DEPREM ETKS ALTINDA RSKL BNA TESPT YNETMEL

(Ek:RG-2/7/2013-28695) EK-2

RSKL YAPILARIN TESPT EDLMESNE LKN ESASLAR

0. Simgeler

: Brt kolon enkesit alan

: Kritik katta deerlendirmenin yapld dorultudaki kap ve pencere boluk oran % 5'i gemeyen ve kegen uzunluunun kalnlna oran 40dan kk olan dolgu duvarlarn kat planndaki toplam alan

: Kritik katn plan alan

: enine donat aralna kar gelen ykseklik boyunca, kolonda veya perde u blgesindeki tm etriye kollarnn ve irozlarn enkesit alan deerlerinin gz nne alnan ya dik dorultudaki izdmlerinin toplam

: Birbirine dik yatay dorultularnher biri iin, kolon veya perde u blgesi ekirdeinin enkesit boyutu (en dtaki enine donat eksenleri arasndaki uzaklk)

: Kiriin gvde genilii, perdenin gvde kalnl

: Kiriin faydal ykseklii

: Deprem etkisi

: Mevcut beton elastisitemodl

: atlam kesite ait etkin eilme rijitlii

: atlamam kesite ait eilme rijitlii

: Mevcut beton basn dayanm

: Mevcut beton ekme dayanm

: Enine donatnn mevcut akma dayanm

: Boyuna donatnn mevcut akma dayanm

: Kat ykseklii

: Sabit yk etkisi

: Temel stnden veya kritik kat demesinden itibaren llen toplam bina ykseklii

: Temel stnden veya kritik kat demesinden itibaren llen toplam perde ykseklii

: Bina nem katsays

: Perdenin veya ba kirili perde parasnn plandaki uzunluu

: Etki/kapasite oran

: Etki/kapasite orannn snr deeri

: Mevcut malzeme dayanmlar ile hesaplanan eilme moment kapasitesi

: Sabit ykler, katlm katsays ile arplm hareketli ykler ve deprem yklerinin ortak etkisi altnda hesaplanan eilme momenti

: Hareketli yk katlm katsays

: Binann zemin seviyesi stndeki kat adedi

: Mevcut malzeme dayanmlar ile hesaplanan moment kapasitesine kar gelen eksenel kuvvet

: Hareketli yk etkisi

: Deprem yk azaltma katsays

: Enine donat aral, spiral donat adm aral

: Kolon, kiri ve perdede enine donat hesabnda esas alnan kesme kuvveti

: Kolon, kiri veya perde kesitinin kesme dayanm

: Perdelerin tabannda elde edilen kesme kuvvetleri toplamnn, binann tm iin tabanda meydana gelen toplam kesme kuvvetine oran

:Perdede kesme kuvveti dinamik bytme katsays

: Edeer deprem yk azaltma katsays

: Kat burulma dzensizlii katsays

: Kat etkin greli kat telemesi

: Kat etkin greli kat telemesi oran

: Kat etkin greli kat telemesi orannn snr deeri

1. Kapsam

1.1 Bu Esaslar, 16/5/2012 tarihli ve 6306 sayl Afet Riski Altndaki Alanlarn Dntrlmesi Hakknda Kanun kapsamnda deprem etkisi altnda 2.1.de tanmlanan riskli binalarn tespit edilmesinde kullanlacak kurallar ierir.

1.2 Bu Esaslarda verilen yntemler, 6/3/2007 tarihli ve 26454 sayl Resm Gazetede yaymlanan Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmeliin eki Esaslarda [DBYBHY] tanmlanan bina deprem performans deerlendirmesi ve glendirmesi amacyla kullanlamaz. Mevcut bina performans deerlendirmesi ve glendirmesi iin DBYBHY kullanlmaldr. DBYBHYde bulunan ve bu Esaslarda atfta bulunulan kavramlar iin DBYBHYe bavurulacaktr.

1.3 Bu Esaslar, sadece DBYBHY Tablo 7.7.de dier binalar kapsamndaki binalardan, ykseklii () 25 m veya zemin demesi st sekiz kat gemeyen betonarme ve yma binalarn risk belirlemesi iin kullanlr. Daha yksek katl binalarn risk belirlemesi iin DBYBHYde belirtilen yntemler kullanlacak ve gme ncesi performans dzeyini salamayan bina riskli olarak kabul edilecektir. DBYBHY Tablo 7.7.deki dier binalar dnda kalan binalarn risk belirlemesi iin DBYBHYde belirtilen yntemler kullanlacaktr.

