1

ผลกระทบจากสภาวะโลกรอน: กรณศกษาปญหาการกดเซาะชายฝงพนทภาคกลางและแนวทางการบรรเทาและแกไข

โดย เชญ ไกรนรา

สานกพฒนาเศรษฐกจและสงคมภาคกลาง

26 กรกฏาคม 2556

2

ผลกระทบจากสภาวะโลกรอน : กรณศกษาปญหาการกดเซาะชายฝงพนทภาคกลางและแนวทางการบรรเทาและแกไข 1.สภาวะโลกรอนคออะไร 1.1 สภาวะโลกรอน (Global Warming)คอการทอณหภมเฉลยของโลกเพมขนจากภาวะเรอน กระจกหรอทรจกกนวาGreen house effect ซงมตนเหตจากการทมนษยไดเพมปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดและกาซเรอนกระจกอนๆ (ประกอบดวยกาซมเทน กาซไนตรสออกไซด กาซไฮโดรฟลโรคารบอน กาซเปอรฟลโรคารบอน และกาซซลเฟอรเฮกซาฟลโอไรด ) จากการเผาไหมเชอเพลงตางๆ การขนสง และการผลตในโรงงานอตสาหกรรม รวมทงการตดและท าลายปาไมจ านวนมหาศาลเพอสรางสงอ านวยความสะดวกใหแกมนษย ท าใหกลไกในการดงเอากาซคารบอนไดออกไซดออกไปจากระบบบรรยากาศถกลดทอนประสทธภาพลงจงท าใหเกดภาวะโลกรอน 1.2 ผลกระทบหลกของภาวะโลกรอนไดแก 1) การเพมสงขนของระดบนาทะเล ซงเปนผลกระทบโดยตรงจากภาวะโลกรอนเกดจ านวนน าทะเลทมปรมาณมากขนเพราะธารน าแขงละลายละลายอยางรวดเรวและสงผลใหระดบน าทะเลทวโลกขยบสงขน 1 นวภายใน 10 ป เปนทแนนอนวาภาวะโลกรอนไดสงผลกระทบตอทกคนทวโลกโดยเฉพาะคนทอาศยอยบนพนทต า มการวจยออกมาวา ภายใน 100 ปน าทะเลจะหนนขนมาบนพนดนเปนพนทกวาง ยกตวอยางเชนชายฝงตะวนออกของประเทศองกฤษ ทอยต ากวาระดบน าทะเล 2) การรกลาของนาทะเลตามแนวชายฝง ประชาชนบางสวนจะบรโภคน าจากหนองน าธรรมชาตทมอยทวโลกแตหนองน าหรอแมน าเหลานไดถกท าลายอยางต าเนองโดยน าทะเลทหนนขนมาสพนดนโดยเฉพาะบรเวณทอยต ากวาระดบน าทะเล เชน แมน าอนเดยนของรฐฟลอรดาประเทศสหรฐอเมรกาทถกน าทะเลกลนหายไปแลว 3) นาทะเลกดเซาะตลงและชายหาดทวโลกเปนบรเวณกวางท าใหหาดทรายทสวยงามถกน าทะเลกดเซาะจนสรางความเสยหายแกแหลงทองเทยวชมชนของประเทศตางๆทวโลกและสงผลตอเศรษฐกจของประเทศรมชายหาดอยางรนแรงจากจ านวนนกทองเทยวทลดลงเรอยๆ 4) ภยธรรมชาตทรนแรงและเกดขนอยางตอเนอง เชนพายเฮอรเคนหรอ ทอรนาโด ทเพมขน 20-35% ในชวง 30 ปทผานมาหลงจากเกดววฒนาการดานอตสาหกรรม ซงสงผลใหเกดความเสยหายอยางมหาศาลและมแนวโนมวาจะทวความรนแรงมากขนในอนาคตอกดวย 5) ฝนตกมากขน เมออณหภมของโลกสงขนสงผลใหปรมาณน าทระเหยขนสทองฟามมากขน ท าใหฝนตกบอยครงมากขนเปนเหตใหเกดมหาอทกภยในหลายพนทและไอน าทลอยขนสชนบรรยากาศจะขดขวางกระบวนการสรางความเยนของโลกดวยการกระท าทเหมอนกบกาซเรอนกระจกสงผลใหสภาพอากาศของโลกเปลยนแปลงแบบทไมสามารถคาดเดาได 6) สภาพภมอากาศทไมสมาเสมอ ดวยอณหภมของโลกทสงขนท าใหธารน าแขงทขวโลกเหนอมขนาดเลกลงถง 50% ในชวง 100 ปทผานมา เมอธารน าแขงละลายท าใหเกดภยพบตตางๆ เชนน าทวมฉบพลน และน าในทะเลสาบลนทวมพนทเปนบรเวณกวางกอนทจะเกดภยแลงอยางรนแรงตามมา สงผลใหภมอากาศของโลกแปรปรวน 7) นาแปรสภาพเปนกรด มหาสมทรคอแหลงดดซบกาซคารบอนไดออกไซดจากชนบรรยากาศทใหญทสดโดยทน าจะท าการดดกาซคารบอนไดออกไซดแลวแปรสภาพเปนกรดกอนทจะแปรสภาพกลบมาเปนน า

