ВЛАДЕЕЊЕ НА ВЛАДЕЕЊЕ НА ПРАВОТО И ПРАВНАТА ПРАВОТО И ПРАВНАТА

ДРЖАВАДРЖАВА

Вјадеење на правото и правната Вјадеење на правото и правната држава-држава-

2 концепции за ограничување и 2 концепции за ограничување и контролирање на државната властконтролирање на државната власт

► Често пати во секојдневниот, но и во Често пати во секојдневниот, но и во политичкиот говор, се поврзуваат поимите политичкиот говор, се поврзуваат поимите владеење на правото и правната држава и владеење на правото и правната држава и не се прави разликане се прави разлика меѓу овие два поима меѓу овие два поима и тие целосно се изедначуваат. и тие целосно се изедначуваат.

► Она што навистина ги поврзува овие два Она што навистина ги поврзува овие два поима, и ги прави слични, е во тоа што поима, и ги прави слични, е во тоа што позади овие два поима се кријат позади овие два поима се кријат две две концепции кои се во функција на концепции кои се во функција на остварување на политичкиот идеал за остварување на политичкиот идеал за ограничена и контролирана властограничена и контролирана власт..

Владеење на правотоВладеење на правото

► Денес под поимот Денес под поимот ,,владеење на ,,владеење на правото,, правото,, се подразбираат се подразбираат две состојбидве состојби кои мораат да бидат обезбедени:кои мораат да бидат обезбедени:

1.1. сите сите актиакти и и активностиактивности на државните на државните органи мораат да бидат засновани на органи мораат да бидат засновани на прописите содржани во највисокиот прописите содржани во највисокиот правен акт на државата т.е. на правен акт на државата т.е. на уставотуставот и и законитезаконите

(примена на начелото на уставност и (примена на начелото на уставност и законитост)законитост)

1.1. подведување на подведување на сите органи на властасите органи на власта и и сите поединцисите поединци под уставот и законот под уставот и законот

(потчинетост на сите на правниот (потчинетост на сите на правниот поредок)поредок)

Карактеристики на Карактеристики на концептот на владеење на концептот на владеење на

правотоправото► Државата мора да се држи до законите, но Државата мора да се држи до законите, но

законите мораат да бидат во законите мораат да бидат во согласност со човековите права и согласност со човековите права и слободислободи

► Државата во своите активности мора да го Државата во своите активности мора да го има во предвид има во предвид ставотставот дека правата и дека правата и слободите на луѓето се нивни слободите на луѓето се нивни природни природни праваправа а а улогата на државатаулогата на државата не е да ги не е да ги дава или одзема тие права туку да ги дава или одзема тие права туку да ги гарантира и да создава услови тие гарантира и да создава услови тие природни права луѓето да ги уживаат.природни права луѓето да ги уживаат.

Владеење на правото ја Владеење на правото ја ограничува секоја властограничува секоја власт

►Владеењето на правото се Владеењето на правото се спротиставува на самоволието и спротиставува на самоволието и ги ги прави одговорни и казнивиправи одговорни и казниви постапките на сите, па и на постапките на сите, па и на носителите на власта. носителите на власта.

►При тоа сигурно најважната При тоа сигурно најважната институционална претпоставакаинституционална претпоставака за реализација на начелото т.е. на за реализација на начелото т.е. на концептот на владеење на правото е концептот на владеење на правото е независноста на судствотонезависноста на судството..

Поимот ,,правна држава,,Поимот ,,правна држава,,► ДенесДенес со поимот со поимот „„правна држава„правна држава„ се означува се означува

оној степен на поврзаност на оној степен на поврзаност на државата и државата и правотоправото (сфатено како збир од сите закони и (сфатено како збир од сите закони и други прописи) во кој државата со помош на други прописи) во кој државата со помош на правото правото ги уредуваги уредува

1.1. правните односи правните односи меѓу поединцитемеѓу поединците 2.2. правните односи правните односи внатре во својата внатре во својата

(државната) организација (државната) организација 3.3. правните односи правните односи меѓу државата и меѓу државата и

државјанитедржавјаните, кои на тој начин стануваат , кои на тој начин стануваат граѓани. граѓани.

► При ова мора да напоменеме дека државата во При ова мора да напоменеме дека државата во оваа смисла не се грижи за квалитетот на оваа смисла не се грижи за квалитетот на законите туку нејзина единствена задача е законите туку нејзина единствена задача е да обезбеди нивно да обезбеди нивно почитување. почитување.

