ผลการสำรวจสภาวะสุขภาพของประชาชนโดยการตรวจร่างกาย...

การสารวจสภาวะสขภาพ ครงท 2 พศ. 2539 หนา 1

คานา สขภาพของประชาชนในชาต เปนปจจยสาคญตอการพฒนา และความมนคง ของ

ประเทศ การสภาวะสขภาพประชาชนไทย ในชวงป พ.ศ. 2539-2540 น เปนการสารวจครงท

สอง ตอเนองจากครงแรก ทไดดาเนนการมาแลวในป พ.ศ. 2534 ทตองการทราบสภาวะ

สขภาพของประชาชน ในอนทจะนาความรนน มาวางแผน และจดการระบบการแพทย การ

สาธารณสข ใหกบประชาชน ใหมประสทธภาพทสด อยางไรกตาม ดวยสถานการณทเปลยนแปลง

ไป ทงเศรษฐกจ สงคม กลวธการสารวจ และการจดองคกร ทาให รปแบบการสารวจจาตอง

เปลยนแปลงไป ผลทไดในครงน จงไมอาจจะนาไปเปรยบเทยบกบผลการสารวจทผานมาแลวได

โดยตรง การสารวจทงสองครง ใชขอมลจาก สานกงานสถตแหงชาต ตลอดจน มองปญหาในกลม

อายตาง ๆ ของประชากร เชนเดยวกน แตกมความแตกตางตรงท การเลอกกลมตวอยาง เพอให

เปนตวแทนของประชาชนไทย โดยในการสารวจครงน ใชรายชอบคคลตวอยาง ทสมมาจาก การ

สารวจการยายถนประชากร และกาหนดขนาดตวอยาง ใหสามารถตอบคาถามในระดบภาค และ

กรงเทพมหานครได ทสาคญอกประการหนงคอ การมองสภาวะสขภาพ ทงดานบวก และดานลบ

โดยเนน เรองพฒนาการ สาหรบเดกปฐมวย เรองเชาวนปญญา ในเดกวยเรยน เรองสขภาพ และ

โรคทตรวจพบไดงาย สาหรบผใหญวยทางาน และเรองภาวะพงพง สาหรบผสงอาย ทาใหด

เหมอนวา เปนการสารวจ 4 โครงการ พรอม ๆ กนไป ใน 5 ทองถน (4 ภาค และ

กรงเทพมหานคร) ผลการสารวจ แสดงใหเหนชดวา พฒนาการทางสงคมเศรษฐกจทผานมาอยางมากมาย

ไมไดเออประโยชนดานสขภาพ ใหกบประชาชนในสดสวนเดยวกนเลย ตรงกนขาม ประชากร ใน

เขตเมอง ดเหมอนจะมสภาวะสขภาพโดยรวม ดอยกวา ประชากรชนบท และทนาเปนหวงยงกคอ

คาเชาวนปญญาของเดกวยเรยน ตากวาทควรเปน นอกจากน ความตระหนกของผดแลเดก

ปฐมวย กมบางสวน ไมสอดคลองกบสภาพทแทจรงของเดก สาหรบผสงอายนน กไดขอมลชดเจน

วา ประชากรมอายยนยาวขน แตกมภาวะพงพง สงขนตามไปดวย การสารวจระดบประเทศ ทตองการขอมลระดบภาคเชนน ไดรบความรวมมอจากหลาย

ฝาย ทงในระบบราชการ และองคกรเอกชน ตลอดจน องคกรชมชน ตาง ๆ ในระหวางการสารวจ

ประเทศไทย กประสบภาวะวกฤตเศรษฐกจ แตกดวยความรวมมอ เอาใจใส ของผ เกยวของ การ

สารวจน จงสาเรจลงไปดวยด คณะผ สารวจ หวงเปนอยางยงวา ขอมลทได จะนาไปสพฒนาการ

ดานการแพทยการสาธารณสข อนมประสทธภาพยงขนตอไป


กตตกรรมประกาศ การสารวจสภาวะสขภาพประชาชนโดยการตรวจรางกาย พ.ศ. 2539-2540 ทสาเรจ

ลงไดดวยดน ไดรบ การสนบสนน จากมลนธสาธารณสขแหงชาต และกระทรวงสาธารณสข ใน

ฐานะองคกรตนสงกด ของหนวยงาน ทรวมมอกนทาการสารวจฯ ตลอดมา นอกจากนน ยงไดรบ

การเกอหนน จาก ผ เชยวชาญ และผสนบสนน ทงในรปกรรมการอานวยการ กรรมการวชาการ

โดยเฉพาะ รองปลดกระทรวงสาธารณสข (นพ.ณรงคศกด องคะสวพลา) ซงใหแนวคด เทคนค

การดาเนนงาน ตงแต ทานยงดารงตาแหนงผทรงคณวฒฯ และ พญ.จนทรเพญ ชประภาวรรณ

ผ ดาเนนการสารวจคราวทแลว ใน ป พ.ศ. 2534 ทไดใหขอคด และคาแนะนาในการดาเนน

โครงการ ตงแตเรมตน เชนกน คณะทางานฯ ขอกราบแสดงความขอบคณ ตอทานทงสอง ณ ทน นอกจากนน ในขนตอนการเตรยมงาน ยงไดรบความกรณาจาก เลขาธการสถตแหงชาต

(นางสาวเอยมจนทร เปรมโยธน) สนบสนนทง แนวคด เทคนค และ วธการกาหนดกรอบ และ

เลอกตวอยาง ตงแตทานดารงตาแหนง รองเลขาธการสถตแหงชาต และทสาคญอยางยงคอ ได

อนญาตให ผ เชยวชาญจากสานกงานสถตแหงชาต มาชวยงานตลอด ตงแตตน จนโครงการเสรจ

สนลง อนนบเปนปจจยสาคญ ทคณะทางาน ซาบซงใจยง และ ขอกราบขอบพระคณทาน ณ ทน ตลอดระยะเวลาการดาเนนโครงการ มปญหาอปสรรคเกดขนมากมาย บคคลสาคญ ท

ดารงตาแหนงประธานกรรมการวชาการ คอ นพ.วพธ พลเจรญ ไดใหความกรณา ตอโครงการ ทง

ในดานเนอหาวชาการ และยงกวานน ทานยงไดลงมอ สะสางปญหาตาง ๆ ทเกดขนดวยตวทาน

เอง จนอาจกลาวไดวา หากไมมทานในชวงทผานมา โครงการน คงยงไมสาเรจลงไดเลย

คณะทางานขอกราบขอบพระคณทาน เปนพเศษ ในทน อกครงหนง กลมบคคล ทสาคญ ซงสนบสนนใหการสารวจ ดาเนนการไปดวยด แมวาทานเหลานน

จะตองประสบกบความยากลาบาก แตทกทานกไมยอทอ ซงคณะทางาน ขอแสดงความ

ขอบพระคณอยางสง ไดแก ผประสานงาน ทมภาค และทมจงหวด ซงปรากฏนามในทายรายงาน

น นอกจากนน คณะทางาน ยงขอขอบคณ คณะทางานเตรยมพนท คณะทางานเกบขอมล ผ

อานวยความสะดวก ทกทาน ทไมอาจกลาวนามไดทงหมด แตไดรวมแรง รวมใจ กน สานตอ

ผลงานแตละชนเขาดวยกน จนสาเรจเสรจสนลง ดงทปรากฏอยน และในทายทสด ทคณะทางาน ขอแสดงความขอบคณ คอ ครอบครว และบคคลตวอยาง

ทรวมมอในการสารวจครงน ความเสยสละททกทานมอบใหแกโครงการ ไดถกจารกไว และจะได

นาไปใช เพอใหเกดประโยชน ตอประเทศชาต และประชาชนไทย ตอไป พฤศจกายน 2541


บทคดยอ การสารวจสภาวะสขภาพประชาชนโดยการตรวจรางกาย พ.ศ. 2539-2540 เปนกจกรรมตอเนอง

จากการสารวจครงแรก ในป พ.ศ. 2534 แต มรปแบบการดาเนนการทแตกตางกน โดยเฉพาะ การเลอกหนวย

ตวอยาง ซง ครงน ใชบคคล เปนหนวยตวอยาง แทนครวเรอน เชนคราวทแลว นอกจากนน การสารวจครงน ยง

ขยายขอบเขตออกไป จาก การศกษาขนาดปญหาเชงลบ เปน การศกษาสภาวะสขภาพ ทงทางบวกและลบ

ตลอดจนปจจยทเกยวของ การสารวจน ครอบคลมเปาหมาย เดกปฐมวย (อาย ไมเกน 6 ป) จานวน 3,306 คน

(เปน 66% จากเปาหมาย) เดกวยเรยน (อาย 6-12 ป) จานวน 4,238 คน (เปน 85% จากเปาหมาย) ประชากรวยแรงงาน ทงชายและหญง (อาย 13-59 ป) จานวน 4,230 คน (เปน 84% จากเปาหมาย) และประชากรสงอาย (ตงแต 60 ปขนไป) จานวน 4,408 คน (เปน 88% จากเปาหมาย) หวขอสาคญในการสารวจเดกปฐมวย คอ พฒนาการ พบวา โดยรวม เมอใชเกณฑตามสมดสขภาพ ม

เดกพฒนาการชากวาวย รอยละ 16.7 แตเมอใชเกณฑทละเอยดขน โดยพจารณาทงทางดานสงคม ภาษา การ

ใชมอและตาแกปญหา และการเคลอนไหวแลว พบวา เดกมพฒนาการสมวย หรอเรวกวา ทกดาน เพยง รอย

ละ 67.6 เทานน ทสาคญคอ ความคดเหนของผดแลเดก รอยละ 13.7 ไมตระหนกวาเดกมปญหาพฒนาการ

ชา ภาวะทพโภชนาการในเดกวยเรยน พบได ทงนาหนกตากวาเกณฑ ซงมากทสดในภาคอสาน คอ พบ

รอยละ 25.5 ในขณะท เดกในเขตเมอง มนาหนกสงเกนควร ถง รอยละ 10 สาหรบหวขอสาคญ คอ เชาวน

ปญญา พบคาเฉลย ของทงประเทศ เปน 91.96+14.87 โดยภาคเหนอ มคาเฉลยตาสด 87.88+15.98 วยแรงงาน ซงสภาวะสขภาพ ขนกบพฤตกรรมดานตาง ๆ พบวา มผออกกาลงกาย มากกวา 4 ครงตอ

สปดาห เพยง รอยละ 10 เทานน ในทางกลบกน พบอตราการสบบหร สงถง รอยละ 19.86 และดมเครองดม

ทมแอลกอฮอล รอยละ 33.67 และยงพบวา อตราการแทงบตร ในสตรไทย กลมอายน สงถง รอยละ 19.3

โดยมคาประมาณ อบตการณ การแทง ในปทผานมา รอยละ 8.36 สาหรบการตรวจรางกายและการตรวจทาง

หองปฏบตการ พบวา ปญหาความดนโลหตสง มประมาณรอยละ 10 ระดบนาตาลในเลอดสง มประมาณรอย

ละ 5 ในขณะทโคเลสเตอรอลสง พบประมาณรอยละ 2 ทนาสนใจคอ พบวากลมตวอยาง ในเมอง มสภาวะ

สขภาพ ดอยกวา กลมตวอยาง นอกเมอง อยางชดเจน ผสงอาย มปญหา ทพพลภาพรนแรง และ รนแรงมาก รอยละ 3.8 และ 4.9 ตามลาดบ และมความ

ชก เพมสงขนตามอาย ซงทาให ผสงอาย ตองมผดแล คอ ตกอยในภาวะพงพา อยางใกลชด สงถง รอยละ 2.1

และตองการการดแลสขลกษณะ สมาเสมอ รอยละ 6.9 สวนกลมอาการสมองเสอม พบได รอยละ 3.3 และยง

มขอมล บงช อยางนาสนใจวา ตนตอของปญหาทพพลภาพ และภาวะพงพา นาจะมาจากความดนโลหตสง ขอมลจากการสารวจครงน ยงสามารถ นาไป วเคราะหเชงลกไดอกมากมาย เพราะขนาดตวอยาง ม

มากพอ ทจะนาเสนอผล ในระดบภาคได และนอกจากนน ลกษณะขอมล ยงออนตว พอทจะใหตดตามผล

ระยะยาวตอไปในอนาคตไดอกดวย หากมการวางระบบตดตามใหด ในเชงนโยบาย ควรเรมตนดวยการยนยนผลทไดการสารวจครงน โดยใชกลวธอน กาหนดมาตรการ

แกไขปญหา พรอมกบสงเสรมสขภาพ หากเหนวาเหมาะสม กควรมการพฒนาระบบการจดเกบขอมล ให

สามารถตดตามผลการดาเนนงานได นอกจากนน ควรมการวเคราะหสาเหต สถานการณ และกาหนดรายการ


ขอมลทตองการสารวจ ทสอดคลองกบสถานการณความจาเปน ตลอดจนใหมการเรงรด กระบวนการเตรยม

เครองมอสารวจ และเตรยมระบบการจดการแตเนน ๆ เพอใหไดผลการสารวจครงตอไป ดกวาครงน Abstract

This second National health examination survey was conducted in 1996-1997 consecutively to the first one in 1991. However, there were substantial difference in design especially on sampling units. This survey used indiviuals while the previous one used housholds. Besides, study frame of this survey has been expanded from only negative health problems towards both negative and positive health status and determinants for solutions or health promotion. The survey covered 3,306 young children (age 0-5 years, 66% of study goal), 4,238 school age children (6-12 years, 85% of study goal), 4,230 labor force (age 13-59 years, 84% of study goal), and 4,408 senior subjects (age 60 years or more, 88% of study goal). According to the development scale in the Health Book, approximately 16.7% of young children did not have proper development. When using more sophisticated measurement which took into account 4 major domains of socialization, language, eye hand coordination, and movement, there were only 67.6% of subjects categorized into proper development scheme. More interestingly, 13.7% of care takers were un-aware of under development status of their children. Among school age children, malnutrition appeared highest 25.5% in the northeastern region when using weight by age standard. Obesity appeared 10% among urbanized children. The national average of Intelligence Quotient (IQ) score measured indirectly using the test of non verbal (TONI-2) was 91.96+14.87 with the lowest average of 87.88+15.98 in the northern region. Labor forces’ health status was influenced majorily by health behaviors. There were only 10% of the sample reported 4 times a week or more of regular exercise. On the other hand, smoking rate was as high as 19.86% and drinking was reported among 33.67% of sample. An emerging fact was discovered that 19.3% of women in this age group had experienced at least one abortion in their life. For the incidence of abortion in a year before the survey, it was indirectly estimated to be 8.36% among female subjects. High blood pressure existed about 10% while high fasting blood sugar appeared about 5% and high serum cholesterol was demonstrated among 2% of subjects. According to these laboratory testings, subjects in rural areas appeared to be healthier than those in urban areas. Moderate and severe disability was demonstrated to be 3.8% and 4.9% among elderly subjects respectively. These led to dependency rates of 2.1% (total), and 6.9% (regular, partial). Dementia appeared 3.3%. There were evidences that hypertension underlied these problems. Data from this survey are ready for further, indepth, analyses. Data structure and the fact that data collection sheets are compiled and organized should facilitate further activities, if infrastructure for long term follow up is constructed properly. Findings from this snap shot survey should be confirmed by the Ministry of Public Health with data from other channels. Implementation should include both decreasing health problems and increasing healthy behaviors. If applicable, data collection system should be developed to monitor these activities. Further survey should be considered for emerging questions which are not answered by routine data collection systems.


สรปสาระสาคญ ภาวะสขภาพดถวนหนาเปนเปาหมายสาคญทสดของการพฒนาการสาธารณสขทงของประเทศไทย

และของโลก การทจะพฒนาภาวะสขภาพของประชาชนไดดนน จาเปนตองทราบถงภาวะ และปจจยทเกยวของ

กบภาวะสขภาพของประชาชนอยางแมนยา ทางหนงททาไดคอ การสารวจภาวะสขภาพประชาชนในแนวกวาง

เชนสารวจระดบภาค หรอ ระดบประเทศ กระทรวงสาธารณสข โดยสานกนโยบายและแผนสาธารณสข รวมกบ มลนธสาธารณสขแหงชาต โดย

สถาบนวจยสาธารณสขไทย จงดาเนนการสารวจสขภาพประชาชนไทย พ.ศ. 2539-2540 ขน เพอเกบขอมล

จากประชาชนทไดรบการคดเลอก 33 จงหวด ทวประเทศไทย ไดแก กรงเทพมหานคร, กาญจนบร, ประจวบครขนธ, สระบร, พระนครศรอยธยา, ชลบร, ฉะเชงเทรา, สมทรปราการ, สมทรสาคร, เชยงใหม, เชยงราย, ลาพน, ตาก, อตรดตถ, พจตร, นครสวรรค, เพชรบรณ, อดรธาน, หนองคาย, นครพนม, รอยเอด, ขอนแกน, นครราชสมา, สรนทร, อบลราชธาน, ชมพร, สราษฎรธาน, ภเกต, กระบ, นครศรธรรมราช, สงขลา, สตล, และ ยะลา ทงน เพอนาขอมลไปใชในการวางแผนการบรหารทรพยากรดานการสาธารณสขใหเกด

ประโยชนกบประชาชนทวไป เนอหา เครองมอ และกระบวนการของการสารวจ เตรยม ในป พ.ศ. 2539 โดยคณะผ เชยวชาญ ทง

จากทบวงมหาวทยาลยของรฐ และกระทรวงสาธารณสข โดยไดรบการสนบสนนจาก สานกงานสถตแหงชาต

การเกบรวบรวมขอมล ดาเนนการในป พ.ศ. 2540 การวเคราะห และสรปผล ดาเนนการเสรจสน ในครงปแรก

ของ พ.ศ.2541 เพอใหสามารถใชเปนปจจยนาเขา สาหรบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 การคดเลอกบคคลเปาหมาย ไดรบความอนเคราะหจากสานกงานสถตแหงชาต คดเลอกรายชอบคคล

จากการสารวจการเคลอนยายประชากร พ.ศ. 2538 นบเปนการสารวจโดยมงเปาหมายทบคคล ไมใชครวเรอน

อนนาจะลดความเบยงเบน จากลกษณะประชากร ทอยบานในเวลาสารวจ เนองจาก ในการสารวจ พนกงาน จะ

ตดตอบคคล ทไดรบการคดเลอก ขอนดเวลา ทเหมาะสมซงจะทาการสอบถามขอมลทวไป ขอมลเฉพาะ

เกยวกบภาวะความเจบปวย สขภาพ และการบารงรกษารางกาย ดวย การสมภาษณ ทาทบานพก หรอในชมชน

ใกลบานของผถกสมภาษณ ทมสมภาษณ ตรวจรางกายประกอบดวย พยาบาล พนกงานเทคนก นกวชาการ

สาธารณสข และผ อานวยความสะดวก เชน พนกงานปกครอง ผ นาชมชน หรอ อาสาสมครในทองถน บางทมม

แพทยเปนผตรวจรางกาย บางทม มพยาบาลวชาชพ เปนผตรวจรางกาย ทงนผลการตรวจจะเกบเปนความลบ

เฉพาะบคคล และจะนาไปประมวลผลรวมกบผลการตรวจของผ อนโดยไมมการเปดเผยวาผลของผใดเปน

อยางไร ขบวนการสมภาษณตรวจรางกายทงหมดใชเวลาประมาณ 45-60 นาท ลกษณะสาคญของการสารวจครงน มสประการ คอ (1) ความพยายามทจะรวบรวมขอมลสขภาพทเปนอาการแสดงหรอการตรวจ (Objective data) รวมกบขอมลความรสก (Subjective data) (2) การมองประชากรเปาหมายทจะสารวจเปนกลมเฉพาะ อนไดแก เดกปฐมวย เดกวยเรยน ประชากรวยแรงงาน (รวมประชากรสตร) และประชากรสงอาย (3) การใชหนวยตวอยาง เปนบคคล แทนทจะ ใชหนวยครวเรอนและ (4) ความพยายามทจะขยายขอบเขตการศกษาออกไปจาก เพยงขนาดปญหา แตใหสามารถไปถงปจจยทเกยวของ

กบความเปนไปไดในการแกไขปญหาตาง ๆ นน ดวย


การสารวจน ครอบคลมเปาหมาย เดกปฐมวย (อาย ไมเกน 6 ป) จานวน 3,306 คน (เปน 66%

จากเปาหมาย) เดกวยเรยน (อาย 6-12 ป) จานวน 4,238 คน (เปน 85% จากเปาหมาย) ประชากรวยแรงงาน ทงชายและหญง (อาย 13-59 ป) จานวน 4,230 คน (เปน 84% จากเปาหมาย) และประชากรสงอาย (ตงแต 60 ปขนไป) จานวน 4,408 คน (เปน 88% จากเปาหมาย) ในภาพรวม ลกษณะทางสงคม

เศรษฐกจ ของกลมตวอยางทได สอดคลองกบ ลกษณะของประชากรไทย แตสดสวนตวอยาง ตามเขตการ

ปกครอง (ในเขต นอกเขตเทศบาล) ไมตรงกบสภาพความเปนจรง ทงน เพราะการกาหนดตวอยาง ตองการให

สามารถนาเสนอผล ในเขตเทศบาลไดอยางมนใจ การสรปผล คาตาง ๆ ระดบภาค และระดบประเทศ เพอในไป

ใช ตองถวงนาหนก กอน โดยในการสารวจน ใชฐานประชากร 2540 ประมาณการณ จากฐานประชากร ปกอน

ๆ โดย สานกงานสถตแหงชาต

เดกปฐมวย สาระสาคญจากการสารวจ กลมเดกปฐมวย 3,306 ราย โดยการสมภาษณผดแลเดกเหลาน มผตอบ

วาไดเคยใชสมดบนทกสขภาพชวยในการตดตามและเฝาระวงพฒนาการของเดกรอยละ 49.1 สามารถประเมน

พฒนาการดวยแบบคดกรอง ตามเกณฑในสมดสขภาพเดก และความเหนของผ เลยงด จานวน 2,837 ราย

พบวาม 479 ราย (รอยละ 16.7) ทสงสยวาจะมพฒนาการลาชา เมอสารวจความคดเหนดานระดบพฒนาการ

ของผ เลยงดวา เดกมความสามารถดานตาง ๆ สมกบวย ชากวา หรอเรวกวาวย แลวนามาเปรยบเทยบ กบการ

คดกรองพฒนาการของเดกตามเกณฑในสมดบนทกสขภาพ ผลปรากฎวาม 1,214 ราย (รอยละ 42.2) ทใหผลตรงกนไดแก เดกมพฒนาการสมวย 813 ราย ชากวาวย 85 ราย เรวกวาวย 316 ราย แตมอย 394 ราย

(รอยละ 13.7) ทเขาใจผดวาเดกปกตหรอเรวทงๆ ทเดกมพฒนาการคอนขางชากวาวย เมอวเคราะหตามกลมอาย และเพศ พบวา มภาวะทนาสงสยวาจะมพฒนาการชากวาวยในเพศชายม

พฒนาการชารอยละ 18.4 เพศหญงรอยละ 15.6 โดยกลมอาย > 3-5 ป มเดกทสงสยพฒนาการชาเปน

อตราสวนมากกวากลมอาย 0-3 ป ทงสองเพศ เมอพจารณาดกระจายตามภาค และเขตการปกครองพบวา เดกนอกเขตเทศบาลรอยละ 22 สงสยวา

มพฒนาการลาชา ในภาคเหนอมถงรอยละ 46.2 ภาคอสานรอยละ 18.4 ภาคใตรอยละ 17.5 และภาคกลาง

รอยละ 11.6 ในขณะทเดกในเขตเทศบาล มเพยงรอยละ 11.1 และของกรงเทพฯ มรอยละ 3.5 เทานน เมอใชเกณฑการประเมนของโครงการฯ ทละเอยดขน ตามพฒนาการ 4 ดานไดแก ดานสงคม ภาษา

การใชมอและตาแกปญหา และการเคลอนไหวแลว พบวามตวอยาง รอยละ 6.7, 5.1 , 18.8 และ 12.5 ท

มพพฒฯาการชากวาวยตามลาดบ และมกลมทสงสยวาอาจจะชาอกจานวนหนงทาใหเหนไดชดวามความ

จาเปนตองหาสาเหตททาใหเดกเหลานไมสามารถมพฒนาการตามปกต และหาแนวทางสงเสรมพฒนาการ

โดยเฉพาะดานการใชตาและมอแกปญหา ซงมปญหามากทสดคอ รอยละ 36.9 อยในเกณฑทไมสมวยและ

อาจนาไปสปญหาการเรยนรได ทงนเมอรวมพฒนาการ 4 ดาน ในประชากรเดกอาย 0-5 ป พบวามจานวน

2,235 รายหรอ รอยละ 67.6 เทานน ทมพฒนาการสมวยทกดาน

เดกวยเรยน สาหรบเดกวยเรยน คอ อาย ตงแต 6 ป ถง ไมเกน 13 ป นน ไดทาการสารวจ 4,238 คน พบวา เมอ

ใช modified Gomez classification แยกระดบโภชนาการ (นาหนก ตออาย) กลมตวอยาง ภาค


ตะวนออกเฉยงเหนอม อตราทพโภชนาการสงสด คอ มทงหมดรอยละ 25.5 และตาสดในกรงเทพฯ คอมเพยง

รอยละ 8.4 เมอแยกวเคราะหตามเขตการปกครองพบวาเดกนอกเขตเทศบาลมภาวะทพโภชนาการสงกวาเดก

ในเขตเทศบาลเกอบสองเทา กลาวคอเดกนอกเขต มภาวะทพโภชนาการรอยละ 25 ขณะทในเขตมเพยงรอยละ

14.3 เชนเดยวกบนาหนกตออาย เมอใชเกณฑสวนสงตออายภาวะทพโภชนาการพบมากสด ในภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ คอรอยละ 14.6 ปญหาโรคอวน(นาหนกตอสวนสงมากกวาเปอรเซนไตลท 97) ซงพบโดยรวมรอยละ 8.8 เมอ

พจารณาเฉพาะกลมในเขตเทศบาล จะพบประมาณรอยละ 10 หรอมากกวา และ สงสดในภาคเหนอ ซงแสดง

ใหเหนแนวโนมของปญหาโภชนาการของเดกไทยในปจจบนวามทงปญหาขาดอาหารและโรคอวน ในการสารวจทงหมด พบเดกพการซงเหนเปนความผดปกตของรางกายภายนอก 45 คน คดเปนรอย

ละ 1.06 โดยพบสงสดในกรงเทพมหานคร เมอนาผลการตรวจการมองเหนโดยการใช Snellen chart ซงพบวา ผดปกตรอยละ 4.7 และการไดยนซงผดปกตรอยละ 2.6 จะพบวาความผดปกตดานการมองเหนและการ

ไดยนเปนปญหาทพบไดนอยกวาความพการของรางกายอนๆ มาก สวนสาคญทสดในการสารวจ เดกวยเรยน คอ เชาวนปญญา ในการสารวจน ใชเครองมอประเมน

เชาวนปญญา ทไมตองใชคาพด (Test of Nonverbal Interlligence, version 2) พบวา ใน จานวนเดก

ทงหมดทใหขอมลครบถวน 3,846 คน คาเฉลย + s.d. ของระดบ เชาวปญญา ทงประเทศเทากบ 91.96 ± 14.87 ภาคทมระดบเชาวปญญาสงสดคอ กรงเทพมหานคร 96.54 ± 13.74 รองลงมาคอภาคใต 94.73± 14.46 ภาคกลาง 92.27 ± 13.25 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 87.69 ± 14.59 และภาคเหนอตาสด 87.88 ± 15.98 ผลการตรวจรางกายอนๆ ไดแก ภาวะซด พบมเดกซดประมาณรอยละ 3.4 สงสดในภาคใตคอรอยละ

1.2 จากรายงานสถานการณปจจบนและกลวธในการปองกนและควบคมโรคเลอดในประเทศไทย 1989-1990 (บญเธยร ปานเสถยรกล, บรรณาธการ 2533) คนไทยมปญหาซดจากการขาดธาตเหลกประมาณรอยละ 23-35 และผลการสารวจสขภาพประชาชนไทยครงแรก ซงในประชากรอาย 15 ปขนไป พบวามความชก

ของภาวะโลหตจาง จากการวดระดบ hematocrit ประมาณรอยละ 21.7 ดงนนผลการสารวจในครงนซงได

จากการตรวจรางกายอาจไมมความไวพอ และคงวนจฉยไดเฉพาะรายทซดมาก อยางไรกตามมความสอดคลอง

ของผลทพบในการสารวจครงนกบเมอป 2534 คอพบความชกสงสดในภาคใต ผลการตรวจคดกรองการไดยนพบความผดปกตรอยละ 2.6 ขณะทความชกในประเทศทางตะวนตกใช

เครองมอทมาตรฐานพบการไดยนปกตเพยง 0.8-2/1,000 เปนไปไดวาปญหาการตดเชอของหชนกลางใน

เดกไทยซงมมากกวาเดกในประเทศเหลานนอาจเปนสาเหตหนงททาใหความชกของการสารวจในครงนคอนขาง

สง นอกเหนอไปจากสาเหตของการใชเครองมอซงมความเฉพาะเจาะจงนอยกวา อยางไรกตามไมมผลยนยน

สมมตฐานดงกลาวจากการตรวจหในการสารวจครงน แตมรายงานในอ.หาดใหญ จ.สงขลา ศกษาโดย สาธต

ฉายาพนธ ในป 2539 พบการตดเชอของหชนกลางในเดกวยเรยนรอยละ 3.25 ผลการสารวจฟนโดยบคลากรทางการแพทยทไมใชสาขาทนตอนามย พบวาเดกทวประเทศมฟนผรอย

ละ 56 โดยพบสงสดในภาคใตและภาคเหนอ จากการตรวจหวใจโดยใช stethoscope พบเสยงหวใจผดปกตรอยละ 0.38 ซงความผดปกต ของหวใจในเดกวยนอาจเปนทงความผดปกตแตกาเนดหรอทเกดขนภายหลงท

พบบอยในประเทศไทย คอโรคหวใจรหมาตค อยางไรกตามอบตการณของโรคหวใจแตกาเนดทเคยมรายงานพบ

ไดประมาณ 2-3/1,000 แตไมมรายงานอบตการณหรอความชกของโรคหวใจรหมาตก ผลการตรวจปอดพบ


ความผดปกตรอยละ 0.4 และพบความผดปกตในชองทองรอยละ 0.59 โดยเปนตบมามทโตผดปกตถงรอยละ

84 ของจานวนทผดปกตทงหมด คงจะไมสามารถสรปไดวานาจะมสาเหตจากอะไรเนองจากไมมความแตกตาง

กนชดเจนในแตละภาค และมจานวนนอยมากคอเพยง 21 ราย

กลมวยแรงงาน การสารวจประชากรวยแรงงาน ได ตวอยาง 4,230 คน เปนชาย 1,649 คน คดเปน รอยละ 39.0

ของประชากรทสารวจ และหญง 2,581 คน หรอ รอยละ 61.0 ประชากรทเกบขอมลได 1,010 คน หรอ

รอยละ 23.9 มอายตากวา 20 ป 1,199 คน หรอ รอยละ 28.3 มอายระหวาง 20 - 34 ป 975 คน หรอ

รอยละ 23.0 มอายระหวาง 35 - 44 ป และอก 1,046 คน หรอ รอยละ 24.7 มอายระหวาง 45 - 59 ป

เหตทสดสวน ชาย ตอหญง ไมเทากน เปนเพราะ ตองทาการเลอกตวอยาง เพอใหเพยงพอ ตอการนาเสนอผล

สภาวะสขภาพสตร ไปพรอมกนดวย สดสวนตวอยาง ทเปนหญง จงสงกวาชาย จากการสมภาษณ ถงสภาวะสขภาพ กลมตวอยาง รอยละ 64.97 รสกวาตนเองแขงแรงด อกรอยละ

30.29 ทรสกวาตนเองไมคอยแขงแรง กลมตวอยาง ในภาคเหนอ และ ภาคใตมความรสกวาตนเองแขงแรง

มากกวาภาคอนๆ เมอทาการสมภาษณเพอใหไดขอมลทชดเจนขนโดยไดเจาะลกลงไปถงความรนแรงของ

ปญหาสขภาพใน 1 เดอนทผานมา วามมากนอยเพยงไร พบวากลมทมปญหารนแรงจาตองนอนพกใน

โรงพยาบาลมเพยง รอยละ 1.38 และรนแรงในระดบทไมไดนอนโรงพยาบาลแตสงผลใหไมสามารถจะทางาน

ไดม รอยละ 4.94 หรอรวมปญหาสขภาพทสงผลใหประชากร 6.32 ไมสามารถทางานไดใน 1 สปดาหทผาน

มา เมอพจารณาจาแนกตามพนททสมสารวจ จะเหนไดวากลมตวอยาง จากภาคกลางยกเวนกรงเทพฯเปนกลม

ทมปญหาสขภาพจนตองหยดงานในอตราสวนทสงกวาประชากรจากพนทอนๆ ของประเทศ การสารวจขอมลเกยวกบกจกรรม รกษาสขภาพ ไดแก ออกกาลงกาย ในรอบ 1 ป ทผานมา เพอให

เขาใจพฤตกรรมสขภาพในเชงสรางสรรค ของประชากรในกลมสารวจ ซงจะเหนจาก จานวนตวอยางทงประเทศ

รอยละ 53.14 มการออกกาลงกาย โดยกลมตวอยางชาย มการออกกาลงกายสงกวา กลมตวอยางหญง ในทก

พนท กลมตวอยางในพนทกรงเทพฯมอตราสวนการออกกาลงกายสงกวาพนทอนๆ ทงชาย และหญง อยางไรกด

เมอดภาพรวมแลว จะเหนวามตวอยาง เพยงประมาณรอยละ 10 เทานนทออกกาลงมากกวา 4 ครงตอสปดาห

ซงถอวาเปนปรมาณทนอยมาก และ เมอวเคราะหลงไปในเรองของความถ ในกลมผ ทใหขอมลวามการออก

กาลงกาย กพบวา รอยละ 17.87 ออกกาลงทกวน ในขณะท มเพยงรอยละ 11.61 ออกกาลงเปนครงคราว

และ รอยละ 6.81 ออกกาลงสปดาหละ 1 ครง สาหรบการรวบรวมขอมลการนอนหลบในแตละวนพบวาเฉลย

แลวนอนหลบวนละ 7.6 ชวโมง โดยมคามธยฐานท 8 ชวโมง ประมาณครงหนงของประชากรนอนหลบอย

ระหวาง 7 - 8 ชวโมง การศกษาพฤตกรรมสบบหรในการสารวจครงนพบวา รอยละ 19.86 ของประชากรทงประเทศสบ

บหรโดยเปนกลมตวอยางชายสบบหรถง รอยละ 42.54 และประชากรหญง สบบหรเพยง รอยละ 4.37 โดยตวอยาง ในกรงเทพฯ และภาคกลางมอตราการสบบหรตากวา ตวอยาง ในพนทอนๆ อยางชดเจน สาหรบกลม

ตวอยางหญง มอตราการสบบหร สงมากทสดในภาคเหนอ สาหรบพฤตกรรมการบรโภคเครองดมทม

แอลกอฮอล การสารวจน แสดงใหเหนวา รอยละ 33.67 ของประชากรทงประเทศดมเครองดมทมแอลกอฮอล


เปนในกลมประชากรชาย สงถงรอยละ 54.79 และในหญง รอยละ 19.41 ทดม เมอพจารณาเปนประชากร

ในแตละพนทพบวาประชากรจากพนทภาคเหนอมอตราสวนการบรโภคเครองดมทมแอลกอฮอลสงกวาพนทอนๆ

ทงชายและหญง จากการถามถงเครองดมทมแอลกอฮอลทบรโภค โดยผตอบสามารถตอบไดมากกวา 1 ขอ

พบวาสวนใหญบรโภคสราถง รอยละ 79.6 รองลงมาเปนเบยร และเหลาโรง แตทนาสนใจกคอมการบรโภคไวน

มากกวาการบรโภคสราตมกลนเอง

ในการศกษาขอมลเกยวกบการมเพศสมพนธ ในระยะเวลา 12 เดอน ทผานมา พบวา กลมประชากร

ชายทมเพศสมพนธใน 12 เดอนทผานมา โดยมผตอบคาถามน 1,057 ราย จากจานวนนมผ ทมเพศสมพนธ

กบบคคลเพยงคนเดยวถง รอยละ 87 และมเพศสมพนธกบหลายคนเพยง รอยละ 13 ซงในกลมทมเพศสมพนธ

ดวยเพยงคนเดยวใน 12 เดอนทผานมาสวนใหญมเพศสมพนธกบภรรยา ในการสารวจครงนไดรวบรวมขอมลเกยวกบการแทงในกลมประชากรโดยการสมภาษณประสบการณ

การแทงบตรในอดตทผานมาปรากฎผลใหเหนวาตวอยางสตรไทย ในการสารวจ นเคยแทงมาแลวถง รอยละ

19.3 สาหรบจานวนทแทงสวนใหญเคยแทง 1 ครง แตมผ ทเคยแทงสงสดถง 6 ครง นอกจากนนในการศกษา

เพอวเคราะหอตราการแทงในระยะ 1 ป ทผานไป เพอใหไดขอมลทจะใชเปนอตราอบตการของการแทงบตร

ปรากฎผล วา ใน 1 ปทผานมามสตรไทยแทงบตรถง รอยละ 8.36 โดยสวนใหญอยในกรงเทพฯ และภาคใต

ซงสงถงรอยละ 10 และภาคเหนอมอตราการแทงบตรตาทสด ซงกไมไดสอดคลองหรอสามารถอธบายไดจาก

อตราการคมกาเนด ของการสารวจครงน และสาหรบการดแลสขภาพตนเองอกประการหนงซงสามารถ

ดาเนนการไดงายๆ คอการตรวจคลาเพอหาความผดปกตของเตานมดวยตนเอง พบวากลมตวอยางสตรตรวจหา

ความผดปกตของเตานมตนเองเพยง รอยละ 34.31 โดยสวนใหญเปนกลมตวอยางจากพนทกรงเทพฯ และ

ประชากรจากภาคตะวนออกเฉยงเหนอมการตรวจคลาเองนอยกวาพนทอนๆ ขอมลจากการสารวจ บงชวา ปญหาความดนโลหตสงในกลมตวอยางน มประมาณ รอยละ 10 โดยยง

ไมไดจาแนกวา บคคลตวอยาง ไดรบการรกษาหรอไม ปญหาระดบนาตาลในเลอดหลงอดอาหาร 12 ชวโมง สง

กวา 126 mg% พบประมาณรอยละ 5 ในขณะทปญหาโคเลสเตอรอลในเลอด สงกวา 300 mg% พบประมาณรอยละ 2 โดยมความแตกตางกนบาง ตามภาค และมความชกของปญหา ในเขตเทศบาล สงกวานอก

เขตเสมอ ความผดปรกต ทตรวจพบ และเปนปญหาทางสาธารณสข ทชดเจน ไดแก การมองเหน และตาบอดส

กลาวคอ กลมตวอยาง ประมาณ หนงในสาม (รอยละ 30.4 ในเขตเทศบาล และ รอยละ 23.8 นอกเขต

เทศบาล) มการมองเหน ไมปรกต คอ วดสายตา ไดผดไปจาก 20/20 โดยมคาความชก ใกลเคยงกน ทกภาค

และมลกษณะ สอดคลองกนอกประการหนง คอ พบในเขตเทศบาล สงกวา นอกเขตเทศบาล สาหรบ ความชก

ของตาบอดส พบรอยละ 3.7 และ รอยละ 3.4 จากกลมตวอยาง ในเขต และนอกเขตเทศบาลตามลาดบ เปนทนาสนใจวา เมอ เปรยบเทยบคาเฉลยระดบ ฮโมโกลบน ฮมาโตครต ระดบนาตาลในเลอด

(Fasting blood sugar) และระดบซรมโคเลสเตอรอล ระหวางกลมตวอยางในเขตเมอง กบนอกเขตเมอง พบ

ลกษณะบงช คลายกบวา กลมตวอยางนอกเขตเมอง มสขภาพดกวา ตวอยาง ในเขตเมอง ในทกตวแปร

ผสงอาย


การสารวจน ไดครอบคลม ประชากรสงอาย 4,048 คน โดยมอายเฉลย 69.7 ป (คาเบยงเบนมาตรฐาน = 7.3 ป) สามารถจาแนกระดบความรนแรงของภาวะทพพลภาพระยะยาวไดโดยอาศยความสามารถในการเคลอนทและกจวตรประจาวนในการจาแนก ผลการศกษาพบวาผ ทมระดบรนแรงปานกลาง

( ไมสามารถเคลอนท ภายนอกบานได ) มสดสวนรอยละ 16.4 ของประชากรทมภาวะทพพลภาพระยะยาว

ทงหมด สดสวนของผ ทมความรนแรงของภาวะทพพลภาพในระดบรนแรงและรนแรงมากคดเปนรอยละ 3.8

และ 4.9 ตามลาดบ ความชกของภาวะทพพลภาพระยะยาวและระดบความรนแรงเพมขนเมออายมากขนชดเจน ผสงอาย

หญงมปญหานมากกวาผสงอายชายและมระดบความรนแรงสงกวา ผสงอายในเขตกรงเทพมหานครและภาค

กลางมภาวะทพพลภาพมากกวาผสงอายในภาคอนชดเจน นอกจากนนยงปรากฏความสมพนธชดเจนระหวาง

ภาวะทพพลภาพระยะยาวกบเขตการปกครองทอยอาศย (อาศยในเขตเทศบาล) การอานออกเขยนได (อานไมออก-เขยนไมได) และสถานะเศรษฐกจ (ขดสน) ภาวะทพพลภาพเปนปญหาสาคญในประชากรสงอายไทย จากการศกษานพบวาผสงอายทก 1 ใน 4

คนจะมภาวะทพพลภาพ (ทงหมด) โดยทรอยละ 76 ของผ มภาวะทพพลภาพเปนภาวะทพพลภาพระยะยาว

รอยละ 1.8 ของประชากรสงอายทงหมดหรอราว 100,000 คนในปจจบนจะอยภาวะทพพลภาพระดบรนแรง

หรอรนแรงมากอนจาเปนทจะตองมผดแลใกลชด ปญหาทพพลภาพของประชากรสงอายจะเปนผลใหเกดปญหา

ของการเขาถงระบบบรการทางสขภาพและมการใชทรพยากรตางๆในอตราทสง สาเหตของภาวะทพพลภาพ

ระยะยาวทสาคญเกยวเนองกบอบตเหต โรคเรอรง (โดยเฉพาะโรคหลอดเลอดสมอง) และภาวะบกพรองทางกายภาพตางๆ ปจจยทางสงคมและเศรษฐกจทสาคญของภาวะทพพลภาพคอ อายทมาก การอานหนงสอไมได

ความยากจน และพนทอาศยในเขตกรงเทพมหานครฯและภาคกลาง) ความสาคญของระดบความดนโลหตและลกษณะของความไมเทาเทยมกนไดแสดงใหเหนจากการศกษาน

ราวรอยละ 2.1 ของประชากรสงอายไทยมภาวะพงพาในระดบสงทตองการการดแลชวยเหลอใกลชด

และรอยละ 6.9 ของประชากรสงอายตองการในการดแลสขลกษณะสวนตน จากการศกษายงพบวาผสงอายทม

อายมาก ผสงอายในเขตกรงเทพมหานครและเทศบาล (เขตเมอง) และผสงอายหญงมอตราภาวะพงพาสงและเปนกลมประชากรทจะไดรบประโยชนจากการบรการแบบเบดเสรจโดยเฉพาะอยางยงการบรการระดบปฐมภม

ในชมชน การสาธารณสขมลฐานจะเปนประโยชนแกผสงอายทมภาวะพงพาเหลาน การศกษาในเชงคณภาพ

(qualitative study) จะชวยใหมความเขาใจในภาวะพงพาของผสงอายและภาระของผดแลในสงคมไทยมากขนอนจะทาใหการจดตงการบรการและการจดสรรทรพยากรตางๆมความเหมาะสม จากการศกษาเพอประมาณความชก ของกลมอาการสมองเสอมในประชากรสงอายไทยพบวา มความ

ชกประมาณรอยละ 3.3 โดยจะพบไดสงถง 1 ใน 6 ของผสงอายทมอาย 80 ปหรอมากกวา นอกจากอายจะเปน

ปจจยทสาคญของกลมอาการสมองเสอมแลวยงพบวา การศกษา และ สถานทอยอาศยยงเปนปจจยอสระของ

ปญหานในประชากรสงอายไทย อายคาดหวงทงสามชนด ไดแก อายคากหวงทปราศจากภาวะทพพลภาพ อายคาดหวงทยงดแลตนเอง

ได และอายคาดหวงทปราศจากสมองเสอม สามารถใชเปนดชนเปรยบเทยบสถานะทางสขภาพระหวางกลม

ประชากรตางๆไดและยงสามารถใชเปรยบสถานะทางสขภาพหรอความสาเรจของการบรการแกประชากรใน

ชวงเวลาตางๆกน แตไมสามารถใชเปรยบเทยบผลกระทบ (burden) ระหวางโรคหรอภาวะบกพรองตางๆไดชดเจน อยางไรกตามในกลมโรคหรอภาวะบกพรองเรอรงการวเคราะหหาอายคาดหวงทปราศจากความผดปกต


เหลานนจะชวยแสดงถงผลกระทบในเชงของระยะเวลาทมความผดปกตไดและอาจใชเปรยบเทยบเพอจดลาดบ

ความสาคญของความผดปกตเหลานนไดในระดบหนง ถงแม Disability Adjusted Life Years (DALYs) จะใหประโยชนในการเปรยบเทยบผลกระทบระหวางโรคหรอภาวะบกพรองไดดแตกมความซบซอนและยงยากในการศกษาและยงตองใชขอมลอบตการซงมการศกษานอยมากเพราะความจากดทางทรพยากร

ดงนนในสถานะอยางประเทศไทย การศกษาอายคาดหวงทางสขภาพนาจะมความเหมาะสมมากกวา โรคความดนโลหตสงมความชกสงในประชากรสงอายไทย และมลกษณะสมพนธกบการพฒนาทาง

เศรษฐกจและสงคมชดเจนเนองจากมความชกสงในผ ทอยในเขตเมอง ในกรงเทพมหานครและภาคกลาง และใน

ผ ทมเศรษฐานะด ความสมพนธระหวางอตราความชกกบอายทเพมขนจะหมดไปในราวอาย 80 ป ความสมพนธ

ระหวางโรคความดนโลหตสงกบกลมอาการสมองเสอม ภาวะทพพลภาพระยะยาว และภาวะพงพามอยอยาง

ชดเจน ประการสาคญผลการศกษานแสดงวาผสงอายจานวนมากเปนโรคความดนโลหตสงอยโดยไมไดรบการ

วนจฉย จากการศกษาในกลมประชากรยอยพบลกษณะทอาจแสดงถงความไมเทาเทยมกนในโอกาสของการ

เขาถงระบบบรการทางสขภาพของประเทศ ผลการศกษานแสดงอยางชดเจนวาโรคความดนโลหตสงเปนปญหา

ทางสาธารณสขทสาคญอยางยง การกาหนดนโยบายและแผนงานตลอดจนการสนบสนนการศกษาวจยเฉพาะท

มความตอเนองมความจาเปน การสารวจครงน แสดงขอมลภาพนง (Snap shots) ซงขอมลบางประการ บงชปญหาคลายกบทพบในการสารวจคราวทแลว แตกมหลายประการทมอาจทจะนาไปเปรยบเทยบกบการสารวจครงกอนไดในทนท

จาเปนตองปรบ ถวงคาตาง ๆ ทงจากการสารวจน และครงทแลว ใหเขาสคามาตรฐานกอน อยางนอย กดวยการ

ถวงนาหนก โดยใชฐานประชากร ของปทสารวจ เปนเกณฑ อยางไรกตาม ปญหา สภาวะสขภาพ ทงทางดาน

บวกและลบ และปจจยตางๆ ทพสจนแลว และ รอการพสจน วา เกยวของกบปญหานน ๆ ซงไดจากการสารวจ

นาจะเปนประโยชนบาง ในการนาไปใช พจารณาจดสรรทรพยากร ทางสาธารณสข ใหเหมาะกบการสรางสรรค

สงเสรม ประชาชนไทย ใหไปสภาวะสขภาพดถวนหนาได ในทสด

-------------------------------------------------------


สารบญ กตกรรมประกาศ บทคดยอ Abstract สรปสาระสาคญ สารบญ บทท 1 ความเปนมา หลกการ เหตผล และวตถประสงค 1

ผลการศกษา ทผานมา 2

กรอบแนวคดของการสารวจครงน 3

วตถประสงคทวไป 3

วตถประสงคเฉพาะ 4

บทท 2 ระเบยบวธการวจย 5

ภาพรวม 5

วธดาเนนงาน 5

การจดองคกร 6

ขอมล ทศกษา 6

จานวนตวอยางและการเลอกกลมตวอยาง 7

การเกบขอมล ประมวลผล วเคราะห และสรปผล 8

การเกบรกษาขอมล การสงเคราะหความร และนาไปใช 9

บทท 3 ผลการดาเนนงาน 11

เครองมอสารวจ 11

คณะสารวจ 13

ภาพรวม ผลทไดจากการสารวจ 13

บทท 4 สภาวะสขภาพ เดกปฐมวย 14

ความนา 14

สวนท 4.1 ขอมลพนฐานของกลมประชากรอาย 0-5 ป 16

4.1.1 อายของกลมประชากร 16

4.1.2 การนบถอศาสนา 17

4.1.3 บคคลทอปการะเดกและสถานภาพการสมรสของบดาและมารดา 17

4.1.4 ระดบการศกษาของบดา มารดา และผอปการะทไมใชบดามารดา 18

4.1.5 อาชพของบดามารดา 19

4.1.6 รายไดครอบครว 20

สวนท 4.2 การเลยงดเดก 22

4.2.1 ผ เลยงดเดกในชวงกลางวน 22

4.2.2 ระดบการศกษาของผ เลยงดเดก 22

4.2.3 กจกรรมสงเสรมพฒนาการ 24


สวนท 4.3 ประวตสขภาพเดก 25

4.3.1 การเกด และนาหนกแรกเกด 25

4.3.2 ประวตโภชนาการ 25

4.3.3 การเจบปวย 26

4.3.4 การไดรบการตรวจสขภาพ 29

สวนท 4.4 การตรวจรางกาย 30

4.4.1 ภาวะโภชนาการ 30

4.4.2 การตรวจรางกาย 32

สวนท 4.5 การประเมนพฒนาการของเดก 33

บทท 5 สภาวะสขภาพ เดกวยเรยน 38

ขอมลพนฐานของกลมประชากรอาย 6-12 ป 38

การเจรญเตบโตและสขภาพกาย 41

ผลการตรวจรางกาย 53

ลกษณะการใชชวตและพฤตกรรม 54

ผลการทดสอบระดบสตปญญา 54

ขอสรปและการวเคราะห 57

บทท 6 สภาวะสขภาพ ประชากรวยแรงงาน 62

สวนท 1 ลกษณะของประชากรทสารวจ 64

สวนท 2 ขอมลเกยวกบสขภาพทวไป และการใชบรการสขภาพ 67

สวนท 3 การศกษาพฤตกรรมทางเพศ ของชาย อาย 13-59 ป 75

สวนท 4 ขอมลกลมสตรวยแรงงาน อาย 13-59 ป 79

สวนท 5 การตรวจ วดรางกาย และผลตรวจทางหองปฏบตการ 88

บทท 7 สภาวะสขภาพ ประชากรสงอายไทย 97

วตถประสงค 97

ประชากรศกษา 97

นยามและเครองมอทใช 97

การวเคราะห 98

หวขอผลการวจย 98

ลกษณะประชากรสงอายจากการสารวจ 99

บทท 8 ภาวะทพพลภาพของประชากรสงอายไทย 102

ความชกและความรนแรงของภาวะทพพลภาพระยะยาว 102

ภาวะทพพลภาพระยะยาวและความรนแรงในประชากรกลมตางๆ 103

ความสมพนธระหวางภาวะทพพลภาพระยะยาวกบโรค และภาวะบกพรองทปรากฏ 104

ภาวะทพพลภาพระยะยาวกบอบตเหต 106

การพจารณาลาดบความสาคญของโรคและภาวะบกพรองทสมพนธกบภาวะทพพลภาพ ระยะยาว 107


ภาวะทพพลภาพระยะยาวกบความดนโลหต 109

ปจจยทางสงคมและเศรษฐกจของภาวะทพพลภาพระยะยาว 110

การเจบปวยทเกดขนใหม 111

ภาวะทพพลภาพระยะสนและภาวะทพพลภาพทงหมด 113

สรป 115

เอกสารอางอง 115

บทท 9 ภาวะพงพาในประชากรสงอาย 116

เครองมอทใชในการประเมน 116

วธกาารใช เครองมอในการสารวจภาวะพงพา 117

ผลการศกษาภาวะพงพา 117

ระดบภาวะพงพาตอการดแลสขลกษณะ 122

สรป 122


บทท 10 กลมอาการสมองเสอมในประชากรสงอายไทย 125

ความชกของกลมอาการสมองเสอม 126

ความชกของกลมอาการสมองเสอมในประชากรสงอาย ในชวงอายตางๆ 128

ปจ จยอสระ ทางสงคมและเศรษฐกจของกลมอาการสมองเสอม 130

สรป 131


บทท 11 อายคาดหวงทางสขภาพ 133

อายคาดหวงทปราศจากภาวะทพพลภาพ 134

อายคาดหวงทยงดแลตนเองได 135

อายคาดหวงทปราศจากสมองเสอม 135

อายคาดหวงทางสขภาพ และดชนสถานะสขภาพของประชากร 136

สรป 136


บทท 12 โรคความดนโลหต สงในประชากรสงอายไทย และภาพสะทอนคณภาพการบรการ 138

โรคความดนโลหตสงกบกลมอาการสมองเสอม ภาวะทพพลภาพระยะยาว และภาวะพงพา 141

ความชกของโรค ความดนโลหตสงในประชากรสงอาย ในชวงอายตางๆ 142

ความสมพนธระหวางโรคความดนโลหตสงกบภาวะทพพลภาพระยะยาว 144

สรป 144


บทท 13 อภปรายและขอเสนอแนะ 146

ขอเสนอแนะดานการสาธารณสข 146

สาหรบเดกปฐมวย 146

สาหรบเดกวยเรยน 147


สาหรบประชากรวยแรงงาน 149

สาหรบผสงอาย 151

ขอเสนอแนะดานการบรหารจดการ 153

ขอสงเกดเรองเครองมอสารวจ 154

วธการจดสรรทรพยากร 154

การใชผลการสารวจ เพอปรบนโยบาย 155

ขอแนะนาสาหรบการสารวจ ตอไป 155

ภาคผนวก 1 แบบเกบขอมล ภาคผนวก 2 รายชอผประสานงาน และทมเกบขอมล ภาคผนวก 3 คมอการใชแบบประเมนพฒนาการเดกวย 0-5 ป ภาคผนวก 4 คมอการใช และแปลผล แบบทดสอบเชาวนปญญาชนดทไมใชภาษา ภาคผนวก 5 คณะกรรมการอานวยการ ภาคผนวก 6 คณะกรรมการวชาการ 1


สารบญรป

รปท 5.1 แสดงการกระจายของจานวนรอยละในแตละเพศและกลมอาย 38

รปท 5.2 แสดงการกระจายนาหนกของเดกในแตละชวงอาย 44

รปท 5.3 แสดงการเปรยบเทยบคาเฉลยนาหนกของเดกในแตละภาค 44

รปท 5.4 ภาวะโภชนาการ (นาหนกตออาย) แยกตามรายภาคและเขตการปกครอง 45

รปท 5.5 แสดงการกระจายของสวนสงตามอาย 46

รปท 5.6 แสดงการเปรยบเทยบคาเฉลยความสงของเดกในแตละภาค 47

รปท 5.7 แสดงความแตกตางของระดบเชาวปญญาในแตละภาค (รวมคาสงสดและตาสดในแตละภาค) 56

รปท 6.5.1 การกระจายคา ฮโมโกลบน ของกลมตวอยางรวม ทงประเทศ การสารวจสภาวะสขภาพฯ 91

รปท 6.5.2 การกระจายคา ฮมาโตครต ของกลมตวอยางรวม ทงประเทศ 92

รปท 6.5.3 การกระจายคานาตาลในเลอด หลงอดอาหาร 12 ชวโมง (Fasting blood sugar) ของกลมตวอยางรวมทงประเทศ

93

รปท 6.5.4 การกระจายคา ไขมนโคเลสเตอรอล ในเลอด ของกลมตวอยางรวม ทงประเทศ 94

รปท 8.1 จานวนโรคและภาวะบกพรองเรอรงในประชากรสงอายทมและไมมภาวะทพพลภาพระยะยาว 104

รปท 8.2 ชนดและสดสวนของอบตเหตทมความสมพนธกบภาวะทพพลภาพระยะยาว 107

รปท 8.3 ความสมพนธระหวางสถานะทางเศรษฐกจและความสามารถในการอานหนงสอกบภาวะ

ทพพลภาพระยะยาว (รอยละของกลมประชากร)

111

รปท 8.4 ชนดและสดสวนของอบตเหตทเปนสาเหตของการเจบปวยทเกดขนใหมในระยะสอง

สปดาห

115


สารบญตาราง

ตารางท 2.1 จานวนชมรมอาคาร/หมบานตวอยาง จาแนกตามภาคและเขตการปกครอง 7

ตารางท 2.2 จานวนประชากรตวอยางทงสน ในแตละหมวดอาย จาแนกตามภาคและเขตการปกครอง 8

ตารางท 3.1 ขอมลทเกบรวบรวมได จาแนก ตามกลมทสารวจ และจาแนกรายภาค 13

ตารางท 4.1.1 การกระจายของอายเดกในกลมตวอยาง (0-5 ป) ตามภาค จานวน(รอยละ) 16

ตารางท 4.1.2 สถานภาพการสมรสของบดา มารดา ตามภาคและเขตการปกครอง 17

ตารางท 4.1.3 แสดงลกษณะครอบครว ตามภาคและเขตการปกครองจานวน (รอยละ) 18

ตารางท 4.1.4 ระดบการศกษาของบดามารดา และผอปการะเดกทไมใชบดามารดา จานวน (รอยละ) 18

ตารางท 4.1.5 แสดงการประกอบอาชพของบดาทมากทสด 4 อนดบแรก ตามภาค 19

ตารางท 4.1.6 แสดงการประกอบอาชพของมารดาทมากทสด 4 อนดบแรก ตามรายภาค 19

ตารางท 4.1.7 แสดงสถานภาพการทางานของบดามารดา (รอยละ ) 19

ตารางท 4.1.8 แสดงคามชฌม P50 และ P25 P75 สาหรบรายไดของครอบครวในเวลา 1 เดอนตามเขตการ

ปกครอง

20

ตารางท 4.1.9 แสดงคามชฌม Quartile ท 1 P50 และ Quartile ท P75 ของรายไดของครอบครวในเวลา

1 เดอน ตามภาคตางๆ

20

ตารางท 4.1.10 ชวงรายไดของครอบครวตอเดอน แบงตามภาคและเขตการปกครอง 21

ตารางท 4.2.1 แสดงผ เลยงดเดกในชวงกลางวนตามภาคและเขตการปกครอง 22

ตารางท 4.2.2 แสดงการศกษาของมารดาทเลยงดลกตอนกลางวนตามภาคและเขตการปกครอง 23

ตารางท 4.2.3 แสดงการศกษาของญาตทเลยงดลกตอนกลางวนตามภาคและเขตการปกครอง 23

ตารางท 4.2.4 แสดงจานวน (รอยละ) ของเดกททากจกรรมสงเสรมพฒนาการดานตาง ๆ ตามภาค 24

ตารางท 4.2.5 แสดงจานวนชวโมงในการดโทรทศน 24

ตารางท 4.3.1 แสดงนาหนกแรกเกดเฉลย ของทารก ตามภาคและเขตการปกครอง 25

ตารางท 4.3.2 แสดงสถานท ทเดกเกด ตามภาค 25

ตารางท 4.3.3 แสดงประวตการกนนมแมในขวบปแรกตามภาคและเขตการปกครอง 26

ตารางท 4.3.4 แสดงความคดเหนของผตอบสมภาษณเกยวกบสขภาพของเดกตามภาค 26

ตารางท 4.3.5 แสดงประวตการปวยของเดกตามภาค 27

ตารางท 4.3.6 แสดงการไดรบอบตเหตของเดกชาย (0-5 ป) ตามภาคและเขตการปกครอง 27

ตารางท 4.3.7 แสดงการไดรบอบตเหตของเดกหญงตามภาคและเขตการปกครอง 28

ตารางท 4.3.8 แสดงการไดรบอบตเหตแยกตามกลมอาย ตามภาคและเขตการปกครอง 28

ตารางท 4.3.9 แสดงการมสมดสขภาพตามภาค 29

ตารางท 4.4.1 ภาวะโภชนาการ Weight for age ตามภาคและเขตการปกครอง 30

ตารางท 4.4.2 ภาวะโภชนาการ Height for age ตามภาคและเขตการปกครอง 31

ตารางท 4.4.3 ภาวะโภชนาการ Weight for Hight ตามภาคและเขตการปกครอง 31

ตารางท 4.4.4 ขนาดความยาวเสนรอบศรษะเดกเปรยบเทยบตามมาตรฐานของเดกไทย 32


ตารางท 4.4.5 ภาวะความผดปกตจากการตรวจรางกาย 32

ตารางท 4.5.1 เปรยบเทยบผลการประเมนพฒนาการแบบคดกรองกบความคดเหนของผใหสมภาษณ 33

ตารางท 4.5.2 แสดงผลการประเมนพฒนาการเพศชายตามสมดสขภาพ (รอยละ) 34

ตารางท 4.5.3 แสดงผลการประเมนพฒนาการเพศหญงตามสมดสขภาพ (รอยละ) 34

ตารางท 4.5.4 การประเมนพฒนาการเดก ตามสมดบนทกสขภาพ ตามภาคและเขตการปกครอง (รอยละ) 35

ตารางท 4.5.5 พฒนาการดานสงคมและการชวยเหลอตนเองตามคมอการประเมน NHES39 (รอยละ) 35

ตารางท 4.5.6 แสดงพฒนาการดานภาษาตามคมอการประเมน NHES39 (รอยละ) 36

ตารางท 4.5.7 พฒนาการดานการใชมอและตาทางานประสานกนในการแกปญหา ตามคมอการประเมน

NHES39 (รอยละ)

36

ตารางท 4.5.8 พฒนาการดานการเคลอนไหวและการทรงตว ตามคมอการประเมน NHES39 (รอยละ) 37

ตารางท 5.1 แสดงระดบการศกษาของผ เลยงดเดกแยกตามรายภาคและเขตการปกครอง 39

ตารางท 5.2 แสดงระดบการศกษาของบดา มารดา และผอปการะเดก 40

ตารางท 5.3 แสดงรอยละของอาชพหลกของบดา มารดา และผอปการะอนนอกจากพอแม 40

ตารางท 5.4 แสดงรอยละของการกระจายรายไดของครอบครว ในแตละภาคและเขตการปกครอง 41

ตารางท 5.5 แสดงการกระจายนาหนกเฉลยในแตละชวงอาย (± คาเบยงเบนมาตรฐาน) แยกตามรายภาคและเพศ

43

ตารางท 5.6 แสดงภาวะโภชนาการ (นาหนกตออาย) เปนรอยละแยกตามรายภาค 45

ตารางท 5.7 แสดงภาวะโภชนาการของเดก (นาหนกตออาย) เปนรอยละแยกตามเขตการปกครอง 46

ตารางท 5.8 แสดงภาวะโภชนาการ (นาหนกตออาย) เปนรอยละแยกตามรายภาคและเขตการปกครอง 46

ตารางท 5.9 แสดงการกระจายความสงเฉลย ในแตละชวงอาย (± คาเบยงเบนมาตรฐาน) แยกตามรายภาคและเพศ

48

ตารางท 5.10 แสดงภาวะโภชนาการ (สวนสงตออาย) เปนรอยละแยกตามรายภาค 49

ตารางท 5.11 แสดงภาวะโภชนาการ (สวนสงตออาย) เปนรอยละแยกตามเขตการปกครอง 49

ตารางท 5.12 แสดงภาวะโภชนาการ (สวนสงตออาย) เปนรอยละ แยกตามรายภาคและเขตการปกครอง 49

ตารางท 5.13 แสดงภาวะโภชนาการ (สวนสงตออาย) เปนรอยละโดยใชเกณฑเปอรเซนไตลท 10 แยกตาม

ภาค และเขตการปกครอง

51

ตารางท 5.14 แสดงภาวะโภชนาการ (นาหนกตอสวนสง) เปนรอยละแยกตามภาคและเขตการปกครอง 52

ตารางท 5.15 แสดงจานวนเดกทมความดนโลหตสงและสงมาก 53

ตารางท 5.16 แสดงระดบเชาวปญญาเฉลยของเดกในแตละภาคแยกตามเขตการปกครอง 55

ตารางท 5.17 แสดงระดบเชาวปญญาเฉลยของเดกในแตละภาคแยกตามเพศ 56

ตารางท 5.18 แสดงความสมพนธระหวางระดบเชาวปญญาและภาวะโภชนาการ (สวนสงตออาย) เปนรอยละของจานวนเดก

60

ตารางท 5.19 แสดงความสมพนธระหวางระดบเชาวปญญาและระดบการศกษาของผ เลยงด เปนรอยละของจานวนเดก

61

ตารางท 5.20 ความสมพนธระหวาง ระดบเชาวปญญาและรายไดของครอบครวเปนจานวนรอยละ 61

ตารางท 6.1 จานวนประชากรทสมตวอยางในการศกษาสารวจตงแตเดอน มถนายน - ตลาคม พ.ศ.2539 62


ตารางท 6.2 จานวนประชากร จาแนกตามเขตเทศบาล และภาค (สานกงานสถตแหงชาต พ.ศ. 2539) 63

ตารางท 6.3 ขอมลลกษณะของประชากรวยแรงงาน 64

ตารางท 6.4 การกระจายรายไดของประชากรกลมสารวจ (2,722 คน) 66

ตารางท 6.2.1 ประชากรมความรสกวาสขภาพของตนเองเปนอยางไร ปรบนาหนกของประชากรในเขต

เทศบาล กบนอกเขตเทศบาล เปนอตราสวนของภาค และประเทศ

67

ตารางท 6.2.2 ประชากรมความรสกวาสขภาพของตนเองเปนอยางไร เมอเปรยบเทยบกบคนในวยเดยวกน

ปรบนาหนกของประชากรในเขตเทศบาล กบนอกเขตเทศบาล เปนอตราสวนของภาค และประเทศ

68

ตารางท 6.2.3 ประชากรมปญหาสขภาพใน 1 เดอนทผานมา ปรบนาหนกของประชากร ในเขตเทศบาล

กบนอกเขตเทศบาล ตามเพศใหเปนอตราสวนของภาค และประเทศ

68

ตารางท 6.2.4 ความรนแรงของปญหาสขภาพใน 1 สปดาหทผานมา ปรบนาหนกประชากรตามพนทท

สมตวอยาง และเขตเทศบาล

69

ตารางท 6.2.5 แสดงความชกของบคคลทรวาตนปวยดวยโรคตางๆ ปรบนาหนกประชากรตามพนททสม

ตวอยาง และเขตเทศบาล

69

ตารางท 6.2.6 การดแลตนเอง ของประชากรทสารวจ เมอมปญหาเกยวกบสขภาพ โดยปรบนาหนก

ประชากรตามพนททสมตวอยาง และเขตเทศบาล

70

ตารางท 6.2.7 การรบบรการสขภาพของประชากรทสารวจเมอมปญหาเกยวกบสขภาพ โดยปรบนาหนก

ประชากรตามพนททสมตวอยาง และเขตเทศบาล

70

ตารางท 6.2.8 แสดงแหลงทมาของคาใชจาย ในการรกษาพยาบาล โดยปรบนาหนกประชากรตามพนทท


71

ตารางท 6.2.9 ประชากรทสารวจมกจกรรมออกกาลงกายในรอบ 1 ปทผานมาปรบนาหนกของประชากรใน

เขตเทศบาล กบนอกเขตเทศบาล ตามเพศใหเปนอตราสวนของภาค และประเทศ

72

ตารางท 6.2.10 แสดงความถของผ ทมกจกรรมออกกาลงกาย ในรอบ 1 ป ทผานมา ปรบ

นาหนกของประชากรในเขตเทศบาล กบนอกเขตเทศบาล ตามเพศใหเปนอตราสวนของภาค

และประเทศ

72

ตารางท 6.2.11 การสบบหรจาแนกตามพนททสมตวอยางปรบนาหนกของประชากรในเขตเทศบาล กบนอก

เขตเทศบาล ตามเพศใหเปนอตราสวนของภาค และประเทศ

73

ตารางท 6.2.12 การ บรโภคเครองดม ทมแอลกอฮอลจาแนกตามพนททสมตวอยางปรบนาหนกของ

ประชากรในเขตเทศบาล กบนอกเขตเทศบาล ตามเพศใหเปนอตราสวนของภาค และประเทศ

73

ตารางท 6.2.13 ประเภทของเครองดมทมแอลกอฮอลทประชากรกลมตวอยางทมการบรโภค 74

ตารางท 6.2.14 พฤตกรรมการดมเครองดมทมแอลกอฮอลของประชากรกลมตวอยาง 74

ตารางท 6.3.1 ชายทเคยมเพศสมพนธปรบนาหนกของประชากรตามพนททสมตวอยาง และเขตเทศบาล 75

ตารางท 6.3.2 ในกลมทเคยมเพศสมพนธแลว บคคลทมเพศสมพนธดวยในครงแรก 75

ตารางท 6.3.3 จาแนกบคคลท ประชากรชายในกลมตวอยางทเคยมเพศสมพนธแลว มเพศสมพนธดวยเปน

ครงแรก

76

ตารางท 6.3.4 ในกลมทมเพศสมพนธกบบคคลเพยงคนเดยว ผ ทมเพศสมพนธดวยคอ 76

ตารางท 6.3.5 กลมตวอยางประชากรชายซง ในรอบ 12 เดอนทผานมามเพศสมพนธกบบคคลหลายคน 77


จาแนกสดสวนรอยละ ตามพนททสมตวอยาง และเขตเทศบาล ตารางท 6.3.6 จานวนและสดสวนของประชากรกลมตวอยางชายทใชถงยางอนามยเมอมเพศสมพนธ 77