3

ธรรมดาอกครงดวยกาซออกซเจนจากแนวปะการงและหากแนวปะการงถกท าลายสงผลใหมออกซเจนทคอยก าจดกาซคารบอนไดออกไซดในน านอยลงจนท าใหน าทะเลกลายเปนกรดในทสด 8) ผลกระทบดานสขภาพ โลกรอนขนจะสรางสภาวะทพอเหมาะพอควรใหเชอโรคเจรญเตบโตอยางรวดเรวโลกรอนขนจะกอใหเกดสภาพแวดลอมทเหมาะสมแกการฟกตวของเชอโรคและศตรพชทเปนอาหารของมนษยบางชนด โรคทฟกตวไดดในสภาพรอนชนของโลกจะสามารถเพมขนมากในอก 20 ปขางหนาซงจะมการตดเชอเพมมากขน เชน โรคมาลาเรย ไขสา อหวาตกโรคและอาหารเปนพษ 2.ผลกระทบจากสภาวะโลกรอน: กรณปญหาการกดเซาะชายฝงทะเลพนทภาคกลาง การกดเซาะชายฝงทะเลในประเทศไทยโดยเฉพาะจงหวดชายฝงทะเลพนทภาคกลางทมความรนแรงทสดถอไดวาเปนหนงในผลกระทบทส าคญทเกดจากสภาวะโลกรอน 2.1 สาเหตของการกดเซาะชายฝงทะเลและประเดนปญหา การกดเซาะชายฝงเปนกระบวนการเปลยนแปลงของชายฝงทะเลทเกดขนตลอดเวลาจากการกดเซาะของคลนหรอลมตะกอนจากทหนงไปตกทบถมในอกบรเวณหนง ท าใหแนวของชายฝงเดมเปลยนแปลงไปบรเวณทมตะกอนเคลอนเขามานอยกวาปรมาณทตะกอนเคลอนออกไปถอวาเปนบรเวณทมการกดเซาะชายฝงซงเกดจาก 2 สาเหตหลกคอ 1) การเปลยนแปลงชายฝงโดยกระบวนการตามธรรมชาต เกดจากการกดเซาะของคลนและลมวาตภย อทกภยหรอจากกจกรรมของสงมชวตในบรเวณนน โดยคลนเปนตวการส าคญในการเปลยนแปลงลกษณะของตะกอนและทรายชายฝง 1.1) ลมพายและมรสม ลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอและลมมรสมตะวนออกเฉยงใตมอทธพลตอการเปลยนแปลงแนวชายฝงตามธรรมชาตในรอบป เชน แนวชายฝงฝงตะวนออกมปรมาตรทรายตามแนวชายฝงลดลงในชวงลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอแตจะมปรมาตรมากขนในชวงมรสมตะวนตกเฉยงใตและกรณลมพายขนาดใหญพดเขาสชายฝงอาวไทยกท าใหเกดการเปลยนแปลงของแนวชายฝงเชนกน 1.2) กระแสนาและภาวะนาขน-นาลง ท าใหเกดการเคลอนตวของตะกอนและมวลทรายบรเวณชายฝงซงเปนตวการส าคญของการกดเซาะและการงอกของแผนดนในบางบรเวณ 1.3) ลกษณะทางกายภาพของชายฝงทะเล ลกษณะของชายฝงทตางกนท าใหการกดเซาะแตละบรเวณไมเทากน ในบรเวณอาวจะไดรบการกดเซาะนอยกวาบรเวณทะเลเปด เชนบรเวณอาวไทยตอนลางจะไดรบผลกระทบรนแรงเมอเกดพายทกอตวในทะเลจนใตคลนจะเคลอนมากระทบแนวชายฝงโดยตรงเนองจากเปนทะเลเปดและในพนทชายฝงทลาดชนนอยจะเกดการกดเซาะนอยกวาบรเวณทชายฝงมความลาดชนมาก 2) การเปลยนแปลงชายฝงโดยกจกรรมของมนษย กจกรรมของมนษยถอเปนปจจยส าคญในการเปลยนแปลงของแนวชายฝงจากการมงเนนพฒนาดานเศรษฐกจและสงคมโดยใชทรพยากรเปนฐานการผลตแตกลบใหความส าคญในการรกษาและฟนฟทรพยากรนอยเกนไปท าใหทรพยากรทมความส าคญถกท าลายและเสอมโทรมลงทกขณะ กจกรรมทเรงกระบวนการกดเซาะชายฝงใหรนแรงมากขน ไดแก 2.1) การพฒนาขนาดใหญในพนทชายฝงทะเล เชน การสรางทาเรอน าลกถนนเลยบชายฝง และถมทะเลเพอสรางสงกอสรางตางๆ ในเขตนคมอตสาหกรรมเพอรองรบการพฒนาและขบเคลอนเศรษฐกจของประเทศ 2.2) การพฒนาแหลงทองเทยวทางทะเลและชายฝง ซงเนนการใชประโยชนทดนเพอรองรบกจกรรมการทองเทยว เชน สรางโรงแรมทพก เสนทางคมนาคม เกดการรกล าเขาไปแนวสนทรายชายฝงซงเปนปราการทปองกนการกดเซาะชายฝงตามธรรมชาต

