2012KO ALOKAIRU POLITIKARI BURUZKO EBALUAZIO...
Transcript of 2012KO ALOKAIRU POLITIKARI BURUZKO EBALUAZIO...
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
2012KO ALOKAIRU POLITIKARI BURUZKO EBALUAZIO
TXOSTENA
2013ko uztaila
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
AURKIBIDEA
1. SARRERA ......................................................................................................... 10
2. ALOKAIRUARI BURUZKO OINARRIZKO ARAUAK ETA POLITIKAK .................... 12
2.1. Alokairuari buruzko oinarrizko arauak ..........................................................12
2.2. Alokairu-politikak EAEn..............................................................................13
2.2.1. Etxebizitzaren Gizarte Ituna.............................................................13 2.2.2. 2010-2013 Etxebizitzaren eta Hiri Berrikuntzaren Plan Zuzentzailea ......16 2.2.3. Etxebizitza Legearen proiektua.........................................................19
3. ETXEBIZITZAREN ALOKAIRU POLITIKAN PARTE HARTZEN DUTEN
AGENTEAK....................................................................................................... 21
3.1. Parte hartzen duten agenteak eta eskumenak ...............................................21
3.2. Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailaren eginkizuna ......................................24
3.2.1. Alokairua diruz laguntzeko politika: babes publikoko etxebizitza
berriak alokairu-erregimenean sustatzea ...........................................24 3.2.2. Bizigune programa .........................................................................29 3.2.3. Alokairuko merkatuko bitartekotza-programa, ASAP............................29 3.2.4. Hipoteka-bitartekotzako zerbitzua ....................................................30
3.3. Alokairuaren zerga-tratamendua EAEn .........................................................31
4. ALOKAIRUAREN ALORREAN ABIAN JARRITAKO JARDUEREN ETA
EMANDAKO LAGUNTZEN ADIERAZLEAK........................................................... 33
4.1. Sustatu diren alokairuko babes publikoko etxebizitzak....................................33
4.1.1. Bilakaera eta sustatutako etxebizitzen tipologia ..................................33 4.1.2. Lurralde-banaketa..........................................................................37
4.2. Alokairuaren sustapena diruz laguntzeko politika ...........................................38
4.2.1. Alokairuko etxebizitzen sustapenerako laguntzak ................................38 4.2.2. Alokairuko etxebizitzak sustatzeko formalizatutako maileguak ..............40
4.3. Alokabidek kudeatutako alokairuko etxebizitzen parkea..................................40
4.4. Etxebizitza hutsak atzematea: Bizigune Programa .........................................46
4.5. Merkatu libreko etxebizitzen alokairurako bitartekotza-programa: ASAP
(Alokairu Segurua, Arrazoizko Prezioa) ........................................................50
4.6. Alokairua ordaintzeko laguntzak..................................................................50
4.6.1. Diru-sarrerak Bermatzeko eta Gizarteratzeko Euskal Sistema ...............50 4.6.2. Emantzipatzeko Oinarrizko Errenta ...................................................54 4.6.3. Diruz lagundutako alokairuko parkearen zenbatespena ........................57
5. ALOKAIRUKO PARKE PUBLIKOAREN ETA PRIBATUAREN ADIERAZLEAK .......... 58
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
5.1. Alokairuko etxebizitzen parkearen tamaina eta bilakaera ................................58
5.1.1. Alokairuko etxebizitzen parkea EAEn.................................................58 5.1.2. Alokairuko parkea lurralde historikoka...............................................59
5.2. Alokairuko etxebizitzen parke publikoaren tamaina eta bilakaera .....................59
5.3. Errenta babestuen eta merkatuaren bilakaera ...............................................60
6. ALOKAIRU BABESTUKO ETXEBIZITZEN BEHARRAREN ETA ESKARIAREN
ADIERAZLEAK.................................................................................................. 62
6.1. Etxebiden izena emanda dauden biztanleak: alokairuko etxebizitzen eskaria......62
6.2. Alokairuko etxebizitza bat eskatzen duten familien karakterizazioa...................65
6.2.1. Eskatutako etxebizitza mota ezaugarri soziodemografikoen arabera ......65 6.2.2. Bakarrik alokairuko etxebizitza nahi duten eskatzaileen profila..............66 6.2.3. Izena emanda dauden biztanleek alokairu-erregimenari buruz
egindako balorazioa........................................................................67
7. Alokairuko etxebizitza babestuAREN esleipenaRI BURUZKO ADIERAZLEAK .... 70
7.1. Alokairu-erregimeneko etxebizitza baten esleipendun izan diren familien
kuantifikazioa eta karakterizazioa................................................................70
7.1.1. Alokairu-erregimenean amaitutako etxebizitzen kuantifikazioa..............70 7.1.2. Etxebideren bidez alokairu-erregimenean esleitutako etxebizitzen
kuantifikazioa ................................................................................70 7.1.3. Biztanle esleipendunen karakterizazioa..............................................71 7.1.4. Biztanle esleipendunen balorazioa alokairu-erregimenari buruz eta
esleitutako etxebizitzari buruz..........................................................74 7.1.5. Alokairuko etxebizitza baten biztanle esleipendunen balorazioa,
esleipen-prozesuari eta etxebizitzaren alorreko lanari buruz .................78
8. SAILAREN ALOKAIRU POLITIKEN EBALUAZIOA............................................... 79
8.1. 2010-2013 Planaren helburuen betetze-mailaren ebaluazioa ...........................79
8.2. Alokairu Politikaren ebaluazio orokorra.........................................................82
9. GOMENDIOAK.................................................................................................. 88
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
TAULEN AURKIBIDEA
Orrialdea
2.1 taula Hiri Errentamenduen Legearen aldaketa garrantzitsuenak ........................12
2.2 taula Hiri-errentamenduen legea ..................................................................13
2.3 taula Etxebizitzaren Gizarte Itunean barne hartutako ekintzak, EAEko alokairuko etxebizitzen parkea zabaltzeko..............................................15
2.4 taula 2010-2013 Etxebizitzaren eta Hiri Berrikuntzaren Plan Zuzentzailearen xedea eta ardatz estrategikoak.............................................................16
2.5 taula 2010-2013 Plan Zuzentzailearen helburu kuantitatiboak...........................18
2.6 taula 2010-2013 Plan Zuzentzailearen helburu kuantitatiboen banaketa geografikoa .......................................................................................19
2.7 taula Etxebizitzaren eskubide subjektiboaren mailakako ezarpena. ....................20
3.1 taula EAEko alokairu-politikan parte hartzen duten agenteak ............................21
3.2 taula Etxebizitzak sustatzeko laguntzak arautzen dituen araudia eta alokairuaren gehieneko errentak...........................................................25
3.3 taula Errentamendu babestuko etxebizitzak sustatzeko laguntzen xehetasuna.....25
3.4 taula Babes ofizialeko etxebizitzetarako gehieneko errentak .............................26
3.5 taula Hileko kanona erregimen autonomikoko zuzkidura-bizitokiak betetzeagatik.....................................................................................26
3.6 taula Alokairuko etxebizitza babestuak eskuratzeko baldintzak..........................27
3.7 taula Alokairu-erregimenean esleitzeko baremazio-irizpideak............................28
3.8 taula Alokairuko etxebizitza babestuaren esleipena .........................................28
3.9 taula Indarrean dagoen oinarrizko araudia. Bizigune Programa .........................29
3.10 taula Hileko gehieneko errentak. Bitartekotza Programa ..................................30
3.11 taula Alokairuaren zerga-tratamendua EAEn...................................................32
4.1 taula Sustatutako alokairuko etxebizitzen xehetasuna etxebizitza motaren arabera. 2010-2012 metatua ...............................................................35
4.2 taula Eraikitzen hasitako alokairu-erregimeneko etxebizitzak motaren eta sustatzailearen arabera .......................................................................36
4.3 taula Sustatutako alokairuko etxebizitzen xehetasuna sustatzailearen arabera. 2010-2012 metatua ...............................................................37
4.4 taula Etxebizitza-eskariaren ratioa alokairuan eraikitzen hasitako etxebizitzekiko lurralde historikoka. 2010-2012 metatua ..........................38
4.5 taula Onartutako diru-laguntzak eta subsidioak, 2010-2012 .............................39
4.6 taula Alokairuko sustapenerako formalizatutako maileguak, 2010-2012 .............40
4.7 taula Alokabideren etxebizitza propioen ezaugarriak, 2012...............................42
4.8 taula Alokabidek kudeatutako etxebizitzen parkearen bilakaera, 2003-2012........43
4.9 taula Alokabidek kudeatutako etxebizitzen batez besteko azalera ......................44
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
4.10 taula Alokabidek kudeatutako etxebizitzen batez besteko errenta. 2012 .............44
4.11 taula Eusko Jaurlaritzaren etxebizitzak kudeatzeko Sailak Alokabideri ematen dion diru-laguntzaren bilakaera ............................................................46
4.12 taula Bizigune Programaren adierazle nagusiak lurralde historikoka, 2012 ..........48
4.13 taula Atzemandako etxebizitza bakoitzagatik Etxebizitza Sailak Bizigune Programari emandako batez besteko diru-laguntzaren zenbatespena .........50
4.14 taula ASAP programaren emaitza nagusiak 2012an .........................................50
4.15 taula Etxebizitzaren Prestazio Osagarriaren hartzaileak, 2012 ...........................52
4.16 taula Gurasobakartasunaren subsidioaren hartzaileak. 2012.............................53
4.17 taula Alokairura bideratutako Gizarte Larrialdietako Laguntzei buruzko adierazle nagusiak, 2012.....................................................................54
4.18 taula Alokairura bideratutako Gizarte Larrialdietako Laguntzen bilakaera, 2011-2012 ........................................................................................54
4.19 taula Adierazle nagusiak Emantzipatzeko Oinarrizko Errentaren Programa indarrean egon den bitartean, 2008-2012 ..............................................55
4.20 taula Emantzipatzeko Oinarrizko Errentaren hartzaileak lurralde historikoka, 2012 ................................................................................................56
4.21 taula Emantzipatzeko Oinarrizko Errentaren Programara zuzendutako zenbatekoaren zenbatespena, 2008-2012 ..............................................57
4.22 taula EAEn diruz lagundutako alokairuko parkearen zenbatespena, 2011............57
5.1 taula EAEko alokairu babestuko parkearen tamaina.........................................60
5.2 taula Merkatu libreko eta babestuko errentak lurralde historikoka .....................61
6.1 taula Etxebiden eskatutako alokairu motaren bilakaera....................................64
6.2 taula Eskatutako etxebizitza mota Etxebiden izena emanda dauden biztanleen diru-sarreren mailaren arabera. 2012.....................................66
6.3 taula Alokairu-erregimeneko etxebizitza bat eskatzen duten biztanleen ezaugarri soziodemografikoak. 2012. ....................................................67
7.1 taula Etxebizitzarekiko asetasun-maila etxebizitza eskuratzeko erregimenaren arabera........................................................................75
7.2 taula Esleipen-prozesuaren balorazio-adierazleak, etxebizitza eskuratzeko erregimenaren arabera........................................................................78
8.1 taula 2010-2013 Etxebizitzaren eta Hiri Berrikuntzaren Plan Zuzentzailearen helburu kuantitatiboen betetze-maila, hasitako alokairu-erregimeneko etxebizitzei dagokienez .......................................................................80
8.2 taula 2010-2013 Etxebizitzaren eta Hiri Berrikuntzaren Plan Zuzentzailearen baitan partikularren etxebizitzak alokairuan sustatzeko helburuen betetze-maila etxebizitza motaren arabera.............................................81
8.3 taula 2010-2013 Etxebizitzaren eta Hiri Berrikuntzaren Plan Zuzentzailearen baitan partikularren etxebizitzak alokairuan sustatzeko helburuen betetze-maila etxebizitza motaren arabera.............................................81
8.4 taula Alokairuko etxebizitzen politikaren ebaluazio-adierazleen laburpen-taula. 2012........................................................................................87
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
GRAFIKOEN AURKIBIDEA
Orrialdea
4.1 grafikoa Alokairu-erregimeneko etxebizitza babestuen eraikuntzaren bilakaera. Hasitakoak eta amaitutakoak. 2000-2012 .............................................33
4.2 grafikoa Eraikitzen hasitako babes publikoko etxebizitzen bilakaera etxebizitza eskuratzeko erregimenaren arabera, 1998-2012 .....................................34
4.3 grafikoa Alokairuko babes publikoko etxebizitzen sustapenaren garrantzi erlatiboa, 1998-2012 ..........................................................................34
4.4 grafikoa Eraikitzen hasitako alokairu-erregimeneko babes publikoko etxebizitzen bilakaera. 1982-2012..........................................................................35
4.5 grafikoa Sustatutako alokairuko etxebizitzen banaketa sustatzailearen arabera, 2010-2012 ........................................................................................36
4.6 grafikoa Sustatutako alokairuko etxebizitzen banaketa lurralde historikoka, 2010-2012 ........................................................................................37
4.7 grafikoa Sustatutako alokairuko babes publikoko etxebizitzen bilakaera lurralde historikoka, 2000-2012 .......................................................................38
4.8 grafikoa Alokairuaren sustapenerako laguntzen bilakaera, 2002-2012 ....................39
4.9 grafikoa Alokairuaren sustapenerako etxebizitza bakoitzeko emandako batez besteko laguntzen bilakaera, 2002-2012................................................39
4.10 grafikoa Alokabide/EASPren etxebizitza-parke propioaren garapena, 2003-2012......40
4.11 grafikoa Alokabideren etxebizitza-parkea lurralde historikoka, 2012.......................41
4.12 grafikoa Alokabideren etxebizitzak dituzten udalerri garrantzitsuenak, 2012............41
4.13 grafikoa Alokabideren etxebizitza propioen batez besteko errentaren bilakaera, 2004-2012 ........................................................................................42
4.14 grafikoa Alokabidek kudeatutako etxebizitza-parkearen bilakaera, 2003-2012 .........43
4.15 grafikoa Alokabidek kudeatutako alokairuko etxebizitza-parkearen banaketa, 2012 ................................................................................................43
4.16 grafikoa Alokabidek kudeatutako etxebizitzen maizterren batez besteko zerga-oinarri haztatua. 2012.........................................................................45
4.17 grafikoa Huts egindako esleipenen mailaren bilakaera kudeatutako etxebizitza propioekiko, 2003-2012 ......................................................................45
4.18 grafikoa Esleipenetik (1. zozketa) etxebizitza okupatu arte igarotzen den batez besteko emate-epearen bilakaera .........................................................46
4.19 grafikoa Biziguneren etxebizitza-parkearen bilakaera, 2003-2012..........................47
4.20 grafikoa Biziguneren etxebizitza-parkea lurralde historikoka, 2012 ........................47
4.21 grafikoa Biziguneren etxebizitza gehien dituzten udalerriak (2012ko abenduaren 31ko datuak) .....................................................................................48
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
4.22 grafikoa Bizigune Programaren bitartez alokatutako etxebizitzen batez besteko errentaren bilakaera, 2003-2012 ..........................................................49
4.23 grafikoa Biziguneren bitartez erantzundako etxebizitza-eskaria lurralde historikoka, 2012 ...............................................................................49
4.24 grafikoa Etxebizitzaren Prestazio Osagarria jasotzen duten pertsonen hileko bilakaera. 2010-2012..........................................................................51
4.25 grafikoa Etxebizitzaren Prestazio Osagarria jasotzen duten pertsonen hiruhileko bilakaera, lurralde historikoka, 2010-2012 .............................................51
4.26. grafikoa Etxebizitzaren Prestazio Osagarrira bideratutako guztizko zenbatekoaren hileko bilakaera. 2010-2012. ..........................................52
4.27 grafikoa Gurasobakartasunaren subsidioa jasotzen duten hartzaileen hileko bilakaera...........................................................................................53
4.28 grafikoa Etxebizitza alokatzeko Gizarte Larrialdietako Laguntzetan egindako guztizko gastuaren garrantzia, 2012 .....................................................53
4.29. grafikoa Emantzipatzeko Oinarrizko Errentaren hartzaileen bilakaera EAEn, 2008-2012 ........................................................................................55
4.30 grafikoa Emantzipatzeko Oinarrizko Errentaren hartzaileen banaketa lurralde historikoka, 2012 ...............................................................................55
4.31 grafikoa Emantzipatzeko Oinarrizko Errentaren hartzaileen bilakaera lurralde historikoka, 2008-2012 .......................................................................56
4.32 grafikoa Emantzipatzeko Oinarrizko Errentaren urteko eskabideak lurralde historikoka, 2008-2012 .......................................................................56
5.1 grafikoa Etxebizitza nagusien banaketa edukitze-erregimenaren arabera EAEn, 2011 ................................................................................................58
5.2. grafikoa Alokairuko etxebizitza nagusien bilakaera EAEn, 2001-2011*....................58
5.3. grafikoa Alokairuko etxebizitza nagusien banaketa lurralde historikoka, 2011..........59
5.4. grafikoa Alokairuko etxebizitza nagusien garrantzia lurralde historikoka, 2011.........59
5.5 grafikoa Alokairuko parke publikoaren kuota parke babestuaren guztizkoarekiko, 2011 .........................................................................60
5.6 grafikoa Alokairu-erregimenean eskainitako etxebizitzen hileko errenten bilakaera, 2002-2012..........................................................................61
5.7 grafikoa Etxebizitza babestuen prezioak/m2 indizeen eta errenten bilakaera (100 indizea = 2000), 2000-2010 ................................................................61
6.1 grafikoa Etxebiden erregistratutako alokairuko etxebizitza babestuaren eskariaren bilakaera, 2005-2012 ..........................................................62
6.2 grafikoa Etxebiden izena emandako pertsonek eskatutako etxebizitza motaren bilakaera, 2005-2012..........................................................................63
6.3 grafikoa Etxebiden erosketarako soilik erregistratutako etxebizitza babestuaren eskariaren bilakaera, 2005-2012 ..........................................................63
6.4 grafikoa Etxebiden eskatutako alokairuko etxebizitza mota, 2012 ..........................63
6.5 grafikoa Alokairuko etxebizitzen eskariaren banaketa lurralde historikoka. 2012. .....64
6.6 grafikoa Eskatutako etxebizitza mota lurralde historikoka. 2012. ...........................64
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
6.7 grafikoa Soilik alokairukoa den etxebizitza-eskariaren bilakaera lurralde historikoka, 2007-2012 .......................................................................65
6.8 grafikoa Soilik alokairukoa den etxebizitza-eskaria kolektiboaren eta bizikidetza-unitatearen kide kopuruaren arabera.....................................................65
6.9 grafikoa Eskatutako etxebizitza mota diru-sarreren mailaren arabera. 2012. ...........66
6.10 grafikoa Etxebizitza babestu gehienak alokairuan eraikitzeko neurriaren aurrean agertutako batez besteko adostasun-mailaren bilakaera, 2005-2012..........68
6.11 grafikoa Urtero ordaindu beharreko errenta diru-sarreren mailaren arabera eguneratzeko neurriarekiko batez besteko adostasun-maila lurralde historikoka eta taldearen arabera. 2012.................................................68
6.12 grafikoa Etxebidek, Eusko Jaurlaritzak eta udalek etxebizitzaren alorrean burutzen duten lanaren batez besteko balorazioa. 2012 ...........................69
7.1 grafikoa Alokairu-erregimenean amaitutako etxebizitza babestuen bilakaera EAEn. 2007-2011. ..............................................................................70
7.2 grafikoa Etxebideren bitartez esleitutako alokairu-erregimeneko etxebizitza babestuen bilakaera EAEn. 2007-2011. .................................................71
7.3 grafikoa Alokairuko etxebizitza babestuen esleipenen bilakaera etxebizitzaren tipologiaren arabera. 2007-2011. .........................................................71
7.4 grafikoa Alokairuko etxebizitza babestuen esleipenen bilakaera lurralde historikoka. 2008-2011. ......................................................................71
7.5 grafikoa Alokairuko etxebizitza babestu baten eta erosketako baten biztanle esleipendunen adinaren konparazioa .....................................................72
7.6 grafikoa Alokairuko etxebizitza babestu baten eta erosketako baten biztanle esleipendunen lan-egoeraren konparazioa..............................................72
7.7 grafikoa Alokairuko etxebizitza babestu baten eta erosketako baten biztanle esleipendunen egoera zibilaren eta familia-unitatearen tamainaren konparazioa.......................................................................................73
7.8 grafikoa Familia-unitate esleipendunaren hileko diru-sarrera garbien mailaren banaketa, etxebizitza eskuratzeko erregimenaren arabera........................74
7.9 grafikoa Biztanle esleipendunen etxebizitza-beharraren estaldura etxebizitza eskuratzeko erregimenaren arabera ......................................................74
7.10 grafikoa Alokairuko etxebizitza babestu baten esleipenarekiko asetasun-mailaren bilakaera, 2006-2013.............................................................75
7.11 grafikoa Alokairuko etxebizitza babestu baten esleipenarekiko asetasun-maila lurralde historikoka eta pertsona esleipendunaren adinaren arabera, 2012 ................................................................................................75
7.12 grafikoa Alokairuan esleitutako etxebizitzaren hainbat ezaugarrirekiko batez besteko asetasuna..............................................................................76
7.13 grafikoa Alokairuan esleitutako etxebizitzaren hainbat ezaugarrirekiko batez besteko asetasunaren rankinga ............................................................77
7.14 grafikoa Etxebidek, Eusko Jaurlaritzak eta udalek etxebizitzaren alorrean burutzen duten lanaren batez besteko balorazioa, esleipendunen etxebizitza eskuratzeko erregimenaren arabera ......................................78
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
10
1. SARRERA
2010eko ekitaldian onartu eta abian jarri zen 2010-2013 Etxebizitzaren eta Hiri
Berrikuntzaren Plan Zuzentzailea. Proiektu horretan zehaztu ziren etxebizitza-politika
bideratu duten ildo estrategikoak, Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailaren azken hiru
urteetarako lehentasunak ezarri dituztenak, hain zuzen ere.
Bi funtsezko oinarri izan ditu aipatutako Plan Zuzentzaileak: alokairua sustatzea eta hiri-
birgaitze eta -eraberritzeko jarduerak indartzea. Lehen jarduera-eremuari dagokionez, EAEn
alokairu-parkearen agerpena areagotu nahi izan du Planak; izan ere, etxebizitza eskuratzeko
zailtasun handienak dituzten taldeen etxebizitza-beharrari erantzuteko formularik egokiena
baita.
Hala ere, Plan Zuzentzailea landu zenean, testuinguru sozioekonomiko zaila bizi zen eta,
horrekin batera, azken urteotan egoerak okerrera egin du. Horrela, finantzaketa lortzeko
zailtasunak areagotu egin dira eta, ondorioz, oso zaila da alokairu-erregimeneko etxebizitza
berriak sustatzea. Testuinguru berri horretan, jadanik ezinbestekoa izan zen 2011ko
helburuak aldatzea eta finantzaketa-mailako eskakizun gutxiagoko formulak lortzeko lan
egitea. Zentzu horretan, bigarren eskuko etxebizitzak merkaturatzeko jarduera-ildoak aipa
daitezke.
2012an egoera okertu izanak, gobernu-taldea ordezkatzearekin batera, Plan Zuzentzailea
2012ko abenduan amaitutzat ematera, eta 2013-2016 aldirako ildo estrategikoak eta
lehentasunak zehaztuko dituen beste plan bat 2013an zehaztera eraman du.
Dokumentu honetan, azken hiru urte hauetan (2010-2012) garatuko alokairua sustatzeko
politikari buruzko ebaluazioa egiten da, dagoeneko amaitutako 2010-2013 Etxebizitzaren eta
Hiri Berrikuntzaren Plan Zuzentzailearen esparruan.
Txostenak bederatzi kapitulu ditu, sarrera hau barne hartuta. Bigarren kapituluan,
alokairuaren alorreko oinarrizko esparru arauemailea laburbiltzen da eta EAEko alokairu-
politikei buruz hitz egiten da, halaber.
Hirugarren kapituluaren helburua da EAEko alokairu-politikan parte hartzen duten agente
guztiak kokatzea. Dagozkien eginkizun edo eskumen nagusiak deskribatzen dira eta,
Sailaren kasuan, gaur egun indarrean dituen laguntza-programak aipatzen dira, halaber.
Laugarren kapituluan, alokairuaren esparruan abian jarritako jardueren eta programen eta
Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailak emandako laguntzen bilakaera ikus daiteke; eta,
bosgarren kapituluan, EAEko alokairuko etxebizitzen parkearen tamaina zein den jakiteko
hurbilketa bat egiten da.
Seigarren kapituluan, alokairu babestuaren eskariaren azterketa egiten da, Etxebiden
alokairu-erregimeneko etxebizitza baten eskatzaile diren biztanleen ikuspegitik, eta EAEn
garatzen den alokairu-politikari buruz eman dituzten iritziak eta balorazioak islatzen dira.
Bestalde, zazpigarren kapituluan, alokairuko etxebizitza baten esleipendun izandako
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
11
biztanleen karakterizazioa egiten da eta, halaber, talde horrek erakutsitako asetasun-maila
eta etxebizitza-politikaren balorazioa aztertzen da.
Amaitzeko, zortzigarren eta bederatzigarren kapituluetan, alde batetik Etxebizitzaren eta Hiri
Berrikuntzaren Plan Zuzentzaileak ezarritako helburuen betetze-maila ebaluatzen da,
koherentzia, efikazia, eraginkortasuna, asetasuna, zuzentasuna eta eragina kontuan hartuta;
eta, bestetik, Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailaren birgaitze-politikak
eraginkorrago egiteko gomendioak ematen dira.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
12
2. ALOKAIRUARI BURUZKO OINARRIZKO ARAUAK ETA POLITIKAK
2.1. Alokairuari buruzko oinarrizko arauak
29/1994 Legeak, azaroaren 24koak, Hiri Errentamenduei buruzkoa denak, ezartzen du
etxebizitza-erabilera edo bestelako erabilera bat duten hiri-finken errentamenduaren gainean
ezar daitekeen araubide juridikoa. Lege hori oinarrizko legeria da aldeek dituzten eskubideak
eta betebeharrak arautzeko eta kontratuen baldintza orokorrak, gutxieneko epeak,
kontratuen indargabetzea eta amaiera, etab. arautzeko.
Legearen arabera, errentariak kontratuak bost urteko epera arte berritzeko betebeharra du,
betiere errentatzaileak eskatzen badio. Hala ere, 19/2009 Legeak, azaroaren 23koak,
alokairua sustatzeko eta prozesua arintzeko neurriei buruzkoa denak, aldatu egin zuen
alderdi hori, neurri batean. Horrela, kontratua ez berritzeko aukera barne hartu zen, baldin
eta errentariak edo bere lehen mailako ahaideek etxebizitza ohiko bizileku iraunkor gisa
erabiltzeko beharra badute eta berariaz adierazten bada alderdi hori errentamendu-
kontratuan.
2013ko ekainean, indarrean jarri da 4/2013 Legea, ekainaren 4koa, etxebizitzen
alokairuaren merkatua malgutzeko eta sustatzeko neurriak ezartzen dituena. Lege horrek
aldatu egiten du 29/1994 Legea, azaroaren 24koa, hiri-errentamenduei buruzkoa.
Zehazki, lege horrek murriztu egiten du nahitaezko luzapenaldia bost urtetik hiru urtera. Gainera, jabeak etxebizitza berreskuratu ahal izango du ohiko bizitegira zuzentzeko, hori kontratuan itundu behar izan gabe. Era berean, lege horrek Prozedura Zibilaren urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearen arau batzuetan aldaketak sartzen ditu, kaleratze-prozesuetan sortzen ari diren arazoei aurre egiteko. Aipatutako Lege Aurreproiektuak ekarritako aldaketa garrantzitsuenak ikus daitezke 2.1 taulan. Bestalde, lege hori indarrean jartzearekin batera, errentatzaileak kaleratze-prozedura eskatu
ahal izango du hilabetez soilik errenta ordaintzen ez bada; eta, epaitegiak jakinarazpena
igorri ondoren, maizterrak zorra ordaindu beharko du edo alegazioak aurkeztu beharko ditu
10 egunetan.
Era berean, jabeei segurtasun handiagoa emateko etxebizitza errentan ematean izan
litezkeen arriskuen inguruan, informazioa emango zaie. Horretarako, errentak ez
ordaintzearekin lotutako epai irmoen erregistroa sortuko da, eta zordunaren izena bertan
egongo da gehienez sei urtez.
