เครื่องมือชุดธารปัญญา

30
เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเ 1 23 เเเเเเเ 2547 เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเ (เเเ.) เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ 1 เเเ เเเเ

description

เอกสารประกอบการประชุมจัดการความรู้แห่งชาติ ครั้งที่ 1 23 กรกฎาคม 2547 สถาบันส่งเสริมการจัดการความรู้เพื่อสังคม (สคส.)

Transcript of เครื่องมือชุดธารปัญญา

Page 1: เครื่องมือชุดธารปัญญา

เอกสารประกอบการประชุ�มจั�ดการความร��แห่�งชุาติ� คร��งที่�� 1

23 กรกฎาคม 2547

สถาบ�นส�งเสร�มการจั�ดการความร��เพื่#�อส�งคม (สคส.)

เคร#�องม#อจั�ดการความร��ชุ�ดที่�� 1

ธารป%ญญา

Page 2: เครื่องมือชุดธารปัญญา

สถาบั�นส�งเสริ�มการิจั�ดการิความริ� �เพื่��อส�งคม (สคส.)

เคร#�องม#อชุ�ดที่�� 1 : ธารป%ญญา

เคริ��องม�อจั�ดการิความริ� �ชุ�ดธาริปั�ญญา ปัริะกอบัด�วย1. ตาริางแห่�งอ�สริภาพื่2. ธาริปั�ญญา3. บั�นไดแห่�งการิแลกเปัล&�ยน4. ขุ�มความริ� �5. พื่�(นที่&�ปัริะเที่�องปั�ญญา

เคริ��องม�อจั�ดการิความริ� �ชุ�ดน&( เห่มาะส*าห่ริ�บัการิด*าเน�นการิจั�ดการิความริ� �ที่&�ที่*าเปั+นเคร#อข่�ายข่ององค)กรห่ริ�อห่น�วยงานที่&�ม&ภาริก�จัปัริะเภที่เด&ยวก�น ด�งน�(นในบัที่ความน&( ค*าว�า เคริ�อขุ�าย“ ” จั-งห่มายถ-งเคริ�อขุ�ายขุององค.กริที่&�เขุ�ามาริ�วมแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� �ห่ริ�อจั�ดการิความริ� �ด�วยก�น และค*าว�า กล��ม“ ” ห่ริ�อ ที่&มงาน“ ” ห่มายถ-งกล��มคนภายในองค.กริเด&ยวก�นห่ริ�อห่น�วยงานเด&ยวก�นที่&�ริ �วมปัฏิ�บั�ต�งานปัริะจั*า และด*าเน�นการิจั�ดการิความริ� �เพื่��อพื่�ฒนางานน�(น ๆ

บั�คคลส*าค�ญที่&�เปั+นผู้��ใชุ�เคริ��องม�อจั�ดการิความริ� �ชุ�ด ธาริปั�ญญา“ ”

น&( ได�แก�1. ผู้��จั�ดการเคร#อข่�ายแลกเปล��ยนเร�ยนร�� (KM Network

Manager) ที่*าห่น�าที่&�จั�ดริะบับัขุองการิแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� � (จั�ดการิความริ� �) ขุองเคริ�อขุ�าย

Page 3: เครื่องมือชุดธารปัญญา

2. ผู้��จั�ดการระบบจั�ดการความร��ข่ององค)กร (CKO, Chief

Knowledge Officer) ที่*าห่น�าที่&�จั�ดริะบับัจั�ดการิความริ� �ในองค.กริ และจั�ดการิให่�เอ�(อต�อการิแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� �ภายในเคริ�อขุ�าย

3. ผู้��อ,านวยความสะดวกในการแลกเปล��ยนเร�ยนร�� (Knowledge Facilitator) ขุองห่น�วยงานย�อย ห่ริ�อขุองขุ&ดความสามาริถห่ล�ก (core competence) เริ��องใดเริ��องห่น-�งขุององค.กริ ซึ่-�ง สคส. เริ&ยกคนกล��มน&(ว�า ค�ณอ*านวย“ ” (ผู้��อ*านวยความสะดวก)

4. ผู้��ปฏิ�บ�ติ�งานและปฏิ�บ�ติ�ก�จักรรมจั�ดการความร�� ซึ่-�ง สคส.

เริ&ยกว�า ค�ณก�จั“ ” (ผู้��ที่*าก�จักริริม)

บั�คคลที่&�ส*าค�ญที่&�ส�ดในก�จักริริมจั�ดการิความริ� �ค�อ "ค�ณก�จั"

เคริ��องม�อชุ�ดน&(อาจัใชุ�ได�ก�บัการิด*าเน�นการิจั�ดการิความริ� �ขุององค.กริขุนาดให่ญ�องค.กริเด&ยวเปั+นการิภายใน โดยที่&�องค.กริน�(นม&ห่น�วยงานย�อยจั*านวนมาก เชุ�น มห่าว�ที่ยาล�ย โริงพื่ยาบัาล การิแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� �โดยใชุ�เคริ��องม�อที่�(ง 5 ชุน�ดเปั+นการิกริะที่*าริะห่ว�างห่น�วยงานย�อยขุององค.กริ

การด,าเน�นการจั�ดการความร��ติามแนว สคส.

Page 4: เครื่องมือชุดธารปัญญา

การิด*าเน�นการิจั�ดการิความริ� �ม& 2 แกน ค�อแกนงาน ก�บัแกนความริ� � เชุ��อมต�อก�นด�วยวงจัริใชุ�ความริ� � แลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� � และยกริะด�บัความริ� � วงจัริน&(ห่ม�นอย�างต�อเน��องเพื่��อขุ�บัด�นเปั7าห่มายขุองงานไปัส��ผู้ลส�มฤที่ธ�9 ซึ่-�งเปั+นแกนนอนห่ริ�อแนวริาบั ส�วนแกนต�(งห่ริ�อแนวด��งเปั+นแกนขุองความริ� � ม&การิเล�อกเฟ้7นห่าความริ� �จัากภายนอก ที่�(งที่&�เปั+นความริ� �ชุ�ดแจั�ง (Explicit Knowledge) และความริ� �ในคน (Tacit

Knowledge) มาปัริ�บัใชุ� และเม��อใชุ�และยกริะด�บัความริ� �จัากปัริะสบัการิณ.ในการิที่*างาน ก;จั�ดเก;บัเขุ�าคล�งความริ� �ขุององค.กริ ในล�กษณะที่&�เก;บัให่�ค�นง�าย ม&การิจั�ดห่มวดห่ม�� ค�นมาใชุ�งานและปัริ�บัปัริ�งได�ตลอดเวลา

นอกจัากแกนห่ล�ก 2 แกนแล�ว ย�งม&แกนที่ะแยง ซึ่-�งม&ความส*าค�ญต�อพื่ล�งขุองการิจั�ดการิความริ� � ได�แก� คน ว�ฒนธริริม และเคริ��องม�ออ*านวยความสะดวกต�อการิแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� �

ค�ณสมบั�ต�ส*าค�ญขุองคน ค�อความม&ใจัที่&�เปั=ดกว�าง ม&ที่�กษะในการิริ�บัฟ้�งและเขุ�าใจัผู้��อ��น ยอมริ�บัความแตกต�าง ว�ฒนธรรมที่&�ส*าค�ญค�อว�ฒนธริริมแนวริาบั ให่�ความเปั+นอ�สริะและอ*านาจัต�ดส�นใจัแก�พื่น�กงานที่�กริะด�บั เคร#�องม#อที่&�เอ�(อต�อการิแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� � นอกจัากเที่คโนโลย&ส��อสาริและสาริสนเที่ศแล�ว ที่�กษะในการิส��อสาริและริ�บัสาริขุองคน ก;ถ�อเปั+นเที่คโนโลย&ที่&�เอ�(อต�อการิแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� �ด�วย

