2012 Stadsleven, VNG Gemeentetrainee blok ruimtelijke ordening en stedelijke ontwikkeling, Stipo
description
Transcript of 2012 Stadsleven, VNG Gemeentetrainee blok ruimtelijke ordening en stedelijke ontwikkeling, Stipo
- 1 -
STADSLEVEN krant bij VNG Gemeentetrainee moduul ruimtelijke ordening en stedelijke ontwikkeling
editie januari 2012
GEMEENTEN NAAR COMPLEET ANDERE ROL
N ieuw e r uimt eli j ke o r dening en sted eli j ke o ntw ikke ling
Gemeenten zijn in een totaal andere rol gekomen voor hun
ruimtelijke ordening en stedelijke ontwikkeling. Een
ontdekkingstocht met de VNG Gemeentetrainee.
O VER VNG G EM EEN TE TR A I NEE
Het vinden van jonge getalenteerde medewerkers en deze
vervolgens ook voor uw organisatie behouden is één van de
grootste uitdagingen binnen de Nederlandse gemeenten. De
roep om jonge getalenteerde mensen met een universitaire
of hbo-opleiding binnen te halen en te houden wordt steeds
luider. Daarom zijn de Vereniging Nederlandse Gemeenten
(VNG) en Eigeman ID in 2010 de VNG GemeenteTrainee
gestart. De trainees voeren in twee jaar vier projecten uit. Elk
half jaar werken ze bij een andere gemeente of gelieerde
organisatie (veiligheidsregio, VNG, bibliotheekwezen). De
trainees werken vier dagen in de week en krijgen de vrijdag
training in competenties en inhoud.
R UI MTELI JK E OR D ENI NG EN S T EDELI JK E
ONTWI K KELI NG
Zeven trainees van de lichting 2011-2012 hebben in
december en januari het moduul ‘Ruimtelijke ordening en
stedelijke ontwikkeling’ gevolgd. Deze krant is het resultaat
van de vier dagen van dit blok, dat werd verzorgd door Stipo.
Stipo is ontstaan als trainingsspecialisme aan de vakgroep
Planologie, Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen,
Universiteit van Amsterdam, eind jaren ’80 en is in 1995
verzelfstandigd. Naast projectwerk in de stedelijke
ontwikkelingspraktijk in steden door heel Nederland geeft
Stipo training op inhoud (het wat) en aanpak, strategie en
competenties (het hoe).
S TA D MA K EN WOR D T S T A D Z I JN
Het VNG trainee moduul stond stil bij de basis van de
ruimtelijke ordening, maar ging ook in op de nieuwe context.
In de vier decennia na de oorlog is er vier keer zoveel
gebouwd als in alle eeuwen daarvoor. Het accent is in de
afgelopen tien jaar echter steeds meer verschoven naar het
geven van impulsen aan bestaande stedelijke structuren. Dat
leidt tot een nieuwe definitie van het vak stedelijke
ontwikkeling:
- 2 -
* Parallelle schaalniveaus. Van lokaal via regionaal naar
bovenregionale opgaven, tegen de achtergrond van een
internationale context.
* Het bestaande aanpassen. Stedelijke ontwikkeling begeeft
zich meer en meer binnen het bestaande, en moet vanuit de
kwaliteiten van dat bestaande bouwen (ziel, publiek domein).
* Interdisciplinariteit. Van ‘fysiek first’ naar interdisciplinari-
teit: economie, cultuur, ruimte en samenleving zijn niet meer
gevolgtijdelijk maar dienen zich tegelijkertijd aan.
* Netwerkgericht ontwikkelen. Van het samenwerken met
enkele stakeholders naar een explosie van het aantal te
betrekken gebruikers, eigenaren en investeerders; van
overheid naar tussenheid, dragende investeringsnetwerken,
met coproductie, comakership en coalities.
* Katalyseren. Van maakbaarheid naar katalyseren. Dit
betekent een omslag van eindbeeldplanning naar
spontaniteit, chaos en orde, trial and error, tijdelijkheid ,
organische ontwikkeling, ontwikkelend beheren.
* Kwalitatief ontwikkelen. Van kwantitatieve naar
kwalitatieve groei. Stedelijke ontwikkeling moet
omschakelen naar kansengestuurd, specifieker, meer op
uniciteit en eigenheid. Van Stad Maken naar Stad Zijn.
DE G EM EEN TE A LS ‘T US S ENHEI D ’
De gemeente is niet meer de partij die boven de andere
staat, maar is een netwerkpartner, een platform voor het
leggen van nieuwe verbindingen met inwoners, partners en
anderen: van ‘overheid’ naar ‘tussenheid’. Deze omslag doet
een beroep op andere competenties dan in het verleden:
1. Wie alleen een baan heeft, zal niet snel complexe
processen naar aansprekende resultaten leiden. Nieuwe
ontwikkelaars zijn behept met maatschappelijke passie en
visie.
2. De nieuwe ontwikkelaars zijn extern gericht en
beschikken over grote sociale vaardigheden. Ze winnen
vertrouwen en enthousiasmeren, smeden coalities en laten
belangen samenvallen.
3. De nieuwe ontwikkelaars zijn creatief en innovatief.
Ze krijgen grensverleggende oplossingen voor elkaar. Ze
mobiliseren nieuwe ideeën en organiseren kruisbestuiving.
Ze inspireren en vernieuwen.
4. De nieuwe ontwikkelaars beschikken over
ondernemerschap en durf. Ze combineren doen en denken,
spelen snel in op kansen, forceren doorbraken, laten zich niet
door regels smoren en boeken resultaten.
5. De nieuwe ontwikkelaars hebben een groot
strategisch vermogen. Ze beschikken over de vaardigheid om
alles, werkelijk elke stap, vanuit één strategie te benaderen,
ook in langdurige processen.
OPBO UW M ODU UL
Het moduul is zodanig opgebouwd dat de trainees inzicht
krijgen in de belangrijke essenties van het nieuwe vak en de
rol van gemeenten daarin. Dat gebeurt steeds op locatie, om
ook de concrete praktijk te laten zien:
Dag 1 Introductie in de ruimtelijke ordeningstraditie van
1890 – 1995, tegen het decor van Amsterdam. Marijke Storm
leidde ons langs scharnierpunten in het ruimtelijke
ordeningsstelsel.
Dag 2 Nieuwe stedelijke ontwikkeling, megapolisering
en omslag naar ‘stad zijn’, bij het centrumproject Lage Zijde
in Alphen aan den Rijn, waar we werden ontvangen door
projectleider Wybe Theijse.
Dag 3 Sociaal-fysieke stedelijke ontwikkeling en
Stadsantropologie, met een praktijkoefening in de
binnenstad van Rotterdam, begeleid door Ester Heiman.
Dag 4 De vaardigheden strategie en ondernemerschap,
bij VINEX-wijk Vathorst in Amersfoort, waar we werden
ontvangen door directeur ontwikkelingsbedrijf Giel van der
Vliest en manager I-Centrum Trudy de Mooy.
Aan de hand van deze ervaringen hebben de trainees deze
krant geschreven. Veel leesplezier in uw tocht door de
nieuwe ruimtelijke ordening en stedelijke ontwikkeling.
