36

6. BÖLÜM: BULGULARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Bu bölümde araştırma bulgularının değerlendirilmesine yer verilecektir. Yerleşik yabancılara

yönelik demografik verilerin ve ev sahibi ülkeye uyum aşamasında gereksinim duydukları bilgilerin yer aldığı bulgulara Bölüm 5’te yer verilmiştir. Bulgular değerlendirilirken yerleşik

yabancılara uygulanan anket verileri ile halk kütüphanecileri ile gerçekleştirilen

yapılandırılmış görüşme ve gözlemler sonucu elde edilen veriler karşılaştırılacaktır.

Yerleşik yabancıların demografik özelliklerine dair elde ettiğimiz bulgular, katılımcıların kalma süreleri ile Türkçe bilgilerinin artması arasında anlamlı bir ilişki olmadığı ortaya koymuştur.

Bu durum, yerleşik yabancıların sosyal ve kültürel uyumları için gerekli bilgi hizmetlerinin

planlanmasında öncelikli olarak yabancı dillerde kaynak ve hizmet planlamasını gerekli

kılmaktadır. Bu nedenle yöredeki yerleşik yabancı dağılımının ülkelere göre dağılımlarının

kesin olarak bilinmesi hem koleksiyona dahil edilecek kitapların dilleri hem de kütüphanede bilgi hizmetlerini tanıtıcı materyallerin hazırlanmasında önem taşımaktadır. Mevcut bulgular

halk kütüphanelerinde yabancı dilde ne gibi hizmetler sunulabileceği ve Türkçe öğreniminin

nasıl özendirilebileceği ile ilgili soruları gündeme getirmektedir.

Halk kütüphanelerinde halkla ilişkiler uygulamalarının yapılmıyor olması, yerleşik yabancıların kütüphaneler aracılığıyla hangi konularda bilgi ve hizmetlere erişebileceği

konusunda düzenli bilgilendirme olmaması bugüne dek çeşitli sivil toplum örgütleri ve yerel

yönetimlerin ilgili birimlerince bir araya getirilen yerleşik yabancıların henüz kütüphanelere

davet edilmemiş olması gözlenen önemli eksikler arasındadır. Kullanıcının kütüphaneye

gelmesini bekleme üzerine kurulu hakim yaklaşımın yerini kullanıcılarını hizmetleri konusunda bilgilendirme ve tanıtma faaliyetleri düzenleme, özel gruplara yönelikler

organizasyon planlama ve kullanıcılarına ana dillerinde ulaşma yaklaşımına dönüşmesi

gerektiği düşünülmektedir. Bu yönde elde edilen bulgular halk kütüphanelerinin yerleşik

yabancılara yönelik ne gibi halkla ilişkiler faaliyetlerini hayata geçirebileceği ile ilgili soruyu

gündeme getirmektedir.

Demografik bulgular ile halk kütüphanelerinde gerçekleştirilen yapılandırılmış görüşme

sonuçları karşılaştırıldığında kütüphane yöneticilerinde var olan kanının aksine ve yerleşik

yabancıların bilgisayar becerileri, internet kullanma becerileri, kütüphane kullanma alışkanlığı gibi bilgi okuryazarlığı kapsamında sayılabilecek becerilerinin oldukça düşük olduğu

görülmüştür. Katılımcıların söz konusu bilgi ve becerilerini sanılanın aksine yetersiz görüyor

olmaları T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı, internet altyapısı ve bilgisayar olanakları

gibi sorunları büyük ölçüde çözülmüş tüm kütüphaneler için olduğu gibi Antalya kütüphaneleri

için de potansiyel kullanıcılarına erişmede bir fırsat olarak değerlendirilebilir. Söz konusu

37

bulgular ışığında yerleşik yabancılar için planlanacak bilgi okuryazarlığı eğitiminin içeriğinde

neler olabilir sorusunu karşımıza çıkmaktadır.

Yerleşik yabancıların bilgi kaynakları ile ilgili gereksinimlerine yönelik bulgular tüm katılımcılar açısından değerlendirildiğinde çeşitli başlıkların öne çıktığı gözlenmiştir. Bu

başlıklar arasında gereksinim düzeyi yüksek olan konulardaki bilgi gereksiniminin, kütüphane

aracılığıyla sunulan bilgi kaynaklarından çok sözlü iletişime dayalı bilgi alışverişi sonucunda

giderildiği sonuçları da önemle vurgulanması gereken konular arasındadır. Resmi olmayan

şekilde çözülen bilgi gereksinimin hata payı yüksek ve güvenirlik düzeyi düşük bilgi olarak tanımlayabiliriz. Bu yönüyle araştırma bulguları yerleşik yabancıların resmi bilgi

kaynaklarından bilgi edinme konusundaki nasıl bilgilendirilmesi ve bu yönde bilgi alma

konusunda nasıl teşvik edilmesi gerektiği ile ilgili soruları gündeme getirmektedir.

