คัมภีร์ทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งของไทย...

คมภร ทรพยากรทางทะเลและชายฝงของไทย

DEPARTMENT OF MARINE AND COASTAL RESOURCES 120 MOO 3 RATTHAPRASASANABHAKTI BUILDING CHAENG WATTANA ROAD, LAKSI, BANGKOK 10210 2013

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง 120 หม 3 อาคารรฐประศาสนภกด

ถนนแจงวฒนะ เขตหลกส กรงเทพฯ 10210 2556

คมภรทรพยากรทางทะเลและชายฝงของไทย

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง ก

คาปรารภ

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง เปนหนวยงานราชการทไดกอตงขนมาใหมครบวาระหนงทศวรรษเมอเดอนตลาคมปทผานมา นบวาเปนชวงทเรมกอรางสรางตวแตกสามารถดาเนนภารกจไดรวดเรวมาก ทงนเปนเพราะเจาหนาทของกรมไดทมเทในการปฏบตภารกจอยางเตมความสามารถ โดยเฉพาะอยางยงในหลายกจกรรมและหลายโครงการทไดรบความรวมมออยางดเยยมจากภาคประชาชน องคกรอสระ และหนวยงานในพนท องคประกอบทงปวงทกลาวมานเปรยบเสมอนโครงสรางสาคญทชวยในการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝงใหตอบสนองตอความตองการใชและคงความสมดลใหยงยน

อยางไรกตาม ในชวงทศวรรษทผานมามเหตการณมากมายทงทเกดโดยปกตและไมปกตตามธรรมชาต มผลใหทรพยากรทางทะเลและชายฝงเกดการเปลยนแปลงในหลายมตทงในเชงบวกและเชงลบ อกทงผลจากการกระทาของมนษยในรปแบบตาง ๆ ยงทาใหอตราการเปลยนแปลงเกดขนอยางรวดเรวและรนแรงยงขน เอกสารเลมนเปรยบเสมอนคมภรของทรพยากรแหงทองทะเลและชายฝง ทไดสรปความเกยวกบทรพยากรทางทะเลและชายฝงดานสถานภาพ คณภาพ ขอมลขอเทจจรง ตามนยแหงตรรกะททนสมยและนาเชอถอมากทสดในเวลาน และดวยความตงใจของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงทตองการใหมคมอ ขอมลรอบดาน กรอบทศทาง และแนวทางดาเนนการ ทสามารถนาไปใชในการบรหารจดการทรพยากรใหมความอดมสมบรณและยงยนตลอดไป จงไดจดพมพเอกสารฉบบนเพอประโยชนตอสาธารณะ ตอชมชน ตอผเกยวของทกฝาย และตอทรพยากรเอง

ในฐานะทเปนผบรหารของหนวยงาน การกาหนดกรอบการดาเนนงานใหเปนไปในทศทางทถกตองและมประสทธภาพสงสด จงจาเปนตองมการกาหนดกลไกตาง ๆ เพอใหการขบเคลอนงานตามภารกจเปนไปอยางสะดวกและตอบสนองตอเปาหมายทตงไวใหสมฤทธผลมากทสด พรอมทจะเปนตนทนของประเทศในการพฒนาและขบเคลอนเศรษฐกจ รวมทงความเปนอยของประชากรทมคณภาพชวตทดและมความสขอยางจรงยงยน อยางไรกตามดวยขอจากดในเรองอตรากาลงของบคลากร กรมจาเปนตองขอความรวมมอจากทกภาคสวนทเกยวของ ตองอาศยการมสวนรวมทกรมไดรบความรวมมอดวยดมาโดยตลอด รวมทงการสนบสนนงบประมาณจากภาครฐ ขอคดเหน และคาตชมตาง ๆ

ทายสดน ขอเรยนวากรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงพรอมเจาหนาททกคนมความตงใจ แนวแนในการพฒนาความอดมสมบรณของทรพยากรทางทะเลและชายฝงอยางไมหยดยง และหวงวาคมภร ฉบบนสามารถนาไปสชองทางในการใชประโยชนทเปนมรรคเปนผล ไมเฉพาะตอปจเจกชนเทานน แตตอสาธารณะ ตอชมชน ตอประเทศ และตอภมภาคอาเซยน ใหทรพยากรคงไวอยางยงยนสบไป

(นายนพพล ศรสข)

อธบดกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง ข

สารบญ

หนา คาปรารภ ก สารบญ ข

1 ความเปนมา…………………….............................……………………………….……...……….………... ๑ 2 กรอบแนวคดและหลกการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง…………...……… ๑

2.1 ระเบยบกฎหมายทเกยวของกบงานของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง........... ๒ 2.2 การเขาถงขอมลขาวสารสารสนเทศ.........………………………..……………...……………… 3

2.3 การอนรกษและฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝง.........................................…… ๔

2.4 การศกษาวจยดานทรพยากรทางทะเลและชายฝง...................……….......…………….. ๗

2.5 การสงเสรมเผยแพรความรและสรางการมสวนรวมในการจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง.......................................................................................................

๙

2.6 การประสานความรวมมอระหวางประเทศ พนธกรณ อนสญญา....……...…………….. ๙

2.7 การจดการสงแวดลอมทมผลกระทบตอทรพยากรทางทะเลและชายฝง.................. 1๐ 2.8 การเพมศกยภาพบคลากร........................................................................................ 1๐

3 วสยทศน............................................................................................................................. 1๐

4 ภารกจหนาทตามกฎกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม พ.ศ. 2545…….... 1๐ 5 กรอบนโยบายของรฐและแผนพฒนาระดบชาต............................................................... 1๑

5.1 นโยบายรฐบาล....................................................................................................... 1๑ 5.2 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 พ.ศ. 2555-2559.............

๕.๓ แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๕๕ – ๒๕๕๙....................................... 1๑ ๑๒

6 (ราง) ยทธศาสตรการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง พ.ศ. ......... .......... 1๓ 7 สถานภาพทรพยากรทางทะเลและชายฝงในปจจบน....................................................... 1๖

7.1 เขตพนท.................................................................................................................. 1๖ 7.2 ทรพยากรทางทะเลและชายฝง................................................................................ 2๒

8 ปญหา ภยคกคามและแนวโนม ........................................................................................ 6๒ 8.1 การเปลยนแปลงภมอากาศทมผลตอทรพยากรทางทะเลและชายฝง...................... 6๒ 8.2 ภยทางทะเลทกระทบตอทรพยากรทางทะเลและชายฝง………………….................... ๖5

9 การมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง................................ 9.1 การสรางกลไกการมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง 9.2 การจดการองคความร...............................................................................................

๗๗ ๗๗ ๘๐

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง ค

สารบญ (ตอ)

หนา 10 ขอผกพนตามกรอบความรวมมอภายใตอนสญญา/ พนธกรณระหวางประเทศ............. ๘๑

๑๐.๑ ความรวมมอกบองคการระหวางประเทศทกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง เปนหนวยประสานงานหลก................................................................................

๘๑

10.๒ ความรวมมอกบองคการระหวางประเทศทกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง เปนหนวยประสานงานรวม................................................................................

10.3 ความรวมมอตามอนสญญา/ บนทกความรวมมอทกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงเปนหนวยประสานงานหลก.....................................................................

10.4 ความรวมมอตามอนสญญา/ บนทกความรวมมอทกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงเปนหนวยประสานงานรวม......................................................................

10.5 โครงการความรวมมอทสาคญ.............................................................................

๘๓

๘๔

๘๖ ๘๘

11 ทศทางการดาเนนงานของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง....................................... ๘๙ 12 ผงเชอมโยงยทธศาสตรจากระดบชาตสระดบหนวยงานตามกรอบ 4 ปของรฐบาล

(พ.ศ. 2555-2558).................................................................................................

๙๑ 13 การแตงตงคณะกรรมการ/ อนกรรมการ/ คณะทางานเพอขบเคลอนแผน..................... ๙๓ 14 บรรณานกรม...................................................................................................................... ๙๕

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง ง

สารบญตาราง

ตารางท หนา 1 (ราง) ยทธศาสตรการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง พ.ศ.……………….… 1๓ 2 ความยาวชายฝงทะเลของประเทศไทย.......................................................................... ๑๙ 3 เขตพนทตาบลทตดชายฝงทะเลและทเปนเกาะ............................................................. 2๒ 4 พนทในเขตจดการทดนชายฝง ...................................................................................... 2๓ 5 ประเภท จานวน (แหง) และเนอทของพนทชมนา (ตร.กม.) ในประเทศไทย................. 2๕ 6 พนทชมนาชายฝงทะเลตองไดรบการคมครอง ฟนฟ และศกษาสารวจ ตามมตคณะ-

รฐมนตรเมอวนท ๓ พฤศจกายน ๒๕๕๒.......................................................................

2๖ 7 พนทปาชายเลนระหวางป พ.ศ. 2543 - 2552.......................................................... 2๘ 8 หาดโคลน หาดทรายปนโคลน และหาดทรายในประเทศไทย........................................ 3๐ 9 พนทชายหาดทยงคงสภาพปาชายหาด.......................................................................... 3๒

10 พนทแนวปะการงในประเทศไทย .................................................................................. 3๕ 11 สถานภาพและคณภาพของแนวปะการง....................................................................... 3๘ 12 สถานภาพแหลงหญาทะเล ในประเทศไทย ................................................................. 4๑ 13 สถานภาพและคณภาพของแหลงหญาทะเลแสดงรอยละของพนท................................ 4๔ 14 จานวนเกาะในประเทศไทย........................................................................................... 4๕ 15 ชนดของโลมาและปลาวาฬทพบในนานนาในประเทศไทย........................................... ๔๙ 16 สถานภาพและบรเวณทพบสตวทะเลหายากชนดทยงพบตอเนอง................................. 5๓ 17 การจดสรางปะการงเทยมเพอฟนฟแนวปะการง.............................................................. ๖๑ 18 การจดสรางปะการงเทยมเพอปองกนการทาลายระบบนเวศทางทะเลและชายฝง............. ๖๑ 19 ชายฝงทะเลทถกกดเซาะในประเทศไทย....................................................................... ๖๖ 20 จานวนและรปแบบโครงสรางปองกนการกดเซาะชายฝงทดาเนนการโดยหนวยงาน

ตาง ๆ ...........................................................................................................................

๖๘ 21 สถตนกทองเทยวหลกของไทย ระหวางป พ.ศ. 2551 – 2555.................................. ๗5 22 การขนสงสนคาภายในประเทศ...................................................................................... ๗๖ 23 จานวนกลมอนรกษทรพยากรปาชายเลนตามเขตการปกครองทตดชายฝง.................... ๗8

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง จ

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1 แผนทแสดงอาณาเขตทางทะเลของประเทศไทย (ดดแปลงจากขอมลกรมอทกศาสตร 16 มกราคม 2555).....................................................................................................

1๗

2 แผนทแสดงขอบเขต (จงหวด) ในความรบผดชอบเชงพนทของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง.............................................................................................................

๑๘

3 แผนทแสดงพนทปาชายหาดในประเทศไทย.................................................................. 3๓ 4 แผนทแสดงการแพรกระจายของปะการงในนานนาไทย................................................ 3๗ 5 แผนทแสดงการแพรกระจายของหญาทะเลในนานนาไทย............................................ ๔๓ 6 แผนทแสดงแหลงวางไข และอตราสวนของเตาทะเลแตละชนด.................................... 4๗ 7 แผนทแสดงแหลงทพบพะยนในนานนาไทย................................................................... ๔๘ 8 แผนทแสดงแหลงทพบโลมาและปลาวาฬ...................................................................... 5๐ 9 กรอบแนวคดการมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง.......... ๘๐

1๐ กรอบความรวมมอระหวางประเทศของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง................. ๘๑


กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง 1

๑. ความเปนมา กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดจดตงขนเมอ 9 ตลาคม ๒๕๔๕ ตามกรอบการแบงสวน

ราชการ พ.ศ. ๒๕๔๕ นบถงวนนมอายกวาหนงทศวรรษ ชวงระยะเวลาทผานมากรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดดาเนนการอนรกษ ดแลรกษา ฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝงของประเทศ ปรากฎผลงานเปนทนาพอใจและเปนทพงของประชาชนและชมชนชายฝง อยางไรกตามสถานภาพทรพยากรทางทะเลและชายฝงมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา และมความออนไหวตอการเปลยนแปลงคอนขางมาก ทงอทธพลของปจจยทมาจากการใชประโยชนของมนษยและจากปรากฏการณตามธรรมชาต รวมทงผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศโลก ทาใหกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงจงตองทบทวนบทบาทภารกจและการวางกรอบแนวทางในการปฏบตใหเดนตรงสเปาหมายทตอบสนองตอการเปลยนแปลงและตอความตองการของทงภาครฐและประชาชนอยางมประสทธภาพใหมากยงขน

ทรพยากรทางทะเลและชายฝง นบเปนฐานทนทางดานเศรษฐกจทสาคญของประเทศและของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต โดยเฉพาะอยางยงในพนทของกลมประเทศประชาคมอาเซยน ทมพนทระบบนเวศทางทะเลสาคญ ไดแก แนวปะการงกวา 54 ลานไร (ทงโลกม 178 ลานไร; ทมา: Spalding et al., 2001) พนทแหลงหญาทะเลกวา 36 ลานไร (ทงโลกม 110 ลานไร; ทมา: Green and Short, 2003) และพนทปาชายเลนเกอบ 30 ลานไร (ทงโลกม 104 ลานไร ทมา: Valiela et al., 2001)

สาหรบประเทศไทย ทรพยากรทางทะเลและชายฝงมความสาคญทางดานการพฒนาศกยภาพทางเศรษฐกจและสงคม เชน การประมง การทองเทยว ทรพยากรแรและนามน การเดนเรอและขนสงทางนา รวมทงความเปนอยของประชาชนและชมชนชายฝง เปนตน อยางไรกตามการใชประโยชนทรพยากรในบรเวณพนทชายฝงมากขนเปนลาดบ สงผลกระทบตอระบบนเวศทางทะเล ไดแก ปาชายเลน ปาชายหาด แหลงหญาทะเล แนวปะการง สตวและพชทะเล และระบบนเวศพนทะเลเสอมโทรมลง รวมทงการเกดภยพบตธรรมชาตและปญหาการกดเซาะชายฝงทมผลกระทบตอความสมดลทางระบบนเวศ ความหลากหลายทางชวภาพของทรพยากรทางทะเลและชายฝง

การดาเนนงานทผานมาของกรมฯ นบไดวามการวางรากฐานของกรอบแนวคดในการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง แตบางเรองจาเปนตองพฒนาปรบปรงใหดยงขน ขณะทยงมความจาเปนในการจดทากรอบของการปฏบตงานใหครอบคลมภารกจทไดรบมอบใหทวถงยงขน รวมทงการแกปญหาขอจากดในเรองศกยภาพของบคลากร งบประมาณทมจากด การประสานงานกบสวนเกยวของ และความฉบไวในการตอบสนองตอการเสอมสลายของทรพยากรทงโดยมนษยและธรรมชาต

๒. กรอบแนวคดและหลกการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงเปนองคกรหลกในการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝงโดยมภารกจในการอนรกษ ฟนฟทรพยากร รวมถงสงเสรม สนบสนน การสรางเครอขายภาคประชาชนและเอกชนในการมสวนรวมการจดการใชประโยชนทรพยากรทางทะเลและชายฝง บรณาการหนวยงานภาครฐและองคกรทเกยวของ ปรบปรงและพฒนากฎระเบยบ รวมทงเครองมอในการบรหารจดการใชประโยชนทรพยากรทางทะเลและชายฝงอยางคมคาและยงยน ดาเนนการตามกรอบอนสญญาและพนธกรณระหวางประเทศ



2.1 ระเบยบกฎหมายทเกยวของกบงานของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดรวบรวมขอมลและจาแนกกฎหมายทเกยวกบภารกจของ

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง ดงน 2.1.1 กฎหมายทใชในการปฏบตภารกจ ภารกจตามพระราชบญญตปรบปรง กระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545 ทไดจดตง กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง มภารกจหลกทสาคญอย 3 ดาน คอ ภารกจดานทรพยากรปาชายเลน ภารกจดานทรพยากรทางทะเล และภารกจดานทรพยากรทดนชายทะเล ซงแตละภารกจมกฎหมายทใชเปนเครองมอดาเนนการใหภารกจบรรลผล คอ

- ดานทรพยากรปาชายเลน (1) พระราชบญญตปาไม พ.ศ. 2484 (2) พระราชบญญตอทยานแหงชาต พ.ศ. 2504 (3) พระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. 2507

- ดานทรพยากรทางทะเล (1) พระราชบญญตการประมง พ.ศ. 2490 (2) พระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535 (3) พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535

- ดานทรพยากรทดนชายทะเล (1) พระราชบญญตพฒนาทดน พ.ศ. 2551

2.๑.๒ ปญหาและอปสรรคในการบงคบใชกฎหมายตามภารกจ 2.๑.2.๑ ภารกจดานทรพยากรปาชายเลน

การดาเนนการตามภารกจดานการอนรกษ ฟนฟ บรหารจดการทรพยากรปาชายเลน กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงอาศยพระราชบญญตปาไม พ.ศ. 2484 พระราชบญญตอทยานแหงชาต พ.ศ. 2504 และพระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. 2507 ในการปฏบตหนาท รวมทงมตคณะรฐมนตรทเกยวของ

อยางไรกตาม ในการบรหารจดการทรพยากรปาชายเลน จาเปนตองปฏบตตามมตคณะรฐมนตรทมแนวทางปฏบตทไมเหมอนกน เชน มตคณะรฐมนตรเมอวนท ๒๓ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๓๔ ทหามใชประโยชนในพนทปาชายเลนในทกกรณ ในขณะทมตคณะรฐมนตรเมอวนท ๑๗ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๔๓ ระบวาใหราษฎรเขาอยอาศยได แตหามทากน กรมฯ จงดาเนนการขอปรบปรงแกไขมตคณะรฐมนตรใหมความทนสมยและเขากบสถานการณในปจจบน เพอใหการปฏบตภารกจเปนไปอยางมประสทธภาพ

2.๑.2.๒ ภารกจดานทรพยากรทางทะเล ๒.๑.๒.๒.๑ การดาเนนการตามภารกจในการอนรกษและฟนฟทรพยากรทางทะเล

และชายฝง ดาเนนการโดยอาศยพระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535 ซงเปน

กฎหมายทอยในความดแลของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในสวนทเปนสตวบก และในความดแลของกรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ ในสวนทเปน



สตวนา ปจจบนในสวนของกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดมประกาศ ลงวนท 19 เมษายน 2547 แตงตงใหเจาหนาทของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงเปนพนกงานเจาหนาทมอานาจหนาทในการจบกม ปราบปรามผกระทาผดตามกฎหมายฉบบนภายในเขตทองทรบผดชอบแลว และในสวนของพระราชบญญตการประมง พ.ศ. 2490 กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดแตงตงเจาหนาทของ กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง เปนพนกงานเจาหนาทใหดาเนนการบงคบใชกฎหมายกบผกระทาความผดตามมาตรา 56 มาตรา 57 และมาตรา 59 แตไมครอบคลมในสวนทเกยวของกบการอนญาตตามพระราชบญญตดงกลาว ทาใหกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงมขอจากดในการกากบ ดแล และรกษาทรพยากรสตวทะเลหายาก เชน ปะการง เตาทะเล พะยน โลมา ฉลามวาฬ และปลาวาฬ ไดอยางเตมท

สาหรบทรพยากรหญาทะเล ปจจบนยงไมมกฎหมายทกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงสามารถใชเปนเครองมอในการดาเนนการ ยกเวนในพนททมประกาศเขตพนทคมครองสงแวดลอม ซงออกโดยพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535

๒.๑.๒.๒.2 ภารกจในดานทรพยากรทดนชายทะเล บรเวณพนทชายฝง ชายหาดและหาดโคลน ทเปนภารกจไดรบการถายโอนมาจาก

กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ โดยตามขอมลชายฝงทะเลของประเทศไทยมความยาวทงสน 3,148 กโลเมตร ใน 23 จงหวด ปจจบนประสบปญหาการกดเซาะอยางรนแรงประมาณรอยละ 8 ของความยาวชายฝงทงหมด หรอประมาณ 253 กโลเมตร ปจจบนภารกจดานนตามกฎหมายยงขาดความชดเจน วาหนวยงานใดเปนผรบผดชอบหลก คงมเพยงพระราชบญญตพฒนาทดน พ.ศ. 2551 ซงกาหนดอานาจหนาทในการพฒนาทดนตามประมวลกฎหมายทดนในสวนทเกยวกบการสารวจ จาแนกและทาสามะโนทดนเพอใหทราบถงความอดมสมบรณตามธรรมชาตและความเหมาะสมแกการใชประโยชนทดนเพอเกษตรกรรม การวางแผนการใชทดน การกาหนดบรเวณการใชทดน และการกาหนดมาตรการเพอการอนรกษดนและนา มาเปนอานาจของคณะกรรมการพฒนาทดนและกรมพฒนาทดน โดยใหอธบดกรมพฒนาทดนเปนกรรมการและเลขานการ และใหอธบดกรมพฒนาทดนแตงตงผชวยเลขานการไดตามความจาเปน ซงจะเหนไดวาอธบดกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงมไดเปนกรรมการในคณะกรรมการชดนดวยทงทมภารกจในดานทดนชายฝง

ปจจบนกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดดาเนนงานตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท 22 กนยายน พ.ศ. 2552 เรอง แนวทางการบรณาการปองกนและแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงทะเลของประเทศไทย และมตคณะรฐมนตร เมอวนท 20 เมษายน พ.ศ. 2553 เรอง กรอบแผนบรณา-การงบประมาณ พ.ศ. 2554 – 2559 โดยกรมฯ เปนหนวยงานประสานหลกในการดาเนนงานบรณาการกรอบแผนบรณาการการปองกนและแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงทะเล โดยจดในรปคณะอนกรรมการบรณาการการจดการกดเซาะชายฝง แตงตงโดยคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต โดยมกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงเปนฝายเลขาฯ ในสวนของภารกจตามยทธศาสตรกดเซาะ กรมฯ ดาเนนการจดทาแผนการปองกนและการแกไขปญหาการกดเซาะใน 23 จงหวดชายทะเล ตงแตในป พ.ศ. 2551 – ปจจบน 2.2 การเขาถงขอมลขาวสารสารสนเทศ

ตามอานาจหนาทของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดกาหนดใหกรมฯ เปนศนยขอมลเกยวกบทรพยากรทางทะเลและชายฝงของประเทศ ซงถอเปนหนาทหลกโดยตรงดานหนงทจะตองเรงดาเนนการใหมความพรอมทงดานเทคโนโลยสารสนเทศ ระบบการจดการฐานขอมล ขอมลสารสนเทศและ



ขอมลภมสารสนเทศ ตลอดจนขอมลทางวชาการทเกยวของใหครอบคลมและพรอมในทกดาน ซงรวมไปถงเอกสารเผยแพร บทความ องคความรตาง ๆ ทมระบบการเชอมโยงไปยงขอมลทเกยวของจากหนวยงาน และสถาบนการศกษาทงภายในและภายนอกประเทศ เพอใหสามารถนาขอมลอนเปนประโยชนทมจานวนมากนมาเผยแพรไดอยางเปนระบบ และใหเปนแหลงรวบรวมขอมลดานทรพยากรทางทะเลและชายฝงของประเทศทดมประสทธภาพ สามารถสบคนหา และคนควาขอมลอนจะเปนประโยชน ตอการบรหารจดการ การปฏบตงาน และการศกษาวจยดานทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดอยางเปนระบบ มประสทธภาพและประสทธผลตอไป

ดงนน จงมการพฒนาชองทางในการเขาถงขอมลขาวสารใหครอบคลมในทกดาน ทงจากระบบเทคโนโลยสารสนเทศ เอกสารเผยแพร วดทศน และสอสงพมพอน ๆ ซงในป พ.ศ. 2553 กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง ไดเรมนารองพฒนาระบบฐานขอมลทรพยากรทางทะเลและชายฝงเบองตน และไดเปดใหบรการบนเวบไซตของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง (www.dmcr.go.th/marinecenter/) ซงมการพฒนาระบบมาอยางตอเนองและเชอมโยงระบบเขากบระบบอน ๆ ทเกยวของ ไดแก ระบบหองสมดทรพยากรทางทะเลและชายฝงอเลกทรอนกส (e-library) เพอรวบรวมเอกสารสงพมพในรปของ digital file ใหสามารถดาวนโหลดไปใชงานไดสะดวก การจดทาเวบไซตรวบรวมองคความรดานทรพยากรทางทะเลและชายฝง (KM Web) เวบไซตรวบรวมมตคณะรฐมนตร กฎหมาย และกฎระเบยบทเกยวของกบงานทรพยากรทางทะเลและชายฝง การจดทาระบบเผยแพรสารคดออนไลน การจดทาระบบถายทอดสด (CCTV) ชวตสตวทะเลจากสถานแสดงพนธสตวนาภเกต (Phuket Aquarium) และอน ๆ อกนานปการซงชองทางการเผยแพรทางเวบไซตผานบนเครอขายอนเตอรเนตเปนชองทางทสาธารณชนทกระดบสามารถเขาถงไดโดยสะดวกและไดขอมลครบถวนทนสมย

นอกจากน ในป พ.ศ. 2554 กรมฯ ไดจดทา facebook กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงขนท http://www.facebook.com/DMCRTH เปนอกชองทางในการเผยแพรขอมลและขาวสารดานทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดอยางรวดเรวยงขน ในสวนของการจดทาเอกสารและสอสงพมพ รวมทงไดพฒนาชองทางโดยการจดทาเอกสารเพอเผยแพรงานวจย/งานทางวชาการดานทรพยากรทางทะเลและชายฝง มการจดทาวารสารรกษ ทช. เปนประจาทกไตรมาส และรายงานสถานภาพทรพยากรทางทะเลและชายฝงประจาป เปนตน

2.3 การอนรกษและฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝง ปจจบนทะเลไทยมแนวโนมเสอมโทรมลง โดยเฉพาะอยางยงระบบนเวศทางทะเลทสาคญ ไดแก

ปาชายเลน แหลงหญาทะเล และแนวปะการง ซงเปนแหลงอาศย แหลงหากน แหลงเลยงตวออน แหลงสบพนธ และขยายพนธของสตวนานานาชนด สงผลกระทบตอเศรษฐกจของชมชน และของประเทศ กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงจงมภารกจสาคญในการฟนฟทรพยากรใหสมบรณและเปนฐานทนเศรษฐกจของชาต

2.3.1 การจดสรางปะการงเทยม การดาเนนการจดสรางปะการงเทยมเปนเครองมอหนงในการคมครอง อนรกษ และฟนฟ

ระบบนเวศและแหลงทรพยากรทางทะเล ทงของกรมประมง และกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง รวมทงหนวยงานอน ๆ เชน จงหวด องคกรปกครองสวนทองถน ภาคเอกชน การจดสรางปะการงเทยมถงแมจะเปน



ประโยชนในการฟนฟทะเลไทย และมความตองการของประชาชนในพนท แตหากแนวทางการดาเนนงานขาดการบรณาการของหนวยงานและผเกยวของในพนท ขาดการนาหลกวชาการและตดตามประเมนผล กอาจทาใหเกดปญหาขนในดานอน เชน การเดนเรอ การขนสงทางนา การทาประมง ความไมคมคาในดานการลงทนและงบประมาณ กรมฯ มการดาเนนการเกยวกบการจดสรางปะการงเทยมใน 2 ระดบ คอ

(1) ระดบนโยบายและแผน ตามคณะรฐมนตรไดเหนชอบในหลกการ และมอบหมายให กรมฯ แตงตงคณะอนกรรมการกากบและตดตามการจดสรางปะการงเทยม โดยอธบดกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงเปนประธาน มหนาทในการบรณาการจดทาแผนการฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝง โดยการสรางปะการงเทยม รวมทงกากบ ตดตามการดาเนนงานใหเปนไปตามแผนอยางมประสทธภาพ

(2) ระดบปฏบต กรมฯ รบผดชอบดาเนนการจดทาและวางปะการงเทยม เพอการคมครองอนรกษและฟนฟทรพยากรทางทะเล โดยมวตถประสงคตามกรอบภารกจ เ พอฟนฟระบบน เวศ แนวปะการงธรรมชาต เปนแหลงลงเกาะของปะการง แหลงทองเทยวดานาเพอลดผลกระทบจากการทองเทยว ดานา ตอแนวปะการง รวมทงปองกน และลดผลกระทบตอระบบนเวศและแหลงทรพยากรทางทะเลทสาคญ จากเครองมอประมงทาลายลาง มการดาเนนการตดตาม ประเมนผล และจดทาฐานขอมลปะการงเทยมของประเทศ

ป พ.ศ. 2553 กรมฯ ไดบรณาการความรวมมอกบกรมประมง กองทพเรอ และ กรมเจาทา ดาเนนการจดทาแผนบรณาการการฟนฟทรพยากรชายฝงทะเลโดยการสรางปะการงเทยม มเปาหมายหลกเพอฟนฟระบบนเวศในทะเล ปรมาณสตวนา และสงเสรมการบรหารจดการทรพยากรชายฝงทะเลอยางยงยน ตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และมตคณะรฐมนตรเมอวนองคารท 9 พฤศจกายน 2553 เหนชอบแผนบรณาการการฟนฟทรพยากรชายฝงทะเลโดยการสรางปะการงเทยม มอบหมายใหคณะอนกรรมการพจารณาและกากบการจดสรางปะการงเทยม ตดตามการดาเนนงานตามแผนบรณาการ ประกอบดวย 4 กลยทธ 14 แผนงาน 64 โครงการ ตงแตปงบประมาณ 2554 - 2559 งบประมาณรวม 10,043.95 ลานบาท ประกอบดวย 4 กลยทธ ดงน

กลยทธท 1 สรางองคความรดานปะการงเทยม กลยทธท 2 จดสรางปะการงเทยมเพอการอนรกษทรพยากรชายฝงทะเล กลยทธท 3 จดสรางปะการงเทยมเพอการประมง กลยทธท 4 พฒนาการปรบปรง ขออนญาตการดาเนนการจดสรางปะการงเทยม

อยางไรกตาม กรมฯ ไดดาเนนการจดทาและจดวางปะการงเทยม ตงแตป พ.ศ. 2547 -2555 ในพนทชายฝงทะเล 14 จงหวด จานวน 48 แหง รวมจานวนทงสน 59,080 แทง และจะตองดาเนนการภายใตแผนบรณาการฯ จนถงป พ.ศ. 2559 นอกจากนในแผนจะตองกากบดแลและตดตามการดาเนนงานของหนวยงานอน และเปนหนวยงานหลกในการบรณาการปรบปรงกระบวนการในการ ขออนญาต การศกษา พฒนาปรบปรง จดทามาตรการแนวทาง ขอแนะนาในการจดสรางปะการงเทยมใหมประสทธภาพยงขน

2.3.2 การฟนฟแนวปะการง แนวปะการงของประเทศไทยมพนท 128,256 ไร พบวามความเสอมโทรมของพนท

ประมาณรอยละ 40 (สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน, 2555) ในปจจบนกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง มแนวคดในการกาหนดนโยบายและมาตรการคมครองพนท



เพอการอนรกษและใชประโยชน รวมทงมการศกษา การวจยเพอการอนรกษ การฟนฟระบบนเวศแนวปะการง ตวอยาง เชน การสารวจและตดตาม ประเมนสถานภาพ การศกษาความหลากหลายทางชวภาพ การวจย ฟนฟแนวปะการงโดยการพฒนาเทคนคตาง ๆ การคดเลอกชนดพนธททนทานตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และศกษาการแพรขยายพนธ ทงแบบอาศยเพศและไมอาศยเพศ โดยเนนการนาผลการศกษาวจยไปสกระบวนการฟนฟแนวปะการงแบบมสวนรวมของประชาชน

2.3.3 การฟนฟแหลงหญาทะเล สถานการณแหลงหญาทะเลของประเทศไทยในปจจบน จากการสารวจพบวามพนท

หญาทะเล 118,665 ไร มแนวโนมเสอมโทรมลงมากกวารอยละ 30 เปนระบบนเวศสาคญทเชอมโยงระหวางระบบนเวศปาชายเลนกบแนวปะการง ประกอบกบเปนทอยอาศยของสตวนาหลากหลายชนด กรมทรพยากร-ทางทะเลและชายฝง ใหความสาคญกบงานวจยเพอนาไปสการเพาะขยายพนธ และการฟนฟหญาทะเลโดยเฉพาะอยางยงในพนทเสอมโทรม รวมถงการกาหนดมาตรการเพอลดผลกระทบจากสาเหตตาง ๆ ทงจากมนษยและธรรมชาต

2.3.4 การฟนฟปาชายเลน พนทปาชายเลนในปจจบน 1.52 ลานไร ไดรบการอนรกษและใชประโยชนอยางยงยน โดย

อาศยการมสวนรวมในการกาหนดแนวทาง มาตรการทางกฎระเบยบในระดบประเทศถงระดบทองถน การสงเสรมการเรยนร ตลอดจนการเฝาระวงโดยภาคเครอขายอนรกษ ใหมการฟนฟพนทปาชายเลนท ถกบกรกทานากง พนทปาชายเลนเสอมโทรม รวมทงสงเสรมการปลกปาชายเลนในพนทเอกสารสทธทถกตองตามกฏหมาย นอกจากนสนบสนนการศกษาวจย การฟนฟ การใชประโยชน และใชภมปญญาทองถน เทคโนโลยทเหมาะสม เพอใหระบบนเวศมความอดมสมบรณ คนสามารถอยกบปาไดและเกดประโยชนดานเศรษฐกจและสงคมอยางยงยน

2.3.5 การอนรกษและฟนฟสตวทะเลหายาก จากการตดตามสถานการณสตวทะเลหายากในไทย เชน เตาทะเล พะยน โลมา ปลาวาฬ

พบวาจานวนประชากรสตวทะเลหายากเหลาน มแนวโนมลดลงอยางตอเนอง เปนผลจากภาวะคกคามหลายประการ ทงในเรองความเสอมโทรมสภาพแวดลอมของแหลงทอยอาศยและแหลงหากน ภยคกคามจากเครองมอประมง และการเจบปวยตามธรรมชาต กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงจงใหความสาคญกบการอนรกษและฟนฟสตวทะเลหายาก เชน การชวยเหลอสตวทะเลหายาก การเพาะขยายพนธและอนบาลสตวทะเลหายาก การใชเทคโนโลยในการศกษาชวประวตและพฤตกรรมของสตวทะเลหายาก การกาหนดมาตรการอนรกษและคมครอง สนบสนนการอนรกษสตวทะเลหายากโดยสงเสรมการทองเทยวเชงอนรกษ และการจดตงเครอขายเฝาระวง

2.3.6 การฟนฟและปองกนการกดเซาะชายฝงทะเล ประเทศไทยมชายฝ งทะเลยาวประมาณ 3,148 กโลเมตร แบงเปนชายฝ งทะเล

ดานอาวไทยมความยาวประมาณ 2,055 กโลเมตร ครอบคลมพนทชายฝงทะเลรวม 17 จงหวด และชายฝงทะเลอนดามนมความยาวประมาณ 1,093 กโลเมตร ครอบคลมพนทชายฝงทะเลรวม 6 จงหวด รวมทงหมด 23 จงหวดชายฝงทะเล และพนทชายฝงทะเลของประเทศไทยมปญหาการกดเซาะชายฝงเปนระยะทาง 830 กโลเมตร ในจานวนนมพนทถกกดเซาะรนแรงยาว 253 กโลเมตร กระบวนการตามธรรมชาต ไดแก จากอทธพลของลมพาย คลน กระแสนา และเกดจากกจกรรมของมนษย ไดแก การพฒนาพนทชายฝงโดย



ปราศจากการวางแผนทเหมาะสม การทาลายปาชายเลนและแนวปะการงซงเปนแนวกนชนตามธรรมชาต การขาดตะกอนจากแผนดนมาสรางแนวชายฝง และการสรางเขอนดกตะกอนในทะเลทไมมการศกษาทางวชาการทด ทาใหเกดปญหาการกดเซาะพนทขางเคยง ซงสถานการณดงกลาวนบวนจะมความรนแรงและขยายตวมากขน

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง ตองดาเนนการจดทาแผนหลกและแผนปฏบตการ ในภาพรวมของประเทศพรอมทงกาหนดมาตรการแนวทางในการแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงรายพนท พรอมทงจดทาแผนปฏบตการรายจงหวดเพอใหหนวยงานทเกยวของในการแกไขปญหานาไปใช รวมทงการเสรมสรางและรวบรวมองคความรเพอถายทอดใหทกภาคสวนทเกยวของไดรบทราบปญหาและแนวทางแกไข อกทงกรมฯ มภารกจในการสรางกลมเครอขายเฝาระวงและตดตามสถานภาพของชายฝงทประสบปญหาการกดเซาะ และแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงโดยเนนกระบวนการตามธรรมชาต เชน การฟนฟปาชายเลน การปกไมไผเปนแนวลดแรงคลน เปนตน

๒.๔ การศกษาวจยดานทรพยากรทางทะเลและชายฝง ๒.๔.๑ งานวจยเพอการอนรกษและฟนฟ ระบบนเวศปาชายเลน ปะการงและหญาทะเล เปนระบบนเวศชายฝงทะเลทสาคญ

ทใหบรการและสนบสนนในการเปนแหลงทอยอาศย หากน วางไข และเลยงตวออน ของสงมชวตในทะเล ตงแตสงมชวตขนาดเลกในหวงโซอาหารไปจนถงสตวเศรษฐกจ และสตวขนาดใหญทมความสาคญในเชงอนรกษหรอในอตสาหกรรมการทองเทยว แตระบบนเวศดงกลาวกาลงเสอมโทรมลงจากกจกรรมทเกดขนตามธรรมชาตหรอการกระทาของมนษยทงทางตรงและทางออม ปจจบนกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง ไดกาหนดแผนงานวจยทรพยากรทางทะเลและชายฝงไวหลายแนวทาง โดยมงานวจยเพอการอนรกษเปนภารกจหลกในการดาเนนงานเปนประจาเพอการตรวจสอบสถานภาพทรพยากรทางทะเลและชายฝงในนานนาไทย ทงฝงอาวไทย และฝงทะเลอนดามน วามการเปลยนแปลงในแตละชวงเวลาตาง ๆ เพอเปนฐานขอมลสาคญในการใชกาหนดนโยบายแนวทางอนรกษ งานวจยเพอการฟนฟเปนกจกรรมเสรมในบางพนท เพอศกษาหาเทคนค รปแบบและประเภทของวตถในการฟนฟ ในสวนของแนวปะการงมการพฒนามาเปนระยะเวลามากกวา 15 ป มความกาวหนาดานองคความรพอสมควร แตมขอจากดในการฟนฟในพนทขนาดเลกเทานน เนองจากใชงบประมาณมาก สาหรบการฟนฟสตวทะเลหายากยงตองพฒนาเทคนคเพอใหความชวยเหลอชวตของปลาวาฬ โลมา และเตาทะเลอกมาก เนองจากขาดบคลากรผเชยวชาญ อปกรณเครองมอซงตองใชงบประมาณมาก สวนการฟนฟหญาทะเลเปนเรองใหมทสถาบนวจยและพฒนาทรพากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน เรมมการทดลองศกษาเทคนคในการเพาะขยายพนธหญาทะเลและเพอนาไปฟนฟในแหลงพนทเสอมโทรม แมวามรายงานการฟนฟหญาทะเลของภาคเอกชนในหลายพนท แตเนองดวยขาดองคความรเรองระบบนเวศหญาทะเล ผลของการดาเนนการจงยงไมประสบความสาเรจมากนก

๒.๔.๒ งานวจยเพอเพมมลคาและรกษาฐานทนของทรพยากร สถานการณมลพษดานตาง ๆ ทสรางความเสอมโทรมของระบบนเวศจากการเจรญเตบโตทาง

เศรษฐกจ การขยายตวของชมชน และพฤตกรรมการบรโภคทฟมเฟอย สงผลกระทบตอการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพทมแนวโนมรนแรงเพมขน ภายใตแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (ป พ.ศ. 2555–2559) ทมงเนนการสรางภมคมกนในมตตาง ๆ ใหแกชมชน สงคม และประเทศชาต โดยกรอบยทธศาสตรทเกยวของกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยน การสรางภมคมกนดาน



สงแวดลอม โดยการเชอมโยงทนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมกบทนอน ๆ ตอบสนองตอแผนปฏบตการพฒนาทยงยน ซงเปนเปาหมายในการลดอตราการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ โดยใหความสาคญตอการอนรกษและการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน ภายใตแผนบรณาการทเปนการสงเสรมการวจยทางวทยาศาสตรชวภาพ เพอใชเปนพนฐานความรทสามารถนาไปใชในการบรหารจดการดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอใหเกดความชดเจนใน 2 แนวทาง คอ การใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตเพอเพมมลคาทางเศรษฐกจ ดวยงานวจยเชงบรณาการกบสถาบนการศกษาตาง ๆ ทมความเชยวชาญดานการวเคราะหสารองคประกอบสาคญทมฤทธทางยารกษาโรคจากความหลากหลายทางชวภาพทางทะเล พชและสตวทะเลหลายชนด และการคมครองและฟนฟทรพยากรธรรมชาตและรกษาคณภาพสงแวดลอม ดาเนนการวจยดานความหลากหลายทางชวภาพในเชงพนท เพอกาหนดระดบความสาคญทางนเวศของพนททางทะเล เพอเปนแนวทางในการประกาศพนทคมครอง เพอใหระบบนเวศสามารถรกษาสมดลไวตอไป

๒.๔.๓ งานวจยเพอรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลกเปนปรากฏการณทมผลกระทบวงกวางไปทวโลก

ทงทางดานสกายะ ชวเคม และชววทยา ระบบนเวศทางทะเลและชายฝงเปนระบบนเวศหนงทไดรบผลกระทบทงทางตรงและทางออม การศกษาวจยดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในดานทเกยวของกบระบบนเวศทางทะเลและชายฝงชวยใหเกดความชดเจนและเขาใจถงการเปลยนแปลง และผลกระทบทเกดขนทงในนานนาไทยและภมภาค และจะไดใชเปนแนวทางในการวางแผนประเมนผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ เพอใชเปนกรอบในการกาหนดการบรหารแผนงานฟนฟทรพยากรและระบบนเวศทงของภาครฐและเอกชน รวมทงแกปญหาไดทนกบเหตการณ นอกจากนดาเนนการประชาสมพนธใหกบประชาชนไดเขาใจถงผลกระทบอยางถกตอง และเตรยมความพรอมในการปรบตวใหเขากบสถานการณจากผลกระทบจากปรากฏการณดงกลาว เชน ปรากฏการณการเพมขนของระดบนาทะเล การเพมขนของอณหภมนาทะเล และการเพมความเปนกรดของนาทะเล ทนอกเหนอจากการสงผลตอการสญเสยพนทชายฝงทะเล ยงสงผลกระทบตอการสญเสยและเสอมโทรมของทรพยากรทางทะเลและชายฝง เปนตน

๒.๔.๔ งานวจยเพอการบรหารจดการ งานวจยเพอการบรหารจดการ เปนสวนทตองรวบรวมองคความรใหครบถวนสมบรณ

ในการจดทาฐานขอมล งานวจยเรองใหม ๆ เพอรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทมผลกระทบกบทรพยากรทางทะเลและชายฝง การศกษาวจยทางสมทรศาสตรและสงแวดลอมทางทะเล การศกษาดานการฟอกขาวของปะการง การศกษาจาแนกพนททมความสาคญดานระบบนเวศและชววทยา เพอเสนอพนทคมครองทางทะเลและชายฝงกเปนสงสาคญทางดานการบรหารจดการขององคกร และเพอสนบสนนการดาเนนงานตามอนสญญาและพนธกรณตาง ๆ ทกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดผกพนไว

2.4.5 งานวจยเชงลกระดบนานาชาต องคความรเกยวกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในทะเลในนานนาไทยนน ยงมอก

หลายประเดนทกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงไมสามารถดาเนนการไดเองโดยลาพง เนองจากขาดแคลนบคลากรทมความรเฉพาะดาน ดงนน กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดดาเนนการรวมกบนกวจยตางประเทศในสาขาทขาดแคลน เชน การวจยดานพนธกรรมของปะการงทมความทนทานตอสงแวดลอมทเปลยนแปลง การศกษาทางสมทรศาสตรเ พอสรางความเขาใจในการเปลยนแปลงตามฤดกาล หรอ



ปรากฏการณทางทะเลทมผลตอทรพยากรมชวตในทะเล การศกษาหาแหลงอดมสมบรณซงจะเชอมโยง ตอแหลงประมงนอกชายฝง งานวจยความหลากหลายทางชวภาพของทะเลลก เปนตน งานวจยเชงลกเหลานตองอาศยนกวจยหลายสาขา รวมถงอปกรณททนสมย เรอสารวจทะเลลก งบประมาณทคอนขางสง ดงนนโครงการความรวมมอระหวางประเทศทดาเนนการอยตองผลกดนใหมมากยงขน เพอสรางบคลากรของ กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงใหมประสบการณในการทางานและเพมสมรรถนะความรใหสามารถดาเนนการไดตอไป

