2003-2014œонгол улсын... · 2018-10-10 · Монгол улсын эрүүл...

МОНГОЛ УЛСЫН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН

ҮНДЭСНИЙ ТООЦОО

2003-2014

Улаанбаатар хот2017 он

МОНГОЛ УЛСЫН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ҮНДЭСНИЙ ТООЦОО© Бүх эрх зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан болно. Энэхүү номыг ашгийн бус зорилгоор хэсэгчлэн болон бүтнээр нь дахин хэвлэвэл Эрүүл мэндийн хөгжлийн төвийн Бодлогын судалгаа, удирдлагын сургалтын албанд хандана уу.

Хэвлэлийн хэмжээ: 210х285Хэвлэсэн газар: Өөдрөг өнгө ХХКУлаанбаатар хот 2017 он

Монгол улсын эрүүл мэндийн үндэсний тооцоо 2003-2014

- 3 -

АГУУЛГА

ХҮСНЭГТИЙН ЖАГСААЛТ 4

ЗУРГИЙН ЖАГСААЛТ 5

ХАВСРАЛТ ХҮСНЭГТ 6

ТОВЧИЛСОН ҮГСИЙН ЖАГСААЛТ 10

ӨМНӨХ ҮГ 11

ТАЛАРХАЛ 12

УДИРТГАЛ 13

Тайлангийн тухай 13

Тооцоололд ашигласан үндсэн мэдээлэл 14

ТОВЧ ДҮГНЭЛТ 16

БҮЛЭГ 1. ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ЗАРДЛЫН ҮНДСЭН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД 17

БҮЛЭГ 2. ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ЗАРДАЛ: САНХҮҮЖИЛТИЙН ЭХ ҮҮСВЭРЭЭР 21

БҮЛЭГ 3. ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ЗАРДАЛ: ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТУСЛАМЖ, ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ТӨРЛӨӨР 26

БҮЛЭГ 4. ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ЗАРДАЛ: ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТУСЛАМЖ, ҮЙЛЧИЛГЭЭ ҮЗҮҮЛЭГЧ БАЙГУУЛЛАГЫН ТӨРЛӨӨР 29

БҮЛЭГ 5. ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ЗАРДАЛ: ГАЗАРЗҮЙН БАЙРШЛААР 36

БҮЛЭГ 6. ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ЗАРДАЛ: ОЛОН УЛСЫН ХАРЬЦУУЛАЛТ 39

- 4 -


ХҮСНЭГТИЙН ЖАГСААЛТ

Хүснэгт 1. 1. ЭМЗ ба ДНБ, тэдгээрийн жилийн өсөлт 18

Хүснэгт 1. 2. Нэг хүнд ногдох ЭМЗ 20

Хүснэгт 2. 1. ЭМЗ, санхүүжилтийн эх үүсвэрээр 22

Хүснэгт 2. 2. Улсын санхүүжилт, дэд ангиллаар 23

Хүснэгт 2. 3. Хувийн санхүүжилт, дэд ангиллаар 25

Хүснэгт 3. 1. ЭМЗ, эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ болон санхүүжилтийн эх үүсвэрээр (%)

28

Хүснэгт 4. 1. ЭМЗ, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллагын төрлөөр (тэрбум төгрөг)

34

Хүснэгт 4. 2. ЭМЗ, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллагын төрлөөр (%)

35

Хүснэгт 5. 1. Нэг хүнд ногдох ЭМЗ, газарзүйн байршлаар (мянган төгрөг) 37

Хүснэгт 5. 2. ЭМЗ, газарзүйн байршил болон санхүүжилтийн эх үүсвэрээр (%) 38


- 5 -

ЗУРГИЙН ЖАГСААЛТ

Зураг 1. 1. ЭМЗ ба ДНБ-д түүний эзлэх хувь 17

Зураг 1. 2. Нэг хүнд ногдох ДНБ ба ЭМЗ, оны үнээр 19

Зураг 2. 1. ЭМЗ, эрүүл мэндийн санхүүжилтийн эх үүсвэрээр (%) 21

Зураг 2. 2. Эрүүл мэндийн санхүүжилтийн эх үүсвэрийн ДНБ-д эзлэх хувь 21

Зураг 2. 3. Улсын санхүүжилт, дэд ангиллаар (%) 23

Зураг 2. 4. Хувийн санхүүжилт, дэд ангиллаар (%) 24

Зураг 3. 1. ЭМЗ, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний төрлөөр (%) 26

