircn nhacircn vagrave caacutech trị liệu HCTK

So với vấn đề rộng lớn vagrave nghiecircm trọng như HCTK th những cuốn saacutech

được viết bằng tiếng Việt ở trecircn vẫn cograven khiecircm tốn Tuy nhiecircn caacutec cuốn saacutech đatilde

cho thấy một caacutei nh n căn bản về TTK phần nagraveo gi p cho caacutec b c phụ huynh caacutec

nhagrave Tacircm l Y khoa Giaacuteo dục trong cocircng việc chăm soacutec định hướng phương phaacutep

trị liệu

Một số nghiecircn cứu

BSNguyễn Minh Tiến (2003) với đề tagravei ―Rối loạn tự kỷ ở trẻ em BSL

Quốc Mai Anh (2005) với đề tagravei ―Rối loạn tự kỷ ―Caacutech tiếp c n trẻ coacute rối loạn

phổ tự kỷ dựa trecircn cộng đồng tại Bệnh viện Nhi Đồng 1 do baacutec s Phạm Ngọc

Thanh Đơn vị Tacircm L BV Nhi Đồng 1 thực hiện ― T m hiểu một số yếu tố gia

đ nh vagrave hagravenh vi của TTK tại Khoa Tacircm thần Bệnh viện Nhi Trung Ương do baacutec s

Quaacutech Th y Minh vagrave caacutec cộng sự tại BV Nhi Trung Ương thực hiện ―Một số hoạt

động khaacutem vagrave trị liệu TTK tại Khoa tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 2 do Cử nhacircn

Tacircm l Ngocirc Xuacircn Điệp Khoa Tacircm l BV Nhi Đồng 2 thực hiện ―Thực trạng chẩn

đoaacuten TTK hiện nay do Vũ Thị Minh Hương vagrave Trần Văn Cocircng Trung tacircm chăm

soacutec vagrave giaacuteo dục trẻ khuyết t t Ph c Tuệ Hagrave Nội thực hiện ―Đaacutenh giaacute vagrave quản l

TTK tại mocirc h nh chăm soacutec sức khỏe tacircm thần cộng đồng ndash Phograveng khaacutem Tu Na do

TS Latilde Thị Bưởi Phograveng khaacutem Tu Na Hagrave Nội thực hiện ―Đặc điểm lacircm sagraveng của

rối loạn phổ tự kỷ tại Đơn vị Tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 1 do baacutec s Hoagraveng Vũ

Qu nh Trang vagrave Phạm Ngọc Thanh Tragrave BV Nhi Đồng 1 thực hiện ―HCTK chẩn

đoaacuten vagrave can thiệp do baacutec s Đ Th y Lan BV Tacircm thần ban ngagravey Mai Hương

Hagrave Nội ―Ứng dụng việc chăm soacutec tại nhagrave cho trẻ coacute rối loạn tự kỷ do Nguyễn Thị

Diệu Anh vagrave cộng sự tại Đơn vị Tacircm l BV Nhi Đồng 1 thực hiện ―Bước đầu

thực hiện giaacuteo dục hogravea nh p cho trẻ coacute hội chứng phổ tự kỷ tại Hagrave Nội do TS

Nguyễn Thị Hoagraveng Yến vagrave Ths Lương Thị Hồng Hạnh Khoa Giaacuteo dục đặc biệt

ĐH Sư phạm Hagrave Nội thực hiện ― Can thiệp sớm TTK do Trần Phương Dung

Khoa Giaacuteo dục đặc biệt Trường CĐSPMGTW3 thực hiệnhellip

Caacutec nghiecircn cứu trecircn mới chỉ d ng lại ở quy mocirc nhỏ đatilde phản aacutenh phần nagraveo

t nh h nh phaacutet triển của HCTK ở Việt Nam Hầu như phần can thiệp cograven nhiều hạn

chế Do đoacute vấn đề đặt ra cần coacute một cocircng tr nh nghiecircn cứu cocircng phu hơn sacircu hơn

phản aacutenh đầy đủ hơn trẻ coacute HCTK ở Việt Nam

Ngoagravei ra cograven coacute hai nhoacutem phụ huynh tại hai thagravenh phố lớn lagrave Hagrave Nội vagrave TP

Hồ Chiacute minh đatilde coacute những hoạt động rất hiệu quả Tại TP Hồ Chiacute Minh nhoacutem phụ

huynh đatilde sinh hoạt một thaacuteng một lần rất đều đặn trong khoảng 3 năm nay họ đatilde tổ

chức nhiều cuộc tọa đagravem chuyecircn mocircn rất hiệu quả bằng caacutech mời caacutec chuyecircn gia về

TTK t nước ngoagravei noacutei chuyện

Caacutec trung tacircm trecircn mới chỉ bước đầu nghiecircn cứu chữa trị vagrave chăm soacutec trẻ tự

kỷ magrave chưa thực sự coacute những cocircng tr nh nghiecircn cứu chuyecircn biệt Caacutec h nh thức

can thiệp chưa theo kịp t nh h nh V v y điều nagravey chưa thực sự đaacutep ứng nhu cầu

chăm chữa trẻ tự kỷ trong nhacircn dacircn Đề tagravei nghiecircn cứu nagravey goacutep phần đi sacircu nghiecircn

cứu nh n thức trẻ tự kỷ xaacutec định đặc điểm vagrave mức độ nh n thức caacutec sự v t hiện

tượng trong cuộc sống sinh hoạt b nh thường của trẻ tự kỷ

1 2) Caacutec nguyecircn nhacircn dẫn đến tự kỷ

T khi được phaacutet hiện bởi baacutec sĩ Leo Kanner năm 1943 đến nay khoa học

vẫn chưa xaacutec định chiacutenh xaacutec căn nguyecircn của chứng tự kỷ M i caacutech tiếp c n khaacutec

nhau đưa ra những giả thuyết khaacutec nhau về căn bệnh Trong số đoacute coacute caacutec giả

thuyết cấu tạo natildeo bất thường thiếu cacircn bằng về kiacutech thiacutech tố dị ứng di truyền

nhiễm độc thủy ngacircn thiếu sinh tố hở magraveng ruột căn nguyecircn tacircm l tổn thương

trong khi sinhhellip

Nguyecircn nhacircn tacircm lyacute

Lần đầu tiecircn mocirc tả về chứng tự kỷ Leo Kanner coacute xu hướng liecircn hệ giữa

bệnh tự kỷ với tacircm l khi cho rằng những trẻ tự kỷ coacute cha mẹ lagrave người coacute tr nh độ

triacute tuệ cao thocircng minh nhưng lại keacutem quan tacircm vagrave sống lạnh lugraveng với con caacutei Tiếp

theo quan điểm nagravey Bruno Bettleheim (1950 đến 1960) cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do

người mẹ bỏ mặc v người mẹ coacute học cao necircn thiecircn về ứng xử l triacute hơn lagrave t nh

cảm sống lạnh lugraveng khocircng yecircu con Do caacutech sống thờ ơ đoacute necircn những đứa con

phản ứng lại bằng caacutech khocircng muốn gần mẹ khocircng muốn ocircm hocircn mẹ khocircng

muốn nh n vagraveo m t mẹ vagrave khocircng noacutei đồng thời trẻ cũng ứng xử như v y với người

khaacutec (Cantwell Baker amp Rutter 1979 DeMyer Hingtgen amp Jackson

1981) (tr9 handbook of autism and pervasive developmental disorders) (Tr 42 The

students with autism vagrave Tr 59 Tự kỷ vagrave trị liệu) T tưởng đoacute Bruno Bettleheim

đatilde phổ biến rộng ratildei quan điểm cho rằng caacutec b c cha mẹ chiacutenh lagrave nguyecircn nhacircn chủ

yếu gacircy ra chứng tự kỷ Thu t ngữ ―Cha mẹ đaacuteng traacutech được ocircng sử dụng khi noacutei

đến triệu chứng tự kỷ ở trẻ em ng cograven cho biết khi đứa trẻ cograven m ngửa bagrave mẹ

chăm soacutec con trong tacircm trạng lo acircu bực bội hay v đứa trẻ hiểu sai hagravenh động hoặc

cảm giaacutec của mẹ cũng coacute thể noacute đaacutenh giaacute một caacutech chiacutenh xaacutec những t nh cảm tiecircu

cực của mẹ T đoacute đứa trẻ r t lui khocircng tiếp x c với mẹ vagrave thế giới hoặc lagrave t chối

t nh cảm lagravem mẹ của mẹ noacute Những b c cha mẹ đaacuteng traacutech cần phải được trị liệu

họ khocircng phugrave hợp trong vai trograve gi p đ khi trị liệu đứa trẻ(tr7 The source of

autism) (Tr 43 The students with autism)

Caacutec quan điểm của Bettleheim được xem xeacutet lại một caacutech nghiecircm t c sau

khi ocircng mất vagraveo năm 1990 Coacute iacutet nhất hai bagravei viết (Sutton 1996 Pollack1997) đatilde

cocircng khai phản đối quan điểm vagrave chỉ triacutech gay g t về l thuyết phương phaacutep của

ocircng (Tr 43 The students with autism)

Coacute cugraveng quan điểm với Bettleheim Margeret Mahler (1952) một nhagrave tacircm

thần nhi đatilde đưa ra khaacutei niệm chứng loạn tinh thần cộng sinh vagrave cho rằng trẻ tự kỷ

bị thất bại trong việc taacutech rời caacutei tocirci tacircm l t giả thuyết tương taacutec sớm quan hệ mẹ

con Bệnh xuất hiện trong hai năm đầu sau một thời k phaacutet triển b nh thường khi

trẻ phải t bỏ sự hogravea m nh mang tiacutenh chất cộng sinh với mẹ để trở thagravenh một caacute

nhacircn độc l p (httpnt-foundationcom)

Sau nagravey Fred R Volkmar and Ami klin (2007) nh n xeacutet Mahler một nhagrave

tacircm thần nhi đatilde đưa ra khaacutei niệm chứng loạn tinh thần cộng sinh

(Mahler 1952) cho rằng trẻ bị tự kỷ coacute vẻ bị thất bại trong việc taacutech rời

caacutei tocirci tacircm l t tương taacutec sớm quan hệ mẹ con Khaacutei niệm nagravey ngagravey nay

chỉ lagrave một kỷ niệm th vị hoagraven toagraven khocircng cograven nghĩa khoa học(tr9

handbook of autism and pervasive developmental disorders)

Cugraveng chung quan điểm nagravey những nhagrave tacircm l theo trường phaacutei phacircn tacircm lagrave

Meacute Laine Klein Frances Tustin vagrave Donald Meltzer l giải hội chứng tự kỷ do căn

nguyecircn tacircm l lagrave rối nhiễu chức năng tacircm triacute nguyecircn thủy của đứa trẻ vagrave rối loạn sự

phaacutet triển của ―caacutei bản ngatilde Mối quan hệ sớm mẹ con lagrave những thiếu hụt đầu tiecircn

dẫn đến caacutec cơ chế tự vệ đặc biệt nagravey Rank (1949) người lagravem việc trong khuocircn khổ

phacircn tacircm học đatilde đưa ra một loạt caacutec rối loạn chức năng trong tương taacutec của giai

đoạn đầu sau sinh ảnh hưởng đến giao tiếp xatilde hội của trẻ tự kỷ (tr9 handbook of

autism and pervasive developmental disorders) (wwwinformaworldcom) Dựa

trecircn những giả thuyết của caacutec nhagrave phacircn tacircm học Anh như MKlein vagrave của

DWinicott France Tustin cho rằng sự khaacutec biệt giữa ―caacutei tocirci vagrave khocircng phải lagrave

―tocirci trẻ tạo ra một ragraveo ch n thực sự dưới dạng vỏ cứng như mai rugravea để ngăn cản

m nh đến với caacutei ―khocircng tocirci ghecirc sợ cơ thể của trẻ trở necircn cứng đờ mất nhạy cảm

vagrave trốn traacutenh sự tiếp x c cơ thể với người khaacutec hoạt động huyễn tưởng ngh o nagraven

ch tacircm nhiều vagraveo khiacutea cạnh cơ thể hoạt động tư duy bị ức chế dạng tự kỷ nagravey

đoacuteng vai trograve quan trọng trong triệu chứng quaacute nhạy cảm với những kiacutech thiacutech ở caacutec

giaacutec quan vagrave với sự trầm cảm của người mẹ trẻ coacute những biểu hiện thoaacutei lugravei r t

vagraveo một thế giới huyễn tưởng khaacute phong ph nhưng t p trung vagraveo caacutec cảm giaacutec cơ

thể coacute sự lẫn lộn giữa trẻ với mẹ (httpnt-foundationcom

wwwinformaworldcom)

hội thảo liecircn quan đến hội chứng tự kỷ bước đầu tiến hagravenh trị liệu cho trẻ theo

phương phaacutep phacircn tiacutech tacircm l (Phacircn tacircm học) dưới sự truyền đạt kinh nghiệm của

caacutec baacutec sĩ tacircm thần vagrave caacutec nhagrave tacircm l trị liệu Phaacutep

Nghiecircn cứu vagrave trị liệu trẻ tự kỷ ở Việt Nam thực sự được phaacutet triển vagrave mở

rộng vagraveo những năm đầu của thế kỷ 21 Caacutec khoa tacircm thần của một số bệnh viện

trecircn toagraven quốc b t đầu coacute những baacuteo caacuteo vagrave nghiecircn cứu về TTK (đặc biệt ở Hagrave Nội

vagrave Thagravenh phố Hồ Chiacute Minh) Trẻ tự kỷ đatilde bước đầu được trị liệu bằng phương

phaacutep giaacuteo dục đặc biệt tại caacutec trung tacircm chăm soacutec vagrave giaacuteo dục trẻ khuyết t t ở caacutec

trường giaacuteo dục chuyecircn biệt của caacutec tỉnh vagrave thagravenh phố trecircn cả nước

Để phản aacutenh kịp thời t nh h nh HCTK ở Việt Nam caacutec phương tiện thocircng

tin đại ch ng như saacutech baacuteo tạp chiacute đagravei phaacutet thanh truyền h nh internethellip đatilde vagraveo

cuộc nhằm cung cấp những thocircng tin căn bản đến người dacircn

Với nhu cầu t m hiểu ngagravey cagraveng tăng của caacutec b c phụ huynh vagrave những nhagrave

chuyecircn mocircn một số cuốn saacutech bằng Tiếng Việt về TTK được xuất bản như Taacutec

phẩm ―TTK ndash Những thiecircn thần bất hạnh của taacutec giả Lecirc Khanh Nội dung cuốn

saacutech chỉ lagrave những kiến thức sơ đẳng về trẻ coacute HCTK thocircng qua sự tổng hợp một số

tagravei liệu trong nước vagrave nước ngoagravei

Cugraveng với taacutec giả trong nước một số taacutec giả người Việt sống ở nước ngoagravei

cũng quan tacircm đến cocircng việc nagravey TS V Nguyễn Tinh Vacircn Người Uacutec gốc Việt

viết 3 cuốn saacutech liecircn quan đến trẻ coacute HCTK lagrave ―Nuocirci con bị tự kỷ ―Để hiểu

chứng tự kỷ Tự kỷ vagrave trị liệulsquo Cả 3 cuốn saacutech do Nhoacutem Tương Trợ Phụ Huynh

Việt Nam Coacute Con Khuyết T t vagrave CPT Tại New South Wales Uacutec (The Vietnamese

Parent Support Group With Disabled Children in NSW) xuất bản Những cuốn saacutech

nagravey được đưa vagraveo caacutec thư viện toagraven nước Uacutec với mục điacutech cho cộng đồng người

Việt tại Uacutec đọc Cuốn ―Để hiểu chứng tự kỷ xuất bản năm 2002 [83 đề c p đến

caacutec vấn đề như thế nagraveo lagrave tự kỷ caacutec khiếm khuyết chiacutenh của căn bệnh nagravey gi p

chẩn đoaacuten bệnh ảnh hưởng của bệnh đến mối quan hệ trong gia đ nh phương phaacutep

chữa trịhellip Cuốn ―Nuocirci con bị tự kỷ xuất bản năm 2002 [82 t m hiểu về chứng tự

kỷ h trợ gia đ nh coacute con tự kỷ sự học hagravenh vagrave phaacutet triển của trẻ một số thocircng tin

về người tự kỷ trưởng thagravenh Cuốn ―Tự kỷ vagrave trị liệu xuất bản năm 2006 [85 taacutec

giả bagraven sacircu hơn về caacutec triệu chứng tự kỷ những ảnh hưởng của natildeo bộ caacutec phương

phaacutep cụ thể trong việc trị bệnh vagrave caacutech đối phoacute với t nh trạng tự kỷ của trẻ Đacircy

được coi lagrave những cuốn saacutech Tiếng Việt đầu tiecircn mocirc tả khaacute chi tiết về t nh trạng tự

kỷ ở trẻ em noacute đatilde gi p iacutech rất nhiều cho caacutec nhagrave chuyecircn mocircn cũng như caacutec b c phụ

huynh khi tiếp c n vấn đề nagravey Trecircn đacircy chỉ lagrave những cuốn saacutech magrave taacutec giả tổng

hợp được t những kiến thức ở nước ngoagravei chưa phải lagrave cocircng tr nh nghiecircn cứu KH

Cũng quan tacircm đến TTK GS Nguyễn Văn Thagravenh cocircng bố 3 cuốn saacutech ―Trẻ em tự

bế phương thức giaacuteo dục vagrave dạy d (2006) ―Nguy cơ tự kỷ t 0 đến 7 tuổi

(2006) ―Phaacutet huy quan hệ xatilde hội trong vấn đề giaacuteo dục trẻ em tự kỷ 2007 Ba

cuốn saacutech lagrave một chu i liecircn kết với nhau viết về quaacute tr nh chẩn đoaacuten phaacutet hiện

quan niệm nguyecircn nhacircn vagrave caacutech trị liệu HCTK

So với vấn đề rộng lớn vagrave nghiecircm trọng như HCTK th những cuốn saacutech

được viết bằng tiếng Việt ở trecircn vẫn cograven khiecircm tốn Tuy nhiecircn caacutec cuốn saacutech đatilde

cho thấy một caacutei nh n căn bản về TTK phần nagraveo gi p cho caacutec b c phụ huynh caacutec

nhagrave Tacircm l Y khoa Giaacuteo dục trong cocircng việc chăm soacutec định hướng phương phaacutep

trị liệu

Một số nghiecircn cứu

BSNguyễn Minh Tiến (2003) với đề tagravei ―Rối loạn tự kỷ ở trẻ em BSL

Quốc Mai Anh (2005) với đề tagravei ―Rối loạn tự kỷ ―Caacutech tiếp c n trẻ coacute rối loạn

phổ tự kỷ dựa trecircn cộng đồng tại Bệnh viện Nhi Đồng 1 do baacutec s Phạm Ngọc

Thanh Đơn vị Tacircm L BV Nhi Đồng 1 thực hiện ― T m hiểu một số yếu tố gia

đ nh vagrave hagravenh vi của TTK tại Khoa Tacircm thần Bệnh viện Nhi Trung Ương do baacutec s

Quaacutech Th y Minh vagrave caacutec cộng sự tại BV Nhi Trung Ương thực hiện ―Một số hoạt

động khaacutem vagrave trị liệu TTK tại Khoa tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 2 do Cử nhacircn

Tacircm l Ngocirc Xuacircn Điệp Khoa Tacircm l BV Nhi Đồng 2 thực hiện ―Thực trạng chẩn

đoaacuten TTK hiện nay do Vũ Thị Minh Hương vagrave Trần Văn Cocircng Trung tacircm chăm

soacutec vagrave giaacuteo dục trẻ khuyết t t Ph c Tuệ Hagrave Nội thực hiện ―Đaacutenh giaacute vagrave quản l

TTK tại mocirc h nh chăm soacutec sức khỏe tacircm thần cộng đồng ndash Phograveng khaacutem Tu Na do

TS Latilde Thị Bưởi Phograveng khaacutem Tu Na Hagrave Nội thực hiện ―Đặc điểm lacircm sagraveng của

rối loạn phổ tự kỷ tại Đơn vị Tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 1 do baacutec s Hoagraveng Vũ

Qu nh Trang vagrave Phạm Ngọc Thanh Tragrave BV Nhi Đồng 1 thực hiện ―HCTK chẩn

đoaacuten vagrave can thiệp do baacutec s Đ Th y Lan BV Tacircm thần ban ngagravey Mai Hương

Hagrave Nội ―Ứng dụng việc chăm soacutec tại nhagrave cho trẻ coacute rối loạn tự kỷ do Nguyễn Thị

Diệu Anh vagrave cộng sự tại Đơn vị Tacircm l BV Nhi Đồng 1 thực hiện ―Bước đầu

thực hiện giaacuteo dục hogravea nh p cho trẻ coacute hội chứng phổ tự kỷ tại Hagrave Nội do TS

Nguyễn Thị Hoagraveng Yến vagrave Ths Lương Thị Hồng Hạnh Khoa Giaacuteo dục đặc biệt

ĐH Sư phạm Hagrave Nội thực hiện ― Can thiệp sớm TTK do Trần Phương Dung

Khoa Giaacuteo dục đặc biệt Trường CĐSPMGTW3 thực hiệnhellip

Caacutec nghiecircn cứu trecircn mới chỉ d ng lại ở quy mocirc nhỏ đatilde phản aacutenh phần nagraveo

t nh h nh phaacutet triển của HCTK ở Việt Nam Hầu như phần can thiệp cograven nhiều hạn

chế Do đoacute vấn đề đặt ra cần coacute một cocircng tr nh nghiecircn cứu cocircng phu hơn sacircu hơn

phản aacutenh đầy đủ hơn trẻ coacute HCTK ở Việt Nam

Ngoagravei ra cograven coacute hai nhoacutem phụ huynh tại hai thagravenh phố lớn lagrave Hagrave Nội vagrave TP

Hồ Chiacute minh đatilde coacute những hoạt động rất hiệu quả Tại TP Hồ Chiacute Minh nhoacutem phụ

huynh đatilde sinh hoạt một thaacuteng một lần rất đều đặn trong khoảng 3 năm nay họ đatilde tổ

chức nhiều cuộc tọa đagravem chuyecircn mocircn rất hiệu quả bằng caacutech mời caacutec chuyecircn gia về

TTK t nước ngoagravei noacutei chuyện

Caacutec trung tacircm trecircn mới chỉ bước đầu nghiecircn cứu chữa trị vagrave chăm soacutec trẻ tự

kỷ magrave chưa thực sự coacute những cocircng tr nh nghiecircn cứu chuyecircn biệt Caacutec h nh thức

can thiệp chưa theo kịp t nh h nh V v y điều nagravey chưa thực sự đaacutep ứng nhu cầu

chăm chữa trẻ tự kỷ trong nhacircn dacircn Đề tagravei nghiecircn cứu nagravey goacutep phần đi sacircu nghiecircn

cứu nh n thức trẻ tự kỷ xaacutec định đặc điểm vagrave mức độ nh n thức caacutec sự v t hiện

tượng trong cuộc sống sinh hoạt b nh thường của trẻ tự kỷ

1 2) Caacutec nguyecircn nhacircn dẫn đến tự kỷ

T khi được phaacutet hiện bởi baacutec sĩ Leo Kanner năm 1943 đến nay khoa học

vẫn chưa xaacutec định chiacutenh xaacutec căn nguyecircn của chứng tự kỷ M i caacutech tiếp c n khaacutec

nhau đưa ra những giả thuyết khaacutec nhau về căn bệnh Trong số đoacute coacute caacutec giả

thuyết cấu tạo natildeo bất thường thiếu cacircn bằng về kiacutech thiacutech tố dị ứng di truyền

nhiễm độc thủy ngacircn thiếu sinh tố hở magraveng ruột căn nguyecircn tacircm l tổn thương

trong khi sinhhellip

Nguyecircn nhacircn tacircm lyacute

Lần đầu tiecircn mocirc tả về chứng tự kỷ Leo Kanner coacute xu hướng liecircn hệ giữa

bệnh tự kỷ với tacircm l khi cho rằng những trẻ tự kỷ coacute cha mẹ lagrave người coacute tr nh độ

triacute tuệ cao thocircng minh nhưng lại keacutem quan tacircm vagrave sống lạnh lugraveng với con caacutei Tiếp

theo quan điểm nagravey Bruno Bettleheim (1950 đến 1960) cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do

người mẹ bỏ mặc v người mẹ coacute học cao necircn thiecircn về ứng xử l triacute hơn lagrave t nh

cảm sống lạnh lugraveng khocircng yecircu con Do caacutech sống thờ ơ đoacute necircn những đứa con

phản ứng lại bằng caacutech khocircng muốn gần mẹ khocircng muốn ocircm hocircn mẹ khocircng

muốn nh n vagraveo m t mẹ vagrave khocircng noacutei đồng thời trẻ cũng ứng xử như v y với người

khaacutec (Cantwell Baker amp Rutter 1979 DeMyer Hingtgen amp Jackson

1981) (tr9 handbook of autism and pervasive developmental disorders) (Tr 42 The

students with autism vagrave Tr 59 Tự kỷ vagrave trị liệu) T tưởng đoacute Bruno Bettleheim

đatilde phổ biến rộng ratildei quan điểm cho rằng caacutec b c cha mẹ chiacutenh lagrave nguyecircn nhacircn chủ

yếu gacircy ra chứng tự kỷ Thu t ngữ ―Cha mẹ đaacuteng traacutech được ocircng sử dụng khi noacutei

đến triệu chứng tự kỷ ở trẻ em ng cograven cho biết khi đứa trẻ cograven m ngửa bagrave mẹ

chăm soacutec con trong tacircm trạng lo acircu bực bội hay v đứa trẻ hiểu sai hagravenh động hoặc

cảm giaacutec của mẹ cũng coacute thể noacute đaacutenh giaacute một caacutech chiacutenh xaacutec những t nh cảm tiecircu

cực của mẹ T đoacute đứa trẻ r t lui khocircng tiếp x c với mẹ vagrave thế giới hoặc lagrave t chối

t nh cảm lagravem mẹ của mẹ noacute Những b c cha mẹ đaacuteng traacutech cần phải được trị liệu

họ khocircng phugrave hợp trong vai trograve gi p đ khi trị liệu đứa trẻ(tr7 The source of

autism) (Tr 43 The students with autism)

Caacutec quan điểm của Bettleheim được xem xeacutet lại một caacutech nghiecircm t c sau

khi ocircng mất vagraveo năm 1990 Coacute iacutet nhất hai bagravei viết (Sutton 1996 Pollack1997) đatilde

cocircng khai phản đối quan điểm vagrave chỉ triacutech gay g t về l thuyết phương phaacutep của

ocircng (Tr 43 The students with autism)

Coacute cugraveng quan điểm với Bettleheim Margeret Mahler (1952) một nhagrave tacircm

thần nhi đatilde đưa ra khaacutei niệm chứng loạn tinh thần cộng sinh vagrave cho rằng trẻ tự kỷ

bị thất bại trong việc taacutech rời caacutei tocirci tacircm l t giả thuyết tương taacutec sớm quan hệ mẹ

con Bệnh xuất hiện trong hai năm đầu sau một thời k phaacutet triển b nh thường khi

trẻ phải t bỏ sự hogravea m nh mang tiacutenh chất cộng sinh với mẹ để trở thagravenh một caacute

nhacircn độc l p (httpnt-foundationcom)

Sau nagravey Fred R Volkmar and Ami klin (2007) nh n xeacutet Mahler một nhagrave

tacircm thần nhi đatilde đưa ra khaacutei niệm chứng loạn tinh thần cộng sinh

(Mahler 1952) cho rằng trẻ bị tự kỷ coacute vẻ bị thất bại trong việc taacutech rời

caacutei tocirci tacircm l t tương taacutec sớm quan hệ mẹ con Khaacutei niệm nagravey ngagravey nay

chỉ lagrave một kỷ niệm th vị hoagraven toagraven khocircng cograven nghĩa khoa học(tr9

handbook of autism and pervasive developmental disorders)

Cugraveng chung quan điểm nagravey những nhagrave tacircm l theo trường phaacutei phacircn tacircm lagrave

Meacute Laine Klein Frances Tustin vagrave Donald Meltzer l giải hội chứng tự kỷ do căn

nguyecircn tacircm l lagrave rối nhiễu chức năng tacircm triacute nguyecircn thủy của đứa trẻ vagrave rối loạn sự

phaacutet triển của ―caacutei bản ngatilde Mối quan hệ sớm mẹ con lagrave những thiếu hụt đầu tiecircn

dẫn đến caacutec cơ chế tự vệ đặc biệt nagravey Rank (1949) người lagravem việc trong khuocircn khổ

phacircn tacircm học đatilde đưa ra một loạt caacutec rối loạn chức năng trong tương taacutec của giai

đoạn đầu sau sinh ảnh hưởng đến giao tiếp xatilde hội của trẻ tự kỷ (tr9 handbook of

autism and pervasive developmental disorders) (wwwinformaworldcom) Dựa

trecircn những giả thuyết của caacutec nhagrave phacircn tacircm học Anh như MKlein vagrave của

DWinicott France Tustin cho rằng sự khaacutec biệt giữa ―caacutei tocirci vagrave khocircng phải lagrave

―tocirci trẻ tạo ra một ragraveo ch n thực sự dưới dạng vỏ cứng như mai rugravea để ngăn cản

m nh đến với caacutei ―khocircng tocirci ghecirc sợ cơ thể của trẻ trở necircn cứng đờ mất nhạy cảm

vagrave trốn traacutenh sự tiếp x c cơ thể với người khaacutec hoạt động huyễn tưởng ngh o nagraven

ch tacircm nhiều vagraveo khiacutea cạnh cơ thể hoạt động tư duy bị ức chế dạng tự kỷ nagravey

đoacuteng vai trograve quan trọng trong triệu chứng quaacute nhạy cảm với những kiacutech thiacutech ở caacutec

giaacutec quan vagrave với sự trầm cảm của người mẹ trẻ coacute những biểu hiện thoaacutei lugravei r t

vagraveo một thế giới huyễn tưởng khaacute phong ph nhưng t p trung vagraveo caacutec cảm giaacutec cơ

thể coacute sự lẫn lộn giữa trẻ với mẹ (httpnt-foundationcom

wwwinformaworldcom)

phổ tự kỷ dựa trecircn cộng đồng tại Bệnh viện Nhi Đồng 1 do baacutec s Phạm Ngọc

Thanh Đơn vị Tacircm L BV Nhi Đồng 1 thực hiện ― T m hiểu một số yếu tố gia

đ nh vagrave hagravenh vi của TTK tại Khoa Tacircm thần Bệnh viện Nhi Trung Ương do baacutec s

Quaacutech Th y Minh vagrave caacutec cộng sự tại BV Nhi Trung Ương thực hiện ―Một số hoạt

động khaacutem vagrave trị liệu TTK tại Khoa tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 2 do Cử nhacircn

Tacircm l Ngocirc Xuacircn Điệp Khoa Tacircm l BV Nhi Đồng 2 thực hiện ―Thực trạng chẩn

đoaacuten TTK hiện nay do Vũ Thị Minh Hương vagrave Trần Văn Cocircng Trung tacircm chăm

soacutec vagrave giaacuteo dục trẻ khuyết t t Ph c Tuệ Hagrave Nội thực hiện ―Đaacutenh giaacute vagrave quản l

TTK tại mocirc h nh chăm soacutec sức khỏe tacircm thần cộng đồng ndash Phograveng khaacutem Tu Na do

TS Latilde Thị Bưởi Phograveng khaacutem Tu Na Hagrave Nội thực hiện ―Đặc điểm lacircm sagraveng của

rối loạn phổ tự kỷ tại Đơn vị Tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 1 do baacutec s Hoagraveng Vũ

Qu nh Trang vagrave Phạm Ngọc Thanh Tragrave BV Nhi Đồng 1 thực hiện ―HCTK chẩn

đoaacuten vagrave can thiệp do baacutec s Đ Th y Lan BV Tacircm thần ban ngagravey Mai Hương

Hagrave Nội ―Ứng dụng việc chăm soacutec tại nhagrave cho trẻ coacute rối loạn tự kỷ do Nguyễn Thị

Diệu Anh vagrave cộng sự tại Đơn vị Tacircm l BV Nhi Đồng 1 thực hiện ―Bước đầu

thực hiện giaacuteo dục hogravea nh p cho trẻ coacute hội chứng phổ tự kỷ tại Hagrave Nội do TS

Nguyễn Thị Hoagraveng Yến vagrave Ths Lương Thị Hồng Hạnh Khoa Giaacuteo dục đặc biệt

ĐH Sư phạm Hagrave Nội thực hiện ― Can thiệp sớm TTK do Trần Phương Dung

Khoa Giaacuteo dục đặc biệt Trường CĐSPMGTW3 thực hiệnhellip

Caacutec nghiecircn cứu trecircn mới chỉ d ng lại ở quy mocirc nhỏ đatilde phản aacutenh phần nagraveo

t nh h nh phaacutet triển của HCTK ở Việt Nam Hầu như phần can thiệp cograven nhiều hạn

chế Do đoacute vấn đề đặt ra cần coacute một cocircng tr nh nghiecircn cứu cocircng phu hơn sacircu hơn

phản aacutenh đầy đủ hơn trẻ coacute HCTK ở Việt Nam

Ngoagravei ra cograven coacute hai nhoacutem phụ huynh tại hai thagravenh phố lớn lagrave Hagrave Nội vagrave TP

Hồ Chiacute minh đatilde coacute những hoạt động rất hiệu quả Tại TP Hồ Chiacute Minh nhoacutem phụ

huynh đatilde sinh hoạt một thaacuteng một lần rất đều đặn trong khoảng 3 năm nay họ đatilde tổ

chức nhiều cuộc tọa đagravem chuyecircn mocircn rất hiệu quả bằng caacutech mời caacutec chuyecircn gia về

TTK t nước ngoagravei noacutei chuyện

Caacutec trung tacircm trecircn mới chỉ bước đầu nghiecircn cứu chữa trị vagrave chăm soacutec trẻ tự

kỷ magrave chưa thực sự coacute những cocircng tr nh nghiecircn cứu chuyecircn biệt Caacutec h nh thức

can thiệp chưa theo kịp t nh h nh V v y điều nagravey chưa thực sự đaacutep ứng nhu cầu

chăm chữa trẻ tự kỷ trong nhacircn dacircn Đề tagravei nghiecircn cứu nagravey goacutep phần đi sacircu nghiecircn

cứu nh n thức trẻ tự kỷ xaacutec định đặc điểm vagrave mức độ nh n thức caacutec sự v t hiện

tượng trong cuộc sống sinh hoạt b nh thường của trẻ tự kỷ

1 2) Caacutec nguyecircn nhacircn dẫn đến tự kỷ

T khi được phaacutet hiện bởi baacutec sĩ Leo Kanner năm 1943 đến nay khoa học

vẫn chưa xaacutec định chiacutenh xaacutec căn nguyecircn của chứng tự kỷ M i caacutech tiếp c n khaacutec

nhau đưa ra những giả thuyết khaacutec nhau về căn bệnh Trong số đoacute coacute caacutec giả

thuyết cấu tạo natildeo bất thường thiếu cacircn bằng về kiacutech thiacutech tố dị ứng di truyền

nhiễm độc thủy ngacircn thiếu sinh tố hở magraveng ruột căn nguyecircn tacircm l tổn thương

trong khi sinhhellip

Nguyecircn nhacircn tacircm lyacute

Lần đầu tiecircn mocirc tả về chứng tự kỷ Leo Kanner coacute xu hướng liecircn hệ giữa

bệnh tự kỷ với tacircm l khi cho rằng những trẻ tự kỷ coacute cha mẹ lagrave người coacute tr nh độ

triacute tuệ cao thocircng minh nhưng lại keacutem quan tacircm vagrave sống lạnh lugraveng với con caacutei Tiếp

theo quan điểm nagravey Bruno Bettleheim (1950 đến 1960) cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do

người mẹ bỏ mặc v người mẹ coacute học cao necircn thiecircn về ứng xử l triacute hơn lagrave t nh

cảm sống lạnh lugraveng khocircng yecircu con Do caacutech sống thờ ơ đoacute necircn những đứa con

phản ứng lại bằng caacutech khocircng muốn gần mẹ khocircng muốn ocircm hocircn mẹ khocircng

muốn nh n vagraveo m t mẹ vagrave khocircng noacutei đồng thời trẻ cũng ứng xử như v y với người

khaacutec (Cantwell Baker amp Rutter 1979 DeMyer Hingtgen amp Jackson

1981) (tr9 handbook of autism and pervasive developmental disorders) (Tr 42 The

students with autism vagrave Tr 59 Tự kỷ vagrave trị liệu) T tưởng đoacute Bruno Bettleheim

đatilde phổ biến rộng ratildei quan điểm cho rằng caacutec b c cha mẹ chiacutenh lagrave nguyecircn nhacircn chủ

yếu gacircy ra chứng tự kỷ Thu t ngữ ―Cha mẹ đaacuteng traacutech được ocircng sử dụng khi noacutei

đến triệu chứng tự kỷ ở trẻ em ng cograven cho biết khi đứa trẻ cograven m ngửa bagrave mẹ

chăm soacutec con trong tacircm trạng lo acircu bực bội hay v đứa trẻ hiểu sai hagravenh động hoặc

cảm giaacutec của mẹ cũng coacute thể noacute đaacutenh giaacute một caacutech chiacutenh xaacutec những t nh cảm tiecircu

cực của mẹ T đoacute đứa trẻ r t lui khocircng tiếp x c với mẹ vagrave thế giới hoặc lagrave t chối

t nh cảm lagravem mẹ của mẹ noacute Những b c cha mẹ đaacuteng traacutech cần phải được trị liệu

họ khocircng phugrave hợp trong vai trograve gi p đ khi trị liệu đứa trẻ(tr7 The source of

autism) (Tr 43 The students with autism)

Caacutec quan điểm của Bettleheim được xem xeacutet lại một caacutech nghiecircm t c sau

khi ocircng mất vagraveo năm 1990 Coacute iacutet nhất hai bagravei viết (Sutton 1996 Pollack1997) đatilde

cocircng khai phản đối quan điểm vagrave chỉ triacutech gay g t về l thuyết phương phaacutep của

ocircng (Tr 43 The students with autism)

Coacute cugraveng quan điểm với Bettleheim Margeret Mahler (1952) một nhagrave tacircm

thần nhi đatilde đưa ra khaacutei niệm chứng loạn tinh thần cộng sinh vagrave cho rằng trẻ tự kỷ

bị thất bại trong việc taacutech rời caacutei tocirci tacircm l t giả thuyết tương taacutec sớm quan hệ mẹ

con Bệnh xuất hiện trong hai năm đầu sau một thời k phaacutet triển b nh thường khi

trẻ phải t bỏ sự hogravea m nh mang tiacutenh chất cộng sinh với mẹ để trở thagravenh một caacute

nhacircn độc l p (httpnt-foundationcom)

Sau nagravey Fred R Volkmar and Ami klin (2007) nh n xeacutet Mahler một nhagrave

tacircm thần nhi đatilde đưa ra khaacutei niệm chứng loạn tinh thần cộng sinh

(Mahler 1952) cho rằng trẻ bị tự kỷ coacute vẻ bị thất bại trong việc taacutech rời

caacutei tocirci tacircm l t tương taacutec sớm quan hệ mẹ con Khaacutei niệm nagravey ngagravey nay

chỉ lagrave một kỷ niệm th vị hoagraven toagraven khocircng cograven nghĩa khoa học(tr9

handbook of autism and pervasive developmental disorders)

Cugraveng chung quan điểm nagravey những nhagrave tacircm l theo trường phaacutei phacircn tacircm lagrave

Meacute Laine Klein Frances Tustin vagrave Donald Meltzer l giải hội chứng tự kỷ do căn

nguyecircn tacircm l lagrave rối nhiễu chức năng tacircm triacute nguyecircn thủy của đứa trẻ vagrave rối loạn sự

phaacutet triển của ―caacutei bản ngatilde Mối quan hệ sớm mẹ con lagrave những thiếu hụt đầu tiecircn

dẫn đến caacutec cơ chế tự vệ đặc biệt nagravey Rank (1949) người lagravem việc trong khuocircn khổ

phacircn tacircm học đatilde đưa ra một loạt caacutec rối loạn chức năng trong tương taacutec của giai

đoạn đầu sau sinh ảnh hưởng đến giao tiếp xatilde hội của trẻ tự kỷ (tr9 handbook of

autism and pervasive developmental disorders) (wwwinformaworldcom) Dựa

trecircn những giả thuyết của caacutec nhagrave phacircn tacircm học Anh như MKlein vagrave của

DWinicott France Tustin cho rằng sự khaacutec biệt giữa ―caacutei tocirci vagrave khocircng phải lagrave

―tocirci trẻ tạo ra một ragraveo ch n thực sự dưới dạng vỏ cứng như mai rugravea để ngăn cản

m nh đến với caacutei ―khocircng tocirci ghecirc sợ cơ thể của trẻ trở necircn cứng đờ mất nhạy cảm

vagrave trốn traacutenh sự tiếp x c cơ thể với người khaacutec hoạt động huyễn tưởng ngh o nagraven

ch tacircm nhiều vagraveo khiacutea cạnh cơ thể hoạt động tư duy bị ức chế dạng tự kỷ nagravey

đoacuteng vai trograve quan trọng trong triệu chứng quaacute nhạy cảm với những kiacutech thiacutech ở caacutec

giaacutec quan vagrave với sự trầm cảm của người mẹ trẻ coacute những biểu hiện thoaacutei lugravei r t

vagraveo một thế giới huyễn tưởng khaacute phong ph nhưng t p trung vagraveo caacutec cảm giaacutec cơ

thể coacute sự lẫn lộn giữa trẻ với mẹ (httpnt-foundationcom

wwwinformaworldcom)

phản ứng lại bằng caacutech khocircng muốn gần mẹ khocircng muốn ocircm hocircn mẹ khocircng

muốn nh n vagraveo m t mẹ vagrave khocircng noacutei đồng thời trẻ cũng ứng xử như v y với người

khaacutec (Cantwell Baker amp Rutter 1979 DeMyer Hingtgen amp Jackson

1981) (tr9 handbook of autism and pervasive developmental disorders) (Tr 42 The

students with autism vagrave Tr 59 Tự kỷ vagrave trị liệu) T tưởng đoacute Bruno Bettleheim

đatilde phổ biến rộng ratildei quan điểm cho rằng caacutec b c cha mẹ chiacutenh lagrave nguyecircn nhacircn chủ

yếu gacircy ra chứng tự kỷ Thu t ngữ ―Cha mẹ đaacuteng traacutech được ocircng sử dụng khi noacutei

đến triệu chứng tự kỷ ở trẻ em ng cograven cho biết khi đứa trẻ cograven m ngửa bagrave mẹ

chăm soacutec con trong tacircm trạng lo acircu bực bội hay v đứa trẻ hiểu sai hagravenh động hoặc

cảm giaacutec của mẹ cũng coacute thể noacute đaacutenh giaacute một caacutech chiacutenh xaacutec những t nh cảm tiecircu

cực của mẹ T đoacute đứa trẻ r t lui khocircng tiếp x c với mẹ vagrave thế giới hoặc lagrave t chối

t nh cảm lagravem mẹ của mẹ noacute Những b c cha mẹ đaacuteng traacutech cần phải được trị liệu

họ khocircng phugrave hợp trong vai trograve gi p đ khi trị liệu đứa trẻ(tr7 The source of

autism) (Tr 43 The students with autism)

Caacutec quan điểm của Bettleheim được xem xeacutet lại một caacutech nghiecircm t c sau

khi ocircng mất vagraveo năm 1990 Coacute iacutet nhất hai bagravei viết (Sutton 1996 Pollack1997) đatilde

cocircng khai phản đối quan điểm vagrave chỉ triacutech gay g t về l thuyết phương phaacutep của

ocircng (Tr 43 The students with autism)

Coacute cugraveng quan điểm với Bettleheim Margeret Mahler (1952) một nhagrave tacircm

thần nhi đatilde đưa ra khaacutei niệm chứng loạn tinh thần cộng sinh vagrave cho rằng trẻ tự kỷ

bị thất bại trong việc taacutech rời caacutei tocirci tacircm l t giả thuyết tương taacutec sớm quan hệ mẹ

con Bệnh xuất hiện trong hai năm đầu sau một thời k phaacutet triển b nh thường khi

trẻ phải t bỏ sự hogravea m nh mang tiacutenh chất cộng sinh với mẹ để trở thagravenh một caacute

nhacircn độc l p (httpnt-foundationcom)

Sau nagravey Fred R Volkmar and Ami klin (2007) nh n xeacutet Mahler một nhagrave

tacircm thần nhi đatilde đưa ra khaacutei niệm chứng loạn tinh thần cộng sinh

(Mahler 1952) cho rằng trẻ bị tự kỷ coacute vẻ bị thất bại trong việc taacutech rời

caacutei tocirci tacircm l t tương taacutec sớm quan hệ mẹ con Khaacutei niệm nagravey ngagravey nay

chỉ lagrave một kỷ niệm th vị hoagraven toagraven khocircng cograven nghĩa khoa học(tr9

handbook of autism and pervasive developmental disorders)

Cugraveng chung quan điểm nagravey những nhagrave tacircm l theo trường phaacutei phacircn tacircm lagrave

Meacute Laine Klein Frances Tustin vagrave Donald Meltzer l giải hội chứng tự kỷ do căn

nguyecircn tacircm l lagrave rối nhiễu chức năng tacircm triacute nguyecircn thủy của đứa trẻ vagrave rối loạn sự

phaacutet triển của ―caacutei bản ngatilde Mối quan hệ sớm mẹ con lagrave những thiếu hụt đầu tiecircn

dẫn đến caacutec cơ chế tự vệ đặc biệt nagravey Rank (1949) người lagravem việc trong khuocircn khổ

phacircn tacircm học đatilde đưa ra một loạt caacutec rối loạn chức năng trong tương taacutec của giai

đoạn đầu sau sinh ảnh hưởng đến giao tiếp xatilde hội của trẻ tự kỷ (tr9 handbook of

autism and pervasive developmental disorders) (wwwinformaworldcom) Dựa

trecircn những giả thuyết của caacutec nhagrave phacircn tacircm học Anh như MKlein vagrave của

DWinicott France Tustin cho rằng sự khaacutec biệt giữa ―caacutei tocirci vagrave khocircng phải lagrave

―tocirci trẻ tạo ra một ragraveo ch n thực sự dưới dạng vỏ cứng như mai rugravea để ngăn cản

m nh đến với caacutei ―khocircng tocirci ghecirc sợ cơ thể của trẻ trở necircn cứng đờ mất nhạy cảm

vagrave trốn traacutenh sự tiếp x c cơ thể với người khaacutec hoạt động huyễn tưởng ngh o nagraven

ch tacircm nhiều vagraveo khiacutea cạnh cơ thể hoạt động tư duy bị ức chế dạng tự kỷ nagravey

đoacuteng vai trograve quan trọng trong triệu chứng quaacute nhạy cảm với những kiacutech thiacutech ở caacutec

giaacutec quan vagrave với sự trầm cảm của người mẹ trẻ coacute những biểu hiện thoaacutei lugravei r t

vagraveo một thế giới huyễn tưởng khaacute phong ph nhưng t p trung vagraveo caacutec cảm giaacutec cơ

thể coacute sự lẫn lộn giữa trẻ với mẹ (httpnt-foundationcom

wwwinformaworldcom)

Như v y theo caacutec nhagrave phacircn tacircm học trẻ tự kỷ coacute thể do trục trặc về mối

quan hệ mẹ ndash con trong những năm đầu đời theo caacutec taacutec giả v một l do nagraveo đoacute

hay do tiacutenh caacutech của caacutec cha mẹ đatilde lạnh lung latildenh đạm đối xử thờ ơ với con caacutei iacutet

quan tacircm đến đời sống x c cảm-t nh cảm Thường caacutec bagrave mẹ gặp caacutec khoacute khăn về

tacircm l trong cuộc sống l c mang thai sinh đẻ vagrave bị trầm cảm sau sinh

Để phản đối lại quan điểm trecircn theo Volkmar vagrave Amiklin trẻ tự kỷ coacute

nguyecircn do t chiacutenh bản thacircn trẻ chứ khocircng phải do bố mẹ hay người khaacutec gacircy ra

ngay cả khi bố mẹ lạnh lung khocircng quan tacircm đến con caacutei th đoacute cũng khocircng phải

nguyecircn nhacircn dẫn đến tự kỷ (tr7 handbook of autism and pervasive developmental

disorders)

Ngagravey nay nguyecircn nhacircn tacircm l iacutet được quan tacircm hơn caacutec nhagrave khoa học đi sacircu

vagraveo t m kiếm caacutec nguyecircn nhacircn thần kinh vagrave tổn thương natildeo trước trong vagrave sau khi

sinh (Tr85 The Students with autism)

Căn nguyecircn hội chứng tự kỷ do t nh bất thư ng của n o

Khocircng th a nh n quan điểm trecircn một nhagrave tacircm l học M coacute con trai bị tự

kỷ lagrave Bernard Rimland (1928-2006) đưa ra kết lu n bệnh tự kỷ khocircng phải do căn

nguyecircn tacircm l gacircy ra magrave nguyecircn nhacircn ocircng tin tưởng liecircn quan đến điều kiện sinh

học cụ thể lagrave yếu tố thần kinh trong cơ thể trẻ Bernard Rimland (1963) được coi lagrave

người coacute sứ mệnh xoacutea bỏ một quan điểm đatilde ăn sacircu vagraveo nghĩ của những phụ

huynh cũng như một số nhagrave chuyecircn mocircn về việc cho rằng nguyecircn nhacircn gacircy chứng

tự kỷ của trẻ lagrave t cha mẹ vagrave xoacutea bỏ hệ thống l thuyết bệnh học phaacutet sinh t tacircm

l 1964 ocircng xuất bản cuốn saacutech ―Chứng tự kỷ ở trẻ em nhằm phecirc phaacuten bệnh học

tacircm l ủng hộ bệnh học thần kinh Caacutec l p lu n của ocircng như sau Một số trẻ coacute

triệu chứng tự kỷ r ragraveng được sinh ra t những bố mẹ magrave nhacircn caacutech của họ khocircng

giống với kiểu nhacircn caacutech lagrave nguyecircn nhacircn gacircy ra chứng tự kỷ Bố mẹ magrave phugrave hợp

với kiểu nhacircn caacutech được cho lagrave gacircy ra chứng tự kỷ hầu như lại khocircng coacute đứa con tự

kỷ nagraveo Hầu như trẻ sinh đocirci cugraveng trứng cả hai đều bị tự kỷ chứng tự kỷ xuất hiện

hoặc tiến triển t t ở trẻ em đếu coacute iacutet nhiều trục trặc về natildeo bộ Triệu chứng học

của trẻ tự kỷ mang tiacutenh đặc trưng vagrave duy nhất Chỉ một vagravei trường hợp ngoại lệ lagrave

chị em ruột của trẻ tự kỷ khocircng coacute rối loạn Coacute tỉ lệ lagrave 3 hoặc 4 trẻ trai với một trẻ

gaacutei

Mặc dugrave khocircng phải tất cả sự xaacutec nh n của Rimland lagrave chiacutenh xaacutec với caacutec

thocircng tin tin c y hiện tại nhưng với giai đoạn 1964 th đoacute lagrave một chứng cớ hiển

nhiecircn (Tr 54 The student with autism)

Để lagravem r hơn về nguyecircn nhacircn sinh học theo bagravei viết của TS Stephen

MEdelson (Trung tacircm nghiecircn cứu tự kỷ Salem Oregon USA) hai baacutec sĩ lagrave

Bauman vagrave Kemper đatilde tiến hagravenh khaacutem nghiệm natildeo bộ của caacutec tử thi m c hội chứng

tự kỷ vagrave phaacutet hiện ra hai vugraveng thuộc hệ lim ndash pic phaacutet triển dưới mức b nh thường

đoacute lagrave vugraveng hạnh nhacircn vagrave vugraveng hải matilde Đacircy lagrave hai vugraveng đảm nhiệm caacutec chức năng

cảm giaacutec t nh cảm vagrave học t p Hai ocircng cũng phaacutet hiện ra sự thiếu hụt tế bagraveo

Purkinje trong tiểu natildeo Cuộc thiacute nghiệm phương phaacutep chụp cộng hưởng t của baacutec

sĩ Courchesne phaacutet hiện thấy hai vugraveng thuộc tiểu natildeo của người tự kỷ lagrave thugravey

vermal VI vagrave VII nhỏ hơn một caacutech bất thường so với người b nh thường Việc tiểu

natildeo khocircng phaacutet triển b nh thường coacute thể được dugraveng cho l giải một vagravei triệu chứng

tự kỷ Tiến tr nh chung của trẻ tự kỷ lagrave phaacutet triển ngocircn ngữ b nh thường giống như

mọi trẻ khaacutec rồi biến mất ngocircn ngữ khi được 2 đến 3 tuổi Coacute thể do natildeo tăng

trưởng vagrave sau đoacute ngưng lại( tr 13 V Tương Lai Trẻ Tự Kỷ Số 3 năm 2003)

(httpwwwiomeduObjectFileMaster7599Kemperpdf)

Cugraveng với quan điểm nagravey theo V Nguyễn Tinh Vacircn đưa ra một giả thuyết

khaacutec cho rằng tiểu natildeo kiểm soaacutet nhiều hoạt động chiacutenh về triacute tuệ vagrave v n động

cũng như đường thần kinh điều khiển ch vagrave giaacutec quan Khi đường dẫn truyền

thần kinh nagravey bị tổn thương th phần natildeo coacute chức năng t nh cảm vagrave hagravenh vi cũng bị

tổn thương theo vấn đề về đường dẫn truyền thần kinh coacute thể ảnh hưởng đến caacutech

magrave trẻ tự kỷ liecircn hệ với người khaacutec (Tr 24 N)

Ngagravey nay khi magrave khoa học sinh học vagrave y học phaacutet triển người ta đatilde t ng

bước chứng minh được căn nguyecircn sinh học của bệnh tự kỷ Yếu tố tacircm l xatilde hội

cũng coacute ảnh hưởng đến bệnh tự kỷ nhưng với tư caacutech lagrave điều kiện yếu tố nagravey coacute

thể lagravem bệnh tự kỷ nặng thecircm vagrave đồng thời cũng coacute thể lagravem cho bệnh nhẹ đi nếu coacute

những phương phaacutep chăm soacutec vagrave can thiệp hợp l

Căn nguyecircn nhi m độc thủy ngacircn của bệnh tự kỷ

Những năm gần đacircy nhiều kiến cho rằng hagravem lượng thủy ngacircn cao trong

maacuteu của trẻ liecircn quan đecircn thuốc tiecircm chủng coacute thể khiến trẻ bị tự kỷ Chất thủy

ngacircn coacute thể lagrave nguyecircn nhacircn chiacutenh của bệnh tự kỷ sau khi biết lượng thủy ngacircn dugraveng

lagravem chất trữ trong thuốc tiecircm chủng cao hơn nhiều lần tiecircu chuẩn cho pheacutep

Trong năm 2000 một số baacutec sĩ M đatilde cocircng bố kết quả hết sức khả quan về

việc cải thiện sức khỏe tacircm thần vagrave hagravenh vi của trẻ tự kỷ khi tiến hagravenh giải độc thủy

ngacircn trong người trẻ Caacutec baacutec sĩ theo quan điểm nagravey cho rằng khocircng thể coacute caacutech

điều trị nagraveo khaacutec mang lại cải thiện đaacuteng kể như họ đatilde thấy trong nhiều trường hợp

giải độc quy mocirc Viện Nghiecircn Cứu Tự Kỷ Hoa K đatilde mở một hội nghị về giải độc

thủy ngacircn cho trẻ tự kỷ vagraveo thaacuteng 2 năm 2001 tại Dallas Texas với 25 baacutec sĩ vagrave caacutec

nhagrave khoa học thocircng thạo về thủy ngacircn vagrave giải độc thủy ngacircn Trong số 15 baacutec sĩ coacute

7 baacutec sĩ coacute con bị tự kỷ vagrave đatilde giải độc thủy ngacircn cho con m nh với kết quả tốt đẹp

(Tr 26 N)