4

2.3) การสรางเขอนฝายหรออางเกบนาตนนา โครงสรางเหลานมผลใหตะกอนทไหลตามแมน ามาสะสมบรเวณปากแมน ามปรมาณลดลงขาดตะกอนทจะเตมทดแทนสวนตะกอนเกาทถกพดพาไปบรเวณอนโดยกระแสน าท าใหเกดการกดเซาะแนวชายฝงอยางตอเนอง เชน ชายฝงทะเลบางขนเทยนเปนตน 2.4) การบกรกทาลายพนทปาชายเลน เพอพฒนาเปนพนทเพาะเลยงสตวน า ปาชายมความส าคญหลายประการ ประการหนงคอชวยดกและตกตะกอนโคลนท าใหเกดดนงอกตามแนวชายฝงและเปนก าแพงปองกนกระแสคลนและลมปองกนการพงทลายของแนวชายฝงดวย 2.5) การสบนาบาดาล ท าใหเกดการทรดตวของแผนดนและจะมสวนใหการกดเซาะชายฝงเกดความรนแรงมากขนเชนการกดเซาะในพนทอาวไทยตอนบนจากปญหาการทรดตวเนองจากการสบน าบาดาลเกนศกยภาพในพนทกรงเทพมหานครและจงหวดสมทรปราการ 2.6) การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลก สงผลกระทบระบบนเวศชายฝงและปะการงสภาพอากาศแปรปรวน โดยเฉพาะการเพมขนของระดบน าทะเลจะสงผลกระทบตอชายฝงทะเลทวประเทศและอาจกอใหเกดปญหาการกดเซาะชายฝงอกดวย 2.2 สถานการณการกดเซาะชายฝงทะเลของประเทศไทย ประเทศไทยมแนวชายฝงทะเลทงสน 3,148 กโลเมตร ตลอดแนว 23 จงหวด มประชากรอาศยอยในพนทชายฝงทะเลประมาณ 12 ลานคน และพ บปญหาการกดเซาะชายฝง ตลอดแนวชายฝงทง 23 จงหวด โดยมระยะทางชายฝงทถกกดเซาะ ทงสนยาว 830.07กโลเมตรแบงออกเปน 17 จงหวดชายฝงทะเลอาวไทยความยาวชายฝง 2,055.18 กโลเมตรมพนทชายฝงทะเลอาวไทยทถกกดเซาะยาว 730.03 กโลเมตรแบงออกเปนระดบปานกลาง (1-5 เมตรตอป) 501.81 กโลเมตรและระดบรนแรง (> 5 เมตรตอป)228.22 กโลเมตรและ 6 จงหวดชายฝงอนดามนมความยาวชายฝง 1,093.04กโลเมตรมพนทชายฝงทะเลถกกดเซาะยาว 100.04 กโลเมตร แบงออกเปนระดบปานกลาง 74.98 กโลเมตรและระดบรนแรง 25.06 กโลเมตร โดยชายฝงทะเลของไทยมจดวกฤตทประสบปญหากดเซาะรนแรงทสดของประเทศจ านวน 30 แหง(รายละเอยดปรากฏตามแผนท)

5

แผนทแสดงการกดเซาะชายฝงทะเลในประเทศไทยและระดบความรนแรง

กดเซาะปานกลาง 1 - 5 เมตรตอป กดเซาะรนแรง>5 เมตรตอป

ทมา : ฐานขอมลทรพยากรทางทะเลและชายฝงกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง 2.3 สถานการณการกดเซาะชายฝงทะเลในพนทภาคกลาง ครอบคลม 11 จงหวดชายฝงทะเลเปนระยะทางยาว 1,041.57 กโลเมตร คดเปนรอยละ 51 ของความยาวชายฝงทะเลอาวไทย มระดบการกดเซาะปานกลาง 292.09 กโลเมตร และการกดเซาะรนแรง 81.11 กโลเมตร รวมพนทประสบปญหาการกดเซาะชายฝงเปนระยะทางยาว 373.21 กโลเมตร หรอคดเปนรอยละ 51.12 ของพนทกดเซาะชายฝงทงประเทศโดยเฉพาะบรเวณอาวไทยตอนบนตงแตปากแมน าบางปะกงจนถงปากแมน ากลองครอบคลมพนท 5 จงหวด คอฉะเชงเทรา สมทรปราการ กรงเทพมหานคร สมทรสาครและสมทรสงครามเปนพนทออนไหวและพบปญหารนแรงทสดของประเทศ

6

ตารางท 1: ระดบความรนแรงของปญหาการกดเซาะชายฝงทะเลในพนทภาคกลางรายจงหวด จงหวด ความยาว

ชายฝง (กม.)

