2020 Leraar Amsterdam - Samenspelen in verandering hand out · EZ OCW Gemeente JenV Docenten...
Transcript of 2020 Leraar Amsterdam - Samenspelen in verandering hand out · EZ OCW Gemeente JenV Docenten...
1
Gedeeld leiderschap: Samenspelen in veranderingMasterclass Jaap Boonstra - 16 januari 2020
Leraar: een kleurrijk beroep
1
Spelambitie Spelidee Spelbeleving
Spelers Spelverdeling
Spelpatroon Spelvormen
Speler zijn
Speelveld
Spelmodel voor verandering
2
2
3
Spelen
§ Het spel is vrij-willig§ Spelen gaat met plezier§ Meeslepend en spannend§ Gevoel van vrijheid§ Oefening en leren§ Geen duidelijk extern doel§ Niet echt, niet het gewone leven§ Begrenzing in tijd en plaats
Speelse
houding
4
3
Acuut maatschappelijk probleem
§ 30.000 kinderen en jongeren overgewicht (23%)
§ Vooral arme gezinnen met laag opgeleide ouders
§ Turkse en Marokkaanse gezinnen
§ Lichamelijke en psychosociale gezondheid
§ Hoge maatschappelijke kosten
Morbide obesitas = kindermishandeling
5
6
4
Economisch-financieel
Politiek-bestuurlijk
Fysie
k & in
frastr
uctu
ur
Socia
al-maats
chappelijk
Culture
el-mondiaa
lTechnologie & Inform
atie
Media & opiniemakers
Speelveld: contextuele perspectieven
7
Dynamisch speelveld onderwijs
Cultureel
Technostress
Diversiteit
Tweedeling
Transparantie
DigitaliseringAI / VRInternet of things
Edutainment
Vergrijzing
BIGdata
Mondialisering Marktmacht
Open grenzen
Nieuwe marktenGlobalisering
Robots
Onderwijs
e-learning
Nieuwe beroepenBeroepenveld
Netwerkmaatschappij
NLFinanciering
Populisme
Politiek
Multi-level Reactief
Economie
FinTech
Nieuwe markten
Oude economieVeiligheid = Geld
Logistiek
Allianties
Culturele variëteit
Fysiek
Energietransitie
Zeespiegel
NL Innovatieland
Regionalisering
E-health Disrupties
Mobiliteit
Drones
Brexit
5G / 6G
Speelveld
Virtuele wereld
EU
Gezondheid
Protectionisme VN
Grondstoffen
Scholierenstaking
Regulering
Jeugdculturen
Levenlang lerenMeer data
Commercialisering
AlliantiesMeer onderwijs
8
5
9
Spelers
Speelveld
Posities en belangen
10
6
Speelveld en samenspel
Speelveld
11
Externe spelers onderwijs
Leerlingen
Actiegroepen
Actief
Altijd on-line
Politici
Bekostiging
Inspectie
Studiefinanciering
Wetgevers
ArbeidsmarktMarktpartijen
Beroepsperspectief
Ondernemers
Ondernemend
Gemeenschap
Disrupties
Statushouders
Bedrijven Sociaal domein
Sociale media
Partners
Wijk-leerbedrijven
OCWEZ
Gemeente
JenV
Docenten
MediaSpelersPosities en belangen
Maakindustrie
Jeugdculturen
Speelsheid
Internationaal
Regelgeving
Nepnieuws
FragmentatieLiFiDatasturing
Zorginstellingen
Sportclubs
HvA/UvA Ouders
Politie
Radio en TV
Nieuwe beroepen
Inburgering
EU-regels
Jeugdzorg
Diversiteit
Burgerschap
Vloggers
Collega-scholen
WijkteamsOnderwijsmarkt
12
7
Complex maar te begrijpen
Dynamisch en te duiden
Eenvoudigen voorspelbaar
Chaotischen onvoorspelbaar
Ongeordende w
ereldGeo
rden
de w
erel
d
Dynamische en onvoorspelbare wereld
Gebaseerd op Snowden & Boone, 2009
13
Complex maar te begrijpen
Veranderingen over tijd en plaatsAnalyseren van causale relatiesScenario-planning“Next practices”
Diagnosticeren – beoordelen – reageren