1.4 6306 sayl Kanun kapsamnda, belirli alanlarda riskli olabilecek binalarn blgesel dalmnn belirlenmesi ve nceliklendirme karar verilmesi amacyla kullanlabilecek, bina zelliklerini ve deprem tehlikesini dikkate alan basitletirilmi yntemler EK-Ada verilmitir.

1.5. Bakanlka lisanslandrlan kurum ve kurulularca, teknik gerekeleri belirtilerek, ahap, kerpi ve tayc zellii olmayan malzeme ile yaplan yaplarn riskli olduu ynnde rapor dzenlenmesi halinde, bu yaplar 6306 sayl Kanun kapsamnda riskli yap olarak kabul edilir.

2. Riskli Bina

2.1.Bulunduu blge iin DBYBHYde tanmlanan Tasarm Depremi altnda yklma veya ar hasar grme riski bulunan bina riskli bina olarak tanmlanr. Riskli binann tespiti iin uygulanacak deerlendirme kurallar bu esaslarda verilmitir.

2.2.Bu Esaslara gre riskli bulunmayan binalarda DBYBHY 7.7.3te belirtilen can gvenlii performans dzeyinin saland sonucu karlamaz.3. Riskli Bina Tespit Yntemi

3.1. Rleve ve Bilgi Dzeyi3.1.1. Riskli binalarn tespiti iin hesaplar, mevcut bina tayc sistem zellikleri dikkate alnarak yaplacaktr. Binann mevcut tayc sistem zellikleri sadece kritik kat rlevesi ile belirlenebilir. Kritik kat, rijitlii dier katlara oranla ok kk olan (betonarme evre perdeleri bulunmayan) veya yanal telenmesi zemin tarafndan tutulmam en alt bina katdr. Rleve kritik kat iin saha almas ile belirlenen bina geometrisi; kolon, perde, kiri boyutlar ile bu elemanlarn katta yerleimini, eksen aklklarn; kap ve pencere boluu olmayan dolgu duvar yerleimini ierir. Binann kat adedi ve kat ykseklikleri rlevede belirtilecektir. Kritik kattaki ksa kolonlar ve binadaki konsollar rlevede ilenecektir. DBYBHY Blm 2.3te tanmlanan B3 tr dzensizlie sahip olan binalarn kritik kat iin yaplan rleve almas, bu dzensizlii hesap modeline yanstacak ekilde, dier katlar iin de yaplacaktr.

3.1.2. Tayc sistem bilgi dzeyi, asgari veya kapsaml olabilir. Asgari Bilgi Dzeyi durumunda binann tayc sistem projeleri mevcut deildir. Kapsaml Bilgi Dzeyi iin binann tayc sistem projesi mevcuttur ve yerinde kontrol edilen tayc sistem zellikleri proje ile uyumludur. Bina tayc sistem projeleri yerinde belirlenen tayc sistem zellikleri ile uyumlu deilse asgari bilgi dzeyi olarak kabul edilecektir.

3.1.3. Tayc elemanlarn kapasiteleri, Mevcut Malzeme Dayanm kullanlarak hesap edilir ve Tablo 1de verilen Bilgi Dzeyi Katsays ile arplarak kullanlr.

Tablo 1. Binalar iin bilgi dzeyi katsaylar

Bilgi DzeyiBilgi Dzeyi Katsays

Asgari0.90

Kapsaml1.00

3.2. Betonarme Binalarda Donat Tespiti ve Malzeme zelliklerinin Belirlenmesi3.2.1. Mevcut donat dzenini belirlemek iin kritik katta 6 adetten az olmamak zere perde ve kolonlarn en az % 20sinde boyuna donat tr, miktar ve dzeni belirlenecektir. Bu ilem, seilen perde ve kolonlarn en az yarsnda kabuk betonu syrlarak yaplacaktr. Dier yarsnda donat tahmini tahribatsz yntemler kullanlarak ve elde edilen sonulara benzetilerek yaplabilir. Ayrca, kabuk betonu syrlan perde ve kolonlarda enine donat tr, ap ile kolonlarn orta ve sarlma blgelerinde enine donat aralklar ve detaylar belirlenecektir.

3.2.2. Mevcut donat akma gerilmesi belirlenen donat trne bal olarak tespit edilecektir. Donatsnda korozyon gzlenen elemanlar planda iaretlenecek ve bu durum eleman kapasite hesaplarnda dikkate alnacaktr.

3.2.3. Binann kirilerinde aklkta alt ve mesnetlerde st donat olarak, tayc sistem zmnde TS500de tanmlanan () yklemesinden hesap edilen donatnn bulunduu kabul edilebilir. Kiri mesnet alt donats, st mesnet donatsnn 1/3 olarak kabul edilebilir. Kapsaml bilgi dzeyi durumunda kirilerde donat mevcut projeden alnacaktr.

