MIŠIĆI

Kožni mišići (musculi cutanei)

Mišići glave (musculi capitis)

Mišići prednjih ekstremiteta(musculi membri thoracici)

Mišići vrata, trupa i repa(musculi colli, trunci et caudae)

Mišići zadnjih ekstremiteta(musculi membri pelvini)

Po funkciji :

fleksori - savijači, ekstenzori – opružači, aduktori – primicači, abduktori – odmicači, levatori – podizači, depresori – spuštači, tenzori – natezači, rotatori – obrtači i sfinkteri - zatvarači

Po mestu prihvatanja, položaju,obliku ...

Voda (opseg variranja 66-80%) 75.0

Proteini (od 16 do 22%) 18.5

Miofibrilarni

Miozin

Aktin

Tropomiozin

Troponin

M – protein

C – protein

α – aktinin

β – aktinin

9.5

5.0

2.0

0.8

0.8

0.4

0.2

0.2

0.1

Sarkoplazmatični

Rastvorljivi i enzimi mitohondtija

Mioglobin

Hemoglobin

Citohromi i flavoproteini

6.0

3.5

0.3

0.1

0.1

Vezivnotkivni (proteini strome)

Kolagen i retikulin

Elastin

Drugi nerastvorljivi proteini

3.0

1.5

0.1

1.4

Lipidi 3.0

Neutralni lipidi (od 0.5 do 1.5%)

Fosfolipidi

Cerebrozidi

Holesterol

1.0

1.0

0.5

0.5 Neproteinska azotna jedinjenja 1.5

Kreatin i kreatinfosfat

Nukleotidi (ATP, ADP i dr.)

Slobodne aminokiseline

Peptidi

Drugi neproteinski sastojci

(kreatin, urea, IMP, NAD, NADP)

0.5

0.3

0.3

0.3

0.1

Ugljeni hidrati i neazotna jedinjenja 1.0

Glikogen (od 0.1 do 1.3%)

Glukoza

Proizvodi razgradnje (heksoza i

trioza fosfati, mlečna kiselina i dr.)

0.8

0.1

0.1

Neorganske materije 1.0

Kreatin i kreatinfosfat

Ukupni fosfor (fosfati i anorganski P)

Sumpor

Hlor

Natrijum

Ostale (Mg, Ca, Fe, Co, Zn, Ni)

0.3

0.2

0.2

0.1

0.1

0.1

Prosečan hemijski sastav mišića (%)

Kožni mišići (musculi cutanei)

M. cutanneus faciei M. cutanneus colli M. cutanneus trunci M. cutanneus omobrachialis

4

Mišići glave (musculi capitis)

mišići lica

mišići donje vilice

mišići jezika

mišići ždrela

mišići grkljana

intraorbitalni mišići oka

M. malaris (2) – u preživara jak lepezasti mišić počinje na fasciji masetera i malarnoj kvrgi, a završava na donjem očnom kapku, kod ostalih u vidu trake

M. masseter (veliki žvakaći mišić, 3) – leži na spoljašnjoj strani grane donjovilične kosti, počinje na jagodičnom luku i grebenu lica (kod goveda na malarnoj kvrgi), a završava na donjem i zadnjem rubu grane donjovilične kosti

3

5

Mišići vrata (musculi colli)ventralni

M. sternocephalicus (9) – počinje na manubrium sterni, a u goveda jedan deo (m. sternomandibularis) završava na mandibuli i maseteru, a drugi (m. sternomastoideus) na kamenoj kosti; kod svinja postoji samo m. sternomastoideus

M. omohyoideus počinje na vratnim pršljenovima (preživari) ili podlopatičnojfasciji, a završava na bazi jezične kosti

M. sternothyreoideus i m.sternohyoideus počinju zajedno na manubrium sterni prvi završava na štitnoj rskavici grkljana, a drugi na bazi jezične kosti

