การตรวจเอกสาร

ความรทวไปเกยวกบแนวปะการง

ปะการง (coral) เปนสตวไมมกระดกสนหลงอยในกลมเดยวกบแมงกะพรน ดอกไมทะเลกลปงหา โดยจดอยใน Phylum Cnidaria ปะการงสามารถจดจาแนกไดเปน 2 ประเภท คอ 1. ปะการงทสรางหนปนไดชาหรอไมมการสรางหนปนเลย เรยกปะการงกลมนวา ahermatypic coral เปนปะการงทไมมโครงสรางแขงและมการเจรญเตบโตชา จงไมสามารถสรางเปนแนวปะการงได

2. ปะการงทสามารถสรางหนปนเปนโครงสรางภายนอกไดโดยอาศยแคลเซยมจากนาทะเลและจากสาหรายซซานเทลเล ซงเปนสาหรายในกลมไดโนแฟลกเจลเลททอาศยอยในเนอเยอของปะการงโดยมความสมพนธกนแบบพงพาอาศยกน ปะการงกลมนจะมการเจรญเตบโตไดด สามารถเจรญสรางเปนแนวปะการงขนาดใหญได เรยกปะการงกลมนวา hermatypic coral ซงแพรกระจายในเขตรอนและเขตกงรอนในบรเวณทมความลกของนาทะเลไมลกนกเนองจากสาหรายซซานเทลเลตองการแสงในการสงเคราะหแสง ปะการงในกลมนมรปรางหลายแบบ ไดแก ภาพรางเปนแทงทรงกระบอก (columnar) กงกาน (branching) แผแบนเปนแผนคลายโตะ (laminar หรอ plate-like) ทรงกลมเปนกอน (massive) แผเปนแผนซอนกนคลายดอกกะหลา (fallacious) แผเปนแผนกวางเคลอบอยบนหน (encrusting) และอยโดดเดยวเปนอสระ (solitary หรอ free-living) มรปรางคลายเหด ในประเทศไทยมรายงานการพบปะการงในกลมนมากกวา 250 ชนด ดงนนลกษณะและรายละเอยดทางชววทยาสวนใหญจงหมายถงปะการงในประเภทนทสามารถสรางเปนแนวปะการงได

ชววทยาปะการง

ปะการง (Coral) คอ สตวชนดหนงในไฟลมไนดราเรย (Cnidaria) อยในกลม Zoantharia ซงเปนพวกปะการงแขงทแทจรง (Sclractinian coral) รวมถงปะการงสดา (Black coral) ปะการงประกอบดวยโพลป (Polyp) ทสรางขนมาชองกลางระหวางตวมผนงกนเปน 6 หรอทวคณของ 6 มหนวดรอบปากปะการงทสรางแนวปะการง (Hermatypic coral) ทกชนดมสาหราย (algae) อยรวมดวย คอ Zooxanthelae ในแวควโอลของเซลลในแกสโตรเดรม เปนระยะพกตวชนดทพบมากทสดทอยรวมกบปะการงคอ Symbiodinium microadriaticum ซงพบในสงมชวตชนดอนดวย

ปะการงเปนสตวไมมกระดกสนหลง จดอยใน Phylum Cnidaria

Class Anthozoa Subclass Zoantharia

Order Scleractinia

5

ปะการงโดยมากจะอยรวมกบสาหราย Zooxenthellae สามารถสรางโครงสรางหนปนซงเปนลกษณะเดนทใชในการจาแนกชนดของปะการงและอยรวมกนเปนโคโลน แตในบางชนดอาจอยเดยวๆ ปะการงสบพนธไดทงแบบอาศยเพศและไมอาศยเพศขนอยกบการปรบตวตอภาพแวดลอม ตวของปะการง ซงเรยกวา โพลป อาศยอยในโครงสรางหนปนและมกจะมถวยเลกๆ โพลปของปะการงแตละชนดมความแตกตางกน เปนผลใหรปรางของโครงสรางหนปน ซงปะการงสรางขนแตกตางกนไปดวย ปะการงประกอบดวยสวนสาคญ 2 สวน ไดแก โพลป (Polyp) และโครงสรางหนปน

1. โพลป โพลปมกมรปรางของลาตวเปนทรงกระบอก ตรงปลายสดเปนหนวด (Tentacle) เรยง

อยรอบปาก สวนประกอบทสาคญของโพลปแบงไดเปน 2 สวนคอ Oral disc และ Column (ภาพท 1)

Oral disc เปนสวนบน ประกอบดวยปากซงเปนชองเปดเขาไปในชองวางภายในลาตวรอบปากเปนแผนแบบ เรยกวา peristome ซงตอนบนประกอบดวยหนวดเรยงกนเปนวง แตละวงม 6 เสน หรอเปนทวคณของ 6 ลกษณะของหนวดโดยปกตเปนเสนยาวตรงปลายพองเปนตม และม nematocyst ใน cnidocyte cell

Column เปนสวนทมรปรางคลายทรงกระบอก ภายในประกอบดวย stomodaeum และ mesenteries

Stomodaeum มลกษณะเปนหลอดขนาดสน ทาหนาทคลาย Esophagus คอเปนทางตดตอระหวางปากและ gastrovascular cavity