3.2.4. Mevcut Beton Dayanmn belirlemek iin kritik kat kolon ve perdelerinden en az 10 elemanda tahribatsz yntemler kullanlacak ve en dk sonucun alnd 5 yerden beton numunesi alnacaktr. Kat alan 400 m2 den fazla ise, 400 m2'yi aan her 80 m2 iin beton numunesi bir adet arttrlacaktr. Numunelerden elde edilen ortalama beton dayanmnn % 85'i mevcut beton dayanm olarak alnacaktr.

3.2.5. Riskli bina tespitlerinde binann bulunduu arsada yeni zemin aratrmas yaplabilir veya blgede daha nce yaplm zemin aratrma sonular kullanlabilir. Arsada zemin aratrmas yaplmamas durumunda, blgesel olarak elde edilen verilerin kullanlmasna proje mhendisi karar verecektir. Veri yokluunda yerel zemin snf Z4 olarak kabul edilir.

3.3. Yma Binalarn Tayc Sistem ve Malzeme zelliklerinin Belirlenmesi

Yma binann kritik katnda dey hatllar ve dolgu duvarlarn yerleimi, uzunluu, boluu ve kalnlklar rleve plannda belirtilecektir. Binann kat adedi ve kat ykseklikleri de rlevede bulunacaktr. Yma binalar iin asgari bilgi dzeyi katsays kullanlacaktr. Duvar malzemelerinin tr, duvar yzeyinin bir blmnn svas kaldrlarak gzle tespit edilecektir. Bina dayanm hesaplar, DBYBHY Blm 5e gre Ra = 2 alnarak yaplacaktr.

3.4. Betonarme Bina Tayc Sisteminin Analizine likin Genel Kurallar3.4.1. Deprem etkisinin tanmnda, DBYBHYde verilen elastik (azaltlmam) ivme spektrumu kullanlacaktr. Deprem hesabnda Bina nem Katsays uygulanmayacaktr().

3.4.2. Binann risk durumu binaya etkiyen dey yklerin ve deprem etkilerinin birleik etkileri altnda planda her iki dorultu ve bu dorultularn her iki yn (G+nQE) dikkate alnarak belirlenecektir.

3.4.3. Binann tayc sistem modeli, rlevesi karlan kritik katn kat adedi ve kat ykseklikleri ile uyumlu olarak oaltlmas ile elde edilebilir. Bu oaltmada binada bulunan konsollar modelde gz nne alnacaktr. B3 tr dzensizlii olan binalarda, bu dzensizlik bina modelinde her katn ayr ayr tanmlanmas ile gz nne alnacaktr.

3.4.4. Betonarme kesitlerin veya elemanlarn kapasiteleri TS500de verilen kurallar kullanlarak, mevcut malzeme dayanmlar ve bilgi dzeyi katsays dikkate alnarak hesaplanacaktr.

3.4.5. Tayc sistemin deprem analizinde Etkin Eilme Rijitlikleri kullanacaktr. Etkin eilme rijitlikleri iin aada verilen deerler alnacaktr:

(a) Kiriler ve perdelerde:

(b) Kolonlarda

:

Beton elastisitemodl (MPa) olarak hesaplanacaktr.

3.5. Dorusal Elastik Hesap Yntemi

3.5.1. Binann risk durumunun belirlenmesi iin Dorusal Elastik Hesap Yntemi kullanlacaktr. Edeer deprem yk yntemi, bodrum zerinde toplam ykseklii 25 myi ve toplam kat adedi sekizi amayan, ayrca ek dmerkezlik gz nne alnmakszn hesaplanan burulma dzensizlii katsays olan binalara uygulanabilir. Bu binalarda bi>1.4 olmas durumunda ise Mod Birletirme Yntemi kullanlacaktr. Edeer Deprem Yk ve Mod Birletirme Yntemi ile hesapta alnacak ve DBYBHY 2.8.5 uygulanmayacaktr. Edeer deprem yk ynteminde deprem yk katsays ile arplacaktr. katsays bodrum hari bir ve iki katl binalarda 1.0, dierlerinde 0.85 alnacaktr.

3.5.2. Binann kritik katnda deerlendirmenin yapld dorultuda ve en byk kat teleme oran 0.015 den kk ise, 3.5.1'de hesaplanan deprem kuvveti 0.75 katsays ile arplarak dolgu duvar etkisi dikkate alnabilir.