Một số cơ sở khoa học trong y khoa đatilde coacute dầu hiệu khả quan tuy nhiecircn

nhiễm độc thủy ngacircn cho đến nay vẫn gọi lagrave giả thuyết v noacute chỉ được khẳng định

trong một số nhoacutem baacutec sĩ M chưa được kiểm chứng khoa học nghiecircm t c vagrave chưa

coacute tiacutenh phổ c p

Thiếu quacircn bigravenh h a chất vagrave thiếu sinh tố gacircy ra bệnh tự kỷ

Một số trẻ tự kỷ dị ứng với vagravei loại thực phẩm nhất định đồng thời cũng coacute

thể thiếu một số hoacutea chất căn bản trong cơ thể Những chuyecircn gia y tế chuyecircn

nghiecircn cứu về trẻ tự kỷ đưa ra con số gần 50 người tự kỷ cần lượng lớn B6 Khi

uống k m sinh tố B6 với magnesium cho thấy sự biến chuyển cho hầu hết trẻ tự kỷ

(Tr 25 N)

Theo Tiến sĩ V Nguyễn Tinh Vacircn Uacutec ( 2002) một cuộc nghiecircn cứu trecircn 60

trẻ bị tự kỷ vagrave gia đ nh trẻ thấy rằng độc chất pertussis trong thuốc tiecircm chủng ho

gagrave bạch hầu uốn vaacuten coacute thể gacircy ra bệnh tự kỷ ở trẻ em coacute khiếm khuyết về di

truyền Chất độc nagravey taacutech rời loại G alpha protein ra khỏi v ng mocirc vagrave trẻ coacute nguy

cơ nhất lagrave trẻ coacute cha hoặc mẹ bị khiếm khuyết di truyền nagravey Khi được chữa bằng

caacutech cho dugraveng sinh tố A tự nhiecircn trong dầu gan caacute thu th coacute cải thiện đaacuteng khiacutech lệ

về ngocircn ngữ thị giaacutec sức ch vagrave khả năng giao tiếp trong một số trẻ(Tr 27 N)

Tiếp theo nguyecircn nhacircn liecircn quan đến yếu tố thực phẩm lagrave dấu hiệu dị ứng ở

trẻ tự kỷ với một số loại thức ăn Caacutec chất bị nghi ngờ nhiều nhất chứa trong thức

ăn lagrave gluten trong bột m vagrave một số loại l a chất casein trong sữa Đacircy lagrave hai loại

protein lớn magrave khi vagraveo ruột được phacircn giải thagravenh những phần nhỏ hơn gọi lagrave

peptides coacute tecircn lagrave gluteomorphine vagrave chứng tự kỷ sinh ra do việc tiecircu hoacutea khocircng

hoagraven toagraven caacutec chất peptides nagravey Nếu trẻ coacute magraveng ruột bị hở chất gluteomorphine

vagrave caseomorphine thấm qua vagraveo maacuteu đi lecircn natildeo gacircy hại cho hệ thần kinh Hai chất

coacute taacutec dụng giống như thuốc phiện đối với tế bagraveo thần kinh trong natildeo lagravem natildeo

nghiền kết quả lagrave trẻ chỉ thiacutech ăn một số moacuten coacute gluten vagrave casein như sữa l a m

l a mạchhellip để thỏa matilden cơn nghiền của m nh gacircy ra hagravenh vi thấy trong chứng tự

kỷ (Tr 95 Tự kỷ vagrave trị liệu)

Nguyecircn nhacircn Thiếu quacircn b nh hoacutea chất vagrave thiếu sinh tố gacircy ra bệnh tự kỷ

chưa coacute giaacute trị khoa học ch c ch n Đacircy chỉ lagrave quan điểm tham khảo mang tiacutenh giả

thuyết

Nguyecircn nhacircn tự kỷ liecircn quan đến đ c t nh sinh h c nam t nh

Do tỷ lệ trẻ tự kỷ nam cao gấp 3 đến 4 lần so với nữ necircn coacute giả thuyết cho

rằng natildeo bộ của trẻ coacute cấu tạo thiecircn quaacute mức về nam tiacutenh dễ m c bệnh tự kỷ hơn

bộ oacutec của nam thiecircn về tiacutenh hệ thống hoacutea l tiacutenh vagrave logic Theo quan điểm nagravey xeacutet

về goacutec độ di truyền học th cha mẹ trẻ tự kỷ coacute khả năng thiecircn về khoa học tự nhiecircn

hơn lagrave khoa học xatilde hội (Tr 53 Tự kỷ vagrave trị liệu)

Đacircy lagrave quan điểm của một số người cho rằng nguyecircn nhacircn bệnh tự kỷ liecircn

quan đến đặc tiacutenh sinh học nam hay nữ do tỉ lệ trẻ tự kỷ ở nam cao gấp nhiều lần ở

nữ Hiecircn nay giả thuyết nagravey rất iacutet được quan tacircm v chưa coacute những l p lu n khoa

học thuyết phục

ếu tố trong l c mang thai vagrave sinh đẻ ndash Nguyecircn nhacircn của bệnh tự kỷ

Ngagravey nay người ta thấy một số ca đẻ khoacute coacute liecircn quan tới những dị t t của

đứa beacute trong bụng mẹ Coacute thể đứa beacute coacute taacutec động nagraveo đoacute tới quaacute tr nh sinh đẻ vagrave

những dị t t coacute t trong bụng mẹ trong quaacute tr nh phaacutet triển coacute thể gacircy ra t nh trạng

đẻ khoacute (Tr 21 Tự kỷ vagrave trị liệu) Tỉ lệ khaacute cao trẻ bị tự kỷ coacute trugraveng hợp với chuyện

sinh đẻ mẹ trẻ bị v nước ối sớm nhiều giờ trước khi sinh thiểu ối nhiễm trugraveng ối

do sinh kẹp bị ngạt trong l c sinh Tuy nhiecircn theo nghiecircn cứu của Lord Mulloy

Vendelboe vagrave Schopler (1991) khocircng cho thấy bệnh tự kỷ liecircn quan đến những

nguyecircn nhacircn nagravey

Căn nguyecircn bệnh tự kỷ lagrave do di truyền

Di truyền quyết định sự phaacutet triển của natildeo bộ necircn coacute giả thuyết cho rằng

chứng tự kỷ coacute thể do di truyền (Roberto Tuchman 1988) Sự bất thường của nhiều

loại nhiễm s c thể liecircn quan đến ―những vị triacute gene khaacutec Triệu chứng Fragile ndash x

liecircn quan tới nhiễm s c thể x loại chiếm 110 trường hợp tự kỷ noacute lagrave nguyecircn nhacircn

gacircy ra sự ch m phaacutet triển tacircm thần ở trẻ tự kỷ Tecircn gọi nhiễm s c thể ―x mỏng

manh phaacutet sinh t sự kiện khi quan saacutet bằng kiacutenh hiển vi thấy nhiễm s c thể ―x

của trẻ tự kỷ rất yếu ớt Ngoagravei ra caacutec nhagrave khoa học cograven đề c p tới triệu chứng

Angelman (Roberto Tuchman 1988) những rối loạn Touberouse Sclerosis (một sự

rối loạn gacircy ra bất thường của da natildeo vagrave những cơn động kinh nghiecircm trọng) cặp

nhiễm s c thể số 9 vagrave 16 cũng được nh c tới Một vagravei rối loạn trong sự trao đổi chất

PKU nơi magrave chất liệu phenylalanine tiacutech lũy trong natildeo bộ vagrave sự rối loạn chuyển

hoacutea trao đổi chất coacute thể gacircy ra chứng tự kỷhellip

Nghiecircn cứu anh chị em trong gia đ nh coacute trẻ tự kỷ cho thấy tỉ lệ coacute thể t

50 đến 100 trẻ thứ hai trong gia đ nh s bị tự kỷ so với những gia đ nh trẻ đầu

b nh thường (Foltein vagrave Piven 1991 Ritvo 1989) Nghiecircn cứu cho rằng trong gia

đ nh coacute trẻ bị tự kỷ caacutec con khaacutec bị rủi ro nhiều hơn về chứng ch m phaacutet triển tacircm

thần Coacute thể tới 15 anh chị em của trẻ tự kỷ gặp khoacute khăn trong học t p Đối với

cặp song sinh cugraveng trứng tỉ lệ 2 trẻ cugraveng bị tự kỷ lagrave 90 (Tr 25 Nuocirci con bị tự

kỷ)

Theo hiecircp hội sức khoẻ tacircm thần quốc tế (2007) Khoa học hiện tại chưa xaacutec

định nguyecircn nhacircn chiacutenh thức gacircy ra bệnh tự kỷ nhưng những nhagrave khoa học cho

rằng hai nhacircn tố lagrave di truyền vagrave mocirci trường coacute l đoacuteng một vai trograve Nghiecircn cứu

Gần đacircy cho thấy bệnh tự kỷ coacute liecircn quan đến sự bất thường trong những cấu tr c

hay chức năng của natildeo Những nghiecircn cứu đang diễn ra nhằm khảo saacutet liệu coacute phải

bệnh tự kỷ ảnh hưởng đến những vugraveng riecircng biệt của natildeo hoặc coacute những vấn đề về

sự truyền tiacuten hiệu t bộ ph n nagravey sang bộ ph n khaacutec của natildeo Coacute một vagravei cuộc

nghiecircn cứu ở trẻ sinh đocirci cugraveng trứng cho thấy bệnh tự kỷ coacute thể do di truyền

Những cha mẹ magrave coacute một đứa trẻ bị tự kỷ th coacute một nguy cơ nhỏ lagrave đứa thứ hai

cũng bị tự kỷ Hiện nay caacutec nhagrave khoa học đang nghiecircn cứu những bất thường trong

những matilde di truyền vagrave những Gene cụ thể để xaacutec định vai trograve magrave sự di truyền coacute

thể coacute trong bệnh tự kỷ

(wwwnimhnihgovpublicatautism)(httpwwwbenhviennhiorgvnv2vnTRUS

T=actnews|newsid690)

Giả thuyết về tiacutenh di truyền của trẻ tự kỷ gacircy nhiều tranh catildei ngay cả khi

người ta t m được một gene di truyền gacircy ra chứng tự kỷ th khaacutem phaacute đoacute cũng

khocircng giải thiacutech được đại đa số trường hợp tự kỷ khocircng do di truyền gacircy ra Hiện

thời di truyền chỉ lagrave nguyecircn nhacircn của khoảng 10 những trường hợp tự kỷ

Đacircy lagrave nguyecircn nhacircn đang rất được quan tacircm trong thời điểm hiện nay viacute theo

caacutec nhagrave khoa học giả thuyết nagravey được xem lagrave coacute tiacutenh thuyết phục cao Rimland

(1964) lagrave một trong số những nhagrave nghiecircn cứu đầu tiecircn quan tacircm tới nguyecircn nhacircn

sinh học hoặc thần kinh Sau nagravey nhiều nhagrave nghiecircn cứu khaacutec quan tacircm đến nguyecircn

nhacircn sinh học magrave Rimland đatilde đưa ra Mặc dugrave nguyecircn nhacircn chiacutenh xaacutec của bệnh tự

kỷ lagrave chưa r nhưng những nghiecircn cứu hiện tại đang b t đầu t m kiếm sự khaacutec

nhau đặc trưng giữa natildeo của trẻ tự kỷ vagrave natildeo của trẻ phaacutet triển b nh thường

(Bauman 1991 Bauman amp Kemper 1994 Courchesne 1991) Ngagravey nay sự đồng

thu n trong những nhagrave nghiecircn cứu lagrave (a) nguyecircn nhacircn của bệnh tự kỷ coacute thể do yếu

tố sinh học (b) nguyecircn nhacircn chiacutenh xaacutec vẫn lagrave ẩn socirc nhưng coacute thể liecircn quan nhiều

đến bệnh l học vagrave (c) những yếu tố mocirci trường xatilde hội gia đ nh coacute thể lagravem tăng

hay lagravem giảm hội chứng tự kỷ(Tr 3 Jack Scott Claudia Clark Michel P Brady

Students With Autism - Characteristics and Instructionl Department of Education

Psychology and Special Education Florida International University Miami and

Florida Singular Publishing Group-Inc America 1999)

Như v y với xu thế nghiecircn cứu hiện nay của thế giới caacutec nhagrave khoa học t p

trung vagraveo nguyecircn nhacircn tổn thương natildeo vagrave thần kinh của trẻ tự kỷ Căn nguyecircn tacircm

l hầu như iacutet được quan tacircm hoặc khocircng quan tacircm Qua đacircy ch ng ta coacute caacutech nh n

tổng quan về nguyecircn nhacircn của bệnh tự kỷ đồng thời gi p ch ng ta định hường tốt

hơn trong việc xacircy dựng phương aacuten điều trị cho trẻ

1 3) Phaacutet hiện chẩn đoaacuten đaacutenh giaacute trẻ tự kỷ

131 Tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten vagrave chẩn đoaacuten phacircn biệt

1311 Tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten

a Dựa vagraveo mocirc tả của Kanner vagrave Asperger

Thocircng qua nghiecircn cứu những ghi cheacutep lịch sử cũng như sưu tầm caacutec taacutec

phẩm văn học cổ đại caacutec nhagrave khoa học ngagravey nay cho rằng bệnh tự kỷ đatilde coacute t lacircu

trong lịch sử caacutec cacircu chuyện dacircn gian cho rằng những caacute nhacircn bị chứng nagravey lagrave do

ma lagravem quỷ aacutemhellipvagrave bị tẩy chay khỏi cộng đồng Y học xếp bệnh nagravey chung với

ch m phaacutet triển triacute tuệ hay Tacircm thần phacircn liệt Sau nagravey bệnh tự kỷ chiacutenh thức được

baacutec sĩ tacircm thần nhi Leo Kanner nh n xeacutet vagrave mocirc tả vagraveo năm 1943 tại M Kanner đatilde

mocirc tả một nhoacutem trẻ coacute những tiacutenh caacutech rất cocirc l p vagrave xa caacutech ocircng đặt tecircn cho những

đặc điểm đoacute lagrave hội chứng tự kỷ( Autism)

Theo Kanner trẻ tự kỷ coacute những đặc điểm sau

coacute taacutec dụng giống như thuốc phiện đối với tế bagraveo thần kinh trong natildeo lagravem natildeo

nghiền kết quả lagrave trẻ chỉ thiacutech ăn một số moacuten coacute gluten vagrave casein như sữa l a m

l a mạchhellip để thỏa matilden cơn nghiền của m nh gacircy ra hagravenh vi thấy trong chứng tự

kỷ (Tr 95 Tự kỷ vagrave trị liệu)

Nguyecircn nhacircn Thiếu quacircn b nh hoacutea chất vagrave thiếu sinh tố gacircy ra bệnh tự kỷ

chưa coacute giaacute trị khoa học ch c ch n Đacircy chỉ lagrave quan điểm tham khảo mang tiacutenh giả

thuyết

Nguyecircn nhacircn tự kỷ liecircn quan đến đ c t nh sinh h c nam t nh

Do tỷ lệ trẻ tự kỷ nam cao gấp 3 đến 4 lần so với nữ necircn coacute giả thuyết cho

rằng natildeo bộ của trẻ coacute cấu tạo thiecircn quaacute mức về nam tiacutenh dễ m c bệnh tự kỷ hơn

bộ oacutec của nam thiecircn về tiacutenh hệ thống hoacutea l tiacutenh vagrave logic Theo quan điểm nagravey xeacutet

về goacutec độ di truyền học th cha mẹ trẻ tự kỷ coacute khả năng thiecircn về khoa học tự nhiecircn

hơn lagrave khoa học xatilde hội (Tr 53 Tự kỷ vagrave trị liệu)

Đacircy lagrave quan điểm của một số người cho rằng nguyecircn nhacircn bệnh tự kỷ liecircn

quan đến đặc tiacutenh sinh học nam hay nữ do tỉ lệ trẻ tự kỷ ở nam cao gấp nhiều lần ở

nữ Hiecircn nay giả thuyết nagravey rất iacutet được quan tacircm v chưa coacute những l p lu n khoa

học thuyết phục

ếu tố trong l c mang thai vagrave sinh đẻ ndash Nguyecircn nhacircn của bệnh tự kỷ

Ngagravey nay người ta thấy một số ca đẻ khoacute coacute liecircn quan tới những dị t t của

đứa beacute trong bụng mẹ Coacute thể đứa beacute coacute taacutec động nagraveo đoacute tới quaacute tr nh sinh đẻ vagrave

những dị t t coacute t trong bụng mẹ trong quaacute tr nh phaacutet triển coacute thể gacircy ra t nh trạng

đẻ khoacute (Tr 21 Tự kỷ vagrave trị liệu) Tỉ lệ khaacute cao trẻ bị tự kỷ coacute trugraveng hợp với chuyện

sinh đẻ mẹ trẻ bị v nước ối sớm nhiều giờ trước khi sinh thiểu ối nhiễm trugraveng ối

do sinh kẹp bị ngạt trong l c sinh Tuy nhiecircn theo nghiecircn cứu của Lord Mulloy

Vendelboe vagrave Schopler (1991) khocircng cho thấy bệnh tự kỷ liecircn quan đến những

nguyecircn nhacircn nagravey

Căn nguyecircn bệnh tự kỷ lagrave do di truyền

Di truyền quyết định sự phaacutet triển của natildeo bộ necircn coacute giả thuyết cho rằng

chứng tự kỷ coacute thể do di truyền (Roberto Tuchman 1988) Sự bất thường của nhiều

loại nhiễm s c thể liecircn quan đến ―những vị triacute gene khaacutec Triệu chứng Fragile ndash x

liecircn quan tới nhiễm s c thể x loại chiếm 110 trường hợp tự kỷ noacute lagrave nguyecircn nhacircn

gacircy ra sự ch m phaacutet triển tacircm thần ở trẻ tự kỷ Tecircn gọi nhiễm s c thể ―x mỏng

manh phaacutet sinh t sự kiện khi quan saacutet bằng kiacutenh hiển vi thấy nhiễm s c thể ―x

của trẻ tự kỷ rất yếu ớt Ngoagravei ra caacutec nhagrave khoa học cograven đề c p tới triệu chứng

Angelman (Roberto Tuchman 1988) những rối loạn Touberouse Sclerosis (một sự

rối loạn gacircy ra bất thường của da natildeo vagrave những cơn động kinh nghiecircm trọng) cặp

nhiễm s c thể số 9 vagrave 16 cũng được nh c tới Một vagravei rối loạn trong sự trao đổi chất

PKU nơi magrave chất liệu phenylalanine tiacutech lũy trong natildeo bộ vagrave sự rối loạn chuyển

hoacutea trao đổi chất coacute thể gacircy ra chứng tự kỷhellip

Nghiecircn cứu anh chị em trong gia đ nh coacute trẻ tự kỷ cho thấy tỉ lệ coacute thể t

50 đến 100 trẻ thứ hai trong gia đ nh s bị tự kỷ so với những gia đ nh trẻ đầu

b nh thường (Foltein vagrave Piven 1991 Ritvo 1989) Nghiecircn cứu cho rằng trong gia

đ nh coacute trẻ bị tự kỷ caacutec con khaacutec bị rủi ro nhiều hơn về chứng ch m phaacutet triển tacircm

thần Coacute thể tới 15 anh chị em của trẻ tự kỷ gặp khoacute khăn trong học t p Đối với

cặp song sinh cugraveng trứng tỉ lệ 2 trẻ cugraveng bị tự kỷ lagrave 90 (Tr 25 Nuocirci con bị tự

kỷ)

Theo hiecircp hội sức khoẻ tacircm thần quốc tế (2007) Khoa học hiện tại chưa xaacutec

định nguyecircn nhacircn chiacutenh thức gacircy ra bệnh tự kỷ nhưng những nhagrave khoa học cho

rằng hai nhacircn tố lagrave di truyền vagrave mocirci trường coacute l đoacuteng một vai trograve Nghiecircn cứu

Gần đacircy cho thấy bệnh tự kỷ coacute liecircn quan đến sự bất thường trong những cấu tr c

hay chức năng của natildeo Những nghiecircn cứu đang diễn ra nhằm khảo saacutet liệu coacute phải

bệnh tự kỷ ảnh hưởng đến những vugraveng riecircng biệt của natildeo hoặc coacute những vấn đề về

sự truyền tiacuten hiệu t bộ ph n nagravey sang bộ ph n khaacutec của natildeo Coacute một vagravei cuộc

nghiecircn cứu ở trẻ sinh đocirci cugraveng trứng cho thấy bệnh tự kỷ coacute thể do di truyền

Những cha mẹ magrave coacute một đứa trẻ bị tự kỷ th coacute một nguy cơ nhỏ lagrave đứa thứ hai

cũng bị tự kỷ Hiện nay caacutec nhagrave khoa học đang nghiecircn cứu những bất thường trong

những matilde di truyền vagrave những Gene cụ thể để xaacutec định vai trograve magrave sự di truyền coacute

thể coacute trong bệnh tự kỷ

(wwwnimhnihgovpublicatautism)(httpwwwbenhviennhiorgvnv2vnTRUS

T=actnews|newsid690)

Giả thuyết về tiacutenh di truyền của trẻ tự kỷ gacircy nhiều tranh catildei ngay cả khi

người ta t m được một gene di truyền gacircy ra chứng tự kỷ th khaacutem phaacute đoacute cũng

khocircng giải thiacutech được đại đa số trường hợp tự kỷ khocircng do di truyền gacircy ra Hiện

thời di truyền chỉ lagrave nguyecircn nhacircn của khoảng 10 những trường hợp tự kỷ

Đacircy lagrave nguyecircn nhacircn đang rất được quan tacircm trong thời điểm hiện nay viacute theo

caacutec nhagrave khoa học giả thuyết nagravey được xem lagrave coacute tiacutenh thuyết phục cao Rimland

(1964) lagrave một trong số những nhagrave nghiecircn cứu đầu tiecircn quan tacircm tới nguyecircn nhacircn

sinh học hoặc thần kinh Sau nagravey nhiều nhagrave nghiecircn cứu khaacutec quan tacircm đến nguyecircn

nhacircn sinh học magrave Rimland đatilde đưa ra Mặc dugrave nguyecircn nhacircn chiacutenh xaacutec của bệnh tự

kỷ lagrave chưa r nhưng những nghiecircn cứu hiện tại đang b t đầu t m kiếm sự khaacutec

nhau đặc trưng giữa natildeo của trẻ tự kỷ vagrave natildeo của trẻ phaacutet triển b nh thường

(Bauman 1991 Bauman amp Kemper 1994 Courchesne 1991) Ngagravey nay sự đồng

thu n trong những nhagrave nghiecircn cứu lagrave (a) nguyecircn nhacircn của bệnh tự kỷ coacute thể do yếu

tố sinh học (b) nguyecircn nhacircn chiacutenh xaacutec vẫn lagrave ẩn socirc nhưng coacute thể liecircn quan nhiều

đến bệnh l học vagrave (c) những yếu tố mocirci trường xatilde hội gia đ nh coacute thể lagravem tăng

hay lagravem giảm hội chứng tự kỷ(Tr 3 Jack Scott Claudia Clark Michel P Brady

Students With Autism - Characteristics and Instructionl Department of Education

Psychology and Special Education Florida International University Miami and

Florida Singular Publishing Group-Inc America 1999)

Như v y với xu thế nghiecircn cứu hiện nay của thế giới caacutec nhagrave khoa học t p

trung vagraveo nguyecircn nhacircn tổn thương natildeo vagrave thần kinh của trẻ tự kỷ Căn nguyecircn tacircm

l hầu như iacutet được quan tacircm hoặc khocircng quan tacircm Qua đacircy ch ng ta coacute caacutech nh n

tổng quan về nguyecircn nhacircn của bệnh tự kỷ đồng thời gi p ch ng ta định hường tốt

hơn trong việc xacircy dựng phương aacuten điều trị cho trẻ

1 3) Phaacutet hiện chẩn đoaacuten đaacutenh giaacute trẻ tự kỷ

131 Tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten vagrave chẩn đoaacuten phacircn biệt

1311 Tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten

a Dựa vagraveo mocirc tả của Kanner vagrave Asperger

Thocircng qua nghiecircn cứu những ghi cheacutep lịch sử cũng như sưu tầm caacutec taacutec

phẩm văn học cổ đại caacutec nhagrave khoa học ngagravey nay cho rằng bệnh tự kỷ đatilde coacute t lacircu

trong lịch sử caacutec cacircu chuyện dacircn gian cho rằng những caacute nhacircn bị chứng nagravey lagrave do

ma lagravem quỷ aacutemhellipvagrave bị tẩy chay khỏi cộng đồng Y học xếp bệnh nagravey chung với

ch m phaacutet triển triacute tuệ hay Tacircm thần phacircn liệt Sau nagravey bệnh tự kỷ chiacutenh thức được

baacutec sĩ tacircm thần nhi Leo Kanner nh n xeacutet vagrave mocirc tả vagraveo năm 1943 tại M Kanner đatilde

mocirc tả một nhoacutem trẻ coacute những tiacutenh caacutech rất cocirc l p vagrave xa caacutech ocircng đặt tecircn cho những

đặc điểm đoacute lagrave hội chứng tự kỷ( Autism)

Theo Kanner trẻ tự kỷ coacute những đặc điểm sau

Gần đacircy cho thấy bệnh tự kỷ coacute liecircn quan đến sự bất thường trong những cấu tr c

hay chức năng của natildeo Những nghiecircn cứu đang diễn ra nhằm khảo saacutet liệu coacute phải

bệnh tự kỷ ảnh hưởng đến những vugraveng riecircng biệt của natildeo hoặc coacute những vấn đề về

sự truyền tiacuten hiệu t bộ ph n nagravey sang bộ ph n khaacutec của natildeo Coacute một vagravei cuộc

nghiecircn cứu ở trẻ sinh đocirci cugraveng trứng cho thấy bệnh tự kỷ coacute thể do di truyền

Những cha mẹ magrave coacute một đứa trẻ bị tự kỷ th coacute một nguy cơ nhỏ lagrave đứa thứ hai

cũng bị tự kỷ Hiện nay caacutec nhagrave khoa học đang nghiecircn cứu những bất thường trong

những matilde di truyền vagrave những Gene cụ thể để xaacutec định vai trograve magrave sự di truyền coacute

thể coacute trong bệnh tự kỷ

(wwwnimhnihgovpublicatautism)(httpwwwbenhviennhiorgvnv2vnTRUS

T=actnews|newsid690)

Giả thuyết về tiacutenh di truyền của trẻ tự kỷ gacircy nhiều tranh catildei ngay cả khi

người ta t m được một gene di truyền gacircy ra chứng tự kỷ th khaacutem phaacute đoacute cũng

khocircng giải thiacutech được đại đa số trường hợp tự kỷ khocircng do di truyền gacircy ra Hiện

thời di truyền chỉ lagrave nguyecircn nhacircn của khoảng 10 những trường hợp tự kỷ

Đacircy lagrave nguyecircn nhacircn đang rất được quan tacircm trong thời điểm hiện nay viacute theo

caacutec nhagrave khoa học giả thuyết nagravey được xem lagrave coacute tiacutenh thuyết phục cao Rimland

(1964) lagrave một trong số những nhagrave nghiecircn cứu đầu tiecircn quan tacircm tới nguyecircn nhacircn

sinh học hoặc thần kinh Sau nagravey nhiều nhagrave nghiecircn cứu khaacutec quan tacircm đến nguyecircn

nhacircn sinh học magrave Rimland đatilde đưa ra Mặc dugrave nguyecircn nhacircn chiacutenh xaacutec của bệnh tự

kỷ lagrave chưa r nhưng những nghiecircn cứu hiện tại đang b t đầu t m kiếm sự khaacutec

nhau đặc trưng giữa natildeo của trẻ tự kỷ vagrave natildeo của trẻ phaacutet triển b nh thường

(Bauman 1991 Bauman amp Kemper 1994 Courchesne 1991) Ngagravey nay sự đồng

thu n trong những nhagrave nghiecircn cứu lagrave (a) nguyecircn nhacircn của bệnh tự kỷ coacute thể do yếu

tố sinh học (b) nguyecircn nhacircn chiacutenh xaacutec vẫn lagrave ẩn socirc nhưng coacute thể liecircn quan nhiều

đến bệnh l học vagrave (c) những yếu tố mocirci trường xatilde hội gia đ nh coacute thể lagravem tăng

hay lagravem giảm hội chứng tự kỷ(Tr 3 Jack Scott Claudia Clark Michel P Brady

Students With Autism - Characteristics and Instructionl Department of Education

Psychology and Special Education Florida International University Miami and

Florida Singular Publishing Group-Inc America 1999)

Như v y với xu thế nghiecircn cứu hiện nay của thế giới caacutec nhagrave khoa học t p

trung vagraveo nguyecircn nhacircn tổn thương natildeo vagrave thần kinh của trẻ tự kỷ Căn nguyecircn tacircm

l hầu như iacutet được quan tacircm hoặc khocircng quan tacircm Qua đacircy ch ng ta coacute caacutech nh n

tổng quan về nguyecircn nhacircn của bệnh tự kỷ đồng thời gi p ch ng ta định hường tốt

hơn trong việc xacircy dựng phương aacuten điều trị cho trẻ

1 3) Phaacutet hiện chẩn đoaacuten đaacutenh giaacute trẻ tự kỷ

131 Tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten vagrave chẩn đoaacuten phacircn biệt

1311 Tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten

a Dựa vagraveo mocirc tả của Kanner vagrave Asperger

Thocircng qua nghiecircn cứu những ghi cheacutep lịch sử cũng như sưu tầm caacutec taacutec

phẩm văn học cổ đại caacutec nhagrave khoa học ngagravey nay cho rằng bệnh tự kỷ đatilde coacute t lacircu

trong lịch sử caacutec cacircu chuyện dacircn gian cho rằng những caacute nhacircn bị chứng nagravey lagrave do

ma lagravem quỷ aacutemhellipvagrave bị tẩy chay khỏi cộng đồng Y học xếp bệnh nagravey chung với

ch m phaacutet triển triacute tuệ hay Tacircm thần phacircn liệt Sau nagravey bệnh tự kỷ chiacutenh thức được

baacutec sĩ tacircm thần nhi Leo Kanner nh n xeacutet vagrave mocirc tả vagraveo năm 1943 tại M Kanner đatilde

mocirc tả một nhoacutem trẻ coacute những tiacutenh caacutech rất cocirc l p vagrave xa caacutech ocircng đặt tecircn cho những

đặc điểm đoacute lagrave hội chứng tự kỷ( Autism)

Theo Kanner trẻ tự kỷ coacute những đặc điểm sau

- Thiacutech đơn độc một m nh khocircng muốn giao tiếp

- Lagravem ngơ với hầu hết caacutec kiacutech thiacutech gạt bỏ những kiacutech thiacutech đến t mocirci trường

- Thiacutech lagravem theo caacutec hagravenh động quen thuộc tuacircn theo thứ tự một caacutech maacutey moacutec

- Khocircng thiacutech sự thay đổi

- Khocircng coacute ngocircn ngữ hoặc ngocircn ngữ thể hiện sự bất thường r rệt

- Một số trẻ coacute khả năng về toaacuten học Triacute nhớ lacircu vagrave nhiều

- Thiếu quan hệ tiếp x c về mặt t nh cảm với người khaacutec

- Thể hiện caacutech chọn lựa caacutec thoacutei quen hằng ngagravey rất giống nhau về tiacutenh k dị vagrave

tiacutenh tỉ mỉ

- Rất thiacutech xoay trograven caacutec đồ v t vagrave thao taacutec rất kheacuteo

- Coacute khả năng cao trong quan saacutet khocircng gian vagrave triacute nhớ ―như con vẹt nhưng lại

khoacute khăn trong học t p ở những lĩnh vực khaacutec

- Bề ngoagravei những trẻ nagravey xinh đẹp nhanh nhẹn thocircng minh

- Thất bại trong việc hiểu hagravenh vi giả vờ vagrave hagravenh vi đoaacuten trước

- Chỉ hiểu nghĩa đen của cacircu noacutei

- Tạo ra tiếng động vagrave v n v n động lặp đi lặp lại đơn điệu

- Giới hạn đa dạng caacutec hoạt động tự phaacutet

[Tr 47 Jack Scott Claudia Clark Michel P Brady Students With Autism -

Characteristics and Instructionl Department of Education Psychology and Special

Education Florida International University Miami and Florida Singular

Publishing Group-Inc America 1999) Vagrave (Tr 2-6 Lorna Wing The Autistic

spectrum- A guide for parents professionals Constable and Company Limited

London 998 Lưu Huy Khaacutenh d ch] v [tr 4 otilde Nguyễn Tinh n Để Hiểu

Chứng Tự Kỷ Nhoacutem Tương Trợ Phụ Huynh iệt Nam Coacute Con Khuy t T t v Ch m

Phaacutet Triển Tai New South Wales Uacutec Ch u Bam oo press Australia 2002]

Những khaacutei quaacutet Trecircn đacircy của Kanner về caacutec đặc điểm tacircm l của trẻ lagrave cơ

sở quyết định cho Y học thế giới đề xuất một bệnh mới đồng thới cũng lagrave một bệnh

khaacute phức tạp Bệnh tự kỷ khocircng chỉ lagrave một bệnh thuộc Y khoa magrave noacute cograven liecircn quan

trực tiếp đến Tacircm l hoc Giaacuteo dục hoc vagrave Xatilde hội học Đến nay bệnh tự kỷ thực sự

lagrave một vấn đề nhạy cảm tỷ lệ trẻ m c bệnh ngagravey cagraveng tăng vagrave chưa coacute biện phaacutep trị

liệu hữu hiệu

Một năm sau phaacutet hiện của Kanner một baacutec sĩ tacircm thần người Aacuteo cũng coacute

những mocirc tả tương tự năm 1944 Hans Asperger đatilde mocirc tả những hagravenh vi khaacutec lạ

của một nhoacutem trẻ nhỏ vagrave thanh thiếu niecircn ngagravey nay gọi lagrave hội chứng Asperger

Theo Asperger trẻ coacute những hagravenh vi đặc biệt như

-Caacutech tiếp c n xatilde hội ngớ ngẩn khocircng thiacutech hợp

- Ham thiacutech matildenh liệt một số thứ như caacutec bảng giờ xe lửa chủ đề thể thao thời tiết

- Giỏi về ngữ phaacutep vagrave t ngữ nhưng caacutech noacutei đơn điệu thiacutech noacutei một m nh khocircng

thiacutech noacutei chuyện với người khaacutec

- Yếu keacutem trong phối hợp caacutec động taacutec v n động

- Tr nh độ nh n thức ở mức giaacutep ranh trung b nh hoặc cao nhưng thường coacute những

khoacute khăn riecircng khi học t p một vagravei mocircn học nagraveo đoacute

- Thiếu thức về l phải

- Thiacutech th caacutec con số vagrave chữ

- Coacute những vấn đề nghiecircm trong trong tương taacutec xatilde hội

- Noacutei chuyện nhiều khi khocircng liecircn quan đến chủ đề giao tiếp

- X c cảm ngh o nagraven

- Khoacute khăn điều khiển giọng noacutei khi noacutei chuyện

[Tr 2-6 Lorna Wing The Autistic spectrum- A guide for parents professionals

Consta le and Company Limited London 998 Lưu Huy Khaacutenh d ch] v [tr 6

Michael D Powe Chilren with Autism- A guide Woodbine House

Press America 2000]

Mặc dugrave khocircng biết g về cocircng việc của nhau nhưng Asperger coacute những mocirc

tả gần giống Kanner vagrave cả hai đều dugraveng thu t ngữ ―Autism để đặt tecircn cho triệu

chứng magrave m nh mocirc tả (tr 3 Đ) Ngagravey nay hai triệu chứng nagravey đều nằm trong nhoacutem

Rối Loạn Phaacutet Triển Lan Tỏa thuộc hai hệ thồng chẩn đoaacuten mang tiacutenh quốc tề lagrave

DSM vagrave ICD

Sau phaacutet hiện của hai ocircng nhiều nhagrave khoa học đatilde b t tay vagraveo nghiecircn cứu căn

bệnh nagravey Với mục điacutech phaacutet hiện sớm vagrave đaacutenh giaacute sang lọc chiacutenh xaacutec trong việc

phaacutet hiện bệnh ở trẻ em caacutec nhagrave nghiecircn cứu đatilde cụ thể hoacutea caacutec biểu hiện của bệnh

thocircng qua caacutec giai đoạn vagrave lứa tuổi

b Danh saacutech liệt kecirc caacutec triệu chứng sớm của bệnh tự kỷ (T khi sinh đến 5 tuổi)

Mới sinh đến 6 thaacuteng tuổi

Coacute thể ―quaacute giỏi

Dễ nổi gi n dễ trầm cảm

Khocircng với lấy đồ v t để nhặt lecircn

Khocircng b p bẹ

Thiếu nụ cười giao tiếp

Thiếu giao tiếp bằng m t

Phaacutet triển v n động coacute thể b nh thường

T 6 đến 12 thaacuteng

Khocircng thiacutech acircu yếm cơ thể coacute thể mềm yếu hay cứng nh c khi được ocircm

Coacute mối quan hệ xa laacutenh với cha mẹ

Khocircng chơi caacutec trograve chơi xatilde hội đơn giản (―Uacute agrave Bye-bye)

Chưa coacute dấu hiệu ngocircn ngữ

Dường như khocircng quan tacircm đến caacutec đồ chơi của trẻ em

Thiacutech nh n ng m caacutec bagraven tay của m nh

Phaacutet triển v n động khoacute khăn hoặc tr trệ

Khocircng nhai hoặc khocircng chấp nh n những thức ăn cứng

T 2 đến 3 tuổi

Khocircng quan tacircm đến caacutec caacute nhacircn khaacutec

Coi người khaacutec như một ―cocircng cụ

Giới hạn giao tiếp m t

Thiacutech ngửi hay liếm đồ v t

Khocircng thiacutech acircu yếm cơ thể coacute thể mềm yếu hay cứng nh c khi được ocircm

Coacute mối quan hệ xa laacutenh với cha mẹ

T 4 đến 5 tuổi

Nếu ngocircn ngữ phaacutet triển coacute thể coacute chứng nhại lời (lặp lại theo kiểu học vẹt những

g người khaacutec noacutei noacutei ngay l p tức hay ngay sau đoacute)

Giọng noacutei k cục (chẳng hạn như caacutech noacutei nhấn giọng hay đơn điệu)

Rất khoacute chịu khi thay đổi thoacutei quen hang ngagravey

Giao tiếp m t vẫn cograven hạn chế coacute thể cho thấy một số cải thiện

Tương taacutec với người khaacutec gia tăng nhưng vẫn cograven hạn chế

Caacutec cơn gi n vagrave sự gacircy hấn vẫn tồn tại nhưng coacute thể dần dần cải thiện

Tự lagravem tổn thương migravenh

Tự kiacutech động

[Tr155-175 Sandra L Harris CHILDREN WITH AUTISM- A PARENTrsquoS

GUIDE]

Caacutec tiecircu chiacute trecircn chỉ lagrave một sự liệt kecirc đơn giản thocircng qua quan saacutet mocirc tả

Những tiecircu chiacute nagravey coacute thể cho ch ng ta thấy phần nagraveo diện mạo của bệnh tự kỷ

khi sử dụng ch ng với mục điacutech phaacutet hiện hay sagraveng lọc

Sau nagravey khi magrave khoa học y khoa phaacutet triển bằng những nghiecircn cứu cụ thể

caacutec nhagrave tacircm thần học đatilde đưa ra những tiecircu chuẩn r ragraveng chiacutenh xaacutec hơn khi tiến

hagravenh chẩn đoaacuten

c Bảng Kiểm Tra Những Dấu Hiệu Tự Kỷ Trẻ Em (CHAT - Baron-Cohen

1992)

Bảng Kiểm Tra Những Dấu Hiệu Tự Kỷ Trẻ Em (CHAT) được phaacutet

triển bởi nhoacutem những nhagrave nghiecircn cứu Anh để xaacutec định bệnh tự kỷ ở trẻ em khoảng

18 đến 36 thaacuteng tuổi[Tr 39- 60 Lynn M Hamilton Facing Autism Waterbrook

press American ndash 2000] Bảng kiểm tra nagravey được sử dụng khaacute phổ biến trecircn thế

giới nhằm phaacutet hiện vagrave sagraveng lọc trẻ tự kỷ trong cộng đồng

Phần A hỏi cha mẹ

Con của bạn coacute thiacutech được đu đưa hay nhảy lecircn đầu gối của bạn khocircng vvv

Con của bạn coacute quan tacircm chơi với trẻ khaacutec khocircng

Con của bạn coacute thiacutech leo tr o lecircn những thứ như cầu thang khocircng

Con bạn coacute thiacutech chơi chạy nhẩy nh n qua lại hoặc chơi c c hagrave khocircng

Con của bạn bao giờ giả vờ chưa viacute dụ beacute thực hiện động taacutec uocircng nước bằng

caacutech sử dụng đồ chơi lagravem ly vagrave ấm pha tragrave or giả vờ với caacutec đocirc v t khaacutec

Con của bạn đatilde t ng sử dụng ngoacuten trỏ để chỉ chưa hoặc beacute đatilde đưa tay để xin một

đồ v t chưa

Con của bạn đatilde t ng sử dụng ngoacuten trỏ để chỉ chưa hoặc beacute ra hiệu khi thiacutech th

một điều g đoacute

Con của bạn coacute thể chơi đ ng chức năng một số đồ chơi đơn giản khocircng (vd xe

hơi hoặc khối g ) Khocircng ng m khocircng chơi tự phaacutet hoặc thờ ơ đối với đồ chơi

Con bạn đatilde bao giờ tự đưa cho bạn (cha mẹ) một đồ v t để bạn biết một điều g đoacute

chưa

Phần B Baacutec sĩ đa khoa hoặc người quan saacutet hagravenh vi trẻ

Trong l c thăm khaacutem trẻ coacute biểu hiện giao tiếp bằng m t với bạn khocircng

Bạn tạo ra sự ch cho trẻ vagrave chỉ một đồ v t hấp dẫn trong phograveng vagrave noacutei Trocircng

k a Coacute một (tecircn đồ chơi) Quan saacutet khuocircn mặt trẻ Trẻ coacute nh n theo những g

bạn chỉ khocircng(a)

Bạn tạo ra sự ch cho trẻ vagrave trao cho trẻ một caacutei ly vagrave ấm pha tragrave đồ chơi nhỏ

vagrave noacutei Chaacuteu hatildey roacutet một ly tragrave đi Trẻ coacute giả bộ roacutet tragrave vagrave uống khocircng vvv(b)

Noacutei với trẻ Đ n saacuteng đacircu hoặc Chỉ cho cocirc đ n saacuteng Đứa trẻ coacute CHỈ ngoacuten trỏ

hướng về phiacutea aacutenh đ n saacuteng khocircng(c)

Trẻ coacute thể xacircy một caacutei thaacutep bằng những khối khocircng (Nếu được Bao nhiecircu khối)

(Số khối)

Lưu

Đaacutenh dấu phương aacuten đồng trecircn những mục nagravey khi đảm bảo rằng trẻ khocircng nh n

vagraveo tay của bạn magrave ch c ch n nh n về phiacutea đồ v t bạn chỉ

Nếu bạn đưa ra một viacute dụ giả bộ trong một vagravei trograve chơi khaacutec đaacutenh dấu đ ng xaacutec

nh n vagraveo mục nagravey

Lặp lại điều nagravey với Con gấu bocircng ở đacircu hoặc một số đố v t khaacutec magrave trẻ khocircng

biết nếu trẻ khocircng hiểu đ n saacuteng Đaacutenh dấu xaacutec nh n đ ng vagraveo mục nagravey khi trẻ nh n

vagraveo mặt của bạn trong thời gian bạn đang chỉ

Tự kỷ lagrave một triệu chứng lacircm sagraveng bệnh cần được chẩn đoaacuten theo những

tiecircu chuẩn riecircng biệt trong những điều kiện khaacutec nhau Chung quy lại thocircng

thường bệnh nhacircn phải coacute những triệu chứng thuộc ba nhoacutem chiacutenh liecircn quan đến sự

yếu keacutem về lời noacutei quan hệ xatilde hội vagrave hagravenh vi mang tiacutenh r p khuocircn lặp đi lặp lại

d Dựa vagraveo bảng phacircn loại bệnh của hội tacircm thần M

Theo Sổ Tay Thống kecirc Vagrave Chẩn Đoaacuten Caacutec Rối Loạn Tacircm Thần R t Gọn ndash IV (

DSM ndash IV) của Hiệp hocirci caacutec nhagrave tacircm thần M rối loạn tự kỷ coacute

Coacute tổng cộng saacuteu (hoặc nhiều hơn) trong số những yếu tố được mocirc tả ở (1)(2) vagrave

(3) trong đoacute coacute iacutet nhất hai yếu tố ở (1) một ở (2) vagrave một ở (3)

Biến đổi về chất lượng trong caacutec tương taacutec xatilde hội được biểu hiện trong iacutet nhất hai

trong những yếu tố sau đacircy

Biến đổi r rệt trong sử dụng những hagravenh vi phi ngocircn ngữ đa dạng như tiếp x c

bằng m t vẻ mặt tư thế cử chỉ để điều chỉnh caacutec tương taacutec xatilde hội

Mất khả năng thiết l p mối quan hệ với những bạn b cugraveng tuổi tương ứng với mức

độ phaacutet triển

Đương sự khocircng tự t m caacutech chia sẻ những vui sướng những thiacutech th hoặc

những thagravenh đạt của m nh với người khaacutec (viacute dụ khocircng t m caacutech lấy tay chỉ hoặc

lấy những đồ v t magrave m nh quan tacircm đến)

Mất sự taacutec động qua lại về xatilde hội hoặc cảm x c

Biến đổi chất lượng về sự giao tiếp được biểu hiện bởi iacutet nhất một trong những yếu

tố sau đacircy

Ch m trễ hoặc mất hoagraven toagraven sự phaacutet triển ngocircn ngữ noacutei (khocircng coacute toan tiacutenh bugrave tr

bằng những phương thức giao tiếp khaacutec như cử chỉ hoặc vẻ mặt)

những người khả dĩ noacutei được th vẫn coacute rối loạn khocircng coacute khả năng r rệt để b t

đầu hoặc duy tr cacircu chuyện với người khaacutec

Sử dụng định h nh vagrave lặp đi lặp lại ngocircn ngữ hoặc ngocircn ngữ riecircng của bản thacircn

Khocircng coacute trograve chơi ―giả bộ đa dạng vagrave tự hoặc trograve chơi b t chước vagrave xatilde hội tương

ứng với mức độ phaacutet triển

Tiacutenh chất giới hạn định h nh vagrave lặp đi lặp lại trong hagravenh vi vagrave hoạt động được biểu

hiện iacutet nhất một trong những yếu tố sau đacircy

B n tacircm t p trung vagraveo một hoặc nhiều kiểu vui th giới hạn vagrave định h nh bất

thường về cường độ hoặc về định hướng

G n boacute cứng ng c vagraveo những thoacutei quen hoặc những nghi thức đặc biệt vagrave khocircng coacute

chức năng

Kiểu caacutech v n động định h nh vagrave lặp đi lặp lại (Viacute dụ v tay vặn xo n những bagraven

tay vagrave ngoacuten tay cử động phức tạp toagraven thacircn)

B n tacircm dai dẳng đối với một số phần của đồ v t

Ch m trễ hoặc tiacutenh chất bất thường về hoạt động khởi đầu trước ba tuổi trong iacutet

nhất một trong những lĩnh vực sau đacircy (1) tương taacutec xatilde hội (2) ngocircn ngữ cần thiết

để giao tiếp xatilde hội (3) trograve chơi biểu tượng hoặc tưởng tượng

Rối loạn khocircng thể quy cho hội chứng Rett hoặc Rối Loạn Tan Ratilde Trẻ Em (Tr

39- 60 Lynn M Hamilton Facing Autism Waterbrook press USA 2000)

Tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten tự kỷ trong cuốn Sổ Tay Thống kecirc Vagrave Chẩn Đoaacuten Caacutec

Rối Loạn Tacircm Thần của Hiệp hội những nhagrave Tacircm thần M hầu như được caacutec nước

trecircn thế thới cocircng nh n vagrave sử dụng Caacutec baacutec s Tacircm thần Việt Nam cũng sử dụng

caacutec tiecircu chuẩn nagravey vagraveo chẩn đoaacuten trẻ tự kỷ dựa trecircn tiacutenh ưu việt của noacute đầy đủ

chặt ch dễ hiểu dễ sử dụng Tuy nhiecircn trong khi chẩn đoaacuten tự kỷ cần lưu một

đặc điểm sau Trước hết lagrave mất khả năng ngocircn ngữ ở trẻ em những trẻ bị tự kỷ

đều coacute vấn đề về ngocircn ngữ hoặc nếu trẻ noacutei trẻ s noacutei lặp lại những t giống nhau

(perseveration) hoặc trẻ nh c lại những g người khaacutec noacutei (echolalia) Giao tiếp

b nh thường qua lại với người khaacutec bị tr hoatilden hoặc rất khoacute khăn Tiacuten hiệu đaacuteng baacuteo

động khaacutec lagrave trẻ b t đầu phaacutet triển ngocircn ngữ nhưng sau đoacute d ng lại Khocircng chơi

tưởng tượng hoặc chơi với bạn cugraveng lứa diacutenh chặt vagraveo những nghi thức hagravenh vi

lặp đi lặp lại xoay trograven hay xếp đồ v t thagravenh hagraveng vẫy tay đu đưa thacircn thể quaacute nh y

cảm hoặc thiếu nh y cảm với những kiacutech thiacutech t becircn ngoagravei khocircng coacute khả năng đối

phoacute với những thay đổi bất ngờ trong sinh hoạt hagravenh ngagravey Tất cả những điều nagravey

lagrave dấu hiệu của rối loạn tự kỷ

131 2 Chẩn đoaacuten phacircn biệt

Kanner suy đoaacuten lagrave hội chứng tự kỷ khocircng liecircn quan g đến caacutec bệnh y

khoa khaacutec Nhưng những nghiecircn cứu sau nagravey cho thấy nhiều bệnh y khoa khaacutec

coacute thể coacute liecircn quan đến chứng tự kỷ xấp xỉ 25 người bị tự kỷ phaacutet triển một

triệu chứng co gi t (Rutter 1970 Volk mar amp Nelson 1990) Với việc

nh n ra sự phổ biến của những vấn đề y khoa một số nhagrave nghiecircn cứu đề

nghị coacute một sự phacircn biệt giữa t ng mức độ tự kỷ phụ thuộc vagraveo coacute hay

khocircng coacute liecircn hệ với caacutec bệnh y khoa VD Bệnh Rubella bẩm sinh (Chess

Fernandez amp Korn 1978) coacute thể được chứng minh (tr7 handbook of

autism and pervasive developmental disorders)

Rối loạn Rett

Khocircng như Hội chứng Tự kỷ lagrave bệnh xuất hiện ở trẻ trai nhiều gấp bốn lần

trẻ gaacutei trong khi Rối loạn Rett chỉ ảnh hưởng đến trẻ gaacutei Theo Sổ Tay Thống kecirc

Vagrave Chẩn Đoaacuten Caacutec Rối Loạn Tacircm Thầncaacutec trẻ gaacutei bị rối loạn Rett trong giai đoạn

đầu phaacutet triển b nh thường vagrave đến giai đoạn giữa 5 đến 40 thaacuteng tuổi coacute xu hướng

giảm phaacutet triển vograveng đầu Trẻ bị mất những k năng tinh tế của bagraven tay magrave trước đacircy

trẻ đatilde đạt được thay vagraveo đoacute lagrave những v n động định h nh lặp đi lặp lại Một biểu hiện

đặc trưng nữa lagrave trẻ bị mất tương taacutec xatilde hội caacutec động taacutec phối hợp cơ thể đơn điệu vagrave

sự suy giảm nghiecircm trọng tiacutenh mục điacutech vagrave ngocircn ngữ tiếp nh n mất phối hợp trong

đi đ ng vagrave cử động thacircn thể ngocircn ngữ tiếp thu vagrave thể hiecircn giảm x t nghiecircm trọng

kết hợp với ch m phaacutet triển tacircm thần (tr 48 Lynn M Hamilton Facing Autism

Waterbrook press American ndash 2000) Như v y điểm giống nhau giữa hội chứng tự

kỷ vagrave hội chứng Rett lagrave đều coacute những suy giảm về giao tiếp ngocircn ngữ quan hệ xatilde

hội hagravenh vi vagrave ch m phaacutet triển tacircm thần Tuy nhiecircn sự khaacutec nhau liecircn quan đến tỉ

lệ giới tiacutenh thời điểm phaacutet bệnh vagrave chỉ số phaacutet triển vograveng đầu đống thời ở hội

chứng Rett cograven mất đi sự phối hợp caacutec cử động cơ thể magrave trước đacircy trẻ đatilde t ng đạt

được

Rối Loạn Tan Ratilde Thời Thơ Ấu

Rối Loạn Tan Ratilde Thời Thơ Ấu (CDD) cũng được hiểu như hội chứng

Heller bệnh nagravey rất hiếm gặp vagrave rất khaacutec so với bệnh tự kỷ iacutet nhất lagrave hai năm đầu

đời trẻ phaacutet triển b nh thường sự thoaacutei lugravei về phaacutet triển xảy ra trước 10 tuổi Mất

đaacuteng kể khả năng hiểu vagrave diễn đạt ngocircn ngữ keacutem trong kiểm soaacutet cơ vograveng bagraveng

quang vagrave h u mocircn giảm caacutec k năng v n động chất lượng giao tiếp keacutem xuất hiện

hagravenh vi giới hạn định h nh lặp đi lặp lại (tr 49 Lynn M Hamilton Facing Autism

Waterbrook press American ndash 2000) Đacircy lagrave hội chứng rất hiếm gặp so với bệnh tự

kỷ điểm khaacutec căn bản với hội chứng tự kỷ lagrave thới gian phaacutet bệnh vagrave những yếu tố

sinh học như mất kiểm soaacutet cơ vograveng bang quang h u mocircnhellip

Rối Loạn Phaacutet Triển Lan Tỏa Khocircng Đặc Hiệu

Rối Loạn Phaacutet Triển Lan Tỏa Khocircng Đặc Hiệu (PDDndashNOS) lagrave một thu t ngữ khaacute

mơ hồ sử dụng cho những trẻ khocircng hội đủ caacutec tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten chuyecircn biệt

Theo những nhagrave tacircm thần M PDD-NOS necircn được sử dụng khi coacute sự suy giảm trầm

trọng vagrave lan tỏa trong phaacutet triển tương taacutec xatilde hội qua lại vagrave những k năng giao tiếp

ngocircn ngữ vagrave phi ngocircn ngữ Khi được chẩn đoaacuten PDDndashNOS trẻ khocircng coacute những

triệu chứng đặc trưng như bệnh tự kỷ hoặc những rối loạn khaacutec trong Rối Loạn

Phaacutet Triển Lan Tỏa Trẻ bị hội chứng nagravey coacute một số biểu hiện giống như trẻ tự kỷ

nhưng khocircng hội đủ caacutec tiecircu chiacute đặc trưng trong chẩn đoaacuten tự kỷ

Hội chứng Landau-Kleffner (LKS)

Landau-Kleffner Syndrome (LKS) hoặc Chứng Mất Ngocircn Ngữ vagrave Động

Kinh M c Phải Trẻ Em tỉ lệ chung cho thấy trẻ bị bệnh nagravey iacutet hơn bệnh tự kỷ

theo con số thống kecirc trong nhiều năm chỉ coacute khoảng 170 trường hợp LKS được

thocircng baacuteo t 1957 đến những năm đấu th p kỷ 90 (thế kỷ trước) LKS coacute thể

xuất hiện độc l p hoặc nằm trong bệnh tự kỷ đặc biệt hay nằm trong bệnh Rối

Loạn Tan Ratilde Thời Thơ Ấu Trẻ LKS biểu hiện nhiều hagravenh vi tương tự như trẻ tự kỷ

nhưng trong tất cả caacutec trường hợp LKS đều coacute soacuteng điện natildeo bất thường (EEG)

xuất hiện t hoạt động bất thường của natildeo Khoảng ch ng 80 trường hợp coacute

những cơn co gi t cho dugrave những cơn co gi t nagravey chỉ xảy ra khi ngủ Becircn cạnh

những triệu chứng co gi t điển h nh bệnh cograven k m theo trợn m t xugravei bọt meacutep meacuteo

miệng vagrave phaacutet ra acircm thanh recircn rỉ Hầu hết trẻ LKS phaacutet triển b nh thường đến giai