Mesenteries เปนแผนเนอเยอแบนๆ ทตงเรยงกนเปนฉากในแนวรศมรอบๆ gastrovascular cavity ดานบนของ Mesenteries ตดอยกบสวนลางของ oral disc อกดานหนงตดกบผนงสวนในของ Column ดานลางไมตดกบสวนใดเลย ดานในของ Mesenteries ทอยขางใต Stomodaeum ลงมาประกอบดวย Mesenteries filament ซงมลกษณะเปนแผนแบนยาวคลายรบบนทขดไปมา ทาหนาทชวยในการยอยอาหารและขบถายของเสย

สวนประกอบอนของโพลป ไดแก Edge zone, coenosarc และ basal disc Edge zone เปนสวนของ colum ของโพลปทยนขยายออกไปในแนวนอนนอกผนง

ของโครงสรางหนปนและพบในปะการงชนดทอยตวคนเดยว Coenosarc พบในปะการงทอยเปนกลม เกดจาก edge zone ของโพลปทอยใกล

กนมาเชอม Basal disc เปนสวนทอยขางลาง column ทาหนาทในการยดเกาะ substrat

6

ภาพท 1 ลกษณะของโฟลป ทมา : http://home.psu.ac.th/~4823002/coral_bio.htm

2. โครงสรางหนปน (Skeleton) โครงรางแขงทเปนหนปนทงหมดของปะการงซงเกดจากการสรางขนของปะการง โฟลป

เดยวหรอทงโคโลนเรยกวา Corallum สวน Corallite เปนโครงสรางหนปนภายนอก ซงเปนทอยของปะการงหนงตวภายใน Corallum ของปะการงเดยวจะมรปรางตามลกษณะของโพลปซงมความสมพนธกบอตราการเจรญเตบโตในแนวยนและแนวนอนของแตละสวน แตรปรางของปะการงทอยรวมกนเปนโคโลนยงขนกบแบบของวธการเพมจานวนโดยไมใชเพศอกดวย (ภาพท 2)

7

ภาพท 2 ลกษณะโครงสรางหนปนของปะการง ทมา : http://home.psu.ac.th/~4823002/coral_bio.htm

ลกษณะทางชววทยาของปะการง

1. การกนอาหาร ปะการงเปนพวกสตวประเภทกนสตวขนาดเลกกวาเปนอาหาร (micro-carnivores) หนวดรอบๆ ปากของปะการงมหนาทจบเหยอ หรออาหารพวกแพลงกตอนสตวในนา ทปลายหนวดจะมเซลลซงมโครงสรางทมสารพษอย (nematocyst) ซงทาหนาทฆาแลวหนวดจะสงอาหารทจบไดไปยงปากซงจะมขน (cilia) และกลามเนอสงอาหารผานตอไปยงหลอดอาหาร (esophagus) และผนงลาไสกจะสงนายอยออกมายอยเหยอตอไป แลวจงดดซมอาหารไปใช

2. การขบถายของเสย ปะการงเมอกนอาหารแลวจะขบของเสย ไดแก พวกไนเตรท และฟอสเฟตออกมา ซงของเสยเหลานถกสาหรายทฝงตวอยในชนแกสโตรเดอรมส (gastrodermis) นาไปใชในการสงเคราะหแสง จงมกพบวาสารพวกไนเตรทและฟอสเฟต เหนอแนวปะการงมนอยกวาในบรเวณใกลเคยงอยางเหนไดชดเจน

3. การสบพนธ การสบพนธของปะการงเปนไดทงแบบอาศยเพศและไมอาศยเพศ แบบไมอาศยเพศโดยการแตกหนอ (budding) ปะการงหลายชนดมสองเพศ (hermaphrodite) ในบางชนดจะมเพศเดยวแตเพศสามารถเปลยนแปลงไดตามอาย ปกตทวไปการสบพนธของปะการงจะเปนการผสมพนธกนภายในตว มสวนนอยทปลอยไขออกมาผสมภายนอกตวเองระหวางชนดเดยวกน การสบพนธนอาจขนอยกบฤดกาลหรอไมกได ภายหลงการผสมพนธแลว ไขทถกผสมแลวจะเจรญอยในชองแกสโตรวาสควลาร (gastrovascular cavity) ของตวพอแม จนเปนตวออนซงจะถกปลอยออกมาทางปาก ตวออนนจะวายนาอยระยะหนงจนในทสดจะจมตวลงสพนทะเล เพอหาทเกาะแลวจงเจรญ

8

ตอไปโดยจะมการสบพนธแบบไมมเพศ เพอสรางกลมขนมาใหมรวมทงสรางขนาดใหใหญขน การสบพนธแบบไมอาศยเพศ เปนการสบพนธทเกดโพลปใหมโดยไมไดอาศยเซลลสบพนธ พบ 2 แบบไดแก