Araştırmada elde edilen ve dikkat çekici olduğu düşünülen bulgular Antalya’da kalma süreleri 1-2 yıl arasında değişen yerleşik yabancıların verdikleri cevaplardan elde edilmiştir. Söz

konusu grup, katılımcıların bilgi gereksinimlerine yönelik hazırlanan 6 kategorinin her bir

setinde yer alan maddelerin neredeyse hepsini önem düzeyi yüksek ancak karşılanma

düzeyi düşük maddeler olarak tanımlamıştır. Bu durum bölgede 1-2 yıldır kalmakta olan

katılımcıların ciddi bir bilgi eksikliği hissettiklerini göstermektedir. Bu katılımcı gurubunu diğerlerinden ayıran özellik ise, 2 yıldan daha uzun süredir yörede yaşayan yerleşik

yabancıların gereksinim duydukları bilgilere resmi ya da gayri resmi kanallardan ulaşma

konusundaki deneyimlerine karşın bölgede henüz yaşamaya başlamış, yeterli bilgi ağına

sahip olmayan katılımcıların ise belirli konularda halen yüksek düzeyde bilgi eksikliği

hissediyor olmaları şeklinde yorumlanmıştır. Mevcut bulgu, halk kütüphanelerinin potansiyel kullanıcı grupları arasında odak kitle olarak bölgeye yeni gelenler ya da yeni göç edenler ismi

adı altında özel bir kullanıcı grubuna işaret etmektedir. Bu durum, yöredeki yerleşik

yabancıların eğitim, yaş, dil bilgisi vb. niteliklerinin yanı sıra kalma süreleri ile ilgili ayırt edici

özelliklerini dikkate alarak nasıl hizmetler planlanması gerektiği sorusunu gündeme

getirmektedir.

Bu bölümde, her bir bilgi kategorisine yönelik olarak Antalya’da toplamda yaşam süresi 1-2

yıl arasında değişen katılımcıların (%22) bulgularına dair grafikler yer almaktadır (Grafik 25,

26,27,28,29,30). Grafik 25’te açıkça görülmektedir ki önem düzeyi yüksek olarak

nitelendirilen bilgi gereksinimleri ile karşılanma düzeyi yüksek olan bilgi gereksinimleri arasında oransal farklılıklar vardır. Bu farkların yüksekliği büyük ölçüde bilgiye gereksinim

duyulan konularda bu gereksinimin yüksek düzeyde karşılanamıyor olmasından kaynaklıdır.

Bu sonuç, kısa ya da uzun vadeli bilgi hizmetleri planlamasında yöreye yeni yerleşen

yabancıların hedef kitle olarak alınması gerektiği sonucunu ortaya çıkarmaktadır.

38

Bilgi kaynakları kategorisinde gazete, film, müzik ve yerel bilgi kaynakları en fazla öne çıkan bilgi kaynakları arasında yer almıştır. Söz konusu kaynaklar tüm katılımcıların cevaplarına

yer verilen Grafik 15’te de önem derecesi bağlamında öne çıkan kaynaklardır ancak

karşılanma düzeyi noktasında bölgede kalma süresi 1-2 yıl arasında olan katılımcılar

özelinde daha düşüktür (Grafik 25). Bu durum mevcut bilgi gereksinimlerini karşılanma düzeyi daha yüksek olan katılımcılar ile düşük olan katılımcılar arasındaki farkı telafi etmek

noktasında halk kütüphanelerinin nasıl bir misyon üstlenebileceği sorusunu gündeme

getirmektedir.

Grafik 25. Kalma Süresi 1-2 Yıl Olan Katılımcıların Bilgi Kaynakları Gereksinimleri

Kütüphane Hizmetlerine yönelik bilgi gereksinimleri değerlendirildiğinde söz konusu kullanıcı grubunun temel kütüphane hizmetlerine yönelik beklentilerinin düşük olduğu, bir başka

deyişle gerekli olduğunu düşünmedikleri sonucu ortaya çıkmıştır. Karşılanma düzeyi düşük

olan nitelenen bilgi türlerinin önem düzeylerinin de düşük olarak nitelenmiş olması bu

sonucun çıkartılmasına neden olmaktadır. Buna karşın odak grup kendi dilinde kaynak,

internette bilgi arama eğitimi ve yerel bilgiye erişim konusundaki bilgi gereksinimlerinin farkında olduklarını verdikleri cevaplarla göstermektedirler (Grafik 26). Bu noktada bölgeye

yeni gelen yerleşik yabancıların diğer kütüphane hizmetleri ile ilgili gereksinimleri ve bu

sayede ne gibi bilgi eksiklerini giderebilecekleri konusunda nasıl bilinçlendilebileceği sorusu

gündeme gelmektedir.