2.1 taula Hiri Errentamenduen Legearen aldaketa garrantzitsuenak
29/1994 LEGEAREN NEURRIAK 4/2013 LEGEAREN NEURRIAK ERRENTA EGUNERATZEA ETA LEHENTASUNEZ ESKURATZEA
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
13
Errenta eguneratzea KPIarekin. Aldeek errentaren eguneratzea hitzartu ahal izango dute
Errentatzaileak lehentasunez eskuratzeko eskubide ukaezina, 5 urtetik beherako iraupena duten kontratuetan.
Aldeek maizterrak lehentasunez eskuratzeko eskubideari uko egiteko aukera hitzartu ahal izango dute. Hitzarmenik egiten ez bada, eskubideak indarrean jarraituko du.
KONTRATUAREN IRAUPENA Nahitaezko luzapenaren epea: 5 urte. Nahitaezko luzapenaren epea: 3 urte. Luzapen esangabearen epea: 3 urte. Luzapen esangabearen epea: 1 urte.
ERRENTATZAILEAK ATZERA EGITEKO DUEN ESKUBIDEA 5 urtetik gorako iraupena duten kontratuetan, maizterrak 5 urte igaro ondoren atzera egiteko eskubidea du, betiere 2 hilabete aurretik jakinarazten badu. Kontratuak 5 urtetik beherako iraupena badu, hitzartutako kalte-ordaina ordaindu eta atzera egin dezake.
Maizterrak edozein unetan atzera egiteko aukera du, betiere hilabete lehenago jakinarazten badu, kontratuak edozein iraupen duela.
JABEAK ETXEBIZITZA BERRESKURATZEKO DUEN ESKUBIDEA Jabeak etxebizitza ohiko bizileku gisa erabiltzeko berreskura dezake (berak edo lehen mailako senideek erabiltzeko), betiere kontratuan hitzartuta badago.
Jabeak bere etxebizitza berreskuratu ahal izango du, kontratuan hitzartu ez bada ere, 2 hilabete lehenago jakinarazten badu, betiere bere edo bere lehen mailako senideen ohiko bizileku gisa erabiltzeko bada.
JABETZA ERREGISTROAN INSKRIBATZEA Etxebizitza alokatu bat erosten duen pertsonak maizterra mantendu behar du 5 urteko epean, errentamendu-kontratua Erregistroan inskribatuta egon ala ez. 5 urteak igarotzean, Erregistroan inskribatuta badago bakarrik du betebeharra.
Etxebizitza alokatu bat erosten duen pertsonak maizterra mantendu beharko du, Jabetza Erregistroan inskribatuta dauden errentamenduen kasuan bakarrik.
Iturria: 1994ko Hiri Errentamenduen Legea eta Etxebizitzen Alokairuaren Merkatua Malgutzeko eta Sustatzeko Neurrien 4/2013 Legea. Sustapen Ministerioa.
2.2 taula Hiri-errentamenduen legea
Estatuko araudia
• 29/1994 Legeak, azaroaren 24koak, Hiri Errentamenduei buruzkoa denak, ezartzen du etxebizitza-erabilera edo bestelako erabilera bat duten hiri-finken errentamenduaren gainean ezar daitekeen araubide juridikoa. (282. BOE, 1994ko azaroaren 25ekoa).
• 19/2009 Legea, azaroaren 23koa, alokairua sustatzeko eta prozesua arintzeko neurriei eta eraikinen eraginkortasun energetikoari buruzkoa dena. (283. BOE, 2009ko azaroaren 24koa).
• 4/2013 Legea, ekainaren 4koa, etxebizitzen alokairuaren merkatua malgutzeko eta sustatzeko neurriak ezartzen dituena. (134. BOE, 2013ko ekainaren 5ekoa).
• 297/1995 Errege Dekretua, otsailaren 23koa, Hiri Errentamenduen kontratuak Erregistroan inskribatzeko beharrari buruzkoa (64/1996 BOE).
• 1/2013 Legea, maiatzaren 14koa, hipoteka-zordunen babesa, zorraren berregituraketa eta alokairu soziala indartzeko neurriak ezartzen dituena (116. BOE, 2013ko maiatzaren 15ekoa).
2.2. Alokairu-politikak EAEn
2.2.1. Etxebizitzaren Gizarte Ituna
2010eko ekainaren 16an Etxebizitza Sailak gizarte-itun bat sinatu zuen estreinakoz
sektorearekin lotutako 75 talde baino gehiagorekin; besteak beste, ekonomia- eta finantza-
erakundeekin, auzokideen elkarteekin, adineko pertsonen elkarteekin, kontsumitzaile-
elkarteekin, familia ugarien elkarteekin, etab.
Datozen 15 urteetarako helburu nagusiak Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza Sailburuordetzak
gidatutako prozesu parte-hartzaile baten bitartez garatu ziren. Etxebizitzaren Gizarte
Itunaren, eta, beraz, etxebizitza-politiken lehentasun bat alokairuaren erregimena sustatzea
zen.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
14
Zehazkiago, Gizarte Itunaren erronka bat zen etxebizitza babestuen parkea zabaltzea eta,
era berean, alokairu-erregimeneko etxebizitzen proportzioa areagotzea. 2025. urtera begira,
alokairu-erregimeneko etxebizitzen parke publiko askia osatu nahi zen eta sustatutako
eraikuntza publikoen % 50 alokairukoak izatea lortu zen.
Itunaren bidez, etxebizitza bat eskuratzeko aukerak hobetu nahi dira eta, horretarako,
etxebizitza babestuaren tipologiak sustatu behar dira, baina garrantzi berezia eman behar
zaio alokairu-erregimenari, etxebizitza bat eskuratzeko modalitate horrek abantaila
ekonomiko, sozial eta laneko ugari eskaintzen baititu. Dena den, gaur egungo testuingurua
ikusita, alokairuaren parkea pixkanaka zabaldu beharko litzateke, baldintza ekonomikoek
ahalbidetu ahala. Gizarte Itunaren arabera, alokairua sustatzeko politika erakargarri bat
lortu behar da, eskaintza eta eskaria bat etortzeko beharrezkoa den pentsamendu-aldaketa
ahalbidetzeko; izan ere, erosketaren eta alokairuaren erregimenek elkarrekin osagarri izan
behar dute epe laburrera eta ertainera.
Itunaren helburuen artean, 15 urteren buruan 90.000 familiari etxebizitza bat eskuratzeko
aukera ematea lortu nahi zen: familia horietatik 40.000k alokairu-erregimeneko etxebizitza
bat eskuratuko zuketen. Horretarako, 2025era bitartean bete beharreko 87 ekintza
proposatzen ditu Itunak. Ekintza horietatik 17 babes publikoko etxebizitzak alokairu-
erregimenean sustatzeko ekintzak dira, baita etxebizitza libreen parkean alokairua
sustatzeko eta errentamenduaren kudeaketa hobetzeko ekintzak ere.
EAEko alokairuko etxebizitzen parkea zabaltzeko neurri garrantzitsuenak ikus daitezke 2.3
taulan.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
15
2.3 taula Etxebizitzaren Gizarte Itunean barne hartutako ekintzak, EAEko alokairuko etxebizitzen parkea zabaltzeko
19. ekintza. Zuzkidura-bizitokien eta alokairuko etxebizitzen sustapena indartzea eta egoera bakoitzean sortzen diren etxebizitza-beharrei erantzuteko irudi berriak sortzea. 20. ekintza. Alokairu babestua sustatzeko eta proiektuak garatzeko kontratu-irudi berriak sustatzeko finantzaketa publikoa aztertzea. 21. ekintza. Lankidetza publiko-pribatua sustatzea alokairuko etxebizitza babestuak eraikitzeko eta ustiatzeko. 22. ekintza. Alokairuko etxebizitzen sustapenean kooperatiben sektorea sustatzeko mekanismoak ezartzea. 23. ekintza. Etxebizitza hutsak merkaturatzea, erabiliak zein berriak, jadanik badauden programen bitartez (Bizigune) edo unean uneko behar eta ezaugarrietarako egokiak diren bitarteko berriak sortuz. 24. ekintza. Etxebizitza birgaituak alokairu babestuko etxebizitzen merkatuan sartzeko programak ezartzea. 25. ekintza. Adineko pertsonek etxebizitzak lagatzeko programa bat sortzea, etxebizitza horiek alokairuko etxebizitzen merkatuan sartzeko, kasuan-kasuan beharren araberako zuzkidura-etxebizitza baten truke. 26. ekintza. Alokairuko etxebizitzak sustatzeko baliabide ekonomikoak sortzera bideratutako neurriak abian jartzea; adibidez: azalera-eskubidean eraikitako etxebizitzen lurzorua saltzea. Lurzoruaren salmenta egitean, dagokion hipoteka-bermean eta etxebizitzekiko lehentasunean kalterik sortuko ez duten neurriak hartuko dira. Lurzoruaren salmenta egitean, dagokion hipoteka-bermean eta etxebizitzekiko lehentasunean kalterik sortuko ez duten neurriak hartuko dira. Aldi berean, etxebizitzak babes publikoko etxebizitza gisa sailkatuko dira, izaera iraunkorrarekin. Horri esker, alde batetik, etxebizitzen parke publikoari egonkortasuna emango zaio, aldi baterako sailkapena duten etxebizitzak merkatutik irtetea ekiditen baita, eta, bestetik, parke publikoa areagotu egingo da, sailkapena galdu duten eta sistematik kanpo geratzen diren etxebizitzak sartuko baitira aipatutako parke publikoan. 27. ekintza. Aldiro berrikustea maizterrek alokairuko etxebizitzen parke publikoan egoteko baldintzak betetzen ote dituzten. 28. ekintza. Alokairu-kontratuetan bitartekotza publikoa egiteko aukera aztertzea. Xede horrekin, alokairuko etxebizitzen poltsak sortuko dira, bermeak eta kudeaketa-laguntzak ezarriko dira, jabearentzat (arrisku anitzetarako asegurua, ez-ordaintzeei aurre egiteko asegurua, kontratuak izapidetzea, birgaitzeko laguntzak izapidetzea, doako bitartekotza) eta maizterrarentzat (polizak dohainik izapidetzea, bitartekotza, kontratu-bermea, merkatukoak baino prezio merkeagoak). 29. ekintza. Alokairurako abal publikoen sistema bat aztertzea, modu horretara, errentatzaileari berme eta segurtasun juridikoa ematearren, nahitaezko fidantzaz gain bestelako berme gehigarririk ez eskatzea ziurtatzeko. 62. ekintza. Alokairua bultzatzeko ekimenak sustatzea eta horietan parte hartzea. 72. ekintza. Batera lan egitea babes publikoko etxebizitzak sustatzeko eta erosteko, etxebizitzak alokatzeko eta birgaitzeko, eta alokairu pribatuaren esparruan bitartekotza publikoa egiteko laguntzak eta programak hedatzeko. 74. ekintza. Aldundiekin batera, alokairuaren aldeko zerga-neurriak aztertzea, alokairua eskuratzen lagunduko duen elementu gisa, eta aldundiekin lankidetza sustatzea, alokatutako etxebizitzen parkea kontrolatzeko. 79. ekintza. Lankidetza publiko-pribaturako mekanismoak ezartzea alokairuko etxebizitzen eraikinak egiteko, adibidez, jabari publikoko emakida zuzkidura-bizitokien kasuan, parke publiko iraunkor bat sortzeko. 80. ekintza. Alokairu publikoko parkea kudeatzeko modu berriak ezartzea, sektore pribatuarekin batera. 81. ekintza. Agente pribatuekin akordioak sustatzea beren lurzoruak eta etxebizitzak merkaturatzeko. Xede horrekin, hitzarmenak egingo dira, etxebizitzak sustatu eta alokairu babestuaren merkatuan sartzeko.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
16
2.2.2. 2010-2013 Etxebizitzaren eta Hiri Berrikuntzaren Plan Zuzentzailea1
Eusko Jaurlaritzak EAEko 2010-2013 Etxebizitzaren eta Hiri Berrikuntzaren Plan Zuzentzaile
berria onartu zuen 2010ean. Plan horren eta aurrekoen arteko desberdintasun nagusia,
lehen esan den moduan, azkena Etxebizitzaren Gizarte Itunaren babespean landu dela da.
Esanak esan, Plan Zuzentzaileak Etxebizitzaren Gizarte Itunak bere baitan hartutako
konpromisoak bere egiten ditu.
Plan Zuzentzailearen helburuak bi lehentasun estrategikoak jasotzen zituen: alokairuko
etxebizitzen parke iraunkor bat sortzea, gero eta zabalagoa den gizarte-eskariari
erantzuteko, alde batetik, eta, bestetik, birgaitzea eta hiri-eraberritzea sustatzea, ikuspegi
integratu batetik.
5 ardatz estrategiko, 17 jarduera-ildo eta 70 ekintzaren inguruan egituratuta zegoen Plana;
berori zen plangintza-bitarteko nagusia eta berak zehazten zituen 2010-2013 aldirako
lehentasunak1.
2.4 taula 2010-2013 Etxebizitzaren eta Hiri Berrikuntzaren Plan Zuzentzailearen xedea eta ardatz estrategikoak.
XEDEA Etxebizitza bat eskuratzeko zailtasun handienak dituztenen etxebizitza-beharrari erantzutea. Horretarako, alokairuko etxebizitzen parkea zabaldu egingo da eta hazkunde iraunkorragoa sustatuko da, gaur egungo bizitegi-parkea birgaitzeko eta eraberritzeko neurriak sustatuz. Ildo horretan, funtsezkoa da erakundeen laguntza eta lankidetza publiko-pribatua lortzea.
ARDATZ ESTRATEGIKOAK 1. ardatza: etxebizitza eskuratzen laguntzea, eta, horretarako, baliabideak alokairura bideratzea lehentasunez. 2. ardatza: hiri-birgaitzerako eta -eraberritzerako politika berri bat birformulatzea. 3. ardatza: lurzorua kudeatzeko politika aktibo bat sustatzea. 4. ardatza: Baliabideak eta bitartekoak etxebizitza-politikari laguntzeko optimizatzea. 5. ardatza: Etxebizitza-politikaren gobernantza berri baterantz hurbiltzea. Iturria: 2010-2013 Etxebizitzaren eta Hiri Berrikuntzaren Plan Zuzentzailea
Planaren 1. ardatzak alokairu-politika zuen xede. Horretarako, hiru jarduera-ildo ezarri eta
19 ekintza bereizi zituen. Horietatik 10 alokairu-erregimena sustatzeko berariaz landutako
ekintzak ziren.
1. “Babes publikoko etxebizitza berriaren sustapena indartzea, alokairuko etxebizitzei
lehentasuna emanez. Babes publikoko 20.000 etxebizitza berri sustatuko dira eta
horietatik % 40 alokairu-erregimenean”. 2011n, 18.000 etxebizitza berrira jaitsi zen
helburua, izan ere, Plana abian jarri eta lehen urtean, Eusko Jaurlaritzak argi ikusi
zuen zailtasun handiak zeudela alokairu-erregimeneko etxebizitza babestu berrien
sustapenak garatzeko, baita zuzkidura-bizitokien sustapenak garatzeko ere
(3.500eko helburutik 1.500eko helburura pasatu zen), ez baitzegoen etxebizitzak
eraikitzeko banku-krediturik. Horregatik, etxebizitza erabili gehiago merkaturatzera
zuzendu du bere lana. Ikus 2.5 taula.
1 Plan Zuzentzaile hau 2012ko abenduan eman da amaitutzat.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
17
2. “Partikularren etxebizitzen eskaintza alokairu-erregimenean sustatzea”, Bizigune
programaren eta alokairuko merkaturako bitartekotza-programa (ASAP) berriaren
bitartez. Zuzkidura-bizitokien kopurua murriztean, etxebizitza erabili gehiago
merkaturatu beharko dira Planak irauten duen bitartean. Zehazkiago, 5.000tik
6.000ra pasatuko dira Bizigune Programaren esparruan, eta 2.000tik 3.000ra, berriz,
ASAP Programaren esparruan.
3. “Eskumeneko administrazioei alokairuaren tratamendua hobetzeko zerga-erreformak
proposatzea”. EAEn alokairuko etxebizitzen merkatua zabaltzeko neurriak abian
jartzeko proposamenak egingo dira; izan ere, orain arteko zerga-sistemak gehiago
lagundu dio erosketari alokairuari baino.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
18
2.5 taula 2010-2013 Plan Zuzentzailearen helburu kuantitatiboak
ETXEBIZITZA BERRIAK SUSTATZEKO JARDUERAK 2010 2011 2012 2013
GUZTIRA 2010-2013
HASIERAKO HELBURUA
K
Etxebizitza motaren arabera ZB 100 400 500 500 1.500 3.500 Alokairuko etxebizitza soziala 550 1.050 1.100 1.000 3.700 3.700 Alokairuko etxebizitza babestuak eta itunduak
100 200 300 300 900 900
Alokairua guztira 750 1.650 1.900 1.800 6.100 8.100 Saltzeko etxebizitza babestuak eta itunduak
2.300 2.100 2.300 2.300 9.000 9.000
Erosteko aukera duten alokairuko etxebizitza babestuak
100 200 300 400 1.000 1.000
Saltzeko etxebizitza tasatu autonomikoak
100 100 100 100 400 400
Saltzeko udal-etxebizitza tasatuak 200 400 450 450 1.500 1.500 Saltzeko etxebizitzak guztira 2.700 2.800 3.150 3.250 11.900 11.900
Sustatzailearen arabera Saila 500 1.000 1.000 900 3.400 2.500 Visesa 1.400 1.400 1.400 1.400 5.600 8.500 Udalak eta udal-sozietateak 450 450 650 650 2.200 2.200 Pribatuak 1.100 1.600 2.000 2.100 6.800 6.800
SUSTAPEN BERRIAREN HELBURUA GUZTIRA
3.450 4.450 5.050 5.050 18.000 20.000
ETXEBIZITZAREN ALORREKO HAINBAT JARDUERA
Etxebizitza hutsak merkaturatzea* 4.750 4.833 5.417 6.000 6.000 5.000 Alokairurako bitartekotza-programa berria 0 300 1.100 1.600 3.000 2.000 Emantzipatzeko Oinarrizko Errenta gazteen alokairurako*
6.021 6.646 7.321 8.000 8.000 8.000
Etxebizitza babestutzat kalifikatutako lokalak
0 150 250 450 850 850
Etxebizitza erabili librearen erosketa landa-eremuetan eta BIE-etan
0 250 450 650 1.350 1.350
B&E prozesuetan sortutako etxebizitza berriak
0 600 1.000 1.200 2.800 2.800
HAINBAT JARDUERA GUZTIRA* 10.771 12.779 15.538 17.900 22.000 20.000 BIRGAITZE JARDUERAK
Birgaitze integratua 200 400 800 1.000 2.400 2.400 Birgaitze isolatua 18.000 17.000 16.500 16.600 68.100 68.100 Birgaitze-eragiketak guztira 18.200 17.400 17.300 17.600 70.500 70.500
LURZORU JARDUERAK Lurzoru-jarduerak guztira 3.200 4.700 5.800 5.800 19.500 19.500
2010-2013 PLANAREN ERAGIKETAK GUZTIRA*
35.621 39.329 43.688 46.350 130.000
130.000
• Bizigune Programaren helburuak eta urte bakoitzari dagokion Emantzipatzeko Oinarrizko Errenta metagarriak dira.
• Grisez ageri diren kopuruak 2011n aldatu dira. • Plana 2012ko abenduan eman zen amaitutzat.
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Bestalde, 2010-2013 Etxebizitzaren eta Hiri Berrikuntzaren Plan Zuzentzaileak lurralde-oreka
bilatzen zuen. Zentzu horretan, etxebizitza-behar handieneko eremu geografikoak
azpimarratzen zituen, orain arteko desorekak arintzen laguntzeko. Izan ere, Arabak
bereganatu zuen eskaintza babestuaren zatirik handiena.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
19
2.6 taula 2010-2013 Plan Zuzentzailearen helburu kuantitatiboen banaketa geografikoa
2010-2013 GUZTIZKO HELBURUAK
KOP. %
ALOKAIRUA SUSTATZEA Araba 1.000 16,9 Bizkaia 3.000 49,4 Gipuzkoa 2.100 33,7 GUZTIRA 6.100 100,0
ETXEBIZITZA HUTSAK ETA ALOKAIRURAKO BITARTEKOTZA PROGRAMA BERRIA Araba 1.500 16,4 Bizkaia 4.500 50,0 Gipuzkoa 3.000 33,6 GUZTIRA 9.000 100,0
Plana 2012ko abenduan eman da amaitutzat. Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
2.2.3. Etxebizitza Legearen proiektua2
2012ko maiatzean onartu zuen Gobernu Kontseiluak Etxebizitza Legearen Proiektua; baina,
Legebiltzarrak onartzeko zain dago, lege bihurtzeko.
Legean etxebizitza edukitzeko Eskubide Subjektiboa aitortzen zen. Bertan jasotako
definizioaren arabera, "Euskadiko Autonomia Erkidegoko udalerri batean administrazio-
auzotasuna duen pertsona orok du etxebizitza duin, egoki eta iresgarri bat edukitzeko
eskubidea”. Helburu hori betetzeko, Eusko Jaurlaritzak eta lurralde-administrazio publikoek
beren baliabideak alokairu-erregimeneko etxebizitzak sustatzera eta zailtasun gehien
dituzten taldeei laguntzera bideratu beharko lituzkete lehentasunez.
Etxebizitza bat edukitzeko eskubidea betetzeko, etxebizitza bat eskuratzeko aukerak
ahalbidetu zitezkeen (alokairu-erregimenean lehentasunez), eta hori ezinezkoa bada,
prestazio ekonomiko bat eman zitekeen. Etxebizitza babestu bat, bitartekotza-programa
bateko etxebizitza libre bat edo zuzkidura-bizitoki bat izan zitekeen.
Eskubide hori lortzeko, baldintza hauek bete behar ziren:
• Etxebizitza edo bizitoki egoki bat ez edukitzea. Etxebizitza egokia ez izateko
arrazoiak juridikoak, bizigarritasunarekin erlazionatutakoak, tamaina, gaitasun
ekonomikoa etab. izan daitezke.
• Etxebizitzen Eskatzaileen Erregistroan (Etxebiden) izena emanda egotea, baina
alokairu-erregimenean bakarrik, eta arauz ezarriko den gutxieneko
antzinatasunarekin.
• Urteko diru-sarrerak arauz ezarriko diren mugen barruan sartzen direla ziurtatzea.
Etxebizitzaren Eskubide Subjektiboa mailaka aplikatuko zitekeen, honako egoera hauek
bereizita:
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
20
• Legea indarrean sartu eta lehen urte naturalean, hiru kide edo gehiagoko bizikidetza-
unitateek eskubidea edukiko lukete, baldin eta urteko hamabost mila euroko diru-
sarrerak gainditzen ez bazituzten eta erregistro ofizialean lau urte edo gehiagoko
antzinatasunarekin alokairuko etxebizitza baten eskatzaile gisa izena emanda
baleude.
• Legea indarrean sartu eta bigarren urte naturalean, eskubidea edukiko lukete,
aurreko atalean aurreikusitakoez gain, bi kideko bizikidetza-unitateek, baldin eta
urteko hamabi mila eurotik beherako diru-sarrerak bazituzten eta dagokien erregistro
ofizialean lau urte edo gehiagoko antzinatasunarekin alokairuko etxebizitza baten
eskatzaile gisa izena emanda bazeuden.
• Legea indarrean sartu eta hirugarren urte naturaletik aurrera, eta xedapen honen
aurreko bi ataletan aurreikusitakoez gain, eskubidea edukiko lukete kide bateko
bizikidetza-unitateek, baldin eta urteko bederatzi mila eurotik beherako diru-sarrerak
bazituzten eta dagokien erregistro ofizialean lau urte edo gehiagoko
antzinatasunarekin alokairuko etxebizitza baten eskatzaile gisa izena emanda
bazeuden.
2.7 taula Etxebizitzaren eskubide subjektiboaren mailakako ezarpena.
Baldintzak Lehen urtea Bigarren urtea Hirugarren urtetik aurrera
Lehen urtean aurreikusitakoak eta:
Aurreko bi urteetan aurreikusitakoak eta:
Bizikidetza-unitatearen kide kop.
Hiru kide edo gehiago Bi kide
Kide bat Sarrerak <15.000 € urtean <12.000 € urtean <9.000 € urtean Eskatzaileen Erregistroko izen-ematea
>4 urte Alokairuko etxebizitzaren eskaera
>4 urte Alokairuko etxebizitzaren eskaera
>4 urte Alokairuko etxebizitzaren eskaera
Hiru baldintzak batera bete behar dira. Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Bestalde, Lege-proiektuak zuzkidura-bizitokien irudia indartzen du. Izan ere, gizartean aldi
baterako sortzen diren beharrei erantzuteko oso egokiak direla azpimarratzen da bertan,
hala nola gazteak emantzipatzeko, banandu diren pertsonentzat edo etorkinentzat.
Nolanahi ere, aurretik adierazi bezala, Eusko Legebiltzarrak sartzen dituen aldaketen eta,
hala hala badagokio, behin betiko onarpenaren zain egon beharko da haren azken hedadura
ebaluatzeko.
2 Proposatutako Etxebizitzaren Legea une hauetan Eusko Legebiltzarrean dago eztabaidatzeko.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
21
3. ETXEBIZITZAREN ALOKAIRU POLITIKAN PARTE HARTZEN DUTEN
AGENTEAK
3.1. Parte hartzen duten agenteak eta eskumenak
Etxebizitzaren Gizarte Itunarekin 2025. urterako 40.000 familiak alokairu-erregimeneko
etxebizitza bat eskuratzea lortu nahi zuten. Azken helburua zen sustatutako eraikuntza
publikoen % 50 alokairu-erregimenekoak izatea. Etxebizitzaren eta Hiri Berrikuntzaren Plan
Zuzentzaileari dagokionez, aurreko kapituluan adierazi bezala, 15.100 familiari lagundu nahi
zitzaien alokairu-erregimeneko etxebizitza bat eskuratzen (6.100 etxebizitza berri eta 9.000
etxebizitza erabili). Dena den, helburu hori betetzeko, agente askok parte hartu behar dute,
ezinbestean, eta batera eta koordinatuta lan egin behar dute helburu komun bat lortzeko.
Ikus 3.1 taula.
3.1 taula EAEko alokairu-politikan parte hartzen duten agenteak
ALOKAIRU POLITIKAN PARTE HARTZEN DUTEN AGENTEAK
ETXEBIDE, babes publikoko etxebizitzakesleitzeko euskal zerbitzua
AEKSP / ALOKABIDE, Alokairuko EtxebizitzakKudeatzeko Sozietate Publikoa
EUSKO JAURLARITZAKO ETXEBIZITZA SAILA
BIZILAGUN, Jabetza Horizontalaren eta HiriErrentamenduen alorreko Bitartekaritza etaKontziliazio Zerbitzu Publikoa
UDAL SOZIETATEAK ETA UDALAK
ESKUMEN/ERANTZUKIZUN GARRANTZITSUENAK
• Alokairuko etxebizitza babestuen eskaria jasotzea.• Alokairuko babes publikoko etxebizitzak esleitzea.
• Alokairu babestuko etxebizitzen parke propioa sortzea.• Parke propioko, Bizigune Programaren parkeko, Etxebizitza Sailarenetxebizitzen parkeko eta hainbat Udalen etxebizitzen parkekoerrentamendu babestuko etxebizitzak kudeatzea.• Bizigune etxebizitza hutsen programa kudeatzea.
• Eusko Jaurlaritzaren alokairu-politika definitzea, planifikatzea etaebaluatzea.• Alokairua sustatzeko laguntzak eta programak garatzea.
• Hiri Errentamenduen Legearekin erlazionatutako gaiei buruzkoinformazioa ematen du.• Errentamendu-kontratuetarako bermeak bilatzen ditu: oniritzia, kontratuen erregistroa eta fidantzen gordailua.
• Alokairuko etxebizitza babestuak sustatzea.• Arreta eskaintzea udalerriko etxebizitza babestuaren eskariari etaesleipenari.• Alokairuko etxebizitza babestuen parke propioa kudeatzea.
AGENTE PRIBATUAK• Alokairuko etxebizitzak eraikitzea.• Alokairuko etxebizitza babestuak sustatzea.• Alokairu pribatuaren parkean bitartekaritza• ….
