TRAO I KIN THC C BN PHT HC

PL.2553 - DL.2009

TP SAN PHP LUN

65THNG 07 - K SU

(08/2009)

35 GIITHIUKINH

PhtthuytkinhB-la-mnmtcon ThchTmNhn

46 SNGO

40 NGHINCU

Ungngmmttri NguynDuyNhin

KimCangTTnghaynitmkhngmbycidiuhu ThchThanhHa

21 GIODC GiodcPhtgio:qukhvhinti(tt) ThchNguynHip

74 TRUYNNGN ChmtruynngnngnvM MangVinLong

78 TYBT Ngychngtacnhau HuTrn

89 CMNIM Mybtrii HuLu

TH34HnhPhng50ThHuyn 62 VinNgc 84 NoXa

NHC:ThngByhnthmthHnhPhngnhcVNgcTon

03

10

17

93

NgyVulanBohiuslngytnhthngnhnloiTmHa

1001ChuynvM TmMinh

ChiunaycaconxanhthmLUynVn

NhngdngdngM TrGii

52 THNHTCH

70 SCKHE

82 TYBT

85 CMNIM

64 SNKHUINNH

VthmB-otrng MinhNguyn

Giatilnnhtcabcsinhthnh BS.ThiHuyPhong

MlB-ttcacon VLuThy

NimnChaM ngAnh

RmthngBy:trongphimBaogichonthngMi MinhThnh

08-2009 S 65 | PHP LUN 3

PL. 2553 - VU LAN

Vu lan na li v!C vo nhng ngy ca thng

by ny cm gic bi hi trong ti li dng tro mnh lit hn bao gi ht. Bi hi khng phi nh ngy no chun b cp sch n trng, c gp li bn b, thy c gio c hay l c lm quen thm nhiu bn mi. M t nhiu nm nay cm gic bi hi y vn sng mi trong ti, n l nim vui v cng l ni nim trn tr v mt ci g to ln, cao p, nhng cng gin n v bnh b. V nay, xin chia s nhng ni nim y cng nhng suy t ca c nhn ti nhn ma Vu lan Bo hiu.

Ti khng r ngy Vu lan Bo hiu c t bao gi. Khi cn b,

mi dp Vu lan v, ti thng hay theo m ln cha l Pht. Khi nghe qu thy ging v cng n cha m, ng b, ti thy khe mt m ti nha l. V khi thy mi ngi ci hoa ln ngc o, nhng a hoa mu hng thm v nhng a hoa mu trng trinh nguyn, m cht nao lng, bun ti. Ti hi m: M i! sao c ngi c ci hoa v c ngi c ci hoa trng, vy con ci c hai bng c khng m? M ti n n ci hin ha bo vi ti rng: Hoa mu trng l mt cha mt m, cn hoa mu l cn cha cn m con ?

V thi gian c th tri qua nhng k c , hnh nh nhng

Ngy Vu Lan BO HIU Tm Ha

s l ngy tnh thng nhn loi

VULAN:NgyVuLanBohiuslngytnhthngnhnloiTmHa

4 PHP LUN | S 65 08-2009

VU LAN - PL.2553

bng hoa v c nhng git nc mt ln di trn m ca bao ngi m ti c thy vn theo ti cho n tn by gi.

By gi l Vu lan cng khng khc g so vi trc, c chng l hin i hn, no nhit hn, nhng phn l chnh v nghi thc ci hoa hng th lc no cng su lng v tha thit.

Song song vi nhng nghi thc mang tnh truyn thng, c nhiu T vin cn t chc pht go chn bn cho nhng ngi ngho kh, ng thi c nhiu ni cng t chc trai n k siu bt chn t c hn, m ngha ca n gi gn trong 4 ch m Siu Dng Thi, vi c nguyn cho th gian ny ngi sng c nhiu phc lc, cn k qu vng th sm c siu sinh v ci an lnh.

Tuy nhin, trong bi cnh x hi ngy nay, cuc sng con ngi phn ng b vt cht ha, thc trch nhim v ch Hiu ch cn l khi nim. V l m cn phi c mt i l Vu lan ng vi chc nng v ngha ca n. Vy nh th no l mt l Vu lan ng v y ngha, ph hp vi bi cnh x hi hin ti? Trong bi vit ny, vi

kin c nhn, ti khng dm lm bn chuyn su v mt l Vu lan ng ngha. Song, y ti xin trnh by vi ni dung l khi dy trong t thn mi con ngi tnh thng nhn loi thng qua ngy l Vu lan. V theo ti, l Vu lan khng nn ch g b trong cc t vin, tnh x. Ngoi nghi thc truyn thng nh tng kinh, cu siu bt , thuyt ging gio l, hoc cu tr t thin, v.v... nn chng thng qua ngy l Vu lan ny chng ta hy cng nhau chung sc xy dng th gii ha bnh bng chnh tnh thng trong ni tm mi chng ta, ng thi hy nng ngy l Vu lan hng nm thnh Ngy Tnh Thng Nhn Loi?

Ni vy khng c ngha l con ngi ngy nay khng c tnh thng, nhng tnh thng ca con ngi by gi khc xa so vi tnh thng ca x hi ngy trc. Chng ta th nhn li xem, ti a phng ni chng ta cch y khong 10 nm v trc cuc sng c th ni l khng kh gi giu c nh by gi, nhng tnh thng gia con ngi vi con ngi trong cng mt lng x rt thm thit.

Nh xm ti trc y, my

08-2009 S 65 | PHP LUN 5

PL. 2553 - VU LAN

chc h dn lun sn sng gip ln nhau. Nm go c khoai, bt cho tuy n s, gin d nhng rt thm v n c chia s cho nhau bng tnh thng nhn loi.

Ngy nay, nh nh u c tivi, ngi ngi u c xe gn my, khng cn thy cnh v sinh con m chy khp xm tm mn xe p nh xa na, nhng rt tic by gi con ngi vi con ngi nhn nhau bng i mt d xt, k, phn bit. Nh cch nh bng tng cao n vi mt, kn cng cao tng l chuyn bnh thng nhng cng xa cch hn khi n nh m ngi u tin gp g khng phi l ngi ch nh thn thin m l mt ch ch vi i mt rc la v ting sa vang tri.

Nhng s khc bit do u m c? Do x hi thay i ? Xin tha, x hi th vn th, c khc chng l hin i hn, tn tin hn. Nhng iu quan trng khng phi l do x hi m chnh yu l do tm ca con ngi. Do con ngi khng cn tnh thng, tnh thng b bin thnh mt th hng ha phi vt th c kh nng cn, o, ong, m c. Chng ta nh lc ngho

kh, hon nn th mt ly nc, mt bt cho cng chia lm i thm ch lm t lm tm, cn by gi giu i bn sang i v. X hi c bt buc chng ta thay i nh th khng? Nu khng, th v l do no? Phi chng l do tm con ngi thay i?!

Nhng do u m tm con ngi thay i? Theo ti, l do s thiu vng tnh thng trong tm mi con ngi! Chnh s thiu vng tnh thng ny lm nguyn nhn khin con ngi bn r lng tm, giam lng v bp cht tnh thng nhn loi trong ngc t ca ch k c nhn. N cng chnh l hng ro ngn cch s kt ni tnh thng gia mi thnh vin trong gia nh, gia con ngi trong cng mt x hi v trn ton th gii. y cng l nguyn nhn khin gia nh khng cn hnh phc, x hi mt an ninh v th gii b nhn chm trong chin tranh khng b.

Ngy nay, v bo v cho mt quan im sai lm m bt chp th on, mn danh ngha ca mt ng siu hnh no tin hnh bao cuc chin tranh tang thng, cht chc. Cng th, v quyn li c nhn mnh m bt chp mi th on k c lut

6 PHP LUN | S 65 08-2009

VU LAN - PL.2553

php quc t, tin hnh nhiu th on vi mun xm chim v thn tnh cc quc gia nh b khc gy mt tnh hu ngh ln bang. Nhng vic lm ny ch c th xut pht t ca mt k mt ht tnh thng hoc v chng l mt tp th ca nhng ngi c chung tng in r nh vy. Tht ng bun thay!

im qua vi nt ng ch trong x hi by gi cng nh s khc bit ca x hi trc y, khng ngoi mc ch l nh thc tnh thng nhn loi trong tm c nhn mi ngi. Hy yu thng khng ch ring gia nh mnh m hy em tnh thng ny trang tri khp tinh cu, con ngi bit yu thng nhau, bit sng chan ha, bit gi gn v dng xy th gii thanh bnh hnh phc.

lm c nh vy, vic u tin l cn pht khi mt tnh thng cho chnh bn thn mnh, cho gia nh mnh, cho bn b mnh, cho dn tc mnh, cho quc gia mnh. Vy pht khi nh th no? V nng vo u pht khi tnh thng y?

Chng ta c ngy l Vu lan, ngy m lng i t bi c biu hin bng nhng hnh ng c

th. Hy nng vo ngha ca ngy l Vu lan ny m nhn li mnh, nhn li xem tnh thng ca mnh ang nm ch no? Mnh khi ln giai iu tnh thng trong tm hn mnh cha? Mnh em giai iu tnh thng ny hin dng cho cha m, cho gia nh, cho nhng ngi mnh yu thng cha? Nu cha th bn cn nn suy ngm li v nhn din cho c ch n np ca tnh thng trong chnh mnh.

Nh vy, n vi l Vu lan, khng n thun ch l tham d mt bui l mang m nghi thc Pht gio nh l Pht, cng dng, ci hoa, v.v m cn nn tm theo li kinh nhp nhng ngn vang ta nh giai iu tnh thng trong tm mnh ang tri dy. V hy ngi tht thanh thn lng nghe li thuyt ging ca qu Thy, thy rng mnh cn phi n lc nhiu hn, cn phi em tnh thng mnh c c d l b nh chia s n mi ngi. Bi v tnh thng cao c l tnh thng khi bit dnh cho tt c!

Chng ta hy qun tng rng, t v lng kip sng n nay, v s chng sinh tng l cha

08-2009 S 65 | PHP LUN 7

PL. 2553 - VU LAN

m ca chng ta v ngc li. Ngh n s kh nhc ca cha m ba nm b mm m bng, mi thng cu mang dng dc, lc chng ta cn nh cng nh trng thnh, cha m kh cc, hy sinh tt c cho chng ta nh th no? V trong kip sng ny, d ngi c l mt k n xin hay mt ngi giu c, d cho ngi c l mt tn ca mt tn gio khc, d l da trng, da en hay da mu, d chu hay chu u, chu Phi hay chu M, tt c thy chung cng tng c quan h huyt thng vi chng ta, tng l cha l m, l chng v, con ci, anh ch em ca chng ta. V th hy thng h nh thng chnh

bn thn chng ta. ng khi ln nim phn bit mu da, sc tc, tn gio tn ngng, ng khi ln tm nim thn s, ng khi ln s phn bit hn sang m hy cng thng yu nhau, nh yu nhng g qu gi nht ca chnh mnh.

Qua ngy l Vu lan ny, chng ta c th vit cho cha m mt l th (nu chng ta cha th ni trc tip vi cha m), l th chng ta vit ca ngi cng n cha m v by t lng yu thng ca chng ta i vi cha m, ng thi pht nguyn t nay v mi v sau con s vng li v bit yu thng cha m, bit t chm sc cho bn thn, bit chm ngoan hc hnh, bit gip cha m ng b, yu thng ha thun vi mi ngi, v.vV ri sng nay trc khi i hc, chng ta nh nhng t l th trn bn (ni cha m chng ta hay ngi vo mi bui sng) v trn trng t ln trn l th mt a hoa hng vi li chc cha m mnh khe, cng dng ch con yu cha m rt nhiu!

Hay l, hm nay chng ta n lp, vi nguyn s gip v nng mt bn trong lp hc tt hn. Chng ta ch ng n

hoa hng trng

8 PHP LUN | S 65 08-2009

VU LAN - PL.2553

v tn tnh chia s gip cho bn vt qua nhng kh khn trong hc tp, v hnh thnh nn i bn hc tt trong hc ng.

Hoc l, hm nay chng ta n cng ty, v bit rng trong cng ty c mt ng nghip ang gp kh khn, chng ta nn ch ng n cn chia s, hi thm v c gng tm cch cng nhau gii quyt kh khn, dn dn chng ta cng hnh thnh nn ng nghip cng tin v nhn rng ra trong khp cng ty chng ta v c cng ty bn.

C rt nhiu cch khi dy v thc hnh tnh thng trong mi chng ta, t nhng vic tng chng nh rt nh nhng nu nghim tc thc hnh th kt qu khng th ngh bn. iu quan trng ca s thnh cng l lng kin tr bn b nhn ni, tn tm, ng nn lm cho c phong tro, hoc lm theo cm hng th s khng hay.

Trong nh trng, ngoi kin thc cn bn, cn c mt chng trnh ging dy v lng nhn o, tnh thng yu v cch thc hnh thnh tnh thng yu trong mi c nhn hc sinh, sinh vin. Ngy nay cc hc sinh, sinh vin mt nhiu thi gian trau

di kin thc vi hy vng s t c c nguyn ca ring mnh. Nhng ng bun l rt t trong s c nhn thc tt v o c c nhn, v tnh thng ng loi. Hnh nh by gi trong tr c h ch tn ti ch ngha c nhn v ch ngha thc dng hng th m thi. Nu th th d c l bc s, k s hay mt nh khoa hc i na chng ta cng khng th no lm li ch cho mi ngi m ngc li chng ta t chn sng chng ta trong ngc t ca ch ngha c nhn thc dng y.

i vi cc t vin, tnh x nn hng dn cho cc Pht t ti gia thc r v tnh thng, hay ng hn l lng i bi theo tinh thn v ng ca c Th Tn. c bit l i vi th h thanh thiu nin, cn to cho cc em mt sn chi y tnh thit thc nh chng trnh mi ngy mt vic tt gia nh, trong lp hc hay trong cng s, tn dng phng tin truyn thng i chng nh internet pht sng cc mu chuyn mang tnh cch nhn o (nh chng trnh Radio on-line Sc mu Pht php ca cha Hong Php), cao tnh thng gia con ngi vi nhau, qua cu chuyn cc em s rt

08-2009 S 65 | PHP LUN 9

PL. 2553 - VU LAN

ra cho mnh bi hc g? V gi v cho qu Thy, sau bi no vit hay, c ngha s c qu Thy pht sng v biu dng trong cc chng trnh sau. ng thi nn t chc cc chuyn t thin n cc vng xa, vng kh khn, n nhng trung tm ca ngi tm thn, ngi bnh ung bu, bnh phong, tr em m ci, khuyt tt, tr em b nhim cht c mu da cam, b nhim bnh HIV, v.v... cc em c dp chng kin c th v mnh i bt hnh khng may trong cuc sng thng qua gip cc em c thc hn v tnh thng v trch nhim ca cc em i vi vic gip ngi khc.

Vic lm ny i hi phi c s quyt tm, qun trit tinh thn v ng ton din, kho lo kt hp hi ha gia o v i, hnh thnh np sng tnh thng trong tng gia nh Pht t v nhn rng ra ton x hi. Nu lm c nh vy cuc sng mi tht s hnh phc, nh nh an vui trong tnh thng nhn loi, ngi ngi n vi nhau cng bng tnh thng nhn loi, tnh hu ngh gia cc quc gia trn th gii cng c hnh thnh trn cn bn tnh thng nhn

loi. Vy l c m th gii ha bnh ch nm trong mt nim tnh thng.