3.5.3. Risk deerlendirmesi kritik kat iin yaplacaktr. Ayrca, yaplan analiz sonucunda hesaplanan en byk kat telenme oran baka bir katta oluuyorsa, bu kat iin de sadece kat telenme snr deerleri kontrol edilerek deerlendirme yaplacaktr. Herhangi bir katn riskli kmas durumunda bina Riskli Bina olarak kabul edilecektir.

3.5.4. Tablo 2, Tablo 3 ve Tablo 5te kullanlan nin hesab kolonlar iin DBYBHY 3.3.7ye ve perdeler iin DBYBHY 3.6.6ya gre yaplacak, ancak DBYBHY Denk. (3.16)da alnacaktr. nin hesabnda peklemeli moment kapasitesi yerine mevcut malzeme dayanmlar kullanlarak hesaplanan moment kapasitesi kullanlabilir. Dey ykler ile birlikte alnarak depremden hesaplanan toplam kesme kuvvetinin den kk olmas durumunda ise, yerine bu kesme kuvveti kullanlacaktr.

3.5.5. Kolonlar, () ve sarlma blgesindeki donat detayna gre gruba ayrlr. (Tablo 2). Nihai durumda A grubu kolonlarn eilme gmesine, B grubu kolonlarn eilme-kesme gmesine ve C grubu kolonlarn ise kesme gmesine maruz kalaca kabul edilir. Perdeler (planda uzun kenarnn kalnlna oran en az be olan dey tayc sistem elemanlar), () ve () oranlarna gre gevrek veya snek olmak zere iki gruba ayrlr (Tablo 3). A grubu perdelerin eilme gmesine ve B grubu perdelerin eilme-kesme veya kesme gmesine maruz kalaca kabul edilir. deeri () ykleme kombinasyonundan elde edilen deeri iin kolon orta blgesindeki etriye temel alnarak hesaplanr.

Tablo 2: Kolon snflandrma tablosu

Aral olan, her iki ucunda 135o kancal etriyesi bulunan ve toplam enine donat alan denklemini salayan kolonlarDier durumlar

AB

BB

BC

Tablo 3: Perde snflandrma tablosu

AB

BB

3.5.6. Betonarme elemanlarn hasar dzeylerinin belirlenmesinde kolon ve perde kesitlerinin deprem etkisi altnda hesaplanan kesit momentinin kesit moment kapasitesine blnmesi ile elde edilen Etki/Kapasite Oran () kullanlacaktr. deeri ykleme kombinasyonundan elde edilen deeri iin hesaplanacaktr. ncelenen kat veya katlardaki kolon ve perde deerleri ve kat teleme oran deerleri, kolon ve perde snflarna bal Tablo 4 ve Tablo 5'te verilen risk snr deerleri () ve kat teleme oran snr deerleri ile kyaslanacaktr. Herhangi bir snr deerin almas durumunda elemann risk snrn at kabul edilecektir. Kat teleme oran 0.0075 den kk ve ise, perdeler iin sadece kat teleme oran, kat teleme snr deerleri ile kyaslanacaktr. Tablo 4 ve Tablo 5'te ara deerler iin interpolasyon uygulanacaktr.

Tablo 4a: A grubu kolonlar iin ve deerleri

0.15.00.035

0.62.50.0125

Tablo 4b: B grubu kolonlar iin ve deerleri

0.1 0.00052.00.01

0.0065.00.03

0.6 0.00051.00.005

0.0062.50.0075

Tablo 4c: C grubu kolonlar iin ve deerleri

1.00.005

Tablo 5a: A grubu perdeler iin ve deerleri

Balk blgesi(*)

< 0.10.9Var6.00.030

Yok4.00.015

1.3Var3.50.015

Yok2.00.0075

> 0.250.9Var3.50.020

Yok2.00.010

1.3Var2.00.010

Yok1.50.005

(*) DBYBHY 3.6.5te verilen perde u blgelerinde uygulanacak donat koullarnn salanmas durumunda balk blgesi var olarak kabul edilecektir.

Tablo 5b: B grubu perdeler iin ve deerleri

0.94.00.020

1.32.00.010

3.6. Riskli Betonarme Binann Belirlenmesi

3.6.1. ncelenen kat veya katlarda () ykleme birleimi altnda perde ve kolonlarda eksenel basn gerilmeleri hesaplanr. lgili katta hesaplanan eksenel basn gerilmelerinin ortalamas deerinden bykse, o katta herhangi bir perde veya kolon elemannn Risk Snr aldnda bina Riskli Bina olarak kabul edilecektir (Tablo 6). Kattaki eksenel basn gerilmelerinin ortalamas, kolon ve perdelerde hesaplanan eksenel basn gerilmelerinin toplamnn toplam kolon ve perde saysna blnmesi ile bulunur.3.6.2. 3.6.1.de hesaplanan perde ve kolon eksenel gerilmesine bal olarak Tablo 6da verilen kat kesme kuvveti oran snrlarn aan bina Riskli Bina olarak kabul edilir. Risk snrn aan perde ve kolonlarn kesme kuvvetlerinin kat kesme kuvvetine blnmesiyle kat kesme kuvveti oran hesaplanacaktr. Tablo 6da ara deerler iin dorusal enterpolasyon uygulanacaktr.Tablo 6: Perde ve kolon eksenel gerilme ortalamasna bal kat kesme kuvveti oran snr deerleri