ระดบความรนแรงของการกดเซาะ (กม.)

รวมพนทประสบปญหาการกดเซาะชายฝง (กม.)

ปานกลาง 1-5 เมตร/ป

รนแรง มากกวา 5 เมตร/ป

ตราด จนทบร ระยอง ชลบร ฉะเชงเทรา สมทรปราการ กรงเทพมหานคร สมทรสาคร สมทรสงคราม เพชรบร ประจวบครขนธ

184.3 102.25 104.48 171.78 16.28 50.21 5.81 42.78 25.2 91.73 246.75

46.63 23.21 53.66 25.14 2.04 3.22 0 19.69 2.96 39.35 76.19

0 12 0 0 5.85 31.47 5.71 13.76 0 10.39 1.93

46.63 35.21 53.66 25.14 7.89 34.69 5.71 33.45 2.96 49.75 78.12

รวม 1,041.57 292.09 81.11 373.21

ทมา: กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง 2554

ส าหรบชายฝงทะเลพนทภาคกลางทประสบปญหากดเซาะรนแรงทสดของประเทศม 8 จดดงน ชายฝงทะเลเกาะแมว-แหลมหญา อ.แหลมสงห จ.จนทบร มาบตาพด อ.เมอง จ.ระยอง บานคลองเจรญไว-บานคลองสลง อ.บางปะกง จ.ฉะเชงเทรา ชายฝงทะเลดานตะวนตกของคลองสลง-บานบางส าราญ จ.สมทรปราการ บานแหลมสงห-ปากคลองขนราชพนตใจ จ.สมทรปราการ ระยะทางประมาณ 12.5 กม.ปจจบน

พนทชายฝงถอยรนเขามาประมาณ 700-800 เมตร บางแหง เชนบานขนสมทรจน หม 9 พนทถกกดเซาะหายไปประมาณ 1 กโลเมตร ในชวง 28 ปดวยอตราการกดเซาะมากกวา 25 เมตรตอป

ปากคลองราชพนจใจ-บานทาตะโก เขตบางขนเทยน กรงเทพมหานครระยะทางประมาณ 5.5 กโลเมตร มอตราการกดเซาะ 20-25 เมตรตอป ชวง 28 ปทผานมาพนทหายไป 400-800 เมตร

บานดอนมะขาม-บานท าเนยบ อ.บานแหลม จ.เพชรบร บานบางเกต จ.เพชรบร บานหนองเกา-บานหนองเสอจ.ประจวบครขนธ

2.4 ผลกระทบจากการกดเซาะชายฝง การกดเซาะชายฝงเปนปญหาทสรางผลกระทบในหลายดานซงสามารถจ าแนกผลกระทบทส าคญได 4 ดาน คอ

1) ดานเศรษฐกจ ธรกจทไดรบผลกระทบโดยตรงคอ ภาคการทองเทยวจากชายฝงถกกดเซาะจนเกด

7

สภาพเสอมโทรม สญเสยแนวชายหาดทสวยงามโดยเฉพาะชายหาดทมชอเสยงและเปนจดหมายทองเทยวของนกทองเทยวจากทวโลกกระทบถงรายไดจ านวนมหาศาล สญเสยโอกาสการพฒนาพนททองเทยวชายฝงรวมทงตองสญเสยงบประมาณและทรพยากรจ านวนมากเพอการปองกนการกดเซาะแนวชายฝง

2) ดานสงแวดลอม ระบบนเวศชายฝง ไดแก ระบบนเวศชายหาด ปาชายเลน หญาทะเล และปะการง จะไดรบผลกระทบโดยตรง เนองจากการกดเซาะและเปลยนแปลงทบถมของตะกอนสญเสยแนวชายหาดเดมทเคยม เกดตะกอนทบถมบนหญาทะเลและแนวปะการงอกทงแนวปาชายเลนทถกกดเซาะมการเปลยนแปลงไปในทางทเ สอมโทรมลง ท าใหเกดผลกระทบตอ ความหลากหลายทางชวภาพ รวมทง สมดลของระบบนเวศในบรเวณนน

3) ดานสงคม ชมชนรมฝงทะเลตองอพยพยายถนฐานไปยงพนทอนจากพนททถกกดเซาะท าใหสญเสย วถชวตและวฒนธรรมประเพณดงเดมของชมชน ไมมทอยอาศยและทท ากน ท าใหไมสามารถประกอบอาชพไดตามปกตสงผลกระทบตอเนองไปยงภาคเศรษฐกจดวย

