۳درس

Shaazka Beyerle, ECCE, 2015

رویکردهای از باال به پایین

برای مبارزه با فساد Photo source: http://www.unodc.org/unodc/en/treaties/CAC/

۱مروری سریع بر درس

خرد، نظام مند، مردم محور: سه تعریف از فساد•افقی–عمودی –اداری –کالن : چهار بعد فساد•:مفاهیم کلیدی• مورب، عمودی، افقی–پاسخ گوییشفافیت دولتحق دستیابی به اطالعات:ارتباط میان فساد و•مصونیتاقتدارگراییانکار حقوق بشرفقردرگیری های خشونت آمیز

2

۲مروری سریع بر درس :یافته های پژوهش های بین المللی درباره فساد در ایران•

(۲۰۱۳)شاخص زمام داری منابع

(۲۰۱۴)شاخص درک فساد سازمان شفافیت بین الملل

شاخصه های جهان شمول زمام داری بانک جهانی

:منابع طبیعی و زمام داری•

نفرین منابع

اقتصاد رانتی، حکومت رانت خوار

تصویری از ایران3

ایران: واکنش های از باال به پایین دولت به فساد

ان چه کسی مقابل فساد زب. ۱یا به اعتراض گشوده است؟ آ

آنها جزیی از همان بخش سیاسی حاضر در قدرت ر هستند یا به بخشی دیگ

تعلق دارند؟

برای مثال، رئیس جمهور حسن روحانی، معاون اول ه اسحاق جهانگیری، معصوم

ابتکار، علی مطهری، نماینده مجلس، آیت الله

الریجانی و؟

4

ایران: از باال به پایین دولت به فسادواکنش های

چه بخش یا . ۲بخش هایی از دولت؟

برای مثال، قوه یه مجریه، مقننه، قضای

و؟

5

ایران: از باال به پایین دولت به فسادواکنش های

چرا اکنون زبان به اعتراض. ۳گشوده اند؟

س چرا نسبت به نظر مردم حساهستند، و چه اموری داللت بر

این حساسیت دارد؟

کشمکش های سیاسی؟ خشمعمومی و مصائب مردم؟ به

یمت اضمحالل رفتن اقتصاد؟ قبرای پایین نفت؟ نیاز به درآمد

تامین بودجه؟ و؟

6

:واکنش دولت به فساددولتیان چه می گویند؟

7

:دولت به فسادواکنش ارد؟؟ آیا هیچ امری داللت بر این موضوع ددولتیان چه می گویند

د که مردم من معتقدم مبارزه با فساد تنها وقتی اثرگذار خواهد بو »به این موضوع حساس شده باشند و رسانه های آزاد از طریق

«.روزنامه نگاری پژوهشی، مردم را در این باره آگاه سازند۲۰۱۵ژانویه ۱۷، مهرنیوزمعاون اول رئیس جمهور، اسحاق جهانگیری، نقل شده

نند را ایران برنامه دارد تا آنانی که از پرداخت مالیات فرار می ک»«به دام بیندازد

ژانویه ۲۹، بلومبرگ، نقل شده در ۲۰۱۵ژانویه ۱۷علی طیب نیا، وزارت دارایی و اقتصاد، ۲۰۱۵

8

Photo: Creative Commons Attribution 2.0

یکی از بزرگ ترین سیاست های»ارزه دولت آقای دکتر روحانی برای مب

با فساد در ابعاد مختلف آن در گذشته است؛ جامعه مدنی،

مطبوعات آزاد، و جوی آزاد برای برای انتقاد و نظارت بر عملکرد دولت

دست یابی به این هدف خیلی مهم«.هستند

فر معصومه ابتکار، معاون رئیس جمهور، طی س۲۲، حریتبه ترکیه، نقل شده در روزنامه

۲۰۱۴دسامبر

9

10

ای دولت باید برنامه هایی جدی را در دستورالعمل خویش بر »مبارزه با فساد قرار دهد و از حرف زدن صرف به سمت عمل

«کردن واقعی پیش برود۲۰۱۵ژانویه ۱۴، مهرنیوزآیت الله صادق الریجانی، نقل شده در

«ستاد یک مافیای اقتصادی است»۲۰۱۴دسامبر ۱۱، رویترزنماینده مجلس، علی مطهری، نقل شده در گزارش