ตารางท 6.3.7 ผ ทใชถงยางอนามยเมอมเพศสมพนธ ใชเพอวตถประสงคอะไร 78

ตารางท 6.3.8 นอกเหนอไปจากการคมกาเนด ยอมใชถงยางอนามยกบคนรก หรอ ภรรยาหรอไม 78

ตารางท 6.4.1 จาแนกกลมประชากรสตรทเปนกลมตวอยางซงมประจาเดอนแลว โดยปรบนาหนกประชากร

ตามพนทสมตวอยาง

79

ตารางท 6.4.2 สดสวนของประชากรกลมตวอยางหญงทเคยมเพศสมพนธแลวตามพนทสมตวอยาง 79

ตารางท 6.4.3 บคคลททานมเพศสมพนธดวยเปนครงแรก 80

ตารางท 6.4.4 การมเพศสมพนธในรอบ 12 เดอนทผานมา กบบคคลเพยงคนเดยว หรอ หลายคน 80

ตารางท 6.4.5 อตราสวนของสตรในกลมตวอยางทมบตรแลว ปรบนาหนกตามพนทสมตวอยาง และเขต

เทศบาล

81

ตารางท 6.4.6 กลมตวอยางสตรทมบตรแลวตองการจะมบตรอกจาแนกตามพนทและเขตเทศบาล 81

ตารางท 6.4.7 อตราสวนการคมกาเนดของกลมตวอยางสตร เมอมการปรบนาหนกตามประชากรทสม

ตวอยางตามพนททสมตวอยางและเขตเทศบาล

82

ตารางท 6.4.8 อตราสวนการใชวธคมกาเนดแบบตางๆ ปรบนาหนกตามพนททสมตวอยาง 82

ตารางท 6.4.9 อตราสวนของสตรกลมตวอยาง ทรจกถงยางอนามย ปรบนาหนกตามพนทสมตวอยาง และ

เขตเทศบาล

83

ตารางท 6.4.10 อตราสวนของกลมตวอยาง ทเขาใจวตถประสงคของการใชถงยางอนามย ปรบนาหนกตาม

พนททสมตวอยาง

83

ตารางท 6.4.11 นอกเหนอจากเหตผลเพอการคมกาเนด ถาสามจะใชถงยางอนามยจะยนยอมหรอไม

จาแนกตามพนทสมตวอยาง

84

ตารางท 6.4.12 กลมประชากรสตรทมประวตเคยแทงบตร ปรบนาหนกอตราสวนตามประชากรในพนทการ


84

ตารางท 6.4.13 กลมประชากรสตรทมประวตเคยแทงบตร จาแนกตามสาเหตการแทง และปรบนาหนก

อตราสวนตามประชากรในพนทการสมตวอยาง และเขตเทศบาล

85

ตารางท 6.4.14 อตราอบตการการแทงบตรของสตรไทยในชวง 1 ปทผานมา ปรบนาหนกอตราสวนตาม

ประชากรในพนทการสมตวอยาง และเขตเทศบาล

85

ตารางท 6.4.15 อตราสวนของผ ทเคยตรวจมะเรงปากมดลก ปรบนาหนกอตราสวนตามประชากรในพนท

การสมตวอยาง และเขตเทศบาล

86

ตารางท 6.4.16 ผลการตรวจมะเรงปากมดลก จาแนกตามพนททสมตวอยาง 86

ตารางท 6.4.17 อตราสวนของประชากร ทเคยตรวจคลาเพอหาความผดปกตของเตานมดวยตนเองหรอไม 87

ตารางท 6.4.18 จาแนกผลการตรวจคลาเตานมดวยตนเอง จาแนกตาม พนททสมตวอยางสารวจ 87

ตารางท 6.5.1 ผลการตรวจ วด รางกาย (sample mean + s.d.) จาแนกตามภาค และเขตการปกครอง 88

ตารางท 6.5.2 จานวนตวอยาง (รอยละ) ทมความดนโลหตสง จาแนกตามภาคและเขตการปกครอง 89

ตารางท 6.5.3 รอยละของตวอยาง (และคาความเชอมน 95% ของรอยละ) ทตรวจพบการมองเหนไมปรกต

และ พบวามตาบอดส จาแนกตามภาค และเขตการปกครอง

90


ตารางท 6.5.4 ผลการตรวจ ทางหองปฏบตการ (sample mean + s.d.) จาแนกตามภาค และเขตการ

ปกครอง

90

ตารางท 6.5.5 คาเฉลยฮโมโกลบน จาแนกตามภาค 91

ตารางท 6.5.6 คาเฉลยฮมาโตครต จาแนกตามภาค 92

ตารางท 6.5.7 คาเฉลยระดบนาตาล Fasting blood sugar จาแนกตามภาค 93

ตารางท 6.5.8 คาเฉลย ระดบโคเลสเตอรอล จาแนกตามภาค 94

ตารางท 6.5.9 จานวนตวอยาง (รอยละ) ทมระดบนาตาลในเลอดหลงอดอาหาร (Fasting blood sugar)

95

ตารางท 6.5.10 จานวนตวอยาง (รอยละ) ทมระดบโคเลสเตอรอล 200-299 mg% และตงแต 300 mg% จาแนกตามภาคและเขตการปกครอง

95

ตารางท 6.5.11 เปรยบเทยบคาเฉลย ฮโมโกลบน ฮมาโตครต ระดบนาตาลในเลอด หลงอดอาหาร 12

ชวโมง (Fasting blood sugar) และระดบซรมโคเลสเตอรอล ของกลมตวอยาง ระหวางในเขตเมอง กบ

นอกเขตเมอง

95

ตารางท 6.5.12 ปจจยทมผลตอความดนโลหตสง 96

ตารางท 7.1 ลกษณะทวไปของประชากรสงอาย 99

ตารางท 7.2 ลกษณะทางการศกษา 100

ตารางท 7.3 ลกษณะทางการทางานและอาชพ 100

ตารางท 7.4 ลกษณะทางเศรษฐกจ 101

ตารางท 8.1 ความรนแรงของภาวะทพพลภาพระยะยาวในประชากรสงอาย 102

ตารางท 8.2 จานวนผ ทมภาวะทพพลภาพระยะยาวและความรนแรง (รอยละของประชากรแตละกลม) จาแนกตามปจจยทางสงคมและเศรษฐกจ

103

ตารางท 8.3 โรคและภาวะบกพรองเรอรง ทมความสมพนธชนด univariate กบภาวะทพพลภาพระยะยาวในประชากรสงอายไทย

105

ตารางท 8.4 โรคและภาวะบกพรองทมความสมพนธอยางอสระกบภาวะทพพลภาพระยะยาวของประชากร

สงอายไทย

106

ตารางท 8.5 ความสมพนธระหวางภาวะทพพลภาพระยะยาวกบอบตเหต 107

ตารางท 8.6 Attributable risks และ population attributable risks ของโรคและภาวะบกพรองตางๆทมความสมพนธอสระกบภาวะทพพลภาพระยะยาว

108

ตารางท 8.7 คาเฉลย (สวนเบยงเบนมาตรฐาน) ของความดนโลหตซสโตลและไดแอสโตลในประชากรสงอายทมและ ไมม ภาวะทพพลภาพระยะยาว

109

ตารางท 8.8 คาเฉลยระดบความดนโลหตซสโตลและไดแอสโตล (สวนเบยงเบนมาตรฐาน) ในประชากรสงอายทมและไมมภาวะทพพลภาพระยะยาวเฉพาะกลมทปราศจากประวตโรคความดนโลหตสง

110

ตารางท 8.9 ปจจยอสระทางสงคมและเศรษฐกจของภาวะทพพลภาพระยะยาว 110

ตารางท 8.10 โรคและภาวะบกพรองทเกดขนใหมในระยะสองสปดาหทผานมาทมความชกสง 112

ตารางท 8.11 ระดบความรนแรงของภาวะทพพลภาพทงหมดของประชากรสงอาย 113

ตารางท 8.12 ภาวะทพพลภาพทงหมดและระดบความรนแรงในประชากรกลมตางๆ 114


ตารางท 8.13 ปจจยอสระทางสงคมและเศรษฐกจของภาวะทพพลภาพทงหมด 115

ตารางท 9.1 อตราความชกของภาวะพงพาในกจวตรตางๆ 118

ตารางท 9.2 อตราพงพาในกจวตรประจาวนตามกลมอาย 119

ตารางท 9.3 อตราพงพาในกจวตรประจาวนตามพนทอยอาศย 119

ตารางท 9.4 อตราพงพาในกจวตรประจาวนตามพนทการปกครอง 120

ตารางท 9.5 อตราพงพาในกจวตรประจาวนตามเพศ 120

ตารางท 9.6 คาเฉลย (คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน) ของคะแนน ดชนบารเธลเอดแอลและดชนจฬาเอดแอ

ลในกลมประชากรตางๆ

121

ตารางท 9.7 จานวนและรอยละของภาวะพงพาตอการดแลสขลกษณะตนเองในประชากรกลมตางๆ 123

ตารางท 9.8 ปจจยอสระของภาวะพงพาการดแลสขลกษณะสวนตนในประชากรสงอายไทย 123

ตารางท 10.1 การศกษาความชก ของกลมอาการสมองเสอมในประชากรสงอายไทย 127

ตารางท 10.2 เปรยบเทยบความชกของกลมอาการสมองเสอมของการศกษนกบการศกษาในตางประเทศ 128

ตารางท 10.3 ความชกของกลมอาการสมองเสอมในผสงอายประเทศสงคโปร 128

ตารางท 10.4 ความชกของความผดปกตทางปญญา จากการตรวจดวยแบบทดสอบสภาพจตจฬาและ

ความชกของกลมอาการสมองเสอมจากการประเมน

129

ตารางท 10.5 ปจจยอสระทางสงคมและเศรษฐกจของกลมอาการสมองเสอม 130

ตารางท 11.1 อายคาดหวงทางสขภาพและอตราความชกทใชในการคานวณ 133

ตารางท 11.2 อายคาดหวงทปราศจากภาวะทพพลภาพระยะยาว (longterm-disability free life expectancy; LDFLE)

134

ตารางท 11.3 อายคาดหวงทปราศจากภาวะทพพลภาพทงหมด (total disability free life expectancy;TDFLE)

135

ตารางท 11.4 อายคาดหวงทยงดแลตนเองได (active life expectancy; ALE) 135

ตารางท 11.5 อายคาดหวงทปราศจากสมองเสอม (dementia free life expectancy; DemFLE) 136

ตารางท 12.1 ความสมพนธระหวางการวนจฉยดวยประวตและดวยการวดความดนโลหตขณะทาการสารวจ 138

ตารางท 12.2 เปรยบเทยบการศกษาความชกของโรคความดนโลหตสงในประชากรสงอายไทย 139

ตารางท 12.3 ผลการศกษาของ National Health examination Survey (NHES) และ

National Health and Nutritional Examination Survey (NHANES) ของประเทศสหรฐอเมรกาในปพ.ศ. 2503-2505, 2514-2517, 2519-2523, และ 2531-2533 โดยคดเฉพาะ

อตราความชก ของประชากรกลมอาย 60 - 74 ป

140

ตารางท 12.4 เปรยบเทยบสดสวนผ ทอยในกลม detected but untreated + treated but uncontrolled และกลม undetected cases (unawareness) กบผลการศกษากอนหนาของประเทศไทย และการศกษาของสหรฐอเมรกา

141

ตารางท 12.5 จานวน (รอยละ) ของกลมอาการสมองเสอมและภาวะทพพลภาพระยะยาวในประชากรสงอายทมโรคความดนโลหตสง (1,310 คน) และไมมโรคความดนโลหตสง (2,738 คน)

142

ตารางท 12.6 คาเฉลยของคะแนน (คาเบยงเบนมาตรฐาน) ของดชนบารเธลเอดแอลและจฬาเอดแอล ใน

ประชากรสงอายทมและไมมโรคความดนโลหตสง

142


ตารางท 12.7 จานวนและความชก ของโรคความดนโลหตสง ในประชากรกลมตางๆ และอตราสวนระหวาง

ผ ทเปนโรคความดนโลหตสง แตไมทราบมากอนกบผ ทเปนโรคความดนโลหตสงทงหมด

143

ตารางท 12.8 ความชกของภาวะทพพลภาพระยะยาวและโรคความดนโลหตสงในประชากรสงอายในภาค

ตางๆ

144


บทท 1 ความเปนมา หลกการ เหตผล และวตถประสงค

โครงการสารวจสภาวะสขภาพฯ การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศไทยในหลายทศวรรษทผานมา ยงผลใหสภาพชวตความ

เปนอยของประชาชนดขน อานาจการซอสนคาและบรการสงขน ประชาชนหนมาบรโภคสนคาและบรการทเปน

ปจจยเสรมตอการดารงชวตสงกวาแตกอน แตกเปนทนาสนใจวา สภาพชวตความเปนอยทดขนนไดยงผลให

สภาวะ0

1 สขภาพ อนามยของประชาชนไทยดขนกวาเดมในสดสวนเดยวกนหรอไม และยงไปกวานน ยงอาจม

ความเปนไปไดในทางกลบกนดวยซาวา พฒนาการทางเศรษฐกจ ทไดกอใหเกดการขยายตวของสงคมเมองเขา

ไปสชนบท ทาใหมการเปลยนแปลงลกษณะพนฐานชวตจากภาคเกษตรกรรม ไปสภาคอตสาหกรรมอยางรวดเรว

โดยมคานยมทางดานวตถเปนใหญ อาจจะทาใหเกดภาวะครอบครวแตกแยก วฒนธรรมถกละเลย ซงในทสด

อาจจะทาใหภาวะสขภาพอนามยของประชาชน ทงทางดานรางกาย และ จตใจ เสอมโทรมลงได ผลของการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมทผานมา ยงทาใหโครงสรางประชากรเปลยนแปลงไป

ผลสาเรจจากโครงการวางแผนครอบครว อตราเสยชวตของทารกทลดลง ความบบคนของภาวะสงคมเมอง และ

พฒนาการดานการแพทยททาใหอายขยเฉลยของประชาชนสงขน ไดทาใหสดสวนของประชากรวยเดกลดลง

สดสวนของผสงอายมากขน ลกษณะปญหาสขภาพของประชาชนกลมเฉพาะมความเดนชดขน ตวอยางทเปน

รปธรรมคอ ประชากรวยแรงงานซงแตเดมกระจดกระจายอยในภาคเกษตรกรรม ไดอพยพยายถนเขามารวมตว

กนทางานในโรงงานอตสาหกรรมมากขน มบางสวน ทหนมาประกอบอาชพอสระ ใหบรการในเมอง เหลานม

ผลกระทบตอทงพนฐานสภาวะสขภาพของประชาชน ตลอดจนการเลอกใชบรการรกษา ปองกน สงเสรม ฟนฟ

สขภาพอนามย ดวย เพอทจะทราบภาวะ1

2 สขภาพของประชาชนนน หนวยงานตาง ๆ ไดทาการรวบรวมขอมล ทงใน

ลกษณะการสารวจ และ เฝาระวงฯ ทผานมายงไมสามารถนามาใชประโยชนไดเตมท เพราะ ไดจดกลมตวอยาง

ออกตามสภาพภมศาสตร หรอกลาวอกนยหนงคอ มองจากทอยอาศยเปนหลก และทาการรวบรวมขอมลจาก

เปาหมายทไดพบ ยงไปกวานน ลกษณะการศกษาปญหาสขภาพ ยงมกจะตดอยกบการมองหาตวโรค หรอตว

ปญหา โดยทาการคนควาวามขนาด (ความชก ความรนแรง) อยางไรในประชากรทศกษา ทงทโรคหรอภาวะ

สขภาพบางอยางมประชากรกลมเสยงโดยเฉพาะ เชน โรคของสตร ภาวะสขภาพเสอมถอยในประชากรสงอาย

ภาวะสขอนามยในการทางาน ปญหาสารเสพตดในกลมวยรน เปนตน นอกจากน ผลกระทบ ตอภาวะตาง ๆ

เหลานนยงอาจจะมเฉพาะตอประชากรกลมหนงมากกวากลมอน เชน ภาวะทพโภชนาการในเดก กอใหเกด

ผลกระทบสงกวาในผใหญ ทสาคญคอ การแกปญหาภาวะตาง ๆ นน จะไดผลสมฤทธสงกวา ถาดาเนนการ

อยางเจาะจงในกลมเฉพาะทประสบปญหารวมกน ดงนนกรอบแนวความคดในการศกษาภาวะสขภาพของ

ประชาชนไทยในปจจบน จงควรวางกรอบแนวคดในการมองประชากรทจะศกษาออกเปนกลมเฉพาะ

(Specific groups) มากกวาการมองประชากรแบบเหมอนกนทงหมด (Homogeneous)

1 สภาวะ ป., น., สภาพ, ความเปนไปตามกฎธรรมดา (nature) 2 ภาวะ น., สภาพความเปนอย, สถานะ (condition); ป.,ส., น., ความม, ความเปน, ความเปนจรง, ความปรากฏ, ความเกด, ทตง, ใจ


ในป พ.ศ. 2539 กระทรวงสาธารณสขโดยสานกนโยบายและแผนสาธารณสข รวมกน สถาบนวจย สาธารณสขไทย จงไดกาหนดใหมการสารวจสขภาพประชาชนไทยขนอกครงหนง เพอตดตามดภาวะสขภาพท

อาจเปลยนแปลงไป และ ปญหาสขอนามยทเรมมขนใหมในประชาชนไทย โดยกาหนดใหขอความรวมมอ จาก

หนวยงานตาง ๆ ดงทไดดาเนนการมากอนแลว และใหมการวางองคกรของการสารวจเปนระดบประเทศและ

ระดบภาค เพอใหไดประโยชนจากการใชขอมลสงทสด อนจะทาใหการวางแผนทางสาธารณสข เพอเคลอนยาย

ทรพยากรเปนไปอยางมประสทธภาพมากขนกวาทเปนอยในปจจบนน การสารวจน จงไดเกดขน โดยการสนบสนนดานงบประมาณในชวงเตรยมการจากองคการอนามยโลก

และ งบประมาณในชวงดาเนนการ จากหมวดอดหนน ป 2539 ของสานกนโยบายและแผนสาธารณสข

กระทรวงสาธารณสข การดาเนนงานประสบอปสรรคตาง ๆ นานา และไดรบผลกระทบอยางมาก จากภาวะ

เศรษฐกจถดถอย ของประเทศไทย ในชวงกลางป พ.ศ. 2540 ซงทาให คาใชจายในการดาเนนโครงการ เพม

สงขนอยางคาดไมถง ทาใหการสรปโครงการลาชาออกไปกวาทวางแผนไว ประมาณ 12 เดอน ผลการศกษาทผานมา ในป พ.ศ. 2534 กระทรวงสาธารณสข จฬาลงกรณมหาวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม ขอนแกน

มหดล ธรรมศาสตร สงขลานครนทร สานกอนามยกรงเทพมหานคร และคณะกรรมการระบาดวทยาแหงชาต

(สถาบนวจยสาธารณสขไทย ในปจจบน) ดวยการสนบสนนจากราชวทยาลยอายรแพทยแหงประเทศไทย

สมาคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทย สมาคมอรเวช แหงประเทศไทย วทยาลยพยาธแพทยแหงประเทศไทย

รงสวทยาสมาคมแหงประเทศไทย สมาคมแพทยโรคทางเดนอาหารแหงประเทศไทย สมาคมโรคไตแหงประเทศ

ไทย สมาคมตอมไรทอแหงประเทศไทย และสมาคมรมาตสซมแหงประเทศไทย ไดจดการสารวจภาวะสขภาพ

ของประชาชนไทยดวยการตรวจรางกายขนเปนครงแรกในประเทศ เพอใหทราบความชกของโรคเรอรงทสาคญ ๆ

และอบตการณของโรคเฉยบพลนทยงคงเปนปญหาสาธารณสขทสาคญของประเทศ และไดนาผลการสารวจ

เสนอตอประชาชนตลอดจนสมาคมวชาชพตาง ๆ รวมถงหนวยงานดานการสาธารณสขเพอใชประโยชน

โดยทวไปแลว ในการสารวจดงกลาว ครอบคลมพนท 16 จงหวด และ กรงเทพมหานคร รวมเปน 17 จงหวด ม

จานวนประชากรทไดรบการสารวจ 22,217 คน (จากเปาหมาย 23,884 คน) ใน 5,882 ครอบครว พบวา

ปญหาสขภาพทสาคญ ไดแก 2

3 ภาวะทพโภชนาการ ในเดกอายตากวา 5 ป (ความชก 24.7%) ความพการทางกาย (ความชก 6.3%) ปวดขอปวดหลง (ความชกสงกวา 40%) ความดนโลหตสง (ความชก 5.4%) ภาวะโคเลศเตอรอลสงกวา 200 mg% (ความชก 11.3%) เบาหวาน (นาตาลในเลอดสงหวา 140 mg% ความชก 2.3%) ภาวะโลหตจางในประชากรอายตงแต 15 ปขนไป (ความชก 21.7%) ภาวะปอดอดกนเรอรงในประชากรอายตงแต 15 ปขนไป (ความชก 1.5%) นวในระบบทางเดนปสสาวะในประชากรอายตงแต 15 ปขนไป (ความชก 3.2% ในชาย และ 0.9% ในหญง) ทนาสนใจคอ มประชากรทสบบหรเปนประจา 20.6% ดมสราบอย ๆ 5.2% สาหรบภาวะปญหาสขภาพทพบตากวา 2% ไดแก ภาวะตบแขง ภาวะหลอดเลอดหวใจตบ

ความผดปกตเฉพาะเพศหญง ผลการวเคราะหทางลกเพอหาความสมพนธระหวางปจจยปญหาสขภาพและ

3 ความชก ในทน เปนคารอยละ ของ เปาหมายทไดรบการตรวจพบวามปญหา หรอ ภาวะ ดงกลาว หารดวย เปาหมาย ทไดรบการตรวจทงหมด


ปจจยสาเหตตลอดจนกลวธแกไข ยงไมสามารถทาไดเตมทนก เนองดวยขอจากดของวสดวธการ และความ

ครอบคลมของขอมล ซงไดจากตวอยางทมลกษณะจากด กรอบแนวคด ของการสารวจครงน การสารวจครงน ไดขยายขอบเขตการสารวจปญหาสขภาพ ออกไป กวางกวากรอบความคดเดมทอย

ในวงวชาชพ (Professionals) ซงมกนกถงปญหาโรค (Disease oriented) เปนฐาน ออกไปสความคด

สากล (Nonprofessionals) แตยงคงใหอยในขอบเขตของเรองสขภาพ (Health related) นอกจากนในมตของขอมลทจะสารวจ กจะไมเพยงแตมขนาดของปญหา (Magnitude of problems) เทานน แตจะ

พยายามศกษาตวแปร ซงอาจมผลตอ การแกปญหา (Determinants of solutions) ไปพรอมกน อยางไรก

ด แนวทางการสารวจตามกรอบแนวความคดดงกลาวน มใชวาจะละทงลกษณะการศกษารายโรค แตหมายถง

การพยายามทจะศกษาไปถงเหนความสมพนธระหวางสภาวะสขภาพปรกต ภาวะสขภาพไมปรกต (โรค) และปจจยตาง ๆ ทอาจเกยวของกบสภาวะสขภาพปรกต (ปองกน สงเสรมสขภาพ) และทอาจเกยวของกบภาวะสขภาพไมปรกต (ปจจยเสยงตอโรค) ดวยไปพรอมกน ความซบซอนในการวางแนวการสารวจ เกดขนเมอมความพยายาม ทจะกาหนด สภาวะปรกต และ

ภาวะไมปรกต เพราะในบางตวแปร มาตรฐานการกาหนดไมชดเจน ทางออกของการสารวจน คอ ใชการตดสน

วนจฉย ใหนอยทสด และพยายามมองวา ลกษณะของประชากร ทไดจากการสารวจ เปนสภาวะสขภาพ ท

เปนอย โดยทาการแจกแจง หรอ หาลกษณะการกระจาย ของตวแปรทศกษา ดวย นอกเหนอไปจากการสรปผล

จากตวแปร เหลานน ใหออกมาเปนคาความชก ของปญหาตาง ๆ และเนองจากสภาพของสงคมไทยทเปลยนไป ทาใหเหนไดชดวาประชากรไทยมความแตกตางระหวาง

กลมมากขน การศกษาสภาวะสขภาพประชาชนครงนจงเนนประชากรเปาหมายหลก ทมลกษณะแตกตางกน

ไดแก กลมเดกปฐมวย (แรกเกดถง กอน 6 ป) เดกวยเรยน (6 ถง กอน 12 ป) ประชากรวยแรงงาน (13 ป ถง

กอน 60 ป) ประชากรวยสงอาย (60 ป ขนไป) และกลมสตรในวยแรงงาน จะเหนวาลกษณะการแบงกลม

ประชากรไมแยกจากกนเดดขาด (Not mutually exclusive) เพราะใชคณลกษณะสาคญสองประการ คอ

อาย และเพศ ทงนเนองจากประชากรแตละกลมในปจจบนมแนวโนมทจะประสบปญหาคลายกน นอกจากน ยง

เชอกนวา ในการดาเนนการใหบรการสงเสรมสขภาพ ปองกนโรค สมควรดาเนนการตามกลมตาง ๆ เหลาน จงจะ

กอใหเกดผล อยางมประสทธภาพ ขอมลทศกษา กาหนดจากความตองการใชขอมล โดยการรวบรวมความคดเหนจากผ เชยวชาญท

คนเคยกบสภาพปญหาของประชากรกลมนน ๆ ซงไดแกผ เชยวชาญในหนวยงานทบวงมหาวทยาลย และ

กระทรวงสาธารณสขเปนหลก ในขนตอนการเลอกปจจยทจะศกษา สวนขนตอนการวางแผนเลอกครวเรอน

เปาหมายตลอดจนการเกบขอมล วเคราะห สรปผล จะใชผ เชยวชาญจากทงทบวงมหาวทยาลย กระทรวง

สาธารณสข และ สานกงานสถตแหงชาต วตถประสงคทวไป เพอศกษาสภาวะสขภาพของประชาชนไทย ปจจยทเกยวของ ทงทางดานการแพทยการสาธารณสข

ปจจยทางสงคมเศรษฐกจ ตลอดจนสภาวะแวดลอม รวมถงความเปนไปไดในการแกไขปญหา


วตถประสงคเฉพาะ 1. เพอศกษาขนาดของปญหาหรอสภาวะสขภาพ ในรปของความชกของโรคและสถานะสขภาพตาง ๆ 2. เพอศกษาความสมพนธระหวางปญหาหรอสภาวะสขภาพ กบ ปจจยทเกยวของทงทางดาน สงคม

เศรษฐกจ และสงแวดลอม 3. เพอนาขอมลทไดไปใชในการวางแผน และจดสรรทรพยากร ในอนทจะแกปญหาหรอสภาวะสขภาพท

เปนอย ตลอดจนถงการดาเนนการเพอปองกนปญหาทจะเกดขนในอนาคตดวย


บทท 2 ระเบยบวธการวจย

นพ.ชยยศ คณานสนธ ภาพรวม การสารวจครงนเปนแบบภาคตดขวาง (Cross sectional data collection) สวนขอมลทศกษาเปนทงขอมลภาคตดขวาง และขอมลอดต (Cross sectional and retrospective data) และเปนขอมลทสามารถเปนตวแทนระดบภาค ทางภมศาสตรของประเทศไทย (ภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

และภาคใต และกรงเทพมหานคร) ได เพราะไดกาหนดขนาดตวอยาง และกรอบการสมตวอยาง ใหสามารถ

นาเสนอผล ในระดบภาค (และกรงเทพมหานคร) ได แตดวยความจากดดานทรพยากร จงไมสามารถทาการ

สารวจ ใหได ขอมลครอบคลมปญหาสาธารณสข ทกดานได คงเลอกเฉพาะปจจยหลก ๆ ไดแก พฒนาการของ

เดกปฐมวย เชาวนปญญา ของเดกวยเรยน สขภาพทวไปและอนามยเจรญพนธ ของประชากรวยแรงงาน และ

ภาวะทพพลภาพ ตลอดจนภาวะพงพา ในประชากรสงอาย เทานน ประชากรเปาหมาย คอ ประชาชนไทย ในกลมอายตาง ๆ และเพศ ดงกลาวมาแลว กรอบตวอยาง คอ

ชมรมอาคาร หรอ หมบาน หนวยตวอยาง คอ บคคล การคานวณขนาดตวอยาง กาหนดไวใหสามารถสารวจพบ

สภาวะ หรอปญหา ทมความชก ตงแต รอยละ 10 ขนไป ดวยความมนใจ ในแตละภาค การคดเลอกพนท การกาหนดกรอบตวอยาง ทารายชอบคคลตวอยาง และ การคดเลอกคณะเกบ

ขอมล ดาเนนการโดยองคกรสวนกลางไดแก สานกงานสถตแหงชาต สานกนโยบายและแผนสาธารณสข

กระทรวงสาธารณสข รวมกบสถาบนวจยสาธารณสขไทย มลนธสาธารณสขแหงชาต วธการเกบขอมล มทงดวยวธการสอบถาม (Interview) ทงประวต ความร ทศนคต ความตงใจใน

การปฏบต รวมไปถงการตรวจรางกาย (Physical examination) การวด (Anthropometry) และการตรวจสงสงตรวจทางหองปฏบตการ (Laboratory assays) เฉพาะกลมผใหญวยแรงงาน ซงไดแก การตรวจ

เลอด หาระดบนาตาล ระดบไขมน และ การตรวจนบ เมดเลอด การประมวลขอมล ดาเนนการโดยทมภาค/ทมจงหวด และประมวลรวม โดยทมสวนกลาง การ

วเคราะหขอมล ดาเนนการโดยผ เชยวชาญ ทเปนผ กาหนดเนอหาการสารวจ และรวมในการสรางเครองมอ การ

นาเสนอผล ดาเนนการโดยทมสวนกลาง ในรปการประชมเชงปฏบตการ และรปรายงาน วธการดาเนนงาน การทบทวนขอมลและวางกรอบแนวความคดสาหรบการสารวจสขภาพ ดาเนนการ โดยสถาบนวจย

สาธารณสขไทย ดวยทนสนบสนนขององคการอนามยโลก คณะทางานไดทาบทามผ เชยวชาญในสาขาตาง ๆ

และแตงตงเปนคณะกรรมการวชาการ เพอกาหนดกรอบแนวคด กาหนด เนอหา จดทาโครงรางการวจย และ

เตรยมการเพอทดสอบขบวนการตลอดจนเครองมอเกบขอมล กอนการดาเนนการจรง มการทดสอบความเปนไปได ซงเรมตงแตการออกแบบเครองมอเกบขอมล

อบรมบคลากร ทดลองเครองมอและวธการ จนถงทดลองประมวลผลและวเคราะหขอมล การทดสอบ

ดาเนนการในพนทจงหวด นนทบร โดยทมเฉพาะกจ ของคณะทางานสวนกลาง รวมกบแพทย และนกวชาการ


จากกองระบาดวทยา กระทรวงสาธารณสข ผลจากการทดสอบเครองมอ และการทดสอบระบบการเกบขอมล

ในพนท ไดถกนามาวเคราะห และสรป เปนขอเสนอ สาหรบทมเกบขอมลจรง การเกบขอมลจรงดาเนนการตนเดอน มถนายน 2540 และเสรจสนสมบรณ เมอ ปลายตลาคม

2540 ขอมลสงครบถวน 31 มนาคม 2541 ทมเกบขอมล มทงทมระดบจงหวด (ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

และภาคใต) ทมระดบภาค (กรงเทพมหานคร และภาคกลาง) และแบบผสม ทมภาค ทมจงหวด (ภาคเหนอ) การนาผลไปใชทงในระดบนโยบายและระดบปฏบตการ สาหรบกระทรวงสาธารณสข ดาเนนการผาน

สานกนโยบายและแผนสาธารณสข สาหรบหนวยงานอนรวมถงสมาคมวชาชพตาง ๆ ดาเนนการผานทาง

หนวยงานระดบประเทศและระดบภาค ทเปนผประสานการเกบขอมล ทาการนาเสนอในรปแบบตาง ๆ ในการ

ประชม อบรม ตพมพ ในวารสารวชาการ เอกสารเฉพาะเรอง นตยสาร และสอมวลชนดานตาง ๆ การจดองคกร องคกรสวนกลาง ประกอบดวย 1. คณะกรรมการวชาการ ทแตงตงโดยสถาบนวจยสาธารณสขไทย เพอรวบรวมขอความร เสนอแนวทางการ

ดาเนนการ และรายละเอยดทจาเปนตาง ๆ ทางเทคนก คณะกรรมการนประกอบดวยผ เชยวชาญในดาน

ตาง ๆ และผ ทอาจเปนจดประสานสาหรบการดาเนนการทงในสวนกลางและในระดบภาค 2. คณะกรรมการอานวยการ ทาการกาหนดนโยบาย และบทบาทหนาท ของบคลากร กาหนดองคกร ทรวม

ในการเกบขอมล ประมวลผล วเคราะห และสรปผล เพอนาไปใชประโยชนตอไป คณะกรรมการ

อานวยการนแตงตงโดยกระทรวงสาธารณสข โดยคาแนะนาของคณะกรรมการวชาการ 3. คณะกรรมการดาเนนการโครงการสารวจสภาวะสขภาพของประชาชนโดยการตรวจรางกาย ทาการ

ตดตาม ชแนะ สนบสนนการดาเนนโครงการ แตงตงโดย กระทรวงสาธารณสข โดยคาแนะนาของสานก

นโยบายและแผนสาธารณสข 4. คณะทางานสวนกลาง ซงประกอบดวย สานกเลขานการ และ ผ เชยวชาญ ตลอดจน ผ ทางาน ทไดรบเชญ องคกรสวนภมภาค ประกอบดวย 1. คณะทางานเตรยมพนท ทาหนาท เตรยมชมชน โดยแจงขาวใหบคคลตวอยาง และครอบครว ไดทราบเรอง

การสารวจ นดวนเกบขอมล ประสานงานกบ คณะทางาน เกบรวบรวมขอมล 2. คณะทางานเกบรวบรวมขอมล ทาหนาทเกบรวบรวมขอมลดวยการสอบถาม ตรวจรางกาย เกบสงสง

ตรวจ ตามระเบยบวธการทกาหนดไว และไดรบการอบรมมากอน คณะทางานน แตงตงโดยคณะผประสานงาน ระดบภาค และระดบจงหวด ซงไดรบการคดเลอก จาก

คณะกรรมการอานวยการ และคณะกรรมการวชาการ คณะผประสานงานฯ ทาสญญา และรบการสนบสนน

ทนดาเนนการ พรอมทงเครองมอ และวสด จาก สถาบนวจยสาธารณสขไทย ผานคณะทางานสวนกลาง ขอมลทศกษา ก. กลมเดกปฐมวย (อายตากวา 6 ป) เนนศกษาพฒนาการ และปจจยทเกยวของ ข. กลมอาย 6-12 ป เนนศกษาระดบเชาวปญญา และปจจยทเกยวของ ค. กลมวยทางาน (13-59 ป) เนนศกษา พฤตกรรมสขภาพ อนามยเจรญพนธ ตรวจรางกาย


ง. กลมวยสงอาย (60 ปขนไป) ศกษาภาวะพงพง ภาวะทพพลภาพ ระยะสน ระยะยาว จ. กลมสตร เนนศกษา พฤตกรรมสขภาพ และอนามยเจรญพนธ จานวนตวอยางและการเลอกกลมตวอยาง จากความจรงทวา กลมประชากรทศกษาไมเปนอสระตอกน โดยเฉพาะ ประชากรวยแรงงาน ซงม

ประชากรสตรรวมอยดวย ดงนน การวางแผนการสมตวอยาง จงทาการแบงประชากรทงประเทศออกตามกลม

อายกอน แลวทาการเลอกตวอยาง โดยควบคมขนาดตวอยาง ใหเหมาะสมสาหรบการนาเสนอผลการสารวจใน

แตละกลมประชากรเปาหมาย แผนการสมตวอยางในการสารวจน เปนแบบ Stratified, three staged sampling โดยเรมตนจากการแบงประชากรทงประเทศออกเปน 5 strata ตามสภาพภมศาสตร ตามเปาหมายการสารวจ ทตองการ

ใหไดผล ทสามารถเปนตวแทนระดบภาค คอ ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง ภาคใต และ

กรงเทพมหานคร จากนนทาการสมตวอยาง 3 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 ทาการเลอกจงหวดในแตละ stratum ดงกลาว stratum ละ 8 จงหวด สาหรบ

กรงเทพมหานคร ทาการเลอกตวอยาง 8 เขต การปกครอง ขนตอนท 2 เมอกาหนดจงหวด หรอ เขตตวอยางไดแลว จงแบงพนทจงหวดออกเปน สองเขต

การปกครอง คอ ในเขตเทศบาลและนอกเขตเทศบาล (ในเขตสขาภบาล และ

นอกเขต สขาภบาล) แลวทาการสมตวอยางในขนทสอง คอการเลอก ชมรม

อาคาร/หมบาน ยกเวนในเขตกรงเทพมหานคร ทเลอกชมรมอาคาร/หมบานเลย

เพราะมแตเขตเทศบาล จงทาการเลอกชมรมอาคาร/หมบาน จากพนทเขต

ตวอยาง สาหรบจานวน และรายชอ ชมรมอาคาร/หมบานตวอยาง ซงเปนหนวย

ตวอยางขนทสองนน ใชชดเดยวกนกบโครงการสารวจการเปลยนแปลงประชากร

พ.ศ. 2538-2539 ของสานกงานสถตแหงชาต ทงน เนองจากขอมลจาก

โครงการสารวจดงกลาว สามารถนามาใชเปนกรอบตวอยาง (Sampling frame) สาหรบเลอกบคคลตวอยางในขนตอไปได

ขนตอนท 3 ทาการเลอกบคคลตวอยาง จากแตละชมรมอาคาร/หมบาน ตวอยางมาทงสน

15 คน ในแตละหมวดอายดงกลาว และทาการเลอกตวอยางสารองอกไมเกน 5

คน เพอใหสามารถไดขอมลเพยงพอ ในกรณ ไมสามารถเกบขอมลจากบคคล

เปาหมายหลก 15 คน ไดครบ ตารางท 2.1 จานวนชมรมอาคาร/หมบานตวอยาง จาแนกตามภาคและเขตการปกครอง รวม ในเขตเทศบาล นอกเขตเทศบาล

กรงเทพมหานคร 67 67

ภาคกลาง (ยกเวน กทมฯ) 61 28 33

ภาคเหนอ 67 28 39

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 71 31 40


ภาคใต 68 31 37

รวม 334 185 149

ตารางท 2.2 จานวนประชากรตวอยางทงสน ในแตละหมวดอาย จาแนกตามภาคและเขตการปกครอง รวม ในเขตเทศบาล นอกเขตเทศบาล

กรงเทพมหานคร 1,005 1,005

ภาคกลาง (ยกเวน กทมฯ) 915 420 495

ภาคเหนอ 1,005 420 585

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 1,065 465 600

ภาคใต 1,020 465 555

รวม 5,010 2,775 2,235

การเกบขอมล ประมวลผล วเคราะห และสรปผล

(ก) วธการเกบขอมลดวยแบบเกบขอมลและการเกบสงสงตรวจ คณะทางานเกบขอมลประกอบดวย แพทย พยาบาล นกวชาการ และเจาหนาทอานวยความสะดวก

ซงกาหนดโดยคณะกรรมการประสานงานระดบภาคดวยความเหนชอบของคณะกรรมการประสานงาน

สวนกลาง คณะทางานแตละคณะ จดตงทมเตรยมพนท และทมเกบขอมล ใหทางานสอดคลองกน คณะทางานเตรยมพนท คนหาครวเรอนของบคคลตวอยาง ตามแผนททไดจากสานกงานสถต

แหงชาต และแผนทของหนวยงานในพนทนน ทาการนดบคคลตวอยาง ตามรายชอ ทไดรบการสมเลอก และ

รวมมอ แจงทมเกบขอมล ใหดาเนนการเกบขอมลตามวนและสถานทซงไดนดกนไว การเกบขอมล

ประกอบดวยการสมภาษณ ตรวจรางกาย วดพฒนาการ ระดบเชาวปญญา ตรวจภาวะพงพา ภาวะทพพลภาพ

และเกบตวอยางสงตรวจทางหองปฏบตการ ตามแผนงานทกาหนดไว ขอมลทไดทงหมด คณะทางานเกบขอมล บนทกลงในแบบเกบขอมล ทาการบรรณาธกรปฐมภม

(Primary editng) เมอพบขอผดพลาด กประสานงานกบผ เกบขอมล เพอแกไขใหถกตอง จากนน ทาการลง

รหส (coding) หลงจากนนจงนาเขา ในรปสออเลคโทรนก ดวยโปรแกรม ทจดทาโดยผ ชานาญการ ของ

สานกงานสถตแหงชาต และตรวจสอบขอมลทนาเขา โดยการทา double entry เมอแกไขถกตองเรยบรอยแลว จะทาการตรวจสอบอกครงโดยการทา logical check ถาพบขอผดพลาดใหทาการแกไขใหถกตอง จดสงขอมล ทงแบบเกบขอมล และ แฟมขอมล อเลคโทรนก (Foxpro formatted) ใหคณะทางานสวนกลาง ดาเนนการ ประมวลผล และเสนอตอผ เชยวชาญ ทาการวเคราะห สรปผล เพอนาเสนอ

(ข) การเกบรกษาแบบเกบขอมลและตวอยางสาหรบตรวจทางหองปฏบตการ การเกบตวอยางสงตรวจทเปนโลหต ใชหลอดสะอาดปราศจากเชอ สาหรบเกบนาเหลอง ใชหลอดเกบ

ตวอยางเลอดทมสารกนเลอดแขงตว สาหรบเกบพลาสมา สงตวอยางตรวจ Complete blood count (CBC) และ Fasting blood sugar (FBS) ในพนท ปนแยกนาเหลอง แชเยน เมอครบจานวน จงจดสง


กรมวทยาศาสตรการแพทย ตรวจ Serum cholesterol และเกบทธนาคารนาเหลอง (Serum bank) ของกรมวทยาศาสตรการแพทย รอไวทาการตรวจดานอน ๆ ตอไป คณะทางานเกบขอมล สงแบบเกบขอมล ไปรวมไวทสานกงานเลขานการโครงการ เพอไวตรวจสอบ

ซา ในระหวางวเคราะห แบบเกบขอมลน เปนทรพยสนรวมระหวาง มลนธสาธารณสขแหงชาต และกระทรวง

สาธารณสข มขอตกลงกนวา จะเกบรกษาไว ทสานกนโยบายและแผนสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข จนถง

ป พ.ศ. 2545 จงจะจาหนายออกไป หรอทาลายทง

(ค) การควบคมคณภาพ การควบคมคณภาพการเกบขอมลดวยการสมภาษณ ทาโดยการสมภาษณซาดวยคณะนเทศจาก

สวนกลาง โดยคณะนเทศ มสองทม คอ ทมวชาการ และทมบรหาร ทมวชาการ ตรวจสอบความถกตองของ

ขบวนการ ตามแผนการเกบขอมล ครงแรก เมอเรมขบวนการเกบขอมล ปรบแกไขกระบวนการ และครงทสอง

เมอใกลสนสดการเกบขอมล เนนการตรวจสอบและนาขอมลเขาสออเลคโทรนก ทมบรหาร นเทศ ชวงเรมเกบ

ขอมล รบทราบและประสานงาน เพอแกไขปญหาดานบรหารจดการ ในพนท

(ง) การประมวลผลและวเคราะหขอมล คณะทางานสวนกลาง ทาการตรวจสอบขอมลแบบทตยภม (Secondary data editing) โดยเปรยบเทยบขอมลบางสวน ระหวางแบบเกบขอมล กบ แฟมขอมลอเลคโทรนก ทไดรบ ทาการเชอมแฟมขอมล

เปนฐานขอมลระดบประเทศ โดยคงตวแปรทสามารถเชอมโยงไปสแบบเกบขอมล (Personal identification) ไว เปนเลข 14 หลก โดยในจานวนน เปน เลขประจาแบบเกบขอมล 4 หลก

คณะทางานสวนกลาง ประมวลขอมล ดวย Foxpro for Windows และวเคราะห เบองตนดวย

โปรแกรม SPSS-PC for Windows โดยใชสถต Descriptive statistics คณะทางานสวนกลาง รวมกบผ เชยวชาญ วางสมมตฐาน ความสมพนธ ระหวางตวแปร ทดสอบสมมตฐาน ดวย Inferential statistics ทเหมาะสม และควบคมปจจยกวน (Confounding factors) ดวย Stratified anslysis หรอ Multivariate analysis การประมาณคาความชก คาสดสวนทไดจากการสารวจ ใหไดคาทเปนตวแทนระดบภาค และ

ระดบประเทศ ปรบคาดวยการถวงนาหนก โดยนกวชาการของสานกงานสถตแหงชาต รวมกบคณะทางาน

สวนกลาง การเกบรกษาขอมล การสงเคราะหความร และนาไปใช ขอมลทไดจากการสารวจ จะรวบรวมเปนฐานขอมลในลกษณะดงน 1. แบบฟอรมเกบขอมล ไว ณ สานกนโยบายและแผนฯ กระทรวงสาธารณสข นนทบร จนถง ป พ.ศ. 2545 2. แฟมขอมลคอมพวเตอร ขอมลตวแปรแตละตว ในรปแบบทใชกบโปรแกรม SPSS (*.SAV files)

เกบไว สามแหง ท สานกนโยบายและแผนสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข ทสถาบนวจยสาธารณสข

ไทย มลนธสาธารณสขแหงชาต และทสานกงานเลขานการโครงการฯ การประมวลผลและวเคราะหขอมล จะดาเนนการตามรายละเอยดทกลาวมาขางตน เมอไดผลสรป

เบองตนแลว จงแปลผลทได ออกมาในเชงความสาคญทางสาธารณสขและการบรหารจดการ โดย


คณะกรรมการวชาการ รวมกบคณะกรรมการอานวยการ จดเวทอภปราย (Forum) หรอจดประชมเชงปฏบตการ (Workshops) เพอระดมความคดเหน จากผ เชยวชาญทางดานการสาธารณสข ของทงใน

ประเทศ และตางประเทศ ในการศกษาผลการสารวจเบองตน แลววางกรอบการอภปราย เพอขยายผลการ

สารวจ และทาการคาดการณถงความเปนไปไดสาหรบปจจยกระทบโดยตรงและปจจยกระทบโดยออมตอผล

การสารวจ ตลอดจนการนาผลการศกษาไปใชประโยชนในการวางแผนงาน และทาการศกษาวจยตอไป คณะกรรมการวชาการ รวบรวมผลการสารวจ และขอคดเหน ประมวลเปนชดรายงาน จาแนกตาม

เรองและขอบเขตปญหาตามลกษณะประชากรและลกษณะกจกรรม เสนอตอกระทรวงสาธารณสข ทบวง

มหาวทยาลยฯ ตลอดจน หนวยงานทเกยวของ เพอนาไปใชประโยชนในการวางแผนงานทางสาธารณสข กบ

กระจายความรทไดจากการสารวจและการระดมความคด ออกไปใหสาธารณชนและหนวยงานทสนใจไดทราบ

โดยทวกนทงทางสอมวลชนและทางสอวชาการ รวมถงการสงขอมลในวงการวชาชพ ฐานขอมลทจะเปนประโยชนตอนกวชาการและประชาชน จะถกบรรจในสออเลคโทรนกส เชน แผน

Compact Disc และจะบรรจใน Hypertext format ทจะเรยกได จากระบบสอสารขอมลนานาชาต

Internet โดยผ ทสนใจ สามารถเรยกดได จาก web page ทตาแหนง http://www.moph.go.th/bhpp/survey/index.html ซงจะเรยกไปท ตาแหนง http://203.157.40.101/nhes/indexh.html


บทท 3 ผลการดาเนนงาน

นพ.ชยยศ คณานสนธ หลงจากทไดเตรยม โครงรางการวจย เครองมอ และแผนการวจย เรยบรอยแลว คณะทางานไดจด

ประชม เพออบรมคณะสารวจ ในวนท 12-13 พฤษภาคม พ.ศ. 2540 คณะทางานสวนกลาง จดสงเครองมอ

(รายชอบคคลตวอยาง แผนท แบบเกบขอมล วสดและเครองมอตรวจ) เรยบรอยในปลายเดอนพฤษภาคม การ

เกบขอมลเรมไมพรอมกน สวนใหญเรมในสองสปดาหแรกของเดอนมถนายน 2540 เพอสนบสนนคณะทางานเตรยมพนท และคณะทางานเกบรวบรวมขอมล (ทมสารวจ) คณะทางานสวนกลาง ไดดาเนนการประชาสมพนธ เพอขอความรวมมอจากประชาชนในพนท เรมตนดวยการแถลงขาว

ของ ฯพณฯ รฐมนตร ชวยวาการกระทรวงสาธารณสข ในขณะนน .(นายสนทร วลาวลย) ตอสอมวลชน ในชวง

ตนเดอนมถนายน 2540 ไดออกขาวทางสถานวทย FM 2 ครง ของกรมประชาสมพนธ คลน 92.5 MHz (4 มถนายน และ 6 มถนายน) ครอบคลมพนทกรงเทพมหานคร นอกจากนน ยงเสนอขาว ทางสถานวทย AM 200 ครง ครอบคลม 33 จงหวดเปาหมาย ออกขาวทางสถานโทรทศน 7 ครง ไดแก ชอง 5 (22 มถนายน.7

กรกฎาคม. 13 กรกฎาคม. 20 กรกฎาคม) ชอง 7 (21 มถนายน 19 กรกฎาคม) และชอง 9 (22 มถนายน) โดยทกครง ออกในชวงขาวภาคคา ทงขอความ และวดทศน การเสนอขาวโทรทศน ทกครง ครอบคลมพนททว

ประเทศไทย ทมสารวจระดบจงหวดสวนใหญ รวบรวมขอมลเสรจสน ใน 1-2 เดอน ทมภาค ใช เวลามากกวา

อยางไรกด โดยรวมแลว การเกบขอมล ทงสน เรยบรอยในเดอน ตลาคม 2540 แตการบรรณาธกร และนาขอมล

เขา ใชเวลายดเยออก ขอมลในสออเลคโทรนก (ดสเกตต) สงครบถวนเมอวนท 31 มนาคม 2541 คณะทางานสวนกลาง บรรณาธกรขอมล ตรวจแก ตามทปรากฏในแบบเกบขอมลทไดรบ เรยบรอย

หมด ในเดอนเมษายน ประมวลผลเบองตน ในเดอนพฤษภาคม แลวสงขอมลใหคณะผ เชยวชาญ วเคราะห เชง

ลก สรปผล ในชวงเดอนมถนายน ทาการนาเสนอผลสรปจากการสารวจ ในเดอนกรกฎาคม 2541 เครองมอสารวจ คณะทางาน จดทาแบบเกบขอมล 4 แบบ สาหรบกลมเดกปฐมวย เดกวยเรยน ประชากรวยทางาน

และประชากรสงอาย ตามลาดบ ดงแสดงในภาคผนวก 1 พฒนาการของเดกปฐมวย ศกษาโดยใชสมดสขภาพ ของกระทรวงสาธารณสข รวมกบ แบบประเมน

พฒนาการ โดย นพ.อดม ลกษณวจารณ และคณะ ทไดทาการศกษาไวในป พ.ศ. 2529 และไดรบคาแนะนาจาก อาจารยพนสข สรยาภรณ ผ รวมวจย และปรบเพมเตม ดวยวธการทดสอบทใชในตางประเทศดวย

กระบวนการทดสอบดวยสมดสขภาพ วดทง subjective และ objective คอ ถามผ เลยงด วา เดกทาไดตาม

เกณฑอายหรอไม และสงเกตด วาเดกทาไดจรง สมอาย เรวกวาอาย หรอชากวาอาย สาหรบแบบประเมน

พฒนาการ ใชรวมกบชดประเมนพฒนาการเดก (Rama developmental screening kit) ซง บรรจในกระเปาเลก ๆ ประกอบดวย กระดงทองเหลอง 1 อน กอนไหมพรมสแดง 1 กอน ขวดใสลกเกด 1 ใบ ลกบาศก

ไม 10 ชน (สตาง ๆ กน) ลกบอล 1 ลก ลกเกด 1 กลอง สายวด 1 เสน ถวยนา 1 ใบ และ ดนสอ 1 แทง

รายละเอยด วธการประเมนพฒนาการเดกปฐมวย น .ปรากฏดงในภาคผนวกท 3


ระดบเชาวปญญา ของเดกวยเรยน วดดวย แบบทดสอบระดบเชาวปญญาชนดทไมใชภาษา (Test of nonverbal intelligence, second edition-TONI-2) ซงประกอบดวย ชดรปภาพทมหลกความ

เชอมโยงตาง ๆ กน และมชองวางทเหมอนเปนคาถาม ซงตองการใหผถกทดสอบตอบ โดยเลอกจากตวเลอกทม

ให การตอบขอถามเหลาน ตองอาศยการแกปญหาในเชงนามธรรม บนทกษะของการรบรและเรยนรดวยการ

มองเหน อายทสามารถทาแบบทดสอบแบบนไดด คอ ตงแต 5 ปขนไป และเนองจากระหวางทดสอบ ผทดสอบ

จะตองไมสอสารกบผถกทดสอบ ดวยคาพดใดเลย การแนะนาการทดสอบ จงตองพยายามจากด การพด

อธบาย ใหมการพด อธบายนอยทสด โดยผทดสอบ จะทาการสอนแสดง ตวอยาง 2-3 ขอ ใหผถกทดสอบ

ดกอน เมอเขาใจดแลว กเรมการทดสอบได รายละเอยดของการใช TONI-2 น ปรากฏดงในภาคผนวกท 4 สภาวะสขภาพประชากรวยทางาน วดโดยการ สมภาษณ ตรวจรางกาย และตรวจเลอด ในกลมน ม

ขนาดตวอยาง ทครอบคลม ทงประชากร บรษ และสตร วยแรงงาน มการสารวจ สภาวะอนามยเจรญพนธ

ดวยแบบสมภาษณเฉพาะ ซงคลอบคลมถงพฤตกรรมทางเพศบางประการดวย การชงนาหนก ใชเครองชง แบบ

ตมถวงนาหนก ซงมทวดสวนสงไดดวย การวดสวนตาง ๆ ของรางกาย ใชสายวดธรรมดา การวดความดน

โลหต ใชเครองวด แบบตวเลข อตโนมต (Digital blood pressure meter รน UA-732, auto-inflation บรษท A&D company) ทรายงานผลการวดชพจรใหพรอมกน ซงใชเทคนก Oscillometric method ในการวดความดนโลหต ผตรวจ ทาเพยงแต จดเครองมอตรวจใหถกตองเทานน การตรวจการ

มองเหน ใช Snellen chart ตรวจวา ปรกต (20/20) หรอไม การตรวจตาบอดส ใชหนงสอ Ishihara test ซงจดซอใหม เปนเลมทพมพ ในป พ.ศ. 2540 ในกลมผสงอาย ใชแบบทดสอบ วดภาวะพงภา (Dependency) ภาวะทพพลภาพ (Disability) ทงระยะสนและระยะยาว และ ภาวะสมองเสอม (Dementia) สาหรบภาวะพงพา ในผสงอาย วดดวย ดชน

บารเธลเอดแอล และดชน จฬา เอดแอล ซงเปนดชน ทประเมน กจวตรประจาวนพนฐาน และกจวตรประจาวน

ตอเนอง ตามลาดบ ดชนบารเธล เอดแอล ประกอบดวยการสมภาษณ กจวตรประจาวนรวม 10 ชนด ไดแก

การรบประทานอาหาร การทาความสะอาดใบหนา การเคลอนยายจากนอนมานง การใชหองสขา การเดนหรอ

เคลอนทภายในหอง หรอบาน การขนลงบนได การสวมใสเสอผา การอาบนา การกลนปสสาวะ และการกลน

อจจาระ สวนดชนจฬาเอดแอล ประกอบดวยการการประเมน กจวตรประจาวน ตอเนอง 5 ชนด ไดแก การเดน

หรอเคลอนทภายนอกบาน การประกอบอาหาร การทางานบาน การทอนเงน และการใช บรการขนสง

สาธารณะ สาหรบภาวะทพพลภาพ ระยะสน คอ การเจบปวยหรอภาวะบกพรองทางสขภาพ ทเกดขนใหม ใน

ระยะสองสปดาห และเปนผลใหผสงอายตองนอนปวย หรอหยดทางาน หรอหยดกจกรรม ทไดทาอยเปนปรกต

สวนภาวะทพพลภาพระยะยาว หมายถงการเจบปวย หรอภาวะบกพรองทางสขภาพ ทมมานานกวา 6 เดอน

และทาใหผสงอายไมสามารถปฏบตกจอนเปนปรกตได ระหวางพฒนาเครองมอสารวจ คณะทางานสวนกลาง ไดทดลองระบบการเกบขอมลในพนท พรอม

กบทดลองใชเครองมอ ในเขตอาเภอบางกรวย จงหวดนนทบร ซงไมไดรบการเลอกใหเปนพนท เปาหมาย โดย

ทาการทดสอบ เมอวนท 17 มกราคม 2541 ผลจากการทดสอบ ทาใหสามารถวางแนวทางการทางาน

(Protocol) สาหรบการอบรมคณะสารวจ และยงไดขอมล สาหรบปรบเครองมอสารวจ ใหเหมาะกบการ

ทางานในชมชนยงขนดวย


คณะสารวจ คณะสารวจ มลกษณะตาง กน กลาวคอ เปนทมระดบภาค 2 ทม (ภาคกลาง, กรงเทพมหานคร) เปนทมระดบจงหวด 16 ทม (อดรธาน หนองคาย นครพนม รอยเอด ขอนแกน นครราชสมา สรนทร

อบลราชธาน ชมพร สราษฎรธาน ภเกต กระบ นครศรธรรมราช สงขลา สตล ยะลา) และทมผสม ระดบภาค

ระดบจงหวด (ภาคเหนอตอนบน-เชยงใหม เชยงราย ลาพน, ภาคเหนอตอนใต-ตาก อตรดตถ พจตร

นครสวรรค เพชรบรณ) รายละเอยด ผประสานงานแตละทม ปรากฏดงในภาคผนวก ท 2 คณะสารวจ ไดรบการอบรม ทกรงเทพมหานคร เมอวนท 12-13 พฤษภาคม 2541 ในเรองวธการ

สารวจ การรวบรวมขอมล และสงสงตรวจ จากผ เชยวชาญ ทพฒนาแบบเกบขอมล และเครองมอสารวจ

คณะทางานสวนกลาง จดสง เครองมอ และสงสนบสนนทจาเปน เรยบรอยในเดอน พฤษภาคม 2541 ภาพรวมผลทไดจากการสารวจ การสารวจ เรมในชวงตนเดอน มถนายน 2541 โดยแตละคณะวางกาหนดการทางานเอง ใหเหมาะ

กบสภาวะการณในพนท โดยรวม สามารถรวบรวมขอมลในกลมเดกปฐมวย ได 3,306 ราย คดเปน 66.0 % ของทวางแผนไว สาหรบกลมเดกวยเรยน สามารถรวบรวมขอมลได 4,238 ราย คดเปน 84.6 % ของทวางแผนไว กลมประชากรวยทางาน สามารถรวบรวมขอมลได 4,230 ราย คดเปน 84.4.% ของทวางแผนไว

สวนกลมประชากรสงอาย สามารถรวบรวมขอมลได 4,048 ราย คดเปน 80.8.% ของทวางแผนไว ตารางท 3.1 ขอมลทเกบรวบรวมได จาแนก ตามกลมทสารวจ และจาแนกรายภาค

ภาค เดกปฐมวย จานวน (%)

เดกวยเรยน จานวน (%)

วยทางาน จานวน (%)

ผสงอาย จานวน (%)

กรงเทพมหานคร 490 (48.8)

693 (69.0)

580 (57.7) 685 (68.2)

ภาคกลาง (ยกเวน กทม

ฯ)

577 (63.1)

689 (75.3)

953 (104.2)

723 (79.0)

ภาคเหนอ 712 (70.9)

967 (96.2)

897 (89.3) 871 (86.7)

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 790 (74.2)

967 (90.8)

895 (84.0) 883 (82.9)

ภาคใต 737 (72.3)

913 (89.5)

905 (88.7) 886 (86.9)

รวม 3,306 (66.0)

4,238 (84.6)

4,230 (84.4)

4,408 (88.0)

หมายเหต รอยละในวงเลบ เปนรอยละจากเปาหมาย คอ กรงเทพมหานคร 1,005 คน ภาคกลาง 915 คน ภาคเหนอ 1,005 คน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 1,065 คน และภาคใต 1,020 คน โดยรวมแลว กลมตวอยาง มลกษณะประชากร ไมแตกตางจาก ประชากรเปาหมาย ในภาค และ

ระดบประเทศ ผลการศกษา พบวา มเดกปฐมวย ทพฒนาชากวาควร (ตามเกณฑสมดสขภาพ) 3.5% ถง

46.2% ขนกบ พนท และเขตการปกครอง โดยมความชก นอกเขตเทศบาล สงกวาในเขต ชดเจน สาหรบเชาวน


ปญญา ไดคาเฉลยของประเทศ 91.96+14.87 โดยตวอยางจากกรงเทพมหานคร มคาเฉลยเชาวนปญญา

สงสด และ ตวอยางจากภาคเหนอ มคาเฉลยเชาวนปญญาตาสด สวนสภาวะสขภาพโดยรวม ประชากรวย

แรงงาน มภาพวา กลมตวอยางนอกเขตเทศบาล มสขภาพดกวา กลมตวอยางในเขตเทศบาล และ สาหรบกลม

ประชากรสงอาย พบภาะะทพพลภาพ รอยละ 4-5 พบภาวะพงพา ในประชากรสงอาย หญง มากกวาชาย


บทท 4 สภาวะสขภาพเดกปฐมวย

รศ.พญ.นตยา คชภกด ความนา ชวง 6 ปแรกของชวต มความสาคญอยางยงในการสรางรากฐานสาหรบสขภาพ พฒนาการและ

พฤตกรรมอนามย ทมผลตอคณภาพของบคคลจนตลอดชวตขย ปจจยทางพนธกรรม ภาวะตงแตอยในครรภ

ปรกาเนด การคลอด นาหนกแรกเกด เปรยบเสมอน “ตนทน” ของบคคล ในขณะท สงแวดลอม อาหาร และ

การอบรมเลยงด ความเอาใจใสจากบดามารดาและผ เลยงดเปนปจจยตอเนองทใหโอกาสหลอหลอมใหเดกม

พฒนาการเตมททงกาย อารมณ สงคม และสตปญญา ววฒนาการของสงคมไดกอใหเกดการเปลยนแปลง

สภาวะพนฐานของบดามารดา อนทาให “ตนทน” มการเปลยนไป สภาวะสงคมเศรษฐกจ คานยม และวถ

ชวตกทาใหความเปนอยในครอบครวและปจจยรอบตวเดกเปลยนไป อนจะมผลตอพฒนาการและภาวะสขภาพ

ของประชาชนในวยนอยางมาก ภาวะโภชนาการ ภาวะพฒนาการ การรบบรการสขภาพ ปญหาสขภาพ ภาวะพการทพพลภาพ

ตลอดจนถงการตายของทารก และเดกตากวา 5 ป ลวนแลวแตสะทอนถงคณภาพของประชากรของประเทศ

และประสทธภาพของสงคมในการดแลเดก การตดสนใจของสงคมทเหนความสาคญของการเอออานวยตอ

สขภาพและพฒนาการของเดก หรอการทมเททรพยากรเพอประโยชนอยางอนในปจจบน กเปนการแสดง

วสยทศนของสงคมในอนาคตไดเปนอยางด ทงนจาเปนจะตองทราบถง สภาวะปจจบนของสขภาพเดกอายตา

กวา 6 ป หรอทเรยกวา เดกปฐมวย จงจะสามารถวางแผนนโยบาย และการดาเนนงานอยางมประสทธภาพ จากการประชมสดยอดเพอเดก (World Summit for Children) ปฏญญาเพอเดกและ

อนสญญาวาดวยสทธเดก (Conventions on the Rights of the Child) ประเดนสาคญทประชาคมโลกจาเปนตองคานงถงในการใหโอกาสแกเดกตามสทธพนฐาน คอ การมชวตอยรอด มพฒนาการเตมตามศกยภาพ

ไดรบการพทกษ ปกปองและการมสวนรวม ซงสอดคลองกบหลกความมสทธอยางเสมอภาคทระบไวใน

รฐธรรมนญฉบบใหมของประเทศไทย แตตวชวดทใชกนมาแตเดมมกจะเปนอตราตาย อตราปวย ซงเปนดาน

ลบของการมชวตรอด ขอมลดงกลาวจงถกนามาใชในการสงเสรมสขภาพและดานคณภาพชวตไดนอย การคนพบปญหาสขภาพ ปญหาพฒนาการผดปกต หรอภาวะเสยง ตงแตระยะแรกเรมในขวบปแรก

ๆ โดยเฉพาะกอน 3 ป และรบใหการชวยเหลอทเหมาะสม (Early Intervention) สามารถชวยลดความรนแรงของปญหา ลดความพการ และความสญเสยดานตางๆ ไดอยางมประสทธภาพสงกวาเมอมปญาหา

รนแรงมากแลว และเนองจากกลมเดกแรกเกดจนถงอาย 5 ปน ตองพงพาครอบครวและสงแวดลอมมาก การ

สารวจทเนนขอมลจากการตรวจรางกาย ตวเดก ควรจะรวบรวมขอมลการสงเกต (Observational data) และจากบนทกเหตการณทเกดขนมาและผานมาแลว (Retrospective, recorded data) เชนจากบนทกทางการแพทย (Health records) เปนตน อยางไรกตาม ดวยขอจากดดานเวลา ทรพยากรในการทาวจย และ

ลกษณะในการบรการสขภาพของประชากรทหลากหลายไมเปนระบบการสารวจครงนจงรวบรวมขอมลได ไม

ครบถวน เชน ไมมการตรวจทางหองปฏบตการ และไมสามารถเกบขอมลจากเวชระเบยน ไดแตเพยงการ

สมภาษณ การตรวจรางกาย ทดสอบพฒนาแบบงาย ตลอดจนเกบขอมลไดจากสมดบนทกสขภาพเดก


การสารวจภาวะสขภาพของประชาชนไทย พ.ศ. 2539 จงไดกาหนดใหมการสารวจประชากรกลมอาย

0-5 ป ซงครอบคลมเดกตงแตแรกเกดจนถงอาย 5 ป 11 เดอน 29 วน การสารวจครงนไดมงเนนการศกษา

สขภาพและพฒนาการของเดกอยางรอบดานในบรบทของครอบครวและภมลาเนาตลอดจนบรการสขภาพทมอย

ในปจจบน เพอจะได ขอมลพนฐานสาหรบนามาประกอบการวางแผนและนโยบายอนจะนาไปสปฏบตการท

สามารถปองกนและแกไขปญหาสขภาพของประชาชนไทยไดอยางมประสทธภาพ ทงยงเปนขนตอนทสาคญ

ของการพฒนาคนอยางรอบดาน ไมวาจะเปนดานรางกาย จตใจอารมณ สตปญญา และดานสงคม หวขอใน

การสารวจภาวะสขภาพของกลมนประกอบดวยสวนตาง ๆ ดงนคอ

1. ขอมลพนฐานของเดก ครอบครว และผใหขอมล

2. การเลยงดเดก

3. ประวตสขภาพของเดก

4. การตรวจรางกายและประเมนการเตบโต

5. การประเมนพฒนาการของเดกโดยใชเกณฑจาก

5.1 สมดบนทกสขภาพของกรมอนามยกระทรวงสาธารณสข

5.2 คมอประเมนโครงการสารวจสขภาพฯ


สวนท 4.1 ขอมลพนฐานของกลมประชากรอาย 0-5 ป 4.1.1 อายของกลมประชากร กลมประชากรทสารวจทงหมดจานวน 3306 คน เปนเดก อายระหวาง 0-5 ป อายเฉลย

44.1+16.13 เดอน สวนใหญมอายระหวาง 2-5 ป เนองจากกรอบตวอยาง (Sampling frame) ซงอางองจากสามะโนประชากรของสานกงานสถตแหงชาต ป 2538-2539 (Survey of Population Change) แตเนองจากการสมตวอยางจาก สามะโนประชากรจากสานกสถตแหงชาตซงทาใหมชองวางระหวางเวลาทเดก

เกดถงเวลาสารวจ จงทาใหประชากรตวอยางสวนใหญมอายระหวาง 1 -5 ปจงมเดกอายนอยกวา 1 ปเพยงรอยละ 1.3 หรอ 42 คน อาย 1-2 ป รอยละ 12.5 หรอ 412 คน ในขณะทกลมอายอน ๆ มมากกวา คอ รอย

ละ 22.4 21.7 24.3 และ 17.9 ตามลาดบ ดงตารางท 4.1.1 แสดงการกระจายของอายเดกในกลมตวอยาง (0-5 ป) ตามภาค แบงเปนเพศชายรอยละ 51.8 หญงรอยละ 48.2 ผใหขอมลเปนมารดารอยละ

67.8 บดารอยละ 13.4 ญาตรอยละ 17.2 ซงมการกระจายใกลเคยงกนในทกภาคยกเวนในกรงเทพมหานคร

เปนบดารอยละ 18.2 ทงนผ ใหขอมลรอยละ 73.4 ดแลเดกกบใกลชดเดกมาตงแตเกด รอยละ 23.9 ดแลเดก

มานานกวา 1 ป ตารางท 4.1.1 การกระจายของอายเดกในกลมตวอยาง (0-5 ป) ตามภาค จานวน(รอยละ) ภมลาเนา

◌ อาย

กรงเทพ n=490

(14.8%)

ภาคกลาง n=577

(17.5%)

ภาคเหนอ n=712

(21.5%)

ภาคอสาน n=790

(23.9%)

ภาคใต n=737

(22.3%)

รวม n=3306 (100%)

0-12 เดอน 11 (2.2%)

2 (0.3%)

8 (1.1%)

12 (1.5%)

9 (1.2%)

42 (1.3%)

13-24 เดอน 60 (12.2%)

68 (11.8%)

92 (12.9%)

102 (12.9%)

90 (12.2%)

412 (12.5%)

25-36 เดอน 126 (25.7%)

124 (21.5%)

137 (19.2%)

181 (22.9%)

171 (23.2%)

739 (22.4%)

37-48 เดอน 109 (22.2%)

122 (21.1%)

153 (21.5%)

176 (22.3%)

156 (21.2%)

716 (21.7%)

49-60 เดอน 120 (24.5%)

144 (25%)

169 (23.7%)

192 (24.3%)

180 (24.4%)

805 (24.3%)

61-72 เดอน 64 (13.1%)

117 (20.3%)

153 (21.5%)

127 (16.1%)

131 (17.8%)

592 (17.9%)

รวม 490 (14.8%)

577 (17.5%)

712 (21.5%)

790 (23.9%)

737 (22.3%)

3306 (100%)

4.1.2 การนบถอศาสนา

ครอบครวของเดกสวนใหญนบถอศาสนาพทธ คอ รอยละ 94.1 ศาสนาอนๆ ไดแก อสลาม รอยละ

4.5 ครสต รอยละ 1.3 โดยภาคใต มศาสนาอสลามมากทสดคอ รอยละ 13.6 ของประชากร และภาคเหนอม

ศาสนาครสตมากทสดคอรอยละ 2.0 ของประชากร


4.1.3 บคคลทอปการะเดกและสถานภาพการสมรสของบดาและมารดา

เดกอยในความอปการะของพอแมเปนรอยละ 85.9 ญาตพนองรอยละ 6.3 แมคนเดยวรอยละ 6.3

และพอคนเดยวรอยละ 0.8 สถานภาพการสมรสของบดามารดา สมรสรอยละ 91.3 แยกกนอยรอยละ 3.7 หยารอยละ 2.8 ตารางท 4.1.2 และรปท 4.1.2 แสดงสถานภาพการสมรสของบดา มารดา ตามภาคและเขต

การปกครอง ครอบครวของกลมตวอยางน มจานวนสมาชกในบานโดยเฉลย 5.3 คน เปนครอบครวเดยวรอยละ

53.3 ครอบครวขยายรอยละ46.4 ตารางท 4.1.3 แสดงลกษณะครอบครว ตามภาคและเขตการปกครอง ตารางท 4.1.2 สถานภาพการสมรสของบดา มารดา ตามภาคและเขตการปกครอง สถานภาพ

ทางการ กรงเทพฯ ภาคกลาง

ภาคเหนอ

ภาคอสาน

ภาคใต

รวม(*)

สมรส ในเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต

โสด 5 (1.0%)

- - 1 (0.5%)

- 1 (0.4%)

4 (0.8%)

- 2 (0.5%)

7 (0.6%)

6 (0.4%)

แตงงาน 458 (93.5%)

192 (90.1%)

337

(92.6%)

199 (91.7

%

448 (90.5%

256 (90.5%

)

451 (89%)

280 (90.9%)

399 (93%)

1385(92.0%)

1635 (90.7%)

แยกกนอย 15 (3.1%)

8 (3.8%)

13 (3.6%)

6 (2.8%)

14 (2.8%)

12 (4.2%)

30 (5.9%)

15 (4.9%)

9 (2.1%)

56 (3.6%)

66 (4.2%)

หมาย 2 (0.4%)

7 (3.3%)

4 (1.1%)

5 (2.3%)

14 (2.8%)

3 (1.1%)

3 (0.6%)

3 (1%)

6 (1.4%)

20 (1.2%)

27 (1.3%)

