7 M-CARE: Fizyolojik ihtiyaçlar

Engelliler ve Yaşlılarla Çalışan Hasta Bakıcılar ve Tıbbi Görevliler İçin Mobil

Eğitim

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Modül: Fizyolojik ihtiyaçlar


Ünite 1

• Beslenme

– Besin Öğeleri

– Besin grupları

– Yaşlılarda beslenme


3

Beslenme

Besin Öğeleri

1. Proteinler

2. Yağlar

3. Karbonhidratlar

4. Vitamin ve Mineraller

5. Su


4

Besin Grupları

1. Et - yumurta

2. Süt

3. Ekmek ve mısır

4. Sebze ve meyveler

Beslenme

http://beslenme.gov.tr/index.php?lang=tr&page=188


5

• Yemek aralığı

• Günde en az üç defa

• İdeal kas gücü ve vücut ağırlığı korunmalı

• Yemeğin iyi pişirilmiş ve iyi durumda olması gerekir

• Meyve ve sebze tüketimi arttırılmalı

• Ekmek ve diğer tahıllı yiyecekler uygun miktarda tüketilmelidir

Yaşlılarda Beslenme


6

• Doymuş yağ tüketimi azaltılmalı

• Su ve diğer sıvılar gerekli miktarlarda tüketilmelidir

• Yoğun lifli yiyecekler yüksek miktarda tüketilmelidir

• Yüksek kalsiyum içerikli yiyecekler tüketilmelidir

• Tuz ve sodyum tüketimi azaltılmalıdır

• Şeker tüketimi azaltılmalıdır

• Sigara ve alkol kullanılmamalıdır.

Yaşlılarda Beslenme


Ünite 2

• Sağlık Kontrolü

– Vücut Isısı

– Nabız

– Solunum

– Kan Basıncı

– Oksijen


Sağlık Kontrolü • Vücut Isısı

• Nabız

• Nefes Alma

• Kan Basıncı

• Oksijen

http://degisimehazirim.com/tag/nefes-alma-teknikleri/

http://www.premierelektronik.com.tr/U2032,157,premier-pbp-209-tansiyon-aleti.htm http://www.medicalnewstoday.com/articles/258118.php


Artan vücut ısısı şu nedenlerden olabilir…

• Fiziksel aktivite

• Titreme

• Artan çevresel sıcaklık

• Besinlerin sindirilmesi

• Duygusal durumlar

Sağlık Kontrolü


Vücut ısısını düşüren faktörler

• Hastalık ve yaralanma

• Yetersiz beslenme

• Uyku

• Sinir sisteminin baskılanması

Sağlık Kontrolü


Vücut ısısının sınıflandırılması

• Yüksek vücut ısısı:

– Ateş >37.5

– Hipertermi >37.5

– Hiperpireksi >40.0

• Normal 36.5–37.5 °C

• Düşük vücut ısısı

– Hipotermi <35.0 °C

Sağlık Kontrolü


Vücut ısısı nasıl ölçülür?

• Ağız yoluyla

• Anüs

• Koltuk altı

• Kulak

• Vajina

Sağlık Kontrolü


Termometre

• Cam,

• Elektronik tek kullanımlık

• Isıya hassas bant.

Sağlık Kontrolü


http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/imagepages/9961.htm

Vücut sıcaklığının ölçülmesi

http://www.webmd.com/children/rectal-temperature


Nabız ölçümü • Bu kalbin sistol ve diyastolde

ritmik kasılmalarıdır

• Çevresel damarlardan elde edilebilir – Ön kol atardamarı

– Şakak

– Şah damarı

– Uyluk

– Ayak

– Dizin arkası


Nabzı hizmet alanın bileğinden ölçmek

• İlk ve ikinci parmak uçlarını kullanarak atardamarlara nabız hissedene kadar hafifçe bastırın.

• Saatin yelkovanı 12’ye geldiğinde nabzı saymaya başlayın.

• Nabzı 60 saniye boyunca sayın (ya da 15 saniye boyunca sayın ve dörtle çarpıp dakika başına atışı hesaplayın).

• Sayarken sürekli saati izlemeyin ve nabzın atışına odaklanın.


Nabzın Kuvveti

• Nabız elle ölçülür.

• Normal koşullarda her nabız atışının kuvveti aynıdır.

– Sağlıklı yetişkinlerde normal bir nabız: dakikada 60 – 100 arasındadır.