Dynamisch en te duiden
Dynamiek waarnemen en duidenWerkelijkheidsbeelden creërenExperimenteren en lerenErvaringen verzilveren
Experimenteren – reflecteren – leren
Eenvoudig en voorspelbaar
Stabiliteit in bekende omgevingOorzaak – Gevolg achterhalenProtocollen en standaarden“Best practices”
Analyseren – categoriseren – reageren
Chaotisch en onvoorspelbaar
Onbekende omgevingSituatie interpreteren en acterenSamen optrekken en uitproberenRakelingen koesteren
Acteren – stabiliseren – aanpassen
Ongeordende w
ereldGeo
rden
de w
erel
d
Dynamische en onvoorspelbare wereld
Gebaseerd op Snowden & Boone, 2009
14
8
Spelambitie
Spelers
Betekenis en waarden
Speelveld
Posities en belangen
15
Betekenis- Betekenis voor leerlingen- Maatschappelijke bijdrage- Personele betekenis- Historische trots
Positionering- Politiek, markt, gemeenschap- Kwaliteit, producten, diensten- Differentiatie en innovatie- Allianties en netwerken
Uniciteit- Unieke kennis en ervaring- Reputatie en vertrouwen- Specifieke expertise- Unieke netwerken
Waarden - Waarde voor leerlingen- Waarde voor betrokkenen- Professionele waarden- Kernwaarden
Hier gaanwe voor
Hier staanwe voorDit is onze
externe kracht
Hierin blinken we uit
Spelambitie
16
9
Spelambitie
Spelers
Spelpatroon
Betekenis en waarden
Hoe we de dingen doen
Posities en belangen
Speelveld
17
Cultureeats
Strategyfor breakfast
18
10
Spelambitie en spelpatroon
19
Metaforen voor verandering
20
11
Spelambitie Spelidee
Spelers
Spelpatroon
Betekenis en waarden
Hoe we de dingen doen
Speelveld
Posities en belangen
Veranderstrategieën
21
Veranderideeën gedeeld leiderschap
§ Hoe maken we het beroep van leraar aantrekkelijk----------------------------------------------------------------------§ Vernieuwde VMBO opleiding§ Samenwerken aan vernieuwing§ Vakoverstijgende projectweek§ Keuzewerktijd en rol docenten§ Nut van expertrollen in de school§ Naleven van professioneel statuut§ Cultuur bij gedeeld leiderschap
22
12
23
24
13
Spelambitie Spelidee Spelbeleving
Spelers Spelverdeling
Spelpatroon Spelvormen
Betekenis en waarden
Hoe we de dingen doen
Voortgang en resultaat
Speelveld
Posities en belangen Rollen en bijdragen
Veranderstrategieën
Veranderkracht
25
Omvang
Samenhangendgroot traject
Veel kleine kiemen
DiepgangVerbeteren Veranderen Vernieuwen
Onmogelijk
Mogelijk
Wenselijk
Omvang en diepgang
Gebaseerd op Hans Vermaak,Iedereen Verandert, 2017
26
14
Er is geen beste manier van
27
Veranderstrategieën kennen
Machts-strategie
Rationelestrategie
Onderhandelstrategie
Motivatiestrategie
Leerstrategie
Dialoogstrategie
Doordrukken Doorzetten Doorgronden Ontwikkelen Ondervinden Ontdekken
Gestuurd door topDoelgerichtPositiemachtRol controllersLineair procesMacht-dwangCommanderen
Initiatief door topOplossingsgerichtExpertkennisRol consultantsLineair procesOverredenOvertuigen
Meerdere actorenResultaatgerichtPositionele machtTijdelijke coalitiesIteratief procesOnderhandelenUitwisselen
Leiders en volgersTransitiegerichtVerleidingsmachtInput professionalsIteratief procesParticipatieBegeleiden
