usuf Ziya Ortaç’›n “26 A¤us-tos, gece sabaha karfl›, / Top-lar›n çelik a¤z› çald› bir hü-

cum marfl›./ Bu ölüm bestesinin içindeyand› da¤lar, / Altüst oldu siperler,eridi demir a¤lar...” dizeleri ile baflla-yan fliirini yanl›fl hat›rlam›yorsam ilk-okul üçüncü ya da dördüncü s›n›ftay-ken ö¤renip ezberlemifltim.

Yaz tatiline denk geldi¤i içinokullarda ne 26 A¤ustos’ta ne de 30A¤ustos’ta her hangi bir etkinlik dü-zenlenmezdi. 30 A¤ustos, bugün oldu-¤u gibi “Zafer Bayram›” olarak kutla-

n›r, askerler, tanklar, toplar geçer;akflamlar› fener alaylar› düzenlenir,millet de seyrederdi. Sadece ordunun,askerlerin bayram› idi 30 A¤ustos

BD A⁄USTOS 2014

26 A¤ustosGece Sabaha

Karfl›...

Kültür ve Sanat Dünyas›ndanTekin Özertem

Büyük Taaruz dendi¤inde iki fliir gelir akl›ma.Biri, Yusuf Ziya Ortaç’›n Akdenize adl› fliiri;di¤eri Naz›m Hikmet Ran’›n Kuvai Milliye

Destan›’n›n Sekizinci Bab›.

Y

Gazi Mustafa Kemal Kocatepe’de

18

Zafer Bayram›. Öncesini bilmem amabenim çocukluk ve gençlik y›llar›mdaböyleydi.

enim akl›ma tak›lan soru da:Baflkomutanl›k Meydan Mu-harebesi’ nin sonucunda Ata-

türk’ün at›n›n üzerinde parma¤›n›ileriye uzat›p (‹zmir’in CumhuriyetMeydan›’ndaki heykelinde oldu¤ugibi) neden “Ordu-lar, ilk hedefiniz Ak-denizdir. ‹leri!” de-

yip de “Ege Denizidir.” demedi¤iydi.Evet, aynen böyle demiflti Musta-

fa Kemal, 1 Eylül 1922 günü TürkOrdusuna yay›nlad›¤› bildiride:

”Türkiye Büyük Millet MeclisiOrdular›!

Afyonkarahisar, Dumlup›nar Bü-yük Meydan Muharebelerinde zalimve kendini be¤enmifl bir ordunun anaunsurlar›n› inan›lm›yacak kadar az

BD A⁄USTOS 2014

B

Baflkomutan MustafaKemal, ‹smet ‹nönüPafla ve Albay As›mGündüz savafl plan›üzerinde çal›fl›yorlar.(25 A¤ustos 1920)

19

zamanda yok ettiniz. Bü-yük ve soylu milletin feda-kârl›klar›na lay›k oldu-¤unuzu ispat ediyorsunuz.Sahibimiz olan BüyükTürk Milleti gelece¤imiz-den emin olmaya hakl›d›r.Muharebe meydanlar›n-daki maharet ve fedakâr-l›¤›n›z› yak›ndan gördümve izliyorum. Milletimizinhakk›n›zdaki övgülerinearac› olmak görevini aral›ks›z ve de-vaml› yerine getirece¤im.

Baflkomutanl›¤a öneride bulunul-mas›n› Cephe Komutanl›¤›na emret-tim. Bütün arkadafllar›m›n Anadolu’da daha baflka meydan muharebeleriverilece¤ini dikkate alarak ilerlemesi-ni ve herkesin ak›l gücünü, kahraman-l›k kayna¤›n› ve vatanseverlik onurunubirbirini geçmeye çal›flarak ortayakoymas›na devam etmesini isterim.

Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz’dir. ‹leri!.. ”

Bu sorunun yan›t›n› y›llar sonraö¤rendim. Me¤er o y›llarda bugününEge Denizi’nin ad› Akdeniz imifl.Akdeniz dermifliz Ege Denizi’ ne...

az›m Hikmet Ran’›n KuvayiMilliye Destan›’n›n “seki-zinci bab”›na gelince:

‹lk ve orta okul y›llar›mda yasakl›oldu¤u için ancak 1960’l› y›llardaokuyabildim Naz›m Himmet’in di¤ereserleri gibi Kuvayi Milli Destan›’n›.O zaman canland› 26 A¤ustos 1922gününün ilk saatleri, o zaman gördüm“flayak kalpakl›” adam›n gözündenMustafa Kemal’i ve o zaman kavra-

d›m Mustafa Kemal’in askeri olma-n›n gerçek anlam›n›...