Page 5: เครื่องมือชุดธารปัญญา

คนไที่ยโดยที่��วไปัม�กเขุ�าใจัผู้�ด ว�าการิจั�ดการิความริ� �เปั+นเริ��องขุอง

ผู้��ม&ความริ� �“ ” น*าความริ� �มาจั�ดริะบับัเพื่��อให่�ผู้��อ��นน*าไปัใชุ�ปัริะโยชุน. แนวความค�ดเชุ�นน&(ม&ส�วนถ�กส�กปัริะมาณริ�อยละส�บั แต�อ&กริ�อยละเก�าส�บัไม�ถ�กต�อง เน��องจัากการิจั�ดการิความริ� �ที่&�แที่�จัริ�งเปั+นเริ��องขุองกล��มผู้��ปฎ�บ�ติ�งานภายในองค.กริ ห่ริ�อห่น�วยงานใดห่น�วยงานห่น-�ง ริ�วมก�นจั�ดกริะบัวนการิแลกเปล��ยนเร�ยนร�� เพื่��อสริ�างความริ� �จัากปัริะสบัการิณ.ในการิที่*างานริ�วมก�นส*าห่ริ�บัน*ามาใชุ�ปัริ�บัปัริ�งงาน และเพื่��อยกริะด�บัความสามาริถในการิเฟ้1นห่าความร��จัากภายนอกเขุ�ามาใชุ�ในการิที่*างาน

โดยที่&�ม&เปั7าห่มายขุองงานในริะด�บัที่&�เก�ดผู้ลส�มฤที่ธ�9อย�างน�าภาคภ�ม�ใจั

ไปัส��การิสริ�างนว�ตกริริมจัากการิที่*างาน และม&การิส��งสมความริ� �ส*าห่ริ�บัการิที่*างานไว�ภายในองค.กริห่ริ�อห่น�วยงานห่ริ�อกล��มผู้��ปัฎิ�บั�ต�งาน

ในริ�ปัขุอง คล�งความร��ที่&�ม&ริะบับัการิจั�ดเก;บัให่�ค�นห่ามาใชุ�ได�อย�างสะดวก ค�นห่าได�ตลอดเวลาได�ที่�นที่&ที่&�ต�องการิ และม&การิปัริ�บัปัริ�งคล�งความริ� �ในที่�นสม�ยอย��เสมอ ไม�เปั+นความริ� �ที่&�เก�าเก;บัห่ริ�อล�าสม�ย

การิจั�ดการิความริ� �เปั+นเคร#�องม#อ (means) ไม�ใชุ�เปั7าห่มาย (end)

เปั+นเคริ��องม�อส*าห่ริ�บัใชุ�และสริ�างเสริ�มพื่ล�งที่&�ม&อย��ตามธริริมชุาต�ขุองมน�ษย. ค�อพื่ล�งสริ�างสริริค.และพื่ล�งที่ว&ค�ณ (synergy) จัากการิริวมห่ม�� เพื่��อบัริริล�ผู้ลส*าเริ;จัในงานห่ริ�อเปั7าห่มายริ�วมก�น โดยใชุ�พื่ล�งปั�ญญาขุองกล��มที่&�มาริวมต�วด*าเน�นการิจั�ดการิความริ� � ห่ริ�อเริ&ยกในชุ��อที่&�เห่มาะสมกว�าว�า แลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� �“ ” โดยที่&�กล��มม&ที่�กษะในการิใชุ�พื่ล�งปั�ญญาที่�(งขุองบั�คคลภายในกล��ม และขุองบั�คคลภายนอกกล��ม ห่ริ�อภายนอกห่น�วยงาน

ห่�วใจัขุองการิจั�ดการิความริ� �ค�อคน ห่ริ�อในความเปั+นจัริ�งค�อกล��มคน เพื่ริาะห่�วใจัขุองการิจั�ดการิความริ� �ค�อการิแลกเปัล&�ยนริ&ยนริ� �ริะห่ว�างกล��มคนที่&�ที่*างานด�วยก�น ค*าห่ล�กขุองการิจั�ดการิความริ� �ม& 3 ค*า ค�อ

Page 6: เครื่องมือชุดธารปัญญา

คน งาน และ ความร�� การิจั�ดการิความริ� �เร��มติ�นที่��งาน ไม�ใชุ�เริ��มต�นที่&�ความริ� � ค�อเริ��มต�นที่&�การิก,าห่นดเป1าห่มายผู้ลส�มฤที่ธ�9ขุองงานในริะด�บัส�งส�งห่ริ�อน�าภาคภ�ม�ใจั ผู้��ก*าห่นดเปั7าห่มายค�อกล��มผู้��ริ �วมงานน�(นเองริ�วมก�นก*าห่นด โดยที่&�กริะบัวนการิก*าห่นดเปั7าห่มายเปั+นกริะบัวนการิที่&�ที่�กคนม&ส�วนริ�วม เปั+นกริะบัวนการิที่&�ที่*าให่�ที่�กคนเก�ดความม��งม��นริ�วมก�นที่&�จัะฟ้�นฝ่Aาเพื่��อบัริริล�ความส*าเริ;จัน�(น แล�วกล��มคนเห่ล�าน�(นจั-งริ�วมก�น สร�าง เสาะห่า และยกระด�บความริ� �ส*าห่ริ�บัน*าเอาความริ� �น� (นมาใชุ�ปัริ�บัปัริ�งงาน และในกริะบัวนการิที่*างานน�(นเองก;ห่ม��นส�งเกต เก;บัขุ�อม�ล และริ�วมก�นต&ความปัริะสบัการิณ.จัากการิที่*างาน กล��นห่ริ�อตกผู้ล-กออกมาเปั+นความริ� �ที่&�ยกริะด�บัขุ-(น ส*าห่ริ�บัน*ามาปัริะย�กต.ใชุ�ในการิที่*างาน วนเว&ยนเปั+นว�ฏิจั�กริไปัไม�ม&ว�นจับัส�(น ตามห่ล�กขุองการิจั�ดการิความริ� � จัะต�องมองความริ� �อย�างเปั+นอน�จัจั�ง ค�อความริ� �เปั+นส��งที่&�เก�าเริ;ว ล�าสม�ยง�าย กล��มผู้��จั�ดการิความริ� �จัะต�องฝ่Bกฝ่นและพื่�ฒนาตนเองให่�ม&ความสามาริถในการิยกริะด�บัความริ� � ห่ริ�อเล�อกใชุ�ความริ� �ที่&� ล*(าห่น�า“ ” อย��เสมอ เพื่��อสริ�างขุ&ดความสามาริถในการิแขุ�งขุ�นขุองตน ห่ริ�อเพื่��อสริ�างความสามาริถในการิปัริ�บัต�วขุองกล��มตน

การิด*าเน�นการิจั�ดการิความริ� � มองในม�มห่น-�ง เปั+นการิแขุ�งก�บัตนเองค�อเปั+นการิปัริะย�กต.ใชุ�ความริ� �ที่&�ให่ม�สดอย��ตลอดเวลา เพื่��อพื่�ฒนางานขุองตนเองอย�างไม�ห่ย�ดย�(ง แต�มองในอ&กม�มห่น-�ง การิจั�ดการิความริ� �เปั+นการิต�อส��ริ �บัม�อก�บัสถานการิณ.ภายนอก ซึ่-�งเปัล&�ยนแปัลงไปัอย�างริวดเริ;วและพื่ล�กผู้�น การิด*าเน�นการิจั�ดการิความริ� �จั-งต�องม&การิตริวจัสอบัความริ� �เก&�ยวก�บัสถานการิณ.ภายนอกอย��ตลอดเวลา น*ามาเปั+นองค.ปัริะกอบัเชุ�งบัริ�บัที่แวดล�อม ส*าห่ริ�บัใชุ�ก*าห่นดเปั7าห่มายและก*าห่นดว�ธ&การิพื่�ฒนางานขุองกล��มห่ริ�อขุองห่น�วยงาน

มองอ&กน�ยห่น-�ง การิจั�ดการิความริ� �เปั+นกริะบัวนการิน*าที่�นปั�ญญา (Intellectual capital) ไปัสริ�างม�ลค�าและค�ณค�า (Value) และ

Page 7: เครื่องมือชุดธารปัญญา

ในขุณะเด&ยวก�นที่�นปั�ญญาก;เพื่��มพื่�นขุ-(นด�วย กริะบัวนการิน&(เปั+นวงจัริไม�ริ� �จับั ม&การิห่ม�นเปั+นเกล&ยวความริ� � (Knowledge spiral) ยกริะด�บัเปั+นพื่ลว�ต มองในอ&กม�มห่น-�ง การิจั�ดการิความริ� �เปั+นกริะบัวนการิใชุ�งานและความริ� �เปั+นเคริ��องม�อ พื่�ฒนาคน พื่�ฒนาตินเอง พื่�ฒนาองค)กร

และพื่�ฒนาความเป3นชุ�มชุนในที่��ที่,างาน ห่ริ�อเปั+นการิสริ�างที่&�ที่*างานให่�เปั+นสวริริค.