ENPLEGU ETA GIZARTE GAIETAKO SAILA• Gizarte-prestazio ekonomikoak ematea: Diru-sarrerak BermatzekoErrenta, Etxebizitzaren Prestazio Osagarria eta Gizarte LarrialdietakoLaguntzak.
Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailean, Etxebizitza Sailburuordetza, Gizarte Politiketako
Sailburuordetza eta Enplegu eta Lan Sailburuordetza biltzen dira. Etxebizitza
Sailburuordetzari dagokionez, bere zeregin nagusia da datozen lau urteetan alokairuaren
alorrean garatuko diren helburu estrategikoak eta neurri zehatzak zehaztea eta, zentzu
horretan, 2013-2016 Etxebizitzaren Plan Zuzentzaile berria da (egun lantzen ari dira)
plangintza estrategikorako bitarteko nagusia.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
22
Baliabideak lehentasunez alokairura bideratuz, etxebizitza bat eskuratzeko aukerak hobetu
nahian, Etxebizitza Sailburuordetzaren jarduera alokairuko etxebizitza babestu berrien
sustapenera zuzentzen du, zuzenean sustatuz edo alokairua diruz laguntzeko politiken
bitartez; eta, bestetik, partikularren etxebizitzak errentamenduan eskaintzeko lan egitera
zuzentzen du bere jarduera, Bizigune Programaren eta etxebizitzen alokairurako ASAP
bitartekotza-programa berriaren bitartez.
Bestalde, alokairu-politikari dagokionez, Etxebizitza Sailburuordetzaren beraren baitan barne
hartzen diren bi bitarteko azpimarratu behar dira: Etxebide eta Bizilagun.
Babes Publikoko Etxebizitzak Esleitzeko Euskal Zerbitzua da Etxebide eta EAEko babes
publikoko etxebizitzen sustapenen gehiengoa barne hartzen du. Zeregin bikoitza du
Etxebidek. Alde batetik, alokairuko babes publikoko etxebizitzen eskaria jasotzea, Eusko
Jaurlaritzaren Etxebizitzaren Eskatzaileen Erregistroaren bitartez eta, bestetik, alokairuko
babes publikoko etxebizitzak esleitzea.
Alokairu libreko etxebizitzen merkatuari dagokionez, 2009an, Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza
Sailak Jabetza Horizontalaren eta Hiri Errentamenduen alorreko Bitartekotza eta
Kontziliaziorako Zerbitzu Publikoa, Bizilagun, sortu zuen, Hiri Jabetzaren Ganberek, gaur
egun desagertuta daudenek, lehen betetzen zituzten eginkizunak betetzeko.
Jabetza horizontalarekin eta jabekideen elkarteekin lotutako gaiei buruzko informazio
ematen du zerbitzu horrek, bai eta eraikinen kontserbazioari eta birgaitzeari buruzkoa eta
hiri-errentamenduen legeari buruzkoa ere. Arreta unibertsala eskaintzen du eta bermeak
lortzen ditu errentamendu-kontratuetarako (oniritzia eta kontratuen erregistroa, eta
fidantzen gordailua) eta jabekideen elkarteetan gertatzen diren arazoetan bitartekotza- eta
kontziliazio-lanak betetzen saiatzen da, etorkizunean izan daitezkeen gatazkak ekiditeko.
Alokairu babestuaren kudeaketari dagokionez, 2011ko uztailean Alokabide zerbitzua publiko
bihurtu eta EAKZParekin (Alokairuko Etxebizitzak Kudeatzeko Sozietate Publikoarekin) bat
egin du; eta, ondorioz, egitura bakunagoa osatu da. 2000. urtean Alokabide zerbitzua sortu
zen eta bera arduratu da etxebizitza-parke propio bat osatzeaz eta, besteak beste, Eusko
Jaurlaritzaren etxebizitzen parke publikoa kudeatzeaz. Bestalde, 2007an sortu zen EAKZP,
Bizigune Programa kudeatzeko eta bigarren eta ondorengo eskualdatzeetan BOE-en
salerosketa kontrolatzeko helburuarekin. Gaur egun, Alokabideren barruan garatzen dira
EAKZParen eginkizunak.
Bestalde, Gizarte Politiketako Sailburuordetza arduratzen da merkatu libreko alokairuko
etxebizitza batean bizi diren familien diru-laguntza sozialez. Laguntza horien baitan sartzen
da, alde batetik, Etxebizitzaren Prestazio Osagarria (EPO). Aldian behingo prestazio
ekonomiko bat da, Diru-sarrerak Bermatzeko Errentaren osagarria, eta ohiko etxebizitzaren
edo bizilekuaren gastuak estaltzeko ematen da.
Bestalde, Gizarte Larrialdietako Laguntzak (GLL) aldirokoak ez diren prestazio ekonomikoak
dira eta duintasunez bizitzeko beharrezkoak diren aparteko berariazko gastuak (horien
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
23
artean alokairuaren gastuak) estaltzeko baliabide nahikoa ez duten pertsonentzat dira. Ezin
dute GLLa jaso jada EPOa jasotzen dutenek.
Udalerriei dagokienez, etxebizitzaren udal-sozietateak azpimarratu behar dira. Etxebizitzaren
eta Lurzoruaren Sustatzaileen Euskal Elkarteko (AVS Euskadi) kide dira guztiak, eta
elkartearen barruan daude, halaber, Eusko Jaurlaritzaren bi sozietate publikoak eta zeharka
partaidetutako beste bat (Visesa, Alokabide eta Orubide), eta udal-sozietate hauek:
Ensanche 21, Bilboko Udal Etxebizitzak, Donostiako Etxegintza, Irunvi eta Sestao Berri (era
berean, Eusko Jaurlaritzaren % 50eko partaidetza duena).
Bestalde, Udal askotan lan handia ari dira egiten alokairuko etxebizitza babestuak sustatzeko
edo zuzkidura-bizitokiak eraikitzeko. Besteak beste, Bilboko Udal Etxebizitzak sozietatea
azpimarratu behar da. Alokairu-erregimeneko 4.000 etxebizitza inguruko parkea du, eta
2014ra begira alokairu babestuko 5.000 etxebizitza edukitzera iritsi nahi du. Donostiako
Etxegintzak, bestalde, mila etxebizitza inguruk osatutako alokairu babestuko etxebizitzen
parkea du.
Adierazitako guztiaz gain, udal-mailan alokairua sustatzeko ekimen gehiago garatu dira.
Adibide moduan, Bilboko “Udal Etxebizitzak Gazte Solidarioentzat” ekimena aipa daiteke.
Ekimen horren bitartez, EHUko graduatu ondoko ikasleei alokairu merkeak eskaintzen zaizkie
udal-etxebizitza bat eskuratzeko, lan komunitarioak egiteko konpromiso solidario baten
truke.
Donostiako Udalak ere badu Etxebizitzak Alokatzeko Udal Programa bat. Alokabide
izenarekin ere ezagutzen da eta etxebizitzen alokairua erraztu nahi du hirian. Xede
horretarako, bitartekotza-lanak egiten ditu merkatukoak baino prezio baxuagoetan alokatu
nahi duen herritarraren eta bere etxea alokatu nahi duen pertsonaren artean. Programa
horrek jabeei errenten aseguru bat eskaintzen die dohainik, alokairurako eta birgaitzerako
diru-laguntzei buruzko informazioa ematen du eta etorkizuneko maizterrei merkatukoak
baino errenta baxuagoko etxebizitzak eskaintzen dizkie.
Gasteizen, 2004an Vitalquiler proiektua abiarazi zuen Caja Vital Kutxa-k, Gasteizen bertan
18 eta 35 urte arteko gazteentzako arrazoizko prezioko alokairuko etxebizitzak eskaintzeko.
Egun, Caja Vital Kutxak (Kutxabank) alokairuko 1.000 baino zertxobait gehiago etxebizitza
ditu Gasteizen (Adania higiezinen enpresaren jabetzakoak); batez beste, hileko 375 euroko
errentakoak. Errenta horiek Kutxabanken Gizartekintzari esker dira posible; izan ere, urtero
1,5 milioi euro bideratzen baititu programa hori finantzatzera3.
Bestalde, etxebizitza librearen alokairu-merkatuan bitartekotza-programa (ASAP)
kudeatzeko asmoz, bitartekotzako agente laguntzaileen sare bat eratu da. Zehazki, guztira
16 agentek eman dute izena programan. Agente horietako asko higiezinen jabetzako agente
(HJA) dira, eta artekari gisa jardun ohi dute merkatu librean jabeen eta maizterren artean,
eta Etxebizitzaren Gizarte Ituna sinatu duten eta EAEn alokairuko etxebizitzaren eraikuntzaz
arduratzen diren arloko hainbat agenteren artean.
3 Kutxabanken Gizartekintzan duela gutxi izandako murrizketek arriskuan jartzen dituzte diru-laguntza horiek.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
24
3.2. Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailaren eginkizuna
Etxebizitzaren arloan, alokairu-erregimenari erreparatuz, Enplegu eta Gizarte Politiketako
Sailaren azken helburua da alokairuko etxebizitza babestuaren parke iraunkorraren tamaina
areagotzea. Helburu horrekin, hainbat jardun aurreikusi ditu Sailak, funtsezko bi mugarritan
oinarrituta: alokairuko etxebizitza babestua bultzatzea eta alokairuko etxebizitza erabilien
parkea errenta eskuragarrietan abian jartzera zuzendutako neurriak sustatzea (ASAP
programan, egun, errentak hileko 650 €-koa izan daitezke Donostian, eta hileko 600 €-koak
Bilbon eta Gasteizen).
Alokairuko etxebizitza berrien sustapenari dagokionez, Sailak bi aukera ditu, halaber: agente
sustatzaile izatea, edo beste agente sustatzaile batzuengana jotzea, alokairua diruz
laguntzeko politiken bitartez.
Etxebizitza erabilien parkeko etxebizitzak merkaturatzeko, Sailak Bizigune Programa eta
alokairurako bitartekotza-programa berria (ASAP) baliatzen ditu.
3.2.1. Alokairua diruz laguntzeko politika: babes publikoko etxebizitza berriak alokairu-erregimenean sustatzea
a) Sustapenerako laguntzak eta gehieneko errentak
Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailak diru-laguntzak, mailegu kualifikatuak eta interes-
tasen subsidiazioa eskaintzen ditu alokairu-erregimeneko etxebizitza babestuak sustatzeko.
Laguntza horien xehetasunak 3.3 taulan ikus daitezke.
2010eko azaroaren 3ko Aginduak, babes ofizialeko etxebizitzen gehieneko prezioak zehazten
dituenak, errentamenduko babes ofizialeko etxebizitzen gehieneko errenta arautzen du.
Etxebizitzen titularren diru-sarreren arabera ezartzen dira errentak, gehieneko salmenta-
prezioaren gaineko ehuneko baten bitartez.
Aurreko paragrafoan aipatu dugun araudi berriak murriztu egin ditu diru-sarrera baxueneko
bizikidetza-unitateei aplikatu beharreko ehunekoak, familia horiek alokairua lortzeko egin
behar duten finantza-ahalegina arintzeko.
Horrez gainera, araudi berriak lehen aldiz arautzen du erregimen autonomikoko zuzkidura-
bizitokien maizterrek hilero ordaindu behar duten kanona. Kanon hori ezartzeko, kontuan
hartzen dira, halaber, bizikidetza-unitatearen diru-sarrerak eta zuzkidura-bizitokiaren logela
kopurua.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
25
3.2 taula Etxebizitzak sustatzeko laguntzak arautzen dituen araudia eta alokairuaren gehieneko errentak
BOEa sustatzeko eta alokairua bultzatzeko laguntzak
• Agindua, 2008ko azaroaren 7koa, Etxebizitza eta Gizarte Gaietako sailburuarena, babes publikoko etxebizitzak sustatzeko laguntzei eta alokairua bultzatzeko neurriei buruzkoa. (222. EHAA, 2008ko azaroaren 19a).
• 268/2011 Dekretua, abenduaren 20koa, kreditu-erakundeen eta Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazioaren arteko finantza-lankidetzari buruzkoa, etxebizitzaren eta lurzoruaren arloan. (247. EHAA, 2011ko abenduaren 30ekoa).
3.3 taula Errentamendu babestuko etxebizitzak sustatzeko laguntzen xehetasuna
● Etxebizitzak sustatzea ondoren alokairu babestuan jartzeko edo errentamendu babestuan jarriko dituen hirugarren bati saltzeko.
● Gutxieneko epea: 15 edo 50 urte. Epe horrek irauten duen bitartean ezin izango da etxebizitzaren erabilera aldatu.
MAILEGU KUALIFIKATUA
Gehieneko kopurua: Etxebizitza eta eranskinen gehieneko salmenta-prezioaren % 100, diru-laguntzak kenduta (kendu gabe etxebizitza sozialen kasuan). Amortizazio-epea: 20 urte, eta aukerako beste 4 urteko gabealdia, errentamendu babestuak gutxienez 15 urte irauten dituenean; 30 urte, eta aukerako beste 4 urteko gabealdia, errentamendu babestuak gutxienez 50 urte irauten dituenean. Interes-tasa: gutxienekoa (E + % 0,7); gehienekoa (E + % 1,5).
Bankuko deskontuak obra-ziurtapenetan: Maileguaren pareko gehieneko kopurua eta gehienez 4 urteko iraupena. Eraikuntza-lanak amaitzean hipoteka-maileguaren formalizazioa.
Interes-tasaren laguntza: Etxebizitza sozialak sustatzea, etxebizitza erregimen orokorreko errentarekin errentamendu babestura bideratzeko hirugarrenei eskualdatzeko: lagundutako % 0ko interes-tasa gehienez ere 20 urteko epean. Etxebizitzen errentamendua sustatzeko, 15 urteko gutxieneko epea, etxebizitza sozialen errenten truke, edo erregimen orokorreko BOE-en errenten % 75 gainditzen ez duten errenten truke: lagundutako % 1eko interes-tasa gehienez ere 20 urteko epean.
DIRU LAGUNTZAK
Urbanizazio-kostuak: Kostuen % 100 arte. Laguntza teknikoko kostuak: Guztizko kostuaren % 100 arte (eraikuntza-proiektua eta urbanizazio-proiektua idaztea, zuzendaritza eta obra-ikuskapena). Bi kontzeptuen muga 3.000 euro/etxebizitza izango da gehienez ere (5.500 etxebizitzako ARIen kasuan)
ERRENTAMENDURAKO PIZGARRIAK
Etxebizitzak sustatzea errentamendu babestuan eskaintzeko. Erregimen orokorreko BOEren errentak. Gutxieneko epea: 15 urte eta 10.000 euroko laguntza etxebizitza bakoitzeko. Gutxieneko epea: 50 urte eta 20.000 euroko laguntza etxebizitza bakoitzeko. Etxebizitzak sustatzea errentamendu babestuan eskaintzeko. Erregimen bereziko BOEren errentak edo erregimen orokorreko BOEren % 75 gainditzen ez dutenak. Gutxieneko epea: 15 urte eta 18.000 euroko laguntza etxebizitza bakoitzeko. Gutxieneko epea: 50 urte eta 40.000 euroko laguntza etxebizitza bakoitzeko. Etxebizitza sozialak sustatzea, hirugarren bati eskualdatu eta errentamendu babestuan jartzeko, erregimen bereziko BOEren errentekin, eta gutxienez 15 urteko epean: 24.000 euroko laguntza etxebizitza bakoitzeko.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
26
3.4 taula Babes ofizialeko etxebizitzetarako gehieneko errentak
gehieneko salmenta-prezioaren gaineko %
Etxebizitza sozialak
Bizikidetza-unitatearen diru-sarrerak*
Sustapen publikoa Sustapen pribatua
AE JO AE JO 3.000 € arte 2,50 2,27 1,88 1,71 3.001 eta 9.000 euro bitartean 3,50 3,18 2,63 2,39 9.001 eta 15.000 euro bitartean 4,50 4,09 3,40 3,08 15.001 eta 18.000 euro bitartean 5,20 4,73 3,91 3,56 18.000 eta 22.000 euro bitartean 6,00 5,45 4,50 4,10 22.001 eta 25.000 euro bitartean 7,20 6,60 5,45 4,96 25.001 eta 28.000 euro bitartean 8,25 7,50 6,20 5,64 28.001 eta 35.000 euro bitartean 10,60 9,64 8,00 7,25 35.000 euro baino gehiago 11,80 10,73 8,88 8,07
Bizikidetza-unitatearen diru-sarrerak
Erregimen orokorra
Azalera-eskubidea Jabetza osoa 15.000 € arte 2,50 2,27 15.001 eta 21.000 euro bitartean 3,20 2,91 21.001 eta 25.100 euro bitartean 4,00 3,64 25.101 eta 30.000 euro bitartean 4,70 4,27 30.001 eta 35.000 euro bitartean 5,20 4,73 35.000 euro baino gehiago 5,70 5,18
Bizikidetza-unitatearen diru-sarrerak
Erregimen tasatu autonomikoa
Azalera-eskubidea Jabetza osoa 12.000 eta 18.000 euro bitartean 2,00 1,82 18.001 eta 21.000 euro bitartean 2,40 2,18 21.001 eta 27.000 euro bitartean 3,20 2,91 27.001 eta 35.000 euro bitartean 3,50 3,18 35.000 euro baino gehiago 3,75 3,41 2011ko irailaren 14ko Aginduak aldatu egiten ditu babes ofizialeko etxebizitza bat eskuratzeko urteko diru-sarrera haztatuen gehieneko mugak: 35.000 €-tik 39.000 €-ra zabaltzen da erosketa-erregimeneko etxebizitza bat eskuratzeko gehieneko muga, eta 22.000 €-tik 25.000 €-ra, berriz, errentamendu babestuko etxebizitza bat eskuratzekoa. AE: Azalera-eskubidea. JO: Jabetza osoa. Iturria: 2010eko azaroaren 3ko Agindua. Eusko Jaurlaritza.
3.5 taula Hileko kanona erregimen autonomikoko zuzkidura-bizitokiak betetzeagatik
Bizikidetza-unitatearen diru-sarrerak Hileko kanona (eurotan)
ZB 1 logela ZB 2 logela 15.000 € arte 150 180 15.001 eta 21.000 euro bitartean 200 240 21.001 eta 25.100 euro bitartean 250 300 25.101 eta 35.000 euro bitartean 300 360 35.000 euro baino gehiago 350 420 Bizitokiak garajea badu: 60 € gehiago. Iturria: 2010eko azaroaren 3ko Agindua. Eusko Jaurlaritza.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
27
b) Alokairuko etxebizitza babestuak eskuratzeko baldintzak
Etxebizitza babestu bat eskuratu nahi duen edonork bete beharreko lehen baldintza da
ETXEBIDEn, etxebizitza babestuaren eskatzaileen erregistroan, izena emanda egotea. 3.6.
taulan ikus daitezke alokairuko etxebizitza babestuaren eskatzaileek bete beharreko
baldintzak. Diru-sarrerei dagokienez, 2011ko irailean Sailak agindu berri bat onartu zuela
esan behar da. Agindu berri horren arabera, etxebizitza babestu bat eskuratu ahal izateko
diru-sarrera haztatuen gehieneko mugak zabaldu egiten dira:
• Etxebizitza sozialen kasuan, urteko 22.000 euro gordinetik 25.000 euro gordinera.
• Erregimen orokorretako BOE-etan eta zuzkidura-bizitokietan, urteko 35.000 euro
gordinetik 39.000 euro gordinera.
• Etxebizitza tasatu autonomikoetan, urteko 45.500 eurotik 50.000 eurora.
3.6 taula Alokairuko etxebizitza babestuak eskuratzeko baldintzak
ETXEBIDEn etxebizitza babestuaren eskatzaile gisa izena emanda egotea. Adinez nagusia izatea edo emantzipatuta bizitzea. Etxebizitzaren beharra: etxebizitza eskatzen den unean, bizikidetza-unitatea osatzen duten kideek ezin dute beren jabetzako etxebizitzarik eduki (eskaria egiten denetik bi urte atzera eginda), eta salerosketaren eskritura publikoa egin bitartean edo errentamenduaren kontratua sinatu bitartean, horixe izango da errespetatu beharreko baldintza. Salbuespenak: Gutxieneko izigarritasun-baldintzak betetzen ez dituen etxebizitza (317/2002 Dekretuaren arabera); Banandu, dibortziatu edo bikotea hautsi ondoren, familia-etxebizitza beste bikotekidearen bizitoki izateko esleitu bada, edo bikotekide bakoitzak gehienez 75.000 euro bereganatu baditu hipoteka-kargak ordaindu ondoren. 70 urte edo gehiagoko pertsonak, irisgarritasun-baldintzak betetzen ez dituen eraikin bateko etxebizitza baten jabe direnak. Bizikidetza-unitateak, kide bat 15 m2 erabilgarri/pertsona ratioa baino txikiagoa duen azalerako etxebizitza baten titularra denean. Jaraunspen edo dohaintza bidezko etxebizitza baten titularkidetasuna, betiere ehunekoak ez badu % 50 gainditzen eta partaidetza-balioak 75.000 euroko kantitatea gainditzen ez badu, behin hipoteka-kargak ordaindu eta gero. Bizikidetza-unitateko kide batek mugikortasun mugatu iraunkorra duela ziurtatzea eta eraikinak irisgarritasun-baldintzak ez betetzea eta igogailurik ez edukitzea (68/2000 Dekretua) eta etxebizitza berriak guztiak edukitzea. Etorkizuneko titular bat gutxienez EAEn erroldatuta egotea, aplikatu beharreko araudiak ezarritako gutxieneko antzinatasuna errespetatuz. Sarrerak. Diru-sarrera konputagarriak kalkulatzeko orduan, bizikidetza-unitateko kideak eta babes ofizialeko etxebizitzaren titularkideak diren pertsona guztien sarrerak hartuko dira kontuan. erregimen bereziko babes ofizialeko etxebizitzak alokatzeko (etxebizitza soziala): 3.000-39.000 euro bitartean; erregimen orokorreko babes ofizialeko etxebizitzak eta zuzkidura-bizitokiak alokatzeko: 3.000-39.000 euro bitartean; etxebizitza tasatu autonomikoak erosteko eta alokatzeko: 12.000-a.50.000 euro bitartean. Sarreren haztapena: SH=ZO*N*A ZO: PFEZ aitorpenaren zerga-oinarria (laneko etekinak: ZO + hobariak) N: kide kopuruaren araberako koefiziente haztatzailea (1= 1,00; 2=0,95; 3 = 0,90; 4 = 0,85; 5 = 0,75; 6 = 0,65; 7 = 0,55; 8 edo gehiago = 0,50). A: % 20 ematen duen kide kopuruaren araberako koefiziente haztatzailea (1 = 1,00; 2 = 0,90; 3 edo + = 0,85). Aurreko bi urteetan babes ofizialeko etxebizitza baten esleipenduna ez izatea. Hala ere, babes ofizialeko errentamenduko etxebizitza baten onuradunek beren jabetzako edo azalera-eskubideko babes ofizialeko etxebizitza bat eskuratzeko eskubidea dute. Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
28
c) Babes publikoko etxebizitzak alokairu-erregimenean esleitzeko prozedura
Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailak, 2012an, babes publikoko etxebizitzetarako izena
emateko eta horiek esleitzeko sistema aldatu du. Izan ere, 2012ko urriaren 15eko
Aginduan4, babes publikoko etxebizitza baten eskatzaile gisa izena emateko unean erosketa-
erregimenaren eta alokairu-erregimenaren artean aukeratzeko beharra gaineratzen da. Hala,
tratamendu bereizia ematen zaie bi kolektiboei. Izan ere, orain baremazio-sistema bat
erabiltzen da alokairu-erregimeneko etxebizitzak esleitzeko; erosketa-erregimeneko
esleipenetan, berriz, zozketari eutsi zaio.
Baremazio-sisteman, ondoko baremazio-irizpideak kontuan hartzen dira, lehentasun-
hurrenkeran: izen-ematearen antzinatasuna eskatzaileen erregistroan, bizikidetza-unitateko
kideen kopurua, diru-sarrerak, erroldatzea eta etxebizitzaren behar berezia.
3.7 taula Alokairu-erregimenean esleitzeko baremazio-irizpideak
ALDAGAIA IRIZPIDEA GEHIENEKO PUNTUAZIOA*
1. Antzinatasuna 5 puntu urteko 40 puntu 2. Bizikidetza-unitatearen kide kop. 5 puntu kideko 30 puntu 3. Diru-sarrerak 3.000 € - 9.000 € 20 puntu
9.001 € - 15.000 € 15 puntu 15.001 € - 25.000 € 10 puntu 25.001 – 30.000 € 5 puntu
20 puntu
4. Erroldatzea 10 puntu udalerrian 5 puntu eremu funtzionalean
10 puntu
5. Etxebizitza-behar berezia 10 puntu barne hartzen deneko kolektibo bakoitzerako
30 puntu
*Berdinketak ebazteko, eskaerak Etxebizitza Eskatzaileen Erregistroan sartzeko data kontuan izango da. Iturria: AGINDUA, 2012ko urriaren 15ekoa, Etxebizitza, Herri Lan eta Garraioetako sailburuarena, etxebizitza-
eskatzaileen erregistroari eta babes ofizialeko etxebizitzak nahiz araubide autonomikoko zuzkidura-bizitokiak esleitzeko prozedurei buruzkoa; eta 2012ko abenduaren 12ko Agindua, lehenengoaren akatsak zuzentzen dituena.
3.8 taula Alokairuko etxebizitza babestuaren esleipena
Alokairuko etxebizitza babestuaren esleipena5
• 2012ko abenduaren 12o Agindua, Etxebizitza, Herri Lan eta Garraioetako sailburuaren 2012ko urriaren 15eko Agindua zuzentzen duena. Horren bidez, honako agindu honen akatsak zuzentzen dira: “AGINDUA, 2012ko urriaren 15ekoa, Etxebizitza, Herri Lan eta Garraioetako sailburuarena, etxebizitza-eskatzaileen erregistroari eta babes ofizialeko etxebizitzak nahiz araubide autonomikoko zuzkidura-bizitokiak esleitzeko prozedurei buruzkoa”.
4 Eta 2012ko abenduaren 12ko Agindua, 2012ko urriaren 15eko Aginduaren akatsak zuzentzen dituena. .
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
29
3.2.2. Bizigune programa
Alokairu-erregimeneko etxebizitza bat eskuratzen laguntzeko bigarren jarduera-ildoa partikularren etxebizitza hutsak antzeman eta alokairuko etxebizitzen merkatuan arrazoizko prezioen truke eskaintzean datza, eta, horretarako, Bizigune Programa deitutakoa baliatzen du Sailak. 2003an jarri zen martxan Bizigune Programa, EAEn hutsik zeuden etxebizitzen parkea
merkaturatzeko. Programa horri esker, hutsik dauden etxebizitzen jabeek etxebizitza horiek
Alokabideren esku uzten dituzte —Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Politiketako
Sailaren alokairua sustatzeko sozietatea da Alokabide—, hileko 600 euro gainditzen ez dituen
errentarako6. Horren truke, Eusko Jaurlaritzak errenta puntualki ordainduko zaiola ziurtatzen
dio jabeari, bai eta kontratua amaitzean etxebizitza baldintza egokietan itzuliko zaiola ere.
Era berean, Saila arduratzen da maizterrarekin egin beharreko izapideez.
Era berean, Alokabidek Etxebide – Etxebizitzaren Euskal Zerbitzuan izena emandako
pertsonaren edo bizikidetza-unitatearen esku jartzen du etxebizitza. Errentatzaileak alokairu
bat ordaintzen du, familiaren hileko diru-sarreren % 30ekoa, hain zuen; eta Enplegu eta
Gizarte Politiketako Sailak ordaintzen du errenta horren eta jabeari ordaindu beharrekoaren
arteko aldea.
3.9 taula Indarrean dagoen oinarrizko araudia. Bizigune Programa
Etxebizitza Hutsen Bizigune Programa
• 316/2002 Dekretua, abenduaren 30ekoa eta “Etxebizitza Hutsen Programa” sustatzen duena, bere erregimen juridikoa ezartzen duena eta kudeaketa “Euskadiko Etxebizitza eta Lurra, EA" sozietateari egozten diona. (Visesa). (249. EHAA, 2002ko abenduaren 31koa).