- 3 -
MIJLPALEN STEDELIJKE ONTWIKKELING IN AMSTERDAM
Maak een stedelijke ontwikkelingsreis van een eeuw in één
dag. Dit kan in Amsterdam!
Verschillende mijlpalen van de Nederlandse stedelijke
ontwikkeling zijn te zien in Amsterdam. Begin je route bij het
Frederiksplein en eindig op het Java-eiland. Ontdek de
verschillende stijlen met de daarachterliggende
maatschappelijke en economische invloeden, denk
bijvoorbeeld aan de veranderende rol van de gemeente,
financiële hoogte- en dieptepunten, de opkomst van andere
actoren, bevolkingsgroei en emancipatie. De journalisten van
dit artikel hebben voor u de hoogtepunten van deze
ontdekkingsreis al op een rijtje gezet
Rond 1900.
Links: Overvol en onhygiënisch. Door
de industrialisatie trokken mensen
massaal naar de stad.
Rechts: De bouw van
Huidekoperstraat Amsterdam 1860.
Links: 1901-1940. De komst van de
woningwet in 1901.
Woningcorporaties ontstonden en er
werden sociale woningen gebouwd
zoals de nieuwe Pijp in 1920.
Rechts: 1940-1960
Wederopbouw en volkshuisvesting.
De nieuwbouw van Slotervaart in
1956.
Links: 1960-1980
Groei en Suburbanisatie.
De bouw van Almere.
Rechts: 1980-2011
Stedelijke vernieuwing en creatieve
steden. De bouw van het Java eiland
in de jaren ’90.
- 4 -
STAD VAN DE TOEKOMST: HOE KOMEN WE ER?
Duurzaamheid is door de jaren heen een containerbegrip
geworden. Alles wat te maken heeft met maatschappelijk
verantwoord leven, milieu, ecologie en toekomstgericht
denken wordt tegenwoordig onder duurzaamheid
geschaard. Maar wat houdt de term duurzaamheid precies
in? En wat betekent dit voor de stedelijke ontwikkeling in
Nederland?
DUUR Z A A MHEI D
De volgende definitie van duurzaamheid is geformuleerd
door de World Commission on environment and
Development van de Verenigde Naties in het rapport “Our
Common future”: “Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling
die aansluit op de behoeften van het heden zonder het
vermogen van de toekomstige generaties om in hun eigen
behoeften te voorzien in gevaar te brengen” Het gaat dus niet
alleen om het heden, maar ook om de toekomst. Iets moet
‘langdurige kwaliteit’ hebben. Maar hoe zijn we daartoe
gekomen? Wanneer heeft iets een langdurige kwaliteit?
DE WEG NA A R A CCE PTA T I E VA N
COMPL E XI T EI T EN TI JD
Langdurige kwaliteit gaat samen met de acceptatie van
complexiteit en tijd. Na de Tweede Wereldoorlog kwam er
veel modernistische architectuur. Simpele ideeën stonden in
de ruimtelijke ontwikkeling aan de basis van de
wederopbouw van de steden. Gedurende de 40 jaar na de
Tweede Wereldoorlog zijn onder andere galerijflats,
rijenwoningen en VINEX-woningen gebouwd: allemaal huizen
zonder eigen muren. Wat hierbij vergeten werd, is dat gebied
complex is en dat tijden veranderen. Sterke openbare ruimte
staat veranderingen op gebruikersniveau toe. Een mooi
voorbeeld hiervan is de grachtengordel in Amsterdam. Qua
structuur hoeft er niets te veranderen, maar op het niveau
van huizen en panden kunnen wel veranderingen
doorgevoerd worden. Ook wel ‘organisch structuralisme’
genoemd.
Met simpele ideeën kom je er niet in ruimtelijke
ontwikkeling. Ook gevoel en beleving spelen een rol en de
stad is hiermee een complex orgaan. Niet alleen moet je
aanvaarden dat ruimte complex is, ook het proces van
herontwikkelen is, met alle spelers in het veld, zowel
bewoners als ontwikkelaars, allen met eigen ideeën,
complex. De wereld van de ruimtelijke ordening is rationeel,
bewoners zijn dit niet altijd.
De focus in gebiedsontwikkeling moet dus liggen op
langdurige kwaliteit. Maar wat is langdurige kwaliteit
eigenlijk? In eerste instantie wordt bij duurzaamheid vooral
gedacht aan het gebruik van duurzame materialen. Bij nader
inzien lijkt langdurige kwaliteit van een plek of gebouw veel
te maken te hebben met het gebruik van deze ruimte door
de tijd heen.
- 5 -
Hiermee gaat het idee leven dat de geplande wereld van de
ruimtelijke ordening en de “geleefde wereld” van bewoners
en bezoekers van een plek moeten samenkomen om iets
goeds te maken. Maar hoe kunnen we deze samenbrengen?
VI S I E: D E A D EMENDE S T A D, D E P UBLI E KE
S TA D, D E B EZ I ELDE S TA D
Drie kernkwaliteiten die als belangrijk worden geacht voor
een duurzame stad zijn: de ademende stad, de publieke stad
en de bezielde stad. Maar wat houden deze begrippen in? En
waar vind je ze terug?
De ademende stad
Een ademende stad kan worden gezien als een stad die
flexibiliteit mogelijk maakt door de dag, de week, het jaar en
zelfs een decennia of langer. Zoals de grachtengordel in
Amsterdam of San Francisco.
De publieke stad
De openbare ruimte is een belangrijk domein in het geheel.
Het is de drager, de ruggengraat van kwaliteit en interactie.
De bezielde stad
Een stad moet ook een ziel hebben. Mensen moeten ervan
houden, zich aan de stad willen binden en erin blijven
investeren. Een goed voorbeeld zijn de kubuswoningen
waarin het Helmondse theater ’t Speelhuis was gevestigd.
Deze kubussen waren door Piet Blom ontworpen, maar tot
groot afschuw van de burgers gingen ze in vlammen op. Een
groot deel van de Helmondse bevolking wil hoe dan ook dat
de kubussen herbouwd worden. Ze geven zo’n
karakteristieke beleving aan het centrum van Helmond dat
burgers er van houden.
DENK A A N DE BUR G ER V A N DE TO EK OMS T
Om ook de burgers van de toekomst de kans op een leefbare
stad zo groot mogelijk te maken is sturing op deze
kernwaarden nodig. Dus denk met deze kernwaarden in het
achterhoofd goed na als u bijvoorbeeld deelneemt aan een
klankbordgroep over de gebiedsontwikkeling van uw eigen
buurt.
JAARHOROSCOOP WATERMAN 21 JAN – 19 FEB 2012
WA T BR ENG T 2 012 U EN EN H ET PR O JEC T LA G E Z I JDE I N A LPH EN A A N DEN R I JN?
PA R TNER S CHA P
De kans op een nieuw begin in project Lage Zijde is groot in
2012. Ook al werkt u al lang samen met uw huidige partners,
nu is de tijd gekomen om spijkers met koppen te slaan.
Andere tijden brengen weer mogelijkheden met zich mee en
de Raad ziet deze mogelijkheden ook. Dit is het moment om
met passie overleg te blijven voeren met de Raad over Lage
Zijde. Verheugt u zich hierop!