:دولت به فسادواکنش می کنند؟ آیا هیچ نتیجه ای دارد؟دولتیان چه

اقدامات

ی مجلس مصوبه ای از نظر گذراند که در پ•آن از سازمان هایی که تحت نظر رهبری و

ته سپاه پاسداران هستند، مالیات گرفسرنوشت این مصوبه در دست –شود

شورای نگهبان است

تحقیقات قضایی و صدور حکم علیه•.سادوابستگان احمدی نژاد در ارتباط با ف

نتایج

؟؟؟؟

معاون اول سابق رئیس جمهور، محمدرضا رحیمی محاکمه شده

انی و به زندان افتاد؛ بابک زنج.دستگیر شد

11

اقدامات

:۲۰۱۵بودجه •

(درصد۴۰)قطع یارانه نان

۵۹)افزایش بودجه بیمه های درمانی و بهداشتی، وزارت (درصد۴۸)، سپاه پاسداران (درصد

(درصد۴۰)اطالعات

۲۰۱۴دسامبر ۲۲ژورنال، وال استریت : منبع

وکال، اتحادیه های تجاری، فعاالن دانشجویی، و •. دفعاالن حقوق زنان و اقلیت ها به زندان افتادنروزنامه نگاران نیز تحت تعقیب، بازداشت و

.زندانی شدن قرار گرفتند

وضعیت حقوق بشر در جهانگزارش ، ۱۵-۲۰۱۴سازمان عفو بین الملل : منبع

نتایج

؟؟؟؟

سرکوب جامعه مدنی، رسانه های آزاد،

ه در روزنامه نگاری تحقیقی کود و راستای مبارزه با فساد ب

...

12

:واکنش دولت به فسادچین

۱۴نسین، سخنرانی پروفسور مالنی منیون، از دانشگاه ویسکا: ویدئوش ، در دانشکده حقوق دانشگاه کلمبیا، مراسم گشای۲۰۱۴نوامبر

«فساد در قرن بیست و یکم»کنفرانس Photo: http://web.law.columbia.edu/public-integrity/corruption-21st-century-photo-gallery#/42

13

:واکنش دولت به فساد

چین

مقادیر قابل توجهی از مدارک »

به ما می گویند که این فساد

شدیدی که در کشور وجود دارد،

م باعث پایان یافتن حزب و تما

شدن دوران این حکومت خواهد

ما باید در این باره هوشیار! شد

«.باشیم۱۸، رویترزرئیس جمهور زی جینگ پینگ، نقل شده در

۲۰۱۲نوامبر

Image: wikipedia14

زی جینگ پینگ مبارزه با »

فساد را سرلوحه

ریاست جمهوری خود قرار داده

است، ولی وقتی یک شهروند

معمولی چنین هدفی را پی

می گیرد، به زندان انداخته

این دورویی باعث . می شود

ساد استهزای کمپین مبارزه با ف

«.رئیس جمهور می شود، یوزاسکای نبرد آدامز، دیده بان حقوق بشر، نقل شده در

۲۰۱۴ژانویه ۲۶

:واکنش دولت به فسادچین

15

، یکی از ۲۰۱۳در دسامبر سال ا افراد فعال در حوزه مبارزه ب

هانه فساد به نام زو ژیونگ به ببر هم زدن نظم عمومی به چهار سال زندان در چین

.محکوم شد

Photo : Creative Commons Attribution 3.0 Unported

ایران و چیندولت مقایسه

چه تشابهاتی را مشاهده می کنید؟ برای مثال، موقعیت •ت و اقتصادی، انواع فساد، شکایت شهروندان، بخش های حکوم

.درگیری داخلی ایشان

چه تفاوت هایی وجود دارد؟•

شما واکنش این دو حکومت را به فساد، چگونه ارزیابی •می کنید؟

ه این حکومت ها درباره جامعه مدنی و رسانه ها چه می گویند؟ چ•کارهایی در قبال جامعه مدنی و رسانه ها انجام می دهند؟

16

حد کنوانسیون سازمان ملل مت: سازوکارهای بین المللی(اونکاک)علیه فساد

مضا و اونکاک جامع ترین موافقت نامه علیه فساد است و ایران آن را ا•.الزم االجرایی کرده است

ه اند با کشورهایی که معاهده را امضا کرده اند با رنگ نارنجی و آنهایی که آن را الزم االجرایی کردرنگ سبز مشخص شده اند

Information source: “Using the UN Convention against Corruption to Advance Anti-Corruption Efforts: A Guide,” Transparency International and the UNCAC Civil Society Coalition, 2014)Image: Wikipedia

17

عیین این معاهده استانداردها، سیاست ها، رویه ها و اعمال مشترکی را ت•ضو می کند تا از تالش های صورت گرفته علیه فساد در کشورهای ع