หยา 6 (1.2%)

6 (2.8%)

10 (2.7%)

5 (2.3%)

18 (3.6%)

9 (3.2%)

19 (3.7%)

9 (2.9%)

12 (2.8%)

35 (2.0%)

59 (3.3%)

อนๆ 4 (0.8%)

- - 1 (0.5%)

1 (0.2%)

2 (0.7%)

- 1 (0.3%)

1 (0.2%)

8 (0.6%)

2 (0.1%)

(*) หมายเหต ปรบถวงคานาหนก ตามการกระจายประชากรคาดหมาย ในเดอนกรกฎาคม 2541


ตารางท 4.1.3 แสดงลกษณะครอบครว ตามภาคและเขตการปกครองจานวน (รอยละ) ลกษณะ กรงเทพฯ ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคใต รวม(*)

ครอบครว ในเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต

เดยว 247 (50.6%)

93 (43.9%

169 (46.4%)

97 (44.9%

)

239 (48.7%)

170 (60.1%

)

274 (54.2%)

178 (58%)

296 (69%

)

785 (52.3%)

978 (54.1%

) ขยาย 241

(49.4%) 119

(56.1%195

(53.6%)

119 (55.1%

)

252 (51.3%)

113 (39.9%

)

232 (45.8%)

129 (42%)

133 (31%

)

721 (48.7%)

812 (45.9%

) รวม 488

(32.4%) 212

(14.1%364 (20.3%)

216 (14.3%

)

491 (27.4%)

283 (18.8%

)

506 (28.3%)

307 (20.4%

)

429 (24%

)

1506 (100%)

1790 (100%

) (*) หมายเหต ปรบถวงคานาหนก ตามการกระจายประชากรคาดหมาย ในเดอนกรกฎาคม 2541 4.1.4 ระดบการศกษาของบดา มารดา และผอปการะทไมใชบดามารดา

บดา มารดา และผอปการะเดกมากกวาครงมระดบการศกษาประถมศกษาหรอตากวา สวนผอปการะ

เดกนอกจากบดา มารดามการศกษาตากวาประถมศกษาปท 4 ถงรอยละ 81 ดงในตารางท 4.1.4 แสดงระดบ

การศกษาของบดา มารดา และผอปการะเดกทไมใชบดามารดา ทงนระดบการศกษาของบดามารดา ใน

กรงเทพสงกวาทกภาค โดยมบดารอยละ 32.2 และมารดารอยละ 30.5 ตามลาดบทมการศกษาระดบ

อนปรญญา ปรญญาตร หรอสงกวา เมอเปรยบเทยบกบของประชากรศกษารอยละ 19.7 และ 17 ตามลาดบ ตารางท 4.1.4 ระดบการศกษาของบดามารดา และผอปการะเดกทไมใชบดามารดา จานวน (รอยละ)

ระดบการศกษา บดา (n = 3306) มารดา (n = 3306) ผอปการะเดกนอกจาก

บดามารดา (n = 169)

ประถมปท 4 หรอตากวา 919 (27.8%)

940 (28.4%)

135 (79.9%)

ประถมปลาย 824 (24.9%)

1045 (31.6%)

8 (4.7 %)

มธยมตน 426 (12.9%)

381 (11.5%)

18 (10.7%)

มธยมปลาย/ปวช 487 (14.7%)

376 (11.3%)

5 (2.9%)

อนปรญญา/ปรญญาตรและสงกวา

650 (19.7%)

564 (17%)

3 (1.8%)


4.1.5 อาชพของบดามารดา บดามอาชพเกษตรกรรอยละ 28.9 กรรมกรรอยละ 20.9 และผ ทใชวชาชพรอยละ 12.1 และ

ประมาณรอยละ 55 ของบดาทางานอยในภมลาเนาทครอบครวอย เปนบดาในเมองรอยละ 44.4 แต บดาใน

ชนบทรอยละ 63.8 บดาประกอบธรกจสวนตวรอยละ 40.2 ลกจางเอกชนรอยละ 35.5 ขาราชการรอยละ 11

ดงแสดงในตาราง 4.1.5 มารดาประกอบอาชพธรกจสวนตวรอยละ 34.5 ลกจางเอกชนรอยละ 26.4 และชวยธรกจครวเรอน

โดยไมไดรบคาจางรอยละ 15.6 มารดาทางานอยในภมลาเนาทครอบครวอยรอยละ 68.9 มารดาในเมอง

ทางานอยในภมลาเนาทครอบครวอยรอยละ 60.8 มารดาในชนบททางานอยในภมลาเนาทครอบครวอยรอยละ

75.8 ผ เลยงดเดกนอกจากบดามารดา ประกอบธรกจสวนตวรอยละ 2.5 ชวยธรกจครวเรอนโดยไมไดรบ

คาจางรอยละ 1.2 และลกจางเอกชนรอยละ 1.1 ดงแสดงในตาราง 4.1.6 และ 4.1.7 ตารางท 4.1.5 แสดงการประกอบอาชพของบดาทมากทสด 4 อนดบแรก ตามภาค

อาชพ กรงเทพ ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคใต รวม(*)

เกษตรกร 3 (0.6%) 90 (15.6%) 206 (28.6%)

338 (42.8%)

317 (43%) 954 (31.4%)

ชาง/กรรมกร 99 (20.2%) 167 (28.9%)

168 (23.6%)

165 (20.9%)

91 (12.3%) 690 (21.5%)

คาขาย 87 (17.8%) 101 (17.5%)

84 (11.8%) 90 (11.4%) 79 (10.7%) 441 (13.1%)

วชาชพ 103 (21%) 29 (5%) 70 (9.8%) 99 (12.5%) 99 (13.4%) 400 (11.4%)

(*) หมายเหต ปรบถวงคานาหนก ตามการกระจายประชากรคาดหมาย ในเดอนกรกฎาคม 2541 ตารางท 4.1.6 แสดงการประกอบอาชพของมารดาทมากทสด 4 อนดบแรก ตามรายภาค

อาชพ กรงเทพ ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคใต รวม(*) 2 (0.4%) 68 (11.8%) 222

(31.2%) 373

(47.2%) 278

(37.3%) 943

(31.7%) แมบาน 182

(37.1%) 145

(25.1%) 98 (13.8%) 90 (11.4%) 168

(22.8%) 683

(18.7%) คาขาย 88 (18%) 122

(21.2%) 105

(14.7%) 94 (11.9%) 100

(13.6%) 509

(15.1%) ชาง/กรรมกร 49 (10%) 136

(23.6%) 112

(15.7%) 91 (11.5%) 43 (5.8%) 431

(13.6%) (*) หมายเหต ปรบถวงคานาหนก ตามการกระจายประชากรคาดหมาย ในเดอนกรกฎาคม 2541 ตารางท 4.1.7 แสดงสถานภาพการทางานของบดามารดา (รอยละ )

สถานภาพการทางาน บดา มารดา

ลกจางเอกชน 1,173 (35.5%) 873 (26.4%)

ขาราชการ/รฐ 364 (11%) 234 (7.1%)

ธรกจสวนตว 1,328 (40.2%) 1,141 (34.5%)


ธรกจครอบครว 143 (4.3%) 515 (15.6%)


4.1.6 รายไดครอบครว รายไดเฉลยตอเดอนของครอบครวทงหมดเทากบ 13,382.47 บาท ของภาคกลางเทากบ 17,939

บาท ของภาคเหนอเทากบ 11,275 บาท ของภาคตะวนออกเฉยงเหนอเทากบ 8,250 บาท และของภาคใต

เทากบ 10,117 บาท แสดงวาสถานภาพทางเศรษฐกจของครอบครวกลมประชากร 0-5 ป มความแตกตางกน

มาก ถงแมรายไดตอเดอนของครอบครวเฉลยคอ 13,382.47 บาท แตคามชฌม P50 (Median) เปนเพยง 6,000 บาท โดย Q1 หรอ P25 มรายไดคอนขางตาคอ 3,200 บาท และ Q3 หรอ P75 อยท 12,000 บาท

ชองวางของรายไดครอบครวตอเดอนทกวางทสดคอระหวางเมองหรอในเขตเทศบาล กบนอกเขตเทศบาลท

ตางกนประมาณ 2.5-3 เทา ดงแสดงในตารางท 4.1.8 เมอกระจายตามภาคดงตารางท 1.9 จะพบวา

ครอบครวในกรงเทพมรายไดสงทสด ภาคตะวนออกเฉยงเหนอมรายไดครอบครวตาทสด โดย P25 ตางกน 4.5 เทา , P50 ตางกน 3.7 เทา P75 ตางกน 3.3 เทา เนองจากพสย ของรายไดครอบครว แตละกลมกวางมากตงแต

39,900 ถง 499,300 บาท เมอแยกตามชวงเงนรายไดครอบครวตามภาคจะเหนความแตกตางชดเจนขน ดง

แสดงในตาราง 4.1.7 ทพบวารอยละ 54.9 และ 46.7 ของครอบครวในภาคตะวนออกเฉยงเหนอและเหนอตามลาดบมรายไดครอบครวเฉลยตากวา 5,000 บาท เมอเทยบกบรอยละ 24.6 และ 6.9 ในภาคกลางและกรงเทพมหานครตามลาดบ กลมทมรายไดครอบครวตากวา 5,000 บาท มากทสดคอ กลมนอกเขตเทศบาลใน

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มอยถงรอยละ 72.3 สวนกลมประชากรนอกเขตเทศบาลทกภาครวมกนมรอยละ

52.7 ประชากรในกรงเทพรอยละ 9.8 มรายไดครอบครวตอเดอนมากกวา 30,000 บาท โดยในกรงเทพม

อตราสวนของผ มรายไดสงมากทสด คอรอยละ 27.2 เมอเทยบกบกลมในเขตเทศบาลของภาคตาง ๆ (14.3-19.3) สวนกลมรายไดครอบครวนอยทสดคอตากวา 5,000 บาทตอเดอน พบวามอยรอยละ 34.4 มมากทสด

ถงรอยละ 72.3 และ 58.3 ในประชากรนอกเขตเทศบาลภาคเหนอและอสานตามลาดบ ดงแสดงในตาราง 4.1.10 ตารางท 4.1.8 แสดงคามชฌม P50 และ P25 P75 สาหรบรายไดของครอบครวในเวลา 1 เดอนตามเขตการปกครอง รายไดของครอบครว/ เดอน ในเขตเทศบาล นอกเขตเทศบาล รวม

Median (P50) 10000 4000 6000 Q1(P25) 6000 2500 3200 Q3(P75) 20000 7000 12000

ตารางท 4.1.9 แสดงคามชฌม Quartile ท 1 P50 และ Quartile ท P75 ของรายไดของครอบครวในเวลา 1 เดอน ตามภาคตางๆ รายไดของ

ครอบครว/ เดอน

กรงเทพ ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคใต

Median 15,000 8,000 5,000 4,000 6,000 Q1 9,000 5,000 3,000 2,000 4,000 Q3 30,000 14,000 10,000 9,250 10,000

ตารางท 4.1.10 ชวงรายไดของครอบครวตอเดอน แบงตามภาคและเขตการปกครอง


ชวง รายได

กรงเทพ ภาคกลาง



ภาคใต

รวม(*)

ในเขต ในเขต นอก

เขต ในเขต นอก




เขต < 5000

32 (6.9%)

24 (11.6%)

113 (32.4%)

43 (20.3%)

281 (58.3%)

64 (23.4%)

360 (72.3%)

52 (16.9%)

170 (40.2%)

215 (12.4%)

924 (55.7%)

5,000-

9,999

88 (18.9%)

57 (27.5%)

124 (35.5%)

40 (18.9%)

132 (27.4%)

69 (25.2%)

87 (17.5%)

94 (30.5%)

188(44.4%

)

348 (22.8%)

531 (27.8%)

10,000-14,999

100 (21.5%)

45 (21.7%)

54 (15.5%)

40 (18.9%)

41 (8.5%)

44 (16.1%)

35 (7%)

45 (14.6%)

42 (9.9%)

274 (19.7%)

172 (9.6%)

15,000-19,999

43 (9.2%)

16 (7.7%)

17 (4.9%)

34 (16%

)

6 (1.2%)

17 (6.2%)

5 (1%)

25 (8.1%)

9 (2.1%)

135 (8.8%)

37 (2.1%)

20,000-29,999

76 (16.3%)

31 (15%

)

21 (6%)

18 (8.5%)

10 (2.1%)

39 (14.2%)

6 (1.2%)

48 (15.6%)

10 (2.4%)

212 (12.5%)

47 (2.6%)

> 3000

0

127 (27.2%)

34 (16.4%)

20 (5.7%)

37 (17.4%)

12 (2.4%)

41 (14.9%)

5 (1%)

44 (14.3%)

4 (0.9%)

283 (21.3%)

41 (2.2%)



สวนท 4.2 การเลยงดเดก 4.2.1 ผเลยงดเดกในชวงกลางวน

เดกกลมนเกนกวาครงคอรอยละ 54.2 ไดรบการเลยงดในเวลากลางวนทบานของตนเอง รอยละ 37.3

ทโรงเรยนอนบาล (เขาใจวารวมศนยพฒนาเดกเลก) รอยละ 1.4 อยในสถานรบเลยงและพฒนาเดกเอกชน

รอยละ 1.1 ทสถานรบเลยงเดกรฐบาล ซงแสดงวาการสงเสรมสขภาพและพฒนาการของเดกปฐมวยในประเทศ

ไทยจาเปนตองมงไปปทครอบครวและบรการรบเลยง/โรงเรยนอนบาลพรอมกน ผ เลยงดเดกในชวงกลางวนสาหรบครอบครวในเมองโดยสวนใหญคอมารดาคดเปนรอยละ 53.9 ญาต

รอยละ 18.5 พเลยงรอยละ 4.6 และบดารอยละ 3.2 สาหรบครอบครวในชนบทโดยสวนใหญมารดาเปนผ

เลยงดเดกคดเปนรอยละ 52.5 ญาตรอยละ 20.8 บดารอยละ 1.9 และพเลยงรอยละ 0.8 ดงแสดงในตาราง 4.2.1 ตารางท 4.2.1 แสดงผเลยงดเดกในชวงกลางวนตามภาคและเขตการปกครอง ผ เลยงด กรงเทพ ภาคกลาง



ภาคใต

รวม(*)

ในเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอก

เขต ในเขต นอกเขต

พอ 10 (2%)

2 (0.9%)

12 (3.3%)

12 (5.5%)

1 (0.2%)

5 (1.8%

)

8 (1.6%)

20 (6.5%

)

14 (3.3%)

49 (2.6%)

35 (2.0%

แม

299 (61%

)

62 (29.1%

)

89 (24.5%

)

127 (58.5%

)

215 (43.4%)

122 (43.1%)

328 (64.7%)

204 (66.2%)

310 (72.3%

)

814 (53.6%)

942 (53.6%)

ญาต 104 (21.2%)

27 (12.7%

)

79 (21.7%

)

43 (19.8%

)

121 (24.4%)

64 (22.6%)

105 (20.7%)

41 (13.3%)

69 (16.1%

)

279 (18.8%)

374 (20.8%

) พเลยง 34

(6.9%) 5

(2.3%) 2

(0.5%) 9

(4.1%)7

(1.4%)11

(3.9%)

3 (0.6%)

11 (3.6 %)

3 (0.7%)

70 (5.1%)

15 (0.7%)

อน ๆ 43 8.8%)

117 (55%)

182 (50%)

26 (12%)

151 (30.5%)

81 (28.6%)

63 (12.4%)

32 (10.4%)

33 (7.7%)

299 (19.8%

)

429 (22.9%

) (*) หมายเหต ปรบถวงคานาหนก ตามการกระจายประชากรคาดหมาย ในเดอนกรกฎาคม 2541 4.2.2 ระดบการศกษาของผเลยงดเดก

มารดาทเลยงดลกมระดบการศกษาสงกวาญาตทเลยงดลกดงแสดงในตารางท 2.2 และ 2.3 โดย

ครอบครวในเมองมระดบการศกษาสงกวา ขอนาสงเกตคอ ญาตมการศกษาประถมศกษาปท 4 หรอตากวาเปน

จานวนมากเกนรอยละ 50 ยกเวนในเขตเทศบาลภาคเหนอ (37.3 %)


ตารางท 4.2.2 แสดงการศกษาของมารดาทเลยงดลกตอนกลางวนตามภาคและเขตการปกครอง ระดบ กรงเทพ ภาคกลาง



ภาคใต

รวม(*)

การศกษา ในเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต

ประถมศกษาท 4

หรอตากวา

60 (20%)

17 (22.4%

)

36 (40.4%

)

33 (25.9%

)

75 (34.9%)

42 (34.4%)

139 (42.3%)

47 (23.1%)

112 (36.1%

)

199 (24.1%)

362 (39.5%

)

ประถมปลาย

71 (23.7%)

19 (30.6%

)

34 (38.2%

)

21 (16.5)

76 (35.3%)

27 (22.1%)

151 (46%)

51 (25%)

121 (39%)

189 (24.4%)

382 (41.2%

) มธยมตน 38

(12.7%) 16

(25.8%)

8 (9%)

15 (11.8%

)

16 (7.4%)

9 (7.4%

)

13 (4%)

33 (16.2%)

33 (10.6%

)

111 (147%

)

70 (6.8%)

มธยมปลาย/ปวช.

40 (13.4%)

6 (9.7%)

6 (6.7%)

26 (20.4%

)

11 (5.2%)

11 (9%)

2 (0.6%)

34 (16.7%)

21 (6.8%)

117 (13.1%)

40 (3.8%)

อนปรญญา/ปรญญาตรและสง

กวา

90 (30.1%)

4 (6.4%)

5 (5.6%)

32 (32.4%

)

37 (17.3%)

33 (27%)

23 (7%)

39 (19.1%)

23 (7.4%)

198 (23.7%)

88 (8.7%)

(*) หมายเหต ปรบถวงคานาหนก ตามการกระจายประชากรคาดหมาย ในเดอนกรกฎาคม 2541 ตารางท 4.2.3 แสดงการศกษาของญาตทเลยงดลกตอนกลางวนตามภาคและเขตการปกครอง

ระดบ กรงเทพ ภาคกลาง



ภาคใต

รวม(*)

การศกษา ในเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต

ประถมศกษา ปท 4

หรอตากวา

57 (54.8%)

22 (81.5%

)

57 (72.2%

)

16 (37.3%

)

78 (64.5%)

42 (65.6%)

89 (84.8%)

24 (58.5%)

50 (72.4%

)

161 (60.2%)

274 (76.3%

)

ประถมปลาย

7 (6.7%)

2 (7.4%)

2 (2.5%)

4 (9.3%)

4 (3.3%)

4 (6.3%

)

1 (1%)

2 (4.9%

)

11 (15.9%

)

19 (6.7%

)

18 (4.3%)

มธยมตน 6 (5.8%)

1 (3.7%)

3 (3.8%)

5 (11.6%

)

6 (5%)

4 (6.3%

)

2 (1.9%)

2 (4.9%

)

3 (4.3%)

18 5.8%)

14 (3.3%)

มธยมปลาย/ปวช.

15 (14.4%)

- 1 (1.3%)

5 (11.7%

)

2 (1.7%)

3 (4.7%

)

2 (2%)

3 (7.3%

)

1 (1.4%)

26 (9.4%

)

6 (1.6%)

อนปรญญา/ปรญญาตรและสง

กวา

19 (18.3%)

2 (7.4%)

16 (20.3%

)

13 (30.3%

)

31 (25.6%)

11 (17.2%)

11 (10.5%)

10 (24.4%)

4 (5.7%)

55 (17.9%)

62 (14.5%

)



4.2.3 กจกรรมสงเสรมพฒนาการ

เดกมโอกาสไดเลนหรอทากจกรรมสงเสรมพฒนาการอยางสมาเสมอ

ทางดานการเคลอนไหวรางกายและการทรงตวรอยละ 99

ทางดานการใชมอ-ตาประสานกนรอยละ 94.3

ทางดานภาษารอยละ 91

ทางดานสงคม และการเลนรอยละ 96 สวนเรองการดโทรทศนซงแสดงในตารางท 4.2.5 ประชากรปฐมวยไดดโทรทศนเปนประจาโดยด 2

ชวโมงขนไป รอยละ 24.9 โดยมเดกในกรงเทพรอยละ 40.1 สวนในตางจงหวดมอตราสวนนอยกวาเปนรอยละ 20-30 ตารางท 4.2.4 แสดงจานวน (รอยละ) ของเดกททากจกรรมสงเสรมพฒนาการดานตาง ๆ ตามภาค

กจกรรมสงเสรม

พฒนาการ กรงเทพ ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคใต รวม(*)

การเคลอนไหวรางกาย

และการทรงตว

487 (99.4%)

571 (99%)

711 (99.9%)

783 (99%)

734 (99.0%)

3286 (99.2%)

การใชมอ-ตาทางานประสานกน

474 (97%)

540 (94%)

673 (95%)

728 (92%)

703 (95.0%)

3118 (93.8%)

กจกรรมทางภาษา 468 (96%)

555 (96%)

636 (89%)

703 (89%)

657 (89.0%)

3019 (91.0%)

กจกรรมทางสงคมและ

การเลน

465 (94.9%)

566 (98%)

681 (96%)

759 (96%)

699 (95.0%)

3170 (96.2%)

(*) หมายเหต ปรบถวงคานาหนก ตามการกระจายประชากรคาดหมาย ในเดอนกรกฎาคม 2541 ตารางท 4.2.5 แสดงจานวนชวโมงในการดโทรทศน

จานวนชวโมง จานวนเดก (รอยละ)

ไมไดด 199 (6.0)

< 1 ชม. 1232 (37.3)

1-2 ชม. 1044 (31.6)

≥ 2 ชม. 823 (24.9)

รวม 3298 (100)


สวนท 4.3 ประวตสขภาพเดก 4.3.1 การเกดและนาหนกแรกเกด

คานาหนกแรกเกดเฉลยคอ 3,070.2 กรม โดยความแตกตางตามภาคมเพยงเลกนอยตามตารางท

4.3.1 แตความแตกตางตามเขตการปกครองมมากกวาคอ ในเขตเทศบาลเฉลย 3,120.87 กรม นอกเขต

เทศบาลหรอชนบทเฉลย 3,026.90 กรม เดกเกดในโรงพยาบาลรอยละ 88.9 เกดในบานรอยละ 5.2 และ

สถานอนามยรอยละ 3.7 ทงนภาคอสานและภาคใต มการคลอดในบานและสถานอนามยมากกวาภาคอน ดง

แสดงในตารางท 4.3.2 จากประวตอาการของเดกชวงแรกเกดเปนปกตรอยละ 93.1 มประวตตวเขยวรอยละ

1.4 ตวเหลองรอยละ 0.6 ตวเลกและเหยวซงแสดงถงภาวะขาดอาหารระหวางอยในครรภรอยละ 1.2 โดย

ภาคเหนอและภาคอสาน พบมากกวาภาคอนรอยละ 1.4 และ 2.0 ตามลาดบ ตารางท 4.3.1 แสดงนาหนกแรกเกดเฉลย ของทารก ตามภาคและเขตการปกครอง นาหนกเดกแรกเกด กรงเทพฯ ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคใต รวมทง

ในเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต หมด

คาเฉลย (กรม) 3157.2 3117.8 3081.83113.4 3030.5 3103.1

2963.9 3112.9 3031.3

3070.2

สวนเบยงเบน

มาตรฐาน

491.4 493.3 460.3 457.8 491.2 453.3 432.3 427.5 463.2 467.9

ตารางท 4.3.2 แสดงสถานท ทเดกเกด ตามภาค สถานททเดก

เกด กรงเทพฯ ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคใต รวม(*)

บานตนเอง 6 (1.2%) 3 (0.5%) 32 (4.5%)

76 (9.6%)

55 (7.5%)

172 (5.9%)

สถานอนามย 3 (0.6%) 13 (2.3%)

6 (0.8%) 43 (5.4%)

58 (7.9%)

123 (4.0%)

โรงพยาบาล 478 (97.6%)

549 (95.1%)

666 (93.5%)

653 (82.7%)

593 (80.5%)

2939 (87.9%)

อนๆ 3 (0.6%) 12 (2.1%)

8 (1.1%) 18 (2.3%)

31 (4.2%)

72 (2.2%)

(*) หมายเหต ปรบถวงคานาหนก ตามการกระจายประชากรคาดหมาย ในเดอนกรกฎาคม 2541 4.3.2 ประวตโภชนาการ

ในขวบปแรกเดกรอยละ 89.3 ไดกนนมแม โดยเดกนอกเขตเทศบาลไดรอยละ 93.4 เดกกรงเทพฯ ได

รอยละ 78.8 นอยทสด รายละเอยดแสดงในตารางท 4.3.3 โดยไดรบอยนานโดยเฉลย 10.5 ± 8.8 เดอน ได

กนนมผงรอยละ 57.4 นมขนหวานรอยละ 1 และนมกลองยเอชทรอยละ 2.9 เฉลยอายทเรมอาหารอนนอกจาก

นมคอ 4.15 ± 3.2 เดอน


ตารางท 4.3.3 แสดงประวตการกนนมแมในขวบปแรกตามภาคและเขตการปกครอง กรงเทพฯ ภาคกลาง



ภาคใต

รวม(*)

ในเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต 386

(78.8%) 184

(86.4%)

333 (91.5%)

185

85.3%)

454 (91.7%)

255 (90.1%)

490 (96.6%)

266 (86.4%)

400 (93.2%)

1276 (83.1%

)

1677 (94.0%

) (*) หมายเหต ปรบถวงคานาหนก ตามการกระจายประชากรคาดหมาย ในเดอนกรกฎาคม 2541 4.3.3 การเจบปวย

ตามความคดเหนของผใหสมภาษณ สขภาพของเดก 1,031 คน หรอรอยละ 31.3 มสขภาพดมากคอ

ปวยนอยกวา 2 ครงตอป รอยละ 53.6 ปวยบาง 2-4 ครงตอป และรอยละ 15.1 สขภาพไมดปวยบอยกวา 5 ครงตอป โดยภาคใตมกลมเจบปวยบอยเปนอตราสวนมากทสด ถงรอยละ 18 ดงตารางท 4.3.4 จากการสมภาษณพบวาในชวง 3 เดอนกอนการสารวจรอยละ 41.4 ของเดกอาย 0-5 ป ปวยจนตองเฝาดแลตดตอกน

อยางนอย 2 วน โดยเปนไขหวดรอยละ 20.6 อจจาระรวงรอยละ 2.2 พพอง รอยละ 1.5 ปอดบวมรอยละ 1.4 ในประชากลมนเดกจานวน 938 คน หรอรอยละ 28.4 เคยปวยจนเขารบการรกษาในโรงพยาบาล ดงแสดงใน

ตารางท 4.3.5 เฉลยอยในโรงพยาบาลนาน 5.03 ± 7.9 วน ประวตการเจบปวยทสาคญเคยชกเมอไขสงรอย

ละ 8.8 และเคยประสบอบตเหตรนแรงรอยละ 18.1 โดยเดกในกรงเทพมอตราสงสดถงรอยละ 24.2 อบตเหตทพบบอยทสดคอตกจากทสงในบาน 208 คน หรอรอยละ 6.3 ไฟหรอนารอนลวก 75 ราย หรอรอยละ 2.2 รถชน 66 ราย หรอรอยละ 2.0 บาดเจบจนตองเยบ 224 ราย หรอรอยละ 6.7 รายละเอยดแสดงในตารางท

4.3.6, 4.3.7, และ 4.3.8 ทงนพบวาเดกชายประสบอบตเหตมากกวาเดกหญง เดกในเขตเมองมากกวานอกเขตเทศบาล และเดกอายเกน 2 ปมประวตประสบอบตเหตมากขนและเพมขนตามอาย ตารางท 4.3.4 แสดงความคดเหนของผตอบสมภาษณเกยวกบสขภาพของเดกตามภาค สขภาพของ

เดก กรงเทพ ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคใต รวม(*)

ดมาก $ 157 (32.3%)

135 (23.4%)

233 (32.9%)

302 (38.3%)

204 (27.8%)

1031 (32.1%)

ด & 266 (54.7%)

373 (64.8%)

364 (51.3%)

363 (46.0%)

399 (54.3%)

1765 (52.8%)

ไมคอยด # 63 (13%)

68 (11.8%)

112 (15.8%)

124 (15.7%)

132 (18%)

499 (15.1%)

หมายเหต (*) ปรบถวงคานาหนก ตามการกระจายประชากรคาดหมาย ในเดอนกรกฎาคม 2541 $, &, # ดมาก (ไมคอยปวยหรอนอยกวา 2 ครงตอป),ด (ปวยบาง 2-4 ครงตอป), ไมคอยด (ปวยบอยหรอมากกวา 5 ครงตอป)

ตารางท 4.3.5 แสดงประวตการปวยของเดกตามภาค

รายการ กรงเทพฯ ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคใต รวม(*)


เขาโรงพยาบาล 153

(31.2%)

159

(27.6%)

231

(32.4%)

193

(24.4%)

202

(27.4%)

938 (27.5%)

เคยปวย>2วนใน 3 เดอน 227

(46.3%)

208 (36.0%

)

336

(47.2%)

305

(38.6%)

293 (39.8%

)

1369 (40.3%)

เคยประสบอบตเหต 115

(24.2%)

92

(16.1%)

122

(17.3%)

154

(19.9%)

106 (14.8%

)

589 (18.2%)

หมายเหต (*) ปรบถวงคานาหนก ตามการกระจายประชากรคาดหมาย ในเดอนกรกฎาคม 2541 ตารางท 4.3.6 แสดงการไดรบอบตเหตของเดกชาย (0-5 ป) ตามภาคและเขตการปกครอง รายการ กรงเทพ ภาคกลาง



ภาคใต

รวม(*)

ในเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต

ตกบาน 31 (12.3%)

6 (5.4%)

6 (3.0%)

4 (3.6%)

21 (8.9%)

9 (6.4%

)

19 (7.3%)

11 (6.2%)

12 (5.4%

)

61 (8.9%)

58 (6.4%)

ตกนา 3 (1.2%)

1 (0.9%)

4 (2%)

- 3 (1.3%)

3 (2.1%

)

1 (0.4%)

- -

7 (1.0%)

8 (0.8%)

ไฟ/นารอนลวก

3 (1.2%)

1 (0.9%)

1 (0.5%)

4 (3.6%)

8 (3.3%)

4 (2.8%

)

10 (3.8%)

3 (1.7%)

6 (2.6%

)

15 (1.6%)

25 (2.8%)

รถชน 6 (2.4%)

4 (3.6%)

- 1 (0.9%)

3 (1.3%)

6 (4.3%

)

9 (3.5%)

5 (2%)

4 (1.8%

)

22 (2.7%)

16 (2.1%)

ตกตนไม -

3 (2.7%)

- 1 (0.9%)

1 (0.4%)

- 5 (1.9%)

-

2 (0.9%

)

4 (0.5%)

8 (1.1%)

บาดเจบจนตอง

เยบ

37 (14.7%)

9 (8.1%)

17 (8.5%)

12 (10.7%)

11 (4.7%)

20 (14.3%)

18 (7%)

12 (6.8%)

10 (4.4%

)

90 (12.2%)

56 (6.5%)

หมายเหต (*) ปรบถวงคานาหนก ตามการกระจายประชากรคาดหมาย ในเดอนกรกฎาคม 2541


ตารางท 4.3.7 แสดงการไดรบอบตเหตของเดกหญงตามภาคและเขตการปกครอง รายการ กรงเทพฯ ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคใต รวม(*)

ในเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต

ตกบาน 10 (4.2%)

1 (1.0%)

9 (5.5%)

5 (4.8%)

26 (10.1%)

9 (6.3%

)

13 (5.3%)

7 (5.3%)

9 (4.4%

)

32 (4.1%)

57 (6.1%)

ตกนา 2 (0.8%)

1 (1.0%)

3 (1.8%)

- 2 (0.8%)

4 (2.8%

)

1 (0.4%)

- 3 (1.5%

)

7 (0.9%)

9 (1.0%)

ไฟ/นารอนลวก

1 (0.4%)

1 (1.0%)

1 (0.6%)

3 (2.9%)

6 (2.4%)

7 (4.9%

)

8 (3.2%)

4 (3.1%)

4 (2.0%

)

16 (1.6%)

19 (2.3%)

รถชน 4 (1.7%)

2 (2.0%)

5 (3.1)

3 (2.9%)

1 (0.4%)

2 (1.4%

)

5 (2.0%)

3 (2.3%)

3 (1.5%

)

14 (1.9%)

14 (1.9%)

ตกตนไม -

1 (1.0%)

1 (0.6%)

- 1 (0.4%)

- 2 (0.8%)

- 1 (0.5%

)

1 (0.2%)

5 (0.6%)

บาดเจบ จนตองเยบ

22 (9.2%)

8 (7.8%)

9 (5.6%)

4 (3.8%)

7 (2.8%)

6 (4.2%

)

9 (3.6%)

5 (3.9%)

8 (4.0%

)

45 (7.2%)

35 (3.9%)

หมายเหต (*) ปรบถวงคานาหนก ตามการกระจายประชากรคาดหมาย ในเดอนกรกฎาคม 2541 ตารางท 4.3.8 แสดงการไดรบอบตเหตแยกตามกลมอาย ตามภาคและเขตการปกครอง

อาย กรงเทพฯ ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคใต รวม(*)

(เดอน) ในเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต

0-12 n = 42

2 (1.7%)

- - - 2 (2.3%)

- 1 (1.1%)

- - 2 (1.7%)

3 (1.0%)

13-24 n = 412

10 (8.7%)

3 (7.9%)

8 (14.8%

)

1 (2.9%)

8 (9.1%)

2 (3.3%

)

9 (9.6%)

5 (10.2%)

4 (7.0%

)

21 (7.1%)

29 (9.9%)

25-36 n = 739

25 (21.7%)

7 (18.4%

)

11 (20.4%

)

7 (20.6%

)

11 (12.5%)

20 (33.3%)

16 (17%)

12 (24.5%)

12 (21.1%)

71 (24%)

50 (17.1%

) 37-48

n = 716 29

(25.2%)10

(26.3%)

11 (20.4)

6 (17.6%

)

23 (26.1%)

13 (21.7%)

21 (22.3%)

9 (18.4%)

10 (17.5%)

67 (22.6%

)

65 (22.2%

) 49-60

n = 805 31

(27.0%)9

(23.7%)

10 (18.5%

)

11 (32.4%

)

21 (23.9%)

17 (28.3%)

29 (30.9%)

11 (22.4%)

13 (22.8%)

79 (26.7%

)

73 (24.9%

) 61-72 n = 592

18 (15.7%)

9 (23.7%

)

14 (25.9%

)

9 (26.5%

)

23 (26.1%)

8 (13.3%)

18 (19.1%)

12 (24.5%)

18 (31.6%)

56 (18.9%

)

73 (24.9%

) หมายเหต (*) ปรบถวงคานาหนก ตามการกระจายประชากรคาดหมาย ในเดอนกรกฎาคม 2541


4.3.4 การไดรบการตรวจสขภาพ

เดกเกอบทงหมดคอรอยละ 98.4 เคยไดรบการตรวจสขภาพรบวคซน โดยรอยละ 46.0 ไปทสถาน

อนามย 29.7 ทโรงพยาบาลของรฐ 19.8 ใชบรการคลนคหรอโรงพยาบาลเอกชน สวน รอยละ4.5 ใชบรการ

หลายแหง สาหรบการใชสมดบนทกสขภาพนน จากเดกจานวน 3302 คน พบวามอย 1735 คน หรอรอยละ

53.1 ทนาสมดสขภาพมาในวนสารวจ รอยละ 34.3 แจงวามสมดบนทกสขภาพแตไมไดนามา และรอยละ

12.6 แจงวาไมมสมดสขภาพ โดย ภาคเหนอและภาคใต มผ นาสมดสขภาพมามากทสด ดงตารางท 3.9 ทงน

ม 1,548 คน หรอรอยละ 51.6 ทมสมดสขภาพและมการบนทกการฉดวคซนครบตามวย ตารางท 4.3.9 แสดงการมสมดสขภาพตามภาค

การมสมดสขภาพ กรงเทพฯ ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคใต รวม(*)

มและนามา 254 (52.2%

)

235 (40.8%

)

440 (61.8%

)

368 (46.6%

)

456 (61.9%

)

1753 (50.9%)

มแตไมนามา 191 (39.2%

)

249 (43.2%

)

143 (20.1%

)

309 (39.1%

)

240 (32.6%

)

1132 (35.8%)

ไมม 42 (8.6%)

92 (16.0%

)

129 (18.1%

)

113 (14.3%

)

41 (5.6%)

417 (13.3%)



สวนท 4.4 การตรวจรางกาย 4.4.1 ภาวะโภชนาการ

เมอใชเกณฑมาตรฐานการเตบโตของเดกไทยของกระทรวงสาธารณสขพบวา มเดกรอยละ 88.1 .ในเขตเทศบาลและรอยละ 72.4 นอกเขตเทศบาลทมนาหนกปกตหรอเกนปกตตามวย ทเหลออยใน

ภาวะทพโภชนาการ ตามตารางท 4.4.1 เดกรอยละ 94.2 ในเขตเทศบาลและรอยละ 83.1 นอกเขต

เทศบาลทมสวนสงปกตตามวยตามตารางท 4.4.2 เมอใชเกณฑมาตรฐานนาหนกตอความสงโดยไมคานงถง

อายพบวารอยละ 60.2 ของเดก ในเขตเทศบาลและรอยละ 68.9 ของเดกนอกเขตเทศบาล มลกษณะสมสวน

รอยละ 6.2 ของเดกในเขตเทศบาล และรอยละ 8.7 ของเดกนอกเขตเทศบาลมรปรางผอม รอยละ 6.4 ของเดก

ในเขตเทศบาลและรอยละ 7.4 ของเดกนอกเขตเทศบาลมรปรางผอมมาก รอยละ 10.2 ของเดกในเขตเทศบาล

และรอยละ 6.4 ของเดกนอกเขตเทศบาลมรปรางทวม รอยละ 16.9 ของเดกในเขตเทศบาลและรอยละ 8.6

ของเดกนอกเขตเทศบาลมรปรางอวน รายละเอยดแสดงในตารางท 4.4.3 สาหรบขนาดเสนรอบศรษะพบวาในกลมตวอยาง 169 คน มขนาดเสนรอบศรษะเลกผดปกตหรอ

รอยละ 5.1 (เมอเปรยบเทยบกบเกณฑมาตรฐานของเดกไทย) ซงสะทอนถงขนาดของสมองหากเลกผดปกตบงช ถงความกระทบกระเทอนตอเดกตงแตระยะอยในครรภจนถง 2 ปแรก ตารางท 4.4.1 ภาวะโภชนาการ Weight for age ตามภาคและเขตการปกครอง

ภาวะ กรงเทพ ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคใต รวม(*)

โภชนาการ ในเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต

ปกต 448 (92%

)

177 (84.3%)

305 (84.7%

195 (90.3%)

384 (78%)

230 (82.7%)

308 (61%)

269 (87.6%)

293 68.9%)

1319(88.7%)

1290 (70.5%)

1 PEM 34 (7.0%

)

26 (12.4%)

51 (14.2%

19 (8.8%)

100 20.3%)

43 (15.5%)

171 (33.9%)

34 (11.1%)

122 28.7%)

156 (9.8%

)

444 (26.4%)

2 PEM 3 (0.6%

)

7 (3.3%

)

4 (1.1%)

2 (0.9%)

8 (1.6%)

4 (1.4%

)

25 (5%)

4 (1.3%)

10 (2.4%)

20 (1.3%

)

47 (3.1%

) 3 PEM 2

(0.4%)

- - - - 1 (0.4%)

- - - 3 (0.2%

)

1 (0.1%)



ตารางท 4.4.2 ภาวะโภชนาการ Height for age ตามภาคและเขตการปกครอง ภาวะ กรงเทพ ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคใต รวม(*)


ปกต 469 (96.1%)

187 (89.9%)

327 (91.3%

205 (95.3%)

430 (87.4%)

253 (92%)

368 (72.9%

291 (95.4%)

357 (83.4%)

1405(94.3%

1482 (81.3%)

1 PEM 11 (2.3%)

18 (8.7%

)

25 (7%)

8 (3.7%)

51 (10.4%)

14 (5.1%)

114 (22.6%

9 (3%)

59 (13.8%)

60 (4.0%

)

249 (15.5%)

2 PEM 7 (1.4%)

2 (1%)

2 (0.6%)

- 9 (1.8%)

4 (1.5%)

19 (3.8%)

4 (1.3%)

8 (1.9%)

17 (1.2%

)

38 (2.4%

) 3 PEM 1

(0.2%) 1

(0.5%)

4 (1.1%)

2 (0.9%)

2 (0.4%)

4 (1.5%)

4 (0.8%)

1 (0.3%)

4 (0.9%)

9 (0.5%

)

14 (0.8%

) หมายเหต (*) ปรบถวงคานาหนก ตามการกระจายประชากรคาดหมาย ในเดอนกรกฎาคม 2541 ตารางท 4.4.3 ภาวะโภชนาการ Weight for Hight ตามภาคและเขตการปกครอง ภาวะ กรงเทพ ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคใต รวม(*)


ปกต 326 (66.8%)

118 (56.7%)

218 (61.2%

)

127 (59.3%)

345 (70.3%)

155 (56.4%

)

363 (72.3%

)

171 (56.3%

)

297 (69.7%

)

897 (61.4%)

1223(69.1%

) ผอม 28

(5.7%) 12

(5.8%) 26

(7.3%) 10

(4.7%)44

(9%) 12

(4.4%)40

(8%) 30

(9.9%) 45

(10.6%)

92 (6.0%)

155 (8.5%)

ผอมมาก 13 (2.7%)

17 (8.2%)

19 (5.3%)

14 (6.5%)

30 (6.1%)

28 (10.2%

)

51 (10.2%

)

24 (7.9%)

31 (7.3%)

96 (5.6%)

131 (7.9%)

ทวม 46 (9.4%)

22 (10.6%)

34 (9.6%)

21 (9.8%)

37 (7.5%)

27 (9.8%)

21 (4.2%)

36 (11.8%

)

22 (5.2%)

152 (10.0%)

114 (6.1%)

อวน 75 (15.4%

)

39 (18.8%)

59 (16.6%

)

59 (16.6%)

35 (7.1%)

53 (19.3%

)

27 (5.4%)

43 (14.1%

)

31 (7.3%)

269 (17.0%)

152 (8.4%)



ตารางท 4.4.4 ขนาดความยาวเสนรอบศรษะเดกเปรยบเทยบตามมาตรฐานของเดกไทย เสนรอบ กรงเทพฯ ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคใต รวม(*)

ศรษะ ในเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต

< 95% 5 (1%)

13 (6.5%)

28 (8.3%)

5 (2.3%)

21 (4.3%)

17 (6.1%)

28 (5.6%)

11 (3.6%)

41 (9.6%)

51 (3.1%)

118 (6.6%)

95-100% 128 (26.8%

)

101 (50.8%

)

188 (55.6%

)

86 (40.2%)

270 (55%)

100 (36.1%)

308 (61.4%)

97 (31.9%

)

188 (44.1%

)

512 (33.8%

)

954 (56.0%

) 101-105%

261 (54.6%

)

82 (41.2%

)

110 (32.5%

)

105 (49.1%)

176 (35.8%)

131 (47.3%)

155 (30.9%)

152 (50%)

163 (38.3%

)

731 (50.3%

)

604 (33.4%

) 106-110%

73 (15.3%

)

3 (1.5%)

12 (3.6%)

18 (8.4%)

20 (4.1%)

27 (9.7%)

10 (2%)

38 (12.5%

)

28 (6.6%)

159 (11.3%

)

70 (3.5%)

≥ 111 % 11 (2.3%)

- - - 4 (0.8%)

2 (0.7%)

1 (0.2%)

6 (2%)

6 (1.4%)

19 (1.5%)

11 (0.5%)

อางองจาก ดร. สมใจ วชยดษฐ หมายเหต (*) ปรบถวงคานาหนก ตามการกระจายประชากรคาดหมาย ในเดอนกรกฎาคม 2541 4.4.2 การตรวจรางกาย จากการตรวจรางกายพบวาเดกสวนใหญไมมความผดปกต ยกเวนภาวะฟนผ ทพบไดตงแตรอยละ

26.1-52.6 ดงแสดงในตารางท 4.4.5 ทงน เดกนอกเขตเทศบาลมอตราสวนฟนผมากกวาเดกในเขตเทศบาล

ทกภาค และภาคใตมปญหานมากทสด ตารางท 4.4.5 ภาวะความผดปกตจากการตรวจรางกาย ภาวะความ

ผดปกต กรงเทพฯ n=490

ภาคกลาง n=577

ภาคเหนอ n=712

ภาคอสาน n=790

ภาคใต n=737

รวม n=3306

ความพการ 9 (1.8%)

5 (0.9%)

7 (1.0%)

17 (2.2%)

8 (1.1%)

46 (1.4%)

ภาวะซด 42 (8.6%)

6 (1.0%)

35 (4.9%)

36 (4.6%)

41 (5.6%)

160 (4.8%)

ฟนผ 128 (26.1%)

211 (36.6%)

322 (45.2%)

361 (45.7%)

388 (52.6%)

1410 (42.7%)

ตาผดปกต 8 (1.6%)

1 (0.2%)

3 (0.4%)

4 (0.6%)

2 (0.3%)

18 (0.5%)

ตบ/มาม โต 5 (1%)

1 (0.2%)

4 (0.5%)

5 (0.7%)

2 (0.3%)

17 (0.5%)

สวนท 4.5 การประเมนพฒนาการของเดก จากการประเมนแบบคดกรอง ตามเกณฑในสมดสขภาพเดก พบวามรอยละ 16.7 ทสงสยวาจะม

พฒนาการลาชา เมอสารวจความคดเหนดานระดบพฒนาการของผ เลยงดวาเดกมความสามารถดานตาง ๆ


แสดงถงสมกบวย ชากวา หรอเรวกวาวย แลวนามา พบวาเมอเปรยบเทยบกบการคดกรองพฒนาการของเดกตาม

เกณฑในสมดบนทกสขภาพ ผลปรากฎวาม 1214 ราย หรอรอยละ 42.2* ทมความเหนถกตองไดแก เดกม

พฒนาการสมวยรอยละ 36.9 ชากวาวย 46.7 เรวกวาวย 64.8 แตมอย 394 ราย หรอรอยละ 13.7** ทเขาใจผดวาเดกปกตหรอเรวทงๆ ทเดกมพฒนาการคอนขางชากวาวย จากการคดกรอง ดงตารางท 4.5.1 ทงนมผตอบวาไดเคยใชสมดบนทกสขภาพชวยในการตดตามและเฝาระวงพฒนาการของเดกรอยละ 49.1 เมอวเคราะหตามกลมอาย และเพศ พบวา มภาวะทนาสงสยวาจะมพฒนาการชากวาวยในเพศชายม

พฒนาการชารอยละ 18.4 เพศหญงรอยละ 15.6 โดยกลมอาย > 3-5 ป มเดกทสงสยพฒนาการชาเปน

อตราสวนมากกวากลมอาย 0-3 ป ทงสองเพศ ดงตารางท 4.5.2 และ 4.5.3 ตารางท 4.5.1 เปรยบเทยบผลการประเมนพฒนาการแบบคดกรองกบความคดเหนของผใหสมภาษณ ผลการคดกรองตาม

เกณฑในสมด พฒนาการเดกตามความคดเหนของผใหสมภาษณ

สขภาพ เรวกวาวย ปกต สงสยชากวาวย รวม

เรวกวาวย 22.6% (64.8%)*

n=316

74.2% (47.1%) n=1038

3.1% (24.2%)

n=44

1398 (48.7%)

ปกต 13.1%

(26.6%) n=130

81.6% (36.9%)*

n=813

5.3% (29.1%)

n=53

996 (34.7%)

สงสยชากวาวย 8.8**%

(8.6%) n=42

73.5**% (16.0%) n=352

17.7% (46.7%)*

n=85

479 (16.7%)

รวม 448 (17.0%) 2203 (76.7%) 182 (6.3%) 2873 (100%)


ตารางท 4.5.2 แสดงผลการประเมนพฒนาการเพศชายตามสมดสขภาพ (รอยละ) ผลการคดกรองตาม เกณฑสมด

สขภาพ อาย

เรวกวาวย ปกต สงสยชากวาวย

นอยกวา 12 เดอน n = 12

5 (41.7%)

5 (41.7%)

2 (16.7%)

12-36 เดอน n = 555

254 (45.8%)

213 (38.4%)

88 (15.9%)

37-72 เดอน n = 957

456 (47.6%)

310 (32.4%)

191 (20.0%)

รวม n = 1,524

715 (46.9%)

528 (34.6%)

281 (18.4%)

ตารางท 4.5.3 แสดงผลการประเมนพฒนาการเพศหญงตามสมดสขภาพ (รอยละ) ผลการคดกรองตาม เกณฑสมด

สขภาพ อาย

เรวกวาวย ปกต สงสยชากวาวย

นอยกวา 12 เดอน n = 11

3 (27.3%)

4 (36.4%)

4 (36.4%)

12-36 เดอน n = 506

263 (52.0%)

175 (34.6%)

68 (13.4%)

37-72 เดอน n = 890

432 (48.5%)

310 (34.8%)

148 (16.6%)

รวม n = 1,407

698 (49.6%)

489 (34.8%)

220 (15.6%)

เมอกระจายตามภาคและเขตการปกครองพบวา เดกนอกเขตเทศบาลรอยละ 22 สงสยวาม

พฒนาการลาชา ในภาคเหนอมถงรอยละ 46.2 ภาคอสานรอยละ 18.4 ภาคใตรอยละ 17.5 และภาคกลาง

รอยละ 11.6 ในขณะทเดกในเขตเทศบาลและกรงเทพรอยละ 11.1 โดยกรงเทพรอยละ 3.5 เทานน ตารางท 4.5.4 ผลการประเมนพฒนาการเดก ตามสมดบนทกสขภาพ ตามภาคและเขตการปกครอง (รอยละ) ผลการ กรงเทพฯ ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคใต รวม(*)


คดกรอง ในเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต

ปกตและ

เรว

390 (96.5%

)

182 (86.3%

)

321 (88.4%

)

103 (73.5%)

169 (53.9%)

248 (89.9%)

409 (81.6%)

266 (86.7%

)

345 (82.5%

)

1189 (91.0%

)

1246(78.2%

) สงสยชา 14

(3.5%) 29

(13.7%)

42 (11.6%

)

37 (26.4%)

145 (46.2%)

28 (10.1%)

92 (18.4%)

41 (13.4%

)

74 (17.5%

)

149 (9.0%)

353 (21.8%

) หมายเหต (*) ปรบถวงคานาหนก ตามการกระจายประชากรคาดหมาย ในเดอนกรกฎาคม 2541 เมอใชเกณฑการประเมนของโครงการทละเอยดขนเลกนอย และแบงตามพฒนาการ 4 ดานไดแก

ดานสงคม ภาษา การใชมอและตาแกปญหา และการเคลอนไหวแลว พบวามรอยละ 6.7, 5.1 , 18.8 และ

12.5 ทชากวาวยตามลาดบ และ มกลมทสงสยวาอาจจะชาอกจานวนหนง ทาใหเหนไดชดวามความ

จาเปนตองหาสาเหตททาใหเดกเหลานไมสามารถมพฒนาการตามปกต และหาแนวทางสงเสรมพฒนาการ

โดยเฉพาะดานการใชตาและมอแกปญหา ซงมปญหามากทสดคอ รอยละ 36.9 อยในเกณฑทไมสมวยและอาจนาไปสปญหาการเรยนรได ทงนเมอรวมพฒนาการ 4 ดาน ในประชากรเดกอาย 0-5 ป พบวามจานวน

2235 รายหรอ รอยละ 67.6 เทานทมพฒนาการสมวยทกดาน ตารางท 4.5.5 แสดงพฒนาการดานสงคมและการชวยเหลอตนเองตามคมอการประเมน NHES39 (รอยละ) ผลการ

ประเมน กรงเทพ ภาคกลาง



ภาคใต

รวม(*)

ในเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต

สมวย

และเรว 416

(88%)

170 (80.6%)

291 (80.2%)

179 (82.9%)

377 (77.1%)

235 (85.8%)

410 (81.8%)

271 (88%

)

342 (80.1%)

2691 (81.3%)

สงสยชา 34 (7.2%

)

31 (14.7%)

47 (12.9%)

27 (12.5%)

54 (11%

)

21 (7.7%

)

60 (12%

)

27 (8.8%

)

52 (12.2%)

353 (11.5%)

ชากวา

วย 23

(4.8%)

10 (4.7%

)

25 (6.9%

)

10 (4.6%

)

58 (11.9%)

18 (6.6%

)

31 (6.2%

)

10 (3.2%

)

33 (7.7%

)

218 (7.2%

) รวม 475

(14.6%)

211 (6.5%

)

363 (11.1%)

216 (6.6%

)

489 (15%

)

274 (8.4%

)

501 (15.3%)

308 (9.4%

)

427 (13.1%)

3264 (100%)



ตารางท 4.5.6 แสดงพฒนาการดานภาษาตามคมอการประเมน NHES39 (รอยละ) ผลการ

คดกรอง กรงเทพ ภาคกลาง



ภาคใต

รวม(*)

ในเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต สมวย


(91.8%)

180 (85.3%)

309 (85.1%)

189 (87.5%)

371 (76.1%)

253 (92.4%)

399 (79.8%)

262 (85.1%)

323 (75.8%)

2721 (81.3%X


)

28 (13.3%)

39 (10.7%)

18 (8.3%

)

80 (16.4%)

15 (5.5%

)

68 (13.6%)

34 (11%

)

74 (17.4%)

372 (12.8%)

ชากวา

วย 23

(4.9%)

3 (1.4%

)

15 (4.1%

)

9 (4.2%

)

37 (7.6%

)

6 (2.2%

)

33 (6.6%

)

12 (3.9%

)

29 (6.8%

)

167 (5.9%

) รวม 474

(14.5%)

211 (6.5%

)

363 (11.1%)

216 (6.6%

)

488 (15%

)

274 (8.4%

)

500 (15.3%)

308 (9.4%

)

426 (13.1%)

3260 (100%)

หมายเหต (*) ปรบถวงคานาหนก ตามการกระจายประชากรคาดหมาย ในเดอนกรกฎาคม 2541 ตารางท 4.5.7 แสดงพฒนาการดานการใชมอและตาทางานประสานกนในการแกปญหา ตามคมอการประเมน NHES39 (รอยละ) ผลการ

คดกรอง กรงเทพ ภาคกลาง



ภาคใต

รวม(*)

ในเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต ในเขต นอกเขต สมวย


(76.4%)

117 (55.4%)

183 (50.6%)

138 (63.6%)

283 (58.1%)

192 (70.1%)

306 (61.2%)

232 (75.3%)

242 (57.1%)

2052 (60.0%)


)

40 (19%

)

89 (24.6%)

49 (22.6%)

117 (24%

)

49 (17.9%)

87 (17.4%)

39 (12.7%)

77 (18.2%)

589 (19.0%)

ชากวา

วย 69

(14.7%)

54 (25.6%)

90 (24.9%)

30 (13.8%)

87 (17.9%)

33 (12%

)

107 (21.4%)

37 (12%

)

105 (24.8%)

612 (21.0%)

รวม 470 (14.4%)

211 (6.5%

)

362 (11.1%)

217 (6.7%

)

487 (15%

)

274 (8.4%

)

500 (15.4%)

308 (9.5%

)

424 (9.5%

)

3253 (100%)



ตารางท 4.5.8 แสดงพฒนาการดานการเคลอนไหวและการทรงตว ตามคมอการประเมน NHES39 (รอยละ) ผลการคดกรอง

กรงเทพ ภาคกลาง



ภาคใต

รวม

ในเขต ในเขต นอกเขต

ในเขต นอกเขต



สมวยและเรว

371 (73.4%)

164 (77.7%)

282 (77.9%)

180 (83.3%)

389 (79.9%)

237 (86.5%)

387 (77.4%)

248 (80.8%)

304 (71.4%)

2562 (78.9%)

สงสยชา 32 (6.9%)

16 (7.6%)

24 (3.9%)

2 (0.9%)

13 (2.7%)

8 (2.9%)

21 (4.2%)

20 (6.5%)

28 (6.6%)

142 (4.4%)

ชากวาวย

64 (13.7%)

31 (14.7%)

56 (15.5%)

20 (9.3%)

66 (13.6%)

19 (6.9%)

49 (9.8%)

30 (9.8%)

71 (16.7%)

406 (12.5%)

รวม 467 (13.7%)

211 (6.5%)

362 (11.1%)

216 (6.6%)

487 (15%

)

274 (8.4%)

500 (15.4%)

307 (9.4%)

426 (13.1%)

3250 (100%)


บทท 5 สภาวะสขภาพเดกวยเรยน (อาย 6-12 ป)

พญ.นชรา เรองดารกานนท เปาหมายของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 8 คอการพฒนาคน แตในภาพรวมยงไม

ชดเจนวาภายหลงแผนฉบบนจบลงคนไทยจะถกพฒนาไปอยางไร จงเปนโอกาสดทการสารวจสขภาพประชาชน

ไทยโดยเฉพาะกลมเดกในครงน นอกจากจะเปนการสารวจภาวะการเจรญเตบโตและสขภาพโดยทวไปแลวยง

ครอบคลมถงการสารวจระดบสตปญญาของเดกไวดวย ซงอาจนามาใชเปนขอมลพนฐานเพอการศกษาตอ

หรอเปนตวชวดผลการพฒนาประเทศในโอกาสตอไป ขอมลพนฐานของกลมประชากรอาย 6-12 ป ประชากรทถกสารวจทงหมด 4,238 คน เปนชายรอยละ 57.6 คน หญงรอยละ 48.4 คน

มการกระจายจานวนเดกในแตละกลมอายดงรปท 5.1

รปท 5.1 แสดงการกระจายของจานวนรอยละในแตละเพศและกลมอาย

เดกเกอบทงหมดคอรอยละ 99.5 อยในระบบการศกษา สวนใหญ นบถอศาสนาพทธ คอ รอยละ

94.5 ศาสนาอนๆ ไดแก อสลาม (รอยละ 4.1) ครสต (รอยละ 0.9) และอนๆ (รอยละ 0.5)


ตารางท 5.1 แสดงระดบการศกษาของผ เลยงดเดกแยกตามรายภาคและเขตการปกครอง ระดบ

การศกษา

กทม กลาง เหนอ ตะวนออก

เฉยงเหนอ ใต

รวม(*)

(n=693)

ในเขต (n=263

)

นอกเขต

(n=435)


)

นอกเขต

(n=644)


)

นอกเขต (n=607

)


)

นอกเขต

(n=529)

(n=4,23

8) <, = ป.4

ป.6

มธยมตน

มธยมปลาย

หรอเทยบเทา

อนปรญญา

>,=ปรญญาตร

อนๆ

34.5

14

12.4

13.4

6.5

11.7

7.5

44.5

13.7

9.5

5.7

2.7

12.6

11.4

51

22.3

4.8

5.3

2.3 3

11.3

33.7

9.6

13.3

18.5

2.8

17.6

4.3

65

13.5

3.4

2.6

0.5

4.3

10.6

38

11.4

12.2

12.2

6.7

13.3

6.1

73

15.2

3.5

2.2

0.3

1.7

4.3

38.3

12

7.6

17.4

7.3

12.2

5.2

57.4

19.5

7.0

6.2

0.9

1.5

7.4

59.4 (n=2,13

7)

16.4 (n=630)

5.6

(n=328)

5.2 (n=365)

1.7

(n=133)

4.2 (n=325)

7.5

(n=320)หมายเหต (*) ปรบถวงคานาหนก ตามการกระจายประชากรคาดหมาย ในเดอนกรกฎาคม 2541 เดกอยในความดแลของพอแมเปนรอยละ 81.4 ญาตพนองรอยละ 7.9 แมคนเดยวรอยละ

7.5 พอคนเดยวรอยละ 1.8 และอนๆรอยละ 1.4 ระดบการศกษาของผ เลยงดเดกมากกวาครงจบการศกษาชน

ประถม รายละเอยดระดบการศกษาของผ เลยงดเดก (ซงหมายถงแมหรอพอหรอคนอนๆทใชเวลาสวนมากเลยงดเดก) แสดงในตารางท 5.1 และระดบการศกษาของผอปการะเดก (ซงหมายถงคนทอปการะออกคาใชจายตางๆ ของเดก) แสดงในตารางท 5.2


ตารางท 5.2 แสดงระดบการศกษาของบดา มารดา และผอปการะเดก ระดบการศกษา บดา

(n=3685) มารดา

(n=3704) ผอปการะอนๆ

(n=288) ประถมปท 4 หรอตากวา ประถมปลาย มธยมตน มธยมปลาย/ปวช อนปรญญา/ปรญญาตร และสงกวา

46.3 (1,706)

14.4 (530) 11.2 (414) 12.2 (449) 15.9 (586)

49.3 (1,825)

18.6 (688) 8.8

(326) 10.2 (377) 13.2 (488)

76.4 (220) 8.7 (25) 4.5 (13) 5.9 (17) 4.5 (13)

ตารางท 5.3 แสดงรอยละของอาชพหลกของบดา มารดา และผอปการะอนนอกจากพอแม

อาชพหลก บดา (n=3,706)

มารดา (n=3,786)

ผอปการะอน (n=279)

ผใชวชาชพ ชาง เกษตรกร รบจาง คาขาย ทางานบาน อนๆ

14.5 (538) 17.1 (632) 32.0

(1,185) 14.2 (525) 14.4 (535) 0.3 (12) 7.5

(279)

8.3 (314) 10.4 (395) 30.4

(1,152) 6.3

(238) 18.9 (717) 19.0 (718) 6.7

(252)

2.5 (7)

10.8 (30) 31.9 (89) 15.4 (43) 6.8 (19) 22.6 (63) 10.0 (28)

สวนมากผอปการะเดกมอาชพเกษตรกร กรรมกร คาขาย และผ ทใชวชาชพดงรายละเอยด

แสดงในตารางท 5.3 ประมาณรอยละ 80 ของบดาทางานอยในภมลาเนาทครอบครวอย รายไดเฉลยของ

ครอบครวทงหมดเทากบ 12,702.62 บาทตอป คามชณม (median) เทากบ 6,000 บาท แยกตามรายภาค

และเขตเทศบาล ดงแสดงไวในตารางท 5.4

ตารางท 5.4 แสดงรอยละของการกระจายรายไดของครอบครวในแตละภาคและเขตการปกครอง


ภาค กทม (n=69

3)

ภาคกลาง (n=698)

เหนอ (n=967)

ตะวนออก เฉยงเหนอ (n=967)

ใต (n=913)

รวม

% รายได (บาท)

ใน เขต

นอก

เขต

รวม ใน เขต

นอก

เขต

รวม ใน เขต

นอก

เขต รวม ใน

เขต นอก เขต

รวม (n=4,238)

นอยกวา 5,000 5,000-10,000 10,000-20,000 20,000-30,000 มากกวา 30,000

2.76 4.63 4.28 1.83 2.86

1.37

2.10

1.13

0.79

0.82

5.31

3.12

1.02

0.45

0.37

6.68

5.22

2.15

1.24

1.19

2.08

1.94

1.82

0.76

1.04

11.05

3.09

0.76

0.28

0.02

13.13

5.03

2.58

1.04

1.06

2.43

2.62

1.77

1.09

0.58

11.81

1.92

0.45

0.12

0.05

14.24

4.54

2.22

1.21

0.63

2.31

3.21

1.75

0.81

0.99

7.68

3.57

1.11

0.07

0.07

9.99

6.78

2.86

0.88

1.06

46.8 (n=1,982)

26.2 (n=1,109)

14.1 (n=596)

6.2 (n=261)

6.8 (n=290)

ลกษณะครอบครวสวนมากเปนครอบครวเดยวคอรอยละ 62.9 มเพยงรอยละ 36.6 เทานนทเปน

ครอบครวขยาย ลกษณะครอบครวนอกเขตเทศบาลไมแตกตางจากในเขต จานวนบตรในครอบครวโดยเฉลย

ประมาณ 2-3 คน การเจรญเตบโตและสขภาพกาย ประวตสขภาพ รอยละ40 ของเดกมสขภาพอยในเกณฑดมาก คอปวยนอยกวา 2 ครงตอป รอยละ 47.2 อยใน

เกณฑด และรอยละ12.6 ปวยคอนขางบอย คอมากกวา 5ครงตอป ในชวงระยะ 3 เดอนทผานมารอยละ

68.7 ไมมการเจบปวยจนตองเฝาดแลตดตอกนอยางนอย 2 วน ในกลมทมการเจบปวยพบเปนไขหวด อจจาระ

รวง และปวดบวมตามลาดบ ในสวนทเกยวของกบความรนแรงในครอบครว แมการรายงานจากการสมภาษณโดยตรงจะใหตว

เลขทตากวาความเปนจรงมาก แตเปนทนาสนใจวามถงรอยละ10.5 ตอบวาเดกเคยประสบเหตการณทเปน

ความรนแรงในครอบครว รอยละ6.6 เคยถกทารายรางกายอยางรนแรงจากคนในครอบครว และรอยละ 0.2

เคยถก ลวงเกนทางเพศ จากบคคลในครอบครว การเจรญเตบโต ความสาคญของการเจรญเตบโตของเดกในวยเรยนอาจมความแตกตางจากเดกเลกอยบาง เพราะ

ในชวงวยเดกเลก เดกอยในการดแลของครอบครวเปนหลก และยงมการเจรญเตบโตของสมองอยมาก ซงอาจ


ไดรบผลกระทบหากเดกมภาวะทพโภชนาการ เดกในวยเรยนใชเวลาหนงในสามในโรงเรยน มอสระในการเลอก

อาหารเองมากขน (ยกเวนในทองถนทขาดแคลน) การเจรญเตบโตของสมอง ผานชวงทมอตราสงสดภายหลงเกดไปแลว การประเมนภาวะโภชนาการในดานการขาดอาหารจงมความสาคญนอยกวาในเดกเลก

ความสาคญของการเจรญเตบโตจะอยทแนวโนมของการมขนาดรปรางอยางไรเมอเขาสวยรนหรอผใหญ โดยให

ความสนใจทการมรปรางปกต อวน ผอม สง หรอเตย การเจรญเตบโตของเดกวยเรยนจะแสดงแนวโนมลกษณะรปรางในชวงวยผใหญไดพอสมควร ยกเวน

ในกลมทมการเขาสชวงวยรนเรวหรอชากวาเดกในวยเดยวกน กลาวคอ ชวงใกลเขาสวยรน (ประมาณ 9-12 ป) เดกบางคนสงกวาเพอน เพราะเรมเขาสวยรนกอน และบางคนเตยกวาเพอนเพราะเรมเขาสวยรนชากวา

อยางไรกตามทงสองกลมจะมความสงสดทายไมตางกบคนอนๆ ในวยเดยวกนมากนก ขนอยกบพนธกรรมของ

ตนเองวาจะสงมากนอยเพยงใด การกระจายของคาเฉลยนาหนกตออายของเดกแยกตามรายภาคและเพศแสดงไวในตารางท 5.4

และแสดงการกระจายโดยรวมไวในรปท 5.2 เปรยบเทยบคาเฉลยของนาหนกในแตละภาคในรปท 5.3 และ รป

ท 5.4 จะเหนไดวาคาเฉลยของนาหนกตออายของเดกในเขตเทศบาลสงกวา กลมทอยนอกเขตเทศบาล


ตารางท 5.5 แสดงการกระจายนาหนกเฉลยในแตละชวงอาย (± คาเบยงเบนมาตรฐาน) แยกตามรายภาคและเพศ นาหนก (กก.) กทม กลาง เหนอ ตะวนออกเฉยงเหนอ ใต รวม อาย (ป) ชาย หญง ชาย หญง ชาย หญง ชาย หญง ชาย หญง ชาย หญง

6 (67 - 78 เดอน)

22.95 (±6.44)

19.99 (±3.68)

19.61 (±4.68)

18.98 (±3.51)

20.00 (±4.97)

19.42 (±4.75)

18.63 (±3.67)

17.46 (±3.13)

19.63 (±5.08)

17.60 (±2.50)

20.01 (±5.10)

18.63 (±3.80)

7 (79 - 90 เดอน)

23.08 (±6.66)

22.24 (±4.17)

20.58 (±4.25)

21.72 (±7.33)

21.36 (±5.75)

20.25 (±3.16)

21.43 (±5.76)

21.06 (±5.09)

21.07 (±5.57)

19.95 (±3.88)

21.47 (±5.67)

20.91 (±4.69)

8 (91 - 102 เดอน)

27.08 (±6.67)

23.78 (±4.96)

23.15 (±5.26)

24.91 (±6.43)

24.36 (±6.10)

22.85 (±4.41)

22.83 (±7.21)

21.50 (±3.89)

22.86 (±5.54)

24.18 (±6.02)

23.94 (±6.33)

23.35 (±5.25)

9 (103 - 114 เดอน)

28.84 (±7.96)

28.64 (±5.71)

29.48 (±9.55)

26.32 (±5.78)

25.77 (±6.13)

25.56 (±6.51)

24.94 (±6.69)

26.07 (±5.79)

26.45 (±7.08)

26.33 (±6.99)

26.62 (±7.40)

26.50 (±6.23)

10 (115 - 126 เดอน)

34.17 (±10.69)

31.42 (±6.68)

28.66 (±7.57)

29.95 (±9.12)

28.24 (±6.54)

29.17 (±6.51)

26.71 (±5.95)

28.26 (±6.94)

29.56 (±7.99)

28.54 (±7.49)

29.28 (±8.10)

29.24 (±7.37)

11 (127 - 138 เดอน)

36.53 (±12.66)

40.16 (±9.72)

32.53 (±8.94)

33.72 (±8.62)

33.08 (±10.70)

34.06 (±8.57)

30.26 (±7.05)

33.49 (±9.47)

31.48 (±8.28)

33.68 (±9.25)

32.52 (±9.72)

34.70 (±9.37)

12 (139 - 150 เดอน)

43.16 (±13.37)

42.17 (±9.98)

35.29 (±8.71)

38.03 (±8.26)

33.55 (±7.60)

37.71 (±9.94)

35.67 (±9.65)

36.35 (±7.87)

33.54 (±8.54)

36.53 (±8.00)

35.69 (±9.98)

38.02 (±9.03)


รปท 5.2 แสดงการกระจายนาหนกของเดกในแตละชวงอาย

รปท 5.3 แสดงการเปรยบเทยบคาเฉลยนาหนกของเดกในแตละภาค


รปท 5.4 ภาวะโภชนาการ (นาหนกตออาย) แยกตามรายภาคและเขตการปกครอง

เมอใช modified Gomez classification แยกระดบโภชนาการ (นาหนกตออาย) พบวาภาคตะวนออกเฉยงเหนอมอตราทพโภชนาการสงสด คอ มทงหมดรอยละ 25.5 และตาสดในกรงเทพฯ คอมเพยงรอยละ 8.4

ดงแสดงในตารางท 5.6 เมอแยกวเคราะหตามเขตการปกครองพบวาเดกนอกเขตเทศบาลมภาวะทพโภชนาการสงกวา

เดกในเขตเกอบสองเทา กลาวคอเดกนอกเขต มภาวะทพโภชนาการรอยละ 25 ขณะทในเขตมเพยงรอยละ 14.3 แสดง

รายละเอยดในตารางท 5.7 และ 5.8 ตารางท 5.6 แสดงภาวะโภชนาการ (นาหนกตออาย) เปนรอยละแยกตามรายภาค กทม กลาง เหนอ ตะวนออกเฉยงเหนอ ใต รวม(*) ขาดอาหารระดบ 1 7.6 16.8 16.6 22.5 20.8 18.7

(n=708) ขาดอาหารระดบ 2 0.6 2.4 1.9 2.5 2.4 2.2

(n=82) ขาดอาหารระดบ 3 0.2 0.1 0.8 0.5 0.5 0.5

(n=18) ปกต 91.6 80.7 80.7 74.5 76.3 78.6

(n=3,248)หมายเหต (*) ปรบถวงคานาหนก ตามการกระจายประชากรคาดหมาย ในเดอนกรกฎาคม 2541 ตารางท 5.7 แสดงภาวะโภชนาการของเดก (นาหนกตออาย) เปนรอยละแยกตามเขตการปกครอง

