2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van...
-
Upload
carla-claes -
Category
Documents
-
view
232 -
download
6
Transcript of 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van...
![Page 1: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/1.jpg)
2007
Hoofdstuk 2: Technisch lezen en
spellen
Pol Ghesquière & Aryan van der Leij
Universiteit van
Amsterdam
Katholieke Universiteit
Leuven
![Page 2: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/2.jpg)
Model 1: Taakanalytische modellen
domeinspecifieke ontwikkelingsmodellen technisch lezen en spellen
specifieke deelvaardigheden volgens relatief vaste volgorde verworven
hiërarchische schema’s
‘latere’ vaardigheden bouwen voort op de ‘vroegere’
![Page 3: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/3.jpg)
Lezen
van spellende leesstrategie (teken-klankkoppelngen en auditieve synthese)via visuele synthesenaar directe woordherkenning
elementaire leeshandeling: alleen woorden opniveau I MK-KM-MKMniveau II MMKM-MKMM-MMKMM
![Page 4: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/4.jpg)
DIRECTEWOORD-
HERKENNING
TEKEN-KLANKKOPPELING
AUDITIEVESYNTHESE
VISUELESYNTHESE
AUDITIEFSEQUENTIEEL
GEHEUGEN
AUDITIEVEDISCRIMINATIE
VISUELEDISCRIMINATIE
Figuur 1: Taakanalytisch model van technisch lezen (naar Struiksma, Van der Leij en Vieijra, 2004)
![Page 5: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/5.jpg)
Lezen
Dus niet op niveau- spellingpatronen- meer lettergrepen
![Page 6: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/6.jpg)
foneem
heel woord
lettergreep
gesplitstelettergreep
spelling-patroon
2 of meerlettergrepen
gesproken woord
geschreven woord
kennis van
- hele woorden
- grafemen
- grafeem clusters
- spellingpatronen
Model van optioneel passen (‘mapping’).
![Page 7: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/7.jpg)
foneem
heel woord
lettergreep
gesplitstelettergreep
spelling-patroon
2 of meerlettergrepen
gesproken woord
geschreven woord
kennis van
- hele woorden
- grafemen
- grafeem clusters
- spellingpatronen
Model van optioneel passen (‘mapping’).
![Page 8: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/8.jpg)
Spellen
van auditieve spellingstrategie (auditieve analyse en klank-tekenkoppelngen)
naar directe woordspelling
elementaire spellinghandeling volgens fonologisch principe: alleen klankzuivere woorden
![Page 9: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/9.jpg)
DIRECTEWOORD-
SPELLING
KLANK-KLANKKOPPELING
AUDITIEVEANALYSE
VIELESYNTHESE
AUDITIEFSEQUENTIEEL
GEHEUGEN
AUDITIEVEDISCRIMINATIE
VISUELEDISCRIMINATIE
Figuur 1: Taakanalytisch model van spellen (naar Struiksma, Van der Leij en Vieijra, 2004)
![Page 10: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/10.jpg)
Spellen
Dus niet:morfologische principe (bijvoorbeeld de regels van de werkwoordspelling). etymologische principe (bijvoorbeeld leenwoorden, ‘weekend’ of ‘ei’/‘ij’ of ‘ou’/‘au’)
![Page 11: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/11.jpg)
Taakanalytische modellen
zijn meer prescriptief (wat (ortho)didactisch te doen?) dan descriptief (hoe verloopt het ontwikkelingsproces precies?)
laten zich direct vertalen in interventiemaar beperken zich tot de elementaire lees- en spellingshandeling
![Page 12: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/12.jpg)
Model 2: Informatieverwerkingstheorielezen en spellen = verwerken van informatie. (‘phonological codes’) korte termijn geheugen werkgeheugen lange termijn geheugen declaratieve kennis (feitenkennis)procedurele kennis (kennis van oplossingen) metacognitieve kennis (kennis van keuzes) nieuwe opslag
![Page 13: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/13.jpg)
Model 2: Informatieverwerkingstheorie
korte termijn geheugen
werk- geheugen
lange termijngeheugen
in
uit
feitenkennisstrategische kennis
keuze kennis
![Page 14: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/14.jpg)
Model 2: Informatieverwerkingstheorie
korte termijn geheugen
werk- geheugen
lange termijngeheugen
in
uit
feitenkennisstrategische kennis
keuze kennis
![Page 15: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/15.jpg)
Model 2: Informatieverwerkingstheorie
korte termijn geheugen
werk- geheugen
lange termijngeheugen
in
uit
feitenkennisstrategische kennis
keuze kennis
putje van vergetelheid
![Page 16: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/16.jpg)
Lezen- indirecte woordherkenning
procedurele strategie spellende leesstrategieauditieve spellingstrategie
- directe woordherkenninggeheugenstrategie
directe woordherkenningdirecte woordspelling
- gebruik maken van de contextprocedurele en geheugenstrategie
anticiperencorrigeren
![Page 17: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/17.jpg)
Spellen - auditieve strategie- regelstrategie (‘wordt’/’loopt’)- analogiestrategie (‘bureau’/ ‘cadeau’)- inprentingstrategie- mnemotechnische strategie
(ezelsbruggetjes) - hulpmiddelenstrategie
(woordenboek, spelling checker) - visueel-motorische strategie
(direct spellen)
![Page 18: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/18.jpg)
Impliciet: ontwikkelingsmodellen‘self-teaching mechanism’ (Share, 1995)automatisering = overgang van indirect naar
direct op basis van inprentingsnelheid en accuratesse nemen toeenergie en aandacht vrij voor meer complexe aspecten:
begrijpend lezen ordenen en verwoorden van gedachten
Interactief-compensatorisch proces (Stanovich, 1980)
![Page 19: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/19.jpg)
Lees- en spellingproblemenBeschrijven Verklaren i.t.v. oorzaken:
specifieke leerproblemen/leerstoornissen niet-specifieke leerproblemen
schoolgezin individu
lichamelijke ziektesfysieke of sensorische beperkingen psychosociale problemen verstandelijke beperkingen
![Page 20: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/20.jpg)
DyslexieDefinities
discrepantiecriteriumexclusiviteitscriteriumnormaliteitscriterium (Dumont, 1994) maar … kritiek (Stanovich, 1996,
p. 160).