đoạn thoaacutei lugravei khoảng t 3 đến 7 tuổi Sự mất khả năng nghe coacute thể xuất hiện đột

ngột hay t t vagrave dần dần ảnh hưởng đến ngocircn ngữ noacutei của trẻ sau đoacute dẫn đến mất

ngocircn ngữ hoagraven toagraven (Tr 52 Lynn M Hamilton Facing Autism Waterbrook press

American ndash 2000) Trẻ bị hội chứng nagravey coacute một vagravei biểu hiện như trẻ tự kỷ nhưng

khaacutec với trẻ tự kỷ lagrave coacute tổn thương natildeo bộ một caacutech r rang

Hội chứng nhiễm s c thể X mỏng manh

Hội chứng nhiễm s c thể X mỏng manh(Fragile X Syndrome) hay hội

chứng Martin-Bell nguyecircn nhacircn t sự bất thường trong phacircn tử DNA của nhiễm s c

thể giới tiacutenh Noacute thường lagrave nguyecircn nhacircn dẫn đến ch m phaacutet triển Tacircm thần Thocircng

qua quan saacutet lacircm sagraveng cho thấy một số hagravenh vi của trẻ nagravey giống trẻ bị bệnh tự kỷ

nhưng khaacutec với trẻ tự kỷ lagrave caacutec trẻ nagravey coacute khả năng giao tiếp xatilde hội tốt hơn trẻ rất

cởi mở vagrave quan tacircm đến người khaacutec Trong số bệnh tự kỷ coacute khoảng 15 trẻ coacute

dấu hiệu bệnh nhiễm s c thể X đi cugraveng đồng thời trong bệnh nagravey coacute khoảng t 0

đến 20 trẻ coacute dấu hiệu tự kỷ

Xơ củ natildeo

Xơ củ natildeo lagrave bệnh di truyền liecircn quan đến gene vagrave nhiễm s c thể Caacutec đặc

điểm của bệnh cho thấy sự bất thường của một vagravei cơ quan trong cơ thể Natildeo

th n Tim v ng mạchellipNhững dấu hiệu của bệnh lagrave ch m phaacutet triển tacircm thần co

gi t rối loạn hagravenh vi tăng động giảm ch coacute hagravenh vi gacircy hấn coacute một số hagravenh

vi giống trẻ tự kỷ

Caacutec triệu chứng trecircn khi phacircn biệt với hội chứng tự kỷ ch ng ta cần lưu

như sau Chứng tự kỷ luocircn xuất hiện trước 36 thaacuteng tuổi trẻ tự kỷ coacute thể ch m noacutei

vagrave ngại giao tiếp l c 18 thaacuteng tuổi Sự chẩn đoaacuten mức độ tự kỷ được thể hiện trong

tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten của ICD -10 vagrave DSM 4 Coacute những trẻ hoagraven toagraven khocircng noacutei vagrave

sống trong ―thế giới riecircng biệt của m nh Đa số trẻ tự kỷ coacute sự phaacutet triển thoaacutei lui

khocircng r rệt trẻ coacute thể mất khả năng noacutei ngay cả những t trẻ đatilde t ng noacutei trước

đacircy Khi đến khaacutem caacutec phụ huynh thường noacutei trẻ phaacutet triển b nh thường t 0 đến

15 tuổi họ chỉ thấy coacute những hagravenh vi khaacutec lạ như caacutech nh n caacutech chơi vagrave khả

năng hogravea nh p xatilde hội khi trẻ được 18 đến 20 thaacuteng tuổi Những biểu hiện thocircng

thường magrave caacutec phụ huynh thường thấy đầu tiecircn ở trẻ tự kỷ lagrave thiếu sự vui vẻ khocircng

thiacutech khi được cưng nựng khocircng biểu hiện mối giao cảm tự chơi một m nh vagrave nhốt

m nh vagraveo thế giới riecircng biệt trẻ coacute thể ngồi hagraveng giờ với những hoạt động nhagravem

chaacuten vagrave gia tăng sự thờ ơ với mọi người vagrave những kiacutech thiacutech t mocirci truờng xung

quanh (đứa trẻ được gọi tecircn nhiều lần vagrave th m chiacute kecircu to nhưng ch ng vẫn lờ đi

như thể bị điếc) S p xếp caacutec đồ chơi thagravenh hagraveng quay caacutec baacutenh xe chạy vograveng

vograveng vagrave đi nhoacuten goacutet Nếu như coacute một kiacutech thiacutech nagraveo của người khaacutec phugrave hợp với

sở thiacutech ch ng s chạy lại tức th Một vagravei trẻ coacute hagravenh vi tự hủy hoại như đ p đầu

vagraveo tường nền nhagrave c n bagraven tay của m nh Coacute những trẻ coacute hagravenh vi đ p tay d m

chacircn vagrave những cơn noacuteng gi n cực điểm đặc biệt khi ch ng bị b t buộc phải thay

đổi thoacutei quen hagraveng ngagravey

1423 Mocirc h nh chẩn đoaacuten tự kỷ tại khoa tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 2 TP Hồ

Chiacute Minh

TRẺ COacute HỘI CHỨNGTỰ KỶ

CARSDENVER

II

NHAgrave TAcircM

LYacute TRỊ LIEcircU

CHATICD

10

BAacuteC SỸ

DSM

IV

Trước hết một trẻ đến khaacutem tacircm l phải qua khaacutem sagraveng lọc bởi baacutec s nhi

khoa chuyecircn khaacutem về tacircm thần tại đacircy trẻ được định bệnh dựa trecircn caacutec tiecircu chuẩn

chẩn đoaacuten của DSM-IV vagrave ICD-10 vagrave chỉ định caacutec xeacutet nghiệm y khoa hay sử dụng

hoacutea dược nếu cần thiết Khi nghi ngờ trẻ coacute dấu hiệu tự kỷ baacutec s s chuyển trẻ đến

khaacutem tacircm l tại phograveng quan saacutet caacutec chuyecircn viecircn tacircm l theo d i caacutec hoạt động của

trẻ sau đoacute thu th p caacutec thocircng tin t cha mẹ trẻ thấy nghi ngờ coacute dấu hiệu tự kỷ s

tiến hagravenh lagravem caacutec thang lượng giaacute như Test Denver II Thang đaacutenh giaacute hagravenh vi

CARS (Childhood Autism Rate Scales) CHAT (Checklist of Aitism in

Toddlers)[tr 42 Kỷ yếu hội thảo Bệnh Tự Kỷ Trẻ Em bệnh viện Nhi Đồng 1

Sở y tế Tp Hồ Chiacute Minh 2008

132 Tiếp c n trị liệu cho trẻ tự kỷ

Bệnh tự kỷ đatilde được mocirc tả t những năm 40 của thế kỷ 20 nhưng cho đến

nay vẫn được coi lagrave điều mới mẻ với nhiều người th m chiacute cả với những nhacircn viecircn

lagravem trong ngagravenh y tế Khi magrave ch ng ta cograven đang mơ hồ về noacute th hagraveng ngagravey bệnh tự

kỷ vẫn tấn cocircng ch ng ta với quy mocirc khocircng nhỏ

Khi một trẻ em được chẩn đoaacuten ―Tự Kỷ th chứng nagravey s theo trẻ đoacute suốt cả

cuộc đời cũng đồng nghĩa với việc trẻ s đi cugraveng với những rối loạn phaacutet triển Caacutec

khiếm khuyết về nh n thức rối loạn cảm giaacutec khoacute khăn trong quan hệ giao tiếp với

mọi người ch m phaacutet triển ngocircn ngữ biểu hiện caacutec hagravenh vi bất thường rối loạn

cảm x chellipLagravem cho người bị tự kỷ phaacutet triển khaacutec thường về nhacircn caacutech khoacute khăn

trong hoagrave nh p cộng đồng

Cho đến nay bệnh tự kỷ vẫn lagrave điều biacute ẩn nhiều cocircng tr nh nghiecircn cứu hơn

nửa thế kỷ qua vẫn chưa đưa ra được nguyecircn nhacircn chiacutenh xaacutec về chứng tự kỷ

Khi khoa học chưa t m ra nguyecircn nhacircn chiacutenh xaacutec của bệnh tự kỷ cũng coacute

nghĩa lagrave chưa đưa ra được phương phaacutep trị liệu hữu hiệu nhất Điều nagravey dẫn đến

nhiều phương phaacutep trị liệu trẻ tự kỷ xuất hiện trong thời gian gần đacircy

Do bệnh tự kỷ lagrave một dạng rối loạn phaacutet triển lan toả bệnh khocircng khu tr

vagraveo một lĩnh vực cụ thể nagraveo thể hiện sự rối loạn toagraven diện caacutec mặt trong đời sống

tacircm l con người Khi magrave caacutec baacutec s tacircm thần vẫn chưa t m ra phương thuốc trị liệu

hữu hiệu th caacutec nhagrave tacircm l nhagrave giaacuteo dục học v t l trị liệu chỉnh acircm tacircm v n

độnghelliptham gia trị liệu đatilde đem lại nhiều kết quả đaacuteng khiacutech lệ Sau đacircy lagrave một số

phương phaacutep đatilde t ng được aacutep dụng trong trị liệu trẻ tự kỷ trecircn thế giới vagrave Việt

Nam

Theo quan niệm trước đacircy trẻ tự kỷ chỉ được chữa trị một phương phaacutep hay

một số phương phaacutep theo quan điểm của những người trị liệu trực tiếp trecircn trẻ

(người theo một phương phaacutep nagraveo đoacute) hay cha mẹ trẻ Ngagravey nay do coacute nhiều

chuyecircn gia trong nhiều lĩnh vực khaacutec nhau cugraveng quan tacircm đến chứng tự kỷ necircn đatilde

xuất hiện nhiều phương phaacutep trong việc điều trị Với quan điểm hiện tại trị liệu trẻ

tự kỷ necircn kết hợp nhiều phương phaacutep khaacutec nhau cugraveng một l c tu theo khả năng

mức độ giai đoạn vagrave sự tiến triển bệnh của trẻ

I CAacuteC PH NG PHAacuteP ndash INH HỌC

d ng h a dư c

Hiện tại thuốc khocircng nhằm chữa hết bệnh tự kỷ (v chưa coacute thuốc đặc trị)

thuốc chỉ dugraveng để chữa triệu chứng Hội chứng tự kỷ gồm nhiều triệu chứng khaacutec

nhau vagrave caacutec triệu chứng nagravey thay đổi ở m i trẻ Khi trẻ được uống thuốc th mục

điacutech lagrave chữa một hay nhiều triệu chứng coacute liecircn quan tiacutenh hiếu động keacutem ch

hagravenh vi tự hủy hoại hung hăng lo l ng quaacute độ lầm l khoacute ngủ

Theo con số nghiecircn cứu mới nhất của Trung Tacircm Nghiecircn Cứu Tự Kỷ Hoa

K tiến hagravenh trecircn 25500 cha mẹ coacute con bị tự kỷ cho biết Số thuốc được thống kecirc

trong sử dụng điều trị lagrave trecircn 80 loại với những phản ứng tốt xấu khaacutec nhau Sau

đacircy lagrave một số thuốc coacute những đaacutep ứng tốt theo số liệu thống kecirc nghiecircn cứu

Antifungals Clonidine Dilantin Risperidal Sesretin Tegretol Cod Liver oil Cod

Liver oil with Bethanecol Detox Digestive Enzymes Fatty Acids Folic Acid

Melatonin P5P(VitB6) Vitamin B6 with Magnesium Vitamin B12 Vitamin C

Zinc hellipNgoagravei ra cograven coacute những điều trị sinh học khaacutec như thở Oxy cao aacutep ăn

kiecircng hellip

Hiện nay ở Việt Nam một số trẻ tự kỷ được điều trị bằng caacutec loại thuốc như

Calcium Cod Liver Oil Cod Liver Oil with Bethanecol Colostrum Detox

Digestive Enzymes DMG Folic Acid Magnesium TMG Vitamin A Vitamin B6

with Magnesium Vitamin B12 Vitamin C Zinc hellip coacute những biến đổi khaacute r rệt

về khả năng t p trung ch iacutet kiacutech động

Tuy nhiecircn hiện nay chưa coacute loại thuốc nagraveo đặc trị cho bệnh tự kỷ Caacutec thuốc

trecircn chỉ để h trợ trị liệu những triệu chứng đơn lẻ riecircng biệt trong hội chứng tự kỷ

(Trung Tacircm Nghiecircn Cứu Tự Kỷ httpautismcomtreatableform34qrhtm)

Giải độc hệ thống

Xuất phaacutet t quan điểm cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do nhiễm độc thủy ngacircn vagrave

bằng phương phaacutep loại tr hệ thống để thải chất thủy ngacircn ra ngoagravei Phương phaacutep

nagravey được coi lagrave coacute hiệu quả trecircn cơ sở thực nghiệm chữa trị của một nhoacutem baacutec sĩ

Hoa K Tuy nhiecircn đến nay phương phaacutep nagravey vẫn chưa được coi lagrave phương phaacutep

chiacutenh thống do chưa chứng minh được cơ chế gacircy bệnh cũng như cơ chế khỏi bệnh

bằng phương phaacutep giải độc thủy ngacircn

Đacircy lagrave phương phaacutep phải tiến hagravenh thocircng qua những cocircng đoạn rất phức tạp

trong khi đoacute ở Việt Nam chưa coacute phương tiện k thu t để tiến hagravenh cocircng việc nagravey

do đoacute trẻ tự kỷ Việt Nam chưa coacute cơ hội tiếp c n( Tr 26 N)

Ăn kiecircng

Coacute giả thuyết cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do trẻ bị rối loạn một số tuyến nội tiết

trong cơ thể thiếu sinh tố vagrave bị dị ứng với một số chất t becircn ngoagravei đưa vagraveo cơ thể

Theo một số taacutec giả của giả thuyết nagravey trẻ tự kỷ cần được kiểm soaacutet chặt ch những

thagravenh phần hoacutea học của những chất cung cấp cho cơ thể Do đoacute ăn kiecircng lagrave biện

phaacutep đưa lecircn hagraveng đầu Caacutec chất magrave caacutec taacutec giả đưa ra lagrave sữa vagrave caacutec sản phẩm lagravem

t sữa đường bột m trứng chocolate hellip

Phần lớn trẻ tự kỷ Việt Nam được khuyến caacuteo lagrave kiecircng sữa nhưng sữa lagrave

một trong những sản phẩm chiacutenh phaacutet triển thể chất của trẻ necircn phần lớn phụ

huynh d dặt với khuyến caacuteo nagravey bằng caacutech giảm bớt sữa trong khẩu phần ăn hang

ngagravey của trẻ một số khaacutec tuyệt đối kiecircng sữa nhưng trecircn cơ sở trẻ nagravey ăn cơm hay

chaacuteo rất tốt

Thực hiện chế độ ăn kiecircng chữa bệnh cho trẻ tự kỷ lagrave phương phaacutep bổ trợ

đồng thời chưa coacute một cocircng tr nh khoa học nagraveo khẳng định ch c ch n chữa khỏi

bệnh tự kỷ( Tr 103 Charles A Hart A Parentlsquos Guide to Autism Pocket Books

New York America 1993)

Vật lyacute tr liệu

Phương phaacutep nagravey nhằm gi p trẻ hoạt hoacutea một số cơ quan v n động khocircng

được hoạt động hoặc hoạt động keacutem ở trẻ tự kỷ Trong sinh hoạt hằng ngagravey coacute

nhiều cơ quan v n động của trẻ hoạt động b nh thường nhưng trẻ tự kỷ khocircng

muốn v n động cơ quan đoacute do tiacutenh tự kỷ quy định v t l trị liệu lagrave caacutech tốt nhất

gi p trẻ hoạt hoacutea caacutec cơ quan nagravey Caacutec hoạt động v n động của trẻ thường gặp khoacute

khăn lagrave v n động cheacuteo của chacircn vagrave tay v n động của cơ quan phaacutet acircm caacutec v n

động tinh của đocirci bagraven tay vagrave coacute những trẻ gặp khoacute khăn cả trong v n động thị giaacutec

khi tri giaacutec caacutec sự v t vagrave hiện tượng trong thế giới V t l trị liệu cograven gi p loại bỏ

những hagravenh vi định h nh đặc trưng của trẻ tự kỷ thay vagraveo đoacute lagrave tăng cường caacutec

[Tr 2-6 Lorna Wing The Autistic spectrum- A guide for parents professionals

Consta le and Company Limited London 998 Lưu Huy Khaacutenh d ch] v [tr 6

Michael D Powe Chilren with Autism- A guide Woodbine House

Press America 2000]

Mặc dugrave khocircng biết g về cocircng việc của nhau nhưng Asperger coacute những mocirc

tả gần giống Kanner vagrave cả hai đều dugraveng thu t ngữ ―Autism để đặt tecircn cho triệu

chứng magrave m nh mocirc tả (tr 3 Đ) Ngagravey nay hai triệu chứng nagravey đều nằm trong nhoacutem

Rối Loạn Phaacutet Triển Lan Tỏa thuộc hai hệ thồng chẩn đoaacuten mang tiacutenh quốc tề lagrave

DSM vagrave ICD

Sau phaacutet hiện của hai ocircng nhiều nhagrave khoa học đatilde b t tay vagraveo nghiecircn cứu căn

bệnh nagravey Với mục điacutech phaacutet hiện sớm vagrave đaacutenh giaacute sang lọc chiacutenh xaacutec trong việc

phaacutet hiện bệnh ở trẻ em caacutec nhagrave nghiecircn cứu đatilde cụ thể hoacutea caacutec biểu hiện của bệnh

thocircng qua caacutec giai đoạn vagrave lứa tuổi

b Danh saacutech liệt kecirc caacutec triệu chứng sớm của bệnh tự kỷ (T khi sinh đến 5 tuổi)

Mới sinh đến 6 thaacuteng tuổi

Coacute thể ―quaacute giỏi

Dễ nổi gi n dễ trầm cảm

Khocircng với lấy đồ v t để nhặt lecircn

Khocircng b p bẹ

Thiếu nụ cười giao tiếp

Thiếu giao tiếp bằng m t

Phaacutet triển v n động coacute thể b nh thường

T 6 đến 12 thaacuteng

Khocircng thiacutech acircu yếm cơ thể coacute thể mềm yếu hay cứng nh c khi được ocircm

Coacute mối quan hệ xa laacutenh với cha mẹ

Khocircng chơi caacutec trograve chơi xatilde hội đơn giản (―Uacute agrave Bye-bye)

Chưa coacute dấu hiệu ngocircn ngữ

Dường như khocircng quan tacircm đến caacutec đồ chơi của trẻ em

Thiacutech nh n ng m caacutec bagraven tay của m nh

Phaacutet triển v n động khoacute khăn hoặc tr trệ

Khocircng nhai hoặc khocircng chấp nh n những thức ăn cứng

T 2 đến 3 tuổi

Khocircng quan tacircm đến caacutec caacute nhacircn khaacutec

Coi người khaacutec như một ―cocircng cụ

Giới hạn giao tiếp m t

Thiacutech ngửi hay liếm đồ v t

Khocircng thiacutech acircu yếm cơ thể coacute thể mềm yếu hay cứng nh c khi được ocircm

Coacute mối quan hệ xa laacutenh với cha mẹ

T 4 đến 5 tuổi

Nếu ngocircn ngữ phaacutet triển coacute thể coacute chứng nhại lời (lặp lại theo kiểu học vẹt những

g người khaacutec noacutei noacutei ngay l p tức hay ngay sau đoacute)

Giọng noacutei k cục (chẳng hạn như caacutech noacutei nhấn giọng hay đơn điệu)

Rất khoacute chịu khi thay đổi thoacutei quen hang ngagravey

Giao tiếp m t vẫn cograven hạn chế coacute thể cho thấy một số cải thiện

Tương taacutec với người khaacutec gia tăng nhưng vẫn cograven hạn chế

Caacutec cơn gi n vagrave sự gacircy hấn vẫn tồn tại nhưng coacute thể dần dần cải thiện

Tự lagravem tổn thương migravenh

Tự kiacutech động

[Tr155-175 Sandra L Harris CHILDREN WITH AUTISM- A PARENTrsquoS

GUIDE]

Caacutec tiecircu chiacute trecircn chỉ lagrave một sự liệt kecirc đơn giản thocircng qua quan saacutet mocirc tả

Những tiecircu chiacute nagravey coacute thể cho ch ng ta thấy phần nagraveo diện mạo của bệnh tự kỷ

khi sử dụng ch ng với mục điacutech phaacutet hiện hay sagraveng lọc

Sau nagravey khi magrave khoa học y khoa phaacutet triển bằng những nghiecircn cứu cụ thể

caacutec nhagrave tacircm thần học đatilde đưa ra những tiecircu chuẩn r ragraveng chiacutenh xaacutec hơn khi tiến

hagravenh chẩn đoaacuten

c Bảng Kiểm Tra Những Dấu Hiệu Tự Kỷ Trẻ Em (CHAT - Baron-Cohen

1992)

Bảng Kiểm Tra Những Dấu Hiệu Tự Kỷ Trẻ Em (CHAT) được phaacutet

triển bởi nhoacutem những nhagrave nghiecircn cứu Anh để xaacutec định bệnh tự kỷ ở trẻ em khoảng

18 đến 36 thaacuteng tuổi[Tr 39- 60 Lynn M Hamilton Facing Autism Waterbrook

press American ndash 2000] Bảng kiểm tra nagravey được sử dụng khaacute phổ biến trecircn thế

giới nhằm phaacutet hiện vagrave sagraveng lọc trẻ tự kỷ trong cộng đồng

Phần A hỏi cha mẹ

Con của bạn coacute thiacutech được đu đưa hay nhảy lecircn đầu gối của bạn khocircng vvv

Con của bạn coacute quan tacircm chơi với trẻ khaacutec khocircng

Con của bạn coacute thiacutech leo tr o lecircn những thứ như cầu thang khocircng

Con bạn coacute thiacutech chơi chạy nhẩy nh n qua lại hoặc chơi c c hagrave khocircng

Con của bạn bao giờ giả vờ chưa viacute dụ beacute thực hiện động taacutec uocircng nước bằng

caacutech sử dụng đồ chơi lagravem ly vagrave ấm pha tragrave or giả vờ với caacutec đocirc v t khaacutec

Con của bạn đatilde t ng sử dụng ngoacuten trỏ để chỉ chưa hoặc beacute đatilde đưa tay để xin một

đồ v t chưa

Con của bạn đatilde t ng sử dụng ngoacuten trỏ để chỉ chưa hoặc beacute ra hiệu khi thiacutech th

một điều g đoacute

Con của bạn coacute thể chơi đ ng chức năng một số đồ chơi đơn giản khocircng (vd xe

hơi hoặc khối g ) Khocircng ng m khocircng chơi tự phaacutet hoặc thờ ơ đối với đồ chơi

Con bạn đatilde bao giờ tự đưa cho bạn (cha mẹ) một đồ v t để bạn biết một điều g đoacute

chưa

Phần B Baacutec sĩ đa khoa hoặc người quan saacutet hagravenh vi trẻ

Trong l c thăm khaacutem trẻ coacute biểu hiện giao tiếp bằng m t với bạn khocircng

Bạn tạo ra sự ch cho trẻ vagrave chỉ một đồ v t hấp dẫn trong phograveng vagrave noacutei Trocircng

k a Coacute một (tecircn đồ chơi) Quan saacutet khuocircn mặt trẻ Trẻ coacute nh n theo những g

bạn chỉ khocircng(a)

Bạn tạo ra sự ch cho trẻ vagrave trao cho trẻ một caacutei ly vagrave ấm pha tragrave đồ chơi nhỏ

vagrave noacutei Chaacuteu hatildey roacutet một ly tragrave đi Trẻ coacute giả bộ roacutet tragrave vagrave uống khocircng vvv(b)

Noacutei với trẻ Đ n saacuteng đacircu hoặc Chỉ cho cocirc đ n saacuteng Đứa trẻ coacute CHỈ ngoacuten trỏ

hướng về phiacutea aacutenh đ n saacuteng khocircng(c)

Trẻ coacute thể xacircy một caacutei thaacutep bằng những khối khocircng (Nếu được Bao nhiecircu khối)

(Số khối)

Lưu

Đaacutenh dấu phương aacuten đồng trecircn những mục nagravey khi đảm bảo rằng trẻ khocircng nh n

vagraveo tay của bạn magrave ch c ch n nh n về phiacutea đồ v t bạn chỉ

Nếu bạn đưa ra một viacute dụ giả bộ trong một vagravei trograve chơi khaacutec đaacutenh dấu đ ng xaacutec

nh n vagraveo mục nagravey

Lặp lại điều nagravey với Con gấu bocircng ở đacircu hoặc một số đố v t khaacutec magrave trẻ khocircng

biết nếu trẻ khocircng hiểu đ n saacuteng Đaacutenh dấu xaacutec nh n đ ng vagraveo mục nagravey khi trẻ nh n

vagraveo mặt của bạn trong thời gian bạn đang chỉ

Tự kỷ lagrave một triệu chứng lacircm sagraveng bệnh cần được chẩn đoaacuten theo những

tiecircu chuẩn riecircng biệt trong những điều kiện khaacutec nhau Chung quy lại thocircng

thường bệnh nhacircn phải coacute những triệu chứng thuộc ba nhoacutem chiacutenh liecircn quan đến sự

yếu keacutem về lời noacutei quan hệ xatilde hội vagrave hagravenh vi mang tiacutenh r p khuocircn lặp đi lặp lại

d Dựa vagraveo bảng phacircn loại bệnh của hội tacircm thần M

Theo Sổ Tay Thống kecirc Vagrave Chẩn Đoaacuten Caacutec Rối Loạn Tacircm Thần R t Gọn ndash IV (

DSM ndash IV) của Hiệp hocirci caacutec nhagrave tacircm thần M rối loạn tự kỷ coacute

Coacute tổng cộng saacuteu (hoặc nhiều hơn) trong số những yếu tố được mocirc tả ở (1)(2) vagrave

(3) trong đoacute coacute iacutet nhất hai yếu tố ở (1) một ở (2) vagrave một ở (3)

Biến đổi về chất lượng trong caacutec tương taacutec xatilde hội được biểu hiện trong iacutet nhất hai

trong những yếu tố sau đacircy

Biến đổi r rệt trong sử dụng những hagravenh vi phi ngocircn ngữ đa dạng như tiếp x c

bằng m t vẻ mặt tư thế cử chỉ để điều chỉnh caacutec tương taacutec xatilde hội

Mất khả năng thiết l p mối quan hệ với những bạn b cugraveng tuổi tương ứng với mức

độ phaacutet triển

Đương sự khocircng tự t m caacutech chia sẻ những vui sướng những thiacutech th hoặc

những thagravenh đạt của m nh với người khaacutec (viacute dụ khocircng t m caacutech lấy tay chỉ hoặc

lấy những đồ v t magrave m nh quan tacircm đến)

Mất sự taacutec động qua lại về xatilde hội hoặc cảm x c

Biến đổi chất lượng về sự giao tiếp được biểu hiện bởi iacutet nhất một trong những yếu

tố sau đacircy

Ch m trễ hoặc mất hoagraven toagraven sự phaacutet triển ngocircn ngữ noacutei (khocircng coacute toan tiacutenh bugrave tr

bằng những phương thức giao tiếp khaacutec như cử chỉ hoặc vẻ mặt)

những người khả dĩ noacutei được th vẫn coacute rối loạn khocircng coacute khả năng r rệt để b t

đầu hoặc duy tr cacircu chuyện với người khaacutec

Sử dụng định h nh vagrave lặp đi lặp lại ngocircn ngữ hoặc ngocircn ngữ riecircng của bản thacircn

Khocircng coacute trograve chơi ―giả bộ đa dạng vagrave tự hoặc trograve chơi b t chước vagrave xatilde hội tương

ứng với mức độ phaacutet triển

Tiacutenh chất giới hạn định h nh vagrave lặp đi lặp lại trong hagravenh vi vagrave hoạt động được biểu

hiện iacutet nhất một trong những yếu tố sau đacircy

B n tacircm t p trung vagraveo một hoặc nhiều kiểu vui th giới hạn vagrave định h nh bất

thường về cường độ hoặc về định hướng

G n boacute cứng ng c vagraveo những thoacutei quen hoặc những nghi thức đặc biệt vagrave khocircng coacute

chức năng

Kiểu caacutech v n động định h nh vagrave lặp đi lặp lại (Viacute dụ v tay vặn xo n những bagraven

tay vagrave ngoacuten tay cử động phức tạp toagraven thacircn)

B n tacircm dai dẳng đối với một số phần của đồ v t

Ch m trễ hoặc tiacutenh chất bất thường về hoạt động khởi đầu trước ba tuổi trong iacutet

nhất một trong những lĩnh vực sau đacircy (1) tương taacutec xatilde hội (2) ngocircn ngữ cần thiết

để giao tiếp xatilde hội (3) trograve chơi biểu tượng hoặc tưởng tượng

Rối loạn khocircng thể quy cho hội chứng Rett hoặc Rối Loạn Tan Ratilde Trẻ Em (Tr

39- 60 Lynn M Hamilton Facing Autism Waterbrook press USA 2000)

Tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten tự kỷ trong cuốn Sổ Tay Thống kecirc Vagrave Chẩn Đoaacuten Caacutec

Rối Loạn Tacircm Thần của Hiệp hội những nhagrave Tacircm thần M hầu như được caacutec nước

trecircn thế thới cocircng nh n vagrave sử dụng Caacutec baacutec s Tacircm thần Việt Nam cũng sử dụng

caacutec tiecircu chuẩn nagravey vagraveo chẩn đoaacuten trẻ tự kỷ dựa trecircn tiacutenh ưu việt của noacute đầy đủ

chặt ch dễ hiểu dễ sử dụng Tuy nhiecircn trong khi chẩn đoaacuten tự kỷ cần lưu một

đặc điểm sau Trước hết lagrave mất khả năng ngocircn ngữ ở trẻ em những trẻ bị tự kỷ

đều coacute vấn đề về ngocircn ngữ hoặc nếu trẻ noacutei trẻ s noacutei lặp lại những t giống nhau

(perseveration) hoặc trẻ nh c lại những g người khaacutec noacutei (echolalia) Giao tiếp

b nh thường qua lại với người khaacutec bị tr hoatilden hoặc rất khoacute khăn Tiacuten hiệu đaacuteng baacuteo

động khaacutec lagrave trẻ b t đầu phaacutet triển ngocircn ngữ nhưng sau đoacute d ng lại Khocircng chơi

tưởng tượng hoặc chơi với bạn cugraveng lứa diacutenh chặt vagraveo những nghi thức hagravenh vi

lặp đi lặp lại xoay trograven hay xếp đồ v t thagravenh hagraveng vẫy tay đu đưa thacircn thể quaacute nh y

cảm hoặc thiếu nh y cảm với những kiacutech thiacutech t becircn ngoagravei khocircng coacute khả năng đối

phoacute với những thay đổi bất ngờ trong sinh hoạt hagravenh ngagravey Tất cả những điều nagravey

lagrave dấu hiệu của rối loạn tự kỷ

131 2 Chẩn đoaacuten phacircn biệt

Kanner suy đoaacuten lagrave hội chứng tự kỷ khocircng liecircn quan g đến caacutec bệnh y

khoa khaacutec Nhưng những nghiecircn cứu sau nagravey cho thấy nhiều bệnh y khoa khaacutec

coacute thể coacute liecircn quan đến chứng tự kỷ xấp xỉ 25 người bị tự kỷ phaacutet triển một

triệu chứng co gi t (Rutter 1970 Volk mar amp Nelson 1990) Với việc

nh n ra sự phổ biến của những vấn đề y khoa một số nhagrave nghiecircn cứu đề

nghị coacute một sự phacircn biệt giữa t ng mức độ tự kỷ phụ thuộc vagraveo coacute hay

khocircng coacute liecircn hệ với caacutec bệnh y khoa VD Bệnh Rubella bẩm sinh (Chess

Fernandez amp Korn 1978) coacute thể được chứng minh (tr7 handbook of

autism and pervasive developmental disorders)

Rối loạn Rett

Khocircng như Hội chứng Tự kỷ lagrave bệnh xuất hiện ở trẻ trai nhiều gấp bốn lần

trẻ gaacutei trong khi Rối loạn Rett chỉ ảnh hưởng đến trẻ gaacutei Theo Sổ Tay Thống kecirc

Vagrave Chẩn Đoaacuten Caacutec Rối Loạn Tacircm Thầncaacutec trẻ gaacutei bị rối loạn Rett trong giai đoạn

đầu phaacutet triển b nh thường vagrave đến giai đoạn giữa 5 đến 40 thaacuteng tuổi coacute xu hướng

giảm phaacutet triển vograveng đầu Trẻ bị mất những k năng tinh tế của bagraven tay magrave trước đacircy

trẻ đatilde đạt được thay vagraveo đoacute lagrave những v n động định h nh lặp đi lặp lại Một biểu hiện

đặc trưng nữa lagrave trẻ bị mất tương taacutec xatilde hội caacutec động taacutec phối hợp cơ thể đơn điệu vagrave

sự suy giảm nghiecircm trọng tiacutenh mục điacutech vagrave ngocircn ngữ tiếp nh n mất phối hợp trong

đi đ ng vagrave cử động thacircn thể ngocircn ngữ tiếp thu vagrave thể hiecircn giảm x t nghiecircm trọng

kết hợp với ch m phaacutet triển tacircm thần (tr 48 Lynn M Hamilton Facing Autism

Waterbrook press American ndash 2000) Như v y điểm giống nhau giữa hội chứng tự

kỷ vagrave hội chứng Rett lagrave đều coacute những suy giảm về giao tiếp ngocircn ngữ quan hệ xatilde

hội hagravenh vi vagrave ch m phaacutet triển tacircm thần Tuy nhiecircn sự khaacutec nhau liecircn quan đến tỉ

lệ giới tiacutenh thời điểm phaacutet bệnh vagrave chỉ số phaacutet triển vograveng đầu đống thời ở hội

chứng Rett cograven mất đi sự phối hợp caacutec cử động cơ thể magrave trước đacircy trẻ đatilde t ng đạt

được

Rối Loạn Tan Ratilde Thời Thơ Ấu

Rối Loạn Tan Ratilde Thời Thơ Ấu (CDD) cũng được hiểu như hội chứng

Heller bệnh nagravey rất hiếm gặp vagrave rất khaacutec so với bệnh tự kỷ iacutet nhất lagrave hai năm đầu

đời trẻ phaacutet triển b nh thường sự thoaacutei lugravei về phaacutet triển xảy ra trước 10 tuổi Mất

đaacuteng kể khả năng hiểu vagrave diễn đạt ngocircn ngữ keacutem trong kiểm soaacutet cơ vograveng bagraveng

quang vagrave h u mocircn giảm caacutec k năng v n động chất lượng giao tiếp keacutem xuất hiện

hagravenh vi giới hạn định h nh lặp đi lặp lại (tr 49 Lynn M Hamilton Facing Autism

Waterbrook press American ndash 2000) Đacircy lagrave hội chứng rất hiếm gặp so với bệnh tự

kỷ điểm khaacutec căn bản với hội chứng tự kỷ lagrave thới gian phaacutet bệnh vagrave những yếu tố

sinh học như mất kiểm soaacutet cơ vograveng bang quang h u mocircnhellip

Rối Loạn Phaacutet Triển Lan Tỏa Khocircng Đặc Hiệu

Rối Loạn Phaacutet Triển Lan Tỏa Khocircng Đặc Hiệu (PDDndashNOS) lagrave một thu t ngữ khaacute

mơ hồ sử dụng cho những trẻ khocircng hội đủ caacutec tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten chuyecircn biệt

Theo những nhagrave tacircm thần M PDD-NOS necircn được sử dụng khi coacute sự suy giảm trầm

trọng vagrave lan tỏa trong phaacutet triển tương taacutec xatilde hội qua lại vagrave những k năng giao tiếp

ngocircn ngữ vagrave phi ngocircn ngữ Khi được chẩn đoaacuten PDDndashNOS trẻ khocircng coacute những

triệu chứng đặc trưng như bệnh tự kỷ hoặc những rối loạn khaacutec trong Rối Loạn

Phaacutet Triển Lan Tỏa Trẻ bị hội chứng nagravey coacute một số biểu hiện giống như trẻ tự kỷ

nhưng khocircng hội đủ caacutec tiecircu chiacute đặc trưng trong chẩn đoaacuten tự kỷ

Hội chứng Landau-Kleffner (LKS)

Landau-Kleffner Syndrome (LKS) hoặc Chứng Mất Ngocircn Ngữ vagrave Động

Kinh M c Phải Trẻ Em tỉ lệ chung cho thấy trẻ bị bệnh nagravey iacutet hơn bệnh tự kỷ

theo con số thống kecirc trong nhiều năm chỉ coacute khoảng 170 trường hợp LKS được

thocircng baacuteo t 1957 đến những năm đấu th p kỷ 90 (thế kỷ trước) LKS coacute thể

xuất hiện độc l p hoặc nằm trong bệnh tự kỷ đặc biệt hay nằm trong bệnh Rối

Loạn Tan Ratilde Thời Thơ Ấu Trẻ LKS biểu hiện nhiều hagravenh vi tương tự như trẻ tự kỷ

nhưng trong tất cả caacutec trường hợp LKS đều coacute soacuteng điện natildeo bất thường (EEG)

xuất hiện t hoạt động bất thường của natildeo Khoảng ch ng 80 trường hợp coacute

những cơn co gi t cho dugrave những cơn co gi t nagravey chỉ xảy ra khi ngủ Becircn cạnh

những triệu chứng co gi t điển h nh bệnh cograven k m theo trợn m t xugravei bọt meacutep meacuteo

miệng vagrave phaacutet ra acircm thanh recircn rỉ Hầu hết trẻ LKS phaacutet triển b nh thường đến giai

đoạn thoaacutei lugravei khoảng t 3 đến 7 tuổi Sự mất khả năng nghe coacute thể xuất hiện đột

ngột hay t t vagrave dần dần ảnh hưởng đến ngocircn ngữ noacutei của trẻ sau đoacute dẫn đến mất

ngocircn ngữ hoagraven toagraven (Tr 52 Lynn M Hamilton Facing Autism Waterbrook press

American ndash 2000) Trẻ bị hội chứng nagravey coacute một vagravei biểu hiện như trẻ tự kỷ nhưng

khaacutec với trẻ tự kỷ lagrave coacute tổn thương natildeo bộ một caacutech r rang

Hội chứng nhiễm s c thể X mỏng manh

Hội chứng nhiễm s c thể X mỏng manh(Fragile X Syndrome) hay hội

chứng Martin-Bell nguyecircn nhacircn t sự bất thường trong phacircn tử DNA của nhiễm s c

thể giới tiacutenh Noacute thường lagrave nguyecircn nhacircn dẫn đến ch m phaacutet triển Tacircm thần Thocircng

qua quan saacutet lacircm sagraveng cho thấy một số hagravenh vi của trẻ nagravey giống trẻ bị bệnh tự kỷ

nhưng khaacutec với trẻ tự kỷ lagrave caacutec trẻ nagravey coacute khả năng giao tiếp xatilde hội tốt hơn trẻ rất

cởi mở vagrave quan tacircm đến người khaacutec Trong số bệnh tự kỷ coacute khoảng 15 trẻ coacute

dấu hiệu bệnh nhiễm s c thể X đi cugraveng đồng thời trong bệnh nagravey coacute khoảng t 0

đến 20 trẻ coacute dấu hiệu tự kỷ

Xơ củ natildeo

Xơ củ natildeo lagrave bệnh di truyền liecircn quan đến gene vagrave nhiễm s c thể Caacutec đặc

điểm của bệnh cho thấy sự bất thường của một vagravei cơ quan trong cơ thể Natildeo

th n Tim v ng mạchellipNhững dấu hiệu của bệnh lagrave ch m phaacutet triển tacircm thần co

gi t rối loạn hagravenh vi tăng động giảm ch coacute hagravenh vi gacircy hấn coacute một số hagravenh

vi giống trẻ tự kỷ

Caacutec triệu chứng trecircn khi phacircn biệt với hội chứng tự kỷ ch ng ta cần lưu

như sau Chứng tự kỷ luocircn xuất hiện trước 36 thaacuteng tuổi trẻ tự kỷ coacute thể ch m noacutei

vagrave ngại giao tiếp l c 18 thaacuteng tuổi Sự chẩn đoaacuten mức độ tự kỷ được thể hiện trong

tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten của ICD -10 vagrave DSM 4 Coacute những trẻ hoagraven toagraven khocircng noacutei vagrave

sống trong ―thế giới riecircng biệt của m nh Đa số trẻ tự kỷ coacute sự phaacutet triển thoaacutei lui

khocircng r rệt trẻ coacute thể mất khả năng noacutei ngay cả những t trẻ đatilde t ng noacutei trước

đacircy Khi đến khaacutem caacutec phụ huynh thường noacutei trẻ phaacutet triển b nh thường t 0 đến

15 tuổi họ chỉ thấy coacute những hagravenh vi khaacutec lạ như caacutech nh n caacutech chơi vagrave khả

năng hogravea nh p xatilde hội khi trẻ được 18 đến 20 thaacuteng tuổi Những biểu hiện thocircng

thường magrave caacutec phụ huynh thường thấy đầu tiecircn ở trẻ tự kỷ lagrave thiếu sự vui vẻ khocircng

thiacutech khi được cưng nựng khocircng biểu hiện mối giao cảm tự chơi một m nh vagrave nhốt

m nh vagraveo thế giới riecircng biệt trẻ coacute thể ngồi hagraveng giờ với những hoạt động nhagravem

chaacuten vagrave gia tăng sự thờ ơ với mọi người vagrave những kiacutech thiacutech t mocirci truờng xung

quanh (đứa trẻ được gọi tecircn nhiều lần vagrave th m chiacute kecircu to nhưng ch ng vẫn lờ đi

như thể bị điếc) S p xếp caacutec đồ chơi thagravenh hagraveng quay caacutec baacutenh xe chạy vograveng

vograveng vagrave đi nhoacuten goacutet Nếu như coacute một kiacutech thiacutech nagraveo của người khaacutec phugrave hợp với

sở thiacutech ch ng s chạy lại tức th Một vagravei trẻ coacute hagravenh vi tự hủy hoại như đ p đầu

vagraveo tường nền nhagrave c n bagraven tay của m nh Coacute những trẻ coacute hagravenh vi đ p tay d m

chacircn vagrave những cơn noacuteng gi n cực điểm đặc biệt khi ch ng bị b t buộc phải thay

đổi thoacutei quen hagraveng ngagravey

1423 Mocirc h nh chẩn đoaacuten tự kỷ tại khoa tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 2 TP Hồ

Chiacute Minh

TRẺ COacute HỘI CHỨNGTỰ KỶ

CARSDENVER

II

NHAgrave TAcircM

LYacute TRỊ LIEcircU

CHATICD

10

BAacuteC SỸ

DSM

IV

Trước hết một trẻ đến khaacutem tacircm l phải qua khaacutem sagraveng lọc bởi baacutec s nhi

khoa chuyecircn khaacutem về tacircm thần tại đacircy trẻ được định bệnh dựa trecircn caacutec tiecircu chuẩn

chẩn đoaacuten của DSM-IV vagrave ICD-10 vagrave chỉ định caacutec xeacutet nghiệm y khoa hay sử dụng

hoacutea dược nếu cần thiết Khi nghi ngờ trẻ coacute dấu hiệu tự kỷ baacutec s s chuyển trẻ đến

khaacutem tacircm l tại phograveng quan saacutet caacutec chuyecircn viecircn tacircm l theo d i caacutec hoạt động của

trẻ sau đoacute thu th p caacutec thocircng tin t cha mẹ trẻ thấy nghi ngờ coacute dấu hiệu tự kỷ s

tiến hagravenh lagravem caacutec thang lượng giaacute như Test Denver II Thang đaacutenh giaacute hagravenh vi

CARS (Childhood Autism Rate Scales) CHAT (Checklist of Aitism in

Toddlers)[tr 42 Kỷ yếu hội thảo Bệnh Tự Kỷ Trẻ Em bệnh viện Nhi Đồng 1

Sở y tế Tp Hồ Chiacute Minh 2008

132 Tiếp c n trị liệu cho trẻ tự kỷ

Bệnh tự kỷ đatilde được mocirc tả t những năm 40 của thế kỷ 20 nhưng cho đến

nay vẫn được coi lagrave điều mới mẻ với nhiều người th m chiacute cả với những nhacircn viecircn

lagravem trong ngagravenh y tế Khi magrave ch ng ta cograven đang mơ hồ về noacute th hagraveng ngagravey bệnh tự

kỷ vẫn tấn cocircng ch ng ta với quy mocirc khocircng nhỏ

Khi một trẻ em được chẩn đoaacuten ―Tự Kỷ th chứng nagravey s theo trẻ đoacute suốt cả

cuộc đời cũng đồng nghĩa với việc trẻ s đi cugraveng với những rối loạn phaacutet triển Caacutec

khiếm khuyết về nh n thức rối loạn cảm giaacutec khoacute khăn trong quan hệ giao tiếp với

mọi người ch m phaacutet triển ngocircn ngữ biểu hiện caacutec hagravenh vi bất thường rối loạn

cảm x chellipLagravem cho người bị tự kỷ phaacutet triển khaacutec thường về nhacircn caacutech khoacute khăn

trong hoagrave nh p cộng đồng

Cho đến nay bệnh tự kỷ vẫn lagrave điều biacute ẩn nhiều cocircng tr nh nghiecircn cứu hơn

nửa thế kỷ qua vẫn chưa đưa ra được nguyecircn nhacircn chiacutenh xaacutec về chứng tự kỷ

Khi khoa học chưa t m ra nguyecircn nhacircn chiacutenh xaacutec của bệnh tự kỷ cũng coacute

nghĩa lagrave chưa đưa ra được phương phaacutep trị liệu hữu hiệu nhất Điều nagravey dẫn đến

nhiều phương phaacutep trị liệu trẻ tự kỷ xuất hiện trong thời gian gần đacircy

Do bệnh tự kỷ lagrave một dạng rối loạn phaacutet triển lan toả bệnh khocircng khu tr

vagraveo một lĩnh vực cụ thể nagraveo thể hiện sự rối loạn toagraven diện caacutec mặt trong đời sống

tacircm l con người Khi magrave caacutec baacutec s tacircm thần vẫn chưa t m ra phương thuốc trị liệu

hữu hiệu th caacutec nhagrave tacircm l nhagrave giaacuteo dục học v t l trị liệu chỉnh acircm tacircm v n

độnghelliptham gia trị liệu đatilde đem lại nhiều kết quả đaacuteng khiacutech lệ Sau đacircy lagrave một số

phương phaacutep đatilde t ng được aacutep dụng trong trị liệu trẻ tự kỷ trecircn thế giới vagrave Việt

Nam

Theo quan niệm trước đacircy trẻ tự kỷ chỉ được chữa trị một phương phaacutep hay

một số phương phaacutep theo quan điểm của những người trị liệu trực tiếp trecircn trẻ

(người theo một phương phaacutep nagraveo đoacute) hay cha mẹ trẻ Ngagravey nay do coacute nhiều

chuyecircn gia trong nhiều lĩnh vực khaacutec nhau cugraveng quan tacircm đến chứng tự kỷ necircn đatilde

xuất hiện nhiều phương phaacutep trong việc điều trị Với quan điểm hiện tại trị liệu trẻ

tự kỷ necircn kết hợp nhiều phương phaacutep khaacutec nhau cugraveng một l c tu theo khả năng

mức độ giai đoạn vagrave sự tiến triển bệnh của trẻ

I CAacuteC PH NG PHAacuteP ndash INH HỌC

d ng h a dư c

Hiện tại thuốc khocircng nhằm chữa hết bệnh tự kỷ (v chưa coacute thuốc đặc trị)

thuốc chỉ dugraveng để chữa triệu chứng Hội chứng tự kỷ gồm nhiều triệu chứng khaacutec

nhau vagrave caacutec triệu chứng nagravey thay đổi ở m i trẻ Khi trẻ được uống thuốc th mục

điacutech lagrave chữa một hay nhiều triệu chứng coacute liecircn quan tiacutenh hiếu động keacutem ch

hagravenh vi tự hủy hoại hung hăng lo l ng quaacute độ lầm l khoacute ngủ

Theo con số nghiecircn cứu mới nhất của Trung Tacircm Nghiecircn Cứu Tự Kỷ Hoa

K tiến hagravenh trecircn 25500 cha mẹ coacute con bị tự kỷ cho biết Số thuốc được thống kecirc

trong sử dụng điều trị lagrave trecircn 80 loại với những phản ứng tốt xấu khaacutec nhau Sau

đacircy lagrave một số thuốc coacute những đaacutep ứng tốt theo số liệu thống kecirc nghiecircn cứu

Antifungals Clonidine Dilantin Risperidal Sesretin Tegretol Cod Liver oil Cod

Liver oil with Bethanecol Detox Digestive Enzymes Fatty Acids Folic Acid

Melatonin P5P(VitB6) Vitamin B6 with Magnesium Vitamin B12 Vitamin C

Zinc hellipNgoagravei ra cograven coacute những điều trị sinh học khaacutec như thở Oxy cao aacutep ăn

kiecircng hellip

Hiện nay ở Việt Nam một số trẻ tự kỷ được điều trị bằng caacutec loại thuốc như

Calcium Cod Liver Oil Cod Liver Oil with Bethanecol Colostrum Detox

Digestive Enzymes DMG Folic Acid Magnesium TMG Vitamin A Vitamin B6

with Magnesium Vitamin B12 Vitamin C Zinc hellip coacute những biến đổi khaacute r rệt

về khả năng t p trung ch iacutet kiacutech động

Tuy nhiecircn hiện nay chưa coacute loại thuốc nagraveo đặc trị cho bệnh tự kỷ Caacutec thuốc

trecircn chỉ để h trợ trị liệu những triệu chứng đơn lẻ riecircng biệt trong hội chứng tự kỷ

(Trung Tacircm Nghiecircn Cứu Tự Kỷ httpautismcomtreatableform34qrhtm)

Giải độc hệ thống

Xuất phaacutet t quan điểm cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do nhiễm độc thủy ngacircn vagrave

bằng phương phaacutep loại tr hệ thống để thải chất thủy ngacircn ra ngoagravei Phương phaacutep

nagravey được coi lagrave coacute hiệu quả trecircn cơ sở thực nghiệm chữa trị của một nhoacutem baacutec sĩ

Hoa K Tuy nhiecircn đến nay phương phaacutep nagravey vẫn chưa được coi lagrave phương phaacutep

chiacutenh thống do chưa chứng minh được cơ chế gacircy bệnh cũng như cơ chế khỏi bệnh

bằng phương phaacutep giải độc thủy ngacircn

Đacircy lagrave phương phaacutep phải tiến hagravenh thocircng qua những cocircng đoạn rất phức tạp

trong khi đoacute ở Việt Nam chưa coacute phương tiện k thu t để tiến hagravenh cocircng việc nagravey

do đoacute trẻ tự kỷ Việt Nam chưa coacute cơ hội tiếp c n( Tr 26 N)

Ăn kiecircng

Coacute giả thuyết cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do trẻ bị rối loạn một số tuyến nội tiết

trong cơ thể thiếu sinh tố vagrave bị dị ứng với một số chất t becircn ngoagravei đưa vagraveo cơ thể

Theo một số taacutec giả của giả thuyết nagravey trẻ tự kỷ cần được kiểm soaacutet chặt ch những

thagravenh phần hoacutea học của những chất cung cấp cho cơ thể Do đoacute ăn kiecircng lagrave biện

phaacutep đưa lecircn hagraveng đầu Caacutec chất magrave caacutec taacutec giả đưa ra lagrave sữa vagrave caacutec sản phẩm lagravem

t sữa đường bột m trứng chocolate hellip

Phần lớn trẻ tự kỷ Việt Nam được khuyến caacuteo lagrave kiecircng sữa nhưng sữa lagrave

một trong những sản phẩm chiacutenh phaacutet triển thể chất của trẻ necircn phần lớn phụ

huynh d dặt với khuyến caacuteo nagravey bằng caacutech giảm bớt sữa trong khẩu phần ăn hang

ngagravey của trẻ một số khaacutec tuyệt đối kiecircng sữa nhưng trecircn cơ sở trẻ nagravey ăn cơm hay

chaacuteo rất tốt

Thực hiện chế độ ăn kiecircng chữa bệnh cho trẻ tự kỷ lagrave phương phaacutep bổ trợ

đồng thời chưa coacute một cocircng tr nh khoa học nagraveo khẳng định ch c ch n chữa khỏi

bệnh tự kỷ( Tr 103 Charles A Hart A Parentlsquos Guide to Autism Pocket Books

New York America 1993)

Vật lyacute tr liệu

Phương phaacutep nagravey nhằm gi p trẻ hoạt hoacutea một số cơ quan v n động khocircng

được hoạt động hoặc hoạt động keacutem ở trẻ tự kỷ Trong sinh hoạt hằng ngagravey coacute

nhiều cơ quan v n động của trẻ hoạt động b nh thường nhưng trẻ tự kỷ khocircng

muốn v n động cơ quan đoacute do tiacutenh tự kỷ quy định v t l trị liệu lagrave caacutech tốt nhất

gi p trẻ hoạt hoacutea caacutec cơ quan nagravey Caacutec hoạt động v n động của trẻ thường gặp khoacute

khăn lagrave v n động cheacuteo của chacircn vagrave tay v n động của cơ quan phaacutet acircm caacutec v n

động tinh của đocirci bagraven tay vagrave coacute những trẻ gặp khoacute khăn cả trong v n động thị giaacutec

khi tri giaacutec caacutec sự v t vagrave hiện tượng trong thế giới V t l trị liệu cograven gi p loại bỏ

những hagravenh vi định h nh đặc trưng của trẻ tự kỷ thay vagraveo đoacute lagrave tăng cường caacutec

[Tr155-175 Sandra L Harris CHILDREN WITH AUTISM- A PARENTrsquoS

GUIDE]

Caacutec tiecircu chiacute trecircn chỉ lagrave một sự liệt kecirc đơn giản thocircng qua quan saacutet mocirc tả

Những tiecircu chiacute nagravey coacute thể cho ch ng ta thấy phần nagraveo diện mạo của bệnh tự kỷ

khi sử dụng ch ng với mục điacutech phaacutet hiện hay sagraveng lọc

Sau nagravey khi magrave khoa học y khoa phaacutet triển bằng những nghiecircn cứu cụ thể

caacutec nhagrave tacircm thần học đatilde đưa ra những tiecircu chuẩn r ragraveng chiacutenh xaacutec hơn khi tiến

hagravenh chẩn đoaacuten

c Bảng Kiểm Tra Những Dấu Hiệu Tự Kỷ Trẻ Em (CHAT - Baron-Cohen

1992)

Bảng Kiểm Tra Những Dấu Hiệu Tự Kỷ Trẻ Em (CHAT) được phaacutet

triển bởi nhoacutem những nhagrave nghiecircn cứu Anh để xaacutec định bệnh tự kỷ ở trẻ em khoảng

18 đến 36 thaacuteng tuổi[Tr 39- 60 Lynn M Hamilton Facing Autism Waterbrook

press American ndash 2000] Bảng kiểm tra nagravey được sử dụng khaacute phổ biến trecircn thế

giới nhằm phaacutet hiện vagrave sagraveng lọc trẻ tự kỷ trong cộng đồng

Phần A hỏi cha mẹ

Con của bạn coacute thiacutech được đu đưa hay nhảy lecircn đầu gối của bạn khocircng vvv

Con của bạn coacute quan tacircm chơi với trẻ khaacutec khocircng

Con của bạn coacute thiacutech leo tr o lecircn những thứ như cầu thang khocircng

Con bạn coacute thiacutech chơi chạy nhẩy nh n qua lại hoặc chơi c c hagrave khocircng

Con của bạn bao giờ giả vờ chưa viacute dụ beacute thực hiện động taacutec uocircng nước bằng

caacutech sử dụng đồ chơi lagravem ly vagrave ấm pha tragrave or giả vờ với caacutec đocirc v t khaacutec

Con của bạn đatilde t ng sử dụng ngoacuten trỏ để chỉ chưa hoặc beacute đatilde đưa tay để xin một