นอกจัากงาน คน ความริ� � และกริะบัวนการิแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� �แล�ว

องค.ปัริะกอบัที่&�ส*าค�ญขุองการิจั�ดการิความริ� �ค�อว�ฒนธรรม การิจั�ดการิความริ� �ที่&�จัะปัริะสบัความส*าเริ;จัต�องการิว�ฒนธริริมองค.กริที่&�ม&การิส��อสาริห่ลายที่�ศที่าง เน�นการิส��อสาริแนวริาบั ม&การิเปั=ดเผู้ยขุ�อม�ล

ความริ� � และสาริสนเที่ศม&การิไห่ลเว&ยนภายในองค.กริอย�างอ�สริะ พื่น�กงานม&ความไว�เน�(อเชุ��อใจัซึ่-�งก�นและก�น สามาริถเปั=ดเผู้ยความในใจัต�อก�นและก�นได� ยอมริ�บัขุ�อค�ดเห่;นที่&�แตกต�าง เปั=ดโอกาสให่�พื่น�กงานสามาริถต�ดส�นใจัริ�เริ��มที่ดลองว�ธ&การิให่ม� ๆ ในการิปัฎิ�บั�ต�งานขุองตน

ภายใต�ขุอบัเขุตว�าห่ากการิที่ดลองน�(นล�มเห่ลวก;จัะไม�เก�ดผู้ลเส&ยห่ายมากน�ก ม&การิยอมริ�บัความผู้�ดพื่ลาดว�าเปั+นคริ� เปั+นต�น

เคริ��องม�ออ*านวยความสะดวกต�อการิแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� �เปั+นปั�จัจั�ยส*าค�ญอ&กปัริะการิห่น-�งต�อผู้ลส*าเริ;จัขุองการิจั�ดการิความริ� � เคริ��องม�อน&(ค�อ พื่#�นที่��“ ” ส*าห่ริ�บัให่�คนได�มาส�มผู้�สที่*าความค��นเคยและแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� � ขุ�อค�ดเห่;น และปัริะสบัการิณ.ซึ่-�งก�นและก�น พื่�(นที่&�ม& 2 แบับัค�อพื่�(นที่&�จัริ�ง ก�บัพื่�(นที่&�เสม�อน พื่�(นที่&�จัริ�งได�แก�ห่�องกาแฟ้ การิก�นอาห่าริริ�วมก�น เปั+นต�น เพื่��อให่�คนได�พื่�ดค�ยพื่บัปัะแลกเปัล&�ยนก�น

พื่�(นที่&�เสม�อนค�อพื่�(นที่&�บันเที่คโนโลย&ส��อสาริและสาริสนเที่ศ ซึ่-�งอาจัได�แก�อ�นที่ริาเน;ต เว;บัไซึ่ต. เว;บับัอริ.ด และซึ่อฟ้ที่.แวริ.ชุน�ดต�าง ๆ ที่&�ชุ�วยการิส��อสาริแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� � และชุ�วยให่�เขุ�าถ-งคล�งความริ� �ขุองห่น�วยงาน

และค�นห่าความริ� �ภายนอกได�อย�างสะดวกริวดเริ;ว

Page 8: เครื่องมือชุดธารปัญญา

การิจั�ดการิความริ� �จั-งไม�ใชุ�การิจั�ดริะบับัความริ� �ให่�ผู้��อ��นใชุ� ไม�ใชุ�การิจั�ดความริ� �เขุ�าริะบับัเที่คโนโลย&สาริสนเที่ศส*าห่ริ�บัให่�บัริ�การิ แต�เปั+นการิด*าเน�นการิเพื่��อให่�งานม&ผู้ลส�มฤที่ธ�9ส�งขุ-(น โดยม&การิสริ�างและใชุ�ความริ� �เพื่��มขุ-(น ห่ริ�อเปั+นความริ� �ที่&�ยกริะด�บัขุ-(น เปั+นการิด*าเน�นการิก�บัความริ� �ส�วนที่&�เก&�ยวขุ�องห่ริ�อแนบัแน�นก�บังาน ม&การิแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� �ภายในที่&มงาน ม&การิน*าความริ� �มาใชุ�ปัริะโยชุน.ผู้�านการิเฟ้7นห่า (Capture),

สริ�าง (Create), กล��นกริองห่ริ�อตกผู้ล-ก (Distill), แลกเปัล&�ยน

(Share), ปัริะย�กต.ใชุ� (Use), และยกริะด�บั (Leverage) เปั+นกริะบัวนการิที่&�ม&ว�ว�ฒนาการิและยกริะด�บัอย��ตลอดเวลา

การิจั�ดการิความริ� �เปั+นเคริ��องม�อในการิพื่�ฒนาผู้ลงานและพื่�ฒนาคน เปั+นเคริ��องม�อที่*าส��งที่&�ไม�คาดค�ดว�าจัะที่*าได� เปั+นเคริ��องม�อใชุ�ความริ� �ขุองที่�(งโลก เปั+นเคริ��องม�อด-งศ�กยภาพื่ขุองคนและที่&มงานออกมาใชุ� และเปั+นเคริ��องม�อเพื่��อความอย��ริอดขุององค.กริในสถานการิณ.ที่&�พื่ล�กผู้�น

การิจั�ดการิความริ� �เปั+นที่�กษะถ-ง 90 ส�วน เปั+นที่ฤษฎิ&เพื่&ยง 10

ส�วน ด�งน�(นการิจั�ดการิความริ� �จั-งอย��ในล�กษณะ “ไม�ที่,า ไม�ร��” การิฟ้�งค*าบัริริยายไม�สามาริถน*าไปัส��ความสามาริถในการิด*าเน�นการิจั�ดการิความริ� � จัะที่*าเปั+นต�องผู้�านการิฝ่Bก คนริะด�บัล�างห่ากผู้�านการิฝ่Bกจัะด*าเน�นการิจั�ดการิความริ� �ได� แต�อาจัอธ�บัายไม�ได� การิจั�ดการิความริ� �ที่&�แที่� จั-งเปั+นการิด*าเน�นการิโดยผู้��ปัฏิ�บั�ต�งานริ�วมก�น เพื่��อผู้ลงานขุองกล��มที่&�เริ&ยกว�า Demand – side Knowledge Management การิจั�ดการิความริ� �ส�วนน&(เปั+นองค.ปัริะกอบั 90 ส�วนขุองการิจั�ดการิความริ� � อ&ก 10 ส�วนเปั+น Supply – side Knowledge Management ซึ่-�งเปั+นการิด*าเน�นการิอ*านวยความสะดวก (Facilitation) ต�อการิด*าเน�นการิจั�ดการิความริ� �โดยผู้��ปัฏิ�บั�ต�

Page 9: เครื่องมือชุดธารปัญญา

ความร�� 2 ย�ค ความร��ย�คที่�� 1 เริ��มเม��อ 500-600 ปัCก�อน เม��อเริ��มม&แที่�นพื่�มพื่. ที่*าให่�สามาริถต&พื่�มพื่.ความริ� �ออกเผู้ยแพื่ริ�ได�อย�างกว�างขุวาง

ความริ� �เห่ล�าน&(ม�กสริ�างโดยน�กว�ชุาการิ เปั+นความริ� �ที่&�เน�นเห่ต�ผู้ล ผู้�านการิพื่�ส�จัน.ตามห่ล�กว�ชุาการิ เน�นความริ� �เฉพื่าะด�านห่ริ�อเฉพื่าะสาขุา

อย��ในริ�ปัขุองความริ� �ที่&�เขุ�าริห่�สเปั+นต�วห่น�งส�อ ริ�ปัภาพื่ แผู้นผู้�ง ห่ริ�อในริ�ปัขุองริห่�สที่างอ&เล;กที่ริอน�กส. เริ&ยกว�า Explicit knowledge ห่ริ�อ

Codified knowledge ความร��ย�คที่�� 2 เปั+นความริ� �ที่&�ม&อย��ในผู้��ปัฏิ�บั�ต� เก�ดจัากปัริะสบัการิณ.ตริง พื่�ส�จัน.ได�

จัากการิที่&�งานปัริะสบัผู้ลส*าเริ;จั ย��งถ�าผู้ลงานส�งส�งยอดเย&�ยม ย��งแสดงว�าม&ความริ� �พื่�เศษ เปั+นความริ� �ที่&�แนบัแน�นอย��ก�บังาน และอย��ในคนห่ริ�อกล��มคนริ�วมก�น เปั+นความริ� �บั�ริณาการิ ไม�จั*าแนกเปั+นสาขุาว�ชุา เริ&ยกความริ� �ชุน�ดน&(ว�า ความริ� �ในคน ห่ริ�อ Tacit knowledge

ที่&�จัริ�งความริ� �ย�คที่&� 2 น&( ค�อความริ� �ย�คที่&� 0 (ศ�นย.) ค�อมน�ษย.เริาใชุ�ความริ� �แบับัน&(มาชุ�านานก�อนจัะเก�ดความริ� �ย�คที่&� 1 จัากความก�าวห่น�าขุองเที่คโนโลย&การิพื่�มพื่. ความเคยชุ�นต�อความริ� �ย�คที่&� 1 ที่*าให่�มน�ษย.ละเลยความริ� �ย�คที่&� 0 ไปั จันเพื่��งมาค�นพื่บัให่ม�เม��อปัริะมาณ 15 ปัCมาน&(

ในการิด*าเน�นการิจั�ดการิความริ� � ต�องริ� �จั�กใชุ�ความริ� �ที่�(ง 2 ย�คให่�เสริ�มซึ่-�งก�นและก�น โดยจัะต�องเน�นที่&�ความริ� �ย�คที่&� 2 ให่�มาก

ความร�� 2 ประเภที่ความริ� � 2 ปัริะเภที่ได�แก� ความริ� �ในคน (Tacit knowledge) ก�บั

ความริ� �ในกริะดาษ (Explicit knowledge)

ความร��ในคน อย��ในสมอง, ใจั, และม�อขุองคน เชุ��อมโยงก�บัปัริะสบัการิณ. ความเชุ��อ ค�าน�ยม เปั+นความริ� �ที่&�เจั�าต�วไม�สามาริถถ�ายที่อดออกมาเปั+นถ�อยค*าได�ที่�(งห่มด ย��งถ�ายที่อดมาเปั+นขุ�อเขุ&ยนย��ง

Page 10: เครื่องมือชุดธารปัญญา

ที่*าได�น�อยลง เปั+นความริ� �ที่&�บัางกริณ&เจั�าต�วก;ไม�ริ� �ว�าตนเองม&ความริ� � ต�อเม��อสถานการิณ.จัวนต�วจั-งที่*าได� ซึ่-�งแสดงว�าม&ความริ� �

ความริ� �ในคนม&ล�กษณะจั*าเพื่าะต�อสถานการิณ.ห่ริ�อบัริ�บัที่

(Context – specific) ไม�เปั+นความริ� �สากลความร��ในกระดาษ ห่ริ�อ ความร��ชุ�ดแจั�ง อย��ในต*าริา เอกสาริ

วาริสาริ ค��ม�อ ซึ่&ด&-ริอม อ�นเตอริ.เนต คอมพื่�วเตอริ. ฐานขุ�อม�ล

ม�กเปั+นความริ� �สากลไม�จั*าเพื่าะบัริ�บัที่

ในความค�ดเชุ�งจั�ดการิความริ� �ย�คปั�จัจั�บั�น เชุ��อก�นว�าความริ� �เริ��องใดเริ��องห่น-�งม&ที่�(งส�วนที่&�ชุ�ดแจั�ง (Explicit) และส�วนที่&�ฝ่�งอย��ในคน

(Tacit) และในการิจั�ดการิความริ� �ต�องริ� �จั�กใชุ�ความริ� �ที่�(ง 2 ชุน�ดอย�างสมด�ล และริ� �จั�กห่ม�นเกล&ยวความริ� �ริะห่ว�างความริ� �ที่�(ง 2 ชุน�ด

ติารางแห่�งอ�สรภาพื่

ตาริางแห่�งอ�สริภาพื่เปั+นตาริางส*าห่ริ�บัปัริะเม�นตนเอง (ห่มายถ-งปัริะเม�นขุ&ดความสามาริถขุองกล��ม) ว�าม&ขุ&ดความสามาริถห่ล�ก (Core

Competence) เพื่��อการิบัริริล�เปั7าห่มายที่&�พื่-งปัริะสงค.ในริะด�บัใดตาริางแห่�งอ�สริภาพื่ม&ห่�วใจั 4 ปัริะการิที่&�ส�มพื่�นธ.เก&�ยวเน��องก�น1. ข่�ดความสามารถ (Competence) ห่มายถ-งขุ&ดความสามาริถ

ในการิบัริริล�เปั7าห่มายที่&�พื่-งปัริะสงค. ปัริะกอบัด�วย 3 องค.ปัริะกอบั ค�อ

- การิปัฏิ�บั�ต�จัริ�ง (action)

- ความริ� �ความเขุ�าใจั (understanding)

Page 11: เครื่องมือชุดธารปัญญา

- ความเชุ��อ ค�าน�ยม (value)

2. เป1าห่มายที่��พื่6งประสงค) (objective, goal) ที่&�ม&ความชุ�ดเจัน

พื่� �งเปั7า อย��ภายใต�ที่�ศที่างและว�ส�ยที่�ศน.ห่ล�กขุององค.กริ เปั+นเปั7าห่มายที่&�ที่ริงพื่ล�ง เปั+นเปั7าห่มายริ�วมก�นขุองกล��มผู้��ปัฏิ�บั�ต� ม&ความล-กเขุ�าไปัถ-งริะด�บัจั�ตใจั ค�ณค�า และความเชุ��อ แต�ในขุณะเด&ยวก�นก;ม&ความชุ�ดเจันเปั+นริ�ปัธริริม ว�ดได�

3. การประเม�นตินเอง น&�ค�อที่&�มาขุองชุ��อ ตาริางแห่�งอ�สริภาพื่“ ” เพื่ริาะการิที่&�กล��มผู้��ปัฏิ�บั�ต�งานริ�วมก�นเปั+นผู้��ด*าเน�นการิปัริะเม�นริะด�บัขุ&ดความสามาริถในการิปัฏิ�บั�ต�งานขุองกล��ม เปั+นก�จักริริมแห่�งความเปั+นอ�สริะ และต�องการิจั�ตว�ญญาณแห่�งความเปั+นอ�สริะ ความม��นใจั และการิริ�บัฟ้�งซึ่-�งก�นและก�น

การิปัริะเม�นตนเอง เปั+นก�จักริริมที่&�สมาชุ�กกล��มงานที่*าริ�วมก�น เพื่��อน*ามาใชุ�ปัริะโยชุน.ขุองกล��ม ไม�ใชุ�เพื่��อเอาไว�อวดผู้��อ��น ไม�ใชุ�เอาไว�ให่�ผู้��ปัริะเม�นภายนอกด� ความค�ดและความเชุ��อเชุ�นน&(ค�อที่&�มาขุองค*าว�า อ�สริภาพื่ ซึ่-�งห่มายความว�าปัลด“ ”

ปัล�อยจัากอ*านาจัคริอบัง*า4. ติาราง ซึ่-�งแบั�งออกเปั+น 5 ริะด�บั ค�อขุ&ดความสามาริถริะด�บัเริ��มต�น (1) ไปัจันถ-งริะด�บัส�งย��ง (5) โดยที่&�กล��มผู้��ปัฏิ�บั�ต�เปั+นผู้��ริ �วมก�นก*าห่นดกฎิเกณฑ์.ขุองริะด�บัขุ&ดความสามาริถเอง น&�ค�อความห่มายขุองค*าว�า อ�สริภาพื่ แต�ก;เปั+น“ ” อ�สริภาพื่ที่&�อ�งฐานความริ� � ค�อความร��ชุ�ดแจั�ง (explicit knowledge) จัากเกณฑ์.ความสามาริถห่ริ�อค�ณภาพื่ที่&�ม&ผู้��ก*าห่นดไว�แล�ว เชุ�น ในกริณ&ขุองเคริ�อขุ�ายพื่�ฒนาค�ณภาพื่โริงพื่ยาบัาล ความริ� �ชุ�ดแจั�งชุ�ดห่น-�งได�จัากห่น�งส�อ มาตริฐาน “ HA และเกณฑ์.พื่�จัาริณา : บั�ริณาการิภาพื่ริวมริะด�บัโริงพื่ยาบัาล จั�ดพื่�มพื่.โดยสถาบั�น”