1. Intratentacular budding เปนการเกดโพลปใหมทเกดขนจากการแยกออกของ โพลปเดม

2. Extratentacular budding เปนการแยกตวใหมทเกดขนภายนอกวงของหนวดของตวเดม

4. การเจรญเตบโตของปะการง ขนอยกบตวปะการงแตละกลม หมายถงการสะสมแคลเซยมคารบอเนตในตวปะการงเอง จากการทดลองศกษาเกยวกบการเจรญเตบโตของปะการง พบวา พวกปะการงเขากวาง Acropora formosa ทางฝงตะวนตกของเกาะภเกตยาวขนประมาณปละ 8 ซม. สวนพวกทเปนหว ไดแก Porites lutea โตขนประมาณปละ 1-2 ซม. แตเมอนามาเทยบเปนนาหนกของแคลเซยมคารบอเนตทเพมขนแลว จะพบวาพวกหวมนาหนกของแคลเซยมคารบอเนตมากวาพวกทเปนกงกาน การเจรญเตบโตของปะการง มรปรางตางกนออกไปทงทบางชนดเปนชนดเดยวกน อาจเนองจากสาเหตหลายประการ (กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม, 2553) เชน - บรเวณทรบการกระแทกของนา หรอบรเวณทมกระแสนาไหลแรง - เนองจากความตองการแสงสวาง - เนองจากความขนของนาหรอมปรมาณตะกอนในนามาก

ประเภทของแนวปะการง

การจดจาแนกประเภทของแนวปะการงอาศยสภาพสถานทของแนวปะการง ภาพรางของแนวปะการง โดยสามารถจดจาแนกไดเปน 3 ประเภท ดงน

1. แนวปะการงบรเวณชายฝง (fringing reefs) เปนแนวปะการงทพบบรเวณชายฝงทะเล มกอยทระดบความลกไมมากนก อาจจะเจรญอยรอบเกาะหรอตดกบแผนดน ทาใหไดรบผลกระทบจากความขนของนาและตะกอนตางๆซงไหลลงสทะเล เปนรปแบบทสามารถพบไดโดยทวไปในบรเวณทมพนทะเลแขงเหมาะตอการลงเกาะของตวออนปะการง แนวปะการงจะมลกษณะแคบ เจรญขนานกบชายฝงทะเล โดยแนวปะการงทมขนาดยาวทสดคอแนวปะการงซงขนานกบชายฝงของทะเลแดงซงมความยาว 4,000 กโลเมตร

2. แนวปะการงแบบกาแพง (barrier reefs) เปนแนวปะการงทขนานกบชายฝงเชนเดยวกบแนวปะการงบรเวณชายฝงแตหางออกมาจากแผนดนหรอเกาะโดยมทะเลสาบนาเคมหรอมรองนาลกกนระหวางชายฝงกบแนวปะการง แนวปะการงแบบกาแพงทมความงามและมชอเสยงทสดคอ เกรทแบรเออรรฟ (Great Barrier Reef) อยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศออสเตรเลย โดยอยหางจากแผนดนใหญประมาณ 100 กโลเมตร ประกอบไปดวยแนวปะการงยอยกวา 2,500 แหง โดยรวมมความยาวกวา 2,000 กโลเมตร ซงสนกวาแนวปะการงทะเลแดง อยางไรกตาม แนวปะการงเกรทแบรเออรรฟมความกวาง 15-350 กโลเมตร คดเปนพนททงสน 225,000 ตารางกโลเมตร จงนบเปนแนวปะการงทมขนาดใหญทสดในโลก

9

3. แนวปะการงแบบวงแหวนหรอเกอกมา (atoll reefs) เปนแนวปะการงซงอยหางจากแผนดนอยกลางทะเลลก มกพบบรเวณหมเกาะในเขตอนโดแปซฟกใต นาทะเลบรเวณนจะใสเนองจากไมไดรบตะกอนจากแมนาและแผนดน แนวปะการงมการกอตวเปนรปวงแหวนยกตวขนมาจากพนทะเลทมความลกมาก โดยมทะเลสาบนาเคมอยตรงกลาง ความกวางของแนวปะการงอาจเลกกวา 1.5 กโลเมตร จนมความกวางถง 30 กโลเมตร แนวปะการงรปวงแหวนทมขนาดใหญทสด 2 แหงคอ แนวปะการง Suvadiva ในหมเกาะมลดฟ มหาสมทรอนเดย และแนวปะการง Kwajalein ในหมเกาะมารแชลล มหาสมทรแปซฟก ซงมพนทมากกวา 1,200 ตารางกโลเมตร ในอดตมผสงสยการกาเนดของแนวปะการงแบบวงแหวน ตอมา ในป ค.ศ.1842 Charles Darwin ไดอธบายการเกดแนวปะการงแบบวงแหวนและไดรบการยอมรบโดยหลกทฤษฎและหลกฐานกลาวคอ แนวปะการงแบบวงแหวนเกดจากภเขาไฟในทะเลลกยกตวขนมาสผวนา ตอมาไดเกดแนวปะการงชายฝงเจรญรอบเกาะภเขาไฟ ตอมาเมอเกาะจมตวลง แนวปะการงรอบเกาะยงคงสามารถเจรญเตบโตสงขนและมการสะสมแคลเซยมคารบอเนตไว จนในทสดสวนสงสดของเกาะจมลงสทะเล แนวปะการงโดยรอบยงคงเจรญเตบโตไดจนมลกษณะคลายวงแหวนโดยมทะเลสาบอยตรงกลาง โดยทฤษฎนรบการยอมรบและคดคานมาโดยตลอดจนกระทง ในป ค.ศ.1953 The United States Geological Survey ไดเกบตวอยางของพนแนวปะการงวงแหวน Enewetak ในหมเกาะมารแชลล โดยเจาะเปนรลกลงไป 1,400 เมตร ผานชนแคลเซยมคารบอเนตจนพบสวนทเปนพนของเกาะภเขาไฟเดมและพบวาแนวปะการงแหงนเรมเกดตงแตสมยอโอซน (Eocene) หรอประมาณ 65 ลานปมาแลว และมขนตอนการพฒนาตามทฤษฎของ Charles Darwin (กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช, 2553)