BER OEP
Nu kunnen de vruchten worden geplukt van het proces van
overleg van de laatste jaren. Opeens loopt alles op rolletjes.
- 6 -
U zult dit jaar kunnen genieten van alle mooie plannen die u
eerder heeft voorbereid en die zich als zaadjes zullen
ontpoppen. Als u deze zaadjes water blijft geven zullen deze
zich zeker ontwikkelen tot mooie “Stadshart-bloemen”!
G EZ ONDHEI D
Met volle vaart vooruit – dat is uw devies. U bent topfit en in
opperbeste stemming. Met de bouw van de nieuwe publieke
voorzieningen in Alphen aan den Rijn bent u opgebloeid,
evenals uw medestadsgenoten. Dit kan ook niet anders met
zo’n mooi nieuw cultuurgebouw en het nieuwe en
opgeknapte winkelgebied. Een levend Stadshart brengt
gezonde Alphenaren! Tank nu zo veel mogelijk energie voor
slechtere tijden: er zullen vast nog een aantal kinken in de
kabels ontstaan.
VNG BOTST MET MINISTER OVER NIEUW WETSVOORSTEL
Vereniging van Nederlands Gemeenten (VNG) is hard in
botsing gekomen met de Minister van Binnenlandse Zaken
en Koninkrijk Relaties. Aanleiding is het wetsvoorstel dat
gemeenten verbiedt zich op grote schaal bezig te houden
met gebiedsontwikkeling en infrastructurele projecten.
Het wetsvoorstel van de minister bevat een grote
verandering in het denken over de ruimtelijke ontwikkeling in
Nederland. De wijziging is met name gericht op vervanging
van het oude adagium ‘stad maken’ met het nieuwe adagium
‘stad zijn’. Deze verandering heeft grote consequenties voor
gemeenten, omdat zij door de nieuwe wet de aandacht
moeten verleggen.
De gemeenten en met name grote steden moeten volgens de
minister meer tijd gaan besteden aan het leven in de stad,
aan het verbeteren van de openbare ruimte en aan het
investeren in de cohesie. Dit gaat ten koste van de grote
projecten op het vlak van de gebiedsontwikkeling, waar de
gemeenten jarenlang veel geld aan verdiend hebben. De
gemeenten eisen nu een substantiële financiële
tegemoetkoming van de minister, in ruil voor het uitvoeren
van het nieuwe beleid.
De gemeenten beargumenteren dat zij door de toename aan
taken die vanuit het Rijk worden overgeheveld momenteel
geen prioriteit kunnen geven aan de nieuwe werkwijze. Het
wetsvoorstel vergt een nieuwe manier van werken, waarvoor
vooral de kleine gemeenten de juiste expertise niet in huis
hebben.
Daarnaast beschikken veel gemeenten over dure bouwgrond,
klaar voor ontwikkeling maar zonder geldschieters. Door het
nieuwe wetsvoorstel zullen gemeenten verlies lijden op
zowel het braakliggende terrein als de noodzakelijke
investeringen in de ontwikkeling van de stad.
De VNG blijft in gesprek met de minister om minder
vergaande maatregelen te bepleiten.
- 7 -
-- A D VER T ENTI E --
HET GROENE PARADIJS. DICHTERBIJ DAN U DENKT!
Een avontuurlijke vakantie of juist heerlijk ontspannen tot
rust komen. Dorpen in Oost-Groningen, de Achterhoek,
Zuid-Limburg en Zeeland maken het mogelijk.
Het leeggelopen platteland van Nederland biedt vele
mogelijkheden voor een heerlijk ontspannen vakantie of juist
een prachtige ontdekkingstocht. Ga op zoek naar de laatste
bewoners tijdens de speciaal georganiseerde jeepsafari’s of
wandel in de volledig verlaten vlaktes. U komt misschien wel
helemaal niemand tegen. Een ongekende ervaring en een
ideale ontsnapping uit de drukke stad. Op minder dan twee
uur rijden, zonder files.
Ook voor de eigen vakantiewoning biedt het Nederlandse
platteland veel mogelijkheden. Voor een klein bedrag koopt
u een woning van een oud-bewoner van Ooststellingwerf of
Berkelland, die na een jarenlang gevecht tegen de bierkaai
vertrokken is. Natuurlijk, u moet thuis alvast de boodschap-
pen doen, maar in ruil daarvoor krijgt u weidse vergezichten
en de ruimte om te doen en laten wat u wilt. Vergeet het
werk: uw iPhone of Blackberry heeft toch geen bereik.
Misschien onverwacht, maar het groene paradijs kwam pas
de afgelopen 15 jaar tot volle wasdom, onder meer doordat
Nederland in rap tempo is verstedelijkt. De economische
focus in Nederland is verlegd van agrarische en industriële
activiteiten naar het leveren van diensten. Daardoor vertrok
de bevolking in deze gebieden massaal naar betere oorden.
De dorpen in het groene paradijs zijn op zoek gegaan naar
een nieuwe economie en een nieuwe invulling van de ruimte
die zij hebben. Het resultaat wordt gevormd door de
prachtige toeristische voorzieningen voor de stadsbewoner
die op zoek is naar rust of avontuur.
Laad de batterij even helemaal op. In het groene paradijs
worden dromen werkelijkheid.
Deze campagne is een gezamenlijk initiatief van de provincies
Groningen, Limburg, Drenthe, Gelderland en Zeeland.
8
VACATURE PROJECTLEIDER
OMS CHR I J VI NG
Het centrum van X wordt herontwikkeld. De laatste decennia
bleef het centrum in omvang en voorzieningenniveau sterk
achter bij de snelle ontwikkeling van de stad. Bovendien valt
het in twee delen uiteen, de Nieuwe en de Oude Zijde. Nu de
Oude Zijde van het Stadshart klaar is, verlegt de gemeente
haar energie naar de Nieuwe Zijde. Doel is om beide
stadsdelen te herontwikkelen tot één Stadshart, om de
bewoner of bezoeker op zoveel mogelijk vlakken van dienst
te zijn. Wonen, shoppen, ontspannen en werken in een
comfortabele, groene omgeving, waarin veiligheid en
bereikbaarheid belangrijke aspecten zijn. Om dit te bereiken
zijn wij op zoek naar de projectleider van de toekomst!
BEDR I JF S CULT UUR
Gemeente X opereert niet boven, maar tussen de partijen.
Dit vraagt binnen de organisatie om ‘nieuw werken': niet
meer achter het bureau regelen en ordenen, maar midden in
de maatschappij staan en visies en samen met anderen visies
en initiatieven durven te ontplooien. Stedelijke ontwikkeling
is een complex werkveld en continue in ontwikkeling. Deze
constante ontwikkeling wordt ook verwacht van onze
werknemers om te blijven opereren in een steeds
complexere omgeving, waarin altijd oog voor de toekomst
gehouden moeten worden. De hedendaagse veelheid aan
belang speelt een grote rol, maar als projectleider moet je
ook in staat zijn te schakelen naar de behoeften van de
bewoners en bezoekers van de toekomst. Wil je werken in
een uitdagende omgeving met veel afwisseling, dan is
gemeente X geschikt voor jou!