4) ดานคณภาพชวต ชมชนทไดรบผลกระทบจากการกดเซาะ สญเสยทดนและทรพยสนของตนตอง ปรบเปลยนวถด ารงชวตไปจากเดม เกดความวตกกงวลในการประกอบอาชพใหมอาจสงผลถงสภาพจตใจและความสมพนธในครอบครวท าใหคณภาพชวตตกต าลงหรอไมดเหมอนเดม ซงผลกระทบจากการกดเซาะเกดขนเปนลกโซและเกดตอเนองสมพนธกนในทกๆสวนของสงคมทงภาคเศรษฐกจ สงคม ทรพยากรและคณภาพชวต 2.5 การดาเนนงานทผานมา ในระยะทผานมาหนวยงานของรฐทเกยวของไดปฏบตงานในพนทตามหนาทและความรบผดชอบของตนเพอปองกนและแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงทะเลมาแลวอยางตอเนองเชน กรมโยธาธการและผงเมอง กรมการขนสงทางน าและพาณชยนาว ส านกโยธาธการกรงเทพมหานคร องคกรปกครองสวนทองถนซงรวมถงเทศบาลองคการบรหารสวนจงหวดและองคการบรหารสวนต าบล การด าเนนงานของหนวยงานตางๆดงกลาวมกมลกษณะตางคนตางท า เนนการแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงทะเลและการตกตะกอนในบรเวณชายฝงทะเลเฉพาะจดและสวนใหญเปนการแกไขปญหาโดยใชรปแบบโครงสรางปองกนการกดเซาะชายฝงทะเลทางวศวกรรม เชน ก าแพงกนคลนชายฝงทะเล (Sea wall) รอดกตะกอน (Groin) และเขอนปองกนคลนนอกชายฝงทะเล (Offshore breakwater) โดยมรปแบบและวสดทแตกตางกนและมคาใชจายสงแตไมสามารถปองกนการกดเซาะได ดวยเหตนกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงไดจดท า “ยทธศาสตรการจดการปองกนและแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงทะเล ” เมอป พ.ศ. 2550 โดยก าหนดวสยทศนใหแนวชายฝงทะเลทวประเทศมการจดการพนทเชงบรณาการ โดยค านงถงกระบวนการเปลยนแปลงทางธรรมชาต การรกษาคณคาของระบบนเวศชายฝงและการใชประโยชนอยางยงยน โดยมวตถประสงคเพอ

จดการพนทชายฝงทะเลดวยวธบรณาการโดยเนนการศกษาใหเขาใจถงผลกระทบดานเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอม ของทางเลอกตางๆ ทจะพจารณาน ามาใชในการจดการพนทชายฝง

ลดระดบความเสยงจากผลกระทบของปญหาการกดเซาะชายฝง ซงอาจเกดขนกบชมชนทอาศยอยบรเวณชายฝงทะเล โดยการเลอกใชเทคนคการจดการแกไขและฟนฟพนทอยางเหมาะสมและรอบคอบ

เสรมสรางความตระหนกและความเขาใจแกเจาของหรอผครอบครองทดนบรเวณชายฝงและชมชนทอาศยอยใกลพนทชายฝงเกยวกบระบบการเปลยนแปลงทางธรรมชาตของนเวศชายฝงและผลกระทบ

8

ทอาจเกดขนโดยใหการศกษาและเผยแพรความรเรองความเสยงและผลกระทบจากปญหาการกดเซาะชายฝง

กระตนใหเกดความรวมมอระหวางเจาของหรอผครอบครองทดน ชมชนทองถนเจาหนาทของรฐ และผเกยวของอนๆ ในการจดการปญหาและความเสยงจากการกดเซาะชายฝง