Ngy nay ng trc thm ha thin tai, chin tranh trn ton th gii, mi c nhn phi cng n lc nhiu hn khi dy v thc hnh tnh thng xa i phn no au kh ca th gian. ng thi chng ta nn nng cao v tn dng nhng hnh ng mang y tnh nhn o, nhn i trn y tnh thng ca mi c nhn, tp th, v qua mi c nhn hy nn thc, tnh gic trong tng li ni, hnh ng v ngh tnh thng nhn loi ngy mt thng hoa, ngy Vu lan Bo hiu ca dn tc tr thnh ngy tnh thng ca nhn loi. Hy vng ngy l Vu lan nm nay v nhng nm sau s c nhiu nt i mi, khng ch v hnh thc, ni dung, khng ch b buc trong cc t vin tnh x, khng ch l ngy ca ring ngi Pht t Vit Nam, m n s l ngy ha bnh chung ca ton th gii. Cu nguyn mt ma Vu lan y ngha trong s hoan h ca ch Pht mi phng, v nguyn cu th gii ha bnh, chng sinh an lc.

1001

10 PHP LUN | S 65 08-2009

VU LAN - PL.2553

Knh tha qu v v cc bn, Bnh thng khi mun ni v s nhiu kh k ra cho ht, ngi

ta dng s 101 nhng nhan ny dng 1001 chuyn v M bi v trc ht, ngy xa mnh ch bit v M ca mnh, M ca nhng ngi ni ting trong sch v m mnh c hc, thng l nhng danh nhn ca Php, c, Trung Hoa, M, Anh, Nht Bn, v.v... v mi nc mnh ch hc c gng tt ca mt vi ngi. Nc c nhiu ngi con hiu nht l nc Trung Hoa vi 24 ngi con hiu m n th k ny c v thnh ra li thi ri! Cn by gi khi chng ta hay con em chng ta ln trn mng (Internet) th mi ngy c c rt nhiu chuyn, t c hiu n bt hiu, t m Vit Nam n m Php, c, Anh, Nga, t a con ca Ty Tng, n n a con Thi Lan, Hn quc, v.v thin hnh vn trng, ng ni l hng ngn gng sng hay gng ti v ch Hiu, v lng m, tnh m (v k c m git con cng c na!!!) m hng vn cng c na!

Tm minH

Chuyn v M

VULAN:1001ChuynvMTmMinh

08-2009 S 65 | PHP LUN 11

PL. 2553 - VU LAN

Con s 1001 ny cn lm gi nh n ng Vua trong 1001 m vi nhng cu chuyn thn thoi tuyt vi t ca ming ca mt c thiu n xinh p v v cng thng minh k cho nh vua nghe hng m. Chuyn k hoi khng bao gi dt, bi v nu cu chuyn chm dt th i ca c thiu n y phi b kt liu theo! Chuyn v M cng vy, rt nhiu, v k my ngy my m cng khng ht v nu chng ta bit c ch ca nhiu quc gia trn th gii ta s c c v s chuyn k v M khp ni. Ti sao nm no cng ni chuyn v M? Xin tha, l nhc nh con em chng ta gi c hnh Hiu ca ngi con Pht. D x hi c o in, lng ngi c in o n u, ngi con Pht vn phi nh li Pht dy, trong thi khng c Pht, th phng cha m l th phng Pht.

Cu nguyn cho cc b M trn th gii y sc khe v an lc, t bi v tr tu cho nhng a con c hng nhiu hnh phc, c sc mnh chu ng nhng v thng ca cuc i trong th k qu nhiu nhng v tn bo ny.

Xin mi qu v v cc bn gh li y nghe cc Huynh trng GPT ni chuyn v M nhn ma Vu Lan nm nay.

A: Sp ti Vu Lan ri h? Thi gian i mau tht!

B: V vy chng ta ang chun b nhng cu chuyn v M ni trong dp Vu Lan y.

C: Ci kh l ni dung v M nhng Oanh V phi k chuyn khc, Thiu phi k khc v Thanh cng khng ging 2 ngnh kia na!

A: Tt nhin ri! Cch tt nht l my ACE mnh k ra nhng cu chuyn no mnh cho l hay nht v t thy ngay c th k cho ai nghe, ngha l i tng no thch hp, v.v phi khng?

B: ng ! Mnh bt u trc nha! C mt anh chng kia va ci v nn cng v ht bit! Nhng anh ta v phc gp phi c v rt ght b m chng. C ta by ra tr b bnh nng sp cht v cho bit ch c tri tim ngi m chng mi cha lnh bnh c ta m thi. Anh chng ny tt nhin l au kh lm, nhng trm phng ngn k phi ly cho c tri tim M, nu khng th ngi v yu qu

12 PHP LUN | S 65 08-2009

VU LAN - PL.2553

s cht. Th l mt bui chiu, anh chng tm cch d m vo rng chi v nhn lc bt , dng dao m vo tim M b cht ngay khng th ni c li no! Xong anh ta mc tri tim b vo hp y np li, m chic hp chy v nh. ng chng vng ti, anh ta vp r cy ng xung, th anh nghe ting M r rng con b t c au lm khng? Ting ni pht ra t tri tim ca M trong chic hp!

C: Tri i! Bn k chuyn g m nghe gh rn vy? Con ci g m bt nhn vy h? C tht khng? V cng c c s mt na!

A: Mnh c c truyn , hnh nh truyn Philippines hay Min in g , khng phi chuyn Vit Nam u! Mnh k cc bn nghe chuyn ny n, l chuyn tht 100% nhng cng khng phi ngi Vit m l ngi Trung Hoa: C mt anh chng kia ln ln trong mt c nhi vin, c n hc t t v cui cng tt nghip i hc, c th coi nh thnh cng trong i. Nhng anh ta rt hn cc bc lm cha m, v mi nm c n ngy Hin Mu (Mothers Day) th anh ta khng tham d v

tuyn b hn hoi l mnh rt ght ngy y. Ai cng bit l cnh st lm anh ta t mt bn xe v em anh ta giao cho vin m ci ny nn khng ai ngc nhin c. Mt hm b hiu trng a cho anh ta coi h s c nhn ca anh ta. Anh c thy rt nhiu chuyn l trong h s, suy ra c g b n trong cuc i ca mnh nn anh chm ch nghin cu.

B: Chuyn l g vy? Bn lm mnh hi hp qu!

C: Ti sao b hiu trng khng cho anh ta coi lc nh m ln ln mi cho coi?

A: Tt nhin l c l do, cc bn hy bnh tnh m nghe mi hp dn ch! Anh ta ngi hng gi quan st nhng v tu la i v v t trm xe bus gn trng (ni anh ta c cnh st lm v) n mt tnh rt xa trn vng ni Anh ta bn iu tra v bit l tuy m anh em anh b ni trm xe bus kia nhng khng phi l b ri m l c b con mnh c vin m ci nui n hc ng hong, v nh cha m anh rt ngho, cm khng n, o khng che thn, ly tin u m cho con i hc. Lng y trc n pha ln hnh phc, anh ta i kim li

08-2009 S 65 | PHP LUN 13

PL. 2553 - VU LAN

gia nh mnh th bit c thm l b m va mt cch vi thng. B on bit th no a con cng tm ra ngun gc ca mnh nn c li cho anh my tm nh k nim. Nh vy, anh ta cn c xem nhng tm hnh ca mnh trong ngy tt nghip Tiu hc, Trung hc ri i hc v khm ph ra rng M u c n trng, chp hnh chung vi ton th hc sinh trong lp, ng gn anh ta nhng khng gn lm! Anh ta cm ng n chy nc mt khi nghe k v tnh trng i kh ca gia nh cha m mnh. Ri anh ta tng tng M ng xa nhn mnh, theo di mnh sng, hc hnh ln ln dn lng trn ngp thng nh v hi hn c khi on hn M.

B: Nh vy l cuc i anh ta thot ra khi cnh bn cng khn kh ca giai cp bn c nng ca cha m mnh ri! B m ni sui vng cng c mm ci sung sng. Lng hy sinh rt tr tu ca b c n p xng ng.

C: ng vy, cu chuyn ngi M c o ca bn A k lm mnh nh n chuyn ny cng rt cm ng: Mt chng thanh nin M c thn sng xa

nh, tm gi tn l Jack. Mt hm, nhn ngy Mothers Day, Jack gh vo mt tim hoa t hoa tng M qu nh. M ang cch chng hn 400 km. Sau khi tr tin, i ra ca, chng gp mt em b gi chng 10 tui, i vo tim nhn chng v hi: Ch c th mua cho chu mt bng hoa hng khng? c ch! Chu vo chn i! C b vo chn 1 bng hng ri li hi Jack: Ch c th cho chu i thm M chu c khng? c, chu ln xe i! C b ch nh ca M cho Jack khi xe i ngang mt ngha trang Ch i, M chu trong ny, Ch vo vi chu ch? c! Jack tr li v bc theo c b. n trc mt ngi m cn mi c b dng li ni: y l nh ca M. Nhng chu khng bao gi cn c th gp M c na mc d hm nay l ngy Mothers Day. Nm ngoi ngy ny tht vui, M ci, M ni cn by gi M nm im trong ny ri! Ni xong c b nc n khc. Jack ng lng yn nhn, nh mun chia s ni au vi c b nhng anh t bit l mnh bt lc! Mt anh cng nh mt c b t lc no khng hay! Tri x chiu, Jack nhc

14 PHP LUN | S 65 08-2009

VU LAN - PL.2553

c b tr v nh. V sau khi a c b v nh, Jack tr li tim hoa. B i ci ha n t hoa gi v tng M, anh chn mua mt b hoa ti ton th hoa ly trng m m anh rt thch ri li xe v thm M. Li xe i trong m nhng Jack cm thy lng mnh tht m!

A: Nh vy chng mnh k nhng chuyn tng i l v M. Nhng chuyn ny e rng k cho cc em Oanh V nghe khng hp, mnh k mt chuyn khc, hy vng cc em s thch nghe hn: C mt con nai kia ang nui con di. Mt hm, khi hai m con chi a vi nhau th mt ngi th sn n bn cht

con nai m v n c b lng rt p. Trc khi dy cht, nai m vt sa ca mnh ra c cho nai con ung. Cu chuyn ny cho thy con ngi lun t ho mnh l con vt cao hn loi th nhng y ngi th sn r rng l tham lam, c c. V o c th thua xa, khng th so snh vi con nai m hin lnh giu tnh mu t kia c.

B: ng vy, cu chuyn bn A va k nu c thc hin di hnh thc mt hot cnh th cc em rt thch, v on mnh c c mt tit mc Con nai hin v Ngi th sn c c trong vn ngh Vu Lan ri!

C: kin ca bn B lm mnh

08-2009 S 65 | PHP LUN 15

PL. 2553 - VU LAN

c thm mt tit mc hot cnh na, l con C m i n m. Hot cnh ny cng minh ha c tnh mu t thing ling ca C M.

A: Phi ri! Hnh nh ny cn d thc hin hn con nai hin v cn rt nn th, li c ngi i cu m v my cu i thoi ca hai nhn vt, C v ngi: ng i ng vt ti nao, ti c lng no ng hy xo mng, c xo th xo nc trong, ng xo nc c au lng c con.

B: Con C ny l mt trit gia, coi b i vi ngi ln cng kh hiu ch ng ni l cc em Oanh V.

C: ng! ng! hot cnh ny khng phi cho Oanh V u m cho ngnh Thanh y!

A: Cc bn ngh sao nu mnh trnh by bi ht c bn cu:

M l Pht, l Pht ha thn M l hoa, hoa p tuyt trn M l sui, sui ngun v tn Sut cuc i lm k hin

dng. B: My bi ht tng t nh

vy th lm nhc nn cho cc hot cnh l c ri. Mnh c c c cu chuyn v M c th din thnh v kch c.

C: Mnh bit ri, c phi s tch c Qun Th m B-tt trong phim Trung Hoa khng?

A: Mnh ngh khng phi phim m l truyn Quan m Tc ri ca nh vn Hunh Trung Chnh th phi?

B: Bn ni ng mnh ri! C: Sao hai bn u bit ht

m mnh khng bit. K chuyn y cho mnh nghe vi, tm tt cng c!

A: Bn t c th hay hn, y chng mnh ch ni khi qut ch u c th ni ht c!

B: ng vy! c xong Quan m tc ri chng ta thy c ngha Ngn mt ngn tay ca B-tt Qun Th m. i vi chng ta, bt c ai cu vt chng ta ra khi au kh, cht chc, cho chng ta hng s an lc ni tm, em hy vng n gia lc tuyt vng, v.v... th u l hin thn ca c Qun Th m B-tt, hay M hin Quan m.

C: Mnh hiu ri, v lng m, tnh yu ca M l tnh yu v iu kin, d cho a con c hiu hay bt hiu, thnh cng hay tht bi, khn ngoan hay di dt, M u yu thng bnh ng.

A: Cn na, M theo ngha

16 PHP LUN | S 65 08-2009

VU LAN - PL.2553

rng , khng c l ngi M sinh ra mnh m c th l mt ngi bn, mt ngi quen hay khng quen nhng c duyn cu vt mnh th h u hin din ngay khi mnh cu cu. Tuy vy c ngi thy c, c ngi khng thy.

B: ng vy, tc gi Quan m tc ri bo rng mun gp c B-tt Qun Th m th phi tp nhn, phi hc hnh lng nghe, lng nghe ting ku cu ca th gian; tp hnh t bi cu kh cu nn th khng nhng ch 32 ha thn ca B-tt Qun m m c v lng v bin ng ho thn ca ngi s th hin r rng trc mt!

C: Tht l hay qu! Hn g biu tng ca B-tt l M v tnh M c biu hin qua bt cm phiu mu, qua mt con c ln a thuyn vo b hay qua mt hnh bng ng gia bin cu nhng thuyn nhn thot khi ging bo hi hng v nhng t sng thn d di, v.v...

A: Phi ri, M hin Qun m th hin khp mi ni, ch no c cm th tt nhin c ng, bi vy m trong nhn gian c cu:

Ao no cng c nh trngNh no cng c Quan m

hin tin. B: Mnh ngh rng Quan m

hin tin trong mi nh chnh l ngi M. Ngi M no cng yu con ci hn c bn thn mnh, hy sinh cho con ci ngay t khi con mi lt lng (Bn t m nm bn ro con ln).

C: Tht l hay qu, mnh cm n cc bn khai trin ti ny. Mnh nht nh phi tu tp c lm mt cnh tay hay mt con mt ca M Hin Qun m c ngn vn hay triu mt triu tay mi c!

A: Mnh ngh rng ai l ngi con Pht cng c c mong nh bn vy c. Chng ta hy cng nhau c gng nha!

B: ng . Nhn ma Vu Lan, chng ta hy cm n nhng b M cho chng ta gp mt trong i. Mt khc hy tu tp hnh t bi em vui cu kh ca c Qun Th m B-tt c tr thnh mt cnh tay, mt con mt trong v lng v bin cnh tay v con mt ca tnh thng ca M.

C: Xin cm n cc bn v bui hi tho ch li ny, xin hn ln sau. Tm bit!

A v B: Tm bit! Tm bit!

08-2009 S 65 | PHP LUN 17

VN HC

Khng phi ngu nhin ti gi Khnh Lam l a con gi cng ca min Ty Nam b, trng t ny ti mun u ym dnh cho ngi con gi xa qu, xa lm! Xa n mc c mt chiu, ni nh thm ca Khnh Lam bt thnh th, bi th No v Yu Thng:

Ma bong bng,ngy con i ly chng Git l bun rt li bn song ca s ngy xa M ru con ngThu nm ni,cho n lc m hng.