• 100/2004 Dekretua, 2004ko ekainaren 1ekoa, «Etxebizitza Hutsaren Programa» sustatu eta bultzatzen duen, programa horren araubide juridikoa ezartzen duen eta «Vivienda y Suelo de Euskadi S.A./Euskadiko Etxebizitza eta Lurra, SA» (VISESA) Baltzu Publikoari programa kudeatzeko ardura ematen dion 316/2002 Dekretua aldatzeari buruzkoa. (VISESA).(110. EHAA, 200ko ekainaren 11koa).
• 61/2009 Dekretua, martxoaren 10ekoa, eta “Etxebizitza Hutsen Programa” sustatzen duen, bere erregimen juridikoa ezartzen duen eta kudeaketa “Euskadiko Etxebizitza eta Lurra, EA" sozietateari egozten dion eta abenduaren 30ekoa den 316/2002 Dekretua hirugarren aldiz aldatzen duena (59. EHAA, 2009ko martxoaren 26koa).
• 2003ko apirilaren 22ko Agindua, Etxebizitza eta Gizarte Gaietako sailburuarena, “Etxebizitza hutsen programako” etxebizitzak lagatzeko baldintzei eta esleipen-prozedurari buruzkoa (96. EHAA, 2003ko maiatzaren 19koa).
• 2004ko azaroaren 26ko Agindua, Etxebizitza eta Gizarte Gaietako sailburuarena, “Etxebizitza hutsen programako” etxebizitzak lagatzeko baldintzei eta esleipen-prozedurari buruzko Agindua aldatzen duena (239. EHAA, 2004ko abenduaren 16koa).
• Agindua, 2009ko azaroaren 4koa, Etxebizitza, Herri Lan eta Garraio sailburuarena, «Etxebizitza Hutsaren Programaren» lagapen-baldintzei eta esleipen-prozedurari buruzko Aginduaren hirugarren aldaketa egiteko dena (222. EHAA, 2009ko azaroaren 23koa).
3.2.3. Alokairuko merkatuko bitartekotza-programa, ASAP
Etxebizitza eta Hiri Eraberritzea Bideratzeko Planak EAEko alokairuko etxebizitzen parkea
zabaltzeko formula berriak bilatzeko beharra planteatu zuen. Alokairuko etxebizitzen
merkaturako bitartekotza-programa berri bat behar zen: errentatzailei eta maizterrei
bermeak eskaini behar zitzaizkien; baina, aldi berean, Bizigune Programak administrazioari
zekarkion gastua murriztu nahi zen.
6 2013tik aurrera, Bizigune programan sartzen diren edo etxebizitza berritzen duten jabeei ordaindu beharreko gehieneko errenta hileko 450 eurotan ezarriko da.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
30
43/2012 Dekretua, martxoaren 27koa eta ASAP – Merkatu Libreko Etxebizitzen Alokairurako
Bitartekotza Programa sortzen duena. Programa horren bitartez, hutsik dituzten etxebizitzak
alokairuan jartzen dituzten jabeek bermeak jasotzen dituzte, aseguru-poliza gisa, ez-
ordaintzeak, akatsak eta laguntza juridikoa estaltzeko. Berme horien truke, Enplegu eta
Gizarte Politiketako Sailak alokairuaren gehieneko errentak finkatzen ditu eta merkatuko
errentak baino baxuagoak izango direla ziurtatzen du.
Halaber, Programa hau sortzeko Bitartekotzan laguntzeko Agente Laguntzaileen Sare bat
sortu behar da. Zentzu horretan, sarean sartuko diren pertsonek baldintza batzuk bete
beharko dituzte, homologazioa lortzeko.
2012an, guztira 16 agente laguntzaile homologatu dira, ondoko lurralde-banaketaren
arabera: 9 Gipuzkoan, 5 Bizkaian, 1 Araban eta hiru lurralde historikoetan presentzia duen
azken agente bat.
Programan parte hartu nahi duten errentatzaileek izena emanda egon behar dute
Etxebideren Eskatzaileen Erregistroan, alokairuko etxebizitza baten eskatzaile gisa, eta
urteko 7.000-39.000 euro haztatuko diru-sarrerak eduki behar dituzte. Horrez gain,
etxebizitzen errentek ez dute gaindituko urteko diru-sarrera haztatuen % 30.
3.10 taula Hileko gehieneko errentak. Bitartekotza Programa
Zona Hileko gehieneko errentak (euro/hil)
Donostia 650 Bilbo / Gasteiz 600 A taldea (hiriburuak kanpo) 550 B taldea 475 Gainerako udalerriak 400
Iturria: 43/2012 Dekretua, martxoaren 27koa eta ASAP – Merkatu Libreko Etxebizitzen Alokairurako Bitartekotza Programa (Alokairu Segurua, Arrazoizko Prezioa) sortzen duena. Ikus lege-testua.
3.2.4. Hipoteka-bitartekotzako zerbitzua
Azken urteotan gertatu den familien gehiegizko zorpetzearen jatorria da prezio
neurrigabeetan etxebizitza nagusia eskuratzeko finantzaketa erraz lortu izana. Hala, familia
askok hipoteka-kreditua lortu zuten, eta, denbora igaro ahala eta etxebizitzen prezioetan
izandako beheranzko bilakaeragatik, kreditu horrek hipotekatutako etxearen balioa ere
gainditu du.
Familiako kide batek edo guztiek lana galtzearekin batera heldu dira zailtasunak. Hala,
ezinezkoa da hartutako zorra ordaintzea eta, banku-erakundeak, hainbat neurri hartu
ondoren (adibidez, amortizazio-epea luzatzea), hipotekak exekutatzen hasiak dira.
Gizarte-drama hori geldiarazteko asmoz, Familien Gehiegizko Zorpetzeari Aurre Egiten
Laguntzeko Zerbitzua eratu zen. Zerbitzu horretan, Kontsumo, Justizia eta Etxebizitzako
sailek parte hartzen dute. Kontsumo Sailak hipoteka-transakzioen inguruko informazio- eta
aholkularitza-zerbitzua eskaintzen du, Justizia Sailak hipoteka-bitartekotzako zerbitzua
eskaintzen du eta Etxebizitza Sailak, berriz, ezohiko kasuetan dihardu, alokairuko etxebizitza
eskuratzen laguntzeko.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
31
Izan ere, lehengo Etxebizitza, Herri Lan eta Garraio Sailak konpromisoa hartu zuen
alokairuko etxebizitza babestu bat emateko gizarte-bazterketako arrisku larrian dauden
pertsona eta familiei, hipoteka-exekuzioaren ondorioz ohiko bizitokia galtzeagatik.
Gizarte-bazterketako arrisku larria ez dagoen kasuetan, familiek puntuazio bat lortzen dute
etxebizitza-behar berezia duen kolektibo gisa; eta, finantza-hitzarmenaren babespean
emandako BOE-etan, Sailak etxebizitzak erosten ditu eta jabea askatu egiten du
erakundearekiko zorretik.
Etxebideren araudi berriak7 (2012ko urrian onartu zen) kaleratzeen ondorioz eragindakoei
estaldura eskaintzen die:
• Haien egoera etxebizitzarik ez edukitzearen egoerarekin parekatzea.
• Ohiko alokairu-prozeduretan lehentasuna ematea.
• Prozedura orokorretik salbuestea, bazterketa-arrisku larriaren kasuan.
• Kaleratzearen ondorioz, alokairuko etxebizitza zuzenean esleitzea.
3.3. Alokairuaren zerga-tratamendua EAEn
Hiru lurralde historikoetako foru-ogasunen eskumenekoa da zerga-politika. Gaur egun,
Euskal Autonomia Erkidegoan alokairuaren kuoten % 20 arte murriztu daiteke, urteko 1.600
euroko gehieneko kopuruaren gainean. Ehuneko hori % 25era zabaltzen da, urteko 2.000
euroko mugarekin, zergadunek 35 urte ez badituzte.
Modu berean, zerga-hobariak ezarri dira errentariaren higiezin-kapitalaren
errendimendurako, eta erregimen berezi bat ezarri da etxebizitzen errentamenduan
diharduten erakundeentzat, 3.10 taulan deskribatzen den moduan.
7 Agindua, 2012ko urriaren 15ekoa, Etxebizitza, Herri Lan eta Garraio sailburuarena, etxebizitza-eskatzaileen erregistroari eta babes ofizialeko etxebizitzak nahiz araubide autonomikoko zuzkidura-bizitokiak esleitzeko prozedurei buruzkoa.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
32
3.11 taula Alokairuaren zerga-tratamendua EAEn
PFEZ Murrizketak ohiko bizilekuaren errentamenduagatik
% 20 arteko murrizketa, 1.600 € arte.
35 urtetik beherako zergadunak eta familia ugariak*: % 25, gehienez 2.000 € arte.
Aitorpen bateratuan ez da muga bikoizten.
*Arabak alokairuaren murrizketen erregimen orokorraren salbuespenen artean sartzen ditu ezgaitasun iraunkor oso, absolutu edo handiko pertsonak.
PFEZ Errentaria - Higiezin-kapitalaren errendimendua
Higiezinen errentamenduetatik lortzen diren errendimenduak higiezin-kapitalaren errendimendutzat jotzen dira, betiere errentamendua ez bada jarduera ekonomiko gisa egiten.
Errendimendu garbia = (errendimendu osoa – gastu kengarriak)
o Errendimendu osoa = errentariak jasotako errenten guztizkoa.
o Gastu kengarriak: % 20ko hobaria errendimendu osoen gainean + etxebizitza eskuratu, birgaitu edo hobetzeagatik lortutako finantzaketaren interesak.
o Errendimendu garbiak ezin du negatiboa izan.
ARABAN eta BIZKAIAN, errendimendu garbiak 2 urtetik gorako epe batean sortzen badira, errendimendu osotzat zenbatzen da dagokion zenbatekoaren % 60; 5 urtetik gorako epean sortzen badira, edo arauz modu irregularrean lortu direla adierazten den errendimenduen kasuan, % 50 zenbatzen da.
ARABAN etxebizitzatik lortutako higiezin-kapitalaren errendimenduak aitortzen diren lehen aldian % 25eko hobaria lortzen da.
Etxebizitzen errentamenduan jarduten duten erakundeen erregimen berezia
Jarduera nagusitzat etxebizitzen errentamendua duten sozietateak, betiere:
o errentamendura zuzendutako etxebizitzen % 90ek 110 m²-tik gorako azalera ez badute eta
o gutxienez 10 etxebizitza alokatuko badira.
% 90eko hobaria, etxebizitzaren errentamenduarekin eta errentamenduan egindako bitartekotzarekin lotutako errentei dagokien kuota osoan.
Hobaria aplikatuko zaie, halaber, erakundearen etxebizitzak saltzearen ondoriozko errentei, betiere gutxienez 10 urtez alokatuta egon badira.
Sozietateen Zerga arautzen duen araudian aurreikusitako gainerako hobariak egin eta gero aplikatuko da aipatutako hobaria.
Errentamenduaren ondorioz hobaritu beharreko errenta osatzen dute lortutako diru-sarrera osoak, diru-sarrera berria lortzeko zuzenean erlazionatuta egon diren gastuak kenduta, eta sortutako gastuen zati proportzionalak.
Iturria: Euskal Autonomia Erkidegoko foru-ogasunak.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
33
4. ALOKAIRUAREN ALORREAN ABIAN JARRITAKO JARDUEREN ETA
EMANDAKO LAGUNTZEN ADIERAZLEAK
4.1. Sustatu diren alokairuko babes publikoko etxebizitzak
4.1.1. Bilakaera eta sustatutako etxebizitzen tipologia
Alokairu-erregimeneko etxebizitzen sustapenak salerosketarenak baino finantza-eskakizun
gogorragokoak ditu; hortaz, egoera gogorretan, eta gaur egungo krisialdia halakoa da, are
zailagoa da errentamendu babestuko etxebizitzen sustapen berriak abian jartzea. Gauzak
horrela, 2012an alokairuko 111 etxebizitza berri eraiki ahal izan zaio soilik.
Azken 30 urteetan eraikitzen hasitako alokairuko etxebizitza babestuen azterketa egiten
bada, 2007. eta 2008. urteak agertzen dira emaitza onenak dituzten urte gisa, eta urte
horietan, halaber, maximo historikoak erregistratu zituen salerosketa-erregimenak, hain
zuzen ere, krisialdi ekonomikoa eta finantzarioa hasi aurreko urteetan. Urte batzuk geroago,
hamarkadaren hasierako kopuruen parekoak dira kopuruak.
2012an eraikitzen hasitako alokairu-erregimeneko 111 etxebizitzei dagokienez, 91
zuzkidura-bizitokiak dira eta 20 etxebizitza sozialak. Guztiak Sailak berak jarri ditu martxan.
4.1 grafikoa Alokairu-erregimeneko etxebizitza babestuen eraikuntzaren bilakaera. Hasitakoak eta amaitutakoak. 2000-2012
1.290
682638 604
1.097 1.1811.431
687
1.812
1.559
1.090
47364 409
255
502
1.117
191969
732
2.276
111176
780454
952
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
etxe
bizi
tza
kop.
Amaitutakoa k Hasitakoak
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Egoera honetan, ez da ahaztu behar salerosketa-erregimeneko eraikuntza ere kaltetua izan
dela. Hala, atzerapen nabaria antzeman da aurreko bi urteetan hasitako bolumenarekiko.
Hori bai, alokairu-erregimeneko eraikuntzaren nabarmen gainetik dago oraindik ere.
Izan ere, alokairu-erregimeneko eraikuntza, 2012. urtean, EAEn guztira hasitako babes
publikoko etxebizitzen % 5 besterik ez da. Plan Zuzentzailearen lehen bi ekitaldietan,
alokairu babestuaren % 19ko eta % 17ko kuotara iritsi ahal izan zen; baina, errentamendu
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
34
babestuak 2008an izan zuen une gorena, hasietako etxebizitzen herenak alokairu-
erregimenean esleitu zirenean, hain zuzen ere.
4.2 grafikoa Eraikitzen hasitako babes publikoko etxebizitzen bilakaera etxebizitza eskuratzeko erregimenaren arabera, 1998-2012
2.6603.565
2.135
3.680 3.9575.444
3.9733.225
4.652 5.4983.983
3.0204.014 3.760
256 61638 604
1.097 1.181454 687
1.8122.276
176952 780
111
2.3091.431
01.0002.0003.0004.0005.0006.000
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
etxe
bizi
tza
kop.
Erosketa Alokairua
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
4.3 grafikoa Alokairuko babes publikoko etxebizitzen sustapenaren garrantzi erlatiboa, 1998-2012
8,81,7
23,014,1
21,7 17,810,3
30,7
12,9
24,8
36,4
5,5
19,2 17,2
4,9
0
10
20
30
40
50
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
alok
airu
aren
%
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Azken hogeita hamar urteetan eraikitzen hasitako alokairu-erregimeneko babes publikoko
etxebizitzen bilakaera erakusten du 4.4 grafikoak. Horren arabera, etxebizitza gehienen
eraikuntza batik bat azken hamarkadan hasi dela ikus daiteke, eta gehieneko balioak 2007an
(1.812 etxebizitza) eta 2008an (2.276 etxebizitza) erregistratu direla.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
35
4.4 grafikoa Eraikitzen hasitako alokairu-erregimeneko babes publikoko etxebizitzen bilakaera. 1982-2012
282362318472
30
606
14125661
638604 454
1.431
687
1.812
2.276
176
952780
111
1.1811.097
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
etxe
bizi
tza
kop.
al
okai
ruan
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Hiru ekitaldiak (2010-2012) batera aztertuz gero, alokairu-erregimeneko eraikuntzari
dagokionez, guztira 1.843 etxebizitza hasi dira eta horietako gehien-gehienak etxebizitza
sozialaren tipologiari dagozkio (% 66, 1.217 etxebizitza). Bestalde, alokairuko BOE-ei
dagokienez, guztira 425 etxebizitza hasi dira (guztizkoaren % 23); eta, azkenik, guztira 201
zuzkidura-bizitoki abian jarri dira (guztizkoaren % 11).
Lurralde-banaketa hau da: Bizkaian alokairuko etxebizitzen % 40 hasi da, Gipuzkoan % 31
eta Araban gainerako % 29a. Nolanahi ere, tipologien araberako azterketan bestelako
banaketak ageri dira. Izan ere, etxebizitza sozialak eta zuzkidura-bizitokiak Araban daude
nagusiki (lehenengoen % 37 eta bigarrenen % 45 biltzen ditu), eta alokairuko BOE
etxebizitzak, berriz, Bizkaian eraiki dira batik bat (guztizkoaren % 72). Ikus 4.1 taula.
4.1 taula Sustatutako alokairuko etxebizitzen xehetasuna etxebizitza motaren arabera. 2010-2012 metatua
(etxebizitza kop.)
Etxebizitza soziala Zuzkidura-bizitokiak
Alokairuko BOE GUZTIRA
KOP. % KOP. % KOP. % KOP. % Araba 451 37,0 91 45,3 0 -- 542 29,4 Bizkaia 371 30,5 57 28,3 307 72,2 735 39,9 Gipuzkoa 395 32,5 53 26,4 118 27,8 566 30,7 GUZTIRA 1.217 100,0 201 100,0 425 100,0 1.843 100,0 Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Lehen adierazi bezala, 2012an hasitako 111 etxebizitzak Sailak berak sustatu ditu. Hiru
ekitaldiak batera aztertuz gero antzeman daitezkeenez, beste agente batzuek parte hartu
badute ere, errentamendu babestuko erregimeneko etxebizitzen eraikuntza, batez ere,
Sailaren eta VISESA sozietate publikoen esku egon da.
Zehazki, VISESA alokairu babestuko etxebizitzen % 43 eraikitzen hasi da, Saila % 43,
agente pribatuak % 12 eta udalak gainerako % 8a. Etxebizitzen tipologiari dagokionez, ez da
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
36
ahaztu behar Saila, VISESArekin batera, etxebizitza sozialean eta zuzkidura-bizitokietan
oinarritu dela; eta gainerako agenteek, berriz, alokairu-erregimeneko BOEa besterik ez
dutela abian jarri.
4.2 taula Eraikitzen hasitako alokairu-erregimeneko etxebizitzak motaren eta sustatzailearen arabera
Batez bestekoa
2002-2005
Batez best. 2006-2009
2010 2011 2012 Eraikitzen hasitako
etxebizitza kop. Guztir
a % Guztir
a % Guzt
ira % Guzt
ira % Guztir
a %
Guztira 1.031 100,0 1.238 100,0 952 100,0 780 100,0 111 100,0 Etxebizitza soziala 750 77,7 480 38,8 822 86,3 375 48,1 20 18,0 Saila 214 24 122 9,9 396 41,6 53 6,8 20 18,0 VISESA 460 46,2 343 27,7 426 44,7 322 41,2 0 0,0 Gainerako agenteak 76 7,6 15 1,2 0 0,0 0 0,0 0 0,0
Zuzkidura-bizitokiak 0 0 147 11,9 0 0,0 110 14,1 91 82,0 Saila 0 0 31 2,5 0 0,0 110 14,1 91 82,0 Gainerako agenteak 116 9,4 0 0,0 0 0,0 0 0,0
BOE 282 22,3 586 47,3 130 13,7 295 37,8 0 0,0 Saila 0 0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 VISESA 0 0 230 18,6 0 0,0 48 6,2 0 0,0 Gainerako agenteak 282 22,3 356 28,7 130 13,7 247 31,6 0 0,0
Udal-etxebizitza tasatuak 0 0,0 25 2,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 Gainerako agenteak 0 0,0 25 2,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0
Iturria: Eraikitzen hasitako etxebizitzen estatistika. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
4.5 grafikoa Sustatutako alokairuko etxebizitzen banaketa sustatzailearen arabera, 2010-2012
2010-2012 METATUA
Pribatuak% 12,3
Udalak% 8,1Visesa
% 43,2
Saila% 36,4
Iturria: Eraikitzen hasitako etxebizitzen estatistika. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
37
4.3 taula Sustatutako alokairuko etxebizitzen xehetasuna sustatzailearen arabera. 2010-2012 metatua
(etxebizitza kop.)
Etxebizitza soziala
Zuzkidura-bizitokiak
Alokairuko BOE GUZTIRA
KOP. % KOP. % KOP. % KOP. % Saila 469 38,5 201 100,0 0 0, 670 36,4 VISESA 748 61,5 0 0,0 48 11,3 796 43,2 Udalak 0 0,0 0 0,0 150 35,3 150 8,1 Pribatuak 0 0,0 0 0,0 227 53,4 227 12,3 Guztira 1.217 100,0 201 100,0 425 100,0 1.843 100,0 Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
4.1.2. Lurralde-banaketa
Azterketa 2012ko azken ekitaldian oinarrituta egiaztatu denez, eraikuntzaren % 82 Arabako lurraldean bildu da (91 zuzkidura-bizitoki), eta gainerako % 18a Gipuzkoan (20 etxebizitza sozial). Hiru ekitaldiak (2010-2012) batera aztertuz gero, banaketa honako hau da: Bizkaian % 40 biltzen da, Gipuzkoan % 31 eta Araban gainerako % 29a.
4.6 grafikoa Sustatutako alokairuko etxebizitzen banaketa lurralde historikoka, 2010-2012
2012 2010-2012 METATUA
Gipuzkoa% 18,0
Araba% 82,0
Gipuzkoa% 30,7
Bizkaia% 39,9
Araba% 29,4
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Errentamendu babestuko erregimeneko etxebizitzaren eskaerak goranzko joera nabaria izan
du azken urteotan. Alokairu-erregimeneko etxebizitza baten eskatzaileak guztira 66.459 izan
dira 2012n: azken hiru urteetan hasitako etxebizitza bakoitzeko 36,1eko ratioa. Ratio hori
are eta handiagoa da Bizkaian, bertan etxebizitza bakoitzeko 50 eskatzaile baitaude; Araban,
berriz, estaldura-indizea nabarmen altuagoa da, ratioa hasitako etxebizitza bakoitzeko 16
eskatzailera murrizten baita bertan. Gipuzkoa erdibidean dago: 38 eskatzaile hasitako
etxebizitza bakoitzeko.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
38
4.4 taula Etxebizitza-eskariaren ratioa alokairuan eraikitzen hasitako etxebizitzekiko lurralde historikoka. 2010-2012 metatua
Eraikitzen hasitako alokairuko etxebizitza
kop.
Alokairuan erregistratutako eskaria
Eskatzaileen ratioa eraikitzen hasitako
etxebizitza bakoitzeko
Araba 542 8.525 15,7 Bizkaia 735 36.545 49,7 Gipuzkoa 566 21.389 37,8 Guztira 1.843 66.459 36,1
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
4.7 grafikoa Sustatutako alokairuko babes publikoko etxebizitzen bilakaera lurralde historikoka, 2000-2012
0
200
400
600
800
1.000
1.200
etxe
bizi
tza
kop.
Araba
Bizkaia
Gipuzkoa
Araba 90 336 598 649 42 1098 0 591 532 0 262 189 91
Bizkaia 237 143 393 235 127 145 438 225 821 0 330 405 0
Gipuzkoa 311 125 106 297 285 188 249 996 923 176 360 186 20
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
4.2. Alokairuaren sustapena diruz laguntzeko politika
4.2.1. Alokairuko etxebizitzen sustapenerako laguntzak
Sailaren helburu nagusietakoa da alokairuko etxebizitza babestuaren parke iraunkorra
areagotzea. Horretarako, Sailak, agente sustatzaile gisa jarduteaz gainera, beste agente
batzuei laguntzak emanda sustapena bultza dezake. Atal honetan jarduera-ildo horren
azterketa egiten da, kontuan hartuta diru-laguntza, subsidio eta mailegu gisa Sailak ematen
dituen laguntzak, alokairuaren sustapena diruz laguntzeko jarraitzen duen politikaren
esparruan.
2012an, alokairuaren sustapenerako onartutako diru-laguntzen guztizkoa 19 milioi euro da.
2010-2012ko hiru urteak batera kontuan hartuta, alokairuak jasotako diru-laguntzak 40
miloi euro ingurukoak dira.
Bestalde, 2012an onartutako maileguei dagozkien subsidioak 14 milioi euro baino zertxobait
gehiago dira; eta, hiru urteak batera hartuta, 27 milioi euro inguru dira.
Bilakaerari dagokionez, nabarmendu beharra dago azken urtean alokairu-erregimeneko
sustapenerako laguntzek izan duten igoera. Nolanahi ere, esan beharra dago laguntza
horiek, batik bat, errentamendu babestuan jartzeko etxebizitza eskuratzera zuzenduta
daudela, eta ez hainbeste alokairu-erregimeneko etxebizitza berria sustatzera.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
39
4.5 taula Onartutako diru-laguntzak eta subsidioak, 2010-2012
ALOKAIRURAKO LAGUNTZAK (eurotan) Jardun kop.
Diru-laguntzak Subsidioak LAGUNTZAK GUZTIRA
Etxebizitzen alokairua 2010 666 17.131.000 11.872.821 29.003.821 2011 96 2.892.000 651.300 3.543.300 2012 398 9.414.000 10.048.751 19.462.751
GUZTIRA 2010-2012 1.160 29.437.000 22.572.872 52.009.872
ZB alokairua (zuzkidura-bizitokiak)
2010 32 160.000 0 160.000 2011 21 285.000 290.817 575.817 2012 240 9.600.000 4.052.924 13.652.924
GUZTIRA 2010-2012 293 10.045.000 4.343.741 14.388.741 LANDA eremuko alokairua
2010 3 198.000 0 198.000 2011 0 0 0 0 2012 0 0 0 0
GUZTIRA 2010-20012 3 198.000 0 198.000 ALOKAIRUA GUZTIRA
2010 701 17.489.000 11.872.821 29.361.821 2011 117 3.177.000 942.117 4.119.117 2012 638 19.014.000 14.101.675 33.115.675
GUZTIRA 2010-2012 1.456 39.680.000 26.916.613 66.596.613 Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
4.8 grafikoa Alokairuaren sustapenerako laguntzen bilakaera, 2002-2012
010.000.00020.000.00030.000.00040.000.00050.000.00060.000.00070.000.00080.000.000
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Euro
tan
Diru-laguntzak Subsidioak
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
4.9 grafikoa Alokairuaren sustapenerako etxebizitza bakoitzeko emandako batez besteko laguntzen bilakaera, 2002-2012
9.207 14.466 8.489 11.806 11.927 11.01926.073 27.251 24.949 27.154 29.80217.388 16.117 20.159 12.810 24.013 34.98436.027 21.632 16.937 8.052
22.10326.595 30.583 28.648 24.61635.940
46.00362.100
48.883 41.886 35.20651.905
0
20.000
40.000
60.000
80.000
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Euro
tan
Diru-laguntza Subsidioa Guztira
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
40
4.2.2. Alokairuko etxebizitzak sustatzeko formalizatutako maileguak
Bestalde, kreditu-erakundeen eta Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazioaren arteko
finantza-hitzarmenaren esparruan, 2012an guztira 19,2 milioi euroko kopurura iritsi dira
alokairu-erregimeneko etxebizitzak sustatzeko emandako mailegu kualifikatuak.
Hiru ekitaldiak batera hartuta, formalizatutako maileguak guztira 94,6 milioi euro izan dira.
Guztizko horretatik, % 60 (56,4 milioi euro) errentamendu babestuan jartzeko etxebizitzak
eskuratzera zuzendu da, % 34 (32,2 milioi euro) alokairu-erregimeneko etxebizitza berriak
sustatzera, eta gainerako % 6a (6 milioi euro) zuzkidura-bizitokiak sustatzera.
4.6 taula Alokairuko sustapenerako formalizatutako maileguak, 2010-2012
Milaka eurotan 2010 2011 2012 Guztira 2010-
2012
Etxebizitza berriak alokairuan sustatzea
21.588 10.589 -- 32.177
Zuzkidura-bizitokiak 6.057 -- - 6.057 Errentamendu babestua eskuratzea
34.858 2.353 19.184 56.395
Guztira 62.503 12.942 19.184 94.629 Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
4.3. Alokabidek kudeatutako alokairuko etxebizitzen parkea
a) Alokabideren alokairuko etxebizitzen parke propioa
Alokabideren parke propioa, 2012ko abenduaren 31n, 3.070 etxebizitzakoa da. Hala, azken
urtean gehitu egin da berriro. Zehazki, parkea % 15 hazi da aurreko urtean erregistratutako
bolumenarekiko. 2012an, % 91koa izan zen betetze-maila, eta % 9 igarobidean zegoen, hau
da, maizterrei esleitzeko prozesuan.