F UNCTI E OMS CHR I J VI NG
Als projectleider neem je de rol van aanjager en inspirator op
je. Je hebt een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Je
initieert en organiseert de samenwerking tussen partijen.
Bovendien verwachten wij dat je vakkennis koppelt aan een
open blik op de maatschappij en die samen met vele partners
interactief en slagvaardig aan de toekomst werken. Omdat je
opereert in een complexe omgeving die continue in
ontwikkeling is, zijn de volgende competenties een pre:
- Vakmanschap en passie
- Verbindende capaciteiten
- Affiniteit met ambtelijk en bestuurlijk spel
- Krachtige persoonlijkheid
- Zelfstandig en vooruitziend
- Hoog abstractieniveau
Voor meer informatie neem contact op:
BETONDORP, WAAR JOHAN CRUIJFF ZIJN JEUGD HEEFT
DOORGEBRACHT, DAAR WIL IK OOK WONEN!
JA !
“Het is in het begin van de jaren ’20 gebouwd, een perfecte
uitvalsbasis voor mij en mijn dochter. Het heeft de sfeer van
een ‘dorp’ maar je woont wel in Amsterdam.”
NEE!
“De drukte van de Albert Cuypmarkt, de straten die het
slotenpatroon volgen, geliefd onder medestudenten, de mix
tussen oud en nieuwbouw past veel beter in mijn straatje!”
- 9 -
WOORDZOEKER
s v k s p g l o b a l i s e r i n g s p
g e s t i p o u o b p k a p w o k a u l
c r l r j i k s t e d e n b o u w r b i
b z a u p v l k e r k a d l n d n d u n
o u e c o e m j n l l s e k i e e e r t
r i d t h s n i d a c c r l n s r n b e
g l e u l t g w u g b i s e g t o c a n
z i t u e i e o v e r v a l b e t i n v
e n s r l n b n e a i v l m o r c t i n
p g d p i g o i g p n b i v u k a y s o
r v n l m w o n e o k e n c w e w t a o
o e a a a e r g b r r p n h v a u r t r
d s l n n t t w r g l d a k e r o u i t
n t i s b t e e e a o a e a r m b u e a
o i e a a g g t w n p q u l e a n b s p
t n a m e h o u e i b b s f n q e r k n
e g v s r b l p r s w p h f i v k e h e
b w a n f c f o b c e x o i g b o p g t
w i j k g e d a c h t e f k i m r p l o
s t e d e l i j k e s d e v n o t a p l
g e z o n d h e i d s w e t g l s d c s
Grachtengordel - Organisch - Vestingwet - Woningwet - Gezondheidswet
Woningbouwvereniging - Stedenbouw - Structuurplan - Nota - Berlage Verzuiling - Wijkgedachte - Strokenbouw - Verval - Globalisering
Suburbanisatie - Stipo - Kalff - Slotenpatroon - CIAM - Betondorp - Pijp Dapperbuurt - De Sterke Arm - Linnaeushof - KNSM - Java-eiland - Plinten
Leliman - Geboortegolf - Garden city - Brink - Actoren
- 10 -
PI NOK KI O
“ DE WONINGWET EERSTE SOCIALE WET VAN NEDERLAND “
Mooimakerij, fabeltjes, halve waarheden, Pinokkio prikt ze
door. Reacties en suggesties naar: [email protected].
WA T I S DE BEW ER I NG ?
‘De woningwet is de eerste sociale wet van Nederland.’
WI E Z EG T DA T ?
Prof. dr. W. Oning tot Wet.
WA A R Z EG T HI J DA T?
In het nieuwsbericht van afgelopen donderdag met
daarboven de kop: ‘Woningwet nog steeds een
overheidsbemoeienis’. Prof. dr. W. Oning tot Wet is van
mening dat de overheid nog steeds te veel bemoeid met de
volkshuisvesting in Nederland. Met ‘nog steeds’ doelt hij op
de Woningwet uit 1901. Daarnaast neemt hij in hetzelfde
bericht stelling over de woningwet: ‘De woningwet is de
eerste sociale wet van Nederland is op gebied van
volkshuisvesting’.
HOE Z A T DA T OO K A LW E ER ?
Aan het eind van de negentiende eeuw veranderde de rol
van de centrale overheid. Het welzijn van de burgers werd
een zorg voor de overheid die via regelgeving misstanden
ging bestrijden. Een sociale wet werd ingevoerd: de
Woningwet.
De Woningwet is een Nederlandse wet, ingevoerd in 1901
door het kabinet-Pierson. De wet stond op 22 juni 1901 in
het Staatsblad, maar trad pas in werking op 1 augustus 1902.
Het doel van de Woningwet was om bewoning van slechte en
ongezonde woningen onmogelijk te maken en de bouw van
goede woningen te bevorderen.
In deze woningwet werden enerzijds de vrijheid van
speculatieve bouwers aan banden gelegd, anderzijds
mogelijkheden geschapen voor sociale woningbouw. De wet
bevatte drie hoofdpunten van regelgeving:
• het verplicht stellen van een bouwverordening;
• mogelijkheid tot stadsontwikkeling, het vaststellen van
uitbreidingsplannen (sinds 1965 ondergebracht in een aparte
wet Ruimtelijke Ordening);
• financiële steun in de zin van rijksvoorschotten en jaarlijkse
bijdragen.
WA T I S WA A R ?
De woningwet uit 1901 is inderdaad de eerste sociale wet op
het gebied van volkshuisvesting. Maar niet de eerste sociale
wet in Nederland. De eerste sociale wet in Nederland werd in
1874 ingevoerd. Deze wet staat beter bekend als "Het
Kinderwetje van Van Houten". Deze wet had betrekking op
kinderarbeid; het werken van kinderen onder de twaalf jaar
werd verboden (uitgezonderd het werken in huishouding en
in de landbouw).
EI NDOOR DE EL
De bewering is deels waar. De woningwet uit 1901 is de
eerste sociale wet op het gebied van volkshuisvesting, maar
is niet de eerste sociale wet van Nederland.
Niet waar/ Deels waar/ Waar
- 11 -
RECEPT VOOR EEN SUCCESVOLLE ONDERNEMER
R ECEP T VOOR EEN S UCC ES VOLL E
ONDER NEMER
Bereidingstijd: 30-40 jaar
Keuken: Nederlandse keuken
Smaak: hard en overzichtelijk
Soort gerecht: hoofdgerecht
I NG R EDI ËNTEN VO OR 1 S UCCES VOLLE
ONDER NEMER
1 dosis intelligentie
1 dosis gezond verstand
500 gram goede ideeën
1 eetlepel toekomstgericht denken
1 liter effectgericht werken
100 gram argumentatiekracht
1 liter communicatiekracht
1 eetlepel relationele kracht
2 theelepels luisterkracht
1 el teamkracht
1 theelepel conflictkracht
1 liter uitvoeringskracht
100 gram financieel goed onderlegd
1 snufje eigenzinnigheid
1 kleine dosis humor
BER EI DI NG S WI JZ E
Bak in de pan op hoog vuur 1 dosis intelligentie en 1 dosis
gezond verstand, dit is je basis, zorg ervoor dat de structuur
goed is. Meng vervolgens in de blender de 500 gram ideeën
met 1 liter effectgericht werken en 1 eetlepel
toekomstgericht denken. Gooi daarbij 1 liter
uitvoeringskracht. Roer vervolgens de basis met de inhoud
uit de blender en stop het geheel in een deegvorm.