– 12 yaşın üzerindeki kadınlarda kalp atışı genelde erkeklerden daha hızlıdır.

• Zayıf nabız anında bildirilmelidir.


Nabız Ritmi

• Nabız atışları arasındaki süre eşit olmalıdır.

• Nabzın düzensiz ritmine aritmi denir.


Nabız hızını etkileyen faktörler

1- Hareket ve spor

2- Vücut ısısı

3- Acı, duygu durumu

4- Uzun süren acı

5- İlaçlar

6- Kan kaybı

7- Vücut kısımlarının konumu


Nefes Alma

• Nefes alma organizmanın çevreden oksijen alıp karbondioksit vermesidir.

• Vücut oksijeni alıp karbon dioksidi dışarı verir. Akciğerde bronşlarda gerçekleşir.

• Nefes alma içsel ve dışsal olarak ikiye ayrılabilir.


http://www.freediving.biz/features/breathing.html

http://kedahsportsschool.blogspot.com.tr/2011/06/inhalation-dan-exhalation.html

Nefes alma hızını etkileyen faktörler

1- Hareket ve spor

2- Vücut ısısı

3- Acı, duygu durumu

4- Uzun süren acı

5- İlaçlar

6- Kan kaybı

7- Vücut kısımlarının konumu

8- Hastalıklar


Kan basıncı

Kan basıncı kanın damar duvarlarına yaptığı basınçtır. Kalp kasılması, Kalp her atışında atardamarlara kan pompalar ve bir basınç oluşturur.

Sou

rce image:

http

://ww

w.b

loo

dp

ressureu

k.org

/Blo

od

Pressu

reand

you

/Theb

asics/Blo

od

pressu

rechart/m

ain_co

nten

t/Jm5

d/d

ow

nlo

adP

ub

lication

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP http://inflammationreliefcenter.com/

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/87/Main_complications_of_persistent_high_blood_pressure.svg


Cildin rengi

• Cildin rengi kan ve pigmentlerden kaynaklanır.

• Cildin rengi vücuttaki oksijen seviyesi ile ilgili bir fikir verebilir.

• Kırmızı cilt •Yüksek kan seviyesi •Ateş •Yüksek vücut ısısı •Karbonmonokside maruz kalma

• Beyaz cilt •Şok •Anksiyete •Düşük vücut ısısı

• Mavi cilt •Düşük oksijen seviyesi


Ünite 3

• Tuvalete çıkarma ve bez değiştirme

– Perine Hijyeni

– Bez değiştirme


Perineal Hijyen

• Bir kase • 41-43 derecede su • Sabun • Gazlı bez • Havlu • Tuvalet kağıdı • Bez • Eldivenler • Mandal


Süreç 1

• Ellerinizi yıkayın

• Hastayı bilgilendirin

• Hastanın iznini alın

• Malzemeleri hazırlayın

• Eldiven kullanın

• Hastanın iç çamaşırını çıkarın


Süreç 2

• Yataktan bütün kıyafetleri alın.

• Hasta için bir çarşaf bırakın

• Hastaya pozisyon verin

• Bezi hastanın altına yerleştirin

• Temizlemek için sabun ile gaz bezi kullanın

• Temizleyin

• Kurulayın


Süreç 3

• Hastayı yan yatış pozisyonuna getirin

• Anal bölgeyi temizleyin

– Önce tuvalet kağıdı ile temizleyin

– Anal bölgeyi temizleyin

• Bölgeyi kurulayın


Süreç 4

• Bezi alın

• Eldivenleri çıkarın

• Temiz kıyafetleri giydirin

• Kullandığınız malzemeleri kaldırın

• Ellerinizi yıkayın

• Kayda geçirin


Tek Kullanımlık Yetişkin Bezi Nasıl Değiştirilir

http://www.wikihow.com/Image:Change-a-Disposable-Adult-Diaper-Step-1.jpg

http://www.wikihow.com/Image:Change-a-Disposable-Adult-Diaper-Step-1.jpg


Aşama 1

Bez kullanan kişinin bezin değiştirilebileceği en yakın düz yüzeye uzaklığını belirleyin.

• Bez değiştirmek için neredeyse her düz yüzey kullanılabilir. Bu yüzey yer, yatak, sandalye üstü hatta duvar kenarı bile olsa bez değiştirecek alan bulunabilir.


http://www.wikihow.com/images/c/c7/Change-a-Disposable-Adult-Diaper-Step-2.jpg



Aşama 2

Hastanın bez değişiminin tamamlanmasında rahat edecekleri bez değiştirme yöntemini seçiniz.