4.10 grafikoa Alokabide/EASPren etxebizitza-parke propioaren garapena, 2003-2012
230 482 643 703
3.070
2.452 2.677
1.364 1.6651.979
0500
1.0001.5002.0002.5003.0003.500
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
etxe
bizit
za k
op.
Eskuragarri dauden etxebizitzak
Urte bakoitzeko abenduaren 31ko datuak Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Lurralde-banaketari dagokionez, ez da ahaztu behar etxebizitza gehienak Araban daudela,
guztizko parkearen % 70 biltzen baitu (2.169 etxebizitza). Gainera, gehienak Gasteizen
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
41
daude: guztira 2.089 etxebizitza. Aitzitik, beste bi euskal hiriburuei dagokienez, Donostiak
190 etxebizitza eta Bilbok 155 etxebizitza besterik ez dituzte.
Lurralde historikoen multzoa kontuan izanda, Gipuzkoan % 19 (571 etxebizitza) biltzen da,
eta Bizkaian gainerako % 11 (330 etxebizitza).
4.11 grafikoa Alokabideren etxebizitza-parkea lurralde historikoka, 2012
Bizkaia330% 11
Gipuzkoa571% 19
Araba2.169% 70
* 2012ko abenduaren 31ko datuak. Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
4.12 grafikoa Alokabideren etxebizitzak dituzten udalerri garrantzitsuenak, 2012
190 155 95
2.089
80 72 600300600900
1.2001.5001.8002.1002.400
Gasteiz Donostia Bilbao Arrasate Muskiz Hernani Andoain
etxe
bizit
za k
op.
* 2012ko abenduaren 31ko datuak. Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Parkearen ezaugarriei dagokienez, etxebizitza gehienek bi edo hiru gela dituztela ikusi da.
Hala, etxebizitzen erdiek hiru gela dituzte eta % 43k bi gela dute. Etxebizitzen batez besteko
tamaina 72,8 m²-koa bada ere, etxebizitza gehienak ez daude batezbesteko horren
inguruan. Izan ere, etxebizitza handiago (% 34 80 eta 90 m² artean) eta txikiago (% 24 60
eta 70 m² artean) gehiago daudela antzeman da.
Alokairuko errentei erreparatuz, batez besteko errenta hileko 241 €-koa da. Kasu horretan,
errenta gehienek batez bestekoaren inguruko balioak jasotzen dituzte. Izan ere, % 42k
hileko 200 eta 300 € bitarteko errenta dute.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
42
4.7 taula Alokabideren etxebizitza propioen ezaugarriak, 2012
bertikalaren %
Gela kop. Bat 5,6 Bi 43,1 Hiru 50,2 Lau 1,1 Guztira 100,0 Etxebizitzaren azalera erabilgarria 40-50 2,0 50-60 10,1 60-70 23,8 70-80 18,6 80-90 34,3 90 baino gehiago 11,1 Guztira 100,0 Batez besteko azalera (m2) 72,8 Alokairuaren batez besteko errenta 0-100 3,3 100-200 33,7 200-300 42,4 300-400 13,8 400-500 3,7 500-600 2,0 600-700 0,9 700-800 0,1 Guztira 100,0 Hileko batez besteko errenta (eurotan)
241,2
* 2012ko abenduaren 31ko datuak. Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
4.13 grafikoa Alokabideren etxebizitza propioen batez besteko errentaren bilakaera, 2004-2012
220,9 214,8 224,8 239,1 243,7 241,2241,5 250,5 244,2
050
100150200250300
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Bate
z be
stek
o er
rent
a
*Urte bakoitzeko abenduaren 31ko datuak. Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
b) Alokabidek kudeatutako etxebizitzen parkea
Alokabidek, bere etxebizitza-parke propioaz gainera, Sailaren beraren etxebizitzak,
Biziguneren etxebizitzak, eta udal batzuen eta HARRI, SL sozietatearen alokairuko parkea
kudeatzeko ardura du.
2012an, Alokabidek guztira 11.073 etxebizitza kudeatu ditu, 2011an kudeatutakoa (10.172
etxebizitza) baino % 9 gehiago; hortaz, azken urteetan hasitako goranzko joerari eutsi dio.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
43
4.14 grafikoa Alokabidek kudeatutako etxebizitza-parkearen bilakaera, 2003-2012
230 4822.043
4.663
6.5928.013
8.858 9.33911.073
10.172
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
12.000
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
etxe
bizi
tza
kop.
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Guztizko horretatik, Alokabideren parke propioaren 3.070 etxebizitzez gain —kudeatutako
guztizkoaren % 28—, Bizigune programaren bitartez alokairuan eskainitako 5.150
etxebizitza erabili (% 47) kudeatu dira, eta Eusko Jaurlaritzaren 2.697 etxebizitza
(guztizkoaren % 24) eta udalen 156 etxebizitza (guztizkoaren % 1,4) kudeatu dira.
Eusko Jaurlaritzaren eta udalen etxebizitzek okupazio-maila handia dute (% 92 eta % 91,
hurrenez hurren); HARRI sozietatearen etxebizitzek, ordea, guztizkoaren % 64ko okupazioa
dute.
4.15 grafikoa Alokabidek kudeatutako alokairuko etxebizitza-parkearen banaketa, 2012
Udalak% 1,4 Alokabide
% 27,7
Eusko Jaurlaritza% 24,4
Bizigune% 46,5
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
4.8 taula Alokabidek kudeatutako etxebizitzen parkearen bilakaera, 2003-2012
Etxebizitza kop. 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Alokabideren etxebizitzak 643 703 1.364 1.670 1.984 2.452 2.677 3.070 Eusko Jaurlaritzaren etxebizitzak
0 1.435 1.973 2.179 2.231 2.257 2.577 2.697
Biziguneren etxebizitzak 1.400 2.431 3.144 4.053 4.510 4.573 4.840 5.150 Udalen etxebizitzak 0 94 111 111 133 57 78 156 Etxebizitzak guztira 2.043 4.663 6.592 8.013 8.858 9.339 10.172 11.073 * Urte bakoitzeko abenduaren 31ko datuak. Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Etxebizitzen batez besteko tamaina ondoko hauen artean dago: batez beste, Urnietako
Udalari dagozkion 74,4 m² eta Hernaniko Udalari dagozkion 57,2 m². Bestalde, Eusko
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
44
Jaurlaritzaren etxebizitzen batez besteko azalera 67 m²-koa da, eta Alokabiderenak, berriz,
72,8 m²-koak, lehen adierazi bezala.
4.9 taula Alokabidek kudeatutako etxebizitzen batez besteko azalera
Batez besteko azalera (m2)
Urnietako Udala 74,36 Alokabide, SA 72,76 Azpeitiko Udala 70,90 Lekeitioko Udala 69,42 Eusko Jaurlaritza 67,01 Usurbilgo Udala 64,56 HARRI 1, SL 63,33 Zarauzko Udala 61,08 Hernaniko Udala 57,21 * 2012ko abenduaren 31ko datuak. Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza
Etxebizitzen batez besteko errentarekin lotuta, ikus daitekeenez, batezbesteko nabarmen
baxuagoa dago Eusko Jaurlaritzaren etxebizitzen artean (196 €/hil); Lekeitioko Udalak,
berriz, errenta altuena du (334 €/hil). Bestalde, Alokabideren etxebizitza propioen
batezbestekoa tarteko puntu batean dago (241 €/hil). Ikus 4.10 taula.
4.10 taula Alokabidek kudeatutako etxebizitzen batez besteko errenta. 2012
Batez besteko errenta (euro/hil)
Lekeitioko Udala 333,73 HARRI 1, SL 327,52 Hernaniko Udala 312,73 Azpeitiko Udala 279,66 Urnietako Udala 278,54 Alokabide, SA 241,20 Zarauzko Udala 235,22 Usurbilgo Udala 200,93 Eusko Jaurlaritza 196,29 * 2012ko abenduaren 31ko datuak. Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Azkenik, Alokabidek kudeatutako etxebizitza-parkea okupatzen duten pertsonen zerga-
oinarriak alde handiak ditu etxebizitzen jabea den agentea kontuan izanda. Hala,
nabarmendu egiten da Hernaniko Udalaren etxebizitzen maizterren artean erregistratutako
batezbestekoa (21.961 €). Zarauzko Udalean, berriz, etxebizitzen errentarien batez besteko
diru-sarrerak 8.247 €-koak dira.
Hernaniren kasuari dagokionez, erantsi beharra dago etxebizitza horietan jasotzen dela
errentarik altuena (313 €/hil); baina, batez besteko tamaina txikiena dutela (57 m²).
Bestalde, Alokabideren etxebizitza propioak okupatzen dituzten maizterren kolektiboari
dagokion batez besteko zerga-oinarri haztatua 12.667 € da; Eusko Jaurlaritzaren
etxebizitzen maizterren kasuan zertxobait altuagoa da (13.849 €).
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
45
4.16 grafikoa Alokabidek kudeatutako etxebizitzen maizterren batez besteko zerga-oinarri haztatua. 2012
18.389
13.921
13.849
13.674
13.237
12.667
10.989
21.961
8.247
0 6.000 12.000 18.000 24.000
Hernaniko Udala
Lekeitioko Udala
HARRI 1, SL
Eusko Jaurlaritza
Azpeitiko Udala
Urnietako Udala
Alokabide, SA
Usurbilgo Udala
Zarauzko Udala
Zerga-oinarri haztatua
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
c) Kudeaketa-jarduera propioari buruzko datuak
Parketaren kudeaketaren berezko jarduerari dagokionez, esan beharra dago Alokabidek
aurre egin beharreko arazo nagusietako batek huts egindako esleipenekin zerikusia duela;
hots: hainbat arrazoi direla eta (esleipendunek beste etxebizitza bat dute, ezin dira aurkitu
edo etxebizitzari berariaz uko egiten diote), esleitu ezin izan diren etxebizitzak.
Hala, 2012an guztira 517 esleipenetan huts egin da; hau da, Alokabidek kudeatutako
etxebizitzen parke osoaren % 17tan. Datuei buruzko azterketak erakusten du huts egindako
esleipenek behera egin dutela, bai zenbaki absolutuetan, bai guztira kudeatutako etxebizitzei
dagokienez.
4.17 grafikoa Huts egindako esleipenen mailaren bilakaera kudeatutako etxebizitza propioekiko, 2003-2012
0200400600800
1000
020406080100
Uko kop. 22 224 168 427 605 402 578 831 631 517
kudeatutako etxebizitzengaineko %
9,6 46,5 26,1 60,7 44,4 24,1 29,2 33,9 23,6 16,8
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Urte bakoitzeko abenduaren 31ko datuak. Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
46
Etxebizitza esleitzen denetik (Etxebideren lehen zozketa) hura okupatu arte batez beste
igarotako emate-epeari dagokionez, esan beharra dago, azken hiru urteetan antzemandako
beheranzko bilakaeraren ondoren, 2012an beste gehikuntza bat antzeman dela batez
besteko epe horretan: 20,4 hilabetera igo da batez beste.
4.18 grafikoa Esleipenetik (1. zozketa) etxebizitza okupatu arte igarotzen den batez besteko emate-epearen bilakaera
20,028,5
34,7 33,0 29,622,2
12,720,4
43,4
0
10
20
30
40
50
2003 2004 2005 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Hila
bete
ak
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza
d) Alokabidek kudeaketarako jasotako laguntzak
Amaitzeko, Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailak Alokabideri Eusko Jaurlaritzaren
etxebizitzak kudeatzeagatik diru-laguntza bat ematen diola aipatu behar da. 2012an, 2 milioi
euro inguruko diru-laguntza eman zion, hau da, urteko 738 euroko batez besteko diru-
laguntza etxebizitza bakoitzagatik.
4.11 taula Eusko Jaurlaritzaren etxebizitzak kudeatzeko Sailak Alokabideri ematen dion diru-laguntzaren bilakaera
Sailaren diru-laguntza Sailaren etxebizitzak Batez besteko diru-laguntza
kudeaketagatik
2006 487.140,33 1.435 339,5 2007 935.747,13 1.973 474,3 2008 1.318.740,57 2.179 605,2 2009 1.756.871,87 2.231 787,5 2010 1.701.962,47 2.257 754,1 2011 1.900.000,00 2.577 737,3 2012 1.989.336,57 2.697 737,6
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
4.4. Etxebizitza hutsak atzematea: Bizigune Programa
Etxebizitza berria alokairu-erregimenean sustatzea alokairuko parke babestua areagotzeko
modu bat da; baina, Sailak baditu beste jarduera-ildo batzuk helburu hori lortzeko.
Horietako bat Bizigune Programa da. Horri esker, hutsik zeuden etxebizitza ugari
berreskuratu eta alokairuaren merkatuan jarri dira arrazoizko errentetan.
Bizigune Programak atzemandako etxebizitzen bolumenak areagotzen jarraitu du, guztira
5.102 etxebizitzara iritsi arte 2012ko abenduaren 31n. Bolumen horrek % 6ko gehikuntza
dakar 2011n jasotako bolumenarekiko. EAEko etxebizitzaren behar eta eskariari buruzko
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
47
inkestatik abiatuta egindako zenbatespenari erreparatuz gero, Biziguneren parkea EAEko
alokairu-erregimeneko etxebizitza nagusi guztien % 9 da.
4.19 grafikoa Biziguneren etxebizitza-parkearen bilakaera, 2003-2012
5311.132 1.400
2.4313.219
4.0534.557 4.741 4.802 5.102
0
2.000
4.000
6.000
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
esku
raga
rri d
aude
n et
xebi
zitz
en k
op.
Urte bakoitzeko abenduaren 31ko datuak. Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Biziguneren etxebizitza-parkea Bizkaiko lurraldeko udalerrietan kokatzen da batez ere; izan
ere, Bizkaiak parke osoaren % 59 biltzen baitu (3.007 etxebizitza). Gipuzkoak guztira 1.210
etxebizitza ditu (guztikoaren % 24), eta Arabak 885 etxebizitza (parkearen % 17).
Etxebizitza kopuru handieneko udalerriak dira: Bilbo (890 etxebizitza), Gasteiz (739
etxebizitza) eta Barakaldo (382 etxebizitza). Bestalde, Gipuzkoako hiriburuak guztira 117
etxebizitza ditu Bizigune Programan.
4.20 grafikoa Biziguneren etxebizitza-parkea lurralde historikoka, 2012
Gipuzkoa1.210% 23,7Bizkaia
3.007% 58,9
Araba885
% 17,3
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
48
4.21 grafikoa Biziguneren etxebizitza gehien dituzten udalerriak (2012ko abenduaren 31ko datuak)
84939499111117136146148
382
739890
0
200
400
600
800
1000B
ilb
ao
Gaste
iz
Bara
kald
o
San
turt
zi
Basau
ri
Du
ran
go
Do
no
sti
a
Po
rtu
gale
te
Sesta
o
Getx
o
Eib
ar
Iru
n
etxe
bizi
tza
kop.
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
2012ko abenduaren 31n, 4.661 etxebizitzak zuten indarreko alokairu-kontratua; hau da,
guztizkoaren % 91. Gainerako % 9a, berriz, maizterra esleitzeko zain zegoen.
Alokairuko errentari dagokionez, 2012an, maizterrek ordaindutako batez besteko errenta
hileko 297 eurokoa izan zen, eta jabeek hilean jasotako batez bestekoa 570 eurora iritsi zen.
Bi kopuru horien arteko aldea bere gain hartu du Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailak,
diru-laguntza moduan.
4.12 taula Bizigune Programaren adierazle nagusiak lurralde historikoka, 2012
Araba Bizkaia Gipuzkoa EAE
Programaren guztizko parkea Atzemandako etxebizitza kop. 885 3.007 1.210 5.102 alokairuko etxebizitza nagusien %* 7,7 10,7 8,1 9,3 Indarrean dauden alokairu-kontratuak Alokairu-kontratuen kop. 780 2.771 1.110 4.661 Atzemandako etxebizitzen % betetako etxebizitzekiko
88,1 92,2 91,7 91,4
Alokairu-kontratuen ratioa Biziguneko eskariarekiko (%)
14,8 12,4 9,3 11,8
Alokairu-errenta Jabeen alokairu-errenta** 601,6 601,3 581,9 569,7 Maizterren alokairu-errenta 279,5 299,3 304,3 297,2 Maizterren errentaren % jabeen errentarekiko 46, 49,8 52,3 52,2
• EAEko etxebizitzaren behar eta eskariari buruzko Inkestaren arabera kalkulatutako alokairu-parkearekiko zenbatetsia.
• **Kontuan hartu behar da, gaur egun gehieneko muga hileko 600 €-koa bada ere, aurretik 750 €-koa zela.
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
49
4.22 grafikoa Bizigune Programaren bitartez alokatutako etxebizitzen batez besteko errentaren bilakaera, 2003-2012
555,0 557,7 578,3 547,8 560,7 579,3 579,9 580,3 569,7
246,4 254,1 253,0 265,7 274,4 289,3 293,0 304,7 302,9 297,2
597,5
0100200300400500600700
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Jabearen errenta Maizterraren errenta
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Alokairu-kontratuen kopurua lurralde bakoitzean Etxebiden izena emandako Bizigune
Programaren eskariarekin lotzen duen estaldura-indizeari erreparatuz gero egiaztatzen
denez, Araban estaldura-maila altuena dago (14,8 kontratu ehun eskatzaileko). Bizkaian,
berriz, ratioa % 12,4koa da, eta Gipuzkoan % 9,3ra arte jaisten da.
4.23 grafikoa Biziguneren bitartez erantzundako etxebizitza-eskaria lurralde historikoka, 2012
9,311,812,4
14,8
0
5
10
15
20
Araba Bizkaia Gipuzkoa EAE
% k
ontr
atua
k B
izig
unek
oes
karia
ren
gain
ean
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Bestalde, Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailak 2012an Bizigune Programarako emandako
guztizko diru-laguntza 23,02 milioi euro izan da. Atzemandako etxebizitza bakoitzeko
emandako batez besteko diru-laguntza 4.512 euro da; hau da, aurreko urtekoa baino % 6
txikiagoa.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
50
4.13 taula Atzemandako etxebizitza bakoitzagatik Etxebizitza Sailak Bizigune Programari emandako batez besteko diru-laguntzaren zenbatespena
Atzemandako etxebizitzak
Sailaren diru-laguntza (milioi
eurotan)
Sailaren batez besteko diru-laguntza
etxebizitza bakoitzeko (eurotan)
2003 531 2,0 3.766,5 2004 1.132 4,5 3.975,3 2005 1.908 8,0 4.192,9 2006 2.605 10,0 3.838,8 2007 3.446 14,38 4.173,0 2008 4.215 21,59 5.122,2 2009 4.557 21,19 4.650,0 2010 4.741 22,29 4.701,5 2011 4.802 23,15 4.820,9 2012 5.102 23,02 4.511,7
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
4.5. Merkatu libreko etxebizitzen alokairurako bitartekotza-programa: ASAP (Alokairu Segurua, Arrazoizko Prezioa)
Bizigune Programaren aurrekontu-mugak zirela eta, Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailak
formula berriak bilatzen hasi behar izan zuen partikularren etxebizitzak alokairu-merkatuan
arrazoizko prezioetan sartzea errazteko. Hala, 43/2012 Dekretua onartu zen, martxoaren
27koa, ASAP – Merkatu Libreko Etxebizitzen Alokairurako Bitartekotza Programa sortzen
duena.
Programa horrek jabeei berme-sistema bat eskaintzen die eta gehieneko alokairu-errentak
ezartzen ditu. Era berean, bitartekotzako agente laguntzaileen sare bat eratu da. Zehazki,
Dekretua EHAAn argitaratu zenetik, guztira 16 agente laguntzailek eman dute izena: 9
Gipuzkoan, 5 Bizkaian, 1 Araban eta hiru lurralde historikoetan diharduen beste bat.
Aldi horretan, 56 etxebizitza inskribatu dira, 110 erreserba egin dira eta, guztizko horretatik,
3 errentamendu-kontratu sinatu dira.
4.14 taula ASAP programaren emaitza nagusiak 2012an
• Izena emandako agente laguntzaileak 16 (Gipuzkoa: 9; Bizkaia: 5; Araba: 1. A/B/G:1) • Inskribatutako etxebizitzak 56 • Egindako erreserbak 110 • Sinatutako errentamendu-kontratuak 3
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
4.6. Alokairua ordaintzeko laguntzak
4.6.1. Diru-sarrerak Bermatzeko eta Gizarteratzeko Euskal Sistema
18/2008 Legeak, abenduaren 23koak, diru-sarreren bermeari eta gizarteratzeari buruzkoa
denak, Diru-sarrerak Bermatzeko eta Gizarteratzeko Euskal Sistemaren gain jartzen du
prestazio ekonomikoak emateko ardura, bi kategoriatan bereizita: zuzenbidezko prestazio
ekonomikoak (Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta eta Etxebizitzaren Prestazio Osagarria), eta
eman daitezkeen diru-laguntzak (Gizarte Larrialdietako Laguntzak).
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
51
a) Etxebizitzaren Prestazio Osagarria
Etxebizitzaren Prestazio Osagarria aldian behingo prestazio ekonomiko bat da, Diru-sarrerak
Bermatzeko Errentaren osagarria, eta ohiko bizileku den etxebizitzaren alokairuaren gastuak
estaltzeko ematen da. Zuzenbidezko prestazio bat da, hau da, baldintzak betetzen dituzten
pertsona guztiek eska dezakete. Oro har, hileko 250 eurokoa da gehieneko kopurua, nahiz
eta bi seme-alaba adingabe edo gehiago dituzten familien kasuan, edo kideren batek lan-
errentak dituen familien kasuan, hileko 320 eurora zabaltzen den kopurua.
2012ko abenduan, 21.886 pertsonak jaso zuten EPOa. Azken urtean igoera nabarmena izan
da (% +19 2011ko abenduarekiko); nahiz eta, azken hiruhilekoan beheranzko joera arina
izan den (ikus 4.24 grafikoa).
4.24 grafikoa Etxebizitzaren Prestazio Osagarria jasotzen duten pertsonen hileko bilakaera. 2010-2012.
13 .19 016 .12 6
18 .3 2 3
2 1.8 8 6
04.0008.000
12.00016.00020.00024.000
mar- 10 jun- 10 sep - 10 d ic- 10 mar- 11 jun- 11 sep - 11 d ic- 11 mar- 12 jun- 12 sep - 12 d ic- 12
hart
zaile
kop
.
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Banaketa geografikoari erreparatuta, Etxebizitzaren Prestazio Osagarria jasotzen duten
pertsonen metaketa handia egon da Bizkaian: guztizkoaren % 60 (13.042 hartzaile).
Bestalde, Gipuzkoak eta Arabak guztizkoaren % 22 (4.836 hartzaile) eta % 18 (4.008
hartzaile) hartzen dute, hurrenez hurren.
4.25 grafikoa Etxebizitzaren Prestazio Osagarria jasotzen duten pertsonen hiruhileko bilakaera, lurralde historikoka, 2010-2012
02.0004.0006.0008.000
10.00012.00014.000
Har
tzai
le k
op.
Araba 2.953 3.301 3.404 3.298 3.353 3.512 3.605 3.866 3.814 4.031 4.240 4.008
Bizkaia 7.539 8.132 8.679 9.710 10.062 9.917 10.111 10.286 12.285 12.666 13.344 13.042
Gipuzkoa 2.698 2.998 2.724 3.118 2.857 3.672 3.616 4.171 4.259 4.544 4.779 4.836
2010 mar
2010 eka
2010 ira
2010 abe
2011 mar
2011 eka
2011 ira
2011 abe
2012 mar
2012 eka
2012 ira
2012 abe
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
52
2012an, prestazio osagarrietara guztira 71,2 milioi euro zuzendu ziren (64,9 milioi euro
2011n). Zenbatekoa kontuan izanda, lurralde-banaketari dagokionez, era berean, Bizkaiak
bereganatu du guztizko diru-laguntzaren zatirik handiena: % 61 (43,8 milioi euro).
Gipuzkoako hartzaileek 14,3 milioi euro jaso dituzte guztira (guztizkoaren % 20), eta 13,1
milioi euro jaso dituzte Arabako hartzaileek (guztizkoaren % 18).
4.15 taula Etxebizitzaren Prestazio Osagarriaren hartzaileak, 2012
Hartzaile kop. (hileko batez bestekoa 2012)
Guztizko kopurua 2012 (eurotan)
Araba 4.041 13.112.162 Bizkaia 12.651 43.769.286 Gipuzkoa 4.541 14.329.500 EAE 21.233 71.210.948
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
4.26. grafikoa Etxebizitzaren Prestazio Osagarrira bideratutako guztizko zenbatekoaren hileko bilakaera. 2010-2012.
4.10
94.
009
4.19
44.
187
4.16
64.
534
4.51
34.
581
5.17
15.
126
5.21
65.
301
4.95
95.
062
4.94
65.
015
4.82
45.
474
6.07
55.
256
5.46
55.
637
6.02
45.
795
5.29
85.
347
5.78
06.
398
6.25
15.
980
6.34
06.
331
6.02
97.31
8
01.0002.0003.0004.0005.0006.0007.0008.000
mar-10 mai-10 uzt-10 ira-10 aza-10 urt-11 mar-11 mai-11 uzt-11 ira-11 aza-11 urt-12 mar-12 mai-12 uzt-12 ira-12 aza-12Zenb
atek
oa (m
ilaka
eur
otan
)
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
b) Gurasobakartasunaren subsidioa
Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta jasotzen duten pertsonek gurasobakartasunaren subsidioa
jaso dezakete. Hain zuzen, Diru-sarrerak Bermatzeko Errentaren % 6,4ko laguntza da.
2012a ixtean, guztira gurasobakartasunaren subsidioa jasotzen duten 7.557 hartzaile daude.
2012an, hartzaileen hileko batez bestekoa 7.756 da, honako lurralde-banaketa honekin:
Bizkaiak guztizkoaren % 61 biltzen du, Gipuzkoak % 24 eta Arabak gainerako % 14a.
2012an, subsidioetara guztira 4,5 milioi euro bideratu ziren.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
53
4.27 grafikoa Gurasobakartasunaren subsidioa jasotzen duten hartzaileen hileko bilakaera
6.96
3
6.87
7
6.82
5
7.00
2
7.35
6
7.46
6
7.46
4
7.45
9
7.45
0
7.67
4
7.64
6
7.68
9
7.79
6
7.86
8
7.94
1
8.02
2
7.99
3
7.80
5
7.63
5
7.55
7
6.96
4
6.77
7
7.19
5
0
3.000
6.000
9.000
ots-11
mar-11
api-11
mai-11
eka-10
uzt-11
abu-11
ira-11
urr-11
abu-11
abe-11
urt-12
ots-12
mar-12
api-12
mai-12
eka-12
uzt-12
abu-12
abu-12
urr-12
aza-12
abe-12
Har
tzai
le k
op.
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
4.16 taula Gurasobakartasunaren subsidioaren hartzaileak. 2012
Hartzaile kop. (hileko batez bestekoa 2012)
Guztizko kopurua 2012 (eurotan)
Araba 1.102 645.095 Bizkaia 4.764 2.813.362 Gipuzkoa 1.890 1.079.356 EAE 7.756 4.537.813
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
c) Gizarte Larrialdietako laguntzak
Gizarte Larrialdietako Laguntzak ez dira aldian behingo prestazioak. Berariazko gastu arrunt
edo aparteko batzuk ordaintzeko prestazioak dira. Laguntza horiek Etxebizitzaren Prestazio
Osagarriarekin bateragarriak dira.
2012an, Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailak guztira 4.819 Gizarte Larrialdietako Laguntza
eman zituen, guztira 4,8 milioi euroko kopuruagatik. Eusko Jaurlaritzak Gizarte
Larrialdietako Laguntzenengatik duen gastuaren % 28ra iristen dira.
Laguntzen lurralde-banaketari erreparatuta, Bizkaikoak dira 2.110 hartzaile (guztizkoaren %
44), Gipuzkoakoak dira 1.639 hartzaile (% 34) eta Araban 1.070 hartzaile daude
(guztizkoaren % 22). Hartzaile bakoitzaren batez besteko laguntza 991 eurokoa da, Arabako
hartzaileek jasotako 1.009 €-ren eta bizkaitarrek jasotako 946 €-ren artean.