พื่�ฒนาและริ�บัริองค�ณภาพื่โริงพื่ยาบัาล (พื่ริพื่.) ความริ� �ชุ�ดริ� �แจั�งอ&กชุ�ดห่น-�งได�จัากเอกสาริ “Health Care Criteria for

Page 12: เครื่องมือชุดธารปัญญา

Performance Excellence 2004” ขุอง Baldrige

National Quality Program แห่�งสห่ริ�ฐอเมริ�กา เปั+นต�น ฐานความริ� �อ&กปัริะเภที่ห่น-�งที่&�เคริ�อขุ�ายแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� �ต�องน*ามาใชุ� ค�อความร��ในคน (tacit knowledge) ที่�(งขุองคนที่&�เปั+นสมาชุ�กกล��ม/เคริ�อขุ�ายเอง และคนที่&�อย��นอกเคริ�อขุ�ายที่&�เปั+นผู้��ม&ผู้ลงานด&เด�น สะที่�อนว�าจัะต�องเปั+นผู้��ม&ขุ&ดความสามาริถ (competence) ส�งในเริ��องที่&�เริาต�องการิใชุ�เพื่��อบัริริล�เปั7าห่มายที่&�กล��ม/เคริ�อขุ�ายพื่-งปัริะสงค.

จัะเห่;นว�า ตาริางแห่�งอ�สริภาพื่เปั+นเคริ��องม�อในการิที่*าความริ� �จั�กตนเอง เพื่��อน*าไปัส��การิแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� �และพื่�ฒนา ขุ&ด“

ความสามาริถ ที่&�จั*าเพื่าะต�องานที่&�กล��มม&เปั7าห่มายบัริริล�ความเปั+น”

เล�ศ ขุ&ดความสามาริถที่&�กล�าวน&(เปั+นขุ&ดความสามาริถบันฐานขุองการิปัฏิ�บั�ต� ความเขุ�าใจั และความเชุ��อ ที่&�อย��บันฐานขุองความริ� � ที่�(งที่&�เปั+นความริ� �ชุ�ดแจั�งและความริ� �ในคน และที่&�ชุ�ดเจันที่&�ส�ด ตาริางแห่�งอ�สริภาพื่เปั+นเคริ��องม�อในการิว�ด (measurement)

เพื่��อการิปัริะเม�นตนเอง ห่�วใจัขุองตาริางแห่�งอ�สริภาพื่ม& 4 ห่�อง และริวมก�นเปั+นห่น-�ง

เด&ยว จัะใชุ�ตาริางแห่�งอ�สริภาพื่ปัริะเม�นขุ&ดความสามาริถซึ่*(าบั�อยแค�ไห่น ขุ-(นอย��ก�บัด�ลยพื่�น�จัขุองผู้��ปัฏิ�บั�ต�เอง

ธารป%ญญา

ธาริปั�ญญา (River Diagram) เปั+นผู้�งแสดงการิกริะจัายขุองริะด�บัขุ&ดความสามาริถห่ล�กขุองห่น�วยงานที่&�มาริ�วมเปั+นเคริ�อขุ�ายแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� � ริะด�บัขุ&ดความสามาริถห่ล�กที่&�น*ามาลงในผู้�ง มาจัาก ต“

Page 13: เครื่องมือชุดธารปัญญา

าริางแห่�งอ�สริภาพื่” ห่ริ�อตาริางริะด�บัขุ&ดความสามาริถห่ล�กเพื่��อการิบัริริล�เปั7าห่มายที่&�พื่-งปัริะสงค. น��นเอง ความกว�างขุอง ล*าธาริ“ ” เปั+นต�วบัอกความแตกต�างในริะด�บัขุ&ดความสามาริถห่ล�กขุองห่น�วยงานสมาชุ�กเคริ�อขุ�าย ริะด�บัขุ&ดความสามาริถด�านใดขุององค.กริสมาชุ�กอย��ค�อนมาที่าง ฝ่�� งเห่น�อ“ ” องค.กริน�(นก;จัะอย��ในฐานะ "ผู้��แบั�งปั�น"

ความริ� �ด�านน�(น ริะด�บัขุ&ดความสามาริถด�านที่&�อย��ค�อนมาที่าง "ฝ่�� งใต�"

บัอกให่�ริ� �ว�าในด�านน�(นองค.กริอย��ในฐานะ "ผู้��เริ&ยนริ� �"องค.กริสมาชุ�กแต�ละองค.กริจัะเปั+นผู้��แบั�งปั�นความริ� �ในบัางความ

สามาริถห่ล�ก และในขุณะเด&ยวก�นก;เปั+นผู้��เริ&ยนริ� �ในบัางความสามาริถห่ล�ก และที่&�ส*าค�ญแม�ในขุ&ดความสามาริถห่ล�กที่&�ขุ&ดความสามาริถขุององค.กริอย��ที่&�ริะด�บั 5 และองค.กริที่*าห่น�าที่&�เปั+นผู้��แบั�งปั�นในกริะบัวนการิแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� � องค.กริก;จัะได�เริ&ยนริ� �เพื่��มขุ-(นในกริะบัวนการิที่&�องค.กริที่*าห่น�าที่&�เปั+นผู้��แบั�งปั�นความริ� �ในกริะบัวนการิ เพื่��อนชุ�วยเพื่��อน“ ” (Peer Assist)

ธาริปั�ญญา เปั+นเคริ��องม�อให่�ผู้��จั�ดการิเคริ�อขุ�ายแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� � (KM Network Manager) มองเห่;นภาพื่ริวมขุองขุ&ดความสามาริถห่ล�กขุองเคริ�อขุ�าย และขุณะเด&ยวก�นก;ชุ�วยให่�สมาชุ�กขุองเคริ�อขุ�ายมองเห่;น ต*าแห่น�ง“ ” ขุองตนภายในกล��มได�โดยง�าย และเห่;นได�เปั+นริายขุ&ดความสามาริถห่ล�ก ด�งต�วอย�างภาพื่ ธาริปั�ญญา“ ” กล��มเคริ�อขุ�ายจั�ดการิความริ� �ในโริงพื่ยาบัาล 15 โริง (เคริ�อขุ�ายสมมต�) และ เส�น“

ความริ� �” ขุองโริงพื่ยาบัาลที่&� 1 ด�งน&(

Page 14: เครื่องมือชุดธารปัญญา

โริงพื่ยาบัาลที่&� 1 อาจัต�(งเปั7าขุองการิพื่�ฒนาเพื่��อยกริะด�บัขุ&ดความสามาริถในชุ�วง 8 เด�อนตามเส�นปัริะ จัะเห่;นว�า ธาริปั�ญญา “ ”

และ เส�นความริ� � เปั+นเคริ��องม�อที่&�ชุ�วยให่�สมาชุ�กห่ริ�อผู้��ปัฏิ�บั�ต�งานใน“ ”

โริงพื่ยาบัาลที่&� 1 ม&เปั7าห่มายริ�วมก�น พื่� �งเปั7าไปัที่&�การิปัริ�บัปัริ�งขุ&ดความสามาริถห่ล�กที่&� 13 และ 16 เปั+นเปั7าห่มายส*าค�ญ

บ�นไดแห่�งการแลกเปล��ยน

บั�นไดแห่�งการิแลกเปัล&�ยน (Ladder Diagram) เปั+นผู้�งแสดงริะด�บัความสามาริถปั�จัจั�บั�น ก�บัริะด�บัความปัริาริถนาที่&�จัะเพื่��มขุ&ดความสามาริถขุองแต�ละองค.กริที่&�เปั+นสมาชุ�กเคริ�อขุ�ายแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� � ในขุ&ดความสามาริถห่ล�ก (core competence) เริ��องใดเริ��องห่น-�ง ด�ง

Page 15: เครื่องมือชุดธารปัญญา

ต�วอย�างริ�ปับั�นไดแห่�งการิแลกเปัล&�ยนขุ&ดความสามาริถห่ล�ก ด�านส�ที่ธ�ผู้��ปัAวยขุองโริงพื่ยาบัาล 15 โริง ในเคริ�อขุ�ายแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� �ขุ�างล�าง