Bereid ondertussen het deeg voor; doe de argumentatie,
communicatie, relationele, luister, team en conflictkrachten
met elkaar in een kom met daarbij een snufje
eigenzinnigheid. Het is hierbij belangrijk dat de verschillende
ingrediënten in de juiste verhoudingen toegevoegd worden.
Doe het deeg bovenop de inhoud in de deegvorm en stop het
in de oven en wacht geduldig tot het gaar is. Strooi de humor
erover en klaar is de ondernemer!
S ER VEER TI PS
Zorg ervoor dat de ondernemer schoon geserveerd wordt.
Stop de ondernemer altijd in een net degelijk pak en voeg
nooit alcohol toe!
STUDIE STADSANTROPOLOGIE
Op en d ag 3 0 f ebru ar i 2012
Dacht jij bij culturele antropologie hieraan?
Maar wil jij graag een studie kiezen waarin:
- je de kans krijgt om je bezig te houden met onderwerpen
en mensen bij jou in de buurt en over de hele wereld?
- je je kunt bezighouden met “global” en “local” thema’s?
- je niet alleen een nieuwe manier van kijken en werken
leert, maar ook een nieuwe manier van zijn?
- je je bezighoudt met mensen en al hun verschillende
perspectieven samenbrengt en verbindt?
- je leert wat het verschil is tussen ‘emic’ en ‘etic’?
- je thuiskomt met de mooiste anekdotes, citaten en
observaties?
- je je elke dag opnieuw zult verbazen en verwonderen?
Kortom, wil jij “de nieuwe professional” worden? Dan is deze
studie iets voor jou! Kom naar de open dag van het Fictief
Fonds ter bevordering van de Stadsantropologie!
- 12 -
HOE JIJ JOUW STAD MEER KWALITEIT KUNT GEVEN!
Wil jij in een stad wonen met een langdurig hoge kwaliteit?
Dit is een open deur intrappen en vrijwel iedereen zal hier
bevestigend op antwoorden. Maar wat is een stad met een
‘langdurig hoge kwaliteit’?
Voor iedereen bestaat dit uit andere aspecten. Wellicht zijn
er toch een aantal kernwaarden die bewezen hebben bij te
dragen aan de duurzaamheid van een stad. Deze
kernwaarden zal ik je niet simpel voorleggen. Ik ga je
vertellen hoe je er toe kan komen en hoe jij bij kan dragen
aan het bouwen van een stad, misschien wel je eigen stad,
die kwaliteit uitstraalt en waar mensen over een eeuw nog
van zeggen: ‘dit is kwaliteit’.
A MBI TI E EN K ER NWA A R DEN. WA T?
Je staat daar, helemaal alleen met je ambitie. Je wilt
bijdragen aan het doel: de duurzame stad ofwel een stad met
langdurige kwaliteit. Maar dan is het natuurlijk wel handig
om te weten wat precies verstaan wordt onder
‘duurzaamheid’. Hier achter komen is een langdurig proces
dat bestaat uit het lezen van vele theorieën, dialogen en
discussies voeren met vakgenoten, het bezoeken van
casussen, en dit alles dan weer reflecteren op oude en
nieuwe theorieën. Naarmate je dit cyclische proces blijft
herhalen verscherp je de definitie van ‘duurzaamheid’. Er
ontstaan kernwaarden. Maar met enkel kernwaarden maak
je een stad niet duurzaam. Schrik niet als ik je vertel dat er
eigenlijk nog niets is bereikt. Je staat pas aan het begin!
D UI F MENEER Z EG T: HO E?
Wellicht dat je hem kent. Populair geworden onder de leden
van Geenstijl en de kijkers van Pownews: de duifmeneer. De
duifmeneer is een jongen van een jaar of twintig met als
hobby het vangen van duiven. Om de duiven naar zich toe te
lokken klimt hij iedere dag op het dak van zijn huis en
schreeuwt de woorden: Hoe? Hoe? Hoe? Duiven herkennen
dit en voelen zich aangetrokken tot het geluid. Het komt
regelmatig voor dat hij met deze strategie een duif naar zich
toe lokt en deze in de val laat lopen. Hij heeft naarmate de
jaren voorbij gingen geleerd wat werkt en wat niet. De vraag
is: hoe?
MEER DA N EEN E EN VO UD I G LEER PR OC ES
Hoe bereik je de kernwaarden van een duurzame stad? Ook
dit is een cyclisch proces dat zich blijft herhalen. Een
leerproces dat bestaat uit meer dan simpele tactieken,
routinematigheden en de fout in de omgeving zoeken:
enkelloops leren. Voor het bereiken van de complexe ambitie
‘een duurzame stad’ is dubbelloops leren nodig. Dus niet
enkel de handelingen herstellen maar ook de achterliggende
ideeën en te reflecteren wat jij zelf had kunnen doen.
Enkelloops leren kan vergeleken worden met een
thermostaat: als het te warm wordt, zorgt die ervoor dat de
verwarming wat lager staat. Als een individu dubbelloops
leert, gaat hij eerst zijn onbewuste structuren onderzoeken
en veranderen, om pas daarna over te gaan tot hernieuwde
actie, met bijbehorende nieuwe consequenties. Als we het
voorbeeld van de thermostaat toepassen bij dubbelloops
leren, betekent dat dat de thermostaat zich afvraagt waarom
hij is ingesteld op twintig graden of waarom hij
geprogrammeerd is zoals hij geprogrammeerd is.
Maar ook nu je weet hoe je er kunt komen heb je nog steeds
niets bereikt! Invloed heb je nodig!
LER EN JE I N VL OED TE VE R G R OTEN
Je invloed kun je allereerst vergroten door zelf een plaats te
kiezen. “Kies positie. Anders krijg je er één toegewezen.”
Maar dan kom je er misschien wel achter dat alle invloedrijke
posities al bezet zijn. Niet is echter nog verloren. Invloed
bestaat niet enkel uit formele macht, de positie waarop je zit.
Ook van belang is de kracht van ideeën, argumentatie,
- 13 -
communicatie, luisteren, relaties, het team, conflicten en
uitvoering. Kies dus je positie waar jij denkt dat je de meeste
kracht bezit en benut dit. Als je hiertoe al bent gekomen dan
ben je een eind op weg om je ambitie tot een mooie
werkelijkheid te laten worden. Toch ontbreekt er nog iets.