๒.๕ การสงเสรมเผยแพรความรและสรางการมสวนรวมในการจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงกาหนดแนวทางในการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง ซงเกยวของกบประชาชนชมชนชายฝงในพนท 23 จงหวดชายฝงทะเล ทงฝงทะเลอาวไทยและ ฝงอนดามน โดยมแผนงาน แนวทาง และกระบวนการทางานทชดเจนในการสงเสรมเผยแพรใหความรเกยวกบการอนรกษ การสนบสนนใหประชาชน ชมชน ภาคเอกชน องคกรและหนวยงานปกครองทองถนในพนทเขามามสวนรวมในการกาหนดมาตรการ แนวทางดาเนนการจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง ตงแตการรวมคด รวมวางแผนลงมอปฏบตในการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง รวมทงการจดการใชประโยชน มการสรางการมสวนรวมและสรางเครอขายภาคความรวมมอตงแตระดบชมชน หมบาน ระดบจงหวด ระดบชาต

กรมฯ ไดผลกดนรางพระราชบญญตสงเสรมบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง พ.ศ..... ซงมเนอหาในการสงเสรมใหสทธหนาทแกประชาชน ชมชน และองคกรปกครองทองถนมสวนรวม สอดคลอง กบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ซงเปนกฎหมายสงสดของประเทศ ทบญญตรบรองสทธชมชนและสทธบคคล ในการอนรกษฟนฟ จารต ประเพณ ภมปญญาทองถน และมสวนรวมในการจดการ การบารงรกษา และการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม รวมทงความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยนและสมดล ตามมาตรา 66 บญญตรบรองสทธของชมชนทองถนในการมสวนรวมจดการบารงรกษา และใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต โดยตงอยบนหลกการของความสมดลและยงยน และมาตรา 67 บญญตรบรองสทธการมสวนรวมของประชาชนทวไป ในการรวมกบรฐและชมชนทองถนในการจดการบารงรกษาใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต รวมถงสทธในการฟองรองหนวยงานของรฐ

การดาเนนงานของกรมทรพยากรทางทะเลและฝงในชวงระยะเวลา 10 ป ทผานมามผลงานเปน ทประจกษ ดวยการดาเนนงานทเนนกระบวนการมสวนรวมในการจดการทรพยากร ทาใหปจจบน เปนหนวยงานทมประชาชน ชมชน องคกรภาคเอกชน ใหการยอมรบไววางใจและเขามามสวนรวมดาเนนงานในทกพนท

2.6 การประสานความรวมมอระหวางประเทศ พนธกรณ อนสญญา กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงมความรวมมอกบตางประเทศ ทงในระดบพหภาค และทว

ภาค โดยกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงมแผนงาน/โครงการ และกจกรรม ทสอดคลองและสนบสนนการดาเนนการตาง ๆ ใหเปนไปตามพนธกรณหรอขอตกลงระหวางประเทศ เชน อนสญญาสหประชาชาตวาดวยกฎหมายทะเล อนสญญาประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ อนสญญาวาดวยพนทชมนา อนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซงชนดพนธสตวและพชปาทใกลสญพนธ อนสญญาวาดวยชนดพนธทมการเคลอนยายถน รวมทงมการประสานงานจดทาและตดตามโครงการความรวมมอตาง ๆ ทงในกรอบทกรมฯ เปนหนวยประสานงานหลก เชน IOC/WESTPAC,



COBSEA, SCMSAT, PEMSEA, APEC-OFWG และในกรอบทกรมฯ เปนหนวยสนบสนน เชน ASEAN, CCOP และ IMO-MEPC นอกจากนน กรมฯ ไดเสรมสรางความสมพนธและขยายความรวมมอระดบทวภาคทมอยกบสาธารณรฐประชาชนจน และสหพนธรฐเยอรมน รวมทงแสวงหาความรวมมอกบตางประเทศเพอแลกเปลยนองคความรในการบรหารจดการ และพฒนางานวจยดานทรพยากรทางทะเลและชายฝงอยางตอเนอง

2.7 การจดการสงแวดลอมทมผลกระทบตอทรพยากรทางทะเลและชายฝง แนวทางการแกไขปญหาขยะและนาเสยในแมนาลาคลองและในทะเล โดยการสงเสรมความรดาน

การจดการขยะและนาเสยทลงสแหลงนา โดยการสรางเครอขายความรวมมอจากชมชนชายฝง การกาหนดมาตรการและกลไกการบรหารจดการขยะและนาเสย การตดตามและเฝาระวงสถานการณของขยะ นาเสยและคราบนามน การศกษาและกาหนดแนวทางการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของทรพยากรทางทางทะเลและชายฝง

2.8 การเพมศกยภาพบคลากร ภารกจของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงเปนงานทตองอาศยความรและความเชยวชาญ

เฉพาะดาน และเพอใหครอบคลมกบองคความรดานทะเลและชายฝง ระบบนเวศทมความหลากหลายทางชวภาพในระดบสง จาเปนอยางยงทตองเพมขดความสามารถของบคลากร เจาหนาทใหมความร ตลอดจนการสนบสนนใหโอกาสแกบคลากรในการเรยนร แลกเปลยนความรจากหนวยงานภายนอกทงในระดบประเทศและในระดบสากล และสรางกระบวนการเพอใหบคลากร เจาหน าทของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงมความรเพยงพอตอการพฒนาระบบงานดานการอนรกษและฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดอยางมประสทธภาพ

๓. วสยทศน

“เปนองคกรหลกในการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝงใหมความสมบรณและยงยน”

4. ภารกจหนาทตามกฎกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม พ.ศ. 2545

1. เสนอความเหนเพอจดทานโยบายและแผนเพอประโยชนในการบรหารจดการ การอนรกษและฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝง

2. เสนอใหมการปรบปรง แกไขเพมเตมกฎ ระเบยบ มาตรการเกยวกบการอนรกษ การฟนฟ การจดการ และการใชประโยชนทรพยากรทางทะเลและชายฝงเพอใหมการใชอยางยงยน 3. กากบดแล ประเมนผลและตดตาม ตรวจสอบใหเปนไปตามกฎ ระเบยบ มาตรการ

4. ศกษา วจย พฒนาการอนรกษและฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝง รวมถงพชและสตวทะเลทหายากและใกลสญพนธ

๕. เสนอแนะแหลงอนควรอนรกษเพอประโยชนในการสงวน รกษา คมครอง ควบคม ดแลทรพยากรทางทะเลและชายฝง

6. สรางความเขาใจและสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษและฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝง

7. เปนศนยขอมลเกยวกบทรพยากรทางทะเลและชายฝงของประเทศ



8. ประสานความรวมมอกบองคกรระหวางประเทศและตางประเทศในดานทรพยากรทางทะเลและชายฝง

9. ปฏบตการอนใดทกฎหมายกาหนดใหเปนอานาจหนาทกรม หรอตามทกระทรวงหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย

๕. กรอบนโยบายของรฐและแผนพฒนาระดบชาต

5.1 นโยบายรฐบาล คาแถลงนโยบายของรฐบาล นายกรฐมนตร นางสาวยงลกษณ ชนวตร ตอรฐสภาเมอวนท 23

สงหาคม 2554 ทเกยวกบทรพยากรทางทะเลและชายฝงในขอท ๕.๒ อนรกษและฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝง โดยการฟนฟทะเลไทย จดสรางและขยายปะการงเทยม และหญาทะเลโดยการมสวนรวมของชมชน เพมพนทปาชายเลน และแกไขกฎระเบยบใหสามารถใชประโยชนจากปาชายเลนได ปรบปรงการบรหารจดการพนทคมครองทางทะเล อทยานแหงชาตทางทะเลบนฐานนเวศอยางมสวนรวม เรงประกาศเขตคมครองทางทะเลและชายฝงในพนทระบบนเวศสาคญ รกษาความหลากหลายทางชวภาพในทะเล ปรบปรงและขยายเขตการทาประมงชายฝง จากดและยกเลกเครองมอประมงททาลายลาง เพมประสทธภาพกระบวนการดแลเกยวกบความมนคงทางทะเล ปรบปรงแกไขเพมเตมกฎหมายใหสอดคลองกบอนสญญาสหประชาชาตวาดวยกฎหมายทะเล ค.ศ. 1982 แกปญหาการกดเซาะชายฝงตามหลกวชาการ

5.2 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๑ พ.ศ. ๒๕๕๕ – ๒๕๕๙ วตถประสงค ของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต พ.ศ.๒๕๕๕ – ๒๕๕๙ ทอย

ในยทธศาสตรการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยน ไดแก ๑. เพออนรกษและฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหเพยงพอตอการรกษาสมดล

ของระบบนเวศและเปนฐานทมนคงของการพฒนาประเทศ ๒. เพอขบเคลอนการผลตและการบรโภคทเปนมตรตอสงแวดลอมเพอใหประเทศกาวไปส

การเปนสงคมคารบอนตา 3. เพอสรางภมคมกนและเตรยมความพรอมในการรองรบและปรบตวตอผลกระทบจาก

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและประเดนสงแวดลอมโลก 4. เพอสรางความเปนธรรมในการเขาถงและใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตและมการคมครอง

รกษาผลประโยชนของประเทศจากขอตกลงและพนธกรณระหวางประเทศ เปาหมายทเกยวของกบกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง

๑. เพมความอดมสมบรณของฐานทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ โดยรกษาพนทอนรกษไวไมนอยกวารอยละ ๑๙ เพมพนทปาไมใหไดรอยละ ๔๐ ของพนทประเทศและเพมพนทปาชายเลนไมนอยกวาปละ ๕,๐๐๐ ไร

2. เพมขดความสามารถในการปรบตวเพอรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยพบตใหมความพรอมทงระดบประเทศ และชมชน

3. เพมประสทธภาพการลดการปลอยกาซเรอนกระจก 4. เพมประสทธภาพการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและชมชนสามารถ

อยรวมกบปาไดอยางเกอกลกน



๕.๓ แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๕๕ – ๒๕๕๙ ประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรอง แผนจดการคณภาพสงแวดลอม

พ.ศ. ๒๕๕๕–๒๕๕๙ เพอใชเปนแผนปฏบตการในการดาเนนการใหบรรลวตถประสงค และเปาหมายตามนโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต โดยอาศยอานาจตามความใน มาตรา ๓๕ แหงพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕ รฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยความเหนชอบของคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต จงจดทาแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๕๕–๒๕๕๙ ประกาศ ณ วนท ๒๗ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๕

แผนจดการคณภาพสงแวดลอม เปนแผนการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอเปนกรอบชนาใหภาคการพฒนาใชเปนแนวทางในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การจดทาแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๕๕–๒๕๕๙ อยภายใตการกากบดแลของคณะอนกรรมการจดทาแผนจดการคณภาพสงแวดลอมภายใตคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต เพอใหภาคการพฒนาทงหนวยงานภาครฐ รฐวสาหกจ ภาคเอกชน ภาคประชาชน และเครอขายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ใหความสาคญตอการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยนาไปใชเปนแนวทางในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต โดยใหความสาคญกบการสรางเศรษฐกจสรางสรรคและเศรษฐกจทเปนมตรตอสงแวดลอม มาเปนแนวทางในการกาหนดกรอบแนวคดและทศทางการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศและยงมงเนนแนวทางการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตอยางมประสทธภาพและเปนธรรม เปดโอกาสใหประชาชนกลมตาง ๆ เขาถงทรพยากรธรรมชาตไดอยางเทาเทยมกนรวมทงกาหนดมาตรการสรางภมคมกนตอความเสยงจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยธรรมชาตททวความรนแรงมากขน

วตถประสงคทเกยวของกบทรพยากรทางทะเลและชายฝง 1. บรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทเปนธรรม สมดล มประสทธผลและ

การมสวนรวมของทกภาคสวน เพอเสรมสรางคณภาพชวตทดใหกบประชาชน และการพฒนาอยางเปนมตรตอสงแวดลอม

2. เพมขดความสามารถของภาคการพฒนา เพอใหทกภาคสวนมบทบาทและหนาทรบผดชอบรวมกนในการดแลรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศ

3. เพอใหหนวยงานทเกยวของนาไปใชเปนแนวทางในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

เปาหมายทเกยวของกบทรพยากรทางทะเลและชายฝง ๑. รกษาความสมบรณของระบบนเวศและอนรกษฟนฟทรพยากรธรรมชาตและความ

หลากหลายทางชวภาพอยางยงยน ๒. ลดความเหล อมล าของส งคมดวยการเ พมโอกาสการเ ขาถงและใชประโยชน

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางเปนธรรม ๓. สรางคณภาพส งแวดลอมทดให กบประชาชนสรางความพรอมเพอรบมอกบการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยธรรมชาต สรางสงคมใหมสานกรบผดชอบตอสงแวดลอม



6. (ราง) ยทธศาสตรการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง พ.ศ. ………… กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดพจารณาจดทายทธศาสตรการบรหารจดการทรพยากรทาง

ทะเลและชายฝง โดยกาหนดประเดนยทธศาสตรเพอเสนอตอคณะอนกรรมการทรพยากรทางทะเลและชายฝง เมอเดอนกนยายน พ.ศ. 2555 ประกอบดวย 3 ประเดนยทธศาสตรและเปาประสงค ดงสรปไวในตารางท 1

ตารางท 1 (ราง) ยทธศาสตรการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง พ.ศ. ...........

ยทธศาสตร กลยทธ ตวชวด ยทธศาสตรท 1 คมครอง อนรกษและฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝง

กลยทธท 1.1 สารวจประเมนสถานภาพและศกยภาพทรพยากรทางทะเลและชายฝง

1. จานวนพนททไดรบการสารวจประเมนศกยภาพ (ปะการง/หญาทะเล/ปาชายเลน) 100,000 ไรตอป

- เปาประสงค ทรพยากรทางทะเลและชายฝงมความอดมสมบรณและมการใชประโยชนอยางมประสทธภาพภายใตกรอบกตกากฎหมาย

กลยทธท 1.2 สงวนและคมครองแหลงทรพยากรทางทะเลและชายฝง

2. จานวนพนทระบบนเวศทสาคญเสนอใหประกาศเปนพนทคมครองปละ 5 แหง 3. พนทแหลงทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดรบการคมครองและลดผลกระทบโดยการจดสรางปะการงเทยมปละ 6 แหง 4. จานวนพนททไดรบการคมครองจากการทาประมงผดกฏหมาย 5.3 ลานไร

กลยทธท 1.3 ปองกนและปราบปรามการบกรกทาลายทรพยากรทางทะเลและชายฝง รวมทงกากบควบคมการบงคบใชกฏหมาย

5. รกษาพนทปาชายเลน 1.52 ลานไร และลดพนทบกรกใหไดรอยละ 20 ตอป

กลยทธท 1.5 พฒนาระบบ กลไก และเครองมอเพอเพมประสทธภาพการคมครองและอนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝง

10. จานวนแหลงทรพยากรไดรบการบรหารจดการปละ 1 แหง 11. จานวนพนทแนวชายฝงทประสบปญหาการกดเซาะทไดดาเนนการจดทาโครงสรางปองกน.....แหง 12. จานวนพนทเปาหมายทไดตดตาม ตรวจสอบประเมนผลกระทบจากโครงสรางปองกนการกดเซาะชายฝง 8 พนท 13. แผนจดการและมาตรการคมครองสตวทะเลหายาก 3 ชนด



ยทธศาสตร กลยทธ ตวชวด ยทธศาสตรท 2 สงเสรมการมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง - เปาประสงค ทกภาคสวนมศกยภาพในการมสวนรวมบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝงแบบบรณาการทงในการปฏบตและการจดทาแผนงาน/โครงการ/กจกรรม

กลยทธท 2.1 สงเสรม สนบสนน การสรางเครอขายภาคประชาชนและเอกชน ในการมสวนรวมจดการใชประโยชนทรพยากรทางทะเลและชายฝงใหเหมาะสมและสอดคลองกบศกยภาพ

1. จานวนองคกรชาวประมงชายฝงมสวนรวมบรหารจดการประมงทะเล รอยละ 10 ของชมชนชายฝง ภายใน 5 ป 2. ชมชนชายฝงทมสวนรวมในการบรหารจดการประมงชายฝง (ตนแบบ) ไมนอยกวารอยละ 10 ของจานวน อปท. ชายฝง 3. จานวนเครอขาย จานวน อปท. จานวนจงหวด ทเปนภาคเครอขายมสวนรวมในการอนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝง รอยละ..... 4. จานวนกลมเครอขายทมสวนรวมในการดาเนนการกจกรรมดานการอนรกษทรพยากรปาชายเลนเพมขน....กลมตอป 5. จานวนเครอขายบรหารจดการระดบจงหวด จานวน 23 จงหวด ระดบ อปท. ระดบชาต จานวน 1 เครอขาย ภายใน 5 ป

กลยทธท 2.2 เพมประสทธภาพการ บรณาการทรพยากรทางทะเลและชายฝงระหวางหนวยงานภาครฐและองคกรทเกยวของ ใหมความเชอมโยงตงแตระดบนโยบายถงระดบพนท

6. จานวนพนททมการกาหนดมาตรการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝงรวมกบภาคเครอขาย 6 แหง 7. จานวนโครงการทมการดาเนนการอยางมสวนรวมอยางนอย 3 ระดบ ของภาคเครอขายปละ 6 โครงการ

กลยทธท 2.3 ศกษา วเคราะหเพอปรบปรง และพฒนากฎ ระเบยบ รวมทงเครองมอในการบรหารจดการใชประโยชนทรพยากรทางทะเลและชายฝงอยางคมคาและยงยน

8. จานวนขอเสนอแนะแนวทาง/มาตรการ/ระบบบรหารจดการ เพอลดขอขดแยง/เพมประสทธภาพ/แนวทางในการบรหารจดการ/ใชประโยชนทรพยากร...ระหวางกลมตางๆ 6 เรอง 9. ระดบความสาเรจของการทบทวนหรอพฒนากฏหมาย กฎ ประกาศ กตกา ขอตกลงเพอการบรหารจดการทรพยากร...ใหเหมาะสมกบสถานการณและมประสทธภาพบงคบใช



ยทธศาสตร กลยทธ ตวชวด 10. ระดบความสาเรจในการจดตงกลไก

การบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝงโดยการมสวนรวมของภาคสวนทเกยวของอยางครอบคลม...กลไก (ระดบชาต/ระดบจงหวด/ระดบกลมจงหวด/ระดบพนท) 11. จานวนแผนบรณาการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง.....แผน/เรอง

กลยทธท 2.4 เสรมสรางประสทธภาพความรวมมอในการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝงใหเปนไปตามอนสญญาและพนธกรณระหวางประเทศ

12. จานวนขอเสนอ (ขอมล ทาท รายงาน แผน มาตรการ) ทไดดาเนนการตอบสนองตอพนธกรณอนสญญาระหวางประเทศ

ยทธศาสตรท 3 เสรมสรางองคความร เพอการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง เปาประสงค มองคความรตอบสนองตอการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝงใหสอดคลองกบสถานการณทเปลยนแปลง

กลยทธท 3.1 ปรบปรง พฒนา ฐานขอมลและสารสนเทศทรพยากรทางทะเลและชายฝง ใหครอบคลมทนสมย พรอมทงพฒนา และเชอมโยงแลกเปลยนขอมลเพอการบรหารจดการ (MIS) และการตดสนใจ (DSS) อยางเปนระบบ

1. ระดบความสาเรจของการพฒนาฐานขอมลและสารสนเทศเพอการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง สาหรบการบรหารและบรการ...เรอง

กลยทธท 3.2 ศกษา วเคราะห วจย ปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลงสถานภาพและศกยภาพทรพยากรทางทะเลและชายฝง อยางตอเนอง

2. รอยละของรายงานผลการศกษาวจยดานทรพยากรทางทะเลและชายฝงทดาเนนการแลวและนาไปเผยแพรหรอใชประโยชน ไมนอยกวารอยละ 80

กลยทธท 3.3 สนบสนนการศกษาวจยและพฒนาแบบตอยอดและมบรณาการ กบหนวยงานทงภายในประเทศและตางประเทศ

3. จานวนโครงการความรวมมอ หรอ โครงการวจยเพอพฒนาองคความรดานการอนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝงทมการดาเนนการในลกษณะบรณาการหรอตอยอดทงในประเทศและตางประเทศ...เรองตอป 4. จานวนนกวจยและกลมเปาหมายทไดรบการพฒนาทกษะ/องคความรเพอเพมศกยภาพการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง

ทมา: เอกสารประกอบการประชมคณะอนกรรมการทรพยากรทางทะเลและชายฝง วนท 25 กนยายน 2555



7. สถานภาพทรพยากรทางทะเลและชายฝงในปจจบน 7.1 เขตพนท กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝ ง ม พน ทรบผดชอบครอบคลมจากพนทชายฝ งจรด

เขตเศรษฐกจจาเพาะของประเทศ ซงครอบคลมพนททางทะเลรวมทงสน 323,488.32 ตารางกโลเมตร ประกอบดวยพนทในอาวไทย 202,676.20 ตารางกโลเมตร และในทะเลอนดามน 120,812.12 ตารางกโลเมตร (ภาพท 1) ซงมความยาวของชายฝงรวมเปนระยะทางประมาณ 3,148.23 กโลเมตร(ฝงอาวไทย 2,055.18 กโลเมตร และฝงทะเลอนดามน 1,093.05 กโลเมตร) (สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน, 2555) รายละเอยดแสดงในตารางท 2 และครอบคลมเขตพนทชายฝงของจงหวดทมพนทตดชายฝงทะเลรวม 23 จงหวด ไดแก ตราด จนทบร ระยอง ชลบร ฉะเชงเทรา สมทรปราการ กรงเทพมหานคร สมทรสาคร สมทรสงคราม เพชรบร ประจวบครขนธ ชมพร สราษฎรธาน นครศรธรรมราช สงขลา ปตตาน นราธวาส ระนอง พงงา ภเกต กระบ ตรง สตล และจงหวดทไดรบอทธพลจากการขนถงของนาทะเลอกหนงจงหวด คอ พทลง โดยสามารถจดแบงเขตพนทยอย ๆ เปน 6 พนท (ภาพท 2) ดงน

- อาวไทยฝงตะวนออก ไดแก ตราด จนทบร ระยอง และชลบร - อาวไทยตอนบน ไดแก ฉะเชงเทรา สมทรปราการ กรงเทพมหานคร สมทรสาคร

สมทรสงคราม และเพชรบร - อาวไทยตอนกลาง ไดแก ประจวบครขนธ ชมพร และสราษฎรธาน - อาวไทยตอนลาง ไดแก นครศรธรรมราช พทลง สงขลา ปตตาน และนราธวาส - ทะเลอนดามนตอนบน ไดแก ระนอง พงงา และภเกต - ทะเลอนดามนตอนลาง ไดแก กระบ ตรง และสตล



ภาพท 1 แผนทแสดงอาณาเขตทางทะเลของประเทศไทย (ดดแปลงจากขอมลกรมอทกศาสตร 16 มกราคม 2555) ทมา: ศนยสารสนเทศ กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง, 2556



ภาพท 2 แผนทแสดงขอบเขต (จงหวด) ในความรบผดชอบเชงพนทของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง ทมา: ศนยสารสนเทศ กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง, 2556



ตารางท 2 ความยาวชายฝงทะเลของประเทศไทย

จงหวด จานวนทงจงหวด

ความยาวชายฝง (กม.) อาเภอ ตาบล

ดานอาวไทย ๒๑๖ ๑,๔๒๔ ๒,๐๕๕ ๑. ตราด ๗ ๓๘ ๑๘๔ ๒. จนทบร ๑๐ ๗๖ ๑๐๒ ๓. ระยอง ๘ ๕๘ ๑๐๔ ๔. ชลบร ๑๑ ๙๒ ๑๗2 ๕. ฉะเชงเทรา ๑๑ ๕๐ ๑๖ ๖. สมทรปราการ ๖ ๕๐ ๕๐ ๗. กรงเทพมหานคร ๕๐ ๑๕๔ 6 ๘. สมทรสาคร ๓ ๔๐ ๔3 ๙. สมทรสงคราม ๓ ๓๖ ๒๕ ๑๐. เพชรบร ๘ ๙๓ ๙2 ๑๑. ประจวบครขนธ ๘ ๔๘ ๒๔7 ๑๒. ชมพร ๘ ๗๐ ๒๔8 ๑๓. สราษฎรธาน ๑๙ ๑๓๑ ๑๖๖ ๑๔. นครศรธรรมราช ๒๓ ๑๖๙ ๒๔5 ๑๕. สงขลา ๑๖ ๑๒๗ ๑๕8 ๑๖. ปตตาน ๑๒ ๑๑๕ ๑๓9 ๑๗. นราธวาส ๑๓ ๗๗ ๕8 ดานทะเลอนดามน ๔๑ ๒๗๑ ๑,๐๙๓ ๑๘. ระนอง ๕ ๓๐ ๑๓8 ๑๙. พงงา ๘ ๔๘ ๒๔2 ๒๐. ภเกต ๓ ๑๗ ๒๐6 ๒๑. กระบ ๘ ๕๓ ๒๑๖ ๒๒. ตรง ๑๐ ๘๗ ๑๓๖ ๒๓. สตล ๗ ๓๖ ๑๕๕ ๒๕๗ ๑,๖๙๕ ๓,๑๔๘

ทมา: ศนยสารสนเทศ, 2556. ดดแปลงตารางมาจากเอกสารประกอบกอบการสมมนาวชาการนานาชาตดานการกดเซาะชายฝงทะเล ระหวางวนท 27-29 เมษายน 2554 ณ โรงแรมรามาการเดนส กรงเทพฯ

7.1.1 อาวไทยฝงตะวนออก แนวชายฝงทะเลอาวไทยฝงตะวนออกครอบคลมพนท 4 จงหวด ไดแก จงหวดตราด จนทบร

ระยอง และชลบร มความยาวชายฝงทะเลรวม 562 กโลเมตร โดยถกจดรวมเปนลมนาภาคตะวนออก



ทรพยากรทางทะเลและชายฝงทสาคญ ไดแก ปาชายเลน ปะการง หญาทะเล เตาทะเล พะยน โลมา และปลาวาฬ แมนาสายหลก 7 สาย ไดแก แมนาระยอง ประแส พงราด แขมหน จนทบร เวฬ และตราด

7.1.2 อาวไทยตอนบน พนทชายฝงทะเลอาวไทยตอนบนครอบคลมพนท 6 จงหวด ไดแก จงหวดฉะเชงเทรา

สมทรปราการ กรงเทพมหานคร สมทรสาคร สมทรสงคราม และเพชรบร มความยาวของชายฝงทะเล 232 กโลเมตร ซงบรเวณชายฝงทะเลอาวไทยตอนบนเปนแหลงรองรบนาจากแมนาสายหลก 4 สาย ไดแก แมนาบางปะกง เจาพระยา ทาจน และแมกลอง ขณะทดานชายฝงทะเลอาวไทยฝงตะวนตกเปนแหลงรองรบนาจากแมนาเพชรบร และแมนาบางตะบนทไหลลงสชายฝงทะเลทอดมสมบรณไปดวยทรพยากรธรรมชาต โดยเฉพาะอยางยง พนทชายฝงทะเลบรเวณปากแมนาซงมระบบนเวศปากแมนาทมลกษณะเฉพาะ เนองจากเปนบรเวณทมการปะทะและผสมของนาเคม และนาจด จงสงผลใหปจจยทางกายภาพและชวภาพ ในหลายปจจยเปลยนแปลงในชวงกวางและแตกตางจากระบบนเวศอน

7.1.3 อาวไทยตอนกลาง ชายฝงทะเลอาวไทยตอนกลางครอบคลมพนท 3 จงหวด นบตงแตจงหวดประจวบครขนธ

ชมพร จนถงสราษฎรธาน มความยาวชายฝ ง โดยรวม 661 กโลเมตร พนทประกอบดวยแมน า ลาคลองหลายสาย อาท แมนาปราณบร กยบร และบางสะพาน จงหวดประจวบครขนธ แมนาทาตะเภา สว และหลงสวน จงหวดชมพร แมนาตาป พมดวง และทาทอง จงหวดสราษฎรธาน ตลอดแนวชายฝงมองคประกอบของระบบนเวศทมความหลากหลายโดดเดนแตกตางกนไปในแตละพนท เชน ปาชายเลน ครอบคลมพนทปากนาปราณบร จงหวดประจวบครขนธ อาวทงคา-สว จงหวดชมพร อาวบานดอน จงหวด สราษฎรธาน มแนวปะการงซงเปนแหลงทองเทยวดานาตามเกาะและหมเกาะตาง ๆ แหลงหญาทะเลทเปนทอยอาศยของสตวนา และเปนแหลงอาหารของพะยน แหลงวางไข และเลยงตวของสตวนาเศรษฐกจทสาคญ เชน ปลาท สามารถพบเหนสตวทะเลหายากหลายชนด เชน พะยน โลมา ปลาวาฬบรดา ฉลามวาฬ เตาทะเล ตลอดจนหอยมอเสอ พบวาชายหาดหลายแหงและเกาะบางเกาะยงเปนแหลงวางไขของเตาทะเลอกดวย

7.1.4 อาวไทยตอนลาง พนทชายฝงทะเลอาวไทยตอนลางมความยาวชายฝงทงสนประมาณ 600 กโลเมตร

ประกอบดวยพนทชายฝง 4 จงหวด ไดแก จงหวดนครศรธรรมราช สงขลา ปตตาน และนราธวาส และพนทเกาะแกงจานวน 40 เกาะ รวมถงพทลง ซงไมมพนทตดชายฝงทะเล แตไดรบอทธพลจากการขนถงของนาทะเล นอกจากนนตลอดแนวชายฝงมแมนาสาคญหลายสายเปดสทะเลอาวไทย ไดแก ลมนาปากพนง ลมนาทะเลสาบสงขลา แมนาปตตาน ลมนาบางนรา เปนตน ซงเปนแหลงทาการประมงทสาคญ สรางรายไดใหกบประชาชนในทองถนและประเทศเปนอยางมาก ทรพยากรทางทะเลและชายฝงทสาคญในบรเวณพนทอาวไทยตอนลาง ซงถอวาเปนแหลงผลตสตวนาทอดมสมบรณ ไดแก แหลงปะการง แหลงหญาทะเล ปาชายเลน และหาดทราย ปญหาทรพยากรทสาคญ ไดแก การกดเซาะพนทชายฝงในพนทจงหวดนครศรธรรมราช และสงขลา การใชทรพยากรสตวนามากเกนควรในพนททะเลสาบสงขลา รวมถงการใชเครองมอประมงทเปนอนตรายตอโลมาอรวดในทะเลสาบสงขลา

7.1.5 ทะเลอนดามนตอนบน แนวชายฝงทะเลอนดามนตอนบนมความยาวประมาณ 586 กโลเมตร ประกอบดวยพนท

ชายฝง 3 จงหวด ไดแก จงหวดระนอง พงงา และภเกต มระบบนเวศหรอแหลงทอยอาศยทางทะเลและชายฝง



หลากหลายประเภท อาท ปาชายเลน หาดโคลน แหลงหญาทะเล หาดหน หาดทราย แนวปะการง หาดทรายบางแหงมสณฐานทคอนขางลกชนตดตอกบทะเลเปดทเหมาะสมสาหรบการวางไขของเตาทะเล เชน หาดไมขาว จงหวดภเกต หาดทายเหมอง และหาดฝงตะวนตกของเกาะพระทอง จงหวดพงงา บรเวณชายฝงทอยในเขตกาบงคลนลม เปนปากคลองใหญ หรอบรเวณทมเกาะกาบงมกเปนบรเวณทมการสะสมของตะกอนกลายเปนหาดเลนและปาชายเลนทสมบรณ เชน บรเวณคลองหงาวและพนทโดยรอบของเขตสงวนชวมณฑลระนอง และคลองกะเปอร จงหวดระนอง เกาะระ-เกาะพระทอง และคลองตะกวปา จงหวดพงงา ในสวนของเวงอาวทกาบงคลนลมและมสภาพพนทะเลเหมาะสมยงพบแหลงหญาทะเลทสมบรณ เชน อาวบางเบน จงหวดระนอง ทงนางดา และเกาะพระทอง จงหวดพงงา แมนาสายหลก ไดแก แมนากระบร จงหวดระนอง พนทนอกชายฝงของทะเลอนดามนตอนบนมเขตไหลทวปทแคบและลกชน โดยเขตไหลทวปทลกมากกวา 200 เมตร อยหางจากแนวชายฝงจงหวดระนองประมาณ 100 กโลเมตร และจงหวดภเกตประมาณ 50 กโลเมตร จงเปนบรเวณทไดรบอทธพลจากนาทะเลนอกฝงสง และเปนมวลนาทมแรธาตสงมากสงผลใหสตวนาชกชม เปนลกษณะพเศษเฉพาะบรเวณน ทาใหนาทะเลโดยทวไปมความเคมสง และมปรมาณสารแขวนลอยในนาตา ปรมาณธาตอาหารทสง มกพบในบรเวณนอกชายฝงทมการนาพาของมวลนาจากทลกขนสนาชนบน โดยเฉพาะในระหวางเดอนธนวาคมถงมนาคม

หมเกาะในพนทแยกได 2 สวน ประกอบดวยเกาะทอยใกลแนวชายฝงในรศมไมเกน 30 กโลเมตร เรมจากเกาะนอย-ใหญ ในเขตจงหวดระนอง เชน เกาะชาง เกาะพยาม และหมเกาะกา เรอยลงมาทางใตผานเกาะระ-เกาะพระทอง ในจงหวดพงงา จนถงเกาะภเกต และเกาะบรวารทางดานใตของ จงหวดภเกต และมหมเกาะซงอยหางฝงเกน 30 กโลเมตร ไดแก หมเกาะสรนทร เกาะตาชย เกาะบอน และสนสดทหมเกาะสมลน เปนบรเวณทมสภาพนาใส มแนวปะการง กองหนใตนาทมความสมบรณและมความหลากหลายทางชวภาพสง

7.1.6 ทะเลอนดามนตอนลาง แนวชายฝงทะเลอนดามนตอนลางมความยาวประมาณ 507 กโลเมตร ประกอบดวยจงหวด

กระบ ตรง และสตล มความโดดเดนดวยพนทชายฝ งและปากแมน า และลาคลองสาขายอยท ม ปาชายเลนหนาแนน นอกจากนชายหาด สลบกบภเขา และเกาะหนปน ยงเปนลกษณะภมประเทศเฉพาะของพนทแหงน โดยเฉพาะบรเวณอาวในจงหวดพงงาจนถงชายฝงจงหวดกระบ พนทนอกชายฝงของทะเลอนดามนตอนลาง เปนพนททตนกวาเมอเทยบกบทะเลอนดามนตอนบน โดยเขตของทองทะเลทลกนอยกวา 200 เมตร อยภายในระยะขอบเขตทหางจากแนวชายฝงจงหวดสตล ถงประมาณ 250 กโลเมตร จงมบรเวณของพนททมการทบถมของตะกอน โคลน กวางใหญกวาเมอเทยบกบทะเลอนดามนตอนบน บรเวณนไดรบอทธพลสงจากนาจดทพดพาออกมาจากชายฝง จงมความผนแปรของปจจยคณภาพนาสงตามฤดกาล นาทะเลโดยทวไปมความเคมเฉลยอยในชวงตากวาทะเลอนดามนตอนบน ขณะทปรมาณสารแขวนลอยในนาสงกวา และนาชนผวมความเขมขนของธาตอาหารทสง พนทปาชายเลนทมสภาพอดมสมบรณบรเวณฝงทะเลอนดามนตอนลาง ไดแก ลมนาคลองทอม และเกาะลนตา จงหวดกระบ ลมนาตรง-กนตง-ปะเหลยน และเกาะตะลบง จงหวดตรง และพนทชายฝงของจงหวดสตล และสาหรบแหลงหญาทะเลทมสภาพอดมสมบรณบรเวณฝงทะเลอนดามนตอนลางไดแก อาวทาเลน และเกาะสบอยา-เกาะป จงหวดกระบ หาดเจาไหม-เกาะตะลบง และเกาะมก จงหวดตรง ซงบรเวณดงกลาวเปนแหลงทอยสาคญของพะยนเกาะหางฝงของทะเลอนดามนตอนลาง ไดแก



หมเกาะพพ จงหวดกระบ หมเกาะรอก จงหวดตรง และหมเกาะอาดง-ราว จงหวดสตล บรเวณหมเกาะหางฝงเหลานมแนวปะการงทมความสมบรณ และเปนแหลงปะการงทสาคญของฝงทะเลอนดามนตอนลาง

7.2 ทรพยากรทางทะเลและชายฝง 7.2.1 พนทตาบลทตดชายฝงทะเล ประเทศไทยมจงหวดทมชายฝงทะเลหรอมสวนของพนดนทตดกบทะเลรวมถงจงหวด

ทถกปดลอมดวยจงหวดทมชายฝงทะเลรวมทงสน ๒4 จงหวด เปนการยากในการทเราจะกาหนดขอบเขตทดนชายฝ งทะเล แตเ พอใหสามารถให คาตอบทชดเจนตอการใชประโยชน ท ดน การอนรกษและฟนฟทรพยากรธรรมชาตในขอบเขตทดนชายฝง กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดกาหนดใหตาบล (ตามเขตตาบลของกรมการปกครอง ป พ.ศ. 2552) ทตดชายฝงทะเลและทเปนเกาะทงหมดเปนเขตพนทชายฝงทะเล ซงครอบคลมพนท ๑8,997 ตร.กม. รวม ๓5๐ ตาบล (ตารางท ๓)

ตารางท 3 เขตพนทตาบลทตดชายฝงทะเลและทเปนเกาะ

จงหวด พนทตาบลตดชายฝงทะเลและทเปนเกาะ

อาเภอ ตาบล ตร.กม. ไร

1. ตราด 5 20 1,083 676,628 ๒. จนทบร ๔ ๙ ๔๑๐ ๒๕๖,250 3. ระยอง ๓ ๑๕ ๖๕๗ ๔๑๐,625 4. ชลบร 5 23 721 450,406 5. ฉะเชงเทรา ๑ ๓ ๙๘ ๖๑,๒๕0 6. สมทรปราการ ๓ ๖ ๒๐5 ๑๒๘,125 7. กรงเทพมหานคร ๑ ๑ ๗4 ๔๖,๒๓5 8. สมทรสาคร ๑ ๘ ๓๐๗ ๑๙๒,๐๓๘ ๙. สมทรสงคราม ๑ ๔ ๙4 ๕๘,๗๓๒ ๑๐. เพชรบร ๔ ๑๓ ๓๗6 ๒๓๔,๙๖๕ ๑๑. ประจวบครขนธ ๘ ๒๓ ๒,๐๑2 ๑,๒๕๗,๓๔๙ ๑๒. ชมพร ๖ ๒๒ ๑,๒๑๒ ๗๕๗,๕๓4 ๑3. สราษฎรธาน 9 30 ๑,455 909,405 ๑4. นครศรธรรมราช 15. พทลง

๖ 1

๒๕ 2

๑,๑๗๙ 96

๗๓๗,๐๙๔ 60,171

16. สงขลา 6 29 755 471,607 17. ปตตาน 6 18 306 191,231 18. นราธวาส 2 6 238 148,884 19. ระนอง 3 8 1,138 711,656 20. พงงา 7 23 2,333 1,458,187 21. ภเกต 3 15 506 316,354



จงหวด พนทตาบลตดชายฝงทะเลและทเปนเกาะ

อาเภอ ตาบล ตร.กม. ไร

22. กระบ 5 21 1,591 994,155 23. ตรง 4 12 822 514,059 24. สตล 4 14 1,329 830,918

รวม 98 350 18,997 11,873,858

ทมา: ศนยสารสนเทศ, 2556 ดดแปลงตารางมาจากเอกสารประกอบกอบการสมมนาวชาการนานาชาตดานการกดเซาะชายฝงทะเล ระหวางวนท 27-29 เมษายน 2554 ณ โรงแรมรามาการเดนส กรงเทพฯ

7.2.2 เขตทดนชายฝงทะเล (coastal zone) เขตทดนชายฝงทะเลครอบคลม 24 จงหวด โดยเปนพนททไดรบอทธพลจากนาทะเลจานวน

816 ตาบล ใน 138 อาเภอ รวม 33,278 ตร.กม. (ตารางท 4)

ตารางท 4 พนทในเขตจดการทดนชายฝง

ท จงหวด พนทในเขตจดการทดนชายฝง (coastal zone)

อาเภอ ตาบล ตร.กม. ไร 1 ตราด 6 24 1,379 861,875 2 จนทบร 5 29 971 606,875 3 ระยอง 3 20 904 565,000 4 ชลบร 7 45 1,330 831,250 5 ฉะเชงเทรา 8 78 1,935 1,209,260 6 สมทรปราการ 5 33 876 547,448 7 กรงเทพมหานคร 1 2 121 75,379 8 สมทรสาคร 3 40 862 538,644 9 สมทรสงคราม 3 36 414 258,980

10 เพชรบร 6 49 873 545,760 11 ประจวบครขนธ 8 26 2,279 1,424,545 12 ชมพร 7 30 1,596 997,542 13 สราษฎรธาน 9 43 1,962 1,226,068 14 นครศรธรรมราช 9 63 2,766 1,728,495 15 พทลง 5 16 771 481,735 16 สงขลา 10 59 1,661 1,038,233 17 ปตตาน 7 55 774 483,481 18 นราธวาส 7 29 1,282 801,289 19 ระนอง 5 18 1,973 1,233,038



ท จงหวด พนทในเขตจดการทดนชายฝง (coastal zone)

อาเภอ ตาบล ตร.กม. ไร 20 พงงา 7 31 2,659 1,661,956 21 ภเกต 3 17 547 341,947 22 กระบ 5 27 2,058 1,286,245 23 ตรง 5 26 1,684 1,052,522 24 สตล 4 20 1,603 1,002,079

รวม 138 816 33,278 20,799,646

ทมา: ศนยสารสนเทศ, 2556 ดดแปลงตารางมาจากเอกสารประกอบการสมมนาวชาการนานาชาตดานการกดเซาะชายฝงทะเล ระหวางวนท 27-29 เมษายน 2554 ณ โรงแรมรามาการเดนส กรงเทพฯ

7.2.3 พนทชมนา พนทชมนา ตามคานยามของอนสญญาวาดวยพนทชมนา หมายถง พนทลม พนทราบลม

พนทลมชนแฉะ พนทพร พนทแหลงนาทงทเกดขนเองตามธรรมชาตและทมนษยสรางขน ทงทมนาขงหรอ ทวมอยถาวรและชวคราว ทงทเปนแหลงนานงและนาไหล ทงทเปนนาจด นากรอย และนาทะเล รวมไปถงพนทชายฝงทะเล และพนทของทะเลในบรเวณซงเมอนาลดลงตาสดมความลกของระดบนาไมเกน ๖ เมตร

พนทชมนาในประเทศไทยประกอบดวย พนทชมนานาจดและพนทชมนาชายฝงทะเล มจานวน ๔๒,๖๕๓ แหง ครอบคลมพนทประมาณ ๓7,๖๑๖ ตร.กม. คดเปนรอยละ ๗.๕ ของพนทแผนดน ทงประเทศ ดงปรากฏตามตารางท 5 สาหรบพนทชมนาชายฝงทะเลประกอบดวย พนททะเล ชายฝงทะเล ปากแมนา รวมทงสวนทเปนพนทปาชายเลน แหลงหญาทะเลและแนวปะการง มจานวน ๑,๒๕๖ แหง ครอบคลมพนท ๒๐,๑๘๔ ตร.กม.