ภาวะโภชนาการ ในเขต (n=1,920)

นอกเขต (n=2,136


) ขาดอาหารระดบ 1 12.5 21.9 ขาดอาหารระดบ 2 1.3 2.7 ขาดอาหารระดบ 3 0.5 0.4 ปกต 85.7 75.0

ตารางท 5.8 แสดงภาวะโภชนาการ (นาหนกตออาย) เปนรอยละแยกตามรายภาคและเขตการปกครอง ภาวะโภชนาการ กทม กลาง เหนอ ตะวนออกเฉยงเหนอ ใต

(n=655)

ในเขต (n=247)

นอกเขต(n=420)


นอกเขต(n=623)


นอกเขต (n=586)



ขาดอาหารระดบ 1 7.6 15.8 17.4 10.9 19.4 13.4 27.8 19.4 21.9

ขาดอาหารระดบ 2 0.6 2.4 2.4 2.0 1.9 0.6 3.6 1.6 3.0

ขาดอาหารระดบ 3 0.2 - 0.2 1.0 0.6 0.9 0.3 0.8 0.2

ปกต 91.6 81.8 80 86.2 78.0 85.1 68.3 78.2 75

ในเรองความสงโดยเฉลยของเดกในแตละชวงอายแยกตามเพศไวในตารางท 5.8 การกระจายของ

สวนสงตออายของเดกแสดงไวในรปท 5.5 ความแตกตางของความสงเฉลยในแตละภาคแสดงไวในรปท 5.6

รปท 5.5 แสดงการกระจายของสวนสงตามอาย


รปท 5.6 แสดงการเปรยบเทยบคาเฉลยความสงของเดกในแตละภาค


ตารางท 5.9 แสดงการกระจายความสงเฉลยในแตละชวงอาย (± คาเบยงเบนมาตรฐาน) แยกตามรายภาคและเพศ สวนสง (ซม.) กทม กลาง เหนอ ตะวนออกเฉยงเหนอ ใต รวม อาย (ป) ชาย หญง ชาย หญง ชาย หญง ชาย หญง ชาย หญง ชาย หญง

6 (67 - 78 เดอน)

117.05 (±6.60)

114.98 (±4.86)

112.63 (±6.47)

111.73 (±6.45)

113.60 (±6.44)

112.77 (±6.35)

112.12 (±8.02)

110.40 (±6.15)

113.63 (±8.17)

111.88 (±6.26)

113.62 (±7.23)

112.19 (±6.25)

7 (79 - 90 เดอน)

119.98 (±5.48)

120.54 (±5.73)

117.96 (±6.68)

116.53 (±5.94)

117.63 (±5.35)

117.91 (±4.66)

116.29 (±7.25)

116.46 (±5.14)

118.05 (±7.51)

116.40 (±6.42)

117.85 (±5.60)

117.51 (±5.94)

8 (91 - 102 เดอน)

127.06 (±6.12)

124.76 (±6.09)

122.61 (±7.55)

124.96 (±9.31)

123.91 (±5.16)

122.95 (±5.97)

121.53 (±7.52)

121.58 (±6.68)

123.53 (±6.92)

123.20 (±5.58)

123.60 (±6.90)

123.43 (±7.07)

9 (103 - 114 เดอน)

131.29 (±6.98)

131.11 (±5.58)

130.06 (±5.83)

126.68 (±5.92)

127.73 (±6.42)

128.72 (±6.62)

126.09 (±6.36)

127.07 (±5.45)

127.57 (±8.85)

127.98 (±7.74)

128.05 (±7.34)

128.21 (±6.84)

10 (115 - 126 เดอน)

136.87 (±7.27)

136.88 (±6.53)

133.15 (±6.25)

132.38 (±9.31)

132.73 (±8.81)

132.78 (±6.42)

130.42 (±7.45)

132.99 (±7.28)

134.14 (±7.03)

132.07 (±7.74)

133.34 (±7.60)

133.15 (±7.59)

11 (127 - 138 เดอน)

140.62 (±10.86)

145.67 (±7.51)

138.73 (±6.92)

138.71 (±7.84)

138.16 (±8.43)

139.81 (±6.92)

134.80 (±7.42)

137.62 (±9.06)

135.97 (±8.72)

139.96 (±9.44)

137.34 (±8.71)

140.05 (±8.67)

12 (139 - 150 เดอน)

148.88 (±9.10)

150.77 (±9.36)

143.06 (±9.29)

146.12 (±7.70)

143.10 (±7.97)

145.39 (±6.61)

142.31 (±9.93)

143.86 (±8.03)

139.88 (±9.20)

145.15 (±8.04)

142.94 (±9.46)

146.06 (±8.22)


เชนเดยวกบนาหนกตออาย เมอใชเกณฑสวนสงตออายภาวะทพโภชนาการพบมากสด ในภาค ตะวนออกเฉยงเหนอ คอรอยละ 14.6 ดงแสดงรายละเอยดในตารางท 5.10, 5.11 และ 5.12 ตารางท 5.10 แสดงภาวะโภชนาการ (สวนสงตออาย) เปนรอยละแยกตามรายภาค ภาวะโภชนาการ กทม กลาง เหนอ ตะวนออกเฉยงเหนอ ใต รวม(*)

ขาดอาหารระดบ 1 2.8 9.0 6.0 12.2 8.8 9.1 (n=323)

ขาดอาหารระดบ 2 0.3 0.6 1.0 1.8 1.6 1.3 (n=46)

ขาดอาหารระดบ 3 0.2 0.4 0.3 0.5 0.8 0.5 (n=19)

ปกต 96.8 90.0 92.7 85.4 88.8 89.1 (n=3,65

2) หมายเหต (*) ปรบถวงคานาหนก ตามการกระจายประชากรคาดหมาย ในเดอนกรกฎาคม 2541 ตารางท 5.11 แสดงภาวะโภชนาการ (สวนสงตออาย) เปนรอยละแยกตามเขตการปกครอง

ภาวะโภชนาการ ในเขต (n=1,910)

นอกเขต (n=2,130)

ขาดอาหารระดบ 1 4.5 11.2 ขาดอาหารระดบ 2 0.9 1.3 ขาดอาหารระดบ 3 0.5 0.4 ปกต 94.1 87.1

ตารางท 5.12 แสดงภาวะโภชนาการ (สวนสงตออาย) เปนรอยละ แยกตามรายภาคและเขตการปกครอง ภาวะโภชนาการ กทม กลาง เหนอ ตะวนออก

เฉยงเหนอ ใต

(n=653)









ขาดอาหารระดบ 1

2.8 6.5 10.5 2.3 7.8 5.9 15.9 6.5 10.5


0.3 1.2 0.2 1.0 1.0 1.2 2.2 1.6 1.6


0.2 0.4 0.5 - 0.5 0.9 0.3 1.4 0.4

ปกต 96.8 91.9 88.8 96.7 90.8 92.0 81.5 90.5 87.5


นอกจากเกณฑทใชพจารณาในเรองความสงโดยใชหลกการคลาย modified Gomez classification กองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ยงใชเกณฑตดสนทเปอรเซนไตลท 10 คอกลมทม

ความสงมากกวาหรอเทากบเปอรเซนไตลท 10 ถอวาอยในเกณฑปกต และตากวาเปอรเซนไตลท 10 เปนกลมทผดปกต

หรอเตย จะเหนไดวาความผดปกตทพบไมแตกตางจากการใชเกณฑ modified Gomez classification นก และ

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอมความผดปกตสงสด คอรอยละ 14 รายละเอยดแสดงไวในตารางท 5.13 เมอเทยบนาหนกตอสวนสงพบวาในภาพรวมรอยละ 83.6 เดกมนาหนกตอสวนสงอยในเกณฑปกต

(P3-P97) อวน(>P97)รอยละ 8.8 ขาดอาหาร(<P3)รอยละ 7.6 รายละเอยดแสดงไวในตารางท 5.14


ตารางท 5.13 แสดงภาวะโภชนาการ (สวนสงตออาย) เปนรอยละโดยใชเกณฑเปอรเซนไตลท 10 แยกตามภาค และเขตการปกครอง ภาวะ

โภชนาการ กทม

(n=653)

กลาง เหนอ ตะวนออกเฉยงเหนอ ใต

ใน เขต

(n=264)

นอก เขต

(n=421)

รวม

(n=667)

ใน เขต

(n=302)

นอก เขต

(n=619)

รวม

(n=921)

ใน เขต

(n=339)

นอก เขต

(n=584)

รวม

(n=923)

ใน เขต

(n=370)

นอก เขต

(n=506)

รวม

(n=876)

ปกต (>,=P10)

96.8 92.3 89.3 90.4 96.7 91.4 93.2 93.2 81.8 86 90.3 87.9 88.9

ผดปกต (<P10)

3.2 7.7 10.7 9.6 3.3 8.6 6.8 6.8 18.2 14 9.7 12.1 11.1


ตารางท 5.14 แสดงภาวะโภชนาการ (นาหนกตอสวนสง) เปนรอยละแยกตามภาคและเขตการปกครอง กทม กลาง เหนอ ตะวนออกเฉยงเหนอ ใต รวม(*)

นาหนก ตอสวนสง

(n=686)


)

นอกเขต

(n=434)

รวม (n=695

)


)

นอกเขต

(n=640)

รวม (n=957

)


)

นอกเขต

(n=604)

รวม (n=954

)


)

นอกเขต

(n=523)

รวม (n=902

)

ในเขต (n=1,99

3)

นอกเขต (n=2,20

1)

รวม (n=4,19

4) ขาดอาหาร (<P3)

5.2 6.9 8.5 7.9 11.0 7.3 8.6 7.4 6.6 6.9 10.3 7.5 8.6 6.8 7.3 7.2 (n=317)

ผอม (P3-<P10)

11.1 10.0 11.1 10.6 11.4 13.1 12.5 9.4 11.3 10.6 12.1 13.6 13.0 10.9 12.0 11.8 (n=488)

ปกต (>P10-P90)

62.7 63.6 64.5 64.2 56.2 66.9 63.3 63.7 73.8 70.1 58.6 68.8 64.5 62.0 69.7 68.3 (n=2,73

3)

ทวม (P90-P97)

7.7 10.0 9.0 9.4 7.3 6.3 6.6 7.1 4.0 5.1 9.0 4.0 6.1 8.1 5.5 6.0 (n=285)

อวน (>P97)

13.3 9.6 6.9 7.9 14.2 6.4 9.0 12.3 4.3 7.2 10.0 6.1 7.8 12.2 5.5 6.7 (n=371)



ผลการตรวจรางกาย 1. ความดนโลหต ตามเกณฑมาตรฐานของความดนโลหตในเดกของสหรฐอเมรกา (Task Force on Blood Pressure Control in Children) พบวาจานวนเดกทมคาความดนโลหตทง systolic และ diastolic สง (significant hypertension) เทากบ รอยละ 0.66 และกลมทมคาความดน

โลหตสงมาก (severe hypertension) เทากบรอยละ 0.2 โดยรวมมเดกทมความดนโลหตสงเทากบรอยละ

0.86 รายละเอยดการกระจาย จานวนรอยละของเดกทมคาความดนโลหตสงตามกลมอายแสดงไวใน ตาราง

ท 5.15

ตารางท 5.15 แสดงจานวนเดกทมความดนโลหตสงและสงมาก

คาความดนโลหต (มลลเมตรปรอท) อาย (ป)

จานวนทสารวจ

ความดนโลหตสง

ความดนโลหตสง

มาก

รวม

6 592 5 2 7 (1.18%

) 7 548 2 2 4

(0.73%)

8 583 5 - 5 (0.86%

) 9 593 9 1 10

(1.69%)

10 651 - 3 3 (0.46%

) 11 571 4 - 4

(0.7%)12 531 2 - 2

(0.38%)

2. ความพการ


ในจานวนทงหมด 4,238 คน มเดกพการซงเหนเปนความผดปกตของรางกายภายนอก 45

คน คดเปนรอยละ 1.06 โดยพบสงสดในกรงเทพมหานคร เมอนาผลการตรวจการมองเหนโดยการใช Snellen chart ซงพบวาผดปกตรอยละ 4.7 และการไดยนซงผดปกตรอยละ 2.6 จะพบวาความผดปกตดานการ

มองเหนและการไดยนเปนปญหาทพบไดนอยกวาความพการของรางกายอนๆ มาก 3. ความผดปกตอนๆ ไดแก 3.1 ภาวะซด (จากการตรวจรางกาย) พบวาผดปกตรอยละ 3.4 โดยสงสดในภาคใตคอรอย

ละ 1.2 และตาสดในภาคกลางคอรอยละ 0.2 3.2 ความผดปกตของตา พบเดกมตาเขทงหมดรอยละ 0.9 3.3 ความผดปกตของฟน เดกรอยละ 56 มฟนผ พบสงสดในภาคใตและภาคเหนอคอรอย

ละ 14.5 และตาสดในกรงเทพมหานครคอรอยละ 6.9 3.4 ในจานวนเดกทไดรบการตรวจหวใจพบวามความผดปกตรอยละ 0.38 (16/4212) 3.5 ความผดปกตของปอด พบทงหมดรอยละ 0.4 3.6 การตรวจในบรเวณทอง พบความผดปกตทงหมดรอยละ 0.59 และสวนมากเปนตบมามท

โตผดปกต คอเปนรอยละ 84 ของจานวนทผดปกตทงหมด ลกษณะการใชชวตและพฤตกรรม เดกเกอบทงหมดยงอยในระบบการศกษา (รอยละ 99.5) เกอบครงใชเวลาในการเรยนพเศษหรอทาการบานโดยเฉลย 1-2 ชม./วนในวนธรรมดา พบวาเดกเกอบครง (รอยละ 46.6) ใชเวลาในการดโทรทศนหรอเลนวดโอเกมสในวนธรรมดาโดยเฉลย 1-2 ชม. และประมาณครงหนงดทวในวนเสารอาทตยโดยเฉลยตงแต 2 ชม.ขนไป เดกมพฤตกรรมการกนอาหารทไมมประโยชนรอยละ 31 สงสดในภาคเหนอคอรอยละ

9 หรอรอยละ 39.4 ของจานวนเดกในภาคเหนอ รอยละ 42 ของเดกมโอกาสไดเลนกลางแจงออกกาลงหรอ

เลนกฬาโดยเฉลยประมาณครงถงหนงชม./ตอวน ซงไมมความแตกตางกนระหวางเดกนอกเขตเทศบาลและเดก

ในเขตฯ เดกโดยสวนมากใชเวลาในการนอนโดยเฉลย 8-10 ชม.ตอวน ลกษณะปญหาพฤตกรรมจากการสมภาษณผปกครองเดกประมาณรอยละ 0.33 สงสยวาใช

สารเสพตด โดยพบสงสดในกรงเทพมหานครคอรอยละ 0.7 ของประชากรเดกในกรงเทพและตาสดในภาคกลาง

และใตคอ รอยละ 0.1 ผปกครองรายงานวาเดกมพฤตกรรมกาวราวเกเรถงรอยละ 10.7 โดยพบสงสดในเขต

ภาคกลางคอรอยละ 22.9 และตาสดในภาคใตคอรอยละ 5.7 พฤตกรรมการตอเลนวดโอเกมสพบไดรอยละ

6.9 สงสดในกรงเทพมหานคร คอรอยละ 14.6 มเดกรอยละ 1.3 ทผปกครองรายงานวาแตงกายไมเหมาะสม

กบเพศ ผลการทดสอบระดบเชาวนปญญา แบบทดสอบระดบเชาวปญญาทใชคอ Test of Nonverbal Intelligence (TONI) second edition ซงเปน culture-fair test เพราะไมตองใชทกษะดานภาษาทมปจจยดานวฒนธรรมเขามาเกยวของมากนก nonverbal intelligence test ทใชกนแพรหลายกอนหนานคอ Raven Progressive Matrices แตเนองจากในแตละชวงอายตองใชแบบทดสอบคนละชด และโดยเฉลยใชเวลาในการทดสอบนาน


กวา การทดสอบ TONI จงไดรบความสนใจมากขนในระยะหลง ในตางประเทศมการศกษาหาคา

ความสมพนธของแบบทดสอบ TONI กบแบบทดสอบเชาวปญญามาตรฐานคอ Stanford Binet และ

Wechsler Intelligence Scale for Children (WISC) พบวามคาความสมพนธประมาณ 0.42-0.89 ในประเทศไทยทหนวยพฒนาการเดก ภาควชากมารเวชศาสตร คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด ม.มหดล ทาการศกษาเปรยบเทยบระดบเชาวปญญาโดยการใชแบบทดสอบ TONI กบ WISC-R และพบคาความสมพนธเทากบ 0.7 แบบทดสอบ TONI ถกสรางขนมาเพอใชวดระดบเชาวปญญาไดโดยงาย ผ ททาการ

ทดสอบไมจาเปนตองเปนนกจตวทยาคลนก อาจเปนครหรอบคลากรทางการแพทยอนทไดรบการฝกสอน

อยางไรกตามในการตรวจสอบการใหคะแนนของเดกทถกทดสอบในโครงการน พบวามการใหคะแนนผดพลาด

รอยละ 6 (ไมรวมความผดพลาดขณะประเมน) โดยพบสงสดในภาคเหนอคอรอยละ 2.2 และคดเปนรอย

ละ 10 ของจานวนเดกทถกทดสอบในภาคเหนอ รองลงมาคอ ตะวนออกเฉยงเหนอ กรงเทพมหานคร ใต และ

กลาง ตามลาดบ เมอตดกลมทไมสามารถนามาคานวณออกแลว จานวนเดกทงหมดเทากบ 3,846 คน

คาเฉลย ของระดบ เชาวปญญ าทงประเทศเทากบ 91.96 ± 14.87 ภาคทมระดบเชาวปญญาสงสดคอ

กรงเทพมหานคร 96.54 ± 13.74 รองลงมาคอภาคใต 94.73± 14.46 ภาคกลาง 92.27 ± 13.25

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 87.69 ± 14.59 และภาคเหนอตาสด 87.88 ± 15.98 ดงแสดงรายละเอยดใน

ตารางท 5.16 และ 5.17 ตารางท 5.16 แสดงระดบเชาวปญญาเฉลยของเดกในแตละภาคแยกตามเขตการปกครอง

ภาค จานวน (คน)

ในเขตฯ (n=1,845)

นอกเขตฯ (n=2,001)

รวม(*) (n=3,846)

กทม

กลาง

เหนอ

ตะวนออกเฉยงเหนอ ใต

630

651

860

850

855

96.54 (±13.74)

95.24 (±13.76)

94.79 (±16.13)

96.29 (±14.95)

98.74 (±14.62)

-

90.54 (±12.65)

84.30 (±14.68)

85.74 (±12.85)

91.75 (±13.60)

96.54 (±13.74)

91.22 (±13.25)

85.07 (±15.98)

86.38 (±14.59)

92.72 (±14.46)

หมายเหต (*) ปรบถวงคานาหนก ตามการกระจายประชากรคาดหมาย ในเดอนกรกฎาคม 2541 เมอพจารณาระดบเชาวปญญาโดยรวม พบวาในแตละภาคเดกมระดบเชาวปญญาตางกน

อยางมนยสาคญทางสถต โดยเดกกรงเทพฯ มระดบเชาวปญญาสงสด รองลงมาคอภาคใต ภาคกลาง ภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคเหนอตาสด ดงแสดงในรปท 5.7 แตถาแยกพจารณาเฉพาะกลมในเขตเทศบาลเปรยบเทยบกนระหวางภาค พบวาเดกในภาคใตมระดบเชาวปญญาสงสด และสงกวาภาคกลางและภาคเหนอ

อยางมนยสาคญทางสถต ขณะทกลมนอกเขตเทศบาล เดกในภาคใตยงคงมระดบเชาวปญญาสงสด ทง


ภาคใตและภาคกลางเดกมระดบเชาวปญญาสงกวาภาคเหนอและตะวนออกเฉยงเหนออยางมนยสาคญทาง

สถต เมอเปรยบเทยบระหวางกลมในเขตและนอกเขตเทศบาล ในทกภาคเดกในเขตเทศบาลมระดบเชาวปญญา

สงกวานอกเขตอยางมนยสาคญทางสถต

รปท 5.7 แสดงความแตกตางของระดบเชาวปญญาในแตละภาค

(รวมคาสงสดและตาสดในแตละภาค) ตารางท 5.17 แสดงระดบเชาวปญญาเฉลยของเดกในแตละภาคแยกตามเพศ

ภาค จานวน คาเฉลยของระดบเชาวปญญา (± คาเบยงเบนมาตรฐาน) (คน) ชาย หญง ในเขต

(n=943) นอกเขต

(n=1,028)รวม

(n=1,971)ในเขต

(n= 902) นอกเขต

(n=973) รวม

(n=1,875)กทม กลาง เหนอ ตะวนออก เฉยงเหนอ ใต

630 651 860 850 855

96.02 (±13.50)

96.09 ( ±14.00)

94.94 (±16.24)

95.92 (±16.47)

97.68

(±15.10)

-

90.08 (±13.45)

83.70 (±15.23)

86.06 (±13.30)

90.81

(±12.52)

96.02 (±13.50)

92.20 (±13.93)

87.47 (±16.44)

89.64 (±15.27)

93.96

(±14.17)

97.06 (±13.98)

94.43 (±13.54)

94.64 (±16.07)

96.62 (±13.43)

100.19

(±13.85)

-

91.05 (±11.73)

84.96 (±14.07)

85.41 (±12.39)

92.71

(±14.59)

97.06 (±13.98)

91.54 (±12.54)

85.69 (±15.48)

86.11 (±13.91)

93.76

(±14.75)


ความแตกตางระหวางเพศชายและหญง แมจะเหนแนวโนมวาเดกหญงมเชาวปญญาสงกวาเดกชาย

เลกนอยในบางภาค แตไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต เมอใชเกณฑระดบเชาวปญญาทตากวา 90 วาผดปกต พบวาโดยรวมมเดกทมระดบเชาวปญญาตา

กวาปกตรอยละ 44.1 เมอแยกเปนรายภาค พบความชกสงสดในภาคเหนอคอ รอยละ 56.5 และถาใชเกณฑ

ระดบเชาวปญญาตากวา 70 เปนภาวะปญญาออน โดยรวมทงประเทศจะมภาวะปญญาออนเปนรอยละ 8.5

โดยพบตามลาดบจากมากไปนอย คอภาคเหนอ รอยละ 16.4 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอรอยละ 9.9 ภาคกลาง

รอยละ 6.3 ภาคใตรอยละ 5.4 และกรงเทพมหานครรอยละ 2.5 ขอสรปและการวเคราะห ในการสารวจเดกอาย 6-12 ปจานวน 4,238 คนครงน มการกระจายจานวนในแตละกลมเพศและ

อายใกลเคยงกน เดกเกอบทงหมดยงคงอยในระบบการศกษา และสวนมากคอรอยละ 94.5 นบถอศาสนาพทธ

ประมาณรอยละ 81 อยในความดแลของพอแม มเพยงประมาณรอยละ 9.4 ซงอยกบพอหรอแมเพยงคนเดยว

และสวนมากอยกบแม มากกวาครงของผ เลยงดเดกจบการศกษาชนประถม ซงการกระจายในแตละภาคไม

แตกตางกน และแมแตในเขตเทศบาล (รวมกรงเทพฯ) ผ เลยงด ประมาณครงหนงจบการศกษาชนประถม สวน

ในกลมผ เลยงดทมการศกษาสง คอมากกวาหรอเทากบปรญญาตร กลมในเขตเทศบาลของทกภาค มจานวนท

จบการศกษาสงมากกวาหรอใกลเคยงกบคนในกรงเทพมหานคร เมอพจารณารายไดของครอบครว พบวาโดย

เฉลยแตละครอบครวมรายไดประมาณ 6,000 บาทตอป สวนมากของพอแมยงคงทางานในภมลาเนาท

ครอบครวอย คอในหมบานหรอจงหวดนนๆ มากกวาครงคอรอยละ 62.9 เปนลกษณะครอบครวเดยว และพบ

เปนครอบครวเดยวมากกวาครอบครวขยายทงในและนอกเขตเทศบาล พบวาเดกสวนมากคอรอยละ 87 มสขภาพคอนขางด มการเจบปวยนอยหวาหรอเทากบ 5 ครงตอป

ในระยะ 3 เดอนทผานมาเกอบรอยละ 70 ของเดก ไมมการเจบปวยทตองไดรบการดแลตดตอกนอยางนอย 2 วน ผลการตรวจรางกายพบมความดนโลหตสงประมาณรอยละ 0.86 ซงผลทไดนอาจไมเปนตวเลขทบอกความชกของความดนโลหตสงในเดกไดถกตองทเดยวนกเนองจากเปนการวดเพยงครงเดยว และอาจมขอจากด

ในการเตรยมเดกใหพรอมแตกตางกนบางในบางพนท เชน ควรนงพกสกคร ไมมเรองทาใหตนเตนขณะตรวจเปน

ตน นอกจากนเกณฑอางองในการวนจฉยเปนคาของเดกในตางประเทศ เนองจากไมมคาอางองของเดกไทย

โดยเฉพาะ ในดานความพการทเปนความผดปกตภายนอกพบเพยงรอยละ 1.06 สามารถบอกความชกของแต

ละชนดไดเพยงคราวๆ คอเปน ตา 10 ราย ห 7 ราย กลมอาการดาวน (Down syndrome) 4 ราย แขนขา

พการ 2 ราย และอนๆ ซงระบชนดไมชดเจน 27 ราย เมอเปรยบเทยบกบการสารวจในป 2534-2535 พบอตรา

ความพการในชวงอาย 5-14 ป เปนรอยละ 3.4 แตในครงนนความพการหมายถงความผดปกตทางการ

เคลอนไหว การมองเหน การไดยน และสอความหมาย รวมทงปากแหวงเพดานโหว ◌ เ ปนเกณฑ การวนจฉย

ทตางกน พบเดกซดประมาณรอยละ 3.4 สงสดในภาคใต รอยละ 1.2 จากรายงานสถานการณปจจบนและ

กลวธในการปองกนและควบคมโรคเลอดในประเทศไทย 1989-1990 (บญเธยร ปานเสถยรกล, บรรณาธการ 2533) คนไทยมปญหาซดจากการขาดธาตเหลกประมาณรอยละ 23-35 และผลการสารวจสขภาพประชาชน


ไทยครงแรก ซงในประชากรอาย 15 ปขนไป พบวามความชกของภาวะโลหตจาง จากการวดระดบ

hematocrit ประมาณรอยละ 21.7 ผลการสารวจในครงน ซงไดจากการตรวจรางกายอาจไมมความไวพอ

และคงวนจฉยไดเฉพาะรายทซดมาก อยางไรกตามมความสอดคลองของผลทพบในการสารวจครงนกบเมอป

2534 คอพบความชกสงสดในภาคใต จากการตรวจตาพบมตาเข รอยละ 0.9 ซงความผดปกตในวย 6-12 ปนมกมผลตอการมองเหนของ

เดกอยางถาวรในการมองเหน ในการทดสอบการมองเหน โดยใช Snellen’s chart พบเดกมสายตาผดปกตรอยละ 4.7 หากเปรยบเทยบกบรายงานทสารวจเมอ 30 ปกอน จะพบสายตาผดปกตประมาณรอยละ 20

ขณะทรายงานในตางประเทศทตรวจในเดกวยเรยนพบความชกแตกตางกน ตงแตรอยละ 3.1-37 ทงนขนอยกบ

เกณฑในการวนจฉย สาหรบการสารวจในครงนใชเกณฑการมองเหนทตากวา 20/20 ของตาขางใดขางหนง

ผลการตรวจคดกรองการไดยนพบความผดปกตรอยละ 2.6 ขณะทความชกในประเทศทางตะวนตก ใช

เครองมอทมาตรฐานพบการไดยนปกตเพยง 0.8-2/1,000 เปนไปไดวาปญหาการตดเชอของหชนกลางใน

เดกไทยซงมมากกวาเดกในประเทศเหลานนอาจเปนสาเหตหนงททาใหความชกของการสารวจในครงนคอนขาง

สง นอกเหนอไปจากสาเหตของการใชเครองมอซงมความเฉพาะเจาะจงนอยกวา อยางไรกตามไมมผลยนยน

สมมตฐานดงกลาวจากการตรวจหในการสารวจครงน แตมรายงานในอ.หาดใหญ จ.สงขลา ศกษาโดย สาธต

ฉายาพนธ ในป 2539 พบการตดเชอของหชนกลางในเดกวยเรยนรอยละ 3.25 ผลการสารวจฟนโดยบคลากรทางการแพทยทไมใชสาขาทนตอนามย พบวาเดกทวประเทศมฟนผรอย

ละ 56 โดยพบสงสดในภาคใตและภาคเหนอ จากการตรวจหวใจโดยใช stethoscope พบเสยงหวใจผดปกตรอยละ 0.38 ซงความผดปกต ของหวใจในเดกวยนอาจเปนทงความผดปกตแตกาเนดหรอทเกดขนภายหลงท

พบบอยในประเทศไทย คอโรคหวใจรหมาตค อยางไรกตามอบตการณของโรคหวใจแตกาเนดทเคยมรายงานพบ

ไดประมาณ 2-3/1,000 แตไมมรายงานอบตการณหรอความชกของโรคหวใจรหมาตก ผลการตรวจปอดพบ

ความผดปกตรอยละ 0.4 และพบความผดปกตในชองทองรอยละ 0.59 โดยเปนตบมามทโตผดปกตถงรอยละ

84 ของจานวนทผดปกตทงหมด คงจะไมสามารถสรปไดวานาจะมสาเหตจากอะไรเนองจากไมมความแตกตาง

กนชดเจนในแตละภาค และมจานวนนอยมากคอเพยง 21 ราย ดานการเจรญเตบโต ในการสารวจครงนไดคาเฉลยของนาหนกและสวนสงในแตละชวงอาย โดยใชชวง

อาย 12 เดอนและมอายนนเปนคากลาง เชน นาหนกของอาย 6 ป เปนคาเฉลยของเดกทมอาย 5 ป 7 เดอนถง

6 ป 6 เดอน และในแตละชวงอายมจานวนเดกประมาณ 80-100 คน (รวมชายและหญง) จากการใชคาอางองของกองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ป 2530 พบวาเมอใชนาหนกตออายโดยวธ

modified Gomez เปนเกณฑการตดสน มภาวะทพโภชนาการในเดกวยเรยนประมาณรอยละ 19.9 โดยเปนระดบ 1 รอยละ 17.5 ระดบ 2 รอยละ 2 และระดบ 3 รอยละ 0.4 ขณะทการสารวจในป 2534-2535 ทใชนาหนกตออายทคาเปอรเซนตไตสท 10 เปนเกณฑ พบวาในกลมอาย 5-9 ปมภาวะทพโภชนาการระดบ 1 เปนรอยละ 13 ระดบ 2 รอยละ 0.4 และระดบ 3 รอยละ 0.2 ขณะทในกลมอาย 10-14 ปมภาวะทพโภชนาการระดบ 1 เปนรอยละ 15.2 และไมมการจาแนกในระดบ 2 และ 3 สวนในกรณสวนสงตออาย ถาใชวธการ

ทานองเดยวกบ modified Gomez classification โดยรวมจะมภาวะทพโภชนาการรอยละ 9.6 แตถาใช

เกณฑทตากวาเปอรเซนไตลท 10 วาผดปกต จะพบเดกมสวนสงตออายผดปกตใกลเคยงกน ในเรองภาวะโภชนาการยงอาจใชเกณฑนาหนกตอสวนสง (ดงตารางท 13) จะไดการกระจาย ของ

กลมทมภาวะโภชนาการผดปกต คออวน หรอผอมเกนไปใกลเคยงกน คอรอยละ 7.6 ผอมผดปกต และรอยละ


8.8 อวนผดปกต เปนทนาสงเกตวาเมอใชนาหนกตออายหรอสวนสงตออายมาเปนเกณฑในการพจารณาภาวะ

โภชนาการจะพบวาภาคตะวนออกเฉยงเหนอเดกมภาวะทพโภชนาการสงสด รองลงมาคอภาคใต แตเมอใช

เกณฑนาหนกตอสวนสง ภาวะทพโภชนาการลดลงอยางชดเจนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ แตไมลดลงมากนก

ในภาคใต เปนไปไดวาเดกในภาคตะวนออกเฉยงเหนอเตยสมสวน (คอเตยและผอม) มากกวาเดกในภาคใต

อยางไรกตามความสงทแตกตางกนของเดกในแตละภาคอาจจะไมไดสะทอนภาวะทพโภชนาการเรอรงเทานน

แตยงอาจขนอยกบปจจยอนๆ เชน พนธกรรม เชอชาต ทแตกดางกน ในแตละทองถน สภาพภมประเทศ เปนตน ปญหาโรคอวน (นาหนกตอสวนสงมากกวาเปอรเซนไตลท 97) ซงพบโดยรวมรอยละ 8.8 เมอ

พจารณาเฉพาะกลมในเขตเทศบาล จะพบประมาณรอยละ 10 หรอมากกวา และสงสดในภาคเหนอ ซงแสดง

ใหเหนแนวโนมของปญหาโภชนาการของเดกไทยในปจจบนวามทงปญหาขาดอาหารและโรคอวน ผลการสารวจระดบเชาวปญญาของเดกอาย 6-12 ป แมจะไมสามารถสรปวาคาระดบเชาวปญญาท

ไดจากการสารวจครงน เปนคาตวเลขทเชอถอไดทงหมด แตพบวามหลกฐานทสนบสนนแนวโนมของผลการ

สารวจครงน กลาวคอ จากการศกษาระดบเชาวปญญาของเดกในโครงการพฒนาเดกโดยครอบครว โดยใช

แบบทดสอบ Stanford Binet ซงทดสอบโดยนกจตวทยาคลนก ดาเนนการโดย รศ.พญ.นตยา คชภกด และ

คณะ เมอประมาณ 5 ปกอนในเขตจงหวด นครสวรรค, นาน, พษณโลก, ขอนแกน และสรนทร พบวาระดบ

เชาวปญญาของเดกโดยเฉลยรวมเทากบ 78.83 ปจจบนกรมสขภาพจต โดยรพ.ราชานกล กาลงดาเนนการ

ทดสอบเชาวปญญาเดกในพนททมปญหาขาดสารไอโอดนมากและนอยในภาคเหนอคอท จว.แพร พษณโลก

และกาแพงเพชร พบวาคาเฉลยของระดบเชาวปญญาอยในเกณฑปญญาทบ ( จากการตดตอสวนตว ) นอกจากนจากการศกษาผลกระทบของสารหนตอระดบเชาวปญญาในเขต อ.รอนพบลย จ.นครศรธรรมราช ซง

ดาเนนการโดยนกจตวทยาคลนก และใชแบบทดสอบมาตรฐาน พบวาในกลมเดกทงหมด 529 คน ซงรวมทงทม

สารหนตาและสง มคาระดบเชาวปญญาอยในเกณฑปกตหรอสงกวาเพยงรอยละ 51.6 นอกจากนในกลมควบคม(มสารหนตา, คอ<,=2ppm) ซงมจานวนเทากบ 200 คน คาเฉลยของระดบเชาวปญญาเทากบ

92.42 ± 11.44 (อญชล ศรพทยาคณกจ) เมอเทยบกบการสารวจในครงนทใช TONI ในจงหวด

นครศรธรรมราช พบวาคาเฉลยระดบเชาวปญญาของเดกทงจงหวดเทากบ 94.20 ± 11.37 ขณะทคาเฉลย

ของเดกเฉพาะนอกเขตเทศบาลคอ 92.37 ± 10.00 จะเหนไดวาตวเลขเหลานใกลเคยงกนมาก คาเฉลยระดบเชาวปญญา ของเดกไทยทวประเทศทเทากบ 91.96 ± 14.87 เปนคาทตากวาคา

มาตรฐานทวไปซงควรเทากบประมาณ 100 แมตวเลขดงกลาวจะไมสามารถบอกไดแนนอนวาเปนระดบเชาว

ปญญาของเดกไทยทแทจรง แตเนองจากในการสารวจครงนใชเครองมอชนดเดยวกนทดสอบเดกในทกภาค และ

พบความแตกตางในแตละภาคอยางมนยสาคญทางสถต โดยเดกในกรงเทพมหานครมระดบเชาวปญญาสงสด

ขณะทเดกในภาคเหนอมระดบเชาวปญญาตาสด ปจจยทอาจเปนสาเหตของระดบเชาวปญญาทตาใน

ภาคเหนอคอปญหาการขาดไอโอดน แตไมสามารถพสจนไดจาการเกบขอมลครงน นอกจากนหากพจารณา

แยกกลมเดกตามเขตการปกครอง จะพบวาเดกในเขตเทศบาลมระดบเชาวปญญาสงกวาเดกนอกเขตเทศบาล

อยางมนยสาคญทางสถตในทกภาค ปจจยทอาจเกยวของกบความแตกตางนไดแก 1. ประสบการณการเรยนร แมแบบทดสอบดงกลาวจะเปน culture-fair แตเดกในเขตเทศบาลนาจะมโอกาสมากกวาทอาจจะเคยเหนหรอเคยทาแบบทดสอบทานองน ทาใหเขาใจและเรยนรไดเรว


2. ปจจยทางชวภาพอนๆ ไดแก ภาวะโภชนาการ การขาดไอโอดน (ดงไดกลาวมาแลว) การขาดเหลก

สารพษ (สารหนในภาคใต) เปนตน โดยทวไปเดกนอกเขตเทศบาลมกจะมปญหาตางๆ เหลานมากกวาเดกในเขต

เทศบาล และปจจยเหลานมผลกระทบตอระดบการเรยนรของเดก 3. อนๆ เชน ปจจยทอาจรบกวนขณะทาการทดสอบ เปนตน เมอพจารณาเฉพาะกลมเดกในเขตเทศบาลจะพบวามคาเฉลยของระดบเชาวปญญาใกลเคยงคา

มาตรฐาน คอเทากบ 100 เชน ภาคใต เทากบ 98.74 ± 14.62 (เดกหญงในเขตฯ ของภาคใตมคาเฉลยเทากบ

100.19 ± 13.85) และกรงเทพฯ เทากบ 96.54 ± 13.74 นนคอคาเฉลยโดยรวมของประเทศทคอนขางตา

เปนเพราะระดบเชาวปญญาทตากวาปกตของเดกนอกเขตเทศบาล โดยเฉพาะในภาคเหนอและ

ตะวนออกเฉยงเหนอ เมอศกษาปจจยทอาจมผลกระทบกบระดบเชาวปญญาของเดกเหลาน เชน ภาวะโภชนาการหรอความ

สง ระดบการศกษาของผ เลยงด และระดบเศรษฐานะ ซงไดจากการสารวจครงนโดยใช univariate analysis พบวาความสงมความสมพนธกบระดบเชาวปญญา นนคอรอยละ 59.4 ของเดกทมภาวะโภชนาการ

ผดปกต (เตย) มระดบเชาวปญญาตา ขณะทรอยละ 57.4 ของเดกทมภาวะโภชนาการหรอความสงปกตม

ระดบเชาวปญญาอยในเกณฑปกต และความแตกตางนมความสาคญทางสถต (P<0.001) ดงแสดงรายละเอยดในตารางท 5.18 ตารางท 5.18 แสดงความสมพนธระหวางระดบเชาวปญญาและภาวะโภชนาการ (สวนสงตออาย) เปนรอยละของจานวนเดก

ระดบเชาวปญญา

ภาวะโภชนาการ (สวนสงตออาย)

ตา (IQ <90) (n=1,685)

ปกต (IQ >, = 90) (n=2,135)

รวม

(n=3,820)

ผดปกต (H/A < P10)

59.5 40.5 9.1

ปกต (H/A >, = P10)

42.6 57.4 90.9

เมอพจารณาปจจยของระดบการศกษาของผ เลยงดตอระดบเชาวปญญาของเดก โดยการแบงระดบ

การศกษาเปน 2 กลม คอกลมระดบการศกษาตากวาหรอเทากบประถมศกษาปท 6 และมากกวาประถมศกษาปท

6 พบวาสวนมากของเดกทผ เลยงดจบการศกษามากกวาประถม 6 คอรอยละ 68.8 มระดบเชาวปญญาปกต

รอยละ 31.2 มระดบเชาวปญญาตา ขณะทรอยละ 51.1 ของเดกทผ เลยงดมการศกษานอย(จบการศกษาประถม 6 หรอนอยกวา)มระดบเชาวปญญาตา และความแตกตางนมความสาคญทางสถต รายละเอยดแสดงไว

ในตารางท 5.19


ตารางท 5.19 แสดงความสมพนธระหวางระดบเชาวปญญาและระดบการศกษาของผ เลยงด เปนรอยละ

ของจานวนเดก ระดบเชาวปญญา การศกษา ผ เลยงดเดก

ตา (IQ <90) (n=1,699)

ปกต (IQ>,=90) (n=2,147)

รวม

(n=3,846)

<,= ประถม 6 51.1 48.9 65.4

> ประถม 6 31.2 68.8 34.6

ในทานองเดยวกนระดบรายไดของครอบครวกมความสมพนธกบระดบเชาวปญญาของเดก เนองจาก

รายไดของแตละทองถนมความแตกตางกนพอสมควร จงใช คามชณม (median) ของระดบรายไดในแตละจงหวดเปนเกณฑพจารณาวาครอบครวใดมรายไดสงหรอตา พบวากลมทมรายไดตากวาเกณฑมทงหมดรอยละ

46.1 และเทากบหรอสงกวาคามชฌมเปนรอยละ 53.9 พบวารอยละ 63.2 ของเดกทอยในกลมรายไดสงม

ระดบเชาวปญญาปกต และมากกวาครงคอรอยละ 52.9 ของเดกอยในกลมรายไดตามระดบเชาวปญญาตา

ความแตกตางนมความสาคญทางสถต รายละเอยดแสดงไวในตารางท 5.20 ตารางท 5.20 ความสมพนธระหวาง ระดบเชาวปญญาและรายไดของครอบครวเปนจานวนรอยละ

ระดบเชาวปญญา รายได

ตา (IQ<90)

(n=1,699)

ปกต (IQ>,=90) (n=2,145)

รวม

(n=3,844)

ตา 52.9 47.1 46.1

สง 36.8 63.2 53.9

ในการวเคราะหความรนแรงในครอบครวทพบรอยละ 10.5 จากการหาความสมพนธกบระดบรายได

ของครอบครว พบวาในกลมทมระดบรายไดตาเดกเคยประสบกบเหตการณทเปนความรนแรงในครอบครว

มากกวากลมทมรายไดสงอยางมนยสาคญทางสถต (P=0.0001) และกลมทผ เลยงดมการศกษาตา เดกจะ

เคยประสบกบเหตการณทเปนความรนแรงในครอบครวมากกวากลมทมการศกษาสงอยางมนยสาคญทางสถต

เชนกน (p=0.0005) กลาวโดยสรป สภาวะสขภาพภายและจตของเดกวยเรยนทไดจากการสารวจในป 2539-40 พบวาการเจรญเตบโตมแนวโนมดขน คอมปญหาทพโภชนาการนอยลง เชนเดยวกบรายงานทสารวจเปนระยะของ

กระทรวงสาธารณสข แตปญหาโภชนาการทเพมขนชดเจนคอ นาหนกมากกวาปกต หรอโรคอวน ซงพบ

ประมาณรอยละ 10 ภาวะสขภาพอนๆ อยในเกณฑคอนขางด คอ มการเจบปวยรนแรงไมมากนก การตรวจ

รางกายอาจใหผลตากวาความเปนจรงบาง ดงไดกลาวมาขางตน อยางไรกตามปญหาสขภาพจตหรอ

สตปญญาของเดก ซงไมเคยมการสารวจมากอน แสดงใหเหนวาเดกวยเรยนจานวนมากอาจมระดบเชาวปญญา

ตากวาเกณฑมาตรฐาน ซงคงตองการการศกษายนยนและวางแผนเพอหาแนวทางแกไขและปองกนตอไป (ถาขอมลดงกลาวไดรบการพสจนวาจรง)


บทท 6 สภาวะสขภาพประชากรวยแรงงาน

นพ.วพธ พลเจรญ นพ.ชยยศ คณานสนธ

การสารวจขอมลทางสขภาพโดยการสมภาษณและตรวจรางกายของประชากรกลมแรงงาน อาย 13 - 59 ป ไดดาเนนการในพนทกรงเทพฯ กลมจงหวดในภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต

ระหวางเดอนมถนายน - ตลาคม พ.ศ. 2540 ขอมลทรวบรวมจากการสารวจครงนครอบคลมในดานสภาพ

สขภาพทวไป ขอมลพฤตกรรมสขภาพ และพฤตกรรมเจรญพนธ การตรวจรางกาย และการตรวจทาง

หองปฎบตการ การสารวจประชากรวยแรงงาน อาย 13 - 59 ป กลมน ไดรวบรวมขอมลจากประชาชนทงสน

4,230 คน ซงสมตวอยางจากภาคตางๆ 5 กลมจงหวด ไดแก กรงเทพฯ เปนจานวน 580 คน หรอ รอยละ

13.7 ภาคกลางซงครอบคลมพนทชายฝงตะวนออกรวม 953 คน หรอ รอยละ 22.5 ภาคเหนอซงครอบคลม

พนทจากเหนอสดลงมาถงจงหวดนครสวรรค และพจตรมประชากรทสารวจ 897 คน หรอ รอยละ 21.2 ภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอจานวน 895 หรอ รอยละ 21.2 และภาคใต 905 คน หรอ รอยละ 21.4 ประชากรทสารวจทงสนสมตวอยางจากพนทอยอาศยในเขตเทศบาล 1,861 คน คดเปนรอยละ

44.0 ของประชากรทงสน และอก 2,369 คนอยอาศยนอกเขตเทศบาล ซงจาแนกตามเพศ และการสม

ตวอยางในภาคตางๆ กบการสมตวอยางในและนอกเขตเทศบาลดงตารางท 6. ตารางท 6.1 จานวนประชากรทสมตวอยางในการศกษาสารวจตงแตเดอน มถนายน - ตลาคม พ.ศ.2539 ในเขตเทศบาล นอกเขตเทศบาล รวม ชาย หญง รวม ชาย หญง รวม ชาย หญง รวม กรงเทพฯ 170 410 580 0 0 0 170 410 580 ภาคกลาง 84 214 298 203 451 654 287 665 952 ภาคเหนอ 129 157 286 259 352 611 388 509 897 ภาค ตฉน. 143 184 327 265 303 568 408 487 895 ภาคใต 154 216 370 242 294 536 396 510 906 รวม 680 1,181 1,861 969 1,400 2,369 1,649 2,581 4,230

เหนไดวา เมอนามาเปรยบเทยบกบขอมลจานวนประชากร จากสานกงานสถตแหงชาต เดอนสงหาคม

พ.ศ. 2539 ดงในตารางท 6.2 จะเหนไดวา สดสวนของประชากรทอยอาศยนอกเขตเทศบาลมสดสวนถง รอย

ละ 78.1 ของประชากรทงหมด และการกระจายของประชากรในแตละภาคกแตกตางกน ดงนนในการปรบใช

ขอมลจากการสารวจเพอนาเสนออตราความชกของปญหาทางสขภาพตางๆ จาตองปรบสดสวนโดยใชนาหนก

ของอตราสวน และสดสวน ของประชากรเขามาประกอบดวย


ตารางท 6.2 จานวนประชากร จาแนกตามเขตเทศบาล และภาค (สานกงานสถตแหงชาต พ.ศ. 2539) ในเขตเทศบาล นอกเขตเทศบาล รวม กรงเทพฯ 5,480,200 0 5,480,200 ภาคกลาง 1,466,400 7,967,000 9,433,400 ภาคเหนอ 572,600 7,145,500 7,718,100 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 846,100 12,912,100 13,758,200 ภาคใต 734,700 4,438,200 5,172,900 รวม 9,100,000 32,462,800 41,562,800


สวนท 1 ลกษณะของประชากรทสารวจ ผลจากการสารวจครงนไดประชากรทเปนกลมตวอยาง ประกอบดวย ชาย 1,649 คน คดเปน รอยละ

39.0 ของประชากรทสารวจ และหญง 2,581 คน หรอ รอยละ 61.0 ประชากรทเกบขอมลได 1,010 คน

หรอ รอยละ 23.9 มอายตากวา 20 ป 1,199 คน หรอ รอยละ 28.3 มอายระหวาง 20 - 34 ป 975 คน

หรอ รอยละ 23.0 มอายระหวาง 35 - 44 ป และอก 1,046 คน หรอ รอยละ 24.7 มอายระหวาง 45 - 59 ป

กลมประชากรสวนใหญ 4,045 คน หรอ รอยละ 95.6 นบถอศาสนาพทธ รองลงมาไดแก ศาสนา

อสลาม 139 คน หรอ รอยละ 3.3 และศาสนาครสต เพยง 39 คน หรอ รอยละ 0.9 ประชากรทสารวจสวน

ใหญมสถานภาพสมรสแตงงานแลว ถง 2,482 คน หรอ รอยละ 58.7 ผ ทยงโสดอยมจานวน 1,475 คน

หรอ รอยละ 34.9 มสวนทเปนหมาย 121คน หรอ รอยละ 2.9 แยกกนอย 56 คน หรอ รอยละ 1.3 และ

หยาราง 55 คน หรอ รอยละ 1.3 ตารางท 6.3 ขอมลลกษณะของประชากรวยแรงงาน จานวน รอยละ (%) เพศ ชาย 1,649 39.0

หญง 2,581 61.0 กลมอาย 13 - 24 1,323 31.3 25 - 39 1,411 33.4 40 - 59 1,496 35.4 ศาสนา พทธ 4,045 95.6 ครสต 39 0.9 อสลาม 139 3.3 อน ๆ 7 0.2 สถานภาพสมรส โสด 1475 34.9 แตงงาน 2482 58.7 แยกกนอย 56 1.3 หมาย 121 2.9 หยาราง 55 1.3 อน ๆ 41 1.0 ระดบการศกษาสงสด ตากวาประถมศกษาตน 217 5.1 ประถมศกษาตอนตน(ป4) 1372 32.4 ประถมศกษาตอนปลาย 887 21.0 มธบมศกษาตอนตน 675 16.0 มธยมศกษาตอนปลาย 293 6.9


จานวน รอยละ (%) ประกาศนยบตรวชาชพ 157 3.7 อนปรญญา ปวส. ปวท. 174 4.1 ปรญญาตร 258 6.1 สงกวาปรญญาตร 32 .8 อนๆ 165 3.9 อาชพททาเปนประจา ผปฎบตงานทใชวชาชพ 265 6.3

ผบรหาร ธรการ จดการ 122 2.9 ผปฏบตงานอาชพเสมยน 38 0.9 ผปฏบตงานอาชพการคา 530 12.5 เกษตรกร ประมง ลาสตว 1,118 26.4 ทางานเหมองแร ยอยหน 4 0.1 ปฏบตงานขนสง คมนาคม 74 1.7 ชาง และกรรมกร 370 8.7 การบรการ การกฬา 105 2.5 จาแนกอาชพใดไมได 214 5.1 ทางานบาน 365 8.6 กาลงศกษา 893 21.1 วางงาน 54 1.3 ไมไดทางานเพราะ อนๆ 79 1.9 สถานภาพการทางาน ลกจางเอกชน 828 19.6 ลกจางรฐบาล 275 6.5 ลกจางรฐวสาหกจ 44 1.0 นายจาง 71 1.7 ชวยธรกจครวเรอนไมไดคาจาง 422 10.0 ประกอบธรกจสวนตว 1,231 29.1 อนๆ 323 7.6 ไมตอบสถานภาพทางาน 1,036 24.5

สาหรบการศกษาของประชากรกลมตวอยาง จากการสารวจ สวนใหญ คอจานวน 1,372 คน หรอ

รอยละ 32.4 มการศกษาสงสดระดบประถมศกษาตอนตน รองลงมา 887 คน หรอ รอยละ 21 มการศกษา

สงสดในระดบประถมศกษาตอนปลาย และ 675 คน หรอ รอยละ 16 มการศกษาในระดบมธยมศกษาตอนตน

ผ ทมการศกษาสงสดตากวาระดบประถมศกษามเพยง 217 คน หรอ รอยละ 5.1 เทานน ทเหลออก 621 คน

หรอ รอยละ 14.7 มการศกษาระดบประกาศนยบตร อนปรญญา ปรญญาตร และสงกวาปรญญาตรขนไป


สาหรบอาชพทประชากรกลมตวอยางทาเปนประจา และใชเวลาสวนใหญในการหาเลยงชพนน สวน

ใหญ คออาชพเกษตรกรรม ซงมจานวน 1,118 คน หรอ รอยละ 26.4 มผ ทกาลงศกษาอยยงไมไดประกอบ

อาชพ 893 คน คดเปนรอยละ 21.1ประกอบอาชพพาณชย ธรกจ 530 คน คดเปนรอยละ 12.5 แรงงาน

ทกษะจานวน 370 คน หรอ รอยละ 8.7 ทางานบาน 365 คน รอยละ 8.6 มผ ทประกอบวชาชพอย 265

คน หรอ รอยละ 6.3 ผบรหาร หรอผจดการ จานวน 122 คน หรอ รอยละ 2.9 อาชพบรการและกฬา 105

คน หรอ รอยละ 2.5 ขนสง 74 คน หรอ รอยละ 1.7 และทไมมงานทา 54 คน หรอ รอยละ 1.3 ของ

ประชากรททาการสารวจ แตเมอประมวลขอมลเกยวกบสถานภาพการทางาน หรอการจางงานแลวพบวา สวนใหญมถง

1,231 คน หรอ รอยละ 29.1 ประกอบธรกจสวนตว รองลงมา 828 คน หรอ รอยละ 19.6 เปนลกจาง

เอกชน ผ ทชวยธรกจครวเรอนโดยไมไดรบคาจางมจานวน 422 คน หรอ ประมาณ รอยละ 10 เปนลกจาง

รฐบาล 275 คน หรอ รอยละ 6.5 สาหรบรายไดของผ ทเปนกลมตวอยางในการสารวจ มผตอบคาถาม 2,722 คน และไมตอบคาถาม

และไมตอบคาถาม 1,508 คน จากผ ทคาถามมรายไดเฉลย 8,524.5 บาท มมธยฐานท 4,500 บาท มการ

กระจายของรายไดดงตารางท 6.4

ตารางท 6.4 การกระจายรายไดของประชากรกลมสารวจ (2,722 คน) รายได รอยละ

0 1.5 1 - 1,000 7.1

1,001 - 2,500 15.8 2,501 - 5,000 37.2

5,001 - 10,000 21.7 10,001 - 25,000 11.9

25,001 + 4.8


สวนท 2 ขอมลเกยวกบสขภาพทวไป และการใชบรการสขภาพ ขอมลเกยวกบสภาวสขภาพทวไปของประชากรในกลมแรงงาน ไดมาจากการรวบรวมโดยการ

สมภาษณเพอใหผตอบประเมนสภาพรางกาย และความเจบปวยของตนเอง ตลอดจนรวบรวมขอมลเกยวกบ

พฤตกรรมสขภาพ เชน การออกกาลงกาย การสบบหร และการดมเครองดมทมแอลกอฮอลผสมอย ตลอดจนการ

ดแลตนเอง และคาใชจายเกยวกบสขภาพ การวางแผนการสารวจในกลมนตองการสถานะการณสขภาพทงใน

เชงบวก ไดแกพฤตกรรมดแลสขภาพ และในเชงลบไดแกความชกของการเจบปวย และเปนโรคตางๆ จากขอมลทสารวจแสดงใหเหนวา เมอนามาปรบนาหนกตามพนททสมตวอยางแลว ดงตารางท

6.2.1 แสดงใหเหนวา ประชาชนรอยละ 64.97 รสกวาตนเองแขงแรงด อกรอยละ 30.29 ทรสกวาตนเอง

ไมคอยแขงแรงประชากรในภาคเหนอ และ ภาคใตมความรสกวาตนเองแขงแรงมากกวาภาคอนๆ ตารางท 6.2.1 ประชากรมความรสกวาสขภาพของตนเองเปนอยางไร ปรบนาหนกของประชากรในเขตเทศบาล

กบนอกเขตเทศบาล เปนอตราสวนของภาค และประเทศ

พนท ไมแขงแรง(%) แขงแรง(%) ไมแนใจ(%) กรงเทพฯ 33.40 61.90 4.70 ภาคกลาง 29.29 67.41 3.30 ภาคเหนอ 25.68 69.57 4.75 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 33.11 60.13 6.76 ภาคใต 28.21 69.81 1.97 รวม 30.29 64.97 4.73

อยางไรกตามเมอพจารณาขอมลแยกยอยในพนทททาการสารวจ พบวาประชากรทสมตวอยางจากเขต

เทศบาลจะมความรสกวามสขภาพดในอตราสวนทสงกวา ประชากรทสมสารวจจากนอกเขตเทศบาล ในการรวบรวมขอมลครงนผสมภาษณไดเจาะลกลงไปอกโดยขอใหผใหสมภาษณประเมนสถานะ

สขภาพของตน เปรยบเทยบกบคนอนๆ ใน วยเดยวกน ปรากฏผลดงตารางท 6.2.2 แสดงใหเหนวาสวนใหญก

ยงพจารณาวาสขภาพของตนเองด คอ สขภาพดกวาผ อนในวยเดยวกน รอยละ 26.30 และดกวาผ อนในวย

เดยวกนรอยละ 49.07 อกเพยง 1 ใน 4 ทมความรสกวาตนเองมสขภาพแยกวา หรอแยพอๆ กบผ อน โดยใน

ทกๆ ภาคมอตราสวนของประชากรทรสกวาตนเองมสขภาพดอยในระดบใกลเคยงกน คอ ประมาณรอยละ 70

ของประชากรในแตละพนททสารวจ ตลอดจนความแตกตางในแงของการประเมนสขภาพของตนเองระหวาง

ประชากรในเขตเทศบาล และประชากรนอกเขตเทศบาลมไมมากนก ยกเวนในภาคเหนอทพบวากลมทอยในเขต

เทศบาลประเมนวาตนเองมสขภาพดในอตราสวนทสงกวาประชากรนอกเขตเทศบาล


ตารางท 6.2.2 ประชากรมความรสกวาสขภาพของตนเองเปนอยางไร เมอเปรยบเทยบกบคนในวยเดยวกน

ปรบนาหนกของประชากรในเขตเทศบาล กบนอกเขตเทศบาล เปนอตราสวนของภาค และประเทศ พนทท สมตวอยาง สขภาพของ

ทานแยกวา สขภาพของทานดกวา

สขภาพแยพอๆกน

สขภาพดพอๆกน

กรงเทพฯ 16.10 30.20 5.70 47.60 ภาคกลาง 19.15 30.01 2.42 48.42 ภาคเหนอ 22.63 25.28 3.64 48.44 ภาค ตะวนออกเฉยงเหนอ 26.04 22.41 3.73 47.81 ภาคใต 21.58 19.27 3.12 56.12 รวม 21.98 25.30 3.60 49.07

จากการสารวจปญหาสขภาพยอนหลงไป 1 เดอน ดงตารางท 6.2.3 จะเหนไดวาในชวง 1 เดอนท

ผานมาประชากรมปญหาทางสขภาพสงถง รอยละ 41.8 โดยทประชากรในกรงเทพฯมปญหาสงกวาประชากร

ในพนทตางๆ และเมอจาแนกตามเพศจะเหนไดอยางชดเจนวากลมประชากรหญง มอตราสวน ทมปญหา

สขภาพสงกวาประชากรชายในทกๆ ภาคอยางชดเจน ตารางท 6.2.3 ประชากรมปญหาสขภาพใน 1 เดอนทผานมา ปรบนาหนกของ

ประชากรในเขตเทศบาล กบนอกเขตเทศบาล ตามเพศใหเปนอตราสวนของภาค

และประเทศ พนทท สมตวอยาง รวม (%) ชาย(%) หญง(%)

กรงเทพฯ 46.60 35.90 51.00 ภาคกลาง 44.14 40.09 45.96 ภาคเหนอ 44.80 38.96 49.16 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 40.06 35.71 43.87 ภาคใต 32.61 29.63 35.09 รวม 41.80 36.578 45.21

สาหรบการสมภาษณเพอใหไดขอมลทชดเจนขนโดยไดเจาะลกลงไปถงความรนแรงของปญหาสขภาพ

ใน 1 เดอนทไดกลาวถงมมากนอยเพยงไร ดงตารางท 6.2.4 แสดงใหเหนวากลมทมปญหารนแรงจาตองนอนพกในโรงพยาบาลมเพยง รอยละ 1.38 และรนแรงในระดบทไมไดนอนโรงพยาบาลแตสงผลใหไมสามารถจะทางานไดม รอยละ 4.94 หรอรวมปญหาสขภาพทสงผลใหประชากร 6.32 ไมสามารถทางานไดใน 1 สปดาหทผานมา เมอพจารณาจาแนกตามพนททสมสารวจจะเหนไดวาประชากรจากภาคกลางยกเวนกรงเทพฯ

เปนกลมทมปญหาสขภาพจนตองหยดงานในอตราสวนทสงกวาประชากรจากพนทอนๆ ของประเทศ ตารางท 6.2.4 ความรนแรงของปญหาสขภาพใน 1 สปดาหทผานมา

ปรบนาหนกประชากรตามพนททสมตวอยาง และเขตเทศบาล


พนทท สมตวอยาง ไมทางานแตไมนอน รพ.

ตองนอนพกใน รพ.