EN DA N N U TI JD VO OR D A A DKR A CHT
Ambtenaren die altijd maar praten over ‘draagvlak’. Iedereen
moet het er mee eens zijn, zo min mogelijk weerstand met
als resultaat een halfbakken compromis. Dat is niet wat je nu
wilt. Jouw kernwaarden, waar je zo van overtuigd bent, die
leiden tot een duurzame stad, die bestaan niet uit
compromissen. Daadkracht is nodig. Gebruik hiervoor je
invloed en probeer barrières, zoals procedures en
regelgeving op te rekken. Tuurlijk is er ook draagvlak nodig,
maar beland niet in de angst om daadkracht te tonen en
hierop te worden afgerekend. Zoals Daan Quakernaat zegt:
“Ga kathedralen bouwen”. Angst en gebrek aan passie
blokkeren de innovatie en groei de hiervoor nodig is. Laat je
afrekenen en zorgt dat de ruimte die vrijkomt benut wordt
om mooie dingen te maken. Kathedralen zijn ook niet
gebouwd door enkel regels op te volgens, procedures na te
leven en draagvlak te creëren. En een kathedraal is
uiteindelijk wel een gebouw dat langdurige kwaliteit bezit.
KOM VA N JE S T OEL
Nu je dit allemaal gelezen hebt is de tijd aangebroken om
echte actie te nemen en je eigen ‘kathedraal’ te bouwen.
Kom van je stoel en maak je ambitie waar. Ga naar buiten,
bezoek een kathedraal om te kijken wat je nodig hebt. En als
je dan naar boven staart, naar de toren, en je ziet een groep
duiven zitten, vraag jezelf dan af: hoe?
EÉN MI N UU TJ E M ET DE S TA DS A NTR OP OLO OG
“EEN MANIER VAN KIJKEN, WERKEN EN ZIJN!”
Stedelijke ontwikkeling houdt niet op wanneer de
stedenbouwers, planontwikkelaars en architecten zijn
vertrokken. Aansluiting zoeken bij de bewoners en de
lokale cultuur is wat van groot belang is. Hoe richten zij hun
alledaagse leven in? Hoe willen zij hun wijk beleven? Wat
zijn daarvoor de randvoorwaarden? Een interview.
De stadsantropoloog gaat op pad om dit te achterhalen. Hij
of zij verbindt de details, die kleine veelzeggende details, met
de grote bewegingen, probeert de taal van de bewoner te
spreken maar deze ook te vertalen naar de planner of de
beleidsmedewerker. Hoe kan die brug geslagen worden
tussen de geplande en de geleefde stad? In dit speelveld is
- 14 -
de stadsantropoloog de schakel tussen de realiteiten. Hoe
verbindt diegene die schakels? We spreken met een
vooraanstaand stadsantropoloog.
“Het alledaagse bijzonder maken & het bijzondere alledaags”
HOE BEN JI J H ET S PI L I N HE T W EB?
“Als stadsantropoloog ben ik de schakel tussen realiteiten. Ik
bevind me in een speelveld van verschillende meningen,
visies en belevingswerelden. Wanneer ik de opdracht krijg, ga
ik uit van het perspectief van professionals die het plan
hebben ontworpen. Deze uitgangspunten vormen mijn
leidraad. Ik ga op zoek naar mensen die mij andere
informatie kunnen geven. Ik duik de wijk in. Afhankelijk van
de opdracht gebruik ik verschillende methodieken. Onder
andere routes, routines, relaties en rituelen (7 R-model)
kunnen inzicht geven in de wijze waarop er in een wijk wordt
geleefd. En maken dat mensen zich ergens al dan niet op hun
plek voelen. Door middel van straatinterviews of
groepsdiscussies met niet alleen de ‘usual suspects’ maar ook
de andere bewoners in de wijk, kom je tot interessante
gegevens, bijzondere uitspraken en waardevolle informatie.
Participerende observatie geeft je de mogelijkheid om je
eens aan te sluiten bij de buurtvereniging of andere plekken
die zowel een goed beeld geven van de inwoners als van de
visie die bewoners hebben op de wijk. Als stadsantropoloog
ga ik ook op zoek naar ‘stille getuigen’. Een plaatselijke Albert
Heijn of een achtertuin geeft veel prijs van de leefstijl. De
verworven kennis en inzicht in de wijk vertaal ik weer naar de
professionals.”
6 x R-model 1. Roots 2. Routes 3. Routines 4. Rituelen 5. Relaties 6. Reputatie
WA T Z I JN DE R ES UL TA T E N?
“Deze manier van aanpak biedt nieuwe inzichten en meer
duurzame plannen die rekening houden met de alledaagse
beleving en het uiteindelijke gebruik van een wijk, gebouw of
openbare ruimte. Het biedt inzicht in de wereld van de
burger. Het is een manier om te investeren in de relatie met
de bewoners. Zij blijven er immers wonen nadat bijvoorbeeld
de ontwikkelaar is vertrokken. Daarnaast biedt het mooie
verhalen, verrassende quotes en een persoonlijk gesprek. “
HOE ER VA A R JE HE T OP BI NNEN T E DR I NG EN
I N HET P ER S OONLI JK E L E VEN VA N MENS EN?
“Ik kan dat alleen maar omschrijven als het volgende. Je stapt
over een drempel maar daarna krijg je veel energie van dit
werk. Je hebt er lef en een grote dosis nieuwsgierigheid voor
nodig!”
WELK E KWA LI TEI TEN Z I J N NOG M EER VA N
BELA NG VOOR EEN S TA D S A NTR OPOL OOG ?
“Voor het mobiliseren van ervaringen en het vertalen van de
verschillende belevingswerelden zijn een open blik,
strategisch vermogen, timing en het stellen van de juiste
vragen van groot belang. Vergeet ook vooral niet door te
vragen! Probeer door de woorden heen te prikken. Wat
bedoelt de inwoner nu echt?“
WELK MOM EN T I N JE CA R R I ÈR E I S JE HE T
MEES T BI JG EB LE VEN?
“De voorgaande opdracht betrof het Schouwburgplein van
de gemeente Rotterdam. De participanten die ik sprak op het
plein kenden woorden als ‘waardeloos’ en ‘kaal’ toe aan het
plein. Een oudere dame zei: ‘om nou te zeggen dat het de
schoonheidsprijs van Rotterdam verdient… nou NEE!’ Andere
voorbijgangers gaven aan het een doorgang is voor de
ondergrondse parkeerplaatsen, de bioscoop en de
winkelstraten. Het plein wordt gebruikt voor allerlei
looproutes. Voor kinderen is het zelfs een waar speelparadijs.
Voor de ontwikkelaars lijkt dit een ‘mislukt’ project te zijn,
maar als stadsantropoloog zie je dat het plein veel wordt
gebruikt. Alleen misschien niet op de manier die de planners
hadden bedacht...”
- 15 -
De route door Vathorst
SPORT IN DE NIEUWE STAD: HARDLOPEN DOOR VATHORST
Vathorst kent, in lijn met de gedachten van de ontwerpers
van de stedenbouwkundige bureaus West 8 en Kuiper
Compagnons, een sterke afwisseling tussen stedelijk en
landelijk gebied. In de wijk komen zowel het landelijk leven
als de stedelijke drukte terug. Dat maakt de wijk interessant
voor hardlopers
Er is een sterke variatie in de omgeving en de meeste wegen
en straten zijn ook nog eens autoluw aangelegd. Aan onze
oproep aan bewoners om hun favoriete hardlooproute aan
te leveren, is dan ook veel gehoor gegeven. Wij kozen een
route met de highlights van de wijk en vanuit de gedachte
dat de drukke tweeverdiener uit Vathorst vooral in zijn eigen
wijk genoeg lichamelijke beweging moet kunnen krijgen.