โดยไดก าหนดเปาหมายหลกคอ ใหพนทชายฝงทะเลของประเทศไทยทงหมดมระบบปองกนและแกไขเพอ

ไมใหถกกดเซาะ ภายในปพทธศกราช 2570 มระบบฐานขอมลเพอการจดการพนทชายฝงทะเล การจดสรรบทบาท หนาทของหนวยงานทรบผดชอบเกยวกบการแกไขปญหาการกดเซาะชายฝง แบบบรณาการ การก าหนดนโยบาย แนวทาง และมาตรการด าเนนงานระดบพนท ทชดเจนตลอดทงม องคความรทเผยแพรแกผเกยวของ และสาธารณชน ตลอดทงก าหนดแนวทางในการปองกนแกไขปญหารวม 5 แนวทางประกอบดวย 1) การพฒนาและปรบปรงระบบฐานขอมลพนทชายฝงเพอใชในกระบวนการตดสนใจวางแผนและด าเนนงาน 2) การมสวนรวมในการจดการปองกนและแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงทะเล 3 ) การจดท าแผนแมบทและ/หรอแผนยทธศาสตรการจดการปญหาการกดเซาะชายฝงเชงบรณาการในระดบพนท 4) การปองกน แกไขและฟนฟสภาพพนทชายฝง และ 5 ) การพฒนาระบบก ากบ ตรวจสอบและควบคมการด าเนนงานดานการจดการ ปองกนและแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงและก าหนดกลไกในการตดตามและประเมนผล 2.6 ปญหาของการ แปลงยทธศาสตรการจดการปองกนและแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงทะเล สการปฏบต แมวาไดมการจดท าวสยทศนและยทธศาสตรฯ แตยงคงประสบปญหาบางประการในกระบวนการแปลงแผนสการปฏบตไดแก 1) ขาดระบบขอมลพนฐาน ในปจจบนขอมลทจ าเปนตอการตดตามตรวจสอบและประเมนสถานการณการเปลยนแปลงของสภาพพนทบรเวณชายฝงของไทยยงขาดระบบการจดเกบและรวบรวมทมความตอเนองและทนสมย เชน ขอมลเกยวกบปจจยทท าใหเกดการเปลยนแปลงพนทชายฝงทะเลโดยเฉพาะขอมลของลมและคลนในทะเล เพอเปรยบเทยบกบขอมลลมบนฝง เพอประกอบการจดท า แบบจ าลองทางคณตศาสตรในการประเมนและตดตามตรวจสอบการเปลยนแปลงพนทชายฝงทะเลทงในระยะสนและระยะยาว 2)ขาดการมสวนรวมและขาดความเชอมโยงของหนวยงานทเกยวของในการควบคมการพฒนาและกจกรรมในพนทตนน าและปลายน าท าใหการจดการน าไมตงอยบนฐานของทรพยากร 3)การกอสรางโครงสรางปองกนชายฝงตางๆ ทไมมการศกษาทรอบคอบเพยงพอพบวามการกดเซาะพนทใกลเคยงตอไปเรอยๆ 4)บคลากรของหนวยงานภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถน ชมชนและผประกอบการชายฝงขาดความรเกยวกบการจดการพนทชายฝงโดยเฉพาะดานวศวกรรมชายฝง 5) แมจะมหนวยงานทรบผดชอบออกมาด าเนนการแตไมไดเปนไปในภาพรวมเพราะการท าเครองกดขวางเพอลดกระแสความรนแรงของคลนในทหนงอาจสงผลกระทบในอกทหนง การไมประสานงานรวมกนจงยอมเกดผลเสยมากกวาผลด 6) การน าแผนไปสการปฏบตควรใชการเรยนรรวมกบชมชนและท าควบคกบกระบวนการมสวนรวม เพราะสวนใหญหนวยงานสวนกลางเปนผก าหนดรปแบบท าใหเกดปญหาความขดแยงหรอการตอตานจากภาคประชาชนในทองถน