Gt phiu bng, con c n, m bc Cng thng nm, i trn l u phinCon xa ngi bn na vng tri tTim M gi,no c pht bnh yn?

Cnh chim bin,i lc chng, chn miM ngc dng gi bt tr v thmT m xa s lng M con nma ln khc,trong vng tay ca M.

Chiu nay c a con xa nh thmLUynVn

VNHC:ChiunaycaconxanhthmLUynVn

18 PHP LUN | S 65 08-2009

VN HC

Gi cuc sng,v tui i vn trCon nguyn v sng cnh M thn yu chm lo cho M lc x chiuXoa du nng, m tri tri M lnh.

Bao c m,con c rt chn thnhNhng vn ch l c m, M nh?Bi cuc i khng nh l mng mThng ngy tri, con bn bt phng ny.

Trn ng v,con nghe mt cay cayBn kia xe dng ai ngi ging Mm tnh lng con m mng gi khChim bao v, gp M, tha nh mong!

Con s vui,ni y M yn lngNghe li M, con gi gn hnh phcBi con bit l iu M ci M nhc nhn, mong con thnh thi hn.

Con nguyn cu,xin c Pht ban nCho M sng khe vui trm tuiV hnh trnh no hong hn lu tiThm thi gian,cho i M, M i!

08-2009 S 65 | PHP LUN 19

VN HC

Th ca Khnh Lam , ci cht Nam b m c trong Lam l th , khng hoa m, khng cu k, khng khun so, rt him hoi nhng php tu t. Th c t nhin, c gin d tun tro nh ni nh, nh li th thm, t t bn gi m. Bi th m ra nh i cnh ca, dt ti v vi nhng hoi nim, bt u t mt ngy ma ma bong bng cn ma tng thp thong trong ca dao, cn ma dai dng ngoi tri hay cn ma c bt rt trong lng a con gi la qu ly x. Th ri, ma ng thnh git l bun rt li bn song, im rt u phi v tnh, khung ca s y l ni cht cha bao k nim t thu nm ni, cho n lc m hng, ni m tng ru Lam ng, ni Lam bao ln ngi mng m sut thi thiu n, ni Lam c ao c quay v s vo lng m ri a ln khc trong vng tay ca M. Th ri, c m c nui dng ln thnh ni kht khao:

Con nguyn v sng cnh M thn yu chm lo cho M lc x chiuXoa du nng, m tri tri M lnh.

c my cu th ny, chng r c g, ti li lin tng n ni nim ca ngi con gi trong ca dao xa, thm ln Chiu chiu ra ng ng sau, trng v qu m rut au chn chiu, ti c cm gic, khi vit n, tm hn Khnh Lam ri xa thnh ph cc k hoa l, thc s v vi qu hng, v vi ngi nh c c dng m ngi trong bng chiu chp chong, vng u ting Thch Sng chp ming, ting ma ri, ting gi rt u hi v hnh dung ln khi t ng cay s con mt la di nh hong hn, ln hng bng bi, bng cau m m nh trng chiu, ln gi chng dt do, ci m, phy phy a tri lng ln cao v nhiu, nhiu na, cnh sc, con ngi, k nim c chnh chong a v.

Hnh nh ngi M trong th Khnh Lam, trong tri tim Khnh Lam, hi sinh thm lng nh bao ngi m khc: Tim M gi, no c pht bnh yn? i M nhc nhn, mong con thnh thi hn nhng l ngi M ca ring Lam (Lam lun vit hoa t ny nh mt nim trn trng ng thi nh mt danh t ring), khng c mi tc nhum mu thi gian trng xa, khng c i vai gy tru

20 PHP LUN | S 65 08-2009

VN HC

nng u t, khng c nc mt, khng c np nhn ch bng bc mt ni lng khc khoi m ni lng , Lam hiu hn ai ht, nn Lam vit nh mt li ha, mt li cu nguyn:

Con s vui,ni y M yn lngNghe li M, con gi gn hnh phcBi con bit l iu M ci M nhc nhn,mong con thnh thi hn.

Con nguyn cu,xin c Pht ban nCho M sng khe vui trm tuiV hnh trnh no hong hn lu tiThm thi giancho i M, M i!

Li nguyn cu nh thp mt bnh minh cho hnh trnh i v pha hong hn ca m, c l nim lo lng n nu trong Lam l ni lo thng tnh ca nhng ai cn M, nh Trung Qun tng vit:

Anh bao ln dng li trn ph quen. Ng nn cho xe tang qua ph Ai mt m? sao lng anh hong s Ngy thng kia bao lu na ca mnh.

C l trong cuc i, khng phi ai cng c n nhn hnh phc nh Khnh Lam, c mt ngi m m hng v khi cnh chng, chn mi, khi phiu bng m bc c n, khi mt cay cay, khi bn bt phng tri v cng khng phi ai cng hnh phc nh M ca Lam, c a con bit trn trng nng niu tnh thng ca m. Hnh phc i i khi tht gin d nhng li l s tm kim n v vng ca bao ngi!

Cha bao gi ti c dim phc nh Khnh Lam, khi c No v Yu thng, ti nghe c g si ln trong mt nn ghi li nhng cm nhn ca mnh. Ti mong bi vit ny nh mt bng hng, n cn ci ln o Khnh Lam trong ma Vu lan Bo hiu

08-2009 S 65 | PHP LUN 21

GIO DC

III. Gio Dc Pht Gio: Hin TiTh k 20 l th k m Pht gio i mt vi rt nhiu vn

v c s bin chuyn ln lao bi s tc ng khch quan ca nhng iu kin lch s v x hi. S va chm mnh m vi nn vn minh Ty phng c lc khin cho gii Pht gio cm thy chao o bi khng t ngi l Pht t hoc mang truyn thng Pht gio h hi n nhn nn vn minh mi m i vi h v quay sang ph nhn nhng gi tr vn ha truyn thng. Cng trong th k 20, Pht gio, phn ln Pht gio i tha, li phi i mt vi mt h t tng chng tn gio rng khp trn nhng t nc m mnh hin din. Va p, i u, b cng kch, thm ch b tn ph v th tiu, th k 20 c th ni l mt th k y bi kch i vi Pht gio i tha (gm c Mt gio). Tuy nhin trong th k 20, ni ny ni kia vn m ra nhng c hi i vi Pht gio, t nht l n .

ThchngUynhip

Q U KH V HIN TIGIO DC PHT GIO(tip theo)

GIODC:GiodcPhtgio:qukhvhinti(tt)ThchNguynHip

22 PHP LUN | S 65 08-2009

GIO DC

Nh bit, n tr thnh thuc a ca Anh t gia th k 18. S cai tr v khai ha ca Anh a nhiu nh kho c, hc gi n vi mnh t ny m s kho st v nghin cu ca h khai m li nhng gi tr b lng qun by lu, v Pht gio l mt trong nhng gi tr . Vi s hnh thnh ca Hi Pali Texts Society vo cui th k 19 i km theo nghin cu v dch thut, cng vi cc cng trnh kho c ni ting ca Alex-ander Cunningham, cng nh s c mt v gp sc ca The Ma-habodhi Society do Dharmapala thnh lp Srilanka nhng c tr s ngay sau Calcutta (th c ca n), l nhng c hi u tin cho hnh nh Pht gio xut hin tr li t nc ny. Nhng khm ph, nghin cu v gp cng ca nhng t chc ny v sau c nhng tc ng nht nh n gii vn ngh s n cng nh nhng nh lnh o ca t nc ny, m nhng pht biu ca h c nhng nh hng tch cc i vi Pht gio.

Nhng s hi sinh chnh thc ca Pht gio ti n phi k n t sau s kin B. R. Ambedkar quy y theo Pht gio cng vi

hng trm ngn ngi i theo v ng h ng. S kin ny tr thnh mt phong tro tn gio x hi c nh hng mnh m, tc ng su sc vo tng lp giai cp thp, a n nhng cuc ci o tp th ng o, lm tri dy hnh nh Pht gio b chn vi trong nhiu th k. Pht gio c hi sinh vi s gii thch gio l theo B. R. Ambed-kar khin nhiu ngi gi l Pht gio Mi, hay Pht gio Ambedkar!

S ngi quy ngng theo Pht gio t phong tro ca B. R. Ambedkar, cng vi s lng tn cc vng gip ranh vi Ty Tng v Min in nh Ladakh, Moziram v Sikkim a s lng tn Pht gio ti n hin nay ln c con s 6.5 triu ngi, chim 0.76 % dn s n1!

Pht gio ti n nh vy chnh thc c hi sinh vo gia th k 20, v do v va mi hi sinh ch trong vng vi thp k nn cng ng tng l y rt cn non tr. Nhng ngi 1. Thom Wolf, Buddhism in the 21st Century: Three Challenges, trong Buddhism and the Contemporary World, edited by B. Mungekar & A. S. Rathore, New Delhi: Bookwell, 2007, tr. 41.

08-2009 S 65 | PHP LUN 23

GIO DC

xut gia phn ln xut thn t tng lp giai cp thp nn trnh hc vn kh hn ch, trong khi nhng ngi cha ca n cha kh nng tr thnh nhng tu vin c th hun luyn v o to h thnh nhng tng s thng tho trong lnh vc chuyn mn ca h, v gio dc t vin ni chung khng c g ni. Ch tr nhng tu vin theo truyn thng Pht gio Ty Tng

Ladakh, Sikkim, Dharamsala v Nam n, cng nh mt vi trung tm tu thin theo truyn thng Vipassana m c th c coi nh l nhng trung tm gio dc Pht gio.

T gia th k XX, Pht gio cng tr thnh mt mn hc trong nhiu trng hc, v tr thnh phn khoa trong mt s trng i hc khc n . Nhng vic dy Pht hc ti cc i hc khng phi l gio dc

Pht gio, ch n thun l ging dy vn ha, lch s v trit hc ca mt tn gio. Gio dc Pht gio phi l mt nn gio dc c da trn trit hc gio dc Pht gio, tc l nn gio dc phi hng n nhng mc ch m Pht gio nhm n ( ni phn mt). Gio dc Pht gio khng ch c ngha l vic truyn trao kin thc v vn hc, lch s v trit hc ca Pht gio n mt b phn ngi no , m cn o to nn nhng con ngi ngoi vic c kin thc Pht hc, cn phi tu tp bn thn v cng hin cho x hi nhng gi tr sng ca Pht gio m mnh hp th c

Trung Quc, vi Cch mng Tn Hi 1911, a n s co chung ca vng triu nh Thanh, kt thc thi k phong kin hng ngn nm, dn n nhng thay i x hi ln lao t nhng thp nin u ca th k 20. Sau cch mng Tn Hi, gii tr thc Trung Quc hu nh hng v vn minh Ty phng. Nhp nhng gia tinh thn khoa hc v cc gi tr vn ha, h quay sang coi nh nhng gi tr truyn thng. Pht gio Trung Quc vi s nh tr trong nhng

24 PHP LUN | S 65 08-2009

GIO DC

th k trc khng to nn c mt hnh nh p v khng cn hp dn i vi tng lp tr thc, v ri tr thnh i tng b ln n bi nhiu ngi.

T sau 1949, Pht gio Trung Quc li phi i mt vi mt ln sng chng tn gio mi. Tuy nhin cao tro chng Pht gio y phi k t 1966-1976, trong ci gi l i cch mng vn ha. Trong thi k ny, nhiu cha chin b p ph, tng s b buc hon tc, nhc thn x li ca cc thin s b em i thiu t, t ai b chim dng2 Nhng tt c nhng iu cha phi l php nn chnh ca Pht gio Trung Quc thi k ny, m php nn chnh l t sau cc th h hc sinh b gio dc nhn tn gio, c th l Pht gio, bng cp mt khinh b, cn phi ty chay v xa lnh nh mt th bnh hi. Mt thi k th thm nht ca Pht gio Trung Quc m bn thi k php nn ca Pht gio trc x

2. Ven Jing Yin, Buddhism and Economic Reform in Mainland China, trong Chinese Religions in Contemporory Societies, edited by James Miller, UK: Oxford, 2006, tr. 85

ny so ra khng c g ng k3. C th so snh thi k ny vi th k 13 ca Pht gio n , nu ni n nh hn l bi tng s khng b st hi, tuy th h li b m hi theo mt th thc khc, cng khng km phn t hi!

Trong khi hng lot tng s b buc phi hon tc, th mt s khc vn c gi li, ri cng

vi nhng ngi mi c tuyn chn o to sung vo lm tng, h tr thnh nhng ngi gim st v m tin nhng ngi cha b bin thnh nhng a im du lch honh trng, hay tr thnh nhng con ri trong cc vn i ngoi. Pht gio hu nh khng cn my nh hng

3. Bn k php nn trc xy ra di cc triu vua: Thi V (423 451); V (560-578); ng V Tng (840-846); v Chu Th Tng (954-959).

08-2009 S 65 | PHP LUN 25

GIO DC

v khng c cht uy tn no trong cng ng x hi, nht l i vi tng lp hc thc!

Sau thi k i cch mng vn ha, vi s tng trng kinh t ngon mc ngoi mc mong i, x hi Trung Quc hnh thnh nn mt lp ngi giu c rt mc, nhng cng hnh thnh nn mt s chng chnh ln lao gia tng lp giu v tng lp ngho, cng hnh thnh nn ni trng tri c n su m trong tng lp th dn, s mt nim tin trong lp tr, s i kh v cm thy nh b b ri trong tng lp nhng ngi ngho bi bt lc khng ui theo kp s pht trin ca x hi. Nhng nh truyn o Tin Lnh l nhng ngi lng nghe v thu hiu r thc trng ca x hi Trung Quc. Vi phng thc kho lo v c s tr gip ca cc t chc t M v Anh, h len li c mt kp thi khp ni, an i v mang tin lnh n vi qung i qun chng. Vi mt kt qu tht ngon mc, theo thng k ca CCRC (Chi-nese Church Research Centre) c tr s ti Hng Kng, con s tn ca Tin Lnh hin nay ln n 80 triu, cho d nh nc

Trung Quc c thng bo rng ch c 10 triu tn Tin Lnh ti y. Trong khi Thin Cha gio La M c khong 12 triu (thng bo ca chnh ph TQ l 4 triu)4. Vo cc ngy ch nht, cc nh th Tin Lnh c cho l c ng tn i l hn so vi cc nh th chu u hin nay5.

Sau 1979, chnh sch v tn gio ca Trung Quc thay i, cc tn gio c hnh hot t do hn, do cc t vin Pht gio bt u c m ca tr li. Theo thng bo vo nm 2003 ca Hi Pht gio Trung Quc (Hi ny c thnh lp vo nm 1953), c 13,000 t vin c m ca vo thi im , v c 180,000 tng s trn ton lnh th. Trong s ny ht 120,000 tng ni thuc Ty Tng, 60,000 ngi cn li phn b ri rc cc tnh T Xuyn, Thanh Hi

4. Trong bi Christianity in China: Sons of heaven trn tp ch The Economist Anh nu con s tn Ky-t gio t 70-130 triu.5. Francis Ching-Wah Yip, Protestant Christianity in Contemporary China, trong Religions in Contemporory Societies, edited by James Miller, UK: Oxford, 2006, tr. 175. Trong bi ny tc gi a ra s lng tn Tin Lnh hin nay l 30 triu.