กรงเทพฯ 2.20 1.20 ภาคกลาง 6.76 2.05 ภาคเหนอ 5.41 0.90 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 4.32 1.09 ภาคใต 5.43 1.87 รวม 4.94 1.38

จากการสารวจวาผ ปวยรตววาปวยเปนโรคอะไรอยเปนขอมลทแมจะไมไดแสดงใหเหนถงความชกของ

โรคตางๆ แตกแสดงใหเหนวามผ ทรตววาปวยดวยโรคตางๆ อยมากนอยเพยงไรในประเทศไทย ซงจะไดนาเสนอ

ในตารางท 6.2.5 ตารางท 6.2.5 แสดงความชกของบคคลทรวาตนปวยดวยโรคตางๆ ปรบนาหนกประชากรตามพนททสม


พนทท สมตวอยาง ความดนโลหตสง

เบาหวาน โรคไต โรคหวใจ

กรงเทพฯ 4.00 1.90 2.20 1.20 ภาคกลาง 5.56 2.11 0.62 1.47 ภาคเหนอ 2.80 1.66 1.39 1.05 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 1.75 1.26 1.37 0.71 ภาคใต 2.56 0.83 2.30 1.96 รวม 3.20 1.56 1.43 1.17

พนทท สมตวอยาง โรคกระเพาะอาหาร

โรคตบ โรคหอบหด โรคมะเรง

กรงเทพฯ 10.90 1.20 3.30 0.30 ภาคกลาง 9.57 0.36 3.06 0.17 ภาคเหนอ 10.85 0.49 2.15 0.26 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 16.25 0.73 1.61 0.19 ภาคใต 8.63 0.39 4.09 0.17 รวม 12.08 0.62 2.57 0.21

จะเหนไดวาความชกของผ ทเขาใจวาตนเองปวยเปนโรคกระเพาะอาหารมอตราสงถงรอยละ 12.08

รองลงมาเปนโรคความดนโลหตสง หอบหด เบาหวานและโรคไตตามลาดบ สวนโรคทมอตราความชกตาตาม

ความเขาใจของผ ทตอบคาถามไดแก มะเรง โรคตบ และโรคหวใจตามลาดบ ในแงของการสารวจพฤตกรรมดแลสขภาพของประชาชน ไดกาหนดเครองมอเกบขอมลดวยคาถามวา

เมอมปญหาเกยวกบสขภาพทวไป ไดดแลตนเองอยางไร ซงผตอบคาถามอาจจะตอบมากกวา 1 ขอได พบวา


รอยละ 37.40 ของประชาชนทสารวจซอยากนเอง สวนทดแลตนเองโดยไมใชยามรอยละ 5.28 และมการใช

สมนไพรเพยง รอยละ 3.16 ตารางท 6.2.6 การดแลตนเอง ของประชากรทสารวจ เมอมปญหาเกยวกบสขภาพ โดยปรบนาหนก

ประชากรตามพนททสมตวอยาง และเขตเทศบาล พนทท สมตวอยาง ไมทาอะไร ดแลตนเอง

ไมใชยา ใชสมนไพร ซอยากนเอง

กรงเทพฯ 2.40 9.50 3.40 45.70 ภาคกลาง 2.11 4.72 1.69 33.73 ภาคเหนอ 1.82 3.93 4.99 34.67 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 0.85 5.76 3.29 39.06 ภาคใต 1.00 2.58 2.53 34.97 ทงประเทศ 1.54 5.28 3.16 37.40

สาหรบการใชบรการตางๆ ในการดแลปญหาสขภาพ พบวา การใชสถานบรการของรฐมอตราสวนสง

ถงรอยละ 64.64 และใชสถานบรการเอกชนรอยละ 29.94 สวนการไปใชบรการจากหมอพนบานมเพยง รอย

ละ 1.94 เทานน ตารางท 6.2.7 การรบบรการสขภาพของประชากรทสารวจเมอมปญหาเกยวกบสขภาพ

โดยปรบนาหนกประชากรตามพนททสมตวอยาง และเขตเทศบาล พนทท สมตวอยาง หมอพนบาน สถานบรการ

ของรฐฯ สถานบรการของเอกชน

กรงเทพฯ 1.60 41.20 47.40 ภาคกลาง 1.54 51.46 34.11 ภาคเหนอ 2.02 78.01 33.92 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 2.01 73.60 14.61 ภาคใต 2.69 69.71 38.68 ทงประเทศ 1.94 64.64 29.94

ในการสารวจครงน ไดทาการรวบรวมขอมลเกยวกบแหลงทเปนผจายคาใชจายในการรกษาพยาบาล

โดยทผตอนสามารถตอบไดมากกวา 1 ขอ ดงแสดงในตารางท 6.2.8 ตารางท 6.2.8 แสดงแหลงทมาของคาใชจาย ในการรกษาพยาบาล โดยปรบนาหนก

ประชากรตามพนททสมตวอยาง และเขตเทศบาล พนทท สมตวอยาง ไมเคยจาย จายเอง ญาตจายให

กรงเทพฯ 1.00 46.20 30.90 ภาคกลาง 3.33 50.10 23.48 ภาคเหนอ 1.03 53.10 9.63


ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 1.18 47.72 12.18 ภาคใต 2.00 46.89 12.46 ทงประเทศ 1.72 48.96 16.78 ตารางท 6.2.8 (ตอ) แสดงแหลงทมาของคาใชจาย ในการรกษาพยาบาล โดยปรบนาหนกประชากร

ตามพนททสมตวอยาง และเขตเทศบาล พนทท สมตวอยาง กยมคารกษา บตรรายไดนอย บตรประกน

สขภาพ กรงเทพฯ 0.20 0.00 4.00 ภาคกลาง 1.01 1.77 14.58 ภาคเหนอ 1.02 12.68 30.62 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 1.78 10.21 32.89 ภาคใต 0.51 7.98 24.65 ทงประเทศ 1.10 7.13 23.48

พนทท สมตวอยาง สทธขาราชการ และรฐวสาหกจ

สทธประกนสงคม ประกนเอกชน


จะเหนไดวา รอยละ 48.6 ของประชากรทงประเทศจายคารกษาพยาบาลเอง กบอก รอยละ 16.78

ทญาตเปนผ ทจายให มประชากรทใชบตรสขภาพในการรบบรการรกษาพยาบาล รอยละ 23.48 และใชบตรผ ม

รายไดนอยเพยง รอยละ 7.13 เทานน มประชาชนรอยละ 6.70 ทมสทธรกษาพยาบาลเนองจากไดรบสทธ

จากการทเปนขาราชการ หรอเปนบตร หรอ เปนบดา ของผ ทเปนขาราชการและรฐวสาหกจ กบมอกรอยละ

3.54 ทอยภายใตความคมครองของระบบประกนสงคม โดยมประชาชนรอยละ 4.13 ทไดรบความคมครอง

การรกษาพยาบาลจากการประกนสขภาพกบบรษทเอกชน การสารวจขอมลเกยวกบกจกรรมออกกาลงกาย ในรอบ 1 ป ทผานมา เพอใหเขาใจพฤตกรรมสขภาพ

ในเชงสรางสรรของประชากรในกลมสารวจ แสดงดงตารางท 6.2.9 ซงจะเหนวาประชากรทงประเทศ รอยละ

53.14 มการออกกาลงกาย โดยกลมประชากรชายมการออกกาลงกายสงกวากลมประชากรหญงในทกพนท

ประชากรในพนทกรงเทพฯมอตราสวนการออกกาลงกายสงกวาพนทอนๆ ทงกลมชาย และหญง

ตารางท 6.2.9 ประชากรทสารวจมกจกรรมออกกาลงกายในรอบ 1 ปทผานมา

ปรบนาหนกของประชากรในเขตเทศบาล กบนอกเขตเทศบาล ตามเพศใหเปน

อตราสวนของภาค และประเทศ


พนทท สมตวอยาง รวม (%) ชาย หญง กรงเทพฯ 62.90 74.10 58.30 ภาคกลาง 54.10 59.56 51.79 ภาคเหนอ 44.94 53.21 38.91 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 51.77 57.78 46.50 ภาคใต 56.94 63.21 51.91 รวม 53.14 60.05 48.62

เมอวเคราะหลงไปในเรองของความถของผ ทใหขอมลวามการออกกาลงกายดงตารางท 6.2.10

พบวา รอยละ 17.87 ออกกาลงทกวน มเพยงรอยละ 11.61 ออกกาลงเปนครงคราว และ รอยละ 6.81

ออกกาลงสปดาหละ 1 ครง ตารางท 6.2.10 แสดงความถของผ ทมกจกรรมออกกาลงกาย ในรอบ 1 ป ทผานมา ปรบ

นาหนกของประชากรในเขตเทศบาล กบนอกเขตเทศบาล ตามเพศใหเปนอตราสวนของภาค และ

ประเทศ

พนทสารวจ เปนครงคราว

สปดาหละครง

สปดาหละ 2-4

สปดาหละ > 4 ครง

ทกวน

กรงเทพฯ 16.40 8.10 13.40 4.00 19.70 ภาคกลาง 8.47 6.34 12.24 2.66 22.89 ภาคเหนอ 10.53 5.26 12.33 1.77 13.96 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 12.99 7.34 12.26 2.59 15.51 ภาคใต 10.20 7.18 16.41 3.53 18.89 ทงประเทศ 11.61 6.81 12.94 2.76 17.87

จะเหนวามประชากรเพยงประมาณรอยละ 10 เทานนทออกกาลงมากกวา 4 ครงตอสปดาห ซงถอวา

มปรมาณทนอยมาก สาหรบการรวบรวมขอมลการนอนหลบในแตละวนพบวาเฉลยแลวนอนหลบวนละ 7.6 ชวโมง โดยม

คามธยฐานท 8 ชวโมง ประมาณครงหนงของประชากรนอนหลบอยระหวาง 7 - 8 ชวโมง การศกษาพฤตกรรมสบบหรในการสารวจครงนพบวา รอยละ 19.86 ของประชากรทงประเทศสบ

บหรโดยเปนกลมตวอยางชายสบบหรถง รอยละ 42.54 และประชากรหญง สบบหรเพยง รอยละ 4.37 ดง

ตารางท 6.2.11 โดยประชากรในกรงเทพฯ และภาคกลางมอตราสวนการสบบหรตากวาประชากรในพนท

อนๆ อยางชดเจน สาหรบกลมประชากรหญงมอตราสวนทสบบหรสงมากทสดในภาคเหนอ


ตารางท 6.2.11 การสบบหรจาแนกตามพนททสมตวอยางปรบนาหนกของ

ประชากรในเขตเทศบาล กบนอกเขตเทศบาล ตามเพศใหเปนอตราสวนของภาค

และประเทศ พนทท สมตวอยาง รวม (%) ชาย หญง


การวเคราะหขอมลเพมเตมวาผ ทสบบหรจะสบบหรเฉลยวนละ 10.3 มวน มคามธยฐานท 10 มวน

ตารางท 6.2.12 การ บรโภคเครองดม ทมแอลกอฮอลจาแนกตามพนททสม

ตวอยางปรบนาหนกของประชากรในเขตเทศบาล กบนอกเขตเทศบาล ตามเพศ

ใหเปนอตราสวนของภาค และประเทศ พนทท สมตวอยาง รวม (%) ชาย หญง


การศกษาพฤตกรรมการบรโภคเครองดมทมแอลกอฮอล ดงตารางท 6.2.12 แสดงใหเหนวา รอยละ

33.67 ของประชากรทงประเทศดมเครองดมทมแอลกอฮอล เปนในกลมประชากรชายมสดสวนสงถงรอยละ

54.79 และในหญงมสดสวนรอยละ 19.41 ทดม เมอพจารณาเปนประชากรในแตละพนทพบวาประชากร

จากพนทภาคเหนอมอตราสวนการบรโภคเครองดมทมแอลกอฮอลสงกวาพนทอนๆ ทงชายและหญง จากการถามถงเครองดมทมแอลกอฮอลทบรโภค โดยผตอบสามารถตอบไดมากกวา 1 ขอ ดงใน

ตารางท 6.2.13 จะเหนวาสวนใหญบรโภคสราถง รอยละ 79.6 รองลงมาเปนเบยร และเหลาโรง แตท

นาสนใจกคอมการบรโภคไวนมากกวาการบรโภคสราตมกลนเอง ตารางท 6.2.13 ประเภทของเครองดมทมแอลกอฮอลทประชากรกลมตวอยางทมการบรโภค

ประเภทของเครองดม จานวน สดสวน (%)


สรา 868 79.6 เบยร 926 21.9 ไวน 135 3.2 เหลาโรง 425 10.0 สราตมกลนเอง 114 2.7

ในกลมทดมเครองดมทมแอลกอฮอลอย พบวาสวนใหญดมเปนบางครงในสงคม โดยมทดมเปน

ประจาทกวนเพยง รอยละ 3.1 เทานน ตารางท 6.2.14 พฤตกรรมการดมเครองดมทมแอลกอฮอลของประชากรกลมตวอยาง จานวน สดสวน (%) ดมเปนบางครงในสงคม 888 21.0 ดมประจาวนสดสปดาห 94 2.2 ดมสปดาหละ 2 - 4 ครง 183 4.3 ดมเปนประจาทกวน 133 3.1


สวนท 3 การศกษาพฤตกรรมทางเพศ ของชาย อาย 13 - 59 ป จากการรวบรวมขอมลจากชายไทย วย 13 - 59 ป สมตวอยางจากทวประเทศจานวน 1,649 คน

เพอศกษาพฤตกรรมทางเพศพบวาในกลมประชากรทศกษาเคยมเพศสมพนธแลวทงสน รอยละ 71.29 ตารางท 6.3.1 ชายทเคยมเพศสมพนธปรบนาหนกของประชากรตาม

พนททสมตวอยาง และเขตเทศบาล พนทท สมตวอยาง เคยมเพศสมพนธ

กรงเทพฯ 66.00 ภาคกลาง 70.18 ภาคเหนอ 74.29 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 73.10 ภาคใต 69.30 ทงประเทศ 71.29

โดยในกลมทเคยมเพศสมพนธแลวใหขอมลวา รอยละ 36.3 มเพศสมพนธครงแรกกบภรรยาทอย

ดวยกนขณะน รอยละ 32.0 มเพศสมพนธครงแรกกบหญงบรการทางเพศ รอยละ 16.5 มเพศสมพนธครงแรก

กบหญงคนรก และ รอยละ 14.3 กบเพอนหญง นอกจากนนพบวา รอยละ 0.2 มเพศสมพนธครงแรกกบ

ผชายดวยกน

ตารางท 6.3.2 ในกลมทเคยมเพศสมพนธแลว บคคลทม

เพศสมพนธดวยในครงแรก

บคคลทมเพศสมพนธครงแรก อตราสวน (%) ภรรยา 36.3 หญงคนรก 16.5 เพอนหญง 14.3 หญงบรการ 32.0 ผชายดวยกน 0.2 อน ๆ 0.6

เมอวเคราะหยอยลงไปในแตละพนทพบวาในพนทกรงเทพฯ สวนใหญของผชายทสมตวอยางจากพนท

นมเพศสมพนธครงแรกกบหญงบรการทางเพศสงถง รอยละ 55.7 และมเพศสมพนธครงแรกกบภรรยาเพยง

รอยละ 9.4 ดงตารางท 6.3.3 กลมประชากรทสมจากภาคเหนอมเพศสมพนธครงแรกกบหญงบรการทางเพศ

รองลงมาจากประชากรกลมตวอยางจากกรงเทพฯสวนในประชากรชายจากภาคตะวนออกเฉยงเหนอสวนใหญ

คอ รอยละ 52.44 และภาคใต คอ 51.38 มเพศสมพนธครงแรกกบภรรยา และทงประชากรจากทงสองภาคน


มเพศสมพนธครงแรกกบหญงบรการทางเพศตากวาประชากรจากพนทอน ความแตกตางดงกลาวมนยสาคญ

ทางสถต ตารางท 6.3.3 จาแนกบคคลท ประชากรชายในกลมตวอยางทเคยมเพศสมพนธแลว มเพศสมพนธดวยเปน

ครงแรก

พนท สมตวอยาง ภรรยา (%)

หญงคนรก (%)

เพอนหญง (%)

หญงบรการทางเพศ(%)

กรงเทพฯ 9.40 14.20 19.80 55.70 ภาคกลาง 35.84 15.74 13.80 33.26 ภาคเหนอ 32.09 14.69 10.75 42.28 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 52.54 13.04 8.88 24.86 ภาคใต 51.38 22.47 12.76 12.79

การวเคราะหในกลมประชากรทสมตวอยางจากพนทนอกเขตเทศบาลพบวาสวนใหญ คอ รอยละ

44.7 มเพศสมพนธครงแรกกบภรรยา ในขณะทประชากรจากพนทในเขตเทศบาลมเพศสมพนธครงแรกกบ

ภรรยาเพยงรอยละ 22.7 และมเพศสมพนธครงแรกกบหญงบรการทางเพศรอยละ 38.1 ความแตกตางใน

ลกษณะดงกลาวระหวางประชากรในสองพนทมนยสาคญทางสถตเชนกน ในการศกษาขอมลเกยวกบการมเพศสมพนธ ในระยะเวลา 12 เดอน ทผานมา พบวา กลมประชากร

ชายทมเพศสมพนธใน 12 เดอนทผานมา โดยมผตอบคาถามน 1,057 ราย จากจานวนนมผ ทมเพศสมพนธ

กบบคคลเพยงคนเดยวถง รอยละ 87 และมเพศสมพนธกบหลายคนเพยง รอยละ 13 ซงในกลมทมเพศสมพนธ

ดวยเพยงคนเดยวใน 12 เดอนทผานมาสวนใหญมเพศสมพนธกบภรรยา

ตารางท 6.3.4 ในกลมทมเพศสมพนธกบบคคลเพยงคนเดยว ผ ทมเพศสมพนธดวยคอ จานวน สดสวน (%) ภรรยา 878 89.1 คนรก 65 6.6 เพอนหญง 22 2.2 ชาย 2 0.2 อนๆ 18 1.8 รวม 985 100.0

สาหรบกลมชายทมเพศสมพนธกบหลายคนใน 12 เดอนทผานมา มอตราความชกแตกตางกนตาม

พนทตางๆ ดงตารางท 6.3.5 ซงแสดงใหเหนวาสวนใหญผ ทอยอาศยในกรงเทพฯ และในเขตเทศบาลจะม

พฤตกรรมดงกลาวมากกวาประชากรทสมตวอยางจากพนทนอกเขตเทศบาล อยางชดเจน


ตารางท 6.3.5 กลมตวอยางประชากรชายซง ในรอบ 12 เดอนทผานมา

มเพศสมพนธกบบคคลหลายคน จาแนกสดสวนรอยละ ตามพนททสม


พนทท สมตวอยาง จานวน มสมพนธกบหลายคน

กรงเทพฯ เขตเทศบาล 99 26.3

ภาคกลาง เขตเทศบาล 53 15.1

นอกเขต 129 13.2

ภาคเหนอ เขตเทศบาล 79 16.5


ภาคตะวนออก เขตเทศบาล 90 16.7

เฉยงเหนอ นอกเขต 187 9.6

ภาคใต เขตเทศบาล 88 22.7


รวม เขตเทศบาล 409 20.0


ในการศกษาพฤตกรรมการใชถงยางอนามยเมอมเพศสมพนธ มผตอบคาถาม 1,129 ราย มผ ไมเคย

ใชถงยางอนามยรอยละ 62.4 มทใชเสมอเพยงรอยละ 13.3

ตารางท 6.3.6 จานวนและสดสวนของประชากรกลมตวอยางชายทใชถงยางอนามยเมอมเพศสมพนธ จานวน สดสวน (%) ใชเสมอ 150 13.3 ใชบางครง 274 24.3 ไมเคยใช 705 62.4 รวม 1,129 100.00

ในการสมภาษณไดสอบถามผ ทตอบวาใชถงยางอนามยเมอมเพศสมพนธ เพอศกษาวาผ ทใชถงยาง

อนามยนนใชเพอวตถประสงคใด ซงไดคาตอบจากประชากรดงปรากฎในตารางท 6.3.7 ซงแสดงใหเหนวา

สวนใหญใหเหตผลวาใชเพอปองกนโรคเอดส รองลงมาเปนการใชเพอคมกาเนด และใชเพอปองกนกามโรค

ตามลาดบ

ตารางท 6.3.7 ผ ทใชถงยางอนามยเมอมเพศสมพนธ ใชเพอวตถประสงคอะไร ผตอบคาถาม อตราสวน (%)


ใชคมกาเนด 499 59.9 ใชปองกนกามโรค 494 50.6 ใชปองกนโรคเอดส 494 63.4 ใชดวยเหตผลอนๆ 494 3.4

นอกจากนนยงวเคราะหความยนยอมใหคนรก หรอ ภรรยาใชถงยางอนามยนอกเหนอไปจากการ

คมกาเนด พบวา สวนใหญรอยละ 69.1 ยอมใหใช แตกมรอยละ 16.4 ทไมยอมใหใช ดงตารางท 6.3.8 ตารางท 6.3.8 นอกเหนอไปจากการคมกาเนด ยอมใชถงยางอนามยกบคนรก หรอ ภรรยาหรอไม จานวน สดสวน (%) ยอมใหใช 811 69.1 ไมยอมใหใช 193 16.4 ไมแนใจ 75 6.4 ไมร 64 5.4 อนๆ 32 2.7 รวม 1,174 100.0


สวนท 4 ขอมลกลมสตรวยแรงงาน อาย 13 - 59 ป ในการสารวจไดศกษาขอมลเกยวกบสขภาพในสวนเฉพาะเพศหญงจากประชากรตวอยาง 2,581

คนในพนทสมตวอยาง ทง 5 พนท โดยขอมลทรวบรวมจากการสมภาษณสวนใหญ เปนขอมลเกยวกบสขภาพ

วยเจรญพนธ ผ ทใหขอมลสวนใหญ คอรอยละ 95.05 มประจาเดอนแลวตามตารางท 6.4.1 ซงแมแตจาแนก

ตามอาย กลมอาย 13 - 24 กมประจาเดอนแลวกวารอยละ 90 สวนกลมอายทมากกวานน มกวารอยละ 99

ตารางท 6.4.1 จาแนกกลมประชากรสตรทเปนกลมตวอยางซงม

ประจาเดอนแลว โดยปรบนาหนกประชากรตามพนทสมตวอยาง พนทท สมตวอยาง มประจาเดอนแลว

กรงเทพฯ 93.70 ภาคกลาง 97.26 ภาคเหนอ 93.93 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 95.04 ภาคใต 94.16 รวม 95.05

กลมประชากรหญงทเปนกลมตวอยางรอยละ 70.65 ซงเคยมเพศสมพนธแลว โดยในภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอจะมสดสวนของประชากรกลมทเคยมเพศสมพนธแลวสงสดคอ รอยละ 77.57 สวนใน

ภาคกลาง และ กรงเทพฯ จะมสดสวนของผ ทเคยมเพศสมพนธแลวตากวาประชากรจากพนทสวนอนของ

ประเทศ

ตารางท 6.4.2 สดสวนของประชากรกลมตวอยางหญงทเคยม

เพศสมพนธแลวตามพนทสมตวอยาง พนทท สมตวอยาง เคยมเพศสมพนธ



เมอจาแนกอตราสวนของสตรทเคยมเพศสมพนธแลวตามกลมอาย พบวากลมประชากรอายระหวาง

13 - 24 เคยมเพศสมพนธแลวรอยละ 17.6 กลมอาย 25 - 39 มรอยละ 83.3 และกลมอาย 40 - 59

เคยมรอยละ 92.5 ในกลมประชากรตวอยางหญงทเคยมเพศสมพนธแลว เมอถามวาบคคลแรกทมเพศสมพนธ

ดวยคอใคร ไดรบคาตอบวาสวนใหญ คอ รอยละ 95.6 ไดแกสาม รองลงมา คอ รอยละ3.3 เปนคนรก

ตารางท 6.4.3 บคคลททานมเพศสมพนธดวยเปนครงแรก จานวน สดสวน (%) สาม 1,637 95.6 คนรก 57 3.3 เพอนชาย 8 0.5 อนๆ 4 0.6 รวม 1,713 100.00

สาหรบคาถามวาในรอบ 12 เดอนทผานมามเพศสมพนธกบบคคลเพยงคนเดยว หรอหลายคน ไดรบ

คาตอบวา เกนกวารอยละ 95 มเพศสมพนธกบบคคลเพยงคนเดยว ดงตารางท 6.4.4 และพบวาประชากร

หญงกลมตวอยางจากพนทภาคเหนอในเขตเทศบาล และกรงเทพฯ จะมเพศสมพนธกบบคคลหลายคนในรอบป

มากกวาพนทอนๆ ตารางท 6.4.4 การมเพศสมพนธในรอบ 12 เดอนทผานมา กบบคคลเพยงคนเดยว หรอ

หลายคน

พนทท สมตวอยาง จานวน คนเดยว หลายคน กรงเทพฯ เขตเทศบาล 220 94.1 5.9

ภาคกลาง เขตเทศบาล 123 99.2 0.8

นอกเขต 249 100.0 0.0

ภาคเหนอ เขตเทศบาล 82 93.9 6.1

นอกเขต 227 99.1 0.9

ภาค ต.อ.น เขตเทศบาล 104 97.1 2.9

นอกเขต 217 97.7 2.3

ภาคใต เขตเทศบาล 130 99.2 0.8

นอกเขต 169 100.0 0.0

รวม เขตเทศบาล 659 96.5 3.5

นอกเขต 862 99.2 0.8

จากการสมภาษณวาสตรกลมตวอยางมบตรแลวหรอยง พบวา รอยละ 90.97 ของกลมตวอยางม

บตรแลวดงตารางท 6.4.5 เมอจาแนกตามกลมอาย จะเหนไดวากลมตวอยางในกลมอาย 13 - 24 มบตร

แลวเพยงรอยละ 55 สวนทกลมอายสงกวามบตรแลวกวารอยละ 92


ตารางท 6.4.5 อตราสวนของสตรในกลมตวอยางทมบตร

แลว ปรบนาหนกตามพนทสมตวอยาง และเขตเทศบาล พนทท สมตวอยาง มบตรแลว


สาหรบผ ทมบตรแลวเมอถามวามบตรกคน พบวามบตรเฉลย 2.6 และมคามธยฐานท 2 คน คา

Quartile ท 1 คอ 2 คน และคา Quartile ท 3 คอ 3 คน เมอถามกลมทมบตรแลว วาตองการมบตรเพม

อกหรอไม รอยละ 17.7 ตองการจะมบตรอก จาแนกตามพนทดงในตารางท 6.4.6

ตารางท 6.4.6 กลมตวอยางสตรทมบตรแลวตองการจะมบตรอกจาแนกตาม

พนทและเขตเทศบาล

พนทท สมตวอยาง จานวน ตองการอก(%) กรงเทพฯ เขตเทศบาล 220 18.6

ภาคกลาง เขตเทศบาล 133 15.0


ภาคเหนอ เขตเทศบาล 81 19.8


ภาค ต.อ.น เขตเทศบาล 101 15.8


ภาคใต เขตเทศบาล 127 16.5


รวม เขตเทศบาล 662 16.5


จากการรวบรวมขอมลการคมกาเนดของสตรในกลมตวอยาง พบวา รอยละ 64.5 ของประชากรทง

ประเทศคมกาเนดอย เมอจาแนก ตามพนทสมตวอยาง จะเหนวาสวนใหญไดแกประชากรจากพนทภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ


ตารางท 6.4.7 อตราสวนการคมกาเนดของกลมตวอยางสตร เมอมการ

ปรบนาหนกตามประชากรทสมตวอยางตามพนททสมตวอยางและเขต

เทศบาล พนทท สมตวอยาง อตราการคมกาเนด(%)


หากจาแนกการคมกาเนดตามกลมอายจะพบวาในประชากรอายระหวาง 13 - 24 คมกาเนดอยถง

รอยละ 60.4 กลมอาย 25 - 39 รอยละ 75.4 และในกลมอาย 40 - 59 มอตราสวนตาทสด คอ รอยละ

52.6 ตารางท 6.4.8 ไดสรปการใชวธคมกาเนดแบบตางๆ ทประชากรสตรกลมตวอยาง จากพนทตางๆใช

อย โดยทผตอบสามารถตอบไดมากกวา 1 ขอ จะเหนไดวา การทาหมนหญงเปนวธการคมกาเนดทครอบคลม

กวางขวางกวาวธอนๆ สวนทรองลงมาไดแกการใชยาเมดคมกาเนด ยาฉดคมกาเนด การใสหวง การทาหมนชาย

การใชถงยางอนามย และการฝงฮอรโมนคมกาเนดตามลาดบ

ตารางท 6.4.8 อตราสวนการใชวธคมกาเนดแบบตางๆ ปรบนาหนกตามพนททสมตวอยาง

พนท สมตวอยาง ยาเมด (%)

หวง (%)

ยาฉด (%)

หมนหญง

หมนชาย

ถงยาง (%)

ยาฝง (%)

กรงเทพฯ 31.80 6.40 8.90 33.80 7.70 9.00 0.00 ภาคกลาง 25.49 2.64 20.35 41.05 9.65 2.39 3.30 ภาคเหนอ 27.88 2.48 23.88 34.98 6.92 3.09 1.80 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 24.23 10.02 23.97 37.53 1.21 1.39 1.78 ภาคใต 25.97 4.90 17.87 35.95 3.98 8.99 7.06 ทงประเทศ 26.44 5.82 20.29 37.16 5.42 3.92 2.54

สาหรบกลมทไมคมกาเนดมเหตผลทไมไดคมกาเนดประกอบดวย รอยละ 15 เพราะตองการมบตรเพม

รอยละ 18.9 คดวาไมตงครรภ และรอยละ 5.8 เนองจากกาลงตงครรภอยในขณะน เมอผสมภาษณไดนาถงยางอนามยใหกลมตวอยางด มผ รจกถงยางอนามยแลวรอยละ 81.03 โดยท

กลมตวอยางสตรในกรงเทพฯ เคยรจกถงยางอนามยแลวมากทสด เมอจาแนกตามกลมอาย พบวากลมอาย 13 - 24 รจกถงยางอนามย รอยละ 85.4 กลมอาย 25 - 39 รอยละ 90.2 และกลมอาย 40 - 59 รจกรอย

ละ 75.0


ตารางท 6.4.9 อตราสวนของสตรกลมตวอยาง ทรจกถงยางอนามย ปรบ

นาหนกตามพนทสมตวอยาง และเขตเทศบาล พนทท สมตวอยาง รจกถงยางอนามย(%)


ในการศกษาความเขาใจในวตถประสงคของการใชถงยางอนามยของประชากรสตรกลมตวอยางวย

13 - 59 ดงตารางท 6.4.10 จะเหนไดวาสวนใหญของกลมตวอยางคอ รอยละ 83.4 ใหความคดเหนวา

ใชสาหรบปองกนโรคเอดส รองลงมาคอการวางแผนครอบครว ซงความเขาใจดงกลาวมอตราสวนสงกวากลมท

เขาใจวาใชปองกนกามโรคอยางชดเจน

ตารางท 6.4.10 อตราสวนของกลมตวอยางทเขาใจวตถประสงคของการใชถงยางอนามย ปรบ

นาหนกตามพนททสมตวอยาง

พนท สมตวอยาง คมกาเนด(%) ปองกนกามโรค (%)

ปองกนเอดส (%)


เมอศกษาในกลมประชากรสตรกลมอายตางๆ จงพบวากลมอาย 13 - 24 มความเขาใจวา

วตถประสงคของการใชถงยางอนามยคอการปองกนโรคเอดสสงมากคอ รอยละ 90.5 สวน กลมอาย 25 - 39 เพยงรอยละ 82.5 และกลมอาย 40 - 59 มความคดเหนดงกลาว เพยงรอยละ 74.5 โดยทความ

เขาใจวาใชเพอคมกาเนด และเพอปองกนกามโรคมความเขาใจในกลมอาย 25 - 39 สงกวากลมอนๆ แตไม

แตกตางกนมาก ในการเตรยมการศกษา ผวจยเขาใจวา กลมประชากร นาจะเขาใจวาวตถประสงคของการใชถงยาง

อนามยเพอคมกาเนดมากกวาอยางอนๆ การศกษาเจาะลกลงไปจงถามวานอกเหนอไปจากเหตผลเพอการ

คมกาเนด หากคนรกหรอสามจะใชถงยางอนามยเมอมเพศสมพนธกบทาน จะยนยอมใหใชหรอไม พบวา กลม

ประชากรทตอบคาถามน รอยละ 59.1 ยนยอมใหสามใชถงยางอนามย มเพยงรอยละ 16.5 ทไมยนยอมใหใช

และอกรอยละ 13.6 ไมทราบ เมอจาแนกความยนยอม ใหใชถงยางอนามยตามพนทการสมตวอยางจะไดผล

ดงตารางท 6.4.11


ตารางท 6.4.11 นอกเหนอจากเหตผลเพอการคมกาเนด ถาสามจะใชถงยางอนามยจะยนยอม

หรอไมจาแนกตามพนทสมตวอยาง

พนท สมตวอยาง ยนยอม ไมยอม ไมแนใจ ไมทราบ อนๆ กทม. เทศบาล 63.1 14.2 5.1 10.2 7.3 กลาง เทศบาล 56.5 7.1 8.9 21.4 6.0 นอกเขต 53.1 11.3 10.6 18.6 6.4 เหนอ เทศบาล 64.3 15.7 8.6 10.7 0.7 นอกเขต 54.8 20.7 9.6 13.4 1.6 ต.อ.ฉ.น. เทศบาล 59.0 20.1 5.0 13.7 2.2 นอกเขต 52.8 26.8 7.1 12.2 1.2 ใต เทศบาล 62.9 16.0 5.7 13.4 2.1 นอกเขต 71.2 14.6 4.9 8.4 0.9 รวม เทศบาล 61.4 14.4 6.4 13.6 4.2 นอกเขต 57.2 18.2 8.3 13.6 2.7

ในการสารวจครงนไดรวบรวมขอมลเกยวกบการแทงในกลมประชากรโดยการสมภาษณประสบการณ

การแทงบตรในอดตทผานมาปรากฎผลดงตารางท 6.4.12 แสดงใหเหนวาสตรไทยในการศกษานเคยแทง

มาแลวถง รอยละ 19.3

ตารางท 6.4.12 กลมประชากรสตรทมประวตเคยแทงบตร ปรบนาหนก

อตราสวนตามประชากรในพนทการสมตวอยาง และเขตเทศบาล พนทท สมตวอยาง เคยแทงบตร(%)


โดยกลมตวอยางจากกรงเทพมอตราสวนเคยแทงมาสงกวาประชากรจากพนทสวนอนๆ จากการ

สมภาษณเพมเตมถงสาเหตของการแทงบตร เพอวเคราะหวาการแทงบตรเปนเหตมาจากการแทงเอง หรอทา

แทง พบวาเปนการแทงเองถงรอยละ 13.5 และ ทาแทง รอยละ 3.6 ดงตารางท 6.4.13 และมการทาแทง

สงมากในประชากรกลมตวอยางจากพนทกรงเทพฯ และพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ตารางท 6.4.13 กลมประชากรสตรทมประวตเคยแทงบตร จาแนกตามสาเหตการแทง และปรบนาหนก

อตราสวนตามประชากรในพนทการสมตวอยาง และเขตเทศบาล


จานวน สาเหตการแทง (%) ภาค ผใหขอมล แทงเอง ทาแทง อนๆ

กรงเทพฯ 410 11.2 5.6 3.7 ภาคกลาง 665 13.5 1.2 1.8 ภาคเหนอ 509 15.1 3.9 1.0 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 487 14.2 5.5 1.0 ภาคใต 510 13.1 3.1 2.0 รวม 2581 13.5 3.6 1.8

สาหรบจานวนทแทงสวนใหญเคยแทง 1 ครง แตมผ ทเคยแทงสงสดถง 6 ครง นอกจากนนใน

การศกษาเพอวเคราะหอตราการแทงในระยะ 1 ป ทผานไป เพอใหไดขอมลทจะใชเปนอตราอบตการของการ

แทงบตรปรากฎผลดงตารางท 6.4.14 ใน 1 ปทผานมามสตรไทยแทงบตรถง รอยละ 8.36 โดยสวนใหญอย

ในกรงเทพฯ และภาคใต ซงสงถงรอยละ 10 และภาคเหนอมอตราการแทงบตรตาทสด ซง กไมไดสอดคลอง

หรอสามารถอธบายไดจากอตราการคมกาเนดของสตรในกลมประชากรศกษาทไดศกษาในตารางท 6.4.7

ตารางท 6.4.14 อตราอบตการการแทงบตรของสตรไทยในชวง 1 ปท

ผานมา ปรบนาหนกอตราสวนตามประชากรในพนทการสมตวอยาง และ

เขตเทศบาล พนทท สมตวอยาง อตราการแทงบตรใน 1 ป(%)


เมอจาแนกอตราการแทงบตรใน 1 ปทผานมาตามกลมอายของประชากรทสารวจ พบวา ในกลมอาย

13 - 24 มอตราการแทงรอยละ 2.1 ในขณะทกลมอาย 25 - 39 มอตราการแทงบตรสงมาก คอ รอยละ

15.6 และในกลมอาย 40 - 59 รอยละ 7.4 โดยเมอดเทยบกบสาเหตการทาแทงในกลมททาแทงใน 1 ปม

อตราสงถง รอยละ 20 ของการแทงบตร การศกษาการดแลสขภาพของสตรกลมตวอยางโดยถามถงการตรวจมะเรงปากมดลก ปรากฎผลดง

ตารางท 6.4.15 จะเหนไดวา สตรไทยจากการสารวจรอยละ 40.32 เคยไดรบการตรวจมะเรงปากมดลก

และการใชบรการดงกลาวสงทสดในกรงเทพฯ รองลงมาไดแกภาคเหนอ

ตารางท 6.4.15 อตราสวนของผ ทเคยตรวจมะเรงปากมดลก ปรบ

นาหนกอตราสวนตามประชากรในพนทการสมตวอยาง และเขตเทศบาล พนทท สมตวอยาง เคยตรวจ



โดยมผลการตรวจดงตารางท 6.4.16 โดยสวนใหญผลการตรวจปกตถงรอยละ 91.8 ผดปกต รอย

ละ 3.5 แตอยางไรกตามยงถอวามผ ทตรวจแลวไมรผลถงรอยละ 3.1 โดยเฉพาะสวนใหญจะเปนประชากร

กลมตวอยางจากนอกเขตเทศบาลทไมรผลการตรวจ

ตารางท 6.4.16 ผลการตรวจมะเรงปากมดลก จาแนกตามพนททสมตวอยาง

พนท สมตวอยาง จานวน ปกต ผดปกต ไมทราบ อนๆ กทม. เทศบาล 206 95.1 3.4 0.5 1.0 กลาง เทศบาล 82 91.5 1.2 4.6 2.4 นอกเขต 151 91.4 6.0 2.0 0.7 เหนอ เทศบาล 59 88.1 10.2 1.7 0.0 นอกเขต 138 89.1 4.3 5.8 0.7 ต.อ.ฉ.น. เทศบาล 68 92.6 2.9 4.4 0.0 นอกเขต 107 88.8 1.9 6.5 2.8 ใต เทศบาล 98 94.9 1.0 1.0 3.1 นอกเขต 90 91.1 1.1 3.3 4.4 รวม เทศบาล 513 93.4 3.3 1.9 1.4 นอกเขต 486 90.1 3.7 4.3 1.9

การดแลสขภาพตนเองอกประการหนงซงสามารถดาเนนการไดงายๆ คอการตรวจคลาเพอหาความ

ผดปกตของเตานมดวยตนเอง ซง ผลการสารวจแสดงใหเหนในตารางท 6.4.17 พบวากลมตวอยางสตร

ตรวจหาความผดปกตของเตานมตนเองเพยง รอยละ 34.31 โดยสวนใหญเปนกลมตวอยางจากพนท

กรงเทพฯ และประชากรจากภาคตะวนออกเฉยงเหนอมการตรวจคลาเองนอยกวาพนทอนๆ

ตารางท 6.4.17 อตราสวนของประชากร ทเคยตรวจคลาเพอหาความ ผดปกตของเตานมดวยตนเองหรอไม

พนทท สมตวอยาง อตราสวนผเคยตรวจ(%) กรงเทพฯ 50.60 ภาคกลาง 33.69 ภาคเหนอ 33.00 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 28.58


ภาคใต 34.41 รวม 34.31

ผลทผ ทเคยตรวจคลาเตานมดวยตนเองดงแสดงในตารางท 6.4.18 พบความผดปกตรวมเพยงรอย

ละ 3.2 อก รอยละ 3.3 ตรวจแลวแตไมรวาผดปกตหรอไม สวนอกรอยละ 93.5 แสดงผลวาปกต

ตารางท 6.4.18 จาแนกผลการตรวจคลาเตานมดวยตนเอง จาแนกตามพนททสมตวอยางสารวจ

พนท สมตวอยาง จานวน ปกต ผดปกต ไมทราบ อนๆ กทม. เทศบาล 175 90.3 5.7 3.4 0.6 กลาง เทศบาล 87 96.6 2.3 0.0 1.1 นอกเขต 145 95.2 2.1 2.8 0.0 เหนอ เทศบาล 71 90.1 2.8 7.0 0.0 นอกเขต 110 92.7 2.7 4.5 0.0 ต.อ.ฉ.น. เทศบาล 64 95.3 3.1 0.0 1.6 นอกเขต 82 95.1 2.4 2.4 0.0 ใต เทศบาล 90 94.4 2.2 3.3 0.0 นอกเขต 94 91.5 3.2 5.3 0.0 รวม เทศบาล 487 92.8 3.7 2.9 0.6 นอกเขต 431 93.7 2.6 3.7 0.0


สวนท 5 ผลการตรวจ วด รางกาย และการตรวจทางหองปฏบตการ ดงทกลาวมาแลวในตอนตนวา การสารวจ น มไดมงวนจฉย หาโรค หรอ ความชกของโรค เทานน

หากแตไดพยายามออกผล ใหทราบไดวา กลมตวอยาง ทสารวจ แสดงลกษณะแทนประชากร ไดอยางไรบาง

โดยเฉพาะในสวนการตรวจ วด รางกาย และตรวจทางหองปฏบตการ กลาวโดยงายคอ เปนการมองลกษณะ

ความเปนไป ในแบบภาคตดขวาง เหมอนการถายรปนง (Snap shots) ในดานตาง ๆ ของประชากร โดยใชก

ลมตวอยาง เปนตวแทน สาหรบผลการตรวจ วด รางกาย และการตรวจทางหองปฏบตการ มดงน ตารางท 6.5.1 ผลการตรวจ วด รางกาย (sample mean + s.d.) จาแนกตามภาค และเขตการปกครอง

ตวแปร รวม กทม ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาค ตอ/น ภาคใต นาหนกตว (*) 56.0+13

.6 57.7+14.3

57.0+13.5

55.3+11.9

55.1+13.1

55.1+14.9

ในเขตเทศบาล 57.7+14.3

57.2+12.8

57.2+12.5

57.6+16.6

56.6+13.5

นอกเขตเทศบาล 56.9+13.9

54.4+11.5

53.8+10.5

54.1+15.7

สวนสง (*) 157.0+22.3

159.8+31.0

156.4+10.3

157.7+23.0

153.5+24.7

158.5+21.4


157.3+8.3

159.1+10.1

148.6+38.1

158.4+12.4


157.0+27.0

156.3+10.1

158.5+26.0

Body mass index (BMI) (*)

22.4+4.4

23.0+4.8

23.0+4.7

22.3+4.2

22.1+4.0 21.9+4.2


23.1+5.0

22.4+4.3

22.4+4.4 22.2+4.4


22.3+4.2

21.9+3.7 21.7+4.1

ความดนโลหต Systolic (*) 116.6+18.7

115.0+20.4

119.8+19.3

116.2+19.2

114.8+17.2

116.5+17.3


119.8+19.4

117.1+19.6

116.0+18.7

117.2+17.3


115.8+19.0

114.2+16.3

116.0+17.3

ความดนโลหต Diastolic (*)

71.6+12.9

72.2+13.7

73.4+12.4

71.5+12.7

68.7+13.0

71.2+12.6


73.1+12.6

73.1+14.4

71.5+13.7

72.5+13.0


70.8+11.7

68.7+12.5

70.3+12.3

ชพจร (*) 78.7+13.9

77.1+12.4

81.6+14.0

79.2+13.2

77.3+13.9

77.5+14.8


79.2+12.1

78.4+11.3

77.0+12.8

77.6+13.2

นอกเขตเทศบาล 82.6+14 79.6+14 77.5+14. 77.5+15.


ตวแปร รวม กทม ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาค ตอ/น ภาคใต .6 .0 4 9

Waist (cm.) (*) 79.0+56.5

82.0+64.8

75.8+29.1

84.6+82.8

79.3+61.6

74.7+28.2


77.4+38.3

87.1+87.1

81.7+65.8

77.6+41.2


83.4+80.8

78.1+59.2

72.7+12.8

Hip (cm.) (*) 95.9+61.1

98.3+50.6

90.9+30.2

100.6+89.8

99.3+81.8

91.6+14.7


93.4+31.5

101.4+82.6

105.7+104.6

93.4+10.6


100.3+93.0

95.8+65.8

90.4+16.8

Note: (*) p value < 0.001 between groups; figures are sample values without weight adjustment. นาหนกตวเฉลยของตวอยาง รวมทงประเทศ เปน 56.0 กโลกรม โดยมคาเฉลยรายภาค ของ

กรงเทพมหานครสงทสด ทนาสนใจคอ เมอเปรยบเทยบ ระหวางในเขต และนอกเขตเทศบาลแลว เหนไดชดเจน

วา กลมตวอยาง ในเขตเทศบาลมคาเฉลยนาหนกตว สงกวา กลมนอกเขตเทศบาล ในทกภาค สวนสงเฉลย ของตวอยาง รวมทงประเทศ เปน 157 เซนตเมตร โดยกลมตวอยางในกรงเทพมหานคร ม

คาเฉลยความสง มากทสด คอท 159.8 เซนตเมตร ในขณะท กลมตวอยาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มคาเฉลย

ความสง นอยทสด คอ 153.5 เซนตเมตร ทนาสนใจยง คอ ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอน กลมตวอยาง ในเขต

เทศบาล มคาเฉลยความสง นอยกวา กลมตวอยางนอกเขตเทศบาล อยางชดเจน คาเฉลย ความดนโลหตทวดได ทงซสโตล และไดแอสโตล เมอพจารณารวมกบ สวนเบยงเบน

มาตรฐาน (standard deviation) แลว เหนไดวา การกระจาย ท mean + 1 s.d. ไมสงไปกวา คาทเปน cut point ในการวนจฉย วามความดนโลหตสง กลาวอกนยหนงคอ ในภาพรวมของตวอยางประชากร วยแรงงานน (ไมไดจาแนกวา มประวตความดนโลหตสงหรอไม ไดรบยารกษาอยหรอไม) จานวนตวอยาง อยางนอย 2/3 มความดนโลหต ในเกณฑปรกต อยางไรกด หากใชเกณฑการตดสนความดนโลหตสง ท Systolic มากกวา

140 mmHg หรอ Diastolic มากกวา 90 mmHg แลว พบวาความชกรวมของประเทศสงถง รอยละ11.6 และเมอจาแนกตามภาค พบวา ภาคกลางสงทสด คอ รอยละ 14.4 รองลงมาเปนกรงเทพมหานคร รอยละ

13.4 และภาคตะวนออกเฉยงเหนอตาสด รอยละ 8.9 เมอเปรยบเทยบตามเขตการปกครอง กเหนไดชดวา กลม

ตวอยางในเขตเทศบาล มความชกสงกวาเปนสวนใหญ ยกเวนภาคกลาง ซงกลมตวอยางนอกเขตเทศบาล ม

ความชกสงกวาเลกนอย ตารางท 6.5.2 จานวนตวอยาง (รอยละ) ทมความดนโลหตสง จาแนกตามภาคและเขตการปกครอง

ตวแปร รวม กทม ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาค ตอ/น ภาคใต ความดนโลหตสง (Sys > 140) 368 (8.7) 54

(9.3)111

(11.7)73

(8.1)63 (7.0) 67 (7.4)

ในเขตเทศบาล 179 (9.6)

54 (9.3)

37 (12.4)

28 (9.8)

30 (9.2) 30 (8.1)


ตวแปร รวม กทม ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาค ตอ/น ภาคใต นอกเขตเทศบาล 189 (8.0) 74

(11.3)45

(7.4) 33 (5.8) 37 (6.9)

ความดนโลหตสง (Dias > 90) 287 (6.8) 54 (9.3)

81 (8.5)

63 (7.0)

36 (4.0) 53 (5.8)

ในเขตเทศบาล 156 (8.4) 54 (9.3)

22 (7.4)

30 (10.5)

21 (6.4) 29 (7.8)

นอกเขตเทศบาล 131 (5.5) 59 (9.0)

33 (5.4)

15 (2.6) 24 (4.5)

ความดนโลหตสง (อยางใดอยางหนง)

489 (11.6)

78 (13.4)

140 (14.7)

98 (10.9)

80 (8.9) 93 (10.3)


78 (13.4)

43 (14.4)

43 (15.0)

40 (12.2)

44 (11.9)

นอกเขตเทศบาล 241 (10.2)

97 (14.8)

55 (9.0)

40 (7.0) 49 (9.1)

เมอนาผลการวดความดนโลหต เทยบกบประวต ทราบวามความดนโลหตสง ทบคคลตวอยางให

สมภาษณ พบวาบคคลตวอยาง 3,777 คน (รอยละ 89.3 ) ใหประวตตรงกบผลการตรวจ แตม 395 ราย (รอยละ 9.3) ไมมประวตความดนโลหตสง แตตรวจพบในการสารวจวามความดนโลหตสง วดความดนโลหตในการสารวจ พบความดนโลหตสง ไมพบความดนโลหตสง

ประวตความดนโลหตสง 94 56

ประวตความดนโลหตไมสง 395 3683

ความผดปรกต ทตรวจพบ และเปนปญหาทางสาธารณสข ทชดเจน ไดแก การมองเหน และตาบอดส

กลาวคอ กลมตวอยาง ประมาณ หนงในสาม (รอยละ 30.4 ในเขตเทศบาล และ รอยละ 23.8 นอกเขต

เทศบาล) มการมองเหน ไมปรกต คอ วดสายตา ไดไมถง 20/20 โดยมคาความชก ใกลเคยงกน ทกภาค และม

ลกษณะ สอดคลองกนอกประการหนง คอ พบในเขตเทศบาล สงกวา นอกเขตเทศบาล สาหรบ ความชกของตา

บอดส พบรอยละ 3.7 และ รอยละ 3.4 จากกลมตวอยาง ในเขต และนอกเขตเทศบาลตามลาดบ ตารางท 6.5.3 รอยละของตวอยาง (และคาความเชอมน 95% ของรอยละ) ทตรวจพบการมองเหนไมปรกต

และ พบวามตาบอดส จาแนกตามภาค และเขตการปกครอง รวม กทม กลาง เหนอ ตอ/น ใต

ตาขวา ไมสวมแวน 26.6 (25.2, 27.9)

34.2 (30.1, 38.2)

33.8 (30.8, 36.8)

24.5 (21.6, 27.3)

21.1 (18.4, 23.8)

21.7 (19.0, 24.5)

ในเขตเทศบาล 30.4 (28.2, 32.5)

34.2 (30.1, 38.2)

38.5 (33.0, 44.1)

24.5 (19.4, 29.7)

24.9 (20.0, 29.8)

26.9 (22.2, 31.7)

นอกเขตเทศบาล 23.8 (22.1, 25.5)

31.6 28.1, 35.2

24.4 (21.0, 27.8)

19.1 (15.8, 22.3)

18.4 (15.1, 21.7)


ตาซาย ไมสวมแวน 26.3 (24.9, 27.6)

34.3 (30.2, 38.4)

32.6 (29.6, 35.6)

22.4 (19.6, 25.2)

21.1 (18.4, 23.8)

23.5 (20.7, 26.3)

ในเขตเทศบาล 30.2 (28.0, 32.3)

34.3 (30.2, 38.4)

37.3 (31.8, 42.8)

23.8 (18.7, 28.9)

26.1 (21.1, 31.0)

26.3 (21.6, 31.0)


30.5 (27.0, 34.1)

21.8 (18.5, 25.1)

18.4 (15.2, 21.6)

21.6 (18.1, 25.2)

ตาบอดส 3.5 (3.0, 4.1)

3.2 (1.9, 5.0)

3.1 (2.1, 4.4)

2.6 (1.7, 3.9)

7.3 (5.7, 9.2)

1.5 (0.8, 2.5)

ในเขตเทศบาล 3.7 (2.9, 4.7)

3.2 (1.9, 5.0)

4.7 (2.6, 7.8)

2.2 (0.8, 4.6)

8.2 (5.4, 11.8)

1.1 (0.3, 2.8)


2.3 (1.3, 3.8)

2.8 (1.7, 4.5)

6.8 (4.9, 9.2)

1.7 0.8, 3.2)

ตารางท 6.5.4 ผลการตรวจ ทางหองปฏบตการ (sample mean + s.d.) จาแนกตามภาค และเขตการ

ปกครอง ตวแปร รวม กทม ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาค ตอ/น ภาคใต

Hemoglobin (gm %) (*)

13.3+1.9

12.5+2.4

13.5+1.8

13.6+1.6

13.2+1.9 13.6+1.7


13.4+2.0

13.7+1.5

13.4+1.9 13.6+1.8


13.6+1.7

13.1+1.8 13.6+1.7

Hematocrit (%) (*) 40.2+5.7

37.1+6.8

40.7+5.7

41.1+5.0

40.4+5.4 41.0+5.1


40.3+5.7

41.6+5.5

41.5+5.0 40.7+4.9


40.9+5.1

39.8+5.5 41.2+5.3

FBS (mg%) (*) 89.4+25.2

97.3+28.3

91.2+28.1

87.7+21.9

87.6+24.5

85.7+23.1


90.9+24.5

91.5+21.7

89.2+24.7

85.7+24.6


86.0+21.8

86.7+24.4

85.7+22.3

CHOLESTEROL (mg%) (*)

194.6+49.6

212.6+60.1

204.5+47.2

192.3+45.5

169.2+42.1

197.3+43.2


203.3+48.6

203.3+48.0

191.6+43.7

203.2+46.6


204.9+46.7

159.3+37.4

194.6+41.2

รปท 6.5.1 การกระจายคา ฮโมโกลบน ของกลมตวอยางรวม ทงประเทศ การสารวจสภาวะสขภาพฯ


Hemoglobin

24.023.022.021.020.019.018.017.016.015.014.013.012.011.010.09.08.07.0

Distribution of Hemoglobin (gm%), AllNational Health Examination Survey II

800

600

400

200

0

Std. Dev = 1.87 Mean = 13.3N = 3022.00

หมายเหต ภาพแสดงการกระจาย เทยบกบเสนสมมต การกระจายปรกต (Normal distribution) เมอจาแนกตามภาค ปรากฏวา คาเฉลย ระดบฮโมโกลบน และฮมาโตรครต ของกลมตวอยาง ใน

กรงเทพมหานคร ตากวาภาคอน ๆ อยางมนยสาคญ ปรากฏการณน ดจะขดกนกบสมมตฐานเดม ทคาดวา

ประชาชนในเขตเมอง นาจะมระดบฮโมโกลบน และฮมาโตครต สงกวาเขตชนบท สาเหตของความแตกตางน

อาจจะเปนจากปจจยสงแวดลอม เชน การไดรบสารพษจากสงแวดลอมมากกวา (ตะกว ไฮโดรคารบอน) ของกลมตวอยางในกรงเทพมหานคร หรอในทางกลบกน คอ ประชาชนในภาคอน มโอกาสใชกาลงกายมาก ทาใหคา

ฮโมโกลบน ฮมาโตรครต สงกวา ดงกลาว ตารางท 6.5.5 คาเฉลยฮโมโกลบน จาแนกตามภาค

ภาค mean s.d n

1. กรงเทพมหานคร 12.3 2.3 555

2. ภาคกลาง 13.5 1.7 500

3. ภาคเหนอ 13.6 1.6 570

4. ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 13.2 1.8 642

5. ภาคใต 13.6 1.7 755

Note: F-test between group = 38.9, df = 4, p-value = 0.0000


รปท 6.5.2 การกระจายคา ฮมาโตครต ของกลมตวอยางรวม ทงประเทศ

Hematocrit (%)

60.055.050.045.040.035.030.025.020.015.010.0

Distribution of Hematocrit (%), AllNational Health Examination Survey II

1400

1200

1000

800

600

400

200

0

Std. Dev = 5.55 Mean = 40.1N = 3285.00

หมายเหต ภาพแสดงการกระจาย เทยบกบเสนสมมต การกระจายปรกต (Normal distribution) ตารางท 6.5.6 คาเฉลยฮมาโตครต จาแนกตามภาค



2. ภาคกลาง 40.5 5.2 501

3. ภาคเหนอ 41.1 5.0 767


5. ภาคใต 41.0 5.1 768



รปท 6.5.3 การกระจายคานาตาลในเลอด หลงอดอาหาร 12 ชวโมง (Fasting blood sugar) ของกลมตวอยางรวมทงประเทศ

Fasting blood sugar (mg%)

290.0270.0

250.0230.0

210.0190.0

170.0150.0

130.0110.0

90.070.0

50.030.0

10.0

Distribution of Fasting Blood Sugar (mg%), AllNational Health Examination Survey II

1000

800

600

400

200

0

Std. Dev = 25.22 Mean = 89.4N = 3270.00

หมายเหต ภาพแสดงการกระจาย เทยบกบเสนสมมต การกระจายปรกต (Normal distribution) ตารางท 6.5.7 คาเฉลยระดบนาตาล Fasting blood sugar จาแนกตามภาค



2. ภาคกลาง 91.2 28.1 539

3. ภาคเหนอ 87.7 21.9 749


5. ภาคใต 85.7 23.1 761



รปท 6.5.4 การกระจายคา ไขมนโคเลสเตอรอล ในเลอด ของกลมตวอยางรวม ทงประเทศ

Serum cholesterol (mg%)

900.0850.0

800.0750.0

700.0650.0

600.0550.0

500.0450.0

400.0350.0

300.0250.0

200.0150.0

100.050.0

Distribution of Serum cholesterol (mg%), AllNational Health Examination Survey II

1400

1200

1000

800

600

400

200

0

Std. Dev = 49.60 Mean = 194.6N = 3044.00

หมายเหต ภาพแสดงการกระจาย เทยบกบเสนสมมต การกระจายปรกต (Normal distribution) ตารางท 6.5.8 คาเฉลย ระดบโคเลสเตอรอล จาแนกตามภาค



2. ภาคกลาง 204.5 47.2 426

3. ภาคเหนอ 192.3 45.5 764


5. ภาคใต 197.3 43.1 728



ตารางท 6.5.9 จานวนตวอยาง (รอยละ) ทมระดบนาตาลในเลอดหลงอดอาหาร (Fasting blood sugar)

110-125 mg% และ ตงแต 126 mg% จาแนกตามภาคและเขตการปกครอง ตวแปร รวม กทม ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาค ตอ/น ภาคใต

ระดบ FBS 110-125 mg%

125 (4.8)

23 (4.2) 26 (5.0) 27 (3.4) 31 (5.7) 18 (2.6)

ในเขตเทศบาล 48 (3.7) 23 (4..2)

6 (3.8) 10 (4.4) 5 (2.1) 4 (1.5)

นอกเขตเทศบาล 77 (4.8) 20 (5.2) 17 (3.3) 26 (6.0) 14 (2.8)ระดบ FBS >= 126 mg% 148

(4.4)34 (6.1) 27 (5.0) 38 (5.3) 30 (3.7) 19 (2.1)

ในเขตเทศบาล 76 (5.6) 34 (6.1) 7 (4.4) 10 (4.4) 15 (6.4) 10 (3.8)นอกเขตเทศบาล 72 (4.0) 20 (5.2) 28 (5.4) 15 (3.5) 9 (1.8)

หมายเหต ปรบถวงนาหนกตามการกระจายประชากรคาดหมาย เดอน กรกฎาคม 2541 ตารางท 6.5.10 จานวน ตวอยาง (รอยละ) ทมระดบโคเลสเตอรอล 200-299 mg% และตงแต 300 mg%

จาแนกตามภาคและเขตการปกครอง ตวแปร รวม กทม ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาค ตอ/น ภาคใต

Cholesterol 200-299 mg%

1193 (34.4)

285 (51.4)

197 (47.0)

277 (34.7)

128 (15.6)

306 (40.3)


285 (51.4)

49 (41.9)

96 (40.9)

73 (42.0) 113 (48.5)

นอกเขตเทศบาล 577 (30.1)

148 (47.9)

181 (34.2)

55 (13.9) 193 (39.0)

Cholesterol >= 300 mg%

71 (1.4) 27 (4.7) 13 (1.4) 15 (1.4) 2 (0.1) 14 (1.4)

ในเขตเทศบาล 47 (3.4) 27 (4.7) 4 (1.3) 7 (2.4) 2 (0.6) 7 (1.9)นอกเขตเทศบาล 24 (3.8) 9 (1.4) 8 (1.3) 0 (0.0) 7 (1.3)

หมายเหต ปรบถวงนาหนกตามการกระจายประชากรคาดหมาย เดอน กรกฎาคม 2541 เปนทนาสนใจวา เมอ เปรยบเทยบคาเฉลยระดบ ฮโมโกลบน ฮมาโตครต ระดบนาตาลในเลอด

(Fasting blood sugar) และระดบซรมโคเลสเตอรอล ระหวางกลมตวอยางในเขตเมอง กบนอกเขตเมอง พบ

ลกษณะบงช คลายกบวา กลมตวอยางนอกเขตเมอง มสขภาพดกวา ตวอยาง ในเขตเมอง ในทกตวแปร ดงแสดง

ในตารางท 6.5.11


ตารางท 6.5.11 เปรยบเทยบคาเฉลย ฮโมโกลบน ฮมาโตครต ระดบนาตาลในเลอด หลงอดอาหาร 12 ชวโมง

(Fasting blood sugar) และระดบซรมโคเลสเตอรอล ของกลมตวอยาง ระหวางในเขตเมอง กบนอกเขต

เมอง ในเขตเมอง นอกเขตเมอง t-test p-value

ตวแปร mean+sd

จานวน mean+sd

จานวน

ฮโมโกลบน 13.1+2.0

1,366 13.5+1.7

1,656 5.1 0.000(1)

ฮมาโตครต 39.4+5.8

1,424 40.7+5.3

1,861 6.4 0.000(1)

Fasting blood sugar 92.2+26.0

1,435 87.2+24.4

1,835 5.7 0.000(2)

Serum Cholesterol 205.1+53.2

1,314 186.6+45.1

1,730 10.4 0.000(2)

Note: (1)Independent t-test for unequal variance; (2)Independent t-test for equal variance สภาวะสขภาพ ของประชาชน ขนอยกบปจจยทงภายในและภายนอก ยงตองการการวเคราะหเชงลก

ตอไปอก ในเชงปฏสมพนธระหวางปจจยตาง ๆ ทเกยวของ รวมถงสภาพแวดลอมดวย ปจจยหนงทนาจะมผล

ตอสขภาพระยะยาว คอ ความดนโลหตสง และจากขอมลทนาเสนอ เหนไดชดวา กลมตวอยางในเขตเทศบาล ม

สภาวะสขภาพโดยรวมดอยกวานอกเขตเทศบาล เมอวเคราะหความสมพนธระหวางการอยในเขตเทศบาล กบ

ความดนโลหตสง โดยควบคมปจจย เพศ อาย ประวตการสบบหร ประวตการดมสรา และประวตการออกกาลง

กาย พบวา การมระดบนาตาล Fasting blood sugar ตงแต 126 mg% และการมระดบโคเลสเตอรอล

ตงแต 300 mg% แลว พบวา ผอยในเขตเทศบาล มความเสยงตอการมความดนโลหตสง มากกวาผอยนอก

เขตเทศบาล ประมาณ รอยละ 21 (adjusted OR 1.21, 95%CI 1.09, 1.33) ตารางท 6.5.12 ปจจยทมผลตอความดนโลหตสง

Variables OR 95%CI Minicipality 1.21 1.09, 1.33 Male gender 1.27 1.14, 1.40 Age (years) 1.06 1.05, 1.07 Smoking history 1.21 1.05, 1.37 Drinking history 1.08 0.96, 1.20 Physical exercise in 1 year 1.06 0.94, 1.18 Fasting blood sugar >=126mg% 0.62 0.42, 0.81 Cholesterol >= 300 mg% 0.68 0.41, 0.95


บทท 7 สภาวะสขภาพประชากรสงอายไทย

นพ.สทธชย จตะพนธกล

วตถประสงค◌

1. เพอคนหาสถานะทพพลภาพของประชากรสงอายไทยทงความชกและความรนแรง 2. เพอคนหาสาเหตของภาวะทพพลภาพและลาดบความสาคญ 3. เพอคนหาสถานะภาวะพงพาของประชากรสงอายไทย 4. เพอคนหาความชกของกลมอาการสมองเสอม 5. เพอคานวนหาดชนชวดสถานะทางสขภาพของประชากรสงอายไทย 6. เพอพจารณาปจจยทางสงคมและเศรษฐกจทมตอสถานะทางสขภาพ

ประชากรศกษา ผ ทมอาย 60 ปหรอมากกวา จานวน 4,048 คน ทไดรบการสมเพอเปนตวแทนประชากรสงอายไทย นยามและเครองมอทใช

1. ภาวะทพพลภาพระยะยาว (long-term disability) หมายถงการจากดในการปฏบตกจอนเปนปกตของบคคลนนอนเนองมาจากความเจบปวยหรอความบกพรองหรอความพการทางรางกายมา

6 เดอนหรอนานกวา 2. ภาวะทพพลภาพระยะสน (short-term disability) หมายถงการจากดในการปฏบตกจอนเปน

ปกตของบคคลนนอนเนองมาจากความเจบปวยหรอความบกพรองหรอความพการทางรางกายท

เกดขนใหมในระยะ 2 สปดาหกอนหนา 3. ภาวะทพพลภาพทงหมด (total disability) หมายถงภาวะทพพลภาพทงหมด ณ. ขณะการ

สารวจโดยเทากบผลรวมของจานวนผ ทมภาวะทพพลภาพระยะยาวและผ ทไมมภาวะทพพลภาพ

ระยะยาวแตมภาวะทพพลภาพระยะสน 4. ภาวะพงพา (dependency) หมายถงภาวะทผสงอายไมปฏบตกจอยางเปนอสระแตตองการการ

ชวยเหลอหรอการเฝาระวงจากบคคลอน ในการนไดใชเครองมอเพอการประเมนกจวตรประจาวน

2 ชนดคอ ดชนบารเธลเอดแอล ซงเปนเครองมอทใชประเมนระดบการพงพาในกจวตรประจาวน

พนฐานเชนการรบประทานอาหารหรอการอาบนาเปนตน และดชนจฬาเอดแอล ซงเปนเครองมอท

ใชประเมนระดบการพงพาในกจวตรประจาวนตอเนองเชนการใชรถสาธารณะและการประกอบ

อาหารเปนตน 5. กลมอาการสมองเสอม (dementia) หมายถงการทมภาวะบกพรองทางปญญาอยางกวาง

(global cognitive impairment) และมผลกระทบตอการดารงชวตในสงคม ในการศกษา

ทางระบาดวทยาในระดบนานาชาตไดเนนการศกษาในกลมทมความรนแรงปานกลางและมาก

เทานนเนองจากความแตกตางของเกณฑวนจฉยกลมทมความรนแรงนอยและทาใหผลทได


แตกตางกนอยางมาก ในการศกษานจงมงจะจาแนกกลมอาการสมองเสอมทมความรนแรงระดบ

ปานกลางและมากโดยใหสอดคลองกบวธการศกษาทเปน one-stage survey จงใชเกณฑวนจฉย “มความบกพรองทางปญญาอยางกวาง” และ “ตองพงพาในการดแลสขลกษณะสวนตน

ไดแก การรบประทางอาหาร การทาความสะอาดใบหนา การเขาใชหองสขา การสวมใสเสอผา และ

การอาบนา” ในการคดกรองผ ทมความบกพรองทางปญญาอยางกวางไดใชเครองมอสาหรบการตรวจคดกรองคอ แบบทดสอบสภาพจตจฬา ซงเปนเครองมอทไดรบการพฒนาขนมาสาหรบ

ผสงอายไทยและไมตองใชความสามารถในการอานหรอเขยน 6. การคานวนหาดชนเพอชวดสถานะทางสขภาพไดเลอกใชดชนทสามารถรวมการเสยชวต

(mortality) เขากบภาวะทพพลภาพ (disability) คอ Disability-free life expectancy (DFLE) และ Active life expectancy (ALE) โดยใชขอมลภาวะทพพลภาพและภาวะพงพาจากการสารวจครงน รวมกบขอมลตารางชพจากสานกงานสถต ในการคานวนดวยเทคนค

ของ Sullivan การวเคราะห◌

ใชโปรแกรม SPSS-PC version 8.0 สถตทใช Descriptive statistics Odds ratio; atrributable risk; population attributable risk; 95%

confidence interval Oneway analysis of variance Student-t test Chi-square test Mann-Whitney U test Spearman correlation analysis Logistric regression analysis

หวขอผลการวจย

1. ลกษณะประชากรจากการสารวจ 2. ภาวะทพพลภาพของประชากรสงอายไทย 3. ภาวะพงพาของประชากรสงอายไทย 4. กลมอาการสมองเสอมของประชากรสงอายไทย 5. ดชนชวดสถานะสขภาพของประชากร 6. โรคความดนโลหตสงและภาพสะทอนคณภาพการบรการ


ลกษณะประชากรสงอายจากการสารวจ จานวนประชากรสงอายทงหมดในการสารวจเทากบ 4,048 คน โดยมอายเฉลย 69.7 ป (คาเบยงเบน

มาตรฐาน = 7.3 ป) ลกษณะทวไปของประชากรศกษา ลกษณะทางการศกษา ลกษณะทางการทางานและ

อาชพ และลกษณะทางเศรษฐกจแสดงไวในตารางท 7.1 ถง 7.4 ตามลาดบ ตารางท 7.1 ลกษณะทวไปของประชากรสงอาย จานวน

รอยละ

กลมอาย 60 - 69

70 - 7980 +

2323 1254 471

57.4 31.0 11.6

เพศ ชาย

หญง

1731 2317

42.8 57.2

สถานะสมรส โสด แตงงาน

แยก

หมาย

หยา

115 2422 100 1359 52

2.8 59.8 2.5 33.6 1.3

ศาสนา พทธ

ครสต

อสลาม

อนๆ

3864 42 131 11

95.5 1.0 3.2 0.3

ภาคทอย กรงเทพมหานครฯ

ภาคกลาง


ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ภาคใต

685 723 871 883 886

16.9 17.9 21.5 21.8 21.9

ลกษณะพนทอยอาศย ในเขตเทศบาล นอกเขตเทศบาล

1914 2134

47.3 52.7

ลกษณะการอยอาศย อยคนเดยว

อยกบคสมรส

อยกบบตรธดา

อยกบญาตอนๆ

อนๆ

169 1076 2626 146 31

4.2 26.6 64.9 3.6 0.8

ตารางท 7.2 ลกษณะทางการศกษา


จานวน

รอยละ

ระดบการศกษาสงสด ตากวาประถมศกษาปท

4ประถมศกษาปท 4

ประถมศกษาตอนปลาย

มธยมศกษาตอนตน

มธยมศกษาตอนปลาย

ระดบประกาศนยบตร

ระดบอนปรญญา

ระดบปรญญาตร

สงกวาระดบปรญญาตร

อนๆ

1000 1752 67 172 160 21 42 57 14 763

24.7 43.3 1.7 4.2 4.0 0.5 1.0 1.4 0.3 18.8

การอานหนงสอ อานออกไดคลอง

อานออกแตไมคลอง

อานไมออก

2029 872 1147

50.1 21.5 28.3

การเขยนหนงสอ เขยนไดคลอง

เขยนไดแตไมคลอง

เขยนไมได

1756 1045 1247

43.4 25.8 30.8

ตารางท 7.3 ลกษณะทางการทางานและอาชพ จานวน รอยละ สถานะงานและลกษณะงานในปจจบน ไมมงานประจา 2882 71.2

ลกจางเอกชน 152 3.8 ลกจางรฐบาล 17 0.4

ลกจางรฐวสาหกจ 6 0.1 นายจาง-เจาของกจการ 791 19.5

ทางานบาน (ไมไดคาจาง) 159 3.9 อนๆ 41 1.0


ตารางท 7.4 ลกษณะทางเศรษฐกจ จานวน รอยละ รายได (บาท)

0 2949 72.9 1 - 1000 246 6.1

1001 - 2500 276 6.8 2501 - 5000 310 7.7 5001- 10000 159 3.9

10001 - 25000 65 1.6 25001 + 39 1.0

สถานะการครองชพและแหลงทมาของรายได

มเงนออม 1863 46.0 อาศยกบบตรธดาหรอญาตโดยไมมรายได 1317 32.5

รายไดจากการทางาน 1099 27.1

ใชเงนออม 456 11.3 รายไดจากเงนบานาญ 288 7.1

รายไดจากเงนบานาญของคสมรส 99 2.4 รายไดจากบตรธดาหรอญาต 1314 32.5

รายไดจากแหลงอนๆ 175 4.3

สถานะการเงนของครอบครว ขดสนมาก 188 4.6 ขดสนบาง 591 14.6

ไมขดสนยกเวนบางครง 1056 26.1 ไมขดสนเลย 2213 54.7


บทท 8 ภาวะทพพลภาพของประชากรสงอายไทย

นพ.สทธชย จตะพนธกล ในการศกษานมจดมงหมายสาคญทจะศกษาความชกและความรนแรงของภาวะทพพลภาพใน

ประชากรสงอายไทย นอกจากนนยงมงทจะศกษาถงระดบความสาคญของโรคหรอภาวะบกพรองทางสขภาพท

เปนตนเหตหรอมความสมพนธกบภาวะทพพลภาพ ในการศกษาไดจาแนกภาวะทพพลภาพออกเปนสอง

ลกษณะตามระยะเวลาคอ ภาวะทพพลภาพระยะยาว และภาวะทพพลภาพระยะสน โดยมคานยามดงน ภาวะ

ทพพลภาพระยะยาวหมายถงการเจบปวยหรอภาวะบกพรองทางสขภาพทมมานานกวาหกเดอนและทาให

ผสงอายไมสามารถปฏบตกจอนเปนปกตได(1) สาหรบภาวะทพพลภาพระยะสนหมายถงการเจบปวยหรอภาวะบกพรองทางสขภาพทเกดขนใหมในระยะสองสปดาหและเปนผลใหผสงอายตองนอนปวยหรอหยดทางานหรอ

หยดกจกรรมทไดทาอยเปนปกต(1) เมอรวมจานวนประชากรทมภาวะทพพลภาพระยะยาวและประชากรทไมม

ภาวะทพพลภาพระยะยาวแตมภาวะทพพลภาพระยะสนเขาดวยกนจะไดจานวนประชากรทมภาวะทพพลภาพ

ทงหมดซงสามารถคานวณหาอตราความชก ของภาวะทพพลภาพของประชากรสงอายในขณะเวลาหนงได ความชกและความรนแรงของภาวะทพพลภาพระยะยาว จากประชากรศกษา 4048 คนพบผ ทมโรคหรอภาวะบกพรองเรอรงทเปนมานานไมตากวาหกเดอน

จานวน 2,933 คนคดเปนความชกรอยละ 72.5 ในจานวนนเปนผ ทมภาวะทพพลภาพระยะยาว 769 คนคด

เปนอตราความชกรอยละ 19 ของประชากรทงหมด (95% confidence interval = 17.8-20.2) และภายหลงการปรบนาหนกดวยพนทอยอาศยและเขตการปกครองไดอตราความชกเทากบ 18.8 (95% CI 17.6-20.0) การจาแนกระดบความรนแรงของภาวะทพพลภาพระยะยาวไดพฒนามาจากขอเสนอของ Covez(2) ใหมความเหมาะสมยงขน โดยอาศยความสามารถในการเคลอนทและกจวตรประจาวนในการจาแนก (ตารางท

1) ผลการศกษาพบวาผ ทมระดบรนแรงปานกลาง ( ไมสามารถเคลอนท ภายนอกบานได ) มสดสวนรอยละ

16.4 ของประชากรทมภาวะทพพลภาพระยะยาวทงหมด สดสวนของผ ทมความรนแรงของภาวะทพพลภาพใน

ระดบรนแรงและรนแรงมากคดเปนรอยละ 3.8 และ 4.9 ตามลาดบ (ตารางท 8.1) ตารางท 8.1 ความรนแรงของภาวะทพพลภาพระยะยาวในประชากรสงอาย ระดบความรนแรง ลกษณะในการจาแนก จานวน (คน) รอยละของ

ประชากร

ทงหมด

รอยละของ

ประชากรท

ทพพลภาพ ไมม ไมมภาวะทพพลภาพ 3,279 81 - นอย สามารถเคลอนทนอกทพกอาศย 576 14.2 70.9 ปานกลาง ไมสามารถเคลอนทนอกทพกอาศย แตยง

เคลอนทภายในบานหรอหองทอยได 126 3.1 16.4

รนแรง ไมสามารถเคลอนทภายในบานหรอในหอง แต

นงได 29 0.7 3.8

รนแรงมาก ตองนอนตลอดและตองการการดแลอยางมาก 38 0.9 4.9


ภาวะทพพลภาพระยะยาวและความรนแรงในประชากรกลมตางๆ ความชกของภาวะทพพลภาพระยะยาวและระดบความรนแรงเพมขนเมออายมากขนชดเจน (ตารางท

8.2) ผสงอายหญงมปญหานมากกวาผสงอายชายและมระดบความรนแรงสงกวา ผสงอายในเขต

กรงเทพมหานครและภาคกลางมภาวะทพพลภาพมากกวาผสงอายในภาคอนชดเจน นอกจากนนยงปรากฏ

ความสมพนธชดเจนระหวางภาวะทพพลภาพระยะยาวกบเขตการปกครองทอยอาศย (อาศยในเขตเทศบาล) การอานออกเขยนได (อานไมออก-เขยนไมได) และสถานะเศรษฐกจ (ขดสน) ตารางท 8.2 จานวนผ ทมภาวะทพพลภาพระยะยาวและความรนแรง (รอยละของประชากรแตละกลม) จาแนกตามปจจยทางสงคมและเศรษฐกจ

ปจจยทางสงคมและ ไมมภาวะทพพลภาพ มภาวะทพพลภาพระยะยาว เศรษฐกจ ระยะยาว ทงหมด ความรนแรง

นอย ปานกลาง รนแรง รนแรงมาก กลมอาย*

60 - 69 1,980 (85.2) 343 (14.8)

288 (12.4)

34 (1.5) 12 (0.5) 9 (0.4)

70 - 79 983 (78.4) 271 (21.6)

207 (16.5)

43 (3.4) 9 (0.7) 12 (1.0)

80 + 316 (67.1) 155 (32.9)

81 (17.2) 49 (10.4) 8 (1.7) 17 (3.6)

เพศ**

ชาย 1,429 (82.6) 302 (17.4)

237 (13.7)

44 (2.5) 11 (0.6) 10 (0.6)

หญง 1,850 (79.8) 467 (20.2)

339 (14.6)

82 (3.5) 18 (0.8) 28 (1.2)

พนทอาศย*

ก.ท.ม. 480 (70.1) 205 (29.9)

133 (19.4)

42 (6.1) 19 (2.8) 11 (1.6)

ภาคกลาง 534 (73.9) 189 (26.1)

146 (20.2)

32 (4.4) - 11 (1.5)

ภาคเหนอ 754 (86.6) 117 (13.4)

96 (11.0) 17 (2.0) 1 (0.1) 3 (0.3)

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 773 (87.5) 110 (12.5)

90 (10.5) 12 (1.4) 5 (0.6) 3 (0.3)

ใต 738 (83.3) 148 (16.7)

111 (12.5)

23 (2.6) 4 (0.5) 10 (1.1)

พนทการปกครอง**

ในเขตเทศบาล 1,521 (79.5) 393 (20.5)

272 (14.2)

78 (4.1) 21 (1.1) 22 (1.1)

นอกเขตเทศบาล 1,758 (82.4) 376 (17.6)

304 (14.2)

48 (2.2) 8 (0.4) 16 (0.7)

การอานหนงสอ*

อานไดคลอง 1,722 (84.9) 307 (15.1)

248 (12.2)

35 (1.7) 13 (0.6) 11 (0.5)

อานไดแตไมคลอง 676 (77.5) 196 (22.5)

150 (17.2)

33 (3.8) 8 (0.9) 5 (0.6)

อานไมได 881 (76.8) 266 178 58 (5.1) 8 (0.7) 22 (1.9)


(23.2) (15.5) การเขยนหนงสอ*

เขยนไดคลอง 1,511 (86.0) 245 (14.0)

202 (11.5)

22 (1.3) 10 (0.6) 11 (0.6)

เขยนไดแตไมคลอง 822 (78.7) 223 (21.3)

176 (16.8)

34 (3.3) 10 (1.0) 3 (0.3)

เขยนไมได 946 (75.9) 301 (24.1)

198 (15.9)

70 (5.6) 9 (0.7) 24 (1.9)

ตารางท 8.2 (ตอ)

ปจจยทางสงคมและ ไมมภาวะทพพลภาพ มภาวะทพพลภาพระยะยาว เศรษฐกจ ระยะยาว ทงหมด ความรนแรง

นอย ปานกลาง รนแรง รนแรงมาก สถานะเศรษฐกจ**

ขดสนมาก 140 (74.5) 48 (25.5) 34 (18.1) 8 (4.3) 3 (1.6) 3 (1.6) ขดสนบาง 468 (79.2) 123

(20.8) 98 (16.6) 20 (3.4) 1 (0.2) 4 (0.7)

ขดสนบางครง 849 (80.4) 207 (19.6)

163 (15.4)

35 (3.3) 4 (0.4) 5 (0.5)

ไมขดสนเลย 1822 (82.3) 391 (17.7)

281 (12.7)

63 (2.8) 21 (0.9) 26 (1.2)

* p < 0.001 ** p < 0.05 ความสมพนธระหวางภาวะทพพลภาพระยะยาวกบโรคและภาวะบกพรองทปรากฏ ประชากรสงอายทมภาวะทพพลภาพระยะยาวมโรคและภาวะบกพรองรวมในจานวนทแตกตางกน