đồ v t chưa

Con của bạn đatilde t ng sử dụng ngoacuten trỏ để chỉ chưa hoặc beacute ra hiệu khi thiacutech th

một điều g đoacute

Con của bạn coacute thể chơi đ ng chức năng một số đồ chơi đơn giản khocircng (vd xe

hơi hoặc khối g ) Khocircng ng m khocircng chơi tự phaacutet hoặc thờ ơ đối với đồ chơi

Con bạn đatilde bao giờ tự đưa cho bạn (cha mẹ) một đồ v t để bạn biết một điều g đoacute

chưa

Phần B Baacutec sĩ đa khoa hoặc người quan saacutet hagravenh vi trẻ

Trong l c thăm khaacutem trẻ coacute biểu hiện giao tiếp bằng m t với bạn khocircng

Bạn tạo ra sự ch cho trẻ vagrave chỉ một đồ v t hấp dẫn trong phograveng vagrave noacutei Trocircng

k a Coacute một (tecircn đồ chơi) Quan saacutet khuocircn mặt trẻ Trẻ coacute nh n theo những g

bạn chỉ khocircng(a)

Bạn tạo ra sự ch cho trẻ vagrave trao cho trẻ một caacutei ly vagrave ấm pha tragrave đồ chơi nhỏ

vagrave noacutei Chaacuteu hatildey roacutet một ly tragrave đi Trẻ coacute giả bộ roacutet tragrave vagrave uống khocircng vvv(b)

Noacutei với trẻ Đ n saacuteng đacircu hoặc Chỉ cho cocirc đ n saacuteng Đứa trẻ coacute CHỈ ngoacuten trỏ

hướng về phiacutea aacutenh đ n saacuteng khocircng(c)

Trẻ coacute thể xacircy một caacutei thaacutep bằng những khối khocircng (Nếu được Bao nhiecircu khối)

(Số khối)

Lưu

Đaacutenh dấu phương aacuten đồng trecircn những mục nagravey khi đảm bảo rằng trẻ khocircng nh n

vagraveo tay của bạn magrave ch c ch n nh n về phiacutea đồ v t bạn chỉ

Nếu bạn đưa ra một viacute dụ giả bộ trong một vagravei trograve chơi khaacutec đaacutenh dấu đ ng xaacutec

nh n vagraveo mục nagravey

Lặp lại điều nagravey với Con gấu bocircng ở đacircu hoặc một số đố v t khaacutec magrave trẻ khocircng

biết nếu trẻ khocircng hiểu đ n saacuteng Đaacutenh dấu xaacutec nh n đ ng vagraveo mục nagravey khi trẻ nh n

vagraveo mặt của bạn trong thời gian bạn đang chỉ

Tự kỷ lagrave một triệu chứng lacircm sagraveng bệnh cần được chẩn đoaacuten theo những

tiecircu chuẩn riecircng biệt trong những điều kiện khaacutec nhau Chung quy lại thocircng

thường bệnh nhacircn phải coacute những triệu chứng thuộc ba nhoacutem chiacutenh liecircn quan đến sự

yếu keacutem về lời noacutei quan hệ xatilde hội vagrave hagravenh vi mang tiacutenh r p khuocircn lặp đi lặp lại

d Dựa vagraveo bảng phacircn loại bệnh của hội tacircm thần M

Theo Sổ Tay Thống kecirc Vagrave Chẩn Đoaacuten Caacutec Rối Loạn Tacircm Thần R t Gọn ndash IV (

DSM ndash IV) của Hiệp hocirci caacutec nhagrave tacircm thần M rối loạn tự kỷ coacute

Coacute tổng cộng saacuteu (hoặc nhiều hơn) trong số những yếu tố được mocirc tả ở (1)(2) vagrave

(3) trong đoacute coacute iacutet nhất hai yếu tố ở (1) một ở (2) vagrave một ở (3)

Biến đổi về chất lượng trong caacutec tương taacutec xatilde hội được biểu hiện trong iacutet nhất hai

trong những yếu tố sau đacircy

Biến đổi r rệt trong sử dụng những hagravenh vi phi ngocircn ngữ đa dạng như tiếp x c

bằng m t vẻ mặt tư thế cử chỉ để điều chỉnh caacutec tương taacutec xatilde hội

Mất khả năng thiết l p mối quan hệ với những bạn b cugraveng tuổi tương ứng với mức

độ phaacutet triển

Đương sự khocircng tự t m caacutech chia sẻ những vui sướng những thiacutech th hoặc

những thagravenh đạt của m nh với người khaacutec (viacute dụ khocircng t m caacutech lấy tay chỉ hoặc

lấy những đồ v t magrave m nh quan tacircm đến)

Mất sự taacutec động qua lại về xatilde hội hoặc cảm x c

Biến đổi chất lượng về sự giao tiếp được biểu hiện bởi iacutet nhất một trong những yếu

tố sau đacircy

Ch m trễ hoặc mất hoagraven toagraven sự phaacutet triển ngocircn ngữ noacutei (khocircng coacute toan tiacutenh bugrave tr

bằng những phương thức giao tiếp khaacutec như cử chỉ hoặc vẻ mặt)

những người khả dĩ noacutei được th vẫn coacute rối loạn khocircng coacute khả năng r rệt để b t

đầu hoặc duy tr cacircu chuyện với người khaacutec

Sử dụng định h nh vagrave lặp đi lặp lại ngocircn ngữ hoặc ngocircn ngữ riecircng của bản thacircn

Khocircng coacute trograve chơi ―giả bộ đa dạng vagrave tự hoặc trograve chơi b t chước vagrave xatilde hội tương

ứng với mức độ phaacutet triển

Tiacutenh chất giới hạn định h nh vagrave lặp đi lặp lại trong hagravenh vi vagrave hoạt động được biểu

hiện iacutet nhất một trong những yếu tố sau đacircy

B n tacircm t p trung vagraveo một hoặc nhiều kiểu vui th giới hạn vagrave định h nh bất

thường về cường độ hoặc về định hướng

G n boacute cứng ng c vagraveo những thoacutei quen hoặc những nghi thức đặc biệt vagrave khocircng coacute

chức năng

Kiểu caacutech v n động định h nh vagrave lặp đi lặp lại (Viacute dụ v tay vặn xo n những bagraven

tay vagrave ngoacuten tay cử động phức tạp toagraven thacircn)

B n tacircm dai dẳng đối với một số phần của đồ v t

Ch m trễ hoặc tiacutenh chất bất thường về hoạt động khởi đầu trước ba tuổi trong iacutet

nhất một trong những lĩnh vực sau đacircy (1) tương taacutec xatilde hội (2) ngocircn ngữ cần thiết

để giao tiếp xatilde hội (3) trograve chơi biểu tượng hoặc tưởng tượng

Rối loạn khocircng thể quy cho hội chứng Rett hoặc Rối Loạn Tan Ratilde Trẻ Em (Tr

39- 60 Lynn M Hamilton Facing Autism Waterbrook press USA 2000)

Tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten tự kỷ trong cuốn Sổ Tay Thống kecirc Vagrave Chẩn Đoaacuten Caacutec

Rối Loạn Tacircm Thần của Hiệp hội những nhagrave Tacircm thần M hầu như được caacutec nước

trecircn thế thới cocircng nh n vagrave sử dụng Caacutec baacutec s Tacircm thần Việt Nam cũng sử dụng

caacutec tiecircu chuẩn nagravey vagraveo chẩn đoaacuten trẻ tự kỷ dựa trecircn tiacutenh ưu việt của noacute đầy đủ

chặt ch dễ hiểu dễ sử dụng Tuy nhiecircn trong khi chẩn đoaacuten tự kỷ cần lưu một

đặc điểm sau Trước hết lagrave mất khả năng ngocircn ngữ ở trẻ em những trẻ bị tự kỷ

đều coacute vấn đề về ngocircn ngữ hoặc nếu trẻ noacutei trẻ s noacutei lặp lại những t giống nhau

(perseveration) hoặc trẻ nh c lại những g người khaacutec noacutei (echolalia) Giao tiếp

b nh thường qua lại với người khaacutec bị tr hoatilden hoặc rất khoacute khăn Tiacuten hiệu đaacuteng baacuteo

động khaacutec lagrave trẻ b t đầu phaacutet triển ngocircn ngữ nhưng sau đoacute d ng lại Khocircng chơi

tưởng tượng hoặc chơi với bạn cugraveng lứa diacutenh chặt vagraveo những nghi thức hagravenh vi

lặp đi lặp lại xoay trograven hay xếp đồ v t thagravenh hagraveng vẫy tay đu đưa thacircn thể quaacute nh y

cảm hoặc thiếu nh y cảm với những kiacutech thiacutech t becircn ngoagravei khocircng coacute khả năng đối

phoacute với những thay đổi bất ngờ trong sinh hoạt hagravenh ngagravey Tất cả những điều nagravey

lagrave dấu hiệu của rối loạn tự kỷ

131 2 Chẩn đoaacuten phacircn biệt

Kanner suy đoaacuten lagrave hội chứng tự kỷ khocircng liecircn quan g đến caacutec bệnh y

khoa khaacutec Nhưng những nghiecircn cứu sau nagravey cho thấy nhiều bệnh y khoa khaacutec

coacute thể coacute liecircn quan đến chứng tự kỷ xấp xỉ 25 người bị tự kỷ phaacutet triển một

triệu chứng co gi t (Rutter 1970 Volk mar amp Nelson 1990) Với việc

nh n ra sự phổ biến của những vấn đề y khoa một số nhagrave nghiecircn cứu đề

nghị coacute một sự phacircn biệt giữa t ng mức độ tự kỷ phụ thuộc vagraveo coacute hay

khocircng coacute liecircn hệ với caacutec bệnh y khoa VD Bệnh Rubella bẩm sinh (Chess

Fernandez amp Korn 1978) coacute thể được chứng minh (tr7 handbook of

autism and pervasive developmental disorders)

Rối loạn Rett

Khocircng như Hội chứng Tự kỷ lagrave bệnh xuất hiện ở trẻ trai nhiều gấp bốn lần

trẻ gaacutei trong khi Rối loạn Rett chỉ ảnh hưởng đến trẻ gaacutei Theo Sổ Tay Thống kecirc

Vagrave Chẩn Đoaacuten Caacutec Rối Loạn Tacircm Thầncaacutec trẻ gaacutei bị rối loạn Rett trong giai đoạn

đầu phaacutet triển b nh thường vagrave đến giai đoạn giữa 5 đến 40 thaacuteng tuổi coacute xu hướng

giảm phaacutet triển vograveng đầu Trẻ bị mất những k năng tinh tế của bagraven tay magrave trước đacircy

trẻ đatilde đạt được thay vagraveo đoacute lagrave những v n động định h nh lặp đi lặp lại Một biểu hiện

đặc trưng nữa lagrave trẻ bị mất tương taacutec xatilde hội caacutec động taacutec phối hợp cơ thể đơn điệu vagrave

sự suy giảm nghiecircm trọng tiacutenh mục điacutech vagrave ngocircn ngữ tiếp nh n mất phối hợp trong

đi đ ng vagrave cử động thacircn thể ngocircn ngữ tiếp thu vagrave thể hiecircn giảm x t nghiecircm trọng

kết hợp với ch m phaacutet triển tacircm thần (tr 48 Lynn M Hamilton Facing Autism

Waterbrook press American ndash 2000) Như v y điểm giống nhau giữa hội chứng tự

kỷ vagrave hội chứng Rett lagrave đều coacute những suy giảm về giao tiếp ngocircn ngữ quan hệ xatilde

hội hagravenh vi vagrave ch m phaacutet triển tacircm thần Tuy nhiecircn sự khaacutec nhau liecircn quan đến tỉ

lệ giới tiacutenh thời điểm phaacutet bệnh vagrave chỉ số phaacutet triển vograveng đầu đống thời ở hội

chứng Rett cograven mất đi sự phối hợp caacutec cử động cơ thể magrave trước đacircy trẻ đatilde t ng đạt

được

Rối Loạn Tan Ratilde Thời Thơ Ấu

Rối Loạn Tan Ratilde Thời Thơ Ấu (CDD) cũng được hiểu như hội chứng

Heller bệnh nagravey rất hiếm gặp vagrave rất khaacutec so với bệnh tự kỷ iacutet nhất lagrave hai năm đầu

đời trẻ phaacutet triển b nh thường sự thoaacutei lugravei về phaacutet triển xảy ra trước 10 tuổi Mất

đaacuteng kể khả năng hiểu vagrave diễn đạt ngocircn ngữ keacutem trong kiểm soaacutet cơ vograveng bagraveng

quang vagrave h u mocircn giảm caacutec k năng v n động chất lượng giao tiếp keacutem xuất hiện

hagravenh vi giới hạn định h nh lặp đi lặp lại (tr 49 Lynn M Hamilton Facing Autism

Waterbrook press American ndash 2000) Đacircy lagrave hội chứng rất hiếm gặp so với bệnh tự

kỷ điểm khaacutec căn bản với hội chứng tự kỷ lagrave thới gian phaacutet bệnh vagrave những yếu tố

sinh học như mất kiểm soaacutet cơ vograveng bang quang h u mocircnhellip

Rối Loạn Phaacutet Triển Lan Tỏa Khocircng Đặc Hiệu

Rối Loạn Phaacutet Triển Lan Tỏa Khocircng Đặc Hiệu (PDDndashNOS) lagrave một thu t ngữ khaacute

mơ hồ sử dụng cho những trẻ khocircng hội đủ caacutec tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten chuyecircn biệt

Theo những nhagrave tacircm thần M PDD-NOS necircn được sử dụng khi coacute sự suy giảm trầm

trọng vagrave lan tỏa trong phaacutet triển tương taacutec xatilde hội qua lại vagrave những k năng giao tiếp

ngocircn ngữ vagrave phi ngocircn ngữ Khi được chẩn đoaacuten PDDndashNOS trẻ khocircng coacute những

triệu chứng đặc trưng như bệnh tự kỷ hoặc những rối loạn khaacutec trong Rối Loạn

Phaacutet Triển Lan Tỏa Trẻ bị hội chứng nagravey coacute một số biểu hiện giống như trẻ tự kỷ

nhưng khocircng hội đủ caacutec tiecircu chiacute đặc trưng trong chẩn đoaacuten tự kỷ

Hội chứng Landau-Kleffner (LKS)

Landau-Kleffner Syndrome (LKS) hoặc Chứng Mất Ngocircn Ngữ vagrave Động

Kinh M c Phải Trẻ Em tỉ lệ chung cho thấy trẻ bị bệnh nagravey iacutet hơn bệnh tự kỷ

theo con số thống kecirc trong nhiều năm chỉ coacute khoảng 170 trường hợp LKS được

thocircng baacuteo t 1957 đến những năm đấu th p kỷ 90 (thế kỷ trước) LKS coacute thể

xuất hiện độc l p hoặc nằm trong bệnh tự kỷ đặc biệt hay nằm trong bệnh Rối

Loạn Tan Ratilde Thời Thơ Ấu Trẻ LKS biểu hiện nhiều hagravenh vi tương tự như trẻ tự kỷ

nhưng trong tất cả caacutec trường hợp LKS đều coacute soacuteng điện natildeo bất thường (EEG)

xuất hiện t hoạt động bất thường của natildeo Khoảng ch ng 80 trường hợp coacute

những cơn co gi t cho dugrave những cơn co gi t nagravey chỉ xảy ra khi ngủ Becircn cạnh

những triệu chứng co gi t điển h nh bệnh cograven k m theo trợn m t xugravei bọt meacutep meacuteo

miệng vagrave phaacutet ra acircm thanh recircn rỉ Hầu hết trẻ LKS phaacutet triển b nh thường đến giai

đoạn thoaacutei lugravei khoảng t 3 đến 7 tuổi Sự mất khả năng nghe coacute thể xuất hiện đột

ngột hay t t vagrave dần dần ảnh hưởng đến ngocircn ngữ noacutei của trẻ sau đoacute dẫn đến mất

ngocircn ngữ hoagraven toagraven (Tr 52 Lynn M Hamilton Facing Autism Waterbrook press

American ndash 2000) Trẻ bị hội chứng nagravey coacute một vagravei biểu hiện như trẻ tự kỷ nhưng

khaacutec với trẻ tự kỷ lagrave coacute tổn thương natildeo bộ một caacutech r rang

Hội chứng nhiễm s c thể X mỏng manh

Hội chứng nhiễm s c thể X mỏng manh(Fragile X Syndrome) hay hội

chứng Martin-Bell nguyecircn nhacircn t sự bất thường trong phacircn tử DNA của nhiễm s c

thể giới tiacutenh Noacute thường lagrave nguyecircn nhacircn dẫn đến ch m phaacutet triển Tacircm thần Thocircng

qua quan saacutet lacircm sagraveng cho thấy một số hagravenh vi của trẻ nagravey giống trẻ bị bệnh tự kỷ

nhưng khaacutec với trẻ tự kỷ lagrave caacutec trẻ nagravey coacute khả năng giao tiếp xatilde hội tốt hơn trẻ rất

cởi mở vagrave quan tacircm đến người khaacutec Trong số bệnh tự kỷ coacute khoảng 15 trẻ coacute

dấu hiệu bệnh nhiễm s c thể X đi cugraveng đồng thời trong bệnh nagravey coacute khoảng t 0

đến 20 trẻ coacute dấu hiệu tự kỷ

Xơ củ natildeo

Xơ củ natildeo lagrave bệnh di truyền liecircn quan đến gene vagrave nhiễm s c thể Caacutec đặc

điểm của bệnh cho thấy sự bất thường của một vagravei cơ quan trong cơ thể Natildeo

th n Tim v ng mạchellipNhững dấu hiệu của bệnh lagrave ch m phaacutet triển tacircm thần co

gi t rối loạn hagravenh vi tăng động giảm ch coacute hagravenh vi gacircy hấn coacute một số hagravenh

vi giống trẻ tự kỷ

Caacutec triệu chứng trecircn khi phacircn biệt với hội chứng tự kỷ ch ng ta cần lưu

như sau Chứng tự kỷ luocircn xuất hiện trước 36 thaacuteng tuổi trẻ tự kỷ coacute thể ch m noacutei

vagrave ngại giao tiếp l c 18 thaacuteng tuổi Sự chẩn đoaacuten mức độ tự kỷ được thể hiện trong

tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten của ICD -10 vagrave DSM 4 Coacute những trẻ hoagraven toagraven khocircng noacutei vagrave

sống trong ―thế giới riecircng biệt của m nh Đa số trẻ tự kỷ coacute sự phaacutet triển thoaacutei lui

khocircng r rệt trẻ coacute thể mất khả năng noacutei ngay cả những t trẻ đatilde t ng noacutei trước

đacircy Khi đến khaacutem caacutec phụ huynh thường noacutei trẻ phaacutet triển b nh thường t 0 đến

15 tuổi họ chỉ thấy coacute những hagravenh vi khaacutec lạ như caacutech nh n caacutech chơi vagrave khả

năng hogravea nh p xatilde hội khi trẻ được 18 đến 20 thaacuteng tuổi Những biểu hiện thocircng

thường magrave caacutec phụ huynh thường thấy đầu tiecircn ở trẻ tự kỷ lagrave thiếu sự vui vẻ khocircng

thiacutech khi được cưng nựng khocircng biểu hiện mối giao cảm tự chơi một m nh vagrave nhốt

m nh vagraveo thế giới riecircng biệt trẻ coacute thể ngồi hagraveng giờ với những hoạt động nhagravem

chaacuten vagrave gia tăng sự thờ ơ với mọi người vagrave những kiacutech thiacutech t mocirci truờng xung

quanh (đứa trẻ được gọi tecircn nhiều lần vagrave th m chiacute kecircu to nhưng ch ng vẫn lờ đi

như thể bị điếc) S p xếp caacutec đồ chơi thagravenh hagraveng quay caacutec baacutenh xe chạy vograveng

vograveng vagrave đi nhoacuten goacutet Nếu như coacute một kiacutech thiacutech nagraveo của người khaacutec phugrave hợp với

sở thiacutech ch ng s chạy lại tức th Một vagravei trẻ coacute hagravenh vi tự hủy hoại như đ p đầu

vagraveo tường nền nhagrave c n bagraven tay của m nh Coacute những trẻ coacute hagravenh vi đ p tay d m

chacircn vagrave những cơn noacuteng gi n cực điểm đặc biệt khi ch ng bị b t buộc phải thay

đổi thoacutei quen hagraveng ngagravey

1423 Mocirc h nh chẩn đoaacuten tự kỷ tại khoa tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 2 TP Hồ

Chiacute Minh

TRẺ COacute HỘI CHỨNGTỰ KỶ

CARSDENVER

II

NHAgrave TAcircM

LYacute TRỊ LIEcircU

CHATICD

10

BAacuteC SỸ

DSM

IV

Trước hết một trẻ đến khaacutem tacircm l phải qua khaacutem sagraveng lọc bởi baacutec s nhi

khoa chuyecircn khaacutem về tacircm thần tại đacircy trẻ được định bệnh dựa trecircn caacutec tiecircu chuẩn

chẩn đoaacuten của DSM-IV vagrave ICD-10 vagrave chỉ định caacutec xeacutet nghiệm y khoa hay sử dụng

hoacutea dược nếu cần thiết Khi nghi ngờ trẻ coacute dấu hiệu tự kỷ baacutec s s chuyển trẻ đến

khaacutem tacircm l tại phograveng quan saacutet caacutec chuyecircn viecircn tacircm l theo d i caacutec hoạt động của

trẻ sau đoacute thu th p caacutec thocircng tin t cha mẹ trẻ thấy nghi ngờ coacute dấu hiệu tự kỷ s

tiến hagravenh lagravem caacutec thang lượng giaacute như Test Denver II Thang đaacutenh giaacute hagravenh vi

CARS (Childhood Autism Rate Scales) CHAT (Checklist of Aitism in

Toddlers)[tr 42 Kỷ yếu hội thảo Bệnh Tự Kỷ Trẻ Em bệnh viện Nhi Đồng 1

Sở y tế Tp Hồ Chiacute Minh 2008

132 Tiếp c n trị liệu cho trẻ tự kỷ

Bệnh tự kỷ đatilde được mocirc tả t những năm 40 của thế kỷ 20 nhưng cho đến

nay vẫn được coi lagrave điều mới mẻ với nhiều người th m chiacute cả với những nhacircn viecircn

lagravem trong ngagravenh y tế Khi magrave ch ng ta cograven đang mơ hồ về noacute th hagraveng ngagravey bệnh tự

kỷ vẫn tấn cocircng ch ng ta với quy mocirc khocircng nhỏ

Khi một trẻ em được chẩn đoaacuten ―Tự Kỷ th chứng nagravey s theo trẻ đoacute suốt cả

cuộc đời cũng đồng nghĩa với việc trẻ s đi cugraveng với những rối loạn phaacutet triển Caacutec

khiếm khuyết về nh n thức rối loạn cảm giaacutec khoacute khăn trong quan hệ giao tiếp với

mọi người ch m phaacutet triển ngocircn ngữ biểu hiện caacutec hagravenh vi bất thường rối loạn

cảm x chellipLagravem cho người bị tự kỷ phaacutet triển khaacutec thường về nhacircn caacutech khoacute khăn

trong hoagrave nh p cộng đồng

Cho đến nay bệnh tự kỷ vẫn lagrave điều biacute ẩn nhiều cocircng tr nh nghiecircn cứu hơn

nửa thế kỷ qua vẫn chưa đưa ra được nguyecircn nhacircn chiacutenh xaacutec về chứng tự kỷ

Khi khoa học chưa t m ra nguyecircn nhacircn chiacutenh xaacutec của bệnh tự kỷ cũng coacute

nghĩa lagrave chưa đưa ra được phương phaacutep trị liệu hữu hiệu nhất Điều nagravey dẫn đến

nhiều phương phaacutep trị liệu trẻ tự kỷ xuất hiện trong thời gian gần đacircy

Do bệnh tự kỷ lagrave một dạng rối loạn phaacutet triển lan toả bệnh khocircng khu tr

vagraveo một lĩnh vực cụ thể nagraveo thể hiện sự rối loạn toagraven diện caacutec mặt trong đời sống

tacircm l con người Khi magrave caacutec baacutec s tacircm thần vẫn chưa t m ra phương thuốc trị liệu

hữu hiệu th caacutec nhagrave tacircm l nhagrave giaacuteo dục học v t l trị liệu chỉnh acircm tacircm v n

độnghelliptham gia trị liệu đatilde đem lại nhiều kết quả đaacuteng khiacutech lệ Sau đacircy lagrave một số

phương phaacutep đatilde t ng được aacutep dụng trong trị liệu trẻ tự kỷ trecircn thế giới vagrave Việt

Nam

Theo quan niệm trước đacircy trẻ tự kỷ chỉ được chữa trị một phương phaacutep hay

một số phương phaacutep theo quan điểm của những người trị liệu trực tiếp trecircn trẻ

(người theo một phương phaacutep nagraveo đoacute) hay cha mẹ trẻ Ngagravey nay do coacute nhiều

chuyecircn gia trong nhiều lĩnh vực khaacutec nhau cugraveng quan tacircm đến chứng tự kỷ necircn đatilde

xuất hiện nhiều phương phaacutep trong việc điều trị Với quan điểm hiện tại trị liệu trẻ

tự kỷ necircn kết hợp nhiều phương phaacutep khaacutec nhau cugraveng một l c tu theo khả năng

mức độ giai đoạn vagrave sự tiến triển bệnh của trẻ

I CAacuteC PH NG PHAacuteP ndash INH HỌC

d ng h a dư c

Hiện tại thuốc khocircng nhằm chữa hết bệnh tự kỷ (v chưa coacute thuốc đặc trị)

thuốc chỉ dugraveng để chữa triệu chứng Hội chứng tự kỷ gồm nhiều triệu chứng khaacutec

nhau vagrave caacutec triệu chứng nagravey thay đổi ở m i trẻ Khi trẻ được uống thuốc th mục

điacutech lagrave chữa một hay nhiều triệu chứng coacute liecircn quan tiacutenh hiếu động keacutem ch

hagravenh vi tự hủy hoại hung hăng lo l ng quaacute độ lầm l khoacute ngủ

Theo con số nghiecircn cứu mới nhất của Trung Tacircm Nghiecircn Cứu Tự Kỷ Hoa

K tiến hagravenh trecircn 25500 cha mẹ coacute con bị tự kỷ cho biết Số thuốc được thống kecirc

trong sử dụng điều trị lagrave trecircn 80 loại với những phản ứng tốt xấu khaacutec nhau Sau

đacircy lagrave một số thuốc coacute những đaacutep ứng tốt theo số liệu thống kecirc nghiecircn cứu

Antifungals Clonidine Dilantin Risperidal Sesretin Tegretol Cod Liver oil Cod

Liver oil with Bethanecol Detox Digestive Enzymes Fatty Acids Folic Acid

Melatonin P5P(VitB6) Vitamin B6 with Magnesium Vitamin B12 Vitamin C

Zinc hellipNgoagravei ra cograven coacute những điều trị sinh học khaacutec như thở Oxy cao aacutep ăn

kiecircng hellip

Hiện nay ở Việt Nam một số trẻ tự kỷ được điều trị bằng caacutec loại thuốc như

Calcium Cod Liver Oil Cod Liver Oil with Bethanecol Colostrum Detox

Digestive Enzymes DMG Folic Acid Magnesium TMG Vitamin A Vitamin B6

with Magnesium Vitamin B12 Vitamin C Zinc hellip coacute những biến đổi khaacute r rệt

về khả năng t p trung ch iacutet kiacutech động

Tuy nhiecircn hiện nay chưa coacute loại thuốc nagraveo đặc trị cho bệnh tự kỷ Caacutec thuốc

trecircn chỉ để h trợ trị liệu những triệu chứng đơn lẻ riecircng biệt trong hội chứng tự kỷ

(Trung Tacircm Nghiecircn Cứu Tự Kỷ httpautismcomtreatableform34qrhtm)

Giải độc hệ thống

Xuất phaacutet t quan điểm cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do nhiễm độc thủy ngacircn vagrave

bằng phương phaacutep loại tr hệ thống để thải chất thủy ngacircn ra ngoagravei Phương phaacutep

nagravey được coi lagrave coacute hiệu quả trecircn cơ sở thực nghiệm chữa trị của một nhoacutem baacutec sĩ

Hoa K Tuy nhiecircn đến nay phương phaacutep nagravey vẫn chưa được coi lagrave phương phaacutep

chiacutenh thống do chưa chứng minh được cơ chế gacircy bệnh cũng như cơ chế khỏi bệnh

bằng phương phaacutep giải độc thủy ngacircn

Đacircy lagrave phương phaacutep phải tiến hagravenh thocircng qua những cocircng đoạn rất phức tạp

trong khi đoacute ở Việt Nam chưa coacute phương tiện k thu t để tiến hagravenh cocircng việc nagravey

do đoacute trẻ tự kỷ Việt Nam chưa coacute cơ hội tiếp c n( Tr 26 N)

Ăn kiecircng

Coacute giả thuyết cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do trẻ bị rối loạn một số tuyến nội tiết

trong cơ thể thiếu sinh tố vagrave bị dị ứng với một số chất t becircn ngoagravei đưa vagraveo cơ thể

Theo một số taacutec giả của giả thuyết nagravey trẻ tự kỷ cần được kiểm soaacutet chặt ch những

thagravenh phần hoacutea học của những chất cung cấp cho cơ thể Do đoacute ăn kiecircng lagrave biện

phaacutep đưa lecircn hagraveng đầu Caacutec chất magrave caacutec taacutec giả đưa ra lagrave sữa vagrave caacutec sản phẩm lagravem

t sữa đường bột m trứng chocolate hellip

Phần lớn trẻ tự kỷ Việt Nam được khuyến caacuteo lagrave kiecircng sữa nhưng sữa lagrave

một trong những sản phẩm chiacutenh phaacutet triển thể chất của trẻ necircn phần lớn phụ

huynh d dặt với khuyến caacuteo nagravey bằng caacutech giảm bớt sữa trong khẩu phần ăn hang

ngagravey của trẻ một số khaacutec tuyệt đối kiecircng sữa nhưng trecircn cơ sở trẻ nagravey ăn cơm hay

chaacuteo rất tốt

Thực hiện chế độ ăn kiecircng chữa bệnh cho trẻ tự kỷ lagrave phương phaacutep bổ trợ

đồng thời chưa coacute một cocircng tr nh khoa học nagraveo khẳng định ch c ch n chữa khỏi

bệnh tự kỷ( Tr 103 Charles A Hart A Parentlsquos Guide to Autism Pocket Books

New York America 1993)

Vật lyacute tr liệu

Phương phaacutep nagravey nhằm gi p trẻ hoạt hoacutea một số cơ quan v n động khocircng

được hoạt động hoặc hoạt động keacutem ở trẻ tự kỷ Trong sinh hoạt hằng ngagravey coacute

nhiều cơ quan v n động của trẻ hoạt động b nh thường nhưng trẻ tự kỷ khocircng

muốn v n động cơ quan đoacute do tiacutenh tự kỷ quy định v t l trị liệu lagrave caacutech tốt nhất

gi p trẻ hoạt hoacutea caacutec cơ quan nagravey Caacutec hoạt động v n động của trẻ thường gặp khoacute

khăn lagrave v n động cheacuteo của chacircn vagrave tay v n động của cơ quan phaacutet acircm caacutec v n

động tinh của đocirci bagraven tay vagrave coacute những trẻ gặp khoacute khăn cả trong v n động thị giaacutec

khi tri giaacutec caacutec sự v t vagrave hiện tượng trong thế giới V t l trị liệu cograven gi p loại bỏ

những hagravenh vi định h nh đặc trưng của trẻ tự kỷ thay vagraveo đoacute lagrave tăng cường caacutec

Lặp lại điều nagravey với Con gấu bocircng ở đacircu hoặc một số đố v t khaacutec magrave trẻ khocircng

biết nếu trẻ khocircng hiểu đ n saacuteng Đaacutenh dấu xaacutec nh n đ ng vagraveo mục nagravey khi trẻ nh n

vagraveo mặt của bạn trong thời gian bạn đang chỉ

Tự kỷ lagrave một triệu chứng lacircm sagraveng bệnh cần được chẩn đoaacuten theo những

tiecircu chuẩn riecircng biệt trong những điều kiện khaacutec nhau Chung quy lại thocircng

thường bệnh nhacircn phải coacute những triệu chứng thuộc ba nhoacutem chiacutenh liecircn quan đến sự

yếu keacutem về lời noacutei quan hệ xatilde hội vagrave hagravenh vi mang tiacutenh r p khuocircn lặp đi lặp lại

d Dựa vagraveo bảng phacircn loại bệnh của hội tacircm thần M

Theo Sổ Tay Thống kecirc Vagrave Chẩn Đoaacuten Caacutec Rối Loạn Tacircm Thần R t Gọn ndash IV (

DSM ndash IV) của Hiệp hocirci caacutec nhagrave tacircm thần M rối loạn tự kỷ coacute

Coacute tổng cộng saacuteu (hoặc nhiều hơn) trong số những yếu tố được mocirc tả ở (1)(2) vagrave

(3) trong đoacute coacute iacutet nhất hai yếu tố ở (1) một ở (2) vagrave một ở (3)

Biến đổi về chất lượng trong caacutec tương taacutec xatilde hội được biểu hiện trong iacutet nhất hai

trong những yếu tố sau đacircy

Biến đổi r rệt trong sử dụng những hagravenh vi phi ngocircn ngữ đa dạng như tiếp x c

bằng m t vẻ mặt tư thế cử chỉ để điều chỉnh caacutec tương taacutec xatilde hội

Mất khả năng thiết l p mối quan hệ với những bạn b cugraveng tuổi tương ứng với mức

độ phaacutet triển

Đương sự khocircng tự t m caacutech chia sẻ những vui sướng những thiacutech th hoặc

những thagravenh đạt của m nh với người khaacutec (viacute dụ khocircng t m caacutech lấy tay chỉ hoặc

lấy những đồ v t magrave m nh quan tacircm đến)

Mất sự taacutec động qua lại về xatilde hội hoặc cảm x c

Biến đổi chất lượng về sự giao tiếp được biểu hiện bởi iacutet nhất một trong những yếu

tố sau đacircy

Ch m trễ hoặc mất hoagraven toagraven sự phaacutet triển ngocircn ngữ noacutei (khocircng coacute toan tiacutenh bugrave tr

bằng những phương thức giao tiếp khaacutec như cử chỉ hoặc vẻ mặt)

những người khả dĩ noacutei được th vẫn coacute rối loạn khocircng coacute khả năng r rệt để b t

đầu hoặc duy tr cacircu chuyện với người khaacutec

Sử dụng định h nh vagrave lặp đi lặp lại ngocircn ngữ hoặc ngocircn ngữ riecircng của bản thacircn

Khocircng coacute trograve chơi ―giả bộ đa dạng vagrave tự hoặc trograve chơi b t chước vagrave xatilde hội tương

ứng với mức độ phaacutet triển

Tiacutenh chất giới hạn định h nh vagrave lặp đi lặp lại trong hagravenh vi vagrave hoạt động được biểu

hiện iacutet nhất một trong những yếu tố sau đacircy

B n tacircm t p trung vagraveo một hoặc nhiều kiểu vui th giới hạn vagrave định h nh bất

thường về cường độ hoặc về định hướng

G n boacute cứng ng c vagraveo những thoacutei quen hoặc những nghi thức đặc biệt vagrave khocircng coacute

chức năng

Kiểu caacutech v n động định h nh vagrave lặp đi lặp lại (Viacute dụ v tay vặn xo n những bagraven

tay vagrave ngoacuten tay cử động phức tạp toagraven thacircn)

B n tacircm dai dẳng đối với một số phần của đồ v t

Ch m trễ hoặc tiacutenh chất bất thường về hoạt động khởi đầu trước ba tuổi trong iacutet

nhất một trong những lĩnh vực sau đacircy (1) tương taacutec xatilde hội (2) ngocircn ngữ cần thiết

để giao tiếp xatilde hội (3) trograve chơi biểu tượng hoặc tưởng tượng

Rối loạn khocircng thể quy cho hội chứng Rett hoặc Rối Loạn Tan Ratilde Trẻ Em (Tr

39- 60 Lynn M Hamilton Facing Autism Waterbrook press USA 2000)

Tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten tự kỷ trong cuốn Sổ Tay Thống kecirc Vagrave Chẩn Đoaacuten Caacutec

Rối Loạn Tacircm Thần của Hiệp hội những nhagrave Tacircm thần M hầu như được caacutec nước

trecircn thế thới cocircng nh n vagrave sử dụng Caacutec baacutec s Tacircm thần Việt Nam cũng sử dụng

caacutec tiecircu chuẩn nagravey vagraveo chẩn đoaacuten trẻ tự kỷ dựa trecircn tiacutenh ưu việt của noacute đầy đủ

chặt ch dễ hiểu dễ sử dụng Tuy nhiecircn trong khi chẩn đoaacuten tự kỷ cần lưu một

đặc điểm sau Trước hết lagrave mất khả năng ngocircn ngữ ở trẻ em những trẻ bị tự kỷ

đều coacute vấn đề về ngocircn ngữ hoặc nếu trẻ noacutei trẻ s noacutei lặp lại những t giống nhau

(perseveration) hoặc trẻ nh c lại những g người khaacutec noacutei (echolalia) Giao tiếp

b nh thường qua lại với người khaacutec bị tr hoatilden hoặc rất khoacute khăn Tiacuten hiệu đaacuteng baacuteo

động khaacutec lagrave trẻ b t đầu phaacutet triển ngocircn ngữ nhưng sau đoacute d ng lại Khocircng chơi

tưởng tượng hoặc chơi với bạn cugraveng lứa diacutenh chặt vagraveo những nghi thức hagravenh vi

lặp đi lặp lại xoay trograven hay xếp đồ v t thagravenh hagraveng vẫy tay đu đưa thacircn thể quaacute nh y

cảm hoặc thiếu nh y cảm với những kiacutech thiacutech t becircn ngoagravei khocircng coacute khả năng đối

phoacute với những thay đổi bất ngờ trong sinh hoạt hagravenh ngagravey Tất cả những điều nagravey

lagrave dấu hiệu của rối loạn tự kỷ

131 2 Chẩn đoaacuten phacircn biệt

Kanner suy đoaacuten lagrave hội chứng tự kỷ khocircng liecircn quan g đến caacutec bệnh y

khoa khaacutec Nhưng những nghiecircn cứu sau nagravey cho thấy nhiều bệnh y khoa khaacutec

coacute thể coacute liecircn quan đến chứng tự kỷ xấp xỉ 25 người bị tự kỷ phaacutet triển một

triệu chứng co gi t (Rutter 1970 Volk mar amp Nelson 1990) Với việc

nh n ra sự phổ biến của những vấn đề y khoa một số nhagrave nghiecircn cứu đề

nghị coacute một sự phacircn biệt giữa t ng mức độ tự kỷ phụ thuộc vagraveo coacute hay

khocircng coacute liecircn hệ với caacutec bệnh y khoa VD Bệnh Rubella bẩm sinh (Chess

Fernandez amp Korn 1978) coacute thể được chứng minh (tr7 handbook of

autism and pervasive developmental disorders)

Rối loạn Rett

Khocircng như Hội chứng Tự kỷ lagrave bệnh xuất hiện ở trẻ trai nhiều gấp bốn lần

trẻ gaacutei trong khi Rối loạn Rett chỉ ảnh hưởng đến trẻ gaacutei Theo Sổ Tay Thống kecirc

Vagrave Chẩn Đoaacuten Caacutec Rối Loạn Tacircm Thầncaacutec trẻ gaacutei bị rối loạn Rett trong giai đoạn

đầu phaacutet triển b nh thường vagrave đến giai đoạn giữa 5 đến 40 thaacuteng tuổi coacute xu hướng

giảm phaacutet triển vograveng đầu Trẻ bị mất những k năng tinh tế của bagraven tay magrave trước đacircy

trẻ đatilde đạt được thay vagraveo đoacute lagrave những v n động định h nh lặp đi lặp lại Một biểu hiện

đặc trưng nữa lagrave trẻ bị mất tương taacutec xatilde hội caacutec động taacutec phối hợp cơ thể đơn điệu vagrave

sự suy giảm nghiecircm trọng tiacutenh mục điacutech vagrave ngocircn ngữ tiếp nh n mất phối hợp trong

đi đ ng vagrave cử động thacircn thể ngocircn ngữ tiếp thu vagrave thể hiecircn giảm x t nghiecircm trọng

kết hợp với ch m phaacutet triển tacircm thần (tr 48 Lynn M Hamilton Facing Autism

Waterbrook press American ndash 2000) Như v y điểm giống nhau giữa hội chứng tự

kỷ vagrave hội chứng Rett lagrave đều coacute những suy giảm về giao tiếp ngocircn ngữ quan hệ xatilde

hội hagravenh vi vagrave ch m phaacutet triển tacircm thần Tuy nhiecircn sự khaacutec nhau liecircn quan đến tỉ

lệ giới tiacutenh thời điểm phaacutet bệnh vagrave chỉ số phaacutet triển vograveng đầu đống thời ở hội

chứng Rett cograven mất đi sự phối hợp caacutec cử động cơ thể magrave trước đacircy trẻ đatilde t ng đạt

được

Rối Loạn Tan Ratilde Thời Thơ Ấu

Rối Loạn Tan Ratilde Thời Thơ Ấu (CDD) cũng được hiểu như hội chứng

Heller bệnh nagravey rất hiếm gặp vagrave rất khaacutec so với bệnh tự kỷ iacutet nhất lagrave hai năm đầu

đời trẻ phaacutet triển b nh thường sự thoaacutei lugravei về phaacutet triển xảy ra trước 10 tuổi Mất

đaacuteng kể khả năng hiểu vagrave diễn đạt ngocircn ngữ keacutem trong kiểm soaacutet cơ vograveng bagraveng

quang vagrave h u mocircn giảm caacutec k năng v n động chất lượng giao tiếp keacutem xuất hiện

hagravenh vi giới hạn định h nh lặp đi lặp lại (tr 49 Lynn M Hamilton Facing Autism

Waterbrook press American ndash 2000) Đacircy lagrave hội chứng rất hiếm gặp so với bệnh tự

kỷ điểm khaacutec căn bản với hội chứng tự kỷ lagrave thới gian phaacutet bệnh vagrave những yếu tố

sinh học như mất kiểm soaacutet cơ vograveng bang quang h u mocircnhellip

Rối Loạn Phaacutet Triển Lan Tỏa Khocircng Đặc Hiệu

Rối Loạn Phaacutet Triển Lan Tỏa Khocircng Đặc Hiệu (PDDndashNOS) lagrave một thu t ngữ khaacute

mơ hồ sử dụng cho những trẻ khocircng hội đủ caacutec tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten chuyecircn biệt

Theo những nhagrave tacircm thần M PDD-NOS necircn được sử dụng khi coacute sự suy giảm trầm

trọng vagrave lan tỏa trong phaacutet triển tương taacutec xatilde hội qua lại vagrave những k năng giao tiếp

ngocircn ngữ vagrave phi ngocircn ngữ Khi được chẩn đoaacuten PDDndashNOS trẻ khocircng coacute những

triệu chứng đặc trưng như bệnh tự kỷ hoặc những rối loạn khaacutec trong Rối Loạn

Phaacutet Triển Lan Tỏa Trẻ bị hội chứng nagravey coacute một số biểu hiện giống như trẻ tự kỷ

nhưng khocircng hội đủ caacutec tiecircu chiacute đặc trưng trong chẩn đoaacuten tự kỷ

Hội chứng Landau-Kleffner (LKS)

Landau-Kleffner Syndrome (LKS) hoặc Chứng Mất Ngocircn Ngữ vagrave Động

Kinh M c Phải Trẻ Em tỉ lệ chung cho thấy trẻ bị bệnh nagravey iacutet hơn bệnh tự kỷ

theo con số thống kecirc trong nhiều năm chỉ coacute khoảng 170 trường hợp LKS được

thocircng baacuteo t 1957 đến những năm đấu th p kỷ 90 (thế kỷ trước) LKS coacute thể

xuất hiện độc l p hoặc nằm trong bệnh tự kỷ đặc biệt hay nằm trong bệnh Rối

Loạn Tan Ratilde Thời Thơ Ấu Trẻ LKS biểu hiện nhiều hagravenh vi tương tự như trẻ tự kỷ

nhưng trong tất cả caacutec trường hợp LKS đều coacute soacuteng điện natildeo bất thường (EEG)

xuất hiện t hoạt động bất thường của natildeo Khoảng ch ng 80 trường hợp coacute

những cơn co gi t cho dugrave những cơn co gi t nagravey chỉ xảy ra khi ngủ Becircn cạnh

những triệu chứng co gi t điển h nh bệnh cograven k m theo trợn m t xugravei bọt meacutep meacuteo

miệng vagrave phaacutet ra acircm thanh recircn rỉ Hầu hết trẻ LKS phaacutet triển b nh thường đến giai

đoạn thoaacutei lugravei khoảng t 3 đến 7 tuổi Sự mất khả năng nghe coacute thể xuất hiện đột

ngột hay t t vagrave dần dần ảnh hưởng đến ngocircn ngữ noacutei của trẻ sau đoacute dẫn đến mất

ngocircn ngữ hoagraven toagraven (Tr 52 Lynn M Hamilton Facing Autism Waterbrook press

American ndash 2000) Trẻ bị hội chứng nagravey coacute một vagravei biểu hiện như trẻ tự kỷ nhưng

khaacutec với trẻ tự kỷ lagrave coacute tổn thương natildeo bộ một caacutech r rang

Hội chứng nhiễm s c thể X mỏng manh

Hội chứng nhiễm s c thể X mỏng manh(Fragile X Syndrome) hay hội

chứng Martin-Bell nguyecircn nhacircn t sự bất thường trong phacircn tử DNA của nhiễm s c

thể giới tiacutenh Noacute thường lagrave nguyecircn nhacircn dẫn đến ch m phaacutet triển Tacircm thần Thocircng

qua quan saacutet lacircm sagraveng cho thấy một số hagravenh vi của trẻ nagravey giống trẻ bị bệnh tự kỷ

nhưng khaacutec với trẻ tự kỷ lagrave caacutec trẻ nagravey coacute khả năng giao tiếp xatilde hội tốt hơn trẻ rất

cởi mở vagrave quan tacircm đến người khaacutec Trong số bệnh tự kỷ coacute khoảng 15 trẻ coacute

dấu hiệu bệnh nhiễm s c thể X đi cugraveng đồng thời trong bệnh nagravey coacute khoảng t 0

đến 20 trẻ coacute dấu hiệu tự kỷ

Xơ củ natildeo

Xơ củ natildeo lagrave bệnh di truyền liecircn quan đến gene vagrave nhiễm s c thể Caacutec đặc

điểm của bệnh cho thấy sự bất thường của một vagravei cơ quan trong cơ thể Natildeo

th n Tim v ng mạchellipNhững dấu hiệu của bệnh lagrave ch m phaacutet triển tacircm thần co

gi t rối loạn hagravenh vi tăng động giảm ch coacute hagravenh vi gacircy hấn coacute một số hagravenh

vi giống trẻ tự kỷ

Caacutec triệu chứng trecircn khi phacircn biệt với hội chứng tự kỷ ch ng ta cần lưu

như sau Chứng tự kỷ luocircn xuất hiện trước 36 thaacuteng tuổi trẻ tự kỷ coacute thể ch m noacutei

vagrave ngại giao tiếp l c 18 thaacuteng tuổi Sự chẩn đoaacuten mức độ tự kỷ được thể hiện trong

tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten của ICD -10 vagrave DSM 4 Coacute những trẻ hoagraven toagraven khocircng noacutei vagrave

sống trong ―thế giới riecircng biệt của m nh Đa số trẻ tự kỷ coacute sự phaacutet triển thoaacutei lui

khocircng r rệt trẻ coacute thể mất khả năng noacutei ngay cả những t trẻ đatilde t ng noacutei trước

đacircy Khi đến khaacutem caacutec phụ huynh thường noacutei trẻ phaacutet triển b nh thường t 0 đến

15 tuổi họ chỉ thấy coacute những hagravenh vi khaacutec lạ như caacutech nh n caacutech chơi vagrave khả

năng hogravea nh p xatilde hội khi trẻ được 18 đến 20 thaacuteng tuổi Những biểu hiện thocircng

thường magrave caacutec phụ huynh thường thấy đầu tiecircn ở trẻ tự kỷ lagrave thiếu sự vui vẻ khocircng

thiacutech khi được cưng nựng khocircng biểu hiện mối giao cảm tự chơi một m nh vagrave nhốt

m nh vagraveo thế giới riecircng biệt trẻ coacute thể ngồi hagraveng giờ với những hoạt động nhagravem

chaacuten vagrave gia tăng sự thờ ơ với mọi người vagrave những kiacutech thiacutech t mocirci truờng xung

quanh (đứa trẻ được gọi tecircn nhiều lần vagrave th m chiacute kecircu to nhưng ch ng vẫn lờ đi

như thể bị điếc) S p xếp caacutec đồ chơi thagravenh hagraveng quay caacutec baacutenh xe chạy vograveng

vograveng vagrave đi nhoacuten goacutet Nếu như coacute một kiacutech thiacutech nagraveo của người khaacutec phugrave hợp với

sở thiacutech ch ng s chạy lại tức th Một vagravei trẻ coacute hagravenh vi tự hủy hoại như đ p đầu

vagraveo tường nền nhagrave c n bagraven tay của m nh Coacute những trẻ coacute hagravenh vi đ p tay d m

chacircn vagrave những cơn noacuteng gi n cực điểm đặc biệt khi ch ng bị b t buộc phải thay

đổi thoacutei quen hagraveng ngagravey

1423 Mocirc h nh chẩn đoaacuten tự kỷ tại khoa tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 2 TP Hồ

Chiacute Minh

TRẺ COacute HỘI CHỨNGTỰ KỶ

CARSDENVER

II

NHAgrave TAcircM

LYacute TRỊ LIEcircU

CHATICD

10

BAacuteC SỸ

DSM

IV

Trước hết một trẻ đến khaacutem tacircm l phải qua khaacutem sagraveng lọc bởi baacutec s nhi

khoa chuyecircn khaacutem về tacircm thần tại đacircy trẻ được định bệnh dựa trecircn caacutec tiecircu chuẩn

chẩn đoaacuten của DSM-IV vagrave ICD-10 vagrave chỉ định caacutec xeacutet nghiệm y khoa hay sử dụng

hoacutea dược nếu cần thiết Khi nghi ngờ trẻ coacute dấu hiệu tự kỷ baacutec s s chuyển trẻ đến

khaacutem tacircm l tại phograveng quan saacutet caacutec chuyecircn viecircn tacircm l theo d i caacutec hoạt động của

trẻ sau đoacute thu th p caacutec thocircng tin t cha mẹ trẻ thấy nghi ngờ coacute dấu hiệu tự kỷ s

tiến hagravenh lagravem caacutec thang lượng giaacute như Test Denver II Thang đaacutenh giaacute hagravenh vi

CARS (Childhood Autism Rate Scales) CHAT (Checklist of Aitism in

Toddlers)[tr 42 Kỷ yếu hội thảo Bệnh Tự Kỷ Trẻ Em bệnh viện Nhi Đồng 1

Sở y tế Tp Hồ Chiacute Minh 2008

132 Tiếp c n trị liệu cho trẻ tự kỷ

Bệnh tự kỷ đatilde được mocirc tả t những năm 40 của thế kỷ 20 nhưng cho đến

nay vẫn được coi lagrave điều mới mẻ với nhiều người th m chiacute cả với những nhacircn viecircn

lagravem trong ngagravenh y tế Khi magrave ch ng ta cograven đang mơ hồ về noacute th hagraveng ngagravey bệnh tự

kỷ vẫn tấn cocircng ch ng ta với quy mocirc khocircng nhỏ

Khi một trẻ em được chẩn đoaacuten ―Tự Kỷ th chứng nagravey s theo trẻ đoacute suốt cả

cuộc đời cũng đồng nghĩa với việc trẻ s đi cugraveng với những rối loạn phaacutet triển Caacutec

khiếm khuyết về nh n thức rối loạn cảm giaacutec khoacute khăn trong quan hệ giao tiếp với

mọi người ch m phaacutet triển ngocircn ngữ biểu hiện caacutec hagravenh vi bất thường rối loạn

cảm x chellipLagravem cho người bị tự kỷ phaacutet triển khaacutec thường về nhacircn caacutech khoacute khăn

trong hoagrave nh p cộng đồng

Cho đến nay bệnh tự kỷ vẫn lagrave điều biacute ẩn nhiều cocircng tr nh nghiecircn cứu hơn

nửa thế kỷ qua vẫn chưa đưa ra được nguyecircn nhacircn chiacutenh xaacutec về chứng tự kỷ

Khi khoa học chưa t m ra nguyecircn nhacircn chiacutenh xaacutec của bệnh tự kỷ cũng coacute

nghĩa lagrave chưa đưa ra được phương phaacutep trị liệu hữu hiệu nhất Điều nagravey dẫn đến

nhiều phương phaacutep trị liệu trẻ tự kỷ xuất hiện trong thời gian gần đacircy

Do bệnh tự kỷ lagrave một dạng rối loạn phaacutet triển lan toả bệnh khocircng khu tr

vagraveo một lĩnh vực cụ thể nagraveo thể hiện sự rối loạn toagraven diện caacutec mặt trong đời sống

tacircm l con người Khi magrave caacutec baacutec s tacircm thần vẫn chưa t m ra phương thuốc trị liệu

hữu hiệu th caacutec nhagrave tacircm l nhagrave giaacuteo dục học v t l trị liệu chỉnh acircm tacircm v n

độnghelliptham gia trị liệu đatilde đem lại nhiều kết quả đaacuteng khiacutech lệ Sau đacircy lagrave một số

phương phaacutep đatilde t ng được aacutep dụng trong trị liệu trẻ tự kỷ trecircn thế giới vagrave Việt

Nam

Theo quan niệm trước đacircy trẻ tự kỷ chỉ được chữa trị một phương phaacutep hay

một số phương phaacutep theo quan điểm của những người trị liệu trực tiếp trecircn trẻ

(người theo một phương phaacutep nagraveo đoacute) hay cha mẹ trẻ Ngagravey nay do coacute nhiều

chuyecircn gia trong nhiều lĩnh vực khaacutec nhau cugraveng quan tacircm đến chứng tự kỷ necircn đatilde

xuất hiện nhiều phương phaacutep trong việc điều trị Với quan điểm hiện tại trị liệu trẻ

tự kỷ necircn kết hợp nhiều phương phaacutep khaacutec nhau cugraveng một l c tu theo khả năng

mức độ giai đoạn vagrave sự tiến triển bệnh của trẻ

I CAacuteC PH NG PHAacuteP ndash INH HỌC

d ng h a dư c

Hiện tại thuốc khocircng nhằm chữa hết bệnh tự kỷ (v chưa coacute thuốc đặc trị)

thuốc chỉ dugraveng để chữa triệu chứng Hội chứng tự kỷ gồm nhiều triệu chứng khaacutec

nhau vagrave caacutec triệu chứng nagravey thay đổi ở m i trẻ Khi trẻ được uống thuốc th mục

điacutech lagrave chữa một hay nhiều triệu chứng coacute liecircn quan tiacutenh hiếu động keacutem ch

hagravenh vi tự hủy hoại hung hăng lo l ng quaacute độ lầm l khoacute ngủ

Theo con số nghiecircn cứu mới nhất của Trung Tacircm Nghiecircn Cứu Tự Kỷ Hoa

K tiến hagravenh trecircn 25500 cha mẹ coacute con bị tự kỷ cho biết Số thuốc được thống kecirc

trong sử dụng điều trị lagrave trecircn 80 loại với những phản ứng tốt xấu khaacutec nhau Sau

đacircy lagrave một số thuốc coacute những đaacutep ứng tốt theo số liệu thống kecirc nghiecircn cứu