26 PHP LUN | S 65 08-2009

GIO DC

cng mt s tnh khc. S lng tng s theo Pht gio Thera-vada l 8000 ngi, ch yu sng tnh Vn Nam. Hin ti c 34 trng Pht hc ti Trung Quc, trong su trng thuc v Ty Tng. Tn Pht gio theo thng k ca chnh ph l 100 triu, nhng Eric O. Hanson trong cun Religion and Poli-tics in the International System Today th a ra con s 10 triu cho c ba tn gio truyn thng l Lo, Khng v Pht (!?)6. T chc RISR (Real International Statistics on Religion) th cho rng c t 6 - 9% dn s Trung Quc theo Pht gio.

Mc d Pht gio Trung Quc thot khi nn Cch mng vn ho gn 30 nm v c xem l pht trin mnh li y, nht l ti cc th thnh, tuy th gio dc Pht gio ti y vn cha c pht trin. Tng s sau nhiu thp nin b x hi ty chay, khng c tham d vo cc trng cng, trong khi h thng gio dc t vin gn nh b xo s, khng c

6. Eric O. Hanson, Religion and Politics in the International System Today, UK: Cambridge University Press, 2006, tr. 165-176

kh nng pht trin gio dc Pht gio tr li khi chnh sch thay i. V thay v c gng pht trin vn ha, hong php v gio dc, nhiu tng s Trung Hoa h hi chy theo kinh t th trng, lo pht trin ca ci vt cht tr thnh nhng ph tng thi i.

Cc trng Pht hc d hin din vn khng kh nng o to nn nhng tng s c tm huyt vi tn gio ca mnh, khng kh nng o to nn nhng con ngi nhy bn bt kp thi cuc; v cc tng s vn khng ct c ting ni c gi tr v hnh ng tch cc cho x hi nhn mnh khc i. D c s hin din ca 34 trng Pht hc, rt nhiu tu s Trung Quc hin nay, nht l n tu, vn chu cnh tht hc, c v ni in ln ngoi in!

Cc t vin qu ch trng vo u t v kinh doanh, t m cng ty n bin cha thnh khu du lch, ri b xem nh l nhng c my sn xut tin7. Ngay nh Thiu Lm t, mt c s vn 7. Ven Jing Yin, Buddhism and Economic Reform in Mainland China, trong Chinese Religions in Contemporory Societies, edited by James Miller, UK: Oxford, 2006, tr. 86.

08-2009 S 65 | PHP LUN 27

GIO DC

ha ni ting ca Pht gio gi y cng tr thnh mt tr s thng mi. Cc s bin mn v truyn thng thnh mt th mi v em rao bn khp ni di ci m danh gii thiu vn ha.

Ha Thng Chin Kung trong cun Pht gio l gio dc xp Pht gio thnh bn nhm: 1. Pht gio l mt tn gio, v ngi a Pht gio i Loan vo nhm ny; 2. Pht gio hc thut mang tnh hn lm, v Pht gio Nht Bn c ngi xp vo y; 3. Pht gio b bin thnh mt th nghi l dnh cho ma chay; v 4. Pht gio thun ty l Pht gio8. Trong bn nhm ny, nu phi xp Pht gio Trung Quc hin nay vo trong mt nhm, th n hn thuc nhm th ba. V nu phi phn thm mt nhm khc na, th phi l Pht gio du lch, v Pht gio Trung Quc hin nay cng c xp vo nhm ny! Gio dc Pht gio Trung Hoa lc a hin l mt thc trng. V khi gio dc Pht gio l nh vy th kh mong Pht gio pht trin tt y, d

8. Ha thng Chin Kung, Buddhism as an Education, n bn in t ca Buddhanet, tr. 7

cho hin nay ngy cng c nhiu ngi n cha l bi. Tuy nhin, vi s gip sc hin nay ca cc t chc Pht gio n t i Loan, hy vng Pht gio Trung Quc s thot ra khi s b tc ny pht trin tr li.

Quay sang Nht. Ngi Chin Kung xem Pht gio Nht nghing v hc thut v mang tnh hn lm. T thi k mi du nhp cho n khi pht trin mnh m, Pht gio Nht lun coi trng vic gio dc v s ng gp ca gii Pht gio cho lnh vc ny phi ni l rt ng k. Trong qu kh, gio dc Pht gio Nht chi phi rt ln i sng x hi, nh hng n cc mn ngh thut, v nht l to

28 PHP LUN | S 65 08-2009

GIO DC

nn c mt tm thc Pht gio trong i sng cng ng.

Vo thi Minh Tr, mc d Nht Hong Minh Tr (Meiji) tch Thn o ra khi s nh hng ca Pht gio v nng Thn o ln lm quc gio, th vi nhng nh hng vn c, li khng phi i u vi nhng tro lu chng tn gio no, Pht gio Nht vn c nhng c hi pht trin v truyn b t tng hc thut ca mnh ra th gii bn ngoi, c bit l phng Ty. Trong qu kh, cc cha ca Nht thng c cc trng hc i km theo, v hin nay mt s ni vn cn gi c truyn thng ny.

Trong cc nc theo Pht gio i tha th Nht l ni c nn gio dc Pht gio pht trin nht thi im hin ti, tt nhin l v mng nghin cu hc thut. Cc sch vit v Pht hc c cho l rt phong ph v xp y cc nh sch Tokyo. C kh nhiu trng i hc Pht gio Nht, ngay c trng i hc Pht gio quc t. Tuy nhin, cc tng s Pht gio v gii hc gi Nht qu ch trng vo vic nghin cu v ch gii kinh in m t ch trng vo vic din gii gio l y thnh nhng iu thc tin thch ng vi bi cnh hin i9. D c nhiu pht trin trong lnh vc hc thut, Pht gio Nht cng ang i mt vi nhiu vn ca x hi hin i, nht l ch ngha tiu th m n len li khp mi ng ngch x hi. V mt b phn ln tng s Nht cng qu thin v dch v tang ma, iu b ph bnh rt nhiu v khin cho Pht gio tr thnh mt tn gio dnh cho ngi cht.

Pht gio Hn Quc gn y 9. Stephen G. Covell, Buddhism in Japan: The creation of traditions, trong Buddhism in World Cultures, edited by Stephen C. Berkwitz, Carlifornia: ABC-CLIO 2006, tr. 219 - 222.

08-2009 S 65 | PHP LUN 29

GIO DC

c ch bi nhng cuc biu tnh chng chnh ph v vn k th tn gio. V vn c nhng kin tri ngc nhau v hin tnh Pht gio ti t nc ny.

Nh ni trc, Pht gio tng c nhng thi k rt hng thnh Hn Quc, nhng t th k 14 n u th k 20 Pht gio b suy yu y khi Nho gio nm quyn thng tr v t tng v chnh tr. T u th k 20, vi s thn tnh ca Nht Bn, Pht gio c pht trin tr li vi s gp sc ca cc tng s Nht. Nhng trong s gp sc , nhng tng s Nht (nhng ngi theo phi Tn tng) cng to nn mt iu dn n s chng i ca mt b phn Pht t Hn Quc l cho php cc tng s y c kt hn10. Chnh vn ny dn n mt s chia r su sc v lm suy yu i Pht gio Hn, mt iu khin cho Tin Lnh c nhiu u th khi bnh trng th lc y vo nhng nm gia cui th k XX.10. Pori Park, Buddhism in Korea: Decolonization, Nationalism, and Modernization, trong Buddhism in World Cultures, edited by Stephen C. Berkwitz, Carlifornia: ABC-CLIO 2006, tr. 195

Thng khi ni n Pht gio Hn Quc chng ta ch ngh n Pht gio Nam Hn. Bc Hn, mt t nc b n, kh c th bit c tn Pht gio y l bao nhiu. Mi con s a ra ch mang tnh c on, x dch t 2 % cho n 60 %. Nu con s 2 % l chnh xc, th iu vn khng khin ta ngc nhin khi bit rng phn ln dn chng Bc Hn hin nay u l tn ca ng Kim Chnh Nht (v trc l ng Kim Nht Thnh). V nu con s 60 % l c thc, th khng phi v Pht gio Bc Hn c khuyn khch pht trin, m bi v n khng b cnh tranh v b ginh git tn gay gt bi Tin Lnh nh Nam Hn.

Quay tr li Pht gio Nam Hn. Vi vic b ca cc nghip on ca M t sau chin tranh Triu Tin (1950-1953), dn chng ca t nc ny chong ngp trc mt nn vn minh mi c truyn vo. Li khng phn tch c u l vn minh vt cht nh tin b khoa hc k thut v u l nhng gi tr vn ha thc s, rt nhiu ngi Hn quay sang vi Tin Lnh, bi nhm ln rng tn gio ny c th gip h tr

30 PHP LUN | S 65 08-2009

GIO DC

nn vn minh v giu c11. Trong khi cc t chc Tin Lnh th c nhng chiu bi ci o rt c chiu. H li ko nhng nhn vt c tn tui trong x hi, ri t chc nhng bui ra ti quy m ti nhng hi trng v sn vn ng ln; trong bui l h cho nhng nhn vt pht biu, i loi rng Tin Lnh l tn gio vn minh, nn theo; cn Pht gio l tn gio m tn, lm ngho x hi v nn loi b. l cha k n vic h cng khai vit nhng khu hiu o v s nhc Pht gio ln cc tng cha. Bn cnh vic tr gip vt cht v gio dc, nhng s kin ci o nh th ny li ko rt ng dn chng i theo.

Nhng Tin Lnh pht trin mnh y t gia th k 20 n

11. Max Weber, gio s ngi c, mt trong 4 nh x hi hc ni ting nht thi hin i, cho rng tn gio c nh hng ln n s pht trin kinh t, v ng dn chng rng s nh hng ca Tin Lnh i vi Hoa K, H Lan, Anh, gip cho cc nc ny c nn kinh t pht trin. Quan nim ca ng nh hng n khng t ngi chu , nht l nhng ni chu nh hng Hoa K. Tuy nhin, quan nim c chng minh l c nhiu hn ch (trng hp Nht Bn, Singapore?). Xem ph bnh ca Richard F. Gombrich trong cun Theravda Buddhism, tr. 11-15.

nhng nm cui ca th k ny v sau th chng li. Sau mt vi thp k, c l dn chng li nhn li v cng giu khng cn chy theo bnh m v go.

Pht gio trong nhng thp nin b Tin Lnh ln lt cng phi nhn li mnh ri c nhng thay i v iu chnh thch hp. Trong ci ri vn c ci may! Pht gio trong thi k ny c nhng ci cch nht nh. Cc tng s tr nn on kt hn, c gng pht trin vn ha, hong php v gio dc. T nhng nm u ca th k 21, Pht gio Nam Hn c cho l pht trin nhanh hn Tin Lnh. Nhiu trng Pht hc cc cp c m ra, cc l hi, nh l Pht n c t chc rt quy m v rt c nh hng vo i sng vn ho. Cc tng s y cng hc theo cch lm ca Pht gio Theravada, t chc nhng kha xut gia ngn hn cho nhng ngi nh tui.

Tuy nhin, d s lng tn Pht gio Nam Hn hin nay ng hn Tin Lnh v Thin Cha gio La M, th c s sinh hot tm linh, c s gio dc v cc nhm truyn gio li khng

08-2009 S 65 | PHP LUN 31

GIO DC

nhiu bng: Pht gio c 846 ngi cha; Tin Lnh c 63,275 nh th; Thin Cha gio La M c 1,152. Pht gio c 69 hi on; Tin lnh c 162; Thin Cha gio La M c 1. Pht gio c 3 trng i hc; Tin Lnh c 38; Thin Cha gio La M c 9. Bn cnh Tin Lnh cn c thm 9 c s gio dc sau i hc, trong khi Pht gio khng c c mt c s no12. Vi gio dc c y mnh v pht trin nh vy, Tin Lnh r rng c rt nhiu u th pht trin v sau.

Trong cc nc theo Pht gio Theravada th Sri Lanka c xem l ni c nn Pht hc pht trin nht, trong qu kh cng nh hin ti. Pht gio vi s tr gip ca chnh ph c nhng cng trnh nghin cu Pht hc c gi tr. Tng s c o to v hun luyn k v nhiu phng din c th truyn b Pht php cng nh m nhn nhng cng tc x hi, trong gm c dy hc cho ngi th tc cng nh hng dn o c

12. Jeong-Kyu Lee, The Role of Religion in Korean Higher Education, Journal of Religion & Education, Vol. 29, No. 1, University of Northern Iowa, tr. 58-59.

cho h. Nhiu t vin tr thnh ni dy hc cho mi thnh phn x hi v Pht gio cng c ging dy v thc hnh trong cc trng hc. D c mt thi gian l thuc a ca Anh, mt b phn dn chng theo Anh gio, th Pht gio hin nay vn chim u th v cng c xem nh l quc gio.

Sri Lanka, nhng hot ng x hi ca Pht gio pht trin rt mnh m. iu ny c c s t thi nc ny cn l thuc a ca Anh khi nhng t chc Pht gio c hnh thnh chng li s cai tr ca Anh v s bnh trng y k th ca Anh gio, v nhng t chc ny cng hnh thnh nn Ch ngha dn tc Pht gio v sau trong vic u tranh ginh c lp cho Sri Lanka. Hin nay, nhng t chc Pht gio y c nhng n pht trin x hi rt tch cc, m tt c ng hng pht trin u c da trn trit hc x hi v gio dc ca Pht gio13.

Min in, Pht gio v phng din hc thut c th 13. Stephen C. Berkwitz, Buddhism in Sri Lanka: Practice, Protest, and Preservation trong Buddhism in World Cultures, edited by Stephen C. Berkwitz, Carlifornia: ABC-CLIO, 2006, tr. 45-70

32 PHP LUN | S 65 08-2009

GIO DC

khng c tin b nh Sri-lanka, nhng v kha cnh hun luyn tm linh th y rt pht trin (hun luyn tm linh cng l mt kha cnh ca gio dc Pht gio). Rt nhiu trung tm tu thin truyn thng c duy tr y v dnh cho mi hng ngi. Cc tnh x Min in cng tr thnh nhng trung tm gio dc cho dn chng. Tng s m nhn vai tr gio dc o c cho x hi, v h cng m trch nhng mn hc khc cc trng hc cng.

Trc khi ngi Anh cai tr, ngoi vic ging dy kinh-lut-lun, cc t vin y cn ging dy mt s mn hc khc nh thin vn, y hc, ngn ng; v cc t vin cng ng chc nng nh l nhng trung tm gio dc chnh dnh cho cng chng. Di thi thuc a, chnh ph Anh yu cu cc t vin phi a cc mn khoa hc ca phng Ty vo trong gio dc, v iu ny gp phi s phn khng ca gii tng s. V v c nhng bt ng gia chnh quyn cai tr v gii Pht gio dn n vic hnh thnh nn nhng phong tro x hi Pht gio nu cao ch ngha dn tc, u tranh ginh

c lp cho Min in v sau.Sau thi k thuc a, chnh

quyn ng h pht trin gio dc Pht gio. Vo nhng nm cui th k 20, chnh ph ti y li gia tng vai tr ca cc t vin trong vic gio dc c bn cho mi hng ngi trong x hi, c bit cho thiu s khng phi l Pht t14.