จานวนโรคและภาวะบกพรองทรายงานมจานวนตงแต 1 จนถง 21 ชนด อยางไรกตามสวนใหญของผสงอายทม

ภาวะทพพลภาพเรอรงมโรคและภาวะบกพรองไมเกน 4 ชนด (รอยละ 91.8) (รปท 8.1) ผสงอายทมภาวะทพพลภาพระยะยาว จะมจานวนโรคและภาวะบกพรอง มากกวาผสงอายทไมมภาวะทพพลภาพระยะยาว

ชดเจน รปท 8.1 จานวนโรคและภาวะบกพรองเรอรงในประชากรสงอายทมและไมมภาวะทพพลภาพระยะยาว

มภาวะทพพลภาพระยะยาว

0

239 (31.1%)

240 (31.2%)

141 (18.3%)

86 (11.2%)

41 (5.3%

)

17 (2.2)

3 (0.4)

2 (0.2)

0 1 2 3 4 5 6 7 8+ 1,115

(34%) 1,065 (32.5%)

676 (20.6%)

290 (8.8%

)

94 (2.9%

)

22 (0.7%

)

7 (0.2)

7 (0.2)

3 (0.1)

ไมมภาวะทพพลภาพระยะยาว


โรคและภาวะบกพรองทมความสมพนธอยางมนยสาคญทางสถตกบภาวะทพพลภาพระยะยาวมทงสน

20 ชนด (ตารางท 8.3) โดยเปนความสมพนธชนด univariate factors ระดบของความสมพนธพจารณาไดจากคา odds ratio โดยพบวาภาวะบกพรองทางกายภาพรวมทงอมพาตครงซกทเกดจากโรคหลอดเลอดสมอง ตาบอด และหหนวก/หตง เปนโรคหรอภาวะบกพรองทมความสมพนธกบภาวะทพพลภาพระยะยาวในระดบสง

ตารางท 8.3 โรคและภาวะบกพรองเรอรง ทมความสมพนธชนด univariate กบภาวะทพพลภาพระยะยาวในประชากรสงอายไทย จานวน (รอยละ) ของผ

ทมภาวะทพพลภาพระยะยาว

จานวน (รอยละ) ของผทไมมภาวะทพพลภาพ

ระยะยาว

Odds ratio

โรคหลอดเลอดหวใจ* 32 (4.2) 64 (2.0) 2.19 โรคหวใจอนๆ* 52 (6.8) 112 (3.4) 2.05 โรคความดนโลหตสง* 171 (22.2) 429 (13.1) 1.90 โรคปอดอนๆนอกจากโรคหอบหด** 23 (3.0) 59 (1.8) 1.68 โรคไต*** 19 (2.5) 37 (1.1) 2.22 โรคเบาหวาน* 91 (11.8) 243 (7.4) 1.68 โรคตา* 158 (20.5) 329 (10.0) 2.32 ตาบอด (ทงขางเดยวและสองขาง)*** 52 (6.8) 23 (0.7) 10.27 โรคห* 42 (5.5) 66 (2.0) 2.81 หหนวก/หตง* 69 (9.0) 57 (1.7) 5.57 ปวดเขา-เขาอกเสบ* 238 (30.9) 720 (22.0) 1.59 ปวดหลง** 150 (19.5) 538 (16.4) 1.23 ชก* 9 (1.2) 8 (0.2) 4.84 กลมอาการสมองเสอม* 42 (5.5) 48 (1.5) 3.89 อมพาตครงซก* 102 (13.3) 24 (0.7) 20.74 แขนขาออนแรง* 92 (12.0) 79 (2.4) 5.50 แขนขาขาดดวน* 5 (0.7) - # นวมอนวเทาขาดดวน*** 8 (1.0) 6 (0.2) 5.73 แขนขาเสยเหยยดงอไมได* 27 (3.5) 7 (0.2) 17.01 กระดกสนหลงคดงอ* 33 (4.3) 12 (0.4) 12.21 * p < 0.000 ** p < 0.05 *** p<0.01 # คานวณไมได

เมอวเคราะหดวย Logistic regression analysis พบวาโรคและภาวะบกพรองทมความสมพนธอยางอสระตอภาวะทพพลภาพเรอรงมจานวน 17 ชนด (ตารางท 8.4) ซงอาจเปนทงสาเหตสาคญโดยตรง หรอปจจยทมความเกยวเนองกบสาเหตตางๆ ของภาวะทพพลภาพระยะยาว


อาจสรปผลการวเคราะหนไดวา โรคและภาวะบกพรองทเปนปจจยอสระเหลานเปนสาเหตสาคญของ

ภาวะทพพลภาพระยะยาวของประชากรสงอาย และควรทจะใหความสนใจเปนพเศษในอนทจะรกษาหรอ

บรรเทาใหลดความรนแรงและผลกระทบลงใหมากทสด โดยเฉพาะอยางยง ภาวะบกพรองของแขนขาและนวมอ

กระดกสนหลงคดงอ โรคหลอดเลอดสมองและอมพาตครงซก ตาบอด และหหนวก/หตง อยางไรกตามโรคทเปนปจจยเสยงของโรคหลอดเลอดสมอง (โรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน) ตลอดจนโรคเรอรง ไดแก โรคหลอด

เลอดหวใจ โรคหวใจอนๆ โรคไต และ การปวดเขา ควรทจะไดรบความสนใจเปนพเศษในประชากรสงอายไทย(3) ตารางท 8.4 โรคและภาวะบกพรองทมความสมพนธอยางอสระกบภาวะทพพลภาพระยะยาวของประชากรสง อายไทย Odds ratio 95% confident

interval of odds ratio

โรคหลอดเลอดหวใจ 2.28 1.41 - 3.67 โรคหวใจอนๆ 1.65 1.10 - 2.45 โรคความดนโลหตสง 1.50 1.19 - 1.90 โรคไต 2.33 1.22 - 4.46 โรคเบาหวาน 1.43 1.06 - 1.93 โรคตา 1.93 1.52 - 2.46 ตาบอด (ทงขางเดยวและสองขาง) 10.99 6.40 - 18.85 หหนวก/หตง 5.95 3.99 - 8.87 ปวดเขา-เขาอกเสบ 1.81 1.49 - 2.20 ชก 3.47 1.15 - 10.43 กลมอาการสมองเสอม 2.34 1.40 - 3.93 อมพาตครงซก 16.89 10.38 - 27.49 แขนขาออนแรง 3.03 2.07 - 4.44 แขนขาขาดดวน 904.20 0.02 -

35,565,406.65* นวมอนวเทาขาดดวน 8.45 2.77 - 25.76 แขนขาเสยเหยยดงอไมได 14.53 5.82 - 36.26 กระดกสนหลงคดงอ 17.75 8.85 - 35.60 * กลมทไมมภาวะทพพลภาพระยะยาวไมมผ ทมแขนขาขาดดวน ภาวะทพพลภาพระยะยาวกบอบตเหต ภาวะทพพลภาพระยะยาวมความสมพนธกบอบตเหตมากนอยเพยงใดไดรบการทดสอบโดยทาการ

วเคราะหความสมพนธของโรคและภาวะบกพรองทเกดจากอบตเหตกบการปรากฏของภาวะทพพลภาพระยะ

ยาว ผลการวเคราะหพบวามความสมพนธกนในระดบสง (ตารางท 8.5) โดยมคา odds ratio เทากบ

7.07 (95% confident interval = 5.30 - 9.43) และมคา Pearson chi square และ Linear-by-linear association ทมนยสาคญทางสถต (p < 0.001) ความสมพนธทพบนสอดคลองกบภาวะบกพรอง


ทางกายทเปนเหตสาคญของภาวะทพพลภาพระยะยาวในประชากรสงอาย ความชกของโรคและภาวะบกพรอง

ทเกดจากอบตเหตในกลมทมภาวะทพพลภาพระยะยาวสงถงเกอบ 1 ใน 6 (รอยละ 16) ของทงหมดแสดงชดเจนถงความสาคญของอบตเหตในประชากรสงอายไทย ตารางท 8.5 ความสมพนธระหวางภาวะทพพลภาพระยะยาวกบอบตเหต มภาวะทพพลภาพระยะยาว

ไมมภาวะทพพลภาพระยะยาว

เกดจากอบตเหต*โรคและภาวะบกพรอง

123 (16%)

86 (2.6%)

ไมเกดจากอบตเหต 646 (84%)

3,193 (97.4%)

* Odds ratio = 7.07

ชนดของอบตเหตทสาคญคอ อบตเหตภายในบรเวณบาน (รอยละ 32.1) อบตเหตจากการคมนาคม

(รอยละ 23.7) และอบตเหตจากการทางาน (รอยละ 21.4) (รปท 2) รปท 8.2 ชนดและสดสวนของอบตเหตทมความสมพนธกบภาวะทพพลภาพระยะยาว

Household32.1%

Sport related 2.3%

Transportation23.7%

Work related21.4%

Burn 3.0%

Unintentional poisoning 1.5%

Others 16.0%

การพจารณาลาดบความสาคญของโรคและภาวะบกพรองทสมพนธกบภาวะทพพลภาพระยะยาว ในการพจารณาความเสยงของการเกดปญหาโดย “odds ratio” เปนการแสดงถงความนาจะเปนในการเกดปญหาของกลมทมปจจยเมอเปรยบเทยบกบกลมทไมมปจจจยหรออาจเรยกวาอตราเสยง (risk ratio)


แตปจจยบางประการทถงแมจะอตราเสยงสง แตถามความชก หรออบตการตากจะมความสาคญในทางปฏบต

ตา การพจารณาความเสยงทมความหมายในทางปฏบตมากกวาคอ “atrributable risk” โดยการคานวณความแตกตางของอบตการหรอความชกของปญหาในกลมทมปจจยกบกลมทไมมปจจย ซงกคอการแตกตาง

ของความเสยงหรอ risk difference และเปนประโยชนในการพจารณาความสาคญของปจจยนนในทางปฏบต(4) สาหรบการศกษานเปนการศกษา cross-sectional study และไดผลเปนอตราความชก ซง การ

นามาคานวณหา risk difference จะมการโตแยงได อยางไรกตามเมอพจารณาประเดนหลกทศกษาคอ

“ภาวะทพพลภาพระยะยาว” ทเปนผลรวมของหลายโรค หลายภาวะบกพรอง และเกยวของกบกระบวนการชรา

โดยสาเหตหรอปจจยเหลานเกดตอเนองสะสมมาตลอดชวตตงแตเกด ดงนนความชกของภาวะทพพลภาพระยะ

ยาวในประชากรจงเสมอนอตราอบตการโดยประมาณในระยะเวลาตงแตเกดจนถงวยสงอาย (incidence since birth) และดวยสมมตฐานนการคานวณหา risk difference จงสามารถทจะใหคาประมาณท

นาเชอถอไดเพอการลาดบความสาคญ (prioritization) ตวอยางเชน attributable risk ของการเกดภาวะทพพลภาพระยะยาวจากโรคหลอดเลอดหวใจเทากบ 147 ตอ 1,000 หมายความวา ในประชากร 1,000 คนทเกดโรคหวใจหลอดเลอด จะทาใหเกดภาวะทพพลภาพระยะยาวเพมขน 147 คน (มากกวาจานวน) เปนตน

และทเปนประโยชนมากขนในเชงนโยบายสาธารณสขคอการพจารณา “population attributable risk” หรอความเสยงของประชากร โดยนาเอาความชกของการมปจจยในประชากรคณ attributable risk ของปจจยนน ซงเทากบการใหนาหนกดวยความชกตอ attributable risk ของปจจยนน และทาใหสามารถแปลผล

ของปจจยทมตอปญหาในประชากรไดชดเจนยงขน ในกรณของปญหา “ภาวะทพพลภาพระยะยาว” ในการศกษาน attributable risk และ

population attributable risk ของโรคและภาวะบกพรองทมความสมพนธอสระกบภาวะทพพลภาพระยะยาวไดรบการวเคราะหและแสดงไวในตารางท 8.6 จะเหนไดชดเจนถงลาดบความสาคญของโรคและภาวะ

บกพรองเหลาน ทมความสาคญและควรไดรบการพจารณาในระดบนโยบาย ไดแก อบตเหต โรคตาและตาบอด

อมพาตครงซก ปวดเขาและเขาอกเสบ โรคความดนโลหตสง แขนขาออนแรง หหนวก/หตง และโรคเบาหวาน ตารางท 8.6 Attributable risks และ population attributable risks ของโรคและภาวะบกพรองตางๆทมความ สมพนธอสระกบภาวะทพพลภาพระยะยาว Attributable risks

(ตอ 1,000) Population

attributable risks (ตอ 1,000)

โรคหลอดเลอดหวใจ 147 34.84 โรคหวใจอนๆ 132 53.46 โรคความดนโลหตสง 112 165.98 โรคไต 151 20.84 โรคเบาหวาน 88 72.6 โรคตา 152 182.86 ตาบอด (ทงขางเดยวและสองขาง) 513 94.90 หหนวก/หตง 370 115.07 ปวดเขา-เขาอกเสบ 76 179.89


Attributable risks (ตอ 1,000)

Population attributable risks (ตอ

1,000) ชก 340 14.28 กลมอาการสมองเสอม 283 62.83 อมพาตครงซก 788 190.70 แขนขาออนแรง 363 153.19 แขนขาขาดดวน 811 9.73 นวมอนวเทาขาดดวน 382 13.37 แขนขาเสยเหยยดงอไมได 609 51.16 กระดกสนหลงคดงอ 549 60.94 อบตเหต 421 217.24

ภาวะทพพลภาพระยะยาวกบความดนโลหต ประชากรสงอาย ทมภาวะทพพลภาพระยะยาวมความดนโลหตซสโตลและไดแอสโตลสงกวาประชากร

สงอายทไมภาวะทพพลภาพระยะยาวอยางมนยสาคญทางสถต (p < 0.005) คาความแตกตางของคาเฉลยของความดนโลหตชนดซสโตลในประชากรทงสองกลมมความแตกตางมากกวาระดบความดนไดแอสโตล

(ตารางท 8.7) ผลทไดจากการวเคราะหนนอกจากสนบสนนการพบวาความดนโลหตสงเปนปจจยอสระของ

ภาวะทพพลภาพระยะยาวแลวยงทาใหตองพจารณาถงความสมพนธระหวางระดบความดนโลหตกบสถานะ

สขภาพโดยทวไปอกดวย ตารางท 8.7 คาเฉลย (สวนเบยงเบนมาตรฐาน) ของความดนโลหตซสโตลและไดแอสโตลในประชากรสงอายท มและ ไมม ภาวะทพพลภาพระยะยาว ไมมภาวะทพพลภาพระยะยาว มภาวะทพพลภาพระยะยาว

ความดนโลหตซสโตล (มม. ปรอท)* 137.12 (25.67) 141.01 (28.32) ความดนโลหตไดแอสโตล (มม. ปรอท)*

77.04 (14.45) 78.87 (16.22)

* p < 0.005

เพอทจะทดสอบสมมตฐานนจงทาการวเคราะหเฉพาะกลมประชากร ทไมมประวตโรคความดนโลหต

สงทงทเปนมานานกวาหกเดอนหรอทพบใหม (ตารางท 8.8) ผลการวเคราะหพบวากลมทมภาวะทพพลภาพระยะยาวจะมระดบความดนโลหตทงสองชนดสงกวากลมทไมมภาวะทพพลภาพระยะยาว แตพบความแตกตาง

อยางมนยสาคญทางสถตเฉพาะความดนโลหตซสโตลเทานน (p < 0.05) ผลการศกษานจงยนยนถงขอสมสมมตฐานดงกลาว และชใหเหนถงความสาคญของระดบความดนโลหตซสโตลในประชากรสงอายไทย

นอกจากนนผลการศกษานยงบงถงความสาคญของการรณรงคการลดปรมาณเกลอทรบประทาน การลด

ปรมาณไขมนในอาหาร การควบคมนาหนก และการออกกาลงกาย อนเปนวธการทจะชวยลดระดบความดน

โลหตจะเปนประโยชนในกระบวนการสงเสรมสขภาพ


ตารางท 8.8 คาเฉลยระดบความดนโลหตซสโตลและไดแอสโตล (สวนเบยงเบนมาตรฐาน) ในประชากรสงอาย ทมและไมมภาวะทพพลภาพระยะยาวเฉพาะกลมทปราศจากประวตโรคความดนโลหตสง ไมมภาวะทพพลภาพระยะยาว

(n = 2515) มภาวะทพพลภาพระยะยาว

(n = 509) ความดนโลหตซสโตล (มม. ปรอท)* 137.05 (25.58) 139.89 (27.45) ความดนโลหตไดแอสโตล (มม. ปรอท) 77.11 (14.47) 77.82 (16.09)

* p < 0.05 ปจจยทางสงคมและเศรษฐกจของภาวะทพพลภาพระยะยาว ปจจยทางสงคมและเศรษฐกจชนด univariate factors ไดแก ภาคทอาศยอย พนทการปกครอง

เพศ กลมอาย การอานออก การเขยนได และสถานะทางเศรษฐกจ (ตารางท 8.2) เมอวเคราะหดวย

Logistric regression analysis ทาใหไดปจจยอสระ (independent factors) จานวน 4 ปจจย (ตารางท 8.9) ไดแก อายทมาก ภาคทอยอาศย (ภาคกลางและกรงเทพมหานครฯ) การอานหนงสอไมออก

(การศกษาตา) และ อยในภาวะขดสนทางเศรษฐกจ ความแตกตางในระหวางภาคอาจเปนผลมาจากการรบรถง

สภาวะทางสมรรถภาพทแตกตางกนหรอจากความคาดหวงทไมเทากนของประชากรสงอายในถนตางๆ ใน

ขณะเดยวกนสงแวดลอมโดยเฉพาะในเขตเมองอาจเปนอปสรรคของสมรรถภาพและทาใหเกดการพงพาทาให

ผสงอายรบรถงการดอยลงของสมรรถภาพในการประกอบกจตางๆเรวขน เชน การทไมสามารถออกจากบานเพอ

ขนรถโดยสารประจาทางไปตลาดหรอโรงพยาบาลเปนตน อยางไรกตามจากผลการวเคราะหทไดนแสดงใหเหน

ถงลกษณะของความไมเทาเทยมกน (inequality) ในสงคมไทย ความไมเทาเทยมกนน มความเปนไปไดสงท

จะเปนกระบวนการตอเนองมาชวชวต ของประชากรสงอายไทย โดยเฉพาะอทธพลของระดบการศกษา สาหรบ

สถานะทางเศรษฐกจทขดสนอาจเปนทงเหตและผลของภาวะทพพลภาพนนกได ตวอยางของการเปนเหต ไดแก

การขาดทรพยากรทจะปรบเปลยนบาน เชน บนไดบานหรอหองสขาใหเหมาะสมกบสมรรถภาพและวย และ

ตวอยางของการเปนผล คอ การททพพลภาพทาใหสญเสยงานและรายไดหรอตองเสยคาใชจายในการดแลรกษา

เพมขน ตารางท 8.9 ปจจยอสระทางสงคมและเศรษฐกจของภาวะทพพลภาพระยะยาว Odds ratio 95% confidence interval กลมอาย 1.58 1.41 - 1.77

ภาคทอยอาศย 1.45 1.36 - 1.54

การอานหนงสอ 1.32 1.19 - 1.45

สถานะทางเศรษฐกจ 1.28 1.16 - 1.40 ความสมพนธระหวางภาวะทพพลภาพระยะยาวกบปจจยตางๆเหลานนอกจากจะแสดงถงลกษณะ

เฉพาะทสมพนธกบอายและภาคทอยอาศยแลวยงแสดงถงโอกาสทไมเทาเทยมกนในสงคม (inequality) หรอ


อาจกลาวไดวาเปน “กลมอาการดอยโอกาสทางสงคม” ทประกอบไปดวย การดอยโอกาสทางการศกษา (ความไมร) และ การขดสนทางเศรษฐานะ (ความไมม) อนนาไปสปญหาทางสขภาพ (ความเจบปวย) ความสมพนธทชดเจนระหวางภาวะทพพลภาพระยะยาวกบสถานะทางเศรษฐกจและการอานหนงสอ แสดงไวในรปท 8.3 รปท 8.3 ความสมพนธระหวางสถานะทางเศรษฐกจและความสามารถในการอานหนงสอกบภาวะ

ทพพลภาพระยะยาว (รอยละของกลมประชากร)

อานคลอง อานไมคลอง อานไมได

ขดสนมาก

21.4 22.2 31.5

ขดสนบาง

17.3 20.1 24.5

ขดสนบางครง

16.4 23.2 21.0

ไมขดสน

13.9 22.8 22.8

การเจบปวยทเกดขนใหม ผสงอายจานวน 1,145 คน (รอยละ 28.3) มการเจบปวยทเกดขนใหมในระยะ 2 สปดาห เมอ

เปรยบเทยบกบการศกษากอนหนาททาการสารวจหาความชกของการเจบปวยในระยะ 1 เดอนกอนหนาพบวามความชกของการเจบปวยราวรอยละ 40 จะเหนวามความสอดคลองกน(5) อตราการเกดการเจบปวยใหมใน

ประชากรทมภาวะทพพลภาพระยะยาว (รอยละ 31.6) สงกวาในประชากรทไมมภาวะทพพลภาพระยะยาว

(รอยละ 27.5) อยางมนยสาคญทางสถต (p < 0.05) โดยผ ทมภาวะทพพลภาพระยะยาวมความเสยง (odds ratio) เปน 1.2 เทาเมอเปรยบเทยบผ ทไมมภาวะทพพลภาพระยะยาว โรคและภาวะบกพรองทเปนสาเหตของ

การเจบปวยทเกดขนใหมนสวนใหญจะเปนโรคหวด ปวดศรษะ ปวดขอเขา/ขอเขาอกเสบ ปวดหลง ปวดทองโรค

กระเพาะ และจากอบตเหต (ตารางท 10) โดยมลกษณะของโรคคลายกบผลการสารวจทมมากอน(5) อบตเหตทสาคญไดแก อบตเหตภายในบรเวณบาน อบตเหตจากเลน/เลนกฬา และอบตเหตจากการคมนาคม (รปท 8.4) การทสาเหตของอบตเหตมลกษณะแตกตางจากทพบในภาวะทพพลภาพระยะยาวเนองจากอบตเหตทเปน

สาเหตของภาวะทพพลภาพระยะยาวอาจเกดมาตงแตระยะตนของชวตซงเกยวพนกบกจกรรมและการทางาน

อยางไรกตามอบตเหตภายในบรเวณบานยงเปนอบตเหตทสาคญทสด แตพบวาอบตเหตจากการเลนหรอเลน

กฬามอตราสวนทสงอนนาจะเปนผลมาจากสนทนาการทมมากขนจากการทมเวลาวาง หรอจากการ

เปลยนแปลงทางรางกายทกอใหเกดอตราเสยงของอบตเหตจากกจกรรมเหลานมากขน เชน การทรงตวทดอยลง(6) เปนตน ตารางท 8.10 โรคและภาวะบกพรองทเกดขนใหมในระยะสองสปดาหทผานมาทมความชกสง

จานวนคน รอยละ


ไขหวด 416 36.3

ปวดศรษะ 175 15.3

ปวดขอเขา ขอเขาอกเสบ 116 10.1

ปวดหลง 107 9.3

ปวดทองโรคกระเพาะ 80 7.0

อบตเหตตางๆ 78 6.8

ปวดรางกายในบรเวณอนๆ 62 5.4

แขนขา มอเทา ออนแรง 61 5.3

โรคความดนโลหตสง 44 3.8

ทองผก 39 3.4

ไข ตดเชออนๆ 38 3.3

รปท 8.4 ชนดและสดสวนของอบตเหตทเปนสาเหตของการเจบปวยทเกดขนใหมในระยะสองสปดาห

Household30.8%Sport related

30.8%

Transportation16.7%

Work related 7.7%

Burn3.8%

Unintentional poisoning 1.3%

Others 9.0%


ภาวะทพพลภาพระยะสนและภาวะทพพลภาพทงหมด จากผลการศกษาพบวาในประชากรสงอายทไมมภาวะทพพลภาพระยะยาวจานวน 3,279 คน ไดเกด

การเจบปวยในระยะ 2 สปดาหขนใหมและการเจบปวยนนเปนผลใหผสงอายไมสามารถทากจไดตามปกต

จานวน 243 คนคดเปนความชกรอยละ 7.4 (95% confidence interval = 6.5 - 8.3) ในจานวนนรอยละ 79.4 มความรนแรงถงระดบทจะตองนอนพกทงวนหรอสวนใหญของวน สวนทเหลอจาเปนตองหยดงานหรอ

กจกรรมทไดปฏบตอยเปนปกตลงแตไมตองนอนพก การทไมสามารถปฏบตกจอนเนองมาจากการเจบปวยแสดง

วาเกดภาวะทพพลภาพขนใหมและในกรณเชนนจดเปนภาวะทพพลภาพระยะสน เมอรวมประชากรสงอายทมภาวะทพพลภาพระยะยาวและทเกดภาวะทพพลภาพระยะสนขนใหมเขา

ดวยกนจงเทากบจานวนประชากรสงอายทมภาวะทพพลภาพทงหมด ณ. ขณะเวลาหนง ดงนนจากการศกษาน พบวาจานวนของผสงอายไทยทมภาวะทพพลภาพทงหมด ณ. ขณะเวลาหนงมทงสน 1,012 คน (ประชากรทมภาวะทพพลภาพระยะยาวจานวน 769 คน และประชากรทไมมภาวะทพพลภาพระยะยาวแตมภาวะทพพลภาพ

ระยะสนจานวน 243 คน) คดเปนความชกรอยละ 25 (95% confident interval = 23.7 - 26.3) และภายหลงการปรบนาหนกดวยพนทอยอาศยและเขตการปกครองไดอตราความชกเทากบรอยละ 25.7 (95% confidence interval = 24.3-27.0)

เมอพจารณาความรนแรงของภาวะทพพลภาพโดยใชหลกเกณฑเชนเดยวกบทใชในการประเมนความ

รนแรงของภาวะทพพลภาพระยะยาวแลวพบวาระดบความรนแรงมความสมพนธกบระดบความรนแรงของภาวะ

ทพพลภาพระยะยาวชดเจน (ตารางท 8.11) ผลการศกษานสามารถแสดงใหเหนถงปรมาณความตองการการดแลประชากรสงอาย ในระดบ

ตางๆกนอนจะสามารถใชเปนบรรทดฐาน ในการจดสรรทรพยากรของประเทศตลอดจนการกาหนดนโยบายและ

แผนงาน ในการจดตงระบบบรการและการสรางทรพยากรมนษยไดตอไป ตารางท 8.11 ระดบความรนแรงของภาวะทพพลภาพทงหมดของประชากรสงอาย ระดบความรนแรง ลกษณะในการจาแนก จานวน (คน) รอยละของ

ประชากรทงหมด รอยละของ

ประชากรททพพล

ภาพ ไมม

ไมมภาวะทพพลภาพ 3036 75.0 -

นอย

สามารถเคลอนทนอกทพกอาศย 800 19.8 79.0

ปานกลาง

ไมสามารถเคลอนทนอกทพกอาศย แตยง

เคลอนทภายในบานหรอหองทอยได 140 3.5 13.8

รนแรง

ไมสามารถเคลอนทภายในบานหรอในหอง แต

นงได 33 0.8 3.3

รนแรงมาก

ตองนอนตลอดและตองการการดแลอยางมาก 39 1.0 3.8

เมอพจารณาภาวะทพพลภาพทงหมดในประชากรกลมยอยตางๆพบวาภาวะทพพลภาพทงหมดม

ความสมพนธกบปจจยทางสงคม-เศรษฐกจ ไดแก กลมอาย เพศ พนทอยอาศย การอานหนงสอ การเขยน


หนงสอ และสถานะทางเศรษฐกจ แตไมพบความสมพนธกบพนทการปกครอง (ตารางท 8.12) และเมอ

วเคราะหดวย Logistric regression analysis พบวาปจจยอสระของภาวะทพพลภาพทงหมดประกอบไปดวยกลมอาย ภาคทอยอาศย การอานหนงสอ และสถานะทางเศรษฐกจ เชนเดยวกบภาวะทพพลภาพระยะยาว

(ตารางท 8.13) ตารางท 8.12 ภาวะทพพลภาพทงหมดและระดบความรนแรงในประชากรกลมตางๆ

ปจจยทางสงคมและ ไมมภาวะทพพลภาพ มภาวะทพพลภาพ เศรษฐกจ ทงหมด ความรนแรง

นอย ปานกลาง รนแรง รนแรงมาก กลมอาย*

60 - 69 1,828 (78.7) 495 (21.3)

428 (18.4)

41 (1.8) 16 (0.7) 10 (0.4)

70 - 79 913 (72.8) 341 (27.2)

272 (21.7)

48 (3.8) 9 (0.7) 12 (1.0)

80 + 295 (62.6) 176 (37.4)

100 (21.2)

51 (10.8) 8 (1.7) 17 (3.6)

เพศ*

ชาย 1,350 (78.0) 381 (22.0)

311 (18.0)

48 (2.8) 12 (0.7) 10 (0.6)

หญง 1,686 (72.8) 631 (27.2)

489 (21.1)

92 (4.0) 21 (0.9) 29 (1.3)

พนทอาศย*

ก.ท.ม. 462 (67.4) 223 (32.6)

148 (21.6)

42 (6.1) 22 (3.2) 11 (1.6)

ภาคกลาง 506 (70.0) 217 (30.0)

174 (24.1)

32 (4.4) - 11 (1.5)

ภาคเหนอ 708 (81.3) 163 (18.7)

137 (15.7)

21 (2.4) 2 (0.2) 3 (0.3)

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 673 (76.2) 210 (23.8)

180 (20.4)

21 (2.4) 5 (0.6) 4 (0.5)

ใต 687 (77.5) 199 (22.5)

161 (18.2)

24 (2.7) 4 (0.5) 10 (1.1)

พนทการปกครอง

ในเขตเทศบาล 1,435 (75.0) 479 (25.0)

348 (18.2)

84 (4.4) 25 (1.3) 22 (1.1)

นอกเขตเทศบาล 1,601 (75.0) 533 (25.0)

452 (21.2)

56 (2.6) 8 (0.4) 17 (0.8)

การอานหนงสอ*

อานไดคลอง 1,616 (79.6) 413 (20.4)

349 (17.2)

38 (1.9) 15 (0.7) 11 (0.5)

อานไดแตไมคลอง 608 (69.7) 264 (30.3)

212 (24.3)

38 (4.4) 9 (1.0) 5 (0.6)

อานไมได 812 (70.8) 335 (29.2)

239 (20.8)

64 (5.6) 9 (0.8) 23 (2.0)

การเขยนหนงสอ*

เขยนไดคลอง 1,420 (80.9) 336 (19.1)

288 (16.4)

24 (1.4) 13 (0.7) 11 (0.6)

เขยนไดแตไมคลอง 742 (71.0) 303 250 39 (3.7) 11 (1.1) 3 (0.3)


(29.0) (23.9) เขยนไมได 874 (70.1) 373

(29.9) 262

(21.0) 77 (6.2) 9 (0.7) 25 (2.0)

สถานะเศรษฐกจ*

ขดสนมาก 123 (65.4) 65 (34.6) 45 (23.9) 13 (6.9) 3 (1.6) 4 (2.1) ขดสนบาง 420 (71.1) 171

(28.9) 143

(24.2) 22 (3.7) 2 (0.3) 4 (0.7)

ขดสนบางครง 771 (73.0) 285 (27.0)

237 (22.4)

38 (3.6) 5 (0.5) 5 (0.5)

ไมขดสนเลย 1,722 (77.8) 491 (22.2)

375 (16.9)

67 (3.0) 23 (1.0) 26 (1.2)

* p < 0.001 ตารางท 8.13 ปจจยอสระทางสงคมและเศรษฐกจของภาวะทพพลภาพทงหมด Odds ratio 95% confidence interval กลมอาย 1.38 1.25 - 1.54

ภาคทอยอาศย 1.26 1.20 - 1.33

การอานหนงสอ 1.29 1.18 - 1.41

สถานะทางเศรษฐกจ 1.25 1.15 - 1.36 สรป ภาวะทพพลภาพเปนปญหาสาคญในประชากรสงอายไทย จากการศกษานพบวาผสงอายทก 1 ใน 4 คนจะมภาวะทพพลภาพ (ทงหมด) โดยทรอยละ 76 ของผ มภาวะทพพลภาพเปนภาวะทพพลภาพระยะยาว

รอยละ 1.8 ของประชากรสงอายทงหมดหรอราว 100,000 คนในปจจบนจะอยภาวะทพพลภาพระดบรนแรงหรอรนแรงมากอนจาเปนทจะตองมผดแลใกลชด ปญหาทพพลภาพของประชากรสงอายจะเปนผลใหเกดปญหา

ของการเขาถงระบบบรการทางสขภาพและมการใชทรพยากรตางๆในอตราทสง สาเหตของภาวะทพพลภาพ

ระยะยาวทสาคญเกยวเนองกบอบตเหต โรคเรอรง (โดยเฉพาะโรคหลอดเลอดสมอง) และภาวะบกพรองทางกายภาพตางๆ ปจจยทางสงคมและเศรษฐกจทสาคญของภาวะทพพลภาพคอ อายทมาก การอานหนงสอไมได

ความยากจน และพนทอาศยในเขตกรงเทพมหานครฯและภาคกลาง) ความสาคญของระดบความดนโลหตและลกษณะของความไมเทาเทยมกนไดแสดงใหเหนจากการศกษาน เอกสารอางอง 1. Crimmins EM, Saito Y, Ingagneri D. Recent values of disability-free life

expectancy in the United State. In: Robine JM, Blanchet M, Dowd JE, eds. Health Expectancy: First Workshop of the International Healthy Life Expectancy Network (REVES). London, HMSO 1992 pp. 53-6.

2. Corvez A. Classification of observed disability for a number of survival roles at three levels: expectancy of life free from severe, moderate or slight disability. In: First Workshop of the International Healthy Life Expectancy Network (REVES). London, HMSO 1992 pp. 67-9.

3. Jitapunkul S, Kamolrattnankul P, Ebrahim S. Disability among the elderly living in Klong Toey Slum. J Med Assoc Thai 1994;77:231-8.


4. Fletcher RH, Fletcher SW, Wagner EH. Clinical epidemiology: the essentials. second edition. Baltimore, Williams & Wilkins 1988 pp. 91-105.

5. Thailand Health Research Institute, National Health Foundation. Report of the Health Status of Thai Elderly 1995: a National Survey of the Welfare of the Elderly in Thailand (SWET). Bangkok, Thailand Health Research Institute, National Health Foundation, 1996.

6. Jitapunkul S. Principle in Geriatric Medicine. Bangkok, Department of Medicine, Faculty of Medicine, Chulalongkorn University 1998.

บทท 9 ภาวะพงพาในประชากรสงอาย

นพ.สทธชย จตะพนธกล ในการพจารณาสถานะทางสขภาพนอกจากจาเปนจะตองใหความสนใจภาวะทพพลภาพซงเปน

ผลลพธโดยตรงตอผสงอายแลวยงตองพจารณาถงสภาวะพงพาอกดวย ผใหบรการทางการแพทยและการ

สาธารณสขทมประสบการณจะเขาใจดถงความซบซอนและเกยวเนองระหวางสขภาพ สงคม และเศรษฐกจ การ

ทจะใหไดมาซงสขภาพทดจาเปนจะตองคานงถงปจจยอนๆดวยดงเชนกรอบความคดของการสาธารณสขมล

ฐาน เมอเปรยบเทยบกบประชากรอายนอยจะพบความจรงวาความสาคญของโรคในประชากรสงอายจะลด

นอยลงในขณะทภาวะทพพลภาพและภาวะพงพากลบมบทบาทมากขน ทงตอกระบวนการดแลรกษาและ

กระบวนการจดการทางดานสงคมซงมกจะตองมควบคกนไป ดวยเหตผลดงกลาวในการสารวจครงนจงใหความ

สนใจทจะประเมนภาวะพงพาของประชากรสงอายอยางเปนระบบนอกเหนอไปจากการศกษาภาวะทพพลภาพ ผลทไดจากการประเมนภาวะพงพานอกจากจะขนกบภาวะทพพลภาพทเปนปจจยหลกแลวยงขนกบ

ปจจยอนๆไดแก ภาวะจตใจและปญหาทางจต วฒนธรรมประเพณ สายสมพนธและความสมพนธระหวางผดแล

กบผสงอาย ตลอดจนการคาดหวงของผสงอายและของผดแล ดงนนถงแมภาวะพงพาจะมความสมพนธใกลชด

กบภาวะทพพลภาพแตกไมใชสงเดยวกน วฒนธรรมทางตะวนออกรวมทงวฒนธรรมไทยมกจะยกยองและใหการ

ดแลจดการกจกรรมตางๆภายในครวเรอนแกบพพการหรอตอสามทาใหมผสงอายจานวนมากทมลกษณะพงพา

จากวฒนธรรมมากกวาจากภาวะทพพลภาพ การแปลผลภาวะพงพา จงจะตองมความระมดระวง ความเขาใจ

ในวฒนธรรมความเปนอยจะชวยใหการแปลผลสมบรณยงขน นอกจากนนพงพจารณาภาวะพงพาในลกษณะ

ของภาพรวมและแนวโนมของประชากร เครองมอทใชในการประเมน

การประเมนภาวะพงพาในการศกษาครงนไดเลอกใชดชนบารเธลเอดแอล(1,2) และดชนจฬาเอดแอล(3) เปนเครองมอในการประเมนสาหรบกจวตรประจาวนพนฐาน (กจวตรประจาวนพนฐานเปนกจกรรมทตองทาอยเปนประจาวนในอนทจะดแลตนเองและเพอการดารงชวตภายในบานอยางเปนอสระในระดบทยอมรบได) และ

กจวตรประจาวนตอเนอง (กจวตรประจาวนตอเนองเปนกจกรรมทตองปฏบตไดเพอการดารงชวตในชมชน) ตามลาดบ เนองจากดชนบารเธลเอดแอลไดรบการประเมนคณคาในการใชในประชากรสงอายไทยมากอนและ

พบวาใชได(4) ในขณะทดชนจฬาเอดแอลไดรบการพฒนาขนมาสาหรบประชากรสงอายไทยโดยเฉพาะ(3) เนองจากกจวตรประจาวนตอเนองคอนขางจะมความหลากหลายและแตกตางกนระหวางประเทศและเชอชาต


ทาใหการนาเครองมอทพฒนาสาหรบประชากรในสวนอนของโลกมาใชจะทาใหไมเหมาะสมโดยเฉพาะอยางยง

ในการประเมนภาพรวมของภาวะพงพา ดชนบารเธลเอดแอลประกอบไปดวยการสมภาษณกจวตรรวมสบชนด ไดแก การรบประทานอาหาร

การทาความสะอาดใบหนา การเคลอนยายจากนอนมานง การเขาใชหองสขา การเดนหรอเคลอนทภายในหอง

หรอบาน การขนลงบนได การสวมใสเสอผา การอาบนา การกลนปสสาวะ และการกลนอจจาระ โดยมคะแนน

ตาสดศนยคะแนนและสงสดยสบคะแนน ถงแมจะมขอโตแยงของการจาแนกวาการกลนปสสาวะและการกลน

อจจาระควรจะอยในภาวะบกพรองมากกวาภาวะทพพลภาพแตเครองมอในการประเมนกจวตรประจาวน

พนฐานทสาคญเชนดชน Katz ADL Index กรวมเอาการกลนปสสาวะและอจจาระไวดวย(5) การพจารณาภาวะพงพาจากการใชดชนบารเธลเอดแอล นอกจากจะพจารณาเปนรายกจกรรมแลวยงอาจพจารณาดวย

คะแนนรวมเพอใชในการเปรยบเทยบระดบความรนแรงของการพงพาระหวางกลมประชากร นอกจากนนคะแนน

รวมทตากวา 12 ยงบงถงความตองการการพงพาในระดบสงและจะตองมผดแลอยดแลในสวนใหญของเวลาแตละวน(2)

ดชนจฬาเอดแอลเปนเครองมอในการประเมนกจวตรประจาวนตอเนองรวมหาชนด ไดแก การเดนหรอ

เคลอนทภายนอกบาน การประกอบอาหาร การทางานบาน (ถบาน หรอ ซกผา หรอ รดผา) การทอนเงน และ

การใชขนสงสาธารณะ คะแนนตาสดทากบศนยและคะแนนสงสดเทากบเกา การพจารณาภาวะพงพาจะ

พจารณาทงเปนรายกจกรรมและการใชคะแนนรวมเชนเดยวกบดชนบารเธลเอดแอล วธการใชเครองมอในการสารวจภาวะพงพา

ดชนทงสองมจดประสงคเพอประเมนความเปนอสระในการทากจวตรทจาเปนสาหรบการดแลตนเอง

ขนพนฐานและกจวตรทจาเปนตอการดารงชวตในชมชนในขณะชวงเวลาททาการสารวจ เนองจากตองการ

ประเมนลกษณะของการพงพามากกวาการประเมนความสามารถและเพอตดปญหาของความเขาใจผดของ

ผสงอายและผดแลถงความสามารถในการทากจกรรมวาทาไดทงทไมไดทาอยในชวงเวลานนและอาจทาไมได จง

ใชหลกในการเกบขอมลคอการสมภาษณวาผสงอายไดทากจวตรนนในระยะ 1-2 สปดาหทผานมาหรอไม ซงก

คอการประเมนกจวตรทผสงอายทาอยจรง (do do) และจะตองไมใชการประเมนวาผสงอายสามารถทาได

หรอไม (can do) หรอ คดวาตนเองทาไดหรอไม (I think I can do)(2,6) ผ เกบขอมลจงตองทราบรายละเอยดของดชนทงสองและไดรบการฝกสอนถงหลกและกลวธในการเกบขอมลเปนอยางดกอนการสารวจ ผลการศกษาภาวะพงพา ภาพรวมของภาวะพงพา จากผลการศกษาพบวารอยละ 60.9 และ 25.6 ของประชากรสงอายไดคะแนนสงสดของดชนบารเธล

เอดแอล (คะแนนเตม 20) และจฬาเอดแอล (คะแนนเตม 9) ตามลาดบ โดยมคาเฉลย (คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน) เทากบ 18.9 (2.4) และ 6.4 (2.3) ตามลาดบ มผสงอายรอยละ 2.1 (รอยละ 1.7 และ 2.4 ใน

ผสงอายชายและหญงตามลาดบ) ทไดคะแนนดชนบารเธลเอดแอลตากวา 12 ซงหมายความวา ประชากรกลม

น มระดบภาวะพงพาสง และตองการการดแลคอนขางใกลชด และเปนกลมทตองการทรพยากรจากระบบบรการ

สง ในขณะทมโอกาสทจะไดรบการบรการอยางไมพอเพยง


การพจารณาความชกของภาวะพงพาในกจวตรประจาวนตางๆ จะใหภาพทชดเจนของการพงพาใน

ประชากรสงอาย (ตารางท 9.2) การพงพาในกจวตรทเกยวของกบการดแลสขลกษณะสวนตว อนจาเปนสาหรบ

การดารงชวตภายในบานมความชกตากวารอยละ 5 ในขณะทการพงพาในกจวตรประจาวนตอเนองทจาเปน

สาหรบการดารงชพในชมชนโดยลาพงมกวารอยละ 20 ประการสาคญพบวาผสงอายราวรอยละ 45 ไมสามารถ

เดนทางโดยลาพงอนแสดงถงโอกาสในการเกดปญหาของการเขาถงสถานบรการตางๆ สาหรบปญหาการกลน

ปสสาวะและอจจาระมอยสงและสอดคลองรายงานการศกษากอนหนา(7) การใหความสาคญกบปญหานทงใน

ระดบการบรการปฐมภมและการสาธารณสขมลฐานพงทจะไดรบการพจารณา(7) ตารางท 9.1 อตราความชกของภาวะพงพาในกจวตรตางๆ ความชก (รอยละ) 95% confident interval การรบประทานอาหาร 2.4 1.9 - 2.9 การทาความสะอาดใบหนา 2.5 2.0 - 3.0 การสวมใสเสอผา 3.4 2.8 - 4.0 การอาบนา 3.7 3.1 - 4.3 การเขาใชหองสขา 4.4 3.8 - 5.0 การเคลอนยายจากนอนไปนง 4.5 3.8 - 5.0 การเดนภายในหอง/บาน 8.0 7.2 - 8.8 การเดนภายนอกบรเวณบาน 11.5 10.5 - 12.5 การทอนเงน 18.0 16.8 - 19.2 การขนบนได 22.7 21.4 - 24.0 การทางานบาน 37.9 36.4 - 39.4 การทาครว/ประกอบอาหาร 45.8 44.3 - 47.3 การใชการขนสงสาธารณะ 45.6 44.1 - 47.1 การกลนอจจาระ 5.0 4.3 - 5.7 การกลนปสสาวะ 14.0 12.9 - 15.1 ภาวะพงพาในประชากรกลมตางๆ ผสงอายทยงมอายมากขนเทาไรความชกของภาวะพงพายงเพมมากขนเทานน (ตารางท 9.2) ลกษณะเชนนทาใหจาเปนจะตองพจารณาวาการทมอายยนยาวขนจะเปนสงทนายนดหรอไม? ดงนนด

เหมอนวาการตดตามสถานะทางสขภาพของประเทศโดยอาศยอตราเสยชวตหรออายคาดหวง (life expectancy) เปนดชนชวดจะไมเพยงพอและยงอาจใหภาพทบดเบอนไปได การนาดชนอนๆมาใชประกอบใน

การแสดงสถานะสขภาพของประชากรโดยเฉพาะอยางยงประชากรสงอายจงมความจาเปน ดชนทดคอภาวะ

ทพพลภาพ ภาวะพงพา และอายคาดหวงทางสขภาพ (health expectancy)(8) ลกษณะของภาวะพงพา ของประชากรสงอายทอาศยในพนทตางๆมลกษณะเฉพาะกลม (ตารางท

9.3) โดยจาแนกออกไดเปน 3 กลม คอ กลมทมภาวะพงพาสวนใหญคอนขางตาแตมภาวะพงพาของการใชการ

ขนสงสาธารณะคอนขางสงอนอาจเปนผลมาจากลกษณะของชมชน กลมน ประกอบดวยภาคเหนอและภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ กลมทสองไดแก กรงเทพฯมหานคร จะมลกษณะตรงขามกบกลมแรกชดเจนทาใหเปนกลม


ทจะตองใหความสนใจในดานการบรการแบบเบดเสรจทงทางการบรการดานสขภาพและดานสงคม สาหรบกลม

ทประกอบดวยภาคกลางและภาคใตจะมลกษณะของภาวะพงพาอยระหวางกลางทงสองกลมขางตน สาหรบ

ความชกของการกลนปสสาวะไมไดของผสงอายในภาคเหนอและใตทมคอนขางตากวาทพบในภาคอนอาจเกด

จากการรบรของผสงอายในการสมภาษณทแตกตางกน อยางไรกตามความแตกตางทพบควรทจะมการตดตาม

เพอการยนยนและคนหาปจจยของความแตกตางดงกลาวตอไป ตารางท 9.2 อตราพงพาในกจวตรประจาวนตามกลมอาย 60 - 69 ป 70 - 79 ป 80 + ป การรบประทานอาหาร 1.3 2.6 7.4 การทาความสะอาดใบหนา 0.9 3.1 8.5 การสวมใสเสอผา 1.6 3.8 11.0 การอาบนา 1.7 4.3 12.1 การเขาใชหองสขา 2.8 4.6 12.1 การเคลอนยายจากนอนไปนง 2.1 4.5 16.1 การเดนภายในหอง/บาน 5.5 9.0 17.4 การเดนภายนอกบรเวณบาน 6.2 12.7 34.6 การทอนเงน 11.2 20.9 43.9 การขนบนได 19.7 22.5 37.6 การทางานบาน 33.7 38.8 56.5 การทาครว/ประกอบอาหาร 37.9 49.6 74.5 การใชการขนสงสาธารณะ 37.9 49.9 72.2 การกลนอจจาระ 3.6 5.4 10.4 การกลนปสสาวะ 10.6 16.4 24.6 ตารางท 9.3 อตราพงพาในกจวตรประจาวนตามพนทอยอาศย ก.ท.ม. ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาค

ตะวนออกเฉยงเหน

อ

ภาคใต

การรบประทานอาหาร 4.4 2.8 1.4 1.8 2.3 การทาความสะอาดใบหนา 4.4 2.6 1.6 1.6 2.8 การสวมใสเสอผา 5.4 4.4 2.5 2.1 3.1 การอาบนา 6.0 4.4 3.2 2.5 3.0 การเขาใชหองสขา 7.4 4.4 3.2 3.8 3.8 การเคลอนยายจากนอนไปนง 6.1 7.0 2.9 3.2 4.1 การเดนภายในหอง/บาน 13.7 3.9 8.1 6.1 8.6 การเดนภายนอกบรเวณบาน 19.8 11.6 7.9 9.3 10.7 การทอนเงน 16.5 19.8 17.4 19.2 17.0 การขนบนได 24.8 20.2 14.3 17.5 36.4 การทางานบาน 42.6 34.2 31.7 38.3 43.0 การทาครว/ประกอบอาหาร 50.7 49.0 39.7 44.2 47.1 การใชการขนสงสาธารณะ 33.9 41.8 56.3 54.4 38.7 การกลนอจจาระ 3.5 8.3 2.6 5.5 5.0 การกลนปสสาวะ 14.8 25.7 6.5 16.5 8.9


ผลการวเคราะห ทใหภาพชดเจนอกอนหนงคอ ประชากรสงอายในพนทเขตเทศบาล (เขตเมอง) มอตราของภาวะพงพาสงกวาประชากรสงอายทอาศยในพนทนอกเขตเทศบาล (เขตชนบท) (ตารางท 9.4) ดงนนในการจดสรรทรพยากรของการบรการผสงอายในระดบปฐมภมและการสาธารณสขมลฐานจาเปนจะตอง

ใหความสาคญของการบรการในเขตเมองเชนเดยวกบในชนบท ผลการศกษานทาใหเหนวาถงแมประชากร

สงอายในชนบทจะมจานวนและสดสวนสง แตปญหาทางภาวะพงพาของประชากรสงอายในเขตเมองโดยเฉพาะ

กรงเทพมหานครฯมอยสง การกาหนดนโยบาย และแผนงาน จะตองพจารณาปจจยเหลานดวย ตารางท 9.4 อตราพงพาในกจวตรประจาวนตามพนทการปกครอง ในเขตเทศบาล นอกเขตเทศบาล การรบประทานอาหาร 3.0 1.9 การทาความสะอาดใบหนา 3.0 2.0 การสวมใสเสอผา 4.1 2.8 การอาบนา 4.4 3.1 การเขาใชหองสขา 5.2 3.7 การเคลอนยายจากนอนไปนง 4.8 4.3 การเดนภายในหอง/บาน 9.7 6.4 การเดนภายนอกบรเวณบาน 13.7 9.5 การทอนเงน 15.5 20.2 การขนบนได 24.9 20.7 การทางานบาน 40.5 35.6 การทาครว/ประกอบอาหาร 44.9 46.6 การใชการขนสงสาธารณะ 38.5 52.0 การกลนอจจาระ 4.1 5.7 การกลนปสสาวะ 13.8 14.3 ตารางท 9.5 อตราพงพาในกจวตรประจาวนตามเพศ ชาย หญง การรบประทานอาหาร 2.0 2.8 การทาความสะอาดใบหนา 2.1 2.8 การสวมใสเสอผา 2.8 3.8 การอาบนา 3.1 4.1 การเขาใชหองสขา 3.4 5.2 การเคลอนยายจากนอนไปนง 3.1 5.6 การเดนภายในหอง/บาน 6.8 8.8 การเดนภายนอกบรเวณบาน 7.9 14.2 การทอนเงน 17.5 18.4 การขนบนได 18.3 25.9 การทางานบาน 49.2 29.5 การทาครว/ประกอบอาหาร 60.9 34.5 การใชการขนสงสาธารณะ 40.0 49.8 การกลนอจจาระ 4.2 5.5 การกลนปสสาวะ 8.6 18.1


นอกจาก กจกรรมทเกยวกบการดแลบานและการประกอบอาหารแลวผสงอายหญงมอตราพงพาสง

กวาผสงอายชายชดเจน (ตารางท 9.5) ผลการศกษานสอดคลองกบผลการศกษาภาวะทพพลภาพ (บทท 8) ผสงอายหญงจงเปนประชากรเปาหมายหลก ของการใหบรการแบบเบดเสรจ และจะเปนกลมทไดรบประโยชน

จากการสาธารณสขมลฐานชดเจน

คะแนนของดชนบารเธลเอดแอลและจฬาเอดแอลสามารถใชในการเปรยบเทยบภาวะพงพาใน

ประชากรกลมตางๆอนจะทาใหเหนภาพรวมของภาวะพงพาไดดขน จากผลการวเคราะหพบความแตกตาง

ชดเจนในกลมอาย เพศ พนทอยอาศย เขตการปกครอง ความสามารถในการอานหนงสอและการเขยนหนงสอ

และกลมทางเศรษฐานะ (ตารางท 9.6) ตารางท 9.6 คาเฉลย (คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน) ของคะแนน ดชนบารเธลเอดแอลและดชนจฬาเอดแอลใน กลมประชากรตางๆ

กลมประชากร ดชนบารเธลเอดแอล ดชนจฬาเอดแอล กลมอาย 60 - 69 19.2 (1.6)* 7.0 (2.0)* 70 - 79 18.8 (2.5) 6.2 (2.3) 80 + 17.6 (4.1) 4.3 (2.8) เพศ ชาย 19.1 (2.1)* 6.2 (2.2)* หญง 18.7 (2.5) 6.6 (2.4) พนทอยอาศย ก.ท.ม. 18.5 (2.9)** 6.4 (2.6)*** ภาคกลาง 18.7 (2.6) 6.5 (2.4) ภาคเหนอ 19.3 (2.0) 6.5 (2.2) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 19.1 (2.0) 6.3 (2.2) ภาคใต 18.7 (2.4) 6.5 (2.3) พนทเขตการปกครอง ในเขตเทศบาล 18.7 (2.6)* 6.6 (2.4)* นอกเขตเทศบาล 19.0 (2.2) 6.3 (2.2) การอานหนงสอ อานไดคลอง 19.2 (1.8)* 6.8 (2.0)* อานไดไมคลอง 18.7 (2.4) 6.4 (2.3) อานไมได 18.4 (3.1) 5.8 (2.6) การเขยนหนงสอ เขยนไดคลอง 19.2 (1.8)* 6.9 (2.0)* เขยนไดไมคลอง 18.9 (2.0) 6.5 (2.2) เขยนไมได 18.4 (3.2) 5.8 (2.6) เศรษฐานะ ขดสนมาก 18.6 (2.7)**** 6.3 (2.4) ขดสนบาง 18.8 (2.1) 6.5 (2.2) ไมขดสนยกเวนบางครง 19.0 (2.0) 6.3 (2.3) ไมขดสน 18.8 (2.6) 6.5 (2.3) * มความแตกตาง อยางมนยสาคญทางสถต ระหวางทกกลมยอย (p < 0.005) ** มความแตกตาง อยางมนยสาคญทางสถตระหวางกลมกรงเทพฯกบกลมอนๆยกเวนภาคใต กลมภาคเหนอกบทกกลมยกเวนกลมภาคตะวน ออกเฉยงเหนอ และกลมภาคตะวนออกเฉยงเหนอกบทกกลมยกเวนกลมภาคเหนอ (p < 0.05) *** มความแตกตาง อยางมนยสาคญทางสถตระหวางกลมภาคตะวนออกเฉยงเหนอกบกลมภาคใต (p < 0.05)


**** มความแตกตาง อยางมนยสาคญทางสถต ระหวางกลมขดสนมากกบกลมไมขดสนยกเวนบางครง และกลมไมขดสนยกเวนบางครงกบกลมไม ขดสน (p < 0.05)

การวเคราะหโดยใชคะแนนรวมของดชนบารเธลและดชนจฬาเอดแอลซงใหภาพของลกษณะภาวะ

พงพาในประชากรกลมตางๆสอดคลองกบการพจารณาความชกของภาวะพงพาตามกจวตรประจาวนขางตน

การศกษาเชงคณภาพ (qualitative study) ทงในสวนของภาวะพงพาของผสงอายและขอมลดานตางๆของผดแลโดยเฉพาะภาระและผลกระทบจากการดแลผสงอายจะเปนประโยชนและสมควรใหการสงเสรม ระดบภาวะพงพาตอการดแลสขลกษณะ การพจารณาความชกของประชากรทมระดบการพงพาตอการดแลสขลกษณะของตนเองม

ความสาคญในการกาหนดนโยบาย ปรมาณทรพยากร และระบบบรการ เพอใหไดภาพหรอขอมลทสาคญนจง

ทาการวเคราะหหาจานวนและความชกของประชากรสงอายทพงพาบคคลอนในการดแลสขลกษณะของตนเอง

(คาวาอสระหมายความวาปฏบตไดเองโดยไมตองการแมแตการเฝาระวงฯ) โดยกาหนดวากจกรรมการดแล

สขลกษณะประกอบไปดวย 5 กจกรรมดงน การรบประทานอาหาร การทาความสะอาดใบหนา การเขาใชหอง

สขา การสวมใสเสอผา และการอาบนา ดงนน ผ ทไมเปนอสระในการประกอบกจกรรมใดกจกรรมหนง ในหา

ชนดดงกลาวจดเปนผ ทมภาวะพงพาตอการดแลสขลกษณะสวนตน ผลการศกษาพบวามผสงอายจานวน 280 คนทไมเปนอสระในการดแลสขลกษณะตนเองหรอเทากบ

รอยละ 6.9 ของประชากรทงหมด (95% confidence interval = 6.1 - 7.7%) และภายหลงการปรบนาหนกดวยพนทอยอาศยและเขตการปกครองไดอตราความชกเทากบรอยละ 6.7 (95% confidence interval = 5.92-7.46) เมอพจารณาในประชากรกลมตางๆจะพบวาภาวะพงพาเปนปญหาในผสงอายทมอายมาก เพศหญง และผ ทอยในเขตกรงเทพมหานครฯ และการอานไมออกเขยนไมได (ตารางท 9.7) โดยมปจจยอสระจากการวเคราะหดวย Logistric regression analysis คอ อาย การเขยนหนงสอ และ พนทอย

อาศย (ตารางท 9.8) สรป

ราวรอยละ 2.1 ของประชากรสงอายไทยมภาวะพงพาในระดบสงทตองการการดแลชวยเหลอใกลชด

และรอยละ 6.9 ของประชากรสงอายตองการในการดแลสขลกษณะสวนตน จากการศกษายงพบวาผสงอายทม

อายมาก ผสงอายในเขตกรงเทพมหานครและเทศบาล (เขตเมอง) และผสงอายหญงมอตราภาวะพงพาสงและเปนกลมประชากรทจะไดรบประโยชนจากการบรการแบบเบดเสรจโดยเฉพาะอยางยงการบรการระดบปฐมภม

ในชมชน การสาธารณสขมลฐานจะเปนประโยชนแกผสงอายทมภาวะพงพาเหลาน การศกษาในเชงคณภาพ

(qualitative study) จะชวยใหมความเขาใจในภาวะพงพาของผสงอายและภาระของผดแลในสงคมไทยมากขนอนจะทาใหการจดตงการบรการและการจดสรรทรพยากรตางๆมความเหมาะสม


ตารางท 9.7 จานวนและรอยละของภาวะพงพาตอการดแลสขลกษณะตนเองในประชากรกลมตางๆ

กลมประชากร ภาวะพงพาตอการดแลสขลกษณะ odds ratio กลมอาย* 60 - 69 98 (4.2) - 70 - 79 92 (7.3) 1.8 80 + 90 (19.1) 5.4 เพศ** ชาย 98 (5.7) - หญง 182 (7.9) 1.4 พนทอยอาศย* ก.ท.ม. 76 (11.1) 1.8 - 2.1 ภาคกลาง 43 (5.9) - ภาคเหนอ 48 (5.5) - ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 56 (6.3) - ภาคใต 57 (6.4) - พนทเขตการปกครอง ในเขตเทศบาล 148 (7.7) - นอกเขตเทศบาล 132 (6.2) - การอานหนงสอ* อานไดคลอง 93 (4.6) - อานไดไมคลอง 60 (6.9) 1.5 อานไมได 127 (11.1) 2.6 การเขยนหนงสอ* เขยนไดคลอง 75 (4.3) - เขยนไดไมคลอง 64 (6.1) 1.5 เขยนไมได 141 (11.3) 2.9 เศรษฐานะ ขดสนมาก 18 (9.6) - ขดสนบาง 44 (7.4) - ไมขดสนยกเวนบางครง 61 (5.8) - ไมขดสน 157 (7.1) - * p < 0.001 ** p < 0.005 ตารางท 9.8 ปจจยอสระของภาวะพงพาการดแลสขลกษณะสวนตนในประชากรสงอายไทย odds ratio 95% confidence interval กลมอาย 2.04 1.73 - 2.41

การเขยนหนงสอ 1.50 1.28 - 1.74

พนทอยอาศย 1.23 1.12 - 1.34 เอกสารอางอง 1. Marhoney FI, Barthel DW. Functional evaluation: The Barthel Index. Maryland

State Med J 1965;14:61-5.


2. The Royal College of Physicians and the British Geriatric Society. Standardized Assessment Scales for the Elderly People. London: Royal College of Physicians of London, 1992.

3. Jitapunkul S, Kamolratanakul P, Ebrahim S. The meaning of activities of daily living in a Thai elderly population: development of a new index. Age Ageing 1994;23:97-101.

4. Jitapunkul S, Kamolrattnankul P. Disability among the elderly living in Klong Toey Slum. J Med Assoc Thai 1994;77:231-8.

5. Katz S, Ford AB, Moskowitz RW, et al. Studies of illness in the aged. The index of ADL: A standardised measure of biological and psychological function. JAMA 1963;185:914-9.

6. Wade DT, Hewer RL, Skilbeck CE, David RM. Stroke: A critical approach to diagnosis treatment and management. London, Chapman and Hall, 1985.

7. Jitapunkul S, Khovidhunkit W, Ebrahim S. Urinary incontinence in Thai elderly: a community study. J Med Assoc Thai 1998;81:160-8.