Зураг 3. 2. Эмчлэн анагаах тусламж үйлчилгээний зардал, дэд ангиллаар (%) 27

Зураг 3. 3. Хэвтүүлэн эмчлэх тусламж үйлчилгээний зардал, санхүүжилтийн эх үүсвэрээр (%)

27

Зураг 3. 4. Амбулаториор үзүүлэх тусламж үйлчилгээний зардал, санхүүжилтийн эх үүсвэрээр (%)

27

Зураг 4. 1. ЭМЗ, байгууллагын төрлөөр (%) 30

Зураг 4. 2. Хэвтүүлэн эмчлэх эмнэлгийн зардал, өмчийн хэлбэрээр (%) 31

Зураг 4. 3. Хэвтүүлэн эмчлэх эмнэлгийн зардал, өмчийн хэлбэр ба санхүүжилтийн эх үүсвэрээр (%)

31

Зураг 4. 4. Амбулаторийн тусламж үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллагын зардал, өмчийн хэлбэрээр (%)

32

Зураг 4. 5. Амбулаторийн тусламж үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллагын зардал, өмчийн хэлбэр болон санхүүжилтийн эх үүсвэрээр (%)

32

Зураг 4. 6. Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн жижиглэн худалдааны байгууллагын зардал, өмчийн хэлбэрээр (%)

33

Зураг 4. 7. Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн жижиглэн худалдааны байгууллагын зардал, өмчийн хэлбэр болон санхүүжилтийн эх үүсвэрээр (%)

33

Зураг 5. 1. ЭМЗ, газарзүйн байршлаар (%) 36

Зураг 6. 1. ДНБ-д ЭМНЗ-ийн эзлэх хувь 39

Зураг 6. 2. ЭМНЗ-д өрх, хувь хүний төлбөрийн эзлэх хувь 40

Зураг 6. 3. Америк доллараар тооцсон нэг хүнд ногдох ЭМНЗ, (тухайн оны вальютын ханшаар)

40

Зураг 6. 4. Худалдан авах чадварын паритетаар үнэлсэн нэг хүнд ногдох ЭМНЗ (америк доллар)

41

- 6 -


ХАВСРАЛТ ХҮСНЭГТ

Хавсралт хүснэгт 1. Эрүүл мэндийн зардал (сая төгрөг) Хавсралт хүснэгт 2. Эрүүл мэндийн зардал, санхүүжилтийн эх үүсвэрээр (сая төгрөг) Хавсралт хүснэгт 3. Эрүүл мэндийн зардал, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ

үзүүлэгч байгууллагаар (сая төгрөг) Хавсралт хүснэгт 4. Эрүүл мэндийн зардал, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний

төрлөөр (сая төгрөг)

Хавсралт хүснэгт 5. Эрүүл мэндийн зардал, газарзүйн байршлаар (сая төгрөг) Хавсралт хүснэгт 6.1. Эрүүл мэндийн зардал, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ

үзүүлэгч байгууллага болон санхүүжилтийн эх үүсвэрээр - 2003 он (сая төгрөг)

Хавсралт хүснэгт 6.2. Эрүүл мэндийн зардал, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллага болон санхүүжилтийн эх үүсвэрээр - 2004 он (сая төгрөг)











Хавсралт хүснэгт 7.1. Эрүүл мэндийн зардал, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ болон санхүүжилтийн эх үүсвэрээр - 2003 он (сая төгрөг)


- 7 -












Хавсралт хүснэгт 8.1. Эрүүл мэндийн зардал, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ болон эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллагаар - 2003 он (сая төгрөг)








- 8 -






Хавсралт хүснэгт 9.1. Эрүүл мэндийн зардал, газарзүйн байршил болон санхүүжилтийн эх үүсвэрээр - 2003 он (сая төгрөг)












Хавсралт хүснэгт 10.1. Эрүүл мэндийн зардал, эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллага болон газарзүйн байршлаар - 2003 он (сая төгрөг)





- 9 -









Хавсралт хүснэгт 11.1. Эрүүл мэндийн зардал, эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ болон газарзүйн байршлаар - 2003 он (сая төгрөг)