Thi Lan l nc may mn thot khi nn thuc a. V Pht gio t cui th k 19 v u th k 20 c nhiu ci cch pht trin ti t nc ny. C nhng phong tro ci cch do chnh nh vua khi xng. Dn chng Thi phn ln u l Pht t, v Pht gio c xem nh l quc gio y. V phng din hc thut, Pht gio Thi c th khng pht trin c nh Pht gio Sri Lanka, tuy nhin c hi cho cc tng s hc tp v dn thn th rt d dng. Bn cnh cc cha vin l ni hun luyn v ging dy kinh lut, cng c cc trng i hc Pht gio c mt. Cc tng s Thi ngoi vic tu hnh, vn c th m trch 14. Juliane Schober, Colonial Knowledge and Buddhist education in Burma, trong Buddhism, power and political order, edited by Ian Harris, New Yord: Routledge, 2007, tr. 66-67.

08-2009 S 65 | PHP LUN 33

GIO DC

cng vic ging dy ti cc ngi trng cng ca nh nc, t ging dy Pht hc, o c, cho n vn chng, ton v nhng mn hc khc. H cng tham gia vo nhng hot ng x hi khc.

Trong qu kh, cc cha vin Thi ng chc nng ca cc c s gio dc v hun luyn, cho c tng s ln c s. V sau, v t mc tiu pht trin kinh t v i theo nn gio dc phng Ty, nh nc Thi kim sot v qun l gio dc, tch gio dc ra khi cc cha vin; v hin nay cc cha vin khng cn l c s gio dc cho a s qun chng. Nhng chnh ph Thi khng thnh cng trong vic ny, khng em li c c hi bnh ng trong gio dc cho mi tng lp nh trc y gio dc cn do Tng gi m trch.

Bn cnh Pht gio Thi cng gp phi nhng kh khn trong vic phn b nhn s. Khi cc trng i hc u nm nhng thnh ph ln, tng s Thi t cc vng qu u tp trung v thnh th hc, v ri khng ai chu tr li min qu phc v sau khi hc xong (hnh nh ging Vit Nam!). D c

gio dc tt v th hc, h vn khng kh nng hnh o th thnh, trong khi h c th tr thnh ngi lnh o tinh thn cc ngi cha qu v dn chng ang mong i iu th h vn c li thnh th, v cc ngi cha lng Thi hin nay vn thiu tng s. V y l mt trong nhng ci li m gio dc Pht gio y phi chu trch nhim. iu ny khin nhng tng s c tm huyt Thi ht sc lo ngi15.

Thay Kt LunTi i hi xa trong bi vit

ca mnh nhng ri nhn thy vn cha i n ni. Cui cng ti vn khng cp n gio dc Pht gio Vit Nam. Gio dc Pht gio hin nay Vit Nam nh th no chc nhiu ngi bit. V nu trnh by v iu ny cho y hn phi cn n mt bi vit khc. V vy ti xin tm dng bi vit li ngang y, vi hy vng ni ln c mt vi im s lc v gio dc Pht gio ni chung.

15. Phra Dhammapitaka (Prayudh Payutto), Buddhism and Education, www.buddhist-monk-notebook.info/2009/03/buddhism-and-education.html

Ve pha

34 PHP LUN | S 65 08-2009

TH

Ti i v pha cuc i Tui th lng lnh mt tri mt trng Bc chn dung d dung dng C cha c m nng sm chiu.

Ti i v pha m miu Hn nhin chp cnh dp du c m Qu nh p ta bi th B tre bi chui, p t ca dao.

Ti i v pha ngt ngo Li ru m ht dt do triu m Nn khng ct l bi lm Bao nhiu nc chy m chn u mn.

Ti i ngn dm nc non Chung cha ngn ngi vung trn diu m Trng soi vnh vnh ch tm Qu hng ta i trm i hng.

Ti i v pha thin lng Tri tim do dt yu thng cuc i Tm hn ha bin khi vi Vng tay m c t tri bao la.

Mi hay chn tnh nguy nga T v thy vn m khi sng Lung linh nh diu quang hng Chn nh diu hu mi phng t tri.

hnhphngVe pha

HnhPhng

08-2009 S 65 | PHP LUN 35

GII THIU KINH

DN NHPT bao i kip, chng ta nc mt v ngi thn qu nhiu:

hy mnh v ngi thn ng chm ngp trong nc mt y na. - c Pht dy nh vy. V dng nc mt y lun cht cha tnh yu luyn i, chy ra v mn ca bi thng, kh au, lm lc n cn nhn chm c thn, tm chng ta vo sng su m mui v ngng cung. Do m bc Gic Ng bng tnh yu ca i bi v nhn thc ca i tr, gip mi ngi nhn chn ng sau s sng mong manh ca th gian: u l kh, u l vui, qua bn kinh B-la-mn mt con, thng nh khng ngui.

Nguyn tc Pht thuyt B-la-mn t mng chung i nim bt li kinh (), do ngi An Th Cao ngi nc An Tc (mt vng quc xa, nm t Ba T [nay l Iran]) dch thi Hu Hn, tng i Chnh quyn 1, s hiu 91, trang 915a7. Bn kinh ny tng ng vi kinh i sanh ( - 216) trong Trung A-hm quyn 60, Tam tng Tng-gi--b dch thi ng Tn, tng i Chnh 1, s hiu 26, trang 800c21.

THcH Tm nHn

PHT THUYT KINH B-LA-MN MT CON

GIITHIUKINH:PhtthuytkinhB-la-mnctconThchTmNhn

36 PHP LUN | S 65 08-2009

GII THIU KINH

TOT YU NI DUNG KINH

Mt thi c Pht tr rng K-, vn Cp C c ti nc X-v. By gi c mt ngi B-la-mn c a con va mt, lng ng c thng nh khng ngui. ng b n, b ung ch n g m khc lc v nh lc m con trn tay.

Sau , ng i lang thang khp ni, mi n ch Pht, ngi qua mt bn. c Th Tn hi:

- Ny B-la-mn! Ti sao cc cn ca ng khng n nh?

- Tha C-m! Lm sao cn ca ti n nh c. Ti c mt a con cht, thng nh mi, khng th n ung nh khc lc v nh lc bng m n.

c Th Tn bo: - ng vy, ng vy! Ny B-

la-mn, khi i pht sanh chc chn s u su, kh no, khng vui.

Ngi B-la-mn ba ln hi: Ti sao khi i sanh li u su, kh no, khng vui. Khi i sanh s c hoan h, thng nh ch? Nhng c Th Tn cng ba ln tr li nh trc.

Ngi B-la-mn nghe Th Tn ni nh vy, khng vui, cho l sai, khng bng lng b i. Lc ny bn ngoi cng tinh x K-

hon, c nhng ngi ang vui chi, ng trng thy lin ngh: Ngi thng minh th gian cho y l hn ht. Ta hy em nhng iu lun bn vi Sa-mn C-m ni cho h nghe. ng mi k li cho h, h u ni, khi i sanh lm g c u su, kh au; khi i sanh s c hoan h, thng nh.

Ngi B-la-mn thy nhng ngi vui chi ni ging mnh, ng b i. Nhng li lun bn ny dn d truyn n cung vua. Vua Ba-t-nc nghe c rng: Sa-mn C-m ni, lc i sanh th u su, kh no, khng vui. Vua Ba-t-nc k li vi phu nhn Mt-l. Phu nhn Mt-l tn ng li c Th Tn ni l ng. Vua Ba-t-nc khng chp nhn, cho rng phu nhn l t ca Th Tn nn ni theo. Phu nhn Mt-l tha:

- Nu i vng khng tin li ca thn thip, th sai s gi n hi Th Tn xem.

Vua Ba-t-nc lin sai B-la-mn Na-l-ng-gi n ch Th Tn gi li thm hi v tha, c phi Th Tn ni nhng li, khi i sanh th chc chn c u su, kh no, khng vui chng? Na-l-ng-gi vng lnh, cp tc n ch Th Tn chuyn li thm hi sc khe Th Tn v bch li

08-2009 S 65 | PHP LUN 37

GII THIU KINH

nhng li nh vua hi.c Th Tn bo:- Ny Na-l-ng-gi! Ta hi

ng, tu theo s hiu bit ca ng m tr li. Nu c ngi m mng chung, ngi con tm cung lon i u cng ni: Ta khng thy m! Ta khng thy m cng nh th, cha, anh, ch, em hay v mng chung, ngi kia tm cung lon i n u cng ni: Ta khng thy cha ta, v ta! Vy, khi i sanh chc chn c u su, kh no, khng vui. Ny Na-l-ng-gi! Xa c mt ngi ph n v thm gia nh, thn thuc mun cng bc c ta (ci gi) vi ngi khc. Ngi ph n ny tc tc chy v nh chng, ni vi chng: Anh bit khng, thn thuc ca em mun bt em em cho ngi khc. Anh phi tnh sao ngay by gi i. Ngi chng lin cm con dao bn, nm tay v ko vo trong nh, ni: Phi cng i vi nhau! Phi cng i vi nhau! Ni xong anh m v cht ri t st lun. Ny Na-l-ng-gi! Nn bit, do i sanh mi c u su, kh no, khng vui.

B-la-mn Na-l-ng-gi ghi nh li Th Tn dy, tr v tu li vua Ba-t-nc. Vua Ba-t-nc em chuyn y ni vi phu nhn

Mt-l. Phu nhn Mt-l mun chng minh thm vi nh vua, b hi vua Ba-t-nc:

- i vng c yu thng i tng T-lu-la1 khng?

- Ta thng i tng T-lu-la.

- i vng c yu thng i tng Hin Th, con voi ln Nht-bn--li,2 nng B-di-,3 phu nhn B-sa st--l,44 v nhn dn Ca-thi, Cu-tt-la khng?

- Ta yu thng mi ngi v nhn dn hai nc ny cung cp nm th dc lc cho ta nn ta cng yu thng h.

- Nu tt c b bi hoi, b bin i, nh vua c u su, kh no, khng vui khng?

- Ta s u su, kh no, khng vui.

Phu nhn Mt-l li hi:- i vng c yu thng thn

1. T-lu-la : Pli. Vi abha, con trai vua Ba-t-nc (Pasenadi).2. Voi ln Nht-bn--li : Pli. Ekapundarka (Nht bch lin hoa), hai bn hng con voi ny c nhng m trng hnh hoa sen trng.3. Nng B-di- : Pli. Vajr-kumri, cng cha, con gi c nht ca Ba-t-nc v Mt-l, sau c g cho vua A-x-th.4. Phu nhn B-sa st--l : Pli. Vsabha (khattiy), mt n t dng h Thch, c gi lm con gi ca Ma-ha-nam, v g cho vua Ba-t-nc, v sau sinh T-lu-li.

38 PHP LUN | S 65 08-2009

GII THIU KINH

thip khng?- Ta rt yu thng nng.- i vng! Nu thn thip

b bi hoi, b bin i, i vng c u su, kh no, khng vui khng?

- Ta rt u su, kh no, khng vui.

- Ny i vng! Do vy nn bit, nu i sanh th c u su, kh no, khng vui.

- Ny Mt-l! Vy k t hm nay, Sa-mn C-m l thy ca ta, ta l t ca Ngi. Nay ta qui y Pht, Php v T-kheo Tng. Mong c Th Tn nhn ta lm u-b-tc (ngi nam cn s). Ngay t by gi ta bt u khng st sanh na, v s qui y Pht.

Ni xong, t xa vua Ba-t-nc nghe c Th Tn dy, hoan h vui mng.

LI KT

Tm thc luyn i ca chng sanh b kh au trc cnh ngi thn mnh ra i, hay tnh ct nhc mi chia la, c kinh in minh chng rt nhiu. Trong cc truyn tch Php C dn: C mt ph ng v con cht m tinh thn suy sp, n ch ha tng con khc mi c Pht n khuyn bo: C sinh th c cht, mi sinh vt u nh

vy ng ngh lm ch c mnh cht con. au thng v s hi ton do lu luyn m ra (Php C 212). Li k, b T-x-kh rt kh chu ng au n khi a chu gi khng may qua i. B tm n Pht, Pht dy, mi ngy ch nc X-v ny m c khng t ngi cht?... Nu h l con chu b, khng l b khc sut ngy sut m Phi bit chnh lu luyn to ra au thng v s hi (Pc 213). Pht cng dy chng Kumara au kh khi v cht, au thng do dc vng dn ra, dc vng thnh kht vng dn ra au thng vi kinh hi. (Pc 215).

Vy ngi B-la-mn mt con, thng nh, khc lc, hay vua Ba-t-nc yu thng phu nhn Mt-l, yu thng thn dn ca mnh cng do i pht sanh, i pht sanh s c u su, kh no, khng vui.

i l mt trong 12 nhn duyn, i l tham luyn chp trc tt c s vt. i tc l yu. i cn hm ngha: thn i, dc lc, i dc v kht i. i l ni n tnh yu c quan h thn tc huyt thng vi mnh; thn i l ni v tnh bn. Cn yu thng mt i tng c bit no l dc lc; tnh yu ch kin lp trong quan h v tnh l i dc, v yu say m

08-2009 S 65 | PHP LUN 39

GING LUN

ai n ni si tnh l kht i. Nhng ngha u thuc tnh yu ca con ngi, m bn cht l t yu thng mnh (t i) mi i n tnh i, ri bin thi qua kht i. Kht i li l bn th i tnh ca con ngi, do th i tnh ny m pht sinh ra kh no, t kh no sinh au n (bi thng).

Trong vn kinh, t cnh ngi B-la-mn mt con, n cnh nhng ngi vui chi trc cng tinh x K-hon, ri Pht khai th cho Na-l-ng-gi nghe chuyn li n vua Ba-t-nc, sau phu nhn Mt-l gii thch thm, u cho chng ta thy rng tt c l v thng, mi th u thay i, hu hnh th hu hoi, luyn i hay bm vu vo s kh, m ni kh khi mnh phi ri b cnh m mnh a thch, hay xa la ngi m mnh thng yu l ni kh ca s bit li (i bit li kh). S au kh ny l mt hin thc, c Pht khng dy chng ta chi b, hay trn chy m nn khn ngoan nhn din bn cht ca th gian, v c Pht cng khng dy chng ta phi v cm trc cnh au thng, lnh m vi ngi thn mnh qua i, ng quan tm chm sc bt c ai, quay lng vi nhng nim vui th gian m c Pht dy mi ngi phi chp

nhn s tht, c sanh th c t, c hp th c tan, bnh thn i mt vi thng kh, khng nn km nn, loi b au n dn bng chnh nim. V tnh yu thng phi c vun trng bng lng bi mn v tr tu; nu yu thng m thiu tr l thng ho thng qung, d b m qung, dn n v k, chp ng, nh anh chng kia git v, ri t st, cho l lm nh vy s c mi bn nhau chng? X tr mt cch cung si nh th trn th gian ny khng phi l t.

Mi th u thay i, luyn i cng kh au, su mun, bt an mi mi khng ch con ngi; ngay c quyn lc ci th, giu sang tt nh, dc lc y nh vua Ba-t-nc vn cm thy bt lc trc n. Duy ch c con ng ch thin hng n i sng tm linh, nng ta vo ba ngi bu, t nim tin vo tr tu Pht (qui y Pht), hiu c gio php, thy r bn cht kh au (qui y Php) v tm thy sc mnh ca mnh trong i sng thun nht, ha hp ca T-kheo Tng (qui y Tng), mi chnh l con ng hnh phc cui cng m vua Ba-t-nc, cng nh bao chng sanh khc ang qui ngng quay v.