ปะการงฟอกขาว

ปะการงฟอกขาว เปนสภาวะทปะการงสญเสยสาหรายเซลเดยวทอาศยอยภายในเนอเยอ ทาใหปะการงออนแอ เพราะไดรบสารอาหารไมเพยงพอแลปะการงอาจตายไปในทสดหากไมสามารถทนตอสภาวะนได สาเหตททาใหปะการงฟอกขาวเปนพนทกวางครอบคลมพนทนานนาในระดบประเทศหรอกนอาณาเขตกวางในระดบภมภาคไดคอ อณหภมนาทะเลทสงขนอยางผดปกต ซงในนานนาไทย เคยไดรบผลกระทบเชนนเมอป พ.ศ. 2534 2538 2541 2546 2548 และ 2550 โดยปใน 2534 และ 2538 แนวปะการงทางฝงทะเลอนดามนไดรบความเสยหายมาก พบวาปะการงตายประมาณ 10-20 เปอรเซนต สวนในป 2541 กอใหเกดความเสยหายมากทางฝงอาวไทย แตปตอๆ มาเกดทางฝงอนดามนแตไมพบความเสยหายมากนก เพราะปะการงสามารถฟนตวกลบคนสสภาพปกตได เนองจากลมมรสมตะวนตกเฉยงใตซงมาเรวในตอนตนฤด ชวยบรรเทาทาใหอณหภมนาทะเลลดลงได (นพนธ, 2554)

ป 2553 นบเปนปทแนวปะการงเสยหายมากทสดเปนประวตการณ อณหภมนาทะเลจากปกต 29 องศาเซลเซยสไดเรมสงขนเปน 30 องศาเซลเซยส ตงแตปลายเดอนมนาคม 2553 (ภาพท 3) ระยะเวลาสามสปดาหตอมาปะการงไดเรมฟอกขาวแผพนทเปนวงกวางคลมทะเลทวทงฝงอนดามนและอาวไทย จากการรวบรวมขอมล พบวาในแตละพนทมปะการงฟอกขาวมากนอยตางกนไป ทงนขนอยกบวาบรเวณนนมปะการงชนดใดครอบคลมพนทมาก (dominant group) หากพนททคลม

10

ดวยปะการงทไวตอการฟอกขาว พนทนนกจะไดรบผลกระทบมาก เชน แนวปะการงทมปะการงเขากวาง (Acropora spp.) ขนเปนดงกวางใหญ พนทนนกจะไดรบผลกระทบมาก นอกจากนยงขนอยกบชายฝงทแนวปะกรงขนอยนนไดรบอทธพลจากคลนลมมากนอยเพยงไรดวย ดานทรบแรงจากคลนลมตลอดเวลาจะมอณหภมไมสง เชน ดานตะวนตกของเกาะตางๆ ทางฝงทะเลอนดามน ปะการงจงฟอกขาวนอยกวาดานอน เมอประมาณโดยภาพรวมทวประเทศแลว พบวา ปะการงฟอกขาวมากถง 30-95 เปอรเซนต ปะการงทกชนดฟอกขาวเกอบทงหมด ยกเวนเพยง 3-4 ชนดเทานนทยงคงตานอยได เชน ปะการงสนาเงน (Heliopora coerulea) ปะการงลายดอกไม (Pavona decussata) และปะการงดาวใหญ (Diploastrea heliopora)

ภาพท 3 อณหภมนาทะเลในแนวปะการงบรเวณเกาะภเกตตงแต มกราคม 2552 – กนยายน 2553

กรอบสแดงเปนชวงทอณหภมนาทะเลขนสงกวา 30 องศาเซลเซยสตอเนองกนเปนเวลาประมาณ 3 เดอน ทงนประมาณไววา ณ อณหภมตงแต 30 องศาเซลเซยสขนไป เปนจดวกฤตทกระตนใหเกดการฟอกขาวของปะการง ทงนขนกบองคประกอบอนดวยทเปนตวกระตนรวม โดยเฉพาะความเขมของแสงแดด

ทมา: นพนธ (2554)

การฟอกขาวของปะการง (Coral bleaching) โดยปกตแลวปะการงทมโครงรางหนปนหรอปะการงแขงจะมสาหรายเซลเดยวทมชอวา Zooxanthellae อยในเนอเยอ ซงปะการงจะไดอาหารจากการสงเคราะหแสงของสาหรายนถงกวา 90 เปอรเซนต การทปะการงเปนสตางๆ นอกจากรงควตถของปะการงเองแลว กยงเปนเพราะรงควตถของสาหรายซแซนเทลลดวย สวนสาหรายไดธาตอาหารจากการขบของเสยและคารบอนไดออกไซดจากการหายใจของปะการงมาใชในการสงเคราะหแสง ซงความสมพนธระหวางปะการงและสาหรายซแซนเทลลน เปนความสมพนธแบบพงพาอาศย (symbiosis) แตหากปะการงเกดความเครยดขน เชน หากอณหภมและแสงมากเกนไป สาหรายจะผลตอนมลอสระของออกซเจน (free radical oxygen) ซงเปนพษตอเนอเยอของปะการงขน ปะการงจงขบเอาสาหรายชนดนออกจากเซลล จงเหนปะการงกลายเปนสขาว (ภาพท 4) เนองจากสามารถมองผานตวใสๆ ของปะการงผานลงไปถงโครงรางหนปนทรองรบตวปะการงอยดานลาง สาเหตของ