• Bez değiştirme şekli bezi giyen kişi ayakta, oturuyor ya da yatıyor şekilde olsa da yapılacak birçok yöntem vardır. Ayakta giyme yöntemini seçenler bile vardır.


– Yatma Metodu en popüler yetişkin bezi değiştirme yöntemlerinden biridir. Birey yatıyorsa, kendi bezini değiştirmek konusunda becerikliyse ve odanın içindeki tek kişiyse bezi değiştirme yöntemi biraz farklı olabilir.

– Yetişkin bezi birey otururken de değiştirilebilir, Oturma Metodu metodlar içinde en zorudur.

– Ayakta Metod en kolay metoddur ve yalnızca giyen kişinin kendi bezini değiştirmesini içerir. Bez giyen kişi ayakta durmayı becerebiliyorsa, yetişkin bezi bu şekilde değiştirilebilir.

– Bazı tek kullanımlık bezler Üste Giyme Metodu imkanı sunar.

http://www.wikihow.com/Change-a-Disposable-Adult-Diaper-While-Laying

http://www.wikihow.com/Change-a-Disposable-Adult-Diaper-While-Sitting



http://www.wikihow.com/Change-an-Disposable-Adult-Diaper-While-Standing

http://www.wikihow.com/Change-a-Disposable-Pull-up-Style-Adult-Diaper


http://www.wikihow.com/images/e/ec/Change-a-Disposable-Adult-Diaper-Step-3.jpg

http://www.wikihow.com/images/e/ec/Change-a-Disposable-Adult-Diaper-Step-3.jpg


Aşama 3

Bez değiştirmede meydana gelebilecek mahremiyet problemlerine dikkat ediniz.

• Bazı bez değiştirme yöntemleri diğerlerine göre daha mahremdir ancak bazıları çok mahremiyet sınırlıdır.


Aşama 4

Bezi giyen kişinin seçtiği bez türüne göre hangi bez değiştirme yönteminin en uygun olduğuna dikkat ediniz ve hangi değiştirme yönteminin en az derecede utanç kaynağı olduğuna göre seçim yapınız.


http://www.wikihow.com/images/a/aa/Change-a-Disposable-Adult-Diaper-Step-5.jpg

http://www.wikihow.com/images/a/aa/Change-a-Disposable-Adult-Diaper-Step-5.jpg


Aşama 5

Belirtilen aşamaları takip ediniz ve giyen kişinin seçtiği bez çeşidi ve konfor seviyesine göre en uygun bez değiştirme yöntemini seçiniz.

– Bez değiştirmenin iki ana aşamaya bağlı olduğunu unutmayınız:

• eski bezin çıkarılması ve

• yenisi ile değiştirilmesi.


http://www.wikihow.com/images/a/ac/Change-a-Disposable-Adult-Diaper-Step-6.jpg

http://www.wikihow.com/images/a/ac/Change-a-Disposable-Adult-Diaper-Step-6.jpg


Aşama 6

• Bez değiştirilen bölgedeki kirlenmeyi temizleyiniz.


Ünite 4

• Heimlich Manevrası

https://thatblindref.files.wordpress.com/2011/06/choking.jpg


• Bir insanın nefes yolu tamamen ya da kısmen tıkalı olabilir. Tamamen tıkanmış olması tıbben acil bir durumdur. Kısmen tıkanma durumunda birey nefes alıp verme yetisini tam olarak gerçekleştiremezse hayatı rikse atan bir durum olabilir. Oksijen olmadan yalnızca dört dakika içinde beyin hasarı oluşabilir. Hızlı ilk yardım ile hayat kurtarılabilir.

• Evrensel olarak boğulma işareti boğazın bir ya da her iki elle sarılmasıdır.

• Birey çok yoğun öksürüyor ve konuşabiliyorsa bu yöntemi UYGULAMAYIN– öksürük tıkanmayı geçirebilir.


1. Hastaya sorun:

• ”Boğuluyor musun?"

• ”Konuşabiliyor musun?"

