3 ah bütüncül ve kapsamlı değerlendirme
-
Upload
wwwtipfakultesi-org -
Category
Health & Medicine
-
view
227 -
download
3
Transcript of 3 ah bütüncül ve kapsamlı değerlendirme
BÜTÜNCÜL VE BÜTÜNCÜL VE KAPSAMLI YAKLAŞIMKAPSAMLI YAKLAŞIM
Öğr. Gör. Dr. Çiğdem Apaydın Kaya
Marmara Üniv. Tıp Fak. Aile Hekimliği Anabilim Dalı
Aile Hekimliğinde Çekirdek Yeterlilikler
Birinci basamak yönetimi (Primary care management)
Kişi merkezli bakım (Person centered care)Özgün problem çözme becerileri (Specific
problem solving skills)Kapsamlı yaklaşım (Comprehensive approach)Bütüncül yaklaşım (Holistic approach) Toplum yönelimli olma (Community orientation)
Vaka75 y, EKullandığı antihipertansif ilacını ve ağrı kesiciyi yazdırmaya
geliyor.
• Metoprolol 1 x 50 mg• ACE inhibitörü + hidrolorotiyazid 1 x 5mg/12,5 mg• NSAİİ
Şikayeti: (sorulduğunda)
Baş dönmesiBirkaç gün önce baş dönmesi ve düşme
Problem?
Birinci Basamakta Bakım HedefleriKişinin sağlığını geliştirmek, Hastalıkları önlemek, Tedavi, bakım sağlamak Rahatsızlıkları hafifletmek
Aile Hekimliği/Genel Pratisyenlik Tıp Disiplininin gerektirdiği özellikler doğrultusunda hedef:
kişinin otonomisini sağlamak hayat kalitesini artırmak
Bütüncül yaklaşımKişinin sağlık sorunları ele alınırken
fiziksel, psikolojik sosyal
özellikleri ile bir bütün olarak değerlendirilmesi
8
Ortostatik hipotansiyon?
Anemi?MI?
MSS etkilenimi?Ortopedik problem?
Denge problemi?Görme problemleri
İlaçlarPolifarmasi
Aktivitede artış? (ilaçlar?)Kontinans
İYE(biyolojik)
Dikkatsizlik (psikolojik)
Düşme
KırıkEmboli Obezite
Yeni bir düşme riski
Morbiditede artış
(biyolojik)
Sedanter yaşamDisabiliteFonksiyonellikte azalmaEvde bakım ihtiyacıYaşlı bakım merkezi?(sosyal)
Stres Düşme korkusu
(psikolojik)
Stres Düşme korkusu
(psikolojik)
•Çevresel faktörler aydınlatmazeminEşyalarSosyal destek azlığı
(sosyal)
Problemler ve Öncelikler?Acil tedavi/müdahale gerekiyor mu?Hastanın algısı ve beklentileri?Diğer yaş grupları ve cinsiyete göre kişiyi
farklı kılan özellikler?Aile dinamikleri?Yaşanılan çevre?
Kapsamlı YaklaşımKişinin sağlığını tehdit edecek
Gerekli tıbbi müdahalelerin yapılmasıErken teşhis için girişimlerin yapılmasıErken tanı için taramaların yapılmasıBireysel ya da çevresel risk faktörlerinin
belirlenmesiFonksiyonelliğin ve yaşam kalitesinin
değerlendirilmesi
Sağlığı geliştirmeye ve rehabilitasyona yönelik ilgili birimlerle koordinasyon
Kişinin ailesine (bakıcılarına) sağlığın korunması ve geliştirilmesine yönelik sağlık eğitimleri verilmesi
Hastalar tarafından gündeme getirilmeyen ancak o yaş grubunda sık gözlenen problemlerin varlığının araştırılması
Kapsamlı Yaklaşım
VakaEmekli öğretmenHT 30 yıldır, HL 10 yıldır
Eşi 4 ay önce osteoartroz nedeni ile opere edilmiş. Eskisi gibi yardım edemiyor.Son 4 ayda 6 kg vermiş.Daha önce de düşmüş ancak baston kullanacak kadar yaşlandığını düşünmüyorBPH olduğu için sık idrara çıkıyor
Hiç aşı olmamış.En son 1 yıl önce muayene olmuş.
FM: TA 160/80 mmHg Ayakta 3. dk TA: 130/70 mmHgAğırlık: 75 kg Dişler takmaVarikoz venler
Lab:AKŞ: 100, BUN: 22, Kreatinin: 1.01, Total kolesterol: 228, LDL: 181, Kc fx testleri: N, Tiroid fonksiyon testleri: N, Hb: 9.4, Htc: 28.5, MCV: 80.6
Vaka-Hastanın kullandığı ilaçlarMetoprolol 1 x 50 mgACE inhibitörü + hidrolorotiyazid 1 x 5mg/12,5 mg (Tansiyonu
yükselince alıyor, bazen de sarımsak çiğniyor)Statin 1 x 40 mg (3 aydır almıyor)Tamsulosin HCl (alfa reseptör anragonisti) 1 x 0,4 mgAspirin 1 x 100 mgGingko biloba 3 x 1 (eskiden alıyormuş, ancak şimdi çocukları
getirdikçe kullanıyor)Hidroksizin 1 x 25 mg (sedatif etkili antihistaminik) (haftada 1-2 kez
uyumak için)Ağrıları için haftada 2-3 kez NSAİİTansiyonu yükselince sarımsak çiğnemektedir.