11

ความเครยดของปะการงกเกดจากหลายประการ สวนใหญเกดจากสงแวดลอมไมเหมาะสม เชน ความเคม สารเคม ตะกอน อณหภม ในระดบทไมเหมาะสมกบการดารงชวตของปะการง

ภาพท 4 ปะการงฟอกขาวทยงไมตาย สามารถมองเหนเนอเยอของตวปะการงซงมลกษณะขาวใส ลงไปจนถงชนหนปนซงเปนทอยของตวปะการง

หากอยในสภาพนนานๆ ปะการงกจะตายในทสด แตหากสภาพแวดลอมกลบมาเปนปกตในเวลาไมนานนกสาหรายกยงจะกลบเขามาอยรวมกบปะการงเหมอนเดม และปะการงกกลบมามชวตอยได ทงนปะการงแตละชนดมความตานทาน (resistance) หรอทนทาน (tolerance) ตอการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมแตกตางกนไป กลมทมความตานทาน คอ ปะการงทไมเกดการฟอกขาว สวนกลมททนทาน คอปะการงทเกดการฟอกขาวแลวยงไมตาย จะสามารถมองเหนเนอเยอของตวปะการงซงมลกษณะขาวใส ลงไปจนถงชนหนปนซงเปนทอยของตวปะการง แตสามารถฟนตวไดหลงจากทสงแวดลอมกลบสสภาพปกต พบวาปะการงในกลมเขากวาง (Acropora spp.) มความไวตอการเปลยนแปลงสงแวดลอมโดยเฉพาะอณหภมคอนขางมากเมอเทยบกบปะการงชนดอนๆ ดงนน ปะการงชนดนจงเกดการฟอกขาวไดเรว รนแรง และมโอกาสสงทจะตายเนองจากปรากฏการณน (สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน, 2554)

ขอสงเกตทพบจากการสารวจและประมวลสถานการณความรนแรงในเดอนพฤษภาคม 2553 ดงตอไปน 1. บรเวณทสงแวดลอมด มปะการงทหลากหลายทงในแงของชนดและจานวนโคโลน เชน บรเวณเกาะไมทอนดานตะวนออกจะมปะการงทฟอกขาวบางสวนมากกวาบรเวณทตนและนาขน 2. บรเวณทมสงแวดลอมดในนาลกจะมการฟอกขาวของปะการงมแนวโนมเกดขนนอยกวาเมอเทยบกบในบรเวณนาตน ทงนขนอยกบทตงของแนวปะการงในแตละบรเวณดวย 3. บรเวณนาขนแมจะมจานวนชนดและโคโลนนอยกวา แตกพบวามปะการงหลายโคโลนและหลายชนดทไมฟอกขาวเลย ซงนาจะเกดจากปจจยดานพนธกรรม ความทนทานตอสงแวดลอม รวมทงการปรบตวของปะการงจากการฟอกขาวหลายๆ ครงทเคยเกดขน

12

4. แนวปะการงทไดรบผลกระทบจากกจกรรมของมนษยมเปอรเซนตการฟอกขาวของปะการงมากกวาบรเวณทมสงแวดลอมดหรอไมไดรบอทธพลจากมนษย ทงนอาจเนองจากปะการงออนแอจากสภาพสงแวดลอมอยแลว จงทาใหความทนทานตอการฟอกขาวนอยลง 5. แนวปะการงบรเวณฝงตะวนตกของพนททางฝงทะเลอนดามนมการเกดฟอกขาวนอยกวาดานอนของเกาะ ทงนอาจเนองมาจากสภาพแสง หรอการเคลอนทของมวลนาทเขามาชวยบรรเทาผลของอณหภมนาทะเล (สถานวจยความเปนเลศความหลากหลายทางชวภาพแหงคาบสมทรไทย, 2555)

ผลกระทบจากปะการงฟอกขาว

แนวปะการงเปนบรเวณทมความอดมสมบรณหลากหลายของสตวนา และมความสาคญตอสงมชวตทงในทะเลและตอวถชวตชายฝง รวมทงเปนแหลงทมาของรายไดจากการทองเทยวและธรกจจานวนมาก และมผลตอเนองไปถงรายไดของประเทศ ปรากฏการณฟอกขาวทเกดขนจงทาใหเกดผลกระทบในแงตางๆ ดงน

1. การลดลงของความหลากหลายของชนดและจานวนปะการง ตลอดจนสตวนาในแนวปะการง ทงชนดทมความสาคญทางเศรษฐกจ ความสาคญในระบบหวงโซอาหารและความสมบรณของแนวปะการง