4.28 grafikoa Etxebizitza alokatzeko Gizarte Larrialdietako Laguntzetan egindako guztizko gastuaren garrantzia, 2012
GLL gainerakoa% 72,1
Etxebizitza-alokairua% 27,9
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
54
4.17 taula Alokairura bideratutako Gizarte Larrialdietako Laguntzei buruzko adierazle nagusiak, 2012
Laguntza kop. Kopurua (eurotan) Batez besteko zenbatekoa laguntzako
(eurotan)
Araba 1.070 1.012.428 946,2 Bizkaia 2.110 2.128.629 1.008,8 Gipuzkoa 1.639 1.634.121 997,0 EAE 4.819 4.775.178 990,9 Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Bilakaerari dagokionez, gehikuntza nabaria ikusi da hartzaileen bolumenean. Hala, 2011ko
3.543 onuradunetik 2012ko 4.819ra pasatu da; hau da, % 36ko gehikuntza izan da.
4.18 taula Alokairura bideratutako Gizarte Larrialdietako Laguntzen bilakaera, 2011-2012
2011 2012
Laguntza kop. 3.543 4.819 Zenbatekoa (M€) 3,69 4,78 Batez besteko zenbatekoa (€)
1.041 991
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
4.6.2. Emantzipatzeko Oinarrizko Errenta
Emantzipatzeko Oinarrizko Errenta programa 2008an jarri zen abian. Zuzeneko laguntzen
multzo bat da, alokairu-erregimeneko etxebizitza bat eskuratu duten 22 eta 30 urte arteko
gazteei zuzendutakoa, baldin eta urteko 22.000 €-tik gorako diru-sarrerarik ez badute.
Hasiera batean, alokairuaren errenta ordaintzeko, hilean 210 euroko diru-laguntza bat
ematen zen (2.520 euro urtean); 120 euro abala osatzeko gastuetarako ziren, eta 600
euroko mailegu bat zegoen, interesik gabea, fidantzarako.
Laguntza 2011ko abenduaren 31n ezabatu bazen ere, une horretara arte hura eskatu
zutenek diru-laguntzari eutsi ahal izan diote 2012an. Edonola ere, 2012ko uztailean,
laguntza hileko 147 €-ra murriztu zen; eta oraindik laguntza hori kobratzen ari diren gazteei
kentzea aurreikusita dago. Izan ere, etxebizitzen alokairuaren merkatua malgutzeko eta
sustatzeko neurriak ezartzen dituen 4/2013 Lege berriak, bigarren xedapen gehigarrian,
laguntza horiek ezabatzen baititu.
2008-2012 bost urteetan, guztira 19.868 eskabide izapidetu dira eta 16.355 pertsonari eman
zaie alokairua ordaintzeko laguntza; hau da, aurkeztutako eskabideen % 82k lortu dute.
Era berean, 1.749 abal osatzeko gastuak diruz lagundu dira eta 2.665 fidantzetarako
maileguak eman dira.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
55
4.19 taula Adierazle nagusiak Emantzipatzeko Oinarrizko Errentaren Programa indarrean egon den bitartean, 2008-2012
Araba Bizkaia Gipuzkoa EAE
Alta emandako eskabide kop. 3.885 9.064 6.919 19.868 Hartzaile kop. 3.264 7.504 5.587 16.355 hartzaileen % eskabideekiko 84,0 82,8 80,7 82,3 Eskatutako abal kop. 293 790 1.321 2.404 Emandako abal kop. 231 562 956 1.749 Emandako abalen % eskatutakoekiko 78,8 71,1 72,4 72,8 Eskatutako fidantza kop. 539 1.772 1.151 3.462 Emandako fidantza kop. 445 1.387 833 2.665 Emandako fidantzen % eskatutakoekiko 82,6 78,3 72,4 77,0 Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Azken ekitaldiari erreparatuta, 2012ko abenduan, Emantzipatzeko Oinarrizko Errentaren
guztira 3.997 hartzaile egon dira. Balio hori 2011ko abenduan jasotakoarena baino
nabarmen baxuagoa da, laguntza ezabatu ondoren. Emantzipatzeko Oinarrizko Errentaren
onuradunak, batera hartuta, honela banatzen dira lurralde historikoka: % 48 Bizkaian, % 31
Gipuzkoan eta % 21 Araban.
4.29. grafikoa Emantzipatzeko Oinarrizko Errentaren hartzaileen bilakaera EAEn, 2008-2012
3.9974.9396.021 6.560 6.576
0
2.000
4.000
6.000
8.000
IV-08 IV-09 IV-10 IV-11 IV-12
Har
tzai
le k
op.
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
4.30 grafikoa Emantzipatzeko Oinarrizko Errentaren hartzaileen banaketa lurralde historikoka, 2012
Gipuzkoa1.237% 30,9
Bizkaia1.918% 48,0
Araba842
% 21,1
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
22 eta 30 urte arteko familiaburua duten etxeen multzoari erreparatuta zenbatespena eginez
gero, 2012ko abenduaren 31n, familia horien % 10 inguru Emantzipatzeko Oinarrizko
Errentaren hartzaile dela kalkulatu da. Ratio hori zertxobait altuagoa da Araban: pertsona
gazteek osatutako familien % 12ra iristen da.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
56
4.20 taula Emantzipatzeko Oinarrizko Errentaren hartzaileak lurralde historikoka, 2012
Araba Bizkaia Gipuzkoa EAE
Hartzaile kop. 842 1.918 1.237 3.997 22-30 urteko familiekiko ratioa (%)* 12,0 9,5 8,5 9,6 * Ratioa kalkulatzeko, 2006ko Inkesta Demografikoko familiak hartu dira kontuan. Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
4.31 grafikoa Emantzipatzeko Oinarrizko Errentaren hartzaileen bilakaera lurralde historikoka, 2008-2012
854 1.018 1.294 1.348 842
2.3302.950 3.109 3.043
1.9181.755 2.053 2.157 2.1851.237
4.9396.021 6.560 6.576
3.997
0
2.000
4.000
6.000
8.000
IV-08 IV-09 IV-10 IV-11 IV-12
Araba Bizkaia Gipuzkoa EAE
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Alta emandako eskariei dagokienez, 2008-2011 aldian, beheranzko joera antzeman zen, eta
azken urtean nabarmen jaitsi dira, 2011ko abenduan laguntza ezabatzearen ondorioz.
4.32 grafikoa Emantzipatzeko Oinarrizko Errentaren urteko eskabideak lurralde historikoka, 2008-2012
1.268 747 864 845161
3.1482.239 1.929 1.509
239
2.4951.564 1.279
196
6.911
4.550 4.072 3.739
5961.385
0
2.000
4.000
6.000
8.000
2008 2009 2010 2011 2012
Urt
eko
eska
tzai
le k
op.
Araba Bizkaia Gipuzkoa EAE
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Emantzipatzeko Oinarrizko Errentaren Programaren bitartez alokairua ordaintzeko emandako
laguntzak 8,56 milioi ingurura iritsi dira 2012an.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
57
4.21 taula Emantzipatzeko Oinarrizko Errentaren Programara zuzendutako zenbatekoaren zenbatespena, 2008-2012
Eurotan Araba Bizkaia Gipuzkoa EAE
2008* 947.520 2.634.660 1.991.430 5.573.610 2009 2.323.440 6.690.600 4.905.180 13.919.220 2010 3.083.850 7.806.960 5.510.610 16.401.420 2011 3.396.960 7.668.360 5.506.200 16.571.520 2012** 1.803.564 4.108.356 2.649.654 8.561.574
• 2008ko ekitaldian, laguntzak urteko azken bi hiruhilekoetan emandako laguntzak dira. • 2012ko uztailean, diru-laguntza hileko 210 €-tik hileko 147 €-ra jaitsi da.
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
4.6.3. Diruz lagundutako alokairuko parkearen zenbatespena
Alokairua ordaintzera bideratutako laguntzen guztizkoa kontuan hartuta kalkula daiteke diruz
lagundutako alokairuko parkearen bolumena. Horrela, aztertutako hiru laguntza kategorien
hartzaileak batuta (hots: etxebizitzaren prestazio osagarria, gizarte-larrialdietako laguntzak
eta emantzipatzeko oinarrizko errenta), guztira 30.702 hartzaile daude.
Eusko Jaurlaritzak egindako Etxebizitzaren Behar eta Eskariari buruzko Inkesta hartuta,
EAEko alokairuko etxebizitzen parkea 54.600 etxebizitza ingurukoa dela kalkulatu da. Bi
zenbatespenen arteko loturak emaitza hau erakusten du: EAEko alokairuko parkearen %
56k, gutxi gorabehera, diru-laguntzaren bat du alokairua ordaintzeko.
Laguntza horietara bideratutako guztizko zenbatekoa, gurasobakartasunaren subsidioarekin
batera, 89,1 milioi eurora iritsi da 2012an. Kontuan hartu behar da Etxebizitzaren Prestazio
Osagarriaren hartzaileek Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta ere jasotzen dutela.
4.22 taula EAEn diruz lagundutako alokairuko parkearen zenbatespena, 2011
Hartzaileak/Laguntzak % alokairuko guztizko
parkearekiko
Guztizko gastua (eurotan)
Emantzipatzeko Oinarrizko Errenta
3.997 7,3 8.561.574
Etxebizitzaren Prestazio Osagarria
21.886 40,0 71.210.948
Gurasobakartasunaren subsidioa* 7.557 13,9 4.537.813 Gizarte-larrialdietako laguntzak 4.819 8,8 4.775.178 Guztira 30.702 56,1 89.085.513
* Gurasobakartasunaren subsidioaren hartzaileak Etxebizitzaren Prestazio Osagarriaren barruan daude. Iturria: Eusko Jaurlaritza.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
58
5. ALOKAIRUKO PARKE PUBLIKOAREN ETA PRIBATUAREN ADIERAZLEAK
5.1. Alokairuko etxebizitzen parkearen tamaina eta bilakaera
5.1.1. Alokairuko etxebizitzen parkea EAEn
Atal honetan, EAEko alokairuko etxebizitzen parkearen tamainaren zenbatespena egin nahi
da, eta horretarako, Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailak euskal
familien artean egiten duen Etxebizitzaren Behar eta Eskariari buruzko Inkestako
informazioa erabili da.
Datu horiek kontuan izanda, alokairu-erregimeneko etxebizitza nagusien parkean 54.640
etxebizitza daude, hau da, EAEko etxebizitza nagusien parkearen % 6,4.
5.1 grafikoa Etxebizitza nagusien banaketa edukitze-erregimenaren arabera EAEn, 2011
Jabetza776.880% 91,5
Alokairua54.641% 6,4
Bestelako egoera17.572% 2,1
Iturria: Euskal familien Etxebizitzaren Behar eta Eskariari buruzko Inkesta. 2011.
5.2. grafikoa Alokairuko etxebizitza nagusien bilakaera EAEn, 2001-2011*
5,75,1 4,7
5,74,6
5,4 5,2 5,3
8,1 8,5
6,4
0
2
4
6
8
10
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Alo
kairu
ko e
txeb
iziz
a na
gusi
en %
*2009: Inkestaren metodologian aldaketa bat egin zen. Iturria: Euskal familien Etxebizitzaren Behar eta Eskariari buruzko Inkesta. 2011.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
59
5.1.2. Alokairuko parkea lurralde historikoka
Alokairuko parkeak lurralde historikoka duen banaketari dagokionez, Bizkaiak bereganatu du
guztizkoaren % 52, guztira 28.225 etxebizitzarekin. Bestalde, Gipuzkoan kokatu da
guztizkoaren % 22 (14.957 etxebizitza), eta Araban gainerako % 21a (11.459 etxebizitza).
Alokairu-erregimenaren eragina nabarmen handiagoa da Araban (etxebizitza nagusien guztizko parkearen % 9). Eragin hori, ordea, % 6ra murrizten da Bizkaian, eta % 5,5era Gipuzkoan.
5.3. grafikoa Alokairuko etxebizitza nagusien banaketa lurralde historikoka, 2011
Araba11.459% 21,0
Bizkaia28.225% 51,7
Gipuzkoa14.957% 27,4
Iturria: Euskal familien Etxebizitzaren Behar eta Eskariari buruzko Inkesta. 2011.
5.4. grafikoa Alokairuko etxebizitza nagusien garrantzia lurralde historikoka, 2011
9,1
6,2 6,45,5
0
2
4
6
8
10
Araba Bizkaia Gipuzkoa EAE
alok
airu
ko e
txeb
izitz
a na
gusi
aren
%
Iturria: Euskal familien Etxebizitzaren Behar eta Eskariari buruzko Inkesta. 2011.
5.2. Alokairuko etxebizitzen parke publikoaren tamaina eta bilakaera
Alokairu-erregimeneko etxebizitzen parke publikoa EAEko babes publikoko etxebizitzen
parke osoaren % 25 da. Zehazki, alokairu babestuko parkea 18.445 etxebizitzakoa da
2012ko abenduaren 31n, eta parke osoa, berriz, 74.019 unitatekoa da.
Alokairuko parke babestuaren (18.445 etxebizitza) eta EAEko alokairuko parke osoaren
(54.641 etxebizitza) arteko erlazioak alokairu babestuaren % 37ko kuota ematen du.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
60
5.1 taula EAEko alokairu babestuko parkearen tamaina
Alokairu babestuko parkea*
Etxebizitza babestuen parkea
Alokairuko parkearen kuota (%)
2001 740 36.029 2,1 2005 7.660 49.679 15,4 2010 19.595 63.103 31,1 2011 20.513 70.067 29,3
2012* 18.445 74.019 24,9 * Kopuru horietan, etxebizitza sozial guztiak, alokairuko BOEak eta Biziguneren etxebizitzak sartzen dira. Ez dago sartuta Bilboko Udal Etxebizitzak kudeatutako etxebizitza libreen parkea.
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
5.5 grafikoa Alokairuko parke publikoaren kuota parke babestuaren guztizkoarekiko, 2011
Etxebizitza babestuaren gainerakoa
% 75,1Alokairu babestua
% 24,9
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
5.3. Errenta babestuen eta merkatuaren bilakaera
Segmentu babestuaren errenta-maila merkatu librekoan antzemandakoa baino askoz ere
baxuagoa da. Hala, babes publikoko etxebizitzen batezbestekoa hileko 345 €-koa da, eta
etxebizitza libreen batezbestekoa, berriz, hileko 856 €-koa.
Bilakaerari erreparatuta, bestelako joerak ikusten dira. Izan ere, merkatu librearen batez
besteko errentak % 4,5 atzera egin du 2011rekiko, eta errenta babestuak, ordea, % 24 gora
egin du aldi berean. Gehikuntza horretan, gogoan izan behar da etxebizitza tipologia
bakoitzaren eragina (BOE/soziala) azken prezioaren osaeran.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
61
5.6 grafikoa Alokairu-erregimenean eskainitako etxebizitzen hileko errenten bilakaera, 2002-2012
529 565 594 634 690 693 724807 820 890 969 909 904 896 856
144 155 185 187 203 277 257 278 263 194 205 227 205 279 345
0
200
400
600
800
1000
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Euro
/hil
Alokairu librea Alokairu babestua
(*) Urte bakoitzeko errenten urteko batez bestekoa. Iturria: Higiezinen eskaintzari buruzko inkesta. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Merkatuko errenten arteko aldeak txikiagotu egin dira azken urtean hiru lurralde
historikoetan. Hala eta guztiz, Gipuzkoako batezbestekoak (878 €/hil) eta Bizkaikoak (866
€/hil) nabarmen altuagoak dira Araban baino (790 €/hil).
5.2 taula Merkatu libreko eta babestuko errentak lurralde historikoka
Batez besteko errenta (€/hilean) (*)
Etxebizitza librea Etxebizitza babestua
Araba 790,3 292,5 Bizkaia 865,8 372,1 Gipuzkoa 879,7 291,9 EAE 856,0 345,1 Iturria: Higiezinen eskaintzari buruzko inkesta. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Azkenik, salgai jarritako merkatu babestuko etxebizitzen prezioen bilakaera eta errenta babestuak indizeen arabera alderatzen badira ikus daitekeenez, hazkundea askoz ere nabarmenagoa izan da salmenta-erregimeneko etxebizitzen merkatuan. Hain zuzen, 100 indize gisa 2000. urtea hartzen badugu, 211 puntukoa da etxebizitza babestuen prezioak/m2 indizearen hazkunde metatua, eta errenta babestuen indizea 187 puntutan dago. Salgai dauden etxebizitzen prezioa gehiago igo bada ere, azken urteotan, bi merkatuen artean hurbilketa handia egon dela ikusi da, 5.7 grafikoan argiro antzeman daitezkeenez.
5.7 grafikoa Etxebizitza babestuen prezioak/m2 indizeen eta errenten bilakaera (100 indizea = 2000), 2000-2010
145165 171 176 183
196 197 204 211
139151 143
151
187
120100
109129
110102
100
150
111123111105
100
130
160
190
220
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Indi
zea:
200
0 =
100
Prezioak/m² Errentak
Iturria: Higiezinen eskaintzari buruzko inkesta. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
62
6. ALOKAIRU BABESTUKO ETXEBIZITZEN BEHARRAREN ETA ESKARIAREN
ADIERAZLEAK
6.1. Etxebiden izena emanda dauden biztanleak: alokairuko etxebizitzen eskaria
Etxebideren etxebizitza-eskatzaileen erregistroan, 2012 ixtean, etxebizitza babestuaren
guztira 84.780 eskatzaile zeuden. Alokairu-erregimeneko etxebizitza baten eskatzaileak
66.459 ziren; hau da, guztizkoaren % 78. Dena den, eskariaren zati batek erosteko nahiz
alokatzeko etxebizitza eskatu zuen, bereizi gabe (29.512 espediente). Hortaz, alokairuari
soilik dagokionez, 36.947 eskabide izan ziren; hau da, Etxebideko eskari osoaren % 44.
Ildo horretatik, gogoan izan behar da 2013tik aurrera, 2012an onartutako araudi berriak
galarazi egiten duela etxebizitza erosteko nahiz alokatzeko bereizi gabe eskatzea. Hori dela
eta, etxebizitza-eskatzaileek bi edukitze-erregimenetako bat hautatu beharko dute.
Erregistroaren lehen eguneratzean, bi erregimenetako eskatzaile guztiak erosketako
eskatzaile soilik izatera pasatu dira. Nolanahi ere, alokairua hautatzen dutenek euren eskari-
espedientean aldaketa egin ahal izango dute.
6.1 grafikoa Etxebiden erregistratutako alokairuko etxebizitza babestuaren eskariaren bilakaera, 2005-2012
010.00020.00030.00040.00050.00060.00070.000
Espe
dien
te k
op.
Alokairua guztira 46.092 48.695 52.412 55.245 59.859 60.581 63.268 66.459
Alokairua eta erosketa 29.175 28.581 32.266 34.370 36.356 33.886 31.007 29.512
Alokairua soilik 16.917 20.114 20.146 20.875 23.503 26.695 32.261 36.947
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Iturria: Etxebide. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila, Eusko Jaurlaritza.
Bilakaerari dagokionez, nabarmentzekoa da alokairu-erregimeneko etxebizitza-eskariaren
gehikuntza handia. Hipoteka-kredituak eskuratzeko izugarrizko zailtasunak eta lanaren
inguruko ziurgabetasunak finantza-eskakizun txikiagoak eta mugikortasun handiagoa
dakartzaten edukitze-erregimenerantz bultzatu dituzte eskatzaileak.
6.2 grafikoa aztertuz gero, alokairuaren goranzko joera hori antzeman daitezke: azken zazpi
urteetan, alderantzikatu egin da alokairukoa soilik den eskariaren eta erosketakoa soilik den
eskariaren arteko proportzioa. Izan ere, etxebizitzaren jabetza eskuratzeko prest dauden
eskatzaileen bolumena nabarmen murriztu da (ikus 6.3 grafikoa). Horren isla da erosketa-
erregimeneko etxebizitza babestuen esleipenetan ukoak areagotu izana.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
63
6.2 grafikoa Etxebiden izena emandako pertsonek eskatutako etxebizitza motaren bilakaera, 2005-2012
42,5 39,9 38,0 35,0 30,3 25,0 21,6
36,5 33,7 37,0 38,5 39,5 39,0 36,8 34,8
23,7 23,1 23,4 25,5 30,7 38,2 43,6
42,4
21,1
0%20%40%60%80%
100%
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Espe
dien
te k
op.
Erosketa soilik Bereizi gabe Alokairua soilik
Iturria: Etxebide, Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
6.3 grafikoa Etxebiden erosketarako soilik erregistratutako etxebizitza babestuaren eskariaren bilakaera, 2005-2012
33.918 36.000 34.831 33.931 32.22526.315
18.32121.108
0
9.000
18.000
27.000
36.000
45.000
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Espe
dien
te k
op.
Iturria: Etxebide. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Alokairu-erregimenari erreparatuz, etxebizitza sozialarekiko (56.366 eskatzaile) eta
alokairuko BOEarekiko (54.855 eskatzaile) hobespena ikusten da. Bizigune programan
sartutako etxebizitzek eta zuzkidura-bizitokiek, ordea, onarpen txikiagoa dute, 39.577 eta
16.277 eskatzaile, hurrenez hurren.
Araudi berriak alderdi hori ere aldatu du. Izan ere, 2013tik aurrera, ezin izango da
etxebizitza tipologiarik hautatu. Alokairu-erregimeneko etxebizitza baten eskatzaileak
adierazitako tipologietako edozein aukeratu ahal izango du.
6.4 grafikoa Etxebiden eskatutako alokairuko etxebizitza mota, 2012
16.277
56.366
39.57754.855
010.00020.00030.00040.00050.00060.000
Bizigune Programa Etxebizitza sozialarenalokairua
BOE alokairua Zuzkidura-bizitokiak
Espe
dien
te k
op.
Iturria: Etxebide. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
64
6.1 taula Etxebiden eskatutako alokairu motaren bilakaera
% eskatzaileen guztizkoarekiko
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Gizarte lag. alokairua 44,6 48,1 48,6 49,3 50,9 58,0 63,2 66,5 BOE alokatzea 26,7 38,4 43,8 48,7 53,1 59,2 63,0 64,7 Bizigune alokairua 25,6 29,4 29,7 31,0 33,3 40,4 44,0 46,7 Alokairua guztira 57,6 57,5 60,1 62,0 65,0 69,7 75,0 78,4 Iturria: Etxebide. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Alokairuko etxebizitzen eskariaren banaketa honelakoa da lurralde historikoen arabera:
Bizkaiak guztizkoaren % 55 biltzen du (36.545 eskatzaile), Gipuzkoak % 32 (21.389
eskatzaile) eta Arabak gainerako % 13a (8.525 eskatzaile). Baina, daturik deigarriena da
guztizko eskariaren gainean alokairu-erregimeneko eskatzaileen ehuneko handia Araban:
eskatzaile guztien % 79k alokairu-erregimeneko etxebizitza besterik ez du nahi. Proportzio
hori % 44ra jaisten da Bizkaian, eta % 31ra Gipuzkoako eskatzaileen artean.
6.5 grafikoa Alokairuko etxebizitzen eskariaren banaketa lurralde historikoka. 2012.
Gipuzkoa21.389% 32,2
Bizkaia36.545% 55,0
Araba8.525
% 12,8
Iturria: Etxebide. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
6.6 grafikoa Eskatutako etxebizitza mota lurralde historikoka. 2012.
22,6 23,7 21,611,1
33,5 45,134,8
43,9 31,2 43,6
10,3
78,6
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Araba Bizkaia Gipuzkoa EAE
Espe
dien
te k
op.
Erosketa soilik Bereizi gabe Alokairua soilik
Iturria: Etxebide, Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
65
6.7 grafikoa Soilik alokairukoa den etxebizitza-eskariaren bilakaera lurralde historikoka, 2007-2012
26,3 26,4 28,443,9
18,5 18,5 20,0 26,6 31,2
78,6
66,339,9
25,724,7 28,733,8 39,8
22,50,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
2007 2008 2009 2010 2011 2012
espe
dien
te g
uztie
n ga
inek
o %
Araba Bizkaia Gipuzkoa
Iturria: Etxebide. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
6.2. Alokairuko etxebizitza bat eskatzen duten familien karakterizazioa
6.2.1. Eskatutako etxebizitza mota ezaugarri soziodemografikoen arabera
Kolektibo bakoitza erreparatuz, ikusten da familia gurasobakar gehienek alokairua hautatzen
dutela. Izan ere, % 74k errentamendu babestua besterik ez dute eskuratu nahi. Aldiz,
pertsona gazteagoek eta etxebizitza-eskatzaile gisa izena emanda lau urte baino gehiago
daramatenek neurri txikiagoan eskatzen dute alokairua (% 36k eta % 39k, hurrenez
hurren).
Familia-unitateko kideen kopuruari dagokionez, datuek agerian uzten dute familia-unitateko
kideen kopurua areagotzen den heinean alokairu-erregimenarekiko interesak gora egiten
duela. Zehazki, pertsona bakarreko familien artean errentamendu-eskaria % 37koa da eta,
bost kide edo gehiago dituzten familietan, berriz, alokairu-eskaria familien % 70eraino
igotzen da.
6.8 grafikoa Soilik alokairukoa den etxebizitza-eskaria kolektiboaren eta bizikidetza-unitatearen kide kopuruaren arabera
SOILIK ALOKAIRUKOA DEN ESKARIA KOLEKTIBOAREN ARABERA
35,843,6
28,5
58,373,9
57,5
0
20
40
60
80
Familiagurasobakarra
Mugimen-ezin. Gainerako kupoak 35 urtetik beherakoak Izen-ematea > 4 urte GUZTIRA
kole
ktib
o os
oare
n ga
inek
o %
SOILIK ALOKAIRUKOA DEN ESKARIA BIZIKIDETZA UNITATEAREN KIDE KOPURUAREN ARABERA
69,661,8
43,636,8
51,8
0
20
40
60
80
Bost edo gehiago Hiru edo lau Bi Bat GUZTIRA
tald
e os
oare
kiko
%
Iturria: Etxebide. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila, Eusko Jaurlaritza.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
66
6.2 taula Eskatutako etxebizitza mota Etxebiden izena emanda dauden biztanleen diru-sarreren mailaren arabera. 2012
Horizontalaren % Erosketa soilik Alokairua soilik
Alokairua eta erosketa
GUZTIRA
Sarrera-mailak Eskatutako diru-sarrerak ziurtatu gabe 5,7 79,2 15,0 100,0 3.000 euro baino gutxiago 6,7 76,6 16,8 100,0 >=3.000 eta < 9.000 euro 8,6 69,1 22,3 100,0 >=9.000 eta < 12.000 euro 14,0 52,6 33,4 100,0 >=12.000 eta <=25.000 euro 28,1 25,5 46,4 100,0 > 25.000 eta <= 32.000 euro 39,6 10,4 50,0 100,0 > 32.000 eta <= 39.000 euro 45,8 6,8 47,4 100,0 > 39.000 eta <= 50.000 euro 51,2 5,2 43,6 100,0 Guztira 21,6 43,6 34,8 100,0
Iturria: Etxebide, Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Azkenik, diru-sarreren mailari erreparatuz, alokairu-eskaria jaitsi egiten da diru-sarrerak eta,
ondorioz, etxebizitza bat jabetzan eskuratzeko ahalmena areagotzen diren heinean. Hala,
urteko 25.000 eurotik gorako diru-sarrerak dituzten familiek jabetza bakarrik aukeratzen
dute kasuen % 43tan. Aldiz, soilik alokairuaren aldeko hautua eskatzaileen % 9k egiten du.
Dena den, urteko 12.000 eurora iristen ez den kolektiboaren baitan, % 66k alokairu-
erregimeneko etxebizitza soilik aukeratzen du.
6.9 grafikoa Eskatutako etxebizitza mota diru-sarreren mailaren arabera. 2012.
28,142,824,4
46,448,4
25,58,7
9,8
65,8
% 0
% 20
% 40
% 60
% 80
% 100
<12.000 euro 12.000-25.000 euro >25.000 euro
%
Erosketa soilik Bereizi gabe Alokairua soilik
Iturria: Etxebide, Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
6.2.2. Bakarrik alokairuko etxebizitza nahi duten eskatzaileen profila
Atal honetan, errentamendu-erregimeneko etxebizitza bat soilik eskatzen duen kolektiboari
buruzko azterketari erreparatzen zaio. Guztizko eskariaren % 44 da; hau da, 36.947
etxebizitza-eskatzaile.
Lehenik eta behin, guztizko izen-emateekin alderatuta, esan beharra dago kolektibo honen
baitan familia gurasobakarren proportzio handiagoa ikusten dela; bai eta eskatzaile gazteen
kolektiboaren ordezkaritza txikiagoa eta, batez ere, kolektibo orokorraren nagusitasuna ere
(hau da, zehaztutako kupo batean ere sartuta ez daudenak).