Perde ve kolon eksenel gerilme ortalamas

(=Perde ve kolon gerilmelerinin toplam / Perde ve kolon says)Kat kesme kuvveti oran snr deerleri

0

0.35

3.7. Riskli Yma Binann Belirlenmesi

3.7.1. Aada tanmlanm olduu ekli ile Gme ncesi Performans dzeyini salamayan binalar bu esaslar kapsamnda riskli bina olarak tanmlanacaktr.

Yma binalarda kritik kattaki tayc duvarlarn kesme dayanm, deprem etkileri altnda oluan kesme kuvvetleri ile karlatrlr. Karlatrma binann her iki dorultusu iin ayr ayr yaplacaktr. Dayanm yeterli olmayan duvarlarn kat kesme kuvvetine katks herhangi bir dorultuda % 50'nin stnde ise, bina Riskli Bina olarak kabul edilir. EK-A: BNALARIN BLGESEL DEPREM RSK DAILIMINI BELRLEMEK N KULLANILABLECEK YNTEMLERA.1 Kapsam

A.1.1 Kanun kapsamnda belirli alanlarda nceliklerin ve riskli olabilecek binalarn blgesel dalmnn belirlenmesi amacyla; bina zelliklerini ve deprem tehlikesini gz nne alan Birinci Aama Deerlendirme Yntemleri kullanlabilir. Yaplacak sralamann daha hassas olmas istenirse, kinci Aama Deerlendirme Yntemleri de kullanlabilir.A.1.2Birinci aama deerlendirme yntemlerinde binann dardan ve ksmen ieriden belirlenen ve deprem davrann etkileyen parametreler kullanlr. kinci aama deerlendirme yntemlerinde binann dardan belirlenen parametrelerine ek olarak, malzeme dayanmlar, eleman boyutlar gibi zellikleri gz nne alnr. Mevcut malzeme dayanmlarnn tahmini iin, deneyler yaplmadan uygun kabuller de yaplabilir. kinci aama deerlendirme yntemlerinde binann maruz kalaca deprem tehlikesi DBYBHYde verilen hkmler veya genel kabul grm dier yntemler ile de belirlenebilir.A.1.3 Blgesel risk durumunun tanmlanmasnda kullanlacak yntemler bilim ve tekniin gerei istatistiksel olarak anlaml sayda bina ihtiva eden alanlarda uygulanabilir. Bu yntemler tekil binada risk deerlendirme amal olarak kullanlamazlar.

A.2 Birinci Aama Deerlendirme Yntemleri

A.2.1 Betonarme Binalar iin Birinci Aama Deerlendirme Yntemi:

A.2.1.1 Bu Yntem 1 il 7 katl mevcut betonarme binalar iin kullanlabilir. Yntemin kullanlabilmesi iin gerekli olan parametreler aada verilmektedir:

1. Tayc sistem tr: Binann tayc sistemi belirlenerek, betonarme ereve (BA) (DBYBHY Tablo 2.5, Madde 1.1) ile betonarme ereve ve perde (BAP) (DBYBHY Tablo 2.5, Madde 1.4) sistemlerinden biri olarak seilecektir.

2. Kat adedi: Kritik kat dikkate alnarak serbest kat adedi (ns) tespit edilecektir.

3. Mevcut durum ve grnen kalite: Binann grnen kalitesi malzeme ve iilik kalitesine ve binann bakmna verilen nemi yanstr. Binann grnen kalitesi iyi, orta ve kt olarak snflandrlacaktr.

4. Yumuak kat/zayf kat: Kat ykseklii farknn yan sra katlar aras belirgin rijitlik fark da dikkate alnarak gzlemsel olarak belirlenecektir.

5. Deyde dzensizlik: Deyde devam etmeyen ereve ve deien kat alanlarnn etkisini yanstmak amacyla dikkate alnacaktr. Bina ykseklii boyunca devam etmeyen kolonlar veya perdeler deyde dzensizlik oluturur.