2. ระบบนเวศแนวปะการงมหนาทเชงนเวศ และโครงสรางทเปราะบางมากขน มความเสยงตอการถกทาลายมากขน ทงจากกจกรรมการใชประโยชนโดยตรงของมนษย การพฒนาชายฝง และความออนแอตอปจจยทางธรรมชาต เชน เชอโรค หรอศตรตามธรรมชาต

3. ทรพยากรสตวนาทมวงชวตพงพาแนวปะการงในการเปนแหลงอนบาลวยออน และเปนแหลงอาหารมความสมบรณลดลง

4. ความเสอมโทรมของแนวปะการงทเกดขน ทาใหเกดผลกระทบตอวถชวตความเปนอยและรายไดของชมชนชายฝง เชน ชาวประมง และผประกอบการทองเทยว ซงสงผลตอเนองไปยงสภาพเศรษฐกจและสงคมของประเทศ

5. พนทการใชประโยชนของแนวปะการงลดลงอาจสงผลใหเกดความขดแยงดานการใชประโยชนในพนทระหวางการทองเทยว การประมงและความจาเปนในการอนรกษและฟนฟแนวปะการง หากขาดการจดการทดจากหนวยงานทเกยวของ

6. มผลกระทบตอชอเสยงของประเทศไทยในฐานะของการเปนแหลงทองเทยวทางทะเลทสวยงามตดอนดบโลก โดยเฉพาะหากขาดการจดการพนททไดรบผลกระทบอยางเหมาะสม

ขอมลทวไปของพนทศกษา

อทยานแหงชาตหมเกาะสรนทร อทยานแหงชาตหมเกาะสรนทร ตงอยในทะเลอนดามนเขตอาเภอคระบร จงหวด

พงงา ระหวางเสนลองตจด 090 21’ 50” ถง 090 30’ 30” เหนอ และละตจดท 970 48’ 00”

13

ถง 970 54’ 25” ตะวนออก มเนอท 135 ตารางกโลเมตร เปนพนนาประมาณ 102 ตารางกโลเมตร และพนดนประมาณรอยละ 24 ของพนททงหมด โดยมอาณาเขตดานทศเหนออยตดชายแดนประเทศสหภาพพมา และทศใตในระยะประมาณ 8 กโลเมตร ตดเขตอทยานแหงชาตหมเกาะสมลน และครอบคลมพนทเกาะตางๆ 5 เกาะ โดยมเกาะขนาดใหญสองเกาะวางตวในแนวทศเหนอ-ใต คนดวยชองแคบขนาดประมาณ 200 เมตร ซงสามารถเดนถงกนไดเมอนาลงตาสด ไดแก เกาะสรนทรเหนอ มขนาดพนท 18.7 ตารางกโลเมตร และเกาะสรนทรใต มขนาดพนท 11.6 ตารางกโลเมตร และเกาะเลกๆ โดยรอบ อก 3 เกาะดวยกน คอ เกาะสตอรค เกาะตอรนลา และเกาะปาจมบา

อทยานแหงชาตหมเกาะสรนทร มลกษณะภมประเทศทกาบงคลนลมทงสองฤดกาล เนองจากเกาะวางตวอยเปนกลมและมอาวขนาดใหญ ทาใหเกดแนวปะการงรมฝงอยรอบเกาะสรนทรเหนอ เกาะสรนทรใต และเกาะบรวาร นอกเหนอจากการรบอทธพลจากคลนลม สภาพแวดลอมทางสมทรศาสตรเหมาะตอการพฒนาของแนวปะการง คอ นาใส อณหภมพอเหมาะ และมการผสมผสานของนาทไดรบสารอาหารจากมวลนาเบองลางทปะทะเกาะ ความอดมสมบรณของแพลงกตอน ซงเปนอาหารสาหรบปลาและสตวอนๆ ปจจยทางสมทรศาสตรทสาคญอกประการหนงคอ ลกษณะของนาขนนาลงในทะเลอนดามน ซงเปนแบบ Semidiurnal คอ นาขนและนาลง 2 ครง ใน 24 ชวโมง และความแตกตางระหวางนาขนสงสดและตาสดอาจถง 3 เมตร ทาใหมกระแสนาเลยบฝงคอนขางแรง เกาะสรนทรเหนอ และเกาะสรนทรใต ตงอยชดกนคลายเกาะแฝด โดยมพนนาตนๆ กนอย เรยกวา อาวชองขาด พชพรรณทพบเปนพชปาดบชน เปนแหลงกาเนดของแนวปะการงนาตนขนาดใหญและสมบรณทสดแหงหนงของประเทศไทย

แนวปะการงทพบทวไปทหมเกาะสรนทร เปนแนวปะการงรมฝงหรอเรยกวา fringing reef ปะการงทพบไดมาก ไดแก ปะการงดอกกะหลา (Pocillopora verrucosa) ปะการงนวมอผวเรยบ (Porites cylindrical) ปะการงเขากวาง (Acropora nobilis) ปะการงโขด (Porites lutea) ปะการงดอกเหด (Fungia sp.) ปะการงกาแลกซ (Galaxea spp.) ปะการงแผนเปลวไฟ หรอปะการงดอกจอก (Pectinia spp.) ปะการงสมอง (Oulophyllia crispa) ปะการงจาน (Turbinaria frondens) ปะการงไฟ (Mileoora sp.) เปนตน