โริงพื่ยาบัาลในพื่�(นที่&�ส&ชุมพื่� ได�แก�โริงพื่ยาบัาลที่&� 1, 3, 7, 2, 9

เปั+นโริงพื่ยาบัาลกล��มที่&�ม&ความต�องการิเริ&ยนริ� �ส�งในเริ��องส�ที่ธ�ผู้��ปัAวย และโริงพื่ยาบัาลที่&� 5, 8, 10, 11, 13, 14, 12 เปั+นโริงพื่ยาบัาลกล��มที่&�ที่*าห่น�าที่&�แบั�งปั�นความริ� �ในเริ��องส�ที่ธ�ผู้��ปัAวย

ผู้��จั�ดการิเคริ�อขุ�ายแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� � และ ค�ณอ*านวย“ ” ขุองโริงพื่ยาบัาลกล��มที่&�ต�องการิเริ&ยนริ� �ส�งในเริ��องส�ที่ธ�ผู้��ปัAวย สามาริถใชุ�บั�นไดแห่�งการิแลกเปัล&�ยนเปั+นแนวที่างชุ�วยในการิที่*าห่น�าที่&� แม�ส��อ“ –

พื่�อส��อ” (match – maker) จั�บัค��ที่*าก�จักริริม เพื่��อนชุ�วยเพื่��อน“ ” (Peer

Assist) ห่ริ�อกริะบัวนการิเที่&ยบัเค&ยงสมริริถนะ (Benchmarking)

Page 16: เครื่องมือชุดธารปัญญา

บั�นไดแห่�งการิแลกเปัล&�ยนเปั+นเคริ��องม�อพื่� �งความสนใจัไปัย�ง ค��“

แลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� � ค�อริะห่ว�างโริงพื่ยาบัาลในพื่�(นที่&�ส&ชุมพื่� ก�บัโริง”

พื่ยาบัาลในพื่�(นที่&�ส&เขุ&ยว

ข่�มความร��

ขุ�มความริ� � (Knowledge Assets) เปั+นบั�นที่-กความริ� �ชุ�ดแจั�ง

(Explicit Knowledge) และแห่ล�งความริ� �ในคน (Tacit Knowledge)

เก&�ยวก�บัขุ&ดความสามาริถห่ล�ก (core competence) เพื่��อการิบัริริล�เปั7าห่มายที่&�พื่-งปัริะสงค. ขุ�มความริ� �เปั+นบั�นที่-กขุองกล��มผู้��ปัฏิ�บั�ต�งานในเริ��องน�(น ๆ เอง มาจัากการิค�นคว�าจัากแห่ล�งภายนอก {ที่�(งที่&�เปั+นความริ� �ชุ�ดแจั�ง และความริ� �ในคนที่&�เปั+นผู้��ปัฏิ�บั�ต�ในห่น�วยงานภายนอก และมาที่*ากริะบัวนการิ เพื่��อนชุ�วยเพื่��อน“ ” (Peer Assist) แก�ที่&มผู้��ปัฏิ�บั�ต�} และมาจัากการิถกเถ&ยงแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� �ก�นเองภายในที่&มงาน

บั�นที่-กขุ�มความริ� �ส*าห่ริ�บัขุ&ดความสามาริถห่ล�ก (core

competence) เริ��องใดเริ��องห่น-�ง มาจัากการิต�(งค*าถามว�า ความริ� � (ว�ธ&ปัฏิ�บั�ต�, ความเขุ�าใจั, และค�ณค�า – ความเชุ��อ) ห่ล�ก

10 ปัริะการิส*าห่ริ�บัการิปัฏิ�บั�ต�งานตามขุ&ดความสามาริถห่ล�กน&(ค�ออะไริ

จัะห่าริายละเอ&ยดขุองความริ� �น� (น ๆ ได�จัากที่&�ไห่น จัากใคริ ในการิน*าความริ� �น� (น ๆ มาใชุ�ภายในสถานภาพื่ห่ริ�อบัริ�บัที่ขุอง

เริา จัะต�องค*าน-งถ-งปั�จัจั�ยอะไริบั�างบั�นที่-กขุ�มความริ� �ควริม& 3 ชุ�(น เพื่��อให่�ง�ายต�อการิใชุ�งาน ชุ�(นแริก 10 ความริ� �ห่ล�ก ชุ�(นที่&� 2 เริ��องเล�า และค*าพื่�ดเก&�ยวก�บัความริ� �ห่ล�กแต�ละชุ�(น ชุ�(นที่&� 3 ริายละเอ&ยดขุองแต�ละเริ��องเล�าห่ริ�อค*าพื่�ด อาจัม&การิ

อ�ดเส&ยงห่ริ�อถ�ายว&ด&โอ คล�ปัไว�

Page 17: เครื่องมือชุดธารปัญญา

บั�นที่-กขุ�มความริ� �ม&ไว�ส*าห่ริ�บัใชุ�งานภายในองค.กริห่ริ�อภายในที่&มงาน ส*าห่ริ�บัแต�ละคนกล�บัมาที่บัที่วน ห่ริ�อริ�วมก�นที่บัที่วนเปั+นกล��ม

ส*าห่ริ�บัการิน*าไปัใชุ�ห่ม�นวงจัริ PDC(S)A ขุองการิพื่�ฒนาค�ณภาพื่งาน

และย�งสามาริถเอาไว�แลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� �ก�บัที่&มงานขุองสมาชุ�กเคริ�อขุ�ายแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� � ผู้�าน พื่�(นที่&�เสม�อน“ ” ได�ด�วย

พื่#�นที่��ประเที่#องป%ญญา

พื่�(นที่&�ปัริะเที่�องปั�ญญา ห่ริ�อพื่�(นที่&�แลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� � ม& 2 ปัริะเภที่

ได�แก� (1) พื่�(นที่&�จัริ�ง ค�อการิปัริะชุ�มพื่บัปัะแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� �แบับัพื่บัต�ว พื่บัห่น�าซึ่-�งก�นและก�น ก�บั (2) พื่�(นที่&�เสม�อน เปั+นการิต�ดต�อส��อสาริผู้�านเที่คโนโลย&ส��อสาริและสาริสนเที่ศ อ�นได�แก� อ�นเที่อริ.เน;ต ริวมที่�(งโที่ริศ�พื่ที่.ม�อถ�อ

ต�องใชุ�พื่�(นที่&�ที่�(ง 2 ชุน�ดตามความเห่มาะสมบั�นที่-กขุ�มความริ� �ขุองแต�ละองค.กริ/ห่น�วยงาน ที่&�เก;บัไว�ในริะบับั

คอมพื่�วเตอริ. ห่ากเปั=ดให่�องค.กริ/ห่น�วยงานในเคริ�อขุ�ายแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� �เขุ�าไปัศ-กษาห่าขุ�อม�ล ผู้�านอ�นเที่อริ.เน;ต และม& กริะดานสนที่นา“ ” ให่�เขุ�าไปัซึ่�กถามแลกเปัล&�ยนความริ� �และปัริะสบัการิณ.ซึ่-�งก�นและก�นได� ก;จัะเปั+นปัริะโยชุน.ต�อการิด*าเน�นการิตามความม��งม��นในการิพื่�ฒนาค�ณภาพื่และผู้ลส�มฤที่ธ�9ขุองงานขุองสมาชุ�กเคริ�อขุ�ายแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� �

Page 18: เครื่องมือชุดธารปัญญา

ก�จักรรมที่��คาดว�าจัะเก�ดข่6�น

ก�จักริริมที่&�คาดว�าจัะเก�ดขุ-(นจัากการิใชุ�เคริ��องม�อที่�(ง 5 ก;ค�อการิแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� � (Knowledge Sharing) ห่ริ�อการิจั�ดการิความริ� � (Knowledge Management) ซึ่-�งม&ก�จักริริมย�อยมากมาย ได�แก�

- การิใชุ�ความริ� � เพื่��อพื่�ฒนางาน- การิยกริะด�บัความริ� � ที่&�เปั+นความริ� �จั*าเพื่าะต�อขุ&ดความ