ระดบความสาคญของพนทชมนาในประเทศไทยสามารถจดแบงไดเปน ๔ ระดบ ไดแก ๑) พนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศหรอแรมซารไซด ๒) พนทชมนาทมความสาคญระดบนานาชาต ๓) พนทชมนาทมความสาคญระดบชาต และ ๔) พนทชมนาทมความสาคญระดบทองถน ปจจบนประเทศไทยมพนทชมนาทไดรบการขนทะเบยนเปนพนทชมนา ทมความสาคญระหวางประเทศจานวน ๑๒ แหง โดยในจานวนนเปนพนทชมนาชายฝงทะเล ๘ แหง อยระหวางการดาเนนการเพอขอขนทะเบยนจานวน ๓ แหง ไดแก พนทชมนาเกาะระ-เกาะพระทอง พนทชมนาหาดทายเหมอง จงหวดพงงา และพนทชมนา เกาะกระ จงหวดนครศรธรรมราช สาหรบพนทชมนาทมความสาคญระดบนานาชาตและระดบชาต มทงหมด ๖๙ และ ๔๗ แหงตามลาดบ โดยจาแนกออกเปนพนทชมนาชายฝงทะเลทมความสาคญระดบนานาชาต ๓๕ แหง และระดบชาต ๑๐ แหง


ตารางท 5 ประเภท จานวน (แหง) และเนอทของพนทชมนา (ตร.กม.) ในประเทศไทย

ประเภท

รวมทงประเทศ ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลางและตะวนออก ภาคใต

จานวน เนอท จานวน เนอท จานวน เนอท จานวน เนอท จานวน เนอท ทะเล ชายฝง และ ปากแมนา

๑,๒๕๖ ๒๐,๑๘๔.๔๓๕ - - - - ๓๘๗ ๖๗๐.๘๙ ๘๖๙ ๑๙,๕๑๓.๕๔๕

แมนา ลาธาร ลาหวย คลองทราบนาทวมถง

๒๕,๐๐๘ ๒,๗๖๔.๙๐๗ ๕,๔๖๑ 1,116.74 ๘,๐๕๓ ๑,๐๙๑.๕๔ ๘,๓๘๐ 163.54 ๓,๑๑๔ ๓๙๓.๐๖๗

บง ทะเลสาบ อางเกบนา

๑๔,๑๒๘ ๘,๕๑๐.๔๙๓ 4,573 ๑,๖๗๘.๔๖ ๖,๑๖๘ ๘๓๖ 2,228 ๒,๓๕๒.๘๖ ๑,๑๕๙ ๓,๖๔๓.๑๗๓

หนองนาหรอทลมชนแฉะ

๑,๙๙๓ ๕,๑๓๔.๑๒๗ ๕๓๙ ๒๖.๐๕ ๓๖๘ ๔๙.๗๙ ๗๕๐ ๑๔๒.๑๙ ๓๓๖ ๔,๙๑๖.๐๙๗

ยงไมไดจาแนก ๒๖๘ >1,021.8 - - ๑๖๑ ๒๑.๘๐ ๗ - ๑๐๐ >๑,๐๐๐ รวม ๔๒,๖๕๓ 37,615.762 ๑,๐๕๗๓ ๒,๘๒๑.๒๕ 14,750 ๑,๙๙๙.๑๓ ๑๑,๗๕๒ ๓,๓๒๙.๕ ๕,๕๗๘ 29,465.882

หมายเหต: ไมรวมพนทนาขาว

ทมา: ปรบปรงจากสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (๒๕๔๒)



ในการบรหารจดการพนทชมนาทกระดบความสาคญของประเทศไทย มมตคณะรฐมนตรเมอวนท ๓ พฤศจกายน ๒๕๕๒ ซงกาหนดมาตรการอนรกษพนทชมนา ๑๗ มาตรการ เพอเปนแนวทางการดาเนนงานของหนวยงานทเกยวของ รวมทงกาหนดพนททตองไดรบการคมครอง ฟนฟ และศกษาสารวจ โดยเรงดวน ดงแสดงในตารางท 6

ตารางท 6 พนทชมนาชายฝงทะเลตองไดรบการคมครอง ฟนฟ และศกษาสารวจ ตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท ๓ พฤศจกายน ๒๕๕๒

ประเภทตามความจาเปนเรงดวน คมครอง ฟนฟ ศกษาสารวจ

� อาวไทยตอนใน* � อาวไทยตอนใน* � พนทราบลมภาคกลางตอนลาง - ปากแมนาเวฬ - ปากแมนาเวฬ - อาวไทย - ปากแมนากระบ - เขตหามลาสตวปาทะเลสาบ - ปากแมนาเวฬ - ปาชายเลนดานตะวนออกของ - อาวปากพนง - อาวคงกระเบน จงหวดภเกต - เกาะตางๆ - เกาะสมย - อทยานแหงชาตสรนาถ - เกาะพงน - ปาชายเลนปะเหลยน-ละง * เนนบรเวณดานตะวนตก แหลมผกเบย บานปากทะเล และเขาตะเครา

ทมา: ปรบปรงจากสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (๒๕๕๓)

7.2.4. ปาชายเลน การแบงระบบนเวศปาชายเลน และการบรหารจดการของประเทศไทยแบงออกเปน

6 สวน โดยแบงตามลกษณะทางภมประเทศ ชนดพนธไม ความคลายคลงกนของสงคมพช การขนลงของ นาทะเล และความสอดคลองกนของระบบนเวศและการบรหารจดการ ไดแก

1. บรเวณอาวพงงา ประกอบดวยจงหวดกระบ ภเกต และพงงา (อ.ตะกวทง อ.เมองพงงา และ อ.ทบปด)

2. บรเวณภาคใตฝงทะเลอนดามนตอนบน ประกอบดวยจงหวดระนอง และพงงา (อ.ตะกวปา อ.คระบร และ อ.ทายเหมอง)

3. บรเวณภาคใตฝงทะเลอนดามนตอนลาง ประกอบดวยจงหวดตรง และสตล 4. บรเวณชายฝงทะเลภาคตะวนออก ประกอบดวยจงหวดตราด จนทบร และระยอง 5. บรเวณอาวไทยตอนบน ประกอบดวยจงหวดชลบร ฉะเชงเทรา สมทรปราการ

กรงเทพมหานคร สมทรสาคร สมทรสงคราม เพชรบร และประจวบครขนธ 6. บรเวณภาคใตฝงตะวนออก ประกอบดวยจงหวดชมพร สราษฎรธาน นครศรธรรมราช

และสงขลา การสารวจโครงสรางปาชายเลนมการดาเนนการอยางตอเนองนบตงแตป พ.ศ. 2549 และม

การศกษาเปรยบเทยบขอมลการเปลยนแปลงของทรพยากรในระบบนเวศปาชายเลนในพนทเดยวกนโดย มระยะหางจากการสารวจครงแรก 3 ป ไดแก ในป พ.ศ. 2549 - 2552 ไดสารวจความหลากหลาย ทางชวภาพในปาชายเลนอาวพงงา ในป พ.ศ. 2550 - 2553 ไดทาการสารวจความหลากหลายทางชวภาพ



ในปาชายเลนภาคใตตอนบน และในป พ.ศ. 2551 ไดทาการสารวจความหลากหลายทางชวภาพในปาชายเลนฝงอาวไทยและทะเลอนดามนตอนลาง

การสารวจความหลากหลายทางชวภาพในปาชายเลนฝงอาวไทยและทะเลอนดามนตอนลาง ป พ.ศ. 2551 ดาเนนการในพนทปาชายเลน 13 จงหวด ไดแกบรเวณอาวไทยทงหมด (จงหวดตราด จนทบร ระยอง ชลบร ฉะเชงเทรา สมทรปราการ สมทรสาคร สมทรสงคราม เพชรบร ประจวบครขนธ และชมพร) รวมทงภาคใตตอนลาง (จงหวดตรงและสตล) รวมเปนพนททงหมดประมาณ 660,469 ไร จากการสารวจพบพนธไมปาชายเลนทงหมด 35 ชนด โดยจงหวดตรงพบชนดพนธไมปาชายเลนมากทสด คอ 29 ชนด รองลงมา ไดแก จงหวดตราด และระยอง พบจานวนเทากนคอ 26 ชนด สวนจงหวดทพบจานวนชนดนอยทสดคอ จงหวดจนทบร ชลบร (บรเวณทเปนปาเสอมโทรม) และสมทรปราการ (พบเพยงแคจงหวดละ 4 ชนด) ปาชายเลนในจงหวดสตลมความหนาแนนมากทสด คอ 458.56 ตนตอไร รองลงมา ไดแก จงหวดตรง ตราด และชมพร (411.49, 313.30 ,290.33 ตนตอไร ตามลาดบ) นอกจากนยงไดมการศกษาสงมชวตอน ๆ อก เชน แมลงพบทงหมด 291 ชนด สตวหนาดนพบทงหมด 51 ชนด นกทสารวจพบม 163 ชนด

การสารวจความหลากหลายทางชวภาพในปาชายเลนอาวพงงา ป พ.ศ. 2552 ดาเนนการในพนทปาชายเลน 3 จงหวด ไดแก จงหวดพงงา (เฉพาะอาวพงงาไมรวมชายฝงดานนอกทตดกบทะเล อนดามน) กระบ และภเกต รวมเปนพนททงหมดประมาณ 352,275.12 ไร จากการสารวจพบพนธไม ปาชายเลนทงหมด 33 ชนด โดยจงหวดกระบพบชนดพนธไมปาชายเลนมากทสด คอ 26 ชนด รองลงมา ไดแก จงหวดพงงา และจงหวดภเกต (20 และ 13 ชนด ตามลาดบ) ปาชายเลนในจงหวดพงงา ฝงอาวพงงา มความหนาแนนมากทสด คอ 421.90 ตนตอไร รองลงมา ไดแก จงหวดกระบ และจงหวดภเกต (356.36 และ 240.77 ตนตอไร ตามลาดบ) และเมอเปรยบเทยบกบผลการสารวจเมอป พ.ศ. 2549 พบวาปาชายเลน ในสามจงหวด มพฒนาการไปในทางทดขน นอกจากนยงไดมการศกษาสงมชวตอน ๆ อก เชน แมลง พบทงหมด 1,684 ชนด ใน 10 อนดบ โดยอนดบของแมลงทพบมากทสด คอ อนดบ Diptera สตวหนาดน พบทงหมด 33 ชนด 17 วงศ วงศทพบมากทสดคอวงศ Ocypodidae นกทสารวจพบม 84 ชนด

การสารวจความหลากหลายทางชวภาพในปาชายเลนภาคใตตอนบน ป พ.ศ. 2553 ดาเนนการในพนทปาชายเลน 4 จงหวด ไดแก จงหวดพงงา (เฉพาะฝงตะวนตกทตดตอกบจงหวดระนองซงอยนอกเหนอจากพนทปาชายเลนอาวพงงา) ระนอง นครศรธรรมราช และสราษฏรธาน รวมเปนพนททงหมดประมาณ 551,074 ไร จากการสารวจพบพนธไมปาชายเลนทงหมด 45 ชนด โดยจงหวดสราษฏรธาน พบชนดพนธไมปาชายเลนมากทสด คอ 34 ชนด รองลงมา ไดแก จงหวดพงงา ระนอง และนครศรธรรมราช (32, 31 และ 25 ชนด ตามลาดบ) ปาชายเลนในจงหวดพงงาฝงตะวนตกมความหนาแนนมากทสด คอ 514.94 ตนตอไร รองลงมา ไดแก จงหวดระนอง จงหวดนครศรธรรมราช และจงหวดสราษฏรธาน (303.15, 247.85 และ 229.47 ตนตอไร ตามลาดบ) และเมอเปรยบเทยบผลการสารวจเมอ ป พ.ศ. 2550 พบวาปาชายเลนในแตละจงหวดมความหนาแนนเพมเลกนอย นอกจากนยงไดมการศกษาสงมชวตอน ๆ อก เชน แมลงพบทงหมด 622 ชนด 12 อนดบ โดยอนดบของแมลงทพบมากทสดคอ อนดบ Diptera สตวหนาดนพบทงหมด 50 ชนด 27 วงศ วงศทพบมากทสดคอวงศ Potamididae นกทสารวจพบม 133 ชนด ปลาและสตวนาเศรษฐกจอน ๆ พบ 87 ชนด

ปาชายเลนของประเทศไทยพบขนกระจายทวไปบรเวณชายฝงทะเลภาคตะวนออก ภาคกลาง และภาคใต แตปาชายเลนทมสภาพสมบรณสวนใหญ พบในภาคใตชายฝงทะเลอนดามนบรเวณพนทจงหวดระนอง พงงา ภเกต กระบ ตรง และสตล (ตารางท 7) ในประเทศไทยพบพนธไมปาชายเลนทงหมด 78 ชนด ซงเปนพนธไมปาชายเลนแทจรง (True mangrove) จานวน 33 ชนด พนธไมเดนในปาชายเลนของ



ประเทศไทยสวนใหญอยในวงศ Rhizophoraceae, Sonneratiaceae, Avicenniaceae และ Meliaceae (หนงสอพนธไมปาชายเลนในประเทศไทย ฉบบปรบปรงใหม กนยายน 2552) อกทงไดมกจกรรมอนรกษพนธไมหายาก 16 ชนด ไดแก ใบพาย พงกา-ถวขาว โพรงนก รามใหญ รงกระแท โพทะเลกานสน โพทะเลกานยาว หมนทะเล สมอทะเล ตนเปดทราย มะนาวผผลกลม มะนาวผผลเหลยม พงกาหวสมดอกขาว หลมพอทะเล แดงนา และหยนา โดยดาเนนการในพนทปาชายเลน 6 จงหวด ทมพนธไมหายากหรอใกลสญพนธ ไดแก จงหวดตราด จนทบร เพชรบร สราษฏรธาน กระบ และตรง ซงพนธไมปาชายเลนหายากเหลานเปนพนธไมทมกพบขนเฉพาะถน เนองจากมความตองการปจจยแวดลอมทเปนขอจากดบางประการในพนท บางชนดมถนทอยเปนบรเวณแคบ ๆ และบางชนดเจรญเตบโตเพยงในบรเวณหนง นอกจากนยงมพนธไมแสมขน ทเพงสารวจพบทจงหวดสราษฏรธาน และประจวบครขนธ ยงไมมรายงานการศกษาลกษณะการสบตอพนธและสภาพแวดลอมทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของกลาไมมากอน

ตารางท 7 พนทปาชายเลนระหวางป พ.ศ. ๒๕๔๓ - ๒๕๕๒ (หนวย : ไร)

จงหวด พ.ศ. ๒๕๔๓ พ.ศ. ๒๕๔๗ พ.ศ. ๒๕๕๒

ตราด ๖๐,๐๘๑ ๕๗,๕๐๔ ๖๑,๙๗๔ จนทบร ๗๗,๔๕๖ ๗๓,๗๑๒ ๗๕,๔๒๙ ระยอง ๑๒,๒๘๐ ๘,๗๐๙ ๑๑,๒๘๔ ชลบร ๔,๘๖๒ ๔,๕๑๐ ๕,๕๕๔ ฉะเชงเทรา ๑๐,๔๗๖ ๗,๘๑๒ ๗,๓๐๙ สมทรปราการ ๖,๙๓๖ ๙,๑๖๔ ๑๒,๕๒๔ กรงเทพมหานคร ๔,๑๓๘ ๒,๕๓๗ ๓,๓๕๒ สมทรสาคร ๑๘,๕๙๐ ๑๔,๙๐๙ ๒๕,๒๕๗ สมทรสงคราม ๑๔,๗๓๔ ๑๔,๑๑๒ ๑๔,๒๗๓ เพชรบร ๒๐,๔๖๓ ๖,๕๕๑ ๑๘,๕๖๙ ประจวบครขนธ ๓,๑๒๒ ๒,๗๐๖ ๑,๗๐๙ ชมพร ๔๕,๒๙๒ ๔๐,๕๓๕ ๓๒,๒๔๐ สราษฏรธาน ๔๖,๙๘๑ ๓๒,๕๑๐ ๔๖,๕๗๔ นครศรธรรมราช ๗๑,๐๒๒ ๖๖,๐๙๙ ๗๓,๕๕๐ พทลง ๖๙๙ ๒,๐๔๑ 400 สงขลา ๒๑,๙๑๐ ๖,๓๙๕ ๗,๙๙๒ ปตตาน ๒๖,๙๙๐ ๒๓,๒๒๙ ๒๑,๙๙๔ นราธวาส - ๑๑๓ ๑๘๔ ระนอง ๑๗๐,๓๓๕ ๑๕๘,๓๔๓ ๑๕๔,๔๔๘ พงงา ๒๖๓,๙๘๓ ๒๗๑,๖๒๘ ๒๗๕,๓๑๗ ภเกต ๑๑,๘๔๙ ๑๐,๕๙๓ ๑๒,๓๒๗



จงหวด พ.ศ. ๒๕๔๓ พ.ศ. ๒๕๔๗ พ.ศ. ๒๕๕๒

กระบ ๒๒๑,๘๖๓ ๒๒๔,๒๑๗ ๒๑๘,๑๘๖ ตรง ๒๒๘,๑๙๑ ๒๐๔,๖๔๒ ๒๒๐,๙๗๖ สตล ๒๓๗,๓๔๐ ๒๑๕,๖๐๓ ๒๒๓,๖๓๙

รวมทงประเทศ ๑,๕๗๙,5๙3 ๑,๔๕๘,๑๗๔ ๑,๕๒5,0๖๑

ทมา: สานกอนรกษทรพยากรปาชายเลน, ๒๕๕๒

การสงเสรมการมสวนรวมในการอนรกษทรพยากรปาชายเลน 1. มกลมอนรกษปาชายเลนทเปนชมชนทมปาชายเลนจานวน 955 หมบาน 2. สงเสรมการเรยนร ปลกจตสานก ความเขาใจดานปาชายเลนแกเยาวชนและประชาชน

โดยการ - ฝกอบรมหลกสตรสงเสรมการอนรกษและฟนฟปาชายเลน จานวน 200 รน - ฝกอบรมราษฎรพทกษทะเลและชายฝง จานวน 488 รน - ฝกอบรมเครอขายเยาวชนอาสาสมครพทกษทะเลและชายฝง จานวน 95 รน

3. สนบสนนใหราษฎรในพนททผานการฝกอบรม และจดตงเปนกลมราษฎรอาสาสมครพทกษทะเลและชายฝงจานวน 131 กลม เขามามสวนรวมในการจดการดแลรกษาปาชายเลนในชมชนทมความอดมสมบรณ จานวน 605,000 ไร ใหเกดความยงยน

4. เสรมสรางความเขมแขงใหชมชนโดย - การประชม สมมนา จดเวทเครอขายระดบชมชน ระดบจงหวด ระดบภาค และ

ระดบประเทศ - รวมกบชมชนในการจดทากฎ กตกา ในการใชประโยชนจากทรพยากรปาชายเลนโดย

เนนความยงยน เชน การทาประมงพนบาน การทองเทยวเชงอนรกษ - รวมกบชมชนในการจดทาแผนการอนรกษทรพยากรปาชายเลนในพนท - การจดประกวดและมอบรางวลใหแกชมชน โรงเรยน และหนวยงานทองถนดเดน

ดานการอนรกษปาชายเลนเพอเปนการกระตนการมสวนรวม - รวมกบชมชนในการรวบรวมองคความรและภมปญญาทองถนดานการจดการ

ทรพยากรปาชายเลน เพอนามาบรณาการกบหลกการทางวชาการเพอการบรหารจดการแบบมสวนรวม 7.2.5 ทรพยากรชายหาด/ ปาชายหาด

7.2.5.1 หาดทราย หาดทรายในประเทศไทยมจานวน ๓๕๗ แหง มความยาวรวม ๑,๖๓๐,๗๔๖.๙2 เมตร

(ตารางท 8) กระจายอยในพนท ๑๘ จงหวด โดยอยในภาคตะวนออกจานวน ๕๖ แหง ภาคตะวนตกจานวน ๔๔ แหง ภาคใตฝงอาวไทยจานวน ๑๕๔ แหง และภาคใตฝงทะเลอนดามนจานวน ๑๐๓ แหง ในจานวนนมหาดทราย ๒๖๘ แหง อยในพนทความรบผดชอบขององคกรปกครองสวนทองถน และมหาดทรายจานวน ๘๙ แหง อยในพนทความดแลของหนวยงานราชการ เชน กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กองทพเรอ และอน ๆ



7.2.5.2 หาดโคลน/ หาดทรายปนโคลน หาดโคลนมกพบในบรเวณพนทปากแมนา อาว และบรเวณทมทกาบงคลนลมและ

กระแสนา ประเทศไทยมความยาวหาดโคลน ๘๗๔,๔๙9.๘8 เมตร และมหาดทรายปนโคลน ๑๔๖,๑๓๖.๒๐ เมตร (ตารางท 8) รวมความยาวทงหมด ๑,๐๒๐,๖๑๖.๐8 เมตร กระจายอยในพนทตาง ๆ ๒๑ จงหวด โดยมพนทหาดโคลนหลายแหงทมความสาคญในทางระบบนเวศ เชน บรเวณอาวพงงา ในทองทจงหวดพงงา กระบ และภเกต ปากแมนากระบ จงหวดกระบ และบรเวณดอนหอยหลอด จงหวดสมทรสงคราม ซงอยในพนททมชอเสยงและไดรบการขนทะเบยนเปนพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศหรอแรมซารไซต ตารางท 8 หาดโคลน หาดทรายปนโคลน และหาดทรายในประเทศไทย

(หนวย : เมตร) ท จงหวด หาดทราย หาดทรายปนโคลน หาดโคลน 1 ตราด 66,631.62 58,064.64 42,983.56 2 จนทบร 18,254.04 56,099.23 - 3 ระยอง 76,067.53 13,650.11 - 4 ชลบร 96,586.81 2,504.87 13,817.73 อาวไทยตะวนออก 257,540.00 130,318.85 56,801.29

5 ฉะเชงเทรา - - 14,953.59 6 สมทรปราการ - - 47,676.56 7 กรงเทพมหานคร - - 5,710.89 8 สมทรสาคร - - 41,587.95 9 สมทรสงคราม - - 24,863.11

10 เพชรบร 53,042.13 - 36,887.10 อาวไทยตอนบน 53,042.13 - 171,679.21

11 ประจวบครขนธ 191,048.41 6,769.77 - 12 ชมพร 144,538.12 4,858.04 22,218.87 13 สราษฎรธาน 51,415.49 - 97,475.45

อาวไทยตอนกลาง 387,002.03 11,627.81 119,694.32 14 นครศรธรรมราช 136,953.96 4,189.54 70,617.23 15 สงขลา 155,973.83 - - 16 ปตตาน 115,022.82 - 21,427.16 17 นราธวาส 57,274.29 - -

อาวไทยตอนลาง 465,224.90 4,189.54 92,044.39 รวมอาวไทย 1,162,809.07 146,136.20 440,219.21

18 ระนอง 32,880.94 - 67,152.16 19 พงงา 92,542.15 - 92,152.71 20 ภเกต 184,591.74 - 13,115.69 ทะเลอนดามนตอนบน 310,014.83 - 172,420.55 21 กระบ 59,735.83 - 107,585.36



ท จงหวด หาดทราย หาดทรายปนโคลน หาดโคลน 22 ตรง 67,403.98 - 43,803.28 23 สตล 30,783.22 - 110,451.47 ทะเลอนดามนตอนลาง 157,923.03 - 261,840.12 รวมทะเลอนดามน 467,937.86 - 434,260.67 รวมขอมลชายฝง ประเทศไทย

1,630,746.92 146,136.20 874,479.88

ทมา: ศนยสารสนเทศ, 2554 ดดแปลงตารางมาจากเอกสารประกอบการสมมนาวชาการนานาชาตดานการกดเซาะชายฝงทะเล ระหวางวนท 27-29 เมษายน 2554 ณ โรงแรมรามา การเดนส กรงเทพฯ

7.2.5.3 ปาชายหาด ปาชายหาดหรอสงคมพชปาชายหาด พบตามชายฝงทะเลทเปนหาดทรายพชพรรณไม

เปนแนวแคบ ๆ หรอกระจดกระจายเปนหยอม ๆ เปนปาทปกคลมอยบรเวณชายฝงทะเลทดนเปนดนทราย นาทะเลทวมไมถงหรอบรเวณหาดทรายเกาทยกตวสงขน หรอบรเวณทหนชดฝงทะเล ดนคอนขางเคมและ ทสาคญคอมไอเคม (salt spray) จากทะเลพดเขาถง พรรณพชสวนใหญของปาชนดนเปนพชทนเคม(halophytes) และลาตนคดงอดวยแรงลม สวนสงคมพชบนหนาผา (cliff community) ทอยรมทะเลมกเปนพชททนความแหงแลง (xerophytes) ไมถอเปนสงคมพชปาชายหาดแมวามพชทนเคมปรากฏปะปนอยบาง (Barbour, 1970) ดวยเหตนปาชายหาดจงจากดอยเฉพาะบรเวณหาดทรายตงแตแนวตนไมซงคลนพดขนมาทวมไมถง ลกเขาไปจนหมดอทธพลของไอเคมจากทะเล

ปาชายหาดปรากฏอยทวไปตามชายทะเลทเปนหาดทราย ทงชายฝงภาคตะวนออกตงแตจงหวดชลบรลงไปถงจงหวดตราด และทางภาคใตแถบฝงทะเลอาวไทยจากจงหวดเพชรบรลงไปจนถง จงหวดนราธวาส รวมถงเกาะตาง ๆ ในอาวไทย ทางฝงตะวนตกพบตงแตจงหวดระนองลงไปจนถงจงหวดสตล รวมทงเกาะตาง ๆ ในทะเลอนดามนดวย โดยเฉพาะเกาะตะรเตามปาชายหาดทสวยงามคอนขางสมบรณมากแหงหนง ปาชนดนอยชดทะเลจงมกถกทาลายและแปรสภาพเปนแหลงทองเทยว บานเมองและชมชนเปนจานวนไมนอย ปาชายหาดจงคงเหลอใหเหนเปนหยอมเลก ๆ ทมสภาพเสอมโทรมเปนสวนใหญ

ปาชายหาดมองคประกอบของพนธไมและโครงสรางปาทมการผนแปรไปตามสงแวดลอมแตละทองท พนททเปนหาดทรายเกดใหมพบสงคมของสนทะเลซงมไมสนทะเลเดนนาเพยงชนดเดยว พนทปามกโลงเตยน เนองจากดนเปนดนทราย และถกปกคลมดวยใบสนหนา ทงนหากพนทเปนหาดเกาพอควรอาจพบไมพมขนอย เชน รกทะเลและครามปา เปนตน พบในพนทชายฝงทะเลทางภาคใตตอนลางทมชายฝงทะเล ทเปนหนโดยเฉพาะเกาะตาง ๆ เปนสงคมของรงกะแท ตะบน โพกรง หลมพอทะเล กระหนาย โพทะเล และกระทง เปนตน ตนไมเหลานมความสงไมมากและมลาตนคดงอดวยแรงลมแตมเรอนยอดทตอเนองกน โดยตลอดและแนนทบจนจรดดน บรเวณทหางขนฝงมาเลกนอยและดนไดพฒนามากขน พบโครงสรางปา มความสงพอควรและอาจแบงไดเปน ๓ ชนเรอนยอด ชนบนสดมความสงประมาณ ๑๕ – ๒๐ เมตร ประกอบดวยพนธไมหลก ไดแก ทองบง มะเกลอ เกด กก มะเกลอเลอด และกระทง เปนตน ไมชนรองไดแก ตนนก กระเบากลก ขอย มะคาลง เปนตน ในชนไมพมคอนขางมความหลากหลายมาก ไมสาคญในชนนไดแก พลองขควาย พลองขนก แกว มะนาวผ และสลดบาน เปนตน ทงนพนปายงปกคลมไปดวยไมพมหนามหลายชนด เชน หนามเคด เกยงปา หนามขแรด หนามคนฑา และกาจาย เปนตน สวนเถาวลยทสาคญไดแก มนคนขาว กาลงควายถก และเขยวง เปนตน ในสงคมพชปาชายหาดน ยงมกลวยไมทมดอกสวยงามและ



ไมเกาะตดอน ๆ หลายชนด โดยเฉพาะกลวยไมในสกล Sarcanthus,Rananthera,Vanda,Pomatocalpa, Rhyncostylis และDendrobuim สวนไมเกาะตดทสาคญ ไดแก Hoya spp., Dischidia spp. และ Hydrophytum spp. เปนตน (Smitinand, 1977) สวนบรเวณทเปนทลมดนทรายหรอดนตะกอน ทมนาทะเลทวมถงเปนครงคราว ดนคอนขางเคมจนไมใหญไมสามารถขนได เปนสงคมของหญาและพชลมลก ททนเกลอปกคลมหนาแนน ทสาคญไดแก แหวทรงกระเทยม จดหน กกสามเหลยม และชะคราม เปนตน บางบรเวณอาจพบขล ซงเปนไมพมขนาดเลกขนหนาแนน

ปาชายหาดเปนปาทมกมพนทแคบ ๆ อยชายฝงทะเล สตวปาทอาศยอยสวนใหญจงมการเคลอนยายอยตลอดเวลา บางครงอาจพบสตวบางชนดทอาศยอยเปนประจาในปาดบแตอาจมาหากนใน ปาชายหาด สตวเลยงลกดวยนมทอาจพบในปาชายหาดไดแก อเกง พงพอนธรรมดา เสอปลา แมวดาว แมวปา หมปา กระจงหน กวางปา ลงแสม ลงกง คางแวนถนใต ลน กระตายปา นอกจากนยงมสตวเลยง ลกดวยนมในกลมกระรอก กลมหน กลมคางคาว เปนตน อยางไรกตามเนองจากปาชายหาดถกทาลาย อยางหนก สตวเลยงลกดวยนมดงกลาวอาจพบเหนไดคอนขางยากในปจจบน อกทงการทปาชายหาดทมเหลออยมลกษณะเปนเกาะเลก ๆ ทาใหไมสามารถรองรบสตวทมขนาดใหญได จงเปนอกสาเหตหนงททาใหสตวไมสามารถอาศยอยตลอดไปได สตวจาพวกนกทพบในปาชายหาดไดแก ไกปา นกคมอกลาย นกในสกล นกอญชน นกกวก นกอลม และนกในกลมนกชายเลนอกหลายชนด

ปาชายหาดในประเทศไทยสวนใหญถกทาลายจนเหลอเปนผนเลกผนนอยได เนองจากไดรบความสนใจทจะอนรกษนอยซงเปนผลมาจากมไมทมคณคาทางเศรษฐกจอยนอยชนด อกทงพนทปา สวนใหญอยใกลทะเลจงถกปรบเปลยนไปใชประโยชนดานอน เชน กอตงชมชน ทาเทยบเรอ สถานทพกและททองเทยว เชนโรงแรม รสอรท เปนตน

จากการสารวจและจาแนกการใชประโยชนทดนในพนทปาชายเลน ป พ.ศ. ๒๕๕๒ พบพนททยงคงสภาพปาชายหาด จานวน ๒,๗๐๘.๙๔ ไร ใน ๗ จงหวดชายฝงทะเล ดงตารางท 9 และภาพท 3

ตารางท 9 พนทชายหาดทยงคงสภาพปาชายหาด

ลาดบท จงหวด พนท( ไร ) 1 2 3 4 5 6 7

ประจวบครขนธ สราษฎรธาน ปตตาน ระนอง พงงา กระบ ตรง

๑๕๖.๐๗ ๔๓.๒๒

๔๒๑.๐๖ ๓๗๙.๒๙ ๗๐.๓๔

๙๙๗.๖๙ ๖๔๑.๒๗

รวม ๒,๗๐๘.๙๔

ทมา: รายงานฉบบผบรหาร: โครงการจาแนกการใชประโยชนทดนปาชายเลน, ๒๕๕๒



ภาพท 3 แผนทแสดงพนทปาชายหาดในประเทศไทย ทมา: ศนยสารสนเทศ กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง, 2555



7.2.6 แนวปะการง แนวปะการงของประเทศไทยมพนทรวม 128,256 ไร ทงนยงมแนวปะการงทยงมไดสารวจ

อกเพยงเลกนอย รวมถงกองหนใตนาซงเปนแหลงทองเทยวดานา เขตการแพรกระจายของแนวปะการง ในประเทศไทยแบงออกเปนสองเขตใหญ ๆ ตามภาพท 4 ดงน

แนวปะการงฝงอาวไทย มพนทปะการงทงหมด 62,480 ไร ประกอบดวยพนทอาวไทย ฝงตะวนออก ตงแตจงหวดตราด จนทบร ระยอง ชลบร ถงพนทอาวไทยตอนกลาง ตงแตจงหวดประจวบครขนธ ชมพร ถงสราษฏรธาน พนทอาวไทยตอนลาง ตงแตจงหวดนครศรธรรมราช สงขลา ปตตาน ถงนราธวาส

แนวปะการงฝงทะเลอนดามน พบในทกจงหวดในฝงทะเลอนดามนม ๖ จงหวด ไดแก จงหวดระนอง พงงา ภเกต กระบ ตรง และสตล มพนทปะการงทงหมด 65,776 ไร

สถานภาพทรพยากรปะการง ประเทศไทยมแนวปะการงทงฝงทะเลอนดามนและฝงอาวไทย เปนพนทรวมประมาณ

128,256 ไร (ตารางท ๑๐) แนวปะการงเปนระบบนเวศทสลบซบซอน มความหลากหลายของชนดพนธสงมชวตสงมาก สงมชวตทงพชและสตวมความสมพนธกนเปนหวงโซอาหารทสลบซบซอนและเปนไปอยางสมดล โดยสงมชวตเหลานนใชแนวปะการงเปนแหลงสบพนธ แหลงวางไข แหลงอนบาลตวออน แหลงหลบภย และแหลงหากน และเปนแหลงทมผลผลตทางชวภาพสงมาก ผลผลตประเภทปลาเศรษฐกจหลายชนดพบในแนวปะการง กลมปลาทสาคญ เชน ปลากะรง ปลากะพง ปลาหมส ปลาสรอยนกเขา ปลากลวย ปลาโมง ปลาทรายขาว และปลาแพะ เปนตน ตลอดจนเปนแหลงทเปรยบเสมอนคลงสารธรรมชาต (natural product) ทเปนประโยชนทางการแพทย แนวปะการงตามชายฝง ทาหนาทเปรยบเสมอนกาแพงกนคลนมใหกดเซาะชายฝง ชวยรกษาใหปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศใหอยในสภาพสมดลขน จากรายงานสถานภาพทรพยากรทางทะเลและชายฝง พ.ศ. ๒๕๕๐-๒๕๕๔ (สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน, ๒๕๕๕) พบวาแนวปะการงของประเทศไทยซงมสถานภาพเสยหายมาก คดเปนรอยละตามพนท ดงน ฝงทะเลอนดามนตอนบน รอยละ ๒๑-๒๔ ของพนท ฝงทะเลอนดามนตอนลาง รอยละ ๖-๑๐ ของพนท อาวไทยฝงตะวนออก รอยละ ๙-๓๐ ของพนท อาวไทยตอนกลาง รอยละ ๒๐-๒๘ ของพนท สาหรบอาวไทยตอนลาง ไมมรายงานพนทแนวปะการงทมความเสยหายมาก (ตารางท ๑1)

ความหลากหลายของชนดพนธปะการง จากการสารวจของสถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝ งทะเล และ

ปาชายเลน พบวาปะการงในประเทศไทยมประมาณ 280 ชนด (จาก 18 วงศ 71 สกล) จากชนดพนธปะการงทพบทวโลกเกอบ 800 ชนด ปะการงชนดเดนทพบทวไปคอ ปะการงเขากวาง (Acropora spp.) และปะการงโขด (Porites lutea) โดยมการรวบรวมตวอยางหนปะการงทงหมดไวทพพธภณฑสตวและพชทะเล ศนยวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเลและชายฝงทะเลอนดามน จงหวดภเกต ซงเปนหนวยงานภายใตกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง

การแพรกระจายของแนวปะการง ประเทศไทยมแหลงแนวปะการงกระจายอยตามชายฝงทะเลและตามเกาะตาง ๆ ทงใน

ฝงอาวไทยและอนดามน พบแพรกระจายอยใน 17 จงหวด ดงแสดงในตารางท 10 และภาพท 4



ตารางท 10 พนทแนวปะการงในประเทศไทย

เขต จงหวด ขนาดพนท (ไร) ขนาดพนทรวม (ไร)

อาวไทยฝงตะวนออก

ตราด 17,635

25,428

62,480

จนทบร 585 ระยอง 3,141 ชลบร 4,067

อาวไทยตอนกลาง ประจวบครขนธ 988

36,514 ชมพร 5,030 สราษฎรธาน 30,496

อาวไทยตอนลาง

นครศรธรรมราช 350

538 สงขลา 110 ปตตาน 78 นราธวาส –

ทะเลอนดามนตอนบน ระนอง 2,592

38,108

65,776

พงงา 23,810 ภเกต 11,706

ทะเลอนดามนตอนลาง กระบ 11,811

27,668 ตรง 4,120 สตล 11,737

รวม 128,256

ทมา: สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน, 2555

สถานการณปะการงฟอกขาว ปะการงฟอกขาวเปนสภาวะทปะการงสญเสยสาหรายเซลลเดยวทอาศยอยภายในเนอเยอ

ทาใหปะการงออนแอเพราะไดรบสารอาหารไมเพยงพอจนปะการงตายไปในทสด ถาหากไมสามารถทน ตอสภาวะนได สาเหตททาใหปะการงฟอกขาวเปนพนทกวางครอบคลมพนทนานนาในระดบประเทศหรอ กนอาณาเขตกวางในระดบภมภาคไดคอ อณหภมนาทะเลทสงขนอยางผดปกต ซงในนานนาไทยเคยไดรบผลกระทบเชนนเมอ ป พ.ศ. 2534, 2538, 2541, 2546, 2548 และ 2550 โดยใน ป พ.ศ. 2534 และ 2538 แนวปะการงทางฝงทะเลอนดามนไดรบความเสยหายมาก พบวาปะการงตายประมาณรอยละ 10–20 สวนในป พ.ศ. 2541 กอใหเกดความเสยหายมากทางฝงอาวไทย แตปตอ ๆ มาเกดทางฝงทะเล อนดามนแตไมพบความเสยหายมากนก เพราะปะการงสามารถฟนตวกลบคนสสภาพปกตไดเนองจากลมมรสมตะวนตกเฉยงใตซงมาเรวในตอนตนฤดชวยบรรเทาทาใหอณหภมนาทะเลลดลงได

สาหรบในป พ.ศ. 2553 นบเปนปทแนวปะการงเสยหายมากทสดเปนประวตการณ อณหภมนาทะเลจากปกต 30 องศาเซลเซยส ไดเรมสงขนมากกวา 30 องศาเซลเซยส ตงแตปลายเดอนมนาคม พ.ศ. 2553 สามสปดาหตอมาปะการงไดเรมฟอกขาวแผพนทเปนวงกวางคลมทะเลทงฝงทะเลอนดามนและอาวไทย



จากการสารวจโดยความรวมมอจากหลายหนวยงาน พบวาในแตละพนทมปะการงฟอกขาวมากนอยตางกนไป ทงนขนอยกบองคประกอบชนดปะการงและสงแวดลอมในบรเวณนน ๆ โดยเฉพาะตงแตเดอนเมษายน พ.ศ. 2553 พบวาปะการงเขากวางหรอปะการงประเภทกงกาน และปะการงแผน เปนชนดเดนมการตายของปะการงเปนจานวนมาก ปะการงฟอกขาวในทะเลไทยครงนเกดขนทงในทะเลฝงอาวไทยทพบการฟอกขาวประมาณรอยละ 30–40 และฝงทะเลอนดามนทพบการฟอกขาวประมาณรอยละ 50–60

ภยคกคามตอแนวปะการง สาเหตหลกทกอใหเกดความเสยหายตอแนวปะการงของประเทศ ไดแก

1. การเพมขนของตะกอนจากการพฒนาพนทแนวชายฝง และจากปาชายเลนทเสอมโทรม นอกจากน ยงมตะกอนหลงเหลอจากการทาเหมองแรในทะเล (บรเวณแหลมกรงใหญ กรงนอย จงหวดพงงา)

2. ผลกระทบจากการทองเทยวทหนาแนน (บรเวณหมเกาะพพ จงหวดกระบ เกาะเตา จงหวดสราษฎรธาน)

3. ผลกระทบจากการเกดปะการงฟอกขาว 4. ผลกระทบจากสภาวะการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

แนวทางลดผลกระทบจากภยคกคาม 1. กาหนดมาตรการเรองการลดผลกระทบจากตะกอนชายฝงซงมแนวโนมเพมขน

เนองจากการพฒนาพนทชายฝงมการขยายตวมากขน 2. กาหนดมาตรการลดผลกระทบจากการทองเทยวมแนวโนมเพมขนจากการสงเสรม

การทองเทยวทางทะเล โดยเฉพาะกจกรรมดานาดปะการงทไดรบความนยมอยางมาก 3. กาหนดกรอบการศกษาวจย หาองคความรเชงลกเกยวกบพนธกรรมของปะการงททนตอ

สภาพการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศมผลกระทบใหอณหภมนาทะเลสงขนเกดปะการงฟอกขาว และระดบนาทะเลมแนวโนมเพมขน

4. กาหนดมาตรการคมครองอยางเขมงวดในพนทแนวปะการงนอกเขตอทยานทางทะเล ประกาศพนทคมครองทางทะเลอยางมสวนรวมกบชมชน ประชาสมพนธ ใหความรตอประชาชน



ภาพท 4 แผนทแสดงการแพรกระจายของปะการงในนานนาไทย ทมา: ศนยสารสนเทศ กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง, 2555



ตารางท 11 สถานภาพและคณภาพของแนวปะการง


7.2.7 หญาทะเล แหลงหญาทะเลของประเทศไทยใน ป พ.ศ. ๒๕49 มพนทรวม 92,959 ไร โดยอย

ในอาวไทย 34,289 ไร และฝงทะเลอนดามน 58,670 ไร แหลงหญาทะเลทสมบรณและมพนทใหญทสดของประเทศอยทบรเวณอทยานแหงชาตหาดเจาไหม เกาะลบง และเกาะมก จงหวดตรง จากการสารวจและตดตามการเปลยนแปลงสถานภาพแหลงหญาทะเลในประเทศไทย ป พ.ศ. 2554 พบวามเนอทของหญาทะเลประมาณ 118,665 ไร โดยฝงอาวไทยมเนอท 32,565 ไร และฝงทะเลอนดามนมเนอท 86,100 ไร ดงภาพท ๕ ปจจบนมแหลงขอมลเพมเตมจากภาคทองถนในการตดตามสถานภาพแหลงหญาทะเลแหลงใหมนอกเหนอจากทเคยสารวจพบ อาทเชน บางสวนของหญาทะเลอาวคระบร จงหวดพงงา และยงมแหลงหญาทะเลอกบางสวนทยงตองทาการสารวจและตดตามสถานภาพตอไปในอนาคต แมวาจะไมไดเปนแหลงใหญกตาม ทงนเพอเปนขอมลพนฐานในการนามาสการจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝงตอไป

จงหวด

ขนาดพนทแนว

ปะการง (ไร)

สดสวนของแนวปะการง (%) ในสภาพตางๆ

สมบรณดมาก สมบรณด สมบรณปาน

กลาง เสยหาย

เสยหายมาก

ฝงอาวไทย ตราด 17,635 ๑๙ ๒3 ๒๕ ๑๐ ๒3 จนทบร 585 2 ๑๒ ๕๕ ๒2 ๙ ระยอง 3,141 ๒ 20 ๔8 ๑๗ ๑๔ ชลบร 4,067 ๖ 6 30 ๒๘ ๓๐ ประจวบครขนธ 988 5 ๑9 ๒9 ๑๙ ๒8 ชมพร 5,030 ๑๕ 20 ๒๖ ๑9 ๒๐ สราษฎรธาน 30,496 ๕ ๑3 ๒๖ ๓๓ ๒3 นครศรธรรมราช 350 ๓๗ ๒๓ ๒๘ ๑๒ ๐ สงขลา 110 ๑๘ ๔3 ๓2 ๗ ๐ ปตตาน 78 ๓๒ ๓๗ ๓๑ ๐ ๐ นราธวาส - ๐ ๐ ๐ ๐ ๐ รวมฝงอาวไทย 62,480 ฝงทะเลอนดามน ระนอง 2,592 ๒6 ๑๖ ๑๙ ๑๕ ๒๔ พงงา 23,810 ๒๑ ๑๔ ๒๘ ๑6 ๒๑ ภเกต 11,706 ๑3 ๑6 ๓๓ ๑๗ ๒๑ กระบ 11,811 ๒๔ ๒5 30 ๑๑ ๑๐ ตรง 4,120 ๑5 ๒๓ ๔3 ๑๔ ๕ สตล 11,737 ๔8 ๒๐ ๒1 5 ๖ รวมฝงทะเลอนดามน 65,776 รวมทงประเทศ 128,256



สถานภาพทรพยากรหญาทะเล ระบบนเวศหญาทะเลมความสาคญอยางมากตอปรมาณสตวนา และความอดมสมบรณของ

ทองทะเล เปนแหลงอนบาล แหลงวางไข แหลงหากน แหลงหลบภย และเจรญเตบโตของสตวน า วยออน เนองจากโครงสรางของหญาทะเลทมใบ ลาตน และรากทสลบซบซอน จากการสารวจพบวาสตวนาเศรษฐกจหลายชนด มชวงชวตทผกพนกบแหลงหญาทะเล เชน กงกลาดา กงแชบวย ปลาเกา เปนตน นอกจากนนแหลงหญาทะเลยงเปนทอยอาศยและหากนของสตวทะเลหายากทใกลสญพนธ เชน พะยน และเตาทะเล อกดวย ระบบนเวศหญาทะเลยงใหคณประโยชนดานเศรษฐกจจากการทาประมงในแหลงหญาทะเล เชน การรวบรวมลกปลาเกาเพอนาไปเพาะเลยงตอในกระชง การทาประมงอน ๆ เชน โปะ อวนจมป แรวป ลอบ เปนตน

ในประเทศไทยมแหลงหญาทะเลทสาคญทางฝงทะเลอาวไทยและทะเลอนดามนหลายพนท อาทเชน แหลงหญาทะเลอาวทงคา-สว จงหวดชมพร และอาวคงกระเบน จงหวดจนทบร แหลงหญาทะเลเกาะตะลบง จงหวดตรง เกาะศรบอยา-เกาะป จงหวดกระบ เกาะพระทองและพนทใกลเคยง จงหวดพงงา และ บานปาคลอก จงหวดภเกต เปนตน