6

manubrium sterni cartilago xyphoidea

Mišići kičmenog stuba – fleksoridublji mišići vrata

M. longus coli (25) se pruža od 6. leđnog pršljena do ventralne kvrge atlasa, leži medijalno na telima vratnih i prvih leđnih pršljenova

M. longus capitis (24) se pruža od poprečnih izdanaka 6. vratnog pršljena do mišićne kvrge na bazi lobanje

7

Longissimus capitis et atlantis

Longus capitis

Longus colii

8

M. scalenus počinje sa 2 kraka: M. scalenus medius počinje na prvom rebru, a M. scalenus dorsalis na 4., završavaju na poprečnim izdancima prva četiri pršljena

9

M. quadratus lumborum – tanak mišić, leži na bočnim izdancima slabinskih pršljenova

M. psoas minor – počinje na telima poslednja 3 leđna i prvih 4-5 slabinskih pršljenova, a završava na telu crevne kosti

Mišići kičmenog stuba - ekstenzori

M. longissimus – pruža se od karlice (crista iliaca) do glave, između trnastih i poprečnih nastavaka; I deo - M. longissimus lumborum et thoracis (predeo slabina, završava na poslednjim vratnim pršljenovima); II deo - M. longissimus cervicis - od 5–7 leđnog do 3-4 vratnog pršljena; III deo - M. longissimus atlantis i IV deo - M. longissimus capitis - od prvih leđnih pršljenova do krila atlasa i slepoočne kosti

M. iliocostales (14) – počinje na karlici i poprečnim izdancima prva tri slabinska pršljena, a završava tetivama na kaudalnim rubovima rebara i poslednjim vratnim pršljenovima

M. splenius (94) – počinje trnastim izdancima prvih 3-5 leđnih pršljenova, a završava na potiljačnoj, slepoočnoj kosti i krilu atlasa

13

M. spinalis et semispinalis dorsi et cervicis (6) – počinje u predelu krsta i poslednjih leđnih pršljenova, a završava na trnastim nastavcima poslednja 4 vratna pršljena

M. semispinalis capitis (87) – počinje na trnastim i poprečnim izdancima prvih 5-8 leđnih pršljenova i poslednjih vratnih pršljenova, a završava na ljusci potiljače, pokriven je spleniusom

12

Kratki mišići kičme

M. multifidus (9, 10, 11) mišićno tetivni spojevi, nalaze se neposredno na pršljenskim lukovima i trnastim nastavcima od krsne kosti do epistrofeusa

Mm. intertransversarii (26, 27) pružaju se između bočnih , a mm. interspinales između trnastih izdanaka pršljenova

Mm. rotatores pružaju se od bočnog izdanka jednog , do trnastog izdanaka drugog pršljena

1

M. rectus capitis dorsalis major et minor (16,17) – leži uz ligamentum nuchaeM. rectus capitis lateralis – od krila atlasa do potiljačeM. rectus capitis ventralis – od atlasa do baze lobanjeM. obliquus capitis cranialis (18) - od atlasa do potiljačeM. obliquus capitis caudalis– (19) od epistrofeusa do atlasa

**

Mm. sacrocaudales dorsales - 1

Mm. sacrocaudales ventralesMm. intertransversarii

caudae M. coccygeus - 2

12

Mišići grudnog koša

M. serratus dorsalis cranialis et caudalis (4,5) – počinju na trnastim izdancima leđnih i slabinskih pršljenova, a završavaju na kranijalnom (kaudalnom) rubu rebara srednje (zadnje) trećine grudnog koša

Mm. levatores costarum – počinje od bočnih izdanaka leđnih pršljenova do kranijalnog ruba sledećeg rebra

Mm. intercostales međurebarni mišići: spoljašnji (18) od kaudalnog ruba jednog do kranijalnog ruba sledećeg rebra, unutrašnji (33) od kranijalnog ruba jednog do kaudalnog ruba prethodnog rebra,

M. rectus thoracis (4) – pruža se kaudoventralno od donjeg kraja 1. do 4. rebra M. transversus thoracis leži na rskavicama sternalnih rebara (5)