Da¤larda tek tek ateflleryan›yordu.

Ve y›ld›zlar öyle ›fl›lt›l› öyleferaht›lar ki

fiayak kalpakl› adamNas›l ve ne zaman gelece¤ini

bilmedenGüzel, rahat günlere inan›yorduVe gülen b›y›klar›yla duruyordu

ki mavzerinin yan›nda,Birden bire befl ad›m sa¤›nda

onu gördü.Paflalar onun arkas›ndayd›lar.O, saati sordu. Paflalar `üç`

dediler.Sar›fl›n bir kurda benziyordu.Ve mavi gözleri çakmak

çakmakt›.Yürüdü uçurumun bafl›na kadar,E¤ildi durdu... B›raksalar‹nce uzun bacaklar› üstünde

yaylanarakVe karanl›kta akan bir y›ld›z gibi

kayarakKocatepe`den Afyon Ovas›`na

atlayacakt›.Nas›l ve ne zaman gelece¤ini

N

Baflkomutan MustafaKemal, Kocatepe’de

20

bilmeden, güzel, rahat günlere inan›-yorduk biz de -ben ve arkadafllar›m-“flayak kalpakl› adam” gibi, henüzterlemeye bafllam›fl, biran önce ç›ks›ndiye usturaya vurdurdu¤umuz gülenb›y›klar›m›zla. Özgür bir ulusun va-tandafllar›yd›k. Kuvayi Milliye Desta-n›’n› yaratan Mustafa Kemal’in asker-lerinin torunlar› ve çocuklar›yd›k. Bizde onlar gibi Mustafa Kemal’in as-kerleriydik... Yavafl yavafl anlamaya,kavramaya bafllam›flt›k Mustafa Ke-mal’in askeri ve yurttafl olman›n peköyle kolay bir ifl olmad›¤›n›...

Bizim sanat›m›zda; resim, müzik,heykel, roman, öykü, fliir, tiyatro, si-nema, bale, opera dahil cumhuriyetinilk y›llar›ndaki - kimi güdümlü, idea-lize edici eserleri saymazsak- nedensegere¤ince ele al›n›p ifllenmemifltir /ifllenememifltir ulusal kurtulufl savafl›-m›z. Bunun bir nedeni: gerçe¤i bil-

memek, görememek; birnedeni de bütün ö¤retmen-lerin devrimci, bütün imam-lar›n gerici, bütün asker-lerin kahraman ve vatansever, bütün polislerin dü-rüst, bütün yarg›çlar›n adilvb. bir toptanc› yaklafl›mile bu anlay›fl› körükleyipbesleyen sansürdür.

ürk dilinin iki bü-yük flairini Meh-met Akif Ersoy ile

Naz›m Hikmet Ran’› “vatanhaini” ilan eden zihniyet degerçek sanatla ilgisi olma-yan bu toptanc› siyaset veç›karc› yaklafl›mların destek-çisi olmufltur. 20. yüzy›l›n

ikinci yar›s›nda Kemal Tahir’in Kurtu-lufl Savafl›m›z› konu alan Yorgun Savafl-ç› filminin yak›lmas› da bu ba¤naz anla-y›fl ve inan›fllar›n yüz y›llarca an›msana-cak simgesidir.

Türkçemizdeki özlü deyifllerdenbiri, pek sevdi¤imiz “Kol k›r›l›r, yeniçinde kal›r.” deyimidir. ‹lk bak›fltaolumlu gelse de bence hiç de benimse-necek bir düflünüfl de¤il.

Çünkü kol k›r›l›r yen içinde kal›r-sa, yani kolun k›r›ld›¤› gizlenirse okol kangren olur ve kesilip at›lmakzorunda kal›r. Sanat›n görevi de k›r›lankollar›n yen içinde kal›p kangren ol-malar›n› önlemek; var olanla var olma-s› gerekeni, özleneni, duyumsanan›topluma sunmakt›r.

30 A¤ustos Zafer Bayram›m›zmilletimize kutlu olsun... •

tekinozertem@butundunya.com.tr

TMustafaKemal’in askerleri