![Page 21: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/21.jpg)
Dyslexiebeschrijvend (SDN, 2004) “Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of het spellen op woordniveau.” verklarend (Braams, 1996) “Dyslexie is een specifiek probleem met de fonologische verwerking van taal door de hersenen, dat doorgaans leidt tot lees- en spellingproblemen en vaak ook tot meer of minder duidelijke problemen bij andere taken waarbij taal een rol speelt”
![Page 22: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/22.jpg)
Diagnostiek van lees- en spellingproblemenSignalering en identificatie: LVSClassificeren en verklaren
achterstandscriteriumdidactische resistentie
differentiaaldiagnostiekbijv. algemene taalachterstand(te) lage intelligentieomgevingsoorzaken
Relatie met continuum van zorg‘response-to-instruction’
![Page 23: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/23.jpg)
Begeleidingsgerichte diagnostiek- analyse op taakniveau:
probleem- en hulpgeschiedenis, niveaubepaling, profielanalyse, foutenclassificatie en foutenanalyse- onderwijsbelemmeringen - pedagogisch perspectief/hulpvraag
andere leer- en gedragsproblemen dan wel ontwikkelingsstoornissen
algemene cognitieve processen
![Page 24: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/24.jpg)
Toetsen voor niveaubepaling en signaleringLVS zie boek
![Page 25: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/25.jpg)
Relatie met Continuum van zorg
![Page 26: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/26.jpg)
Bao:
groep zwakkere lezers 25 %Intensieve begeleiding in de groep
1
Relatie met continuum van zorg: Response-to-instruction
![Page 27: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/27.jpg)
BaO: groep met flinke achterstand Individuele remedial teaching buiten de groep
uit de zorg
15 %
Bao:
groep zwakkere lezers 25 %Intensieve begeleiding in de groep
+
- 10 %
1
2
Relatie met continuum van zorg: Response-to-instruction
![Page 28: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/28.jpg)
BaO: groep met flinke achterstand Individuele remedial teaching buiten de groep
Buiten de school:groep met toenemende achterstand en didactische resistentieIndividuele behandeling in leeskliniek
uit de zorg
15 %
verder in de klas
6-7 %
Bao:
groep zwakkere lezers 25 %Intensieve begeleiding in de groep
+
+
- 10 %
- 3-4 %
1
2
3
Relatie met continuum van zorg: Response-to-instruction
![Page 29: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/29.jpg)
BaO: groep met flinke achterstand Individuele remedial teaching buiten de groep
Buiten de school:groep met toenemende achterstand en didactische resistentieIndividuele behandeling in leeskliniek
uit de zorg
15 %
verder in de klas
6-7 %
verder op school
2-3 %
non-reponders
1 %
Bao:
groep zwakkere lezers 25 %Intensieve begeleiding in de groep
+
+
+
- 10 %
- 3-4 %
1
2
3
Relatie met continuum van zorg: Response-to-instruction
![Page 30: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/30.jpg)
BaO: groep met flinke achterstand Individuele remedial teaching buiten de groep
Buiten de school:groep met toenemende achterstand en didactische resistentieIndividuele behandeling in leeskliniek
Bao:
groep zwakkere lezers 25 %Intensieve begeleiding in de groep
10 %
3-4 %
Protocollen Leesproblemen en DyslexieECN (Wentink & Verhoeven)
Rotterdamse Aanpak Dyslexie(Struiksma e.a.)
Protokollen voor indicatiestelling en behandeling (Blomert).
1
2
3
Relatie met continuum van zorg: Response-to-instruction
![Page 31: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/31.jpg)
Toetsen voor niveaubepaling en signaleringLVS zie boek
Nog wat te wensen?
![Page 32: 2007 Hoofdstuk 2: Technisch lezen en spellen Pol Ghesquière & Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam Katholieke Universiteit Leuven.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081422/5551a0ed4979591f3c8b614a/html5/thumbnails/32.jpg)
Handboek Interventie in de leerlingbegeleiding?