S TA R TPUN T: D E KA MER S
De route gaat van start bij de Kamers. Dit is het culturele hart
van Vathorst, dat volledig subsidieloos van de grond is
gekomen. De Kamers zijn populair bij zowel bedrijven als
organisaties met een culturele achtergrond. Daarnaast is er
een hapje en een drankje beschikbaar. De Kamers is het
ideale startpunt (of eindpunt, zo u wilt) van de route.
DEEL 1 VA N DE R OU T E: S TEDE LI J K VA TH OR S T
Na de start neemt u de afslag richting de Genspolder, om
daarna de ringweg over te steken richting de
Vollenhovekade. U nadert nu het stedelijk gedeelte van
Vathorst, dat is geënt op de grote steden en veel water
bevat. Via de Vollenhovekade en de Spakenburgkade
passeert u onder meer de Muidenkade (foto links). De
- 16 -
Muidenkade symboliseert het idee achter dit deel van
Vathorst. Stads, met veel water.
DEEL 2 R OU TE: R UI MTE LI JK VA THOR S T
Na het stadse deel van Vathorst, volgt een stuk hardlopen.
Geen zorgen, er is veel te zien. U bent zo’n anderhalve
kilometer onderweg richting de Wezeperberg. Dit is een deel
van Vathorst dat veel mensen nog niet goed kennen.
Ruimtelijk, weids en met een prachtige karakteristieke
natuurlijke inslag. Vanaf hier kunt u beslissen terug te lopen
naar de Kamers voor dat welverdiende biertje of dat u gaat
voor de bonusronde.
BONUS R ONDE: LA NG S O UDE CA L VE ENS EWEG
Een van de manieren om het oude landelijke gebied rondom
Amersfoort goed op te nemen in de wijk Vathorst, is het
bouwen van de wijk rondom de klassieke boerderijen die in
het gebied stonden. Ondermeer op de Calveenseweg treft u
zo’n boerderij. Het gebied rondom de verschillende ‘Bergen’
in het noorden van Vathorst, geeft duidelijk het idee van de
ontwerpers van de wijk weer: de oude boerderijen moeten
passen in het ontwerp van de nieuwe wijk.
VA THOR S T KOM T TO T L E VEN
Vathorst is natuurlijk een relatief nieuwe wijk, voor een groot
deel op de tekentafel ontstaan. Voor een dergelijk nieuwe
wijk is het van groot belang dat het gaat leven. De bewoners
van de wijk spelen daar een belangrijke rol. Gezien het
succes van de Kamers en de bereidwilligheid van de
bewoners om te sporten, dichten wij het hardlopen langs de
gevarieerde delen van de wijk Vathorst grote kansen toe.
KORT NIEUWS
VA THOR S T DI NG T ME E N A A R PPS A WA R D
De nieuwbouwwijk Vathorst is nog steeds in strijd om het
beste voorbeeldproject van Nederland te worden.
De award is een prijs voor de beste Publiek Private
Samenwerking (PPS) die een voorbeeldfunctie vervult als
gezamenlijke oplossing door publieke en private partijen in
de complexe bouwopgaven waar Nederland voor staat. In
één van de Nederlands meest succesvolle constructies wordt
nauw samengewerkt tussen de gemeente, een aantal
projectontwikkelaars en woningcorporatie Alliantie. Nieuwe
partijen staan in de rij om zich aan te sluiten.
Hoewel de gemeente op zoek was naar partners voor de
grondontwikkeling en risicospreiding hebben zij inmiddels
aangetoond dat hier mooie initiatieven uit voort kunnen
komen. Verwacht wordt dat de PPS, naar Vathorsts
voorbeeld, de manier van samenwerking voor de toekomst
wordt.
R ES TA UR A NT D E ‘S TA DS KA MER ’ WI NT
EER S TE MI CHE LI N -S TER
Restaurant de Stadskamer is al jaren een begrip in Vathorst
en heeft vandaag eeuwige roem verworven door het
behalen van haar eerste Michelin-ster.
Hoewel het restaurant in eerste instantie financieel
bijgestaan werd door het ontwikkelingsbedrijf Vathorst,
heeft zij haar eigen bestaansrecht weten te garanderen door
deze prestigieuze prijs in de wacht te slepen.
17
Het eerste sterrenrestaurant in de omgeving hoopt veel
nieuwe gasten en bewoners naar de wijk te trekken en het
ontwikkelingsbedrijf op haar beurt te ondersteunen bij de
realisatie van hun droom.
BEWONER S PO LL: W ELK O MS TTA S J E
VA THOR S T H OPE LOOS O UDER WE TS ?
Sinds de eerste woning werd opgeleverd in juli 2002 worden
alle nieuwe bewoners van Vathorst verwelkomd door
bewoners van de gelukkigste wijk van Nederland en
besteedbaar in onder andere onze lokale winkels. Past deze
welkomsttas nog onze digitale samenleving of hopeloos
ouderwets?
-- A D VER T ENTI E --
MEGA STUNTS VATHORST
WOON I N DE W OL KEN! € 1 . 55 0 > € 7 49
Diverse prachtige 3-kamer appartementen met uniek uitzicht
en veel lichtinval. De drie unieke torens behoren tot de
hoogste in Amersfoort met 16 verdiepingen. Alle
appartementen zijn voorzien van luxe badkamers en
sfeervolle keukens. De appartementen zijn gelegen in de
prachtige nieuwbouwwijk Vathorst waar veel architectuur te
vinden en waar het landschap op veel plaatsen is behouden.
VR I JS TA A NDE VI LLA ! € 1 .80 0 > € 1 .59 5
Een prachtige gemeubileerde villa met unieke architectuur in
Vathorst! Door de hoge ramen heeft u een heerlijk lichte
woning met een ruime leefruimte en zelfs de mogelijkheid de
berging als kamer of praktijkruimte in te richten. De
vrijstaande woning beschikt over 2 parkeerplaatsen en een
royale tuin waardoor er altijd een plekje is in de schaduw of
het zonnetje. Vathorst is een opkomende wijk met alle
benodigde voorzieningen en dichtbij uitvalswegen.
COLUMN O VER G O ED ON DER NEMER S CHA P
DE BENGELTJES EN DE ENGELTJES
U kent ze wel, die mensen die altijd net de andere kant op
lopen. Je kon ze al herkennen in de kleuterklas, van die
kinderen die altijd een eigen plan trokken en voor de wil van
de juf meestal geen oog hadden. Ze waren vooral bezig met
hun omgeving en hoe ze daar invloed op uit konden oefenen.
Dat resulteerde dikwijls in tranen bij de een of de ander en
een wanhopig vloekende juf. De schuldige stond daarna op
de gang alweer een nieuw plan te bedenken. Nee, de
lievelingetjes van de juf waren zij niet, dát waren de engeltjes
die altijd stil zaten en stil waren. Verder dan een ‘nee juf’ of
‘ja juf’ kwamen zij ook niet. Zij namen geen enkel initiatief en
wachtten rustig af wat er op hun pad kwam. Ze waren
trouwens wél goed in het verklikken. Ondergetekende heeft
dit meermalen aan den lijve ondervonden. De kleine
18
vechtpartij die daarna ontstond was overigens het enige
contact tussen de bengeltjes en de engeltjes.