สามาริถ (core competency) ด�านใดด�านห่น-�ง- การิสริ�างความริ� � ส*าห่ริ�บัน*ามาที่ดลองใชุ�งาน- การิสะก�ด (externalize) ความริ� �ออกมาจัากคน- การิส�งเคริาะห่.ความริ� � (combination) จัากความริ� �ห่ลาย

องค.ปัริะกอบั ได�เปั+นความริ� �ที่&�คริอบัคล�มกว�างขุวาง

ห่ริ�อล-กซึ่-(งย��งขุ-(น- การิซึ่-มซึ่�บัความริ� � (internalization) เขุ�าไปัในบั�คคล,

กล��มผู้��ริ �วมก�นปัฏิ�บั�ต�งาน, และในกริะบัวนการิที่*างาน- การิส�งสริริค.แลกเปัล&�ยนปัริะสบัการิณ.และความริ� �ในคน

(socialization)- การิปัริะเม�นความน�าเชุ��อถ�อ และความเห่มาะสมขุอง

ความริ� �- การิปัริ�บัปัริ�งความริ� �ให่�เห่มาะสมต�อสถานภาพื่ห่ริ�อบัริ�บัที่

ขุองงาน- การิเสาะห่าห่น�วยงานภายนอกที่&�ม&ผู้ลการิที่*างานตามขุ&ด

ความสามาริถห่ล�ก (core competency) เปั+นเล�ศ (best

practice) ส*าห่ริ�บัไปัขุอเริ&ยนริ� � โดยการิที่*า กริะบัวนการิเที่&ยบัเค&ยงสมริริถนะ (benchmarknig)

- การิจั�ดกริะบัวนการิ เพื่��อนชุ�วยเพื่��อน“ ” (Peer Assist)

- การิจั�ดกริะบัวนการิ เริ&ยนริ� �ริะห่ว�างที่*างาน“ ” (AAR,

After Action Review)

Page 19: เครื่องมือชุดธารปัญญา

- การิจั�ดกริะบัวนการิ เริ&ยนริ� �ห่ล�งเสริ;จังาน“ ”

(Retrospect) ห่ริ�อสริ�ปับัที่เริ&ยน- การิจั�ดกริะบัวนการิเที่&ยบัเค&ยงสมริริถนะ

(Benchmarking)- เก�ด ชุ�มชุนน�กปัฏิ�บั�ต�“ ” (CoP, Community of

Practice) ในบัางขุ&ดความสามาริถห่ล�กที่&�ม&ความส*าค�ญต�อองค.กริสมาชุ�กเคริ�อขุ�าย

- เปั+นต�น

การจั�ดการเคร#อข่�าย

1 ม& ผู้��จั�ดการเคร#อข่�าย“ ” และส*าน�กงานผู้��จั�ดการิเคริ�อขุ�าย ที่*าห่น�าที่&�

1.1 จั�ดปัริะชุ�ม CKO ขุองแต�ละองค.กริที่&�เปั+นสมาชุ�กเคริ�อขุ�าย

เพื่��อสริ�างเคริ��องม�อ ชุ�ด "ธาริปั�ญญา" และใชุ�เคริ��องม�อส*าห่ริ�บัการิแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� �ขุองเคริ�อขุ�าย

1.2 ปัริะเม�นภาพื่ริวมขุองการิแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� �ภายในเคริ�อขุ�าย และภายในองค.กริสมาชุ�ก

1.3 ที่*าห่น�าที่&� พื่�อส��อ“ – แม�ส��อ” ให่� ผู้��ต�องการิเริ&ยนริ� �“ ” ก�บั ผู้��“

แบั�งปั�นความริ� �” ได�พื่บัก�น1.4 สริ�างริะบับัส��อสาริและสาริสนเที่ศขุองเคริ�อขุ�าย ส*าห่ริ�บั

เปั+น พื่�(นที่&�เสม�อน“ ” ขุองการิแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� � โดยเฉพื่าะอย�างย��งส*าห่ริ�บัแลกเปัล&�ยน ขุ�มความริ� �“ ” ซึ่-�งก�นและก�นริะห่ว�างสมาชุ�กขุองเคริ�อขุ�าย ริะบับัส��อสาริและสาริสนเที่ศน&(ต�องจั�ดในริ�ปัแบับัที่&�ง�ายต�อการิใชุ�งานที่&�ส�ด ตามริสน�ยมและความถน�ดขุอง "ค�ณก�จั"

Page 20: เครื่องมือชุดธารปัญญา

1.5 สริ�าง ความม&ชุ&ว�ตชุ&วา“ ” ขุองการิแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� � ภายในเคริ�อขุ�ายและโยงออกไปันอกเคริ�อขุ�าย

2 แต�ละองค.กริสมาชุ�กเคริ�อขุ�าย ม& ผู้��จั�ดการิริะบับัการิจั�ดการิความ“

ริ� �” (CKO – Chief Knowledge Officer) ที่*าห่น�าที่&�คล�ายผู้��จั�ดการิเคริ�อขุ�ายแต�เปั+นห่น�าที่&�ภายในองค.กริขุองตนผู้��จั�ดการิริะบับัการิจั�ดการิความริ� �ขุองแต�ละองค.กริจัะต�ดต�อส��อสาริแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� �ก�บัผู้��จั�ดการิ

ริะบับัการิจั�ดการิความริ� �ขุององค.กริอ��นในเคริ�อขุ�าย และปัริะสานงานก�บัผู้��จั�ดการิเคริ�อขุ�ายอย�างใกล�ชุ�ด อาจัม&การิจั�ดต�(ง ชุมรม“ CKO” ขุ-(นในปัริะเที่ศไที่ย เพื่��อแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� �ศาสตริ.และศ�ลปัGขุองการิที่*าห่น�าที่&�ผู้��จั�ดการิริะบับัการิจั�ดการิความริ� �ขุององค.กริ

3 แต�ละองค.กริม&ผู้��อ*านวยความสะดวกในการิจั�ดการิความริ� � ห่ริ�อ

ค�ณอ,านวย“ ” ส*าห่ริ�บัแต�ละห่น�วยงานย�อย และ/ห่ริ�อส*าห่ริ�บัแต�ละความสามาริถห่ล�ก (core competence) ที่*าห่น�าที่&�กริะต��น จั�ดปัริะกาย อ*านวยความสะดวก และเชุ��อมโยงริะห่ว�างผู้��ปัฏิ�บั�ต�งานที่&�ด*าเน�นการิจั�ดการิความริ� �เพื่��อพื่�ฒนางานขุองตน ห่ริ�อที่&� สคส. เริ&ยกว�า ค�ณก�จั“ ”

4 การิจั�ดมห่กรรมความริ� � ห่ริ�อติลาดน�ดความร�� เพื่��อเฉล�มฉลองความส*าเริ;จัขุององค.กริสมาชุ�กเคริ�อขุ�าย เพื่��อกริะต��นการิแลกเปัล&�ยนเริ&ยนริ� �และเพื่��อเปั=ดโอกาสให่�องค.กริ/ห่น�วยงาน ห่ริ�อบั�คคลภายนอกได�เริ&ยนริ� �จัากเคริ�อขุ�าย

ห่ล�กการใชุ�เคร#�องม#อชุ�ด สคส. 1 : ธารป%ญญา

Page 21: เครื่องมือชุดธารปัญญา

ห่ล�กการิส*าค�ญค�อ ให่�ใชุ�เคริ��องม�อน&(บันฐานขุองความค�ด ความริ� � และปั�ญญา โดยเน�นการิปัริ�บัใชุ�ให่�เห่มาะสมต�อสถานการิณ.ห่ริ�อบัริ�บัที่ขุองแต�ละเคริ�อขุ�ายห่ริ�อแต�ละองค.กริ อย�าต�ดริ�ปัแบับั

เคริ��องม�อขุอง สคส. จั�ดขุ-(นเพื่��อให่�ปัริะเที่ศไที่ยได�ม&เคริ��องม�อจั�ดการิความริ� �ที่&�เปั+นริ�ปัธริริม ม&ความชุ�ดเจันจั�บัต�องได� แต�ก;ย�งเน�นการิเปั+นเคริ��องม�อเชุ�งความค�ดห่ริ�อห่ล�กการิ ไม�ใชุ�ส�ตริส*าเริ;จัตายต�ว

สถาบ�นส�งเสร�มการจั�ดการความร��เพื่#�อส�งคม (สคส.)