Antifungals Clonidine Dilantin Risperidal Sesretin Tegretol Cod Liver oil Cod

Liver oil with Bethanecol Detox Digestive Enzymes Fatty Acids Folic Acid

Melatonin P5P(VitB6) Vitamin B6 with Magnesium Vitamin B12 Vitamin C

Zinc hellipNgoagravei ra cograven coacute những điều trị sinh học khaacutec như thở Oxy cao aacutep ăn

kiecircng hellip

Hiện nay ở Việt Nam một số trẻ tự kỷ được điều trị bằng caacutec loại thuốc như

Calcium Cod Liver Oil Cod Liver Oil with Bethanecol Colostrum Detox

Digestive Enzymes DMG Folic Acid Magnesium TMG Vitamin A Vitamin B6

with Magnesium Vitamin B12 Vitamin C Zinc hellip coacute những biến đổi khaacute r rệt

về khả năng t p trung ch iacutet kiacutech động

Tuy nhiecircn hiện nay chưa coacute loại thuốc nagraveo đặc trị cho bệnh tự kỷ Caacutec thuốc

trecircn chỉ để h trợ trị liệu những triệu chứng đơn lẻ riecircng biệt trong hội chứng tự kỷ

(Trung Tacircm Nghiecircn Cứu Tự Kỷ httpautismcomtreatableform34qrhtm)

Giải độc hệ thống

Xuất phaacutet t quan điểm cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do nhiễm độc thủy ngacircn vagrave

bằng phương phaacutep loại tr hệ thống để thải chất thủy ngacircn ra ngoagravei Phương phaacutep

nagravey được coi lagrave coacute hiệu quả trecircn cơ sở thực nghiệm chữa trị của một nhoacutem baacutec sĩ

Hoa K Tuy nhiecircn đến nay phương phaacutep nagravey vẫn chưa được coi lagrave phương phaacutep

chiacutenh thống do chưa chứng minh được cơ chế gacircy bệnh cũng như cơ chế khỏi bệnh

bằng phương phaacutep giải độc thủy ngacircn

Đacircy lagrave phương phaacutep phải tiến hagravenh thocircng qua những cocircng đoạn rất phức tạp

trong khi đoacute ở Việt Nam chưa coacute phương tiện k thu t để tiến hagravenh cocircng việc nagravey

do đoacute trẻ tự kỷ Việt Nam chưa coacute cơ hội tiếp c n( Tr 26 N)

Ăn kiecircng

Coacute giả thuyết cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do trẻ bị rối loạn một số tuyến nội tiết

trong cơ thể thiếu sinh tố vagrave bị dị ứng với một số chất t becircn ngoagravei đưa vagraveo cơ thể

Theo một số taacutec giả của giả thuyết nagravey trẻ tự kỷ cần được kiểm soaacutet chặt ch những

thagravenh phần hoacutea học của những chất cung cấp cho cơ thể Do đoacute ăn kiecircng lagrave biện

phaacutep đưa lecircn hagraveng đầu Caacutec chất magrave caacutec taacutec giả đưa ra lagrave sữa vagrave caacutec sản phẩm lagravem

t sữa đường bột m trứng chocolate hellip

Phần lớn trẻ tự kỷ Việt Nam được khuyến caacuteo lagrave kiecircng sữa nhưng sữa lagrave

một trong những sản phẩm chiacutenh phaacutet triển thể chất của trẻ necircn phần lớn phụ

huynh d dặt với khuyến caacuteo nagravey bằng caacutech giảm bớt sữa trong khẩu phần ăn hang

ngagravey của trẻ một số khaacutec tuyệt đối kiecircng sữa nhưng trecircn cơ sở trẻ nagravey ăn cơm hay

chaacuteo rất tốt

Thực hiện chế độ ăn kiecircng chữa bệnh cho trẻ tự kỷ lagrave phương phaacutep bổ trợ

đồng thời chưa coacute một cocircng tr nh khoa học nagraveo khẳng định ch c ch n chữa khỏi

bệnh tự kỷ( Tr 103 Charles A Hart A Parentlsquos Guide to Autism Pocket Books

New York America 1993)

Vật lyacute tr liệu

Phương phaacutep nagravey nhằm gi p trẻ hoạt hoacutea một số cơ quan v n động khocircng

được hoạt động hoặc hoạt động keacutem ở trẻ tự kỷ Trong sinh hoạt hằng ngagravey coacute

nhiều cơ quan v n động của trẻ hoạt động b nh thường nhưng trẻ tự kỷ khocircng

muốn v n động cơ quan đoacute do tiacutenh tự kỷ quy định v t l trị liệu lagrave caacutech tốt nhất

gi p trẻ hoạt hoacutea caacutec cơ quan nagravey Caacutec hoạt động v n động của trẻ thường gặp khoacute

khăn lagrave v n động cheacuteo của chacircn vagrave tay v n động của cơ quan phaacutet acircm caacutec v n

động tinh của đocirci bagraven tay vagrave coacute những trẻ gặp khoacute khăn cả trong v n động thị giaacutec

khi tri giaacutec caacutec sự v t vagrave hiện tượng trong thế giới V t l trị liệu cograven gi p loại bỏ

những hagravenh vi định h nh đặc trưng của trẻ tự kỷ thay vagraveo đoacute lagrave tăng cường caacutec

trecircn thế thới cocircng nh n vagrave sử dụng Caacutec baacutec s Tacircm thần Việt Nam cũng sử dụng

caacutec tiecircu chuẩn nagravey vagraveo chẩn đoaacuten trẻ tự kỷ dựa trecircn tiacutenh ưu việt của noacute đầy đủ

chặt ch dễ hiểu dễ sử dụng Tuy nhiecircn trong khi chẩn đoaacuten tự kỷ cần lưu một

đặc điểm sau Trước hết lagrave mất khả năng ngocircn ngữ ở trẻ em những trẻ bị tự kỷ

đều coacute vấn đề về ngocircn ngữ hoặc nếu trẻ noacutei trẻ s noacutei lặp lại những t giống nhau

(perseveration) hoặc trẻ nh c lại những g người khaacutec noacutei (echolalia) Giao tiếp

b nh thường qua lại với người khaacutec bị tr hoatilden hoặc rất khoacute khăn Tiacuten hiệu đaacuteng baacuteo

động khaacutec lagrave trẻ b t đầu phaacutet triển ngocircn ngữ nhưng sau đoacute d ng lại Khocircng chơi

tưởng tượng hoặc chơi với bạn cugraveng lứa diacutenh chặt vagraveo những nghi thức hagravenh vi

lặp đi lặp lại xoay trograven hay xếp đồ v t thagravenh hagraveng vẫy tay đu đưa thacircn thể quaacute nh y

cảm hoặc thiếu nh y cảm với những kiacutech thiacutech t becircn ngoagravei khocircng coacute khả năng đối

phoacute với những thay đổi bất ngờ trong sinh hoạt hagravenh ngagravey Tất cả những điều nagravey

lagrave dấu hiệu của rối loạn tự kỷ

131 2 Chẩn đoaacuten phacircn biệt

Kanner suy đoaacuten lagrave hội chứng tự kỷ khocircng liecircn quan g đến caacutec bệnh y

khoa khaacutec Nhưng những nghiecircn cứu sau nagravey cho thấy nhiều bệnh y khoa khaacutec

coacute thể coacute liecircn quan đến chứng tự kỷ xấp xỉ 25 người bị tự kỷ phaacutet triển một

triệu chứng co gi t (Rutter 1970 Volk mar amp Nelson 1990) Với việc

nh n ra sự phổ biến của những vấn đề y khoa một số nhagrave nghiecircn cứu đề

nghị coacute một sự phacircn biệt giữa t ng mức độ tự kỷ phụ thuộc vagraveo coacute hay

khocircng coacute liecircn hệ với caacutec bệnh y khoa VD Bệnh Rubella bẩm sinh (Chess

Fernandez amp Korn 1978) coacute thể được chứng minh (tr7 handbook of

autism and pervasive developmental disorders)

Rối loạn Rett

Khocircng như Hội chứng Tự kỷ lagrave bệnh xuất hiện ở trẻ trai nhiều gấp bốn lần

trẻ gaacutei trong khi Rối loạn Rett chỉ ảnh hưởng đến trẻ gaacutei Theo Sổ Tay Thống kecirc

Vagrave Chẩn Đoaacuten Caacutec Rối Loạn Tacircm Thầncaacutec trẻ gaacutei bị rối loạn Rett trong giai đoạn

đầu phaacutet triển b nh thường vagrave đến giai đoạn giữa 5 đến 40 thaacuteng tuổi coacute xu hướng

giảm phaacutet triển vograveng đầu Trẻ bị mất những k năng tinh tế của bagraven tay magrave trước đacircy

trẻ đatilde đạt được thay vagraveo đoacute lagrave những v n động định h nh lặp đi lặp lại Một biểu hiện

đặc trưng nữa lagrave trẻ bị mất tương taacutec xatilde hội caacutec động taacutec phối hợp cơ thể đơn điệu vagrave

sự suy giảm nghiecircm trọng tiacutenh mục điacutech vagrave ngocircn ngữ tiếp nh n mất phối hợp trong

đi đ ng vagrave cử động thacircn thể ngocircn ngữ tiếp thu vagrave thể hiecircn giảm x t nghiecircm trọng

kết hợp với ch m phaacutet triển tacircm thần (tr 48 Lynn M Hamilton Facing Autism

Waterbrook press American ndash 2000) Như v y điểm giống nhau giữa hội chứng tự

kỷ vagrave hội chứng Rett lagrave đều coacute những suy giảm về giao tiếp ngocircn ngữ quan hệ xatilde

hội hagravenh vi vagrave ch m phaacutet triển tacircm thần Tuy nhiecircn sự khaacutec nhau liecircn quan đến tỉ

lệ giới tiacutenh thời điểm phaacutet bệnh vagrave chỉ số phaacutet triển vograveng đầu đống thời ở hội

chứng Rett cograven mất đi sự phối hợp caacutec cử động cơ thể magrave trước đacircy trẻ đatilde t ng đạt

được

Rối Loạn Tan Ratilde Thời Thơ Ấu

Rối Loạn Tan Ratilde Thời Thơ Ấu (CDD) cũng được hiểu như hội chứng

Heller bệnh nagravey rất hiếm gặp vagrave rất khaacutec so với bệnh tự kỷ iacutet nhất lagrave hai năm đầu

đời trẻ phaacutet triển b nh thường sự thoaacutei lugravei về phaacutet triển xảy ra trước 10 tuổi Mất

đaacuteng kể khả năng hiểu vagrave diễn đạt ngocircn ngữ keacutem trong kiểm soaacutet cơ vograveng bagraveng

quang vagrave h u mocircn giảm caacutec k năng v n động chất lượng giao tiếp keacutem xuất hiện

hagravenh vi giới hạn định h nh lặp đi lặp lại (tr 49 Lynn M Hamilton Facing Autism

Waterbrook press American ndash 2000) Đacircy lagrave hội chứng rất hiếm gặp so với bệnh tự

kỷ điểm khaacutec căn bản với hội chứng tự kỷ lagrave thới gian phaacutet bệnh vagrave những yếu tố

sinh học như mất kiểm soaacutet cơ vograveng bang quang h u mocircnhellip

Rối Loạn Phaacutet Triển Lan Tỏa Khocircng Đặc Hiệu

Rối Loạn Phaacutet Triển Lan Tỏa Khocircng Đặc Hiệu (PDDndashNOS) lagrave một thu t ngữ khaacute

mơ hồ sử dụng cho những trẻ khocircng hội đủ caacutec tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten chuyecircn biệt

Theo những nhagrave tacircm thần M PDD-NOS necircn được sử dụng khi coacute sự suy giảm trầm

trọng vagrave lan tỏa trong phaacutet triển tương taacutec xatilde hội qua lại vagrave những k năng giao tiếp

ngocircn ngữ vagrave phi ngocircn ngữ Khi được chẩn đoaacuten PDDndashNOS trẻ khocircng coacute những

triệu chứng đặc trưng như bệnh tự kỷ hoặc những rối loạn khaacutec trong Rối Loạn

Phaacutet Triển Lan Tỏa Trẻ bị hội chứng nagravey coacute một số biểu hiện giống như trẻ tự kỷ

nhưng khocircng hội đủ caacutec tiecircu chiacute đặc trưng trong chẩn đoaacuten tự kỷ

Hội chứng Landau-Kleffner (LKS)

Landau-Kleffner Syndrome (LKS) hoặc Chứng Mất Ngocircn Ngữ vagrave Động

Kinh M c Phải Trẻ Em tỉ lệ chung cho thấy trẻ bị bệnh nagravey iacutet hơn bệnh tự kỷ

theo con số thống kecirc trong nhiều năm chỉ coacute khoảng 170 trường hợp LKS được

thocircng baacuteo t 1957 đến những năm đấu th p kỷ 90 (thế kỷ trước) LKS coacute thể

xuất hiện độc l p hoặc nằm trong bệnh tự kỷ đặc biệt hay nằm trong bệnh Rối

Loạn Tan Ratilde Thời Thơ Ấu Trẻ LKS biểu hiện nhiều hagravenh vi tương tự như trẻ tự kỷ

nhưng trong tất cả caacutec trường hợp LKS đều coacute soacuteng điện natildeo bất thường (EEG)

xuất hiện t hoạt động bất thường của natildeo Khoảng ch ng 80 trường hợp coacute

những cơn co gi t cho dugrave những cơn co gi t nagravey chỉ xảy ra khi ngủ Becircn cạnh

những triệu chứng co gi t điển h nh bệnh cograven k m theo trợn m t xugravei bọt meacutep meacuteo

miệng vagrave phaacutet ra acircm thanh recircn rỉ Hầu hết trẻ LKS phaacutet triển b nh thường đến giai

đoạn thoaacutei lugravei khoảng t 3 đến 7 tuổi Sự mất khả năng nghe coacute thể xuất hiện đột

ngột hay t t vagrave dần dần ảnh hưởng đến ngocircn ngữ noacutei của trẻ sau đoacute dẫn đến mất

ngocircn ngữ hoagraven toagraven (Tr 52 Lynn M Hamilton Facing Autism Waterbrook press

American ndash 2000) Trẻ bị hội chứng nagravey coacute một vagravei biểu hiện như trẻ tự kỷ nhưng

khaacutec với trẻ tự kỷ lagrave coacute tổn thương natildeo bộ một caacutech r rang

Hội chứng nhiễm s c thể X mỏng manh

Hội chứng nhiễm s c thể X mỏng manh(Fragile X Syndrome) hay hội

chứng Martin-Bell nguyecircn nhacircn t sự bất thường trong phacircn tử DNA của nhiễm s c

thể giới tiacutenh Noacute thường lagrave nguyecircn nhacircn dẫn đến ch m phaacutet triển Tacircm thần Thocircng

qua quan saacutet lacircm sagraveng cho thấy một số hagravenh vi của trẻ nagravey giống trẻ bị bệnh tự kỷ

nhưng khaacutec với trẻ tự kỷ lagrave caacutec trẻ nagravey coacute khả năng giao tiếp xatilde hội tốt hơn trẻ rất

cởi mở vagrave quan tacircm đến người khaacutec Trong số bệnh tự kỷ coacute khoảng 15 trẻ coacute

dấu hiệu bệnh nhiễm s c thể X đi cugraveng đồng thời trong bệnh nagravey coacute khoảng t 0

đến 20 trẻ coacute dấu hiệu tự kỷ

Xơ củ natildeo

Xơ củ natildeo lagrave bệnh di truyền liecircn quan đến gene vagrave nhiễm s c thể Caacutec đặc

điểm của bệnh cho thấy sự bất thường của một vagravei cơ quan trong cơ thể Natildeo

th n Tim v ng mạchellipNhững dấu hiệu của bệnh lagrave ch m phaacutet triển tacircm thần co

gi t rối loạn hagravenh vi tăng động giảm ch coacute hagravenh vi gacircy hấn coacute một số hagravenh

vi giống trẻ tự kỷ

Caacutec triệu chứng trecircn khi phacircn biệt với hội chứng tự kỷ ch ng ta cần lưu

như sau Chứng tự kỷ luocircn xuất hiện trước 36 thaacuteng tuổi trẻ tự kỷ coacute thể ch m noacutei

vagrave ngại giao tiếp l c 18 thaacuteng tuổi Sự chẩn đoaacuten mức độ tự kỷ được thể hiện trong

tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten của ICD -10 vagrave DSM 4 Coacute những trẻ hoagraven toagraven khocircng noacutei vagrave

sống trong ―thế giới riecircng biệt của m nh Đa số trẻ tự kỷ coacute sự phaacutet triển thoaacutei lui

khocircng r rệt trẻ coacute thể mất khả năng noacutei ngay cả những t trẻ đatilde t ng noacutei trước

đacircy Khi đến khaacutem caacutec phụ huynh thường noacutei trẻ phaacutet triển b nh thường t 0 đến

15 tuổi họ chỉ thấy coacute những hagravenh vi khaacutec lạ như caacutech nh n caacutech chơi vagrave khả

năng hogravea nh p xatilde hội khi trẻ được 18 đến 20 thaacuteng tuổi Những biểu hiện thocircng

thường magrave caacutec phụ huynh thường thấy đầu tiecircn ở trẻ tự kỷ lagrave thiếu sự vui vẻ khocircng

thiacutech khi được cưng nựng khocircng biểu hiện mối giao cảm tự chơi một m nh vagrave nhốt

m nh vagraveo thế giới riecircng biệt trẻ coacute thể ngồi hagraveng giờ với những hoạt động nhagravem

chaacuten vagrave gia tăng sự thờ ơ với mọi người vagrave những kiacutech thiacutech t mocirci truờng xung

quanh (đứa trẻ được gọi tecircn nhiều lần vagrave th m chiacute kecircu to nhưng ch ng vẫn lờ đi

như thể bị điếc) S p xếp caacutec đồ chơi thagravenh hagraveng quay caacutec baacutenh xe chạy vograveng

vograveng vagrave đi nhoacuten goacutet Nếu như coacute một kiacutech thiacutech nagraveo của người khaacutec phugrave hợp với

sở thiacutech ch ng s chạy lại tức th Một vagravei trẻ coacute hagravenh vi tự hủy hoại như đ p đầu

vagraveo tường nền nhagrave c n bagraven tay của m nh Coacute những trẻ coacute hagravenh vi đ p tay d m

chacircn vagrave những cơn noacuteng gi n cực điểm đặc biệt khi ch ng bị b t buộc phải thay

đổi thoacutei quen hagraveng ngagravey

1423 Mocirc h nh chẩn đoaacuten tự kỷ tại khoa tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 2 TP Hồ

Chiacute Minh

TRẺ COacute HỘI CHỨNGTỰ KỶ

CARSDENVER

II

NHAgrave TAcircM

LYacute TRỊ LIEcircU

CHATICD

10

BAacuteC SỸ

DSM

IV

Trước hết một trẻ đến khaacutem tacircm l phải qua khaacutem sagraveng lọc bởi baacutec s nhi

khoa chuyecircn khaacutem về tacircm thần tại đacircy trẻ được định bệnh dựa trecircn caacutec tiecircu chuẩn

chẩn đoaacuten của DSM-IV vagrave ICD-10 vagrave chỉ định caacutec xeacutet nghiệm y khoa hay sử dụng

hoacutea dược nếu cần thiết Khi nghi ngờ trẻ coacute dấu hiệu tự kỷ baacutec s s chuyển trẻ đến

khaacutem tacircm l tại phograveng quan saacutet caacutec chuyecircn viecircn tacircm l theo d i caacutec hoạt động của

trẻ sau đoacute thu th p caacutec thocircng tin t cha mẹ trẻ thấy nghi ngờ coacute dấu hiệu tự kỷ s

tiến hagravenh lagravem caacutec thang lượng giaacute như Test Denver II Thang đaacutenh giaacute hagravenh vi

CARS (Childhood Autism Rate Scales) CHAT (Checklist of Aitism in

Toddlers)[tr 42 Kỷ yếu hội thảo Bệnh Tự Kỷ Trẻ Em bệnh viện Nhi Đồng 1

Sở y tế Tp Hồ Chiacute Minh 2008

132 Tiếp c n trị liệu cho trẻ tự kỷ

Bệnh tự kỷ đatilde được mocirc tả t những năm 40 của thế kỷ 20 nhưng cho đến

nay vẫn được coi lagrave điều mới mẻ với nhiều người th m chiacute cả với những nhacircn viecircn

lagravem trong ngagravenh y tế Khi magrave ch ng ta cograven đang mơ hồ về noacute th hagraveng ngagravey bệnh tự

kỷ vẫn tấn cocircng ch ng ta với quy mocirc khocircng nhỏ

Khi một trẻ em được chẩn đoaacuten ―Tự Kỷ th chứng nagravey s theo trẻ đoacute suốt cả

cuộc đời cũng đồng nghĩa với việc trẻ s đi cugraveng với những rối loạn phaacutet triển Caacutec

khiếm khuyết về nh n thức rối loạn cảm giaacutec khoacute khăn trong quan hệ giao tiếp với

mọi người ch m phaacutet triển ngocircn ngữ biểu hiện caacutec hagravenh vi bất thường rối loạn

cảm x chellipLagravem cho người bị tự kỷ phaacutet triển khaacutec thường về nhacircn caacutech khoacute khăn

trong hoagrave nh p cộng đồng

Cho đến nay bệnh tự kỷ vẫn lagrave điều biacute ẩn nhiều cocircng tr nh nghiecircn cứu hơn

nửa thế kỷ qua vẫn chưa đưa ra được nguyecircn nhacircn chiacutenh xaacutec về chứng tự kỷ

Khi khoa học chưa t m ra nguyecircn nhacircn chiacutenh xaacutec của bệnh tự kỷ cũng coacute

nghĩa lagrave chưa đưa ra được phương phaacutep trị liệu hữu hiệu nhất Điều nagravey dẫn đến

nhiều phương phaacutep trị liệu trẻ tự kỷ xuất hiện trong thời gian gần đacircy

Do bệnh tự kỷ lagrave một dạng rối loạn phaacutet triển lan toả bệnh khocircng khu tr

vagraveo một lĩnh vực cụ thể nagraveo thể hiện sự rối loạn toagraven diện caacutec mặt trong đời sống

tacircm l con người Khi magrave caacutec baacutec s tacircm thần vẫn chưa t m ra phương thuốc trị liệu

hữu hiệu th caacutec nhagrave tacircm l nhagrave giaacuteo dục học v t l trị liệu chỉnh acircm tacircm v n

độnghelliptham gia trị liệu đatilde đem lại nhiều kết quả đaacuteng khiacutech lệ Sau đacircy lagrave một số

phương phaacutep đatilde t ng được aacutep dụng trong trị liệu trẻ tự kỷ trecircn thế giới vagrave Việt

Nam

Theo quan niệm trước đacircy trẻ tự kỷ chỉ được chữa trị một phương phaacutep hay

một số phương phaacutep theo quan điểm của những người trị liệu trực tiếp trecircn trẻ

(người theo một phương phaacutep nagraveo đoacute) hay cha mẹ trẻ Ngagravey nay do coacute nhiều

chuyecircn gia trong nhiều lĩnh vực khaacutec nhau cugraveng quan tacircm đến chứng tự kỷ necircn đatilde

xuất hiện nhiều phương phaacutep trong việc điều trị Với quan điểm hiện tại trị liệu trẻ

tự kỷ necircn kết hợp nhiều phương phaacutep khaacutec nhau cugraveng một l c tu theo khả năng

mức độ giai đoạn vagrave sự tiến triển bệnh của trẻ

I CAacuteC PH NG PHAacuteP ndash INH HỌC

d ng h a dư c

Hiện tại thuốc khocircng nhằm chữa hết bệnh tự kỷ (v chưa coacute thuốc đặc trị)

thuốc chỉ dugraveng để chữa triệu chứng Hội chứng tự kỷ gồm nhiều triệu chứng khaacutec

nhau vagrave caacutec triệu chứng nagravey thay đổi ở m i trẻ Khi trẻ được uống thuốc th mục

điacutech lagrave chữa một hay nhiều triệu chứng coacute liecircn quan tiacutenh hiếu động keacutem ch

hagravenh vi tự hủy hoại hung hăng lo l ng quaacute độ lầm l khoacute ngủ

Theo con số nghiecircn cứu mới nhất của Trung Tacircm Nghiecircn Cứu Tự Kỷ Hoa

K tiến hagravenh trecircn 25500 cha mẹ coacute con bị tự kỷ cho biết Số thuốc được thống kecirc

trong sử dụng điều trị lagrave trecircn 80 loại với những phản ứng tốt xấu khaacutec nhau Sau

đacircy lagrave một số thuốc coacute những đaacutep ứng tốt theo số liệu thống kecirc nghiecircn cứu

Antifungals Clonidine Dilantin Risperidal Sesretin Tegretol Cod Liver oil Cod

Liver oil with Bethanecol Detox Digestive Enzymes Fatty Acids Folic Acid

Melatonin P5P(VitB6) Vitamin B6 with Magnesium Vitamin B12 Vitamin C

Zinc hellipNgoagravei ra cograven coacute những điều trị sinh học khaacutec như thở Oxy cao aacutep ăn

kiecircng hellip

Hiện nay ở Việt Nam một số trẻ tự kỷ được điều trị bằng caacutec loại thuốc như

Calcium Cod Liver Oil Cod Liver Oil with Bethanecol Colostrum Detox

Digestive Enzymes DMG Folic Acid Magnesium TMG Vitamin A Vitamin B6

with Magnesium Vitamin B12 Vitamin C Zinc hellip coacute những biến đổi khaacute r rệt

về khả năng t p trung ch iacutet kiacutech động

Tuy nhiecircn hiện nay chưa coacute loại thuốc nagraveo đặc trị cho bệnh tự kỷ Caacutec thuốc

trecircn chỉ để h trợ trị liệu những triệu chứng đơn lẻ riecircng biệt trong hội chứng tự kỷ

(Trung Tacircm Nghiecircn Cứu Tự Kỷ httpautismcomtreatableform34qrhtm)

Giải độc hệ thống

Xuất phaacutet t quan điểm cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do nhiễm độc thủy ngacircn vagrave

bằng phương phaacutep loại tr hệ thống để thải chất thủy ngacircn ra ngoagravei Phương phaacutep

nagravey được coi lagrave coacute hiệu quả trecircn cơ sở thực nghiệm chữa trị của một nhoacutem baacutec sĩ

Hoa K Tuy nhiecircn đến nay phương phaacutep nagravey vẫn chưa được coi lagrave phương phaacutep

chiacutenh thống do chưa chứng minh được cơ chế gacircy bệnh cũng như cơ chế khỏi bệnh

bằng phương phaacutep giải độc thủy ngacircn

Đacircy lagrave phương phaacutep phải tiến hagravenh thocircng qua những cocircng đoạn rất phức tạp

trong khi đoacute ở Việt Nam chưa coacute phương tiện k thu t để tiến hagravenh cocircng việc nagravey

do đoacute trẻ tự kỷ Việt Nam chưa coacute cơ hội tiếp c n( Tr 26 N)

Ăn kiecircng

Coacute giả thuyết cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do trẻ bị rối loạn một số tuyến nội tiết

trong cơ thể thiếu sinh tố vagrave bị dị ứng với một số chất t becircn ngoagravei đưa vagraveo cơ thể

Theo một số taacutec giả của giả thuyết nagravey trẻ tự kỷ cần được kiểm soaacutet chặt ch những

thagravenh phần hoacutea học của những chất cung cấp cho cơ thể Do đoacute ăn kiecircng lagrave biện

phaacutep đưa lecircn hagraveng đầu Caacutec chất magrave caacutec taacutec giả đưa ra lagrave sữa vagrave caacutec sản phẩm lagravem

t sữa đường bột m trứng chocolate hellip

Phần lớn trẻ tự kỷ Việt Nam được khuyến caacuteo lagrave kiecircng sữa nhưng sữa lagrave

một trong những sản phẩm chiacutenh phaacutet triển thể chất của trẻ necircn phần lớn phụ

huynh d dặt với khuyến caacuteo nagravey bằng caacutech giảm bớt sữa trong khẩu phần ăn hang

ngagravey của trẻ một số khaacutec tuyệt đối kiecircng sữa nhưng trecircn cơ sở trẻ nagravey ăn cơm hay

chaacuteo rất tốt

Thực hiện chế độ ăn kiecircng chữa bệnh cho trẻ tự kỷ lagrave phương phaacutep bổ trợ

đồng thời chưa coacute một cocircng tr nh khoa học nagraveo khẳng định ch c ch n chữa khỏi

bệnh tự kỷ( Tr 103 Charles A Hart A Parentlsquos Guide to Autism Pocket Books

New York America 1993)

Vật lyacute tr liệu

Phương phaacutep nagravey nhằm gi p trẻ hoạt hoacutea một số cơ quan v n động khocircng

được hoạt động hoặc hoạt động keacutem ở trẻ tự kỷ Trong sinh hoạt hằng ngagravey coacute

nhiều cơ quan v n động của trẻ hoạt động b nh thường nhưng trẻ tự kỷ khocircng

muốn v n động cơ quan đoacute do tiacutenh tự kỷ quy định v t l trị liệu lagrave caacutech tốt nhất

gi p trẻ hoạt hoacutea caacutec cơ quan nagravey Caacutec hoạt động v n động của trẻ thường gặp khoacute

khăn lagrave v n động cheacuteo của chacircn vagrave tay v n động của cơ quan phaacutet acircm caacutec v n

động tinh của đocirci bagraven tay vagrave coacute những trẻ gặp khoacute khăn cả trong v n động thị giaacutec

khi tri giaacutec caacutec sự v t vagrave hiện tượng trong thế giới V t l trị liệu cograven gi p loại bỏ

những hagravenh vi định h nh đặc trưng của trẻ tự kỷ thay vagraveo đoacute lagrave tăng cường caacutec

kỷ điểm khaacutec căn bản với hội chứng tự kỷ lagrave thới gian phaacutet bệnh vagrave những yếu tố

sinh học như mất kiểm soaacutet cơ vograveng bang quang h u mocircnhellip

Rối Loạn Phaacutet Triển Lan Tỏa Khocircng Đặc Hiệu

Rối Loạn Phaacutet Triển Lan Tỏa Khocircng Đặc Hiệu (PDDndashNOS) lagrave một thu t ngữ khaacute

mơ hồ sử dụng cho những trẻ khocircng hội đủ caacutec tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten chuyecircn biệt

Theo những nhagrave tacircm thần M PDD-NOS necircn được sử dụng khi coacute sự suy giảm trầm

trọng vagrave lan tỏa trong phaacutet triển tương taacutec xatilde hội qua lại vagrave những k năng giao tiếp

ngocircn ngữ vagrave phi ngocircn ngữ Khi được chẩn đoaacuten PDDndashNOS trẻ khocircng coacute những

triệu chứng đặc trưng như bệnh tự kỷ hoặc những rối loạn khaacutec trong Rối Loạn

Phaacutet Triển Lan Tỏa Trẻ bị hội chứng nagravey coacute một số biểu hiện giống như trẻ tự kỷ

nhưng khocircng hội đủ caacutec tiecircu chiacute đặc trưng trong chẩn đoaacuten tự kỷ

Hội chứng Landau-Kleffner (LKS)

Landau-Kleffner Syndrome (LKS) hoặc Chứng Mất Ngocircn Ngữ vagrave Động

Kinh M c Phải Trẻ Em tỉ lệ chung cho thấy trẻ bị bệnh nagravey iacutet hơn bệnh tự kỷ

theo con số thống kecirc trong nhiều năm chỉ coacute khoảng 170 trường hợp LKS được

thocircng baacuteo t 1957 đến những năm đấu th p kỷ 90 (thế kỷ trước) LKS coacute thể

xuất hiện độc l p hoặc nằm trong bệnh tự kỷ đặc biệt hay nằm trong bệnh Rối

Loạn Tan Ratilde Thời Thơ Ấu Trẻ LKS biểu hiện nhiều hagravenh vi tương tự như trẻ tự kỷ

nhưng trong tất cả caacutec trường hợp LKS đều coacute soacuteng điện natildeo bất thường (EEG)

xuất hiện t hoạt động bất thường của natildeo Khoảng ch ng 80 trường hợp coacute

những cơn co gi t cho dugrave những cơn co gi t nagravey chỉ xảy ra khi ngủ Becircn cạnh

những triệu chứng co gi t điển h nh bệnh cograven k m theo trợn m t xugravei bọt meacutep meacuteo

miệng vagrave phaacutet ra acircm thanh recircn rỉ Hầu hết trẻ LKS phaacutet triển b nh thường đến giai

đoạn thoaacutei lugravei khoảng t 3 đến 7 tuổi Sự mất khả năng nghe coacute thể xuất hiện đột

ngột hay t t vagrave dần dần ảnh hưởng đến ngocircn ngữ noacutei của trẻ sau đoacute dẫn đến mất

ngocircn ngữ hoagraven toagraven (Tr 52 Lynn M Hamilton Facing Autism Waterbrook press

American ndash 2000) Trẻ bị hội chứng nagravey coacute một vagravei biểu hiện như trẻ tự kỷ nhưng

khaacutec với trẻ tự kỷ lagrave coacute tổn thương natildeo bộ một caacutech r rang

Hội chứng nhiễm s c thể X mỏng manh

Hội chứng nhiễm s c thể X mỏng manh(Fragile X Syndrome) hay hội

chứng Martin-Bell nguyecircn nhacircn t sự bất thường trong phacircn tử DNA của nhiễm s c

thể giới tiacutenh Noacute thường lagrave nguyecircn nhacircn dẫn đến ch m phaacutet triển Tacircm thần Thocircng

qua quan saacutet lacircm sagraveng cho thấy một số hagravenh vi của trẻ nagravey giống trẻ bị bệnh tự kỷ

nhưng khaacutec với trẻ tự kỷ lagrave caacutec trẻ nagravey coacute khả năng giao tiếp xatilde hội tốt hơn trẻ rất

cởi mở vagrave quan tacircm đến người khaacutec Trong số bệnh tự kỷ coacute khoảng 15 trẻ coacute

dấu hiệu bệnh nhiễm s c thể X đi cugraveng đồng thời trong bệnh nagravey coacute khoảng t 0

đến 20 trẻ coacute dấu hiệu tự kỷ

Xơ củ natildeo

Xơ củ natildeo lagrave bệnh di truyền liecircn quan đến gene vagrave nhiễm s c thể Caacutec đặc

điểm của bệnh cho thấy sự bất thường của một vagravei cơ quan trong cơ thể Natildeo

th n Tim v ng mạchellipNhững dấu hiệu của bệnh lagrave ch m phaacutet triển tacircm thần co

gi t rối loạn hagravenh vi tăng động giảm ch coacute hagravenh vi gacircy hấn coacute một số hagravenh

vi giống trẻ tự kỷ

Caacutec triệu chứng trecircn khi phacircn biệt với hội chứng tự kỷ ch ng ta cần lưu

như sau Chứng tự kỷ luocircn xuất hiện trước 36 thaacuteng tuổi trẻ tự kỷ coacute thể ch m noacutei

vagrave ngại giao tiếp l c 18 thaacuteng tuổi Sự chẩn đoaacuten mức độ tự kỷ được thể hiện trong

tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten của ICD -10 vagrave DSM 4 Coacute những trẻ hoagraven toagraven khocircng noacutei vagrave

sống trong ―thế giới riecircng biệt của m nh Đa số trẻ tự kỷ coacute sự phaacutet triển thoaacutei lui

khocircng r rệt trẻ coacute thể mất khả năng noacutei ngay cả những t trẻ đatilde t ng noacutei trước

đacircy Khi đến khaacutem caacutec phụ huynh thường noacutei trẻ phaacutet triển b nh thường t 0 đến

15 tuổi họ chỉ thấy coacute những hagravenh vi khaacutec lạ như caacutech nh n caacutech chơi vagrave khả

năng hogravea nh p xatilde hội khi trẻ được 18 đến 20 thaacuteng tuổi Những biểu hiện thocircng

thường magrave caacutec phụ huynh thường thấy đầu tiecircn ở trẻ tự kỷ lagrave thiếu sự vui vẻ khocircng

thiacutech khi được cưng nựng khocircng biểu hiện mối giao cảm tự chơi một m nh vagrave nhốt

m nh vagraveo thế giới riecircng biệt trẻ coacute thể ngồi hagraveng giờ với những hoạt động nhagravem

chaacuten vagrave gia tăng sự thờ ơ với mọi người vagrave những kiacutech thiacutech t mocirci truờng xung

quanh (đứa trẻ được gọi tecircn nhiều lần vagrave th m chiacute kecircu to nhưng ch ng vẫn lờ đi

như thể bị điếc) S p xếp caacutec đồ chơi thagravenh hagraveng quay caacutec baacutenh xe chạy vograveng

vograveng vagrave đi nhoacuten goacutet Nếu như coacute một kiacutech thiacutech nagraveo của người khaacutec phugrave hợp với

sở thiacutech ch ng s chạy lại tức th Một vagravei trẻ coacute hagravenh vi tự hủy hoại như đ p đầu

vagraveo tường nền nhagrave c n bagraven tay của m nh Coacute những trẻ coacute hagravenh vi đ p tay d m

chacircn vagrave những cơn noacuteng gi n cực điểm đặc biệt khi ch ng bị b t buộc phải thay

đổi thoacutei quen hagraveng ngagravey

1423 Mocirc h nh chẩn đoaacuten tự kỷ tại khoa tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 2 TP Hồ

Chiacute Minh

TRẺ COacute HỘI CHỨNGTỰ KỶ

CARSDENVER

II

NHAgrave TAcircM

LYacute TRỊ LIEcircU

CHATICD

10

BAacuteC SỸ

DSM

IV

Trước hết một trẻ đến khaacutem tacircm l phải qua khaacutem sagraveng lọc bởi baacutec s nhi

khoa chuyecircn khaacutem về tacircm thần tại đacircy trẻ được định bệnh dựa trecircn caacutec tiecircu chuẩn

chẩn đoaacuten của DSM-IV vagrave ICD-10 vagrave chỉ định caacutec xeacutet nghiệm y khoa hay sử dụng

hoacutea dược nếu cần thiết Khi nghi ngờ trẻ coacute dấu hiệu tự kỷ baacutec s s chuyển trẻ đến

khaacutem tacircm l tại phograveng quan saacutet caacutec chuyecircn viecircn tacircm l theo d i caacutec hoạt động của

trẻ sau đoacute thu th p caacutec thocircng tin t cha mẹ trẻ thấy nghi ngờ coacute dấu hiệu tự kỷ s

tiến hagravenh lagravem caacutec thang lượng giaacute như Test Denver II Thang đaacutenh giaacute hagravenh vi

CARS (Childhood Autism Rate Scales) CHAT (Checklist of Aitism in

Toddlers)[tr 42 Kỷ yếu hội thảo Bệnh Tự Kỷ Trẻ Em bệnh viện Nhi Đồng 1

Sở y tế Tp Hồ Chiacute Minh 2008

132 Tiếp c n trị liệu cho trẻ tự kỷ

Bệnh tự kỷ đatilde được mocirc tả t những năm 40 của thế kỷ 20 nhưng cho đến

nay vẫn được coi lagrave điều mới mẻ với nhiều người th m chiacute cả với những nhacircn viecircn

lagravem trong ngagravenh y tế Khi magrave ch ng ta cograven đang mơ hồ về noacute th hagraveng ngagravey bệnh tự

kỷ vẫn tấn cocircng ch ng ta với quy mocirc khocircng nhỏ

Khi một trẻ em được chẩn đoaacuten ―Tự Kỷ th chứng nagravey s theo trẻ đoacute suốt cả

cuộc đời cũng đồng nghĩa với việc trẻ s đi cugraveng với những rối loạn phaacutet triển Caacutec

khiếm khuyết về nh n thức rối loạn cảm giaacutec khoacute khăn trong quan hệ giao tiếp với

mọi người ch m phaacutet triển ngocircn ngữ biểu hiện caacutec hagravenh vi bất thường rối loạn

cảm x chellipLagravem cho người bị tự kỷ phaacutet triển khaacutec thường về nhacircn caacutech khoacute khăn

trong hoagrave nh p cộng đồng

Cho đến nay bệnh tự kỷ vẫn lagrave điều biacute ẩn nhiều cocircng tr nh nghiecircn cứu hơn

nửa thế kỷ qua vẫn chưa đưa ra được nguyecircn nhacircn chiacutenh xaacutec về chứng tự kỷ

Khi khoa học chưa t m ra nguyecircn nhacircn chiacutenh xaacutec của bệnh tự kỷ cũng coacute

nghĩa lagrave chưa đưa ra được phương phaacutep trị liệu hữu hiệu nhất Điều nagravey dẫn đến

nhiều phương phaacutep trị liệu trẻ tự kỷ xuất hiện trong thời gian gần đacircy

Do bệnh tự kỷ lagrave một dạng rối loạn phaacutet triển lan toả bệnh khocircng khu tr

vagraveo một lĩnh vực cụ thể nagraveo thể hiện sự rối loạn toagraven diện caacutec mặt trong đời sống

tacircm l con người Khi magrave caacutec baacutec s tacircm thần vẫn chưa t m ra phương thuốc trị liệu

hữu hiệu th caacutec nhagrave tacircm l nhagrave giaacuteo dục học v t l trị liệu chỉnh acircm tacircm v n

độnghelliptham gia trị liệu đatilde đem lại nhiều kết quả đaacuteng khiacutech lệ Sau đacircy lagrave một số

phương phaacutep đatilde t ng được aacutep dụng trong trị liệu trẻ tự kỷ trecircn thế giới vagrave Việt

Nam

Theo quan niệm trước đacircy trẻ tự kỷ chỉ được chữa trị một phương phaacutep hay

một số phương phaacutep theo quan điểm của những người trị liệu trực tiếp trecircn trẻ

(người theo một phương phaacutep nagraveo đoacute) hay cha mẹ trẻ Ngagravey nay do coacute nhiều

chuyecircn gia trong nhiều lĩnh vực khaacutec nhau cugraveng quan tacircm đến chứng tự kỷ necircn đatilde

xuất hiện nhiều phương phaacutep trong việc điều trị Với quan điểm hiện tại trị liệu trẻ

tự kỷ necircn kết hợp nhiều phương phaacutep khaacutec nhau cugraveng một l c tu theo khả năng

mức độ giai đoạn vagrave sự tiến triển bệnh của trẻ

I CAacuteC PH NG PHAacuteP ndash INH HỌC

d ng h a dư c

Hiện tại thuốc khocircng nhằm chữa hết bệnh tự kỷ (v chưa coacute thuốc đặc trị)

thuốc chỉ dugraveng để chữa triệu chứng Hội chứng tự kỷ gồm nhiều triệu chứng khaacutec

nhau vagrave caacutec triệu chứng nagravey thay đổi ở m i trẻ Khi trẻ được uống thuốc th mục

điacutech lagrave chữa một hay nhiều triệu chứng coacute liecircn quan tiacutenh hiếu động keacutem ch

hagravenh vi tự hủy hoại hung hăng lo l ng quaacute độ lầm l khoacute ngủ

Theo con số nghiecircn cứu mới nhất của Trung Tacircm Nghiecircn Cứu Tự Kỷ Hoa

K tiến hagravenh trecircn 25500 cha mẹ coacute con bị tự kỷ cho biết Số thuốc được thống kecirc

trong sử dụng điều trị lagrave trecircn 80 loại với những phản ứng tốt xấu khaacutec nhau Sau

đacircy lagrave một số thuốc coacute những đaacutep ứng tốt theo số liệu thống kecirc nghiecircn cứu

Antifungals Clonidine Dilantin Risperidal Sesretin Tegretol Cod Liver oil Cod

Liver oil with Bethanecol Detox Digestive Enzymes Fatty Acids Folic Acid

Melatonin P5P(VitB6) Vitamin B6 with Magnesium Vitamin B12 Vitamin C

Zinc hellipNgoagravei ra cograven coacute những điều trị sinh học khaacutec như thở Oxy cao aacutep ăn

kiecircng hellip

Hiện nay ở Việt Nam một số trẻ tự kỷ được điều trị bằng caacutec loại thuốc như

Calcium Cod Liver Oil Cod Liver Oil with Bethanecol Colostrum Detox

Digestive Enzymes DMG Folic Acid Magnesium TMG Vitamin A Vitamin B6

with Magnesium Vitamin B12 Vitamin C Zinc hellip coacute những biến đổi khaacute r rệt

về khả năng t p trung ch iacutet kiacutech động

Tuy nhiecircn hiện nay chưa coacute loại thuốc nagraveo đặc trị cho bệnh tự kỷ Caacutec thuốc

trecircn chỉ để h trợ trị liệu những triệu chứng đơn lẻ riecircng biệt trong hội chứng tự kỷ

(Trung Tacircm Nghiecircn Cứu Tự Kỷ httpautismcomtreatableform34qrhtm)

Giải độc hệ thống

Xuất phaacutet t quan điểm cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do nhiễm độc thủy ngacircn vagrave

bằng phương phaacutep loại tr hệ thống để thải chất thủy ngacircn ra ngoagravei Phương phaacutep

nagravey được coi lagrave coacute hiệu quả trecircn cơ sở thực nghiệm chữa trị của một nhoacutem baacutec sĩ

Hoa K Tuy nhiecircn đến nay phương phaacutep nagravey vẫn chưa được coi lagrave phương phaacutep

chiacutenh thống do chưa chứng minh được cơ chế gacircy bệnh cũng như cơ chế khỏi bệnh

bằng phương phaacutep giải độc thủy ngacircn

Đacircy lagrave phương phaacutep phải tiến hagravenh thocircng qua những cocircng đoạn rất phức tạp

trong khi đoacute ở Việt Nam chưa coacute phương tiện k thu t để tiến hagravenh cocircng việc nagravey

do đoacute trẻ tự kỷ Việt Nam chưa coacute cơ hội tiếp c n( Tr 26 N)

Ăn kiecircng

Coacute giả thuyết cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do trẻ bị rối loạn một số tuyến nội tiết

trong cơ thể thiếu sinh tố vagrave bị dị ứng với một số chất t becircn ngoagravei đưa vagraveo cơ thể

Theo một số taacutec giả của giả thuyết nagravey trẻ tự kỷ cần được kiểm soaacutet chặt ch những

thagravenh phần hoacutea học của những chất cung cấp cho cơ thể Do đoacute ăn kiecircng lagrave biện

phaacutep đưa lecircn hagraveng đầu Caacutec chất magrave caacutec taacutec giả đưa ra lagrave sữa vagrave caacutec sản phẩm lagravem

t sữa đường bột m trứng chocolate hellip

Phần lớn trẻ tự kỷ Việt Nam được khuyến caacuteo lagrave kiecircng sữa nhưng sữa lagrave

một trong những sản phẩm chiacutenh phaacutet triển thể chất của trẻ necircn phần lớn phụ

huynh d dặt với khuyến caacuteo nagravey bằng caacutech giảm bớt sữa trong khẩu phần ăn hang

ngagravey của trẻ một số khaacutec tuyệt đối kiecircng sữa nhưng trecircn cơ sở trẻ nagravey ăn cơm hay

chaacuteo rất tốt

Thực hiện chế độ ăn kiecircng chữa bệnh cho trẻ tự kỷ lagrave phương phaacutep bổ trợ

đồng thời chưa coacute một cocircng tr nh khoa học nagraveo khẳng định ch c ch n chữa khỏi

bệnh tự kỷ( Tr 103 Charles A Hart A Parentlsquos Guide to Autism Pocket Books

New York America 1993)

Vật lyacute tr liệu

Phương phaacutep nagravey nhằm gi p trẻ hoạt hoacutea một số cơ quan v n động khocircng

được hoạt động hoặc hoạt động keacutem ở trẻ tự kỷ Trong sinh hoạt hằng ngagravey coacute

nhiều cơ quan v n động của trẻ hoạt động b nh thường nhưng trẻ tự kỷ khocircng

muốn v n động cơ quan đoacute do tiacutenh tự kỷ quy định v t l trị liệu lagrave caacutech tốt nhất

gi p trẻ hoạt hoacutea caacutec cơ quan nagravey Caacutec hoạt động v n động của trẻ thường gặp khoacute

khăn lagrave v n động cheacuteo của chacircn vagrave tay v n động của cơ quan phaacutet acircm caacutec v n

động tinh của đocirci bagraven tay vagrave coacute những trẻ gặp khoacute khăn cả trong v n động thị giaacutec

khi tri giaacutec caacutec sự v t vagrave hiện tượng trong thế giới V t l trị liệu cograven gi p loại bỏ

những hagravenh vi định h nh đặc trưng của trẻ tự kỷ thay vagraveo đoacute lagrave tăng cường caacutec

khocircng r rệt trẻ coacute thể mất khả năng noacutei ngay cả những t trẻ đatilde t ng noacutei trước

đacircy Khi đến khaacutem caacutec phụ huynh thường noacutei trẻ phaacutet triển b nh thường t 0 đến

15 tuổi họ chỉ thấy coacute những hagravenh vi khaacutec lạ như caacutech nh n caacutech chơi vagrave khả

năng hogravea nh p xatilde hội khi trẻ được 18 đến 20 thaacuteng tuổi Những biểu hiện thocircng

thường magrave caacutec phụ huynh thường thấy đầu tiecircn ở trẻ tự kỷ lagrave thiếu sự vui vẻ khocircng

thiacutech khi được cưng nựng khocircng biểu hiện mối giao cảm tự chơi một m nh vagrave nhốt

m nh vagraveo thế giới riecircng biệt trẻ coacute thể ngồi hagraveng giờ với những hoạt động nhagravem

chaacuten vagrave gia tăng sự thờ ơ với mọi người vagrave những kiacutech thiacutech t mocirci truờng xung

quanh (đứa trẻ được gọi tecircn nhiều lần vagrave th m chiacute kecircu to nhưng ch ng vẫn lờ đi

như thể bị điếc) S p xếp caacutec đồ chơi thagravenh hagraveng quay caacutec baacutenh xe chạy vograveng

vograveng vagrave đi nhoacuten goacutet Nếu như coacute một kiacutech thiacutech nagraveo của người khaacutec phugrave hợp với

sở thiacutech ch ng s chạy lại tức th Một vagravei trẻ coacute hagravenh vi tự hủy hoại như đ p đầu

vagraveo tường nền nhagrave c n bagraven tay của m nh Coacute những trẻ coacute hagravenh vi đ p tay d m

chacircn vagrave những cơn noacuteng gi n cực điểm đặc biệt khi ch ng bị b t buộc phải thay

đổi thoacutei quen hagraveng ngagravey

1423 Mocirc h nh chẩn đoaacuten tự kỷ tại khoa tacircm l Bệnh viện Nhi Đồng 2 TP Hồ

Chiacute Minh

TRẺ COacute HỘI CHỨNGTỰ KỶ

CARSDENVER

II

NHAgrave TAcircM

LYacute TRỊ LIEcircU

CHATICD

10

BAacuteC SỸ

DSM

IV

Trước hết một trẻ đến khaacutem tacircm l phải qua khaacutem sagraveng lọc bởi baacutec s nhi

khoa chuyecircn khaacutem về tacircm thần tại đacircy trẻ được định bệnh dựa trecircn caacutec tiecircu chuẩn

chẩn đoaacuten của DSM-IV vagrave ICD-10 vagrave chỉ định caacutec xeacutet nghiệm y khoa hay sử dụng

hoacutea dược nếu cần thiết Khi nghi ngờ trẻ coacute dấu hiệu tự kỷ baacutec s s chuyển trẻ đến

khaacutem tacircm l tại phograveng quan saacutet caacutec chuyecircn viecircn tacircm l theo d i caacutec hoạt động của

trẻ sau đoacute thu th p caacutec thocircng tin t cha mẹ trẻ thấy nghi ngờ coacute dấu hiệu tự kỷ s

tiến hagravenh lagravem caacutec thang lượng giaacute như Test Denver II Thang đaacutenh giaacute hagravenh vi

CARS (Childhood Autism Rate Scales) CHAT (Checklist of Aitism in

Toddlers)[tr 42 Kỷ yếu hội thảo Bệnh Tự Kỷ Trẻ Em bệnh viện Nhi Đồng 1

Sở y tế Tp Hồ Chiacute Minh 2008

132 Tiếp c n trị liệu cho trẻ tự kỷ

Bệnh tự kỷ đatilde được mocirc tả t những năm 40 của thế kỷ 20 nhưng cho đến

nay vẫn được coi lagrave điều mới mẻ với nhiều người th m chiacute cả với những nhacircn viecircn

lagravem trong ngagravenh y tế Khi magrave ch ng ta cograven đang mơ hồ về noacute th hagraveng ngagravey bệnh tự

kỷ vẫn tấn cocircng ch ng ta với quy mocirc khocircng nhỏ

Khi một trẻ em được chẩn đoaacuten ―Tự Kỷ th chứng nagravey s theo trẻ đoacute suốt cả

cuộc đời cũng đồng nghĩa với việc trẻ s đi cugraveng với những rối loạn phaacutet triển Caacutec

khiếm khuyết về nh n thức rối loạn cảm giaacutec khoacute khăn trong quan hệ giao tiếp với

mọi người ch m phaacutet triển ngocircn ngữ biểu hiện caacutec hagravenh vi bất thường rối loạn

cảm x chellipLagravem cho người bị tự kỷ phaacutet triển khaacutec thường về nhacircn caacutech khoacute khăn

trong hoagrave nh p cộng đồng

Cho đến nay bệnh tự kỷ vẫn lagrave điều biacute ẩn nhiều cocircng tr nh nghiecircn cứu hơn

nửa thế kỷ qua vẫn chưa đưa ra được nguyecircn nhacircn chiacutenh xaacutec về chứng tự kỷ

Khi khoa học chưa t m ra nguyecircn nhacircn chiacutenh xaacutec của bệnh tự kỷ cũng coacute

nghĩa lagrave chưa đưa ra được phương phaacutep trị liệu hữu hiệu nhất Điều nagravey dẫn đến

nhiều phương phaacutep trị liệu trẻ tự kỷ xuất hiện trong thời gian gần đacircy

Do bệnh tự kỷ lagrave một dạng rối loạn phaacutet triển lan toả bệnh khocircng khu tr

vagraveo một lĩnh vực cụ thể nagraveo thể hiện sự rối loạn toagraven diện caacutec mặt trong đời sống

tacircm l con người Khi magrave caacutec baacutec s tacircm thần vẫn chưa t m ra phương thuốc trị liệu

hữu hiệu th caacutec nhagrave tacircm l nhagrave giaacuteo dục học v t l trị liệu chỉnh acircm tacircm v n

độnghelliptham gia trị liệu đatilde đem lại nhiều kết quả đaacuteng khiacutech lệ Sau đacircy lagrave một số

phương phaacutep đatilde t ng được aacutep dụng trong trị liệu trẻ tự kỷ trecircn thế giới vagrave Việt

Nam

Theo quan niệm trước đacircy trẻ tự kỷ chỉ được chữa trị một phương phaacutep hay

một số phương phaacutep theo quan điểm của những người trị liệu trực tiếp trecircn trẻ

(người theo một phương phaacutep nagraveo đoacute) hay cha mẹ trẻ Ngagravey nay do coacute nhiều

chuyecircn gia trong nhiều lĩnh vực khaacutec nhau cugraveng quan tacircm đến chứng tự kỷ necircn đatilde

xuất hiện nhiều phương phaacutep trong việc điều trị Với quan điểm hiện tại trị liệu trẻ

tự kỷ necircn kết hợp nhiều phương phaacutep khaacutec nhau cugraveng một l c tu theo khả năng

mức độ giai đoạn vagrave sự tiến triển bệnh của trẻ

I CAacuteC PH NG PHAacuteP ndash INH HỌC

d ng h a dư c

Hiện tại thuốc khocircng nhằm chữa hết bệnh tự kỷ (v chưa coacute thuốc đặc trị)

thuốc chỉ dugraveng để chữa triệu chứng Hội chứng tự kỷ gồm nhiều triệu chứng khaacutec

nhau vagrave caacutec triệu chứng nagravey thay đổi ở m i trẻ Khi trẻ được uống thuốc th mục

điacutech lagrave chữa một hay nhiều triệu chứng coacute liecircn quan tiacutenh hiếu động keacutem ch

hagravenh vi tự hủy hoại hung hăng lo l ng quaacute độ lầm l khoacute ngủ

Theo con số nghiecircn cứu mới nhất của Trung Tacircm Nghiecircn Cứu Tự Kỷ Hoa

K tiến hagravenh trecircn 25500 cha mẹ coacute con bị tự kỷ cho biết Số thuốc được thống kecirc

trong sử dụng điều trị lagrave trecircn 80 loại với những phản ứng tốt xấu khaacutec nhau Sau