หญาทะเลทพบตามมหาสมทรทวโลกกวา 60 ชนด 12 สกล 4 วงศ และ 2 ระดบ ในประเทศไทยพบหญาทะเลรวม 13 ชนด โดยชนดทพบลาสดคอหญาใบมะกรดขนาดใหญ (Halophila major) (ปยะลาภและอญชนา, ๒๕๕๕) พบหญาทะเลตามชายฝงทะเลในพนท 17 จงหวด ไดแก จงหวดชลบร ระยอง จนทบร ตราด ชมพร สราษฎรธาน นครศรธรรมราช พทลง สงขลา ปตตาน นราธวาส ระนอง พงงา ภเกต กระบ ตรง และสตล สาหรบหญาทะเลทางฝงทะเลอนดามน พบวามอย 12 ชนด จะขาดแตเพยงชนดเดยวคอ หญาตะกานนาเคม (Ruppia maritima) ซงพบเฉพาะทางฝงอาวไทยเทานน สามารถสรปสถานภาพของแหลงหญาทะเลตามการแบงเขตพนทตางๆ (ตารางท ๑๒ และ ๑๓) ไดดงน

1) อาวไทยฝงตะวนออก มพนทของแหลงหญาทะเลรวม 11,958 ไร พบหญาทะเลทงหมด 9 ชนด มหญากยชาย

ทะเล หญาใบมะกรด หญาเงาใส และหญาคาทะเล เปนชนดเดน แหลงหญาทะเลทเปนแหลงใหญและ มความสาคญในพนทน ไดแก อาวมะขามปอม และหมเกาะมน จงหวดระยอง ปากแมนาพงราด และอาวคงกระเบน จงหวดจนทบร มเนอท 332 ไร และ 6,407 ไร ตามลาดบ โดยภาพรวมแหลงหญาทะเลในพนท อาวไทยฝงตะวนออกมสถานภาพคอนขางคงทในระดบสมบรณปานกลางถงสมบรณด

2) อาวไทยตอนบน ในอดตเคยมรายงานการพบบรเวณปากคลองบางตรานอย และปากคลองบางตราใหญ

จงหวดเพชรบร โดยพบหญาตะกานนาเคมเพยงชนดเดยว ปจจบนพนทดงกลาวเปลยนเปนสวนหนงของอทยานสงแวดลอมนานาชาตสรนธร และรายงานการพบเหนทแตกตางกบแหลงหญาทะแลแหงอน ๆ คอ ไมใชแหลงหญาทพบในพนทธรรมชาต แตพบในบอเพาะเลยงสตวนาชายฝง และบรเวณลานาสาธารณะ

๓) อาวไทยตอนกลาง มพนทแหลงหญาทะเลรวม 18,995 ไร พบหญาทะเลทงหมด 10 ชนด มหญาคาทะเล

หญาใบมะกรด และหญาเงาแคระเปนชนดเดน แหลงหญาทะเลขนาดใหญและมความสาคญบรเวณน ไดแก อาวทงคา-สว จงหวดชมพร มพนท 6,650 ไร ในจงหวดสราษฎรธาน แหลงหญาทะเลอาวบานดอน 6,200 ไร เกาะพะงน 1,900 ไร และเกาะสมย 2,300 ไร โดยภาพรวมแหลงหญาทะเลในเขตนมสถานภาพคอนขางคงทในระดบสมบรณปานกลางถงสมบรณด ยกเวนบางพนททไดรบผลกระทบจากตะกอนทเกดการ



พฒนาพนทชายฝง เชน เกาะสมย และเกาะพะงน ซงในระยะยาวอาจสงผลทางลบตอสถานภาพแหลงหญาทะเลในพนทดงกลาว จงควรไดรบการตดตามอยางสมาเสมอตอไป

4) อาวไทยตอนลาง มพนทของหญาทะเลรวม 1,612 ไร พบหญาทะเลทงหมด 9 ชนด มหญากยชายทะเล

หญาใบมะกรด หญาเงาใส และหญาคาทะเลเปนชนดเดน แหลงหญาทะเลแหลงใหญและมความสาคญบรเวณน คอ บรเวณอาวปตตาน มพนท 680 ไร อกพนท คอบรเวณเกาะทาไร จงหวดนครศรธรรมราช พนทหญาทะเล 75 ไร การปกคลมพนท รอยละ 60 โดยภาพรวมหญาทะเลมสถานภาพเสอมโทรมและเสอมโทรมตามสภาพธรรมชาต

5) ทะเลอนดามนตอนบน มเนอทของหญาทะเลรวม 34,885 ไร พบหญาทะเลทงหมด 12 ชนด มหญาคาทะเล

หญาใบมะกรด และหญาชะเงาใบฟนเลอยเปนชนดเดน โดยเฉพาะหญาเงาแคระทพบมากบรเวณอาวบางเบน จงหวดระนอง และทงนางดา จงหวดพงงา แหลงหญาทะเลทเปนแหลงใหญและมความสาคญบรเวณน ไดแก บางเบน พนท 1,267 ไร ทงนางดา พนท 2,420 ไร เกาะพระทอง จงหวดพงงา และพนทใกลเคยง พนท 17,251 ไร และอาวปาคลอก จงหวดภเกต มเนอทหญาทะเล 1,905 ไร โดยภาพรวมแหลงหญาทะเล ในเขตนมสถานภาพคงทระดบสมบรณปานกลางถงสมบรณด เปนเขตทมแหลงหญาทะเลทมความอดมสมบรณทงทรพยากรหญาทะเลและสตวนาในระบบนเวศหญาทะเล รวมทงสตวเศรษฐกจ และสตวทะเลหายาก ไดแก พะยน เตาทะเล และโลมา แตในบางพนท เชน บรเวณเกาะภเกต มการพฒนาชายฝงซงสงผลกระทบตอแหลงหญาทะเลจากการสะสมของตะกอนรวมทงปญหานาทงจากแหลงชมชน

6) ทะเลอนดามนตอนลาง มเนอ ทของหญาทะเลรวม 51,215 ไร ถอวา เปนแหลงหญาทะเลทใหญ ทสด

เมอเทยบกบแหลงอน ๆ พบหญาทะเลทงหมด 12 ชนด มหญาคาทะเล หญาใบมะกรด และหญาชะเงา ใบฟนเลอยเปนชนดเดน แหลงหญาทะเลสวนใหญพบในบรเวณจงหวดกระบ และจงหวดตรง แหลงหญาทะเลทเปนแหลงใหญและมความสาคญบรเวณน ไดแก เกาะศรบอยา และพนทใกลเคยงจงหวดกระบ พนท 15,923 ไร เกาะตะลบง และเกาะมก จงหวดตรง พนท 7,306 ไร และ 8,148 ไร ตามลาดบ โดยภาพรวมหญาทะเลมสถานภาพคงทระดบสมบรณด เปนเขตทมระบบนเวศหญาทะเลทอดมสมบรณ ทงทรพยากรหญาทะเลและสตวนา รวมทงสตวเศรษฐกจ และสตวทะเลหายาก ไดแก พะยน เตาทะเล และโลมา

ความเสอมโทรมของหญาทะเลมสาเหตมาจากปจจยตาง ๆ ไดแก 1. การพฒนาชายฝงทกรปแบบททาใหมตะกอนในนาทะเลมากขน รวมถงการพฒนา

พนทในทะเลชายฝงเพอการทองเทยว สรางสะพาน มารนา ทจอดเรอ ในอาวทมแหลงหญาทะเล 2. การปลอยนาเสยจากโรงงานอตสาหกรรม บานเรอนชมชนขนาดใหญใกลชายฝง

และจากนากงทาใหคณภาพนาทะเลเสอมโทรม 3. การทาประมง เชน อวนรนในแหลงหญาทะเลทาใหเสยหาย 4. กระบวนการทางธรรมชาต เชน จากคลนลมมรสมทรนแรง

ขอเสนอแนะ 1. กาหนดมาตรการเรองการลดผลกระทบจากตะกอนชายฝงเนองจากการพฒนาพนท

ชายฝงมมากขน 2. กาหนดมาตรการลดผลกระทบจากการพฒนาชายฝงจากการสงเสรมการทองเทยวทาง

ทะเล โดยเฉพาะการสรางมารนา สะพานทจอดเรอ บรเวณแหลงหญาทะเล



3. กาหนดกรอบการศกษาวจยเพอหาองคความรเกยวกบการฟนฟแหลงหญาทะเลและประชาสมพนธ ใหความรตอประชาชน

4. กาหนดมาตรการคมครองอยางเขมงวดในพนทแหลงหญาทะเลนอกเขตอทยานทางทะเล ประกาศพนทคมครองทางทะเลอยางมสวนรวมกบชมชนทมผลกระทบตามชายฝง

ตารางท 12 สถานภาพแหลงหญาทะเลในประเทศไทย

เขตพนท จงหวด พนท ( ไร)

สถานภาพ ชนดเดน สาเหตการเสอมโทรม

อาวไทยฝงตะวนออก

ตราด 4,605

สมบรณปานกลางธรรมชาต-เสอมโทรม

หญาคาทะเล, หญากยชายทะเล

เปลยนแปลงตามสภาพธรรมชาต

จนทบร 6,407 สมบรณด หญากยชายทะเล รองรบนาเสยจากนากง

ระยอง 332 สมบรณปานกลางธรรมชาต

หญาคาทะเล, หญาใบมะกรด

มการทาประมงพนบาน และหญาทะเลอาจมการเปลยนแปลงตามฤดกาล

ชลบร 614 สมบรณปานกลาง

หญาเงาใส, หญาเงาใบเลก, หญากยชายทะเล

การสรางเขอนกนคลน สะพานเทยบเรอและทพกอาศยภายในอาวสตหบ ทาใหแหลงหญาภายในอาวสตหบลดลง

อาวไทยตอนกลาง

ประจวบครขนธ - - - เคยสารวจพบ เมอป 2549

ชมพร 8,535 สมบรณปานกลาง

หญาเงาแคระ เปลยนแปลงตามสภาพธรรมชาต

สราษฎรธาน 10,460 สมบรณด หญาใบมะกรด, หญาเงาแคระ, หญาคาทะเล

ตะกอนจากธรรมชาต ซงมปรมาณมากในบางบรเวณ เชน บรเวณแหลมหนงาม และแหลมใหญ กจกรรมของมนษย เชน การพฒนาชายฝง

อาวไทยตอนลาง

นครศรธรรมราช 75 ตามธรรมชาต หญาคาทะเล, หญาชะเงาเตา

แหลงหญาทะเลขนาดเลกอาจมการเปลยนแปลงตามฤดกาล

พทลง 460 เสอมโทรม หญาเงาแคระ, หญากยชายเขม


สงขลา 343 ธรรมชาต หญาเงาแคระ, หญากยชายเขม, หญากยชายทะเล


ปตตาน 680 ธรรมชาต

หญาเงาแคระ, หญาใบมะกรด, หญากยชายทะเล, หญาตะกานนาเคม

การขดลอกสรางทาเทยบเรอประมง

นราธวาส 54 เสอมโทรม หญาเงาแคระ หญากยชายทะเล

เปลยนแปลงตามธรรมชาต



เขตพนท จงหวด พนท ( ไร)

สถานภาพ ชนดเดน สาเหตการเสอมโทรม

ทะเลอนดามนตอนบน

ระนอง 1,290 สมบรณปานกลาง

หญาเงาแคระ, หญาเงาใส, หญากยชายทะเล

ตะกอนจากกจกรรมบนฝง

พงงา 29,076 สมบรณดสมบรณปานกลางธรรมชาต

หญาชะเงาใบฟนเลอย,หญาเงาแคระ, หญาใบมะกรด, หญาคาทะเล

มการเคลอนยายของแนวสนทรายตามธรรมชาตทบถมแนวหญา และมรองรอยการทาลายโดยเครองมอประมง (อวนลากอวนรน) กดเซาะจากคลนยกษสนาม

ภเกต 4,519 สมบรณด สมบรณปานกลางธรรมชาต

หญาคาทะเล, หญาชะเงาใบฟนเลอย

ปรมาณตะกอนในนาสงชะลางจากกจกรรมบนฝง เชน จากการทาเหมองแร และเกดจากการทาประมง อวนลาก อวนรน และนาเสยนากงเลกนอยกดเซาะจากคลนยกษสนาม

ทะเลอนดามนตอนลาง

กระบ 31,205

สมบรณด-สมบรณปานกลาง-ธรรมชาต-บางพนทเสอมโทรม

ห ญ า ใ บ ม ะ ก ร ด , ห ญ าก ย ช า ย เ ข ม , หญ าชะ เง า ใบ ฟนเลอย

ผลกระทบจากธรรมชาตและตะกอนดนจากบนฝงเรออวนรน

ตรง 17,985 สมบรณด-สมบรณปานกลาง

หญาคาทะเล, หญาใบมะกรด, หญาใบมะกรดขนาดใหญ

อวนรนจบลกปลาเกา และการทาอวนทบตลงขนาดใหญ ตะกอนทบถมจากบนฝงกดเซาะจากคลนยกษสนาม

สตล 2,025 ธรรมชาต หญาตนหอมทะเล, หญาคาทะเล, หญาใบมะกรดขนาดใหญ

ไมพบปญหาความเสอมโทรม

หมายเหต: ระดบสถานภาพหญาทะเล เสอมโทรมเพราะถกรบกวน หมายถง รอยละการปกคลมของหญาทะเล <25 คงสภาพตามธรรมชาต หมายถง รอยละการปกคลมของหญาทะเล 25 สมบรณปานกลาง หมายถง รอยละการปกคลมของหญาทะเล 26-50 สมบรณด หมายถง รอยละการปกคลมของหญาทะเล 51-75 สมบรณดมาก หมายถง รอยละการปกคลมของหญาทะเล >75

ทมา: สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน



ภาพท 5 แผนทแสดงการแพรกระจายของหญาทะเลในนานนาไทย ทมา: ศนยสารสนเทศ กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง พ.ศ. 2555



ตารางท 13 สถานภาพและคณภาพของแหลงหญาทะเลแสดงรอยละของพนท

จงหวด สดสวนของแหลงหญาทะเล (%) ในสภาพตางๆ

พนท(ไร) สมบรณด สมบรณปานกลาง สมบรณนอย ฝงอาวไทย ตราด 4,605 ๕7 ๑๘ ๒๕ จนทบร 6,407 ๑๐๐ ๐ ๐ ระยอง 332 ๐ ๔1 60 ชลบร 614 ๐ 80 ๒๐ ชมพร 8,535 ๗8 ๒๑ ๑ สราษฎรธาน 10,460 ๑๙ ๕7 ๒5 นครศรธรรมราช 75 ๑๐๐ ๐ ๐ สงขลา 343 ๐ ๐ ๑๐๐ ปตตาน 680 ๐ ๑๐๐ ๐ พทลง 460 0 0 0 นราธวาส 54 0 0 ๐

รวมฝงอาวไทย 32,565 354 317 230 ฝงทะเลอนดามน ระนอง 1,290 774 1 21 พงงา 29,076 43 56 1 ภเกต 4,519 43 38 19 กระบ 31,205 84 10 6 ตรง 17,985 90 5 6 สตล 2,025 14 2 84

รวมฝงทะเลอนดามน 86,100 1,048 112 137 รวมทงประเทศ 118,665 1,402 429 367


7.2.8 ระบบนเวศเกาะ นานนาทะเลของประเทศไทยมจานวนเกาะทงสน ๙๓๖ เกาะ กระจายอยใน ๑๙ จงหวด

ในอาวไทยมจานวน ๓๗๔ เกาะ และฝงทะเลอนดามนมจานวน ๕๖๒ เกาะ มความยาวรอบเกาะรวมกนทงหมด ๓,๗๒๔.๓๒๒ กโลเมตร และพนททงหมดรวมกนทงสน ๒,๖๘๖.๘๔๒ ตร.กม. จงหวดทมจานวนเกาะ มากทสดคอ จงหวดพงงา (๑๕๕ เกาะ) รองลงมาจงหวดกระบ (๑๕๔ เกาะ) และจงหวดสราษฎรธาน (๑๐๘ เกาะ) เกาะทมขนาดพนทเกนกวา ๑๐๐ ตร.กม. มจานวน ๖ เกาะ เกาะทมขนาดพนทใหญทสดคอ เกาะภเกต (๕๑๔.๖๗๕ ตร.กม.) รองลงมาตามลาดบเปนเกาะสมย (๒๓๖.๐๗๙ ตร.กม.) เกาะชาง (๒๑๒.๔๐๔ ตร.กม.) เกาะตะรเตา (๑๕๐.๘๔ ตร.กม.) เกาะพะงน (๑๒๒.๐๑๗ ตร.กม.) และเกาะกด (๑๑๑.๘๙๔ ตร.กม.) เกาะมากกวาครงหนง (๔๙๑ เกาะ) อยในเขตอทยานแหงชาตทางทะเล รองลงมาเปนเกาะอยภายใตการดแลของ



องคกรปกครองสวนทองถน มบางสวนอยภายใตการดแลของกองทพเรอ เพอกจการดานความมนคงของประเทศ ซงถกใชประโยชนในทางทหาร (ตารางท ๑๔)

แหลงธรรมชาตอนควรอนรกษในประเทศไทยทมการประกาศไวใน ป พ.ศ. ๒๕๓๒ มจานวน ๒๖๓ แหงในพนท ๖๒ จงหวดทวประเทศ แหลงธรรมชาตประเภทเกาะเปนหนงใน ๑๓ แหลงธรรมชาตอนควรอนรกษทรวมอยในประกาศ ซงมเกาะทไดรบการประกาศเปนแหลงธรรมชาตอนควรอนรกษแลว ๔ แหง ไดแก

(๑) เกาะสชง อ. เกาะสชง จงหวดชลบร (อนดบท ๙๔) (๒) เกาะหน-เกาะแมว อ. เมอง จงหวดสงขลา (อนดบท ๑๙๖) (๓) เกาะพพเล-เกาะพพดอน อ. เมอง จงหวดกระบ (อนดบท ๒๔๔) (๔) เกาะไข จงหวดสตล (อนดบท ๒๕๘)

ตารางท 14 จานวนเกาะในประเทศไทย

จงหวด จานวนอาเภอ จานวนตาบล จานวนเกาะ พนท (ตร.กม.) ความยาวรอบเกาะ (กม.)

อาวไทย 1. ตราด 5 11 66 357.298 333.595 2. จนทบร 4 10 19 12.993 53.899 3. ระยอง 2 3 16 6.238 36.593 4. ชลบร 4 7 47 41.667 140.597 5. ฉะเชงเทรา 1 1 1 0.204 1.967

6. ประจวบครขนธ 6 8 23 3.232 31.851 7. ชมพร 5 8 54 7.269 70.194 8. สราษฎรธาน 7 17 108 419.285 371.944

9. นครศรธรรมราช 3 3 9 1.168 10.428 10. พทลง 1 3 18 95.931 137.884 11. สงขลา 3 5 6 6.367 20.396 12. ปตตาน 3 3 4 4.297 14.986 13. นราธวาส 1 2 3 0.6432 6.788 รวมอาวไทย 45 81 374 956.591 1,231.122 ทะเลอนดามน 14. ระนอง 3 10 56 94.271 242.073 15. พงงา 6 16 155 440.197 806.922 16. ภเกต 3 17 37 546.585 328.693 17. กระบ 5 18 154 262.047 486.092 18. ตรง 5 14 54 75.312 193.656 19. สตล 3 10 106 311.839 435.763 รวมทะเลอนดามน 25 85 562 1,730.251 2,493.199

รวมทงหมด 70 166 936 2,686.842 3,724.322

ทมา: ศนยสารสนเทศ กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง, 2554



7.2.9 สตวทะเลหายากและใกลสญพนธ 7.2.9.1 เตาทะเล เตาทะเลทวโลกพบจานวน ๘ ชนด แตทพบในประเทศไทยมเพยง ๕ ชนด จดอยใน ๒

วงศ คอวงศ Cheloniidae มอย ๔ ชนด ไดแก เตาตน (Green turtle; Chelonia mydas) เตากระ (Hawksbill turtle; Erethmochely simbricata) เตาหญา (Olive Ridley; Lepidochelys livacea) และเตาหวฆอน (Loggerhead turtle; Caretta caretta) และวงศ Dermochelyidae ม ๑ ชนด คอ เตามะฟอง (Leatherback turtle; Dermochelys coriacea) ประชากรเตาทะเลเหลออยนอยมาก โดยเฉพาะบางชนด เชน เตาหญา และเตามะเฟอง มจานวนนอยจนอยในขนวกฤตวาจะสญพนธในเวลาอนใกล สถานภาพโดยทวไปของเตาทะเลแตละชนดพบวา

7.2.9.1.1 เตาตน พบเตาตนมแหลงวางไขทางฝงอาวไทย (ภาพท ๖) บรเวณเกาะเสมด เกาะกฎ เกาะทะล เกาะมนใน จงหวดระยอง เกาะอรา เกาะคราม (หาดกระทง หาดนวล และหาดขาม) จงหวดชลบร หาดทบสะแก จงหวดประจวบครขนธ เกาะทองหลาง จงหวดชมพร เกาะเตา จงหวด สราษฎรธาน และทเกาะกระ จงหวดนครศรธรรมราช โดยมแหลงวางไขใหญทสดทหมเกาะคราม จงหวดชลบร ซงเปนพนทรบผดชอบของกองทพเรอ ในอดตมเตาตนขนวางไขสงสดมากถง ๙๓๓ รง ในป พ.ศ. ๒๕๒๙(Mananunsap and Charuchinda, 1994) และจานวนลดลงเรอย ๆ จนเหลอเพยงจานวน ๗๐ รง ในป พ.ศ .๒๕๔๘ (Kittiwattanawong, 2004) นอกจากน นพบเ ตาตน ขนวางไ ข ท เกาะทะล จ งหว ดประจวบครขนธ (สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน, 2555) และเกาะกระ จงหวดนครศรธรรมราช จานวนเตาตนขนวางไขประมาณ ๓๐ - ๔๐ รง สวนฝงทะเลอนดามนพบเตาตนขนวางไขทเกาะสมลน เกาะสรนทร เกาะตาชย เกาะพระทอง และเกาะคอเขา จงหวดพงงา เกาะไมไผ จงหวดกระบ เกาะอาดง และเกาะตะรเตา จงหวดสตล โดยแหลงทพบมากทสดทเกาะหยง (หมเกาะสมลน) จงหวดพงงา พบเตาตนขนมาวางไขทเกาะหยงจานวน ๗๕ รง ในป พ.ศ. ๒๕๔๙ (Kittiwattanawong, 2004) คาดคานวณประชากรเตาตนทางฝงอาวไทยมประมาณ ๘๐-๑๒๐ ตว และฝงทะเลทะเลอนดามนมประมาณ ๘๐-๑๒๐ ตว ปจจบนยงพบปญหาภยคกคามจากเครองมอประมง สภาพแวดลอมและแหลงอาหารเสอมโทรม จงจดอยในภาวะถกคกคาม (Threatened)

7.2.9.1.2 เตากระ พบขนวางไขเฉพาะฝงอาวไทย มแหลงวางไขบรเวณเกาะเสมด จงหวดระยอง เกาะอรา จงหวดชลบร เกาะทองหลาง จงหวดชมพร เกาะเตา จงหวดสราษฎรธาน และเกาะกระ จงหวดนครศรธรรมราช แหลงทพบมากทสดในบรเวณหมเกาะคราม จงหวดชลบร ในอดตมเตากระ ๑๒๖ รงในป พ.ศ. ๒๕๓๑ (Mananunsap and Charuchinda, 1994) และจานวนลดลงเรอย ๆ จนเหลอเพยงจานวน ๗๐ รง ในป พ.ศ. ๒๕๔๘ (Kittiwattanawong, 2004) มรายงานวาพบทหาดทบสะแก และเกาะทะล จงหวดประจวบครขนธ (สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน, 2555) พบวาปจจบนยงมภยคกคามจากการทาการประมงในพนทแหลงอาศย จงจดอยในภาวะใกลสญพนธ (Endangered)

7.2.9.1.3 เตาหญา พบขนวางไขเฉพาะฝงทะเลอนดามนทเกาะพระทอง จงหวดพงงา หาดราไวย และหาดกมลา จงหวดภเกต ในอดตพบวามเตาหญาขนวางไขทางฝงทะเลอนดามนจานวนมากถง ๓๖๐ รง ในป พ.ศ. ๒๕๒๘ (สพจน, ๒๕๔๔) และลดจานวนลงเรอย ๆ จนสญหายไปแลวในป พ.ศ. ๒๕๔๖-๒๕๔๘ แตเรมมรายงานพบจานวน ๓ รง ใน ป พ.ศ. ๒๕๔๙ (Kittiwattanawong, 2004) ปจจบนถอไดวาเตาหญาอยในภาวะทใกลสญพนธอยางยง (Nearly Extinction) โดยมโอกาสทจะสญพนธไดทนท



7.2.9.1.4 เตาหวฆอน เปนเตาทะเลทไมพบขนวางไขในนานนาไทย แตพบหากนอยทงทางฝงอาวไทย ทเกาะมน จงหวดระยอง เกาะแมว จงหวดสงขลา และทางฝงทะเลอนดามนทเกาะพระทอง จงหวดพงงา และเกาะสาหราย จงหวดสตล

7.2.9.1.5 เตามะเฟอง พบขนวางไขเฉพาะทางฝงทะเลอนดามน บรเวณหาดประพาส จงหวดระนอง เกาะพระทอง เกาะระ เกาะคอเขา และหาดทายเหมอง จงหวดพงงา เกาะลนตาใหญ จงหวดกระบ หาดบางเทา หาดไมขาว และหาดกะรน จงหวดภเกต ในอดตมเตามะเฟองขนวางไข จานวนสงสด ๓๒ รง ในป พ.ศ. ๒๕๔๑ และจานวนลดลงเรอย ๆ เหลอเพยงปละ ๕ - ๖ รง ในป พ.ศ. 2555 (สพจน, ๒๕๔๔) และแทบจะไมพบเลยในปจจบนจงจดอยในภาวะใกลสญพนธอยางยง (Nearly Extinction)

ภาพท 6 แผนทแสดงแหลงวางไข และอตราสวนของเตาทะเลแตละชนด

ทมา: สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเลและปาชายเลน

7.2.10 พะยน พะยนเปนสตวเลยงลกดวยนมอาศยตามชายฝงทะเลเขตรอนบรเวณระดบความลกประมาณ

๑–๒๒ เมตร หากนตามแหลงหญาทะเลทความลก ๑–๓ เมตร มกหลบหลกศตรทระดบความลก ๒–๗ เมตร ในนานนาไทยมประชากรอยประมาณ ๒35 ตว (www.dmcr.go.th วนท 20 กมภาพนธ 2556) พบมากในฝงทะเลอนดามนมประมาณ 200 ตว โดยมรายงานการสารวจเมอป พ.ศ. ๒๕๔๓ ทพบจานวนพะยนมากทสดในครงเดยว ถง ๑๒๓ ตว บรเวณเกาะมก และเกาะลบง จงหวดตรง (ภาพท ๗) อยางไรกตามยงพบพะยนตายจากการตดเครองมอประมง

จากการศกษาสภาพการดารงชวตของพะยน พบวาพะยนเพศเมยมชวงอายยาวนานถง ๕๐ –๕๕ ป โดยใชเวลาในการตงทองประมาณ ๑๒ เดอน คลอดลกครงละ ๑ ตว เลยงลกดวยนมเปนระยะเวลาไมนอยกวา ๑๘ เดอน ดงนนในชวงชวตของพะยนแตละตวสามารถใหลกไดเพยง ๕–๖ ตว เทานน และอตราการเกดชามาก จงมความเสยงตอการสญพนธสง

เตาตน

เตาหญา เตากระ

13

o

11

o

9

o

7

o

99o

101o

103

o

เตามะเฟอง

Tha

AndamanSea

Gulf of Thailand



ภาพท 7 แผนทแสดงแหลงทพบพะยนในนานนาไทย ทมา: ศนยสารสนเทศ กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง พ.ศ. 2555



ชนดและสถานภาพ พะยน (Dugong) ทพบเปนชนด Dugong dugon (Müller, 1776) มชอเรยกอน ๆ เชน

ดหยง หมดด จานวนพะยนในประเทศไทยม 235 ตว จานวนประชากรมแนวโนมการเปลยนแปลงลดลง แหล ง ท พบพะย นบร เ วณ อ าว ไทย ไ ด แ ก แหลมกล ด แหลมงอบ จ งห ว ดตร าด

อาวสตหบ จงหวดชลบร อาวสว จงหวดชมพร อาวบานดอน เกาะสมย-ดอนสก จงหวดสราษฎรธาน และอาวปตตาน จงหวดปตตาน บรเวณทะเลอนดามนไดแก หาดทรายดา จงหวดระนอง ทงนางดา-เกาะพระทอง เกาะคอเขา ทบละม-หาดทายเหมอง อาวพงงา-เกาะยาว จงหวดพงงา อาวปาคลอก อาวตงเขน อาวฉลอง จงหวดภเกต อาวทาเลน เกาะป-เกาะศรบอยา จงหวดกระบ และแหลมไทร เกาะมก-เกาะลบง เกาะสกร จงหวดตรง

7.2.11 โลมาและปลาวาฬ โลมาจดเปนสตวเลอดอนทเลยงลกดวยนมอาศยอยในทะเลในประเทศไทย พบโลมาและ

ปลาวาฬทงสนจานวน ๒7 ชนด ดงตารางท 15 และภาพท ๘

ตารางท 15 ชนดของโลมาและปลาวาฬทพบในนานนา ในประเทศไทย

วงค ชอไทย ชอสามญ ชอวทยาศาสตร ๑. Balaenopteridae ๑. ปลาวาฬฟน Fin whale Balaenoptera physarus ๒. ปลาวาฬบรดา

๓. ปลาวาฬโอมรา ๔. ปลาวาฬหลงคอม ๕. ปลาวาฬสนาเงน

Bryde’s whale Omura whale Humpback whale Blue whale

Balaenoptera edeni Balaenoptera omurai Megaptera novaeangliae Balaenoptera musculus

๒. Physeteridae ๑. ปลาวาฬหวทย Great sperm whale Physeter macrocepharus ๓. Kogiidae ๑. ปลาวาฬหวทยเลก Pigmy sperm whale Kogia breviceps ๒. ปลาวาฬหวทยแคระ Dwaff sperm whale Kogia simus ๔. Ziphiidae ๑. ปลาวาฬฟนสองซ

๒. ปลาวาฬคเวยร ๓. ปลาวาฬเบลนวลล

Ginkgo-toothed whale Cuvier’s beaked whale Blainville’s beaked whale

Mesoplodon ginkgoden Ziphius cavirostris Mesoplodon densirostris

๕. Delphinidae ๑. ปลาวาฬเพชรฆาต Killer whale Orcinus orca ๒. ปลาวาฬเพชรฆาตดา

๓. ปลาวาฬเพชรฆาตเลก 4. ปลาวาฬนารองครบสน ๕. ปลาวาฬหวแตงโม ๖. โลมาเผอก, หลงโหนก ๗. โลมาปากขวด

False killer whale Pygmy killer whale Short-fined pilot whale Melon-headed whale Hump-backed dolphin Bottlenose dolphin

Pseudorca crassiden Feresa attenuate Globicephala macrorhynchus Peponocephala electra Sousa chinensis Tursiops aduncus

๘. โลมาฟนหาง Rough-toothed dolphin Steno bredanensis ๙. โลมาปากยาว

๑๐. โลมาเฟรเซอร ๑๑. โลมารสโซ

Common dolphin Fraser’s dolphin Risso’s dolphin

Delphinuscapensis Lagenodelphis hosei Grampus griseus

๑๒. โลมากระโดด Spinner dolphin Stenella longirostris ๑๓. โลมาแถบ Striped dolphin Stenella coeruleoalba ๑๔. โลมาลายจด Spotted dolphin Stenella attenuata ๑๕. โลมาอรวด, หวบาตร Irrawaddy dolphin Orcaella brevirostris ๖. Phocoenidae ๑. โลมาหวบาตรหลงเรยบ Finless porpoise Neophocaena phocaenoides




ภาพท 8 แผนทแสดงแหลงทพบโลมาและปลาวาฬ ทมา: ศนยสารสนเทศ กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง พ.ศ. 2555



แตเนองจากโลมา และปลาวาฬสวนใหญอาศยอยในเขตทะเลลก ปจจบนยงไมมขอมลการสารวจจานวนทชดเจน อยางไรกตามขอมลทมอยจงเนนเฉพาะโลมาและปลาวาฬชนดทอาศยชายฝงทอยประจาท ซงมผลโดยตรงตอประชาชนในพนท ดงน

๑. โลมาอรวด อาวตราด พบทบรเวณบานไมรดถงหาดเลก ปจจบนพบปญหาภยคกคามจากเครองมอประมง จงจดโลมากลมนอยในภาวะถกคกคาม (Threatened)

๒. โลมาอรวด บางปะกง จงหวดฉะเชงเทรา พบโลมาอรวด (Orcaella brevirostris) เขามาหากนบรเวณปากแมนาบางปะกง จากการสารวจปจจบนพบวาม จานวน ๒๐–๓๐ ตว ปจจบนมการใชประโยชนในการทองเทยวไดอยางด จงมผมสวนรวมในการอนรกษกวางขวาง แตยงพบปญหาดานการทาการประมง และสภาพแวดลอมเสอมโทรม จงจดโลมากลมนอยในภาวะถกคกคาม (Threatened)

๓. โลมาและปลาวาฬ ปากนาเพชรบร พบโลมาอรวด (Orcaella brevirostris) และปลาวาฬบรดา (Balaenoptera edeni) เขามาอาศยและหาอาหารในบรเวณชายฝงตงแตจงหวดสมทรสาคร สมทรสงครามจนถงจงหวดเพชรบร โดยพบโลมาอรวดประมาณ ๑๕– ๒๐ ตว และปลาวาฬบรดา จานวน ๑๐– ๒๐ ตว ปจจบนมการใชประโยชนในการทองเทยวแตยงไมมมาตรการทเหมาะสมรองรบการจดการ จงจดอยในภาวะถกคกคาม (Threatened)

๔. โลมาอรวดทะเลสาบสงขลา (Orcaella brevirostris) พบบรเวณทะเลหลวงหรอ ทะเลสาบสงขลาตอนบน ปจจบนเหลอจานวนนอยมาก มประมาณ ๑๕-20 ตว เนองจากสภาพภยคกคามยงคงมอย จงจดโลมาอรวดทะเลสาบสงขลาอยในภาวะเสยงใกลสญพนธอยางยง (Nearly Extinction)

๕. โลมาปากขวดเกาะไขและเกาะไมทอน จงหวดพงงา พบฝงโลมาปากขวด (Tursiops aduncus) จานวนประมาณ ๒๐–๓๐ ตว เดนทางไปมาระหวางเกาะไข จงหวดพงงา และเกาะไมทอน จงหวดภเกต

๖. โลมาอาวปะเหลยน จงหวดตรง พบโลมาชนดโลมากระโดด (Stenella longirostris) ประมาณ ๑๐-๑๕ ตว และโลมาหวบาตรหลงเรยบ (Neophocoena phocaenoides) ประมาณ ๒๐-๓๐ ตว โลมาปากขวด (Tursiops aduncus) และโลมาหลงโหนก (Sousa chinensis) ประมาณ ๔๐-๕๐ ตว

นอกจากน พบโลมาฝงใหญมากประมาณกวา 100 ตว ทางตะวนตกของเกาะสรนทร จงหวดพงงา โลมาฝงนมหลายชนดอาศยอยรวมกนเนองจากเปนบรเวณทมความอดมสมบรณสงมาก

7.2.12 ฉลามวาฬ (Whale shark, Rhincodon typus) ฉลามวาฬเปนสตวทะเลทมขนาดใหญ ซงในปจจบนไมสามารถคาดคะเนไดวามจานวนอย

เทาใดและโอกาสทจะไดพบสตวนกมนอย จงมเพยงไมกแหลงทจะไดพบกบฉลามวาฬในทองทะเลของประเทศไทย อยางไรกตามแหลง ทอยอาศยของสตวชนดน คอบร เวณแนวปะการง และดานนอกทะเลเปด จากการทนกดานาสามารถพบเหนไดทวไป โดยมรายงานวาพบทอาวไทยตะวนออก (แหลมแมพมพถงอาวระยอง จงหวดระยอง) อาวไทยตอนบน (คลองดาน จงหวดสมทรปราการ) อาวไทยตอนกลาง (อาวมะนาว บานกรดถงบางสะพาน จงหวดประจวบครขนธ กองหนชมพร และเกาะเตาถงหมเกาะอางทอง จงหวดสราษฎรธาน)อาวไทยตอนลาง (เกาะกระ จงหวดนครศรธรรมราช และเกาะโลซน จงหวดปตตาน) ฝงทะเลอนดามน (เกาะสมลน เกาะตาชย เกาะสรนทร จงหวดพงงา อาวปาตอง เกาะราชา จงหวดภเกต เกาะลนตา เกาะพพ จงหวดกระบ และหมเกาะตะรเตา เกาะอาดง-ราว จงหวดสตล) แตเนองจากยงไมมการศกษาอยางจรงจง จงยงไมมขอมลของจานวนทชดเจน อยางไรกตาม เนองจากปลาฉลามวาฬเปนสตว ทอย ในบญชรายชอ ของอนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซงชนดสตวปาและพชปาทใกลสญพนธ (CITES) จงไดจดทายทธศาสตรการบรหารจดการเพอรองรบตอไป



ชววทยาและพฤตกรรม เปนสตวเลอดเยนในพวกปลากระดกออน กลมปลาฉลาม เปนชนดเดยวใน Family Rhincodontidae และอยใน Order Orectolobiformes รวมกบฉลามเสอดาว (Leopard shark - Stegostoma fasciatum) และฉลามขเซา (Nurse shark - Nebrius ferrugineus) ฉลามวาฬใชเหงอกในการหายใจ มชองเหงอก 5 ชอง มครบอก 2 อน ครบหาง 1 อน และครบกน 1 อน หางของฉลามวาฬอยในแนวตงฉากและโบกไปมาในแนวซาย-ขวา

การแพรกระจาย ฉลามวาฬมการแพรกระจายในทะเลเขตรอนทวโลก ยกเวนทะเล เมดเตอรเรเนยน ฉลามวาฬมกอาศยอย ในบรเวณทนามอณหภม 21-26 องศาเซลเซยส โดยมการแพรกระจายสมพนธกบกระแสนาอน ในบางบรเวณฉลามวาฬมกพบในเขตทมวลนาอนปะทะกบนาเยนและ มแพลงกตอนจานวนมาก อาศยอยนอกฝง พบทงอาวไทยทจงหวดระยอง จงหวดชมพร (เกาะมาตรา) นครศรธรรมราช (เกาะกระ) จงหวดสงขลา และจงหวดปตตาน (เกาะโลซน) ฝงทะเลอนดามนพบทเกาะสมลนจงหวดพงงา เกาะภเกต และจงหวดกระบ มรายงานวาพบฉลามวาฬบรเวณอน ๆ อกตามแตโอกาส

สถานภาพสตวทะเลหายากและใกลสญพนธ สตวทะเลทหายากในนานนาไทยทมการตดตามจานวนชนดและการแพรกระจาย

อยางตอเนองทกป ไดแก เตาทะเล พะยน โลมา ปลาวาฬ และฉลามวาฬ ซงทงหมดถกจดเปนสตวปาสงวนและคมครองตามพระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535 ซงวาดวยการหามลา หามคา หามครอบครอง หามเพาะพนธ มผลไปถงไขและซากดวย นอกจากนยงถกจดใหอยในบญชรายชอของอนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซงพนธพชปาและสตวปาทใกลสญพนธ (The Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora: CITES) โดยเตาทะเลทกชนด พะยน และโลมาอรวด อยในภาวะใกลสญพนธอยางยง จงจดอยในรายชอ CITES บญช 1 สวนโลมาและปลาวาฬชนดอน ๆ และฉลามวาฬ จดอยใน CITES บญช 2

จานวนประชากรของสตวทะเลหายาก (ตารางท 16) มจานวนนอย และมแนวโนมลดลงอยางตอเนอง เปนผลจากภาวะถกคกคามหลายประการ เชน เครองมอประมง ความเสอมโทรมสภาพแวดลอมของแหลงทอยอาศย การเจบปวยตามธรรมชาต เปนตน ในป พ.ศ. 2554 (ตลาคม 2553 – กนยายน 2554) มการเกยตนของสตวทะเลหายาก 258 ตว โดยมสดสวนของเตาทะเล โลมาและปลาวาฬ และพะยนทเกยตน คดเปนรอยละ 43, 52 และ 5 ตามลาดบ และผลจากการจดทาโครงการชวยชวตสตวทะเลหายาก ทาใหสามารถชวยเหลอสตวทะเลหายากเกยตนเหลานไดจานวนหนง (รายงานผลการดาเนนงานปงบประมาณ 2555, สถาบนวจยและพฒนาทรพากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน)



ตารางท 16 สถานภาพและบรเวณทพบสตวทะเลหายากชนดทยงพบตอเนอง ชนด แหลงทพบ จานวน สถานภาพ แนวโนม

1. เตาทะเล 1.1 เตาตน (Chelonia mydas)

จงหวดระยอง (เกาะเสมด เกาะกฎ เกาะทะล เกาะมนใน)

1-5 มแนวโนมใกลสญพนธ (Vulnerable)

คงท

จงหวดชลบร (เกาะคราม และเกาะใกลเคยง)


คงท

จงหวดประจวบครขนธ (หาดทบสะแก) 1-8 มแนวโนมใกลสญพนธ (Vulnerable)

ลดลง

จงหวดชมพร (เกาะทองหลาง) 1-5 มแนวโนมใกลสญพนธ (Vulnerable)

ลดลง

จงหวดสราษฎรธาน (เกาะเตา) 1-5 มแนวโนมใกลสญพนธ (Vulnerable)

ลดลง

จงหวดนครศรธรรมราช (เกาะกระ) 30-40 ใกลสญพนธ (Endangered) คงท จงหวดพงงา (หมเกาะสมลน และหมเกาะสรนทร เกาะตาชย เกาะพระทอง เกาะคอเขา)


คงท

จงหวดกระบ (เกาะไมไผ) 1-5 มแนวโนมใกลสญพนธ (Vulnerable)

นอยลง

จงหวดสตล (หมเกาะตะรเตา หมเกาะอาดง-ราว)


คงท

1.2 เตากระ (Eretmochelys

imbricata)

จงหวดระยอง (เกาะเสมด) 1-5 มแนวโนมใกลสญพนธ (Vulnerable)

คงท

จงหวดชลบร (เกาะครามและเกาะใกลเคยง)


คงท

จงหวดประจวบครขนธ (เกาะทะล) 5-10 มแนวโนมใกลสญพนธ (Vulnerable)

คงท

จงหวดนครศรธรรมราช (เกาะกระ) 1-5 มแนวโนมใกลสญพนธ (Vulnerable)

คงท

1.3 เตาหญา (Lepidochelys

olivacea)

จงหวดพงงา (หาดทายเหมอง เกาะพระทอง เกาะระ)

3-5 ใกลสญพนธอยางยง(Critical Endangered)

ลดลง

จงหวดภเกต (หาดไมขาว หาดกมลา หาดราไว)


ลดลง

1.4 เตาหวฆอน (Caretta caretta)

ไมพบขนวางไขในนานนาไทย แตพบเขามาหากนบรเวณ เกาะมนจงหวดระยอง เกาะแมว จงหวดสงขลา เกาะพระทอง จงหวดพงงา และเกาะสาหราย จงหวดสตล


คงท

1.5 เตามะเฟอง (Dermochelys coreacea)

จงหวดระนอง (หาดประพาส) 1-5 ใกลสญพนธอยางยง(Critical Endangered)

คงท

จงหวดพงงา (หาดทายเหมอง เกาะระ เกาะพระทอง เกาะคอเขา)


ลดลง

จงหวดภเกต (หาดไมขาว หาดบางเทา) 1-5 ใกลสญพนธอยางยง(Critical Endangered)

คงท



ชนด แหลงทพบ จานวน สถานภาพ แนวโนม 2. พะยน

พะยน (Dugong dugon)

จงหวดตราด (หาดไมรดและเกาะกด) 4-6 ใกลสญพนธอยางยง(Critical Endangered)

คงท

จงหวดระยอง-จนทบร (ปากนาประแส) 10-15 ใกลสญพนธอยางยง(Critical Endangered)

คงท

จงหวดชลบร (อาวสตหบ) 4-6 ใกลสญพนธอยางยง(Critical Endangered)

คงท

จงหวดชมพร (อาวทงคา-สว) 2-3 ใกลสญพนธอยางยง(Critical Endangered)

คงท

จงหวดสราษฎรธาน (อาวพมเรยง อ.ไชยา เกาะสมย)


คงท

จงหวดปตตาน (อาวปตตาน) 1-2 ใกลสญพนธอยางยง(Critical Endangered)

คงท

จงหวดระนอง (หาดทรายดา) 10-15 ใกลสญพนธอยางยง(Critical Endangered)

คงท

จงหวดพงงา (เกาะพระทอง เกาะยาว อาวพงงา)


คงท

จงหวดภเกต (อาวปาคลอก อาวตงเขน อาวฉลอง)


คงท

จงหวดกระบ (เกาะป-เกาะศรบอยา) 15-20 ใกลสญพนธอยางยง(Critical Endangered)

คงท

จงหวดตรง (อาวเจาไหม เกาะมกด เกาะลบง เกาะสกร)

135-150

ใกลสญพนธ (Endangered) คงท

จงหวดสตล (เกาะลด เกาะสาหราย) 5-10 ใกลสญพนธอยางยง(Critical Endangered)