40 PHP LUN | S 65 08-2009

NGHIN CU

Pht Gio ni n ci Khng khng phi thu mnh trong t thi tiu cc m chnh l m ra chn tri hot dng ca ci Diu Hu, B-tt i li trong su no lun hi thc hin s nghip sinh. Trung Lun ni: Nht thit php khng, li ni: D hu khng ngha c, nht thit php c thnh. Nht thit php khng l ht thy cc php vn khng c t tnh. Chnh bi cc php vn khng c t tnh nn mi c s chuyn y, mi c Nit-bn - nht thit php c thnh.

Kinh Kim Cang nh li tm st ca thn Indra ging xung quan nim hu ng, p v th gii ng i, ng dc, hin by th gii phi hu, v tr. Th gii c nhn di nhn thc v ng l quan im ch o ca Kinh Kim Cang. V ng lun hay tm khng l ni B-tt tr tm, l

im t B-tt phng chiu thnh con ng vn hnh. Thc hnh vn hnh vi tm v tr l din by ci Diu Hu qua con ng B-tt hng phc tm. Nhng v, ng chp l kin chp c hu nht ca chng sinh, c bit i vi ngi n , quan nim v t ng c phn chit mt cch ht sc su xa, cho nn Kinh Kim Cang a ra 4 khi nim v t ng (sau ny cc Lun s gi l t tng) v ph nh chng mt cch trit . Trit ph ng chp cng l hin by khng - t - tnh .

Kinh vn ni: B-tt th phi sa cha tm mnh bng tu gic ny: Bao nhiu chng sinh hoc sinh bng trng, hoc sinh bng thai, sinh bng m thp, sinh bng bin ha, hoc c hnh sc hoc khng hnh sc, hoc c t tng, hoc khng t tng, c

KiMcAngTTng

NI TM KHNG M BY CI DIU HU THcH THanH Ha

hay

Nghincu:KimCangTTnghaynitmkhngmbycidiuhuThchThanhHa

08-2009 S 65 | PHP LUN 41

NGHIN CU

khng t tng, ta lm ht thy u c nhp vo Nit-bn hon ton m gii thot c. Lm cho v lng v s chng sinh Nit- bn nh vy, m tht khng thy c chng sinh no c Nit-bn c. Ti sao nh vy? Trng lo Thin Hin, v nu B-tt m vn cn c tng ng, nhn, chng sinh, th gi th B-tt y khng phi B-tt. (Kinh Kim Cng, HT Tr Quang dch).

Ngha l, B-tt ha o gia cuc i, mun bc chn n nhng cnh gii siu thot, phi dit tr bt k tng chp th no v mt ch t (ng). Ng tng, nhn tng, chng sinh tng, th gi tng; t tng ny ch l 4 cch gi khc nhau v tng (quan nim) mt ch t ang n np di ci thn t i th ph ca chng ta.

Tuy nhin, trc khi i vo tm hiu t tng ng theo tinh thn ca Kinh Kim Cang, chng ta cng cn lu n mt hng gii thch khc rt thnh hnh v t tng. l, di nh hng Trung Quc tnh, t tng ca Kinh Kim Cang c gii thch theo chiu hng o c lun. Hng gii thch ny rt ph bin n ni V ng lun ca t tng

dng nh b lng qun. Theo hng o c lun, t tng i khi c gii thch nh sau: Ngi m c tin ti, hc vn, dng h, coi thng ht thy mi ngi; gi l ng tng. Tuy thc hnh nhn-ngha-l-tr-tn, nhng cao t ph, gi l nhn tng. Vic tt quy v mnh, vic xu y cho ngi, gi l chng sinh tng. i cnh phn bit yu ght, l th gi tng. Nh vy gi l t tng ca hng phm phu. Ngi tu hnh cng c 4 tng. Tm gi cht nng - s, coi thng chng sinh, gi l ng tng. mnh l ngi gi gii, coi thng k ph gii, l nhn tng. Chn ght ci kh trong 3 ng, nguyn sinh cc ci tri, l chng sinh tng. Lng mun sng lu nn sing tu phc nghip, chp trc khng b, l th gi tng. (Kim Cang Kinh Gii Ngha, Tc tng 24, p519c).

Xt k, hng gii thch i qu xa khi i chiu li t nguyn t Phn bn. Kinh Kim Cang khng phi l bn kinh hng n vn lun l hay o c m n hng n con ng gii thot, hng n nhng ngi sng u tch trong

42 PHP LUN | S 65 08-2009

NGHIN CU

th gii A-lan-nh (v trnh) m i din l ngi Tu-b-. Khi nim ng Kinh Kim Cang ni n khng phi l ci ng tm l m l ci ng mang tnh trit hc. N thng tr thnh i tng suy ngm ca nhng hnh gi tch c. Tng () trong t tng khng phi l hnh dng, tng trng m n c chuyn dch t ch saj trong Phn ng vi ngha l khi nim, tng. Cc ngi Huyn Trng, Chn , Ngha Tnh, Cp a u dng ch tng () dch ch ny. T tng / tng cn phi c hiu t Phn bn di gic v ng lun.

tng v ng (: ng tng / tng), Phn ng l tmasaj, l tng / khi nim v mt tht ng (tman) tim n di ci thn th ph (sthla arra). c bit trong thi k Sm lm th v o ngha th, tman c xem nh sinh kh (pr) v tn ti khng ch trong con ngi m cn trong bt k dng s sng no. V th, tman c ng nht vi Brah-man, n l ci ng tin nghim. tman tri ln trong lun hi v ch t c s gii thot ti hu (moka) mt khi n nhn ra n

chnh l n, l Brahman, t v th n nay: tat tvam asi ngi l ci !

Th gi tng / tng (), Phn ng l jvasaj, l tng / khi nim v mt linh hn tn ti ni mi chng ta. Jva, Hn thng dch l mng cn, ngha en l s sng, cho nn y n c dch l th gi. y l mt khi nim tru tng v phc tp khc v ci ti ang ch ng trong mi chng sinh. Jva khc vi tman ch n l ci ng tht nghim, n to nghip thin c, to thnh nguyn nhn dn n s thng trm ca chng sinh trong lun hi. tman l tin nghim, l k ng nhn qu trnh jva to nghip. Trong vn hc Veda, tman v jva c v nh hai con chim gn b vi nhau cng sng trn mt cy y tri, mt con khng n tri m ch ng nhn con chim cn li thng thc hng v ca tri trn cy. Con n tri chnh l jva.

Theo K-na gio (Jainism), vn vt c to thnh t hai yu t linh hn (jva) v phi linh hn (ajva). Linh hn (jva) vn l ton tri v h lc, nhng do tip xc vi yu t phi linh hn v tc

08-2009 S 65 | PHP LUN 43

NGHIN CU

ng ca nghip nn n phi chu s tri buc trong lun hi.

Chng sinh tng / tng () l chuyn dch t sattvasaj trong Phn ng. Sattva c cc ngha nh: hu, hu th, tn ti, sinh vt, linh hn. Trong Hn tng n thng c dch l: nhn, chng sinh (cc ngi nh: Cu-ma-la-thp, Chn , Ngha Tnh), hu tnh (ngi Huyn Trng). Sattva phi sinh t ng t as (l, tn ti), n gm c sat v tip v ng tva biu th tnh cht tru tng, v th n c ngha l s tn ti c tnh tru tng.

Trong trit hc n , sat-tva l mt trong 3 c (gua) 3 yu tnh ca T tnh (Prakti): sattva tamas rajas, theo th t ch cho: thun khit nng ng m n, hoc: h u m. Rng hn na, sattva ch cho tnh hin hu chn tht, minh trit, xn ln, hoan h.

Trong Pht gio, sattva ch cho chng sinh, hu tnh. l hnh nh mt hin th / tn ti tuyt i bt bin trong sut 3 thi qu kh, hin ti, v lai. Chnh t ngha ny, sattva hm ch mt ch th lun hi khng ngng trong lc o.

Tng hp nhng phn tch trn, chng sinh tng l tng / khi nim v mt ch th bt bin trong sinh t lun hi. chnh l hin th ang l, l ci ng mang tnh bn nng ni mi sinh th.

Nhn tng / tng (), Phn ng l pudgalasaj, l tng / khi nim v mt thc th c gi l pudgala. Pudgala c cc ngha nh: thn th, vt cht, ng, linh hn, c nhn...; Hn phin m l b-c-gi-la, v dch ngha l: nhn, s phu, hu tnh, chng sinh, ng... Cc Lun nh Duy thc thut k, Huyn ng m ngha, nh ngha: b-c-gi-la, sc th th d; ngha l: B-c-gi-la l thng (nhiu ln) i li trong cc no lun hi.

i vi K Na gio (Jain-ism), pudgala l nhn t vt cht trong h thng a nguyn tng i thc ti lun, l mt trong 6 tht th (dravya) cu to nn th gii.

Trong Pht gio, pudgala l mt khi nim hu ng lun ca phi c T B. c T B quan nim chng sinh lun hi, i sau k tip i trc, ci duy tr s k tha chnh l pudgala, l mt ch th lun hi. Pudgala ny,

44 PHP LUN | S 65 08-2009

NGHIN CU

mt kha cnh no , tng ng vi khi nim tman trong n gio, ch c iu tman c cho l bt t, cn pudgala ch l ci ng tm thi, n khng bt t nh tman, bi v pudgala ch tn ti trong khi chng sinh chu lun hi, khi gii thot th n khng cn na (Oxford Diction-ary of World Religions, tr. 774). Xt n im ny, ta thy pud-gala c mi lin h gn vi khi nim A-li-da thc ca phi Duy Thc. Lun Thnh Duy Thc ni v thc A-li-da nh sau: Hng chuyn nh bc lu, A-la-hn v x (i chnh 31, tr. 0007c). Ngha l a v phm phu, thc A-li-da hng chuyn lin tc nh mt dng thc t i ny qua i khc, cho n khi hnh gi chng c Thnh qu A-la-hn th n mi mt. Li na, pudgala c cho l phi tc phi ly un ng, ngha l khng phi un, cng khng phi la un m c pud-gala. Thc A-li-da th c nh ngha l hng chuyn, ngha l khng phi tn ti, cng khng phi khng tn ti. Chnh v vy, cho nn trong cun Tiu tha Pht gio t tng lun, Kimura Taiken c nhn nh: Nu em n i chiu vi thuyt A-li-da

thc sau ny, ta c th ni B-c-gi-la l t tng tin phong ca thuyt A-li-da thc.

Ni tm li, nhn tng c ngha l quan nim chp trc vo mt ch th lun hi, nh ngi Tng Triu ni: thy chung bt ci v chi nhn. C ngoi o d nhn danh thn, v thy chung bt bin [Trc sau khng thay i c gi l nhn. Cho nn ngoi o gi nhn l thn, ni trc sau khng bin i] (Tng Triu, Ch Duy Ma Ct Kinh).

Nh vy, t tng, d mi khi nim c ch khc nhau, nhng chng u mun quy chiu v mt thc th bt bin lm ch t i sng ca chng sanh, thc th chng ta tm gi l Ng. Kinh Kim Cang ch dn ra 4 tn gi phn bit khi nim ng, ngoi ra, mt s kinh in khc cn nu ra nhiu tn gi khc hn na. Nh Kinh Lng Gi a ra 6 tn gi khc v ng l: tman, sattva, jva, poa, purua, v pudgala (Nan-jio, Lakvatrastram, 63) m bn Anh ng ca Suzuki dch l: ego (ng), being (chng sinh), vi-tal principle (th gi), nourisher (dng dc gi), supreme spirit (thn ng), v personal soul (tiu

08-2009 S 65 | PHP LUN 45

NGHIN CU

ng / trng phu)1. Thm ch trong i Phm Bt-nh, c n 16 bit danh khc ca ng1.

Nh Kinh ni, hnh gi khng c khi ln 4 t tng chp th ny, nu khi ln 4 t tng chp th ny th v y khng phi l B-tt pht th i tha. Bi v B-tt m cn dng con mt hu ng, nh nguyn hnh o th o y khng phi l o rt ro vt ra ngoi s i i. V ngha chp trc vo mt ch th c gi l ng ny, Kinh Lng Gi cng ni: i Hu! Li c chng sinh cu chng Nit-bn, t ni bit ng, nhn, chng sinh, dng gi, th gi, cho y l Nit-bn i Hu! Nhng k y khng gii thot, v cha th thy php v ng vy (i chnh 16, tr. 597a).

Kinh Kim Cang qu ch v tm, ng v s tr nhi sinh k tm (khng nn khi ln tm tr

1. Trong bn dch i Tha Nhp Lng Gi Kinh, ngi Tht Xoa Nan dch ch c 5 tn: ng, nhn, chng sanh, dng gi v th gi (, , , , ); cn bn dch Nhp Lng Gi Kinh, ngi B Lu Chi dch l: ng, nhn, chng sanh, th gi, tc gi, th gi v trng phu (, , , , , , ).

trc vo bt c u)2. Khng nhng khng khi ln 4 tng trn m B-tt cn cn phi khng khi ln bt k tm phn bit nh nguyn no. Nu khi tm phn bit l B-tt ang ng trn quan im hu ng, l chng ngi ci nhn ht thy php vn khng ca thc ti. B-tt khng chp trc vo nim ng, th chng tm khng, la b tm tr trc, nhn th gii khng phi l th gii, th nn th gii mi tht l th gii; thot v lng chng sinh, m khng thy c chng sanh no c thot. cng chnh l Diu Hu c tc thnh t ngha Khng, mt o l lm nn tng cho con ng B-tt hnh.2. TT. Tu S ch thch trong dch phm Lun Thnh Duy Thc: i phm bt-nh 2 (La-thp, T8n223, tr.230c11), 16 bit danh ca ng: chng sinh, th gi, mng gi, sinh gi, dng dc gi, chng s nhn, tc gi, s tc gi, khi gi, s khi gi, th gi, s th gi, tri gi, kin gi. Danh sch theo Huyn Trang, i bt-nh 406 (T7n220, tr.29a29): hu tnh, mng gi, sinh gi, dng gi, s phu, b-c-gi-la, sinh, nho ng, tc gi, th gi, tri gi, kin gi. Danh sch theo Mahvyutpatti ccviii. trthaktma-paryy (danh mc v t ng ca ngoi o): tma, sattva, jva, jantu, poa, purua, pudgala, manuja, mnava, kraka, krpaka, vedaka, jnaka, payaka, utthpaka, samutthpaka. Cf. Du-gi 83 (tr.764b12).

46 PHP LUN | S 65 08-2009

SNG O

Mt tu s th k th su, Abba Dorotheus, c vit nh sau: Bt c khi bn lm mt vic g, cho d n c quan trng hay gp rt n u, ti cng khng mun bn phi gy g hay bc mnh. Bi bn bit khng, mi vic ta lm, du cho quan trng n u, cng ch l mt-phn-tm ca vn m thi. Cn gi cho mnh c an tnh l by-phn-tm ca vn cn li, v cho d bn c tht bi i chng na! Th cho nn, khi lm mt vic g ta hy c gng lm cho thnh cng trn vn, l mt-phn-tm ca vn , v vn phi gi cho tt c c c s an tnh v nim vui, y mi li l by-phn-tm cn li ca vn . Nhng nu ta lm

mi cch thnh t cng vic ca mnh, m khng cn g n s an lc ca mnh, v nhng ngi chung quanh, tc l ta hy sinh by-phn-tm i ly mt-phn-tm ri vy. Chng ng u!