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
67
Era berean, nabarmendu beharra dago alokairua soilik eskatzen duen kolektiboaren eta bi
edukitze-erregimenak bereizi gabe hautatzen dituztenen artean. Hain zuzen, bigarren
kolektibo hori hurbilago dago erosketa eskatzen duten familien ezaugarrietatik alokairua
eskatzen dutenen ezaugarrietatik baino. Ikus 6.3 taula.
6.3 taula Alokairu-erregimeneko etxebizitza bat eskatzen duten biztanleen ezaugarri soziodemografikoak. 2012.
bertikalaren % Alokairua soilik Alokairua eta erosketa
Izena emandakoak guztira
Kolektiboa Mugimen-ezintasuna 1,0 0,5 0,8 Familia gurasobakarra 11,7 4,3 6,9 Inskripzioa > 4 urte 17,8 32,7 27,2 35 urte baino gutxiago 27,2 37,0 33,1 Gainerakoa (talde orokorra) 42,2 25,5 32,0
GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 Bizikidetza unitatea
Bat 57,0 72,0 67,5 Bi 18,5 15,3 15,6 Hiru edo lau 19,7 11,0 13,9 Bost edo gehiago 4,7 1,8 2,9
GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 Sarrera-mailak
Eskatutako diru-sarrerak ziurtatu gabe 37,0 8,8 20,4 3.000 euro baino gutxiago 10,1 2,8 5,7 >=3.000 eta < 9.000 euro 18,9 7,7 11,9 >=9.000 eta < 12.000 euro 9,3 7,4 7,7 >=12.000 eta <=25.000 euro 21,0 47,9 35,9 > 25.000 eta <= 32.000 euro 2,5 15,4 10,7 > 32.000 eta <= 39.000 euro 0,8 7,3 5,4 > 39.000 eta <= 50.000 euro 0,3 2,9 2,3
GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 Iturria: Etxebide. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila, Eusko Jaurlaritza.
6.2.3. Izena emanda dauden biztanleek alokairu-erregimenari buruz egindako balorazioa
a) Alokairua etxebizitza-politikaren bitarteko gisa
Alokairu-erregimenaren onarpen-mailak goranzko joera izan du azken urteotan. Etxebiden
izena emanda dauden etxebizitza babestuaren eskatzaile gehienen ustez, etxebizitza babestu
gehienak alokairu-erregimenean esleitu beharko lirateke. Zehazki, 0 eta 10 arteko eskalan,
7,3 puntura iristen da (6,9 puntu 2011n eta 5,4 puntu 2005ean).
Eskatutako etxebizitza motari erreparatuta, erosteko etxebizitzaren beharra dutenek
puntuazio zertxobait baxuagoa ematen dute (6,3 puntu); alokairuko etxebizitza bila dauden
gehienak, berriz, neurri horrekin ados daude (7,5 puntu).
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
68
6.10 grafikoa Etxebizitza babestu gehienak alokairuan eraikitzeko neurriaren aurrean agertutako batez besteko adostasun-mailaren bilakaera, 2005-2012
5,4 5,5 6,2 6,8 6,9 6,9 7,3
0
2
4
6
8
10
2005 2006 2007 2009 2010 2011 2012Bat
ez b
este
ko p
untu
azio
a (0
-10)
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza. Etxebiden izena emandako biztanleei
egindako inkesta.
6.11 grafikoa Urtero ordaindu beharreko errenta diru-sarreren mailaren arabera eguneratzeko neurriarekiko batez besteko adostasun-maila lurralde historikoka eta taldearen arabera. 2012.
7,8 7,46,3 6,8 6,5
7,7
6,37,5 7,1
0
2
4
6
8
10
Araba Bizkaia Gipuzkoa 35 urtetikbehera
4antzinatasun-
urte
Gainerakokolektiboak
BPE beharra,erosketa
BPE beharra,alokairua
EAE guztira
Indi
zea
(0-1
0)
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila, Eusko Jaurlaritza. Etxebiden izena emandako biztanleei
egindako inkesta.
b) Etxebizitzaren esparruan egiten den lanaren balorazioa
Azkenik, Etxebiden izena emandako biztanleei egindako inkestari esker, etxebizitza
babestuaren eskatzaileei buruzko balorazioa lor daiteke, etxebizitza-politiken eta esku
hartzen duten agenteen jardunen inguruan.
Lehenik eta behin, esan beharra dago balorazioak ez direla aldatzen eskatutako etxebizitza
motaren arabera; izan ere, antzeko puntuazioak ematen baitira erosi nahi duten eta
alokairu-erregimena nahi duten eskatzaileen artean. Zehazki, Etxebidek 5,6 lortu ditu 10en
gainean; eta Eusko Jaurlaritza eta udalak, berriz, nahikoaren atarian geratzen dira (4,8 eta
4,5 puntu, hurrenez hurren).
Bestalde, adostasun-maila handia ikus daiteke etxebizitzarako eskubide subjektiboaren
onarpenarekiko (eskubide hori 2012an onartutako Etxebizitzaren Lege Proiektuan dago
jasota). Kasu horretan, alderen bat antzematen da eskatutako edukitze-erregimenari
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
69
dagokionez. Izan ere, erosketa-eskariaren baitan neurriak 7,2 puntu lortu ditu, eta alokairu-
eskatzaileen artean, berriz, 8 puntura iritsi da.
6.12 grafikoa Etxebidek, Eusko Jaurlaritzak eta udalek etxebizitzaren alorrean burutzen duten lanaren batez besteko balorazioa. 2012
5,64,8 4,5
5,74,8 4,5
7,28,0
0
2
4
6
8
10
Etxebide Eusko Jaurlaritza Udalak Etxebizitza-eskubide sub.
Indi
zea
(0-1
0)
BPE eskaria, alokairua BPE eskaria, erosketa
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila, Eusko Jaurlaritza. Etxebiden izena emandako biztanleei egindako inkesta.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
70
7. ALOKAIRUKO ETXEBIZITZA BABESTUAREN ESLEIPENARI BURUZKO
ADIERAZLEAK
7.1. Alokairu-erregimeneko etxebizitza baten esleipendun izan diren familien kuantifikazioa eta karakterizazioa
7.1.1. Alokairu-erregimenean amaitutako etxebizitzen kuantifikazioa
Amaitutako etxebizitzak kontuan izanik, esleitutako etxebizitzen bilakaeraren adierazle gisa,
eta 2012ko datuei erreparatuta ikus daitekeenez, atzerapen bat dago alokairu-erregimeneko
esleipenetan, bai zenbaki absolutuetan, bai zenbaki erlatiboetan.
Zehazki, 2012an, 502 etxebizitza esleitu ziren alokairu-erregimenean; hau da, urtean
amaitutako etxebizitza babestu guztien % 13.
7.1 grafikoa Alokairu-erregimenean amaitutako etxebizitza babestuen bilakaera EAEn. 2007-2011.
AMAITUTAKO ETXEBIZITZAK
10901559
7321117
502682
23,531,2
14,6 14,720,4
13,1
0300600900
120015001800
2007 2008 2009 2010 2011 2012
Etxe
bizi
tza
kop.
0
10
20
30
40
%
etxebizitza kopurua alokairuan guztizkoaren %
Iturria: Etxebide. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila.
7.1.2. Etxebideren bidez alokairu-erregimenean esleitutako etxebizitzen kuantifikazioa
Etxebideren bitartez egindako etxebizitza-esleipenei erreparatuz gero, beheranzko joera bera
dagoela ikusten da. 2012. urtean, Etxebideren bitartez 90 etxebizitza esleitu dira alokairu-
erregimenean (392 etxebizitza 2011n). Bolumen hori esleipen guztien % 17 da. 2011n,
ordea, alokairuak Etxebideren esleipenen % 30 bereganatu zituen.
Bestalde, azken urteetan, alokairu-erregimeneko etxebizitza sozialekiko goranzko joera ikusi
zen; esleipen gehienak metatu baitzituzten. Azken ekitaldiari dagokionez, esan beharra dago
Etxebideren bitartez alokairu-erregimenean esleitutako etxebizitza guztiak etxebizitza
sozialen modalitateari dagozkiola, eta denak (90 etxebizitza) Gipuzkoan daudela.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
71
7.2 grafikoa Etxebideren bitartez esleitutako alokairu-erregimeneko etxebizitza babestuen bilakaera EAEn. 2007-2011.
348509
742
39290
391
37,7 33,123,8
51,7
29,716,8
0100200300400500600700800
2007 2008 2009 2010 2011 2012
Etxe
bizi
tza
kop.
0102030405060
%
esleipen kopurua alokairuan guztizkoaren %
Iturria: Etxebide. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila.
7.3 grafikoa Alokairuko etxebizitza babestuen esleipenen bilakaera etxebizitzaren tipologiaren arabera. 2007-2011.
19,0 26,3
88,573,0
94,9 100,081,0 73,7
11,527,0
5,1
% 0
% 20
% 40
% 60
% 80
% 100
2007 2008 2009 2010 2011 2012
%
soziala BOE
Iturria: Etxebide. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila.
7.4 grafikoa Alokairuko etxebizitza babestuen esleipenen bilakaera lurralde historikoka. 2008-2011.
48,972,1 62,7
41,8
35,027,9 32,3
31,9
16,1 5,0100,0
26,3
% 0% 20% 40% 60% 80
% 100
2008 2009 2010 2011 2012
%
Araba Bizkaia Gipuzkoa
Iturria: Etxebide. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila.
7.1.3. Biztanle esleipendunen karakterizazioa
Alokairu-erregimeneko etxebizitza baten esleipendun suertatu den biztanleriaren
karakterizazioari dagokionez, erosketako etxebizitza baten onuradunekin alderatuta, esan
beharra dago bien artean profil nabarmen desberdina antzeman dela.
Hala, lehengoen batez besteko adina (34,2 urte) bigarrenena (39,6 urte) baino txikiagoa
dela ikusten da. Bestalde, egindako inkestaren emaitzei esker antzeman daitekeenez,
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
72
alokairu-erregimeneko biztanle esleipendunen artean langabezia-egoeran dauden pertsonen
proportzio handiagoa dago (% 35, erosketako % 13aren aldean), bai eta kontratuen indize
baxuagoa (alokairuan % 32, erosketako % 63aren aldean) eta erretiratuen presentzia
handiagoa ere (% 9, erosketako % 3aren aldean). Datu horiek agerian uzten dute
errentamendu babestuko erregimeneko etxebizitzen onuradun suertatu diren familien laneko
ezegonkortasuna.
7.5 grafikoa Alokairuko etxebizitza babestu baten eta erosketako baten biztanle esleipendunen adinaren konparazioa
15,4
25,530,4
23,9
5
24,7
37,431,4
5,41,2
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
30 urteti behera 30-34 urte 35-44 urte 45-64 urte 65 urte etagehiago
%
Alokairua Erosketa
B. BESTEKO ADINAAlokairua: 34,2 urteErosketa: 39,6 urte
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila, Etxebizitza babestuaren biztanle esleipendunen inkesta,
2013. .
7.6 grafikoa Alokairuko etxebizitza babestu baten eta erosketako baten biztanle esleipendunen lan-egoeraren konparazioa
7,0
31,615,3
34,7
8,7 2,76,1
63,4
13,2 13,42,8 1,1
0,010,020,030,040,050,060,070,0
Bes
tere
nko
ntur
ako
lang
ilea
Oku
patu
ako
ntra
tufin
koar
ekin
Oku
patu
a al
diba
tera
koko
ntra
tuar
ekin
Lang
abea
Erre
tirat
ua
Bes
te e
goer
aba
t
%
Alokairua Erosketa
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila, Etxebizitza babestuaren biztanle esleipendunen inkesta, 2013.
Bestalde, alokairu-erregimeneko etxebizitza babestu bat okupatzen duten familien tamaina
handiagoa da, batez beste, erosketako etxebizitza baten onuradun suertatu diren etxeen
batez besteko tamaina baino. Zehazki, alokairuko familia bakoitzaren batez besteko tamaina
2,4 lagunekoa da, familiako 2 lagunen aldean, erosketaren kasuan. Kontuan izan behar da
alokairu-erregimenean bizi diren familien % 39k 3 kide edo gehiago dituela. Proportzio hori,
berriz, % 20ra jaisten da erosketa-erregimenean etxebizitza duten familietan.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
73
Era berean, ezkongabeen proportzio txikiagoa antzeman da alokairu-erregimeneko
etxebizitzen titularren artean (% 48, erosketako % 71ren aldean), eta aipatzekoa da
banandutako edo dibortziatutako pertsonen gorantz doan presentzia handia alokairu-
erregimeneko etxebizitza-esleipendunen kolektiboaren baitan (guztizkoaren % 13).
7.7 grafikoa Alokairuko etxebizitza babestu baten eta erosketako baten biztanle esleipendunen egoera zibilaren eta familia-unitatearen tamainaren konparazioa
FAMILI UNITATEAREN NEURRIA
38,0 35,4
22,944,3
12,312,06,210,4
16,7
1,8
% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90
% 100
Alquiler Compra
%
5 edogehiago4
3
2
EGOERA ZIBILA
48,239,1
26,1
12,72,9
70,9
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
Alquiler Compra
%
Ezkongabeak Ezkonduak / izatezko bikoteak Bananduak/dibortziatuak
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila, Etxebizitza babestuaren biztanle esleipendunen inkesta, 2013.
Inkesta egin zaien familiei euren diru-sarreren mailari buruz galdetu zaie, familia-unitatearen
hileko diru-sarrera garbiei dagokienez. Emaitzei erreparatuta ikus daitezkeenez, diru-
sarreren maila nabarmen baxuagoa da alokairu-erregimeneko etxebizitzen esleipendunen
artean erosketa-erregimenekoen artean baino. Esleipendunek beraiek adierazitakoaren
arabera, lehenengoen batez besteko diru-sarrerak hileko 1.105 € dira, eta bigarrenen batez
bestekoak hileko 1.659 €.
7.8 grafikoan ikus daitekeenez, erosketa-erregimeneko etxebizitzen esleipendunen erdiek
baino gehiagok (% 51,5) gainditu egiten dute hileko 1.650 € garbiko diru-sarrera. Proportzio
hori, ordea, % 14ra jaisten da alokairu-erregimeneko esleipendunen artean. Horien
kontzentrazioa handiagoa da hileko 990 € eta 1.290 € arteko diru-sarreren tartean
(guztizkoaren % 31).
.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
74
7.8 grafikoa Familia-unitate esleipendunaren hileko diru-sarrera garbien mailaren banaketa, etxebizitza eskuratzeko erregimenaren arabera
0
10
20
30
40
630 euroarte
631-720euro
721-840euro
841-990euro
991-1.140euro
1.141-1.290euro
1.291-1.410euro
1.411-1.650euro
1.651-2.160euro
2.160eurot ik gora
%
Erosketa Alokairua
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila, Etxebizitzaren biztanle esleipendunen inkesta, 2013.
7.1.4. Biztanle esleipendunen balorazioa alokairu-erregimenari buruz eta esleitutako etxebizitzari buruz
Inkestaren emaitzei erreparatuta, esleitutako etxebizitza lehen bizitokia da alokairu-
erregimeneko etxebizitza baten esleipendun suertatu diren unitateen % 29rentzat.
Proportzio hori % 63ra igotzen da erosketa-etxebizitza bat eskuratu duten familien kasuan.
Bestalde, esleipendun gehienek uste dute beren etxebizitza-beharrak estalita daudela, bost-
hamar urteko epean gutxienez. Zehazki, iritzi berekoa da erosketako esleipendunen % 92
eta errentamendu babestuko esleipendunen % 72.
7.9 grafikoa Biztanle esleipendunen etxebizitza-beharraren estaldura etxebizitza eskuratzeko erregimenaren arabera
Familia-unitatearen lehen etxebizitza al da? Epe laburrera (5-10 urte) etxebizitza-beharra estaltzen al du?
29,0
62,8
01020304050607080
Alokairua Salmenta
% b
aiez
koa
72,492,0
0102030405060708090
100
Alokairua Salmenta
% b
aiez
koa
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila, Etxebizitzaren biztanle esleipendunen inkesta, 2013.
Or ohar, alokairu-erregimeneko etxebizitza baten esleipendunen artean asetasun-maila altua
ikusten da (76 puntu). Gainera, adierazle horrek azken urteetan goranzko joera duela
antzeman da. Halaber, zuzeneko lotura hauteman da alokairuarekiko asetasunaren eta
esleipendunen adinaren artean. Izan ere, adinean aurrera egin ahala, etxebizitza
eskuratzeko erregimen gisa alokairuaren onarpena handiagoa da. Izan ere, adierazleak
gorabeherak ditu 30 urtetik beherakoentzako 70 punturen eta 65 urtetiko gorakoentzako 82
punturen artean.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
75
7.10 grafikoa Alokairuko etxebizitza babestu baten esleipenarekiko asetasun-mailaren bilakaera, 2006-2013
58,0 59,565,7 65,3 63,6 67,9 75,7
0,010,020,030,040,050,060,070,080,0
2006 2007 2008 2009 2010 2012 2013Bat
ez b
este
ko p
untu
azio
a (0
-100
)
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila, Etxebizitza babestuaren biztanle esleipendunen inkesta, 2013.
7.11 grafikoa Alokairuko etxebizitza babestu baten esleipenarekiko asetasun-maila lurralde historikoka eta pertsona esleipendunaren adinaren arabera, 2012
75,1 76,0 76,7 69,8 74,0 81,2 81,7 75,774,7
020406080
100
Araba Bizkaia Gipuzkoa <30 urte 30-34 urte 35-44 urte 45-64 urte 65 urte etagehiago
GUZTIRA
Bat
ez b
este
ko p
untu
azio
a (0
-100
)
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila, Etxebizitza babestuaren biztanle esleipendunen inkesta, 2013.
Etxebizitzari dagokionez, errentamendu babestuko etxebizitza baten esleipendunak esleitu
zaien etxebizitzarekin ase daude oro har (72 puntu). Alderdi zehatz batzuk aztertuz,
etxebizitzaren tamaina eta banaketa dira hobekien baloratutako alderdiak (72 puntu), eta
ondoren daude eraikina eta ingurua (71 puntu). Aitzitik, etxebizitzaren kalitatearekin eta
ekipamenduarekin erlazionatutako alderdiak dira okerren baloratutakoak (58 puntu).
7.1 taula Etxebizitzarekiko asetasun-maila etxebizitza eskuratzeko erregimenaren arabera
(%) Alokairua Erosketa
Oso pozik 29,4 35,0 Nahiko pozik 57,7 58,4 Ez oso pozik 10,3 5,2 Poztasunik bat ere ez 1,9 0,9 ED/EE 0,7 0,5 Guztira 100,0 100,0 Batez besteko balorazioa. Indizea: 0-100 71,8 76,1
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila, Etxebizitzaren biztanle esleipendunen inkesta, 2013.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
76
7.12 grafikoa Alokairuan esleitutako etxebizitzaren hainbat ezaugarrirekiko batez besteko asetasuna
57 ,6
7 2 ,0
7 0 ,7
71,163 ,6
0
2 0
4 0
6 0
8 0
10 0Tama ina e ta banake ta
Ingurune a
Era ikinaKa lita te a /prezioa
Ka lita te a e ta e kipamendua
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Etxebizitza babestuen biztanleria esleipendunari egindako
inkesta, 2013.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
77
7.13 grafikoa Alokairuan esleitutako etxebizitzaren hainbat ezaugarrirekiko batez besteko asetasunaren rankinga
52,6
56,8
63,3
65,8
67,1
67,8
68,8
70,9
71,7
73,0
73,7
73,8
74,3
76,4
76,7
53,9
57,2
50,5
76,5
79,7
68,2
65,4
80,3
66,5
77,2
76,2
70,2
74,8
73,1
74,2
0 20 40 60 80 100
Isolamendua (termikoa,akustikoa)
Akabera-kalitatea
Ekipamendua(sukaldea/bainugela)
Elkarbizitza bizilagunekin
Logela kop.
Ezkaratza, eskailerak
Inguruneko bizi-kalitatea
Etxebizitzaren tamaina
Kanpoko itxura
Etxebizitzaren banaketa
Irisgarritasuna
Kokalekua (erdialdetikhurbil/urrun)
Etxebizitzaren kokapenaeraikinean
Garajearen tamaina
Trastelekuaren tamaina
Batez besteko puntuazioa (0-100 indizea) Alokairua Erosketa
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Etxebizitza babestuen biztanleria esleipendunari egindako inkesta, 2013.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
78
7.1.5. Alokairuko etxebizitza baten biztanle esleipendunen balorazioa, esleipen-prozesuari eta etxebizitzaren alorreko lanari buruz
Esleipen-prozesuak puntuazio altua lortu du. Gainera, positiboagoa izan da alokairuko
etxebizitza baten esleipendunen artean (73 puntu) erosketako etxebizitza bat eskuratu
dutenen artean (69 puntu) baino. Alokairu-erregimeneko etxebizitza baten esleipendunek
okerren baloratu duten alderdia esleipen-prozesuen gardentasuna da. Ildo horretatik,
gogorarazi beharra dago araudi berriak zozketak desagerrarazi dituela alokairu-
erregimeneko etxebizitzen esleipenetan, etxebizitzak baremazio-sistema baten bidez
esleitzeko.
Emate-epeei dagokienez, alokairuko etxebizitza bat eskuratu duten pertsonen artean
asetasun-maila altua lortu da; izan ere, azken urteetan alokairu-erregimeneko etxebizitza
bat esleitzen denetik ematen den arte igarotzen den denbora murriztea lortu baita. Alderdi
hori aztertu da txosten honen 4. kapituluan (ikus 4.18 grafikoa).
7.2 taula Esleipen-prozesuaren balorazio-adierazleak, etxebizitza eskuratzeko erregimenaren arabera
Erosketa Alokairua
Esleipen-prozesuaren balorazioa Esleipen-prozesuaren batez besteko balorazioa 69,4 73,2 Esleipen-prozesuen gardentasunaren batez besteko balorazioa 62,6 69,0 Esleitutako etxebizitzari buruz jasotako informazioarekiko batez besteko asetasuna
67,8 70,8
Emate-epearekiko batez besteko asetasuna 63,3 72,0 Langileen aldetik jasotako arretarekiko batez besteko asetasuna
68,7 74,2
Eskatutako izapideekiko eta dokumentazioarekiko asetasuna 70,7 72,8 Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila, Etxebizitza babestuaren biztanle esleipendunen inkesta, 2013.
Amaitzeko, alokairu-erregimeneko etxebizitza babestu baten esleipendun izan diren
pertsonek antzeko puntuazioak eman dizkiote etxebizitzaren alorrean Etxebide egindako
lanari (68 puntu), udalek egindakoari (68 puntu) eta Eusko Jaurlaritzak egindakoari (69
puntu). Erosketa-erregimeneko etxebizitzen onuradunek balorazio baxuagoak egin dituzte
hiru kasuetan.
7.14 grafikoa Etxebidek, Eusko Jaurlaritzak eta udalek etxebizitzaren alorrean burutzen duten lanaren batez besteko balorazioa, esleipendunen etxebizitza eskuratzeko erregimenaren arabera
68,2 69,0 67,867,959,2 58,6
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
Etxebide Eusko Jaurlaritza Udalak
Indi
zea
(0-1
00)
Alokairua Erosketa
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila, Eusko Jaurlaritza. Etxebiden izena emandako biztanleen inkesta, 2013.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
79
8. SAILAREN ALOKAIRU POLITIKEN EBALUAZIOA
8.1. 2010-2013 Planaren helburuen betetze-mailaren ebaluazioa
2010-2013 Etxebizitzaren eta Hiri Berrikuntzaren Plan Zuzentzailea erreferentzia-esparrua
izan da Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailaren etxebizitza-politiketan, eta azken hiru
urteetako jardun-lehentasunak ezarri ditu.
Ekonomia- eta finantza-egoerak zailak izugarri eragotzi du ezarritako helburuak lortzea.
Hala, 2011n helburu horien lehen aldaketa egitera behartu du eta, azkenik, Plana 2012ko
abenduan amaitutzat ematea erabaki da, 2013-2016 aldirako beste jardun-esparru bat
zehaztera pasatzeko.
Txosten honetan, Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailak garatutako alokairu-politikak
ebaluatzen dira dagoeneko itxitako aldi honetan: 2010-2012. Azken urteotan, alokairu-
erregimena bultzatzea, birgaikuntza sustatzearekin batera, Sailaren etxebizitza-politikak izan
duen euskarri nagusietakoa izan da.
Alokairuari dagokionez, helburu nagusia izan da alokairuko etxebizitza babestuaren parke
iraunkorra zabaltzea, zailtasun gehien dituzten pertsonei etxebizitza bat eskuratzeko modua
errazteko. Xede hori gauzatzera bideratutako bi jardunbide izan ditu Sailak: alokairuko
etxebizitza babestuak sustatzea, zuzenean edo hirugarrenek sustatzeko diru-laguntzen
politiken bitartez; eta etxebizitza erabiliak alokairuko parkean sartzeko neurriak sustatzea,
arrazoizko errenta-mailatan.
Alokairu-politika egokia garatzeko topatutako eragozpen nagusia izan da sustapen berriak
eraikitzeko finantzaketarik eza, 2012an sustapenik ia ez egoteraino. Zehazki, 2012an,
alokairu-erregimeneko 111 etxebizitza besterik ezin izan da abian jarri (91 zuzkidura-bizitoki
eta 20 etxebizitza sozial). Hiru urteak batera hartuta, alokairu-erregimeneko 1.843
etxebizitza egin dira guztira (% 43ko betetze-maila).
Plan Zuzentzaileak alokairuko etxebizitza sozialari eman zion garrantzirik handiena.
Errentamendu babestuko 2.700 etxebizitza sozial abian jartzea ezarri zuen helburutzat, eta
horietatik 1.217 unitate hasi ahal izan dira, % 45eko betetze-mailara iritsita. Bestalde,
alokairuko BOE itunduak, xede askoz apalagoa izan arren (600 etxebizitza), helburuaren %
71 betetzea lortu du (hasitako 425 etxebizitza). Azkenik, zuzkidura-bizitokiek ez dute espero
zen arrakastarik lortu; neurri handi batean, udalek ez baitute hasieran uste bezainbat
lurzoru eskuragarri xede horretara zuzentzeko. Izan ere, hasitako 201 bizitokiak helburuaren
% 20 dira.
Agenteen arabera, gauzatzeei buruzko azterketak agerian uzten duenez, betetze-maila
handiena VISESAri (% 66) eta Sailari berari (% 42) dagokie, agente pribatuen (% 38) eta
udalen (helburuaren gaineko % 17) aldean.
Xehetasun geografikoari erreparatuta, Araban antzematen da portaera onena: % 77ko
betetze-mailara iritsi da, hasitako 542 etxebizitzarekin. Bestalde, Gipuzkoak % 38 lortu du
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
80
aurreikusitako helburuaren gainean (hasitako 566 etxebizitza), eta Bizkaiak % 35 (hasitako
735 etxebizitza).
8.1 taula 2010-2013 Etxebizitzaren eta Hiri Berrikuntzaren Plan Zuzentzailearen helburu kuantitatiboen betetze-maila, hasitako alokairu-erregimeneko etxebizitzei dagokienez
2012 2010-2012 METATUA
Guztira 2010-2013
HELBURUA
GAUZATZEAK
% HELBU
RUA
GAUZATZEAK
%
Gauzatutakoa, etxebizitza motaren arabera
ZB 1.500 500 91 18,2 1.000 201 20,1 Alokairuko etxebizitza soziala 3.700 1.100 20 1,8 2.700 1.217 45,1 Alokairuko BOE itundua 900 300 -- -- 600 425 70,8
ALOKAIRUA GUZTIRA 6.100 1.900 111 5,8 4.300 1.843 42,9 Gauzatutakoa agentearen arabera
SAILA 2.200 700 111 15,9 1.600 670 41,9 ZB 900 300 91 30,3 600 201 33,5 Alokairuko etxebizitza soziala 1.300 400 20 5,0 1.000 469 46,9 VISESA 1.700 500 -- -- 1.200 796 66,3 Etxebizitza soziala / Alokairuko BOEa
1.700 500 -- -- 1.200 796 66,3
PRIBATUAK 900 300 -- -- 600 227 37,8 Alokairuko etxebizitza itundua 900 300 -- -- 600 227 37,8 UDALAK ETA UDAL-SOZIETATEAK 1.300 400 -- -- 900 150 16,7 ZB 600 200 -- -- 400 -- Etxebizitza soziala / Alokairuko BOEa
700 200 -- -- 500 150 30,0
Gauzatutakoa, lurralde historikoka
Araba 1.000 300 91 30,3 700 542 77,4 Bizkaia 3.000 950 -- -- 2.100 735 35,0 Gipuzkoa 2.100 650 20 3,1 1.500 566 37,7
Guztira 6.100 1.900 111 5,8 4.300 1.843 42,9 Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila.