2. Birini 112’yi ya da kendi acil durum numaranızı aramaya yollayın.

3. Hastayı öne doğru yaslayınız ve avucunuzun altı ile sırtına beş kere darbe vurunuz.

Heimlich Manevrası


4. Eğer bu işe yaşamazsa, bireyin arkasına geçiniz ve kollarınızı beline dolayınız.

5. Bir elinizi yumruk haline getiriniz. Yumruk şeklini almış elinizin baş parmaklı kısmını bireyin tam göbeğinin üzerine yerleştiriniz, tam göğüs kafesinin altına denk getiriniz.

6. Diğer elinizle yumruğunuzu kavrayınız.

7. Ellerinizle çabuk 5 aşağı ve yukarı itme yapınız.

8. Sırta beş darbe ve karna 5 itiş arasında boğazdaki nesne gidene kadar ve birey kendi kendine soluyana kadar tekrarlayınız.


Çocuklarda

• Boğulmakta olan bir çocuğa yardım bir yetişkine yardım etmeye çok benzemektedir. Eğer birey tam olarak boğazını kavramıyorsa diğer tehlike işaretleri (yetişkin için de geçerli) şunlardır: – Konuşamamak

– Zayıf, etkili olmayan öksürme

– Nefes alırken gürültülü soluma ya da yüksek ses

– Soluk almada zorlanma

– Deride mavimsi renk

– Engel atılamazsa bilinç kaybı


• 1. Birini 112’yi ya da yerel acil numarayı araması için gönderiniz.

• 2. Çocuğu öne doğru eğiniz ve sırtına avcunuzun altı ile 5 darbe vurunuz.

• 3. Eğer bu işe yaramazsa çocuğun arkasına geçiniz ve kollarınıza beline sarınız.

• 4. Bir elinizi yumruk haline getiriniz. Yumruk şeklini almış elinizin baş parmaklı kısmını çocuğun tam göbeğinin üzerine yerleştiriniz, tam göğüs kafesinin altına denk getiriniz.

• 5. Diğer elinizle yumruğunuzu kavrayınız. • 6. Ellerinizle çabuk 5 aşağı ve yukarı itme yapınız. • 7. Sırta beş darbe ve abdomene 5 itiş arasında

boğazdaki nesne gidene kadar ve çocuk kendi kendine soluyana kadar tekrarlayınız.


Ünite 5

• Postural Direnaj

– Postural direnaj uygulanması

– Öksürme


Postural Drenaj

• Akciğerin hava yollarında şişme ve gereğinden fazla mukusa bağlı olarak gelişen nefes alma problemlerine yardım etmek için yapılır. Akciğerde biriken sıvının atılmasına yardımcı olur.

• Postural direnaj yapmak için en doğru zaman yemekten önce ya da yemekten bir buçuk saat sonradır yani hizmet alanın midesi boş olmalıdır.


Postural direnaj

http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/patientimages/000266.htm


• Akciğeri hastalığı olan bireylerde akciğerin belli bir kısmında birikmiş olan mukusu boşaltmak için uygulanabilecek 6 - 12 arasında pozisyon çeşidi vardır.

• Başka bir kişi tarafından akciğerin belli kısımları dokunularak mukus dokusunun yumuşaması ve öksürülerek boşaltılması sağlanabilir.

• Sistik fibrosisde, akciğer tıkanıklığı ya da bronşektazide akciğeri rahatlama yöntemleri vurma yelekleri ve içe çekilen aerosolları içerir.


Nasıl Postural Direnaj Yapılır

• Aşağıdaki konumlardan birini kullanınız: – Oturma – Sırtüstü, mide üzerinde ya da yana doğru yatma – Kafa düz, aşağıda ya da yukarda yatma – Doktorun önerdiği süre boyunca bu pozisyonda kalınız

(ya da en az beş dakika boyunca). • Hasta rahat kıyafetler giymeli ve yastıklar kullanılarak

mümkün olduğunca rahat ettirilmelidir.

– Pozisyonu önerildiği kadar tekrar ediniz. – Hasta yavaşça burundan solumalı ve ağızdan nefesi

bırakmalıdır. Nefes verme süresi alma süresinin yaklaşık iki katı olmalıdır.


Vurma ya da Titreme

• Doktor aynı zamanda vurma ya da titreme de önerebilir. – Vurma akciğerde katılaşmış sıvıların yumuşamasına

yardımcı olabilir. Hasta yatar konumdayken kaburgalara bir el ile vurunuz. Bu kıyafet varken ya da yokken yapılabilir.