อทยานแหงชาตหมเกาะสมลน

ทศตะวนออก ลกษณะการกอตวของแนวปะการงทางฝงทศตะวนออกของหมเกาะสมลนเหมอนกบแนวปะการงในหมเกาะอนๆ ของฝงทะเลอนดามน ทงนเนองจากไดรบอทธพลของคลนลมทรนแรงในชวงมรสมตะวนตกเฉยงใต ทาใหชายฝงดานตะวนตกของเกาะมลกษณะเปนโขดหนรมฝง ดงนนแนวปะการงจงมกกอตวและพฒนาไดดทางทศตะวนออกของเกาะมากกวา มการสะสมของทรายทเกดจากซากปะการง สงผลใหแนวปะการงเจรญเตบโตอยบนพนทราย สวนพนราบของแนวปะการง (reef flat) จมอยใตนาตลอดเวลา ปกตจะไดรบผลกระทบจากการขนลงของนาทะเลนอย สงผลใหเกดแนวปะการงพฒนาขนมาบนพนทราย บนพนราบแนวปะการงโดยสวนมากพบปะการงชนด Porites cylindrica และ Porites lutea ในบางพนทบรเวณพนราบแนวปะการงมปะการงออนชนดทมสาหรายเซลลเดยว (zooxanthellae species) กระจายตวอยางหนาแนนและ

14

ครอบคลมพนทเปนบรเวณกวาง เชน บรเวณทศใตเกาะปายพบปะการงออนชนด Sarcophyton spp. ในบรเวณไหลแนวปะการง (reef edge) ตอเนองลงไปถงสวนลาดชนแนวปะการง (reef slope) จดเปนพนททมปะการงครอบคลมพนทมาก มปะการงแขงเปนสงมชวตเดนในพนท สวนพนทรายนอกแนวปะการงทมความลกประมาณ 40 เมตร เปนตนไป สวนมากมปะการงแขงกอตวเปนหยอม ๆ กระจายอยทวไป บรเวณนมกลปงหาและปะการงออนเปนชนดเดนในพนท (ภาพท 5) ความกวางของแนวปะการงทางฝงตะวนออกของหมเกาะสมลนโดยสวนมากอยในชวง 100-300 เมตร ยกเวนฝงตะวนออกของเกาะสมลน (เกาะแปด) ทแนวปะการงมความกวางคอนขางมากอยในชวง 400-600 เมตร ในชวงตอนกลางของเกาะมลกษณะเปนหลมใหญทเรยกวา “ลากน” (lagoon) บรเวณนมความลกของนาเปลยนไปคอนขางมากในบางแหงอาจมความลกถง 30 เมตร แนวปะการงมการกอตวและพฒนาไดดจนถงระดบความลก 30-40 เมตร (ภาพท 5) ทงนเนองจากคณสมบตของนาทะเลทมความโปรงใสมากถง 25-30 เมตร ทาใหแสงสามารถสองลงใตนาไดดซงแสงจดเปนปจจยสาคญในการกาหนดชวงการแพรกระจายของปะการงในแนวปะการง แนวปะการงทางฝงตะวนออกของหมเกาะสมลนมปะการงมชวตเจรญเตบโตอยบนพนทราย ครอบคลมพนทอยในชวง 20-40 เปอรเซนต ในขณะทมปะการงตายอยในชวง 30-50 เปอรเซนต โดยบรเวณทมเปอรเซนตครอบคลมพนทของปะการงมชวตในปรมาณทมากไดแก บรเวณทศตะวนออกของเกาะสมลน (เกาะแปด) ทศตะวนออกของเกาะปาย (เกาะเจด) และทศตะวนออกของเกาะบาง (เกาะเกา) พบปะการงมชวตครอบคลมพนทประมาณ 40 เปอรเซนต ในขณะทในอาวเกอกของเกาะสมลน (เกาะแปด) จดเปนพนททมปะการงมชวตครอบคลมพนทนอยทสดและมเศษปะการงครอบคลมพนทมากทสด ชนดของปะการงทมเปอรเซนตครอบคลมพนทมากและเปนชนดทเปนโครงสรางหลกของแนวปะการง ไดแก ปะการงชนด Porites lutea, Synaraea rus และ P. cylindrica (กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช, 2553)

ภาพท 5 การกระจายตวของชนดปะการง ทมา : สถานวจยความเปนเลศความหลากหลายทางชวภาพแหงคาบสมทรไทย (2555)

15

ประโยชนของแนวปะการง

1. เปนแหลงทอยอาศยหลบภยและแหลงหากนของสงมชวตนานาชนด เปนระบบนเวศทมความหลากหลายทางชวภาพสงแหงหนง มสงมชวตทงพชและสตวอาศยอยรวมกนจานวนมาก โดยจะพบวามสตวและพชทเราสามารถมองเหนไดดวยตาเปลามากกวา 2,000 ชนด ปะการงทพบในเขตอนโดแปซฟคมประมาณ 400 ชนด ในขณะทพบในนานนาไทยฝงทะเลอนดามนประมาณ 240 ชนด สตวทมความหลากหลายในแนวปะการงอกกลม คอ ปลา มการรายงานพบปลาประมาณ 4,000 ชนดในแนวปะการง โดยมการพบปลาถง 2,500 ชนด ในบรเวณแนวปะการงเกรทแบรเออรรฟ ประเทศออสเตรเลย และคาดวาสามารถพบปลาในแนวปะการงทางฝงทะเลอนดามนของประเทศไทยไดไมตากวา 800 ชนด (สถาบนวจยชววทยาและประมงทะเลภเกต, 2538)