18

Mišići trbušnog zida

M. obliquus abdominis externus (21) – najveći trbušni mišić, počinje od 4. do poslednjeg rebra, završava se sa tri tetivne ploče: na beloj liniji, trbušnoj tetivi i butnoj tetiviM. obliquus abdominis internus (23) - počinje na krsnoj kvrgi, završava aponeurozom na rebrima i beloj linijiM. transversus abdominis (104) – počinje na poprečnim nastavcima slabinskih pršljenova i unutrašnjoj strani rebara, završava na beloj liniji

M. rectus abdominis (22) – počinje na grudnoj kosti i rebarnim rskavicama, a zavr- šava tetivom na preponskoj kosti

19

MM. SYNSARCOSAE

(vežu prednju nogu sa trupom)

• m. trapesius - trapezasti mišić

• m. serratus ventralis - ventralni zubasti mišić

• m. rhomboideus - romboidni mišić

• m. latissimus dorsi - široki leđni mišić

• m. pectoralis superficialis - površinski grudni mišić

• m. pectoralis profundus - duboki grudni mišić

Mišići koji vezuju prednji ekstremitet za trup

M. latissimus dorsi (2) – počinje na lumbo- sakralnoj fasciji, tj, trnastim nastavcima slabinskih i leđnih pršljenova, a završava na tuberositas teres ramene kosti

Mm. pectorales – raspoređeni u dva slojaM. pectoralis superficialis – počinje jednim delom na manubrium sterni a završava na crista humeri, a drugim počinje na ventralnom rubu grudne kosti i završava na fasciji antebrachiiM. pectoralis profundus (4) – počinje na grudnoj kosti i rebarnim rskavicama, a završava na tuberculum minus ramene kosti

()* - slajd 8, ()** - slajd 16

M. trapesius - 1M. omotransversarius (8)*M. rhomboideus - 2M. serratus ventralis - 4 (16)**M. brachicephalicus *

1

22

M. trapezius počinje na ligamentum nuchaeod 2. vratnog pršljena do 10. leđnog pršljena a završava se na spina scapulae; na vratnom delu mišićna vlakna su usmerena kaudo-ventralno, a na leđnom – kranioventralno;leži ispod kože

M. omotransversus (61) počinje ventralno od vratnog dela trapezijusa u podlopatičnoj fasciji, a završava na krilu atlasa

24

M. rhomboideus (2, 82) leži ispod trapeziusa, počinje na ligamentum nuchae od 2. vratnog do 10. leđnog pršljena, a završava na unutrašnjoj strani lopatične rskavice.

M. serratus ventralis (4, 91) čini glavnu vezu između lopatice i trupa , počinje na poprečnim nastavcima poslednja 4 vratna pršljena i zubasto na prvih 6-7 rebara završava na nazubljenoj površini lopatice

25

M. brachiocephalicus (6,7) leži ispod trapezijusa, počinje sa dva kraka – dorzalnim (m. cleidooccipitalis) na potiljači i ventralnim (m. cleidomasto- ideus) na mastoidnom delu slepoočne kosti, a završava na crista humeri.

A = pectoralis, B = latissimus dorsi, C = longissimus dorsi, D = triceps brachii, E = infraspinatus, F = supraspinatus, G = trapezius. M. supraspinatus (98) – ispunjava fossasupraspinatus, a završava na tuber-culum majus i tuberculum minus

Mišići ramenog zgloba

27

M. subscapularis – leži u fossa subscapularis a završava na tuberculum minus ramene kosti

M. infraspinatus (43) – ispunjava fossainfraspinatus, a završava na tuber-culum majus

M. deltoideus(19) – počinje aponeurozom koja prekriva m.infraspinatus i na kaudalnom uglu lopatice, kod goveda i na akromionu, završava na tuberositas deltoidea ramene kosti