Actief & reflectiefAmbitie gedrevenInformele machtInbreng lerarenCirculair procesActiegericht lerenFaciliteren
InteractiefToekomstgerichtVisionaire machtGezamenlijke rolDynamisch procesGezamenlijk lerenDialoog
28
15
Crisis enlegitimiteit
Beleids-dynamiek
Drijfverenprofessionals
Kwaliteitdiensten
Culturelevariëteit
Innovatie-kracht
Kwalificerentoekomst
Speelruimte
Klein
Groot
Betrokkenheid van spelersLaag Hoog
MachtsstrategieOnderhandelingsstrategie
Rationele strategie
Motivatiestrategie
leerstrategieDialoogstrategie
Externe druk Interne drijfveer Externe kans
29
Veranderstrategieën kennen
Machts-strategie
Rationelestrategie
Onderhandelstrategie
Motivatiestrategie
Leerstrategie
Dialoogstrategie
Doordrukken Doorzetten Doorgronden Ontwikkelen Ondervinden Ontdekken
Gestuurd door topDoelgerichtPositiemachtRol controllersLineair procesMacht-dwangCommanderen
Initiatief door topOplossingsgerichtExpertkennisRol consultantsLineair procesOverredenOvertuigen
Meerdere actorenResultaatgerichtPositionele machtTijdelijke coalitiesIteratief procesOnderhandelenUitwisselen
Leiders en volgersTransitiegerichtVerleidingsmachtInput professionalsIteratief procesParticipatieBegeleiden
Actief & reflectiefAmbitie gedrevenInformele machtInbreng lerarenCirculair procesActiegericht lerenFaciliteren
InteractiefToekomstgerichtVisionaire machtGezamenlijke rolDynamisch procesGezamenlijk lerenDialoog
30
16
Spelambitie Spelidee
Spelers Spelverdeling
Spelpatroon
Betekenis en waarden
Hoe we de dingen doen
Speelveld
Posities en belangen Rollen en bijdragen
Veranderstrategieën
31
Verdeling van betrokkenheid en weerstand
Aantal dat verandering aanvaardt
Voortrekkers Gangmakers Neutrale meerderheid Criticasters Achterblijvers
32
17
Initiatiefnemers
Vroegevolgers
Vluchters
Meelopers
Criticasters
Communicatoren
Burgers
Ankers
SleutelPersonen
Socialepartners
Klanten
ToeschouwersProbleem-eigenaren
achterblijversNimbys
NetwerkersPolitici
Spelverdelers
OpinieLeiders
Belangen-
groepen
Hefbomen
Informatiebronnen Blokkades
Besluit-vormers
Observatoren
Doelgroepen
Trekkers
Opdracht-
gevers
Gangmakers
Proceseigenaar
Hoog
Invloed
Laag
Hoog Engagement Laag
Spelersrollen in verandering
33
Spelambitie Spelidee
Spelers Spelverdeling
Spelpatroon Spelvormen
Betekenis en waarden
Hoe we de dingen doen
Speelveld
Posities en belangen Rollen en bijdragen
Veranderstrategieën
Veranderkracht
34
18
Spelvormen
Interventies
35
Spelvormen
Interventies Interacties
36
19
Spelvormen inzetten
Verbeteren van systemen
Betekenis geven en
waarden articuleren
Met elkaar en van elkaar leren
Aan de slag enaan de praat
Verschil waarderenSpanning hanteren
Ingrijpen endoorpakken
37
Constructief onderhandelenPartijen identificerenBelangen inventariserenVerschillen waarderenGedeeld belang articulerenOog voor actie en emotie Belemmeringen besprekenConflicten mediërenHeilige huisjes afbrekenPrikkelende humor inzetten
Verbeteren van systemenUrgentie creërenHerstructurerenAfslanken en uitbestedenBedrijfsprocessen herontwerpenStrak organiserenBeloningsystemen wijzigenMeetsystemen inrichtenGedragsregels formuleren