– Bilek ve el ile bir kupa şekli oluşturunuz. – El ve bileği göğüs üzerine çarpınız (ya da doktor

belirttiyse sırta bunu uygulayınız). – Boşluk ya da patlama sesi duymalı ve tokat sesi

duymamalısınız. – Can yakacak şekilde sert vurmayınız.


Vurma ya da Titreme

• Titreme vurma gibidir, ancak düz bir el ile kaburgalar üzerinde sarsma ile yapılır. – Hastanın derin bir nefes almasını ve hızlıca vermesini

sağlayın. – Düz bir elle kaburgaları sarsınız. – Doktor, hemşire ya da soluk alma terapisti bunu doğru

yapma şeklini gösterecektir. – Göğsün bölgesine 5 – 7 dakika arasında vurma ya da

titreme uygulayınız. Bunu göğsün ya da sırtın tüm bölgelerine uygulayınız. Bitirdikten sonra hastanın derin bir nefes almasına ve öksürmesine izin veriniz. Bu hastanın tükürerek atabileceği balgamı getirecektir.


Doktor ne zaman çağırılır

• Hizmet alan aşağıdaki belirtilerden birine sahipse doktoru çağırınız:

– Hazımsızlık

– Kusma

– Acı

– Aşırı rahatsızlık

– Nefes almada zorlanma


Öksürük Nasıl Kontrol Edilir

• Çok ağır şekilde öksürme ihtiyacı bazen utanç verici durumlara sokabilse de birey asla öksürüğünü tutmaya çalışmamalıdır.

• Öksürmek doğaldır! • Aşağıdakilere dikkat etmelidir

– Bolca su içmek – Öksürük tabletleri bulundurmak – Ovalayarak sürülen ilaçlar bulundurmak (krem) – Çorba, çay ya da kahve gibi boğazı rahatlatacak sıvılar almak – Soğuk havada dışarı çıkmaktan kaçınmak – Dondurma yemekten kaçınmak – Sesi zorlamamak (bağırmamak ve yüksek sesle konuşmamak)


Eğer birey yalnızca alışkanlık nedeniyle çok fazla öksürüyorsa; öksürmenin bir böcek ısırığına benzediğini ve kaşıdıkça kötüleşeceği gibi,

öksürmenin de boğazı acıttığını hatırlatınız.

• Hizmet alan şunları denemelidir:

– Yutkunmak ya da su içmek.

– Kendini engellemeye çalışmak.

– Soğuk bir sıvı içmek (sıcak içecekten daha etkili olabilir).


• Belki küçük bir öksürme problemidir ve yalnızca boğazı temizlemek adına yapılıyordur

– Post-nazal damlama: burun ve sinüsler tarafından üretilen mukus burun yerine boğazın arkasına gittiğinde olur.

• Alerji gibi birçok sebebi vardır.

• Öksürük hizmet alanı rahatsız etmeyebilir ancak diğerlerine dikkat bozucu gelebilir.

Eğer bireyin kronik öksürüğü varsa doktora başvurmalıdır


Yazarlar:

Bize ulaşın:

• www.mcare-project.eu

• twitter.com/Mcareproject

• www.facebook.com/MCareproj


Kaynakça:

• Ed: AY Fatma Akça, Temel Hemşirelik, İstanbul Medikal Yayıncılık, 2008 , İstanbul P:259-261 ISBN -975-6395-70-2

• http://drjkm.com/wp-content/uploads/2013/05/Female-Genitalia.jpg

• http://www.kahsa.org/files/public/PsycosocialNeeds.pdf

• http://www.megep.meb.gov.tr/?page=moduller

• http://www.wikihow.com/Change-a-Disposable-Adult-Diaper

• http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/presentations/100222_1.htm

• http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/patientinstructions/000051.htm

• http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/imagepages/18084.htm

• http://www.wikihow.com/Control-a-Cough

http://drjkm.com/wp-content/uploads/2013/05/Female-Genitalia.jpg





http://www.kahsa.org/files/public/PsycosocialNeeds.pdf

http://www.kahsa.org/files/public/PsycosocialNeeds.pdf

http://www.megep.meb.gov.tr/?page=moduller

http://www.megep.meb.gov.tr/?page=moduller

http://www.wikihow.com/Change-a-Disposable-Adult-Diaper









http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/presentations/100222_1.htm

http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/patientinstructions/000051.htm
























http://www.wikihow.com/Control-a-Cough








7 M-CARE: Fizyolojik ihtiyaçlar

Education

Transcript of 7 M-CARE: Fizyolojik ihtiyaçlar