2. เปนแหลงทมความสาคญตอการเกดสมดลทางเคมของมหาสมทรและของโลก แนวปะการงมสวนทาใหนาทะเลมความสมดลทางเคมและอยในสภาพทด ปะการงและสงมชวตอนๆ ในแนวปะการง เชน สาหรายทมหนปนเปนองคประกอบ ฟองนา ฟอรามนเฟอแรน เปนตน สามารถผลตหนปนหรอแคลเซยมคารบอเนตจากนาทะเล คาดวาครงหนงของปรมาณแคลเซยมทวโลกทไหลลงสทะเลจะถกแนวปะการงดดซบเอาไว โดยพรอมกนนนคารบอนไดออกไซด (CO2) กจะถกดงมาใชเพอผลตเปนแคลเซยมคารบอเนต ปรมาณคารบอนไดออกไซดทถกตรงภายในแนวปะการงทวโลกคดเปน 70 ลานตนคารบอนตอป

3. เปนแหลงอาหารของมนษย เนองจากแนวปะการงเปนระบบนเวศทมกาลงผลตทางชวภาพสงทสด ปรมาณสงมชวตทมการทาการประมงในแนวปะการงคดเปน 9 ลานตนตอป เมอเปรยบเทยบกบปรมาณการทาการประมงในมหาสมทรทวโลกประมาณ 75-100 ลานตน นอกจากน ความหนาแนนของปลาในแนวปะการง คดเปน 30-40 เทาของความหนาแนนของปลาในทะเลเปดทวไป นอกจากนแนวปะการงยงเปนแหลงผลตสตวทะเลทมคณคาทางเศรษฐกจนานาชนด เชน หอย หมก กง เปนตน จงนบวาแนวปะการงเปนแหลงผลตอาหารทสาคญสาหรบมนษย

4. เปนแนวปองกนการกดเซาะและพงทลายของชายฝงทะเล แนวปะการงจะชวยลดแรงปะทะและลดความรนแรงของคลนกอนทจะวงเขาสชายฝง ในเกาะกวม แนวปะการงสามารถปองกนความเสยหายทเกดจากพายได ในขณะทบางเกาะซงมแนวปะการงแคบๆ หรอไมมแนวปะการงกลบไดรบความเสยหายจากพายอยางรนแรง

5. เปนแหลงทองเทยวทสาคญ โดยนกทองเทยวสวนใหญมความตองการทจะชมความงามของแนวปะการง ปจจบนการดานาลกและการดานาผวนาเปนกจกรรมหนงทเปนทนยมของนกทองเทยวและสามารถทารายไดมหาศาลใหแกบางประเทศ เชน หมเกาะในมหาสมทรแปซฟคไดรายไดจากการทองเทยวในแนวปะการงมากกวา 21 ลานเหรยญสหรฐตอป ในขณะทสหรฐอเมรกามรายไดจากการทองเทยวดานาบรเวณรฐฟลอรดาจานวนมากกวา 1.6 พนลานเหรยญสหรฐตอป

6. เปนแหลงผลตสารทมความสาคญในทางการแพทย แนวปะการงเปนแหลงทมความหลากหลายทางชวภาพสงแหงหนง ดงนนจงมความเปนไปไดในการทจะสกดสารทางชวภาพจากสงมชวตตางๆสาหรบนามาใชในทางการแพทย เชน สารสกดจากฟองนาและปะการงออนหลายชนดมฤทธตานจลชพ ยบยงโรคลวคเมย สารสกด Prostaglandin จากกลปงหาบางชนด นามาใชในทาง

16

การแพทยเนองจากสารชนดนมความสาคญตอกระบวนการตงครรภและการคลอด การรกษาอาการหมนเวยนเลอดในหวใจผดปกต อาการหอบ สารสกดจากสาหรายสแดงบางชนดมฤทธตานการสรางเนองอก สาร Didemnin B ซงสกดจากเพรยงหวหอมบางชนดออกฤทธตานโรคลวคเมย การเกดเนองอก การเจรญเตบโตของไวรส Bryostatin ซงสกดจากไบรโอซวเปนสวนผสมในยาทใชในการรกษาโรคมะเรง สาร Squalamine ในเลอดปลาฉลาม มฤทธตานจลชพ นอกจากน นกวทยาศาสตรยงพบวา เมอกทแบคทเรยบางชนดซงเกาะตดอยบนหนในแนวปะการงสรางขนมา อาจนามาใชในการรกษาและเชอมเนอเยอของมนษย แคลเซยมคารบอเนตซงผลตจากปะการงยงนามาใชในการปลกถายไขสนหลง นอกจากนสารพษทพบในปลาปกเปายงนามาใชในการบรรเทาอาการเจบปวดของผปวยมะเรงระยะสดทาย เปนตน (กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช, 2553)