6. Ar kmalar: Zemine oturan kat alan ile zemin stndeki kat alan arasndaki farkllk belirlenecektir.

7. Planda dzensizlik/Burulma etkisi: Plann geometrik olarak simetrik olmamas ve dey yapsal elemanlarn dzensiz yerletirilmesi olarak tanmlanr. Binada burulmaya yol aabilecek ekildeki plan dzensizlikleri dikkate alnacaktr.

8. Ksa kolon etkisi: Bu aamada sadece dardan gzlenen ksa kolonlar deerlendirmede dikkate alnacaktr.

9. Yap nizam/arpma etkisi: Bitiik binalarn konumlar deprem performansn arpma nedeniyle etkileyebilmektedir. Kenarda yer alan binalar bu durumdan en olumsuz etkilenmekte, bitiik bina ile kat seviyeleri farklysa bu olumsuzluk daha da artmaktadr. arpma etkisinin sz konusu olduu durumlar dardan yaplacak gzlemler ile belirlenecektir.

10. Tepe/yama etkisi: Belli bir eimin zerindeki yamalarda ina edilmi binalarda bu etki dikkate alnacaktr.

11. Deprem tehlikesi ve zemin snf: DBYBHYde belirtilen deprem blgeleri ve zemin snflar ile uyumlu olarak A.2.1.4'te anlatld ekilde dikkate alnacaktr.

A.2.1.2 Binalarn dardan incelenmesi sonucu toplanacak olan veriler ekil A.1'de verilen form kullanlarak kayt altna alnacaktr.

A.2.1.3 Toplanan veriler deerlendirilerek her bina iin bir performans puan hesaplanacaktr. Elde edilen sonular blgelerin risk nceliklerinin belirlemesinde kullanlabilecektir.

A.2.1.4 Betonarme binalarn performans puanlar, binalarn bulunduklar yerin deprem tehlikesini ve mevcut bina zelliklerini yanstan parametrelere bal olarak hesaplanacaktr. Tablo A.1 kullanlarak incelenen bina iin binann bulunduu yerin deprem tehlike blgesine ve kat saysna bal bir taban puan (TP) belirlenecektir. Yntemde kullanlacak deprem tehlike blgeleri ile 18/04/1996 tarihli ve 96/8109 sayl Bakanlar Kurulu karar ile yrrle giren Trkiye Deprem Blgeleri Haritas ve DBYBHYde verilen zemin snflar arasndaki iliki Tablo A.2de verilmektedir.A.2.1.5 Tayc sistem trnn etkisi olumlu puan olarak dikkate alnacaktr. BA sistemine sahip binalar iin herhangi bir ilave puan verilmeyip, dier tayc sisteme sahip binalarda (BAP) Tablo A.1 kullanlarak olumlu parametre puan (OP) verilecektir.

A.2.1.6 Grnen kalite dndaki tm olumsuzluk parametreleri iin var veya yok eklinde tespitler yaplacaktr. Bu tespitlere karlk gelen olumsuzluk parametre deerleri () "var" ve "yok" durumlar iin srasyla 1 ve 0 alnacaktr. Grnen kalite deerlendirmesi "iyi" ise olumsuzluk parametre deeri () 0, "orta" ise 1 "kt" ise 2 alnacaktr. Her bir parametreye kar gelen olumsuzluk katsaylar Tablo A.3'te gsterilmektedir.

A.2.1.7 Bina iin performans puan (PP) Denklem A2.1nin uygulanmas ile hesaplanacaktr.

(A2.1)

Denklem A2.1de TP taban puann, Oi her bir olumsuzluk parametresini (i=1'den 8'ye kadar), OPi olumsuzluk parametre puann (Tablo A1.4) ve YSP olumlu parametre puann temsil etmektedir. Yapsal sistem puanlar (YSP) Tablo A.1'de verilmitir.A.2.1.8 ncelenen blgedeki binalara yntemin uygulanmas sonucu her bir bina iin performans puan PP hesaplanacaktr. Hesaplanan performans puanlar bykten ke doru sralanacaktr. Bu ekilde hesaplanan puanlarn dalm kullanlarak blgeler arasnda risk ncelii belirlenebilir.

ekil A.1: Betonarme binalar iin veri toplama formu

ekil A.1: Betonarme binalar iin veri toplama formu (devam)

Tablo A.1: Taban ve yapsal sistem puan tablosu

Toplam kat saysTaban puanYapsal sistem puan (YSP)