“Een leider is iemand die jou (en zichzelf) leidt naar een plek waarvan je nog niet
wist dat die bestond.”
Ja, u had het al door, ik ben dus een van die mensen die altijd
net de andere kant oploopt. Het schoolse systeem was dan
ook niet aan mij besteed. Elke vorm van zelf denken en
initiatief nemen werd onmiddellijk de kop ingedrukt. Op de
basisschool vermaakte ik mij op de gang veelal met het
bestuderen van het gebouw en zijn mensen. Tijdens mijn
middelbare schooltijd heb ik het gebouw eigenlijk niet veel
van binnen gezien. Ik moet eerlijk zeggen, het zag er vanaf
het grasveld best mooi uit. Wonder boven wonder kwam ik
toch op de universiteit terecht, tot grote opluchting van mijn
ouders. Ik raakte bevlogen door meerdere inspirerende
personen en startte mijn eerste bedrijf. En inmiddels ben ik
voor de 5e keer uitgeroepen tot ondernemer van het jaar en
is mij gevraagd wat te schrijven over de eigenschappen van
een goede ondernemer. Ik zal er twee verklappen. Ik vind het
heel belangrijk dat men zelf in staat is om de ideale
omstandigheden voor zijn onderneming te creëren. En goed
leiderschap natuurlijk, het kunnen balanceren tussen
draagvlak en daadkracht. “Een leider is iemand die jou (en
zichzelf) leidt naar een plek waarvan je nog niet wist dat die
bestond.”
Hah, als mijn juf van toen me nu eens zou zien! Wat zegt u?
U wilt nog wel weten wat er van die engeltjes geworden is?
Ik moet eerlijk zeggen, ze doen braaf wat ik ze opdraag.
Uw Dik Trom
DE VIJF SUCCESFACTOREN
De website www.hoemaakikeenstrategie.nl is een
doorslaand succes. Wat zijn de vijf succesfactoren van het
maken voor een strategie?
ER KEN DE R ELE VA N TI E VA N EEN S TR A T EG I E
Strategie kan gezien worden als de weg naar een stip op de
horizon. Wat wil je bereiken op een langere termijn is één
van de beginvragen die je jezelf moet stellen. Maak dit
expliciet, verbind voortdurend de korte en lange termijnen
en grijp de gebeurtenissen aan om weer dichter bij jouw
strategie te komen (geef richting).
Om een strategie te formuleren, moet er nagedacht worden
over een streefbeeld, de kernwaarden, de wat & hoe vraag
en de randvoorwaarden.
WER K VA N UI T EEN S TR E EF BEELD
De stip op de horizon is jouw streefbeeld (toekomst). Als dit
duidelijk is, starten we met dat streefbeeld (punt B) en
denken we per stapje terug naar nu (punt A). Op deze manier
wordt duidelijk wat er nog gerealiseerd moet worden.
Houd een streefbeeldsessie met collega’s. Laat ieder persoon
de drie allerbelangrijkste streefbeelden opschrijven en houd
daarna een ronde waarin iedereen een streefbeeld in de
groep brengt. Dit gebeurt zonder discussie, maar in een vorm
van een dialoog (oftewel doorvragen naar een reden).
Daarna vindt er een ronde plaats, waarin de lijst van
streefbeelden worden aangevuld (indien nodig). De volgende
ronde is het uitkiezen van één streefbeeld Let erop dat er
geen compromissen worden gesloten, maar probeer de
belangen te matchen tot één streefbeeld.
F OR MULE ER DE K ER NWA A R DEN
De kernwaarden zijn van belang om de kwaliteit en
duurzaamheid van het project te waarborgen. Formuleer drie
kernwaarden, zodat deze goed te onthouden zijn en dat
iedereen op één lijn zit. Daarnaast helpen kernwaarden het
dagelijks handelen.
Om de kernwaarden te formuleren moeten succesverhalen
en achterliggende factoren naar voren komen. Door middel
van 1-op-1 gesprekken en een associatiespel kunnen
kernwaarden geselecteerd worden.
G EBR UI K D E S TI PO DR I E HOE K
De Stipo driehoek is een tool om de strategie verder uit te
werken. De driehoek bestaat uit de inhoud (wat-vraag),
aanpak (hoe-vraag) en de structuur (randvoorwaarden). Vaak
wordt gekozen om alleen de structuur aan te pakken, maar
dit is geen duurzame oplossing (korte termijn). Met als
gevolg dat de aanpak (hoe-vraag) vermeden wordt, omdat
het een langdurige aanpak is. Alle drie de hoeken moeten
- 19 -
‘gepakt’ worden om voor een duurzame oplossing te komen.
Gebruik de driehoek met de klok mee: inhoud, aanpak
structuur.
Denk na over de wat & hoe vraag
Bij de inhoud (wat-vraag) wordt nagedacht over de
problematiek, oplossingen en visie. Mochten verschillende
personen aan tafel het niet met elkaar eens worden, probeer
het ‘probleem’ dan om te draaien: hoe kunnen we het idee
zo wenden dat het ook in het voordeel van de tegenpartij is.
Bij de aanpak (hoe-vraag) wordt nagedacht over de
werkwijze en attitude. Bijvoorbeeld het doorvoeren van een
cultuurverandering (gedragsvraag) bij een reorganisatie is
een onderdeel van de aanpak (lange termijn).
Expliceren van de randvoorwaarden
De structuur, zowel intern als extern van een organisatie, en
de middelen zijn belangrijke randvoorwaarden voor het
doorvoeren van een strategie. Probeer die randvoorwaarden
te creëren, zodat de wat & hoe vraag zo goed mogelijk
beantwoord en uitgevoerd kunnen worden.
LEER VA N E LKA A R
Plan om de zoveel weken een moment in om ‘boven de
projecten’ uit te stijgen. Probeer vooral nadruk te leggen op
de hoe-vragen: wat is er in een project goed gegaan en wat
helemaal fout? Leer van elkaar en gebruik de informatie voor
jouw (volgende) projecten.
Deze sessies moeten bewust worden ingezet, want anders
gebeurt het niet. Laat elke sessie door een andere collega
voorbereiden.
Colofon
TR A I NEES
Siri Brouwer
Michelle van Gampelaere
Rob Geven
Magda Jablonski
Jeannette de Ridder
Anne Toeters
Bastiaan Vos
TR A I NER S VA N DI T MOD UUL , S TI PO
Hans Karssenberg
Marijke Storm
Ester Heiman
VNG G EME ENT E TR A I NE E
Jeroen van Dijk, VNG
Jean Eigeman, Eigeman ID
MET DA NK A A N
Wybe Theijse, projectleider Lage Zijde Alphen aan den Rijn
Giel van der Vliest, directeur ontwikkelingsbedrijf Vathorst
Trudy de Mooy, manager I-Centrum Vathorst
MEER W ET EN?
www.vnggemeentetrainee.nl
www.stipo.nl