Bn ngh sao v li khuyn y ca ng Dorotheus? Trong thi bui kh khn ny, trong khi chng ta ai cng ang phi cnh tranh bc ti, hnh x nh theo li ng ni th c v khng thc t v xa vi qu bn nh! Nhng ti ngh ng ch mun nhc nh ta rng, chng ta u cn phi hy sinh s tnh lng ca mnh cho s thnh t. Chng ta vn c th thc tp c nim vui trong mi vic mnh lm. L nhng ngi bn rn, nhng

Ung ngm Mt TringUynDUynhin

SNGO:UngngmmttriNguynDuyNhin

08-2009 S 65 | PHP LUN 47

SNG O

chng ta cng vn l mt ngi c hnh phc.

Ti ngh cuc i ny c l cn n s an tnh v ci nhn sng t ca chng ta, hn l vo nhng thnh t ca mnh.

Ung Ngm Mt TriTia nng mt tri l mt nng

lng. Tuy bn ngoi c v nh n khng lm g ht, nhng nh n m chic l c xanh, mt a hoa n trong sng sm. V bn bit khng, hnh phc ca ta cng l mt nng lng. Tuy n khng c mt hnh tng no, nhng c kh nng lm ti mt thn ta, cha lnh nhng thng tch su kn trong tm, v lm cuc sng chung quanh mnh c trong sng hn.

Ti khng bit ng Malcolm Wells c thc hnh thin qun bao gi cha, nhng nhng li sau y ng vit ging nh mt thin s: Nm ngoi, u trn nhng chic l ca mt cy ma, mt phn ca nh nng chm dt cuc hnh trnh tm pht ca chng t mt tri ti tri t. Bng mt cch no , cy ma bin nh nng mt tri thnh cht ng ngt ngo. V ri th bng mt cch no , cht ng y ha tan trong ly

tr ca ti. Bui sng hm nay ti nhm nhp mt cht nh nng mt tri ca nm ngoi. By gi y n ang nui dng nhng bp tht gi yu trong ti. Ngoi kia tri ti, ti sa son leo ln chic xe p ca mnh ra v. Nhng bp tht mt tri kia s tr thnh sc mnh ca my p, dy xch ko, bnh xe ln, my pht in ku, dy tung-sten nng ln, v cui cng t bng n trn chic xe p ca ti nh sng li pht ra.

nh sng pht ra t mt chic n xe p ngy hm nay l nh nng lng t nhng tia sng mt tri ca mt vi nm v trc. V hnh phc, s an lc ca ta cng lan rng v c nhng nh hng su xa hn ta tng. Thi gian c tri qua, nhng mt li ni ca ta, mt c ch ca mnh vi ngi chung quanh s

48 PHP LUN | S 65 08-2009

SNG O

cn tn ti mi. Bn bit khng, trong kinh vit, ch l s c mt ca mt ngi c tu gic v hnh phc thi, cng lm cho cuc i ny ti mt hn, c cy xanh hn, dng sui c trong hn ri.

C c my Hu Nng?M mun c hnh phc chng

ta cn nng ta vo mt s thc tp. Trong thin tp, chng ti c hng dn nhng phng cch nh l bit ch n hi th nh ca mnh, thy c nhng cm th no ang c mt trong thn, tp bc nhng bc chn c thcTrong cuc sng bn rn ta nn c nhng lc dng li, thc c nhng g ang c mt trong ta. Hi th c thc s em thn v tm ca ta tr v thnh mt mi, cho d ta ang lm bt c mt chuyn g, n s gip ta tm li cho mnh mt s an tnh v ci nhn trong sng.

C bn bo ti rng tu l ti tm, ch u cn g n hnh tng b ngoi, chng ta u cn g phi nng ta vo mt phng tin no! Ti th ngh khc, chng ta bao gi cng cn mt s thc tp. Vn ch l ng mnh b vng mc hoc c chp vo phng tin y

m thi, phi khng bn?Chc bn cng nh cu chuyn

v ngi Hu Nng. T thin tng th nm ca Trung Hoa l ngi Hong Nhn, mt hm bit n lc cn phi tm ngi k tha, Ngi bo cc hc tr mi ngi hy vit mt bi k kin gii trnh by v s chng c ca mnh. Mt v t ln ca Ngi tn l Thn T, trnh ln bi k ca mnh nh sau:

Thn th B th. Tm nh minh cnh i. Thi thi cn pht thc. Vt s nh trn ai. Thn l ci B , tm nh i gng sng, lun lun sing lau chi, ch dnh bi bm.

C mt ngi t khc l ngi Hu Nng, c c bi k y, ng vit k kin gii ca mnh ln cnh bn:

B bn v th. Minh cnh dic phi i. Bn lai v nht vt. H x nh trn ai? B vn khng ci, gng sng cng chng i, xa nay khng mt vt, ch no dnh bi bm?

V theo nh Thin s, T Hong Nhn trao truyn y bt li cho ngi Hu Nng k v mnh lm T th su ca Thin tng Trung Hoa. Bi k ca ngi Hu Nng trnh by c ct

08-2009 S 65 | PHP LUN 49

SNG O

ty ca s tu tp.Nhng trong cuc i ny th

c c my Hu Nng bn nh? Nu mi sng thc dy ta vn cn thy nhng lo u trc mt v bng dng ca mun phin ngy hm qua, th hy nh lau chi v gn gi tm gng ca mnh cho trong bn nh. Nhiu khi trn con ng thc tp chng ta cn phi hnh theo bi k kin gii ca ngi Thn T hn, ri mt ngy no ta s mm ci v tht s hiu c rng Bn lai v nht vt, H x nh trn ai? Mt ci nhn xa rng, nhng vi nhng bc chn nh, ta s i c rt xa...

C thy thng khngC mt ln tri vo thu, ti

i do trong mt khu rng nh gia ngn sc l mun mu tht p. Tri hm y lng gi, mu sc tung bay khp khng gian, l trn ngp trn khng trung, trn o, trn vai, trn mi bc chn ti. Gia khung cnh y ti c g mnh c l mt ha s, mt nh th hay mt nhip nh gia c ti, c th ghi gi li c hnh nh y mi mi. Nhng trong mt bc chn ti cht thc rng, tt c khng gian sc mu, v p nhim mu ca

thin nhin y, cng ch l mt phn ca chnh ti thi! N ang c mt trong ti. u c g khc bn ngoi m ta cn phi nm bt!

Nh bui sng nay ti thy con ng nh ti i c ti trong y. Con ng c ni y l nh s c mt ca ti, hay nh n m ti c th c mt ni ny? Chng ti hin hu trong nhau. Sng nay nhng ng my trng bng bnh tri ch y nng m. Cui nhng ngy ma nc dng cao lm mt h phng nh gng. Con thc nh nc y trn xung dng sui trong bt trng xa chy qua nhng vin si di lng sui reo vang tri xa vo khu rng pha bn kia.

Ci nng lng ca nhng tia nng mt tri my nm trc vn cn c mt trong hm nay, khng phi ch l vn th m l mt s tht! Hnh phc cng vy khng bao gi c th c mt ring. Nhng bc chn thong dong ca bn cng l hnh phc ca nhiu ngi.

Sng nay bn hy rt mt tch tr thm v thng thc i. Trong v ca nh mt tri nm xa y bn c thy thng khng

50 PHP LUN | S 65 08-2009

TH

i quang gnh m i v ma biLnh vai gy tc mn git m hiSut i ngi l huyn thoi l loiQuy gnh ngho, dm trng quen n c.

Con ra i bui tui xanh nt ngcNguyn theo ng Thnh gi chng sn tmM thp cao vn vai nng thng trm Mu nng gi sm chai, m trong mt.

Ln u y, hnh nh chiu lt phtCon v thm qua khong ch quM nhn ra, mt t v vCon ca m, ch i, mau ln qu.

Khc tht ri, m i, con bit lmDc i con bn, tui m xa dnSao kip ngi tri mi ta ph vnCon khng dm ngh xa xi thm na.

Ngi bn m con khng cn bp laChn cm chiu thng sng nc qu hngBt nc chiu thm tha n phong sngCon ht mi cho o gy m mc.

Nim thng dng M ThhUyn

ThHuyn

08-2009 S 65 | PHP LUN 51

TH

m nm nghe qu mnh v sngM nm bn v chng ni cu noKhng nhn ra, nhng chng nh m khc Hn g qu mnh, bin c lao xao.

Con li i, hnh chiu nh lt phtSng ru hi, mt m t mt conMt m i, xin hy bt mi mnCho sng bin khng lm con hong s.

Tin chn i,con thy mnh mc nChn nc, bt cm, hi th m gy...Ngang ly tre lng, con dng li chp tay:A Di Pht! M v i, sp ti...!

Chng ng no, con mit mi bc tiM qu ngho vn huyn thoi l loiBc chn run, nhng tim p rng ngiKhi con nh vng trn ng gian kh.

Con s v, v m chong bng giCho ma ng thi rt lnh vai gyCon s v nm gy guc bn tay:Cm n m_n mi phng ghi tc!

52 PHP LUN | S 65 08-2009

THNH TCH

B- o trng l ni k nim s thnh o, chng c qu v Gic ng siu vit ca B-tt Tt-t-a. ni y Ngi tr thnh ng Ch tn, bc thy ca c tri ngi vi tn hiu l Thch Ca Mu Ni. B- o trng cn c gi l thp i gic hay i thp. B- o trng l tn ngi Vit thng dng, tn y v nguyn gc ca n l Mahbodhi Mahvihra (tm dch - i Thp i Gic).

Tht l mt dim phc ln i

vi ti khi c n chim bi thnh tch thing ling ny. Va n pha ngoi cng ca khun vin i thp, thong nghe ting tng kinh v nhng iu nhc m cho li kinh Pli pht ra t cc loa phng thanh thy trong lng tro dng mt cm xc kh t. Mt bu khng kh thing ling, mu nhim v uy nghim lan ta khp khun vin B- o trng. Mc du ti knh cn chp tay x cho ngi i Thp khi va i din bt u tin n nhng bc cp dn

Vthm BOTRng

minH nguyn

THNHTCH:VthmB-otrngMinhNguyn

08-2009 S 65 | PHP LUN 53

THNH TCH

vo i Thp, nhng khi bc chn n nhng bc cp dn vo khu i Thp, c mt sc mnh v hnh tc ng vo tm thc ca ti, tc ng vo tng bc chn ca ti. Va t chn chm vo bc cp u tin, bng i chn ti chn li, bc chm ri tng bc mt. Mi bc chn t xung bc cp l nh c mt lung in t pha di truyn ln thn th ti, lm cho ton thn ti rng ng l thng. Mt sc mnh tm linh ti ni gic ng ca c Th Tn tc ng vo thn v tm ti. Lc y ti cm thy mnh nh b v cng, yu t v cng trc sc mnh tm linh y. N lm cho nhng bc chn ca ti tr nn v cng nh nhng, thanh thot, nh l khng mun to ra mt s tn thng, xo ng no n mt phng ca cc bc cp, v cng l trn vn nhn din, n nhn nhng g ang din ra trong thn tm ca mnh. Tht l k l, mc d chu s tc ng ca sc mnh tm linh v s uy nghim ca ngi i Thp nh vy m lng ti vn thy an lnh, cm gic s st khng h hin hu trong tm ti. S uy nghim v sc mnh v hnh y khng lm cho ti

khip s. Ngc li, n cn lm cho tm ti tr nn an bnh v thnh knh hn.

Cng tht l c bit, khng bit ai t tn cho bn a im quan trng trong cuc i ca c Pht (vn Lm-t-ni, ni Thi t Tt-t-a ra i; B- o trng, ni Pht thnh o; Vn Nai (Lc Uyn), ni Pht chuyn vn bnh xe php ln u tin; v thnh Cu-thi-na, ni c Pht nhp v d nit-bn) l T ng tm. Ch ng tm y va l tnh t mang ngha quan trng, trng im, n va l ng t ch s rung ng, s bin ng trong thn tm ca ngi n ving thm, n chim bi. Ai mt ln t chn n mt trong bn a im trn th chc chn s cm nhn c th no l ng tm, s thu hiu c s thing ling, mu nhim v uy nghim ca ni thnh a. Chnh c Th Tn tng dy rng, nu ai c duyn n chim bi nhng thnh tch ca c Pht th ngi s c c nhiu phc c. Ti sao c Pht li dy iu ny? Ti v, khi chng ta n chim bi cc thnh tch th nim tin ca chng ta i vi Tam bo, i vi chn

54 PHP LUN | S 65 08-2009

THNH TCH

l cng thm ln mnh, cng thm vng chc. Nim tin l m sinh ra cc cng c. Khi chng ta n thm cc thnh tch, c tn mt nhn thy cc du tch, cc di vt ca lch s li, chng ta vng tin rng c Pht l mt nhn vt lch s, l mt con ngi c tht, bng xng bng tht nh chng ta ch khng phi l mt nhn vt huyn thoi, h cu. Ngi l mt con ngi bnh thng, u t, trn tr v ni kh ca bn thn v ca tha nhn, v quyt ch i tm chn l v chng o. Gio l ca Ngi dy c thc hnh v truyn trao t th h ny n th h khc trong sut hn 25 th k qua. c khng bit bao nhiu ngi tm thy c ngha ca cuc sng, tm thy c chn hnh phc nh vo gio l ca Ngi. Hn na, khi n chim bi cc thnh tch, sc mnh tm linh tch t cc thnh a cng tc ng khng nh n tm thc ca chng ta. Chnh nhng iu ny s lm cho tm hng thin, hng thng trong chng ta cng thm ln mnh, n khi dy tim nng gic ng trong chng ta, ti tm v nui dng cho ht ging t bi, tr tu trong

tm ca chng ta cng thm ln mnh. S tht l c khng t ngi, t chu cng nh chu u, sau mt chuyn hnh hng chim bi cc thnh tch ca Pht gio, to ra mt s chuyn i v cng ln lao trong i sng ca h. C th ni l h thay da i tht, tr nn mt ngi hon ton mi, mt ngi rt thnh thin.