Yapsal sistem

Tehlike blgesiBABAP

IIIIIIIV

1 ve 2901201601950100

380100140170085

47090130160075

56080110135065

6 ve 7506590110055

Tablo A.2. DBYBHY'e gre belirlenen deprem blgeleri

Tehlike blgesiDBYBHY'e gre deprem blgesiDBYBHY'e gre zemin snf

I1Z3/Z4

II1Z1/Z2

2Z3/Z4

III2Z1/Z2

3Z3/Z4

IV3Z1/Z2

4Tm zeminler

Tablo A.3: Olumsuzluk parametre deerleri (Oi)

Olumsuzluk parametre noOlumsuzluk parametresiDurum 1Durum 2

Parametre tespitiParametre deeriParametre tespitiParametre deeri

1Yumuak katYok0Var1

2Ar kmaYok0Var1

3Grnen kaliteyi0Orta (Kt)1 (2)

4Ksa kolonYok0Var1

5Tepe/Yama etkisiYok0Var1

6Planda dzensizlikYok0Var1

Tablo A.4: Olumsuzluk parametre puan (OPi) tablosu

Toplam kat saysOlumsuzluk parametre puanlar (OP)

Yumuak katGrnen kaliteAr kmaKat seviyesi/Bamsz bina durumuDeyde dzensizlikPlanda dzensizlik / BurulmaKsa kolonTepe/ yama etkisi

AynAynFarklFarkl

OrtaKenarOrtaKenar

1,2-10-10-100-10-5-15-5-5-5-3

3-20-10-200-10-5-15-10-10-5-3

4-30-15-300-10-5-15-15-10-5-3

5-30-25-300-10-5-15-15-10-5-3

6,7-30-30-300-10-5-15-15-10-5-3

A.2.2 Yma Binalar iin Birinci Aama Deerlendirme Yntemi:

A.2.2.1 Bu yntem mevcut yma binalar iin kullanlabilir. Yntemin kullanlabilmesi iin ekil A.2de verilen veri toplama formu kullanlabilir.

A.2.2.2Bu yntem 1 ila 5 katl mevcut yma binalar iin kullanlabilir. Yntemin kullanlabilmesi iin gerekli olan parametreler aada verilmektedir:

1. Yma bina tr: Binann tayc sistemi belirlenerek, donatsz yma, kuatlm yma, donatl yma ve karma (yma duvar + betonarme ereve) sistemlerinden biri yap sistemi olarak seilecektir.

2. Serbest kat adedi: Kritik kat dikkate alnarak serbest kat adedi tespit edilecektir.

3. Yap nizam ve bitiik bina ile ilikisi: Ayrk veya bitiik yaplar ile bina kat seviyelerinin ayn ya da farkl olmas durumu tespit edilecektir. Bu parametre iin be farkl durum belirlenecektir: Ayrk, bitiik ve ortada-kat seviyesi ayn, bitiik ve ortada-kat seviyesi farkl, bitiik ve kenarda/kede-kat seviyesi ayn, bitiik ve kenarda/kede-kat seviyesi farkl.

4. Mevcut durum ve grnen kalite: Malzeme tr ve kalitesi ile yma duvar iilii ayr ayr kontrol edilerek, bu tespitlerin her ikisi iin ayr ayr iyi, orta ve kt olarak snflandrma yaplacaktr. Ayrca, mevcut hasar olup olmad tespit edilecek ve binada hasar var veya yok eklinde tespit yaplacaktr.

5. Planda olumsuzluklar: Plan geometrisi, duvar boluk oran ve hatl/lento olup olmad tespit edilecektir. Plan geometrisi Dzenli veya Dzensiz olarak iki ekilde belirtilecektir. Binann kritik katnda (genellikle zemin kat) birbirine dik her iki dorultudaki cephe duvar uzunluu belirlenecektir. Buna gre binann duvar miktar, zemin kattaki n veya yan cephedeki kap ve pencere boluklarnn uzunluu cephe uzunluunun 1/3nden az ise ok, boluklarn uzunluu cephe uzunluunun 1/3 ile 2/3 arasnda ise Orta, boluklarn uzunluu cephe uzunluunun 2/3nden fazla ise Az olarak kabul edilecektir.

6. Deyde olumsuzluklar: Dey ynde duvar boluk dzeni, cephelere gre kat says farkll ve yumuak kat olup olmamas tespit edilecektir. Dey dorultudaki boluk dzeni; Dzenli, Az Dzenli ve Dzensiz olarak snflandrlacaktr. Katlarda yer alan pencere ve kap boluklarnn tamamen st ste gelmesi durumu Dzenli, artmal olarak yerletirilmi olmas durumu ise Dzensiz olarak tanmlanacaktr. Bu iki snr durum arasnda kalan binalar ise Az Dzenli olarak snflandrlacaktr.