9

3. กรณศกษาการแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงแบบบรณาการเชงพนท : ขนสมทรจน 49A2 ' 'โมเดล'สโลกรอนกดเซาะชายฝง ซงเปนการแกปญหาเชงพนทโดยใหชมชนเปนฐานของการบรณาการการจดการและบรรเทาปญหาการกดเซาะชายฝงทะเลมรายละเอยดดงน 3.1 ความรนแรงของการกดเซาะชายฝงและผลกระทบตอชมชน ในชวง 30 ป บานขนสมทรจน ต.แหลมฟาผา อ.พระสมทรเจดย จ.สมทรปราการ ประสบปญหาพนทถกกดเซาะวกฤตทสดลกหายไปประมาณ 1 ก.ม. อตรากดเซาะมากกวา 25 เมตรตอป สวนหนงของปญหาการกดเซาะชายฝงเกดจากปญหาสภาวะโลกรอนและระดบน าทะเลทสงขนรวมทงเกดจากการเปลยนทศทางของคลนลมทะเลตามแนวชายฝง ซงเปนตวพดพาตะกอนโคลนหรอทรายออกจากแนวชายฝง ในขณะทมปจจยเสรมอนๆ เนองจากปรมาณตะกอนปากแมน าลดลงเพราะการสรางเขอนบรเวณตนน า ทงเขอนภมพลและเขอนสรกต ตลอดจนผลกระทบจากแผนดนทรด สถานการณทรนแรงท าใหชาวบานตนตวกบปรากฏการณภยใกลตวและนบวนจะทวความรนแรงขนเรอยๆ ซงกระทบตอสภาพจตใจและหวาดกลวเพราะยายบานหนน ามาแลวหลายครง ไมมทท ากน วถชวตหลายดานสญหายไปกบทะเล ซงคนในพนทมความเคลอนไหวทจะบรรเทาปญหานอยางตอเนอง 3.2 การจดทาโครงการกอสรางอาคารสลายกาลงคลน "ขนสมทรจน 49A2" ซงเปนโครงการความรวมมอระหวางจงหวดสมทรปราการ และส านกงานกองทนสนบสนนการวจยสนบสนนใหหนวยศกษาพบตภยและขอสนเทศเชงพนท ภาควชาธรณวทยาคณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ไดท า "โครงการศกษาบรณาการเชงพนทเพอแกปญหาการกดเซาะชายฝงทะเลของจงหวดสมทรปราการ"โดยใชกรณ จ.สมทรปราการเปนตนแบบ จากการประเมนการกดเซาะชายฝงทวประเทศไทย พบวาบรเวณ จ.สมทรปราการ เกดปญหากดเซาะอยางรนแรง มพนทหายไปประมาณ 11,104 ไรเมอเทยบกบ 38 ปทแลว ถาปญหานไมไดรบการแกไขในอก 20 ปจะสญเสยชายฝงเพมขนอก 37,657 ไร 3.3 การออกแบบขนสมทรจน 49A2 หลกการออกแบบหลงจากผานการรวบรวมขอมลพนฐานดานพนทองทะเล กระแสน า คลน การตกตะกอน รวมทงชนดชายฝงน ามาศกษาและวจยในเชงวทยาศาสตรเพอจบภยธรรมชาตทเกดขน สงกอสรางทเปนแนวกนคลนนเปนการใชโครงการสรางทางวศวกรรมชายฝงทะเลในการปองกนเพอสลายพลงคลน ไมใชก าแพงกนคลนแบบปะทะเตมๆ ตลอดความยาว 250 เมตรใชเสาคอนกรตพเศษรปทรงสามเหลยมยดเปนแถว มแถว A, B และ C สง 10, 8 และ 6 เมตรตามล าดบ วางหางกน 1.50 เมตรในลกษณะสลบฟนปลาเมอคลนถาโถมมาจะชวยลดความแรง ส าหรบตะกอนจะตกหลงแนวกนคลนการด าเนนการตอจากนนเมอชายฝงเรมตนเขนกมแนวทางปลกปาชายเลนเพอยดผวดนท าใหชมชนบานขนสมทรจนมทรพยากรอดมสมบรณยงขนในชวง 6 เดอน ถง 1 ปจะปลอยแนวกนคลนใหเปนธรรมชาตมากทสด ขนปท 2 อาจน าตะกอนดนมาเตมหนาแนวกนคลน แลวใหคลนเปนตวพดพาเรงการงอกของแผนดนเปนการปรบสมดลชายฝงอกจดหนง 4. ขอเสนอแนะแนวทางการปรบตวและแกไขผลกระทบ จากการกดเซาะชายฝงในพนทภาคกลาง มความแตกตางกนขนอยกบสภาพภมศาสตรหรอลกษณะของชายฝงทะเลและอทธพลของลมมรสมประจ าทองถนโดยทวไปอาจแบงแนวทางการแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงทะเลออกเปน 3 รปแบบคอ 4.1 วธการปองกนและแกไขทางธรรมชาต ไดแกการฟนฟและอนรกษปาชายเลน ปาชายหาด แหลงหญาทะเลและแนวปะการงเพอลดความรนแรงของคลนทกระทบฝงถอเปนวธปองกนการกดเซาะโดยเลยนแบบธรรมชาตซงตองอาศยระยะเวลาในการสรางความมนคงแขงแรงใหกบชายฝง การปกไมไผลดกระแสความแรงของคลนและท าใหเกดตะกอนดนเพมขนและการปลกหญาหรอตนไมขนาดเลกชนดทมรากยาวใหชวยยดเกาะ