Ngoi s ch thnh ch knh ca tt c khch hnh hng khi n B- o trng, c mt iu rt c bit l tt c mi ngi u rt thn thin, ci m v d dng tip chuyn vi nhau nu c th vt qua c ro cn ca ngn ng giao tip. D l nhng ngi khng cng mu da, dn tc; khng cng vn ha, thm ch l khng cng tn ngng, tn gio (khng phi tt c nhng ngi n B- o trng u l Pht t, c nhng ngi theo o Hindu, theo o Sikh, theo o Tin Lnh) h u nhn nhau vi nh mt v n ci hin lnh, d thng. C l l chnh sc mnh tm linh ti ni gic ng ca c Th Tn v bn cht ca mt nn gio l thun hu, nhn t v ha i ca o Pht gp phn to nn s

08-2009 S 65 | PHP LUN 55

THNH TCH

thn thin, ci m . n vi B- o trng,

hnh nh u tin hin ra trc mt chng ta l mt ta thp uy nghim, hng v c to dng gia mt vng t c mt bng thp hn so vi xung quanh. V th m nhng bc cp dn vo thp l bc cp theo chiu i xung ch khng phi i ln nh bnh thng chng ta thng gp. Khng bit y ch l b cc ngu nhin m nh thit k to ra hay l c dng trong ? Theo cm nhn ca c nhn, b cc ny nh c mun th hin hnh trnh gic ng ca c Pht, xut thn l mt hong t c a v cao sang, v gi t tt c nhng th cao sang y sng i kht s, v gia c, khng ti sn v t trong i sng v gia c y m Ngi tr thnh bc i Gic, bc thy ca c tri ngi. Theo nhng c liu ca lch s th B- o trng c vua A-dc khi cng xy dng vo th k th III trc CN. Sau 10 nm ln ngi Hong , vua n chim bi thnh tch B- o trng, v 10 nm sau vua cho kin to khu thnh tch ny. Khi u vua cho xy Kim Cang ta di gc cy

B- v mt tr nh du ni thnh o ca c Pht. Sau vua cho to dng mt ngi thp. Theo nhng di tch cn st li cng nhng li ghi trn th khong 150 cho n 300 nm sau khi vua A-dc kin to B- o trng (tc vo khong th k th II n th k th I trc CN) c 3 mnh ph Phu nhn gp cng tn to v bo tr khu thnh tch. Theo tc gi William, trong s h c mt ngi l phu nhn ca mt lnh cha c tn l Kurangi1. Nhng v n tn ch ny xy dng nhng ro chn bao quanh Kim Cang ta v tr bo v chng. H cn cho xy nhng im mc nh du nhng bc i mu nhim ca c Pht (jewel-walk posts) trong sut 7 ngy ca tun th 3 sau khi Ngi chng c qu v V thng Chnh ng Chnh gic. Trong khong thi gian , c Pht thin hnh ti v lui ti mt khong trng gn cy B-, va l tng nim cng n ca cy che ch cho Ngi, va l tri nghim nhng iu mu nhim, uyn thm ca trng thi gic ng. Nhng im mc 1. William, Mahabodhi temple, from www.stupa.org.nz website.

56 PHP LUN | S 65 08-2009

THNH TCH

m h xy ln l nhm nh du nhng du chn mu nhim ca c Pht, trn mi im y c gn hnh hoa sen bng .

Tin vo bn trong ngi i Thp, khch hnh hng s c chim ngng mt tn tng v cng c bit ca c T Ph Thch Ca Mu Ni. Bc tng ny c iu khc tht l hon m. y l bc tng c Th Tn ang ngi trong t th kit gi, cao hn 2 mt, vi nt mt im tnh v hin ha, ti p. Bc tng ny c tc t mt tng en. Mu vng ca bc tng nh trong hin ti l do bc tng c sn li bi nhng tn hnh hng. Theo nhiu ngun s liu ghi chp th bc tng ny c to dng vo khong th k th II sau CN, lc m Pht gio i tha (Mahaya-na) pht trin nhanh v nghi thc th phng tn tng bt u ny sinh v pht trin trong truyn thng Pht gio i tha.

Cy B- thing ling ti B- o trng l mt trong nhng di tch khng km phn quan trng. Tuy y khng phi l cy B- nguyn thy, nhng l mt cy con c bt ngun t cy B- gc, n vn c mt

sc mnh tm linh v i v c sc nh hng ln i vi tn hnh hng. Chnh ti di gc cy B- ny m c Pht chng qu v Gic ng Ti thng, v cng chnh di gc cy ny, sau khi chng o, c Pht dnh mt tun l u tin thin qun v an hng nim h lc v bin ca s gic ng. n bn gc cy B-, ch thnh nh l, tng nim v ngi tnh ta di bng mt ca tn cy, chng ta s nhanh chng cm nhn c mt nim tnh lc l thng dy khi trong tm. Trong tp Chuyn Tin Thn cho bit rng, Kim Cang ta di

08-2009 S 65 | PHP LUN 57

THNH TCH

gc cy B- ny c xem l trng im ca tri t, l im duy nht c hnh thnh trn lp a tng nguyn y vo thi k hong kim ca tri t trong v tr, ch c ti ni ny trn tri t bc tu hnh mi chng t c qu v V thng B-.

S phn ca cy B- ny cng lm thng trm. Vo thi vua A-dc, bi v vua qu sng tn, qu yu qu cy B-, dnh nhiu thi gian cho n, quan tm n n cn hn c i vi hong hu ca vua, hong hu Tissarakkh, v th m v hong hu ny sinh tm ghen ght i vi cy B- v thu mt ngi ph n gii v ch thut dng ba ch git cht cy B-. Sau khng lu th cy B- b kh ho i. Vic cy B- b kh ho dn lm cho vua A-dc v cng bun kh, v tuyt vng. Trc tm trng bun v tuyt vng ca vua, hong hu Tissarakkh tu vi vua rng, nu cy B- cht i th hong hu s em nim an vui n cho c vua. Nhng vua A-dc p li rng, cy B- khng phi l mt ngi ph n, n l mt cy xanh m ti ni

c Pht t c qu v V thng Chnh ng Chnh gic. Sau khi nghe vua gii thch nh vy th hong hu nhn thy c li lm ca mnh, lin b mt triu mi ngi ph thy y n tm cch cu sng cy B-. H cho ngi o t xung quanh gc cy ln v dng hng nghn bnh sa ti cho gc cy mi ngy. Sau khng lu th cy hi sinh, xanh ti nh c.2

Vo nm 600 sau CN, cy B- mt ln na b hy dit bi vua Sesanka, mt tn sng tn ca thn Shiva. n nm 620, vua Purnavarma cho trng li mt cy B- con. Di thi ca vua Purnavarma, c n dp t chc l hi Vaisakha hng nm l c hng nghn ngi t khp ni trn t nc n t hi v di gc cy B- thing ling lm l. H dng nc hoa, sa thm ti cho cy, v h cn dng hoa v nhc cng dng cy B-3.

2. Anuradha Seneviratna, King Asoka and Buddhism, historical and literary studies, Buddhist Publish Society, Kandy, Sri lanka, 1994. 3. Bodhi tree, from http://www.angelfire.com, provided by the Dharma and Root Institute for Wisdom Culture.

58 PHP LUN | S 65 08-2009

THNH TCH

Tuy nhin, tri qua thi gian lu di, cng nhng tc ng ca thin nhin v ca con ngi, vo nm 1862, theo nhng dng ghi chp ca mt nh Kho c hc ngi Anh, Cunningham, th cy B- lc y lm vo trnh trng xung cp nghim trng, ch cn mt phn ca thn cy ng v pha Ty l cn xanh l, cn nhng phn khc th l a tn v thn th b mc nt. Sau vi chc nm, mt cn bo lm cho cy B- gy . Cng may l ngi ta thu lm c nhiu ht ging ca n v m ging, v nh m mm non ca cy m c sinh trng ti v tr c. Cy B- trong hin ti l cy thuc th h th t ca cy B- nguyn thy v n ng mt vai tr v cng quan trng i vi tn Pht t trn khp th gii, l hnh nh nhc nh chng ta nh v s chng ng siu vit ca c Pht, l biu tng ca nim an lc v bin, ca mt tim nng siu tuyt ang n tng trong tt c chng ta.

Bn cnh , ti khu thnh tch ny cn c nhng im cng ng cho khch hnh hng lu tm v chim bi. Mt l

ngi thp nh c tn l Anime-sha Lochana ta lc v pha Ty Bc ca ngi i thp. N nh du v tr m khi xa c Pht ng nhn v pha cy B- khng chp mt trong sut 7 ngy ca tun l th hai. Hai l mt ngi n nh khng c mi che nm pha ng Bc ca ngi i thp, n c gi l n Ratanaghara. Ti y, c Pht tri qua 7 ngy ca tun th t qun chiu v l Duyn sinh ca vn php. V chnh trong lc thin qun v l Duyn sinh ny, t trong chu thn ca c Pht ta ra nhng tia sng mu xanh, vng, , trng, da cam v mt mu th su c kt hp bi 5 mu trn. Su mu sc ny chnh l ngun cm hng sng to nn l c Pht gio ang c lu hnh ti cc quc gia c tn Pht gio trn khp th gii. Ba l cy Ajapla Ni-grodha (nay ch cn li mt tm bin ghi du tch, cn cy y th khng cn na) nm pha trc mt ca ngi i thp, ngay trn li i vo t cng pha ng. c Pht thin nh sut tun th nm di gc cy ny. Bn l h Muchalinda, nm v pha Nam ca ngi i thp. c Pht

08-2009 S 65 | PHP LUN 59

THNH TCH

thin ta sut tun th su bn cnh ci h ny. Trong lc c Pht ang ta thin th bng ma bo, sm st ni ln vang tri. Thy c Pht ngi di ma bo nh th, c mt con rn cha trong h tn l Muchalinda ri ni tr ng, dng thn mnh qun ly c th c Pht nhiu vng v dng phn trn ca thn che trm ln u ca Pht che ch cho c Th Tn trnh c s tn hi ca gi tp ma sa. V th m h ny c gi tn l h Muchalinda. Trn li i dn vo h Muchalinda cn c mt tr ca vua A-dc. Tr ny b gy mt phn u, nhng ton thn th vn cn nguyn vn. Nm l cy Rajyatana, n cng chu chung s phn nh cy Ajapla Nigrodha, nay ch cn li mt tm bin ghi li du tch m thi, tm bin ny nm pha ng nam ca ngi i thp. Di gc cy ny c Pht ta thin sut tun th by sau khi Ngi chng o V thng.

Hin nay, trong khun vin ca B- o trng cn c mt cng vin c gi l Meditation park. Trong cng vin c nhiu cy xanh, cy cnh, nhng thm c xanh, nhng mi nh, nhng

ci tht nh rt thch hp cho vic hnh thin v ha mnh vi thin nhin, cy c.

Khu thnh tch B- o trng tri qua khng bit bao nhiu thng trm, khng bit bao nhiu ln suy tn, nt, ri c khi phc tr li k t ngy c vua A-dc to dng cho n ngy nay. Thi gian u ch c Kim Cang ta di cy B-, nhng tr ca vua A-dc v nhng im mc nh du nhng ni c Pht tri qua trong thi gian u sau khi chng o v nhng ro chn xung quanh. Theo nhng ghi chp ca ngi Php Hin v B- o trng lc ngi n chim bi (vo khong nm 400 sau CN), lc c nhiu tng Pht c tn th trong cc mi nh khng c tng xung quanh, c nhiu cng trnh k nim nh du nhng ni c Pht t chn n, v c mt s tu vin vi nhiu v tu s tu hnh cn mt. Trong truyn k ca ngi Huyn Trang phn vit v B- o trng lc ngi n chim bi (vo khong nm 635 sau CN), ngi miu t kh c th v thp i gic. Nhng miu t y v thp i gic kh tng t nh ngi

60 PHP LUN | S 65 08-2009

THNH TCH

thp m chng ta ang thy B- o trng ngy hm nay. Ngi Huyn Trang miu t rng, v pha ng ca cy B-, c mt ta thp cao khong 160-170 feet (khong 50-55 mt), c xy bng gch xanh, bn mt ca ta thp c gn nhng hnh trang tr rt l tinh xo n th k th XII, B- o trng khng c tu sa v ri vo tnh trng b b ri hon ton. Nhng thi gian tip sau , khu thnh tch tri qua nhiu ln phc hi, nng cp v sa cha bi cc v vua sng o, cc tn ch v cc nh ho tm trong nc n cng nh nc ngoi. Vo nm 1874, khu thnh tch c bt u mt qu trnh nng cp ton b c tin hnh bi phi on ca vua Min in, Mindon-Min, vi s chp thun ca chnh quyn n . Ln nng cp ny to nn din mo ca B- o trng nh chng ta thy trong hin ti.

Vo nm 1953, chnh quyn n chnh thc thnh lp Ban qun l khu thnh tch B- o trng gi l Bodhgaya Temple Management Commit-tee. Nhim v chnh ca Ban qun l ny l gi gn v tu sa

khu thnh tch, m mang v ci thin khu t ca thnh tch, bo v li ch v s an ton cho khch hnh hng, v cui cng l thc hin nhng nghi l th phng thch hp ti B- o trng.

B- o trng ngy nay c ton th gii bit n. Vo ngy 27 thng 6 nm 2002, y ban vn ha, khoa hc v gio dc ca Lin hp quc (UNESCO) cng nhn B- o trng l mt di sn ca th gii. Hng nm, c hng nghn ngi trn khp th gii, bao gm c Pht t ln nhng ngi khng phi l Pht t, tm v khu thnh tch thing ling ny chim bi. V hin c khng bit bao nhiu ngi ang ngy m mong c c mt ln t chn n B- o trng c ph phc trc ngi thp i gic, c nh l tn tng ca c Th Tn ang th phng trong thp, v c chim ngng cy B- thing ling, c ngi tnh ta di bng cy thing v cm nhn nhng cm xc l thng m thanh thot tro dng trong lng.

Nu ai c iu kin th nn mt ln n chim bi thnh tch

08-2009 S 65 | PHP LUN 61

THNH TCH

B- o trng. Khi n chim bi khu thnh tch, khch hnh hng nn dnh thi gian cho n, khng nn vi vng, khng nn mnh b chi phi bi bt k mt l do no khc. Hy n thy, t mnh cm nhn, t mnh tri nghim nhng din bin tm l din ra trong tm ca mnh. Nu c thi gian th khch hnh hng nn n chim bi vo cc thi im khc nhau trong ngy. V vo mi thi im khc nhau y, chng ta s c nhng cm nhn khc nhau. Cm nhn vo lc sng sm n khc vi lc hong hn, v cng khc vi lc mn m bung xung bao trm ly cnh vt, ton cnh khu thnh tch B- o trng hin ln m o di nh n in. Nu c nhiu thi gian hn na th khch hnh hng nn n ving thm cc ngi cha ca cc quc gia khc nhau trn th gii, cha ca Trung Hoa, Nht Bn, Thi Lan, Min in, Ty Tng, Vit Nam, Bhutan, Sri Lanka Mi cha c mt sc thi ring, c mt li trang tr v cch th phng ring, nhng tt c u mang m bn sc dn tc ca quc gia v u trang nghim, thanh tnh. Hy i thm

mt vng cho bit, m rng tm mt, khm ph nhng nt vn ha, tn ngng rt ring ca tng dn tc. Thnh tch B- o trng thing ling ang cn , nhng ngi cha c sc y vn ang hin hu ni kia. Tt c ang ch i bn, ang ch n nhng a con tinh thn tr v vi t m thing ling. Cu chc cho tt c mi ngi c duyn lnh n chim bi khu thnh tch B- o trng thing ling.

Ti liu tham kho:Anuradha Seneviratna, King Asoka and Buddhism, historical and literary studies, Buddhist Publish Society, Kandy, Sri lanka, 1994.Bodhi tree , from http://www.angel-fire.com, provided by the Dharma and Root Institute for Wisdom Culture.Macmillan Encyclopedia of Bud- dhism, 2003 Ed., Vol. 1, Bodh Gay written by Leela Aditi Wood.Macmillan Encyclopedia of Buddhism, 2003 Ed., Vol. 2, MahBodhi Temple written by Leela Aditi Wood.Mahabodhi Mahavihara, a world heritage site, published by Bodh-gaya Temple Management Com-mittee, 2nd ed., 2005. William, Mahabodhi temple, on www.stupa.org.nz website

62 PHP LUN | S 65 08-2009

TH

Ting ma m di l th bun bThm vo lng nghe ri r con tim thm thu lng thi s im lmLng ng nhn gi thu hiu ht thiTai lng nghe cy l su trn tri!Git ma m gieo bao ni thng trmCuc i l khc nhc v ngmGin mnh c thng thm chi gi thong!Ti ng khung tri nh than onnh sao m chp nhong lnh