M. teres minor – pruža se od kaudalnog ruba lopatice do proksimalne epifize humerusaM. teres major - pruža se od kaudalnog ruba i ugla lopatice do tuberositas teres

M. coracobrachialis – pruža se od korakoidnog nastavka do tuberositas teres

2

Mišići lakatnog zgloba

M. triceps brachii (107, 108) – grade ga tri glave: caput longum (108) počinje na kaudalnom rubu lopatice, caput laterale (107) na ramenoj kosti oko tuberositas deltoidea, a caput mediale na ramenoj kosti oko tuberositas teres, sve tri završavaju na tuber oleocrani

30

108

107

M. tensor fascie antebrachii (99) – počinje aponeurozom na kaudalnom rubu lopatice i tetivi latissimus dorzi, a završava na tuber oleocrani i fascia antebrachi

M. anconeus – pruža se od lakatne udubine ramene kosti do lakatne kvrge

31

99

M. biceps brachii – počinje tetivasto na tuberculum supraglenoidale lopatice, na humerusu prelazi u mišić i završava na tuberositas radii lakatne kostiM. brachialis – počinje na vratu ramene kosti, za- vršava na radiusu, leži direktno na ramenoj kosti

Mišići karpalnog zglobaekstenzori: M. extensor carpi radialis, M. extensor carpi ulnaris, M. abductor policis longus fleksori: M. flexor carpi radialis, M. flexor carpi ulnaris

Mišići prstijuekstenzori: M. extensor digitorum communis, M. extensor digitorum lateralisfleksori: M. flexor digitorum superficialis , M. flexor digitorum profundus, M. interosseus medius

3

41 – m. trapesius44 – m. serratus ventralis45 – m. brachicepehalicus46 – m. latissimus dorsi48 - m. pectoralis profundus pars humeralis48‘ – pars praescapularis49 – m. subscapularis50 – m. supraspinatus51 – m. deltoideus52 – m. teres major53 – m. coracobrachialis54 – m. triceps brachii caput longum54‘ – caput laterale54“ – caput mediale55 – m. tensor fasciae antebrachi56 – m. biceps brachii57 – m. brachialis

18 – m. anconeus9 – m. brachicepehalicus6 – m. latissimus dorsi4 - m. subscapularis 5 – m. teres major8 – m. deltoideus3– m. supraspinatus 2 – m. infraspinatus1 – m. rhomboideus7, 7‘ – m. triceps brachii caput longum caput mediale11 – caput laterale10 – m. tensor fasciae antebrachi13 – m. extensor carpi radialis12 – m. brachialis

m. serratus ventralis

m. supraspinatus

m. subscapularis

m. teres major

m. latissimus dorsi

m. pectoralis profundusm. tricepsbrachii

m. tensor fascie antebrachii

m. bicepsbrachii

m. brachiocephalicus

m. brachialis

m. extensor carpi radialis

Unutrašnji mišići karlice

M. psoas minorM. psoas major – pruža se od poslednja dva rebra do trochanter minor butne kostiM. iliacus (41) – počinje na karličnoj površini bedrene kosti, završava na trochanter minor butne kosti, obuhvata m. psoas major sa lateralne i medijalne strane (M. iliopsoas)M. quadratus lumborum

Duboki mišići karlice

Počinju na unutrašnjoj strani foramen obturatum - M. obturatorius internus , spoljašnjoj - M. obturatorius externus i na sednoj kosti – Mm. gemmeli i M. quadratus femoris, a završavaju na butnoj kosti na fossa trochanterica

4

Mišići kuka - ekstenzori

m. gluteus superficialis (39) srastao je sa m. biceps femoris u m. gluteobiceps; m. gluteus medius (37) počinje na aponeurozi m. longissimus dorsi, glutealnoj fasciji, tuber coxae i tuber sacrale, a završava na trochanter major ; m. gluteus profundus – kratki mišić koji se pruža od grebena sedne kosti do trochanter major;