đacircy lagrave một số thuốc coacute những đaacutep ứng tốt theo số liệu thống kecirc nghiecircn cứu

Antifungals Clonidine Dilantin Risperidal Sesretin Tegretol Cod Liver oil Cod

Liver oil with Bethanecol Detox Digestive Enzymes Fatty Acids Folic Acid

Melatonin P5P(VitB6) Vitamin B6 with Magnesium Vitamin B12 Vitamin C

Zinc hellipNgoagravei ra cograven coacute những điều trị sinh học khaacutec như thở Oxy cao aacutep ăn

kiecircng hellip

Hiện nay ở Việt Nam một số trẻ tự kỷ được điều trị bằng caacutec loại thuốc như

Calcium Cod Liver Oil Cod Liver Oil with Bethanecol Colostrum Detox

Digestive Enzymes DMG Folic Acid Magnesium TMG Vitamin A Vitamin B6

with Magnesium Vitamin B12 Vitamin C Zinc hellip coacute những biến đổi khaacute r rệt

về khả năng t p trung ch iacutet kiacutech động

Tuy nhiecircn hiện nay chưa coacute loại thuốc nagraveo đặc trị cho bệnh tự kỷ Caacutec thuốc

trecircn chỉ để h trợ trị liệu những triệu chứng đơn lẻ riecircng biệt trong hội chứng tự kỷ

(Trung Tacircm Nghiecircn Cứu Tự Kỷ httpautismcomtreatableform34qrhtm)

Giải độc hệ thống

Xuất phaacutet t quan điểm cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do nhiễm độc thủy ngacircn vagrave

bằng phương phaacutep loại tr hệ thống để thải chất thủy ngacircn ra ngoagravei Phương phaacutep

nagravey được coi lagrave coacute hiệu quả trecircn cơ sở thực nghiệm chữa trị của một nhoacutem baacutec sĩ

Hoa K Tuy nhiecircn đến nay phương phaacutep nagravey vẫn chưa được coi lagrave phương phaacutep

chiacutenh thống do chưa chứng minh được cơ chế gacircy bệnh cũng như cơ chế khỏi bệnh

bằng phương phaacutep giải độc thủy ngacircn

Đacircy lagrave phương phaacutep phải tiến hagravenh thocircng qua những cocircng đoạn rất phức tạp

trong khi đoacute ở Việt Nam chưa coacute phương tiện k thu t để tiến hagravenh cocircng việc nagravey

do đoacute trẻ tự kỷ Việt Nam chưa coacute cơ hội tiếp c n( Tr 26 N)

Ăn kiecircng

Coacute giả thuyết cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do trẻ bị rối loạn một số tuyến nội tiết

trong cơ thể thiếu sinh tố vagrave bị dị ứng với một số chất t becircn ngoagravei đưa vagraveo cơ thể

Theo một số taacutec giả của giả thuyết nagravey trẻ tự kỷ cần được kiểm soaacutet chặt ch những

thagravenh phần hoacutea học của những chất cung cấp cho cơ thể Do đoacute ăn kiecircng lagrave biện

phaacutep đưa lecircn hagraveng đầu Caacutec chất magrave caacutec taacutec giả đưa ra lagrave sữa vagrave caacutec sản phẩm lagravem

t sữa đường bột m trứng chocolate hellip

Phần lớn trẻ tự kỷ Việt Nam được khuyến caacuteo lagrave kiecircng sữa nhưng sữa lagrave

một trong những sản phẩm chiacutenh phaacutet triển thể chất của trẻ necircn phần lớn phụ

huynh d dặt với khuyến caacuteo nagravey bằng caacutech giảm bớt sữa trong khẩu phần ăn hang

ngagravey của trẻ một số khaacutec tuyệt đối kiecircng sữa nhưng trecircn cơ sở trẻ nagravey ăn cơm hay

chaacuteo rất tốt

Thực hiện chế độ ăn kiecircng chữa bệnh cho trẻ tự kỷ lagrave phương phaacutep bổ trợ

đồng thời chưa coacute một cocircng tr nh khoa học nagraveo khẳng định ch c ch n chữa khỏi

bệnh tự kỷ( Tr 103 Charles A Hart A Parentlsquos Guide to Autism Pocket Books

New York America 1993)

Vật lyacute tr liệu

Phương phaacutep nagravey nhằm gi p trẻ hoạt hoacutea một số cơ quan v n động khocircng

được hoạt động hoặc hoạt động keacutem ở trẻ tự kỷ Trong sinh hoạt hằng ngagravey coacute

nhiều cơ quan v n động của trẻ hoạt động b nh thường nhưng trẻ tự kỷ khocircng

muốn v n động cơ quan đoacute do tiacutenh tự kỷ quy định v t l trị liệu lagrave caacutech tốt nhất

gi p trẻ hoạt hoacutea caacutec cơ quan nagravey Caacutec hoạt động v n động của trẻ thường gặp khoacute

khăn lagrave v n động cheacuteo của chacircn vagrave tay v n động của cơ quan phaacutet acircm caacutec v n

động tinh của đocirci bagraven tay vagrave coacute những trẻ gặp khoacute khăn cả trong v n động thị giaacutec

khi tri giaacutec caacutec sự v t vagrave hiện tượng trong thế giới V t l trị liệu cograven gi p loại bỏ

những hagravenh vi định h nh đặc trưng của trẻ tự kỷ thay vagraveo đoacute lagrave tăng cường caacutec

Toddlers)[tr 42 Kỷ yếu hội thảo Bệnh Tự Kỷ Trẻ Em bệnh viện Nhi Đồng 1

Sở y tế Tp Hồ Chiacute Minh 2008

132 Tiếp c n trị liệu cho trẻ tự kỷ

Bệnh tự kỷ đatilde được mocirc tả t những năm 40 của thế kỷ 20 nhưng cho đến

nay vẫn được coi lagrave điều mới mẻ với nhiều người th m chiacute cả với những nhacircn viecircn

lagravem trong ngagravenh y tế Khi magrave ch ng ta cograven đang mơ hồ về noacute th hagraveng ngagravey bệnh tự

kỷ vẫn tấn cocircng ch ng ta với quy mocirc khocircng nhỏ

Khi một trẻ em được chẩn đoaacuten ―Tự Kỷ th chứng nagravey s theo trẻ đoacute suốt cả

cuộc đời cũng đồng nghĩa với việc trẻ s đi cugraveng với những rối loạn phaacutet triển Caacutec

khiếm khuyết về nh n thức rối loạn cảm giaacutec khoacute khăn trong quan hệ giao tiếp với

mọi người ch m phaacutet triển ngocircn ngữ biểu hiện caacutec hagravenh vi bất thường rối loạn

cảm x chellipLagravem cho người bị tự kỷ phaacutet triển khaacutec thường về nhacircn caacutech khoacute khăn

trong hoagrave nh p cộng đồng

Cho đến nay bệnh tự kỷ vẫn lagrave điều biacute ẩn nhiều cocircng tr nh nghiecircn cứu hơn

nửa thế kỷ qua vẫn chưa đưa ra được nguyecircn nhacircn chiacutenh xaacutec về chứng tự kỷ

Khi khoa học chưa t m ra nguyecircn nhacircn chiacutenh xaacutec của bệnh tự kỷ cũng coacute

nghĩa lagrave chưa đưa ra được phương phaacutep trị liệu hữu hiệu nhất Điều nagravey dẫn đến

nhiều phương phaacutep trị liệu trẻ tự kỷ xuất hiện trong thời gian gần đacircy

Do bệnh tự kỷ lagrave một dạng rối loạn phaacutet triển lan toả bệnh khocircng khu tr

vagraveo một lĩnh vực cụ thể nagraveo thể hiện sự rối loạn toagraven diện caacutec mặt trong đời sống

tacircm l con người Khi magrave caacutec baacutec s tacircm thần vẫn chưa t m ra phương thuốc trị liệu

hữu hiệu th caacutec nhagrave tacircm l nhagrave giaacuteo dục học v t l trị liệu chỉnh acircm tacircm v n

độnghelliptham gia trị liệu đatilde đem lại nhiều kết quả đaacuteng khiacutech lệ Sau đacircy lagrave một số

phương phaacutep đatilde t ng được aacutep dụng trong trị liệu trẻ tự kỷ trecircn thế giới vagrave Việt

Nam

Theo quan niệm trước đacircy trẻ tự kỷ chỉ được chữa trị một phương phaacutep hay

một số phương phaacutep theo quan điểm của những người trị liệu trực tiếp trecircn trẻ

(người theo một phương phaacutep nagraveo đoacute) hay cha mẹ trẻ Ngagravey nay do coacute nhiều

chuyecircn gia trong nhiều lĩnh vực khaacutec nhau cugraveng quan tacircm đến chứng tự kỷ necircn đatilde

xuất hiện nhiều phương phaacutep trong việc điều trị Với quan điểm hiện tại trị liệu trẻ

tự kỷ necircn kết hợp nhiều phương phaacutep khaacutec nhau cugraveng một l c tu theo khả năng

mức độ giai đoạn vagrave sự tiến triển bệnh của trẻ

I CAacuteC PH NG PHAacuteP ndash INH HỌC

d ng h a dư c

Hiện tại thuốc khocircng nhằm chữa hết bệnh tự kỷ (v chưa coacute thuốc đặc trị)

thuốc chỉ dugraveng để chữa triệu chứng Hội chứng tự kỷ gồm nhiều triệu chứng khaacutec

nhau vagrave caacutec triệu chứng nagravey thay đổi ở m i trẻ Khi trẻ được uống thuốc th mục

điacutech lagrave chữa một hay nhiều triệu chứng coacute liecircn quan tiacutenh hiếu động keacutem ch

hagravenh vi tự hủy hoại hung hăng lo l ng quaacute độ lầm l khoacute ngủ

Theo con số nghiecircn cứu mới nhất của Trung Tacircm Nghiecircn Cứu Tự Kỷ Hoa

K tiến hagravenh trecircn 25500 cha mẹ coacute con bị tự kỷ cho biết Số thuốc được thống kecirc

trong sử dụng điều trị lagrave trecircn 80 loại với những phản ứng tốt xấu khaacutec nhau Sau

đacircy lagrave một số thuốc coacute những đaacutep ứng tốt theo số liệu thống kecirc nghiecircn cứu

Antifungals Clonidine Dilantin Risperidal Sesretin Tegretol Cod Liver oil Cod

Liver oil with Bethanecol Detox Digestive Enzymes Fatty Acids Folic Acid

Melatonin P5P(VitB6) Vitamin B6 with Magnesium Vitamin B12 Vitamin C

Zinc hellipNgoagravei ra cograven coacute những điều trị sinh học khaacutec như thở Oxy cao aacutep ăn

kiecircng hellip

Hiện nay ở Việt Nam một số trẻ tự kỷ được điều trị bằng caacutec loại thuốc như

Calcium Cod Liver Oil Cod Liver Oil with Bethanecol Colostrum Detox

Digestive Enzymes DMG Folic Acid Magnesium TMG Vitamin A Vitamin B6

with Magnesium Vitamin B12 Vitamin C Zinc hellip coacute những biến đổi khaacute r rệt

về khả năng t p trung ch iacutet kiacutech động

Tuy nhiecircn hiện nay chưa coacute loại thuốc nagraveo đặc trị cho bệnh tự kỷ Caacutec thuốc

trecircn chỉ để h trợ trị liệu những triệu chứng đơn lẻ riecircng biệt trong hội chứng tự kỷ

(Trung Tacircm Nghiecircn Cứu Tự Kỷ httpautismcomtreatableform34qrhtm)

Giải độc hệ thống

Xuất phaacutet t quan điểm cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do nhiễm độc thủy ngacircn vagrave

bằng phương phaacutep loại tr hệ thống để thải chất thủy ngacircn ra ngoagravei Phương phaacutep

nagravey được coi lagrave coacute hiệu quả trecircn cơ sở thực nghiệm chữa trị của một nhoacutem baacutec sĩ

Hoa K Tuy nhiecircn đến nay phương phaacutep nagravey vẫn chưa được coi lagrave phương phaacutep

chiacutenh thống do chưa chứng minh được cơ chế gacircy bệnh cũng như cơ chế khỏi bệnh

bằng phương phaacutep giải độc thủy ngacircn

Đacircy lagrave phương phaacutep phải tiến hagravenh thocircng qua những cocircng đoạn rất phức tạp

trong khi đoacute ở Việt Nam chưa coacute phương tiện k thu t để tiến hagravenh cocircng việc nagravey

do đoacute trẻ tự kỷ Việt Nam chưa coacute cơ hội tiếp c n( Tr 26 N)

Ăn kiecircng

Coacute giả thuyết cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do trẻ bị rối loạn một số tuyến nội tiết

trong cơ thể thiếu sinh tố vagrave bị dị ứng với một số chất t becircn ngoagravei đưa vagraveo cơ thể

Theo một số taacutec giả của giả thuyết nagravey trẻ tự kỷ cần được kiểm soaacutet chặt ch những

thagravenh phần hoacutea học của những chất cung cấp cho cơ thể Do đoacute ăn kiecircng lagrave biện

phaacutep đưa lecircn hagraveng đầu Caacutec chất magrave caacutec taacutec giả đưa ra lagrave sữa vagrave caacutec sản phẩm lagravem

t sữa đường bột m trứng chocolate hellip

Phần lớn trẻ tự kỷ Việt Nam được khuyến caacuteo lagrave kiecircng sữa nhưng sữa lagrave

một trong những sản phẩm chiacutenh phaacutet triển thể chất của trẻ necircn phần lớn phụ

huynh d dặt với khuyến caacuteo nagravey bằng caacutech giảm bớt sữa trong khẩu phần ăn hang

ngagravey của trẻ một số khaacutec tuyệt đối kiecircng sữa nhưng trecircn cơ sở trẻ nagravey ăn cơm hay

chaacuteo rất tốt

Thực hiện chế độ ăn kiecircng chữa bệnh cho trẻ tự kỷ lagrave phương phaacutep bổ trợ

đồng thời chưa coacute một cocircng tr nh khoa học nagraveo khẳng định ch c ch n chữa khỏi

bệnh tự kỷ( Tr 103 Charles A Hart A Parentlsquos Guide to Autism Pocket Books

New York America 1993)

Vật lyacute tr liệu

Phương phaacutep nagravey nhằm gi p trẻ hoạt hoacutea một số cơ quan v n động khocircng

được hoạt động hoặc hoạt động keacutem ở trẻ tự kỷ Trong sinh hoạt hằng ngagravey coacute

nhiều cơ quan v n động của trẻ hoạt động b nh thường nhưng trẻ tự kỷ khocircng

muốn v n động cơ quan đoacute do tiacutenh tự kỷ quy định v t l trị liệu lagrave caacutech tốt nhất

gi p trẻ hoạt hoacutea caacutec cơ quan nagravey Caacutec hoạt động v n động của trẻ thường gặp khoacute

khăn lagrave v n động cheacuteo của chacircn vagrave tay v n động của cơ quan phaacutet acircm caacutec v n

động tinh của đocirci bagraven tay vagrave coacute những trẻ gặp khoacute khăn cả trong v n động thị giaacutec

khi tri giaacutec caacutec sự v t vagrave hiện tượng trong thế giới V t l trị liệu cograven gi p loại bỏ

những hagravenh vi định h nh đặc trưng của trẻ tự kỷ thay vagraveo đoacute lagrave tăng cường caacutec

Zinc hellipNgoagravei ra cograven coacute những điều trị sinh học khaacutec như thở Oxy cao aacutep ăn

kiecircng hellip

Hiện nay ở Việt Nam một số trẻ tự kỷ được điều trị bằng caacutec loại thuốc như

Calcium Cod Liver Oil Cod Liver Oil with Bethanecol Colostrum Detox

Digestive Enzymes DMG Folic Acid Magnesium TMG Vitamin A Vitamin B6

with Magnesium Vitamin B12 Vitamin C Zinc hellip coacute những biến đổi khaacute r rệt

về khả năng t p trung ch iacutet kiacutech động

Tuy nhiecircn hiện nay chưa coacute loại thuốc nagraveo đặc trị cho bệnh tự kỷ Caacutec thuốc

trecircn chỉ để h trợ trị liệu những triệu chứng đơn lẻ riecircng biệt trong hội chứng tự kỷ

(Trung Tacircm Nghiecircn Cứu Tự Kỷ httpautismcomtreatableform34qrhtm)

Giải độc hệ thống

Xuất phaacutet t quan điểm cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do nhiễm độc thủy ngacircn vagrave

bằng phương phaacutep loại tr hệ thống để thải chất thủy ngacircn ra ngoagravei Phương phaacutep

nagravey được coi lagrave coacute hiệu quả trecircn cơ sở thực nghiệm chữa trị của một nhoacutem baacutec sĩ

Hoa K Tuy nhiecircn đến nay phương phaacutep nagravey vẫn chưa được coi lagrave phương phaacutep

chiacutenh thống do chưa chứng minh được cơ chế gacircy bệnh cũng như cơ chế khỏi bệnh

bằng phương phaacutep giải độc thủy ngacircn

Đacircy lagrave phương phaacutep phải tiến hagravenh thocircng qua những cocircng đoạn rất phức tạp

trong khi đoacute ở Việt Nam chưa coacute phương tiện k thu t để tiến hagravenh cocircng việc nagravey

do đoacute trẻ tự kỷ Việt Nam chưa coacute cơ hội tiếp c n( Tr 26 N)

Ăn kiecircng

Coacute giả thuyết cho rằng trẻ bị tự kỷ lagrave do trẻ bị rối loạn một số tuyến nội tiết

trong cơ thể thiếu sinh tố vagrave bị dị ứng với một số chất t becircn ngoagravei đưa vagraveo cơ thể

Theo một số taacutec giả của giả thuyết nagravey trẻ tự kỷ cần được kiểm soaacutet chặt ch những

thagravenh phần hoacutea học của những chất cung cấp cho cơ thể Do đoacute ăn kiecircng lagrave biện

phaacutep đưa lecircn hagraveng đầu Caacutec chất magrave caacutec taacutec giả đưa ra lagrave sữa vagrave caacutec sản phẩm lagravem

t sữa đường bột m trứng chocolate hellip

Phần lớn trẻ tự kỷ Việt Nam được khuyến caacuteo lagrave kiecircng sữa nhưng sữa lagrave

một trong những sản phẩm chiacutenh phaacutet triển thể chất của trẻ necircn phần lớn phụ

huynh d dặt với khuyến caacuteo nagravey bằng caacutech giảm bớt sữa trong khẩu phần ăn hang

ngagravey của trẻ một số khaacutec tuyệt đối kiecircng sữa nhưng trecircn cơ sở trẻ nagravey ăn cơm hay

chaacuteo rất tốt

Thực hiện chế độ ăn kiecircng chữa bệnh cho trẻ tự kỷ lagrave phương phaacutep bổ trợ

đồng thời chưa coacute một cocircng tr nh khoa học nagraveo khẳng định ch c ch n chữa khỏi

bệnh tự kỷ( Tr 103 Charles A Hart A Parentlsquos Guide to Autism Pocket Books

New York America 1993)

Vật lyacute tr liệu

Phương phaacutep nagravey nhằm gi p trẻ hoạt hoacutea một số cơ quan v n động khocircng

được hoạt động hoặc hoạt động keacutem ở trẻ tự kỷ Trong sinh hoạt hằng ngagravey coacute

nhiều cơ quan v n động của trẻ hoạt động b nh thường nhưng trẻ tự kỷ khocircng

muốn v n động cơ quan đoacute do tiacutenh tự kỷ quy định v t l trị liệu lagrave caacutech tốt nhất

gi p trẻ hoạt hoacutea caacutec cơ quan nagravey Caacutec hoạt động v n động của trẻ thường gặp khoacute

khăn lagrave v n động cheacuteo của chacircn vagrave tay v n động của cơ quan phaacutet acircm caacutec v n

động tinh của đocirci bagraven tay vagrave coacute những trẻ gặp khoacute khăn cả trong v n động thị giaacutec

khi tri giaacutec caacutec sự v t vagrave hiện tượng trong thế giới V t l trị liệu cograven gi p loại bỏ

những hagravenh vi định h nh đặc trưng của trẻ tự kỷ thay vagraveo đoacute lagrave tăng cường caacutec

hagravenh vi tiacutech cực phugrave hợp với hoagraven cảnh với hoạt động xatilde hội của bản thacircn trẻ

Ngoagravei ra khi t p v t l trị liệu s gi p trẻ cải thiện khả năng t p trung ch phaacutet

triển ngocircn ngữ hợp taacutec hơn trong học t p

Được biết hiện nay coacute hai khoa V t l trị liệu của hai bệnh viện nh n trị liệu

cho trẻ tự kỷ lagrave BV Nhi đồng 1 TP Hồ Chiacute Minh vagrave Viện Nhi Trung ương Hagrave

Nội Tại hai BV nagravey đều coacute những nhoacutem trẻ tự kỷ đến t p hagraveng ngagravey

(httpwwwscipsworcacuksubjects_and_disabilitiesphysiotherapyphysio_autis

mhtml)

ấm huyệt

Theo định nghĩa của Bộ Y tế Nh t Bản bấm huyệt lagrave thủ thu t dugraveng ngoacuten

tay caacutei caacutec ngoacuten khaacutec vagrave lograveng bagraven tay với sự trợ gi p của dụng cụ bất k (cơ học

hay loại khaacutec) để tạo aacutep lực trecircn da bệnh nhacircn Mục điacutech lagrave điều chỉnh caacutec rối loạn

chức năng tạo hưng phấn duy tr sức khỏe vagrave điều trị một số bệnh đặc thugrave

Phương phaacutep được aacutep dụng nhiều cho những trẻ tự kỷ tại Nh t Bản Trung

Quốc Hagraven Quốc Đagravei Loan Hồng Kocircng vagrave Việt Nam Coacute phụ huynh cho rằng khi

trẻ tự kỷ được kết hợp nhiều phương phaacutep trong đoacute coacute phương phaacutep chacircm cứu

bấm huyệt th trẻ coacute tiến bộ r ragraveng trẻ coacute thể noacutei được một số t vagrave hợp taacutec hơn

với người lớn chịu chơi với trẻ em khaacutec hơn Đacircy lagrave phương phaacutep khoacute chứng minh

về mặt khoa học nhất trong nhoacutem caacutec phương phaacutep y ndash sinh học Do v y magrave

phương phaacutep nagravey cũng chưa được kiểm chứng thuyết phục về mặt khoa học

Nerofeedback

Phản hồi thần kinh (NFB) cũng được gọi lagrave trị liệu thần kinh phản hồi sinh

học thần kinh hay phản hồi sinh học qua điện natildeo đồ (EEGBF) EEG lagrave một k

thu t chữa bệnh bằng việc phản hồi tức thời trecircn hoạt động của soacuteng điện natildeo như

được đo bởi những điện cực trecircn da đầu biểu hiện điển h nh trecircn magraven h nh video

Mục tiecircu s cho pheacutep điều khiển coacute thức hoạt động của soacuteng điện natildeo Nếu hoạt

động natildeo thay đổi theo xu hướng mong muốn của baacutec sĩ th một phần thưởng

tiacutech cực được trao cho caacute nhacircn vagrave nếu hoạt động của soacuteng điện natildeo theo hướng tiecircu

cực th hoặc lagrave coacute một sự phản hồi acircm tiacutenh hoặc lagrave khocircng coacute sự phản hồi nagraveo được

đưa ra (phụ thuộc vagraveo nghi thức) Những phần thưởng coacute thể đơn giản như sự thay

đổi cao thấp của một acircm thanh hay độ phức tạp của một kiểu hoạt động nhất định

trong đặc tiacutenh của một trograve chơi video Kinh nghiệm nagravey coacute thể được gọi lagrave sự điều

hoagrave coacute kiểm soaacutet những trạng thaacutei trong cơ thể

(httpwwwmpccarescomdoctorshtm)

Với phương phaacutep nagravey coacute thể h trợ tiacutech cực khi muốn trẻ tự kỷ tương taacutec với

kiacutech thiacutech trong điều trị

Việt Nam chưa coacute bệnh viện nagraveo thực hiện phương phaacutep trị liệu nagravey

Oxy cao aacutep(hyperbaric oxygen - HBO)

HBO lagrave một điều trị y học trong đoacute bệnh nhacircn được đặt trong mocirci trường ocirc-

xy tinh khiết gần như 100 với aacutep lực lớn hơn 14 atmosphere Ngoagravei hocirc hấp

lượng ocirc-xy thấm qua da vagrave hogravea tan trong huyết tương s tăng 22 - 30 lần so với ocirc-

xy trong maacuteu người b nh thường -xy cao aacutep v a coacute taacutec dụng điều trị v a coacute taacutec

dụng điều dư ng HBO coacute hai taacutec dụng lagravem giảm kiacutech thước những boacuteng khiacute gặp

trong những bệnh t c mạch như bệnh giảm aacutep hay gia tăng ocirc-xi trong tất cả caacutec mocirc

trong cơ thể Nếu cho bệnh nhacircn thở ocirc-xy nguyecircn chất ở aacutep suất 3 atmosphere thigrave

lượng ocirc-xy hogravea tan trong maacuteu s lớn hơn trecircn 20 lần so với b nh thường

(httpwwwhealing-artsorgchildrenhyperbarichtm)

Phương phaacutep nagravey đang được nhiều trẻ tự kỷ ở TP Hồ Chiacute Minh thực hiện

Tr liệu tế bagraveo gốc (Term cell therapy)

Tế bagraveo gốc thường lagrave những tế bagraveo ở giai đoạn rất sớm coacute khả năng phacircn

chia để tạo ra nhiều tế bagraveo gốc hơn hoặc trong những điều kiện thiacutech hợp coacute thể

biến thagravenh caacutec loại tế bagraveo chuyecircn biệt khaacutec chẳng hạn như tế bagraveo thần kinh cơ da

gan vv Tế bagraveo gốc lagrave tế bagraveo chủ của cơ thể coacute tiềm năng trở thagravenh nhiều loại mocirc

khaacutec nhau Việc lưu giữ tế bagraveo gốc mở ra những phương phaacutep mới để sửa chữa vagrave

thay thế caacutec mocirc bị bệnh hoặc tổn thương trong cơ thể

Một số quan niệm tin rằng trẻ bi tự kỷ lagrave do bị khiếm khuyết một hệ thống

gien di truyền nagraveo đoacute những taacutec giả của quan niệm nagravey hy vọng khi bản đồ gien

được giải matilde hoagraven toagraven s lagrave cơ hội duy nhất chữa thagravenh cocircng bệnh tự kỷ

(httpwwwpubmedcentralnihgovarticlerenderfcgiartid=1914111)

Hiện tại Bệnh viện Phụ sản Quốc Tế TP Hồ Chiacute Minh đatilde lagravem dịch vụ lưu

giữ tế bagraveo gốc cho trẻ theo thỏa thu n giữa cha mẹ trẻ vagrave bệnh viện

II CAacuteC PH NG PHAacuteP T M L - GIAacuteO C

Theo Hội đồng Nghiecircn Cứu Quốc Gia của M (2001) cho rằng sự

thống nhất kiến mang tiacutenh quốc tế về tiecircu chuẩn chẩn đoaacuten chứng tự kỷ

lagrave rất quan trọng Ngay nay coacute một sự nhất tr iacute cao lagrave chứng tự kỷ lagrave một

rối loạn phaacutet triển magrave rối loạn tự kỷ vagrave caacutec rối loạn coacute liecircn quan thể hiện ra

rối loạn chức năng hagravenh vi trong chức năng của hệ thocircng thần kinh trung

ương vagrave chấp nh n can thiệp tacircm l hagravenh vi vagrave giaacuteo dục lagrave hữu iacutech vagrave tạo

thagravenh hạt nhacircn của trị liệu (tr6 handbook of autism and pervasive

developmental disorders)

Tr liệu phacircn tacircm

Phương phaacutep nagravey chủ yếu lagrave chơi vagrave noacutei chuyện nhằm gi p trẻ vagrave gia đ nh

giải tỏa những căng thẳng dồn neacuten trong quaacute khứ hệ thống lại cấu tr c nhacircn caacutech

của trẻ Trong trị liệu phacircn tacircm s gi p cải thiện bầu khocircng khiacute gia đ nh gi p mọi

người thấu hiểu thực tại vagrave chấp nh n thực tại tốt hơn mọi người s vui vẻ hơn

trong giao tiếp vagrave chăm soacutec trẻ Điều nagravey gi p trẻ tự kỷ cải thiện t nh huống giao

tiếp vagrave h nh thagravenh sự tiếp x c qua lại Khuyến khiacutech trẻ hợp taacutec trong mọi hoạt

động sinh hoạt của gia đ nh nhagrave trường vagrave xatilde hội t đoacute t nh trạng tự kỷ của trẻ

được cải thiện dần dần

(httpwwwncbinlmnihgovpubmed16089194dopt=Abstract)

Phương phaacutep nagravey hiện đang được tiến hagravenh tại trung tacircm N-T Hagrave Nội vagrave

BV Đại Học Y Dược TP Hồ Chiacute Minh

Phư ng phaacutep tacircm vận động

Một phương phaacutep kiacutech thiacutech trẻ hoạt hoacutea hagravenh vi Quan điểm chi phối của

phương phaacutep lagrave V n động (hoạt động) của cơ thể s dẫn đến sự nhanh nhạy hệ thần

kinh vagrave taacutec động đến phaacutet triển tacircm l v n động về cơ thể cagraveng tăng th v n động

về tacircm l tăng theo phaacutet triển v n động s dần phaacutet triển tacircm l Đồng thời sự phaacutet

triển tacircm l s keacuteo theo sự phaacutet triển v n động Phương phaacutep nagravey gi p những trẻ

em gặp caacutec vấn đề khoacute khăn về tacircm l coacute khả năng phối hợp caacutec chức năng tacircm triacute

tản mạn hướng trẻ đến những hoạt động tacircm l coacute nghĩa cho chiacutenh trẻ em đoacute vagrave

cho những người xung quanh Khả năng hợp taacutec của trẻ được tăng lecircn khi aacutep dụng

phương phaacutep Khaacutec với phương phaacutep v n động vagrave v t l trị liệu lagrave Tacircm v n động

rất quan tacircm đến cảm x c nh n thức quan hecirc qua lại với người hướng dẫn thocircng

qua v n động để phaacutet triển tacircm l

Khoa tacircm l trẻ em BV Nhi Đồng 2 vagrave trường Chuyecircn biệt Thaacutenh Mẫu TP

Hố Chiacute Minh đang thực hiện phương phaacutep nagravey trecircn trẻ tự kỷ vagrave caacutec trẻ coacute rối loạn

khaacutec

Phư ng phaacutep ch nh acircm vagrave tr liệu ng n ngữ

Đacircy lagrave phương phaacutep can thiệp thường thấy nhất ở trẻ tự kỷ Trẻ tự kỷ coacute khoacute

khăn về liecircn hệ điều nagravey bị chi phối to lớn bởi ngocircn ngữ vagrave lời noacutei Theo caacutec

chuyecircn gia acircm ngữ trị liệu nếu trẻ tự kỷ biết noacutei s ảnh hưởng rất tốt cho sự phaacutet

triển trong tương lai Necircn chỉnh acircm lagrave một phần đặc biệt quan trọng cho trị liệu Trị

liệu thường được aacutep dụng cho t ng trẻ một diễn ra t một đến hai lần một tuần vagrave

đocirci khi keacuteo dagravei nhiều năm Mục tiecircu vagrave phương phaacutep được soạn dựa vagraveo khả năng

ngocircn ngữ của trẻ

Trang web bằng tiếng Việt (httpvnspeechtherapycom) của Thạc s Trị

liệu ngocircn ngữ tại Hoa K Tăng Thị Thugravey Giang Ngoagravei ra trẻ coacute thể đến khaacutem vagrave trị

liệu ngocircn ngữ tại khoa Tacircm l BV Nhi Đồng 2

Trograve ch i đ ng vai

Đacircy lagrave sự diễn xuất t nh huống người đoacuteng phải tưởng tượng m nh lagrave nhacircn

v t khaacutec biểu lộ những buồn bực noacuteng gi n vui vẻ hạnh ph chellip magrave vai diễn quy

định Viacute dụ t p lagravem MC nhạc cocircng cocircng an cocirc giaacuteo baacutec s hellip

Trograve chơi đoacuteng vai thể hiện mức độ cao trong phaacutet triển nh n thức necircu trẻ

lagravem tốt phương phaacutep nagravey th cơ hội hogravea nh p của trẻ hầu như b nh thường coacute thể

tham gia tốt vagraveo đời sống xatilde hội cộng động

Phư ng phaacutep giaacuteo d c đ c biệt

Hầu hết caacutec nước trecircn thế giới hiện nay giaacuteo dục đặc biệt cho trẻ tự kỷ lagrave

một việc thocircng thường Do trẻ tự kỷ bị rối loạn phaacutet triển necircn coacute rất nhiều khiếm

khuyết triacute tuệ giao tiếp x c cảm t nh cảm ngocircn ngữ tự phục vụhellip Thocircng qua

giaacuteo dục s gi p trẻ hiểu vagrave coacute k năng hogravea nh p xatilde hội tăng cường khả năng giao

tiếp gi p nh n thức sự v t vagrave hiện tượng xung quanh hiểu biết vagrave quan tacircm đến

những ứng xử t nh cảm của người khaacutec tăng cao khả năng hội nh p cộng đồng

Những nước trecircn thế giới coacute nền giaacuteo dục phaacutet triển việc giaacuteo dục trẻ tự kỷ

thường sớm hơn trẻ b nh thường Xu hướng hiện nay lagrave giaacuteo dục cho trẻ tự kỷ ngay

sau khi đưa ra chẩn đoaacuten Việc giaacuteo dục trẻ tugravey thuộc vagraveo khả năng nh n thức vagrave

hagravenh vi của trẻ mục tiecircu chương tr nh vagrave phương phaacutep đều được thiết kế dựa vagraveo

mức độ triacute tuệ của trẻ

Hầu hết trẻ tự kỷ Việt Nam được học chương tr nh nagravey nhưng ở mức độ

khaacutec nhau tugravey theo caacutec b c phụ huynh vagrave quan điểm của những nhagrave chuyecircn mocircn

hướng dẫn trực tiếp trẻ

Tr liệu th ng qua caacutec m n nghệ thuật

m nhạc tr liệu

Cũng giống như caacutec phương phaacutep trị liệu hiện nay trị liệu acircm nhạc khocircng

thể chữa lagravenh bệnh tự kỷ Mục tiecircu magrave trị liệu acircm nhạc hướng tới lagrave lagravem giảm bớt

caacutec hagravenh vi bất lợi tăng cường caacutec tương taacutec xatilde hội thocircng qua acircm nhạc Theo caacutec

taacutec giả của phương phaacutep nagravey trị liệu acircm nhạc tỏ ra locirci cuốn v noacute vượt qua ngocircn

ngữ lagrave một caacutech dẫn đến thế giới x c cảm t nh cảm magrave những điều nagravey đang gacircy

khoacute khăn cho trẻ tự kỷ Thế giới x c cảm t nh cảm được cho lagrave thế giới lạ lugraveng của

trẻ tự kỷ nhưng acircm nhạc coacute thể thacircm nh p vagraveo Acircm nhạc coacute thể đi xuyecircn vagraveo c i

tiềm thức vocirc thức magrave trẻ khocircng hề biết coacute sức cuốn h t thacircm nh p magrave trẻ khocircng

thể khaacuteng cự Đồng thời trẻ tự kỷ trong khi nh n thức chỉ hiểu được nghĩa đen

nghĩa thực tại hiện hữu của sự v t khoacute khăn trong hiểu nghĩa boacuteng nghĩa ẩn dụ

đacircy acircm nhạc coacute lợi v trẻ coacute thể thưởng thức nhạc theo nghĩa đen magrave khocircng cần

theo d i diễn biến tr u tượng của bản nhạc

V vagrave N n (Paint and Shape)

Đacircy lagrave hoạt động mang tiacutenh saacuteng tạo dễ thực hiện khocircng quaacute coi trọng tiacutenh

đ ng sai của sản phẩm phaacutet huy khả năng tự do tưởng tượng của trẻ Thocircng qua v

vagrave nặn trẻ coacute thể nacircng cao khả năng v n động tinh khả năng phối hợp tay vagrave m t

gi p trẻ t ng bước lagravem chủ caacutec v n đocircng kỷ xảo trong học viết vagrave caacutec thao taacutec tinh

tế khaacutec Ngoagravei ra hoạt động nagravey gi p trẻ r n luyện khả năng t p trung ch y lagravem

chủ caacutec hagravenh vi một caacutech coacute thức

Th đồng dao

Do trẻ tự kỷ coacute khả năng nhớ maacutey moacutec hơn nhớ nghĩa necircn việc dạy trẻ

đọc chữ thocircng qua thơ đồng dao coacute giaacute trị đaacuteng khiacutech lệ Với những tiết tấu giai

điệu vần điệu t ngữ đơn giản tươi saacuteng vagrave dễ hiểu của thơ đồng dao s gi p cho

trẻ dễ tiếp thu hơn Đacircy lagrave h nh thức học tự do khocircng coacute aacutep lực

Phư ng phaacutep hoạt động tr liệu

Hoạt động trị liệu lagrave nghệ thu t vagrave khoa học trong thực hiện caacutec v n động

của con người Mục điacutech của hoạt động trị liệu nh m vagraveo những latildenh vực tự chăm

soacutec cocircng việc hay sản xuất sinh hoạt hagraveng nagravey vui chơi giải triacute vagrave phaacutet triển nh n

thức Những k thu t trị liệu Điều chỉnh hagravenh vi điều hogravea cảm giaacutec kiểm soaacutet vagrave

định hướng v n động thocirc t p thể dục định hướng v n động tinh trograve chơi trị liệu

động v t trị liệu thủy trị liệu giatilde ngoại trị liệu hoạt động trong cuộc sống sinh hoạt

hagraveng ngagravey

Hoạt động trong cuộc sống sinh hoạt hagraveng ngagravey

Hoạt động trong cuộc sống sinh hoạt hagraveng ngagravey lagrave hướng dẫn trẻ thực hiện

những cocircng việc liecircn quan đến tự chăm soacutec bản thacircn trẻ như vệ sinh ca nhacircn caacutec

hoạt động thocircng thường hang ngagravey của trẻ em tại gia đ nh hoặc nơi nuocirci dạy trẻ vagrave

phụ gi p mọi người lagravem những cocircng việc phugrave hợp với khả năng vagrave sức khoẻ của

trẻ Thocircng qua hoạt động nagravey gi p trẻ hiểu chiacutenh xaacutec caacutech thức sử dụng một số đồ

đạc hiểu biết caacutec sự v t vagrave hiện tượng của mocirci trường tự nhiecircn điều nagravey coacute nghĩa

to lớn cho tương lai của trẻ khi bước vagraveo cuộc sống tự l p tự phục vụ bản thacircn khi

magrave khocircng cograven caacutec dịch vụ chăm soacutec đặc biệt như l c cograven nhỏ

Nhiều trẻ tự kỷ ở caacutec tỉnh thagravenh xa Hagrave Nội vagrave Thagravenh phố Hồ Chiacute Minh

khocircng coacute điều kiện tiếp c n caacutec phương phaacutep trị liệu chuyecircn biệt đatilde tiến hagravenh

phương phaacutep hoạt động trị liệu theo hướng dẫn t xa cũng đem lại những kết quả

tốt

Ki m soaacutet vagrave đ nh hướng vận động th

Lagrave h nh thức trị liệu dễ lagravem vagrave đơn giản với mục điacutech tăng cường khả năng hoạt

hoaacute caacutec hagravenh vi nacircng cao thể lực hoạt hoacutea caacutec nhoacutem cơ tăng cường sự linh hoạt

hagravenh vi vagrave phản xạ thần kinh củng cố caacutec hagravenh vi tiacutech cực giảm thiểu caacutec hagravenh vi

tiecircu cực nacircng cao khả năng t p trung ch cải thiện t nh trạng tacircm ly - nh n thức

(lagravem chủ một số cảm giaacutec vagrave sơ đồ cơ thể)lagrave hoạt động cần thiết cho chương tr nh

giaacuteo dục đặc biệt

Tập th d c

Chương tr nh nagravey tạo cho trẻ b t chước cugraveng hoạt động với bạn b sự

tương taacutec qua lại h nh thagravenh những nh n thức xatilde hội tăng cường thể lực h trợ tốt

cho giaacuteo dục đặc biệt

Thủy tr liệu

Nước rất gần với con người ngoagravei chức năng nuocirci sống cơ thể nước cograven

gi p con nguời trong caacutec hoạt động tacircm l xatilde hội Hầu hết trẻ em đều thiacutech nước vagrave

chơi với nướcthocircng qua thủy trị liệu trẻ s nh n thức tốt về cảm giaacutec bản thể caacutec

cảm giaacutec da sự thăng bằng sự cảm nh nhellipNước chiacutenh lagrave một trong những chất

liệu kiacutech thiacutech nh n thức của trẻ em noacutei chung vagrave trẻ tự kỷ noacutei riecircng

(httpwwwwiredcomculturelifestylecommentaryimomus20060169948)

ngoại tr liệu

Đacircy lagrave hoạt động nhằm thay đổi mocirci trường đẩy trẻ vagraveo mocirci trường mới lạ

đẩy rẫy kiacutech thiacutech tăng tiacutenh tograve mograve gi p thu th p thocircng tin Ngoagravei ra hoạt động nagravey

cograven khai thocircng những sinh hoạt học t p nhagravem chaacuten lặp đi lặp lại trong mocirci trường

quen thuộc Khi đi datilde ngoại với những hoạt động đặc trưng trẻ coacute thể phaacutep huy tối

đa tất cả caacutec giaacutec quan hoạt động cugraveng l c gi p phaacutet triển về nh n thức thế giới vagrave

cảm nh n cơ thể

Caacutec ngagravey lễ vagrave hai ngagravey cuối tuần lagrave cơ hội tốt để caacutec phụ huynh thực hiện

hoạt động nagravey

Vận động tinh

V n động tinh lagrave những k năng liecircn quan đến sự v n động hoặc kết hợp caacutec

v n động của caacutec nhoacutem cơ nhỏ của m t vagrave bagraven tay Gi p trẻ học nhiều hơn về mocirci

trường xung quanh thocircng qua khaacutem phaacute so saacutenh vagrave phacircn loại gi p trẻ đạt được sự

độc l p trong khả năng tự phục vụ gi p trẻ suy nghị độc l p saacuteng tạo tự quyết

gi p nacircng cao khả năng nh n thức bản thacircn vagrave caacutec k năng xatilde hội

Điều hogravea cảm giaacutec

Theo caacutec chuyecircn gia nghiecircn cứu về trẻ tự kỷ hầu hết trẻ tự kỷ iacutet nhiều coacute rối

loạn cảm giaacutec tugravey theo mức độ khaacutec nhau vagrave ở những giaacutec quan khaacutec nhau coacute

những trẻ chỉ bị rối loạn một vagravei loại giaacutec quan nagraveo đoacute nhưng cũng coacute thể tất cả

giaacutec quan Những rối loạn thường phổ biến ở hai thaacutei cực lagrave thiếu nhạy cảm hoặc

quaacute nhạy cảm hay ngư ng cảm giaacutec quaacute thấp hoặc quaacute cao cũng coacute thể trẻ thiếu

nhạy cảm ở giaacutec quan nagravey nhưng lại tăng nhạy cảm ở giaacutec quan khaacutec coacute khi độ

nhạy cảm của trẻ bị thay đổi trecircn cugraveng một giaacutec quan ở những thời điểm khaacutec nhau

hay hoagraven cảnh khaacutec nhau (tr 92 N)

Do cảm giaacutec lagrave cơ quan thụ cảm lagrave đầu vagraveo của caacutec hoạt động nh n thức

nếu cảm giaacutec bị rối loạn tất yếu dẫn đến rối loạn nh n thức đồng thời s gacircy ra rối

loạn phaacutet triển Chiacutenh v l do đoacute magrave trong trị liệu trẻ tự kỷ trị liệu cảm giaacutec lagrave cocircng

việc rất quan trọng

Trograve ch i tr liệu

Chơi lagrave một hoạt động chủ yếu trong phaacutet triển nhacircn caacutech của trẻ em nếu trẻ

thiếu hoạt động chơi hoặc hoạt động chơi khocircng diễn ra đ ng theo quy lu t phaacutet

triển của trẻ coacute thể gacircy ra sự phaacutet triển bất thường trong đời sống tacircm l Chơi gi p

phaacutet triển nh n thức hoagraven thiện caacutec cơ quan cảm giaacutec h nh thagravenh caacutec quan hệ xatilde

hộihellipTrẻ tự kỷ cũng như những trẻ b nh thường khaacutec đều rất cẩn caacutec hoạt động

chơi (httpenwikipediaorgwikiPlay_therapy)

Hầu như trẻ tự kỷ nagraveo cũng chơi nhưng để chơi theo phương phaacutep th rất iacutet

trẻ được tiếp c n

Nh m tr liệu

Trẻ tự kỷ gặp khiếm khuyết nghiecircm trọng về giao tiếp vagrave tương taacutec xatilde hội

đi mẩu giaacuteo gi p trẻ hogravea nh p với trẻ em cugraveng trang lứa với mục điacutech kiacutech thiacutech trẻ

tương taacutec qua lại với caacutec thagravenh viecircn khaacutec Thocircng qua chơi nhoacutem trẻ hiểu những

caacutech ứng xử vagrave quy định của nhoacutem Hoạt động của caacutec thagravenh viecircn chiacutenh lagrave những

nhacircn tố kiacutech thiacutech trẻ nh n thức vagrave b t chước caacutec thocircng điệp lời noacutei vagrave khocircng lời

được truyền trong nhoacutem taacutec động đến t ng thagravenh viecircn locirci keacuteo caacutec thagravenh viecircn tham

gia hoạt động T nh trạng tự kỷ được cải thiện khi trẻ tự kỷ dần dần chơi tương taacutec

với caacutec thagravenh viecircn khaacutec trong nhoacutem Hoạt động nagravey dễ thực hiện nhưng đem lại giaacute

trị to lớn (httpenwikipediaorgwikiGroup_therapy)

Động vật tr liệu

Thu t ngữ ―động v t trị liệu được biết đến lần đầu tiecircn vagraveo giữa th p kỷ

1960 khi nhagrave tacircm l học người M Boris Levinson đưa ra phương phaacutep dugraveng động

v t để điều trị cho những em nhỏ m c chứng tự kỷ Tuy nhiecircn t thế kỷ 18 caacutec baacutec

sĩ của Bệnh viện tacircm thần York Retreat (Anh) đatilde nuocirci những con m o choacute thỏ

chim để phục vụ chữa bệnh Họ tin rằng những con v t coacute thể tạo cho bệnh nhacircn

nhiều cảm x c tiacutech cực

Cũng lagrave phương tiện trị liệu như đồ v t h nh ảnh hay đồ dugraveng học t phellip

trong trị liệu trẻ tự kỷ động v t trị liệu khaacutec về chất so với những cocircng cụ trecircn Caacutec

cocircng cụ trị liệu lagrave những v t vocirc tri vocirc giaacutec chịu sự taacutec động thụ động của con người

trong khi đoacute động v t coacute những phản ứng tự nhiecircn nhiều khi khocircng theo hướng dẫn

của con người Khi con người taacutec động với con v t lagrave quan hệ tương taacutec hai chiều

con v t coacute thể tuacircn theo muốn của con người vagrave cũng coacute thể khocircng tuacircn theo mối

tương taacutec nagravey diễn ra theo chiều hướng phong ph hơn rất nhiều khi con người

tương taacutec với đồ v t Trong việc sử dụng động v t để trị liệu khocircng những con

người kiacutech thiacutech con v t magrave ngược lại con v t kiacutech thiacutech cả con người

Do đoacute sử dụng động v t trong trị liệu trẻ tự kỷ với sự tương taacutec của con v t

phần nagraveo gi p trẻ cởi mở hơn hạn chế việc cố định đoacuteng khung trong trạng thaacutei tự

kỷ( httpwwwanimaltherapynet)

H c trecircn maacutey vi t nh(computer therapy)

Chơi trecircn maacutey vi tiacutenh lagrave sở trường của trẻ tự kỷ coacute thể trẻ tự kỷ khocircng thiacutech

nhiều thứ trong cuộc sống nhưng hầu hết trẻ tự kỷ đều thiacutech maacutey vi tiacutenh Thocircng qua

những kiacutech thiacutech h nh ảnh acircm thanh magraveu s c kết cấuhellipnhằm thu h t sự t p trung

chuacute yacute

Thocircng thường qua maacutey vi tiacutenh kiacutech thiacutech trẻ học t p trecircn cơ sở những phần

mềm phaacutet triển triacute tuệ học toaacuten học chữ magraveu s c h nh khối r n luyện triacute nhớ

tưởng tượng phản xạ ứng phoacute caacutec t nh huốnghellipnhằm cải thiện khả năng nh n thức

của trẻ

tiecircu cực nacircng cao khả năng t p trung ch cải thiện t nh trạng tacircm ly - nh n thức

(lagravem chủ một số cảm giaacutec vagrave sơ đồ cơ thể)lagrave hoạt động cần thiết cho chương tr nh

giaacuteo dục đặc biệt

Tập th d c

Chương tr nh nagravey tạo cho trẻ b t chước cugraveng hoạt động với bạn b sự

tương taacutec qua lại h nh thagravenh những nh n thức xatilde hội tăng cường thể lực h trợ tốt

cho giaacuteo dục đặc biệt

Thủy tr liệu

Nước rất gần với con người ngoagravei chức năng nuocirci sống cơ thể nước cograven

gi p con nguời trong caacutec hoạt động tacircm l xatilde hội Hầu hết trẻ em đều thiacutech nước vagrave

chơi với nướcthocircng qua thủy trị liệu trẻ s nh n thức tốt về cảm giaacutec bản thể caacutec

cảm giaacutec da sự thăng bằng sự cảm nh nhellipNước chiacutenh lagrave một trong những chất

liệu kiacutech thiacutech nh n thức của trẻ em noacutei chung vagrave trẻ tự kỷ noacutei riecircng

(httpwwwwiredcomculturelifestylecommentaryimomus20060169948)

ngoại tr liệu

Đacircy lagrave hoạt động nhằm thay đổi mocirci trường đẩy trẻ vagraveo mocirci trường mới lạ

đẩy rẫy kiacutech thiacutech tăng tiacutenh tograve mograve gi p thu th p thocircng tin Ngoagravei ra hoạt động nagravey

cograven khai thocircng những sinh hoạt học t p nhagravem chaacuten lặp đi lặp lại trong mocirci trường

quen thuộc Khi đi datilde ngoại với những hoạt động đặc trưng trẻ coacute thể phaacutep huy tối

đa tất cả caacutec giaacutec quan hoạt động cugraveng l c gi p phaacutet triển về nh n thức thế giới vagrave

cảm nh n cơ thể

Caacutec ngagravey lễ vagrave hai ngagravey cuối tuần lagrave cơ hội tốt để caacutec phụ huynh thực hiện

hoạt động nagravey

Vận động tinh

V n động tinh lagrave những k năng liecircn quan đến sự v n động hoặc kết hợp caacutec

v n động của caacutec nhoacutem cơ nhỏ của m t vagrave bagraven tay Gi p trẻ học nhiều hơn về mocirci

trường xung quanh thocircng qua khaacutem phaacute so saacutenh vagrave phacircn loại gi p trẻ đạt được sự

độc l p trong khả năng tự phục vụ gi p trẻ suy nghị độc l p saacuteng tạo tự quyết

gi p nacircng cao khả năng nh n thức bản thacircn vagrave caacutec k năng xatilde hội

Điều hogravea cảm giaacutec

Theo caacutec chuyecircn gia nghiecircn cứu về trẻ tự kỷ hầu hết trẻ tự kỷ iacutet nhiều coacute rối

loạn cảm giaacutec tugravey theo mức độ khaacutec nhau vagrave ở những giaacutec quan khaacutec nhau coacute

những trẻ chỉ bị rối loạn một vagravei loại giaacutec quan nagraveo đoacute nhưng cũng coacute thể tất cả

giaacutec quan Những rối loạn thường phổ biến ở hai thaacutei cực lagrave thiếu nhạy cảm hoặc

quaacute nhạy cảm hay ngư ng cảm giaacutec quaacute thấp hoặc quaacute cao cũng coacute thể trẻ thiếu

nhạy cảm ở giaacutec quan nagravey nhưng lại tăng nhạy cảm ở giaacutec quan khaacutec coacute khi độ

nhạy cảm của trẻ bị thay đổi trecircn cugraveng một giaacutec quan ở những thời điểm khaacutec nhau

hay hoagraven cảnh khaacutec nhau (tr 92 N)

Do cảm giaacutec lagrave cơ quan thụ cảm lagrave đầu vagraveo của caacutec hoạt động nh n thức

nếu cảm giaacutec bị rối loạn tất yếu dẫn đến rối loạn nh n thức đồng thời s gacircy ra rối

loạn phaacutet triển Chiacutenh v l do đoacute magrave trong trị liệu trẻ tự kỷ trị liệu cảm giaacutec lagrave cocircng

việc rất quan trọng

Trograve ch i tr liệu

Chơi lagrave một hoạt động chủ yếu trong phaacutet triển nhacircn caacutech của trẻ em nếu trẻ

thiếu hoạt động chơi hoặc hoạt động chơi khocircng diễn ra đ ng theo quy lu t phaacutet

triển của trẻ coacute thể gacircy ra sự phaacutet triển bất thường trong đời sống tacircm l Chơi gi p

phaacutet triển nh n thức hoagraven thiện caacutec cơ quan cảm giaacutec h nh thagravenh caacutec quan hệ xatilde

hộihellipTrẻ tự kỷ cũng như những trẻ b nh thường khaacutec đều rất cẩn caacutec hoạt động

chơi (httpenwikipediaorgwikiPlay_therapy)

Hầu như trẻ tự kỷ nagraveo cũng chơi nhưng để chơi theo phương phaacutep th rất iacutet

trẻ được tiếp c n

Nh m tr liệu

Trẻ tự kỷ gặp khiếm khuyết nghiecircm trọng về giao tiếp vagrave tương taacutec xatilde hội

đi mẩu giaacuteo gi p trẻ hogravea nh p với trẻ em cugraveng trang lứa với mục điacutech kiacutech thiacutech trẻ

tương taacutec qua lại với caacutec thagravenh viecircn khaacutec Thocircng qua chơi nhoacutem trẻ hiểu những

caacutech ứng xử vagrave quy định của nhoacutem Hoạt động của caacutec thagravenh viecircn chiacutenh lagrave những

nhacircn tố kiacutech thiacutech trẻ nh n thức vagrave b t chước caacutec thocircng điệp lời noacutei vagrave khocircng lời

được truyền trong nhoacutem taacutec động đến t ng thagravenh viecircn locirci keacuteo caacutec thagravenh viecircn tham

gia hoạt động T nh trạng tự kỷ được cải thiện khi trẻ tự kỷ dần dần chơi tương taacutec

với caacutec thagravenh viecircn khaacutec trong nhoacutem Hoạt động nagravey dễ thực hiện nhưng đem lại giaacute

trị to lớn (httpenwikipediaorgwikiGroup_therapy)

Động vật tr liệu

Thu t ngữ ―động v t trị liệu được biết đến lần đầu tiecircn vagraveo giữa th p kỷ

1960 khi nhagrave tacircm l học người M Boris Levinson đưa ra phương phaacutep dugraveng động

v t để điều trị cho những em nhỏ m c chứng tự kỷ Tuy nhiecircn t thế kỷ 18 caacutec baacutec

sĩ của Bệnh viện tacircm thần York Retreat (Anh) đatilde nuocirci những con m o choacute thỏ

chim để phục vụ chữa bệnh Họ tin rằng những con v t coacute thể tạo cho bệnh nhacircn

nhiều cảm x c tiacutech cực

Cũng lagrave phương tiện trị liệu như đồ v t h nh ảnh hay đồ dugraveng học t phellip

trong trị liệu trẻ tự kỷ động v t trị liệu khaacutec về chất so với những cocircng cụ trecircn Caacutec

cocircng cụ trị liệu lagrave những v t vocirc tri vocirc giaacutec chịu sự taacutec động thụ động của con người

trong khi đoacute động v t coacute những phản ứng tự nhiecircn nhiều khi khocircng theo hướng dẫn

của con người Khi con người taacutec động với con v t lagrave quan hệ tương taacutec hai chiều

con v t coacute thể tuacircn theo muốn của con người vagrave cũng coacute thể khocircng tuacircn theo mối

tương taacutec nagravey diễn ra theo chiều hướng phong ph hơn rất nhiều khi con người

tương taacutec với đồ v t Trong việc sử dụng động v t để trị liệu khocircng những con

người kiacutech thiacutech con v t magrave ngược lại con v t kiacutech thiacutech cả con người