.پشتیبانی نماید

:حوزه تمرکز کلیدی در این معاهده وجود دارد۵•

جرم انگاری فساد

ماموران قانون

اقدامات پیش گیرانه

یاری رسانی فنی؛ و مبادله اطالعات

Photo: Creative Commons, Flickr/theclyde

18

چرا اونکاک اهمیت واالیی دارد؟

اد در استانداردهای اونکاک از تالش های صورت گرفته علیه فس. ۱.می کنندسطح ملی حمایت

در اصل، این استانداردها حاوی وزن و اهمیت سیاسی هستند. ۲ند از چرا که کشورهایی که یک معاهده بین المللی را امضا می کنطرف سایر کشورهای امضاکننده به طور دائم مورد نظارت

.بین المللی و موشکافی دقیق نظام مند قرار می گیرند

19

.اونکاک نقش جامعه مدنی را مورد شناسایی قرار می دهد۱۳ماده . ۳

اونکاک۱۳ماده

د هر دولت عضو اقدامات مناسبی را در حیطه ابزارهای موجو ظر و در تطابق با اصول بنیادین قوانین داخلی خویش در ن

ز خواهد گرفت تا مشارکت فعاالنه افراد و گروه های خارج ابخش دولتی، از جمله جامعه مدنی، و سازمان های مردم نهاد

هی ایشان را در جلوگیری و مبارزه علیه فساد تشویق کند و آگای را درباره موجودیت، دالیل و حجم و گستردگی تهدید ها

.موجود که بر اثر فساد ایجاد شده اند، افزایش دهد

20

ایران و اونکاک

آوریل ۲۰امضا کرد و آن را در ۲۰۰۳دسامبر ۹ایران معاهده را در •.الزم االجرایی ساخت۲۰۰۹

بررسی »: انجام داد۲۰۱۴یک خودارزیابی بر روی آن در سال •«اجرایی شدن اونکاک

.خالصه از آن خودارزیابی کشور را منتشر کردگزارش یک •

21

ر نسخه کامل گزارش خودارزیابی را منتش•.نکرد

ابی تا کنون هیچ بررسی دقیقی برای ارزی•اجرایی شدن این معاهده صورت نگرفته

.است

با جامعه مدنی برای این بررسی مشورت•.تنشده و آن را درگیر این مسئله نکرده اس

علیه پذیرش جامعه مدنی به عنوان ناظر •.اجرایی شدن اونکاک است

Image: pixabay.com

22

فنکم چگونه اونکاک باعث حفظ شای: مطالعه موردی یک.مصریان علیه فساد، شد–

وقی دفتر شایفنکم مورد غارت قرار گرفت و با دعاوی حق–۲۰۰۷مارس .روبه رو شدند

شایفنکم دولت را تحت تعقیب حقوقی قرار داد و عنوان کرد •فعالیت های ایشان قانونی است چون مصر از اعضای امضاکننده

اونکاک می باشد!آنها برنده شدند•

ایفنکم و از مجریان شرانقذا شبندر، از بنیان گذارن شایفنکم و افراد داوطلب در حال نظارت بر فعالیت ها و حوزه های رای گیری؛ بوتینا کامل، از دیگر بنیان گذ.تلویزیونی با مردم در خیابان ها صحبت می کند

Photos: http://itvs.org/films/shayfeencom/photos-and-press-kit. 23

رویکردهای از باال به پایینت بر اساس قواعد شکل یافته و به دس•

وند، تکنوکرات ها و نخبگان اجرایی می ش:شامل

(مثل اونکاک)معاهدات بین المللی

مثل )قانون گذاری؛ نهاد سازی(کمیسیون های ضد فساد

ایتقویت ظرفیت دول محلی و منطقه

مدیرت منابع مالی عمومی

اریقواعد رفتار؛ پیمان نامه های درستک

Photo source: Indian Central Bureau of Investigation Anti-Corruption branch, Mumbai, WIKIMEDIA

24

نقاط ضعف رویکردهای از باال به پایین•

ارزه با وجود این فرضیه غلط که به محض این که ساختارهای مبغییر فساد در جای خود قرار گرفتند، اعمال و رفتارهای فاسد ت

.خواهند کرد

وی شهروندان، اولویت های ایشان و نقش آنها در اثرگذاری بر ر. تفساد در معادله مبارزه با فساد در نظر گرفته نشده اس

25

ما بمانیدهمراه ۴برای درس و تحقیقات جدید روی تجهیز غیرخشونت آمیز مردم•

.اثرگذاری بر روی فساد در گوشه و کنار دنیا

چرا و چه زمانی مردم علیه فساد برخواهند خواست؟•

ست؟اقدام غیرخشونت آمیز و قدرت از پایین به باال چی•

ند؟بازیگران بالقوه مبارزه با فساد چه کسانی هست•

نقش رسانه و روزنامه نگاری تحقیقی چیست؟•

26