5

m. biceps femoris (5) – spojen je sa m. gluteus superficialis počinje dvoglavo na krsnoj kosti i sednoj kvrgi, a završava aponeurozom na pateli, tuberositas tibiae i tuber calcanei,

m. semitendinosus (88) – pruža se od sedne kvrge do fascije kojom završava na crista tibiae i tuber calcanei;

m. semimembranosus (86) – počinje na sednoj kvrgi, a završava medijalno na butnoj kosti i golenjači

tuber sacrale (medijalno-krsna kvrga)

tuber coxae

os illium

os ischii

crista simphysica

sacrum

tuber ichiadicum

os pubis

B = biceps femoris, C = semitendinosus, D = semimembranosus, E = vastus lateralis, F = tensor fascia lata, G = gluteus medius.

1 = rectus femoris, 2 = vastus intermedius, 3 = vastus lateralis, 4 = vastus medialis, 5 = sartorius, 6 = pectineus, 7 = gracilis, 8 = adductor, 9 = biceps femoris, 10 = semitendinosus, 11 = semimembranosus.

Mišići kuka - fleksori

m. iliopsoasm. tensor fascie lata - počinje na tuber coxae, završava preko fascia lata na pateli i crista tibiaem. sartorius – počinje na fasciji crevne kosti i na tetivi psoas minor a završava u fasciji tuberositas tibiaem. pectineus – počinje na stidnoj kosti, a završava na butnoj kosti

6

m. gracilis – počinje na simfizi karlice, a završava na unutršnjoj strani potkolenice;široki pločasti mišić

m. adductor – pruža se od ventralne strane karlice do medijalne kondile butne kosti

Mišići kolenog zgloba

ekstenzor: m. quadriceps femoris se sastoji od 4 glave: najveća rectus femoris počinje na karlici iznad acetabuluma, a ostale tri – vastus medius, vastus intermedius i vastus lateralis na vratu butne kosti a završavaju sve četiri sjedinjene na bazi patele; na poprečnom preseku liče na ružufleksori: m. popliteus

7

Mišići skočnog zgloba

ekstenzor: m. gastrocnemius počinje na butnoj kosti oko fossa plantaris sa dve glave (lateralna i medijalna)a završava na tuber calcanei fleksori: m. tibialis anterior, m. fibularis tertius, m. fibularis longus

Mišići prstiju

ekstenzori: m. extensor digitorum pedis longus, m. extensor digitorum pedis lateralis, m. extensor digitorum pedis brevis fleksori: m. flexor digitorum pedis superficialis, m. flexor digitorum pedis profundus, M. interosseus medius

27 - m. psoas minor28 – m. multifidus68 – m.iliopsoas69 – m. obturator interna70 – m. gluteobiceps71 – m. gluteus medius72 – m. semitendinosus73 – m. semimembranosus74 - m. tensor fasciae lata75 – m. sartorius76 - m. pectineus77 – m. gracilis78 – m. adductor79 – quadriceps femoris rectus femoris79‘ – vastus medialis80 - m. gastrocnemius

3,4 – m. gluteobiceps2 – m. gluteus medius9 – m. semitendinosus8 – m. semimembranosus10 - m. tensor fasciae lata12 – m. soleus13 - m. gastrocnemius

5 – m. biceps femoris2 – m. gluteus superficialis6 – m. semitendinosus7 – m. semimembranosus3 - m. tensor fasciae lata1 – m. gluteus medius4 - m. quadriceps femoris (vastus lateralis) 16 – m. gracilis

6 - m. psoas minor5 – m. multifidus8 – m. psoas major70 – m. gluteobiceps4 – m. gluteus medius23 – m. semitendinosus21 – m. semimembranosus10 - m. tensor fasciae lata13 – m. sartorius19 - m. pectineus22 – m. gracilis20 – m. adductor quadriceps femoris 11 - rectus femoris 12 – vastus medialis80 - m. gastrocnemius