คงท

3. โลมาและปลาวาฬ 3.1 โลมาอรวด (Orcoella brevirostris)

จงหวดตราด (อาวตราด) 100-150

มแนวโนมใกลสญพนธ (Vulnerable)

คงท

จงหวดฉะเชงเทรา (บางปะกง) 30-40 ใกลสญพนธ (Endangered) คงท จงหวดสมทรสาคร จงหวดสมทร สงคราม และ จงหวดเพชรบร

70-80 ใกลสญพนธ (Endangered) คงท

จงหวดชมพร (อาวละแม) 10-15 ใกลสญพนธ (Endangered) คงท จงหวดสราษฎรธาน (อาวดอนสก) และจงหวดนครศรธรรมราช (อาวขนอม)

20-30 ใกลสญพนธ(Endangered) คงท

จงหวดสงขลา (ทะเลสาบสงขลาตอนบน หรอทะเลหลวง)


ลดลง

จงหวดสตล (เกาะสาหราย) และจงหวดตรง (ตะเสะ)

20-30 ใกลสญพนธ (Endangered) คงท

3.2 โลมาปากขวด (Tursiops aducus)

อาวไทยฝงตะวนออก (อาวระยอง)

N.A. ขอมลไมเพยงพอ (unadequate data)

-

อาวไทยตอนกลาง (สราษฎรธาน)


-



ชนด แหลงทพบ จานวน สถานภาพ แนวโนม อาวไทยตอนลาง (นครศรธรรมราช และสงขลา)


-

ทะเลอนดามน (ระนอง พงงา ภเกต และตรง)


คงท

3.3 โลมาหวบาตรหลงเรยบ (Neophocaena phocaenoides)

อาวไทยตอนบน (เพชรบร สมทรปราการ และชลบร


คงท

อาวไทยฝงตะวนออก (ระยอง จนทบร และตราด)


คงท

อาวไทยตอนกลาง (ประจวบครชนธ ชมพรและสราษฎรธาน)

40-50

อาวไทยตอนลาง (นครศรธรรมราชและสงขลา)

30-40 ใกลสญพนธ (Endangered)

คงท

ทะเลอนดามน (พงงา ภเกต กระบ ตรงและสตล)


คงท

3.4 โลมาหลงโหนก (Sousa chinensis)

จงหวดตราด (อาวตราด) 30-40 ใกลสญพนธอยางยง(Critical Endangered)

คงท

จงหวดเพชรบร (ปากนาแมกรอง-บางตะบน)


ลดลง

จงหวดประจวบครขนธ (ปากนาปราณ–เขาหวกะโหลก อาวประจวบและบางสะพานนอย)


คงท

จงหวดสราษฎรธาน (อาวดอนสก) และจงหวดนครศรธรรมราช (อาวขนอม)


ลดลง

จงหวดชมพร (ปากนาชมพร) 15-20 ใกลสญพนธ (Endangered)

คงท

จงหวดสงขลา (ปากทะเลสาบสงขลา)


คงท

จงหวดกระบ พงงาและภเกต (อาวพงงา) 20-30 ขอมลไมเพยงพอ (unadequate data)

-

จงหวดตรง (อาวปะเหลยน) และสตล (เกาะสาหราย)


คงท

3.5 ปลาวาฬบรดา(Balaenoptera edeni) และปลาวาฬโอมระ (Balaenoptera omurai )

อาวไทยตอนบน (จงหวดเพชรบรถงจงหวดชลบร)

30-35 มแนวโนมใกลสญพนธ(Vulnerable)

-

อาวไทยฝงตะวนออก (จงหวดระยองถงจงหวดตราด)

1-5 ขอมลไมเพยงพอ (unadequate data)

-

อาวไทยตอนกลาง (จงหวดประจวบครชนธถงจงหวดสราษฏรธาน)


-

อาวไทยตอนลาง (จงหวดนครศรธรรมราชถงจงหวดนราธวาส)


-

อาวไทยตอนลาง (จงหวดนครศรธรรมราชถงจงหวดนราธวาส)


-



ชนด แหลงทพบ จานวน สถานภาพ แนวโนม 3.6 ปลาฉลามวาฬ (Rhincodon typus)

อาวไทยตะวนออก (แหลมแมพมพถงอาวระยอง จงหวดระยอง)

N.A. ขอมลไมเพยงพอ(unadequate data)

-

อาวไทยตอนบน (คลองดาน จงหวดสมทรปราการ)


-

อาวไทยตอนกลาง (อาวมะนาว บานกรดถงบางสะพาน จงหวดประจวบครขนธ กองหนชมพร และเกาะเตาถงหมเกาะอางทอง จงหวดสราษฎรธาน)


-

อาวไทยตอนลาง (เกาะกระ จงหวดนครศรธรรมราช และเกาะโลซน จงหวดปตตาน)


-

ฝงทะเลอนดามน (เกาะสมลน เกาะตาชย เกาะสรนทร จงหวดพงงา อาวปาตอง เกาะราชา จงหวดภเกต เกาะลนตา เกาะพพ จงหวดกระบ และหมเกาะตะรเตา เกาะอาดง-ราว จงหวดสตล)


-


7.2.13 คณภาพนาทะเลชายฝง คณภาพนาทะเลชายฝงสวนใหญจดอยในเกณฑดทงฝงอาวไทยและฝงอนดามน โดยเฉพาะ

บร เวณชายฝง ท มลกษณะเปนทะเลเปด อยางไรกตามบร เวณอาวไทยตอนบนทมลกษณะของอาว กงปด มลภาวะทไหลมาจากแผนดนผานปากแมนากระจายออกไดยากจงมคณภาพนาเสอมโทรมบางแหงโดยเฉพาะบรเวณปากแมนา จากการตรวจวดคณภาพนาทะเลบรเวณชายฝงทะเลรวม ๓๐๖ สถาน แบงเปนอาวไทยจานวน ๑๙๔ สถาน ชายฝงทะเลอนดามนจานวน ๑๑๒ สถาน ในปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๓ โดยนาคาคณภาพนา ๘ ปจจย ไดแก ความเปนกรด-ดาง ออกซเจนละลายนา อณหภม ความเคม สารแขวนลอยทงหมด ไนเตรท ฟอสเฟต และแบคทเรย กลมโคลฟอรมทงหมดมาใชคานวณคาดชนคณภาพนาทะเลชายฝง (Marine water quality index) เพอบงบอกสถานภาพของคณภาพนา (ดมาก ด พอใช เสอมโทรม และเสอมโทรมมาก) พบวาคณภาพนาทะเลสวนใหญในอาวไทยจดอยในเกณฑดและดมาก ยกเวนบรเวณอาวไทยตอนบนจดอยในเกณฑพอใช โดยพนทปากแมนาทาจน จงหวดสมทรสาคร และปากแมนาเจาพระยา จงหวดสมทรปราการเปนบรเวณทควรเฝาระวง เพราะคณภาพนาสวนใหญจดอยในเกณฑเสอมโทรม และเสอมโทรมมาก รวมทงมปรากฏการณนาทะเลเปลยนส (Plankton bloom) เกดขนบอยครง

สถานภาพสงแวดลอมทางทะเลและชายฝง จากการทกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดดาเนนการสารวจและตรวจสอบสถานภาพ

สงแวดลอมบรเวณชายฝงทะเลของประเทศไทย ในระหวาง ป พ.ศ. 2550–2554 สามารถสรปไดดงน 1) อาวไทยฝงตะวนออก สารวจคณภาพนาชายฝ งทะเลและปากแมนาพบวา คณภาพนาบรเวณปากแมนา

สวนใหญมคาอยในเกณฑพอใชถงเกณฑด โดยมแนวโนมคอนขางคงท แตมการเปลยนแปลงในชวงทมนาหลากลงมามากในฤดฝนและนาทงจากชมชน ทอาจมผลตอคณภาพนา ไดแก แมนาระยอง ทมกพบปรมาณออกซเจนละลายนาทตากวาเกณฑมาตรฐานฯ และมคาบโอด (BOD) แอมโมเนย ฟอสเฟต ไนเตรท และ



ปรมาณแบคทเรยกลมโคลฟอรมสงกวาเกณฑมาตรฐานฯ แมนาจนทบรมปรมาณออกซเจนละลายในนาตา กวาเกณฑมาตรฐานฯ แมนาแขมหนและพงราดมปรมาณบโอด ฟอสเฟต ไนเตรท และปรมาณแบคทเรยกลมโคลฟอรมสงกวาเกณฑมาตรฐานฯ แมนาตราดและเวฬมคาบโอด แอมโมเนย ไนเตรท และปรมาณโคล- ฟอรมแบคทเรยมคาสงกวาเกณฑมาตรฐานฯ เชนกน

ในพนทชายฝงทะเลพบมคณภาพนาอยในเกณฑพอใชถงดมากเปนสวนใหญ อยางไรกตาม บางบรเวณมบางตวแปรทมคาไมอยในเกณฑมาตรฐานเมอเปรยบเทยบกบบรเวณอน ๆ ไดแก ปรมาณ ไนเตรทบรเวณชองเกาะชาง และฟอสเฟตบรเวณเกาะรง มคาคอนขางสงในชวงฤดแลง ปรมาณออกซเจนละลายนาบรเวณเกาะชางบานไมรด ใกลเกาะรง มคาตากวาเกณฑมาตรฐาน โดยภาพรวมแลวพนทชายฝง ทะเลอาวไทยฝงตะวนออกมแนวโนมคณภาพนาชายฝงทะเลอยในเกณฑทดขนเปรยบเทยบกบอดตทผานมา โดยพจารณาจากดชนคณภาพนาทะเลชายฝงทพบจานวนสถานทตดตามตรวจสอบมสดสวนทดเพมมากขน

2) อาวไทยตอนบน สารวจคณภาพนาชายฝงทะเลและปากแมนาบรเวณอาวไทยตอนบน พบวาคณภาพนา

สวนใหญจดอยในสถานะพอใช (รอยละ 50) รองลงมาอยในสถานะเสอมโทรม (รอยละ 30) ด (รอยละ 17) และเสอมโทรมมาก (รอยละ 3) ไมพบคณภาพนาทอยในเกณฑดมาก โดยทวไปพนทอาวไทยตอนบนนบวามสถานะคณภาพนาทะเลทไมดนก สวนใหญอยในสภาพทเสอมโทรมและมบางพนททควรเฝาระวง ไดแก ปากแมนาเจาพระยา จงหวดสมทรปราการ และปากแมนาทาจน จงหวดสมทรสาคร ดวยปจจยคณภาพนาสวนใหญทไมเปนไปตามเกณฑมาตรฐานคณภาพนาทะเล ไดแก ปรมาณออกซเจนละลายนา ปรมาณแบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมด และสารอาหาร ยกเวนในพนทชะอา จงหวดเพชรบร ทมคณภาพนาคอนขางด โดยคณภาพนาทพบมการผนแปรไปตามฤดกาล สาหรบพนทเกาะลอย จงหวดชลบร พบวาคาคณภาพนาจะมการเปลยนแปลงไปตามฤดกาลเชนกน และพบวาปจจยคณภาพนาในพนททพบมปญหาอยบอยครง ไดแก ปรมาณแบคทเรยโคลฟอรมทงหมดไดคอนขางสง และปรมาณออกซเจนละลายนาตา มปรมาณสารอาหารไนเตรท และแอมโมเนยคอนขางสง โดยพนททควรเฝาระวง บรเวณชายฝงใกลแหลงชมชน และแหลงอตสาหกรรม

พนทอาวไทยตอนบนมกพบปญหาการสะพรงของแพลงกตอนพชหรอนาทะเลเปลยนสบอยครง ซงเปนสาเหตททาใหปรมาณออกซเจนละลายนามคาตาในชวงกลางคน ทาใหบอยครงทพบสตวนาตายในพนทบรเวณชายฝง ไดแก บรเวณปากแมนาบางตะบน บานแหลม ชายหาดชะอา และคลองบางขนเทยนเชอมตอคลองสาขา จงหวดสมทรสาคร โดยชนดของแพลงกตอนพชทพบการสะพรงอยบอยครงไดแก Noctiluca scintillans, Ceratium furca และ Chaetoceros spp. โดยเฉพาะในพนทบรเวณปากแมนา ทาจน ทมกพบปรากฏการณนาทะเลเปลยนสเกอบทกเดอน

3) อาวไทยตอนกลาง สารวจคณภาพนาชายฝงทะเลและปากแมนาพบวาคณภาพนาสวนใหญมคาพอใชถงด

พนททเสยงและควรเฝาระวงเปนพเศษ ไดแก บรเวณหาดหวหน จงหวดประจวบครขนธ ซงเปนแหลงทองเทยวสาคญ หาดบานกรด จงหวดประจวบครขนธ เปนแหลงเพาะเลยงสตวนาชายฝงบรเวณปากแมนาตาป จงหวดสราษฎธาน มแหลงชมชนและโรงงานอตสาหกรรมหนาแนน และบร เวณปากนากระแดะ จงหวด สราษฎรธานมแหลงชมชนและเพาะเลยงสตวนาชายฝง โดยภาพรวมในพนทอาวไทยตอนกลางมสถานะคณภาพนาพอใชทงในพนทปากแมนาและแหลงทองเทยว บรเวณทมกพบคณภาพนาตากวาเกณฑมาตรฐานเกดจากนาทงจากชมชน ทมปจจยของสารอาหาร และปรมาณแบคทเรยกลมโคลฟอรม ทควรเฝาระวงและตดตามตรวจสอบอยางใกลชดและตอเนอง



4) อาวไทยตอนลาง สารวจคณภาพนาชายฝงทะเลและปากแมนาพบวาคณภาพนาสวนใหญอยในเกณฑพอใช

ถงด พนทเสยงทพบคณภาพนา ตาอยบอยครง ไดแก บรเวณอาวปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช ปากทะเลสาบสงขลา จงหวดสงขลา และปากแมนาปตตาน จงหวดปตตาน ปจจยทมภาวะคอนขางเสยงตอการเกด Eutrophication คอปรมาณสารอาหารสงในบางชวงเวลา ทเปนเหตชกนาใหพชบรเวณนนเจรญเตบโตและเพมจานวนมากเกนขอบเขต โดยภาพรวมอาวไทยตอนลางมกพบปรมาณสารอาหาร และแบคทเรยกลม โคลฟอรมสง สาเหตหลกจากนาทงชมชนเนองจากพนทปากแมนาและในอาวเปนแหลงทสะสมและรองรบมลพษจากแผนดน และอาวยงมลกษณะเปนอาวกงปด ทาใหมกเกดปญหาดานคณภาพนา จงควรเฝาระวงและตดตามตรวจสอบอยางใกลชดและตอเนอง

5) ทะเลอนดามน สารวจคณภาพนาชายฝงทะเลและปากแมนาพบวาสถานะคณภาพนาสวนใหญของทงสอง

พนทมสถานะดและดมาก ยกเวนในบางพนทและบางชวงเวลา (ฤดกาล) ทมสถานะพอใช โดยพนทเสยงและควรเฝาระวงเปนพเศษทมกพบคณภาพนาตาอยบอยครง ไดแก ปากนาระนอง จงหวดระนอง บานนาเคม จงหวดพงงา แหลมสกและหาดนพรตนธารา จงหวดกระบ ทาเรอบอมวงและหาดสาราญ จงหวดตรง และบานทงรน จงหวดสตล โดยเฉพาะพนทปากแมนา ชมชน และแหลงทองเทยวหนาแนน ปจจยทนาไปสปญหา สวนใหญ ไดแก สารอาหารในนา โคลฟอรมแบคทเรยทงหมด ออกซเจนละลายนา ตะกอนแขวนลอย และความเปนกรดดาง โดยเฉพาะชวงฤดฝนมกพบคาตากวาเกณฑบอยครง ปจจยเหลานแสดงถงอทธพลของนาฝนทชะลางจากแผนดนลงสแนวชายฝง เหนไดชดเจนจากคาความเปนกรดดางทมคาตาเนองจากมวลนาจด เมอพจารณาในภาพรวมตามชวงฤดกาลพบวาคณภาพนาชวงฤดแลงมสถานะดกวาฤดฝน โดยมสถานะคณภาพนาสวนใหญของพนทอยในเกณฑดถงดมาก สวนฤดฝนสถานะคณภาพนาสวนใหญอยในเกณฑด โดยพบมสถานะคณภาพนาทอยในเกณฑพอใชในพนททสวนใหญเปนปากแมนา และพนททมชมชนหนาแนน รวมทงแหลงทองเทยวชายฝง จากสถานะคณภาพนาโดยรวมในพนท 6 จงหวดชายฝงอนดามน พบวาพนททมการใชประโยชนสงและกจกรรมมากมโอกาสปนเปอนมลพษสง ทนาสงเกตบรเวณชายฝงทะเลอนดามนตอนลางมการปนเปอนของสารอาหารและแบคทเรยคอนขางสงกวาตอนบน บรเวณดงกลาวมการใชประโยชนในพนทและกจกรรมทางนามาก โดยเฉพาะเพอการทองเทยว ไดแก บรเวณแหลมสกและหาดนพรตนธารา จงหวดกระบ ทาเรอบอมวงและหาดสาราญ จงหวดตรง และบานทงรน จงหวดสตล

ภยคกคามคณภาพนาทะเลชายฝง สภาพปญหาและภาวะคกคามนาทะเลชายฝง ความเชอมโยงของสายนาจากบกสทะเลเปน

ระบบนเวศทางนาทธรรมชาตสรางมาใหสอดคลองและสมดล แตเมอเมองขยายตวขน ผคนมากขน ปญหาการรกลาพนทชายฝงทะเลกตามมา ทงทาเทยบเรอ โรงแรม สถานททองเทยว หรอแมกระทงชมชน นอกจากน ปญหาการระบายนาทงลงสแหลงนาผวดน ทงจากอตสาหกรรม เกษตรกรรม และบานเรอน กไหลตอเนองลงสแหลงนาทะเลในทายทสด

คณภาพนาชายฝงทะเลอนดามนและอาวไทย พนทสาคญทตองเฝาระวงไดแกบรเวณปากแมนาสาคญทมแหลงเพาะเลยงสตวทะเล และบรเวณแหลงทองเทยว ชายหาด เกาะ โดยเฉพาะปญหาการเพมขนตะกอน แบคทเรย และสารอาหารอนทรยสารในนาทะเล ซงมแนวโนมมากขน

ขอเสนอแนะ 1. เฝาระวงตดตามพนทเสยงและเปนปญหาอยางตอเนอง 2. ตรวจสอบและวเคราะหขอมล เพอหาปจจยทเปนปญหา



3. แจงผลการดาเนนการ โดยเฉพาะขอมลของพนททมปญหา และเปนพนทเสยงใหหนวยงานทรบผดชอบในพนทไดทราบ เพอนาไปใชในการบรหารจดการตอไป

4. มการแจงผลการดาเนนการอยางตอเนอง เพอทราบถงแนวโนมและการเปลยนแปลง เพอใชเปนขอมลพจารณาประสทธภาพและประสทธผลการจดการพนททมปญหา

5. หนวยงานทเกยวของในพนทมการจดการและดแลพนททเปนปญหาและพนทเสยงเปนพเศษ

6. มการดแลและควบคมแหลงกาเนดมลพษในพนทปญหาอยางเครงครด 7. ใหมการบงคบใชกฏหมายและมาตรการดานมลพษและสงแวดลอมอยางจรงจง

ปรากฏการณนาทะเลเปลยนส ปรากฏการณนาทะเลเปลยนส เปนผลมาจากการทแพลงกตอนพชบางชนดไดรบธาตอาหาร

และปรมาณแสงในปรมาณมากกวาปกต จงเจรญเตบโตและเพมจานวนขนอยางรวดเรว ทาใหนาทะเลมสทเปลยนไปตามสรงควตถของแพลงกตอนพชทเพมมากขน มลกษณะเปนตะกอนแขวนลอยในนา เปนหยอมหรอเปนแถบยาวมแนวตามทศทางของกระแสลมและคลน สวนมากมกมกลนเมอแพลงกตอนเหลานตายลง การเกดเหตการณนาทะเลเปลยนสในประเทศไทยเรมมรายงานตงแตป พ.ศ. 2495 โดยเกอบทงหมดเปนเหตการณทเกดในพนทชายฝงทะเลอาวไทยโดยเฉพาะในพนทอาวไทยตอนบน แพลงกตอนพชทเปนสาเหตหลกของการเกดปรากฏการณนาทะเลเปลยนสในประเทศไทย คอ ไดโนแฟกเจลเลท ไดอะตอม และสาหรายสเขยวแกมนาเงน โดยไดโนแฟลกเจลเลตเปนกลมทไดรบความสนใจมากทสดในแงของการวจยและการ เฝาระวง เนองจากเปนกลมทมศกยภาพในการสรางสารชวพษทสามารถสะสมในสตวกลมทกรองกนแพลงกตอนเปนอาหารและถายทอดผานการกนตอ ๆ กนในระบบหวงโซอาหาร โดยกอใหเกดผลกระทบไดถงแมจะแพรกระจายในระดบความหนาแนนตา

การเกดปรากฏการณนาทะเลเปลยนสนบวาเปนเรองสาคญททวโลกใหความสนใจ เนองจากสงผลกระทบทงทางตรงและทางออมตอมนษยทงดานสขภาพ และเศรษฐกจทเกยวของกบทรพยากรสตวนาชายฝง สาหรบประเทศไทย แมวาในป พ.ศ. 2526 จะพบการปนเปอนในหอยแมลงภ แตจากรายงานยงไมพบวามปรากฏการณนาทะเลเปลยนสทเกดจากแพลงกตอนพชทสรางพษ อยางไรกตามการเฝาระวงแพลงกตอนพชกลมทมศกยภาพในการสรางสารพษในแหลงนาธรรมชาต กยงมความจาเปนทตองดาเนนการอยางตอเนอง ปจจบนมการรายงานชนดของแพลงกตอนพชทเปนสาเหตของนาเปลยนส ประมาณ 300 ชนด (Taxonomic Reference List of Harmful Micro-algae, http://www.marinespecies.org/hab/ index.php) ซงเกอบ 1 ใน 4 สามารถสรางสารชวพษได มการจาแนกสงมชวตททาใหเกด HABs (Harmful Algal Blooms) ออกเปน 2 กลม คอ

1. กลมทเพมปรมาณมากอยางรวดเรวในมวลนา สงผลกระทบใหเกดสภาวะขาดออกซเจนและสงผลกระทบตอสตวนา

2. กลมทสรางสารชวพษ ซงสะสมในอาหารทะเลและสงผลกระทบตอสขภาพของมนษย หรอเปนสาเหตใหปลาตาย สารชวพษทพบวาสรางโดยแพลงกตอนพช ม 5 กลมใหญ ๆ คอ

- พษอมพาต (Paralytic Shellfish Poisoning: PSP) ออกฤทธตอปลายประสาท ระบบกลามเนอ และระบบทางเดนหายใจ

- พษทองรวง (Diarrhetic Shellfish Poisoning: DSP): มฤทธตอระบบทางเดนอาหาร



- พษททาใหความจาเสอม (Amnesic Shellfish Poisoning: ASP) ออกฤทธรบกวนการสงสญญาณในสมอง อาจสงผลใหสญเสยความทรงจา

- พษตอระบบประสาทรบความรสก (Neurotoxic Shellfish Poisoniing: NSP) ออกฤทธตอระบบทางเดนหายใจ

- พษซกวเทอรา (Ciguatera Fish Poisoning: CFP) ทาใหเกดอาการทางระบบประสาทและระบบทางเดนอาหาร

ผลกระทบของปรากฏการณนาทะเลเปลยนส - ทาความเสยหายตอการเพาะเลยงสตวนา และทรพยากรสตวนาชายฝงโดยเฉพาะ

ปลาหนาดนและสตวนาหนาดนไดรบอนตรายถงตายได - เปนอนตรายตอผบรโภคสตวนาทปนเปอนพษ ในกรณเกดการเพมปรมาณของ

แพลงกตอนพชทสรางชวพษ - สงผลกระทบตอเศรษฐกจการประมง กลาวคอสตวนาทจบไดในบรเวณทเกดนา

เปลยนสไมปลอดภยตอผบรโภค และสงผลกระทบตอการสงออกสตวนาหากมการปนเปอนเกนระดบมาตรฐาน - สงผลกระทบตอการทองเทยว เนองจากเมอแพลงกตอนตายแลวถกพดเขาฝงจะมกลน

คาว สและกลนทาใหทศนยภาพชายหาดเสอมโทรม และนกทองเทยวทลงเลนนาอาจเกดอาการคนและระคายเคอง ขอควรระวงเวลาเกดปรากฏการณนาทะเลเปลยนส

- เกษตรกรทเลยงปลาหรอสตวนาอน ๆ ในกระชงทใกลบรเวณทเกดนาทะเลเปลยนสควรเฝาดแล ระมดระวงสตวนาทเลยงอยางใกลชด หรอควรจบสตวนาเลย เพราะบรเวณทเกดนาทะเลเปลยนสปรมาณออกซเจนทละลายนาจะตามาก

- ควรงดรบประทานสตวนาทจบจากบรเวณทเกดนาทะเลเปลยนส เพอลดความเสยงตอการไดรบพษ

- นกทองเทยวหรอประชาชนทมอาการแพงายบรเวณผวหนง ควรงดกจกรรมทางนา เชน เลนนาทะเล ดานา เปนตน

สาเหตและผลกระทบ 1. การตงถนฐานบานเรอนและชมชนบรเวณชายฝง กจกรรมเพอการทองเทยว รานอาหาร

และสถานประกอบการตามแนวชายฝงบรเวณแมนาลาคลอง กจกรรมการประมง แพปลา การเพาะเลยงสตวนา โดยกอใหเกดมลพษลงสชายฝงทะเล ปรมาณสารอาหาร รวมถงปรมาณแบคทเรย

2. การสะพรงของแพลงกตอนพช (Plankton bloom) หรอเรยกวาปรากฏการณนาทะเลเปลยนส เชน สเขยวของสกล Noctiluca และ สนาตาลของสกล Chaetoceros เปนตน ปรมาณออกซเจน ซงจะลดลงอยางมากกอใหเกดความเสยหาย สตวนาตามธรรมชาตและแหลงเพาะเลยงชายฝงตาย

ขอเสนอแนะ 1. กาหนดมาตรการควบคมแหลงกาเนดมลพษจากแผนดนบรเวณแนวชายฝงทะเล ซงม

แนวโนมการพฒนาและการใชประโยชนพนทชายฝงเพมขนอยางตอเนอง 2. กาหนดมาตรการลดและควบคมการปลอยนาเสยไดแก สารอาหาร ปรมาณอนทรย

สาร ตะกอน และการปนเปอนของแบคทเรยลงสทะเลจะเพมปรมาณขน โดยเฉพาะการขยายตวของชมชน ตลอดจนอตสาหกรรม

3. เครงครดมาตรการควบคมและการบงคบใชกฎหมายของหนวยราชการทเกยวของ 4. การบรณาการของหนวยงานทเกยวของกบการจดการคณภาพนาในระบบลมนา



7.2.14 พนทฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝงโดยการจดสรางปะการงเทยม ภายใตแผนบรณการการฟนฟชายฝงทะเล โดยความเหนชอบในหลกการตามมตคณะรฐมนตร

เมอวนท ๙ พฤศจกายน ๒๕๕3 กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงมหนาทดาเนนการจดวางปะการงเทยม เพอการอนรกษฟนฟระบบนเวศและแหลงทรพยากรทางทะเล โดยการมสวนรวมของประชาชน ชมชน องคกร หนวยงานทงภาครฐ เอกชน และผเกยวของในพนท และยงมหนาทดาเนนการศกษาวจยในเรองตาง ๆ ทเกยวกบการจดสรางปะการงเทยม การรวบรวมปรบปรง จดทาฐานขอมล เปนตน กรมฯ มการจดทาแผนงานจดสรางปะการงเทยมและโครงการทเกยวของ ป พ.ศ. ๒๕๕๓ – ๒๕๕๙ ดงน

7.2.14.1 การจดสรางปะการงเทยมเพอฟนฟแนวปะการง ดงตารางท ๑๗

ตารางท 17 การจดสรางปะการงเทยมเพอฟนฟแนวปะการง

ลาดบท พนทดาเนนการ ปทจดสราง (พ.ศ.) 1 บรเวณเกาะเตา จงหวดสราษฎรธาน 2555 2 บรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน 2555 3 บรเวณเกาะสมย จงหวดสราษฎรธาน 2555-2556 4 บรเวณเกาะชาง จงหวดตราด 2555-2556 5 บรเวณเกาะเสมด จงหวดระยอง 2556-2557 6 บรเวณเกาะลาน จงหวดชลบร 2556-2557 7 บรเวณเกาะภเกต จงหวดภเกต 2557-2558 8 บรเวณเกาะราชา จงหวดภเกต 2557-2558 9 บรเวณเกาะยาวใหญ เกาะยาวนอย จงหวดพงงา 2558-2559

10 บรเวณเกาะพพ จงหวดกระบ 2558-2559

ทมา: สวนอนรกษและฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝง, 2556

7.2.14.2 การจดสรางปะการงเทยมเพอปองกนการทาลายระบบนเวศทางทะเลและชายฝง ดงตารางท ๑๘

ตารางท 18 การจดสรางปะการงเทยมเพอปองกนการทาลายระบบนเวศทางทะเลและชายฝง

ลาดบท วตถประสงคการจดสราง พนทดาเนนการ ปทจดสราง (พ.ศ) 1 เพอปองกนระบบนเวศเกาะกระ จงหวดนครศรธรรมราช 2555 2 เพอปองกนแหลงหญาทะเล จงหวดตรง 2555 3 เพอปองกนแหลงหญาทะเล จงหวดปตตาน 2556 4 เพอปองกนแหลงหญาทะเล จงหวดพงงา 2556 5 เพอปองกนแหลงหญาทะเล จหวดกระบ 2557 6 เพอปองกนแหลงหญาทะเล จงหวดภเกต 2557

ทมา: สวนอนรกษและฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝง, 2556



8. ปญหา ภยคกคาม และแนวโนม ในปจจบนทรพยากรทางทะเลและชายฝงมแนวโนมเสอมโทรมลง ทงสาเหตจากการใชประโยชน

และจากผลกระทบทเกดขนโดยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ รวมทงภยพบตทางธรรมชาต สามารถสรปไดดงน

8.1 การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทมผลตอทรพยากรทางทะเลและชายฝง ภาวะโลกรอนและการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศยงคงเปนปญหาระดบโลกทสงผลกระทบ

ในวงกวางตอทงภาคเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม องคการสหประชาชาตไดเลงเหนความสาคญของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและผลกระทบในหลายดานดวยกน จงมขอตกลงระหวางประเทศคอ อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (United Nations Framework Convention on Climate Change : UNFCCC) เพอรวมกนแกไขปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ จากรายงานของคณะกรรมการระหวางรฐบาลวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Intergovernmental Panel on Climate Change : IPCC) ไดศกษาจากแบบจาลองสภาพภมอากาศ พบวาหากปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกยงเปนอยางทเปนอยในปจจบน อณหภมโลกเฉลยจะเพมมากขนประมาณ 2 องศาเซลเซยส ในป พ.ศ. 2643 โดยผวโลกและบรรยากาศระดบลางจะรอนเพมขน 1-2 องศาเซลเซยส ซงมผลทาใหอณหภมนาทะเลและระดบนาทะเลสงขน สงผลกระทบตอสงมชวตและสงแวดลอมทางทะเลและชายฝง

8.1.1 การเพมขนของอณหภมของนาทะเล อณหภมเฉลยของโลกสงขนในชวงเวลา 100 ปทผานมา (พ.ศ. 2441-2548) อณหภมบน

พนผวโลกไดสงขนประมาณ 0.74 องศาเซลเซยส ในชวงป พ.ศ. 2453-2483 อณหภมเฉลยผวโลกไดเพมสงขน 0.35 องศาเซลเซยส และเพมสงขนอยางรวดเรวในชวงป พ.ศ. 2549 โดยมอณหภมเฉลยเพมสงขน0.55 องศาเซลเซยส (กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง, 2555ก) มการคาดการณวาโลกจะรอนขนอกประมาณ 1.8-4.0 องศาเซลเซยส ในอก 100 ป ขางหนา (IPCC, 2007) ซงจะมความสมพนธททาใหอณหภมนาทะเลสงขนตามไปดวย หากอณหภมนาทะเลสงขนเพยง 1-2 องศาเซลเซยส ทาใหปะการง เกดการฟอกขาวได และถาเกดในระยะเวลานานเปนเดอนปะการงกจะตายลงในทสด อกทงจะกระทบกบสงมชวตในทะเลชนดอน ๆ ทงทางตรงและทางออมอกดวย

8.1.2 การเพมขนของระดบนาทะเล อณหภมเฉลยของโลกเพมขน จะทาใหระดบนาทะเลสงขนดวยเนองจากกลไกตาง ๆ

เกดการเปลยนแปลง ซงทเดนชดมากทสดคอการขยายตวของนาในมหาสมทรเนองจากความรอน ตามดวยการละลายของธารนาแขงแถบภเขา และการละลายของแผนนาแขงแถบขวโลก มผลถงการเปลยนแปลงระดบนาทะเล แตอยางไรกตามการเปลยนแปลงรปแบบการหมนเวยนในมหาสมทร ลม และความกดอากาศ ซงอทธพลจากความผนแปรเหลาน บางสวนมผลทาใหเกดความผนแปรของระดบนาทะเลในระดบภมภาค ไดดวย ในการประชมของ IPCC มผลงานแสดงใหเหนถงการศกษา Sea Level Scenario Development and Impact Assessment in Vietnam โดยใชแบบจาลองการปลอยกาซเรอนกระจกแบบการปลอยเฉลย (Scenario B 2) ทาใหระดบนาทะเลสงขนประมาณ 65 เซนตเมตร ในป พ.ศ. 2643 (ค.ศ. 2100) ซงจะสงกวาใน ๑๐๐ ปทผานมาถง ๒-๓ เทา

ประเทศไทยเปนประเทศหนงทไดรบผลกระทบจากระดบนาทะเลสงขน การเปลยนแปลงระดบนาทะเลของแตละทองถนแตกตางกน เนองจากการเคลอนตวของกระแสนาและลมทอาจเกดแรง สงผลใหปรมาตรของนาเพมมากขน รวมถงปจจยการทรดตวตามชายฝงดวย กรมฯ จดทารายงานโครงการวเคราะหสถานการณจาลองผลกระทบจากการเพมขนของระดบนาทะเลตอพนทชายฝงทะเลอาวไทยตอนบน



ใหขอสรปอยางชดเจนวาระดบนาทะเลเฉลยในอาวไทยกาลงเพมระดบสงขน โดยเฉพาะบรเวณอาวไทยฝงตะวนตก ระดบนาทะเลเฉลยกาลงเพมขนดวยอตราประมาณปละ 3 มลลเมตร (กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง, 2555ค.)

8.1.3 ปรากฏการณเอลนนโญ และปรากฏการณลานนญา (El Nino and La Nina Phenomena)

ปรากฏการณเอลนนโญ และปรากฏการณลานนญา คอ สภาพความแปรปรวนของอากาศรปแบบหนงทเกดขนในมหาสมทรแปซฟกแถบศนยสตรในชวงเดอนธนวาคม สวนใหญเกดขนประมาณสองครง ในรอบ 10 ป ลกษณะการเกดสลบเปลยนไปมาตามลาดบเหตการณ จากปรากฏการณเอลนนโญเปนสภาวะปกต และเปนปรากฏการณลานนญา แตบางครงอาจเปลยนจากปรากฏการณเอลนนโญเปนปรากฏการณลานนญาโดยไมผานสภาวะปกต ดงเชนปลายป พ.ศ. ๒๕๕๓ ถงตนป พ.ศ. ๒๕๕๔ ทผานมา เปนตน

ในปทเกดปรากฏการณเอลนนโญ ลมสนคา (Trade wind) ทปกตพดเอากระแสนาอนจากฝงตะวนออกของมหาสมทรแปซฟกมาทางฝงตะวนตก บรเวณเอเชยและออสเตรเลย แตกระแสลมดงกลาว เกดพดเบาลง ทาใหกระแสนาอนไหลมานอยกวาปกต แตมวลนาอนกลบมการกระจายไปทวมหาสมทรแปซฟก ทาใหอากาศบรเวณทวปเอเชยและออสเตรเลยขาดความชนจนนามาสความแหงแลงไปทว

ในทางกลบกนในปทเกดปรากฏการณลานนญา ลมสนคาพดแรงกวาปกต ทาใหพดพาเอามวลนาอนมารวมกนอยทางฝงทวปเอเชยและออสเตรเลยมากกวาปกต ทาใหภมภาคในแถบนมความชนในอากาศมาก จงมปรมาณฝนตกมากเปนสาเหตใหเกดนาทวม ดนถลม นาหลาก สาหรบประเทศไทยไดรบอทธพลดงกลาวดวย โดยเฉพาะในป พ.ศ. 2549 ทาใหอณหภมทองทะเลเปลยนแปลงตางจากสภาวะปกตมผลตอการดารงชวตของปะการง (นณณ ผาณตวงศ, 2553; www.siamensis.org-เอลนนโญ ลานนญา ฝนตก ความแหงแลง และการเปลยนแปลงของอณหภมนาทะเลในประเทศไทย)

ผลกระทบตอสภาพอากาศและมวลนาทะเลขนอยกบความรนแรงของปรากฏการณนและประการสาคญนกวทยาศาสตรยงไมมขอสรปทชดเจนในเชงวชาการวาเกดขนเนองจากสาเหตใดและจะเกดขนเมอใด ปจจบนทาไดเพยงการเฝาตดตามตวแปรทบงชวาจะเกดปรากฏการณแตยงไมสามารถระบไดอยางชดเจน

8.1.4 การเปลยนแปลงความเปนกรด-ดางของนาทะเล การเปลยนแปลงทางเคมและความเปนกรดของนาทะเล มสาเหตมาจากการทปรมาณหรอ

ความดนของคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศเพมจาก 310 สวนในลานสวนของบรรยากาศเมอ 50 ปทแลว มาเปน 380 สวนในลานสวนของบรรยากาศในปจจบน และคาดวาจะถงระดบ 500 สวนในลานสวนของบรรยากาศในอกประมาณ 30-40 ปขางหนา จงทาใหปฏกรยาเคมในนาทะเลดาเนนไปในทศทางททาใหระดบของคารบอเนตทละลายในนาลดลง รวมทงสงผลใหนาทะเลมความเปนกรดมากขนดวย (acidification) ซงเปนปจจยททาใหเปลอกหรอโครงรางทเปนหนปนของสตวและพชทะเล โดยเฉพาะประเภททเปนหนปนทมความเสถยรตาจะถกกดกรอนใหละลายได โดยทสตวและพชทะเลทอยในกลมทมความเสยงสงเปนพวกหอยเมน ดาวเปราะ สาหรายสแดงบางชนด และกลมฟอแรมมนเฟอรา รวมทงมความเสยงตอการสญพนธของสตวและพชเหลาน ถงแมวาจะไมใชสงมชวตทมความสาคญทางเศรษฐกจโดยตรง แตหลายชนดมบทบาทสาคญในการยอยสลายสารอนทรยเพอใหสารอาหารมการหมนเวยนกลบมาใชใหม ซงเปนการรกษากาลงผลตของระบบนเวศทสาคญ



8.1.5 ลมและคลนทะเล ลมบก เปนลมเฉอยทพดอยางเดนชดตามบรเวณชายฝงทะเลในตอนกลางคนและพดจาก

ชายฝงลงสทะเล เนองจากในชวงตอนกลางคน พนดนจะคลายความรอนไดเรวกวาพนนา จงทาใหอากาศเหนอพนนาทยงอนและลอยตวสงขนสเบองบน อนเปนเหตทาใหกระแสอากาศจากภาคพนดนเคลอนลงไปแทนท ทาใหเกดลมบกขนมา ลมชนดนจะพดตงแตเวลา 22.00 น. จนกระทงถงเวลา 10.00 น. ของวนรงขน

ลมทะเล เปนลมทพดอยางเดนชดในตอนกลางวนและพดจากทะเลเขาสชายฝง เนองจากลมนเปนลมเยน การเกดลมชนดน เนองมาจากความแตกตางของอณหภมของอากาศเหนอพนดนและพนนา ในตอนกลางวนอณหภมของอากาศเหนอพนดนจะสงกวาอากาศเหนอพนนา จงทาใหมวลอากาศเหนอพนดนลอยตวสงขนไปสชนบรรยากาศเบองบน มวลอากาศเยนทอยเหนอพนนาจงเคลอนเขามาแทนทและทาใหเกดลมทะเลปรากฏขน ลมทะเลจะเรมพดตอนเชาตงแวลา 10.00 น. และมกาลงแรงสดในตอนบาย จะสนสดลงเมอดวงอาทตยตกประมาณเวลา 21.00 น. ลมทะเลสามารถพดลกเขาไปในภาคพนดนหางจากชายฝงราว 70 กโลเมตร

ลมมรสม ประเทศไทยอยภายใตอทธพลของลมมรสม ๒ ประเภท คอ ลมมรสมตะวนตก เฉยงใต และลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ ซงมผลตอสภาพของคลนลมในทะเล รวมถงคณภาพของนาทะเลโดยเฉพาะความขนใส ตะกอนแขวนลอย และสารอาหาร ลมมรสมตะวนตกเฉยงใต พดปกคลมประเทศไทย ระหวางกลางเดอนพฤษภาคมถงกลางเดอนตลาคม โดยมแหลงกาเนดจากบรเวณความกดอากาศสง ในซก โลกใตบรเวณมหาสมทรอนเดย เปนลมตะวนออกเฉยงใต และเปลยนเปนลมตะวนตกเฉยงใตเมอพดขามเสนศนยสตร ลมมรสมนนามวลอากาศชนจากมหาสมทรอนเดยมาสประเทศไทย ทาใหมเมฆมากและฝนชกทวไป โดยเฉพาะอยางยงตามบรเวณชายฝงทะเลและเทอกเขาดานรบลมจะมฝนมากกวาบรเวณอน ลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ เกดประมาณกลางเดอนตลาคมถงกลางเดอนกมภาพนธ มรสมนมแหลงกาเนดจากบรเวณความกดอากาศสงบนซกโลกเหนอ แถบประเทศมองโกเลยและจน จงพดพาเอามวลอากาศเยนและแหงเขามาปกคลมประเทศไทย ทาใหทองฟาโปรง อากาศหนาวเยนและแหงแลง โดยเฉพาะบรเวณภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ สวนภาคใตฝงตะวนออกมฝนชก เนองจากมรสมนนาความชมชนจากอาวไทยเขามาปกคลม การเรมตนและสนสดมรสมทงสองชนดอาจผนแปรไปจากปกตไดในแตละป

คลนทะเล คลนทะเลเกดจากลม แผนดนไหว หรอภเขาไฟใตนาระเบด อทธพลทมผลตอกาลงแรงของคลนทะเล มาจากรองมรสมทพาดผานภาคตาง ๆ และความกดอากาศ ซงทาใหฝงทะเลอนดามนและอาวไทยมกาลงคอนขางแรงมากหรอนอยตามฤดกาล มฝนตกชกหนาแนนแตกตางกนไป มผลตอความสงของคลนลมในทะเลอนดามนและอาวไทยตอนบน

คลนพายซดฝง เปนลกษณะของคลนขนาดใหญทเกดในทะเลและมหาสมทรขณะทพายกาลงเคลอนขนฝง ความสงของคลนขนอยกบความแรงของพาย คลนพายซดฝงนมกาลงในการทาลายลางสงมาก ดงเชนพายโซนรอน “แฮเรยต” ทเคลอนขนฝงบรเวณแหลมตะลมพก จงหวดนครศรธรรมราช เมอป พ.ศ. ๒๕๐๕ และพายไตฝน “เกย” เมอป พ.ศ. ๒๕๓๒ ทอาเภอทาแซะ และอาเภอปะทว จงหวดชมพร คลนพายซดฝงนเกดในขณะทพายเคลอนขนฝง โดยทาใหเกดคลนขนาดใหญโถมเขาใสบรเวณทพกอาศยแถบชายฝงทะเลเปนบรเวณกวาง ประเทศไทยมบรเวณทไดรบผลกระทบจากคลนพายซดฝงโดยตรงคอบรเวณภาคใตโดยเฉพาะฝงตะวนออกพายมกจะเคลอนตวจากอาวไทยขนสฝงในชวงเดอนพฤศจกายนถงธนวาคม



8.2 ภยทางทะเลทกระทบตอทรพยากรทางทะเลและชายฝง 8.2.1 การกดเซาะชายฝงทะเล ชายฝงทะเลประเทศไทยมความยาวทงหมด ๓,๑๔๘ กโลเมตร อยในพนทชายฝง ๒๓ จงหวด

ประกอบดวยชายฝงดานอาวไทย 17 จงหวด มความยาว ๒,๐๕๕ กโลเมตร และชายฝงทะเลดานทะเลอนดามน ๖ จงหวด มความยาว ๑,๐๙๓ กโลเมตร พนทชายฝงทะเลเปนทรพยากรทมความสาคญเปนอยางยงทงทางดานเศรษฐกจ สงคม ธรรมชาตวทยา และสงแวดลอม เพราะมความหลากหลายทางชวภาพเปนอยางยง ประกอบดวยระบบนเวศบกและนเวศทะเลทมความสาคญเกยวโยงกบทรพยากรอน ทนอกเหนอจากทรพยากรทดน เชน ทรพยากรปาไม ทรพยากรแร ทรพยากรดานการทองเทยวและสนทนาการ ทรพยากรทางการเพาะเลยงชายฝงและการประมง

พนทชายฝงทะเลมลกษณะธรณสณฐานทสาคญ เชน ชายฝงหน (rocky coast) มความคงทนตอการถกกดเซาะ เมอเปรยบเทยบกบพนทชายฝงทะเลแบบอน การกดเซาะชายฝงหนเกดจากหนทมรอยแตกทาใหเกดการพพงและหลดรวงกลายเปนทรายกรวด พบมากทางดานทะเลอนดามน และชายฝงทะเลอาวไทยดานตะวนออก หาดทราย (sandy beach) มหลายรปแบบอาท หาดขนานแผนดน (mainland beach) หาดกนอาว (pocket beach) และหาดสนดอน (barrier beach) (สนและคณะ, ๒๕๔๕) หาดขนานแผนดนทพบวามการกดเซาะเปนบรเวณกวาง ไดแก จงหวดเพชรบร ประจวบครขนธ นครศรธรรมราช หาดกนอาวพบวาการกดเซาะของหาดแบบนมนอย ไดแก บรเวณจงหวดระยอง ประจวบครขนธ ปตตาน ภเกต นอกจากนยงมทราบนาขนถง (tidal flat) สวนใหญเปนพนทปาชายเลนมนาขนนาลง เกดการสะสมตวของตะกอนทมขนาดเลก ประกอบดวยดนโคลน ทรายเมดละเอยด ซงเปนดนทมความออนไหว กดเซาะงาย ปาชายเลนจะดกเกบตะกอนไวในขณะนาลด และลดแรงปะทะจากคลน เหตทเกดการกดเซาะเพราะขาดตนไม ขาดตะกอนเขามาสะสมตว รวมถงการถกบกรกทาลายปาชายเลน

ปจจบนแนวชายฝงทะเลทวประเทศทประสบปญหาการกดเซาะ รวมระยะทางประมาณ ๘๓๐ กโลเมตร แยกเปนแนวชายฝงทะเลดานอาวไทยระยะทางประมาณ ๗๓๐ กโลเมตร แยกเปนกดเซาะปานกลาง ๕๐๒ กโลเมตร และกดเซาะรนแรง ๒๒๘ กโลเมตร สาหรบแนวชายฝงทะเลดานทะเลอนดามนมระยะทางประมาณ ๑๐๐ กโลเมตร แยกเปนกดเซาะปานกลาง ๗5 กโลเมตร และกดเซาะรนแรง ๒๕ กโลเมตร ดงตารางท ๑๙



ตารางท 19 ชายฝงทะเลทถกกดเซาะในประเทศไทย

จงหวด ขอมลจานวนขอบเขตพนท

ขอมลจานวนพนททถก กดเซาะ

ความยาว

ชายฝง (กม.)