7. Eimli arazide bulunan binann farkl cephelerinin farkl kat saysna sahip olmas durumu tespit edilecektir. Dey dorultuda duvar sreksizlii olup olmad belirlenecektir.

8. Dzlem d davran olumsuzluklar: Yma yap duvarlarnn dzlem d davran gsterme eiliminde olup olmad belirlenecektir. Yma binalarda dzlem d davran tetikleyen ve genellikle bina dndan tespit edilebilen olumsuzluklar u ekilde sralanabilir:

a. Duvar-duvar ve duvar-deme balantlarnn zayf olmas (balantlarn bulunduu yerde atlak veya hasar olmas, hatl bulunmamas)

b. Rijit diyafram davran gsteren bir deme olmamas (sadece betonarme demelere sahip yma yaplarn bu tip davran gsterdii kabul edilecektir).

c. Har kalitesinin ok dk olmas ya da hi har olmamas durumu (duvarn dzlem d ynde ayrmasna sebep olmaktadr).

d. Yma duvarlarda da doru dzlem d deformasyon olmas

e. Kalkan duvarl at tipine sahip yma yaplar dzlem d ynde hasar grme potansiyeline sahiptir.

9. at tr: Bu parametre sadece toprak tavan demesi yma binalar iin tespit edilecektir.

10. Deprem tehlikesi ve zemin snf: DBYBHYde belirtilen deprem blgeleri ve zemin snflar ile uyumlu olarak A.2.1.4'te anlatld ekilde dikkate alnacaktr. Bu yntemde en byk yer ivmesi (MY) deprem iddet parametresi olarak seilmitir.

ekil A.2: Yma binalar iin veri toplama formu

ekil A.2: Yma binalar iin veri toplama formu (devam)

A.2.2.3 Tayc sistem trnn etkisi olumlu puan olarak dikkate alnacaktr. Yapsal sistem puan (YSP) binann yapsal sistem trnn deprem performans zerindeki etkisini yanstan parametreyi gstermektedir. Donatsz ve karma yma binalar iin YSP=0, kuatlm yma binalar iin YSP=30 ve donatl yma binalar iin ise YSP=60 alnacaktr.

A.2.2.4 Bina, malzeme tr/kalite ve duvar iilii "iyi" ise olumsuzluk parametre deeri () 0, "orta" ise 1 "kt" ise 2 alnacaktr. Binada mevcut hasar durumu deerlendirmesi yok ise olumsuzluk parametre deeri () 0, var ise 1 alnacaktr.

A.2.2.5 Planda dzensizlik durumu Dzenli ise olumsuzluk parametre deeri () 0, Dzensiz ise 1 alnacaktr. Yma binann kritik katnda yma duvar miktar deerlendirmesi ok, Orta ve Az ise bunlara karlk gelen olumsuzluk parametre deerleri () srasyla 0, 1 ve 2 alnacaktr. Binada hatl ve lento mevcudiyeti deerlendirmesi Yeterli ise Oi, 0, Yetersiz ise 1 deerini alacaktr.

A.2.2.6 Deydeki olumsuzluk durumlar ayr deerlendirme ile dikkate alnacaktr. Dey dorultudaki boluk dzeni deerlendirmesi Dzenli ise Oi, 0, Az Dzenli ise 1, Dzensiz ise 2 alnacaktr. Binann farkl cephelerinin farkl kat adetlerinin bulunmas durumun, sabit bir olumsuzluk puan ile dikkate alnmtr. Yumuak kat olumsuzluunun bulunduu binalara, kat adedine bal olarak deiken bir olumsuzluk puan uygulanacaktr.

Toprak tavan demesi yma binalara 10 olumsuzluk puan uygulanacaktr.

A.2.2.7 Yma bina duvarlarnn dzlem d davran gstermesine yol aan olumsuzluklardan en az nn binada mevcut olmas halinde dzlem d dorultuda zayflk olduu kabul edilecek ve bu tip binalara kat saysna baklmakszn 10 olumsuzluk puan uygulanacaktr.

A.2.2.8 Bina iin performans puan (PP) Denklem A2.1in uygulanmas ile hesaplanacaktr.

Yma binalar iin TP taban puan Tablo A.5de verilmitir. Mevcut durum ve grnen kalite deerlendirmelerine bal olarak belirlenecek olumsuzluk puanlar Tablo A.6dan alnacaktr. Planda ve Deyde dzensizlii ilikin olumsuzluk puanlar Tablo A.7 ve Tablo A.8de verilmektedir. Yap nizam olumsuzluk puanlar Tablo A.9da verilmektedir.

Tablo A.5: Taban puan tablosu

Kat saysBlge I

MY(0.4gBlge II-III

0.2g(MY