Do đoacute sử dụng động v t trong trị liệu trẻ tự kỷ với sự tương taacutec của con v t

phần nagraveo gi p trẻ cởi mở hơn hạn chế việc cố định đoacuteng khung trong trạng thaacutei tự

kỷ( httpwwwanimaltherapynet)

H c trecircn maacutey vi t nh(computer therapy)

Chơi trecircn maacutey vi tiacutenh lagrave sở trường của trẻ tự kỷ coacute thể trẻ tự kỷ khocircng thiacutech

nhiều thứ trong cuộc sống nhưng hầu hết trẻ tự kỷ đều thiacutech maacutey vi tiacutenh Thocircng qua

những kiacutech thiacutech h nh ảnh acircm thanh magraveu s c kết cấuhellipnhằm thu h t sự t p trung

chuacute yacute

Thocircng thường qua maacutey vi tiacutenh kiacutech thiacutech trẻ học t p trecircn cơ sở những phần

mềm phaacutet triển triacute tuệ học toaacuten học chữ magraveu s c h nh khối r n luyện triacute nhớ

tưởng tượng phản xạ ứng phoacute caacutec t nh huốnghellipnhằm cải thiện khả năng nh n thức

của trẻ

Chơi lagrave một hoạt động chủ yếu trong phaacutet triển nhacircn caacutech của trẻ em nếu trẻ

thiếu hoạt động chơi hoặc hoạt động chơi khocircng diễn ra đ ng theo quy lu t phaacutet

triển của trẻ coacute thể gacircy ra sự phaacutet triển bất thường trong đời sống tacircm l Chơi gi p

phaacutet triển nh n thức hoagraven thiện caacutec cơ quan cảm giaacutec h nh thagravenh caacutec quan hệ xatilde

hộihellipTrẻ tự kỷ cũng như những trẻ b nh thường khaacutec đều rất cẩn caacutec hoạt động

chơi (httpenwikipediaorgwikiPlay_therapy)

Hầu như trẻ tự kỷ nagraveo cũng chơi nhưng để chơi theo phương phaacutep th rất iacutet

trẻ được tiếp c n

Nh m tr liệu

Trẻ tự kỷ gặp khiếm khuyết nghiecircm trọng về giao tiếp vagrave tương taacutec xatilde hội

đi mẩu giaacuteo gi p trẻ hogravea nh p với trẻ em cugraveng trang lứa với mục điacutech kiacutech thiacutech trẻ

tương taacutec qua lại với caacutec thagravenh viecircn khaacutec Thocircng qua chơi nhoacutem trẻ hiểu những

caacutech ứng xử vagrave quy định của nhoacutem Hoạt động của caacutec thagravenh viecircn chiacutenh lagrave những

nhacircn tố kiacutech thiacutech trẻ nh n thức vagrave b t chước caacutec thocircng điệp lời noacutei vagrave khocircng lời

được truyền trong nhoacutem taacutec động đến t ng thagravenh viecircn locirci keacuteo caacutec thagravenh viecircn tham

gia hoạt động T nh trạng tự kỷ được cải thiện khi trẻ tự kỷ dần dần chơi tương taacutec

với caacutec thagravenh viecircn khaacutec trong nhoacutem Hoạt động nagravey dễ thực hiện nhưng đem lại giaacute

trị to lớn (httpenwikipediaorgwikiGroup_therapy)

Động vật tr liệu

Thu t ngữ ―động v t trị liệu được biết đến lần đầu tiecircn vagraveo giữa th p kỷ

1960 khi nhagrave tacircm l học người M Boris Levinson đưa ra phương phaacutep dugraveng động

v t để điều trị cho những em nhỏ m c chứng tự kỷ Tuy nhiecircn t thế kỷ 18 caacutec baacutec

sĩ của Bệnh viện tacircm thần York Retreat (Anh) đatilde nuocirci những con m o choacute thỏ

chim để phục vụ chữa bệnh Họ tin rằng những con v t coacute thể tạo cho bệnh nhacircn

nhiều cảm x c tiacutech cực

Cũng lagrave phương tiện trị liệu như đồ v t h nh ảnh hay đồ dugraveng học t phellip

trong trị liệu trẻ tự kỷ động v t trị liệu khaacutec về chất so với những cocircng cụ trecircn Caacutec

cocircng cụ trị liệu lagrave những v t vocirc tri vocirc giaacutec chịu sự taacutec động thụ động của con người

trong khi đoacute động v t coacute những phản ứng tự nhiecircn nhiều khi khocircng theo hướng dẫn

của con người Khi con người taacutec động với con v t lagrave quan hệ tương taacutec hai chiều

con v t coacute thể tuacircn theo muốn của con người vagrave cũng coacute thể khocircng tuacircn theo mối

tương taacutec nagravey diễn ra theo chiều hướng phong ph hơn rất nhiều khi con người

tương taacutec với đồ v t Trong việc sử dụng động v t để trị liệu khocircng những con

người kiacutech thiacutech con v t magrave ngược lại con v t kiacutech thiacutech cả con người

Do đoacute sử dụng động v t trong trị liệu trẻ tự kỷ với sự tương taacutec của con v t

phần nagraveo gi p trẻ cởi mở hơn hạn chế việc cố định đoacuteng khung trong trạng thaacutei tự

kỷ( httpwwwanimaltherapynet)

H c trecircn maacutey vi t nh(computer therapy)

Chơi trecircn maacutey vi tiacutenh lagrave sở trường của trẻ tự kỷ coacute thể trẻ tự kỷ khocircng thiacutech

nhiều thứ trong cuộc sống nhưng hầu hết trẻ tự kỷ đều thiacutech maacutey vi tiacutenh Thocircng qua

những kiacutech thiacutech h nh ảnh acircm thanh magraveu s c kết cấuhellipnhằm thu h t sự t p trung

chuacute yacute

Thocircng thường qua maacutey vi tiacutenh kiacutech thiacutech trẻ học t p trecircn cơ sở những phần

mềm phaacutet triển triacute tuệ học toaacuten học chữ magraveu s c h nh khối r n luyện triacute nhớ

tưởng tượng phản xạ ứng phoacute caacutec t nh huốnghellipnhằm cải thiện khả năng nh n thức

của trẻ

khoa tacircm l trẻ em BV Nhi đồng 2 hiện đang coacute một phograveng maacutey vi tiacutenh

vagrave những phần mềm phugrave hợp gi p trẻ học caacutec nội dung theo yecircu cầu

(httpwwwmindsandsoulsorgcomputer-therapyhtml)

Tư vấn tacircm lyacute

Nhằm cung cấp cho caacutec phụ huynh những thocircng tin về trẻ tự kỷ phương

phaacutep can thiệp caacutech chăm soacutec giaacuteo dục caacutec dịch vụ chăm soacutec những ứng phoacute

trong tương lai đặc biệt lagrave những thocircng tin c p nh t về trẻ tự kỷ hiện hagravenh Qua tư

vấn gi p cho caacutec phụ huynh coacute tacircm l thoải maacutei chấp nh n t nh trạng bệnh của trẻ

gi p họ lựa trọn caacutec dịch vụ vagrave phương phaacutep trị liệu thiacutech hợp

Caacutec đơn vị thực hiện dịch vụ nagravey lagrave Khoa Tacircm thần vagrave khoa phục hồi chức

năng viện Nhi Trung ương Khoa Tacircm l trẻ em ndash Bệnh viện Nhi đồng 2 Thagravenh

phố Hồ Chiacute Minh Đơn vị Tacircm l - Bệnh viện Nhi đồng 1 Thagravenh phố Hồ Chiacute Minh

Khoa khaacutem Trẻ Em- Bệnh viện Tacircm thần Thagravenh phố Hồ Chiacute Minh Trường Trần

Quốc Toản Trần Ph Q5 TPHCM Trường Thaacutenh Mẫu Bugravei Hữu Nghĩa B nh

Thạnh Mẫu giaacuteo Sương Mai Nam K Khở Nghỉa Q3 TPHCM Trường chuyecircn

biệt Ước Mơ L Thường Kiệt Q10 TPHCM Khoa Giaacuteo dục đặc biệt trường Đại

học Sư phạm Hagrave Nội Khoa Giaacuteo dục đặc biệt trường Đại học Sư phạm Thagravenh phố

Hồ Chiacute Minh Khoa Giaacuteo dục đặc biệt trường Cao đẳng Sư phạm mẫu giaacuteo Trung

ương 3 Trung tacircm nghiecircn cứu vagrave giaacuteo dục trẻ khuyết t t 108 L Chiacutenh Th ng

Thagravenh phố Hồ Chiacute Minh Bệnh viện ban ngagravey Mai Hương Hagrave Nội Trung tacircm

Ph c Tuệ Tacircy Hồ Hagrave Nội Khoa Tacircm l Bệnh viện Tacircm thần Biecircn Hogravea Đồng

Naihellip

Phư ng phaacutep A A

ABA lagrave ba chữ viết t t Applied Behaviour Analysis (Ứng dụng phacircn tiacutech

hagravenh vi) Đacircy lagrave phương phaacutep được quan tacircm nhiều nhất trong trị liệu trẻ tự kỷ Noacute

lagrave chương tr nh ứng dụng nhằm cải thiện nhiều mặt của trẻ tự kỷ nh n thức quan

hệ xatilde hội ngocircn ngữ tự phục vụhellip Những mặt nagravey của trẻ tự kỷ s được thăm

khaacutem quan saacutet rất k lư ng trecircn cơ sở đoacute nhagrave hagravenh vi xacircy dựng chiến lược trị liệu

cho riecircng t ng trẻ (phương phaacutep nagravey khocircng thể aacutep dụng cho nhiều trẻ cugraveng một

l c) tiến hagravenh chia nhỏ phacircn tiacutech những hagravenh vi magrave trẻ cần thực hiện trong

chương tr nh hagravenh vi s được chia nhỏ để dễ thực hiện nhất Đồng thời chương

tr nh nagravey cũng nhấn mạnh việc loại bỏ những hagravenh vi tiecircu cực vagrave thay thế bằng

những hagravenh vi tiacutech cực gi p trẻ coacute ứng xử phugrave hợp với cuộc sống Sự khuyến

khiacutech động viecircn trẻ hợp taacutec lagrave một điều rất quan trọng của phương phaacutep t ng trẻ

khaacutec nhau s coacute những đam mecirc vagrave sở thiacutech khaacutec nhau nhagrave hagravenh vi necircn hiểu rất r

điều nagravey để xacircy dựng kế hoạch khuyến khiacutech cho phugrave hợp (tr 311 Bryna Siegel

Helping Children With Autism Learn Treatment Approaches for Parents and

Professionals Oxford university 2003)

Coacute thể noacutei người đầu tiecircn thực hiện phương phaacutep nagravey ở Việt Nam lagrave chị

Phương Nga người coacute con bị tự kỷ vagrave chị đatilde thực hiện khaacute thagravenh cocircng cho con của

m nh đồng thời hướng dẫn cho một số phụ huynh khaacutec thực hiện

Phư ng phaacutep P C

PECS được viết t t bởi bốn chữ trong tiếng Anh lagrave Picture Exchange

Communication System (Hệ thống giao tiếp trao đổi h nh ảnh) Hệ thống giao tiếp

trao đổi h nh ảnh lagrave một cocircng cụ hết sức quan trọng trong việc can thiệp chứng tự

kỷ Trong PECS ngocircn ngữ lời noacutei được thay thế bằng việc sử dụng thẻ h nh cho

giao tiếp Khi trẻ tự kỷ chưa coacute ngocircn ngữ hoặc ngocircn ngữ bị hạn chế h nh ảnh s

gi p trẻ yecircu cầu người khaacutec vagrave thực hiện yecircu cầu của người khaacutec H nh ảnh l c nagravey

lagrave trung gian để chuyển tải thocircng tin diễn ra mối quan hệ tương taacutec giữa trẻ tự kỷ vagrave

người lớn Theo caacutec chuyecircn gia về phương phaacutep nagravey th t nh trạng giao tiếp của trẻ

khaacute lecircn rất nhiều khi sử dụng phương phaacutep PECS Đacircy được coi lagrave phương phaacutep h

trợ cho ngocircn ngữ trong giao tiếp vagrave goacutep phần h nh thagravenh ngocircn ngữ cho trẻ tự kỷ

Một số phụ huynh coacute con bị tự kỷ Việt Nam đang thực hiện khaacute tốt phương

phaacutep nagravey cho trẻ(tr 186 Bryna Siegel Helping Children With Autism Learn

Treatment Approaches for Parents and Professionals Oxford university 2003)

Phư ng phaacutep T ACCH

TEACCH lagrave chữ viết t t của Treatment Education Autism Children

Communication Handicape TEACCH lagrave phương phaacutep giaacuteo dục vagrave dạy d dagravenh

cho trẻ em tự kỷ vagrave những người coacute rối loạn trong việc diễn tả tư tưởng t nh cảm vagrave

tạo quan hệ tiếp x c qua lại với người khaacutec Những lĩnh vực magrave TEACCH quan

tacircm khi tiến hagravenh can thiệp trẻ tự kỷ trẻ tự kỷ coacute khoacute khăn g Yacute nghĩa của những

khoacute khăn lagrave g Caacutech thức phương phaacutep dụng cụ can thiệp gồm coacute những g Mục

điacutech mục tiecircu trong t ng phần vagrave suốt quaacute tr nh lagrave g Ưu tiecircn những hoạt động

nagraveo khi tiến hagravenh trị liệu Mục tiecircu của t ng ngagravey vagrave kế hoạch của những ngagravey tiếp

theo lagrave g Caacutec phần magrave TEACCH quan tacircm trong dạy trẻ tự kỷ lagrave b t chước nh n

thức v n động thocirc v n động tinh phối hợp m t vagrave tay k năng hiểu biết k năng

ngocircn ngữ k năng tự l p k năng xatilde hội (tr 353 Bryna Siegel Helping Children

With Autism Learn Treatment Approaches for Parents and Professionals Oxford

university 2003)

Vagraveo caacutec k nghỉ h những năn gần đacircy Giaacuteo sư Nguyễn Văn Thagravenh người

rất tacircm huyết vời trẻ khuyết t t Việt Nam đatilde mở caacutec lớp học nhằm truyền thụ cho

caacutec b c phụ huynh vagrave những nhagrave chuyecircn mocircn TP Hagrave Nội vagrave Hồ chiacute Minh phương

phaacutep TEACCH

Phư ng phaacutep LOO TIM

Floortime aacutep dụng ngay trong cuộc sống b nh thường của trẻ người hướng

dẫn ứng phoacute linh hoạt caacutec diễn biến xảy ra trong mối quan hệ hiện tại th c đẩy trẻ

tham gia tiacutech cực vagraveo caacutec hoạt động trị liệu

Floortime nh n ra rằng m i đứa trẻ coacute một khoacute khăn duy nhất liecircn quan tới

noacute bởi v y cho necircn cocircng viecircc can thiệp cũng phải duy nhất Tiếp c n Floortime t p

trung vagraveo việc gi p đ trẻ lagravem chủ caacutec k năng quan hệ liecircn lạc vagrave suy nghĩ (tr

163 Stanley I Greenspan and Serena Wieder Engaging Autism Da Capo

America 2006)

Người phaacutet triển mạnh phương phaacutep nagravey ở Việt Nam lagrave BSPhạm Ngọc

Thanh Đơn vị tacircm L Nhi đồng 1 Tp Hồ Ch Minh

Phư ng phaacutep COMPC (Communication Picture)

Lagrave phương phaacutep xuất hiện lần đầu tiecircn ở Uacutec nhằm dạy trẻ caacutech thức giao

tiếp thocircng qua h nh ảnh bằng caacutech chụp những h nh ảnh trẻ quan tacircm thiacutech th

h nh ảnh quen thuộc phong cảnh ở nơi trẻ đatilde đến Với những h nh ảnh trẻ thiacutech vagrave

những đồ v t quen thuộc s gi p trẻ học tốt hơn

Phư ng phaacutep PC (Picture Communication ymbols)

Đacircy lagrave phương phaacutep do Johonson người M đưa ra năm 1981 với mục điacutech

dạy trẻ hiểu những k hiệu giao tiếp thường gặp trong cuộc sống hagraveng ngagravey

Phương phaacutep nagravey chủ yếu aacutep dụng cho những trẻ tự kỷ nặng khocircng coacute khả năng

noacutei

Phương phaacutep đang được thực hiện bởi một số phụ huynh tại TP Hồ chi

Minh

Ngoagravei ra cograven caacutec phương phaacutep khaacutec như Massage chacircm cứuhellipcũng được

sử dụng trong trị liệu trẻ tự kỷ

hellip

Trecircn đacircy lagrave những phương phaacutep khaacute tiecircu biểu đatilde vagrave đang được aacutep dụng đối

với trẻ tự kỷ Khi magrave khoa học chưa t m ra nguyecircn nhacircn dẫn đến tự kỷ của trẻ em

vagrave đồng thời cũng chưa thể đưa ra được phương phaacutep trị liệu duy nhất th caacutec

phương phaacutep trecircn vẫn được coi lagrave phương phaacutep tổng hợp khi tiến hagravenh can thiệp

cho trẻ tự kỷ M i một phương phaacutep ở trecircn xeacutet về một phương diện nagraveo đoacute đều

được phaacutet hiện lagrave coacute hữu iacutech M i một trẻ tự kỷ khaacutec nhau s được tiến hagravenh caacutec

phương phaacutep khaacutec nhau Vấn đề ở ch lagrave người hướng dẫn trị liệu cho t ng trẻ cụ

thể s aacutep dụng phương phaacutep nagraveo Phương phaacutep nagraveo trước phương phaacutep nagraveo sau

kết hợp sự h trợ của caacutec phương phaacutep với nhau như thế nagraveo Do đoacute việc xacircy dựng

chiến lược trị liệu cho trẻ tự kỷ lagrave một điều quan trọng b c nhất Điều nagravey tugravey thuộc

vagraveo gia đ nh vagrave chuyecircn gia trị liệu

Do đề tagravei nghiecircn cứu nagravey t p trung chủ yecircu vagraveo khiacutea cạnh tacircm l trẻ tự kỷ

necircn caacutec liệu phaacutep y ndash sinh học s khocircng được đề c p trong phần nội dung nghiecircn

cứu cũng như trong phần can thiệp cho trẻ tự kỷ Trong phần taacutec động ch ng tocirci chỉ

quan tacircm đến những liệu phaacutep tacircm l - giaacuteo dục cụ thể lagrave Giaacuteo dục đặc biệt hoạt

dộng trị liệu chỉnh acircm tư vấn cho gia đ nh computer phương phaacutep ABA trograve chơi

trị liệu trị liệu nhoacutem

ANH M C TAgraveI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Việt

1 Axline VM (1994) Sa mạc nở hoa Nxb Trẻ Tp Hồ Chiacute Minh

2 Bacus A (2000) Những iacute quy t nuocirci dạy em eacute Nxb Tp Hồ Chiacute Minh

3 Bệnh viện Nhi đồng 1 (2008) T i liệu hội th o Bệnh tự kỷ ở trẻ em Sở Y

tế Tp Hồ Chiacute Minh

4 Bệnh viện nhi Trung ương (2004) Hư ng dẫn thực h nh Denver II Bộ Y

tế Hagrave Nội

5 Bệnh viện Tacircm thần Trung ương (1992) Ph n Loại Bệnh uốc T

Caacutec Rối Loạn T m Th n H nh i Viện sức khỏe tacircm thần Hagrave Nội

6 Hồ Thanh B nh Phạm Minh Hạc (1978) Tuyển t p caacutec i aacuteo Những

vấn đ l ch sử của t m lyacute học t m lyacute học đại cương t m lyacute học th n kinh v t m lyacute

học sư phạm Nxb Tiến Bộ

7 Bloch S vagrave Singh BS (2003) Cơ sở của L m s ng t m th n học Nxb Y

học

8 Bouilly MRA amp Henry G (2002) Để giuacutep trẻ chơi Nxb Trẻ Tp Hồ

Chiacute Minh

9 Cacircu lạc bộ gia đ nh coacute trẻ tự kỷ Trung tacircm đagraveo tạo vagrave phaacutet triển giaacuteo dục

đặc biệt Viện Nhi Quốc Gia (2003) igrave tương lai trẻ tự kỷ Hagrave Nội

10 Vũ Thị Chiacuten (1987) Chỉ số phaacutet triển sinh lyacute ndash t m lyacute từ 0 đ n 3 tu i

Nxb Khoa học Xatilde hội Hagrave Nội

11 Vũ Thị Chiacuten (2005) T m ệnh lyacute trẻ em dư i 3 tu i Nxb Văn Hoacutea

Thocircng Tin

12 Department of Psychology and Human Development (2007) Hội th o

Can thiệp v phograveng ngừa caacutec vấn đ sức khỏe tinh th n trẻ em iệt Nam Trường

ĐHQG Hagrave Nội

13 Đa-vư-đocircv VV (2000) Caacutec dạng khaacutei quaacutet trong dạy học Nxb

ĐHQG Hagrave Nội

14 Feldman RS (2003) Những đi u trọng y u trong t m lyacute học Nxb

Thống kecirc Hagrave Nội

15 Ganpecircrin X I (1979) Những đặc điểm Sinh lyacute trẻ em Trường Sư phạm

mẫu giaacuteo trung ương 3

16 Godefroid J (1987) Những con đường của t m lyacute học (T p 2 3) Nxb

Pierre Mardaga Liegravege ndash Bruxelles Belgium

17 Green C (2004) T m lyacute trẻ con tu i ch p chững Nxb Trẻ Tp Hồ Chiacute

Minh

18 Phạm Minh Hạc (1998) T m lyacute học ư ndash gốt ndash xki Nxb Giaacuteo dục

19 Hergenhahn BR Nh p mocircn l ch sử T m lyacute học Nxb Thống kecirc

20 Hội Tacircm l ndash Giaacuteo dục học Việt Nam (1997) LX ưgốtxki ndash Nhagrave Tacircm

lyacute học kiệt xuất th kỷ XX Kỷ yếu Hội thảo Khoa học Hagrave Nội

21 Lecirc Thu Hương vagrave Lecirc Thị Aacutenh Tuyết (2005) Hư ng Dẫn Thực Hiện

Chương Trigravenh Chăm Soacutec Giaacuteo Dục M m Non Mẫu Giaacuteo Bộ Giaacuteo dục vagrave Đagraveo tạo

Hagrave Nội

22 Kaacutek ndash Hai ndash Nơ Diacutech (1990) Dạy trẻ học noacutei như th n o Nxb Giaacuteo

dục

23 Nguyễn Cocircng Khanh (2000) T m lyacute tr liệu Nxb ĐHQG Hagrave Nội

24 Đặng Phương Kiệt (2002) Cơ sở t m lyacute học ứng dụng Nxb ĐHQG Hagrave

Nội

25 Đặng Baacute Latildem (2007) Giaacuteo dục t m lyacute v sức khỏe t m th n trẻ em N

Nxb ĐHQG Hagrave Nội

26 Duy L p (2002) Triacute tưởng tượng saacuteng tạo ở lứa tu i thi u nhi Nxb Văn

hoacutea Dacircn tộc Hagrave Nội

27 Lenin V I (1963) Buacutet kyacute Tri t Học Nxb Sự Th t Hagrave Nội

28 Lecircocircngchiep AN (1980) Sự phaacutet triển t m lyacute trẻ em Trường Sư phạm

mẫu giaacuteo trung ương 3

29 Lecircocircngchiep AN Ru-bin-ste-in XL Cocirc-xchuc GX Locirc-mốp BF Pecirc-

trốp-xki AV Socirc-rocirc-khocirc-va EV (1984) Những cơ sở lyacute lu n v phương phaacutep

lu n T m lyacute học Học Viện Chiacutenh Trị Quacircn Sự

30 Lomov B Ph (2000) Những ấn Đ Lyacute Lu n v Phương Phaacutep Lu n

T m Lyacute Học Nxb Đại học Quốc gia Hagrave Nội

31 Mazet Pamp Stoleru S (1993) Chăm soacutec trẻ từ 0 đ n 3 tu i Nxb Mason

Paris

32 Miler PH (2003) Caacutec thuy t v t m lyacute học phaacutet triển Nxb Văn Hoacutea

Thocircng Tin

33 Phan Trọng Ngọ (2001) T m lyacute học triacute tuệ Nxb ĐHQG Hagrave Nội

34 Phan Trọng Ngọ Dương Diệu Hoa Nguyễn Thị Mugravei (2001) Tacircm lyacute

học hoạt động v kh năng ứng dụng v o lĩnh vực dạy học Nxb ĐHQG Hagrave Nội

35 Phan Trọng Ngọ Nguyễn Đức Hưởng (2003) Caacutec lyacute thuy t phaacutet triển

t m lyacute người Nxb ĐH Sư phạm

36 Nguyễn Thị Oanh (2007) L m việc theo nhoacutem Nxb Trẻ

37 Hoagraveng Phecirc (1994) Từ điển Ti ng iệt Nxb Văn hoacutea Thocircng tin Hagrave Nội

38 Piaget J (1996) Tuyển t p t m lyacute học Nxb Giaacuteo dục

39 Piaget J (1997) T m lyacute học triacute khocircn Nxb Giaacuteo dục

40 Piaget J Inhelder B (2000) T m lyacute học trẻ em v ứng dụng t m lyacute học

Piaget v o trường học Nxb ĐHQG Hagrave Nội

41 Pieterse M and Treloar R with Cairns S (2001) Từng Bư c Nhỏ Một

Trung tacircm nghiecircn cứu giaacuteo dục trẻ khuyết t t TPHồ Chiacute Minh

42 Reuchlin M (1995) T m lyacute đại cương 23 Nxb Thế Giới

43 Nguyễn Văn Siecircm (2007) T m ệnh học trẻ em v thanh thi u ni n

Nxb ĐHQG Hagrave Nội

44 Spock B (1983) Nuocirci dạy con như th n o Nxb Phụ nữ

45 Nguyễn Thạc (2003) Lyacute thuy t v phương phaacutep nghi n cứu sự phaacutet

triển của trẻ em Nxb ĐH Sư phạm

46 Nguyễn Văn Thagravenh (2006) Phương thức giaacuteo dục Trẻ em tự kỷ Nxb

Tocircn giaacuteo

47 Lại Kim Th y (2001) Tacircm Bệnh Học Nxb ĐHQG Hagrave Nội

48 Trần Trọng Thủy (1992) Khoa học ch n đoaacuten t m lyacute Nxb Giaacuteo dục

49 Trần Trọng Thủy Nguyễn Cocircng Khanh (2000) Caacutec phương phaacutep

nghi n cứu thi t k thiacutech nghi v chu n hoacutea cocircng cụ đo lường trong caacutec KHXH

Trung tacircm nghiecircn cứu tacircm l học vagrave sinh học lứa tuổi Bộ Giaacuteo dục

50 Tobias CU (2006) Phương phaacutep giaacuteo dục t m lyacute Nxb Phụ nữ

51 Dương Thiệu Tống (2005) Phương phaacutep nghi n cứu khoa học giaacuteo dục

vagrave tacircm lyacute Nxb Khoa học xatilde hội

52 Trung tacircm Sao Mai amp Lagraveng Hữu Nghị Việt Nam (2008) Rối loạn tự kỷ

v can thiệp Kỷ yếu Hội nghị quốc gia lần thứ nhất Hagrave Nội

53 Trường Đại học Quốc gia Hagrave Nội (2007) Hội th o Can thiệp v phograveng

ngừa caacutec vấn đ sức khỏe tinh th n trẻ em iệt Nam Hagrave Nội

54 Trường Đại học Sư phạm (2007) Những khoacute khăn trong học t p ngocircn

ngữ v Toaacuten của học sinh tiểu học Kỷ yếu Hội thảo Khoa học Quốc tế TP Hồ Chiacute

Minh

55 Nguyễn Quang Uẩn (2002) T m lyacute học đại cương Nxb ĐHQG Hagrave Nội

56 V Nguyễn Tinh Vacircn (2002) Nuocirci Con B Tự Kỷ Nxb Bamboo

Australia

57 V Nguyễn Tinh Vacircn (2002) Để hiểu chứng tự kỷ Nxb Bamboo

Australia

58 V Nguyễn Tinh Vacircn (2004) Chứng Asperger v Chứng NLD Nxb

Bamboo Australia

59 V Nguyễn Tinh Vacircn (2006) Tự Kỷ v Tr Liệu Nxb Bamboo

Australia

60 Nguyễn Kh c Viện (1999) T m lyacute l m s ng trẻ em iệt Nam Nxb Y

học Hagrave Nội

61 Nguyễn Kh c Viện (1995) Từ điển t m lyacute Nxb Thế giới Hagrave Nội

62 Winnicott D W (2004) Trẻ em v gia đigravenh những quan hệ đ u ti n

Nxb Văn Hoacutea Thocircng Tin Hagrave Nội

63 World Health Organization (1998) B ng Ph n Loại uốc T Bệnh T t

(T p 2) Sở Y tế Tp HCM

Tiếng Anh

64 Abraham MC (2002) Addressing Learning Differences Sensory

Integration Frank Schaffer Publications Michigan USA

65 American Psychiatric Association (2003) Quick Reference To The

Diagnostic Criteria From DSM-IV-TR (TM) Washington DC USA

66 Attwood T (2007) The Complete Guide to Aspergers Syndrome

Jessica Kingsley publishers London England

67 Barratt P Cassell C Hayes B Reader T Whitaker P and Parkinson

A (2001) Autism How to Help Your Young Child The National Autistic Society

London England

68 Barton EE (2007) In Children With Disabilities Doctor Of

Philosophy Vanderbilt University USA

69 Bayley N (1993) Bayley Scales of Infant Development The

Psychological Corporation USA

70 Block H and Depret E (1997) Psychology Bordas

71 Brereton AV and Tonge BJ (2005 ) Pre-Schoolers with Autism

Jessica Kingsley Publishers London England

72 Brock SE Jimerson SR and Hansen BL (2006) Identifying

Assessing and Treating Autism at School Springer Publishing New York USA

73 Corsini R J (1999) The Dictionary of Psychology Ann Arbor MT

74 Dodd S (2005) Understanding Autism Elsevier New South Wales

Australia

75 Doman G (2005) What To Do About Your Brain-Injured Child Square

One Publishers USA

76 Doman G Doman J (1994) How to teach your baby math Square One

Publishers USA

77 Doman G Doman J (2006) How to teach your baby to read Square

One Publishers USA

78 Greenspan SI and Wieder S (2006) Engaging Autism Da Capo

USA

79 Hamilton LM (2000) Facing Autism Water Brook Press USA

80 Harris SL and Weiss MJ (1998) Right from the Start Behavioral

Intervention for Young Children with Autism Woodbine House USA

81 Hart CA (1993) A Parentrsquos Guide to Autism Pocket Books New

York USA

82 Hodgdon LA (2003) Solving Behavior Problems In Autism

QuirkRoberts Publishing Michigan USA

83 Howlin P (2000) Autism Preparing for Adulthood Routledge

Publishing New York USA

84 Howlin P Baron-Cohen S and Hadwin J (1999) Teaching Children

with Autism to Mind-Read John Wiley and Sons Publishing USA

85 Hudenko WJ (2004) A Comparative Study Of Laugh Acoustics In

Children With And Without Autism Vanderbilt University USA

86 Ives M and Munro N (2002) Caring For A Child With Autism Jessica

Kingsley Publishers London UK

87 John W Creswell (2003) Research Design Qualitative Quantitative

and Mixed Methods Approaches Sage Publications USA

88 Johnson AM and Susnik J L (2000) Social Skills Stories Mayer ndash

Johnson USA

89 Klein MD (1990) Parent Articles for Early Intervention Pro-ed

Publishing Texas USA

90 Kliegman RM and Behrman RE Nelson (2007) Textbook of

Pediatrics Volume 1

91 Kranowitz CS (1998) The Out - of - sync child A Perigee Book

92 Kranowitz CS (2003) The Out-of-Sync Child Has Fun The Berkley

Publishing Group New York USA

93 Leaf R and McEachin JM (1999 ) Behavior Management Strategies

and A Curriculum for Intensive Behavioral Treatment of Autism DRL Books

USA

94 Lewis M (1991) Child and adolescent Psychiatry Williams amp Wilkins

USA

95 Lovaas O I (1981) The Me Book Proed An International Publisher

USA

96 Maurice C (1996) Behavioral Intervention for Young Children with

Autism Proed An International Publisher USA

97 McClannahan LE and Krantz PJ (1999) Activity Schedules for

Children with Autism Woodbine House USA

98 Partington JW and Sundberg ML (1998) The Assessment of Basic

Language and Learning Skills Behavior Analysts Inc USA

99 Partington JW and Sundberg ML (1998) Teaching Language to

Children With Autism or Other Developmental Disabilities Behavior Analysts Inc

USA

100 Paul R (1995) Language Disorders From Infancy Through

Adolescence Assessment and Intervention Mosby ndash Year Book USA

101 Powers MD (2000) Children with Autism Woodbine House USA

102 Richard GJ (1997) The source for autism LinguiSystems USA

103 Scott J Clark C Brady MP (2000) Students With Autism Singular

Publishing USA

104 Seroussi K (2000) Unraveling the Mystery of Autism and Pervasive

Developmental Disorder Broadway Books New York USA

105 Shaw W (2002) Biological Treatments for Autism and PDD The

Great Plains Laboratory USA

106 Sheridan MD (1988) From Birth to Five Years Nfer - Nelson

Publishing Hong Kong

107 Sicile-Kira C (2004) Autism Spectrum Disorders The Berkley

Publishing Group New York USA

108 Siegel B (2003) Helping Children With Autism Learn Oxford

University Press USA

109 Slater A and Bremner G (2003) An Introduction to Developmental

Psychology Blackwell Publishing UK

110 Smith PK Cowie H and Blades M (2003) Understanding Childrens

development Blackwell Publishing Oxford UK

111 Stahl SM (2000) Essential Psychopharmacology Cambridge

University

112 Sussman F (1999) More Than Words The Hanen Centre Canada

113 Turner LM (2005) Social And Nonsocial Orienting In Young

Children With Autism Developmental Disorders And Typical Development

Vanderbilt University USA

114 Volkmar FR Paul R Klin A Cohen D (2005) Handbook of Autism

and Pervasive Developmental Disorders Volume Two Published by John Wiley amp

Sons Inc USA

115 Weiss MJ and Harris SL (2001) Reaching Out Joining In

Woodbine House USA

116 Wiener JM (1990) Behavioral Science Williams amp Wilkins USA

117 Wing L (1998) The Autistic Spectrum Constable and Company

Limited London

118 World Health Organization (1997) Lets Communicate A Handbook

For People Working With Children With Communication Difficulties

Tiếng Phaacutep

119 Laurent Mottron (2006) Lautisme Une Autre Intelligence Mardaga

Belgique

Trang web

120 httpautismcomtreatableform34qrhtm

121 httpenwikipediaorgwiki Denver_Scale

122 httpwwwhealing-artsorgchildrenhyperbarichtm

123 httpwwwmpccarescomdoctorshtm

124 httpwwwscipsworcacuk

125 wwwnimhnihgovpublicatautism

lagrave trung gian để chuyển tải thocircng tin diễn ra mối quan hệ tương taacutec giữa trẻ tự kỷ vagrave

người lớn Theo caacutec chuyecircn gia về phương phaacutep nagravey th t nh trạng giao tiếp của trẻ

khaacute lecircn rất nhiều khi sử dụng phương phaacutep PECS Đacircy được coi lagrave phương phaacutep h

trợ cho ngocircn ngữ trong giao tiếp vagrave goacutep phần h nh thagravenh ngocircn ngữ cho trẻ tự kỷ

Một số phụ huynh coacute con bị tự kỷ Việt Nam đang thực hiện khaacute tốt phương

phaacutep nagravey cho trẻ(tr 186 Bryna Siegel Helping Children With Autism Learn

Treatment Approaches for Parents and Professionals Oxford university 2003)

Phư ng phaacutep T ACCH

TEACCH lagrave chữ viết t t của Treatment Education Autism Children

Communication Handicape TEACCH lagrave phương phaacutep giaacuteo dục vagrave dạy d dagravenh

cho trẻ em tự kỷ vagrave những người coacute rối loạn trong việc diễn tả tư tưởng t nh cảm vagrave

tạo quan hệ tiếp x c qua lại với người khaacutec Những lĩnh vực magrave TEACCH quan

tacircm khi tiến hagravenh can thiệp trẻ tự kỷ trẻ tự kỷ coacute khoacute khăn g Yacute nghĩa của những

khoacute khăn lagrave g Caacutech thức phương phaacutep dụng cụ can thiệp gồm coacute những g Mục

điacutech mục tiecircu trong t ng phần vagrave suốt quaacute tr nh lagrave g Ưu tiecircn những hoạt động

nagraveo khi tiến hagravenh trị liệu Mục tiecircu của t ng ngagravey vagrave kế hoạch của những ngagravey tiếp

theo lagrave g Caacutec phần magrave TEACCH quan tacircm trong dạy trẻ tự kỷ lagrave b t chước nh n

thức v n động thocirc v n động tinh phối hợp m t vagrave tay k năng hiểu biết k năng

ngocircn ngữ k năng tự l p k năng xatilde hội (tr 353 Bryna Siegel Helping Children

With Autism Learn Treatment Approaches for Parents and Professionals Oxford

university 2003)

Vagraveo caacutec k nghỉ h những năn gần đacircy Giaacuteo sư Nguyễn Văn Thagravenh người

rất tacircm huyết vời trẻ khuyết t t Việt Nam đatilde mở caacutec lớp học nhằm truyền thụ cho

caacutec b c phụ huynh vagrave những nhagrave chuyecircn mocircn TP Hagrave Nội vagrave Hồ chiacute Minh phương

phaacutep TEACCH

Phư ng phaacutep LOO TIM

Floortime aacutep dụng ngay trong cuộc sống b nh thường của trẻ người hướng

dẫn ứng phoacute linh hoạt caacutec diễn biến xảy ra trong mối quan hệ hiện tại th c đẩy trẻ

tham gia tiacutech cực vagraveo caacutec hoạt động trị liệu

Floortime nh n ra rằng m i đứa trẻ coacute một khoacute khăn duy nhất liecircn quan tới

noacute bởi v y cho necircn cocircng viecircc can thiệp cũng phải duy nhất Tiếp c n Floortime t p

trung vagraveo việc gi p đ trẻ lagravem chủ caacutec k năng quan hệ liecircn lạc vagrave suy nghĩ (tr

163 Stanley I Greenspan and Serena Wieder Engaging Autism Da Capo

America 2006)

Người phaacutet triển mạnh phương phaacutep nagravey ở Việt Nam lagrave BSPhạm Ngọc

Thanh Đơn vị tacircm L Nhi đồng 1 Tp Hồ Ch Minh

Phư ng phaacutep COMPC (Communication Picture)

Lagrave phương phaacutep xuất hiện lần đầu tiecircn ở Uacutec nhằm dạy trẻ caacutech thức giao

tiếp thocircng qua h nh ảnh bằng caacutech chụp những h nh ảnh trẻ quan tacircm thiacutech th

h nh ảnh quen thuộc phong cảnh ở nơi trẻ đatilde đến Với những h nh ảnh trẻ thiacutech vagrave

những đồ v t quen thuộc s gi p trẻ học tốt hơn

Phư ng phaacutep PC (Picture Communication ymbols)

Đacircy lagrave phương phaacutep do Johonson người M đưa ra năm 1981 với mục điacutech

dạy trẻ hiểu những k hiệu giao tiếp thường gặp trong cuộc sống hagraveng ngagravey

Phương phaacutep nagravey chủ yếu aacutep dụng cho những trẻ tự kỷ nặng khocircng coacute khả năng

noacutei

Phương phaacutep đang được thực hiện bởi một số phụ huynh tại TP Hồ chi

Minh

Ngoagravei ra cograven caacutec phương phaacutep khaacutec như Massage chacircm cứuhellipcũng được

sử dụng trong trị liệu trẻ tự kỷ

hellip

Trecircn đacircy lagrave những phương phaacutep khaacute tiecircu biểu đatilde vagrave đang được aacutep dụng đối

với trẻ tự kỷ Khi magrave khoa học chưa t m ra nguyecircn nhacircn dẫn đến tự kỷ của trẻ em

vagrave đồng thời cũng chưa thể đưa ra được phương phaacutep trị liệu duy nhất th caacutec

phương phaacutep trecircn vẫn được coi lagrave phương phaacutep tổng hợp khi tiến hagravenh can thiệp

cho trẻ tự kỷ M i một phương phaacutep ở trecircn xeacutet về một phương diện nagraveo đoacute đều

được phaacutet hiện lagrave coacute hữu iacutech M i một trẻ tự kỷ khaacutec nhau s được tiến hagravenh caacutec

phương phaacutep khaacutec nhau Vấn đề ở ch lagrave người hướng dẫn trị liệu cho t ng trẻ cụ

thể s aacutep dụng phương phaacutep nagraveo Phương phaacutep nagraveo trước phương phaacutep nagraveo sau

kết hợp sự h trợ của caacutec phương phaacutep với nhau như thế nagraveo Do đoacute việc xacircy dựng

chiến lược trị liệu cho trẻ tự kỷ lagrave một điều quan trọng b c nhất Điều nagravey tugravey thuộc

vagraveo gia đ nh vagrave chuyecircn gia trị liệu

Do đề tagravei nghiecircn cứu nagravey t p trung chủ yecircu vagraveo khiacutea cạnh tacircm l trẻ tự kỷ

necircn caacutec liệu phaacutep y ndash sinh học s khocircng được đề c p trong phần nội dung nghiecircn

cứu cũng như trong phần can thiệp cho trẻ tự kỷ Trong phần taacutec động ch ng tocirci chỉ

quan tacircm đến những liệu phaacutep tacircm l - giaacuteo dục cụ thể lagrave Giaacuteo dục đặc biệt hoạt

dộng trị liệu chỉnh acircm tư vấn cho gia đ nh computer phương phaacutep ABA trograve chơi

trị liệu trị liệu nhoacutem

ANH M C TAgraveI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Việt

1 Axline VM (1994) Sa mạc nở hoa Nxb Trẻ Tp Hồ Chiacute Minh

2 Bacus A (2000) Những iacute quy t nuocirci dạy em eacute Nxb Tp Hồ Chiacute Minh

3 Bệnh viện Nhi đồng 1 (2008) T i liệu hội th o Bệnh tự kỷ ở trẻ em Sở Y

tế Tp Hồ Chiacute Minh

4 Bệnh viện nhi Trung ương (2004) Hư ng dẫn thực h nh Denver II Bộ Y

tế Hagrave Nội

5 Bệnh viện Tacircm thần Trung ương (1992) Ph n Loại Bệnh uốc T

Caacutec Rối Loạn T m Th n H nh i Viện sức khỏe tacircm thần Hagrave Nội

6 Hồ Thanh B nh Phạm Minh Hạc (1978) Tuyển t p caacutec i aacuteo Những

vấn đ l ch sử của t m lyacute học t m lyacute học đại cương t m lyacute học th n kinh v t m lyacute

học sư phạm Nxb Tiến Bộ

7 Bloch S vagrave Singh BS (2003) Cơ sở của L m s ng t m th n học Nxb Y

học

8 Bouilly MRA amp Henry G (2002) Để giuacutep trẻ chơi Nxb Trẻ Tp Hồ

Chiacute Minh

9 Cacircu lạc bộ gia đ nh coacute trẻ tự kỷ Trung tacircm đagraveo tạo vagrave phaacutet triển giaacuteo dục

đặc biệt Viện Nhi Quốc Gia (2003) igrave tương lai trẻ tự kỷ Hagrave Nội

10 Vũ Thị Chiacuten (1987) Chỉ số phaacutet triển sinh lyacute ndash t m lyacute từ 0 đ n 3 tu i

Nxb Khoa học Xatilde hội Hagrave Nội

11 Vũ Thị Chiacuten (2005) T m ệnh lyacute trẻ em dư i 3 tu i Nxb Văn Hoacutea

Thocircng Tin

12 Department of Psychology and Human Development (2007) Hội th o

Can thiệp v phograveng ngừa caacutec vấn đ sức khỏe tinh th n trẻ em iệt Nam Trường

ĐHQG Hagrave Nội

13 Đa-vư-đocircv VV (2000) Caacutec dạng khaacutei quaacutet trong dạy học Nxb

ĐHQG Hagrave Nội

14 Feldman RS (2003) Những đi u trọng y u trong t m lyacute học Nxb

Thống kecirc Hagrave Nội

15 Ganpecircrin X I (1979) Những đặc điểm Sinh lyacute trẻ em Trường Sư phạm

mẫu giaacuteo trung ương 3

16 Godefroid J (1987) Những con đường của t m lyacute học (T p 2 3) Nxb

Pierre Mardaga Liegravege ndash Bruxelles Belgium

17 Green C (2004) T m lyacute trẻ con tu i ch p chững Nxb Trẻ Tp Hồ Chiacute

Minh

18 Phạm Minh Hạc (1998) T m lyacute học ư ndash gốt ndash xki Nxb Giaacuteo dục

19 Hergenhahn BR Nh p mocircn l ch sử T m lyacute học Nxb Thống kecirc

20 Hội Tacircm l ndash Giaacuteo dục học Việt Nam (1997) LX ưgốtxki ndash Nhagrave Tacircm

lyacute học kiệt xuất th kỷ XX Kỷ yếu Hội thảo Khoa học Hagrave Nội

21 Lecirc Thu Hương vagrave Lecirc Thị Aacutenh Tuyết (2005) Hư ng Dẫn Thực Hiện

Chương Trigravenh Chăm Soacutec Giaacuteo Dục M m Non Mẫu Giaacuteo Bộ Giaacuteo dục vagrave Đagraveo tạo

Hagrave Nội

22 Kaacutek ndash Hai ndash Nơ Diacutech (1990) Dạy trẻ học noacutei như th n o Nxb Giaacuteo

dục

23 Nguyễn Cocircng Khanh (2000) T m lyacute tr liệu Nxb ĐHQG Hagrave Nội

24 Đặng Phương Kiệt (2002) Cơ sở t m lyacute học ứng dụng Nxb ĐHQG Hagrave

Nội

25 Đặng Baacute Latildem (2007) Giaacuteo dục t m lyacute v sức khỏe t m th n trẻ em N

Nxb ĐHQG Hagrave Nội

26 Duy L p (2002) Triacute tưởng tượng saacuteng tạo ở lứa tu i thi u nhi Nxb Văn

hoacutea Dacircn tộc Hagrave Nội

27 Lenin V I (1963) Buacutet kyacute Tri t Học Nxb Sự Th t Hagrave Nội

28 Lecircocircngchiep AN (1980) Sự phaacutet triển t m lyacute trẻ em Trường Sư phạm

mẫu giaacuteo trung ương 3

29 Lecircocircngchiep AN Ru-bin-ste-in XL Cocirc-xchuc GX Locirc-mốp BF Pecirc-

trốp-xki AV Socirc-rocirc-khocirc-va EV (1984) Những cơ sở lyacute lu n v phương phaacutep

lu n T m lyacute học Học Viện Chiacutenh Trị Quacircn Sự

30 Lomov B Ph (2000) Những ấn Đ Lyacute Lu n v Phương Phaacutep Lu n

T m Lyacute Học Nxb Đại học Quốc gia Hagrave Nội

31 Mazet Pamp Stoleru S (1993) Chăm soacutec trẻ từ 0 đ n 3 tu i Nxb Mason

Paris

32 Miler PH (2003) Caacutec thuy t v t m lyacute học phaacutet triển Nxb Văn Hoacutea

Thocircng Tin

33 Phan Trọng Ngọ (2001) T m lyacute học triacute tuệ Nxb ĐHQG Hagrave Nội

34 Phan Trọng Ngọ Dương Diệu Hoa Nguyễn Thị Mugravei (2001) Tacircm lyacute

học hoạt động v kh năng ứng dụng v o lĩnh vực dạy học Nxb ĐHQG Hagrave Nội

35 Phan Trọng Ngọ Nguyễn Đức Hưởng (2003) Caacutec lyacute thuy t phaacutet triển

t m lyacute người Nxb ĐH Sư phạm

36 Nguyễn Thị Oanh (2007) L m việc theo nhoacutem Nxb Trẻ

37 Hoagraveng Phecirc (1994) Từ điển Ti ng iệt Nxb Văn hoacutea Thocircng tin Hagrave Nội

38 Piaget J (1996) Tuyển t p t m lyacute học Nxb Giaacuteo dục

39 Piaget J (1997) T m lyacute học triacute khocircn Nxb Giaacuteo dục

40 Piaget J Inhelder B (2000) T m lyacute học trẻ em v ứng dụng t m lyacute học

Piaget v o trường học Nxb ĐHQG Hagrave Nội

41 Pieterse M and Treloar R with Cairns S (2001) Từng Bư c Nhỏ Một

Trung tacircm nghiecircn cứu giaacuteo dục trẻ khuyết t t TPHồ Chiacute Minh

42 Reuchlin M (1995) T m lyacute đại cương 23 Nxb Thế Giới

43 Nguyễn Văn Siecircm (2007) T m ệnh học trẻ em v thanh thi u ni n

Nxb ĐHQG Hagrave Nội

44 Spock B (1983) Nuocirci dạy con như th n o Nxb Phụ nữ

45 Nguyễn Thạc (2003) Lyacute thuy t v phương phaacutep nghi n cứu sự phaacutet

triển của trẻ em Nxb ĐH Sư phạm

46 Nguyễn Văn Thagravenh (2006) Phương thức giaacuteo dục Trẻ em tự kỷ Nxb

Tocircn giaacuteo

47 Lại Kim Th y (2001) Tacircm Bệnh Học Nxb ĐHQG Hagrave Nội

48 Trần Trọng Thủy (1992) Khoa học ch n đoaacuten t m lyacute Nxb Giaacuteo dục

49 Trần Trọng Thủy Nguyễn Cocircng Khanh (2000) Caacutec phương phaacutep

nghi n cứu thi t k thiacutech nghi v chu n hoacutea cocircng cụ đo lường trong caacutec KHXH

Trung tacircm nghiecircn cứu tacircm l học vagrave sinh học lứa tuổi Bộ Giaacuteo dục

50 Tobias CU (2006) Phương phaacutep giaacuteo dục t m lyacute Nxb Phụ nữ

51 Dương Thiệu Tống (2005) Phương phaacutep nghi n cứu khoa học giaacuteo dục

vagrave tacircm lyacute Nxb Khoa học xatilde hội

52 Trung tacircm Sao Mai amp Lagraveng Hữu Nghị Việt Nam (2008) Rối loạn tự kỷ

v can thiệp Kỷ yếu Hội nghị quốc gia lần thứ nhất Hagrave Nội

53 Trường Đại học Quốc gia Hagrave Nội (2007) Hội th o Can thiệp v phograveng

ngừa caacutec vấn đ sức khỏe tinh th n trẻ em iệt Nam Hagrave Nội

54 Trường Đại học Sư phạm (2007) Những khoacute khăn trong học t p ngocircn

ngữ v Toaacuten của học sinh tiểu học Kỷ yếu Hội thảo Khoa học Quốc tế TP Hồ Chiacute

Minh

55 Nguyễn Quang Uẩn (2002) T m lyacute học đại cương Nxb ĐHQG Hagrave Nội

56 V Nguyễn Tinh Vacircn (2002) Nuocirci Con B Tự Kỷ Nxb Bamboo

Australia

57 V Nguyễn Tinh Vacircn (2002) Để hiểu chứng tự kỷ Nxb Bamboo

Australia

58 V Nguyễn Tinh Vacircn (2004) Chứng Asperger v Chứng NLD Nxb

Bamboo Australia

59 V Nguyễn Tinh Vacircn (2006) Tự Kỷ v Tr Liệu Nxb Bamboo

Australia

60 Nguyễn Kh c Viện (1999) T m lyacute l m s ng trẻ em iệt Nam Nxb Y

học Hagrave Nội

61 Nguyễn Kh c Viện (1995) Từ điển t m lyacute Nxb Thế giới Hagrave Nội

62 Winnicott D W (2004) Trẻ em v gia đigravenh những quan hệ đ u ti n

Nxb Văn Hoacutea Thocircng Tin Hagrave Nội

63 World Health Organization (1998) B ng Ph n Loại uốc T Bệnh T t

(T p 2) Sở Y tế Tp HCM

Tiếng Anh

64 Abraham MC (2002) Addressing Learning Differences Sensory

Integration Frank Schaffer Publications Michigan USA

65 American Psychiatric Association (2003) Quick Reference To The

Diagnostic Criteria From DSM-IV-TR (TM) Washington DC USA

66 Attwood T (2007) The Complete Guide to Aspergers Syndrome

Jessica Kingsley publishers London England

67 Barratt P Cassell C Hayes B Reader T Whitaker P and Parkinson

A (2001) Autism How to Help Your Young Child The National Autistic Society

London England

68 Barton EE (2007) In Children With Disabilities Doctor Of

Philosophy Vanderbilt University USA

69 Bayley N (1993) Bayley Scales of Infant Development The

Psychological Corporation USA

70 Block H and Depret E (1997) Psychology Bordas

71 Brereton AV and Tonge BJ (2005 ) Pre-Schoolers with Autism

Jessica Kingsley Publishers London England

72 Brock SE Jimerson SR and Hansen BL (2006) Identifying

Assessing and Treating Autism at School Springer Publishing New York USA

73 Corsini R J (1999) The Dictionary of Psychology Ann Arbor MT

74 Dodd S (2005) Understanding Autism Elsevier New South Wales

Australia

75 Doman G (2005) What To Do About Your Brain-Injured Child Square

One Publishers USA

76 Doman G Doman J (1994) How to teach your baby math Square One

Publishers USA

77 Doman G Doman J (2006) How to teach your baby to read Square

One Publishers USA

78 Greenspan SI and Wieder S (2006) Engaging Autism Da Capo

USA

79 Hamilton LM (2000) Facing Autism Water Brook Press USA

80 Harris SL and Weiss MJ (1998) Right from the Start Behavioral

Intervention for Young Children with Autism Woodbine House USA

81 Hart CA (1993) A Parentrsquos Guide to Autism Pocket Books New

York USA

82 Hodgdon LA (2003) Solving Behavior Problems In Autism

QuirkRoberts Publishing Michigan USA

83 Howlin P (2000) Autism Preparing for Adulthood Routledge

Publishing New York USA

84 Howlin P Baron-Cohen S and Hadwin J (1999) Teaching Children

with Autism to Mind-Read John Wiley and Sons Publishing USA

85 Hudenko WJ (2004) A Comparative Study Of Laugh Acoustics In

Children With And Without Autism Vanderbilt University USA

86 Ives M and Munro N (2002) Caring For A Child With Autism Jessica

Kingsley Publishers London UK

87 John W Creswell (2003) Research Design Qualitative Quantitative

and Mixed Methods Approaches Sage Publications USA

88 Johnson AM and Susnik J L (2000) Social Skills Stories Mayer ndash

Johnson USA

89 Klein MD (1990) Parent Articles for Early Intervention Pro-ed

Publishing Texas USA

90 Kliegman RM and Behrman RE Nelson (2007) Textbook of

Pediatrics Volume 1

91 Kranowitz CS (1998) The Out - of - sync child A Perigee Book

92 Kranowitz CS (2003) The Out-of-Sync Child Has Fun The Berkley

Publishing Group New York USA

93 Leaf R and McEachin JM (1999 ) Behavior Management Strategies

and A Curriculum for Intensive Behavioral Treatment of Autism DRL Books

USA

94 Lewis M (1991) Child and adolescent Psychiatry Williams amp Wilkins

USA

95 Lovaas O I (1981) The Me Book Proed An International Publisher

USA

96 Maurice C (1996) Behavioral Intervention for Young Children with

Autism Proed An International Publisher USA

97 McClannahan LE and Krantz PJ (1999) Activity Schedules for

Children with Autism Woodbine House USA

98 Partington JW and Sundberg ML (1998) The Assessment of Basic

Language and Learning Skills Behavior Analysts Inc USA

99 Partington JW and Sundberg ML (1998) Teaching Language to

Children With Autism or Other Developmental Disabilities Behavior Analysts Inc

USA

100 Paul R (1995) Language Disorders From Infancy Through

Adolescence Assessment and Intervention Mosby ndash Year Book USA

101 Powers MD (2000) Children with Autism Woodbine House USA

102 Richard GJ (1997) The source for autism LinguiSystems USA

103 Scott J Clark C Brady MP (2000) Students With Autism Singular

Publishing USA

104 Seroussi K (2000) Unraveling the Mystery of Autism and Pervasive

Developmental Disorder Broadway Books New York USA

105 Shaw W (2002) Biological Treatments for Autism and PDD The

Great Plains Laboratory USA

106 Sheridan MD (1988) From Birth to Five Years Nfer - Nelson

Publishing Hong Kong

107 Sicile-Kira C (2004) Autism Spectrum Disorders The Berkley

Publishing Group New York USA

108 Siegel B (2003) Helping Children With Autism Learn Oxford

University Press USA

109 Slater A and Bremner G (2003) An Introduction to Developmental

Psychology Blackwell Publishing UK

110 Smith PK Cowie H and Blades M (2003) Understanding Childrens

development Blackwell Publishing Oxford UK

111 Stahl SM (2000) Essential Psychopharmacology Cambridge

University

112 Sussman F (1999) More Than Words The Hanen Centre Canada

113 Turner LM (2005) Social And Nonsocial Orienting In Young

Children With Autism Developmental Disorders And Typical Development

Vanderbilt University USA

114 Volkmar FR Paul R Klin A Cohen D (2005) Handbook of Autism

and Pervasive Developmental Disorders Volume Two Published by John Wiley amp

Sons Inc USA

115 Weiss MJ and Harris SL (2001) Reaching Out Joining In

Woodbine House USA

116 Wiener JM (1990) Behavioral Science Williams amp Wilkins USA

117 Wing L (1998) The Autistic Spectrum Constable and Company

Limited London

118 World Health Organization (1997) Lets Communicate A Handbook

For People Working With Children With Communication Difficulties

Tiếng Phaacutep

119 Laurent Mottron (2006) Lautisme Une Autre Intelligence Mardaga

Belgique

Trang web

120 httpautismcomtreatableform34qrhtm

121 httpenwikipediaorgwiki Denver_Scale

122 httpwwwhealing-artsorgchildrenhyperbarichtm

123 httpwwwmpccarescomdoctorshtm

124 httpwwwscipsworcacuk

125 wwwnimhnihgovpublicatautism

Ngoagravei ra cograven caacutec phương phaacutep khaacutec như Massage chacircm cứuhellipcũng được

sử dụng trong trị liệu trẻ tự kỷ

hellip

Trecircn đacircy lagrave những phương phaacutep khaacute tiecircu biểu đatilde vagrave đang được aacutep dụng đối

với trẻ tự kỷ Khi magrave khoa học chưa t m ra nguyecircn nhacircn dẫn đến tự kỷ của trẻ em

vagrave đồng thời cũng chưa thể đưa ra được phương phaacutep trị liệu duy nhất th caacutec

phương phaacutep trecircn vẫn được coi lagrave phương phaacutep tổng hợp khi tiến hagravenh can thiệp

cho trẻ tự kỷ M i một phương phaacutep ở trecircn xeacutet về một phương diện nagraveo đoacute đều