สถาบั�นส�งเสริ�มการิจั�ดการิความริ� �เพื่��อส�งคม (สคส.) ม&ฐานะเปั+นโคริงการิอย��ภายใต�ส*าน�กงานกองที่�นสน�บัสน�นการิว�จั�ย (สกว.) โดยได�ริ�บัเง�นสน�บัสน�นจัากส*าน�กงานกองที่�นสน�บัสน�นการิสริ�างเสริ�มส�ขุภาพื่

(สสส.) ต�(งขุ-(นเพื่��อที่*าห่น�าผู้ล�กด�นที่�กภาคส�วนขุองส�งคมไที่ยไปัส��ส�งคมเริ&ยนริ� � โดยม&การิด*าเน�นการิจั�ดการิความริ� �ในที่�กภาคส�วนขุองส�งคม ม&เปั7าห่มายด*าเน�นการิริ�วมก�บัภาค&ที่&�ห่ลากห่ลายในการิสริ�างขุ&ดความสามาริถในการิด*าเน�นการิจั�ดการิความริ� � และสริ�างกริะแสขุองการิจั�ดการิความริ� �ที่�(งในส�งคมภาคแขุ�งขุ�นและส�งคมภาคพื่อเพื่&ยง

ต�วอย�างขุองโคริงการิ/ก�จักริริมที่&� สคส. ด*าเน�นการิห่ริ�อสน�บัสน�น ได�แก�1) การิจั�ดการิความริ� �เริ��องด�นโดยชุาวบั�าน อ.สต-ก จั.บั�ริ&ริ�มย. น*าโดย

คริ�บัาส�ที่ธ�น�นที่. ปัริ�ชุญพื่ฤที่ธ�9 (www.shevalai.org)

2)การิจั�ดการิความริ� �เพื่��อการิที่*านาในริะบับัเกษตริกริริมย��งย�น โดยม�ลน�ธ�ขุ�าวขุว�ญ จั. ส�พื่ริริณบั�ริ&

3) โคริงการิ HKM พื่�ฒนาริ�ปัแบับัขุองการิจั�ดการิความริ� �ในโริงพื่ยาบัาลภาคเห่น�อตอนล�าง (www.hkm.nu.ac.th)

Page 22: เครื่องมือชุดธารปัญญา

4)ความริ�วมม�อก�บัสถาบั�นพื่�ฒนาและริ�บัริองค�ณภาพื่โริงพื่ยาบัาล

(พื่ริพื่.) ใชุ�การิจั�ดการิความริ� �เพื่��อส�งเสริ�มการิพื่�ฒนาค�ณภาพื่ขุองโริงพื่ยาบัาล

5)ความริ�วมม�อก�บั กพื่ริ. เพื่��อส�งเสริ�มให่�ม&การิใชุ�การิจั�ดการิความริ� �เพื่��อพื่�ฒนาให่�ห่น�วยริาชุการิเปั+นองค.กริเริ&ยนริ� �

6)ความริ�วมม�อก�บั มสชุ. (ม�ลน�ธ�สาธาริณส�ขุแห่�งชุาต�) พื่�ฒนาการิจั�ดการิความริ� �ในห่น�วยริาชุการิ เพื่��อสริ�างขุ&ดความสามาริถในการิพื่�ฒนานโยบัายสาธาริณะที่&�เอ�(อต�อการิส�งเสริ�มส�ขุภาวะ (Healthy

Public Policy) 7)ความริ�วมม�อก�บั สกอ., มห่าว�ที่ยาล�ยมห่�ดล, มห่าว�ที่ยาล�ยสงขุลา

นคริ�นที่ริ., และมห่าว�ที่ยาล�ยนเริศวริ จั�ดต�(งเคริ�อขุ�ายจั�ดการิความริ� �เพื่��อค�ณภาพื่มห่าว�ที่ยาล�ย อย��ริะห่ว�างการิพื่�ฒนาความริ�วมม�อ

และจัะเปั=ดริ�บัสมาชุ�กเพื่��มขุ-(นอ&ก8)ความริ�วมม�อก�บัองค.กริต�าง ๆ จั�ดการิปัริะชุ�มปั�พื่�(นความริ� �ด�านการิ

จั�ดการิความริ� � ห่ริ�อจั�ดการิส�มมนาอบัริมที่�กษะในการิจั�ดการิความริ� � เชุ�น การิปัริะชุ�ม "การิจั�ดการิความริ� �เพื่��อการิพื่�ฒนานโยบัายสาธาริณะที่&�ด&เพื่��อเสริ�มสริ�างส�ขุภาวะ" จั�ดโดยม�ลน�ธ�สาธาริณส�ขุแห่�งชุาต� ในว�นที่&� 9 ก�นยายน 2547 ในกริ�งเที่พื่มห่านคริ, การิปัริะชุ�ม ค“

วามริ� �และที่�กษะพื่�(นฐานส*าห่ริ�บัการิจั�ดการิความริ� �” จั�ดโดยศ�นย.บัริ�การิว�ชุาการิ มห่าว�ที่ยาล�ยขุอนแก�น ในว�นที่&� 26 พื่ฤศจั�กายน

2547 ณ โริงแริมเจัริ�ญธาน& อ.เม�อง จั.ขุอนแก�น และที่&�จัะจั�ดโดยสถาบั�นว�จั�ยที่างว�ที่ยาศาสตริ.ส�ขุภาพื่ในว�นที่&� 17 ธ�นวาคม 2547

ที่&�จั�งห่ว�ดพื่�ษณ�โลก เปั+นต�นในการิด*าเน�นการิสริ�างขุ&ดความสามาริถในการิจั�ดการิความริ� �

สคส. ม��งส�งเสริ�มการิสริ�างที่�กษะในการิจั�ดการิความริ� �ขุอง “ค�ณก�จั” (ผู้��ปัฏิ�บั�ต�จั�ดการิความริ� �, Knowledge Practitioner), “ค�ณอ,านวย” (ผู้��อ*านวยความสะดวกในการิจั�ดการิความริ� �, Knowledge

Page 23: เครื่องมือชุดธารปัญญา

Facilitator), ผู้��จั�ดการิริะบับัการิจั�ดการิความริ� �ขุององค.กริ (CKO,

Chief Knowledge Officer), ขุองว�ที่ยากรห่ริ�อผู้��ม&อาชุ&พื่ให่�บัริ�การิที่&�ปัริ-กษาด�านการิจั�ดการิความริ� �แก�องค.กริห่ริ�อห่น�วยงาน, และขุององค)กรริ�ปัแบับัต�าง ๆ ที่�(งที่&�เปั+นห่น�วยริาชุการิ องค.กริธ�ริก�จั เอ;นจั&โอ และชุ�มชุน

ค,าข่อบค�ณ

แนวความค�ดในการิพื่�ฒนาเคริ��องม�อชุ�ด สคส. 1 : ธาริปั�ญญา น&(ได�จัาก

1. โคริงการิ AIDS Competence ขุอง UNAIDS;

www.unitar.org/acp/2. ห่น�งส�อ Learning to Fly แต�งโดย Chris Collison & Geoff

Parcell, 2001.

เคริ��องม�อชุ�ด สคส. 1 : ธาริปั�ญญาน&( ค�อย ๆ ตกผู้ล-กขุ-(นใน

สคส. จัากการิเริ&ยนริ� �โดยการิปัฏิ�บั�ต�ส�งเสริ�มการิจั�ดการิความริ� � ผู้��ม&บัที่บัาที่ส*าค�ญที่&�ส�ดในการิค�นพื่บัเคริ��องม�อชุ�ดน&( ค�อ ดริ.ปัริะพื่นธ. ผู้าส�ขุย�ด

สคส. เก�ดขุ-(นได�โดยการิสน�บัสน�นด�านการิเง�นจัากส*าน�กงานกองที่�นสน�บัสน�นการิสริ�างเสริ�มส�ขุภาพื่ (สสส.) ด�วยความเชุ��อว�าการิจั�ดการิความริ� �จัะน*าไปัส��การิสริ�างที่�นปั�ญญาให่�แก�ส�งคม อ�นจัะน*าไปัส��ส�ขุภาวะขุองส�งคมอย�างย��งย�น

ว�จัาริณ. พื่าน�ชุ 18 กริกฎิาคม

2547

Page 24: เครื่องมือชุดธารปัญญา

ธารป%ญญา