Գարիկ ԲարխուդարյանՍԵՐՄԵՐ

Բույսերը բազմանում են անսեռ և սեռական եղանակներով, այդ թվում վեգետատիվ բազմացմամբ, բողբոջմամբ, իսկ ծաղկավոր բույսերի մոտ էվոլյուցիայի ընթացքում ձևավորվել է կրկնակի բեղմնավորումը։

Մերկասերմերը բազմանում են սերմերով , որոնք առաջանում են կոներում և մերկ վիճակում գտնվում են կոների թեփուկների արանքում։ Գարնանը սոճու նույն բույսի ճյուղերի վրա առաջանում են կանաչադեղնավուն արական կոներ և կարմրավուն իգական կոներ։Գարնանը փոշեհատիկները քամու միջոցով արական կոներից տեղափոխվում են իգական կոնի սերմնբողբոջների վրա և տեղի է ունենում փոշոտոմ։ Փոշեհատիկը ` փոշեմուտքով թափանցում է սերմնաբոզբոջ : Այնուհետև իգական կոների թեփուկները խեժով սոսնձվում , կպչում են և ամուր փակվում : 

Գարնանը փոշեհատիկները քամու միջոցով արական կոներից տեղափոխվում են իգական կոնի սերմնբողբոջների վրա և տեղի է ունենում փոշոտոմ։ Փոշեհատիկը ` փոշեմուտքով թափանցում է սերմնաբոզբոջ : Այնուհետև իգական կոների թեփուկները խեժով սոսնձվում, կպչում են և ամուր փակվում : 

 Ձվաբջջի հասունացման պահին փոշեհատիկը ծլում է , փոշեխողովակով երկու սպերմանները հասնում են սերմնաբողբոջում գտնվող արքեգոնիումին : Նրանցից մեկը միանում է ձվաբջջին , տեղի է ունենում բեղմնավորում ` առաջանում է զիգոտ (բեզմնավորված ձվաբջիջ) ։ Զիգոտից առաջանում է սաղմը , իսկ սերմնաբողբոջից ` սերմը : Սերմերը կոների թեփուկների վրա դասավորված են զույգ-զույգ , բաց վիճակում ` մերկ , որի պատճառով բոլոր փշատերևները կոչվում են մերկասերմեր։

Իգական կոները աստիճանաբար են աճում։ Սկզբում նրանք կանաչավուն են , իսկ երբ սերմերը հասունանում են , փայտանում են ու դառնում դարչնագույն։Սոճու սերմերը հասունանում են փոշոտումից և բեղմնավորումից մեկ ու կես տարի հետո , իսկ կոներից թափվում են երկու տարի հետո։ Սերմը կազմված է սաղմից , էնդոսպերմից և սերմնամաշկից։ Սերմերն ունեն թաղանթաթևեր , որոնց օգնությամբ քամու միջոցով թռչում են ու տարածվում։ Նպաստավոր պայմաններում սերմերը ծլում են և առաջացնում են նոր բույս։