แนวชายฝงถกกดเซาะ (กม.)

อาเภอ ตาบล อาเภอ ตาบล ปานกลาง รนแรง รวม ดานอาวไทย ๒๑๖ ๑,๔๒๔ ๖๖ ๒๓๙ ๒,๐๕๕ ๕๐2 ๒๒๘ ๗๓๐ ๑. ตราด ๗ ๓๘ ๓ ๑๖ ๑๘๔ ๔7 - ๔7 ๒. จนทบร ๑๐ ๗๖ ๔ ๙ ๑๐๒ ๒๓ ๑๒ ๓๕ ๓. ระยอง ๘ ๕๘ ๓ ๑๕ ๑๐๔ ๕4 - 53 ๔. ชลบร ๑๑ ๙๒ ๔ ๒๒ ๑๗2 ๒๕ - ๒๕ ๕. ฉะเชงเทรา ๑๑ ๕๐ ๑ ๓ ๑๖ ๒ 6 8 ๖. สมทรปราการ ๖ ๕๐ ๓ ๖ ๕๐ ๓ ๓๑ ๓5 ๗. กรงเทพมหานคร ๕๐ ๑๕๔ ๑ ๑ 6 - 6 6 ๘. สมทรสาคร ๓ ๔๐ ๑ ๘ ๔3 20 ๑4 ๓๓ ๙. สมทรสงคราม ๓ ๓๖ ๑ ๔ ๒๕ 3 - 3 ๑๐. เพชรบร ๘ ๙๓ ๔ ๑๓ ๙2 ๓๙ ๑๐ 50 ๑๑. ประจวบครขนธ ๘ ๔๘ ๘ ๒๓ ๒๔7 ๗๖ 2 ๗๘ ๑๒. ชมพร ๘ ๗๐ ๖ ๒๒ ๒๔8 ๓2 - ๓2 ๑๓. สราษฎรธาน ๑๙ ๑๓๑ ๗ ๒๐ ๑๖๖ 30 8 ๓8 ๑๔. นครศรธรรมราช ๒๓ ๑๖๙ ๖ ๒๕ ๒๔5 ๕๓ ๗4 ๑๒7 ๑๕. สงขลา ๑๖ ๑๒๗ ๖ ๒๘ ๑๕8 ๔๑ ๑๓ ๕4 ๑๖. ปตตาน ๑๒ ๑๑๕ ๖ ๑๘ ๑๓9 ๓8 ๒๔ ๖2 ๑๗. นราธวาส ๑๓ ๗๗ ๒ ๖ ๕8 ๑6 ๒๘ ๔4 ดานทะเลอนดามน ๔๑ ๒๗๑ ๒๕ ๘๑ ๑,๐๙๓ ๗5 ๒๕ ๑๐๐ ๑๘. ระนอง ๕ ๓๐ ๓ ๗ ๑๓8 ๑๒ 7 20 ๑๙. พงงา ๘ ๔๘ ๖ ๑๘ ๒๔2 ๑๗ - ๑๗ ๒๐. ภเกต ๓ ๑๗ ๓ ๑๕ ๒๐6 5 2 ๖ ๒๑. กระบ ๘ ๕๓ ๕ ๑๗ ๒๑๖ ๑6 ๕ ๒2 ๒๒. ตรง ๑๐ ๘๗ ๔ ๑๑ ๑๓๖ ๑5 4 ๑9 ๒๓. สตล ๗ ๓๖ ๔ ๑๓ ๑๕๕ 10 7 ๑๖ รวมชายฝงประเทศไทย ๒๕๗ ๑,๖๙๕ ๙๑ ๓๒๐ ๓,๑๔๘ ๕๗7 ๒๕๓ ๘๓๐

ทมา: กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง, 2554ก

มการใชประโยชน พนทชายฝงทะเลทเปนทราบนา ขนถงเปนชมชน ทอยอาศย และ ทานากง สงผลใหปาชายเลนเดมถกทาลาย เปนเหตใหเกดการกดเซาะชายฝงรนแรง ปจจยสาคญประการหนงคอ สงปลกสรางไปขวางทศทางของกระแสนา เชน การสรางแนวกนคลน ทาใหเกดการกดเซาะพนทขางเคยง นอกจากนน การกดเซาะเกดจากการขาดการสะสมตวของตะกอน (sediment deposit) ทมาจากแมนาสาย



ใหญ และมตนนาอยบนเขา ประกอบกบปจจยทางอทกศาสตร คลน ลม นาขนนาลง กระแสนา ทพดตะกอนนอกชายฝงมาสะสมตวอยตามแนวชายฝงทะเล สาเหตทขาดการสะสมตวของตะกอนเนองจากสงกอสรางทไปขวางกนทางนา ไดแก เขอน สะพาน ถนน การขดทรายกอสรางตามแมนาลาคลอง ไมสามารถไปชดเชยตะกอนทอยบรเวณชายฝงทถกกดเซาะไดเพยงพอ เมอถงฤดมรสมหรอมคลนลมมากระทบชายฝงพดพาตะกอนออกไปจากชายฝง

สภาพปญหาและภาวะคกคาม ๑. บรเวณอาวไทยตอนบน เปนทราบนาขนถงมความออนไหวตอการกดเซาะชายฝงสง

โดยเฉพาะคลนลมทแรงขน ๒. มการบกรกใชประโยชนพนทปาชายเลน ทาใหแนวปองกนตามธรรมชาตเสยหาย

การกดเซาะชายฝงจงรนแรงขน ๓. บรเวณภาคตะวนออกและภาคใต ซงเปนหาดทรายขนานแผนดน มโครงสรางแขง เชน

รอดกทราย แนวกนคลน ขวางทศทางของกระแสนาและการเคลอนทของตะกอนทาใหเกดการกดเซาะพนทขางเคยง

๔. ขาดตะกอนจากตนนา เนองจากมสงกอสรางกดขวางการเคลอนตวของตะกอน เชน สะพาน ถนน เขอน ทาใหตะกอนบนบกไมสามารถมาชดเชยตะกอนบรเวณชายฝงทถกกดเซาะ

๕. มการใชประโยชนพนทชายฝงมากขน เชน การขยายตวของเมอง ทอยอาศย การขยายตวดานการทองเทยว โครงการพฒนาขนาดใหญในบรเวณพนทชายฝง กอใหเกดผลกระทบตอการ กดเซาะชายฝงรนแรงขน

แนวทางการปองกนและแกไข 1. การแกไขปญหาโดยการใชธรรมชาต ไดแก การฟนฟปาชายเลน ปาชายหาด

แนวปะการงและหญาทะเล ๒. การแกไขปญหาการกดเซาะแบบไมใชโครงสราง เหมาะสมสาหรบบรเวณชายฝงทม

ชมชนอาศยไมหนาแนนและมปญหาการกดเซาะทไมรนแรง สามารถใชวธนาทรายจากแหลงอนมาเตมชายหาดทหายไป เพอเสรมสวนทถกกดเซาะใหมสภาพดงเดม (beach nourishment) วธนเหมาะสาหรบพนททเปนหาดทรายเพอการทองเทยว มขอดคอสงผลกระทบตอพนทขางเคยงนอยแตตองมการบารงรกษาและเตมทรายอยเสมอ

๓. การแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงโดยใชโครงสรางทางวศวกรรม วธการนเปนการแกไขโดยการสลายพลงงานของคลนทเหมาะสม หรอเพอชวยดกตะกอนทรายชายฝงและชวยยดแนวชายฝง เหมาะสาหรบบรเวณชายฝงทมปญหาถกกดเซาะอยางรนแรง แบงเปนโครงสรางแขง (hard solution) ไดแก กาแพงกนคลน (sea wall) เขอนกนคลนนอกชายฝง (offshore break water) เขอนหนทง (revetment) เขอนกนทรายและคลน (jetty) หรอรอดกทราย (groin) และโครงสรางออน (soft solution) ไดแก แนวไมไผชะลอคลน เสาเขมหรอเสาคอนกรตสลายพลงคลน ไสกรอกทราย (ตารางท 20)

๔. การใชมาตรการการควบคมทางกฎหมายและการใชประโยชนทดนชายฝงใหเหมาะสม ตองใชการบรณาการรวมกนจากทกภาคทเกยวของ การสงเสรมการเรยนร และการมสวนรวมของทก ๆ ฝาย


ตารางท 20 จานวนและรปแบบโครงสรางปองกนการกดเซาะชายฝงทดาเนนการโดยหนวยงานตาง ๆ

จงหวด

จานวนโครงสรางฯตามรป หนวยงาน รวมราย จงหวด 1 2 3 4 5 6 7 8

กรมเจาทา

กรมโยธา ธการและผงเมอง

กรมทางหลวง

กรมทรพยากรธรณ

กรมชล ประทาน

กรมประมง

องค การบรหารสวนจง หวด

หนวย งานทองถนและบรษท เอกชน

ไมทราบหนวย งานรบผด ชอบ

จ.สงขลา 1 5 3 4 1 0 0 0 7 - - - - - - - 7 28 จ.เพชรบร 13 6 11 8 2 0 0 0 4 - - - - - - 21 13 38 จ.สมทรสงคราม 0 0 1 0 0 2 1 0 - - - - - - 1 1 2 8 จ.สมทรสาคร 0 0 1 0 0 3 0 3 - - - - - - - 1 6 14 กรงเทพมหานคร 0 0 1 0 0 1 1 0 - - - - - - - 1 2 6 จ.สมทรปราการ 1 0 6 0 0 4 3 1 - - - - - - - 5 10 30 จ.ฉะเชงเทรา 1 2 1 1 0 1 0 1 - - - - - - - 4 3 14 จ.ระยอง 7 4 1 8 3 0 1 0 7 - - - - - 1 14 2 48 รวม 23 17 25 21 6 15 6 5 18 - - - - - 4 44 45 230 หมายเหต: 1 คอ กาแพงปองกนคลนรมชายหาด (sea wall) 2 คอ เขอนปองกนคลนนอกชายฝง (offshore breakwater) 3 คอ เขอนหนทง (revetment) 4 คอ เขอนกนทรายและคลน (jetty) 5 คอ รอดกทราย (groin) 6 คอ การปกไมไผชะลอคลน 7 คอ เสาคอนกรตหรอเสาเขม 8 คอ การวางไสกรอกทราย

ทมา: โครงการศกษาสารวจและวเคราะหประสทธภาพ ประสทธผลและผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอม ของโครงสรางปองกนการกดเซาะชายฝงของประเทศไทย, 2556



8.2.2 ภาวะนามนรวไหลในทะเล การเกดนามนรวไหลในนานนาไทยแตละครงเกดความเสยหายแตกตางกนไปตามปรมาณและ

ประเภทของนามน แหลงทเกด สภาพภมประเทศ ระยะหางจากฝง สภาพแวดลอมบรเวณนน ความลกของนา ภาวะคลนลม นาขนนาลง ความเรวและทศทางลม อณหภม ระยะเวลา ปรมาณวตถทลอยนา (เชน เชอก ขยะ สาหราย ฯลฯ) ความสาเรจในการจดการนามนรวขนกบเครองมอและอปกรณทเหมาะสมและเพยงพอ รวมถงกาลงคนและทกษะความชานาญของผปฏบตการ การจดลาดบความสาคญ การสอสาร การมขอมลสนบสนนทครบสมบรณเพอทาแบบจาลองการคาดการณการเคลอนตวของคราบนามน ความรวดเรวในการประสานงานและการบรณาการหนวยงานทเกยวของ การสงการทมประสทธภาพ และการวางแผนทดซงจะสงผลตอความเสยหายทอาจเกดขนไดตอสงมชวตและทรพยากรชายฝงทะเล ไมวาจะเปนความเปนพษทงเฉยบพลนและระยะยาวตอสตวนา รวมทงทรพยากรชายฝงทะเลซงไดแก ระบบนเวศปะการง หญาทะเล ปาชายเลน แหลงเพาะเลยงสตวนา กอใหเกดความสกปรกและทาลายทศนยภาพของแหลงทองเทยว

สถตการเกดนามนรวไหลในประเทศไทยไดมการบนทกโดยกรมเจาทา ในระหวางป พ.ศ.2516–2554 เกดขนทงหมดจานวน 215 ครง ทงชายฝงทะเล แมนาและคลอง ในเขตพนทชายฝงทะเล ไดแก จงหวดระยอง ชลบร ฉะเชงเทรา สมทรปราการ กรงเทพมหานคร ชมพร นครศรธรรมราช สงขลา พงงา ภเกต กระบ และจงหวดสตล โดยพบสงสดทกรงเทพมหานครจานวน 76 ครง และรองลงมาทมการรวไหลของนามนมากกวา 10 ครง ไดแก จงหวดชลบร (47 ครง) สมทรปราการ (38 ครง) ระยอง (23 ครง) และชมพร (12 ครง) แตวาเหตการณใหญทเกดขนในปรมาณทมากและสงผลกระทบตอสงแวดลอมอยางเหนไดชดเจน จานวน 2 ครง ไดแก “Eastern Fortitude” บรเวณแสมสาร อาเภอสตหบ จงหวดชลบร ในวนท 15 มกราคม 2545 มนามนรวไหลจานวน 234 ตน ถงแมวาเปนเหตการณทเกดขนในเขตจงหวดชลบรแตผลกระทบทเกดขนสวนใหญอยในพนทของจงหวดระยอง และ “Dragon 1” บรเวณเมองพทยา จงหวดชลบร ในวนท 26 ธนวาคม 2547 มนามนรวไหล จานวน 150 ตน (กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง, 2555ก)

บรเวณอาวไทยฝงตะวนออกตงแตจงหวดชลบร ถงตราดตงแตปลายป พ.ศ. 2547 เปนตนมา พบเหตการณนามนรวไหลและดาเนนการสารวจผลกระทบของปรมาณการปนเปอนของสารปโตรเลยมไฮโดรคารบอนในนาทะเลจานวนทงสน 9 ครง ดงน ป พ.ศ. 2547 จานวน 1 ครง ป พ.ศ. 2548 จานวน 2 ครง ป พ.ศ. 2549 จานวน 4 ครง ป พ.ศ. 2550 จานวน 1 ครง ป พ.ศ. 2551–2553 ไมมการรายงาน และเมอเดอนสงหาคม 2554 พบจานวน 1 ครง การวเคราะหปรมาณสารปโตรเลยมไฮโดรคารบอนรวมทปนเป อนในนาทะเลบรเวณทพบการรวไหลของนามนพบวามคาอย ในชวงระหวาง 0.01–48.07 ไมโครกรมของไครซนตอลตร สวนใหญมคาสงเกนกวาเกณฑมาตรฐานคณภาพนาทะเลทกาหนดโดยกรมควบคมมลพษ (2549)

สวนพนทอาวไทยตอนบนตงแตจงหวดฉะเชงเทราถงเพชรบร ในระหวางป พ.ศ. 2550–2554 พบเหตการณนามนรวไหลและดาเนนการสารวจผลกระทบของปรมาณการปนเปอนของสารปโตรเลยมไฮโดรคารบอนในนาทะเลจานวนทงสน 3 ครง ดงน บรเวณปากแมนาเจาพระยา จงหวดสมทรปราการ เมอวนท 15 มถนายน 2551 พบปรมาณการปนเปอนของสารปโตรเลยมไฮโดรคารบอนในนาทะเลอยในชวงระหวาง 0.93–41.46 ไมโครกรมของไครซนตอลตร บรเวณแมนาแมกลอง จงหวดสมทรสงคราม เมอวนท 15 มกราคม 2553 พบปรมาณการปนเปอนของสารปโตรเลยมไฮโดรคารบอนในนาทะเลเทากบ 0.25 ไมโครกรมของไครซนตอลตร และบรเวณปากคลองปลารา จงหวดสมทรปราการ เมอวนท 13 ธนวาคม 2553



สาหรบพนทชายฝงทะเลอนดามนตงแตจงหวดระนองถงสตล ในระหวางป พ.ศ. 2550–2554 พบเหตการณนามนรวไหลและดาเนนการสารวจผลกระทบของปรมาณการปนเปอนของสารปโตรเลยมไฮโดรคารบอนในนาทะเลจานวน 1 ครง คอ บรเวณระหวางแนวเกาะเฮและเกาะราชา จงหวดภเกต ในวนท 4 กนยายน 2553 โดยพบปรมาณการปนเปอนของสารปโตรเลยมไฮโดรคารบอนในนาทะเลมคาอยในชวง นอยกวา 0.100–0.268 ไมโครกรมของไครซนตอลตร

อยางไรกตาม การพบเหตการณรวไหลของนามนในประเทศไทยสวนใหญยงสามารถเรยกรองคาเสยหายไดบางสวน โดยกรมเจาทาเปนหนวยงานหลกทดาเนนการ ยกเวนเหตการณทไมสามารถ หาสาเหตไดจาเปนตองใชงบประมาณจากกรมเจาทาในการกาจดคราบนามน ปจจบนนในประเทศไทยไมมหนวยงานใดทมศกยภาพในการสบหาแหลงทมาของนามนทเปนตนเหตได

สาเหตนามนรวไหลในทะเล สาเหตททาใหเกดนามนรวไหลในทะเลและชายฝง ไดแก

1) อตสาหกรรมนามนและปโตรเลยม ไดแก โรงงานแยกกาซธรรมชาต โรงงานกลนนามน โรงงานผลตภณฑปโตรเคม การขนถายนามน เปนตน บรเวณทเสยงตอการเกดเหตการณนามนรวไหลในทะเลทสาคญในปจจบนคอ บรเวณนคมอตสาหกรรมนามนและปโตรเลยม และบรเวณใกลเคยงทมโรงงานกลน และกกเกบนามน รวมทงกระบวนการขนถาย

2) การเกดอบตเหตการเฉยวชนของเรอขนาดตาง ๆ โดยเหตการณทสาคญในป พ.ศ. 2545 ไดแก เรอบรรทกนามน โดยเฉพาะกรณเรอ Eastern Fortitude เกดอบตเหตชนหนโสโครก บรเวณชองแสมสาร จงหวดชลบร และเรอ Kotawijawa ชนกบเรอ Skyace บรเวณแหลมฉบง จงหวดระยอง

3) การลกลอบถายเทนามนทเกดจากการชะลางโดยไมมการบาบด เชน เรอเดนสมทร เรอประมง และเรอทองเทยว แลวถกกระแสนา กระแสลม พดพาผสมผสานเกดปฏกรยาจนเปลยนเปนกอนนามนตามชายหาดทองเทยว ทเรยกวา กอนนามน (Tar ball)

4) กจกรรมทเกยวของกบนามนและปโตรเลยมทสาคญ ไดแก การขนสงตาง ๆ ทงทางทะเลและบก ตลอดจนสวนทเชอมโยง จากสถตของกรมเจาทา กระทรวงคมนาคม ในชวงป พ.ศ. 2540 ถงป พ.ศ. 2549 พบวาเกดเหตนามนรวไหลเฉลยปละประมาณ 12 ครง โดยป พ.ศ. 2542 เกดเหตมากทสดถง 18 ครง พนททเกดบอยทสดไดแก กรงเทพมหานคร จงหวดสมทรปราการ ชลบร ระยอง และในจงหวดตาง ๆ ทางภาคใต เชน จงหวดชมพร นครศรธรรมราช สงขลา และภเกต เปนตน

ขอเสนอแนะ 1) ใหความสาคญในการเฝาระวงการรวไหลของนามนในพนททะเลและชายฝงทมการ

พฒนาตามนโยบายสาคญของรฐ 2) เครงครดมาตรการปองกนและแกไขปญหาทเกดจากอบตเหตทางทะเล 3) สนบสนนการศกษาวจยเกยวกบการปนเปอนและผลกระทบของสารปโตรเลยม

ไฮโดรคารบอนในทะเลตอทรพยากรทางทะเลและชายฝง เพอใชเปนขอมลพนฐานในการบรหารจดการปญหามลพษอนเนองมาจากการรวไหลของนามนของประเทศไทย

8.2.3 ชนดพนธตางถน อนสญญาวา ดวยความหลากหลากหลายทางชวภาพซงประกอบดวย ๔๒ มาตรา

ไดบญญตไวในมาตรา ๘ (h) วา "ประเทศภาคภายใตอนสญญาฯ จะตองดาเนนการเทาทจะกระทาไดและเปนไปในแนวทางทเหมาะสมในการปองกนการนาเขา ควบคม หรอกาจดชนดพนธตางถนทมผลกระทบตอ



ระบบนเวศถนทอยอาศย และชนดพนธอน" ในฐานะประเทศไทยเขาเปนภาคอนสญญาฯ ลาดบท ๑๘๘ ตองดาเนนการตามกรอบการดาเนนงานตามขอกาหนดในอนสญญาฯ และคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต ในการประชมครงท ๓/๒๕๓๗ เมอวนท ๓๐ มนาคม ๒๕๓๗ ไดมมตใหหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของดาเนนการตามกรอบของอนสญญาฯ สาเหตสาคญทจาเปนตองใหความสนใจเนองจากชนดพนธตางถนเปนปจจยทกอใหเกดผลกระทบในทางลบตอความหลากหลายทางชวภาพรองจากการทาลายถนทอยอาศย

ปจจบนประเทศไทยมชนดพนธตางถนอยมากกวา ๓,๕๐๐ ชนด และยงมผนาเขาชนดพนธตางถนใหม ๆ อยตลอดเวลา สวนใหญถกนาเขามาเพอใชในทางการเกษตร การเพาะเลยง เปนสตวเลยงและไมดอกไมประดบ รวมทงการเกบรวบรวมไวในสวนสตวและสวนพฤกษศาสตร บางชนดมการแพรระบาดขามพรมแดนผานทางประเทศเพอนบาน และตดมากบยานพาหนะการเดนทาง การขนสงสนคา และการทองเทยว รวมทงการเขามาทางนาอบเฉาของเรอ ซงตาม Regulation D-2 ของ Ballast Water Management Convention กาหนดไววา ในนาอบเฉาตองพบสงมชวตขนาด 10≤ X <50 ไมครอน และขนาด ≥50 ไมครอน ไมเกน ๑๐ เซลลตอมลลลตร สาหรบในทะเลพบวามชนดพนธตางถนจานวน ๗ ชนด (Chavanich et al., 2010) คอ

๑. กงขาวแวนนาไม (Litopenaeus vannamei) มการนาเขามาเพาะเลยงในประเทศไทย และไดแพรกระจายพนธ จดเปนชนดพนธตางถนทมแนวโนมรกราน ตองมการตดตามถงผลกระทบในธรรมชาตตอไป

๒. หอยกะพงเทศ (Mytilopsis adamsi) ตงแตป พ.ศ. ๒๕๔๔ มการสารวจพบหนาแนนบรเวณหาดแกวลากน ซงตงอยใกลเคยงกบปากทะเลสาบสงขลา และทาเรอนาลก จงหวดสงขลา เปนสตวนาตางถนทมแหลงกาเนดในตอนกลางของทวปอเมรกาดานฝงมหาสมทรแปซฟก ปจจบนไดระบาดในลมนาทะเลสาบสงขลา หาดแกวลากน ทาเรอนาลก จงหวดสงขลา คาดวาตดมากบนาในถงอบเฉาเรอเดนสมทรทมตวออนของหอยกะพงเทศเจรญเตบโตอย หรอจากตวเตมวยทเกาะตดมากบตวเรอ และไดแพรพนธในพนทดงกลาว จดเปนชนดพนธตางถนทรกราน

๓. ฟองนาลกกอลฟ (Tetilla japonica) มถนทอยเดมในประเทศญปนพบบรเวณ อาวไทยฝงตะวนออกจดเปนชนดพนธตางถนทมแนวโนมรกราน

๔. แอมฟพอด (Amphipod, Leucothoes pinicarpa) คาดวาตดมากบนาอบเฉาเรอ ๕. เพรยงหวหอม (Tunicate, Clavelina cyclus) เดมพบเฉพาะในทะเลอนดามน แตไม

นานมานมรายงานวาพบในบรเวณอาวไทยตอนบน ๖. เพรยงหวหอม (Tunicate, Ecteinascidia thurstoni) พบในทะเลอนดามนเขตนา

ขน-ลง เพรยงหวหอมชนดมความสาคญทางดานเภสชวทยาโดยใหสารทตยภมทเรยกวา ecteinascidins ซงสารกลมนมศกยภาพสงในการพฒนาเปนยาบาบดมะเรง ปยะและคณะ (๒๕๔๙) ไดทาการวจยและผลการวจยทไดจะเปนขอมลพนฐานทสาคญเกยวกบการศกษาเพรยงหวหอมชนดนในอนาคต รวมทงเปนประโยชนดานการเพาะเลยงเพอเปนแหลงวตถดบในการผลตยาบาบดมะเรง

๗. ปลาหมอส (Cichlasoma urophthalmus) ถกนาเขามาเลยงเปนปลาสวยงาม และไดแพรกระจายลงในแหลงนาธรรมชาต โดยทวไปอาศยในบรเวณนากรอย

สภาพปญหาและภาวะคกคาม ชนดพนธตางถนทเขามาบางชนดสามารถดารงชวตไดดในสภาพธรรมชาตและกลายเปนพช

และสตวทมความสาคญทางเศรษฐกจ ในขณะทบางชนดเขามาแลวสามารถตงถนฐานและมการแพรกระจายไดดในธรรมชาตจนกลายเปนชนดพนธตางถนทรกราน สงผลคกคามตอความหลากหลายทางชวภาพและ



กอใหเกดความสญเสยทางเศรษฐกจอยางมาก หากไมมระบบการจดการปองกนและควบคมทด แมวาประเทศไทยยงไมพบผลกระทบทรนแรงตอสงแวดลอมในทะเลมากนก แตการตดตามตรวจสอบสถานภาพของชนดพนธตางถนทางทะเล จาเปนตองกระทาอยางตอเนอง รวมถงการเฝาระวงแพลงกตอนพชและสตวทตดมากบระบบถงนาอบเฉาเรอทเขามาถายเทนาในนานนาไทย โดยเฉพาะบรเวณจอดพกเรอตามทาจอดเรอขนาดใหญ

ตวอยางผลกระทบจากการแพรกระจายพนธของชนดพนธตางถนหลายชนด ไดกอใหเกดความเสยหายตอสงแวดลอมและเศรษฐกจแลวในหลายประเทศ เชน

- North American Comb Jelly (Mnemiopsis leidyi) เปนสตวพนธทองถนในมหาสมทรแปซฟคเหนอ ถกนาไปสทะเลดา ทะเลสาบแคสเปยน และทะเล Azov กนแพลงกตอนสตวเปนอาหาร ทาใหแพลงกตอนสตวซงเปนอาหารของปลาพนธทองถนลดลง ผลผลตทางการประมงในบรเวณนจงลดลงมาก

- Toxic Plankton (Red/Brown/Green Tide) เมอเกดการสะพรงทาใหสตวนาตายเพราะขาดออกซเจน บางชนดสามารถผลตชวพษ (Biotoxin) สะสมในสตวนา ซงสงผลกระทบตอสขอนามยของมนษยทบรโภคสตวนานน

- Asian Kelp (Undaria pinnatifida) เปนพชประจาถนของทวปเอเชยตอนเหนอ ถกนาไปสออสเตรเลยทางตอนใต นวซแลนด และชายฝงตะวนตกของสหรฐอเมรกา มการเจรญเตบโตและแพรกระจายอยางรวดเรวทงจานวนตนและปรมาณสปอร จนเตบโตแทนทสาหรายและสตวทะเลซงเปนสตวพนธทองถนเดม เกดการเปลยนแปลงของแหลงทอยอาศย ระบบนเวศ รวมทงระบบหวงโซอาหาร ซงอาจเกดผลกระทบตอประชากรของหอยทมความสาคญทางเศรษฐกจ ในแงของการแกงแยง และการเปลยนแปลงแหลงทอย เปนตน

8.2.4 ปญหาขยะ 8.2.4.1 ขยะในปาชายเลน ปาชายเลนเปนระบบนเวศทคนระหวางระบบนเวศบกและระบบนเวศทางทะเล

นอกจากเปนแหลงอนบาลสตวนาวยออน ชวยปองกนคลนลมและอกนานปการแลว ปาชายเลนยงเปนแหลงรองรบและกกเกบขยะและของเสยจากชมชนทอาศยอยโดยรอบ รวมถงกจกรรมทเกดขนในระบบนเวศตนนา โดยเฉพาะชมชนทอยอาศย เกษตรกรรมและอตสาหกรรม โดยเฉพาะขยะขนาดใหญทตดคางอยใน ปาชายเลน นบวนจะถกสะสมและทวจานวนมากขนอยางตอเนอง ซงจะถกพดพาลงสทองทะเลและชายหาดตามทศทางของคลนและกระแสลม ทาใหเสยทศนยภาพและมผลตอคณภาพของนาตลอดรมฝงทะเล

จากการศกษาของสานกอนรกษทรพยากรปาชายเลน กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงตงแตป พ.ศ. ๒๕๕๐-๒๕๕๓ พบวาบรเวณตงแตรมคลองลกเขาไปในปาชายเลนประมาณ ๒๐๐ เมตร เปนบรเวณทพบขยะตดอยทโคนรากของไมปาชายเลนมากทสด โดยขยะทพบมากไดแก พลาสตก โฟม แกว ผา ยาง ไม กระเบองและโลหะตาง ๆ ซงขยะบางสวนโดยเฉพาะพลาสตก โฟม และขยะทมนาหนกนอยถกพดพาไดโดยงาย จงมโอกาสทถกเคลอนยายไปมาโดยกระแสนาในชวงเวลานาขน-นาลง และกระแสลม ลงสทะเล ทาใหเกดปญหามขยะสะสมในทะเลและเปนสาเหตททาใหสตวนาไดรบบาดเจบหรอลมตายเนองจากการบรโภค นอกจากนขยะบางสวน เชน อวน แห ยงสะสมและปกคลมบรเวณแนวปะการงซงเปนสวนสาคญททาใหปะการงถกทาลายเสยหาย และทาใหทศนยภาพใตทองทะเลขาดความสวยงาม ขยะทมนาหนกมาก เชน ยาง โลหะและอน ๆ เมอเขามาอยในปาชายเลนแลว สวนใหญตดคางไมถกพดพาออกไปอก ขยะเหลานบางชนดอาจมสารทกอใหเกดมลพษและถกปลดปลอยออกมาปนเปอนอยในระบบนเวศ



ขยะในปาชายเลนพบวามความแตกตางกนในรายชนดและปรมาณ ขนกบแหลงกาเนดของขยะ เชน ในแถบจงหวดจนทบรและระยอง ขยะทพบสวนใหญเปนเศษซากพชและผลไม โดยเฉพาะในชวงเวลาทมผลไมออกสตลาดเปนจานวนมาก จะมปรมาณขยะเพมมากขนดวย สวนในจงหวดสมทรสาครขยะสวนใหญอยในกลมของพลาสตก โฟม และอปกรณทาการประมง เปนตน

8.2.4.2 ขยะทะเล ขยะทะเล (marine debris) คอผลตภณฑจากฝมอมนษยทตกลงไปอยในทะเล หรอของ

เสยทผานกระบวนการผลตใด ๆ แลวไหลลงสทะเล โดยการจงใจทงหรอการปลอยปละทงขวางโดยไมตงใจ สสภาพแวดลอมทางทะเลและชายฝง ขยะทะเลประกอบดวยสงของทถกทาขนหรอถกใชโดยมนษย และเจตนาทงลงสทะเล แมนา หรอบนชายหาด ชายฝง ซงนาลงไปโดยตรงสทะเลโดยแมนา แหลงนาโสโครก กระแสนาหรอกระแสลม รวมถงเครองมอประมงและวสดทเกดจากกจกรรมขนสงทางเรอ

ขยะทะเลมาจากแหลงสาคญ 2 แหลง คอ (1) จากทะเล เชน การขนสงทางเรอ เรอสาราญและเรอทองเทยว ประมงชายฝง และบางสวนจาก platform ในทะเล (2) จากชายฝง เชน จากแมนาสายหลก จากการทองเทยวชายหาด แหลงอตสาหกรรมบรเวณชายฝง ของเสยทปลอยมาจากบานเรอน จากการทองเทยวบรเวณชายฝง

ขยะทะเลอาจพบใกลแหลงกาเนด บางสวนถกพดพาไปไดในระยะทางไกล ๆ ดวยกระแสนาในมหาสมทรและกระแสลม ดงนนขยะทะเลจงถกพบในพนททะเลทวโลก ไมเพยงแตบรเวณชายฝง แตยงสามารถพบไดในสถานทหางไกลจากแหลงกาเนดอยางชดเจน เชน บนเกาะกลางมหาสมทรและบรเวณขวโลก สามารถพบขยะทะเลลอยอยบรเวณผวนา กลางนาทระดบความลกตาง ๆ และจมลงส พนทะเลประมาณกนวาขยะทะเลทวโลก มปรมาณ 1,800 ตน/วน หรอ 8 ลานชน/วน หรอ 13,000 ชน/ตร.กม. มากกวาจานวนปลาทจบไดถง 3 เทา และรอยละ 5 ของสตวทะเลทตายมสาเหตมาจากการกนขยะทะเล

สถานการณขยะทะเลในประเทศไทย กรมควบคมมลพษแจงปรมาณขยะในประเทศไทยเมอป พ.ศ. 2556 มมากถง 43,000 ตน/วน ในจานวนนมเพยงรอยละ 25 ทถกนากลบไปใชใหม และเพยงรอยละ 38 ทถกกาจดถกวธ จงประเมนกนวาขยะเหลานนบพนตนจะลงสทะเล จากการเกบรวบรวมขอมลขยะทะเลของกรมฯ ระหวางป พ.ศ. 2552 – 2554 ในพนทจงหวดตราด ระยอง ชลบร ประจวบครขนธ ชมพร สราษฎรธาน สงขลา พงงา ภเกต และตรง พบขยะทะเลจานวน 175,640 ชน โดยขยะทะเลทพบสวนใหญ ไดแก เชอก ฝาจก ถงพลาสตก กระดาษ ถวยชามพลาสตก หลอดพลาสตก ทนลอย ขวดเครองดม บหร เสอผา เปนตน โดยรอยละ 55 ของขยะทสารวจพบมแหลงกาเนดจากกจกรรมชายฝงและการพกผอน (ไพรตน, 2555)

ผลกระทบจากขยะทะเลมหลายดาน ประกอบดวย (1) ผลกระทบตอระบบนเวศ ทาใหระบบนเวศเปลยนและยงทาใหเกดการแพรกระจายของชนดพนธตางถน โดยการตดมากบขยะทลองลอยอย ในนา (2) ผลกระทบตอเศรษฐกจ สรางความเสยหายใหกบเรอและเครองมอประมง อกทงสงผลตอจานวนสตวนาและการทาการประมง (3) ผลกระทบตอการทองเทยว ทาลายทศนภาพทสวยงาม ทาใหคณคาของแหลงทองเทยวลดลง (4) ผลกระทบตอสงแวดลอมและสขภาพ สงผลตอสขภาพของสตวทะเลและมนษยไดรบบาดเจบจากขยะบรเวณชายหาด จากการกนหรอตดบรเวณทางเดนอาหาร หรออาจไดรบสารพษจากขยะเหลานน (กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง, 2554ข)

8.2.5 การทาการประมงทผดกฏหมายและกระทบตอระบบนเวศทางทะเล ในชวง 20 ป ทผานมา แหลงทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดรบผลกระทบเกดความ

เสยหาย มสภาพเสอมโทรมในหลายพนทจากกจกรรมการใชประโยชนทางการประมง การจบสตวนาดวย



เครองมอประมงทงทถกกฎหมาย เชน ลอบ อวนลอมจบ อวนปนไฟ สาหรบ อวนกระเบน อวนลอย และเบดราวหนาดน กอใหเกดผลกระทบกบสตวทะเลหายาก เชน เตาทะเล พะยน โลมา เปนตน และการลกลอบใชเครองมอทผดกฏหมายในพนทหวงหามหรอพนทอนรกษ เชน การทาประมงอวนลาก อวนรน เรอคราดหอย ในพนทแหลงหญาทะเล แหลงแนวปะการง และระบบนเวศชายฝงทะเลในเขต 3,000 เมตร (หรอ 5,400 เมตร ในบางพนท) รวมถงการใชยาเบอเมา การระเบดปลา เปนตน ตลอดจนการเพาะเลยงสตวนา การบกรกพนทปาชายเลนเพอทานากง การปลอยนาเสยจากการเพาะเลยงลงสทะเลในแหลงทรพยากร ทผานมาการเพมขนของเรอประมงและการทาการประมงทเกนกาลงการผลต ทาใหปรมาณสตวนาลดลง จากขอมลการสารวจของกรมประมงพบวาในป พ.ศ. 2551 และป พ.ศ. 2552 มความสมบรณลดลงอยางมาก จนเหลออตราการจบสตวนาตอการลงแรงประมง (catch per unit effort) โดยเครองมออวนลากปลามาตรฐานชนดอวนลากคานถางในฝงอาวไทยเทากบ 25.33 และ 22.75 กโลกรมตอชวโมง ตามลาดบ ในทานองเดยวกนกบฝงทะเลอนดามน อตราการจบสตวนาตอการลงแรงเทากบ 45.71 และ 44.17 กโลกรมตอชวโมง ตามลาดบ สงผลใหการแยงชงทรพยากรและรกลาพนทแหลงทรพยากร ตลอดจนการทาลายเครองมอประกอบอาชพของชาวประมงดวยกน ทาใหเกดปญหาความขดแยงกนมากขน (หนา 37 สถานภาพทรพยากรทางทะเลและชายฝง)

8.2.6 การทองเทยว การทองเทยวนบเปนกจกรรมนนทนาการของมนษย ทใชความไดเปรยบของลกษณะทาง

ภมศาสตรในแตละพนทมาเปนเครองมอเพอหาผลประโยชน และตอบสนองความตองการของนกทองเทยว ซงความไดเปรยบทางภมศาสตรดงทกลาวมา ไดแก ภเขา นาตก นาพรอน เกาะ หาดทราย ชายทะเล และทรพยากรใตทะเล

สาหรบประเทศไทย ซงมความอดมสมบรณและความสวยงามของทะเลไทย และพนทบรเวณชายฝงทาใหประเทศไทยกลายเปนแหลงทองเทยวทมชอเสยงแหงหนงของโลก ชายฝงทะเลทงดานอาวไทย และทะเลอนดามน อดมไปดวยทรพยากรธรรมชาตจงถกนามาใชประโยชนเพอพฒนาประเทศในดานตาง ๆ อยางตอเนอง โดยเฉพาะดานการทองเทยว ทสรางรายไดเขาประเทศเปนจานวนมาก กจกรรมการทองเทยวทางทะเลทสาคญ ไดแก การดานา การพกผอนชมทวทศนชายหาด การชมหมบานชาวประมงและชาวเล การแลนเรอ การเลนกฬาทางนา การตกปลา เปนตน รวมทงกจกรรมทจดเนองในโอกาสพเศษ เชน พธววาหใตสมทรทจงหวดตรง เปนตน ในแตละปประเทศไทยสามารถรองรบจานวนนกทองเทยวไดเปนจานวนมากทงนกทองเทยวทเดนทางมาจากตางประเทศ ปละกวา 20 ลานคน (ขอมลป 2556) และนกทองเทยวทเปนชาวไทย หรอไทยเทยวไทยปละกวา 90 ลานคน สรางรายไดกวา 1 ลานลานบาท

สถานการณการทองเทยวของไทย ประเทศไทยเปนจดหมายปลายทางทองเทยวทมทรพยากรทองเทยว ทมความหลากหลายสง

ตลาดการทองเทยวของไทยจงคอนขางมความหลากหลาย ประเทศทมนกทองเทยวเดนทางมาประเทศไทยมากทสดในอนดบตน ๆ ไดแก จน มาเลเซย ญปน รสเซย เกาหลใต (ตารางท 21)

การทองเทยวทางทะเลและชายหาดทสาคญ ไดแก จงหวดชลบร ภเกต พงงา กระบ และ สราษฎรธาน เปนศนยกลางการทองเทยวทางทะเลของภาคใตทมชอเสยงระดบนานาชาต สวนภาคตะวนออกโดยเฉพาะจงหวดชลบร ระยอง และตราด กสรางรายไดใหกบประเทศจานวนมาก รายไดจากการทองเทยวของชาวตางชาตปละกวา 6 แสนลานบาท ในจานวนนมากกวาครงเปนรายไดในพนทชายทะเล



ตารางท 21 สถตนกทองเทยวหลกของไทย ระหวางป พ.ศ. 2551 - 2555

ท ประเทศ 2555 2554 2553 2552 2551

1 จน 2,789,345 1,721,247 1,122,219 777,508 826,660 2 มาเลเซย 2,560,963 2,500,280 2,058,956 1,757,813 1,805,332 3 ญปน 1,371,253 1,127,893 993,674 1,004,453 1,153,868 4 รสเซย 1,317,387 1,054,187 644,678 336,965 324,120 5 เกาหลใต 1,169,131 1,006,283 805,445 618,227 889,210 6 อนเดย 1,015,865 914,971 760,371 614,566 536,964 7 ลาว 951,090 891,950 715,345 655,034 621,564 8 ออสเตรเลย 930,599 829,855 698,046 646,705 694,473 9 สหราชอาณาจกร 870,164 844,972 810,727 841,425 826,523

10 สงคโปร 821,056 682,364 603,538 563,575 570,047 11 สหรฐอเมรกา 767,420 681,748 611,792 627,074 669,097 12 เยอรมน 681,566 619,133 606,874 573,473 542,726 13 เวยดนาม 617,804 496,768 380,368 363,029 338,303 14 ฝรงเศส 572,996 515,572 461,670 427,067 398,407 15 ฮองกง 472,699 411,834 316,476 318,762 337,827 16 อนโดนเซย 448,748 370,795 286,072 227,205 247,930 17 กมพชา 424,766 265,903 146,274 96,586 85,790 18 ไตหวน 394,475 447,610 369,220 362,783 393,176 19 สวเดน 350,565 373,856 355,214 350,819 392,274 20 ฟลปปนส 288,889 268,375 246,430 217,705 221,506

ทมา: กรมการทองเทยว, ๒๕๕๖ ดดแปลงจาก http://th.wikipedia.org ขอมล ณ วนท 18 เมษายน 2556

สภาพปญหาและภาวะคกคาม ทรพยากรแหลงทองเทยวทางทะเลถกใชประโยชนเพอกจกรรมของมนษยมาชานานทง