► За правната држава важи и тоа дека уставот За правната држава важи и тоа дека уставот законите и другите прописи законите и другите прописи еднакво ги еднакво ги третираат сите субјекти во државататретираат сите субјекти во државата (како физичките лица така и правните лица).(како физичките лица така и правните лица).

► Значи државата во оваа смисла е должна да Значи државата во оваа смисла е должна да постапува постапува законитозаконито и и праведноправедно према према сите во државата. сите во државата.

► Тоа овозможува извесна Тоа овозможува извесна предвидливостпредвидливост на на идното однесувањето на сите луѓе и другите идното однесувањето на сите луѓе и другите субјекти затоа што субјекти затоа што сите однапред знаат сите однапред знаат како треба да се однесувааткако треба да се однесуваат ако сакаат ако сакаат да ги избегнат правните последици кои ќе да ги избегнат правните последици кои ќе настапат ако не ги почитуваат правните настапат ако не ги почитуваат правните норминорми

Инспекторите им го затворија Инспекторите им го затворија бифето на пратениците на 15 бифето на пратениците на 15

денаденаПа зар ни от и Трудовиот инспекторат вчера донесоа решение за затворање на бифето во Парламентот 15 дена, поради непочитување на Законот за заш ти та од пушење.Па за риш ни те инспектори извршиле контрола во бифето - клуб на пра те ни ци каде што констатирале дека не се почитува Законот за заштита од пу ше ње."Ин спек то ри те извршија контрола во собраниските канцеларии, при што е кон ста ти ра но дека не се почитува Законот (пронајдени се пепелници и до гор чи ња од цигари), но не се затечени лица што пушат", стои во вче раш но то соопштение од Државниот пазарен инспекторат и од Државниот ин спек то рат на труд.Ин спек то ри те извршиле контрола и во министерствата за правда и за об ра зо ва ние каде што не констатирале непочитување на Законот за заштита од пу ше ње.Соб ра нис ки от спикер Трајко Вељаноски и инспекциите се договориле па за риш ни те и трудовите инспектори да можат ненајавено да влезат во Соб ра ни е то.

Државата треба да биде Државата треба да биде некаква „божица на некаква „божица на

правдата“правдата“

Најапсурдните британски Најапсурдните британски закони на сите времињазакони на сите времиња

1.1. Правилото кое им забранува на луѓето да умрат Правилото кое им забранува на луѓето да умрат во зградата на собранието во зградата на собранието

2.2. Законот кој го смета за предавство лепењето Законот кој го смета за предавство лепењето наопаку поштенска марка со ликот на наопаку поштенска марка со ликот на претставник од британската монархија. претставник од британската монархија.

3.3. Правилото кое важи во Ливерпул а кое јавното Правилото кое важи во Ливерпул а кое јавното појавување топлес им го дозволува само на појавување топлес им го дозволува само на вработените во продавница за тропски риби. вработените во продавница за тропски риби.

4.4. забраната за влез во собранието на лица забраната за влез во собранието на лица облечени во воен оклоп, облечени во воен оклоп,

5.5. дозволата бремените жени да вршат нужда каде дозволата бремените жени да вршат нужда каде што ќе посакаат, па дури и во шлем на полицаец, што ќе посакаат, па дури и во шлем на полицаец,

6.6. забраната да се јаде пита со месо на Божиќ. забраната да се јаде пита со месо на Божиќ.

Колкав може да биде Колкав може да биде идиотизмот на идиотизмот на

законодавство?законодавство? 1.1. Законот кој важи во Законот кој важи во Охајо Охајо а забранува а забранува

опијанување риби. опијанување риби. 2.2. Правилото во Правилото во БахреинБахреин, кое на гинеколозите , кое на гинеколозите

им дозволува да ги прегледуваат гениталиите им дозволува да ги прегледуваат гениталиите на жените, исклучиво во рефлексијата на на жените, исклучиво во рефлексијата на огледалото. огледалото.

3.3. Законот изгласан во Законот изгласан во АлабамаАлабама, кој налага , кој налага апсење на немажените жени кои скокаат со апсење на немажените жени кои скокаат со падобран во недела. падобран во недела.

► Во Во ВермонтВермонт, жените мора да обезбедат , жените мора да обезбедат писмено одобрување од своите мажи ако писмено одобрување од своите мажи ако сакаат да носат вештачки заби сакаат да носат вештачки заби

► Во Во ФранцијаФранција е забрането својата свиња да ја е забрането својата свиња да ја крстиш Наполеон.крстиш Наполеон.

Закон над законитеЗакон над законите

Во Охајо ова не смее да се прави