8. Jitapunkul S. Disability: a problem of the elderly. Chula Med J 1994;38:67-75.


บทท 10 กลมอาการสมองเสอมในประชากรสงอายไทย

นพ.สทธชย จตะพนธกล

ดวยเหตทปญหากลมอาการสมองเสอมเปนปญหาสาคญของประชากรสงอายเนองจากสงผลกระทบ

ตอคณภาพชวตแกทงผ ปวย ผดแล ครอบครว และสงคมอยางมาก(1-3) ทาใหเกดความจาเปนในการจดสรรทรพยากรทเหมาะสมเพอบรรเทาภาระดงกลาว การทจะจดสรรทรพยากรไดอยางเหมาะสมผ กาหนดนโยบาย

และผบรหารมความจาเปนทจะตองทราบถงความตองการของประชากรเปาหมายและขนาดของปญหา ในขณะ

ทมความตองการทราบถงขนาดของปญหากลมอาการสมองเสอมเปนอยางยงในปจจบนแตพบวาขอมลสภาวะ

บกพรองทางปญญา (cognitive impairment) ของประชากรสงอายไทยมอยจากด การศกษาทผานมาจะ

เปนการศกษาในประชากรเฉพาะกลมโดยมจดมงหมายทจะศกษาความชกของกลมอาการสมองเสอมและ/หรอทดสอบคณคาของแบบทดสอบสภาพจต(2-7) กลมอาการสมองเสอมเปนสวนหนงของสภาวะบกพรองทาง

ปญญาซงมการบกพรองของปญญาอยางกวาง (global cognitive impairment) และเปนปญหาสาคญของประชากรสงอาย

ในการวนจฉยบคคลวาเปนผ ปวยกลมอาการสมองเสอมจะตองอาศยบคคลากรทมความชานาญ

เฉพาะไดแก แพทยทางสาขาวชาประสาทวทยา จตแพทย แพทยเวฃศาสตรผสงอาย หรอแพทยทมประสบการณ

ในการตรวจรกษาผ ปวยเหลาน และองกบเกณฑวนจฉยของ DSM-4(8) หรอ ICD10(9) ทาใหการสารวจประเภท two-stage หรอ three-stage survey สาหรบการศกษาระดบชาตเปนไปไดยากและใชทรพยากรสงมาก ถงแมจะมการพฒนาแบบทดสอบจากเกณฑวนจฉยเหลานขนใชในการสารวจทางระบาดวทยาใน

ตางประเทศเพอทดแทนการใชแพทยในการใหการวนจฉย แตกยงมขอจากดสงในการนามาใชในประเทศไทย

เนองจากการสารวจยงตองใชผสมภาษณทมประสบการณและความสามารถเพยงพอ นอกจากนนคณคาของ

แบบทดสอบเหลานยงไมมการศกษาอยางจรงจงในประเทศไทย มากไปกวานนประชากรสงอายไทยมอตราของ

การอานไมออกเขยนไมไดมากกวารอยละ 30(10,11) ทาใหเปนอปสรรคตอการใชแบบทดสอบดงกลาว สาหรบ

การหาความชกโดยการใชประวตเพยงอยางเดยวจะทาใหไดอตราความชกทตากวาความเปนจรง และการใช

ระบบ registration ดวยการบนทกของแพทยกมความจากดจากระบบบรการของประเทศไทยในปจจบน ดวย

เหตนการศกษาความชกของกลมอาการสมองเสอมในประชากรสงอายไทยในระดบชาตทเหมาะสมคอการคนหา

ผ ทมสภาวะบกพรองทางปญญา อยางกวางทมโอกาสเปนผ ปวยกลมอาการสมองเสอมสง การคนหาสภาวะบกพรองทางปญญา ในผสงอายไทยทนาจะเหมาะสมทสด คอการใชแบบทดสอบ

สภาพจต เพอการตรวจคดกรองกลมอาการสมองเสอม แบบทดสอบสภาพจตเพอการนทรจกกนมากทสดและม

การใชมากทสดคอ Mini Mental Status Examination (MMSE)(12) ไดมการศกษาคณคาของแบบทดสอบนในประเทศไทยและพบขอจากดทสาคญของแบบทดสอบนคอการอานออกเขยนได(3,13) ทาให

คณคาของการนาแบบทดสอบนมาใชในประชากรสงอายไทยมความไมเหมาะสม ในระยะ 5 ปทผานมาไดมการพฒนาแบบทดสอบสภาพจตทสาคญ 2 แบบทดสอบคอ Thai Mental Status Examination (TMSE)(14) และ แบบทดสอบสภาพจตจฬา (Chula Mental Test - CMT)(6) โดย TMSE ไดรบการพฒนาตอเนองโดยองกบ MMSE ทาใหไมอาจขจดขอจากดเกยวกบปญหาการอานไมออกเขยนไมได ประการ


สาคญ TMSE ยงไมเคยไดรบการศกษาคณคาในการคนหาผ ปวยกลมอาการสมองเสอม (criterion validity) สาหรบแบบทดสอบสภาพจตจฬาไดรบการพฒนาขนมาใหมโดยมงทจะลดผลกระทบจากการอานไมออกเขยนไมได และไดรบการทดสอบคณคาในการคนหาผ ปวยกลมอาการสมองเสอมในประชากรกลมตางๆทง

ในบานพกผสงอาย ในโรงพยาบาลและในชมชน(2,5,6) โดย มคาทใชเปนเกณฑวนจฉยคอ 15 (คะแนนตากวา

15 แสดงวามความบกพรองทางปญญาแบบกวาง) ดงนนในการศกษาระบาดวทยาระดบชาตครงน จงนาเอา

แบบทดสอบสภาพจตจฬามาใชในการศกษา เพอตรวจหาความชกของสภาวะบกพรองทางปญญาแบบกวาง

(global cognitive impairment) และเพอใชอนมาณความชกของผสงอายไทยทมปญหากลมอาการสมองเสอม ในการศกษากลมอาการสมองเสอมในตางประเทศโดยเฉพาะททากนอยางมากในประเทศทพฒนาแลว

พบวามความหลากหลายอยางมากในความชกของกลมอาการสมองเสอมทมระดบความรนแรงนอย โดยพบ

รายงานความชกของกลมนตงแตรอยละ 2.0 - 52.7(15) ทาใหการศกษาโดยตรงและการศกษาเปรยบเทยบสวนใหญจะใชเกณฑทเขมงวดขนโดยจะรวมเฉพาะผ ทมความรนแรงปานกลางหรอรนแรงมาก (ตองพงพาในการดแลสขลกษณะสวนตน) หรอใชขอมลจากการ registration ซงมกไดผ ปวยทอาการรนแรงปานกลางหรอรนแรงมากเปนสวนใหญ ดงนนในการศกษาครงนจงเลอกใชเกณฑวนจฉยทเขมงวดขนโดยใชเกณฑ “ไดคะแนนจาก

แบบทดสอบสภาพจตจฬานอยกวา 15 คะแนน” และ “ตองพงพาในการประกอบกจเพอการดแลสขลกษณะ

สวนตว” (ไดแก การรบประทานอาหาร การทาความสะอาดใบหนา การเขาใชหองสขา การสวมใสเสอผา และ

การอาบนา) ซงเทากบการคดแตผ ทมความรนแรงปานกลางถงมาก(8,16) ความชกของกลมอาการสมองเสอม

ในการสารวจครงนพบผสงอายทมความผดปกตของสภาวะบกพรองทางปญญาจากการทดสอบดวย

แบบทดสอบสภาพจตจฬาเทากบ 668 คน (รอยละ 16.5 ของประชากรทงหมด) ในจานวนนตองพงพาในการดแลกจสวนตวเปนจานวน 132 คน (รอยละ 19.8 ของผสงอายทไดคะแนนตา) ดงนน ความชก ของกลม

อาการสมองเสอมในประชากรสงอายไทยเทากบรอยละ 3.3 ของผสงอายทงหมด (95% confidence interval = 2.71-3.81) และภายหลงการปรบนาหนกดวยพนทอยอาศยและเขตการปกครองไดอตราความชกเทากบรอยละ 3.4 (95% confidence interval = 2.85-3.97)

เมอพจารณาผลการศกษาททาในประชากรศกษาผสงอายทมอายคอนขางนอยในชมชนแออดและ

แฟลตคลองเตยในอดต (พ.ศ. 2530-2531)(3) ทเปนการสารวจชนด 3-stage survey โดยใชเกณฑวนจฉยของ DSM-3R(17) พบความชกราวรอยละ 1.8 ซงคอนขางแตกตางจากผลการศกษาครงน แตเมอพจารณา

โดยละเอยดจะเหนวา ประชากรศกษาของการศกษาในชมชนแออดและแฟลตคลองเตยจะเปนประชากรสงอาย

ทมอายคอนขางนอย ในปจจบนโครงสรางประชากรสงอายของประเทศเปลยนไปจากเมอสบปกอนมาก(11) โดยมประชากรสงอายทมอายมากๆเพมขนทงสดสวนและจานวน และเปนททราบกนดวาประชากรสงอายทมอาย

มากๆจะมอตราความชกของกลมอาการสมองเสอมสงมาก ดงนนการทพบวาอตราความชกของกลมอาการ

สมองเสอมสงราวรอยละ 3.3 จากการศกษาครงนจงไมเปนสงทนอกเหนอความคาดหมาย (ตารางท 10.1) สาหรบการศกษาอนในประเทศไทยทมรายงานทสาคญคอการศกษาในชมชนทตาบลศาลายา กง

อาเภอพทธมณฑล กทม (พ.ศ. 2535)(7) ในประชากรสงอายจานวน 228 คนโดยใชแบบสมภาษณของ


Blessd (Information-Memory-Concentration) พบผ ทมความผดปกตรอยละ 4.8 และไดรบการ

สรปวาเปนความชกของกลมอาการสมองเสอม แตหากพจารณาโดยละเอยดจากผลความไวและความจาเพาะ

ของแบบสมภาษณนทเทากบรอยละ 72 และ 87 ตามลาดบ(4) ทาใหประมาณคา positive predictive value ไดประมาณรอยละ 40-45 (อาจตากวานขนอยกบอตราความชก) ดงนนความชกของกลมอาการสมองเสอม จากการศกษานจงสามารถ อนมาณไดราวรอยละ 1.9-2.2 ซงกยงสอดคลองกบการผลศกษาในชมชน

แออดคลองเตยและผลการศกษา NHES2 แตสงหนงทพงสงวรณคอ ประชากรศกษาในการศกษานคอนขาง

นอย ตารางท 10.1 การศกษาความชกของกลมอาการสมองเสอมในประชากรสงอายไทย การศกษา จานวนประชากรศกษา

และสถานทศกษา วธการศกษา ผลความชก (รอยละ)

Phanthumchida 1987-1988

500 คน; ชมชนแออดและแฟลตคลองเตย

3-stage survey; MMSE-internist-neurologist (DSM3-R)

1.8

1992 228 คน; ตาบลศาลายา กง

อาเภอศาลายา 1-stage survey; Information-Memory-Concentration

1.9-2.2

1994 ไมแจงจานวนประชากร

สงอายของการสารวจใน

รายงาน; ระดบชาต

1-stage survey; one question interview for “confusion and severe memory loss”

4

1997 4,048 คน; ระดบชาต 1-stage survey; Chula Mental Test plus dependence on self care

3.3 (3.4*)

* ภายหลงปรบนาหนกดวยพนทอยอาศยและเขตการปกครอง

ในปพ.ศ. 2537 มการศกษาในระดบชาตทจดทาโดยสานกงานสถตแหงชาต(18) โดยการสมภาษณถง

ความผดปกต “หลงหรอความจาเสอมชนดรนแรง” วาปรากฏในผสงอายหรอไม? และพบความชกรอยละ 4 ซง

ใกลเคยงกบผลการศกษาครงน แตเมอพจารณาความชกตามกลมอายพบวา กลมอาย 60-64; 65-69; 70-74 และ 75 ปขนไปมความชกรอยละ 3.2, 2.8, 6.1 และ 8.9 ตามลาดบ ทาใหเมอนาไปเปรยบความชกตาม

กลมอายของการศกษา NHES2 และการศกษาทสาคญในตางประเทศ (จะกลาวตอไป) จะพบความแตกตางชดเจน อยางไรกตามถงแมผลการศกษาของสานกงานสถตแหงชาตอาจมความคลาดเคลอนอยบางแตผลทไดก

ยงเปนประโยชนและสอดคลองกบผลการศกษาตางๆรวมทงการศกษาครงน (NHES2) ไดในระดบหนง


เมอนาผลทไดไปเปรยบเทยบกบความชกของกลมอาการสมองเสอมของประชากรสงอายในการศกษา

ระดบนานาชาตทใชขอมลจานวนมากในการประมาณคาความชกของกลมอาการสมองเสอม (มความรนแรงปานกลางและรนแรงมาก)(19-23) จะเหนวา อตราความชกของปญหานในประชากรไทยสงคลายคลงกบผล

การศกษาในตางประเทศมาก (ตารางท 10.2) ความชกกลมอาการสมองเสอมในประเทศทาง9ะวนตกประมาณรอยละ 4-7 ในประชากรอาย 65 ปขนไปซงไมแตกตางจากความชกทพบจากการศกษาน (ผลการศกษา NHES2 พบรอยละ 4.1 ในประชากรทมอายตงแต 65 ปขนไป)

ตารางท 10.2 เปรยบเทยบความชกของกลมอาการสมองเสอมของการศกษนกบการศกษาในตางประเทศ ประมาณการความชกทงหมด (รอยละ)

กลมอาย Preston (1986)(19)

Jorm (1987)(20)

Ritchie (1991)(21)

EURODEM (1991)(22,

23)

1994-survey* (1994)

NHES2** (1997)

60-64 - 0.7 - - 3.2 1.0 65-69 1.8 1.4 1.4 1.5 2.8 1.2 70-74 3.3 2.8 2.6 3.2 6.1 3.5 75-79 6.3 5.6 4.7 6.6 8.9# 3.5 80-84 11.7 10.5 8.1 11.8 10.1 85-89 22.0 20.8 14.9 20.5 13.0 90-94 41.3 38.6 25.7 29.9 31.3 * สมภาษณวา “มอาการหลงหรอความจาเสอมชนดรนแรงหรอไม?” ** ผ ทมคะแนนจากแบบทดสอบสภาพจตจฬาตากวา 15 คะแนนและมภาวะพงพาการดแลสขลกษณะสวนตน # อายตงแต 75 ปขนไป สาหรบการศกษาความชกของกลมอาการสมองเสอมในประชากรอนแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใตม

รายงานการศกษาในประชากรสงคโปร(24) ทเปน 2-stage survey โดยพบวาประชากรเชอสายมาเลยมความชกสงกวาเชอสายจน และมความชกสงใกลเคยงกบผลการศกษานเชนกน (ตารางท 10.3) ตารางท 10.3 ความชกของกลมอาการสมองเสอมในผสงอายประเทศสงคโปร ความชก (รอยละ)

กลมอาย มาเลย (149 คน)

จน (612 คน)

65 - 74 2.5 1.2 75 + 10.3 5.0 ทงหมด 4.0 2.3

ความชกของกลมอาการสมองเสอมในประชากรสงอาย ในชวงอายตางๆ


สดสวนของผ ทมกลมอาการสมองเสอม เพมสงขนอยางมากเมอมอายมากขน ผหญงมความชก

มากกวาผชาย ผ ทอานไมออกเขยนไมไดมความชกมากกวาผ ทอานออกเขยนได และมความแตกตางอยางม

นยสาคญของอตราความชกระหวางประชากรในภาคตางๆ (ตารางท 10.4) ตารางท 10.4 ความชกของความผดปกตทางปญญาจากการตรวจดวยแบบทดสอบสภาพจตจฬาและความชก ของกลมอาการสมองเสอมจากการประเมน จานวน กลมอาการสมองเสอม ประชากรทงหมด จานวน อตราความชก

(รอยละ) Odds ratios

กลมอาย* 60 - 69 2323 26 1.1 - 70 - 79 1254 44 3.5 3.2

80 + 471 62 13.2 13.4 เพศ**

ชาย 1731 38 2.2 - หญง 2317 94 4.1 1.9

การอานหนงสอ* อานออกไดคลอง 2029 21 1.0 -

อานออกแตไมคลอง 872 27 3.1 3.0 อานไมออก 1147 84 7.3 7.5

การเขยนหนงสอ* เขยนไดคลอง 1756 16 0.9 -

เขยนไดแตไมคลอง 1045 24 2.3 2.6 เขยนไมได 1247 92 7.4 8.7

สถานะการเงนของครอบครว ไมขดสน 2213 74 3.3 -

ไมขดสนยกเวนเกดเหตการณท

ไมคาดคด 1056 28 2.7 -

ขดสนบาง 591 20 3.4 - ขดสนมาก 188 10 5.3 -

พนทอาศย*** กรงเทพมหานครฯ 685 33 4.8 2.5

ภาคกลาง 723 30 4.1 2.2 ภาคเหนอ 871 17 2.0 -

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 883 26 2.9 1.5 ภาคใต 886 26 2.9 1.5

เขตการปกครอง ในเขตเทศบาล 1914 65 3.4 -

นอกเขตเทศบาล 2134 67 3.1 - * p < 0.001 ** p < 0.005


*** p < 0.05 จากผลการศกษาแสดงใหเหนชดเจนถงโอกาสของการมกลมอาการสมองเสอมในประชากรสงอาย

อยางชดเจน โดยผสงทมอายตงแต 80 ปขนไปมโอกาสผดปกตมากกวาผสงอายทมอาย 60-69 ปถง 13.4 เทา

ผหญงมโอกาสมากกวาผชาย 1.9 เทา ผ ทอานหนงสอไมออกมโอกาสมากกวาผ ทอานหนงสอออกไดคลอง 7.5

เทา ผ ทเขยนหนงสอไมไดมโอกาสมากกวาผ ทเขยนหนงสอไดคลอง 8.7 เทา และประชากรสงอายในภาคกลางม

โอกาสมากกวาประชากรสงอายในภาคเหนอ 2.5 เทา อยางไรกตามปจจยเหลานเปนเพยงปจจยชนด

univariate เทานน ปจจยอสระทางสงคมและเศรษฐกจของกลมอาการสมองเสอม ปจจยทางสงคมและเศรษฐกจตางๆ ของกลมอาการสมองเสอมดงขางตนเปนปจจยทยงไมไดพจารณา

ถงความสมพนธภายใน เมอทาการวเคราะหดวย Logistic regression analysis ทาใหไดทราบปจจยอสระจานวน 3 ปจจย ไดแก กลมอาย การเขยนได และพนทอาศย (ตารางท 10.5) ตารางท 10.5 ปจจยอสระทางสงคมและเศรษฐกจของกลมอาการสมองเสอม

ปจจยอสระ Odds ratio 95% confident interval

อาย 2.91 2.28 - 3.71

การเขยนหนงสอ 2.44 1.88 - 3.17

พนทอาศย

1.29 1.14 - 1.47

จากผลการศกษาถงปจจยอสระของกลมอาการสมองเสอมในประชากรสงอายไทยสอดคลองกบผล

การศกษาสวนใหญในตางประเทศทไมพบวาเพศมความสมพนธอสระกบปญหาน (20) การทพบวาระดบ

การศกษาทตาเปนปจจยสาคญของกลมอาการสมองเสอมสอดคลองกบการศกษาจานวนมากทใชแบบทดสอบ

สภาพจตในการตรวจคดกรองเพอหาความชกของภาวะบกพรองทางปญญา (cognitive impairment) หรอเพอใชคดกรองและทาการสารวจตอเนองเพอหาความชกของกลมอาการสมองเสอม(25-28) มผอธบายวา

ความสมพนธระหวางระดบการศกษาและผลทไดเกดจากอคตของแบบทดสอบสภาพจต(29-32) โดยเฉพาะเมอ

การสารวจเพอการวนจฉยใชเกณฑการวนจฉยทางคลนก แตในการศกษาทใชการพงพากจวตรประจาวนเปน

เกณฑวนจฉยเชนเดยวกบการศกษานกลบไมสนบสนนลกษณะอคตดงกลาว(29,33) ดงนนผลการศกษาครงนท

พบความสมพนธระหวางการเขยนไดกบความชกของกลมอาการสมองเสอมจงไมนาจะเกดจากอคต สาหรบ

เหตผลทใชอธบายความสมพนธดงกลาวคอ brain reserve capacity หรอ premorbid ability ทวาสตปญญาทสงหรอการมสมองทดหรอมการพฒนามาแตวยตนของชวตจะเปนกาลงสารองและทาใหกลมอาการ

สมองเสอมปรากฏชากวาผ ทมกาลงสารองตา สมมตฐานนไดมงานวจยสนบสนนทงงานวจยททาในมนษยและ

สตวทดลอง(34-36)


สาหรบการพบวาสถานทอยอาศยเปนปจจยอสระของกลมอาการสมองเสอมนน ถงแมจะมรายงาน

การศกษาของความแตกตาง ของความชกกลมอาการสมองเสอม ระหวางพนทอาศยในตางประเทศ(37) แต

ความแตกตางระหวางพนทในประเทศไทยทพบจากการศกษาน สมควรทจะไดรบการศกษาเพมเตม

สรป จากการศกษาเพอประมาณการความชกของกลมอาการสมองเสอมในประชากรสงอายไทยพบวาม

ความชกประมาณรอยละ 3.3 โดยจะพบไดสงถง 1 ใน 6 ของผสงอายทมอาย 80 ปหรอมากกวา นอกจากอาย

จะเปนปจจยทสาคญของกลมอาการสมองเสอมแลวยงพบวา การศกษา และ สถานทอยอาศยยงเปนปจจย

อสระของปญหานในประชากรสงอายไทย เอกสารอางอง 1. Jitapunkul S. Care of patients with dementia. Centre for Education, Research and

Clinical Centre for Geriatric Medicine. Bangkok, Chulalongkorn University Hospital, Thai Red Cross Society, 1990.

2. Sommanawan W. A survey of family burden to caring for the demented elderly at home. A thesis for the degree of Master of Science, Department of Psychiatry Graduate School, Chulalongkorn University, 1994.

3. Phanthumchinda K, Jitapunkul S, Sitthi-Amorn C, Bunnag S, Ebrahim S. Prevalence of dementia in an urban slum population in Thailand: validity of screening methods. Inter J Geriatr Psychiatr 1991;6:639-46.

4. Kangsanarak A, Kotchabhakdi N. Mini-Mental Status Examination (MMSE) and Clinical Dementia Rating (CDR) for use with the aged in community. J Psychiatr Assoc Thai 1991;36:89-97.

5. Jitapunkul S, Worakul P, Kiatprakoth J. Clinical use of clock drawing test and Chula Mental test in Thai elderly patients. (unpublished data)

6. Jitapunkul S, Lailert C, Worakul P, Srikiatkhachorn A, Ebrahim S. Chula Mental Test: a screening mental test developed for Thai elderly. Inter J Geriatr Psychiatry 1996;11:715-20.

7. Kangsanarak A, Kotchabhakdi N, Kodchapakdee N. Epidemiology of dementia in Thai elderly: a study in a suburban community. Royal Thai Air Force Gazette1992;39:19-29.

8. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fourth Edition. Washington, DC, American Psychiatric Association, 1994.

9. World Health Organization. The ICD-10 classification of mental and behavioural disorders: clinical descriptions and diagnostic guidelines. Geneva: WHO, 1992.

10.Thailand Health Research Institute, National Health Foundation. Report of the Health Status of Thai Elderly 1995: a National Survey of the Welfare of the Elderly in Thailand (SWET). Bangkok, Thailand Health Research Institute, National Health Foundation, 1996.

11.Jitapunkul S, Bunnag S. Ageing in Thailand 1997. Bangkok, Thai Society of Gerontology and Geriatric Medicine, 1998.

12.Folstein MF, Folstein SE, McHugh PR. 'Mini-mental state.' A practical method for grading the cognitive state of patients for the clinician. J Psychiatr Res 1975;12:189-98.

13.Jitapunkul S, Lailert C. Mini-mental status examination: is it appropriate for screening in Thai elderly. J Med Assoc Thai 1997;80:116-20.


14.Train the Brain Forum Committee. Thai Mental State Examination (TMSE). Siriraj Hosp Gaz 1993;45:359-74.

15.Henderson AS, Huppert FA. The problem of mild dementia. Psychol Med 1984;14:5-11.

16.Hughes CP, Berg L, Danziger WL, et al. A new clinical scale for the staging of dementia. Br J Psychiatr 1982;140:566-72.

17.Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 3rd ed, revised. Washington DC, American Psychiatric Association, 1987.

18.National Statistic Office, Office of the Prime Minister. Report of the 1994 Survey of Elderly in Thailand. Bangkok, National Statistic Office, Office of the Prime Minister.

19.Preston GAN. Dementia in elderly adults: prevalence and institutionalization. J Gerontol 1986;41:261-7.

20.Jorm AF, Korten AE, Henderson AS. The prevalence of dementia: a quantitative integration of the literature. Acta Psychiatr Scand 1987;76:465-79.

21.Ritchie K, Fuhrer R. A comparative study of the performance of screening tests for senile dementia using Receiver Operating Characteristics analysis. J Clin Epidemiol 1992;45:627-37.

22.Hofman A, Rocca WA, Brayne C, et al. The prevalence of dementia in Europe: a collaborative study of the 1980-1990 findings. Inter J Epidemiol 1991;20:736-48.

23.Jagger C, Lindesay J. The epidemiology of senile dementia. In: Burbs A, ed. Ageing and Dementia. London, Edward Arnold 1993 pp 41-57.

24.Kua EH. Dementia in elderly Malays - preliminary findings of a community study. Singapore Med J 1993;34:26-8.

25.Kramer M, German PS, Anthony JC, et al. Patterns of mental disorders among the elderly residents of eastern Baltimore. J Am Geriatr Soc 1985;33:236-45.

26.Weissman MM, Myers JK, Tischler GL, et al. Psychiatric disorders (DSM-III) and cognitive impairment in the elderly in a U.S. urban community. Acta Psychiatr Scand 1985;71:366-79.

27.Yu ESH, Liu WT, Levy P, et al. Cognitive impairment among elderly adults in Shanghai, China. J Gerontol Soc Sci 1989;44:S97-S106.

28.O’Corner DW, Pollitt PA, Treasure FP, et al. The influence of education, social class and sex on Mini-Mental State scores. Psychol Med 1989;19:771-6.

29.Jorm AF. The Epidemiology of Alzheimer’s Disease and Related Disorders. London, Chapman and Hall 1990.

30.Li G, Shen YC, Chen CH, et al. An epidemiological survey od age-related dementia in an urban area of Beijing. Acta Psychiatr Scand 1989;79:557-63.

31.Kittner SJ, White LR, Farmer ME, et al. Methodological issues in screening for dementia: the problem of education adjustment. J Chronic Dis 1986;39:163-70.

32.Anthony JC, Niaz U, JeResche LA, et al. Limits of the ‘Mini-Mental State’ as a screening test for dementia and delirium among hospital patients. Psychol Med 1982;12:397-408.

33.Jorm AF, Scott R, Henderson AS, Kay DWK. Educational level differences on th Mini-Mental State: the role of test bias. Psychol Med 1988;18:727-31.

34.La Rue A, Jarvik LF. Cognitive function and prediction of dementia in old age. Int J Aging Hum Dev 1987;25:79-89.

35.Meaney MJ, Aitken DH, van Berkel C, et al. Effect of neonatal handlingon age-related impairments associated with the hippocampus. Science 1988;239:766-8.


36.Katzman R, Terry R, De Teresa R, et al. Clinical, pathological, and neurochemical changes in dementia: a subgroup with preserved mental status and numerous neocortical plaques. Ann Neurol 1988;23:138-44.

37.Copeland JRM, Gurland BJ, Dewey ME, et al. Is there more dementia, depression and neurosis in New York? A comparative study of the elderly in New York and London using the computer diagnosis AGECAT. Br J Psychiatr 1987;151:466-73.


บทท 11 อายคาดหวงทางสขภาพ

นพ.สทธชย จตะพนธกล อายคาดหวง (life expectancy) และอตราตาย (mortality rate) ไดถกใชเปนดชนของสขภาพ

โดยรวมและทสมพนธเฉพาะโรคมานาน และยงใชในการประเมนคณภาพของการบรการทงทางการแพทยและ

สาธารณสข อยางไรกตามในปจจบนเปนทตระหนกวาลกษณะของโรคทเปนปญหาสาคญและโครงสราง

ประชากรมการเปลยนแปลงไปอยางมาก โรคเรอรงและความชราของประชากร (population ageing) ไดทวความสาคญขนอยางรวดเรว(1) ลกษณะธรรมชาตของโรคเรอรงและลกษณะของความชราทาใหการทจะใชเพยงอตราตายและอายคาดหวงบงเกดความไมเพยงพอทจะใชเปนดชนชวดสถานะทางสขภาพและจาเปนจะตองม

ดชนอนเขามาเสรม(2) ทสาคญกคอภาวะทพพลภาพ (disability) ซงไดรบการศกษาเปนวตถประสงคหลกของการศกษาน และทสาคญไมยงหยอนไปกวากนคออายคาดหวงทางสขภาพ (health expectancy)(3) เนองจากสามารถใหภาพรวมของสถานะทางสขภาพของประชากรเมอใชประกอบกบอายคาดหวงไดเปนอยางด

ดงนนการศกษานจงอาศยอตราความชกของภาวะทพพลภาพในแงมมตางๆมาคานวณหาอายคาดหวงทาง

สขภาพโดยใชกลวธของ Sullivan(4) รวมกบตารางชพจากสานกงานสถตแหงชาต(5) ในการคานวณ

นอกจากนนยงไดวเคราะหหาอายคาดหวงทปราศจากสมองเสอมเพอใหไดภาพของสถานะสขภาพของประชากร

สงอายทชดเจนขน อายคาดหวงทางสขภาพทวเคราะหประกอบไปดวย อายคาดหวงทปราศจากภาวะทพพลภาพระยะ

ยาว (longterm disability free life expectancy; LDFLE) อายคาดหวง ทปราศจากภาวะทพพล

ภาพทงหมด (total disability free life expectancy; TDFLE) อายคาดหวงทยงดแลตนเองได

(active life expectancy; ALE) และอายคาดหวงทปราศจากสมองเสอม (dementia free life expectancy; DemFLE) ในการวเคราะหไดใชอตราความชกของภาวะทพพลภาพและภาวะบกพรองทไดจากการศกษาครงนมาคานวณดงตารางท 11.1 ตารางท 11.1 อายคาดหวงทางสขภาพและอตราความชกทใชในการคานวณ อายคาดหวงทางสขภาพ อตราความชกทใชคานวณ LDFLE

ความชกของภาวะทพพลภาพระยะยาว

TDFLE ความชกของภาวะทพพลภาพทงหมด

ALE ความชกของภาวะทเปนอสระในการทากจวตรประจาวนพนฐานทเกยวของ

การดแลสขลกษณะสวนตว ประกอบไปดวย การรบประทานอาหาร การทา

ความสะอาดใบหนา การเขาใชหองสขา การสวมใสเสอผา และการอาบนา

DemFLE ความชกของกลมอาการสมองเสอม


ผลการวเคราะห อายคาดหวงทปราศจากภาวะทพพลภาพ จากขอมลอตราความชกเมอนามาคานวณตามวธของ Sullivan โดยใชตารางชพพบวาอายคาดหวงทปราศจากภาวะทพพลภาพระยะยาวของผสงอายชายไทยสนกวาของผสงอายหญงไทยในทกกลมอาย (ตารางท 11.2) ผสงอายชายทอาย 60- 64 ปจะมชวตยนยาวเฉลย 20.29 ป แตจะมชวงชวตทปราศจากภาวะ

ทพพลภาพระยะยาวเพยง 16.39 ป ในขณะทผสงอายหญงทอาย 60-64 ปจะมชวต ไดนานเฉลย 23.89 ปโดยจะอยอยางปราศ จากภาวะทพพลภาพระยะยาวเพยง 20.20 ป ผลการวเคราะหยงแสดงใหเหนวาชวงชวต

ทอยในระยะทมภาวะทพพลภาพระยะยาวเพมขนเมออายมากขน โดยเฉพาะในกลมผสงอายหญงทมอาย 80 ป

ขนไปจะตองมชวตอยในภาวะทพพลภาพนานเกอบ 5 ปซงคดเปนรอยละ 36 ของชวงชวตทเหลอทงหมด เมอพจารณาอตราสวนระหวางอายคาดหวงทปราศจากภาวะทพพลภาพระยะยาวกบอายคาดหวงใน

แตละกลมอาย (LDFLE/LE) พบวาอตราสวนนของผสงอายหญง สนกวาของผสงอายชายชดเจน ผลการ

วเคราะหนแสดงชดเจนวาถงแมผสงอายหญงจะมชวงอายทยนยาวกวาผสงอายชายแตจะตองอยในระยะทม

ภาวะทพพลภาพยาวกวาผสงอายชาย ดงนนการทมอายยนในประชากรหญงเมอเปรยบเทยบกบประชากรชาย

อาจไมใชสงทนายนดอยางทคนสวนใหญเขาใจกน เมอรวมภาวะทพพลภาพระยะสนเขากบภาวะทพพลภาพระยะยาวเปนภาวะทพพลภาพทงหมดจะ

พบวาระยะเวลาทมภาวะทพพลภาพโดยรวมนานขนไปอก (ตารางท 11.3) แตจะพบวาความแตกตางระหวางเพศมแนวโนมลดลง อยางไรกตามผลทได แสดงใหเหนวารอยละ 25 - 40 ของระยะเวลาทมชวตอย ของ

ผสงอายไทยจะอยในระยะทภาวะทพพลภาพ ขอมลน ชนาใหเหนถงภาระอยางมากทมตอผดแล ครอบครว

ชมชน ตลอดจนระบบบรการของรฐ(6) และจากการทพบวาผสงอายททพพลภาพมจานวนโรคมากยงชวยชนาวาประชากรกลมนนาจะมอตราการใชทรพยากรทางสขภาพในระดบสงกวาประชากรกลมอน ตารางท 11.2 อายคาดหวงทปราศจากภาวะทพพลภาพระยะยาว (longterm-disability free life expectancy; LDFLE) ชาย หญง กลมอาย LE LDFLE LD -

LDFLELDFLE

/LE (%)

LE LDFLE LD - LDFLE

LDFLE/LE (%)

60 - 64 20.29 16.39 3.90 80.78 23.89 18.18 5.71 76.10 65 - 69 17.14 13.53 3.61 78.94 20.20 14.77 5.43 73.12 70 - 74 14.18 10.93 3.25 77.08 16.89 11.84 5.05 70.10 75 - 79 11.87 8.96 2.91 75.48 14.60 9.84 4.76 67.40 80 + 10.90 7.89 3.01 72.38 13.60 8.71 4.89 64.04


ตารางท 11.3 อายคาดหวงทปราศจากภาวะทพพลภาพทงหมด (total disability free life expectancy; TDFLE) ชาย หญง กลมอาย LE TDFLE LE -

TDFLETDFLE

/LE (%)

LE TDFLE LE - TDFLE

TDFLE/LE (%)

60 - 64 20.29 15.44 4.85 76.10 23.89 16.66 7.23 69.74 65 - 69 17.14 12.77 4.37 74.50 20.20 13.55 6.65 67.08 70 - 74 14.18 10.29 3.89 72.57 16.89 10.92 5.97 64.65 75 - 79 11.87 8.38 3.49 70.60 14.60 9.08 5.52 62.19 80 + 10.90 7.27 3.63 66.70 13.60 8.20 5.40 60.29 อายคาดหวงทยงดแลตนเองได เมอพจารณาอายคาดหวงทยงดแลตนเองไดซงมความสาคญในการพจารณาความจาเปนในการพงพา

(ตารางท 11.4) จะพบวาระยะเวลา ทไมสามารถดแลสขลกษณะตนเองเฉลยในผสงอายชายทอาย 60-64 ป

เทากบ 1.64 ป และเพมมากขนจนสงสดในผสงอายหญงทมอาย 80 ปขนไปโดยพบเปนระยะเวลานานถง

3.81 ปหรอประมาณรอยละ 28 ของอายคาดหวง หมายความวาระยะเวลาทผสงอายแตละคนมโอกาสจะตอง

ไดรบการดแลใกลชด (มภาวะพงพาในการดแลกจวตรประจาวนพนฐาน) นาน 1.6 - 3.8 ป ตารางท 11.4 อายคาดหวงทยงดแลตนเองได (active life expectancy; ALE) ชาย หญง กลมอาย LE ALE LE -

ALE ALE/L

E (%)

LE ALE LE - ALE

ALE/LE

(%) 60 - 64 20.29 18.65 1.64 91.92 23.89 21.30 2.59 89.16 65 - 69 17.14 15.51 1.63 90.49 20.20 17.59 2.61 87.08 70 - 74 14.18 12.63 1.55 89.07 16.89 14.34 2.55 84.90 75 - 79 11.87 10.37 1.50 87.36 14.60 12.03 2.57 82.40 80 + 10.90 8.96 1.94 82.20 13.60 10.76 2.84 79.12 อายคาดหวงทปราศจากสมองเสอม สาหรบผลการวเคราะหอายคาดหวงทปราศจากสมองเสอมในประชากรสงอายไทยพบแนวโนม

เชนเดยวกบในกรณของอายคาดหวงทปราศจากภาวะทพพลภาพ แตจะเหนชดเจนวาในกลมผสงอาย 60-64 ปจะทนทกขจากกลมอาการสมองเสอมเฉลยราว 0.73-1.54 ป ในขณะท ผสงอายทมอาย 80 ปหรอมากกวาจะทนทกข จากปญหานเฉลย 1.19-1.97 ป เมอเปรยบเทยบกบอายคาดหวงทยงดแลตนเองได และอายคาดหวง

ทปราศจากภาวะทพพลภาพระยะยาวทาใหตระหนกไดวาในประชากรสงอายไทยภาวะทพพลภาพมลาดบ

ความสาคญมากกวากลมอาการสมองเสอม เนองจากมผลกระทบทยาวนานกวา ตารางท 11.5 อายคาดหวงทปราศจากสมองเสอม (dementia free life expectancy; DemFLE)


ชาย หญง กลมอาย LE DemFL

E LE -

DemFLE

DemFLE/LE (%)

LE DemFLE

LE - DemFL

E

DemFLE/LE (%)

60 - 64 20.29 19.56 0.73 96.40 23.89 22.35 1.54 93.55 65 - 69 17.14 16.38 0.76 95.57 20.20 18.63 1.57 92.23 70 - 74 14.18 13.34 0.84 94.08 16.89 15.25 1.64 90.29 75 - 79 11.87 11.02 0.85 92.84 14.60 12.87 1.73 88.15 80 + 10.90 9.71 1.19 89.08 13.60 11.63 1.97 85.51 อายคาดหวงทางสขภาพและดชนสถานะสขภาพของประชากร อายคาดหวงทงสามชนดสามารถใชเปนดชนเปรยบเทยบสถานะทางสขภาพระหวางกลมประชากร

ตางๆไดและยงสามารถใชเปรยบสถานะทางสขภาพหรอความสาเรจของการบรการแกประชากรในชวงเวลา

ตางๆกน แตไมสามารถใชเปรยบเทยบผลกระทบ (burden) ระหวางโรคหรอภาวะบกพรองตางๆไดชดเจน

อยางไรกตามในกลมโรคหรอภาวะบกพรองเรอรงการวเคราะหหาอายคาดหวงทปราศจากความผดปกตเหลานน

จะชวยแสดงถงผลกระทบในเชงของระยะเวลาทมความผดปกตไดและอาจใชเปรยบเทยบเพอจดลาดบ

ความสาคญของความผดปกตเหลานนไดในระดบหนง ถงแม Disability Adjusted Life Years (DALYs)(7) จะใหประโยชนในการเปรยบเทยบผลกระทบระหวางโรคหรอภาวะบกพรองไดดแตกมความ

ซบซอนและยงยากในการศกษาและยงตองใชขอมลอบตการซงมการศกษานอยมากเพราะความจากดทาง

ทรพยากร ดงนนในสถานะอยางประเทศไทยการศกษาอายคาดหวงทางสขภาพนาจะมความเหมาะสมมากกวา มรายงานการศกษาอายคาดหวงทางสขภาพในประชากรสงอายไทย(8) โดยเปนการศกษาอายคาดหวงทมสขภาพด (healthy life expectancy; HLE) ในปพ.ศ. 2528-2529 เปรยบเทยบกบในป พ.ศ. 2535-2536 พบวาอายคาดหวงของประชากรสงอายยนยาวขนชดเจนในระหวางชวงเวลาดงกลาวและ

สนบสนนทฤษฎบบยอของการเจบปวย (Compression of morbidity theorem)(9) การศกษาดงกลาวเปนตวอยางทดของการใชอายคาดหวงทางสขภาพในการแสดงสถานะทางสขภาพของประชากร สรป ดชนของภาวะสขภาพของประชากรไดรบการเสนอแนะ อายคาดหวงทางสขภาพสามารถใชบอก

สถานะทางสขภาพของประชากรสงอายไดด และสามารถใชเปนดชนเปรยบเทยบระหวางประชากรกลมตางๆ

หรอระหวางเวลาตางๆของแตละประชากร นอกจากนนยงใหประโยชนในการจดลาดบความสาคญของโรคไดใน

ระดบ หนง และนาจะเหมาะสมกบการนามาใชสาหรบประเทศไทย เอกสารอางอง 1. Jitapunkul S, Bunnag S, Ebrahim S. Health care for elderly people in developing

countries: a case study of Thailand. Age Ageing 1993;22:377-81.


2. Jitapunkul S. Disability: a problem of the elderly. Chula Med J 1994;38:67-75. 3. Robine JM, Blanchet M, Dowd JE. Health Expectancy: First workshop of the

International Healthy Life Expectancy Network (REVES). London, HMSO 1992. 4. Sullivan DF. A single index of mortality and morbidity. HSMHA Health Reports

1971;86:347-54. 5. National Statistical Office, Office of the Priminister. report on the 1995-1996

survey of population change. Bangkok, National Statistical Office, Office of the Prime Minister 1997.

6. Jitapunkul S. Philosophy and strategic plan of elderly services in Thailand. Chula Med J 1994;38: 493-7.

7. Murray CJL. Rethinking DALYs. In: Murray CJL, Lopez AD, eds. The Global Burden of Disease. United State of America, Harvard University Press 1996 pp.1-98.

8. Jitapunkul S, Chayovan N. Healthy life expectancy of Thai elderly: did it improve during the soap-bubble economic period? (unpublished data)

9. Fries JF. The compression of morbidity. Milbank Memorial Fund Quarterly 1989;61:397.


บทท 12 โรคความดนโลหตสงในประชากรสงอายไทย

และภาพสะทอนคณภาพการบรการ นพ.สทธชย จตะพนธกล

คาถามสาคญประการหนง ของการสารวจครงนคอ “ผสงอายไดรบบรการทางสขภาพจากระบบ

บรการในปจจบนอยางทวถงหรอไม?” ในการทจะตอบคาถามนมความจาเปนทจะตองไดขอมลของโรคททาการตรวจวดไดไมยากแตจะตองเปนโรคทพบไดบอยและมผลตอสขภาพในระดบสง โรคทไดรบการคดสรรวามความ

เหมาะสมคอโรคความดนโลหตสง ในการสารวจไดเลอกใชอปกรณวดความดนโลหตชนดอเลกโทรนกทไดรบการ

ทดสอบความแมนยาและความปรวนแปรในการวดวามความนาเชอถอทด การใชอปกรณเชนนชวยลดปญหา

ของความแตกตางในกระบวนการวดทใชการวดโดยเครองมาตรฐาน ในการวเคราะหนอกจากจะวเคราะหหา

ความชกแลว ยงทาการเปรยบเทยบอตราการความชกโดยวธวนจฉยและในกลมประชากรตางๆ ในการสารวจครงนไดทาการสมภาษณผสงอายจานวน 4048 คน และไดประวตของโรคความดนโลหต

สงจานวน 618 คน (รอยละ 15.3) ในขณะทการวดความดนโลหตดวย electronic sphygmomanometer พบผสงอายมความดนโลหตซสโตลสง 160 มมปรอทหรอมากกวาจานวน 813 คน

(รอยละ 20.1) และมความดนได-แอสโตลสง 95 มม ปรอทหรอมากกวาจานวน 481 คน (รอยละ 11.9) เมอพจารณาผสงอายทมความดนซสโตลสงและ/หรอความดนไดแอสโตลสงทงหมดจะมจานวน 1,006 คน (รอยละ

24.8) จะเหนวามผสงอายจานวนมากถง 692 คนหรอรอยละ 9.5 ของผสงอายทงหมดทไมไดรบการ

วนจฉยโรคน (ตารางท 12.1) ถงแมจะมขอโตแยงถงความคลาดเคลอนในการใหการวนจฉย ไมวาจะมาจาก

กระบวนการตรวจวดความดนโลหต กระบวนการวนจฉย หรอแมแตกรณของ White coat hypertension กตาม จานวนทตรวจพบจากการศกษานมอยมากและทาใหเชอไดอยางแนนอนวา มผสงอายจานวนมาก ทเปน

โรคความดนโลหตสง แตไมไดรบการวนจฉยเสมอนกบนาแขงสวนใตนาทมองไมเหน ลกษณะเชนนชถงปญหา

ของการเขาถงระบบบรการหรอเปนปญหาของการกระจายของการบรการ ตารางท 12.1 ความสมพนธระหวางการวนจฉยดวยประวตและดวยการวดความดนโลหตขณะทาการสารวจ จานวน (รอยละของแถว) วดความดนโลหตวาเปนโรค

(1,006 คน - 24.8% ของประชากรทงหมด)

วดความดนโลหตวาไมเปนโรค (3,042 คน)

ประวตวาเปนโรค (618 คน - 15.3% ของประชากรทงหมด)

314 (50.8%)

304 (49.2%)

ประวตวาไมเปนโรค 692 (20.2%) 2,738 (79.8%) (3,430 คน)

เมอวเคราะหความสมพนธระหวางประวตของความดนโลหตสงกบระดบความดนโลหตทตรวจวดใน

ระหวางการสารวจ (ตารางท 1) จะพบวามผสงอาย 1,310 (314 + 304 + 692) คน ทเปนโรคความดน


โลหตสงโดยอาศยการจาแนกทงดวยประวตจากการสมภาษณและการตรวจวดความดนโลหตรวมกน ดงนน

ความชกของโรคความดนโลหตสงในประชากรสงอายทงหมดเทากบรอยละ 32.4 (95% confidence interval = 31.7-33.1) และภายหลงการปรบนาหนกดวยพนทอยอาศยและเขตการปกครองไดอตราความชกเทากบรอยละ 27.1 (95% confidence interval = 25.7-28.5) ผลทไดนสงกวาการศกษาอนๆทมรายงานมากอนหนา(1-6) ซงพบความชกแตกตางกนตงแตรอยละ 8.8-28 ความแตกตางอาจเนองมาจากความแตกตางในประชากรศกษาและเกณฑในการวนจฉย (ตารางท 12.2) สงท นาพจารณา เปนพเศษ คอ ผล

การศกษาตางๆของประเทศไทย แสดงลกษณะทชชวนวาอตราความชกโรคความดนโลหตสงในประชากรสงอาย

มแนวโนมเพมสงขน ตารางท 12.2 เปรยบเทยบการศกษาความชกของโรคความดนโลหตสงในประชากรสงอายไทย

การศกษา ประชากรศกษา เกณฑวนจฉย ความชก (รอยละ) Srithong(1) - พ.ศ. 2528

อาย 60 ป หรอมากกวา จานวน 134 คน ชมขนเมอง แฟลตดนแดง กทม.

วดความดนโลหต: 160/95

มม. ปรอท และประวตโรคความ

ดนโลหตสง

28

Achananuparp(2) - พ.ศ. 2529

อาย 15 ปขน แตนาเฉพาะกลม

ผสงอายจานวน 548 คน มา

เปรยบเทยบ ชมชนชนบท อาเภอบางปะอน

อยธยา

วดความดนโลหต 160/95 mmHg และประวตโรคความดนโลหตสง

23.3

Sitthi-Amorn(3) - พ.ศ. 2531

อาย 60 ป หรอมากกวา จานวน 792 คน ชมขนเมอง สลมคลองเตย กทม.


26

Mahavichian(4) - พ.ศ. 2535

อาย 60 ปหรอมากกวา จานวน 1,120 คน ชมชนชนบท อาเภอบานคาย ระยอง

วดความดนโลหต: 160/95

มม. ปรอท 8.8

SWET project(5) - พ.ศ. 2537

อาย 60 ปหรอมากกวา จานวน 4,480 คน การศกษาระดบชาต

สมภาษณประวต 18 [ชมชนชนบท 15.3% ชมชนเมอง 26%]

NHES1(6) - พ.ศ. 2534



13.4 [ชมชนชนบท 11.1% ชมชนเมอง 15.8%]

NHES2 - พ.ศ. 2541


- ความดนโลหต 160/95 mmHg - สมภาษณประวต - เกณฑวนจฉย 1 หรอ 2

24.8 15.3

32.4 (27.1*) [ชมชนชนบท 23.6% (23.0*) ชมชนเมอง 42.1% (44.4*)]


* ความชกหลงปรบนาหนกดวยพนทอยอาศยและเขตการปกครอง ถานาไปผลการศกษานไปพจารณาเปรยบเทยบกบผลการสารวจ National Health

examination Survey และ National Health and Nutritional Examination Survey ของประเทศสหรฐอเมรกาในปพ.ศ. 2503-2505, 2514-2517, 2519-2523, และ 2531-2533(7) (ตารางท

12.3) จะพบวาอตราความชกของโรคความดนโลหตสงโดยใชเกณฑวนจฉยเดยวกน (มประวตหรอความดนเทากบ160/95 หรอมากกวา) ของประชากรอเมรกนทมอายตงแต 60-74 ปสงกวาอตราทพบในประชากร

สงอายไทยมาก โดยเฉพาะในหมคนดา ตารางท 12.3 ผลการศกษาของ National Health examination Survey (NHES) และ National Health and Nutritional Examination Survey (NHANES) ของประเทศสหรฐอเมรกาในปพ.ศ. 2503-2505, 2514-2517, 2519-2523, และ 2531-2533(7) โดยคดเฉพาะอตราความชกของ

ประชากรกลมอาย 60 - 74 ป

NHES I (2503-2505)

NHANES I (2514-2517)

NHANES II (2519-2523)

NHANES III Phase I

(2531-2533) คนดาชาย 61.3 58.5 44.7 53.3

คนดาหญง 75.4 65.9 67.6 63.9

คนขาวชาย 32.5 37.9 37.3 35.4

คนขาวหญง 50.7 48.9 44.9 36.6

ในบรรดาผสงอายทมประวตความดนโลหตสงจานวน 618 คนมผสงอายเพยง 304 คน (รอยละ

49.2) เทานนทความดนโลหตอยในเกณฑปกต โดยผสงอายจานวนถง 314 คน หรอรอยละ 50.8 ทยงมระดบ

ความดนโลหตในเกณฑสง ผลทไดนแสดงวาประชากรสงอายไทยทมประวตโรคความดนโลหตสงถงครงหนงท

อาจไมไดรบการรกษาหรอไดรบการรกษาทไมเพยงพอจะควบคมระดบความดนโลหตได (detected but untreated + treated but uncontrolled : เทากบ 314 คนหรอรอยละ 50.8 ของผ ปวยททราบวาเปนโรค

ความดนโลหตสง) จากผลการวเคราะหในตารางท 12.1 ยงแสดงใหเหนวา ในจานวนผสงอาย 3,430 คนทไมเคยไดรบ

การวนจฉยวาเปนโรคความดนโลหตสง จะมถง 692 คนหรอรอยละ 20.2 ทถกตรวจพบวาความดนโลหตอยใน

เกณฑสง (unawareness cases = รอยละ 52.8 ของผ ทมโรคความดนโลหตสงทงหมด) สดสวนผ ทอยในกลม awareness but untreated + treated but uncontrolled และกลม

unawareness cases จากจานวนประชากรทเปนโรคความดนโลหตสงทงหมด เมอนาไปพจารณารวมกบ

รายงานจากการศกษาอนๆในประเทศไทย (ประชากรอาย 15 ปขนไป) จะตระหนกไดวาโรคความดนโลหตสงเปนปญหาสาธารณสขทสาคญทงในดานการตรวจคดกรอง (screening) และการใหบรการการรกษา (ตารางท 12.4)


ตารางท 12.4 เปรยบเทยบสดสวนผ ทอยในกลม detected but untreated + treated but uncontrolled และ กลม undetected cases (unawareness) กบผลการศกษากอนหนาของประเทศไทย และ

การ ศกษาของสหรฐอเมรกา(7) ประชากรศกษา Unawareness cases

รอยละของผ ทเปนโรค

ทงหมด

Uncontrolled cases (awareness but

untreated + treated but uncontrolled) รอยละของผ ททราบวา

เปนโรค

Achananuparp(3) อาย 15 ปหรอมากกวา 58.4% 82.2% NHES1(6) อาย 15 ปหรอมากกวา 89.7% 56.1% NHES2 อาย 60 ปหรอมากกวา 52.8% 50.8% US study(7)

NHES I NHANES I

NHANES II NHANES III phase

I

คดเฉพาะอาย 60-74 ป

47% 46% 31% 11%

84.2% 84.5% 71.0% 35.22%

โรคความดนโลหตสงกบกลมอาการสมองเสอม ภาวะทพพลภาพระยะยาว และภาวะพงพา ระหวางผสงอายทมและไมมโรคความดนโลหตสงจะพบวามความแตกตางของความชกของกลม

อาการสมองเสอม และภาวะทพพลภาพระยะยาวชดเจน (ตารางท 12.5) โดยพบวา ผสงอายทมโรคความดน

โลหตสง (จานวน 1,310 คน) จะมความชกของกลมอาการสมองเสอมและภาวะทพพลภาพระยะยาวเทากบรอยละ 4.1 และ 24.9 ในขณะทผสงอายทไมมโรคน (จานวน 2,738 คน) จะมความชกของกลมอาการสมองเสอมและภาวะทพพลภาพระยะยาวเพยงรอยละ 2.8 และ 16.2 ตามลาดบ ความสมพนธทตรวจพบนอาจเปน

ผลมาจากการทโรคความดนโลหตสงเปนปจจยเสยงหรอสาเหตของโรคของหลอดเลอดตางๆ ไดแก โรคหลอด

เลอดสมองและโรคหลอดเลอดหวใจ ซงโรคเหลานมความสมพนธหรอเปนสาเหตสาคญของกลมอาการสมอง

เสอม (กลมอาการสมองเสอมจากความผดปกตของหลอดเลอด - vascular dementia) และภาวะทพพลภาพของผสงอาย


ตารางท 12.5 จานวน (รอยละ) ของกลมอาการสมองเสอมและภาวะทพพลภาพระยะยาวในประชากร สงอายทมโรคความดนโลหตสง (1,310 คน) และไมมโรคความดนโลหตสง (2,738 คน) มโรคความดนโลหตสง ไมมโรคความดนโลหตสง กลมอาการสมองเสอม* 54 (4.1) 78 (2.8)

มภาวะทพพลภาพระยะยาว** 326 (24.9)

443 (16.2)

* p < 0.05 ** p < 0.001 เชนเดยวกบ ความสมพนธของโรคความดนโลหตสง ทมกบภาวะทพพลภาพระยะยาว การสารวจน ยง

พบความสมพนธระหวางโรคความดนโลหตสงกบภาวะพงพาในประชากรสงอายไทยทใชการประเมนโดยดชน

บารเธลเอดแอล(8,9) และดชนจฬาเอดแอล(10) (ตารางท 12.6) โดย ผ ทมโรคความดนโลหตสง จะอยในสถานะ

พงพาสงกวาผ ทไมมโรคน ตารางท 12.6 คาเฉลยของคะแนน (คาเบยงเบนมาตรฐาน) ของดชนบารเธลเอดแอลและจฬาเอดแอลใน ประชากรสงอายทมและไมมโรคความดนโลหตสง มโรคความดนโลหตสง

(1,310 คน) ไมมโรคความดนโลหตสง

(2,738 คน) ดชนบารเธลเอดแอล* 18.73 (2.63) 18.95 (2.27)

ดชนจฬาเอดแอล* 6.28 (2.46) 6.53 (2.25)

* p < 0.05 ความชกของโรคความดนโลหตสงในประชากรสงอาย ในชวงอายตางๆ โรคความดนโลหตสง ในประชากรสงอายไทยจากการสารวจครงนพบวา มความชกสมพนธกบอายท

เพมขนแตความสมพนธดงกลาวจะหมดไปเมออาย 80 ป นอกจากนนยงมความสมพนธกบพนททอยอาศยโดย

พบมากในเขตกรงเทพมหานครฯและเขตภาคกลาง กบการอาศยอยในเขตเมอง และกบสถานะทางเศรษฐกจทด

(ตารางท 12.7) จากผลการศกษานแสดงใหเหนชดเจนวาโรคความดนโลหตสงเปนโรคเรอรงทสมพนธกบการพฒนาทางสงคมและเศรษฐกจและเปนปญหาสาคญของผสงอายในเขตเมองและทมฐานะด เมอวเคราะห หาอตราสวน ระหวาง ผ ทเปนโรคความดนโลหตสง แตไมเคยไดรบการวนจฉยกบผ ทเปน

โรคความดนโลหตสงทงหมด (ตารางท 12.7) จะพบวาผ ทมอายสง เพศชาย ผ ทอาศยในตางจงหวดโดยเฉพาะ

ในภาคใต ผ ทอยในเขตชนบท ผ ทอาน-เขยนหนงสอไมได และผ ทมเศรษฐานะไมด เปนผ ทมความเสยงทจะ

พลาดจากการวนจฉย ผลการศกษานอาจเปนผลมาจากการไมใสใจในสขภาพตนเองของผสงอายหรอจากความ

ไมเทาเทยมกนในโอกาสของการเขาถงระบบบรการทางสขภาพกได การศกษาเพมเตมทงในดานการคนหา

สาเหตและการพฒนาระบบบรการมความจาเปน ตารางท 12.7 จานวนและความชก ของโรคความดนโลหตสง ในประชากรกลมตางๆ และอตราสวนระหวางผ ท เปนโรคความดนโลหตสง แตไมทราบมากอนกบผ ทเปนโรคความดนโลหตสงทงหมด


จานวนผ มความดน

โลหตสง รอยละของประชากร

ในกลม อตราสวนระหวางผ ทไมไดรบการวนจฉย

กบผ ทเปนโรคความดนโลหตสงทงหมด กลมอาย*

60 - 69 713 30.7 0.50 70 - 79 440 35.1 0.57

80 + 157 33.3 0.57 เพศ

ชาย 560 32.4 0.58 หญง 750 32.4 0.49

พนทอยอาศย**

กทม. 332 48.5 0.45 ภาคกลาง 275 38.0 0.51 ภาคเหนอ 266 30.5 0.50

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 174 19.7 0.56 ภาคใต 263 29.7 0.65

พนทการปกครอง**

ในเขตเทศบาล 806 42.1 0.48 นอกเขตเทศบาล 504 23.6 0.60

การอานหนงสอ

อานไดคลอง 662 32.6 0.50 อานไดไมคลอง 293 33.6 0.53

อานไมได 355 31.0 0.58 การเขยนหนงสอ

เขยนไดคลอง 552 31.4 0.51 เขยนไดไมคลอง 345 33.0 0.50

เขยนไมได 413 33.1 0.57 สถานะทางเศรษฐกจ**

ขดสนมาก 48 25.5 0.56 ขดสนบาง 164 27.7 0.54

ขดสนบางครง 289 27.4 0.57 ไมขดสน 809 36.6 0.51

* ความแตกตางของความชกในระหวางกลม: p < 0.05 ** ความแตกตางของความชกในระหวางกลม: p < 0.001

ความสมพนธระหวางโรคความดนโลหตสงกบภาวะทพพลภาพระยะยาว หากพจารณาความสมพนธระหวางความชกของภาวะทพพลภาพระยะยาวกบโรคความดนโลหตสง

ของประชากรสงอายในภาคตางๆของประเทศ (ตารางท 12.8) จะพบความสมพนธในระดบสงโดยมคา


Spearman’s correlation coefficient เทากบ 0.9 (p < 0.05) และอาจเปนเหตผลของความแตกตางในภาวะทพพลภาพระหวางประชากรสงอายในภาคตางๆจากการสารวจครงน ตารางท 12.8 ความชกของภาวะทพพลภาพระยะยาวและโรคความดนโลหตสงในประชากรสงอายในภาคตางๆ ความชกของภาวะทพพลภาพ ความชกของโรคความดนโลหตสง กรงเทพมหานครฯ 29.9 48.5 ภาคกลาง 26.1 38.0 ภาคเหนอ 13.4 30.5 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 12.5 19.7 ภาคใต 16.7 29.7 สรป โรคความดนโลหตสงมความชกสงในประชากรสงอายไทย และมลกษณะสมพนธกบการพฒนาทาง

เศรษฐกจและสงคมชดเจนเนองจากมความชกสงในผ ทอยในเขตเมอง ในกรงเทพมหานครและภาคกลาง และใน

ผ ทมเศรษฐานะด ความสมพนธระหวางอตราความชกกบอายทเพมขนจะหมดไปในราวอาย 80 ป ความสมพนธ

ระหวางโรคความดนโลหตสงกบกลมอาการสมองเสอม ภาวะทพพลภาพระยะยาว และภาวะพงพามอยอยาง

ชดเจน ประการสาคญผลการศกษานแสดงวาผสงอายจานวนมากเปนโรคความดนโลหตสงอยโดยไมไดรบการ

วนจฉย จากการศกษาในกลมประชากรยอยพบลกษณะทอาจแสดงถงความไมเทาเทยมกนในโอกาสของการ

เขาถงระบบบรการทางสขภาพของประเทศ ผลการศกษานแสดงอยางชดเจนวาโรคความดนโลหตสงเปนปญหา

ทางสาธารณสขทสาคญอยางยง การกาหนดนโยบายและแผนงานตลอดจนการสนบสนนการศกษาวจยเฉพาะท

มความตอเนองมความจาเปน เอกสารอางอง 1. Srithong C, Tuttakorn V, Viputsiri O, Lohsoonthorn P, Bunnag S. Examination

survey of old people at Dindaeng Government Apartment House. Final report submitted to Rachadapisek-Sompoj Grant, Faculty of Medicine, Chulalongkorn University 1985.

2. Achananuparp S, Suriyawongpaisal P, Suebwonglee S, et al. Prevalence, detection and control of hypertension in Thai population of a central rural community. J Med Assoc Thai 1989;72(suppl 1):66-75.

3. Sitthi-Amorn J, Bunnag S. Aging problems and possible solution in Klong-Toey slum. Final report submitted to the Sandoz Foundation for Gerontological Research, 1990.

4. Mahavichian C. Prevalence survey of hypertension in elderly population in Bankai, Rayong. J Prapokklao Hosp Clin Med Educat Center 1993;10:128-31.

5. Thailand Health Research Institute, National Health Foundation. Report of the Health Status of Thai Elderly 1995: a National Survey of the Welfare of the Elderly in Thailand (SWET). Bangkok, Thailand Health Research Institute, National Health Foundation, 1996.

6. Thailand Health Research Institute, National Health Foundation. Report of the National Health Examination Survey 1991-1992. Bangkok, Health Systems Research Institute, Ministry of Public Health, 1996.


7. Burt VL, Cutler JA, Higgins M, et al. Trends in the prevalence, awareness, treatment, and control of hypertension in adult US population. Hypertension 1995;26:60-9.

8. Marhoney FI, Barthel DW. Functional evaluation: The Barthel Index. Maryland State Med J 1965;14:61-5.

9. The Royal College of Physicians and the British Geriatric Society. Standardized Assessment Scales for the Elderly People. London: Royal College of Physicians of London, 1992.

10.Jitapunkul S, Kamolratanakul P, Ebrahim S. The meaning of activities of daily living in a Thai elderly population: development of a new index. Age Ageing 1994;23:97-101.


บทท 13 อภปรายและขอเสนอแนะ

โครงการสารวจสภาวะสขภาพฯ (1) ขอเสนอแนะดานการสาธารณสข สาหรบเดกปฐมวย 1. ดานสขภาพโดยทวไป ในการสารวจครงน ขอจากดทสาคญคอ ไดตวอยางเดกแรกเกดถง 12 เดอน เพยง 42 ราย ซงเปน

เพราะขอจากดจากการเลอกใชขอมลจากการสารวจการเปลยนแปลงประชากร การสรปผล และขอเสนอเชง

นโยบาย จงจาตองระลกถงขอจากดเรองนอยตลอดเวลา อยางไรกตามลกษณะครอบครว ปจจยทางประชากร

ไมแตกตางจากทคาดวาจะไดพบ เชอวา ขอมลจากการสารวจ แมจะมขอจากดบางดงกลาวแลว แตกเชอถอได ทนาสนใจคอ รายไดเฉลยของครอบครว ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ตากวาคาเฉลยของประเทศ และ

ตากวา ภาคอน ๆ มาก และเมอเทยบตามเปอรเซนไตล กพบวา ตากวากรงเทพมหานคร 3-4 เทา บงชถงระดบ

เศรษฐานะ และโอกาสพนฐาน ในครอบครวของเดกเหลาน วาแตกตางกนมาก ขอเสนอทางนโยบาย ในเรองน

คงไมใชเปนทางสาธารณสข แตเปนทางการพฒนาสงคมเศรษฐกจ คอนาจะมการพฒนาระบบพนฐาน ดาน

เศรษฐกจ สงคม ใหกบประชากร ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ใหมากขนกวาน ทงน จะไดมผลตอระดบ

การศกษาของผ เลยงดเดกดวย เพราะการศกษาของผ เลยงดเดก มผลตอพฒนาการของเดกอยางมาก คาเฉลยนาหนกแรกเกดท 3070 กรม โดยมความแตก ตางตามภาค เลกนอย แสดงใหเหนถง

สมฤทธผล ในการยกระดบสขภาพมารดา ระหวางตงครรภ เหนไดวา เกอบทงหมด มคาเฉลยนาหนกเดกแรกเกด

เกน 3000 กรม ยกเวน กลมตวอยางในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ นอกเขตเทศบาล บงชใหเหนอยางเดนชดอก

ครงหนง วา ตองมการแกไขปญหาสาหรบประชากรในภาคตะวนออกเฉยงเหนออยางเรงดวน พบวาผใหสมภาษณมสมดสขภาพ ในวนสารวจ ประมาณ ครงหนงของกลมตวอยาง และใหประวตวา

มแตไมไดนามา ประะมาณ หนงในสาม บงชถงลกษณะความเคยชน ของผ เลยงดเดก วา คงจะใชสมดสขภาพ

อยางสมาเสมอ เพยงครงเดยว และไมแตกตางนกตามภาค ปญหาน นาจะไดรบการแกไขทงสองดาน กลาวคอ

ควรมการพฒนาสมดสขภาพ ใหมประโยชนมากขน ไมใชเพยงแตเปนสมดบนทก ทงนเพอจงใจใหผ เลยงดเดก

ไดใชสมดสขภาพอยางสมาเสมอ ในขณะเดยวกน ผใหบรการ ดแลสขภาพเดก กจะตอง เนนความสาคญ และ

สรางสงจงใจ ใหกบการใชสมดสขภาพ ในการดแลเดกดวยไปพรอมกน ปญหาเรองโภชนาการทตรวจพบนน มทงขาดและเกน สดสวนเดกอวน เมอเทยบระหวางในเขต

เทศบาล กบนอกเขตเทศบาล เหนความแตกตางชดเจน ในภาคเหนอ และภาคใต ซงตางกนประมาณ 2 เทา

ในขณะทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ตางกนถง เกอบ 4 เทา ยงตอกยาใหเหนไดชดวา ปญหาพนฐาน ทางสงคม

และเศรษฐกจ ทเหนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ นน กระจกตวอยในกลมประชากร นอกเขตเทศบาลเปนหลก

ในขณะทสดสวนเดกอวน ในเขตเทศบาล สงกวากรงเทพมหานคร และสงกวาคาเฉลยรวมของประเทศดวย บงช

ความแตกตาง ของประชากร ในเขต กบนอกเขตเทศบาลของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ การเรงรดนโยบาย ดาน

โภชนาการ ในภาคน จงมอาจดาเนนการในดานเดยว คอ แกไขการขาดอาหาร เพราะจะยงซาเตมปญหาเดก

นาหนกเกน ในเขตเทศบาล ใหมากขนไปอก ควรดาเนนกจกรรม ใหเหมาะกบสภาพปญหา จะดทสด


2. ดานพฒนาการเดก การเปรยบเทยบ ความเหนของผใหสมภาษณ กบผลการคดกรองตามสมดสขภาพ ใหผลสอดคลองกน

รอยละ 42.2 ซงดแลวไมดนก ทนาเปนหวงอยางยง คอ กลมเดกทมพฒนาการชากวาวย แตผใหสมภาษณ มอง

ไมเหนปญหาน ซงมจานวนถงรอยละ 13.7 เดกเหลาน หากไมไดรบการแกไข กจะมพฒนาการชากวาวยไปเรอย

ๆ อนจะมผลระยะยาว ตอเดกได การประเมนพฒนาการของเดกวยน ดวยสมดสขภาพ พบวา รอยละ 80 ถง 85 มพฒนาการสมวย

หรอ เรวกวาวย อยางไรกตาม การประเมนพฒนาการดวยสมดสขภาพน ไดขอมลเพยงสวนเดยวเทานน และเปน

การประเมนโดยคราว ๆ เมอใชชดประเมนพฒนาการทละเอยดมากขน และแบงตามพฒนาการทง 4 ดาน ไดแก

ดานสงคม ดานภาษา ดานการใชมอและตาแกปญหา และดานการเคลอนไหว พบวา มเดกเพยง รอยละ 67.6 เทานน ทมพฒนาการสมวย ทกดาน ความแตกตางน เกดเนองจากการใชเกณฑวดทตางกน แตกทาใหมองเหน

ไดชดเจนวา ปญหาสวนใหญ อยทดานการใชตาและมอแกปญหา ซงพบสงถง รอยละ 36.9 ทาใหเปนกงวลวา

หากไมดาเนนการแกไข ใหทนทวงท เดกเหลาน อาจะประสบความยากลาบากในการเรยนร และพฒนาตนเอง

ในระยะตอไปได ขอเสนอแนะเชงนโยบาย ในเรองน คอ จะตองหาสาเหตททาใหเดกเหลาน ไมสามารถพฒนา

ตามปกต และหาแนวทางสงเสรมพฒนาการใหไดโดยเรว สาหรบเดกวยเรยน 1. ดานสขภาพกาย 1.1 การเจรญเตบโต คาเฉลยของนาหนกและสวนสงในแตละชวงอาย (ซงใหคาอายเตมเปนคากงกลาง เชน นาหนกของ

เดกอาย 6 ป หมายถงนาหนกของเดกตงแตอาย 5 ป 7 เดอน ถง 6 ป 6 เดอน) เมอนามาเปรยบเทยบกบคามาตรฐานนาหนกและสวนสงของกองโภชนาการ กรมอนามย ซงสารวจใหมเฉพาะกลมทมศกยภาพสง (สารวจป

2538) พบวา อยใกลเคยงกบทระดบเปอรเซนไตลท 50 ดงนน คาเฉลยทไดจากการสารวจในครงน จงมความ

นาเชอถอพอสมควร ปญหาการเจรญเตบโต ทเกดจากภาวะทพโภชนาการ จงมแนวโนมลดลงจรง แมจะพบ

ระดบ 1 อยประมาณเกอบรอยละ 20 แตจานวนหนงอาจจะไมใชเกดจากการขาดอาหาร เพราะเมอใชสวนสงมาประกอบการพจารณา เดกเหลานอาจสมสวน และยงมปจจยอน ๆ ทเปนตวกาหนดความสง กลาวโดยสรป คอ

ปญหาการเจรญเตบโตผดปกต จากภาวะทพโภชนาการ มความรนแรงนอยลง แตยงคงมความชกสงมากทาง

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 22.5) เมอเทยบกบภาคอน ๆ ของประเทศ (รอยละ 17.5) สาหรบปญหาโรคอวน กลบมแนวโนมสงขน และเหนได ชดเจนในทกภาคของประเทศ โดยเฉพาะใน

เขตเทศบาล การทพบเดกนาหนกสง ประมาณรอยละ 8.8 ของประเทศ และพบในเขตเมอง รอยละ 12.1

ในขณะทนอกเขตเทศบาล พบเพยงรอยละ 5.9 ชนาใหเรงรดการแกไขปญหาทพโภชนาการ ทงสองดาน

กลาวคอ ตองแกไข ภาวะทพโภชนาการ ขาดอาหาร นอกเขตเทศบาล และปองกนภาวะทพโภชนาการ อาหาร

เกน ในเขตเทศบาล ไปพรอม ๆ กนดวย พฤตกรรมการรบประทานของเดกในเขตเมอง นาจะเปนสาเหตสาคญ พอ ๆ กนกบพฤตกรรมการเลน

ออกกาลงกาย และการใชเวลาวาง ปญหาการตดอยหนาจอโทรทศน แมในปจจบนจะไมจากดเฉพาะเดกในเขต

เทศบาล แตเชอไดวา เดกนอกเขตเทศบาล นาจะมกจกรรมกลางแจงอน ใหเลอกมากกวา ทางออกสาหรบการ


แกไขปญหา เพอยกระดบสภาวะสขภาพกาย ของเดกในวยนใหดขน นอกจากจะเรงรด แกไขปญหาเรอง

พฤตกรรมการรบประทาน จงควรเนนการออกกาลงกาย โดยเฉพาะสาหรบเดกในเขตเมอง ใหมากขนดวย 1.2 ดานสขภาพทวไป รอยละ 87 ของเดกวยเรยน มประวตสขภาพอยในเกณฑคอนขางด และปญหาสขภาพทพบบอย ยงคง

เปนโรคตดเชอทอาจดแลปองกนไดบางสวน เชน หวด อจจาระรวงเปนตน ดงนน การรณรงคดานการปองกนโรค

จงยงเปนกจกรรมทสาคญ ทตองดาเนนการตอเนองไป อยางไมขาดตอน ปญหาสขภาพทมผลโดยตรงตอการเรยนร เชน การมองเหน การไดยน ภาวะซด กจาตองไดรบการ

แกไข ผลการสารวจสายตาของเดกโดยใช Snellen’s chart พบวา มเดกสายตาผดปกต อยางนอยหนงตา รอย

ละ 4.7 นอกจากจะมผลขดขวางการมองเหนแลว ยงจะมผลทางออมตอการเกดปญหาปวดตา หรอ ปวดศรษะ

ทจะตามมา สวนการไดยนผดปกตอยางนอยหนงห ทพบสงถงรอยละ 2.6 ทาใหเปนกงวลวา อาจจะเปนผลจาก

การตดเชอของหชนกลาง แมการไดยนทผดปกตเพยงขางเดยว จะไมมผลตอการเรยนรโดยตรง แตจะหลกฐาน

ทางออมทแสดงใหเหนแนวโนมความชกการตดเชอของหชนกลางมากขน กทาใหเชอวา หากไมดาเนนการ

ปองกนใหไดผลแลว ปญหาการไดยนผดปกตของทงสองห จะตามมาในไมชา ควรมการรณรงค ใหความร แกทงเดก บดามารดา ผปกครอง และคร ในเรอง ปญหาการตดเชอของห

ชนกลาง ซงสบเนองมาจากอาการหวดเรอรง เพราะทผานมา ปญหานมบอยจนดเหมอนเปนธรรมชาต จนเปนท

ยอมรบ กนวา ไมตองรกษากหายไดเอง ความเขาใจเชนน ตองไดรบการแกไข เพอเดก ทเสยงตอการตดเชอของ

หชนกลาง จะไดรบการรกษาแตเนน ๆ ปองกนภาวะแทรกซอนระยะยาว เนองจากทงการไดยนและการมองเหน เปนความจาเปนพนฐานของการเรยนร ซงสาคญสาหรบเดกวย

เรยน และการสารวจครงน ใชเครองมอคดกรองเทานน จงควรมการสารวจ ตดตามผล ดวยเครองมอทแมนยา

มากขน เพอทราบขนาดปญหาทแทจรง อนจะนาไปส การแกไขปญหาใหไดผลอยางเตมท 1.3 ภาวะซด สาหรบภาวะซด แมจะมผลโดยตรงตอสขภาพการโดยรวม เชน ทาใหเหนอยงาย ออนเพลยเปนประจา

แตภาวะซดเลกนอย ทไมแสดงความผดปกตมากนก มกไมไดรบการวนจฉย โดยเฉพาะในกรณทภาวะซด คอย

เปนคอยไป เดกเหลาน จะมสมาธการเรยนลดลง ดเหมอนเกยจคราน ในการสารวจครงน ใชการตรวจรางกาย

เทานน ซงพบเพยงรอยละ 3.4 ในขณะทการศกษาอน ทเคยทามากอน ดวยการวนจฉยคาฮมาโตครต พบภาวะ

ซดถง รอยละ 20 ทาใหดเหมอนวา ภาวะซดเลกนอย อาจมสงถงรอยละ 15 ของเดกในวยน และจากการสารวจ

พบวา ภาคใต มภาวะซดสงทสด ในขณะทปญหาทพโภชนาการมนอยทสด ปญหาการขาดอาหาร จงไมนาเปน

สาเหตสาคญของภาวะซดในภาคใต ขอเสนอแนะเชงนโยยายในเรองน คอ จะตองมการสารวจซา เพอทราบ

ขนาดปญหา และหาสาเหตของปญหา เพอดาเนนการแกไขตอไป


1.4 ความพการ ปญหาความพการ กพบไมนอย แตเนองจากการสารวจน ใชเกณฑการวนจฉย การตรวจรางกาย

ภายนอกเทานน ไมไดรวมความผดปกตของการเคลอนไหว จงทาใหไดความชกในระดบทนาจะตากวาความเปน

จรง ทสาคญคอ ไมสามารถระบชนดของความพการได เปนจานวนเกอบครงของการสารวจ จงเปนความจาเปน

อยางยง ทจะตองสอบสวนปญหาความพการของเดกในวยน อยางเปนระบบมากขน 2. ดานสขภาพจต และระดบเชาวปญญา จากการใชแบบทดสอบคดกรองดานระดบเชาวปญญา พบวาเดกวยเรยนโดยรวม มระดบเชาวปญญา

อยในเกณฑทตากวาทควรจะเปน ระดบเชาวปญญาเฉลย ควรเปน 100 แตเดกวยน มระดบเชาวปญญาท

สารวจไดเพยง 91.96 + 14.87 และมความแตกตางอยางชดเจน ในแตละภาค ตลอดจนมความแตกตาง

ระหวางในเขต และนอกเขตเทศบาล อาจกลาวไดวา ผลจากการสารวจ บงชวา เดกนอกเขตเทศบาลสวนใหญ ม

ภาวะเชาวปญญาทบ จงเปนความจาเปนเรงดวน ทจะตองมการศกษายนยน และยงตองศกษาหาสาเหตท

แทจรงของปญหาน ใหทราบโดยถองแทดวย โดยทฤษฎแลว เชอวา สาเหตสวนหนงของภาวะเชาวปญญาทบ

นาจะปองกนแกไข ดวยกลวธทางสาธารณสข อยางไดผลด เชน การขาดธาตไอโอดน การขาดสารอาหาร ซงรวม

ภาวะการขาดธาตเหลก อนกอใหเกดภาวะซดสวนหนงดวย กลาวโดยสรป เหนไดวา ปญหาสขภาพเดกในวยน กาลงเคลอนจากกลมปญหาทมผลตอการมชวต

รอดปลอดภย ไปสปญหาทมผลตอคณภาพชวต นโยบายการปองกนแกไข จงควรไดรบการพฒนาตามไปดวย สาหรบวยแรงงาน 1. สขภาพโดยทวไป ความเหนของผไดรบการสารวจ เหนวาตนเองสขภาพแขงแรงด ประมาณรอยละ 65 เปนทนาสนใจวา

กลมตวอยาง รอยละ 35 มความตระหนกถงปญหาสขภาพของตนเอง และพบวา หญง มความตระหนกเรองน

มากกวาชาย แตเมอสมภาษณ ลกลงไปถงความรนแรงของปญหา พบวา มเพยงรอยละ 1.4 ทมปญหาในชวง 1

เดอนทผานมา มากจนตองนอนโรงพยาบาล อยางไรกด ลกษณะปญหาความเจบปวย ทกลมตวอยางตระหนก

เปนอาการทไมจาเพาะเจาะจง เชน กระเพาะอาหาร เปนสวนใหญ สาหรบพฤตกรรมการดแลตนเองนน

ประมาณ หนงในสามซอยากนเอง ทดสงกวาภาคอน ๆ กคอ กรงเทพมหานคร เปน รอยละ 45.7 ทงน นาจะเปน

เพราะมรานขายยา จานวนมาก และโรงพยาบาลในกรงเทพมหานคร กแออด กวาในสวนภมภาค ขอมลทนาจะ

ประยกตสาหรบการเสนอนโยบาย คอ แหลงทมาของคาใชจาย เนองจาก กลมตวอยาง รอยละ 48.6 จายคารกษาพยาบาลเอง และใชบตรผ มรายไดนอย เพยง รอยละ 7.1 เทานน ซงไมไดสอดคลองกบโครงสรางฐานะ

ของประชาชนเลย สะทอนใหเหนวา ยงมประชาชนจานวนหนง ทมรายไดไมสงนก ตองแบกรบภาระคา

รกษาพยาบาลเอง หากเปนเชนนไปเรอย ๆ การรกษาโรคเรอรง เชน ความดนโลหตสง เบาหวาน ฯลฯ ทตองรบ

บรการในสถานพยาบาล และมภาระคายาไมนอย กจะไมประสบความสาเรจเทาทควร เพราะประชาชนทตอง

แบกรบภาระเหลาน คงจะเลอกทจะซอยาเอง และซอยาเมอมอาการหนกแลวเทานน 2. พฤตกรรมสขภาพ


ชาย มพฤตกรรมการออกกาลงกาย มากกวาหญง ในทกพนท และสงมาก ในพนทกรงเทพมหานคร

ทงน อาจจะเกยวกบระดบการศกษา และการแยกแยะ การออกกาลงกาย จาก การทางานทใชกาลง เนองจาก