Ikusi ahal izan denez, Sailak izugarrizko zailtasunak topatu ditu alokairu-erregimeneko
etxebizitzak egiteko. Hori dela eta, inoiz baino garrantzi handiagoa hartu du orain etxebizitza
erabilien parkea alokairuan jartzera bideratutako neurriak errenta babestuen mailetan
sustatzeak.
Hain zuzen, jadanik arrakasta izan duen Bizigune Programaz gain, Sailak alokairuko
merkatuko bitartekotza-programa berri bat aurkeztu du (ASAP). Bigarren programa hori
2012an jarri da abian, baina ibilbide laburra izan du oraindik; lehenik eta behin, agente
laguntzaileen sare bat konfiguratu behar izan baita. Sare horrek dagoeneko 16 agente
homologatu dituenez, aurreikusitako emaitzak 2013an iristea espero da; 2012an 3
errentamendu-kontratu besterik ez baitira sinatu. ASAP programa berria abian jartzea zaila
izaten ari da, Bizigunerekin gertatu bezala berori hedatzeko unean. Nolanahi ere, ASAP
programa berrian aldaketa garrantzitsuak egin beharko dira (ziur aski, prezioetan eta,
ziurtasun osoz, kudeaketa-sisteman), emaitzak gauzatzen eraginkortasunez lagundu dezan.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
81
Bizigune programari dagokionez, datuek, beste urte batez, betetze-maila handia utzi dute
agerian. Zehazki, programak guztira 5.102 etxebizitza atzeman ditu; hau da, % 94ko
betetze-maila izan du.
Emantzipatzeko Oinarrizko Errentari dagokionean, Administrazio Zentralak programa hori
ezabatu izanaren ondorioz, ezinezkoa izan da Plan Zuzentzaileak ezarritako helburuak
betetzea. Ez da ahaztu behar, laguntza horiek, Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailak
kudeatzen baditu ere, Sustapen Ministeriotik datozela. 2012ko abenduan, Emantzipatzeko
Oinarrizko Errentaren guztira 3.940 hartzaile gazte zeuden (helburuaren % 54).
8.2 taula 2010-2013 Etxebizitzaren eta Hiri Berrikuntzaren Plan Zuzentzailearen baitan partikularren etxebizitzak alokairuan sustatzeko helburuen betetze-maila etxebizitza motaren arabera
2010-2013
guztizko helburua
HELBURUA 2012
GAUZATZEA 2012
%
Partikularren etxebizitzak alokatzeko eskaintza sustatzea
17.000 11.779 9.045 76,8
Etxebizitza hutsak merkaturatzea (Bizigune Programa)
6.000 5.417 5.102 94,2
Bitartekotza-programa berria (ASAP Programa)
3.000 1.100 3 0,3
Emantzipatzeko Oinarrizko Errenta gazteentzako alokairurako
8.000 7.321 3.997 54,6
Programa horien urteko helburua aurreko urteak barne hartzen dituen kopuru metatua da. Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila.
Azkenik, Bizigune Programaren bitartez atzemandako etxebizitzen azterketa geografikoari
erreparatuz, lurralde-mailako desberdintasun handiak ikus daitezke. Araban aurreikusitako
helburua bete bada ere (% 100), Bizkaian gainditu egin da (% 111) eta Gipuzkoan
atzemandako etxebizitzak Planak aurreikusitako helburuaren % 67ra bakarrik iritsi dira.
8.3 taula 2010-2013 Etxebizitzaren eta Hiri Berrikuntzaren Plan Zuzentzailearen baitan partikularren etxebizitzak alokairuan sustatzeko helburuen betetze-maila etxebizitza motaren arabera
Bizigune Programa lurralde historikoka
Helburua 2012 Gauzatzea 2012 Betetze-maila (%)
Araba 889 885 99,6 Bizkaia 2.708 3.007 111,0 Gipuzkoa 1.820 1.210 66,5
Guztira 5.417 5.102 94,2 Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
82
8.2. Alokairu Politikaren ebaluazio orokorra
Atal honetan Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailak garatutako birgaitze-politikaren
ebaluazio orokorra egiten da eta kontuan hartu dira martxan jarritako politikak,
proposatutako helburuekin lotuta: lortutako emaitzen efikazia, zuzentasuna, asetasuna eta
izandako eragina.
Zentzu horretan, ezin da ahaztu 2010-2013 Etxebizitzaren eta Hiri Berrikuntzaren Plan
Zuzentzaileak berak barne hartzen duela etxebizitza eta lurzoruaren politika publikoen
ebaluazio sakonagoa egiteko beharra. Horrenbestez, Plana bera Sailaren etxebizitza-politiken
ebaluazioa etengabe hobetzeko prozesuaren zatia dela esan daiteke.
a) Koherentzia
Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailak garatutako jarduerak Etxebizitzaren Plan
Zuzentzailearen eta Etxebizitzaren Gizarte Itunaren helburu nagusietako bat betetzera
bideratu dira nagusiki: alokairu-erregimeneko etxebizitzen parkea zabaltzea, hain zuzen ere.
Etxebizitza berriak alokairu-erregimenean sustatzea eginkizun ia ezinezkoa bilakatu da. Izan
ere, eragiketa horietarako finantzaketarik ezak murriztu egin du etxebizitza horien
produkzioa, ia desagerrarazteraino. Edonola ere, Sailak ez du ahaztu bere etxebizitza-
politiken azken helburua. Hortaz, etxebizitza erabiliak alokairuko merkatuan jartzeko are eta
ahalegin handiagoa egiten ari da. Hala, dagoeneko ezaguna den Bizigune programa
arrakastatsuari, Sailak ASAP programa berria gehitu dio. Horren helburua da alokairu-
erregimenari bultzada bat ematea, baina Administrazioarentzako kostu txikiagoaz.
Bestalde, kontuan hartu behar da Etxebideko etxebizitza babestuaren eskarian alokairu
babestua nagusitzen dela, formula hori baita eskatzaileentzako finantza-eskakizun txikiena
duena eta, beraz, konponbide egokiena da baliabide ekonomiko txikieneko pertsonentzat.
Azkenik, nabarmendu beharra dago Saila ahaleginak egiten ari dela inbertitzaile pribatu
baten bitartez alokairu babestua bultzatzeko, lizitazio publiko bat eginda (P4000 Plana).
Formula horren arabera, inbertitzaileak Jaurlaritzari gutxienez 4.000 etxebizitza babestu
lagako lizkioke 20 urteko gutxieneko eperako. Bestalde, Eusko Jaurlaritzak etxebizitza horiek
etxebizitza-eskatzaileei berralokatuko lizkieke alokairu sozialeko errentaren truke. Esan
beharra dago proiektuak huts egin zuela finantza-merkatuaren egoeraren eta bankuen
erreskatearen ondorioz.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
83
b) Efikazia
Plan Zuzentzaileak aurreikusitako helburu kuantitatiboen betetzeari erreparatuta, bestelako
emaitzak lortu dira Sailak alokairu-erregimeneko etxebizitza babestuen parkea zabaltzeko
helburuarekin garatutako bi jardun-ildoetan.
Lehen adierazi bezala, alokairua sustatzeko finantzaketa ematean ezarritako murrizketen
ondorioz, izugarri oztopatu da etxebizitza berrien produkzioa. Hain da horrela, non 20
etxebizitza sozial eta 91 zuzkidura-bizitoki besterik ezin izan diren abian jarri. 2010-2012
hiru ekitaldiak batera hartuta, alokairuko 1.843 etxebizitza hasi dira guztira (helburuarekiko
% 43ko betetze-maila).
Bestalde, Bizigune Programak oso emaitza onak lortzen jarraitu du: partikularren 5.102
etxebizitza erabili atzeman ditu, errenta babestuen truke etxebizitza horiek alokairuko
merkatuan jartzeko (helburuaren % 94).
ASAP programari dagokionez, esan beharra dago, 2012ko martxoan dekretu bidez sortu
bazen ere, etxebizitzak atzeman aurreko urrats gisa, beharrezkoa izan dela agente
laguntzaileen sare bat eratzea. Beraz, 2012rako espero ziren helburuak atzeratu egin dira.
Edonola ere, jadanik 16 agente laguntzaile homologatu dira dagoeneko eta 2012an lehen
hiru errentamendu-kontratuak sinatu dira. Programak harrera ona izan du eta jardun-ildo
horretarako emaitzak 2013. urterako espero dira (nahiz eta oso urrun dauden 2011ko
helburuen berregokitzapenean ezarritakoetatik).
Azkenik, alokairua ordaintzeko laguntzei esker, 2012n guztira 3.997 gaztek jaso dute
Emantzipatzeko Oinarrizko Errenta, etxebizitzaren alokairuaren errenta ordaintzeko. 2011ko
abenduan Sustapen Ministerioak laguntza hori ezabatu zuenez, nabarmen murriztu da
hartzaileen kopurua aurreko urtearekiko. Hortaz, ezin izan da Plan Zuzentzaileak ezarritako
helburua bete (helburuaren % 55). 2013ko bigarren seihilekorako hura guztiz
ezabatzearekin batera, desagertu egiten da indarrean izan den bitartean oso emaitza onak
izan dituen tresna. Era berean, 21.886 lagunek jaso dute etxebizitzaren prestazio osagarria
(EPO).
c) Eraginkortasuna
Atal honetan, Plan Zuzentzailea eraginkortasunaren aldetik ebaluatzen da; hau da, lortutako
emaitzak zen neurritan diren finantza-baliabideak, giza baliabideak eta baliabide materialak
egokiro erabiltzearen ondorio aztertzen da.
Alokairu-erregimeneko etxebizitza berrien eraikuntzari dagokionez, 2012an 33,12 milioi euro
bideratu ziren diru-laguntzetara eta subsidioetara, eta 19,2 milioi bideratu ziren
maileguetara, kreditu-erakundeekin egindako finantza-hitzarmenaren esparruan. 2010-2012
aldiko hiru ekitaldietan guztira 66,6 milioi euro eman dira zuzeneko laguntzetan, eta 94,6
milioi euro maileguetan. Etxebizitza bakoitzeko batez besteko laguntza 52.000 €-koa izan
zen 2012an (35.000 euro 2011n eta 41.000 euro 2010ean).
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
84
Bestalde, Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailak, 2012an, guztira 23,02 M € bideratu ditu
Bizigune Programara (23,20 M € 2011n); hau da, etxebizitza bakoitzeko urteko 4.512
euroko batez besteko diru-laguntza (2011n baino % 6 gutxiago etxebizitza bakoitzeko, batez
beste).
Alokairuari diruz laguntzeko politiken kostu handia eta aurrekontu-mailako murrizketa
handiak direla eta, finantzaketa-eskakizun txikiagoko formula berriak bilatu behar dira
ezinbestean. Alokairuko etxebizitza librearen merkatuan bitartekotza-programa berria
errentamendu babestuko etxebizitzen parkea zabaltzeko helburuarekin sortu da, etxebizitza
bat eskuratzeko aukerak errazteko, betiere Administrazioaren ahalik eta baliabide gutxien
erabiliz.
Era berean, Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila 2014-2020an egitura-funtsak
programatzeko aldi berrian aplikatzekoak izango diren finantzaketa-tresna berriak ikertzen
ari da, etxebizitzaren eta hiri-garapenaren alorreko politikak finantzatzeko eskaintzen
dituzten aukerak aztertuta.
Azkenik, ez da ahaztu behar 2011n Alokabidek eta EASPek bat egin zutela; horrela,
etxebizitza-taldeko sozietatearen sarea erraztu eta eraginkortasuna areagotzeko.
d) Asetasuna
Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailak aldiro inkestak egiten ditu etxebizitza babestuaren
eskatzaileen eta abian dauden programen esleipendunen artean, eta ezarritako
programekiko asetasun-maila zein den jakiteko balio dute inkesta horiek. Aztertutako
zenbait taldek emandako balorazioak oso erabilgarriak zaizkio Sailari, garatzen dituen
jardueren eta herritarren beharren arteko bat-etortzea ebaluatzeko balio baitiote.
Emaitzei erreparatuz, Etxebiden etxebizitza babestuaren eskatzaile gisa izena emanda
dauden pertsonen artean, eraikitako etxebizitza gehienak alokairu-erregimenekoak izateko
neurriarekiko asetasun-maila areagotzen ari dela ikus daiteke.
Eskatzaileek Etxebideri buruz egindako balorazioa 56 puntukoa da 0-100 bitarteko eskalan;
Sailak etxebizitzaren alorrean egiten duen lana, berriz, ez da nahikora iristen (48 puntu).
Edonola ere, gogobetetze-maila areagotu egiten da etxebizitza bat eskuratzeko aukerak
errealitate bihurtu ahala; izan ere, puntuazioak gora egiten du etxebizitza baten esleipendun
izan diren pertsonen artean: 68 puntu eman dizkiote Etxebideri eta 69 puntu Eusko
Jaurlaritzari.
Bestalde, errentamendu babestuko etxebizitza baten esleipendunen artean alokairu-
erregimenak duen asetasun-maila handia (76 puntu) nabarmendu behar da.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
85
e) Lurralde-zuzentasuna
2010-2013 Etxebizitzaren eta Hiri Berrikuntzaren Plan Zuzentzaileak lurralde-oreka lortu
nahi izan du eta garrantzi berezia ematen die etxebizitza-behar handienak dituzten esparru
geografikoei. Hala, Araban aurreko aldietan izandako etxebizitza-metaketa handia zuzentzen
saiatu da.
Errentamendu babestuko bizitoki-eraikuntza berriari erreparatuz, esan behar da, Araban
eraikuntzaren eragina aurreko urteetan baino txikiagoa izan den arren, lurralde horretan
besterik ez dela aurreikusitako helburura hurbildu (% 77ko betetze-maila). Aldiz, bai Bizkaia,
bai Gipuzkoa planteatutako helburuen nabarmen azpitik geratu dira: % 35 eta % 38,
hurrenez hurren.
Emaitza horien azterketak agerian uzten du ahalegin handiagoa egin beharra dagoela
Gipuzkoan eta Bizkaian etxebizitzak eraikitzeko. Hala ere, esan beharra dago azken hiru
urteotan gai horretan aurrera egin dela.
Bestalde, Bizigune Programak bete egin ditu aurreikuspenak Araban (% 100) eta Bizkaian.
Lurralde horretan zabal gainditu dira aurreikusitako helburuak (% 111). Gipuzkoan, ordea,
ez da lortu espero zen atzemandako etxebizitzen bolumena (helburuaren % 67).
f) Zuzentasuna diru-sarreren arabera
Alokairu-erregimeneko etxebizitza babestuen esleipendun izan diren pertsonen batez
besteko diru-sarrerak eta alokairu-erregimeneko etxebizitza bat soilik nahi duten izena
emandako eskatzaileen batez besteko diru-sarreren antzekoak dira.
Bestalde, antzeman denez, diru-sarrera handiagoak daude erosketa- eta alokairu-
erregimenean bereizi gabe etxebizitza eskatzen duten espedienteen artean. Alokairuko
etxebizitza eskatzen dutenek erosketakoa eskatzen dutenekiko hurbilagoko profila dute.
2012an onartutako araudi berriak ezabatu egiten du bi modalitateetan bereizi gabe izena
emateko aukera. Etxebidek eskatzaileen erregistroa eguneratu du. Hala, bi erregimenak
eskatzen dituztenak erosketarako soilik izena emandako eskatzaile izatera pasatzen dira8,
alokairu-erregimeneko etxebizitzak diru-sarrera maila txikiagoko eskatzaileentzako utzita.
Gainera, ez da ahaztu behar alokairu-erregimeneko etxebizitzak jadanik ez direla zozketa
bidez egiten, horretarako baremazio-sistema bat erabiltzen baita orain; eta erabilitako
irizpideetako bat diru-sarrera maila da.
g) Eragina
Amaitzeko, atal honetan Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailak garatutako alokairu-
politikarekin izandako eragin nagusiak aztertzen dira.
Sailaren alokairu-politiken helburu orokorra EAEko alokairu babestuko etxebizitzen parkea zabaltzea da, eta, bide batez, EAEko alokairu-kuota areagotzen laguntzea. Alokairua oso
8 Eskatutako etxebizitzaren edukitze-erregimena aldatzea galdatu ahal izango dute eskatzaileek.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
86
agerpen mugatukotzat hartzen da Euskal Autonomia Erkidegoko etxebizitza nagusien parkean: % 6,4 besterik ez, ohiko bizilekuen guztizkoa kontuan hartuta (alokairuko 54.600 etxebizitza). Bestalde, 2012a ixtean, EAEko alokairu babestuko etxebizitzen parkea 18.445 unitatek osatzen zuten. Datu horiek kontuan hartuta, EAEko errentamenduko etxebizitza nagusien % 34 etxebizitza
babestuak direla ohartarazi behar da9.
Horri dagokionez, esan beharra dago jardun-ildo horretatik lan egiten jarraitu beharra
dagoela. Izan ere, kontuan izan behar da alokairu-erregimenak lagundu egiten duela
biztanleriaren mugikortasuna eta, horrenbestez, lehiakortasun ekonomikoa sustatzen.
Gainera, biztanleriaren zati handi batentzat etxebizitza eskuratzeko bide bakarra da.
Bestalde, eraikuntza berriari dagokionez, ezin dugu ahaztu finantzaketa-mailako zailtasun
handiak izanik ere, 2010-2012 aldian alokairuko 1.843 etxebizitza eraikitzen hasi direla, eta,
horri esker, eraikuntzaren sektoreari lagundu zaiola, krisialdi ekonomiko eta finantzario
sakona bizi den agertoki honetan.
Ez da ahaztu behar 2010-2012 urteetan guztira 11.926 etxebizitza babestu hasi zirela
(alokairua eta erosketa). Merkatu librean hasitako etxebizitzei dagokienez, 2012ko bigarren
seihilekoari buruzko daturik ezean, 8.955 unitate hasi ziren (2010eko urtarriletik 2012ko
ekainera bitartean).
9 Egindako zenbatespenak kontuan izanda.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
87
8.4 taula Alokairuko etxebizitzen politikaren ebaluazio-adierazleen laburpen-taula. 2012
2012 GUZTIRA
2010-2012
Alokairuko etxebizitza babestuen eraikuntza (etxebizitza kop.) 111 1.843 Zuzkidura-bizitegiak 91 201 Etxebizitza sozialak 20 1.217 BOE itunduak -- 425
Bigarren eskuko etxebizitzen programak (etxebizitza kop.) Bizigune Programa (atzemandako etxebizitzak) 5.102 Bizigune Programa (alokairu-kontratuak) 4.661 ASAP programa 3
Alokairua ordaintzeko laguntzen programa (hartzaile kop.) Emantzipatzeko Oinarrizko Errenta 3.940 Etxebizitzaren Prestazio Osagarria 21.886 Gurasobakartasunaren subsidioa 7.557 Gizarte-larrialdietako laguntzak
Diruz lagundutako alokairuaren kuota (%) Alokairua ordaintzeko laguntzen programak (milioi eurotan)
Emantzipatzeko Oinarrizko Errenta Etxebizitzaren Prestazio Osagarria 71,21 Gurasobakartasunaren subsidioa 4,54 Gizarte-larrialdietako laguntzak
Alokairua sustatzeko laguntzak (milioi eurotan) Onartutako diru-laguntzak 19,01 39,68 Onartutako subsidioak 14,10 26,92 Onartutako maileguak 19,18 94,63
Sailaren diru-laguntzak alokairurako (M€) Bizigune programa 23,02 68,46 Alokabide, Eusko Jaurlaritzaren etxebizitzak kudeatzeko 1,99 5,60
Alokairuko etxebizitzen parkea Alokairuko etxebizitzen parke publikoa (etxebizitza kopurua) 18.449 Alokairuko etxebizitzen parke publikoaren kuota etxebizitza babestuen guztizkoarekiko (%)
24,9
Alokabidek kudeatutako parkea (etxebizitza kop.) 11.073 Merkatu libreko alokairuaren batez besteko errenta (eurotan) 856 Merkatu babestuko alokairuaren batez besteko errenta (eurotan) 345
Etxebiden inskribatutako etxebizitza-eskaria Etxebiden inskribatutako alokairuko etxebizitzen eskaria 66.459 Etxebiden inskribatutako bakarrik alokairuko etxebizitzen eskaria 36.947 Bakarrik alokairua nahi duten eskatzaileen proportzioa (%) 43,6
Asetasunaren adierazleak Etxebiderekiko batez besteko asetasuna. Etxebizitza babestuaren biztanle eskatzaileak (indizea: 0-10 puntu)
5,6
Etxebiderekiko batez besteko asetasuna. Alokairuko etxebizitza baten biztanle esleipendunak (indizea: 0-10 puntu)
6,8
Eusko Jaurlaritzak etxebizitzaren alorrean egiten duen lanarekiko batez besteko asetasuna. Etxebizitza babestuaren biztanle eskatzaileak (indizea: 0-10 puntu)
4,8
Eusko Jaurlaritzak etxebizitzaren alorrean egiten duen lanarekiko batez besteko asetasuna. Etxebizitza babestuaren biztanle esleipendunak (indizea: 0-10 puntu)
6,9
Esleitutako etxebizitzarekiko batez besteko asetasuna. Etxebizitza babestu baten familia maizterrak (indizea: 0-10 puntu)
7,2
Alokairuarekiko batez besteko asetasuna. Etxebizitza babestu baten familia maizterrak (indizea: 0-10 puntu)
7,6
Esleipen-prozesuaren batez besteko balorazioa. Alokairuko etxebizitza baten familia maizterrak (indizea: 0-10 puntu)
7,3
Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila, Eusko Jaurlaritza.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
88
9. GOMENDIOAK
Bi funtsezko oinarri izan ditu 2010-2013 Etxebizitzaren eta Hiri Berrikuntzaren Plan
Zuzentzaileak: alokairu-erregimena sustatzea eta birgaitze-jarduera indartzea. Enplegu eta
Gizarte Politiketako Saila alokairuko edukitze-erregimenerantz bideratu ditu ahaleginak; izan
ere, erregimen hori komenigarriagotzat jo baitu baliabide eskasenak dituztenen etxebizitza-
beharrei erantzuteko.
Baina, egoera ez da aproposena izan, alokairu-erregimenean etxebizitza babestuak
sustatzeko finantzaketarik ezak galarazi egin baitio Sailari bere aurreikuspenak betetzea.
Hala, lehen urteetan oso zaila izan da (eta azken ekitaldian ia ezinezkoa) alokairu-
erregimenean sustapen berriak abian jartzea.
Sailaren erantzuna berehalakoa izan zen eta hasiera batean aurreikusitako helburuak aldatu
zituen, alokairuaren bultzada epe laburrean bideragarriagoak diren beste formula
batzuetarantz bideratuta; hala nola: Bizigune programa eta alokairuko merkatuan
bitartekotzan aritzeko programa berria (ASAP). Hau da, etxebizitzak eraikitzeko
ezintasunaren aurrean, helburua da partikularrei dagozkien bigarren eskuko etxebizitzak
alokairuko merkatuan jartzea.
Nabarmendu beharra dago, topatutako zailtasunak zailtasun, alokairuko eraikuntza berriaren
% 43ra iritsi ahal izan dela, eta Bizigune Programan esperotako helburuaren % 94ra. ASAP
programari dagokionez, espero baino geroago jarri da abian eta 2012an agente
laguntzaileen sarea konfiguratu da. Hortaz, esan daiteke 2013ko ekitaldian emaitzak
jasotzen hasteko oinarriak ezarri direla.
Egindako ebaluazioari esker, Etxebizitzaren Euskal Behategiak jarraian adierazten diren
gomendioak eman ahal izan ditu, datorren laurtekoan Sailaren alokairu-politiken efikazia eta
eraginkortasun handiagoa lortzeko helburuarekin:
• ALOKAIRUKO PARKEAREN GIZARTE ZEREGINA BERMATZEA. Azken urteotan,
aurrerapen handia ikusi da gai horretan. Izan ere, ez da ahaztu behar Sailak araudi
berri bat onartu duela. Horren bidez, alokairu-erregimeneko etxebizitzak baremazio-
sistemaren bitartez esleitzen dira; horrela, etxebizitza horiek behar handienak eta
baliabide eskasenak dituzten familiei zuzentzeko. Edonola ere, alokairuko parkearen
gizarte-zeregina bermatzeak Sailaren lehentasuna izan behar du betiere; are gehiago,
aurrekontu-murrizketa handien egoera honetan, Administrazioak dituen baliabide
urriak premia handieneko beharretara bidera daitezen. Alokairuko parke publikoa
azken finean gizarte-sare gisa konfiguratzeak, kaleratzeen arazoari aurre egiteko,
parke horren gizarte-zeregina are eta gehiago nabarmendu baino ez du egiten. Ildo
horretatik, etxebizitza babestuen aldizkako ikuskapenak egiten jarraitu beharra dago,
alokairu-erregimeneko etxebizitza okupatuetarako berariazko ikuskapen-planak
abiarazita.
Servicio de Estudios, Planificación y Presupuestos Azterlan,Plangintza eta Aurrekontuen Zerbitzua
Donostia – San Sebastián, 1 – Tef. 945 01 98 71 – Fax 945 01 98 55 – 01010 Vitoria-Gasteiz
89
• POLITIKA SEKTORIALEKIKO KOORDINAZIOA AREAGOTZEA. Etxebizitza-beharrei
eraikuntza berrien bitartez erantzuteko zailtasunak direla eta, garrantzi handiagoa
hartzen dute alokairua ordaintzeko zuzeneko diru-laguntzek. Dena den, laguntza
horien kudeaketa ez dagokio Etxebizitza Sailburuordetzari, Gizarte Politikei baizik.
Hortaz, beharrezkoa suertatzen da etxebizitzaren eta gizarte-gaien alorreko politikak
egoki koordinatzea; nahiz eta, bi alor horiek sail berean batzeak, ziur asko, koordinazio
hobea lortzen lagunduko duen.
• LURRALDE OREKA HOBETZEA. Plan Zuzentzaileak lurralde-berroreka izan du
helburu eta, neurri batean, horretan lagundu du; Arabako lurraldeak nagusitasuna
nabarmen galdu duela ikusi baita. Hala ere, arlo horretan lan handia dago egiteko.
Horregatik, datorren laurtekorako planteatu beharreko helburuen artean, Gipuzkoan
eta Bizkaian alokairu-erregimeneko babes publikoko etxebizitzen presentzia handiagoa
aurreikusi behar da.
• ASAP PROGRAMA SUSTATZEA. 2010-2013 Etxebizitzaren eta Hiri Berrikuntzaren
Plan Zuzentzaileak alokairuko merkatuan bitartekotza-programa berri bat jarri du
abian (ASAP). 2012an, agente laguntzaileen sarea konfiguratu da; baina, etxebizitza
gutxi atzeman dira oraindik eta 3 errentamendu-kontratu besterik ez dira sinatu.
Sailak programa hori bultzatu beharko luke EAEko alokairuko merkatua abian jartzeko;
berregokitzapen-neurriak hartuta kudeaketa-sisteman (betiere) eta gehieneko
prezioetan ere, programaren arrazoizko arrakasta ziurtatzeko aukera handiak izateko.
• ETXEBIZITZA ESKURATZEKO HAUTABIDEZKO FORMULA BERRIAK AZTERTZEA.
Egungo egoeran, konponbideak ekarriko dituzten formula irudimentsuak eta
berritzaileak lortu behar dira, eta gaur egungo jabetza-alokairu binomioa gainditzeko
lan egin behar da. Hautabidezko formula horiek (jabetza partekatua, aldi baterako
jabetza, kooperatiben Andel eredua, etab.), bi edukitze-erregimenen artean kokatzen
direnak, baliabide ekonomiko gutxieneko pertsonentzat etxebizitza eskuratzeko aukera
izan liteke.