ทางตรงและทางออม ทาใหทรพยากรเหลานนลดความสมบรณและเสอมโทรมลง เนองมาจากการใชประโยชนจนเกนขดความสามารถในการฟนฟหรอบาบดตวเองของระบบนเวศนน ๆ หากมการแบงกลมปญหาทมาของความเสอมโทรมทเกดขนของแหลงทองเทยวทางทะเล สามารถแบงออกไดเปน ๒ กลมหลก ๆ ไดแก

1. กลมปญหาเกยวกบการใชประโยชนของชมชนไดแก ๑.๑ ประชาชนขาดความสนใจ และขาดการมสวนรวมในการอนรกษทรพยากร

ธรรมชาต และมทศนคตเชงลบตอการประกาศเขตอนรกษ ๑.๒ ขาดประสทธภาพในการบรหารจดการ มงบประมาณไมเพยงพอ



๑.๓ ขาดแคลนบคลากรทมความรความสามารถอยางเพยงพอตอการบรหารจดการพนท

2. กลมปญหาทเกยวของกบการทองเทยว ไดแก ๒.๑ กฎระเบยบทเกยวของยงไมมประสทธภาพเพยงพอตอการบรหารจดการพนททาง

ทะเลและชายฝง ๒.๒ ขาดประสทธภาพในการอนรกษและใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตอยาง

ยงยน ๒.๓ ขาดองคความรทจาเปนตอการบรหารจดการพนท ๒.๔ นกทองเทยวและประชาชนทวไปขาดทกษะและความรความตระหนกในการ

อนรกษและการใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน 8.2.7 การคมนาคมขนสง การคมนาคมและการขนสงเปนรากฐานในการพฒนาประเทศ ทงในดานเศรษฐกจสงคม

การเมอง และยทธศาสตร ชวยใหการพฒนาดานตาง ๆ สามารถดาเนนไปโดยไดผลดยงขนและยงมคณประโยชนอยางอนอกนานาประการ ปจจบนพบวาระบบโลจสตกสของไทยพงพารปแบบการขนสงสนคาหลก ๆ อย 5 ลกษณะ (ตารางท 22) นอกจากนยงมการขนสงทางทอ โดยใชในการขนสงนามนเปนหลก แตครอบคลมเพยงบางพนท เชน จงหวดระยอง สระบร และชลบร เปนตน

การคมนาคมขนสงทางนาเปนการขนสงทใชกนมาตงแตในอดตจนถงปจจบน ทงการขนสงในแมนา ลาคลองและทางทะเล เนองจากมตนทนการขนสงทตา รฐบาลจงมนโยบายในการพฒนาการขนสง ทางนาและกจการพาณชยนาวทงภายในและระหวางประเทศ ตลอดจนพฒนาทาเรอนาลก ไดแก ทาเรอแหลม-ฉบง กรงเทพ ระนอง ภเกต สงขลา สตหบ และศรราชา โดยเฉพาะทาเรอนาลกแหลมฉบงจดไดวาเปนศนยกลางการขนสงสนคาระหวางประเทศทางเรอทดทสดแหงหนง มพนทกวา 6,000 ไร และสามารถรองรบสนคารวมกนไดเปนจานวนถง 55 ลานตนตอป นอกจากนนยงมการพฒนาทาเรอชมชน และกองเรอไทย เพอเพมประสทธภาพและขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ (http://www.thailandexpo2020.com ขอมล ณ วนท 21 มนาคม 2556)

ตารางท 22 การขนสงสนคาภายในประเทศ หนวย:พนตน

การขนสงสนคา 2550 2551 2552 2553 2554 ทางถนน 428,123 424,456 423,677 419,318 405,537 ทางรถไฟ 11,055 12,807 11,133 11,288 10,667 ทางนาภายในประเทศ 47,229 47,687 41,561 48,185 46,130 ทางชายฝงทะเล 31,216 29,615 29,311 29,004 31,071 ทางอากาศ 110 106 103 121 131 รวม 517,733 514,671 505,785 507,916 493,536

ทมา: ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สานกงานปลดกระทรวงคมนาคม http://www.oie.go.th ณ วนท 21 มนาคม 2556



สภาพปญหาและภาวะคกคาม ๑. การกอสรางทาเรอบรเวณชายฝงทะเล ทงการสรางทบและสรางใกลเคยงกบแหลง

ทรพยากรทสาคญ เชน ปาชายเลน แนวปะการง และแหลงหญาทะเล เปนการทาลายระบบนเวศชายฝงโดยตรง โดยการตดไมในปาชายเลน การถมทะเล การขดลอกรองนาททาใหเกดการฟงกระจายของตะกอน ซงมผลกระทบตอสงมชวตและระบบนเวศตาง ๆ

๒. การเดนเรอเพอขนสงสนคาภายในประเทศหรอระหวางประเทศ กอใหเกดผลกระทบตอทะเลและชายฝง ไดหลายประการ อาท การเกดอบตเหตทางเรอ ทาใหเกดการรวไหลของนามน สารเคม หรอกากสารเคมในระหวางการขนสง

๓. การคมนาคมโดยเรอโดยสาร ซงรวมทงเรอทองเทยวทางทะเลทมการทงขยะของเสยลงสทะเล ทาใหเกดการทาลายทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดมากเชนเดยวกน และการทอดสมอเรอลงในแนวปะการง ทาใหปะการงเสยหาย

๔. การคมนาคมขนสงทางทะเลทาใหเกดการเคลอนยายชนดพนธสงมชวตแพรกระจายไปในพนททะเลตาง ๆ โดยการตดมากบนาอบเฉาเรอ เกาะตดมากบเปลอกเรอ สมอเรอ รวมทงตดมากบสนคาและบรรจภณฑตาง ๆ ทขนสง การแพรระบาดของชนดพนธตางถน (Alien species) เปนปญหาคกคามรายแรงตอความหลากหลายทางชวภาพทางทะเล

9. การมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง

การมสวนรวม หมายถง การเปดโอกาสใหผมสวนเกยวของหรอมหนาท ภารกจ หรอกจกรรมนน มสวนรวมในการเสนอแนะความคดเหน รวมวางแผนงาน รวมปฏบตงาน กากบ ควบคม และการตดตามประเมนผลการปฏบต ระดบหรอความเขมขนของการมสวนรวมในแตละขนตอนอาจแตกตางกน การมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง ภายใตบทบาทหนาทภารกจ และแผนงานกจกรรมของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง นน เพอใหบรรลผลและเปาหมายตามวสยทศน พนธกจ และยทธศาสตรทไดกาหนดไว

9.1 การสรางกลไกการมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง เนนกระบวนการทางานแบบมสวนรวมในทกระดบ เรมตงแต

ระดบนโยบาย ระดบปฏบตการสวนกลาง และระดบปฏบตงานในพนท ระดบนโยบายมการแตงตงคณะอนกรรมการทรพยากรทางทะเลและชายฝง แตงตงโดยคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต ดาเนนการภายใตพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต ป พ.ศ. ๒๕3๕ โครงสรางของคณะทางานทประกอบดวยภาคสวนตาง ๆ เขามามสวนรวมในการกาหนด กากบ ตดตาม ใหขอเสนอแนะในระดบนโยบายรวมกบผบรหารของกรม และยงเปดโอกาสใหภาคประชาชน ชมชน ภาคเอกชน องคกรพฒนาเอกชน องคกรทองถน หนวยงานและผเกยวของในระดบปฏบตงานในพนท เขารวมใหความเหนเสนอแนะในการกาหนดยทธศาสตรและจดทาแผนการดาเนนงาน

การแปลงนโยบายไปสหนวยปฏบตในภมภาคหรอพนท ไดมการประสานบรณาการกบหนวยงานอน และหนวยปฏบตของกรมในพนท เพอกาหนดแนวทางทางานรวมกนไปสการปฏบต สวนในระดบการปฏบตงานของกรมในพนทตาง ๆ เนนใหผมสวนเกยวของเขารวมในทกกระบวนของการทางาน และเนนใหมโครงสรางของการทางานรวมทเปนรปธรรม ไดแก การจดตงคณะกรรมการ คณะทางาน เครอขายภาคของผมสวนเกยวของในระดบพนท เชน กลมอาสาสมครพทกษทรพยากรทางทะเลและชายฝง เครอขายภาคบรหาร



จดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง ทผานมามผลการดาเนนงานอยางเปนรปธรรมโดยใชเวทประชมสมมนาอยางตอเนอง

ปจจบนกรมฯ มเครอขายภาคบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง ทงในระดบทองถน ระดบจงหวด ระดบกลมจงหวด และระดบชาต (ตารางท ๒๓) โดยมคาสงคณะอนกรรมการทรพยากรทางทะเลและชายฝง ท ๑/๒๕๕4 ลงวนท ๓๐ มถนายน ๒๕๕๔ แตงตงคณะทางานประสานงานเครอขายภาคบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝงระดบชาต มอธบดกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงเปนประธาน ผอานวยการสวนสงเสรมการอนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝงเปนกรรมการและเลขานการ องคประกอบของกรรมการประกอบดวย เจาหนาทกรมและผแทนสถาบนการศกษา องคกรปกครองสวนทองถน องคกรภาคเอกชน กลมเครอขายภาคประชาชน ๒๔ จงหวด มอานาจหนาทในการสรรหาคดเลอก กาหนดพจารณาบทบาทหนาทของคณะกรรมการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง ระดบจงหวด ระดบกลมจงหวด และระดบชาต สงเสรมและสนบสนนชวยเหลอการดาเนนงานรวมกบกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงและภาคเครอขายในระดบตาง ๆ

ในดานกฎหมายทเปนกลไกในการปฏบตงาน กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงยงไมมกฎหมายเปนของตนเอง ปจจบนอยระหวางการเสนอรางพระราชบญญตสงเสรมบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง พ.ศ. ............ ในรางฯ ดงกลาว ไดกลาวถงการสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนในพนทชายฝง

ดงนน ในการดาเนนงานตามบทบาทหนาทและภารกจของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงจงตองใหความสาคญของกระบวนการการมสวนรวมอยางแทจรง เพอใหการปฏบตเกดผลเปนรปธรรมทชดเจนยงขน ตารางท 23 จานวนกลมอนรกษทรพยากรปาชายเลนตามเขตการปกครองทตดชายฝง

ลาดบ จงหวด เครอขายกลมอนรกษทรพยากร

ทางทะเลและชายฝง เครอขายกลมอนรกษทรพยากร

ปาชายเลน

จานวนกลม จานวนสมาชก (คน) จานวนกลม จานวนสมาชก (คน)

๑ ตราด ๘ 296 4 126

๒ จนทบร 6 ๒๗๐ 8 643 ๓ ระยอง 10 7,249 2 500 ๔ ชลบร 8 340 ๑ 4 5 ฉะเชงเทรา ๑ 95 - 6 สมทรปราการ ๑ 200 - 7 กรงเทพมหานคร 2 130 - 8 สมทรสาคร ๑ 1,000 - 9 สมทรสงคราม ๑ 50 ๑ 50

10 เพชรบร 1 1,000 ๒ 100 ๑1 ประจวบครขนธ 7 2,314 ๑



ลาดบ จงหวด เครอขายกลมอนรกษทรพยากร

ทางทะเลและชายฝง เครอขายกลมอนรกษทรพยากร


จานวนกลม จานวนสมาชก (คน) จานวนกลม จานวนสมาชก (คน)

๑2 ชมพร ๖ 3,330 6 210 ๑3 สราษฎรธาน 7 822 7 139 ๑4 นครศรธรรมราช 5 440 6 150 15 พทลง 1 50 - ๑6 สงขลา ๔ 306 - ๑7 ปตตาน ๑ 70 - ๑8 นราธวาส ๒ 130 - 19 ระนอง ๔ 252 ๑6 133 20 พงงา ๑๘ 168 21 546 21 ภเกต 8 757 ๓ 15 22 กระบ 5 1,568 24 337 23 ตรง 5 3,392 ๑4 292 24 สตล 3 10,060 ๑5 519

รวมทงหมด 115 34,290 131 3,764

ทมา: สานกอนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝง และสานกอนรกษทรพยากรปาชายเลน กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง, 2556

ขอเสนอแนะ ๑. ปจจบนกลมและเครอขายในการอนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝงยงขาดเอกภาพ

ไมเปนเครอขายเดยวของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง ยงขนอยกบกจกรรมของแตละสานก ควรมการสรางกลมและเครอขายใหเปนหนงเดยวของกรมฯ โดยเบองตนใหกรมฯ เปนผรบรองสถานภาพของราษฎรอาสาสมคร และสรางกฎกตกาภายในกรมฯ ตอจากนนจงขยายผลสการรบรองจากภายนอกตามกลไกการมสวนรวมและชองทางของกฎหมาย

๒. ควรมการจดทาแผนงานดานการสรางกลมและเครอขายอยางบรณาการ เพอเสรมสรางความเขมแขงของกลมและเครอขายอยางบรณาการตงแตระดบตาบล อาเภอ จงหวด กลมของจงหวดและระดบประเทศ

๓. การสงเสรมการเรยนรและการพฒนาองคความรรวมกนของเจาหนาทกรมฯ กลมเครอขายตาง ๆ และสถาบนการศกษา ควรมการดาเนนการอยางตอเนองในรปแบบการจดสมมนาทางวชาการ การจดกจกรรมรณรงคในพนทปฎบตการ



9.2 การจดการองคความร กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝ ง มภารกจหลกในการเผยแพร ใหความร ท เ กยวกบ

การอนรกษและฟนฟ กระบวนการมสวนรวมในการจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง ประกอบดวยเนอหาความรดานทรพยากรปาชายเลน ทรพยากรทางทะเล สตวทะเลหายาก การปฏบตงาน และความรดานการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง ใหแกกลมเปาหมาย ประชาชน ชมชน องคกร หนวยงานทเกยวของและผทสนใจ กระบวนการจดการองคความร เรมตงแตการรวบรวมความร การจดทาองคความรใหมความเหมาะสมการจดการนาความรไปเผยแพร และกระบวนการประเมนผลสมฤทธจากการนาความรไปเผยแพรและการนาไปใชนน และรวมถงการปรบปรงพฒนากระบวนการจดการองคความรของหนวยงานอยางตอเนอง ใหทนสมยสอดคลองกบสถานการณและเทคโนโลยทเปลยนแปลงไป เพอนาไปสเปาหมายสดทายในการดแลรกษาทรพยากรทางทะเลและชายฝงทสมบรณและยงยน ในการจดการองคความรมผเกยวของทงบคคล องคกร หนวยงาน ทงภายในและภายนอก สามารถสรปแนวทางดาเนนงานการจดการองคความรของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง ตามแผนผงกรอบแนวคดการมสวนรวมในการบรหารจดการ ดงภาพท ๙

ภาพท 9 กรอบแนวคดการมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง

ทรพยากรทางทะเลและชายฝง/กจกรรมท

เกยวของ แหลงเรยนร องคความร

ผปฏบตงาน แผนงานของกรม ทช. และแผนงานระดบ

พนท

การบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง

ชองทางถายทอด - ศนยเรยนร - สออเลกทรอนกส - สออนๆ - ฯลฯ


ปะการง

หญาทะเล

สตวทะเลหายาก

เขตทดนชายฝง ทช.

อบต./อบจ./จว.

เจาหนาท ทช.

อบต./อบจ./จว. ทรพยากรทางทะเลยงยน

NGO NGO

ชมชน

ทช. หนวยงานการศกษา

ปราชญชาวบานและอนๆ องคกรความรวมมอ



10. ขอผกพนตามกรอบความรวมมอภายใตอนสญญา/ พนธกรณระหวางประเทศ

ภาพท 1๐ กรอบความรวมมอระหวางประเทศของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง ทมา: กองแผนงาน กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง ขอมล ณ วนท ๒๖ กนยายน ๒๕๕๕

10.1 ความรวมมอกบองคการระหวางประเทศทกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงเปนหนวยประสานงานหลก

๑) คณะกรรมาธ กา รระหว า ง ร ฐบาลว า ด วยส มทรศาสตร ( Intergovernmental Oceanographic Commission, IOC) จดตงขนในป ค.ศ 1960 มวตถประสงคเพอสนบสนนประเทศสมาชกของสหประชาชาต (United Nations, UN) ในกระบวนการความรวมมอดานการศกษาวทยาศาสตรทางทะเลและมหาสมทรโดยมกจกรรม/โครงการทสาคญ ไดแก ดาน Marine environmental protection, Fisheries & ecosystem, Climate change, Ocean observing and monitoring, Coastal area management,

องคการระหวางประเทศ อนสญญา/บนทกความรวมมอ องคการระหวางประเทศ

หนวยประสานงานหลก หนวยประสานงานรวม โครงการความรวมมอทสาคญ

IOC

APEC OFWG

COBSEA

PEMSEA

IOC/ WESTPAC

ASEAN SCMSAT

CMS: MOU IOSEA

CMS: MOU DUGONG

MNRE-SOA: MOU

ON MARINE COOPERATION

PEMSEA: MOA

SDS-SEA

CBD

RAMSAR

UNFCCC

UNCLOS

MARPOL

CITES

CCOP

IMO MEPC

ASEAN

ZMT

MFF

BOBLME



Data and information management, Disaster mitigation ซงประเทศไทยโดยกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดรบการเลอกตงเปนคณะกรรมาธการดงกลาว ตงแตป ค.ศ. 2005 – ปจจบน โดยมวาระ ดารงตาแหนงคราวละ ๒ ป

๒) อนกรรมาธการระหวางรฐบาลวาดวยสมทรศาสตรภาคพนแปซฟกตะวนตก (IOC Sub-Commission for the Western Pacific, IOC/WESTPAC) เปนหนวยงานภายใต IOC โดยดแลภาคพนแปซฟกตะวนตก จดตงขนเมอป ค.ศ. 1989 ทาหนาทสนบสนน ประสานงานกบองคกร เพอดาเนนโครงการตาง ๆ ในเรองของการศกษา วจย สงเกตการณ และดาเนนการในดานวทยาศาสตรทางทะเลใหกบประเทศสมาชก โดยมสานกงานเลขาธการตงอยทกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง ไดมการดาเนนโครงการ ดงน Coastal marine biodiversity and conservation in the Western Pacific, Coral reefs under climate and anthropogenic perturbation, Response of marine hazards to climate change in the Western Pacific, Enhancing the capacity on oil spill response and restoration 0f marine ecosystems in the Western Pacific Region, Fluvial sediment supply to the South China Sea, Marine harzards forecasting and mitigation in the Western Pacific, WESTPAC E-Bulletin

๓) คณะทางานดานการอนรกษทรพยากรทางทะเลและประมงภายใตความรวมมอทางเศรษฐกจระหวางเขตประชาคมเศรษฐกจในภมภาคเอเชย-แปซฟก (Asia Pacific Economic Cooperation: Ocean and Fisheries Working Group, APEC OFWG) จดตงขนในป ค.ศ. 1990 และตอมาไดยบรวมการอนรกษทรพยากรทางทะเลและประมงเขาไวดวยกนในป ค.ศ. 2012 โดยมสมาชกทงหมด ๒๑ เขตประชาคมเศรษฐกจ ไดแก ออสเตรเลย บรไน แคนาดา ชล จน ฮองกง อนโดนเซย ญปน เกาหลใต มาเลเซย เมกซโก นวซแลนด ปาปวนวกน เปร ฟลปปนส รสเซย สงคโปร ไตหวน ไทย สหรฐอเมรกา และเวยดนาม มแนวทางยทธศาสตรอนรกษและจดการทรพยากรทางทะเลและประมงอยางย งยนบนพนฐาน Integrated management, Cooperation, Capacity building, Harmonization ซงใหความสาคญตอการปรบตวใหเขากบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การรกรานของชนดพนธตางถน พนทคมครองทางทะเล การจดการระบบนเวศทางทะเล การจบนกทะเล ฉลาม และเตาทะเลโดยบงเอญ การอนรกษแหลงวางไข ปะการงและหญาทะเล การสนบสนนใหดาเนนการตามแนวทางการจดการระบบนเวศ (ecosystem-based approach) APEC OFWG มกรอบการดาเนนงานภายใต APEC Leaders Declaration, OFWG Strategic frameworks และ Ministerial Declaration and Plan of Action ไดแก APEC Oceans-related Ministerial Meeting, AOMM ครงท ๑: Seoul Ocean Declaration 2002 (ทเกาหลใต) AOMM ครงท ๒: Bali Plan of Action 2005 (ทอนโดนเซย) และ AOMM ครงท ๓: Paracas Declaration 2010 (ทเปร)

๔) สานกประสานความรวมมอทางทะเลในเอเชยตะวนออก (Coordinating Body for the Seas of East Asia, COBSEA) เปนผประสานแผนปฏบตการทางดานทะเลและสงแวดลอมในเอเชยตะวนออก โดยประสานกจกรรมระหวางรฐบาล, UN and Donor Agencies และชมชน กอตงขนในป ค.ศ. 1981 ภายใตกรอบความรวมมอดานสงแวดลอมทางทะเลระดบภมภาคของโครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาต เปนองคกรทตงขนเพอดแลรกษาสงแวดลอมทางทะเล การประเมนผลกระทบจากกจกรรมของมนษยตอสงแวดลอมทางทะเล การควบคมมลพษชายฝง การปองกนปาชายเลน หญาทะเล ปะการง และการจดการขยะของเสย COBSEA ดาเนนยทธศาสตรตามแนวทางความรวมมอป ค.ศ. 2008 – 2012 ไดแก การปกปองระบบนเวศทางทะเลและชายฝง การจดการมลพษจากแหลงกาเนดทางทะเลและบนบก การจดทาแผนยทธศาสตรปองกนและแกไขการกดเซาะชายฝงระดบภมภาค และการปองกนภยพบตทางทะเลและชายฝง ซงม



กลยทธคอ การจดการขาวสารขอมล การเสรมสรางขดความสามารถของประเทศสมาชก การวเคราะหประเดนปญหาทจะเกดขนในอนาคต และการสงเสรมความรวมมอในระดบภมภาค ประเทศสมาชกรวมสนบสนนงบประมาณในการดาเนนงาน อยางไรกตามมการประชมประเทศสมาชกครงท 21 (Twenty First Intergovernmental Meeting: IGM) วนท 26 มนาคม พ.ศ. 2556 ทโรงแรมอมาร วอเตอรเกต กรงเทพฯ เพอพจารณาสถานะและบทบาทของ COBSEA วาจะดาเนนการตอไปอยางไรในอนาคต

๕) คณะอนกรรมการอาเซยนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทางทะเล (Sub-committee on Marine Science and Technology, SCMSAT) เปนคณะอนกรรมการระดบเจาหนาททรบผดชอบกากบดแล และประสานการดาเนนงานดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทางทะเลในภมภาคอาเซยน ภายใตกรอบการบรหารงานและกากบดแลของคณะกรรมการอาเซยนวาดวยวทยาศาสตรและเทคโนโลย (ASEAN Committee on Science and Technology, ASEAN COST) ซงมกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนหนวยประสานงานหลกของประเทศไทย และกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงโดยสถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน เปนหนวยประสานงานของประเทศไทยในคณะอนกรรมการ SCMSAT

๖) หนสวนเพอการจดการสงแวดลอมทางทะเลในเอเชยตะวนออก (Partnerships in Environmental Management for the Seas of East Asia, PEMSEA) เปนความรวมมอเพอการพฒนา ทางทะเลในภมภาคเอเชยตะวนออก สานกงานเพอประสานงานตงอยทประเทศฟลปปนส ดวยแนวทางการบรหารอยางยงยนโดยตนเอง ซงประกอบดวยการจดการชายฝงแบบบรณาการ สนบสนน รฐบาลทองถนใหบรหารจดการทะเลและชายฝงของตน การสรางเครอขายความรวมมอ เสรมสรางการเรยนรและแลกเปลยนประสบการณ การแลกเปลยนขอมลทางวทยาศาสตร และการวจยเปนฐานขอมลทสาคญ การพฒนาการเผยแพรทางสอตาง ๆ เพอการสรางจตสานก และการพฒนาทยงยน และสนบสนนใหภาคเอกชนสามารถดาเนนการในเรองการจดการขยะของเสยดวยหลกการ Public-Private Partnership approach (PPP) ในไทยมโครงการจดการชายฝงแบบบรณาการจงหวดชลบร ภายใตความรวมมอภาครฐ เอกชน องคกรภาคเอกชน โดยเทศบาลเมองศรราชาเปนพนทนารองในการดแลรกษาทรพยากรทางทะเลและชายฝงดวยการบรหารจดการทเปนระบบ PEMSEA เปนโครงการทไดรบเงนสนบสนนจาก GEF (Global Environmental Fund) ในการดาเนนการเกยวกบทะเลในเอเชยตะวนออก นอกจากนกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง และ PEMSEA ไดลงนามบนทกความตกลง Memorandum of Agreement on the Implementation of the SDS-SEA in Thailand 2010 – 2012 (SDS = Sustainable Development Strategy)

10.๒ ความรวมมอกบองคการระหวางประเทศทกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงเปนหนวยประสานงานรวม

1) ประชาคมอาเซยน (ASEAN community) กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงเปนหนวยงานประสานรวมของกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ภายใตเสาหลกประชาคมสงคมและวฒนธรรม (ASEAN Social Cultural Community) ผานคณะทางานภายใตกรอบของกระทรวงฯ ซงมทงหมด 7 คณะทางาน คณะทางานทกรมฯ เกยวของโดยตรงคอ คณะทางานดานสงแวดลอมทางทะเลและชายฝง (ASEAN Working Group on Coastal and Marine Environment: AWGCME) นอกจากนยงเกยวของในคณะทางานชดความหลากหลายทางชวภาพและการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

2) คณะกรรมการความรวมมอทางดานธรณวทยาในเอเชยตะวนออก (Coordinating Committee for Geoscience Programmes in East and Southeast Asia, CCOP) เปนองคกรระหวางรฐบาล เพอความรวมมอทางดานธรณวทยาในเอเชยตะวนออก ประกอบดวยประเทศสมาชก ๑3 ประเทศ



ไดแก กมพชา จน อนโดนเซย ญปน เกาหล มาเลเซย ปาปวนวกน ฟลปปนส สงคโปร ไทย ลาว ตมอร-เลสเต และเวยดนาม และมประเทศสนบสนน (Cooperating Countries) ๑5 ประเทศ ไดแก ออสเตรเลย เบลเยยม แคนาดา เดนมารก ฝรงเศส เยอรมน ญปน เนเธอรแลนด นอรเวย รสเซย สวเดน องกฤษ ฟนแลนด โปแลนดและสหรฐอเมรกา และองคกรระหวางประเทศ (Cooperating Organization) ทใหความรวมมออก 14 องคการ ประเทศไทยเขาเปนสมาชกตงแตป พ.ศ. 2509 ตงแต CCOP อยภายใต ECAFE ซงตอมาเปลยนเปน ESCAP จนปจจบนมสถานะเปนองคกรระหวางรฐบาลอยางเปนทางการ โดยมกรมทรพยากรธรณเปนหนวยประสานงานหลก และกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงรวมเปนคณะทางาน CCOP ของประเทศไทย ปจจบนตวแทนจากไทย (นายอดชาต สรนทรคา ผอานวยการสานกทรพยากรแร กรมทรพยากรธรณ) ไดรบเลอกใหดารงตาแหนงผอานวยการสานกงานเลขาธการ CCOP ซงมสานกงานตงอยทกรงเทพฯ (กรมทรพยากรธรณ) ตงแตวนท 1 เมษายน 2556 – 31 มนาคม 2559 อาจใชชองทางในคณะกรรมการนในการชวยแกไขปญหาการกดเซาะชายฝง

3) คณะกรรมการคมครองสงแวดลอมทางทะเล (Marine Environment Protection Committee, MEPC) เปนคณะกรรมการภายใตองคการทางทะเลระหวางประเทศ (International Maritime Organization, IMO) โดย IMO เปนทบวงการชานาญการพเศษของสหประชาชาต มวตถประสงค เพอเปนเวทในการสรางความรวมมอระหวางประเทศสมาชกในการกาหนดมาตรฐานและแนวปฏบตเพอความปลอดภยในการเดนเรอ และการคมครองสงแวดลอมทางทะเล รวมทงเพอเปนกลไกในการสรางความรวมมอทางวชาการระหวางประเทศสมาชก ประเทศไทยโดยกระทรวงคมนาคมสมครเขาเปนภาคขององคการดงกลาว ตงแตวนท ๒๐ กนยายน พ.ศ. 2516 และคณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท ๒๒ เมษายน พ.ศ. 2546 เหนชอบตามทกระทรวงคมนาคมไดเสนอใหปรบปรงคณะกรรมการตาง ๆ โดยไดแตงตงใหกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงเปนกรรมการในคณะกรรมการแหงชาตเพอประสานงานกบองคการทางทะเลระหวางประเทศ (IMO) สาหรบ MEPC ซงจดตงขนเมอป พ.ศ. 2506 โดยมผลทางกฎหมายในป พ.ศ. 2527 มหนาทพจารณาโครงการ ใหความชวยเหลอทางดานวชาการขององคการตอประเทศสมาชก และพจารณาประเดนตาง ๆ ทเกยวของกบการปองกนและควบคมภาวะมลพษจากเรอ รวมทงจดทาขอแกไขระเบยบขอบงคบและมาตรการตาง ๆ เพอคมครองสงแวดลอม ซงกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงเขารวมเปนคณะกรรมการ MEPC ของประเทศไทย โดยกรมเจาทาเปนหนวยงานประสานหลก

10.3 ความรวมมอตามอนสญญา/ บนทกความรวมมอทกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงเปนหนวยประสานงานหลก

๑) Memorandum of Understanding on the Conservation and Management of Marine Turtles and their Habitats of the Indian Ocean and South-East Asia, IOSEA Marine Turtle เปนบนทกความเขาใจภายใตอนสญญาวาดวยชนดพนธทมการเคลอนยายถน (Convention on Migratory Species, CMS) โดยมวตถประสงคเพอคมครอง อนรกษและฟนฟเตาทะเลและแหลงทอยอาศย บนพนฐานของหลกฐานทางวทยาศาสตรทดทสด โดยคานงถงลกษณะทางสภาพแวดลอม สงคม เศรษฐกจ และวฒนธรรมของรฐทลงนามใหมความรวมกนอยางใกลชด การอนวตพนธกรณครอบคลมถงการอนรกษและการจดการทรวมถงการคมครองแหลงทอยอาศยของเตาทะเล การลดภยคกคาม การวจยและการใหการศกษา การแลกเปลยนขอมลขาวสาร และการเสรมสรางศกยภาพ รวมถงการพจารณาทบทวน จดทา แกไขปรบปรงกฎหมายเกยวกบการอนรกษเตาทะเลและแหลงทอยอาศย และดาเนนการดวยความพยายามทจะปฏบตตามกฎหมายดงกลาวอยางมประสทธภาพ ประเทศไทยลงนามเมอวนท ๑ สงหาคม พ.ศ. 2547



๒) Memorandum of Understanding on the Conservation and Management of Dugongs (Dugong dugon) and their Habitats throughout their Range, MOU Dugong เปนบนทกความเขาใจภายใตอนสญญาวาดวยชนดพนธทมการเคลอนยายถน (Convention on Migratory Species: CMS) โดยมวตถประสงคเพอทาใหสถานภาพการอนรกษพะยนและแหลงทอยอาศยของพะยนดขน โดยรฐไดลงนามรวมมอกนอยางใกลชดในการฟนฟ ดารงรกษาสถานภาพการอนรกษพะยนและแหลงทอยอาศยของพะยน เขารวมและปฏบตตามกลไกระหวางประเทศทไดกาหนดไวเพอขยายการคมครองพะยนในภมภาครวมถงการพจารณาทบทวน จดทา แกไขปรบปรงกฏหมายเกยวกบการอนรกษ ประเทศไทยลงนามในบนทกความเขาใจดงกลาว เมอวนท ๓๐ มถนายน พ.ศ. ๒๕๕๔

๓) Memorandum of Agreement on the Implementation of the Sustainable Development Strategy for the Seas of East Asia in Thailand (ค.ศ. 2010 - 2012), MOA on SDS-SEA เปนการลงนามระหวางกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและหนสวนเพอการจดการสงแวดลอมทางทะเลในเอเชยตะวนออก (Partnerships in Environmental Management for the Seas of East Asia, PEMSEA) ซงมการลงนามเมอเดอนมกราคม พ.ศ. ๒๕๕๔ โดยเปนความรวมมอเพอดาเนนโครงการตามยทธศาสตรการพฒนาอยางยงยนในทะเลเอเชยตะวนออก ระหวางป พ.ศ. ๒๕๕๓ – ๒๕๕๕ โดยรปแบบการดาเนนงานจะเปนการสนบสนนหนวยงานทเกยวของรวมถงรฐบาลทองถน ในการดาเนนโครงการและกจกรรมตามยทธศาสตรการพฒนาอยางยงยนในทะเลเอเชยตะวนออกในระดบประเทศ การอานวยความสะดวกในการจดตงกลไกการประสานงานระหวางหนวยงานและภาคสวน เพอการบรหารและจดการทะเลและชายฝง และในการพฒนาโปรแกรมงานเพอดาเนนการตามยทธศาสตรการพฒนาอยางยงยนในทะเลเอเชยตะวนออก และโปรแกรมงานการจดการชายฝงแบบบรณาการในประเทศไทยรวมกบหนวยงานทเกยวของดาเนนโครงการจดการทรพยากรชายฝงแบบบรณาการ การตดตาม การประเมน และรายงานประสทธภาพของโครงการจดการทรพยากรชายฝงแบบบรณาการในระดบชาตและทองถน รวมถงอานวยความสะดวกแกผแทนประเทศในการเขารวมประชมระดบภมภาคและเวทตาง ๆ เพอหารอและบรรลขอตกลงรวมกนในยทธศาสตรภมภาคและแนวทางเพอพฒนากลไกของประเทศในการดาเนนการตามยทธศาสตรการพฒนาอยางยงยนในทะเลเอเชยตะวนออก

๔) Memorandum of Understanding between the State Oceanic Administration of the People’s Republic of China and the Ministry of Natural Resources and Environment of the Kingdom of Thailand on Marine Cooperation, MOU on Marine Cooperation เปนบนทกความเขาใจระหวางทบวงกจการทางมหาสมทรของสาธารณรฐประชาชนจนและกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของไทย โดยบนทกฉบบนมวตถประสงคเพอสงเสรมและพฒนาความรวมมอทางดานทะเล โดยมขอบเขตการดาเนนงานในดานการแลกเปลยนและรวมมอทางดานทะเล การจดการบรเวณชายฝงและหมเกาะในทะเล การคมครองระบบนเวศและสงแวดลอมทางทะเล การสารวจและวจยวทยาศาสตรทางทะเล การบรรเทาและปองกนพบตภยทางทะเล การสารวจระยะไกลและดาวเทยมสารวจมหาสมทร เทคโนโลยในการตดตามและเฝาระวงมหาสมทร และมาตรฐานของเครองมอทสรางขนจากความรเทคโนโลย การแลกเปลยนขอมลและสารสนเทศทางทะเล เทคโนโลยดานชวพนธกรรม ความหลากหลายทางชวภาพทางทะเลและขอบเขตความรวมมอดานอน ๆ ในสาขาวทยาศาสตรทางทะเลตามทตกลงรวมกน โดยมพธลงนามเมอวนท ๒๒ ธนวาคม พ.ศ. 2554 และตกลงตงศนยปฏบตการรวมทศนยวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเลและชายฝง อนดามน จงหวดภเกต



10.4 ความรวมมอตามอนสญญา/ บนทกความรวมมอทกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง เปนหนวยประสานงานรวม

๑) อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ (Convention on Biological Diversity, CBD) งานความหลากหลายทางชวภาพทางทะเลและชายฝงมเปาหมายโดยรวมในการหยดยงการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพทางทะเลและชายฝง และรกษาความสามารถในการใหผลผลตและการบรการจากระบบนเวศทางทะเลและชายฝง รวมถงเรองการแบงปนผลประโยชนดานความหลากหลายทางชวภาพทงในระดบประเทศ ภมภาค และระดบโลก ประเทศไทยไดลงนามในอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ และไดใหสตยาบนเมอวนท ๓๑ ตลาคม พ.ศ. 2546 มผลใหไดเขาเปนภาคอนสญญาดงกลาว เมอวนท ๒๙ มกราคม พ.ศ. 2547 กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนหนวยงานรบผดชอบหลก โดยมสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนหนวยประสานงานหลก

สาหรบการประสานกลยทธและแผนปฏบตการในอนสญญาฯ ดานความหลากหลายทางชวภาพทางทะเล รวมถงการบรหารจดการพนทคมครองทางทะเลและชายฝง เปนภารกจรบผดชอบของ กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง และเพอใหการดาเนนการตามอนสญญาฯ เปนไปอยางมประสทธภาพและบรรลเปาหมายในการสงวน อนรกษ และใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพทางทะเลและชายฝงอยางยงยน กรมฯ จงไดจดตงฝายประสานความรวมมอดานความหลากหลายทางชวภาพและพนทชมนา

๒) อนสญญาวาดวยพนทชมนาทมความสาคญในระดบนานาชาต โดยเฉพาะในการเปนถนทอยของนกนา (Convention on Wetlands of International Importance, especially as Waterfowl Habitat, RAMSAR) มวตถประสงคเพอกาหนดกรอบการดาเนนงานและสรางความรวมมอระดบสากลในการอนรกษและใชประโยชนจากพนทชมนาและทรพยากรตาง ๆ ในพนทชมนาอยางยงยน โดยเนนเฉพาะพนท ชมนาทหลายประเทศเปนเจาของหรอใชประโยชนรวมกน อนสญญานมแนวคดมงเนนการคมครองและอนรกษถนทอยอาศยของนกนา โดยเฉพาะทมการอพยพยายถน แตปจจบนเนนความสาคญของการคมครองปองกนการสญเสยพนทชมนาสาคญของโลก โดยไมละเมดอานาจอธปไตยของเจาของพนท และการสงเสรมใหมการอนรกษรวมกบการใชประโยชนอยางยงยนดวยการใหความสาคญกบการมสวนรวมของชมชนในการจดการพนทชมนา มสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนผประสานงานหลก

โดยบทบญญตของอนสญญาฯ ในสวนทวาดวยการอนรกษทรพยากรและสงแวดลอม ทางทะเล พนทชมนาครอบคลมลงไปจนถงในทะเลระดบนาลก ๖ เมตร พนทชมนาตามธรรมชาตทางทะเล ไดแก ฝงทะเล ชายหาด เกาะแกงตาง ๆ แกงหน หาดเลน ปากแมนา ปาชายเลน ปาพร ปะการงและหญาทะเล ซงในบรเวณนมทรพยากรหลากหลายทงทรพยากรปาไม ทรพยากรสตวปาและพช ทรพยากรประมง ทรพยากรการเกษตร ทรพยากรนา รวมทงทรพยากรการทองเทยว พนทชมนาทางทะเลและชายฝงโดยสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดจดทาทะเบยนรายชอพนทชมนาทมความสาคญระดบนานาชาต (ตามมตคณะรฐมนตรวนท ๑ สงหาคม ๒๕๔๓) ไวมากกวา ๓๐ แหง เชน พนท ชมนาพรควนขเสยน พนทชมนาอทยานแหงชาตหาดเจาไหม-เขตหามลาสตวปาหมเกาะลบง พนทชมนาปากแมนากระบ

๓) อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (United Nations Framework Convention on Climate Change, UNFCCC) มวตถประสงคเพอใหประเทศตาง ๆ ควบคมปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกออกสบรรยากาศเพอปองกนการเกดปรากฏการณเรอนกระจกหรอภาวะโลกรอน ซงจะมผลกระทบตอระบบนเวศตาง ๆ ของโลกและสงผลกระทบตอการดาเนนชวตของมนษยในทสด โดยในอนสญญามการกาหนดปรมาณกาซทเปนระดบทจะรกษาไวเปนตวเลขแนชดดวยหลกการปองกนไวกอน



หลกความรบผดชอบรวมกนในระดบทแตกตาง หลกการสอสารดานขอมลขาวสาร และหลกการใหการชวยเหลอกลมทดอยกวา จากหลกการทงหมดทกลาวมากอใหเกดขอตกลงหรอกฎขอบงคบอนตามมา ไดแก พธสารเกยวโต อนสญญาฯ มเปาหมายหลกคอ ทาใหปรมาณกาซเรอนกระจกคงทหรอลดนอยลง เพอใหระบบนเวศสามารถปรบตวได การผลตอาหารมนคง และมการพฒนาเศรษฐกจอยางยงยน

ประเทศไทยลงนามในอนสญญาเมอวนท ๑๒ มถนายน พ.ศ. 2532 และใหสตยาบนเขาเปนภาคเมอวนท ๒๘ ธนวาคม พ.ศ. 2537 มผลบงคบใชวนท ๒๘ มนาคม พ.ศ. 2538 โดยไทยไดมการจดตงคณะกรรมการนโยบายดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ซงเปนผกาหนดทาทของประเทศไทย โดยรายงานตรงตอคณะรฐมนตร มสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนผประสานงานหลก ประเทศไทยไดดาเนนการตามพนธกรณทมตออนสญญา UNFCCC ในฐานะประเทศกาลงพฒนา พนธกรณทสาคญคอการลดกาซเรอนกระจกและการสอสารแลกเปลยนขอมล มการจดทารายงานแหงชาต โดยประเทศไทยมการเพมประสทธภาพการใชพลงงาน การสงเสรมการใชพลงงานหมนเวยน การอนรกษปาไม การปลกปา เปนตน นอกจากน ยงมการเสรมสรางจตสานก และใหความรแกประชาชนอกดวย

นอกจากน ประเทศไทยไดดาเนนงานเพอรบมอและปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ไดแก การปลกปาชายเลน เพออนรกษฟนฟระบบนเวศชายฝง และเพอเปนพนทกนชนทลดความรนแรงปญหาการกดเซาะชายฝง โดยกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดจดทายทธศาสตรการจดการปองกนและแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงเพอบรหารจดการแนวชายฝงทะเลทวประเทศ กรมฯ มแผนการจดการพนทเชงบรณาการภายใตกรอบการดาเนนงานวาดวยการจดการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศภายใตรางกรอบยทธศาสตรแหงชาตวาดวยการจดการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ พ.ศ. ๒๕๕๑ - ๒๕๖๒

๔) อนสญญาสหประชาชาตวาดวยกฎหมายทะเล (United Nations Convention on the Law of the Sea, UNCLOS) มวตถประสงคเพอกาหนดระเบยบกฎหมายทางทะเลและมหาสมทร โดยคานงถงอานาจอธปไตยของแตละรฐ การดาเนนงานเปนการอานวยความสะดวกตอการสอสารระหวางประเทศและสงเสรมการใชประโยชนทางทะเลและมหาสมทรอยางสนต โดยกาหนดการใชประโยชนจากทรพยากรจากทะเลและมหาสมทรตองเปนไปอยางเทยงธรรมและมประสทธผล ตลอดจนตองมการอนรกษ การศกษา การคมครองทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทางทะเล ควบคไปกบการใชประโยชนดวย

ทประชมรวมของรฐสภาครงท ๖ สมยสามญทวไป เมอวนท ๒๖ เมษายน พ.ศ. 2554 ไดพจารณาและลงมตใหความเหนชอบการเขาเปนภาคอนสญญาสหประชาชาตวาดวยกฎหมายทะเล ค.ศ. 1982 และความตกลงเกยวกบการอนวตภาค ๑๑ ของอนสญญาฯ โดยไทยพจารณาทบทวนกฎหมายและขอบงคบภายในของตนเพอใหสอดคลองกบอนสญญาฯ อยางคอยเปนคอยไป รวมทงประกาศแสดงทาทเพอรกษาผลประโยชนของประเทศไทยในเรองตาง ๆ และจดทาคาประกาศยกเวนการนาขอพพาทบางประเภทโดยเฉพาะขอพพาทเกยวกบเขตทางทะเลเขาสกลไกระงบขอพพาทภาคบงคบ และตอมากระทรวงการตางประเทศไดยนสตยาบนสารสาหรบการเขาเปนภาค อนสญญาฯ และภาคยานวตสารความตกลงวาดวยการอนวตภาค ๑๑ ของอนสญญาฯ โดยการจดทาคาประกาศดงกลาวขางตนแลว เมอวนท ๑๕ พฤษภาคม พ.ศ. 2554 โดยอนสญญาฯ มผลบงคบใชกบประเทศไทยในวนท ๑๔ มถนายน พ.ศ. 2554 ประเทศไทยเขาเปนภาคลาดบท ๑๖๒ กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงสงผแทนเขารวมประชมพรอมผแทนกระทรวงการตางประเทศ ทนครนวยอรก สหรฐอเมรกา อยางตอเนอง



ในเรองการแกไขปรบปรงกฎหมายใหสอดคลองกบ UNCLOS นน กระทรวงการตางประเทศไดแตงตงคณะกรรมการกฎหมายทะเลและเขตทางทะเลของประเทศไทย โดยมปลดกระทรวงการตางประเทศเปนประธาน และมการประชมครงแรก 1/2555 เมอวนท 15 สงหาคม พ.ศ. 2555 ในการประชมครงนนไดขอใหแตงตงผแทนกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงเขารวมเปนคณะกรรมการเพมเตมดวย คณะกรรมการชดนไดแตงตงคณะอนกรรมการเรงรดพฒนากฎหมายใหสอดคลองกบอนสญญาสหประชาชาตวาดวยกฏหมายทางทะเล ค.ศ. 1982 เพอเรงรดใหหนวยงานราชการทเกยวของปรบปรงแกไขกฎหมายใหสอดคลอง นอกจากนยงมคณะอนกรรมการจดการความรเพอผลประโยชนแหงชาตทางทะเลภายใตสภาความมนคงแหงชาต ไดพจารณาในเรองกฎหมายทเกยวกบทางทะเลของไทยเชนกน