1

1 – levatori (podizači) glave i vrata2 – fleksori (savijači) glave i vrata3 – m. obliquus abdominus externus4 – m.pectoralis superficialis5 – m. serratus ventralis6 – mišići krila6' – m. patagium7 - m. sartorius8 – m. tensor fascie lata9 – m. biceps femoris10 – m. semitendinosus11 – m. gastrocnemius12 – m. fibularis longus13 – ekstenzori prstiju13 – fleksori prstiju

vrat – m. longissimus cervicis, m. brachiocephalicusgrudi – mm. pectoralesrebra – m. latissimus dorsi, mm. intercostalespodlaktica - fleksori i ekstenzori prednje nogeplećka – m. supraspinatus, m. infraspinatus, m. triceps brachii, m. biceps brachi, m. Subscapučlarispotplećka – m. trapesius, m. rhomboideus, m. long. dorsi, m. serratus ventralisleđa – m. longissimus dorsi thoracisslabine - m. longissimus dorsi lumborum, m. iliopsoas, m. quadratus lumborumkolenica – m. gastrocnemius, fleksori i ekstenzori zadnje nogebut – mm. glutei, m. gluteobiceps, m. semitendinosus, m. semimembranosus, m. quadriceps, m. adductor

“Osnovni delovi” plećke

Prednja pečenica (prednji file, lažni file, lopatični file) -

m. supraspinatus, m. biceps brachiiNadlaktica - humerus, m. triceps brachii, m.

anconeus, m. brachialisPlećka - m. infraspinatus, m. deltoideusFeder - lopatična rskavica sa mišićima vezanim za

nju

Trbušina, pauflek – ventralno od slabina, trbušni zid

Podlaktica, prednji ribić, prednji čolan – žbica i lakatna kost i njihovi ekstenzori i fleksori

Podslabina, file, biftek – m.psoas major, m.psoas minor, m. iliacus i m. quadratus lumborum (unutrašnji deo karlice)

Slabine – ako su bez kostiju rit, rostbif ili ramstek, sa kostima rozbratna

Kapak (bok) - m. gluteus medius, m. gluteus profundus, m. gluteus superficialis

Crna pečenica - švansla (m. gluteobiceps)Bela pečenica - frikando (m. semitendinosus)Šol (m. gracilis, m. sartorius, m. pectineus, m.

adductor, m. semimembranosus)Ruža (jabuka, cafna) - m. quadriceps femorisTrtica – sedna kost, stidna kost, prva dva repna

pršljena, velika kvrga i glava butne kosti i pripadajuća

muskulaturaKolenica, zadnji ribić, zadnji čolan – golenjača i

lisnjača i njihovi ekstenzori i fleksoriDoribić, kokoška – m. gastrocnemius izdvojen iz

kolenice

“Osnovni delovi” buta

Crna pečenica - švansla (m. gluteobiceps)Bela pečenica - frikando (m. semitendinosus)Šol (m. gracilis, m. sartorius, m. pectineus, m.

adductor, m. semimembranosus)Ruža (m. quadriceps femoris)Kapak - (m. longissimus dorsi, m. gluteus medius, m. tensor fascie lata)

“Osnovni delovi” buta

RF

Š

Šv

K

Kapak - (m. longissimus dorsi, m. gluteus medius, m. tensor fascie lata)Bubrežnjak - slabinski pršljenovi sa pripadajućom trbušnom muskulaturomZadnja pečenica – od 8. do 14. leđnog pršljena, telo 1. lumbalnog pršljena i proksimalne trećine rebara od 8. do 14. sa pripadajućom muskulaturomPrednja pečenica - od 3. do 7. leđnog pršljena izuzev tela 3. leđnog pršljena i proksimalne trećine od 8. do 14. rebra sa pripadajućom muskulaturomKotleti, kare – grudni pršljenovi počev od četvrtog sa gornjom trećinom odgovarajućih rebara i pripadajućom muskulaturom Vajsbratna - slabinske pršljenove sa odgovarajućim mišićima

“Osnovni delovi” leđa

8,9