ประชาชนในภมภาค อาจจะไมตองการออกกาลงกาย เปนรปแบบ เพราะไดทางานใชแรงงานอยบางแลว สาหรบ

พฤตกรรมการสบบหร ยงคงมสงอย โดยเฉพาะ กลมตวอยางชาย ในภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และ

ภาคใต ซงกดยงเปนปญหาอย เชนเดยวกนกบพฤตกรรมการบรโภคแอลกอฮอล การสารวจน ทาใหเหนขนาด

ของปญหา ซงเชอไดวาใกลเคยงความจรง แตกมจดออน คอ ไมทราบการเปลยนแปลง ในชวงทผานมา

ขอแนะนาเชงนโยบายสาธารณสข คอ การจดวางระบบ ศกษาขนาดปญหา ใหถองแท และสามารถตรวจวดการ

เปลยนแปลงของพฤตกรรมสขภาพ และพฤตกรรมทาลายสขภาพ เหลาน ได 3. พฤตกรรมทางเพศ ชายอาย 13-59 ป กลมตวอยางชาย ใหประวตวา มเพศสมพนธทางเพศครงแรก กบหญงบรการ สงถง รอยละ 55.7 โดย

ยงไมไดจาแนกตามกลมอายยอย เชอวา ชายไทยรนหลง นาจะมพฤตกรรมดงกลาวนอยลง สาหรบขอมลการใช

ถงยางอนามย ทพบวา ใชเสมอ รอยละ 13.3 ดนาตกใจ แตจะตองนามาแยกแยะ ดอตราการใช เฉพาะในกลมท

มเพศสมพนธ กบผ ทไมใชภรรยา เนองจาก กลมตวอยางชาย ใหขอมลวา มเพศสมพนธ กบภรรยา เพยงคนเดยว

รอยละ 89.1 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย ดานพฤตกรรมทางเพศ จาตองเนนบคคล และครอบครว ชมชน

สภาพแวดลอมไปพรอมกน ในการลดพฤตกรรมเสยง การสนบสนนถงยางอนามย ควรเปนกจกรรมดงดดความ

สนใจ โดยมงเนนใหประชากรในกลมอายน มศกยภาพ ในการปองกนตนเอง และใหมการวางขาย ถงยางอนามย

ใหแพรหลาย 4. สขภาพสตร ผลจากการรณรงคเรองการวางแผนครอบครวมานานหลายสบป ทาใหกลมตวอยางสตรวยแรงงาน ม

ศกยภาพในการคมกาเนดไดเปนอยางด สวนใหญเปนการทาหมนหญง กบการรบประทานยาเมด แมจะไมม

ขอมลชดเจน ถงผลแทรกซอนระยะยาว ในการใชยาเมดคมกาเนด สาหรบสตรไทย แตกเชอวา อตราการเปน

มะเรงอวยวะสบพนธ สวนหนง อาจจะเปนผลจากการใชยาดงกลาว สาหรบการทาหมน นาจะมผลลดแรงจงใจ

การใชถงยางอนามย ในคสามภรรยา เปนผลทางออม ทาใหหญงในวยน เสยงตอการตดโรคทางเพศสมพนธ

หากสาม ไดรบเชอมาจากนอกบาน และไมปองกน ในเรองน สมควรทจะมการศกษาเพมเตม และชแจงให

ประชาชน ไดทราบถง ผลด ผลเสย การใชฮอรโมน คมกาเนด กบการใชถงยางอนามย คมกาเนด พรอมกบ

ปองกนโรค และใหรสกวา พฤตกรรมการใชถงยางอนามย เปนพฤตกรรมสขภาพ แทนทจะเหนเปนเรองการ

ปองกนความสกปรก ดงทกลมตวอยางสวนใหญ อาจจะรสกอย การสารวจน เปนครงแรกทแสดงใหเหนวา การแทงบตร ในสตรไทย มขนาดปญหาสงกวาทคาดคดกน

ไว คอ พบโดยรวม รอยละ 19.3 โดยในกรงเทพมหานคร พบสงถง รอยละ 22.4 และมอตราการแทงบตร ใน 1

ปทผานมา โดยรวม สงถง รอยละ 8.4 ในกรงเทพมหานคร รอยละ 11.4 ทาใหดเหมอนวา ครงหนงของปญหา

การแทงบตร เกดในชวงทผานมาไมนานนเอง เนองจากเรองน มปจจยเกยวของมากมาย และเปนเรองซบซอน

การสารวจน พบแตขนาดปญหา และบงชวา อาจจะเปนปญหาใหม จงยงไมเปนทสงเกตพบ ในเรองน สมควรม

การตดตามด ในระบบบรการทางการแพทย ทงโรงพยาบาลของรฐ เอกชน คลนก รานขายยา และองคกรท


ใหบรการดานวางแผนครอบครว วา ขนาดปญหาทสารวจพบน กาลงขยายตวอยหรอไม และนาจะเปนจาก

สาเหตใด เพอทจะไดระดมทรพยากร มาปองกน แกไขปญหาไดทนทวงท กลมตวอยาง รอยละ 40.3 เคยตรวจมะเรงปากมดลก และรอยละ 34.3 เคยตรวจคลาความผดปกต

ของเตานม ดวยตนเอง ขอมลเหลาน ยงไมเปนทนาพอใจ เพราะ ทงการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลก และการ

ตรวจคลาเตานมดวยตนเอง ยงมความไมแมนยาสง แมจะเปนทนายนดวา มสดสวนถงเกอบครง แตเปาหมายท

สมควรไปใหถง คอ ใหไดสงกวา รอยละ 95 การเรงรดนโยบายเรองน ควรจะตองดาเนนการทงดานความร ให

เกดความตระหนก พรอมกนนน กจะตองวางระบบ การใหบรการ ใหสะดวก มนใจ จงจะมผใชบรการไดอยางท

คาดหมาย 5. การตรวจรางกายและตรวจทางหองปฏบตการ นาหนกโดยเฉลยของกลมตวอยาง โดยรวม อยท 56.0 กโลกรม โดยมความแตกตาง ระหวางกลม

ตวอยางในเขต กบนอกเขตเทศบาล กลาวคอ ในเขตเทศบาล มคาเฉลยนาหนกตว สงกวา นอกเขตเทศบาล คา

ความแตกตางน เมอพจารณารวมกบ ความสง และ ดชนมวลรางกาย (Body mass index) พบวา ความสง

เฉลยของกลมตวอยางในเขตเทศบาล สงกวา หรอพอ ๆ กน ยกเวน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ สวนคาดชนมวล

รางกายนน ไมตางกนมากนก บงชวา อาจจะเปนรปรางโดยรวม ของกลมตวอยางในเขตเทศบาล ทโตกวานอก

เขต และไมนาจะเกดจากภาวะอวนเกนเทานน อยางไรกตาม ลกษณะทผดแผกออกไป ของกลมตวอยางในเขต

เทศบาล ของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ควรจะไดรบการตรวจสอบอกครงหนง วา มลกษณะแปลกไป เพราะเหต

ใด การวนจฉยความดนโลหตสง ไมสามารถทาได จากการวดครงสองครง ในการสารวจเชนน แตขอมลท

ได กบงชวา ปญหาความดนโลหตสง ในกลมประชากร วยแรงงาน อาย 13-59 ป นาจะอยทประมาณรอยละ

10 สวนปญหาระดบนาตาลหลงอดอาหาร 12 ชวโมง (Fasting blood sugar) สงกวา 126 mg% พบประมาณ รอยละ 5 ในขณะทปญหาระดบโคเลสเตอรอล สงกวา 300 mg% อยทประมาณ รอยละ 2 และ

เนองจาก ปญหา เหลาน แกไขได ดวยพฤตกรรมการบรโภคทเหมาะสม ประกอบกบการรกษาดวยยา จงควร

เรงรด ใหเกดความตระหนก ในประชาชนไทย พรอมจะรบบรการตรวจคดกรอง เพอแกไขปญหาเหลาน ในอนท

จะปองกนภาวะแทรกซอนระยะยาว ตอไป ภาพรวมสภาวะสขภาพ กลมตวอยางในเขตเทศบาล ดอยกวานอกเขตเทศบาลอยางชดเจน บงชถง

ความผดพลาดในการพฒนาสงคม เศรษฐกจ ในชวงทผานมา วา ไดพฒนาแตวตถ แตสขภาพของประชาชน ถก

ละเลย ไดเคยมการนาเสนอบทวเคราะหของสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ในชวงปลายแผนพฒนาฯ ฉบบท 7 แลว ทวา การพฒนาทผานมา ไดทาใหสภาพแวดลอม สงคม วฒนธรรม

เสอมโทรมลง การสารวจครงน ไดแสดงใหเหน ตอจากบทวเคราะหดงกลาววา นอกจากสภาพแวดลอม สงคม

วฒนธรรม แลว การพฒนาทผานมา ยงอาจทาใหสขภาพโดยรวมของประชาชน ในพนทซงไดรบการพฒนาทาง

วตถ เสอมโทรมลงไปดวย นบวาเปนโชคด ทแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 ไดกาหนดแนวทางแกไข ไวแลว สาหรบผสงอาย การศกษาระดบชาตครงน มจดมงหมายทจะใหไดขอมลและขอเสนอแนะทจะเปนประโยชนตอการวาง

นโยบายและแผนงานทางสาธารณสขของประเทศ เนอความในสวนนจะเปนการประมวลเฉพาะผลการศกษาทม


ความหมายตอการกาหนดนโยบายและแผนงานทางสาธารณสขรวมทงขอเสนอแนะตางๆทงทเปนประโยชนตอผ

กาหนดนโยบายและแผนงานตลอดจนการวางแผนการวจยศกษาทจาเปนตอเนอง ผลการศกษาชชดวาภาวะทพพลภาพเปนปญหาสาคญในประชากรสงอายไทย โดยพบวาผสงอายทก

1 ใน 4 คนจะมภาวะทพพลภาพ (ไมวาจะเปนภาวะทพพลภาพระยะยาวหรอระยะสน) รอยละ 76 ของผ ม

ภาวะทพพลภาพเปนภาวะทพพลภาพระยะยาว ราวรอยละ 2.1 ของประชากรสงอายไทยมภาวะพงพาใน

ระดบสงทตองการการดแลชวยเหลอใกลชด และรอยละ 6.7 ของประชากรสงอายตองการในการดแล

สขลกษณะสวนตน จากการศกษาเพอประมาณการความชกของกลมอาการสมองเสอมในประชากรสงอายไทย

พบวามความชกประมาณรอยละ 3.4 โดยจะพบไดสงถง 1 ใน 6 ของผสงอายทมอาย 80 ปหรอมากกวา จาก

ขอมลเหลานประมาณไดวาในปจจบนมผสงอายในประเทศไทยจานวน 380,000 คนตองการการดแล

สขลกษณะสวนตน โดยทราว 100,000-120,000 คนตองการผดแลใกลชด และมประชากรสงอายราว

180,000 คนทมปญหาจากกลมอาการสมองเสอม สาเหตของภาวะทพพลภาพระยะยาวทสาคญ ไดแก อบตเหต โรคเรอรง และภาวะบกพรองทาง

กายภาพตางๆ โดยมความสาคญทางสาธารณสขเรยงตามลาดบตอไปน (10 ลาดบแรก) 1. โรคตาและตาบอด 2. อบตเหต 3. อมพาตครงซก 4. ปวดเขา-เขาอกเสบ 5. โรคความดนโลหตสง 6. แขนขาออนแรง 7. หหนวก/หตง 8. โรคเบาหวาน 9. กลมอาการสมองเสอม 10.กระดกสนหลงคดงอ ลาดบความสาคญของโรคเหลานผบรหารจะตองนาไปใหนาหนกเปรยบเทยบกบโรคหรอปญหาทาง

สขภาพทกอใหเกดการเสยชวตและทเปนปจจยเสยงทสาคญตางๆเพอกาหนดลาดบความสาคญโดยรวม

อยางไรกตามขอมลนจะเปนประโยชนตอการจดสรรทรพยากรใหมความเมหาะสมยงขนตอไป การศกษานแสดงชดเจนถงความสาคญของระดบความดนโลหตและโรคความดนโลหตสงทมตอภาวะ

ทพพลภาพ ภาวะพงพา และกลมอาการสมองเสอม ทาใหเกดความจาเปนในการตดตามขนาดของปญหานและ

การรณรงคในระดบมวลชนอยางตอเนอง ประการสาคญผลการศกษานแสดงใหเหนวาผสงอายจานวนมากเปน

โรคความดนโลหตสงอยโดยไมไดรบการวนจฉย นอกจากนนสดสวนการรบร (awareness) และสดสวน

ความสาเรจในการควบคมระดบความดนโลหตยงเปนประโยชนในการเชงการสะทอนคณภาพการบรการทงใน

ดานการเขาถง (accessibility) และประสทธผลของการรกษา ดวยเหตนการกาหนดนโยบายและแผนงาน

ตลอดจนการสนบสนนการศกษาวจยเฉพาะทมความตอเนองมความจาเปน ลกษณะของความไมเทาเทยมกนทางดานสขภาพไดแสดงใหเหนจากการศกษาน โดยพบวาผสงอายท

ยากจนและอานไมออกเขยนไมไดจะมสขภาพทดอยกวาผสงอายกลมอนชดเจน ในการศกษานยงแสดงใหเหนวา

วถชวตทเปลยนไปเปนแบบอตสาหกรรมหรอวถชวตคนเมองมความสมพนธกบภาวะสขภาพทไมดไมวาจะเปน


ภาวะทพพลภาพหรอโรคความดนโลหตสง อยางไรกตามพบวาผสงอายในเขตชนบทเปนกลมทดอยโอกาสใน

การเขาถงการบรการ การศกษานพบวาผสงอายทมอายมาก ผสงอายในเขตเขตเมอง และ ผสงอายหญงมอตราภาวะทพพล

ภาพและภาวะพงพาสงและเปนกลมประชากรทจะไดรบประโยชนสงจากการบรการแบบเบดเสรจโดยเฉพาะ

อยางยงการบรการระดบปฐมภมในชมชน การสาธารณสขมลฐานจะเปนประโยชนแกผสงอายทมภาวะพงพา

เหลาน การศกษาในเชงคณภาพ (qualitative study) จะชวยใหมความเขาใจในภาวะพงพาของผสงอายและภาระของผดแลในสงคมไทยมากขนอนจะทาใหการจดตงการบรการและการจดสรรทรพยากรตางๆมความ

เหมาะสม ประการสดทาย- ดชนของภาวะสขภาพของประชากรไดรบการเสนอแนะจากการศกษาครงน อาย

คาดหวงทางสขภาพ (health expectancy) สามารถใชบอกสถานะทางสขภาพของประชากรสงอายไดด และ

สามารถใชเปนดชนเปรยบเทยบระหวางประชากรกลมตางๆหรอระหวางเวลาตางๆของแตละประชากร

นอกจากนนยงอาจใหประโยชนในการจดลาดบความสาคญของโรคเรอรงไดในระดบหนง (เชน กลมอาการสมอง

เสอม) และนาจะเหมาะสมกบการนามาใชสาหรบประเทศไทย (2) ขอเสนอแนะดานบรหารจดการ จดแปลก ททาใหการสารวจน ตางออกไปจากการสารวจสขภาพ ระดบประเทศ/ระดบภาค สวนใหญ

คอ การสารวจครงน ใชหนวยตวอยาง (Sampling unit) เปนรายบคคล (การสารวจสวนใหญ ใชหนวย

ตวอยาง เปนครวเรอน) ซงมขอด คอ จะไดตวแทน ซงม ความเอนเอยง (Bias) นอยกวา เพราะบคคลตวอยาง

ทจะไดรบการสารวจ ไดกาหนดกอนแลว หากไมพบในการเขาพนทครงแรก กจะตองนดพบ และพยายาม

รวบรวมขอมลใหได จงลดความเอนเอยง ในกรณพบ หรอไมพบ บคคลสวนหนง (Accidental sampling) ไดมาก นอกจากน การกาหนดตวอยางเปนรายชอบคคล เชนน กทาใหมนใจมากขน ในดานขนาดตวอยาง

(Sample size) วาจะไดขนาดตวอยาง เพยงพอ สาหรบแตละกลมอาย ในขณะเดยวกน การใชหนวย

ตวอยางเชนน กเพมงาน เพมภาระใหกบทมเกบขอมล เพราะตองตามหาบคคลตวอยางใหได มากทสด และม

ความเสยง ทบคคลตวอยาง จะไมใหความรวมมอ ไมอย หรอ อาจจะเสยชวตไปแลว อยางไรกตาม ผลการ

สารวจ กชใหเหนแลววา การใชหนวยตวอยางเปนบคคล เชนน มความเปนไปได และผลการวเคราะห ก

คอนขางบงชวา การสารวจน ใหขอมลทเชอถอได จดแตกตางอกประการหนง ของการสารวจน คอ การสารวจ ทมทมสารวจต ทง 3 ลกษณะ คอ ทม

ระดบจงหวด (ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต) ทมระดบภาค (กรงเทพมหานคร และภาคกลาง) และแบบผสม ทมภาค ทมจงหวด (ภาคเหนอ) อนเกดขน เนองจากภาวะการณทบบบงคบ ในชวงการเตรยมการ

โดยเฉพาะ ความจากดดานงบประมาณ และความพรอม ของผ รวมสารวจ วกฤตการณดงกลาว ถกผนแปรเปน

โอกาส ในการเปรยบเทยบผลการสารวจ โดยใชทมลกษณะตาง ๆ ในคราวเดยวกน เหนไดชดวา ทมจงหวด

สามารถทจะตดตามบคคลตวอยาง ไดหลายครงกวา ในขณะท ทมภาค มความแตกตางระหวางการเกบขอมล

แตละจงหวด นอยกวา นอกจากน การเกบขอมล โดยทมจงหวด กสาเรจลลวง อยางรวดเรว เพราะดาเนนการ

พรอมกน ทกจงหวด ในขณะท ทมภาค ตองดาเนนการไป ทละจงหวด ขอสรป จากการสารวจครงน คอ ควรใช

ทมระดบจงหวด แตตองปรบ การจดองคกรการสารวจ และเนนการฝกอบรมใหด เพอลดความแตกตาง ระหวาง

ผ เกบขอมล ในจงหวดทตางกน


ขอสงเกดเรองเครองมอสารวจ ขอนาสงเกต จากการสารวจประการหนง คอ การใช เครองมอสารวจ ทดาเนนการได ในสถาบน หรอ

คลนก มาใชในการสารวจชมชน วามความเปนไปได แตก เสยงตอความคลาดเคลอน อนเปนผลเนองจากผ เกบ

ขอมลตางกน (Inter-observer bias) ตวอยางทเหนไดชดเจน คอ การใช TONI-2 test และ การใช

Chula mental test ในการสารวจ ในระหวางการเกบขอมล มขอคาถามทแสดงใหเหนวา เนอความบางสวน

คมอการเกบขอมลไมชดเจนเพยงพอแลว และบางทมกไมไดศกษาคมอเลย เปนความโชคด ทผ เชยวชาญทใช

เครองมอวดทงสอง ตรวจพบความคลาดเคลอน และทาการแกไข ในขนตอนการประมวล วเคราะหขอมลไดเปน

อยางด บทเรยนทไดรบน ทาใหสรปไดวา หากไมสามารถใชผ ชานาญเฉพาะ ในการเกบขอมลดวยเครองมอ

เฉพาะนน ๆ กจาตองดดแปลงเครองมอ ใหงาย และดาเนนการได โดยผ ทางานในพนท ทว ๆ ไป วธการจดสรรทรพยากร วธการจดสรรทรพยากร ในการสารวจครงน กเปนบทเรยนทสาคญประการหนง ทตองกลาวไว เพราะ

เวลา กาลงคน และงบประมาณเปนเหตหลก ทกาหนดขอบเขตของการสารวจ ทาใหตองจากดปรมาณขอมลท

จะสารวจ ในแตละกลมอายไว ไมใหมากเกนไปกวาทจะทาใหเสรจสนได ภายในเวลาทกาหนด และโดยเฉพาะ

อยางยง การทเนน หนวยตวอยางเปนบคคลนน การตดตามเพอใหไดมาซงบคคลตวอยาง บางครงตองนด และ

ตดตาม 2-3 รอบ กวาจะไดขอมลครบถวน การรวบรวมขอมลดวยทมจงหวด ไดเปรยบตรงทสามารถกลบไป

ตดตามไดเปนอยางด ซงจรง ๆ แลว นบวาทมจงหวด ไดซมซบคาใชจายเหลานไปอยางมาก ในการอบรมทมเกบขอมล ยงประสบปญหา ความขาดแคลนบคลากร และความจากดดานเวลา และ

ความจาเปนทจะตองเตรยมบคลากร และเครองมอสารวจใหเพยงพอ เพราะทมเกบขอมลทกคน มงานประจา

อยแลว งบประมาณสาหรบเตรยมเครองมอ กจากด จาตองหมนเวยนเครองมอ จากทมสารวจ ทดาเนนการ

เสรจกอน มาใหทมทยงสารวจไมเสรจ ใชตอไป เปนการเพมภาระงานใหกบทมสวนกลาง ตลอดเวลาของการ

รวบรวมขอมล และ กอใหเกดความเสยงตอคณภาพเครองมอ บางชนด ซงอาจจะเสยหาย ระหวางการขนสงได การจดสรรบคลากร เปนปจจยหลก ทจะกาหนด ความสาเรจ หรอ ลมเหลว ตงแตระยะเรมตน

กระทรวงสาธารณสข มความขาดแคลนบคลากร ทเชยวชาญดานการสารวจ จะมมากกในสานกนโยบายและ

แผนสาธารณสข ซงกไมสามารถจดสรรมาชวยไดเตมท ในทสดแลว ภาวะการณนน เปนปจจยเกอหนน ให

คณะทางาน ขอความอนเคราะหจากสานกงานสถตแหงชาต และไดรบความกรณาอยางสงยง ทงทางเทคนค

และบคลากร ทาใหไดดาเนนการสารวจ อยางทไมเคยดาเนนการมากอน สาหรบการจดสรรบคลากร ในพนท

เพอเตรยมชมชน และเกบรวบรวมขอมลนน มปญหา ขดของ ในเรองทตองใชบคลากร ทมงานประจาอย แม

จะตองเจยดเวลามาทางานน บางครง ตองเปนชวงนอกเวลาราชการ แตกเปนภาวะการณทหลกเลยงไมได

เพราะบคลากรเหลาน มความเชยวชาญ ชานาญพนท และรจกผ นาชมชนอยางด ขอเสนอสาหรบการ

ดาเนนการครงตอไป คอ บรรจงานสารวจ ใหอยในปฏทนการทางาน ของบคลากรเหลาน เพอใหสามารถชวย

ดาเนนการได อยางเตมท และไมเปนภาระมากเกนไปนก การใชผลการสารวจ เพอปรบนโยบาย


ดงทไดรวมกนวางแผนกนไว ตงแตตน ระหวางสานกนโยบายและแผนสาธารณสข กบ สถาบนวจย

สาธารณสขไทย ทมง หาขอมล จากตวอยาง ซงนาจะแสดงสภาวะสขภาพ และปจจยทเกยวของ ในกลม

ประชากรยอย ตามอาย เนองจาก ลกษณะปญหา และแนวทางการแกไข เฉพาะกลม นาจะมประสทธภาพ

มากกวา การดาเนนงานโดยรวม การสารวจ กไดแสดงใหเหนอยางชดเจนแลววา ปญหา พฒนาการ ในเดก

ปฐมวย ปญหาเชาวนปญญา กบเรอง ทพโภชนาการ (รวมภาวะอวน) ในเดกวยเรยน ปญหาอนามยเจรญ

พนธ กบ สขภาพโดยรวม ของวยแรงงาน และปญหา ทพพลภาพ ภาวะพงพา สมองเสอม ลวนเปนประเดน

ชดเจน ทนาจะดาเนนการแกไขได โดยเฉพาะ เมอไดแสดงใหเหนอยางชดเจนถงปจจยทมสวนเกยวของกบ

ปญหาเหลานแลว สงทยงรอการเตมใหเตมอย คอ การดาเนนการ เพอแกไขปญหาเหลาน นอกจากผลทไดจากการวเคราะหในรอบนแลว ขอมลทมอย ในรปสออเลคโทรนก (คอมพวเตอรไฟล) ประกอบกบ แบบ บนทกขอมล ทถกจดเรยงลาดบไวแลว และนาเหลอง ทเกบรกษาไวในธนาคารนาเหลอง

นาจะเปนโอกาส ใหผ เชยวชาญสาขาตาง ๆ นาเสนอ โครงราง เพอการวเคราะหเชงลกตอไป ในเรองน

กระทรวงสาธารณสข รวมกบ มลนธสาธารณสขแหงชาต นาจะแตงตงคณะกรรมการ เพอพจารณา ใหเปน

กจลกษณะได (3) ขอแนะนาสาหรบการสารวจ ตอไป นอกจากขอความร จากการสารวจโดยตรงแลว ประสบการณจากการสารวจเอง กเปนองคความรท

สาคญยง โดยเฉพาะตอคาถามทวา ควรจะมการสารวจฯ ครงตอไปหรอไม ถาควร จะ กาหนดขอบเขต วาง

ระบบการทางาน ตลอดจน ทาการเตรยมงานอยางไรบาง ทงการจดสรรทรพยากร เตรยมโครงสราง และ

ถายทอดเทคโนโลย ประสบการณ และการนาผลไปใช คาถามทวา จาเปนตองมการสารวจอกหรอไมนน ขนกบปจจยหลกสองประการ คอ (ก) ความตองการขอมล และ (ข) พฒนาการ ของระบบขอมลสาธารณสข ในระยะตอไป ของประเทศไทย วา จะใชขอมล

ใดบาง ในการตดสนใจทางสาธารณสข และ จะมพฒนาการ เพอศกษา ขอมล ในระดบประเทศ ระดบภาค

ระดบเขต จนถงระดบจงหวดอยางไร หากมแนวโนมทจะสรางระบบตดตาม ตอเนอง ในระยะยาว แบบ

Prospective study แลว การสารวจในแบบ Cross sectional survey เชนน กไมนาจะเปนสงจาเปน ความตองการขอมลนน วเคราะหไดจากการกาหนดประเดนหลกในการศกษา เชนในการสารวจน

กาหนดประเดน การพฒนาการของเดกปฐมวย เชาวปญญาในเดกวยเรยน สขภาพ พฤตกรรม ตลอดจน

สขภาพสตรของวยแรงงาน และภาวะพงพงในผสงอาย เปนความตองการปจจบน หากมการตดตาม แกไข

ปญหา สงเสรมสขภาพและมการวางระบบขอมลรองรบแลว ประเดนเหลาน กไมจาเปนตองบรรจในการสารวจ

ครงตอไป สาหรบในอนาคต อาจจะมประเดนหลกในการศกษาอน ๆ ตดตามมาซงยงไมเปนทตระหนกใน

ปจจบนได ประเดนหลกในการสารวจครงตอไปนน ควรจะเปนประเดนใหม ทไมอาจหาขอมลไดจากระบบปกต พฒนาการของระบบขอมล ควรตอเนอง ขอจากดทผานมานน เกดจาก สภาพการยดตดใน

กระบวนการคด ทมงมองปญหาเปนหลก (Problem oriented) และเนนการรายงานสงทเกดขน (Activity reports, event reports) ขาดการเชอมโยง โดยเฉพาะสบทการวเคราะห วา จาเปนตองรอะไร และควร

รวบรวมขอมลใดบาง เมอไดมาแลว จะวเคราะหแยกแยะอยางไร หากขอมลทวานนไมมทางรวบรวมได จะใช

ขอมลแทนอะไรไดบาง ปรบถวงอยางไร หากมทางไดมาซงขอมล แตระบบไมพรอม กตองสราง

กระบวนการพฒนาใหได และไมยอมแพแกแรงเสยดทานทจะเกดขน เรองน เปนภาระกจรวมระหวางกระทรวง


สาธารณสข ในฐานะเจาของขอมล Insitution based และกระทรวงมหาดไทย ในฐานะเจาของขอมล community based ดงทกลาวแลววา หนวยของการสมตวอยางในการสารวจครงนเปนบคคล ตางจากการสารวจหลาย

ครงทผานมา ซงสมตวอยางครวเรอน ผลสรปจากการสารวจน ยนยนวา กรอบการสมตวอยาง เปนบคคลเชนน

เปนไปได นบเปนทางเลอกอกทางหนง ทเปดโอกาส สาหรบการสารวจอน ๆ ตอไป วา ไมจาเปนตองยดตดกบ

หนวยครวเรอน อกตอไป ขอไดเปรยบเสยเปรยบ ระหวางสองวธน กลาวมาแลว แตอาจสรปไดสน ๆ คอ การสม

ครวเรอนนนงายกวา แตอาจประสบอคตการคดเลอก (Selection bias) ซงกนาจะแกไขไดโดยการเกบขอมลซา ในกรณไมพบบคคลเปาหมายในการเกบขอมลครงแรก อยางไรกตาม ปญหาการเคลอนยายประชากร ซง

เปนผลจากปจจยทางสงคม เศรษฐกจ กยงจะทาใหอคตจากการคดเลอกดงกลาว คงมอยอยางแกไขไมได

เพราะองคประกอบสมาชกครวเรอน จะตางออกไป อยางไรกตาม หากประเดนคาถามการสารวจ ตองการทราบ

ขอมลครวเรอน การสมบคคล กไมสามารถตอบคาถามเหลานนได ขอพจารณาสาคญสาหรบการเลอกวธการ

สมตวอยาง ขนกบความตองการขอมลนน ๆ วาจรง ๆ แลว หนวยการวเคราะห เปนคน หรอเปนครวเรอน จงไม

อาจสรปไดวาการสารวจครงตอไป ควรดาเนนการอยางไร สาหรบขนาดกลมตวอยาง ทจะใหเปนตวแทน ระดบประเทศ ระดบภาค ระดบเขต หรอ ระดบจงหวด

นน จาตองมการอธบายใหชดเจน ตอผใชขอมล ใหทราบขอจากด และคานงถงเสมอ ในการนาผลไปใช การถวง

นาหนก ปรบอตราทพบ ใหสอดคลองกบประชากรทงหมดนน กเปนเรองสาคญ การสารวจครงน สามารถแสดง

ความแตกตางของสภาวะสขภาพประชาชน ระดบภาค และเปรยบเทยบระหวางในเขต กบนอกเขตเทศบาล ได

อยางชดเจน หากตองการภาพระดบเขต หรอจงหวด กจะตองขยายจานวนตวอยางออกไปอก มฉะนนกตองทา

การสารวจใหม โดยใหตวอยาง เปนตวแทนประชากร ในเขต หรอจงหวดนน ๆ เครองมอสารวจในครงน ทดไมสมบรณ กเปนเพราะขอจากดทางทรพยากร กาลงคน การจดการ และ

งบประมาณ ในชวงการเตรยมเครองมอนน คณะทางานจาตองตดการวดสมรรถภาพรางกาย (Physical fitness) ออกจากการสารวจ เพราะใชเวลา แรงงาน และคาใชจายสง เกนกวาจะบรรจในการสารวจครงนได

สวนทเหลอ จงไมสามารถบอกสภาวะสมรรถภาพทางรางกายของประชาชนไทยได สาหรบการสารวจในกลม

เดก และผสงอาย กมขอจากดดานเครองมอ ดวยเหตผลความจาเปนเดยวกน คอ ตองพยายามใหการสารวจ

เสรจสน ในเวลาทกาหนด คณะทางานจาเปนตองตดทอน ดดแปลง บางสวนของเครองมอ อยางไรกด

เนองจากจานวนตวอยางทใหความรวมมอมมากพอ และเครองมอสวนทใชในการสารวจ มคณภาพดพอ การ

สารวจ จงสามารถแสดงผลออกมาไดดงทไดกลาวมาแลว ขอเสนอสาหรบการสารวจครงตอไป คอ ตอง

เตรยมการแตเนน ๆ ใหสามารถพฒนาเครองมอ และระบบไดดกวาน การเตรยมการสารวจครงน ใชเวลา 1 ป ก

ยงไมสามารถเตรยมไดดพอ โดยสรปแลว กระทรวงสาธารณสข โดยสานกนโยบายและแผนสาธารณสข ควรวเคราะหความจาเปน

ตองใชขอมล แยกแยะแหลงทมา แลวบงช รายการขอมลทควรจะไดจากการสารวจ กาหนดลวงหนา ใหกบ

คณะทจะทาการสารวจครงตอไป วางมาตรการ วธการสารวจ เสนอกลบมาใหสานกนโยบายและแผนฯ

พจารณา เลอกสรรวธการทเหมาะสม ในการดาเนนการตอไป

----------------------------------------------------------


ภาคผนวก 1 แบบเกบขอมล


ภาคผนวก 2 รายชอ ผประสานงาน ทมเกบขอมล

ลาดบ ภาค/จงหวด จานวนชมรม

อาคาร/หมบาน

ผประสานงานหลก

1. กทมฯ 67 รศ.พญ.พรพนธ บณยรตพนธ 2. ภาคกลาง 61 ศ.นพ. ภรมย กมลรตนกล 3. ภาคเหนอ 67 ผศ. นพ. ส วฒน จรยาเลศศกด 4. สงขลา 18 นพ.ธรวฒน กรศลป, คณรชน สรยรรยงวงศ 5. กระบ 3 นพ.จรพนธ เตพนธ 6. ภเกต 5 นายสมบรณ อยรกษ 7. สตล 3 นส.สกญญา จงเอกวฒ 8. ชมพร 6 พญ.นภาภรณ พานช 9. ยะลา 5 พญ.สมนก ศรสวรรณ 10. นครศรธรรมราช 16 นพ.ไกรวฒ กวนหน 11. สราษฎรธาน 12 พญ.อทมพร กาภ ณ อยธยา 12. อดรธาน 7 นพ.สญชย ปยะพงษกล 13. หนองคาย 4 นส.ดวงสมร บรณะปยะวงศ 14. นครพนม 3 นพ.ววฒน พทธเมธ 15. รอยเอด 7 นายเจรญ นลส 16. ขอนแกน 14 นพ. คารณ ไชยศร 17. นครราชสมา 18 นายนพดล กมลกลาง 18. สรนทร 6 นพ.คมหนต ยงรตนจต 19. อบลราชธาน 12 นายนพนธ มานะสถตพงศ


ภาคผนวก 3 คมอการใชแบบประเมนพฒนาการเดกวย 0-5 ป

คานา แบบประเมนพฒนาการเดกวย 0-5 ป ชดนไดรบการประยกตมาจากดชนชวดพฒนาการเดกไทย โดย

นพ.อดม ลกษณวจารณ และคณะ ทไดทาการศกษาไวในป พ.ศ.2529 และไดรบคาแนะนาจาก อาจารย พล

สข สรยาภรณ ผ รวมวจยในครงนนเพอการนามาใชในการประเมนพฒนาการเดก นอกจากนยงมการนาเอาบาง

ขอทดสอบจากแบบประเมนของตางประเทศมาเพมเตมในบางชวงอายทมขอทดสอบนอย กรณทเดกมพฒนาการไมสมวยจากประเมนน ยงไมอาจสรปไดทนทวาเดกมพฒนาการผดปกต เดก

ควรไดรบการประเมนซาอกภายใน 1-2 สปดาห หากยงพบวาชากวาวย จงควรสงตอแพทยเพอทาการตรวจว

นฉยตอไป วธการใชคมอ 1. ผทดสอบควรสงเกตหรอทาการทดสอบโดยตรงกบตวเดกกอนเสมอ ถาเดกไมยอมทาจงคอย

สอบถามจากคนเลยงดเดกวาเดกเคยทาไดหรอไม และควรลงบนทกวาไมมประสบ- การณในแบบบนทก ถาเดกไมเคยมโอกาสทา 2. เรมทาทชวงอายจรงของเดกกอนเสมอ หากทาไดใหถอยไปอก 2 ชวงอาย กอนหนานน เมอทาได

หมดจงผาน แตถาทาไดบางไมไดบาง ใหถอยไปจนทาไดหมด 3 ชวงอายตดตอกนจงหยด การชวยเหลอตนเองและสงคม 1. จองหนา วธทดสอบ แมหรอผทดสอบจองหนาเดกในระยะหางประมาณ 2 ฝามอ หรอ 8-12 นวฟต การใหคะแนน ใหผานถาเดกจองหนาแมหรอผทดสอบ

2. ยมรบ วธทดสอบ ใหแมยมกบเดก การใหคะแนน ใหผานถาเดกยมรบแม

3. จองมอตวเอง วธทดสอบ เดกจองมองมอตวเองเปนชวงเวลานานหลายวนาท การใหคะแนน ใหผานถาขณะทดสอบเหนเดกทา หรอถามคนเลยงแลวตอบวาเดกเคยทา

4. หยบของกนใสปาก วธทดสอบ ถามคนเลยงวาเดกเคยหยบของกน (อาหารหรอขนม) ใสปากบางหรอไม การใหคะแนน ใหผานถาตอบวาเคย ถาเดกทาไมไดเพราะไมเคยมโอกาสลองทา ใหลงในชอง วาไมมประสบการณ


5. มทาทตอคนแปลกหนา วธทดสอบ สงเกตทาทของเดกตอคนแปลกหนา การใหคะแนน ใหผานถาเดกแสดงอาการทบงวาผทดสอบเปนคนแปลกหนา เชน รอง เปลยน สหนา ทาทาง หรอ อาย

6. ทาทาหรอสงเสยงบอกความตองการ วธทดสอบ สงเกต หรอถามคนเลยงวาเดกบอกความตองการของตนเองอยางไร (นอก เหนอจากการรองไห) เชน เดกอาจชบอก, ทาทาเออมตวไปหรอทาเสยงบอก, ยนแขนออกใหคนอม, ดง, พดบอก การใหคะแนน ผานถาเดกทาหรอคนเลยงบอกวาทาได

7. ตบมอ หรอสาธ วธทดสอบ บอกใหเดก ตบมอ สาธ ฯลฯ การใหคะแนน ใหผานถาเดกสามารถแสดงทาทางดวยมอได 1 อยาง เชน ตบมอ สาธ สลาม บาย-บาย รกเทาฟา ฯลฯ

8. ดมนาจากแกว วธทดสอบ สงเกตหรอถามจากแม การใหคะแนน ใหผานถาเดกสามารถดมนาไดเอง อาจหกไดบาง

9. รจกแสดงความรกตอผ อน วธทดสอบ ใหสงเกต หรอถามแม การใหคะแนน ใหผานถาเดกยมรบแม รจกแสดงความรก เชน หอมแกม กอด ซบ

10. กนอาหารเองไดดวยชอน วธทดสอบ ถามจากแมหรอสงเกตเดก การใหคะแนน ใหผานถาเดกกนอาหารไดเองโดยใชชอนอาจหกเลกนอย

11. รจกถาม วธทดสอบ ถามแมวาเดกเคยถามอะไรหรอไม และลองใหยกตวอยาง การใหคะแนน ใหผานถาเดกเคยถามคาถาม ถงแมจะไมเขาใจคาตอบ

12. ลางมอเองได วธทดสอบ ถามจากคนเลยงวาเดกลางมอเองได (โดยไมจาเปนตองใชสบ) การใหคะแนน ใหผานถาเดกทาได

13. ถอดเสอผาเองได วธทดสอบ ถามจากแม หรอสงเกตเดก การใหคะแนน ใหผานถาเดกถอดเสอหรอกางเกงไดเอง


14. บอกชอเพอน วธทดสอบ ถามเดกใหบอกชอเพอนอยางนอย 1 คน การใหคะแนน ใหผานเมอเดกตอบชอคนทเปนเพอน (เฉพาะชอและอาจเปนชอเลนได) อาจ เปนญาตพนองทไมไดอยบานเดยวกนกได เปนสตวเลยงหรอเพอนในจนตนา การไมได ถาเดกไมตอบใหถามพอแมวาเดกเคยบอกไดหรอไม 15. ถายอจจาระถกท วธทดสอบ ถามจากแม การใหคะแนน ใหผานถาเดกไปถายอจจาระในทเหมาะสมได เชน หองนา, ในกระโถน หรอทท ถกสอน หรอยอมรบโดยผใหญในครอบครว 16. ถายปสสาวะถกท วธทดสอบ ถามจากแม การใหคะแนน ใหผานถาเดก ไปปสสาวะในทเหมาะสมไดในเวลากลางวน โดยเปนททไดรบ ยอมรบของผใหญในครอบครว

17. เลนซอนหา วธทดสอบ ถามแมวาเดกเคยเลนซอนหากบคนอนหรอไม การใหคะแนน ใหผานถาเดกเคยเลนกบผ อน และเขาใจกตกาการเลน หรอ ทาตามระเบยบได ถกตอง

18. สวมเลอหรอกางเกงเอง วธทดสอบ ถามจากแม หรอสงเกตเดก การใหคะแนน ใหผานถาเดกสวมเสอหรอกางเกงไดเอง

19. ไมปสสาวะรดทนอนเลยใน 3 เดอนทผานมา วธทดสอบ ถามคนเลยงวา เดกเคยปสสาวะรดทนอนอยางนอย 1 ครงในชวง 3 เดอนทผาน หรอไม การใหคะแนน ผานถาตอบวาไมเคย

20. จดหาอาหารกนเอง วธทดสอบ ถามจากแมหรอสงเกตเดก การใหคะแนน ใหผานถาเดกสามารถจดหาอาหารทเตรยมไวใหกนเองได เชน หาจานไปตก ขาวมากนเองได

21. ไมปสสาวะรดทนอนเลยใน 4 สปดาหทผานมา วธทดสอบ ถามจากแม การใหคะแนน ใหผานถาเดกไมปสสาวะรดทนอนแลยอยางนอย 4 สปดาห ทผานมา

หมายเหต ถาเดกผานขอทดสอบท 19 กจะผานขอ 21 โดยอตโนมต


พฒนาการทางภาษา 1. ตอบสนองตอเสยงกระดง วธทดสอบ ถอกระดงไวดานขางหของเดก หางจากหเดกประมาณ 6-8 นว โดยเยองไป ดานหลงเลกนอย สนกระดงเบาๆ ถาเดกไมมการตอบสนอง ใหลองทาซาอก ครงหลงจากทดสอบขออนๆ ไปสกพก การใหคะแนน ผานเมอเดกมปฏกรยาตอบสนอง เชน เคลอนไหวตา, สหนาเปลยน, อตราการ หายใจเปลยน, มการขยบแขนขา หรอหยดการกระทาใดๆ ททาอยกอนไดยน เสยงกระดง (ขอนใชการถามไมได ตองสงเกตเหนขณะทดสอบเทานน)

2. ทาเสยงออา วธทดสอบ สงเหตหรอถามคนเลยงวาเดกทาเสยงในลาคอ เชน ออาไดหรอไม การใหคะแนน ผานถาเดกทาได

3. ฟงเสยงพด วธทดสอบ แมพดกบเดก การใหคะแนน ใหผานถาเดกแสดงสหนา หยดนงฟงเสยง เปลยนทาทาง

4. รบรและสงเสยงตอบ วธทดสอบ ใหแมหรอผทดสอบพดกบเดก การใหคะแนน ใหผานถาเดกสามารถสงเสยงตอบหรอสงเสยงในคอโตตอบ

5. หนหาเสยงเรยก วธทดสอบ ขณะทเดกสนใจสงอน ใหผทดสอบเรยกมาจากขางหลง ดานซายหรอดานขวา หางประมาณ 3 ฟต ควรระวงไมใหเดกมองเหนมอผทดสอบหรอกระดง การใหคะแนน ใหผานถาเดกหนหาเสยง หรอถามคนเลยงวาเดกทาไดหรอไม

6. หวเราะและสงเสยงแตกตางกน วธทดสอบ ใหสงเกตเดก การใหคะแนน ใหผานถาผทดสอบสงเกตเหนเดกหวเราะ และสงเสยงทแตกตางกนเมอพอใจ/ไมพอใจ 7. เลนนาลาย วธทดสอบ สงเกต หรอถามคนเลยงวาเดกเลนนาลายบางหรอไม การใหคะแนน ผานถาเดกทาได 8. ทาเสยงปาปามามาได วธทดสอบ สงเกตหรอถามคนเลยงวาเดกสามารถทาเสยงทใชรมฝปาก (นอกเหนอจาก เสยงในลาคอทเปน “อ”) เชน ปาปา, พาพา, มามา เปนตน โดยไมจาเปนตอง มความหมาย ไดหรอไม การใหคะแนน ผานถาเดกทาได


9. หยดเมอบอกวา “ไม” วธทดสอบ สงเกตหรอถามคนเลยงวาเดกหยดเมอถกหามวา “ไม” หรอไม การใหคะแนน ผานถาเดกเขาใจและหยด (แมจะชวคราว)

10. เลยนเสยงพด เชน จาจะ หมาๆ วธทดสอบ ใหผทดสอบหรอแมพดกบเดก การใหคะแนน ใหผานถาเดกสงเสยงตาม เลยนเสยงหมาๆ จาจะ

11. พด 1 คา ทมความหมาย วธทดสอบ ใหถามแมวาเดกพดอะไรไดบาง การใหคะแนน ใหผานถาเดกพดคาวา พอ แม กน ฯลฯ ไดคาใดคาหนง

12. ชสงทตองการ วธทดสอบ ใหสงเกตเดก การใหคะแนน ใหผานถาเดกชสงทตองการได เชน นม นา ประต ฯลฯ

13. พดคาทมความหมาย 3 คา วธทดสอบ ถามคนเลยงวาเดกพดคาทมความหมายไดกคา ใหยกตวอยางประกอบ การใหคะแนน ผานถาเดกพดไดตงแต 3 คาขนไป โดยไมรวม “พอ”, “แม”, หรอชอคนหรอ สตวเลยงในบาน

14. บอกสงทตองการ วธทดสอบ ถามจากแม การใหคะแนน ใหผานถาเดกบอกสงทตองการได เชน นา นม เทยว ฯลฯ

15. ชอวยวะบนใบหนาไดเอง อยางนอย 1 สวน วธทดสอบ ถามเดกวา ห ตา จมก ฯลฯ อยทไหน การใหคะแนน ใหผานถาเดกช ห ตา จมก ฯลฯ ตามทบอกไดอยางนอย 1 สวน 16. ทาตามคาสงได 2 คาสงตามตวอยาง (“เอาไปใหแม”, “เอาไปวางบนโตะ”) วธทดสอบ ผทดสอบควรบอกพอแมใหอยเฉยๆ แลวสงของเลนอะไรกไดใหเดก บอกเดกให ทาตามคาสงทละคาสง “เอาไปใหคณแม” “เอาไปวางบนโตะ” ผทดสอบและพอแม ตองไมชวยเดก การใหคะแนน ใหผานถาเดกวางของไดถกตองตามคาสงได ทง 2 คาสง

17. พดคา 2 พยางค วธทดสอบ ใหเดกพด การใหคะแนน ใหผานถาเดกพดคา 2 พยางคได เชน กนขาว กนขนม ไปเทยว ไปไหน ฯลฯ


18. ชสวนตางๆ ของรางกายไดอยางนอย 3 สวน วธทดสอบ ใหเดกชสวนตางๆ ของรางกาย การใหคะแนน ใหผานถาเดกชสวนตางๆ ของรางกายไดอยางนอย 3 สวน เชน แขน ขา นวมอ ฯลฯ

19. พดคยโตตอบ ฟงเขาใจมากกวาครง วธทดสอบ สงเกตหรอถามคนเลยงวาเมอเดกพดคย คนทวไปทไมอยกบเดกฟงเขาใจมาก กวาครงหรอไม การใหคะแนน ผานถาตอบวาใช

20. เขาใจการอธบาย 2 คากรยา วธทดสอบ แสดงรปภาพสตวตางๆ และคน รวม 4 ภาพ ใหเดกด แลวถามวา “อน(ตว) ไหน บนได, พดได, เหาได, หรอรองเหมยวเหมยว ?” การใหคะแนน ผานถาเดกตอบหรอชถกตงแต 2 ขอขนไป

21. บอกสได 1 ส วธทดสอบ วางบลอคไมสแดง, เหลอง, นาเงน, และเขยวอยางละ 1 อน ตอหนาเดกแลว ถามเดกวาแตละอนมสอะไร การใหคะแนน ผานถาเดกตอบถกอยางนอย 1 ส 22. รองเพลงหรอสวดมนตได วธทดสอบ ถามแมหรอใหเดกรองเพลง สวดมนต การใหคะแนน ใหผานถาเดกรองเพลง หรอสวดมนตหรอทองคาโฆษณาได 2 ประโยค

23. บอกเพศ วธทดสอบ ถามเดกวาหนเปนผหญงหรอผชาย โดยถาเปนเดกหญงใหถามวา “หนเปน เดกผหญงหรอเดกผชาย?” และถามเดกผชายวา “หนเปนเดกผชายหรอเดกผ หญง?” และถามซาถงคนอนซงเปนเพศตรงขามกบตวเดกวาคนนนละเปนผ หญงหรอผชายโดยทคาทายตองเปนเพศตรงขามกบคนทถกอางถง การใหคะแนน ใหผานถาเดกบอกเพศชาย-หญง ไดถกตอง

24. นบและรจานวน 1 วธทดสอบ วางบลอคไม 8 อนไวตอหนาเดก วางกระดาษ 1 แผนไวขางๆ บลอคไม บอก

ใหเดกหยบบลอคไมวางบนกระดาษ 1 อน ถาเดกทาทาวางเสรจแลว ใหถาม เดกวา “มบลอคไมกอนบนกระดาษ?” การใหคะแนน ผานถาเดกหยบเพยง 1 อนและตอบถก

หมายเหต เมอเดกวางบลอคไม 1 อนบนกระดาษ ผทดสอบควรนบในใจ 3 วนาท รอดวา

เดกจะหยบบลอคไมอนตอๆ ไปมาวางหรอไม ถาไมจงคอยถามคาถาม


25. เขาใจสน-ยาว วธทดสอบ ถามเดกวานวไหนสนทสด นวไหนยาวทสด การใหคะแนน ใหผานถาเดกบอกนวสน นวยาว ไดถกตอง (อนโลมวานวโปงหรอนวกอย เปน

นวทสนทสดได ถามความยาวพอๆ กน) 26. เลาเรองทเกดขนฟงเขาใจหมด วธทดสอบ ถามคนเลยงวาเดกสามารถเลาเรองตางๆ ใหฟงไดหรอไม และฟงเขาใจทงหมด การใหคะแนน ใหผานถาเดกสามารถเลาเรอง และฟงเขาใจทงหมด 27. จบคสงของ วธทดสอบ วางชอน สอม ดนสอ กระดาษ หมอ ฝาหมอ แลวถามวาอะไรใชคกบอะไร การใหคะแนน ใหผานถาเดกจบคสงของไดถกตอง อยางนอย 1 ค 28. รจกส 3 ส วธทดสอบ วางใบไม ดอกไม ของเลน หรอขนพลาสตกทมในบานไวดวยกน แลวบอกให เดกหยบอะไรเอยทมส......? ทละส (อาจใชบลอคไมแทนกได) การใหคะแนน ใหผานถาเดกสามารถบอกสเขยว แดง ดา เหลอง ฯลฯ ชหรอหยบของทมสดง กลาวไดถกตอง 3 ส 29. รคาตรงขาม วธทดสอบ ถามคาถามเดกเชน กลางคนมด แลวกลางวนละเปนอยางไร พอเปนผชาย แลวแมละ ชางตวใหญมดตว......... ฯลฯ การใหคะแนน ใหผานถาเดกรคาตรงขามอยางนอย 1 ขอ เชน กลางคนมด กลางวนสวาง 30. บอกคาของเงน วธทดสอบ ผทดสอบหยบเหรยญ 1 บาท 5 บาท และธนบตร 10 บาท สงใหเดกดทละ อยาง แลวใหเดกบอกจานวนคาของเงน การใหคะแนน ใหผานถาเดกตอบจานวนคาของเงนไดถกตอง อยางนอย 2 ใน 3 การมองเหนและการใชกลามเนอมดเลก 1. มองตามวตถทเคลอนไหว 4 วนาท วธทดสอบ หาวตถมสสดใส เชน ปลาตะเพยนกลมไหมพรมสแดง ผกแขวนหรอถอใหสง โดยใหวตถอยหางจากตาเดก 20 เซนตเมตร พยายามสงเกตอาการมองตาม ของเดก ขณะทแกวงวตถไปมาชาๆ การใหคะแนน ใหผานถาเดกมองตามวตถทเคลอนไหวนาน 4 วนาท 2. ควาจบของเมอถกมอ


วธทดสอบ ขณะเดกอยในทาหงายหรออยในตกคนเลยง เอาดามของกรงกรง (หรอของเลน มเสยงอนทเดกคนเคย) แตะปลายนวหรอหลงมอเดก การใหคะแนน ผานเมอเดกควาของชนนนนาน 2-3 วนาท 3. เออมมอกาบลอคไมดวยฝามอเดยว วธทดสอบ วางบลอคไมไวขางหนาเดก ในระยะทเดกสามารถหยบได กระตนใหเดกหยบ การใหคะแนน ใหผานถาเดกสามารถใชมอหยบกาบลอคไม 4. มองตามของตก วธทดสอบ ขณะเดกนงอยในตกคนเลยง ถอกลมไหมพรมสแดงอยประมาณระดบสายตา เดก และลอใหเดกสนใจ เมอเดกจองมองใหทากลมไหมพรมตกจนพนสายตา เดก (ลงพน) ขณะทาไหมพรมตกหามเคลอนไหวมอหรอแขน ทาซาไดถาไมแน ใจวาเดกจะมองตามหรอไม การใหคะแนน ผานถาเดกมองตามกลมไหมพรมไปทพน 5. กาบลอคไมไวใน 2 มอไดพรอมกน วธทดสอบ วางบลอคไม 2 อนไวขางหนาเดก กระตนใหเดกหยบบลอคไมเอง ไมยนเอาใหเดก การใหคะแนน ผานถาเดกหยบและถอบลอคไมไวในมอไดขางละ 1 อน 6. หยบกอนไมใสถวย วธทดสอบ วางบลอคไม 3 อนและถวยไวขางหนาเดก กระตนใหเดกหยบบลอคไมใสถวย โดยสามารถพดหรอทาใหดเปนตวอยาง การใหคะแนน ผานถาเดกใสบลอคไมอยางนอย 1 อนลงในถวย 7. ใชนวหวแมมอหยบลกเกดรวมกบนวใดนวหนง วธทดสอบ วางลกเกดไวขางหนาเดกในระยะทเดกสามารถหยบได กระตนใหเดกหยบลกเกด การใหคะแนน ใหผานถาเดกสามารถใชนวหวแมมอกบนวช หยบลกเกดได 8. เทลกเกดออกจากขวด วธทดสอบ แสดงการเทลกเกด (1 เมด) ทอยในขวดปากแคบ ออกมาใหดเปนตวอยาง 2-3 ครง แลวบอกใหเดกเอาลกเกดออกมา หามพดคาวา “เท” การใหคะแนน ผานถาเดกทาได แมจะเขยาจนลกเกดมาอยทปากขวด แลวตอมาเดกเทออก ไมผานถาเอานวเขาไปเขยออกมา 9. ตอบลอคไม 4 กอน (พยายาม 3 ครง) วธทดสอบ วางบลอคไมตรงหนาเดก พดหรอแสดงการตอบลอคไมใหเดกด ผทดสอบควร


ยนบลอคไมใหเดกทละอนจะทาใหทดสอบไดงายขน ถาเดกนงบนเกาอหรอตก

แมเพอตอบลอคไมบนโตะ ควรแนใจวาเดกนงสงจากขอบโตะเพยงพอทขอศอก

และมอจะเคลอนไหวไดสะดวก ถาทาไมไดใหเดกลองพยายามทงหมด 3 ครง การใหคะแนน ผานมอเดกทาไดทงหมดดวยตนเอง 10. ขดเขยนเลนตามอยาง วธทดสอบ วางกระดาษและดนสอตรงหนาเดก พยายามดงดดความสนใจของเดก แลวผ ทดสอบขดเขยนเลนเปนตวอยางไปมาบนกระดาษ แลวสงดนสอนนใหเดก พรอมกบบอก หรอ แสดงทาทางทตองการใหเดกเขยนตามผทดสอบแสดงใหด การใหคะแนน ใหผานถาเดกสามารถขดเขยน ลงบนกระดาษ หรอบนพนดน หรอบนพนทราย

ได ไมจาเปนวาเดกจะถอดนสอหรอไมในลกษณะใด 11. คลมวนกระดาษ วธทดสอบ สงกระดาษทมวนเปนสลาก แลวบอกใหเดกคลออก โดยผทดสอบทาใหดกอน การใหคะแนน ใหผานถาเดกคลกระดาษออกได 12. ลากเสนตรง วธทดสอบ ใหผทดสอบสงกระดาษใหเดก แลวผทดสอบลากเสนตรงในแนวตงเขาหาตวเดก

แลวบอกใหเดกทาตามผทดสอบ การใหคะแนน ใหผานถาเดกเขยนเสนตรงได โดยจะเอยงไดไมเกน 30 องศาในแนวดง 13. กามอและชนวโปง วธทดสอบ แสดงการกามอและชนวโปงชขนใหเดกด และกระดกนวโปงเลกนอยแลวบอกให เดกทาตาม การใหคะแนน ผานถาเดกขยบแตนวโปง โดยไมขยบนวอน 14. ตอกอนไม 8 กอน (พยายาม 3 ครง) วธทดสอบ วางบลอคไมตรงหนาเดก พดหรอแสดงการตอบลอคไมใหเดกด ผทดสอบควร ยนบลอคไมใหเดกทละอนจะทาใหทดสอบไดงายขน ถาเดกนงบนเกาอหรอตก แมเพอตอบลอคไมบนโตะ ควรแนใจวาเดกนงสงจากขอบโตะเพยงพอทขอศอก และมอจะเคลอนไหวไดสะดวก ถาเดกทาไมไดในครงแรกใหเดกลองพยายาม ทงหมด 3 ครง การใหคะแนน ผานมอเดกทาไดทงหมดดวยตนเอง 15. ผกเชอก วธทดสอบ เอาเชอกใหเดกผกไมหรอดนสอ 2 ชน (ทยงไมเหลา 2 แทง) เขาดวยกน


การใหคะแนน ใหผานถาเดกสามารถผกไม 2 ชนเขาดวยกนได 16. ลอกแบบวงกลม (พยายาม 3 ครง) วธทดสอบ เขยนวงกลมขนาดเสนผาศนยกลาง ประมาณ 5 เซนตเมตร (2 นว) กระตนให เดกวาดตาม การใหคะแนน ใหผานถาเดกสามารถเขยนวงกลมไดโดยลากเสนใหปลายชนกน ใหโอกาสเดก 3 ครง 17. ลอกแบบสเหลยม วธทดสอบ เขยนรปสเหลยมใหเดกด บอกใหเดกเขยนตาม การใหคะแนน ใหผานถาเดกเขยนรปสเหลยมได เสนกรอบรปไมจาเปนตองเปนเสนตรง แมจะ

เขยนเปนรปสเหลยมผนผากใหผาน การใชกลามเนอมดใหญ 1. คอไมหงายไปขางหลงเมอถกดงขนมานง วธทดสอบ จบเดกใหนอนหงาย จบมอทง 2 ขาง แลวคอยๆ ฉดเดกใหลกนง การใหคะแนน ใหผานถาศรษะของเดกไมหงายไปขางหลงเมออยในทานง 2. นอนควายกศรษะ วธทดสอบ วางเดกใหนอนควาลงบนพนราบ การใหคะแนน ใหผาน ถาเดกยกศรษะใหคางพนจากพนไดชวคร 3. พลกควาหรอหงายไดเอง วธทดสอบ จบเดกใหนอนหงายหรอควาบนพนราบแลวปลอยมอออก การใหคะแนน ใหผานถาเดกสามารถพลกควาไดเองหรอหงายไดเอง 4. จบนงไดนาน 10 วนาท วธทดสอบ จบเดกนงบนพนราบ แลวปลอยมอออก การใหคะแนน ใหผานถาเดกนงไดตามลาพง โดยไมใชมอยนและไมลมเปนเวลานาน อยาง นอย 10 วนาท หนอ นบ 1 ถง 10 5. นงไดเอง วธทดสอบ สงเกตวาเดกลกขนมานงไดเองหรอไม การใหคะแนน ใหผานถาเดกนงไดเอง 6. คลาน


วธทดสอบ จบเดกใหนง แลว ปลอยใหคลานบนพนราบ การใหคะแนน ใหผานถาเดกคลานได (ทองไมสมผสพน) 7. เกาะยน วธทดสอบ ใหเดกยนเกาะวตถทไมเคลอนไหวเชนโตะ การใหคะแนน ใหผานถาเดกเกาะยนได อยางนอย 5 วนาท หรอนบ 1 ถง 5 8. ยนไดเอง 5 วนาท วธทดสอบ ใหเดกยนบนพน ปลอยมอทจบเดก การใหคะแนน ใหผานถาเดกยนไดเอง อยางนอย 5 วนาท หรอ นบ 1 ถง 5 9. เดนไดเอง วธทดสอบ บอกใหเดกเดนเอง อยางนอย 3 กาว ขนไป การใหคะแนน ใหผานถาเดกเดนไดเอง อยางนอย 3 กาว โดยไมลม 10. เดนถอยหลง วธทดสอบ บอกใหเดกเดนถอยหลง หรอ ลากของเลนเดนถอยหลง การใหคะแนน ใหผานถาเดกสามารถเดนถอยหลงได 5 กาว 11. ขวางของไปขางหนา วธทดสอบ ใหเดกชแขนทง 2 ขาง ขนเหนอศรษะแลวขวางของในมอไปขางหนา การใหคะแนน ใหผานถาเดกขวางของไปขางหนาได 12. เดนขนบนได วธทดสอบ ใหเดกเดนขนบนได การใหคะแนน ใหผานถาเดกเดนขนบนไดไดเอง 13. ยนขาเดยว 3 วนาท วธทดสอบ บอกใหเดกยนขาเดยว โดยไมยดเกาะสงใด ๆ ผทดสอบหรอแม ยนขาเดยว แสดงใหเดกด การใหคะแนน ใหผานถาเดกยนขาเดยวไดเองโดยไมลมนานอยางนอย 3 วนาท หรอ นบ 1 ถง 3 14. กระโดดขาเดยว 2 ครง วธทดสอบ บอกใหเดกกระโดดขาเดยว 2-3 ครง การใหคะแนน ใหผานถาเดกสามารถกระโดดขาเดยวได อยางนอย 2 ครง 15. ยนขาเดยว 4 วนาท


วธทดสอบ ใหเดกยนหางทยดเกาะตาง ๆ แสดงการยนขาเดยวใหเดกดกอนบอกใหเดกทา

ตาม และยนนานเทาทจะนานได จบเวลา 4 วนาท หรอนบ 1-4 ชาๆ ใหเดกลอง

ทา 3 ครง จบเวลาครงทนานทสด ถาทาไมไดใหเดกสลบขา ทาเหมอนกน การใหคะแนน ผานถาเดกทาไดขาใดขาหนงครบ 4 วนาท 16. เดนตอเทาในแนวเสนตรง 4 กาว วธทดสอบ แสดง ใหเดกดการเดนบนเสนตรง (ทมองเหน) โดยเดนแบบตอเทาไปขางหนา 8 กาว การวางเทาแตละครงสนเทาของเทาหนาไมควรหางจากนวเทาของเทา

หลงเกน 1 นว ใหเดกลองพยายามทา 3 ครง การใหคะแนน ผานเมอเดกเดนไดอยางนอย 4 กาว โดยไมยดเกาะอะไร


ภาคผนวก 4 คมอการใชและแปลผลแบบทดสอบระดบเชาวปญญาชนดทไมใชภาษา

(Test of Noverbal Intelligence, second edition : TONI II) เรยบเรยงโดย พญ.นชรา เรองดารกานนท

ภาควชากมารเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร รพ.รามาธบด มหาวทยาลยมหดล คานา

แบบทดสอบชดนมใชเพอวดประเมนระดบสตปญญาโดยไมมการใชภาษา ดงนนผทดสอบควรหลกเลยงการ

แนะนาแบบทดสอบ อธบายวธทา หรอชแนะอนๆ โดยการใชภาษาพดมากทสดเทาทจะทาได แบบทดสอบ TONI ประกอบดวยชดรปภาพทมหลกความเชอมโยงตางๆ กน และมชองวางทเปนคาถาม ซงตองการใหผถกทดสอบตอบ

โดยเลอกจากตวเลอกทมให และเมอนามาเตมในการตอบขอถามเหลานตองอาศยการแกปญหาในเชงนาธรรมบน

ทกษะของการรบรและเรยนรดวยการมองเหน อายทสามารถทาแบบทดสอบนได คอ 5 ป จนถงวยผใหญ สวนประกอบ 1. สมดภาพคาถาม 2. แผนคาตอบทมเฉลยและการใหคะแนน 3. คมอการใชแบบทดสอบอยางงาย,คาคะแนนมาตรฐานทจะคานวณมาเปนระดบสตปญญาตาม

ชวงอาย (เปนมาตราฐานของตางประเทศ), และตวอยางการใหคะแนนและคานวน raw score 4. ปากกาแดง วธทดสอบ 1. เตรยมการทดสอบ โดยเรมจากเขยนขอมลผถกทดสอบไวทกระดาษคาตอบโดยเดอนและปเกดตองไดรบ

การยนยนอยางถกตองจากขอมลทเชอถอได เชน ผปกครอง, สมดสขภาพ, ทะเบยนของทางสถานอนามย เปนตน 2. การจดสถานท ผทดสอบและผถกทดสอบควรนงในทมแสงเพยงพอ และมองเหนสมดภาพของภาพคาถาม

จากดานเดยวกน หรอมองเหนรปภาพไดชดเจนเหมอนกน 3. เรมการทดสอบโดยใช training items (6 ขอแรก) กอน ใหผทดสอบชแตละภาพของชดภาพคาถาม

ตามลาดบ จากซายไปขวาและบนลงลาง จากนนจงกลบมาชทชองวาง ซงเปนคาถาม ทาทาทาง สงสย แลวจงเรมไปช

ทตวเลอกคาตอบโดยชทละตวเลอก เมอชตวเลอกทหนงใหกลบมาชทชองวางถาเปนคาตอบทผดใหสนศรษะ ถาเปน

คาตอบทถกใหพยกหนา ทาเชนนจนครบทกตวเลอก ถาผถกทดสอบทาทาเขาใจ พยายามใหทา training items ตางๆ ไปเองแตถาชแนะจนครบ 6 ขอยงไมเขาใจ ใหเรมใหมอกรอบตงแต training item แรก และสามารถใชภาษา

พดอธบายประกอบเลกนอยไดแก “หนดรปพวกน” ขณะทชแตละชองของชดภาพคาถาม, “มชองหนงรปมนหายไป” ขณะทชชองวาง, “ใหหนเลอกรปจากขางลางน” ขณะชแถวคาตอบ, “ดวารปไหนควรอยในชองวางน” และเมอเรมชทละภาพคาตอบใหไลกลบไปทชองวางคาถามและอธบายวา “รปนใช” ถาเปนคาตอบทถกตอบหรอ “รปนไมใช” ถาเปนคาตอบทไมถกตอง ถาหลงจากทาแบบฝกหดทง 2 รอบนแลว ยงไมเขาใจ ควรหยดการทดสอบ 4. เมอผถกทดสอบเขาใจวธการ จงเรมขอ 1 ของแบบทดสอบ โดยเรมตามชวงอายดงน


ถาผถกทดสอบอาย (ป) เรมทขอ 5 - 7 A 1

8 - 9 A 5 10 - 12 A 10 13 - 17 A 15

18 - 20 A 20 21 + A 25 5. เรมขอทดสอบจรงโดยชทชองวางของรปคาถาม แลวทาทาชกวาดไปตามชองคาตอบ มองเหมอน

สงสย แลวชกลบไปทชองวาง ยอมใหผถกทดสอบเลอกคาตอบโดยไมจากดเวลา แตไมควรนานเกนไป เพราะ

เปนทสงเกตวาถาใชเวลาเพอเลอกคาตอบนานเกนกวา 20-30 วนาท ผถกทดสอบมกเลอกคาตอบทผด เมอ

ตองการตอบใหผถกทดสอบใชวธชบอก 6. เมอผถกทดสอบชตวเลอกใด ใหผทดสอบกากะบาท ทบหวขอของขอเลอกนนในกระดาษคาตอบ 7. ใหทาขอทดสอบไปจนกระทงมขอผด 3 ขอใน 5 ขอททาตดตอกนจงหยด และนบขอทถกสงสด

(เลขทของขอ เชน A 20) เปน ceiling item. (โปรดดตามแผนคาตอบตวอยางทแนบมาพรอมกนน) 8. หาก item เรมตนทเปนไปตามวยตามขอ 4 และเมอทาไปจนตองหยดแลวคอผด 3 ใน 5 ขอยงไม

มขอทตอบถก 5 ขอตดตอกน ใหถอยกลบไปทาขอกอนหนา เรอยๆ จนถก 5 ขอตดตอกนหรอจนถงขอ 1 ขอท

สงสดของ 5 ขอถกเปน basal item วธการคานวณคะแนนและแปลงเปน IQ score การ identity ceiling และ basal items เปนไปตามวธขางตนดงทไดอธบายไวในขอ 7 และ 8

ของวธทดสอบ แตอาจมบางกรณทม ceiling หรอ basal items มากกวา 1 ชด เนองจากผถกทดสอบไมได

หยดทาทนทเมอมขอผด 3 ใน 5 true basal item คอขอทอยใกล ceiling มากทสด และ true ceiling item คอขอทอยใกล basal มากทสด เมอได basal และ ceiling items แลวจงนามาคานวณหา total raw score และ IQ score ดงตอไปน 1. เขยนเลขทของขอ basal item ลงในชองวางของ basal ถาไมม 5 ขอตดตอกนทตอบถก ใหเตม

O (ศนย) ลงในชองนน 2. นบจานวนขอถกทงหมดทอยระหวาง basal และ ceiling items หากไมม ceiling ใหนบทกขอถกจนถงขอสดทาย (โปรดดตามตวอยางทแนบมาดวย) แลวจงรวมขอ 1 และ 2 เปน total raw score 3. นา raw score ทคานวณไดไปเทยบเปน IQ score ตามชวงอายในตารางทใหมา

แบบทดสอบชนดไมใชภาษา (TONI 2)


ขอมลสวนตว ชอ..................................นามสกล...................................เพศ [ ] ชาย [ ] หญง โรงเรยน...........................................................................ชน....................................... ชอผทดสอบ..................................................................... ป เดอน วนทดสอบ ......................... ........................... วนเกด ......................... ........................... อาย ......................... ........................... การประเมนพฤตกรรมผถกทดสอบ กรณาใหคะแนนตามเกณฑดงตอไปน 0 = ไมเขาใจเลย, ทาไมได, สมพนธภาพ/สขภาพไมด 1 = คอนขางเขาใจชา, ทาคอนขางชา, สมพนธภาพ/สขภาพไมคอยด 2 = คอนขางเขาใจเรว, ทาคอนขางเรว, สมพนธภาพ/สขภาพคอนขางด 3 = เขาใจเรว, ทาไดเรว, สมพนธภาพ/สขภาพด 1.......................เขาใจเนอหาของแบบทดสอบ 2.......................เขาใจรปแบบของการทดสอบ 3.......................คลองแคลววองไวในการตอบ 4.......................รอบคอบ, ตรวจตราคาตอบถถวน 5.......................สขภาพ 6.......................สมพนธภาพกบผ ทาการทดสอบ ผลการทดสอบ Score 1. Basal Item # ................... 2. จานวนขอทถกระหวาง Basal Item และ Ceiling Item #............ +................... 3. Total Raw Score ....................


ภาคผนวก 5 คณะกรรมการอานวยการ


ภาคผนวก 6 คณะกรรมการวชาการ

ผลการสำรวจสภาวะสุขภาพของประชาชนโดยการตรวจร่างกาย...

Documents

Transcript of ผลการสำรวจสภาวะสุขภาพของประชาชนโดยการตรวจร่างกาย...