Motiveren en inspirerenProblemen verhelderenToekomst verbeeldenBetekenis gevenVeelzijdig communicerenKernwaarden benoemenTeams ontwikkelenMedezeggenschap betrekkenTaken en rollen verhelderenLoopbaanbeleid ontwikkelenGedrag belonen
Leren en ontwikkelenLeerprocessen inrichtenLeiderschap ontwikkelenWerkateliers aanbiedenLeergroepen vormenCasus adopterenVakkennis waarderenProeftuinen inrichtenReflecteren in veranderingEvalueren en lerenLeerervaringen verzilveren
Open dialoogWaarderend verkennenNetwerken mobiliserenVerschillen overbruggenOnbevangen waarnemenToekomstconferenties opzettenZoekconferenties organiserenExperimenteren en uitproberenErvaringen uitwisselenVerhalen vertellenSuccessen delen
Ingrijpen en doorpakkenUrgentie articulerenMacht en middelen verdelenGrenzen stellenDiskwalificerenDruk uitoefenenLoyaliteit afdwingenSpelers wisselenMensen uitsluitenDreigen en sanctioneren
Spelvormen inzetten
38
20
Spelambitie Spelidee Spelbeleving
Spelers Spelverdeling
Spelpatroon Spelvormen
Betekenis en waarden
Hoe we de dingen doen
Voortgang en resultaat
Speelveld
Posities en belangen Rollen en bijdragen
Veranderstrategieën
Veranderkracht
39
LoslatenDreiging van
verliesNiet weten
OnzekerheidKluts kwijt zijn
VerlorenZoeken naarlotgenoten
Co-creatieNieuwe ideeën
Hoop
Nieuw beginSucces enpotentie
UrgentieAmbitie
Nieuwesituatie
Onderstroom
VisieVaststellen
CommunicerenOvertuigen Draagvlak
Creëren Doorzettenen borgen
Bovenstroom
Bovenstroom en onderstroom
Gebaseerd op Rob van Es, 2014en een plaat van Plan B
Leidendecoalitie
40
21
41
Lessen Onderwijsgroep Tilburg
§ Begin klein - stapje voor stapje verder§ Experimenteer, reflecteer, pas toe en leer§ Faciliteer en daag teams uit elkaar te bezoeken§ Bouw aan eigenaarschap in de teams§ Samenspel leerkrachten, leidinggevenden en bestuurders§ Bestuur en managers cruciale supporters§ Durf als bestuur jezelf ter discussie te stellen§ Voort-durend proces met oog op lange termijn§ Resultaten delen en succes vieren
42
22
Spelambitie Spelidee Spelbeleving
Spelers Spelverdeling
Spelpatroon Spelvormen
Betekenis en waarden
Hoe we de dingen doen
Impact hebben
Voortgang en resultaat
Speelveld
Posities en belangen Rollen en bijdragen
Veranderstrategieën
Veranderkracht
43
44
23
45
46
24
47
48
25
49
50
26
Spelambitie Spelidee Spelbeleving
Spelers Spelverdeling
Spelpatroon Spelvormen
Betekenis en waarden
Hoe we de dingen doen
Impact hebbenContext maken
Voortgang en resultaat
Speler zijn
Speelveld
Posities en belangen Rollen en bijdragen
Veranderstrategieën
Veranderkracht
51
BetekenisBeschouwend en verbindendSterke sociale antenneWelke betekenis heb ik?Waaraan draag ik bij?
BetrokkenheidCreëren van een rijk beeldBetrokken en met aandachtWaardeer culturele waardenMet wie verbind ik me?
Identiteit, betrokkenheid, betekenis
IdentiteitExploreren eigen biografieFascinaties en inspiraties?Begrip van eigen waardenWat is mijn kracht?
52
27
53
54
28
55
56
29
57
To us, art is an adventureinto the unknown world,
which can only be exploredby those willing to take the risks
Barnett Newman, 1943
58