Армия генералы С.Қ.Нұрмағамбетов атындағы «Жас ұлан» республикалық мектебі

Сабақтың тақырыбы

Қара алтын – заманымыздың куәгері

Химия пәнінің мұғалімі

Байтуова Тұрсынай Төлегетайқызы

Астана, 2016 оқу жылы

Армия генералы С.Қ.Нұрмағамбетов атындағы «Жас ұлан» республикалық мектебінің химия пәні мұғалімі Байтуова Тұрсынай Төлегетайқызы

Сабақтың тақырыбы: Қара алтын – заманымыздың куәгері

Сабақтың мақсаты: Мұнай құрамы, қасиеттері, мұнай өнімдері, қолданылуы,табиғатта кездесуі, қоршаған ортаға экологиялық әсері жайлы игерген білімдерін кеңейту, талдап оқыта отырып пысықтау;

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

· Сабақтың типі: Жаңа білім-білік дағдыларды игерту

· Әдіс- тәсілдері: Баяндау, сұрақ-жауап, топтық, жұптық

талдау, жекелей, салыстыру

· Керекті құралдар: Сынауық, су,қысқыш,стақан,

мұнай, мұнай өнімдерінің коллекциясы, бағалау парағы

· Техникалық құралдар: Интерактивті тақта , слайдтар

· Пән аралық байланыс: медицина, биология, психология, география, әдебиет, тарих

Сабақтың барысы:

· Алтын қабақ ату- «Әркімнің өзі шығар биігі бар »

· Білім шыңына шығу - «Білімдінің өресі биік»

· Күш сынасу - « Білегі күшті бірді жығады, білімі күшті мыңды жығады »

·

Алтын қабақ ату - «Әркімнің өзі шығар биігі бар»

· Мұнай деп қандай затты айтамыз?

· Мұнайдың физикалық қасиеттері қандай?

· Мұнайдың құрамы қандай көмірсутектерден тұрады?

· Мұнай өнімдері қайда қолданылады?

· Еліміздің қай бөлігі мұнайлы аймақ болып саналады?

· Білім шыңына шығу- «Білімдінің өресі биік»

· Ашылу тарихы, кездесу аймағы

· Құрамы

· Қасиеттері

· Өнімдері

· Қолданылуы

· Ашылу тарихы, кездесу аймағы

· 1845 жылы Қарашүңгіл

· 1911 жылы 29 сәуірде Доссор

· 1914 жылы Мақат өндірісі

· 1932 жылы Байшонас

· 1939 жылы Құлсары

· 1947 жылы Мұнайлы

· 1961 жылы Қарсақ

· 1981 жылы Ботақан

· 1995 жылы Кенбай

· 1996 жылы Қырықмылтық

· Ұлы Отан соғысы кезіндегі жауға атылған әр 100 оқтың 99-н

ғана емес , соғыс техникасына жан берген мұнайдың 3/1 Қазақстан мұнайшылары берді.

· Мұнайдың құрамы:

· Алкандар-қаныққан көмірсутектер. Маңғыстау мұнайы алкандарға бай

Циклоалкандар- Баку аймағындағы мұнай циклоалкандарға бай Ароматты қосылыстар; Су, минералды заттар, O, N, S тағы басқа қосылыстар болады.

ТАБИҒИ ГАЗ

· Табиғи газдың құрамы Жанғыш табиғи газдар екі топқа

· Метан 80-97 % бөлінеді – газ шығатын жерлерден

алынатын нағыз табиғи газдар және

мұнайда еріген, мұнаймен бірге

алынатын ілеспе мұнай газдары.

· Этан 0,5 – 4,0 % Нағыз табиғи газдар әдетте жер бетіне

· Пропан 0,2 – 1,5 % үлкен қысыммен шығады

· Бутан 0,1 -1,0 % Табиғи газдың негізгі бөлігі метаннан

тұрады. Сол себептен де ол «құрғақ»

· Пентан 0,0 – 1,0 % газдар деп аталатын топқа жатады Табиғи газда метаннан өзге оның

жақын гомологтары – этан, пропан, Азот және басқа газдар 2,0 -13 %

бутан бар.

Ілеспе мұнай газы

· Ілеспе мұнай газдары

· Ілеспе мұнай газы да шығу тегі жағынан табиғи газға жатады.

· Газды бензин ерекше аталу себебі,ол мұнаймен бірге шөгіндіде болады: сонда еріген күйде, мұнайдың үстінде газды «бөрік» түрінде

тұрады.

· Мұнайды жер бетіне шығарған кезде, пропан-бутан-дық фракция газ одан қысымның күрт төмендеуі салдарынан бөлінеді («суалады»).

· Ілеспе газдар химиялық құрамы: құрғақ газ жағынан, көп жағдайда «майлы» газдарға жатады.Оларда метан мен оның жақын гомологтарына қоса, көмірсутектер бар.

Мұнайдың қасиеттері:

Мұнай өнімдері:

· Ашық түсті...............................................

· Қара түсті .....................................

· Табиғатта кездесуі

· Экологиялық әсері (Бейне материалдарынан үзінді көрсетіледі)

Күш сынасу - « Білегі күшті бірді жығады, білімі күшті мыңды жығады »

· Ой толғаныс

· Зат есім (тақырып), 1сөз - мұнай

· Сын есім, 2 сөз- қара сұйық, қоймалжың

· Етістік, 3 сөз- жанады, суда ерімейді, тұтқыр

· Сөйлем,4 сөз- мұнайлы елдің бағы бар, мұнайлы елдің мерейі үстем,

· Балама сөз- қара алтын

Деформацияланған тапсырма

Қара алтын суда ериді ме?

(Н2О) (Қара алтын)

+

Шығармашылық тапсырма:

Мұнай бетін бүркеп жатқан ілеспе газ пропанның құрамындағы көміртек және сутек атомдарының массалық үлесін есепте?

Сабақты қорытындылау:

Зертте туған мұнайлы елдің тарихын,

Оқы, үйрен, шежіресін байлығын.

Әрбір істің терең ұғын байыбын,

Таңдап дұрыс нарықты жол айрығын!

Үйге тапсырма:

1. § 51-54 оқып мазмұнын айту

2. Мұнайлы елдің мерейі үстем тақырыбына эссе жазу