๕) อนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซงชนดพนธสตวปาและพชปาทใกลจะสญพนธ (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora: CITES)วตถประสงคเพอคมครองสตวปาและพชปาทใกลสญพนธหรอมการคกคามจนอาจเปนเหตใหสญพนธ โดยประเทศสมาชกมการออกกฎหมายในประเทศใหสอดคลองกบอนสญญาฯ และควบคมการคาสตวปา พชปา และผลตภณฑระหวางประเทศโดยระบบใบอนญาตตามหลกการในอนสญญาฯ และระบบกฎหมายระหวางประเทศ ไทยมกฎหมาย ๒ ฉบบ ทสอดคลองกบอนสญญาฯ คอ พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. ๒๕๓๕ หมวด ๔ และ พ.ร.บ. พนธพช พ.ศ. ๒๕๑๘ แกไขเพมเตมโดย พ.ร.บ. พนธพช (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕ มาตรา ๓ และมาตรา ๙ ทว โดยมกรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช เปนหนวยงานประสานกลาง กรมวชาการเกษตรดแลดานพช กรมประมงดแลดานสตวนา แตเนองจากมสตวนาทะเลจานวนมากเขามาเกยวของ กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงจงเขามามสวนรวมมากขน โดยเฉพาะในเรองการอนรกษสตวทะเล

จากการประชมไซเตส (ครงท 13) ทประเทศไทยเปนเจาภาพ ในระหวางวนท ๒ –๑๔ ตลาคม พ.ศ. 2547 ณ ศนยการประชมแหงชาตสรกต กรงเทพฯ ประเทศไทยโดยกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดพจารณาสถานภาพของโลมาอรวดในธรรมชาตทมแนวโนมของปญหาเพมเตมในเรองของการลกลอบคาขาย จงไดเสนอเปลยนแปลงบญชแนบทายอนสญญา CITES สาหรบโลมาอรวด จากบญช ๒ เปนบญช ๑ (หามคาโดยเดดขาด ยกเวนเพอการศกษาวจยและเพาะพนธ แตตองไดรบความยนยอมจากประเทศทจะนาเขาเสยกอน ประเทศสงออกจงจะออกใบอนญาตสงออกใหได) ทงนเพอใหโลมาอรวดไดรบการคมครองมากขน และทประชมไดอนมตใหโลมาอรวดเปลยนสถานภาพจากบญชท ๒ ขนสบญชท ๑ ตามขอเสนอของประเทศไทย นอกจากนไทยยงไดรบเกยรตเปนเจาภาพในการจดประชมไซเตสอกครง (ครงท 16) ในระหวางวนท 3-14 มนาคม พ.ศ. 2556 ณ สถานทเดม

10.5 โครงการความรวมมอทสาคญ ๑) โครงการปาชายเลนเพออนาคต (Mangrove for the Future, MFF) มวตถประสงคเพอ

อนรกษระบบนเวศชายฝง เพอการพฒนาอยางยงยนของพนทชายฝงทะเล โดยเฉพาะการปรบปรงคณภาพชวตของประชาชนบรเวณชายฝง เสรมสรางความเขมแขงใหชมชน ตลอดจนการอนรกษและการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน และเพอใหบรรลวตถประสงคดงกลาว จาเปนตองบรณาการในการจดการ เชงระบบนเวศหลายภาคสวนตามหลกวชาการ ประเทศไทยมกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงซงเปนผประสานงานหลก โดยการดาเนนงานของโครงการ MFF ในระดบภมภาคจะอยภายใตคาแนะนาของคณะกรรมการระดบภมภาค (Regional Steering Committee) ซงมประธานรวมจาก International Union for Conservation of Nature, IUCN และ United Nations Development Programme, UNDPคณะกรรมการประกอบดวยผแทนรฐบาลจากแตละประเทศ หนวยงานขององคการสหประชาชาต องคกรเอกชนอสระและผ ทไดรบมอบหมายในแตละภมภาค สาหรบในระดบชาตใหแตละประเทศแตงตง



คณะกรรมการประสานความรวมมอระดบชาตดานนเวศปาชายเลนเพออนาคต (National Coordinating Body of Mangroves for the Future, NCB) กรณของประเทศไทยประกอบไปดวยสมาชก ๒๖ คน เปนผแทนจากภาครฐและองคกรเอกชนอสระ มอธบดกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงเปนประธานคณะกรรมการ คณะกรรมการนรบผดชอบในการชแนะและประสานงานการดาเนนการโครงการในระดบประเทศ

๒) โครงการจดการระบบนเวศทางทะเลอาวเบงกอล (Bay of Bengal Large Marine Ecosystem, BOBLME) เปนโครงการภายใต UNDP และ Food and Agriculture Organization, FAO ดาเนนการเพอการพฒนาชวตของประชากรชมชนชายฝง โดยพฒนาการจดการดานสงแวดลอมและการประมงในภมภาคบรเวณอาวเบงกอลมประเทศสมาชก ไดแก บงกลาเทศ อนเดย อนโดนเซย มาเลเซย มลดฟ เมยนมาร ศรลงกา และไทย โดยกรมประมงเปนหนวยงานประสานหลกและรบผดชอบงานดานการประมง และกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงเปนหนวยประสานงานรวมรบผดชอบงานดานทรพยากรและสงแวดลอม

๓) โครงการความรวมมอกบ Center for Tropical Marine Ecology, ZMT สหพนธสาธารณรฐเยอรมน โดยกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง มความรวมมอทางวชาการกบ ZMT, University of Bremen ตงแตป พ.ศ. ๒๕๔๙ และไดมการดาเนนโครงการความรวมมอตาง ๆ อยางตอเนอง เชน โครงการ Ocean-reef Coupling in the Andaman Sea โครงการ Biological Impacts of Ocean Acidification และโครงการ Calcification in Marine Organisms โดยไดมการแลกเปลยนนกวจย และศกษาวจยเกยวกบระบบนเวศทางทะเลรวมกน ทงน ZMT รวมสนบสนนงบประมาณและอปกรณในการดาเนนงานวจย รวมถงสนบสนนนกวจยไทยเขาศกษาตอระดบปรญญาโทและปรญญาเอกในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน ตอมาไดขยายความรวมมอลกษณะเดยวกนกบ Institute of Geosciences, Christian - Alberchts University และ Alfred Wegener Institute for Polar and Marine Research (AWI), University of Bremen

11. ทศทางการดาเนนงานของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง

ในทศวรรษทผานมากรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดดาเนนการวางรากฐานกาหนดแนวทาง และการสรางกลไก เพอเปนเครองมอในการบรหารจดการ การคมครอง การอนรกษและฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝง ตามกรอบภารกจและทรพยากรทมอยอยางจากดภายใตความรบผดชอบในหลายระดบ ทงระดบหนวยงานภาครฐทเกยวของ ระดบหนวยงานของกรม และความรวมมอของภาคประชาชน องคกร หนวยงาน รวมทงผมสวนไดสวนเสย และระดบการปฏบตงานในพนท นบวามกรอบแนวทางทชดเจน และมงไปสการดาเนนการทเปนรปธรรมในทางปฏบตและเกดประโยชนสงสดในอนาคต

อยางไรกตาม ปจจบนมปจจยหลายประการทมผลทาใหการดาเนนงานของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง ตองดาเนนการเพอตอบสนองตอสถานการณและสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลง ทงจากปญหาภยธรรมชาตและการกระทาของมนษยทมผลกระทบตอทรพยากรทางทะเลและชายฝง แนวนโยบายของรฐบาล ความตองการของประชาชน กลมเปาหมายตาง ๆ กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดวเคราะหปญหา อปสรรค และปจจยตางๆ เพอประโยชนตอการรกษาทรพยากรทางทะเลและชายฝงไวใชประโยชนอยางยงยน ใหสอดคลองกบสถานการณของโลก ความตองการใชประโยชน กฎหมาย ระเบยบ ทรองรบบทบาทอานาจหนาท พนธกจ วสยทศน เปาหมาย และทรพยากรทมอยในปจจบน จงกาหนดกรอบทศทางการดาเนนงาน ในป พ.ศ. ๒๕๕๖ – ๒๕๖๐ ไวดงน



1) ศกษา วจย องคประกอบและระบบนเวศของทรพยากรทางทะเลและชายฝงทตอบสนองตอการบรหารจดการ การอนรกษและการฟนฟ เพอการดารงไวและใชประโยชนอยางยงยนทงระดบชาตและภมภาค

2) เปนศนยกลางขอมลทรพยากรทางทะเลและชายฝงของประเทศไทย และจดทาองคความรทเปนสาธารณะ ทนสมย และนาเชอถอ สามารถนาไปใชประโยชนไดอยางถกตอง รวมทงเปนแหลงขอมลท สามารถเขาถงไดอยางสะดวกและรวดเรว

3) สงวน คมครอง ดแลรกษาทรพยากรทางทะเลและชายฝง โดยการกาหนดกลไกทางนโยบาย/ ยทธศาสตร/ มาตรการทนาไปสการปฏบตในระดบพนทใหเปนรปธรรม ตามหลกการใชประโยชนอยางพอเพยงและยงยน รวมทงการกาหนดกลไกในเชงพนทโดยการมสวนรวมของชมชน

4) บรณาการจดทาแผนปฏบตงานระดบกรมจนถงระดบพนท โดยกระบวนการมสวนรวม ของประชาชน รวมทงบรณาการในทางนโยบาย และทางปฏบตกบหนวยงานอนทงภาครฐและเอกชน

5) สงเสรมการมสวนรวมในการดาเนนงานของเครอขายภาคประชาชน ใหมขดความสามารถในการประสานการปฏบตงานทงในระดบชาตและภมภาค

6) มบทบาทนาในภมภาคอาเซยนทางดานการศกษาวจย การบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง เปนศนยกลางในการถายทอดองคความรและเทคโนโลย

7) สนบสนนและดาเนนการตามกรอบความรวมมอระหวางประเทศ/ อนสญญา/ พนธกรณ ในสวนทกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงรบผดชอบ โดยเฉพาะอยางยงการดาเนนการตามกรอบแผนงาน/ โครงการทกาหนดไว เชน เรองขยะทะเล การเฝาระวงชนดพนธตางถน การเตรยมรบมอกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลก การใชประโยชนและอนรกษความหลากหลายทางชวภาพทางทะเล เปนตน

8) พฒนาดานเทคโนโลยการฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝง เชน การฟนฟระบบนเวศ โดยการสรางปะการงเทยมในรปแบบตาง ๆ เพอความหลากหลายทางชวภาพ การพฒนาสายพนธสตวทะเลและพนธไมปาชายเลน ใหมการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพแวดลอม พฒนาเทคนคในการฟนฟและขยายพนธปะการงและหญาทะเล

9) สนบสนนการกาหนดมาตรการการใชประโยชนจากทรพยากรทเปนมตรกบสงแวดลอมและการใชทรพยากรทเปนฐานทนเศรษฐกจของประเทศอยางยงยน

10) จดตงศนยฝกอบรมดานทรพยากรทางทะเลและชายฝงระดบภมภาคอาเซยน 11) สนบสนนการดาเนนการการปองกนและแกไขปญหาการกดเซาะชายฝง 12) สรางระบบธรรมาภบาลในการบรหารจดการ การเขาถง และการใชบรการทางระบบนเวศ

ทรพยากรทางทะเลและชายฝง



12. ผงเชอมโยงยทธศาสตรจากระดบชาตสระดบหนวยงานตามกรอบ 4 ป ของรฐบาล (พ.ศ. 2555-2558)

รฐธรรมนญ มาตรา 56 มาตรา 57 วรรคสอง มาตรา 62 มาตรา 66 มาตรา 67 วรรคสอง

มาตรา 73 มาตรา 74 มาตรา 78 มาตรา 81 (1) มาตรา 82 มาตรา 85 (1) (4) (5)

แผนพ

ฒนา

เศรษ

ฐกจแ

ละสง

คมแห

งชาต

ฉบ

บท 1

1 พ.

ศ. 2

555-

2559

ยทธศาสตรการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยน

5.1 การอนรกษ ฟนฟ และสรางความมนคงของฐานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

5.3 การยกระดบขดความสามารถในการรบมอและปรบตวตอการเปลยนแปลงภมอากาศ

5.8 การพฒนาระบบการบรหารจดการทรพยากรใหมประสทธภาพ โปรงใส และเปนธรรม

เปาหมาย เพมความอดมสมบรณของฐานทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ เพมพนทปาชายเลนไมนอยกวาปละ 5,000 ไร

เปาหมาย เ พมขดความสามรถในการปรบตวเ พอรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยพบต ใหมความพรอมทงระดบประเทศ พนท และชมชน

เปาหมาย เพมประสทธภาพการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และชมชนสามารถอยรวมกบปาไดอยางเกอกลกน

นโยบ

ายรฐ

บาล

แถลง

ตอรฐ

สภา

23 ส

.ค. 2

554

แล

ะ แผ

นบรห

ารรา

ชการ

แผนด

น พ.

ศ. 2

555

- 255

8

5. นโยบายทดน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

5.2 อนรกษและฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝง โดยการฟนฟทะเลไทย จดสรางและขยายปะการงเทยมและหญาทะเลโดยการมสวนรวมของชมชน เพมพนทปาชายเลนและแกไขกฎระเบยบใหสามารถใชประโยชนจากปาชายเลนได ปรบปรงการบรหารจดการพนทคมครองทางทะเล...เรงประกาศเขตคมครองทางทะเลและชายฝงในพนทระบบน เวศสาคญรกษาความหลากหลายทางชวภาพในทะเล.. .แกปญหาการกดเซาะชายฝงตามหลกวชาการ

5.5 สงเสรมและสรางความตระหนกและจตสานกดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยการเสรมสรางความร ความเขาใจ ประชาสมพนธและเผยแพรการดาเนนกจกรรม...รวมทงสนบสนนการดาเนนงานของเครอขายอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ใหค ว า ม ส า ค ญค ว า ม ร ว ม ม อ ร ะ ห ว า งหนวยงานและองคกรภาครฐและเอกชน ตลอดจนสนบสนนการดาเนนการตามพนธกรณระหวางประเทศ...

5.7 สรางภม คมกนและเตรยมความพรอมในการรองรบและปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศพบตภยธรรมชาต โดยการพฒนาองคความรและระบบฐานขอมลเกยวกบผลกระทบทเกดขน...เพอใหเปนฐานกบการรบมอความเปลยนแปลงในระยะยาว

5.8 พฒนองคความรในการบรหารจดการดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยการสงเสรมการวจยและพฒนาองคความรชมชนและทอง ถน สง เสรมการว จยรวมกบตางประเทศ...

เปาประสงคเชงนโยบาย เ พ ม ค ว า ม อ ด ม ส ม บ ร ณ ข อ ง ฐ า นทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพและบรหารจดการใหเกดความสมดลและยงยน และประชาชนมคณภาพทดขน

เปาประสงคเชงนโยบาย ทกภาคสวนมสวนรวมในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

เปาประสงคเชงนโยบาย เพมประสทธภาพศกยภาพในการปรบตวเพอรบมอและลดผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ พนทปาไมไดรบการจดการเพอรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

เปาประสงคเชงนโยบาย ถายทอดผลงานว จยและองคความร ดานสตวปาและธรรมชาตแบบบรณาการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

เปาหมาย/ตวชวด - พนทปาชายเลนมความอดมสมบรณไมนอยกวา 1.7 ลานไร

เปาหมาย/ตวชวด - จานวนชมชนทมสวนรวมในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและเครอขายกลมอนรกษทรพยากรธรรมชาต

เปาหมาย/ตวชวด - ฐานขอมลและแผนทแสดงพนทเสยงภยจากผลกระทบของการเปลยยนแปลงภมอากาศ ทงระดบประเทศ ภาค และจงหวด

เปาหมาย/ตวชวด - ประชาชนและชมชนไดรบองคความรจากผลการวจยดานการดาเนนงานทไมสงผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

แผนป

ฏบตร

าชกา

ร 4

ป พ.

ศ. 2

555-

2558

กร

ะทรว

งทรพ

ยากร

ธรรม

ชาตแ

ละสง

แวดล

อม

ยทธศาสตร 2 การอนรกษ ฟนฟ และบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝงอยางยงยน

ยทธศาสตร 8 สรางความตระหนก จตสานกและการมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ยทธศาสตร 7 พฒนาองคความรและกลไกในการบรหารจดการใหมประสทธภาพ

เปาประสงค ทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดรบการฟนฟและบรหารจดการอยางมประสมธภาพ

เปาประสงค ทกภาคสวนสามารถนากลไกไปใชในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดอยางมประสทธภาพ

เปาประสงค ชมชนเปาหมายใชองคความรไปบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในทองถน

เปาหมาย - พนทปาชายเลนอดมสมบรณไมนอยกวา 1.7 ลานไร - ทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดรบการคมครองและบรหารจดการเพอสรางความสมดลของระบบนเวศและสงแวดลอม

เปาหมาย - จานวนชมชนทมสวนรวมในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและเครอขายกลมอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม - ระดบความสาเรจของการดาเนนการสงเสรมสนบสนนและดแลทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

เปาหมาย - ประชาชนและชมชนไดรบองคความรจากผลการวจยดานการดาเนนงานทไมสงผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม



แผนป

ฏบตร

าชกา

ร 4

ป พ.

ศ. 2

555-

2558

กร

มทรพ

ยากร

ทางท

ะเลแล

ะชาย

ฝง

ประเดนยทธศาสตร 1 อนรกษ ฟนฟและบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝงอยางยงยน

ประเดนยทธศาสตรท 2 สรางความตระหนก จตสานกและการมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ประเดนยทธศาสตร 3 พฒนาองคความร และกลไกในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมประสทธภาพ

เปาประสงค ทรพยากรทางทะเลและชายฝง ไดรบการอนรกษ ฟนฟ และบรหารจดการอยางมประสทธภาพ

เปาประสงค ขยายและยกระดบการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝงแบบบรณาการ

เปาประสงค มองคความรทตอบสนองตอการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝ งใหสอดคลองกบสถานการณทเปลยนแปลง

เปาหมาย - พนทปาชายเลนไดรบการอนรกษ ฟนฟใหมความอดมสมบรณ ไมนอยกวา 1.7 ลานไร - ทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดรบการคมครองและบรหารจดการเพอสรางความสมดลของระบบนเวศและสงแวดลอม ไมนอยกวา 7 ประเภท 23 จงหวด 189,000 ไร 12 แหง

เปาหมาย - รอยละของจานวนเครอขายท มสวนรวมในการอนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝง (รอยละ 70) - จานวนจงหวดชายฝ งทะเลท มแผนบรณาการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝ ง 23 จงหวด

เปาหมาย - รอยละของรายงานผลการศกษา วจย ดาเนนการแลวเสรจและนาไปเผยแพรหรอใชประโยชน (รอยละ 80) - ระดบความสาเรจของการพฒนาฐานขอมลและสารสนเทศเพอการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง ผใชบรการฐานขอมลมความพงพอใจไมนอยกวารอยละ 80 - ระดบความสาเรจของการทบทวนหรอพฒนากฎหมาย กฎ ประกาศ ระเบยบ กตกา ขอตกลง เพอบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝงใหเหมาะสมกบสถานการณ ทบทวนหรอพฒนากฎหมาย กฎ ประกาศ ระเบยบ กตกา ขอตกลง อยางนอยปละ 1 ครง

กลยทธ - อนรกษ ฟนฟ กาหนดเขตคมครอง และปองกน ทรพยากรทางทะเลและชายฝง เพอรกษาสมดลและเปนฐานการพฒนาเศรษฐกจอยางยงยน

กลยทธ - พฒนากลไก เครองมอ และกระบวนการเพอเพมศกยภาพและประสทธภาพการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝงแบบบรณาการ - ส ง เสรม สนบสนน การสร างเครอ ขายภาคประชาชน และเอกชน ในการมสวนรวมบรหารจดการทรพยากรททางทะเลและชายฝง - เพมประสทธภาพการบรณาการทรพยากรทางทะเลและชายฝง ระหวางหนวยงาน

กลยทธ - สารวจ ปรบปรง พฒนาฐานขอมล และวางแผนการใชประโยชนทดนชายฝงอยางบรณาการ - ศกษา วจย สารวจ ประเมน และตดตามการเปลยนแปลงสถานภาพระบบนเวศและทรพยากรทางทะเลแชยฝง ใหพรอมรบมอกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ - ศกษา วเคราะห วจย ปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลงสถานภาพและศกยภาพทรพยากรทางทะเลและชายฝง - ปรบปรง พฒนาฐานขอมล และสารสนเทศทรพยากรทางทะเลและชายฝงใหครอบคลม ทนสมยพรอมทงพฒนาและเชอมโยง แลกเปลยนขอมลเพอการบรหารจดการ (MIS) และการตดสนใจ (DSS) อยางเปนระบบ

ผลผลต : พนททรพยากรทางทะเลและชายฝงไดรบการบรหารจดการ



กจกรรมหลก - กจกรรมบรหารจดการทรพยากรปาชายเลน - ปลกและบารงปาชายเลน - จดทาเขตพทกษปาชายเลนรกษสตวนา - กจกรรมบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง - อนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝง - ฟนฟระบบนเวศและทรพยากรทางทะเลและชายฝง - คมครองปองกนการบกรกทาลายทรพยากรทางทะเลและชายฝง - ฟนฟแนวปะการง - กจกรรมบรหารจดการและอานวยการเพอสนบสนนการจดการและอนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝง - กจกรรมยทธการแกปญหาวกฤตปาไมของชาต

กจกรรมหลก - กจกรรมบรหารจดการทรพยากรปาชายเลน - จดการปาชายเลนอยางยงยน - กจกรรมบรหารจดการทรพยากรทางทะเล - สงเสรมการอนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝง - จดทาและวางปะการงเทยมแบบบรณาการ - กจกรรมบรหารจดการทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และการกดเซาะชายฝง เพอรองรบการเปลยนแปลงสภาวะภมอากาศ - กจกรรมพฒนาลมนาทะเลสาบสงขลา

กจกรรมหลก - กจกรรมสารวจ ประเมนสถานภาพทรพยากรทางทะเลและชายฝง - กจกรรมเทคโนโลยสารสนเทศของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง - กจกรรมบรหารจดการและอานวยการเพอสนบสนนการจดการและอนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝง

หนวยงานรบผดชอบ สทช. สปล.

หนวยงานรบผดชอบ สทช. สวพ. สปล. สปก.

หนวยงานรบผดชอบ กผง. สปก. นตก. กตน. สวพ.

หมายเหต: สวพ. – สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน กผง. – กองแผนงาน สทช. – สานกอนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝง กตน. – กลมตรวจสอบภายใน

สปล. – สานกอนรกษทรพยากรปาชายเลน นตก. – กลมนตการ สปก. – สานกการจดการปองกนการกดเซาะชายฝงทะเลและพนทชายฝงทะเล



13. การแตงตงคณะกรรมการ/ อนกรรมการ/ คณะทางานเพอขบเคลอนแผน

เพอใหการดาเนนกจกรรมตาง ๆ เปนไปตามแผนงานและแผนปฏบตการทเดนไปสเปาหมายอยางมประสทธภาพ นอกจากการปฏบตตามหลกการบรหารราชการของหนวยงานแลว อาจมความจาเปนในการสรางกลไกของคณะกรรมการหรอคณะบคลากรหรอทมงานทชวยในการขบเคลอนแผนใหเปนรปธรรม การแตงตงคณะบคคลสามารถแบงไดดงน

๑) คณะกรรมการกากบการปฏบตงานในการบรหารจดการภาพรวมและกาหนดกรอบทศทางการดาเนนงาน ใหเปนไปตามกรอบภารกจของหนวยงานและทไดรบมอบหมายจากรฐบาล โดยมเปาหมายในการรกษาความอดมสมบรณของทรพยากรทสามารถใชประโยชนไดอยางยงยน เชน คณะกรรมการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง ทมอธบดกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงเปนประธาน รองอธบดเปนรองประธาน และผอานวยการสถาบน/สานกเปนกรรมการ รวมทงผทรงคณวฒและทปรกษาของกรมฯ รวมเปนกรรมการหรอเปนทปรกษาของคณะกรรมการตามความจาเปน คณะกรรมการชดนสามารถแตงตงคณะอนกรรมการในระดบพนทเพอความคลองตวในการปฏบตงาน คณะกรรมการชดนสามารถดาเนนการคขนานหรอเสรมการทางานของคณะกรรมการระดบชาตอน ๆ ทกรมฯ เกยวของ เชน คณะอนกรรมการทแตงตงภายใตคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต ๓ คณะ คอ คณะอนกรรมการทรพยากรทางทะเลและชายฝง ม ดร. สนท อกษรแกว เปนประธาน คณะอนกรรมการกากบการดาเนนกจกรรมและจดทาแผนหลกปองกนและแกไขปญหาการกดเซาะชายฝง มอธบดกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง เปนประธาน และคณะอนกรรมการคมครองสงแวดลอมทางทะเลมกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงรวมเปนฝายเลขานการกบกรมควบคมมลพษ

๒) คณะกรรมการดานพฒนาองคความรในการบรหารจดการ เพอใหการพฒนาองคความรเปนไปตามกรอบภารกจและมทศทางเดยวกนของทกหนวยงาน โดยตอบสนองตอการบรหารจดการทรพยากรอยางแทจรง มหนาทในการกาหนดกรอบการพฒนางานวจยและเทคโนโลย อาจมการแตงตงคณะทางานวจยเฉพาะเรอง เชน ดานปะการง หญาทะเล ปาชายเลน การกดเซาะชายฝง เปนตน ควรมคณะกรรมการหรอคณะทางานในการจดทากรอบการถายทอดองคความร (ทงในแนวดงและแนวราบ) เชน ทางสอสาธารณะ ทางเครอขายอนรกษ ทางสออเลคโทรนกส การพฒนาระบบและขบวนการถายทอดใหทวถงทกพนทและประชาชนทเกยวของ โดยประสานใหมการถายทอดเชอมโยงดจใยแมงมม ใหตวองคความรมการพฒนาจากความคดเหนของผเกยวของตามเสนทางการเคลอนตว โดยเฉพาะอยางยงการพฒนาทนาความรซอนเรนหรอภมปญญาชมชนจากประสบการณ (Tacit) ใหเปนความรทเปนรปธรรมหรอเปนทประจกษ (Explicit) รวมทงจดทากรอบการถายทอดทมบคลากรในแตละระดบเปนตวขบเคลอนสาคญ โดยเฉพาะตวขบเคลอนระดบกลางทเปนตวเชอมสาคญระหวางตนเรอง (ตนนา) และผรบร (ปลายนา)

๓) คณะทางานดานปองกน ปราบปราม และแกไขปญหาในการใชประโยชนจากทรพยากรอยางผดวธ รวมทงภยคกคามทงทเกดจากธรรมชาตและการกระทาของมนษย มหนาทในการดาเนนการปฏบตใหเปนไปตามกรอบนโยบายและยทธศาสตรของรฐและหนวยงานดานการปองกนปราบปราม โดยมคณะทางานทเปนผปฏบตในพนทเปนกลไกสาคญ ในกรณทเปนเหตการณเรงดวนควรมชองทางใหเจาหนาทสามารถปฏบตงานไดทนทวงทภายใตกรอบการปฏบตของราชการ

๔) คณะกรรมการในการกาหนดการขบเคลอนความรวมมอทงในและตางประเทศ รวมทงผเกยวของทมาจากภาครฐและประชาชน มหนาทในการกาหนดยทธศาสตรทงเชงรกและรบ ทศทาง และกรอบความรวมมอ ทสามารถนาไปสผลลพธทเปนประโยชนตอประเทศมากทสด และเพอใหการดาเนนงานเปนไปตามกรอบทศทางและยทธศาสตรทกาหนด จาเปนตองมคณะอนกรรมการหรอคณะทางานในแตละดาน



เพอใหคลองตวและเหนผลไดรวดเรว เชน ตามอนสญญาและพนธกรณระหวางประเทศ ตามองคกรระหวางประเทศ ตามบนทกขอตกลงทมตอกน ตามโครงการความรวมมอ ตามขอตกลงหรอมตในทประชม ตามขอผกพนในระดบภมภาค เชน อาเซยน เปนตน คณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการหรอคณะทางานในประเดนนมความสาคญอยางยง เนองจากความรวมมอทมาจากภายนอกหนวยงานชวยลดจดดอยเรองขอจากดของกาลงคน และเปนกรอบใหกรมฯ ใชเปนชองทางในการดาเนนกจกรรมตาง ๆ ทอาจถกละเลยหรอไมไดรบความสนใจ โดยเฉพาะกรณของการปฏบตภายใตขอตกลงในเวทการประชมระหวางประเทศ

๕) ทมงานเฉพาะกจ (Task Force) เพอความคลองตวและรวดเรว บางกรณทมปญหาตองแกไขเรงดวน หรอตองปฏบตตามภารกจทไดรบมอบจากรฐบาล จาเปนตองตงคณะทางานเฉพาะเรองนน ๆ เพอใหปฏบตไดรวดเรว ทมงานนควรเปนทมงานทคลองตว มอานาจหนาททชดเจน ประกอบดวยบคลากรทมความรความสามารถสงรวมทงมศกยภาพในเรองนน ๆ เปนอยางด และควรขนตรงตอผบรหารระดบสงเพอลดระยะเวลาในการสงการตามลาดบชน ทมงานนสวนใหญไดรบมอบภารกจทไมอยในงานปกตหรองานประจาแตเปนปฏบตการเชงรกโดยเฉพาะในชวงเรมตน เชน คณะทางานดานการเตรยมความพรอมสประชาคมอาเซยนกอนมโครงสรางถาวรของหนวยงาน คณะทางานดานการสารวจตดตามประเมนผลจากความเสยหายในเหตการณปะการงฟอกขาวเปนบรเวณกวางทงฝงอาวไทยและอนดามน การจดตงหนวยเคลอนทดานประชาสมพนธ (Mobile Unit) หรอการจดตงหนวยสาธตในพนท (On-site Demonstration Unit) ในการแกไขปญหาเฉพาะเรอง เปนตน

๖) คณะทางานในการพฒนาศกยภาพบคลากรของหนวยงาน เนองจากภารกจของกรมฯ มหลากหลายมาก ทงดานงานวจย ดานอนรกษฟนฟ ดานการจดการ ดานความรวมมอกบภาคประชาชน รวมทงในองคประกอบของทรพยากรกมหลากหลายทงในทะเลและบนฝง มสตวนามากมายทบคลากรตองรและเขาใจ อกทงปรากฏการณตาง ๆ ทบคลากรจาเปนตองเขาไปแกไขทนท เชน สตวทะเลหายากบาดเจบ การแพรกระจายของสงมชวตในนาทอาจเปนภยตอมนษย เปนตน การพฒนาบคลากรตองกระทาตอเนองเพอตอบสนองตอปรากฏการณไดถกวธ คณะทางานชดนตองมจตสานกในการพฒนาบคลากรอยางแทจรง ควรมตวชวดผลสาเรจของการพฒนาศกยภาพทเปนรปธรรม เนองจากบคลากรทไดรบการถายทอดนตองออกไปสมผสกบประชาชนในพนทและกบทรพยากรโดยตรง

๗) คณะกรรมการดานตดตามและประเมนผลการดาเนนงานทสาคญ เปนชดทมความสาคญอยางยง เนองจากเปนการตรวจสอบวาการปฏบตงานไดผลดหรอไมอยางไร ควรมการแกไขปรบปรงอยางไร โดยอยบนพนฐานขอเทจจรง ดงนนควรมองคประกอบของบคลากรทมความเปนอสระในการใหความเหนตรงกบความเปนจรงไดมากทสด มการกาหนดกรอบทงขอบขายงานและชวงเวลาในการตดตามงานโครงการและกจกรรมตาง ๆ ทอยในความรบผดชอบของกรมฯ มชองทางในการรบรขอมลไดอยางกวางขวางและรอบดาน สามารถนาไปส ขอสรปใหผบรหารสงการในการแกไขปญหาหรอขอขดของไดทนทวงท ในอกดานหนงของคณะกรรมการชดนคอมชองทางในการใหคาปรกษากบหนวยงานผปฏบตในเบองตน เพอใหการปฏบตงานเปนไปถกทศทาง ไมกระทบตอภารกจของราชการ



๑๔. บรรณานกรม

กรมการทองเทยว. 2556. ดดแปลงมาจาก http://th.wikipedia.org ขอมล ณ วนท 18 เมษายน 2556. กรมควบคมมลพษ. 2549. มาตรฐานคณภาพนาทะเล. สานกจดการคณภาพนาทะเล กรมควบคมมลพษ

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. 6 หนา. กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. 2554ก. การจดการการกดเซาะชายฝงทะเลในประเทศไทย. ใน:

เอกสารประกอบการสมมนาวชาการนานาชาตดานการกดเซาะชายฝงทะเล กรมทรพยากร ทางทะเลและชายฝง กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. วนท 27-29 เมษายน 2554 ณ โรงแรมรามา การเดน กรงเทพฯ. หนา 1-137.

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. 2554ข. ทรพยากรทางทะเลและชายฝง. ใน: วารสารกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง 1(2). กนยายน 2554. 80 หนา.

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. 2555ก. (ราง) ยทธศาสตรการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและ ชายฝง 2555. กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. 80 หนา.

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. 2555ข. รายงานฉบบสมบรณ โครงการศกษาสารวจและวเคราะห ประสทธภาพ ประสทธผลและผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอม ของโครงสรางปองกนการกดเซาะ ชายฝงของประเทศไทย. กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. 164 หนา.

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. 2555ค. ผลการวเคราะหสถานการณจาลองผลกระทบจากการเพมขนของระดบนาทะเลตอพนทชายฝงทะเลอาวไทยตอนบน. ใน: รายงานฉบบสมบรณ โครงการวเคราะหสถานการณจาลองผลกระทบจากการเพมขนของระดบนาทะเลตอพนทชายฝงทะเลอาวไทยตอนบน. กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. หนา 6(1) – 6(66).

กรมอทกศาสตร. 2555. คมอเทคนคกฎหมายทะเลสาหรบนายทหารอทกศาสตร. โรงพมพกองสรางแผนท กรมอทกศาสตร. กรงเทพฯ. 108 หนา.

กองแผนงาน ฝายการตางประเทศ กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. ขอมล ณ วนท 26 กนยายน 2555. นณณ ผาณตวงศ. 2553. เอลนนโญ ลานนญา ฝนตกความแหงแลง และการเปลยนแปลงของอณหภมนาทะเลใน

ประเทศไทย. http://www.siamensis.org/article/2509. ปยะ โกยสน, สชนา ชวนตย, วรณพ วยกาญจน, สมเกยรต ปยะธรธตวรกล, เปยมศกด เมนะเศวต และคณต

สวรรณบรรกษ. 2549. ชววทยาของเพรยงหวหอม Ecteinascidia thurstoni Herdman, 1891 เพอการเพาะเลยง ใน: รายงานการวจยในโครงการ BRT. หนา 227 – 237.

ปยะลาภ ตนตประภาส และอญชนา ประเทศ. 2555. หญาทะเลชนดใหมของประเทศไทย หญาใบมะกรดขนาดใหญ Halophila major (Zoll.) Miguel. ใน: บทคดยอการประชมวชาการวทยาศาสตรทางทะเล 2555 วนท 17-19 ตลาคม 2555 ณ โรงแรมตะวนนา กรงเทพมหานคร. สถาบนวจยทรพยากรทางนา จฬาลงกรณมหาวทยาลย และสมาคมวทยาศาสตรทางทะเลแหงประเทศไทย. หนา 126.

ไพรตน สทธพล. 2555. การศกษาจาแนกชนดและปรมาณของขยะทะเลบรเวณชายหาด. ใน: เอกสารวชาการ ฉบบท 1/2555. 45 หนา.

ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สานกงานปลดกระทรวงคมนาคม. http://www.oie.go.th ขอมล ณ วนท 21 มนาคม 2556.



สน สนสกล, สวฒน ตยะไพรช, นรนดร ชยมณ และบรรเจด อรามประยร. 2545. รายงานวชาการการ เปลยนแปลงพนทชายฝงทะเลดานอาวไทย. กรมทรพยากรธรณ. 173 หนา.

สพจน จนทราภรณศลป. 2544. ชววทยาและแนวทางการอนรกษเตาทะเลไทย. เอกสารเผยแพรสถาบนวจย ชววทยาและประมงทะเล กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 18 หนา

สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน. 2554. รายงานผลการดาเนนงาน 2554. กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. 120 หนา.

สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน. 2555. สถานภาพทรพยากรทางทะเลและชายฝง พ.ศ. 2550-2554. กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. 185 หนา.

สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต. http://www.ird.miti.ac.th ขอมล ณ วนท 21 มนาคม 2556. สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. 2542. ทะเบยนพนทชมนาทมความสาคญ

ระดบนานาชาตและระดบชาตของประเทศไทย. กระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม. กรงเทพฯ. 414 หนา.

สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. 2553. มตคณะรฐมนตรวนท 3 พฤศจกายน 2552 การทบทวนมตคณะรฐมนตร เมอวนท 1 สงหาคม 2543 ทะเบยนรายนามพนทชมนาทม ความสาคญระดบนานาชาตและระดบชาตของประเทศไทย และมาตรการอนรกษพนทชมนา กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. 12 หนา.

สานกอนรกษทรพยากรปาชายเลน. 2552. หนงสอพนธไมปาชายเลนในประเทศไทย (ฉบบแกไขเพมเตม). 176 หนา. สานกอนรกษทรพยากรปาชายเลน. 2553. รายงานฉบบผบรหาร โครงการจาแนกเขตการใชประโยชนทดน

ปาชายเลน พ.ศ. 2552. 40 หนา. สานกอนรกษทรพยากรปาชายเลน. 2555. งานดแลเขตพทกษปาชายเลนรกษสตวนา. 47 หนา.

(ฉบบโรเนยว) สานกอนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝง. 2556. ฐานขอมลเครอขายภาคบรหารจดการทรพยากรทาง ทะเลและชายฝง. (อยระหวางจดพมพ) อนวฒน นทวฒนา. 2551. ความหลากหลายของเกาะในประเทศไทย. เอกสารเผยแพรสานกอนรกษ

ทรพยากรทางทะเลและชายฝง ฉบบท 39. 122 หนา. Chavanich, Suchana, et al., 2010. Report on the Current Status of Marine Non-Indigenous

Species in the Western Pacific Region. WESTPAC, UNESCO. 61 pp. Green, Edmund P. and Frederick T. Short. 2003. World Atlas of Seagrass. Prepared by the

UNEP World Conservation Monitoring Centre. University of California Press, Berkeley, USA. 300 pp.

http://www.dmcr.go.th วนท 20 กมภาพนธ 2556 http://www.esrl.noaa.gov/gmd/ccgg/trends/วนท 22 กมภาพนธ 2556: NOAA/Scripps Institution of

Oceanography. http://www.marinespecies.org/hab/index.php ขอมล ณ วนท 20 กมภาพนธ 2556 http://www.thailandexpo2020.com/th/thailand_capability_host_the_world_expo.html ลงวนท

21 มนาคม 2556



IPCC. 2007. Climate Change 2007. The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Solomon, S., D. Qin, M. Manning, Z. Chen, M. Marquis, K.B. Averyt, M. Tignor and H.L. Miller (eds.) Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, New York, USA. 996 pp.

Kittiwattnawong, K. 2004. Biology and conservation of green turtle (Chelonia mydas) in Thailand. Ph.D. Dissertation, Kyuto University. 115 pp.

Mananunsap, S. and M. Charuchinda. 1994. Nesting biology of sea turtle at Khram Island. The Proceedings of the Department of Fisheries Scientific Seminar 1994. 413-420 pp.

Spalding, Mark D., Corinna Revilion and Edmund P. Green. 2001. World Atlas of Coral Reef. Prepared at the UNEP World Conservation Monitoring Centre. University of California Press, Berkeley, USA. 424 pp.

Valiela, Ivan, Jennifer L. Bowen and Joanna K. York. 2001. Mangrove Forests: One of the World’s Threatened Major Tropical Environments. Published by University of California Press on behalf of the American Institute of Biological Sciences. Berkeley USA, pp. 807-815. (source: BioScience, vol. 51, no. 10, October 2001, pp. 807-815)


กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง

หนวยงานเจาของ

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ทปรกษาคณะทางาน

อธบดกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง รองอธบดกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงทกทาน

คณะทางานจดทากรอบทศทางการดาเนนงานของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง

(ตามคาสงกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงท 126/2555 ลงวนท 20 มนาคม 2555 เรอง แตงตงคณะทางานจดทากรอบทศทางการดาเนนงานของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง) นายวฒชย เจนการ ผเชยวชาญเฉพาะดานจดการทรพยากรทางทะเล (ประธานคณะทางาน) นายสมศกด พรยโยธา ผเชยวชาญเฉพาะดานจดการทรพยากรชายฝงและปาชายเลน

นายชากร รอดไฝ ผอานวยการสานกอนรกษทรพยากรปาชายเลน นายธนา ยงเจรญ ผอานวยการกองแผนงาน

นายอภรกษ อนนตศรวฒน ผอานวยการสวนอนรกษและฟนฟทรพยากรปาชายเลน นายชยสทธ ตระกลศรพาณชย ผอานวยการสวนนโยบายและแผน (สปล.) นายปนสกก สรสวด ผอานวยการสวนอนรกษและฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝง นายไพรตน สทธพล ผอานวยการสวนสงเสรมการอนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝง นายธเนศ มนนอย หวหนาฝายบรหารงานทวไป (สทช.) นายสมบต ภวชรานนท ผอานวยการศนยวจยทรพยากรทางทะเลและชายฝงอาวไทยตอนบน (สวพ.) นายสชาต สวางอารยรกษ นกวชาการประมงชานาญการพเศษ (สวพ.) นางสมนา ขจรวฒนากล นกวชาการประมงชานาญการพเศษ (สวพ.) นายบญชวย อรรถวรรธน ผอานวยการสวนจดการการกดเซาะชายฝงทะเล (สปก.) นายรกชาต สขสาราญ หวหนากลมพฒนาระบบบรหาร นายวฒนะชย เพชรฐตวฒน นกวเคราะหนโยบายและแผนปฏบตการ (กพร.) นายสรภพ พนเพชร หวหนากลมนตการ นายปรทศน เจรญสทธ หวหนาศนยสารสนเทศ (กผง.) นางสาวจตตมา เสถยรวฒกล นกวเคราะหนโยบายและแผนปฏบตการ (กผง.) นายปราโมท หานวไล หวหนาฝายแผนงาน (กผง.) นางขวญใจ แตมทอง นกวเคราะหนโยบายและแผนชานาญการ (กผง.) นางสาวจตรลดา ดอกแกว เจาหนาทบนทกขอมล (กผง.)

บรรณาธการ

นายวฒชย เจนการ ผเชยวชาญเฉพาะดานจดการทรพยากรทางทะเล

นายสมศกด พรยโยธา ผเชยวชาญเฉพาะดานจดการทรพยากรชายฝงและปาชายเลน

นายไพทล แพนชยภม ผอานวยการสวนอนรกษและฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝง (สทช.) นายสมบต ภวชรานนท ผเชยวชาญเฉพาะดานวจยความหลากหลายทางชวภาพ นายธนา ยงเจรญ ผอานวยการกองแผนงาน

นายปนสกก สรสวด ผอานวยการสถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเลและปาชายเลน นายสชาต สวางอารยรกษ นกวชาการประมงชานาญการพเศษ (สวพ.)


กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง

นางสมนา ขจรวฒนากล นกวชาการประมงชานาญการพเศษ (สวพ.) นายไพรตน สทธพล ผอานวยการสวนสงเสรมการอนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝง (สทช.) นายบญชวย อรรถวรรธน ผอานวยการสวนจดการการกดเซาะชายฝงทะเล (สปก.) นายปราโมท หานวไล หวหนาฝายแผนงาน (กผง.) นายทนวงศ แสงเทยน นกวชาการปาไมชานาญการพเศษ (สปล.) นางสาวสมศร อวเกยรต ผอานวยการสวนวศวกรรมชายฝงทะเล (สปก.) นางขวญใจ แตมทอง นกวเคราะหนโยบายและแผนชานาญการ (กผง.) นางพมพวลญช เชอผด นกวชาการประมงชานาญการ (สวพ.) นางสาวจตตมา เสถยรวฒกล นกวเคราะหนโยบายและแผนปฏบตการ (กผง.) นายรกชาต สขสาราญ หวหนากลมพฒนาระบบบรหาร นายนพนธ ทองอย หวหนาฝายบรหารงานทวไป (สทช.) นางสาวกวนทรา นามประกอบ เจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผน (กผง.) นางสาวจตรลดา ดอกแกว เจาหนาทบนทกขอมล (กผง.) พมพครงท 1

คัมภีร์ทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งของไทย...

Education

Transcript of คัมภีร์ทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งของไทย...