39

Grafik 26. Kalma Süresi 1-2 Yıl Olan Katılımcıların Kütüphane Hizmetlerine Yönelik Bilgi

Gereksinimleri

Katılımcıların sağlık hizmetleri alanındaki bilgi gereksinimleri ile ilgili bulgular ışığında ciddi

oranda önem atfedilen konularda bir o kadar da bilgi eksikliği duydukları gözlenmektedir.

Kalma süreleri diğer katılımcılarla karşılaştırıldığında daha kısa süredir Antalya’da

yaşamakta olan katılımcıların sağlıkla ilgili herhangi bir olumsuz deneyim yaşamış olup olmadıklarına bakılmaksızın acil servis, yerel hastalıklar, eczane hizmetleri ve aile hekimliği

konularının öne çıkan konular olduğunu söylemek mümkündür (Grafik 27). Bu noktada odak

grup katılımcıların sağlık konusunda doğru bilgi edinmelerini ve bilgi eksikliği konusundaki

kaygılarını giderecek referans hizmetlerinin ne şekilde kendilerine ulaştırılabileceği sorusu

gündeme gelmektedir.

Grafik 27. Kalma Süresi 1-2 Yıl Olan Katılımcıların Sağlık Bilgisine Yönelik Gereksinimleri

40

Katılımcıların eğitim bilgi gereksinimleriyle ilgili bulgular henüz yaşamaya başladığı ülkeye uyum sağlama süreci başlamış olan bir grup için önemli görülen yaşamboyu öğrenme ile ilgili

gereksinimlere vurgu yapmaktadır. Belediyelerce verilen ücretsiz eğitimler, dil kursları ve

çeviri hizmetleri ile ilgili bilgi gereksinimlerinin önemli konular arasında yer almış olması

katılımcıların eğitim almak konusunda istekli olduklarını gösteriyor olmasının yanı sıra dil engeli ile karşılaştıklarını da göstermektedir (Grafik 28). Söz konusu bulgular halk

kütüphaneleri tarafından katılımcıların dil konusunda yaşadıkları engelleri aşacak ne gibi

öneriler getirilebileceği ve katılımcılara yaşamboyu öğrenme konusunda nasıl bir hizmet

planlanabileceği konularını gündeme getirmektedir.

Grafik 28. Kalma Süresi 1-2 Yıl Olan Katılımcıların Eğitim Bilgisine Yönelik Gereksinimleri

Spor ve boş zamanların değerlendirilmesine yönelik bilgiler halk kütüphanesi hizmetleri

kapsamında yeni bir ülkede çalışma kaygısı gütmeden gönüllü olarak yaşama başlamış

yerleşik yabancıların dikkatini çekebileceği en kritik konuların başında gelmektedir. Dini

günlerde ve resmi tatillerde yapılan etkinlikler, kültürel aktiviteler, yerel kutlama günleri, yerel

festivaller ve yerel gezilerle ilgili bilgi gereksinimlerinin önemli olarak tanımlanması odak grubun hem kendi kültürel değerlerini korumak ve devam ettirmek hem de yerel kültürle

kaynaşmak eğiliminde olduklarını göstermektedir (Grafik 29). Bu bulgular ışığında halk

kütüphanelerinin yerleşik yabancılarla ev sahibi kültür arasındaki etkileşimi artırıcı rolü ne

olabilir sorusu akla gelmektedir.

41

Grafik 29. Kalma Süresi 1-2 Yıl Olan Katılımcıların Spor ve Boş Zaman Bilgisine Yönelik

Gereksinimleri

Gündelik ve pratik bilgiler bağlamında yerleşik yabancıların gereksinimleri kesintiye

uğramayan, hayati olmamakla birlikte gündelik yaşam kalitesini artırıcı etkiye sahip olması

nedeniyle önemli görülen bilgi türleri arasında yer almaktadır (Grafik 30). Yerleşik

yabancılardan odak grubun bulgularına bakıldığında halk kütüphanelerinin ülkeye yeni gelen yabancıların gündelik hayatta gereksinim duyduğu bilgilere ulaşmak konusunda başvuru

noktası olma görevini yerine getirebilmek için ne gibi adımlar atabileceği sorusu akla

gelmektedir.

Grafik 30. Kalma Süresi 1-2 Yıl Olan Katılımcıların Gündelik/Pratik Bilgilere Yönelik

Gereksinimleri