được phaacutet hiện lagrave coacute hữu iacutech M i một trẻ tự kỷ khaacutec nhau s được tiến hagravenh caacutec

phương phaacutep khaacutec nhau Vấn đề ở ch lagrave người hướng dẫn trị liệu cho t ng trẻ cụ

thể s aacutep dụng phương phaacutep nagraveo Phương phaacutep nagraveo trước phương phaacutep nagraveo sau

kết hợp sự h trợ của caacutec phương phaacutep với nhau như thế nagraveo Do đoacute việc xacircy dựng

chiến lược trị liệu cho trẻ tự kỷ lagrave một điều quan trọng b c nhất Điều nagravey tugravey thuộc

vagraveo gia đ nh vagrave chuyecircn gia trị liệu

Do đề tagravei nghiecircn cứu nagravey t p trung chủ yecircu vagraveo khiacutea cạnh tacircm l trẻ tự kỷ

necircn caacutec liệu phaacutep y ndash sinh học s khocircng được đề c p trong phần nội dung nghiecircn

cứu cũng như trong phần can thiệp cho trẻ tự kỷ Trong phần taacutec động ch ng tocirci chỉ

quan tacircm đến những liệu phaacutep tacircm l - giaacuteo dục cụ thể lagrave Giaacuteo dục đặc biệt hoạt

dộng trị liệu chỉnh acircm tư vấn cho gia đ nh computer phương phaacutep ABA trograve chơi

trị liệu trị liệu nhoacutem

ANH M C TAgraveI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Việt

1 Axline VM (1994) Sa mạc nở hoa Nxb Trẻ Tp Hồ Chiacute Minh

2 Bacus A (2000) Những iacute quy t nuocirci dạy em eacute Nxb Tp Hồ Chiacute Minh

3 Bệnh viện Nhi đồng 1 (2008) T i liệu hội th o Bệnh tự kỷ ở trẻ em Sở Y

tế Tp Hồ Chiacute Minh

4 Bệnh viện nhi Trung ương (2004) Hư ng dẫn thực h nh Denver II Bộ Y

tế Hagrave Nội

5 Bệnh viện Tacircm thần Trung ương (1992) Ph n Loại Bệnh uốc T

Caacutec Rối Loạn T m Th n H nh i Viện sức khỏe tacircm thần Hagrave Nội

6 Hồ Thanh B nh Phạm Minh Hạc (1978) Tuyển t p caacutec i aacuteo Những

vấn đ l ch sử của t m lyacute học t m lyacute học đại cương t m lyacute học th n kinh v t m lyacute

học sư phạm Nxb Tiến Bộ

7 Bloch S vagrave Singh BS (2003) Cơ sở của L m s ng t m th n học Nxb Y

học

8 Bouilly MRA amp Henry G (2002) Để giuacutep trẻ chơi Nxb Trẻ Tp Hồ

Chiacute Minh

9 Cacircu lạc bộ gia đ nh coacute trẻ tự kỷ Trung tacircm đagraveo tạo vagrave phaacutet triển giaacuteo dục

đặc biệt Viện Nhi Quốc Gia (2003) igrave tương lai trẻ tự kỷ Hagrave Nội

10 Vũ Thị Chiacuten (1987) Chỉ số phaacutet triển sinh lyacute ndash t m lyacute từ 0 đ n 3 tu i

Nxb Khoa học Xatilde hội Hagrave Nội

11 Vũ Thị Chiacuten (2005) T m ệnh lyacute trẻ em dư i 3 tu i Nxb Văn Hoacutea

Thocircng Tin

12 Department of Psychology and Human Development (2007) Hội th o

Can thiệp v phograveng ngừa caacutec vấn đ sức khỏe tinh th n trẻ em iệt Nam Trường

ĐHQG Hagrave Nội

13 Đa-vư-đocircv VV (2000) Caacutec dạng khaacutei quaacutet trong dạy học Nxb

ĐHQG Hagrave Nội

14 Feldman RS (2003) Những đi u trọng y u trong t m lyacute học Nxb

Thống kecirc Hagrave Nội

15 Ganpecircrin X I (1979) Những đặc điểm Sinh lyacute trẻ em Trường Sư phạm

mẫu giaacuteo trung ương 3

16 Godefroid J (1987) Những con đường của t m lyacute học (T p 2 3) Nxb

Pierre Mardaga Liegravege ndash Bruxelles Belgium

17 Green C (2004) T m lyacute trẻ con tu i ch p chững Nxb Trẻ Tp Hồ Chiacute

Minh

18 Phạm Minh Hạc (1998) T m lyacute học ư ndash gốt ndash xki Nxb Giaacuteo dục

19 Hergenhahn BR Nh p mocircn l ch sử T m lyacute học Nxb Thống kecirc

20 Hội Tacircm l ndash Giaacuteo dục học Việt Nam (1997) LX ưgốtxki ndash Nhagrave Tacircm

lyacute học kiệt xuất th kỷ XX Kỷ yếu Hội thảo Khoa học Hagrave Nội

21 Lecirc Thu Hương vagrave Lecirc Thị Aacutenh Tuyết (2005) Hư ng Dẫn Thực Hiện

Chương Trigravenh Chăm Soacutec Giaacuteo Dục M m Non Mẫu Giaacuteo Bộ Giaacuteo dục vagrave Đagraveo tạo

Hagrave Nội

22 Kaacutek ndash Hai ndash Nơ Diacutech (1990) Dạy trẻ học noacutei như th n o Nxb Giaacuteo

dục

23 Nguyễn Cocircng Khanh (2000) T m lyacute tr liệu Nxb ĐHQG Hagrave Nội

24 Đặng Phương Kiệt (2002) Cơ sở t m lyacute học ứng dụng Nxb ĐHQG Hagrave

Nội

25 Đặng Baacute Latildem (2007) Giaacuteo dục t m lyacute v sức khỏe t m th n trẻ em N

Nxb ĐHQG Hagrave Nội

26 Duy L p (2002) Triacute tưởng tượng saacuteng tạo ở lứa tu i thi u nhi Nxb Văn

hoacutea Dacircn tộc Hagrave Nội

27 Lenin V I (1963) Buacutet kyacute Tri t Học Nxb Sự Th t Hagrave Nội

28 Lecircocircngchiep AN (1980) Sự phaacutet triển t m lyacute trẻ em Trường Sư phạm

mẫu giaacuteo trung ương 3

29 Lecircocircngchiep AN Ru-bin-ste-in XL Cocirc-xchuc GX Locirc-mốp BF Pecirc-

trốp-xki AV Socirc-rocirc-khocirc-va EV (1984) Những cơ sở lyacute lu n v phương phaacutep

lu n T m lyacute học Học Viện Chiacutenh Trị Quacircn Sự

30 Lomov B Ph (2000) Những ấn Đ Lyacute Lu n v Phương Phaacutep Lu n

T m Lyacute Học Nxb Đại học Quốc gia Hagrave Nội

31 Mazet Pamp Stoleru S (1993) Chăm soacutec trẻ từ 0 đ n 3 tu i Nxb Mason

Paris

32 Miler PH (2003) Caacutec thuy t v t m lyacute học phaacutet triển Nxb Văn Hoacutea

Thocircng Tin

33 Phan Trọng Ngọ (2001) T m lyacute học triacute tuệ Nxb ĐHQG Hagrave Nội

34 Phan Trọng Ngọ Dương Diệu Hoa Nguyễn Thị Mugravei (2001) Tacircm lyacute

học hoạt động v kh năng ứng dụng v o lĩnh vực dạy học Nxb ĐHQG Hagrave Nội

35 Phan Trọng Ngọ Nguyễn Đức Hưởng (2003) Caacutec lyacute thuy t phaacutet triển

t m lyacute người Nxb ĐH Sư phạm

36 Nguyễn Thị Oanh (2007) L m việc theo nhoacutem Nxb Trẻ

37 Hoagraveng Phecirc (1994) Từ điển Ti ng iệt Nxb Văn hoacutea Thocircng tin Hagrave Nội

38 Piaget J (1996) Tuyển t p t m lyacute học Nxb Giaacuteo dục

39 Piaget J (1997) T m lyacute học triacute khocircn Nxb Giaacuteo dục

40 Piaget J Inhelder B (2000) T m lyacute học trẻ em v ứng dụng t m lyacute học

Piaget v o trường học Nxb ĐHQG Hagrave Nội

41 Pieterse M and Treloar R with Cairns S (2001) Từng Bư c Nhỏ Một

Trung tacircm nghiecircn cứu giaacuteo dục trẻ khuyết t t TPHồ Chiacute Minh

42 Reuchlin M (1995) T m lyacute đại cương 23 Nxb Thế Giới

43 Nguyễn Văn Siecircm (2007) T m ệnh học trẻ em v thanh thi u ni n

Nxb ĐHQG Hagrave Nội

44 Spock B (1983) Nuocirci dạy con như th n o Nxb Phụ nữ

45 Nguyễn Thạc (2003) Lyacute thuy t v phương phaacutep nghi n cứu sự phaacutet

triển của trẻ em Nxb ĐH Sư phạm

46 Nguyễn Văn Thagravenh (2006) Phương thức giaacuteo dục Trẻ em tự kỷ Nxb

Tocircn giaacuteo

47 Lại Kim Th y (2001) Tacircm Bệnh Học Nxb ĐHQG Hagrave Nội

48 Trần Trọng Thủy (1992) Khoa học ch n đoaacuten t m lyacute Nxb Giaacuteo dục

49 Trần Trọng Thủy Nguyễn Cocircng Khanh (2000) Caacutec phương phaacutep

nghi n cứu thi t k thiacutech nghi v chu n hoacutea cocircng cụ đo lường trong caacutec KHXH

Trung tacircm nghiecircn cứu tacircm l học vagrave sinh học lứa tuổi Bộ Giaacuteo dục

50 Tobias CU (2006) Phương phaacutep giaacuteo dục t m lyacute Nxb Phụ nữ

51 Dương Thiệu Tống (2005) Phương phaacutep nghi n cứu khoa học giaacuteo dục

vagrave tacircm lyacute Nxb Khoa học xatilde hội

52 Trung tacircm Sao Mai amp Lagraveng Hữu Nghị Việt Nam (2008) Rối loạn tự kỷ

v can thiệp Kỷ yếu Hội nghị quốc gia lần thứ nhất Hagrave Nội

53 Trường Đại học Quốc gia Hagrave Nội (2007) Hội th o Can thiệp v phograveng

ngừa caacutec vấn đ sức khỏe tinh th n trẻ em iệt Nam Hagrave Nội

54 Trường Đại học Sư phạm (2007) Những khoacute khăn trong học t p ngocircn

ngữ v Toaacuten của học sinh tiểu học Kỷ yếu Hội thảo Khoa học Quốc tế TP Hồ Chiacute

Minh

55 Nguyễn Quang Uẩn (2002) T m lyacute học đại cương Nxb ĐHQG Hagrave Nội

56 V Nguyễn Tinh Vacircn (2002) Nuocirci Con B Tự Kỷ Nxb Bamboo

Australia

57 V Nguyễn Tinh Vacircn (2002) Để hiểu chứng tự kỷ Nxb Bamboo

Australia

58 V Nguyễn Tinh Vacircn (2004) Chứng Asperger v Chứng NLD Nxb

Bamboo Australia

59 V Nguyễn Tinh Vacircn (2006) Tự Kỷ v Tr Liệu Nxb Bamboo

Australia

60 Nguyễn Kh c Viện (1999) T m lyacute l m s ng trẻ em iệt Nam Nxb Y

học Hagrave Nội

61 Nguyễn Kh c Viện (1995) Từ điển t m lyacute Nxb Thế giới Hagrave Nội

62 Winnicott D W (2004) Trẻ em v gia đigravenh những quan hệ đ u ti n

Nxb Văn Hoacutea Thocircng Tin Hagrave Nội

63 World Health Organization (1998) B ng Ph n Loại uốc T Bệnh T t

(T p 2) Sở Y tế Tp HCM

Tiếng Anh

64 Abraham MC (2002) Addressing Learning Differences Sensory

Integration Frank Schaffer Publications Michigan USA

65 American Psychiatric Association (2003) Quick Reference To The

Diagnostic Criteria From DSM-IV-TR (TM) Washington DC USA

66 Attwood T (2007) The Complete Guide to Aspergers Syndrome

Jessica Kingsley publishers London England

67 Barratt P Cassell C Hayes B Reader T Whitaker P and Parkinson

A (2001) Autism How to Help Your Young Child The National Autistic Society

London England

68 Barton EE (2007) In Children With Disabilities Doctor Of

Philosophy Vanderbilt University USA

69 Bayley N (1993) Bayley Scales of Infant Development The

Psychological Corporation USA

70 Block H and Depret E (1997) Psychology Bordas

71 Brereton AV and Tonge BJ (2005 ) Pre-Schoolers with Autism

Jessica Kingsley Publishers London England

72 Brock SE Jimerson SR and Hansen BL (2006) Identifying

Assessing and Treating Autism at School Springer Publishing New York USA

73 Corsini R J (1999) The Dictionary of Psychology Ann Arbor MT

74 Dodd S (2005) Understanding Autism Elsevier New South Wales

Australia

75 Doman G (2005) What To Do About Your Brain-Injured Child Square

One Publishers USA

76 Doman G Doman J (1994) How to teach your baby math Square One

Publishers USA

77 Doman G Doman J (2006) How to teach your baby to read Square

One Publishers USA

78 Greenspan SI and Wieder S (2006) Engaging Autism Da Capo

USA

79 Hamilton LM (2000) Facing Autism Water Brook Press USA

80 Harris SL and Weiss MJ (1998) Right from the Start Behavioral

Intervention for Young Children with Autism Woodbine House USA

81 Hart CA (1993) A Parentrsquos Guide to Autism Pocket Books New

York USA

82 Hodgdon LA (2003) Solving Behavior Problems In Autism

QuirkRoberts Publishing Michigan USA

83 Howlin P (2000) Autism Preparing for Adulthood Routledge

Publishing New York USA

84 Howlin P Baron-Cohen S and Hadwin J (1999) Teaching Children

with Autism to Mind-Read John Wiley and Sons Publishing USA

85 Hudenko WJ (2004) A Comparative Study Of Laugh Acoustics In

Children With And Without Autism Vanderbilt University USA

86 Ives M and Munro N (2002) Caring For A Child With Autism Jessica

Kingsley Publishers London UK

87 John W Creswell (2003) Research Design Qualitative Quantitative

and Mixed Methods Approaches Sage Publications USA

88 Johnson AM and Susnik J L (2000) Social Skills Stories Mayer ndash

Johnson USA

89 Klein MD (1990) Parent Articles for Early Intervention Pro-ed

Publishing Texas USA

90 Kliegman RM and Behrman RE Nelson (2007) Textbook of

Pediatrics Volume 1

91 Kranowitz CS (1998) The Out - of - sync child A Perigee Book

92 Kranowitz CS (2003) The Out-of-Sync Child Has Fun The Berkley

Publishing Group New York USA

93 Leaf R and McEachin JM (1999 ) Behavior Management Strategies

and A Curriculum for Intensive Behavioral Treatment of Autism DRL Books

USA

94 Lewis M (1991) Child and adolescent Psychiatry Williams amp Wilkins

USA

95 Lovaas O I (1981) The Me Book Proed An International Publisher

USA

96 Maurice C (1996) Behavioral Intervention for Young Children with

Autism Proed An International Publisher USA

97 McClannahan LE and Krantz PJ (1999) Activity Schedules for

Children with Autism Woodbine House USA

98 Partington JW and Sundberg ML (1998) The Assessment of Basic

Language and Learning Skills Behavior Analysts Inc USA

99 Partington JW and Sundberg ML (1998) Teaching Language to

Children With Autism or Other Developmental Disabilities Behavior Analysts Inc

USA

100 Paul R (1995) Language Disorders From Infancy Through

Adolescence Assessment and Intervention Mosby ndash Year Book USA

101 Powers MD (2000) Children with Autism Woodbine House USA

102 Richard GJ (1997) The source for autism LinguiSystems USA

103 Scott J Clark C Brady MP (2000) Students With Autism Singular

Publishing USA

104 Seroussi K (2000) Unraveling the Mystery of Autism and Pervasive

Developmental Disorder Broadway Books New York USA

105 Shaw W (2002) Biological Treatments for Autism and PDD The

Great Plains Laboratory USA

106 Sheridan MD (1988) From Birth to Five Years Nfer - Nelson

Publishing Hong Kong

107 Sicile-Kira C (2004) Autism Spectrum Disorders The Berkley

Publishing Group New York USA

108 Siegel B (2003) Helping Children With Autism Learn Oxford

University Press USA

109 Slater A and Bremner G (2003) An Introduction to Developmental

Psychology Blackwell Publishing UK

110 Smith PK Cowie H and Blades M (2003) Understanding Childrens

development Blackwell Publishing Oxford UK

111 Stahl SM (2000) Essential Psychopharmacology Cambridge

University

112 Sussman F (1999) More Than Words The Hanen Centre Canada

113 Turner LM (2005) Social And Nonsocial Orienting In Young

Children With Autism Developmental Disorders And Typical Development

Vanderbilt University USA

114 Volkmar FR Paul R Klin A Cohen D (2005) Handbook of Autism

and Pervasive Developmental Disorders Volume Two Published by John Wiley amp

Sons Inc USA

115 Weiss MJ and Harris SL (2001) Reaching Out Joining In

Woodbine House USA

116 Wiener JM (1990) Behavioral Science Williams amp Wilkins USA

117 Wing L (1998) The Autistic Spectrum Constable and Company

Limited London

118 World Health Organization (1997) Lets Communicate A Handbook

For People Working With Children With Communication Difficulties

Tiếng Phaacutep

119 Laurent Mottron (2006) Lautisme Une Autre Intelligence Mardaga

Belgique

Trang web

120 httpautismcomtreatableform34qrhtm

121 httpenwikipediaorgwiki Denver_Scale

122 httpwwwhealing-artsorgchildrenhyperbarichtm

123 httpwwwmpccarescomdoctorshtm

124 httpwwwscipsworcacuk

125 wwwnimhnihgovpublicatautism

12 Department of Psychology and Human Development (2007) Hội th o

Can thiệp v phograveng ngừa caacutec vấn đ sức khỏe tinh th n trẻ em iệt Nam Trường

ĐHQG Hagrave Nội

13 Đa-vư-đocircv VV (2000) Caacutec dạng khaacutei quaacutet trong dạy học Nxb

ĐHQG Hagrave Nội

14 Feldman RS (2003) Những đi u trọng y u trong t m lyacute học Nxb

Thống kecirc Hagrave Nội

15 Ganpecircrin X I (1979) Những đặc điểm Sinh lyacute trẻ em Trường Sư phạm

mẫu giaacuteo trung ương 3

16 Godefroid J (1987) Những con đường của t m lyacute học (T p 2 3) Nxb

Pierre Mardaga Liegravege ndash Bruxelles Belgium

17 Green C (2004) T m lyacute trẻ con tu i ch p chững Nxb Trẻ Tp Hồ Chiacute

Minh

18 Phạm Minh Hạc (1998) T m lyacute học ư ndash gốt ndash xki Nxb Giaacuteo dục

19 Hergenhahn BR Nh p mocircn l ch sử T m lyacute học Nxb Thống kecirc

20 Hội Tacircm l ndash Giaacuteo dục học Việt Nam (1997) LX ưgốtxki ndash Nhagrave Tacircm

lyacute học kiệt xuất th kỷ XX Kỷ yếu Hội thảo Khoa học Hagrave Nội

21 Lecirc Thu Hương vagrave Lecirc Thị Aacutenh Tuyết (2005) Hư ng Dẫn Thực Hiện

Chương Trigravenh Chăm Soacutec Giaacuteo Dục M m Non Mẫu Giaacuteo Bộ Giaacuteo dục vagrave Đagraveo tạo

Hagrave Nội

22 Kaacutek ndash Hai ndash Nơ Diacutech (1990) Dạy trẻ học noacutei như th n o Nxb Giaacuteo

dục

23 Nguyễn Cocircng Khanh (2000) T m lyacute tr liệu Nxb ĐHQG Hagrave Nội

24 Đặng Phương Kiệt (2002) Cơ sở t m lyacute học ứng dụng Nxb ĐHQG Hagrave

Nội

25 Đặng Baacute Latildem (2007) Giaacuteo dục t m lyacute v sức khỏe t m th n trẻ em N

Nxb ĐHQG Hagrave Nội

26 Duy L p (2002) Triacute tưởng tượng saacuteng tạo ở lứa tu i thi u nhi Nxb Văn

hoacutea Dacircn tộc Hagrave Nội

27 Lenin V I (1963) Buacutet kyacute Tri t Học Nxb Sự Th t Hagrave Nội

28 Lecircocircngchiep AN (1980) Sự phaacutet triển t m lyacute trẻ em Trường Sư phạm

mẫu giaacuteo trung ương 3

29 Lecircocircngchiep AN Ru-bin-ste-in XL Cocirc-xchuc GX Locirc-mốp BF Pecirc-

trốp-xki AV Socirc-rocirc-khocirc-va EV (1984) Những cơ sở lyacute lu n v phương phaacutep

lu n T m lyacute học Học Viện Chiacutenh Trị Quacircn Sự

30 Lomov B Ph (2000) Những ấn Đ Lyacute Lu n v Phương Phaacutep Lu n

T m Lyacute Học Nxb Đại học Quốc gia Hagrave Nội

31 Mazet Pamp Stoleru S (1993) Chăm soacutec trẻ từ 0 đ n 3 tu i Nxb Mason

Paris

32 Miler PH (2003) Caacutec thuy t v t m lyacute học phaacutet triển Nxb Văn Hoacutea

Thocircng Tin

33 Phan Trọng Ngọ (2001) T m lyacute học triacute tuệ Nxb ĐHQG Hagrave Nội

34 Phan Trọng Ngọ Dương Diệu Hoa Nguyễn Thị Mugravei (2001) Tacircm lyacute

học hoạt động v kh năng ứng dụng v o lĩnh vực dạy học Nxb ĐHQG Hagrave Nội

35 Phan Trọng Ngọ Nguyễn Đức Hưởng (2003) Caacutec lyacute thuy t phaacutet triển

t m lyacute người Nxb ĐH Sư phạm

36 Nguyễn Thị Oanh (2007) L m việc theo nhoacutem Nxb Trẻ

37 Hoagraveng Phecirc (1994) Từ điển Ti ng iệt Nxb Văn hoacutea Thocircng tin Hagrave Nội

38 Piaget J (1996) Tuyển t p t m lyacute học Nxb Giaacuteo dục

39 Piaget J (1997) T m lyacute học triacute khocircn Nxb Giaacuteo dục

40 Piaget J Inhelder B (2000) T m lyacute học trẻ em v ứng dụng t m lyacute học

Piaget v o trường học Nxb ĐHQG Hagrave Nội

41 Pieterse M and Treloar R with Cairns S (2001) Từng Bư c Nhỏ Một

Trung tacircm nghiecircn cứu giaacuteo dục trẻ khuyết t t TPHồ Chiacute Minh

42 Reuchlin M (1995) T m lyacute đại cương 23 Nxb Thế Giới

43 Nguyễn Văn Siecircm (2007) T m ệnh học trẻ em v thanh thi u ni n

Nxb ĐHQG Hagrave Nội

44 Spock B (1983) Nuocirci dạy con như th n o Nxb Phụ nữ

45 Nguyễn Thạc (2003) Lyacute thuy t v phương phaacutep nghi n cứu sự phaacutet

triển của trẻ em Nxb ĐH Sư phạm

46 Nguyễn Văn Thagravenh (2006) Phương thức giaacuteo dục Trẻ em tự kỷ Nxb

Tocircn giaacuteo

47 Lại Kim Th y (2001) Tacircm Bệnh Học Nxb ĐHQG Hagrave Nội

48 Trần Trọng Thủy (1992) Khoa học ch n đoaacuten t m lyacute Nxb Giaacuteo dục

49 Trần Trọng Thủy Nguyễn Cocircng Khanh (2000) Caacutec phương phaacutep

nghi n cứu thi t k thiacutech nghi v chu n hoacutea cocircng cụ đo lường trong caacutec KHXH

Trung tacircm nghiecircn cứu tacircm l học vagrave sinh học lứa tuổi Bộ Giaacuteo dục

50 Tobias CU (2006) Phương phaacutep giaacuteo dục t m lyacute Nxb Phụ nữ

51 Dương Thiệu Tống (2005) Phương phaacutep nghi n cứu khoa học giaacuteo dục

vagrave tacircm lyacute Nxb Khoa học xatilde hội

52 Trung tacircm Sao Mai amp Lagraveng Hữu Nghị Việt Nam (2008) Rối loạn tự kỷ

v can thiệp Kỷ yếu Hội nghị quốc gia lần thứ nhất Hagrave Nội

53 Trường Đại học Quốc gia Hagrave Nội (2007) Hội th o Can thiệp v phograveng

ngừa caacutec vấn đ sức khỏe tinh th n trẻ em iệt Nam Hagrave Nội

54 Trường Đại học Sư phạm (2007) Những khoacute khăn trong học t p ngocircn

ngữ v Toaacuten của học sinh tiểu học Kỷ yếu Hội thảo Khoa học Quốc tế TP Hồ Chiacute

Minh

55 Nguyễn Quang Uẩn (2002) T m lyacute học đại cương Nxb ĐHQG Hagrave Nội

56 V Nguyễn Tinh Vacircn (2002) Nuocirci Con B Tự Kỷ Nxb Bamboo

Australia

57 V Nguyễn Tinh Vacircn (2002) Để hiểu chứng tự kỷ Nxb Bamboo

Australia

58 V Nguyễn Tinh Vacircn (2004) Chứng Asperger v Chứng NLD Nxb

Bamboo Australia

59 V Nguyễn Tinh Vacircn (2006) Tự Kỷ v Tr Liệu Nxb Bamboo

Australia

60 Nguyễn Kh c Viện (1999) T m lyacute l m s ng trẻ em iệt Nam Nxb Y

học Hagrave Nội

61 Nguyễn Kh c Viện (1995) Từ điển t m lyacute Nxb Thế giới Hagrave Nội

62 Winnicott D W (2004) Trẻ em v gia đigravenh những quan hệ đ u ti n

Nxb Văn Hoacutea Thocircng Tin Hagrave Nội

63 World Health Organization (1998) B ng Ph n Loại uốc T Bệnh T t

(T p 2) Sở Y tế Tp HCM

Tiếng Anh

64 Abraham MC (2002) Addressing Learning Differences Sensory

Integration Frank Schaffer Publications Michigan USA

65 American Psychiatric Association (2003) Quick Reference To The

Diagnostic Criteria From DSM-IV-TR (TM) Washington DC USA

66 Attwood T (2007) The Complete Guide to Aspergers Syndrome

Jessica Kingsley publishers London England

67 Barratt P Cassell C Hayes B Reader T Whitaker P and Parkinson

A (2001) Autism How to Help Your Young Child The National Autistic Society

London England

68 Barton EE (2007) In Children With Disabilities Doctor Of

Philosophy Vanderbilt University USA

69 Bayley N (1993) Bayley Scales of Infant Development The

Psychological Corporation USA

70 Block H and Depret E (1997) Psychology Bordas

71 Brereton AV and Tonge BJ (2005 ) Pre-Schoolers with Autism

Jessica Kingsley Publishers London England

72 Brock SE Jimerson SR and Hansen BL (2006) Identifying

Assessing and Treating Autism at School Springer Publishing New York USA

73 Corsini R J (1999) The Dictionary of Psychology Ann Arbor MT

74 Dodd S (2005) Understanding Autism Elsevier New South Wales

Australia

75 Doman G (2005) What To Do About Your Brain-Injured Child Square

One Publishers USA

76 Doman G Doman J (1994) How to teach your baby math Square One

Publishers USA

77 Doman G Doman J (2006) How to teach your baby to read Square

One Publishers USA

78 Greenspan SI and Wieder S (2006) Engaging Autism Da Capo

USA

79 Hamilton LM (2000) Facing Autism Water Brook Press USA

80 Harris SL and Weiss MJ (1998) Right from the Start Behavioral

Intervention for Young Children with Autism Woodbine House USA

81 Hart CA (1993) A Parentrsquos Guide to Autism Pocket Books New

York USA

82 Hodgdon LA (2003) Solving Behavior Problems In Autism

QuirkRoberts Publishing Michigan USA

83 Howlin P (2000) Autism Preparing for Adulthood Routledge

Publishing New York USA

84 Howlin P Baron-Cohen S and Hadwin J (1999) Teaching Children

with Autism to Mind-Read John Wiley and Sons Publishing USA

85 Hudenko WJ (2004) A Comparative Study Of Laugh Acoustics In

Children With And Without Autism Vanderbilt University USA

86 Ives M and Munro N (2002) Caring For A Child With Autism Jessica

Kingsley Publishers London UK

87 John W Creswell (2003) Research Design Qualitative Quantitative

and Mixed Methods Approaches Sage Publications USA

88 Johnson AM and Susnik J L (2000) Social Skills Stories Mayer ndash

Johnson USA

89 Klein MD (1990) Parent Articles for Early Intervention Pro-ed

Publishing Texas USA

90 Kliegman RM and Behrman RE Nelson (2007) Textbook of

Pediatrics Volume 1

91 Kranowitz CS (1998) The Out - of - sync child A Perigee Book

92 Kranowitz CS (2003) The Out-of-Sync Child Has Fun The Berkley

Publishing Group New York USA

93 Leaf R and McEachin JM (1999 ) Behavior Management Strategies

and A Curriculum for Intensive Behavioral Treatment of Autism DRL Books

USA

94 Lewis M (1991) Child and adolescent Psychiatry Williams amp Wilkins

USA

95 Lovaas O I (1981) The Me Book Proed An International Publisher

USA

96 Maurice C (1996) Behavioral Intervention for Young Children with

Autism Proed An International Publisher USA

97 McClannahan LE and Krantz PJ (1999) Activity Schedules for

Children with Autism Woodbine House USA

98 Partington JW and Sundberg ML (1998) The Assessment of Basic

Language and Learning Skills Behavior Analysts Inc USA

99 Partington JW and Sundberg ML (1998) Teaching Language to

Children With Autism or Other Developmental Disabilities Behavior Analysts Inc

USA

100 Paul R (1995) Language Disorders From Infancy Through

Adolescence Assessment and Intervention Mosby ndash Year Book USA

101 Powers MD (2000) Children with Autism Woodbine House USA

102 Richard GJ (1997) The source for autism LinguiSystems USA

103 Scott J Clark C Brady MP (2000) Students With Autism Singular

Publishing USA

104 Seroussi K (2000) Unraveling the Mystery of Autism and Pervasive

Developmental Disorder Broadway Books New York USA

105 Shaw W (2002) Biological Treatments for Autism and PDD The

Great Plains Laboratory USA

106 Sheridan MD (1988) From Birth to Five Years Nfer - Nelson

Publishing Hong Kong

107 Sicile-Kira C (2004) Autism Spectrum Disorders The Berkley

Publishing Group New York USA

108 Siegel B (2003) Helping Children With Autism Learn Oxford

University Press USA

109 Slater A and Bremner G (2003) An Introduction to Developmental

Psychology Blackwell Publishing UK

110 Smith PK Cowie H and Blades M (2003) Understanding Childrens

development Blackwell Publishing Oxford UK

111 Stahl SM (2000) Essential Psychopharmacology Cambridge

University

112 Sussman F (1999) More Than Words The Hanen Centre Canada

113 Turner LM (2005) Social And Nonsocial Orienting In Young

Children With Autism Developmental Disorders And Typical Development

Vanderbilt University USA

114 Volkmar FR Paul R Klin A Cohen D (2005) Handbook of Autism

and Pervasive Developmental Disorders Volume Two Published by John Wiley amp

Sons Inc USA

115 Weiss MJ and Harris SL (2001) Reaching Out Joining In

Woodbine House USA

116 Wiener JM (1990) Behavioral Science Williams amp Wilkins USA

117 Wing L (1998) The Autistic Spectrum Constable and Company

Limited London

118 World Health Organization (1997) Lets Communicate A Handbook

For People Working With Children With Communication Difficulties

Tiếng Phaacutep

119 Laurent Mottron (2006) Lautisme Une Autre Intelligence Mardaga

Belgique

Trang web

120 httpautismcomtreatableform34qrhtm

121 httpenwikipediaorgwiki Denver_Scale

122 httpwwwhealing-artsorgchildrenhyperbarichtm

123 httpwwwmpccarescomdoctorshtm

124 httpwwwscipsworcacuk

125 wwwnimhnihgovpublicatautism

39 Piaget J (1997) T m lyacute học triacute khocircn Nxb Giaacuteo dục

40 Piaget J Inhelder B (2000) T m lyacute học trẻ em v ứng dụng t m lyacute học

Piaget v o trường học Nxb ĐHQG Hagrave Nội

41 Pieterse M and Treloar R with Cairns S (2001) Từng Bư c Nhỏ Một

Trung tacircm nghiecircn cứu giaacuteo dục trẻ khuyết t t TPHồ Chiacute Minh

42 Reuchlin M (1995) T m lyacute đại cương 23 Nxb Thế Giới

43 Nguyễn Văn Siecircm (2007) T m ệnh học trẻ em v thanh thi u ni n

Nxb ĐHQG Hagrave Nội

44 Spock B (1983) Nuocirci dạy con như th n o Nxb Phụ nữ

45 Nguyễn Thạc (2003) Lyacute thuy t v phương phaacutep nghi n cứu sự phaacutet

triển của trẻ em Nxb ĐH Sư phạm

46 Nguyễn Văn Thagravenh (2006) Phương thức giaacuteo dục Trẻ em tự kỷ Nxb

Tocircn giaacuteo

47 Lại Kim Th y (2001) Tacircm Bệnh Học Nxb ĐHQG Hagrave Nội

48 Trần Trọng Thủy (1992) Khoa học ch n đoaacuten t m lyacute Nxb Giaacuteo dục

49 Trần Trọng Thủy Nguyễn Cocircng Khanh (2000) Caacutec phương phaacutep

nghi n cứu thi t k thiacutech nghi v chu n hoacutea cocircng cụ đo lường trong caacutec KHXH

Trung tacircm nghiecircn cứu tacircm l học vagrave sinh học lứa tuổi Bộ Giaacuteo dục

50 Tobias CU (2006) Phương phaacutep giaacuteo dục t m lyacute Nxb Phụ nữ

51 Dương Thiệu Tống (2005) Phương phaacutep nghi n cứu khoa học giaacuteo dục

vagrave tacircm lyacute Nxb Khoa học xatilde hội

52 Trung tacircm Sao Mai amp Lagraveng Hữu Nghị Việt Nam (2008) Rối loạn tự kỷ

v can thiệp Kỷ yếu Hội nghị quốc gia lần thứ nhất Hagrave Nội

53 Trường Đại học Quốc gia Hagrave Nội (2007) Hội th o Can thiệp v phograveng

ngừa caacutec vấn đ sức khỏe tinh th n trẻ em iệt Nam Hagrave Nội

54 Trường Đại học Sư phạm (2007) Những khoacute khăn trong học t p ngocircn

ngữ v Toaacuten của học sinh tiểu học Kỷ yếu Hội thảo Khoa học Quốc tế TP Hồ Chiacute

Minh

55 Nguyễn Quang Uẩn (2002) T m lyacute học đại cương Nxb ĐHQG Hagrave Nội

56 V Nguyễn Tinh Vacircn (2002) Nuocirci Con B Tự Kỷ Nxb Bamboo

Australia

57 V Nguyễn Tinh Vacircn (2002) Để hiểu chứng tự kỷ Nxb Bamboo

Australia

58 V Nguyễn Tinh Vacircn (2004) Chứng Asperger v Chứng NLD Nxb

Bamboo Australia

59 V Nguyễn Tinh Vacircn (2006) Tự Kỷ v Tr Liệu Nxb Bamboo

Australia

60 Nguyễn Kh c Viện (1999) T m lyacute l m s ng trẻ em iệt Nam Nxb Y

học Hagrave Nội

61 Nguyễn Kh c Viện (1995) Từ điển t m lyacute Nxb Thế giới Hagrave Nội

62 Winnicott D W (2004) Trẻ em v gia đigravenh những quan hệ đ u ti n

Nxb Văn Hoacutea Thocircng Tin Hagrave Nội

63 World Health Organization (1998) B ng Ph n Loại uốc T Bệnh T t

(T p 2) Sở Y tế Tp HCM

Tiếng Anh

64 Abraham MC (2002) Addressing Learning Differences Sensory

Integration Frank Schaffer Publications Michigan USA

65 American Psychiatric Association (2003) Quick Reference To The

Diagnostic Criteria From DSM-IV-TR (TM) Washington DC USA

66 Attwood T (2007) The Complete Guide to Aspergers Syndrome

Jessica Kingsley publishers London England

67 Barratt P Cassell C Hayes B Reader T Whitaker P and Parkinson

A (2001) Autism How to Help Your Young Child The National Autistic Society

London England

68 Barton EE (2007) In Children With Disabilities Doctor Of

Philosophy Vanderbilt University USA

69 Bayley N (1993) Bayley Scales of Infant Development The

Psychological Corporation USA

70 Block H and Depret E (1997) Psychology Bordas

71 Brereton AV and Tonge BJ (2005 ) Pre-Schoolers with Autism

Jessica Kingsley Publishers London England

72 Brock SE Jimerson SR and Hansen BL (2006) Identifying

Assessing and Treating Autism at School Springer Publishing New York USA

73 Corsini R J (1999) The Dictionary of Psychology Ann Arbor MT

74 Dodd S (2005) Understanding Autism Elsevier New South Wales

Australia

75 Doman G (2005) What To Do About Your Brain-Injured Child Square

One Publishers USA

76 Doman G Doman J (1994) How to teach your baby math Square One

Publishers USA

77 Doman G Doman J (2006) How to teach your baby to read Square

One Publishers USA

78 Greenspan SI and Wieder S (2006) Engaging Autism Da Capo

USA

79 Hamilton LM (2000) Facing Autism Water Brook Press USA

80 Harris SL and Weiss MJ (1998) Right from the Start Behavioral

Intervention for Young Children with Autism Woodbine House USA

81 Hart CA (1993) A Parentrsquos Guide to Autism Pocket Books New

York USA

82 Hodgdon LA (2003) Solving Behavior Problems In Autism

QuirkRoberts Publishing Michigan USA

83 Howlin P (2000) Autism Preparing for Adulthood Routledge

Publishing New York USA

84 Howlin P Baron-Cohen S and Hadwin J (1999) Teaching Children

with Autism to Mind-Read John Wiley and Sons Publishing USA

85 Hudenko WJ (2004) A Comparative Study Of Laugh Acoustics In

Children With And Without Autism Vanderbilt University USA

86 Ives M and Munro N (2002) Caring For A Child With Autism Jessica

Kingsley Publishers London UK

87 John W Creswell (2003) Research Design Qualitative Quantitative

and Mixed Methods Approaches Sage Publications USA

88 Johnson AM and Susnik J L (2000) Social Skills Stories Mayer ndash

Johnson USA

89 Klein MD (1990) Parent Articles for Early Intervention Pro-ed

Publishing Texas USA

90 Kliegman RM and Behrman RE Nelson (2007) Textbook of

Pediatrics Volume 1

91 Kranowitz CS (1998) The Out - of - sync child A Perigee Book

92 Kranowitz CS (2003) The Out-of-Sync Child Has Fun The Berkley

Publishing Group New York USA

93 Leaf R and McEachin JM (1999 ) Behavior Management Strategies

and A Curriculum for Intensive Behavioral Treatment of Autism DRL Books

USA

94 Lewis M (1991) Child and adolescent Psychiatry Williams amp Wilkins

USA

95 Lovaas O I (1981) The Me Book Proed An International Publisher

USA

96 Maurice C (1996) Behavioral Intervention for Young Children with

Autism Proed An International Publisher USA

97 McClannahan LE and Krantz PJ (1999) Activity Schedules for

Children with Autism Woodbine House USA

98 Partington JW and Sundberg ML (1998) The Assessment of Basic

Language and Learning Skills Behavior Analysts Inc USA

99 Partington JW and Sundberg ML (1998) Teaching Language to

Children With Autism or Other Developmental Disabilities Behavior Analysts Inc

USA

100 Paul R (1995) Language Disorders From Infancy Through

Adolescence Assessment and Intervention Mosby ndash Year Book USA

101 Powers MD (2000) Children with Autism Woodbine House USA

102 Richard GJ (1997) The source for autism LinguiSystems USA

103 Scott J Clark C Brady MP (2000) Students With Autism Singular

Publishing USA

104 Seroussi K (2000) Unraveling the Mystery of Autism and Pervasive

Developmental Disorder Broadway Books New York USA

105 Shaw W (2002) Biological Treatments for Autism and PDD The

Great Plains Laboratory USA

106 Sheridan MD (1988) From Birth to Five Years Nfer - Nelson

Publishing Hong Kong

107 Sicile-Kira C (2004) Autism Spectrum Disorders The Berkley

Publishing Group New York USA

108 Siegel B (2003) Helping Children With Autism Learn Oxford

University Press USA

109 Slater A and Bremner G (2003) An Introduction to Developmental

Psychology Blackwell Publishing UK

110 Smith PK Cowie H and Blades M (2003) Understanding Childrens

development Blackwell Publishing Oxford UK

111 Stahl SM (2000) Essential Psychopharmacology Cambridge

University

112 Sussman F (1999) More Than Words The Hanen Centre Canada

113 Turner LM (2005) Social And Nonsocial Orienting In Young

Children With Autism Developmental Disorders And Typical Development

Vanderbilt University USA

114 Volkmar FR Paul R Klin A Cohen D (2005) Handbook of Autism

and Pervasive Developmental Disorders Volume Two Published by John Wiley amp

Sons Inc USA

115 Weiss MJ and Harris SL (2001) Reaching Out Joining In

Woodbine House USA

116 Wiener JM (1990) Behavioral Science Williams amp Wilkins USA

117 Wing L (1998) The Autistic Spectrum Constable and Company

Limited London

118 World Health Organization (1997) Lets Communicate A Handbook

For People Working With Children With Communication Difficulties

Tiếng Phaacutep

119 Laurent Mottron (2006) Lautisme Une Autre Intelligence Mardaga

Belgique

Trang web

120 httpautismcomtreatableform34qrhtm

121 httpenwikipediaorgwiki Denver_Scale

122 httpwwwhealing-artsorgchildrenhyperbarichtm

123 httpwwwmpccarescomdoctorshtm

124 httpwwwscipsworcacuk

125 wwwnimhnihgovpublicatautism

65 American Psychiatric Association (2003) Quick Reference To The

Diagnostic Criteria From DSM-IV-TR (TM) Washington DC USA

66 Attwood T (2007) The Complete Guide to Aspergers Syndrome

Jessica Kingsley publishers London England

67 Barratt P Cassell C Hayes B Reader T Whitaker P and Parkinson

A (2001) Autism How to Help Your Young Child The National Autistic Society

London England

68 Barton EE (2007) In Children With Disabilities Doctor Of

Philosophy Vanderbilt University USA

69 Bayley N (1993) Bayley Scales of Infant Development The

Psychological Corporation USA

70 Block H and Depret E (1997) Psychology Bordas

71 Brereton AV and Tonge BJ (2005 ) Pre-Schoolers with Autism

Jessica Kingsley Publishers London England

72 Brock SE Jimerson SR and Hansen BL (2006) Identifying

Assessing and Treating Autism at School Springer Publishing New York USA

73 Corsini R J (1999) The Dictionary of Psychology Ann Arbor MT

74 Dodd S (2005) Understanding Autism Elsevier New South Wales

Australia

75 Doman G (2005) What To Do About Your Brain-Injured Child Square

One Publishers USA

76 Doman G Doman J (1994) How to teach your baby math Square One

Publishers USA

77 Doman G Doman J (2006) How to teach your baby to read Square

One Publishers USA

78 Greenspan SI and Wieder S (2006) Engaging Autism Da Capo

USA

79 Hamilton LM (2000) Facing Autism Water Brook Press USA

80 Harris SL and Weiss MJ (1998) Right from the Start Behavioral

Intervention for Young Children with Autism Woodbine House USA

81 Hart CA (1993) A Parentrsquos Guide to Autism Pocket Books New

York USA

82 Hodgdon LA (2003) Solving Behavior Problems In Autism

QuirkRoberts Publishing Michigan USA

83 Howlin P (2000) Autism Preparing for Adulthood Routledge

Publishing New York USA

84 Howlin P Baron-Cohen S and Hadwin J (1999) Teaching Children

with Autism to Mind-Read John Wiley and Sons Publishing USA

85 Hudenko WJ (2004) A Comparative Study Of Laugh Acoustics In

Children With And Without Autism Vanderbilt University USA

86 Ives M and Munro N (2002) Caring For A Child With Autism Jessica

Kingsley Publishers London UK

87 John W Creswell (2003) Research Design Qualitative Quantitative

and Mixed Methods Approaches Sage Publications USA

88 Johnson AM and Susnik J L (2000) Social Skills Stories Mayer ndash

Johnson USA

89 Klein MD (1990) Parent Articles for Early Intervention Pro-ed

Publishing Texas USA

90 Kliegman RM and Behrman RE Nelson (2007) Textbook of

Pediatrics Volume 1

91 Kranowitz CS (1998) The Out - of - sync child A Perigee Book

92 Kranowitz CS (2003) The Out-of-Sync Child Has Fun The Berkley

Publishing Group New York USA

93 Leaf R and McEachin JM (1999 ) Behavior Management Strategies

and A Curriculum for Intensive Behavioral Treatment of Autism DRL Books

USA

94 Lewis M (1991) Child and adolescent Psychiatry Williams amp Wilkins

USA

95 Lovaas O I (1981) The Me Book Proed An International Publisher

USA

96 Maurice C (1996) Behavioral Intervention for Young Children with

Autism Proed An International Publisher USA

97 McClannahan LE and Krantz PJ (1999) Activity Schedules for

Children with Autism Woodbine House USA

98 Partington JW and Sundberg ML (1998) The Assessment of Basic

Language and Learning Skills Behavior Analysts Inc USA

99 Partington JW and Sundberg ML (1998) Teaching Language to

Children With Autism or Other Developmental Disabilities Behavior Analysts Inc

USA

100 Paul R (1995) Language Disorders From Infancy Through

Adolescence Assessment and Intervention Mosby ndash Year Book USA

101 Powers MD (2000) Children with Autism Woodbine House USA

102 Richard GJ (1997) The source for autism LinguiSystems USA

103 Scott J Clark C Brady MP (2000) Students With Autism Singular

Publishing USA

104 Seroussi K (2000) Unraveling the Mystery of Autism and Pervasive

Developmental Disorder Broadway Books New York USA

105 Shaw W (2002) Biological Treatments for Autism and PDD The

Great Plains Laboratory USA

106 Sheridan MD (1988) From Birth to Five Years Nfer - Nelson

Publishing Hong Kong

107 Sicile-Kira C (2004) Autism Spectrum Disorders The Berkley

Publishing Group New York USA

108 Siegel B (2003) Helping Children With Autism Learn Oxford

University Press USA

109 Slater A and Bremner G (2003) An Introduction to Developmental

Psychology Blackwell Publishing UK

110 Smith PK Cowie H and Blades M (2003) Understanding Childrens

development Blackwell Publishing Oxford UK

111 Stahl SM (2000) Essential Psychopharmacology Cambridge

University

112 Sussman F (1999) More Than Words The Hanen Centre Canada

113 Turner LM (2005) Social And Nonsocial Orienting In Young

Children With Autism Developmental Disorders And Typical Development

Vanderbilt University USA

114 Volkmar FR Paul R Klin A Cohen D (2005) Handbook of Autism

and Pervasive Developmental Disorders Volume Two Published by John Wiley amp

Sons Inc USA

115 Weiss MJ and Harris SL (2001) Reaching Out Joining In

Woodbine House USA

116 Wiener JM (1990) Behavioral Science Williams amp Wilkins USA

117 Wing L (1998) The Autistic Spectrum Constable and Company

Limited London

118 World Health Organization (1997) Lets Communicate A Handbook

For People Working With Children With Communication Difficulties

Tiếng Phaacutep

119 Laurent Mottron (2006) Lautisme Une Autre Intelligence Mardaga

Belgique

Trang web

120 httpautismcomtreatableform34qrhtm

121 httpenwikipediaorgwiki Denver_Scale

122 httpwwwhealing-artsorgchildrenhyperbarichtm

123 httpwwwmpccarescomdoctorshtm

124 httpwwwscipsworcacuk

125 wwwnimhnihgovpublicatautism

90 Kliegman RM and Behrman RE Nelson (2007) Textbook of

Pediatrics Volume 1

91 Kranowitz CS (1998) The Out - of - sync child A Perigee Book

92 Kranowitz CS (2003) The Out-of-Sync Child Has Fun The Berkley

Publishing Group New York USA

93 Leaf R and McEachin JM (1999 ) Behavior Management Strategies

and A Curriculum for Intensive Behavioral Treatment of Autism DRL Books

USA

94 Lewis M (1991) Child and adolescent Psychiatry Williams amp Wilkins

USA

95 Lovaas O I (1981) The Me Book Proed An International Publisher

USA

96 Maurice C (1996) Behavioral Intervention for Young Children with

Autism Proed An International Publisher USA

97 McClannahan LE and Krantz PJ (1999) Activity Schedules for

Children with Autism Woodbine House USA

98 Partington JW and Sundberg ML (1998) The Assessment of Basic

Language and Learning Skills Behavior Analysts Inc USA

99 Partington JW and Sundberg ML (1998) Teaching Language to

Children With Autism or Other Developmental Disabilities Behavior Analysts Inc

USA

100 Paul R (1995) Language Disorders From Infancy Through

Adolescence Assessment and Intervention Mosby ndash Year Book USA

101 Powers MD (2000) Children with Autism Woodbine House USA

102 Richard GJ (1997) The source for autism LinguiSystems USA

103 Scott J Clark C Brady MP (2000) Students With Autism Singular

Publishing USA

104 Seroussi K (2000) Unraveling the Mystery of Autism and Pervasive

Developmental Disorder Broadway Books New York USA

105 Shaw W (2002) Biological Treatments for Autism and PDD The

Great Plains Laboratory USA

106 Sheridan MD (1988) From Birth to Five Years Nfer - Nelson

Publishing Hong Kong

107 Sicile-Kira C (2004) Autism Spectrum Disorders The Berkley

Publishing Group New York USA

108 Siegel B (2003) Helping Children With Autism Learn Oxford

University Press USA

109 Slater A and Bremner G (2003) An Introduction to Developmental

Psychology Blackwell Publishing UK

110 Smith PK Cowie H and Blades M (2003) Understanding Childrens

development Blackwell Publishing Oxford UK

111 Stahl SM (2000) Essential Psychopharmacology Cambridge

University

112 Sussman F (1999) More Than Words The Hanen Centre Canada

113 Turner LM (2005) Social And Nonsocial Orienting In Young

Children With Autism Developmental Disorders And Typical Development

Vanderbilt University USA

114 Volkmar FR Paul R Klin A Cohen D (2005) Handbook of Autism

and Pervasive Developmental Disorders Volume Two Published by John Wiley amp

Sons Inc USA

115 Weiss MJ and Harris SL (2001) Reaching Out Joining In

Woodbine House USA

116 Wiener JM (1990) Behavioral Science Williams amp Wilkins USA

117 Wing L (1998) The Autistic Spectrum Constable and Company

Limited London

118 World Health Organization (1997) Lets Communicate A Handbook

For People Working With Children With Communication Difficulties

Tiếng Phaacutep

119 Laurent Mottron (2006) Lautisme Une Autre Intelligence Mardaga

Belgique

Trang web

120 httpautismcomtreatableform34qrhtm

121 httpenwikipediaorgwiki Denver_Scale

122 httpwwwhealing-artsorgchildrenhyperbarichtm

123 httpwwwmpccarescomdoctorshtm

124 httpwwwscipsworcacuk

125 wwwnimhnihgovpublicatautism

114 Volkmar FR Paul R Klin A Cohen D (2005) Handbook of Autism

and Pervasive Developmental Disorders Volume Two Published by John Wiley amp

Sons Inc USA

115 Weiss MJ and Harris SL (2001) Reaching Out Joining In

Woodbine House USA

116 Wiener JM (1990) Behavioral Science Williams amp Wilkins USA

117 Wing L (1998) The Autistic Spectrum Constable and Company

Limited London

118 World Health Organization (1997) Lets Communicate A Handbook

For People Working With Children With Communication Difficulties

Tiếng Phaacutep

119 Laurent Mottron (2006) Lautisme Une Autre Intelligence Mardaga

Belgique

Trang web

120 httpautismcomtreatableform34qrhtm

121 httpenwikipediaorgwiki Denver_Scale

122 httpwwwhealing-artsorgchildrenhyperbarichtm

123 httpwwwmpccarescomdoctorshtm

124 httpwwwscipsworcacuk

125 wwwnimhnihgovpublicatautism