10

พนทรายใหแนนขนหรออาจเสรมขนาดสนทรายรมชายฝงใหกวางขน รวมทงการควบคมสงปลกสรางไมใหชดขอบชายฝงทะเลมากเกนไป 4.2 วธการทางวศวกรรม โดยใชโครงสรางทางวศวกรรมดกตะกอนทรายและสลายพลงงานคลนหรอสรางหาดทรายเพมเตมเพอปองกนและรกษาสภาพชายฝง โดยใชหลกการทางวชาการ ทมการศกษาวเคราะหครอบคลมทกมต เชน เขอนกนคลน (Breakwater) หรอแนวกนคลนนอกชายฝง ( Offshore breakwater) ก าแพงกนตลง (Revetment) รอดกทราย (Groin) ไสกรอกทราย (Sand sausage) การเตมทราย (Sand nourishment) หรอการสรางเนนทราย (Dune nourishment) 4.3 การใชวธผสมผสาน โดยใชทงวธทางธรรมชาตและทางวศวกรรมรวมกน เชน การด าเนนการปองกนการกดเซาะชายฝงของ ต.คลองดาน อ.บางบอ จ.สมทรปราการ โดยการปกไมไผรวกเปนก าแพงลดความรนแรงของคลน เมอมการตกตะกอนและทบถมมากขนจงปลกไมชายเลนไวหลงแนวปกไมไผ เพอฟนฟสภาพปาชายเลนตามธรรมชาต ซงพบวาไมชายเลนมการเจรญเตบโตไดด 5. สรป การเปลยนแปลงสภาวะอากาศทก าลงด าเนนอยในปจจบนไดสงผลกระทบในหลายมตโดยเฉพาะดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เศรษฐกจและสงคม ซงหนงในผลกระทบทส าคญจากภาวะโลกรอนตอประเทศไทยและพนทภาคกลางคอปญหาการกดเซาะชายฝงซงถอไดวาเปนปญหาส าคญระดบชาต เนองจากประเทศไทยมพนทชายฝงทะเล ทงสน 3,148 กโลเมตร ตลอดแนว 23 จงหวด มประชากรอาศยอยในพนทชายฝงทะเลประมาณ 12 ลานคน และพ บปญหาการกดเซาะชายฝง ตลอดแนวทง 23 จงหวด โดยมระยะทางชายฝงทถกกดเซาะทงสนยาว 830.07กโลเมตร ส าหรบพนทภาคกลางมจงหวดชายฝงทะเล 11 จงหวด เปนระยะทางยาว 1,041.57 กโลเมตร หรอคดเปนรอยละ 51 ของความยาวชายฝงทะเลอาวไทย มระดบการกดเซาะปานกลาง 292.09 กโลเมตร และการกดเซาะรนแรง 81.11 กโลเมตร รวมพนทประสบปญหาการกดเซาะชายฝงเปนระยะทางยาว 373.21 กโลเมตร หรอคดเปนรอยละ 51.12 ของพนทกดเซาะชายฝงทงประเทศโดยเฉพาะบรเวณอาวไทยตอนบนตงแตปากแมน าบางปะกงจนถงปากแมน ากลองครอบคลมพนท 5 จงหวด คอฉะเชงเทรา สมทรปราการ กรงเทพมหานคร สมทรสาครและสมทรสงครามเปนพนทออนไหวและพบปญหารนแรงทสดของประเทศ แมวาไดมการจดท ายทธศาสตรการจดการปองกนและแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงทะเล เมอป 2550 แตยงพบปญหาในการแปลงแผนไปสการปฏบตหลายประการโดยเฉพาะปญหาดานคอนขางขาดการประสานงานและการบรณาการระหวางหนวยงานทรบผดชอบในสวนกลางและหนวยงานสวนทองถน ขาดการมสวนรวมของภาคประชาชนในกระบวนการแกไขปญหา ตลอดทงองคกรปกครองสวนทองถนและชมชนขาดองคความรทางวชาการในการบรรเทาและแกปญหาการกดเซาะชายฝง ดงนนเพอสงเสรมใหพนทชายฝงทะเลยงคงมบทบาทส าคญตอระบบเศรษฐกจของประเทศจงควรจดท าแผนแมบทเพอบรรเทาและแกไขปญหาการกดเซาะเชงพนทภาคกลางและแผนแมบทเพอแกไขปญหาการกดเซาะพนททวฤตเรงดวนทมงเนนการบรณาการการด าเนนงานและการสงเสรมการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวน รวมทงการสนบสนนการถายทอดองคความรเกยวกบการจดการการกดเซาะชายฝงแกองคกรปกครองสวนทองถนและสนบสนนงบประมาณแกหนวยงานรบผดชอบทเกยวของเพอด าเนนการแกไขปญหาอยางเปนระบบ เพอน าไปสเปาหมายการพฒนาพนทชายฝงทะเลอยางสมดลตลอดทงรกษาฐานรายไดและอาชพใหแกประชาชนในทองถนอยางยงยน

11

เอกสารอางอง สถานการณการกดเซาะชายฝงอาวไทยและอนดามน คนหาจาก http://www.mkh.in.th/index.php/2010- 03-22-18-05-34/2010-03-26-07-58-17 เขาถงเมอวนท28 มถนายน 2556 แผนดนทหายไป คนหาจาก http://www.saveoursea.net/boardsmf/index.php?topic=718.20;wap2 เขาถงเมอวนท 2 กรกฎาคม 2556 ปญหาทเกดกบชายฝงทะเลของประเทศไทยคนหาจาก http://www.md.go.th/interest/coast.php เขาถงเมอ 28 มถนายน 2556 ยทธศาสตรการจดการปองกนและแกปญหาการกดเซาะชายฝง คนหาจากhttp://www.dmcr.go.th/elibrary/elibraly/book_file/Book20110208142503.pdf เขาถงเมอ 4 กรกฎาคม 2556 ผลกระทบหลกของภาวะโลกรอนคนหาจากhttp://www.energysavingmedia.com/news/page.php?a=10&n=131&cno=2757 27 มถนายน 2556เขาถงเมอ 4 กรกฎาคม 2556 สภาวะโลกรอน (Global Warming) คนหาจาก http://www.dol.go.th/sms/interesting.htm 27 มถนายน 2556เขาถงเมอวนท 4 กรกฎาคม 2556