Bütüncül ve Kapsamlı değerlendirme ile saptanan problemler:
DüşmeHTOHHL
AnemiVaris
Beslenme problemi?İlaç etkileşimleri
İlaç uyumu?Bitkisel ilaç kullanımı
Uyku bozukluğuStres
Sosyal destek?Çevre ?
Baston kullanmak istememe (Yaşlılık algısı?)Tansiyon algısı?
?
Sorular?Görme?İYE?
DÜŞMEHidroksizin –
bulanık görme- düşme?üriner retansiyon-BPH!hipotansiyon-düşme?
Metoprolol • ortostatik hipotansiyon-düşme
• Tamsulosin HCl• Ortostatik hipotansiyon-düşme• Metoprolol+tamsulosin+ACE
inhibitörü+hidrokorotiyazid= hipotansiyon?
• Ginkgo hipotansiyon?
NSAİİ X Antihipertansiflerin etkinliğini azaltabilir
Böbrek fonksiyonları?
NSAİİ+Aspirin+sarımsak+ ginko b. – GİS kanama riski?
Hidroklorotiyazid? Sık idrara çıkma? Düşme?
Hastanın Yönetimi:Düşme öyküsünün ayrıntılandırılması,
nedenlerinin saptanması ve tekrarlama riskinin değerlendirilmesi
Polifarmasi ve sonuçlarının değerlendirilmesiDüzensiz kullanılan ilaçlara olan ihtiyacın
değerlendirilmesiİlaç etkileşimleri konusunda hastanın
bilgilendirilmesi
İlaçlarda düzenlemeBitkisel ilaç kullanımı konusunda uyarılarAntihiperlipidemik başlanmasıTA kontrolüOrtostatik hipotansiyon için davranışsal
öneriler; yatak başının yükseltilmesi, yavaş kalkma, varis çorabı önerisi
Hastanın Yönetimi:
Beslenmenin ve aneminin değerlendirilmesi, beslenme önerileri
Demir tedavisiMental durumun değerlendirilmesiUykusuzluğun nedeninin araştırılması (sık
idrara çıkma mı?)Uyku hijyeni önerileri
Düşme riskini azaltabilecek çevresel faktörlerin belirlenmesi ve hasta ve yakınlarının eğitimi
Dengeyi kolaylaştırabilecek egzersiz önerileriUygun yardımcı araç seçimi
Hastanın Yönetimi:
Görme bozukluğu için göz konsültasyonu planı
Ağrıları için NSAİİ yerine parasetamol önerisiAğız diş sağlığı nedeni ile diş hekimi
konsültasyonuGrip ve pnömoni aşısı
Hastanın Yönetimi:
Bir sonraki ziyaret için evde takip planı Evdeki ilaçların ve yaşadığı çevrenin vs.
değerlendirilmesinin, yaşamının devamının ve sonunu nerede geçireceği konularının ev ziyareti sırasında yapılması
Hastanın Yönetimi:
FIRSAT!
Hastanın kullanması gereken ilaçlarMetoprolol 1 x 50 mgACE inhibitörü 1 x 2,5 mg (doz azaltıldı, diüretik kesildi)Statin 1 x 40 mg (tekrar başlandı)Tamsulosin HCl 1 x 0,4 mgAspirin 1 x 100 mgGingko biloba 3 x 1 (kullanmasına gerek olmadığı konusunda ikna edildi)Hidroksizin 1 x 25 mg (ilaç kesildi, gündüz uykularını kesmesi, çok ihtiyaç
duyulursa yarım doz alması önerildi, prostat üzerine olan olumsuz etkisi anlatıldı)
Ağrıları için haftada 2-3 kez NSAİİ (NSAİİ yerine parasetamol önerildi)Tansiyonu yükselince sarımsak çiğnemektedir. (Bu alışkanlığın tedavi için
uygun olmadığı anlatıldı)
VAKA17 Yaş, EŞikayeti: Akneler
Bütüncül ve Kapsamlı Yaklaşım
Adolesan Dönemin ÖzellikleriBiyopsikososyal değişme ve büyüme süreci
Yeni durumlarla karşılaşma
Yeni deneyim arama
Risklerle karşılaşmaya açık olma
Tüm bunların farkında olmama
Ergenlik döneminde karşılaşılan sağlık problemlerinin çoğu sosyal etkenlerle ilişkili
Sağlık sistemine başvuru sıklığı az
Başvuru sebebi asıl sebepten bağımsız
Sağlık sistemine başvuru sıklığı az
Başvuru sebebi asıl sebepten bağımsız
Ergenlik döneminde karşılaşılan sağlık problemlerinin çoğu sosyal etkenlerle ilişkili
Adolesan Dönemin Özellikleri
VAKA DevamSigara içenParçalanmış aileye mensupEvin erkeği rolünü üstlenmeye çalışan ve bu durumdan
sıkıldığını ifade edenSuisidal düşünceleri olanÖzbeğenisi düşükBoş zamanlarını nargile kafelerde geçiren İki kez korunmasız cinsel ilişki yaşayanPenil akıntısı olanVKİ 29 olanKahvaltı yapmayıp günde 2 öğünle beslenenAkneli
Aile Hekimliği İlkeleri ile Düşünmek!
Kişi merkezliBütüncülKapsamlıSürekli
Toplum yönelimli