- 10 -


ТОВЧИЛСОН ҮГСИЙН ЖАГСААЛТ

АХБ Азийн хөгжлийн банк

АШУҮИС Анагаахын шинжлэх ухааны үндэсний их сургууль

ДНБ Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн

ДЭМБ Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага

МНЭММН Монголын нийгмийн эрүүл мэндийн мэргэжилтнүүдий нийгэмлэг

СЯ Сангийн яам

ТББ Төрийн бус байгууллага

ТХЗ Тогтвортой хөгжлийн зорилт

ҮСХ Үндэсний статистикийн хороо

ХҮИ Хэрэглээний үнийн индекс

ЭЗХАХБ Эдийн засгийн хамтын ажиллагааны хөгжлийн байгууллага

ЭМД Эрүүл мэндийн даатгал

ЭМДС Эрүүл мэндийн даатгалын сан

ЭМЗ Эрүүл мэндийн зардал

ЭМНДЕГ Эрүүл мэнд, нийгмийн даатгалын ерөнхий газар

ЭМНЗ Эрүүл мэндийн нийт зардал

ЭМСХХ Эрүүл мэндийн салбарын хөгжил хөтөлбөр

ЭМҮТ Эрүүл мэндийн үндэсний тооцоо

ЭМХТ Эрүүл мэндийн хөгжлийн төв

ЭМЯ Эрүүл мэндийн яам


- 11 -

ӨМНӨХ ҮГДэлхий нийтээр Тогтвортой хөгжлийн төлөө 2030 он хүртэлх зорилгоо (ТХЗ-2030) тодорхойлж, тэдгээрийг хэрэгжүүлж эхэлсэн энэ цаг үед Монгол Улсын хөгжил тухайлбал, эрүүл мэндийн салбарын хөгжлийн бодлого, төлөвлөлт, хэрэгжилтийн менежмент, хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ хийх үйл ажиллагаа нь салбарын бүх төрлийн, бүх түвшний зардлыг хамарсан тооцоолол болох эрүүл мэндийн үндэсний тооцоо, эдийн засгийн прогнозчилолд зайлшгүй тулгуурлах шаардлага гарч байгаа билээ.

Эрүүл мэндийн хөгжлийн төв (ЭМХТ) нь 2005 оноос эхлэн Эрүүл Мэндийн Сайдын багцын төрийн өмчийн эрүүл мэндийн байгууллагуудын зардлыг санхүүгийн эх үүсвэр, тусламж үйлчилгээний шатлал, зардлын зүйл ангиар тооцож эхэлсэн бөгөөд жил бүр эрхлэн гаргадаг “Эрүүл мэндийн үзүүлэлт” эмхэтгэлд бие даасан бүлэг болгон оруулсан байдаг. Гэвч энэхүү эмхэтгэл дэх 2000-2016 оныг хамарсан тооцоолол нь эрүүл мэндийн зардлыг бүхэлд нь хамарсан, олон улсын жишигт нийцсэн мэдээллийг төдийлөн бүрэн дүүрэн өгч чадахгүй байгаа юм.

Харин Монгол Улсад эрүүл мэндийн үндэсний тооцоо (ЭМҮТ) буюу эрүүл мэндийн зардлыг олон улсын жишгээр тооцох ажил 2002-2005 онд Дэлхийн Банкны дэмжлэгтэй хэрэгжсэн “Эрүүл мэндийн салбарын төсвийн зарлагын удирдлагыг бэхжүүлэх” төслийн хүрээнд анхлан хийгдсэн түүхтэй. Энэ тооцооллоор Монгол улсын эрүүл мэндийн зардлын үзүүлэлтийг 1999-2002 оныг хамран тооцсон ба энэхүү тооцоолол нь Эдийн засгийн Хамтын ажиллагааны Хөгжлийн Байгууллагаас боловсруулсан “Эрүүл мэндийн тооцооны систем-2000” (“system of health accounts-2000”)-ийн дагуу хийгдэж, 2005 онд нэгдсэн тайлан нь хэвлэгдэж байсан. Энэхүү тооцооллыг хийхдээ санхүүжилтийн эх үүсвэр (Health care financing), эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний төрлүүд (Health care), тусламж, үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллагууд (Health care providers) гэсэн олон улсын 3 ерөнхий хэмжээс (dimension) болон аймаг, бүсийн хүрээнд тус бүрийнх нь үзүүлэлт (indicator)-үүдийг 4 жилээр гаргаж, харин хэмжээс (dimension) хоорондын хамаарлыг илтгэх 2 хэмжээст хүснэгтүүд (cross table)-ийг 2002 оны хувьд тооцсон.

Монгол Улсад ЭМҮТ-ыг ЭМХТ дээр институтчилах санаачлагыг 2009 онд Дэлхийн Банк гаргаснаар 2010 онд “Макро эдийн засаг ба эрүүл мэнд” төрийн бус байгууллага зөвлөх байгууллагаар ажиллаж мэдээллийн урсгал болон эрх зүйн орчны үнэлгээ хийн, ЭМҮТ-ны гарын авлагыг боловсруулсан байдаг.

Үүний дараа 2011-2013 онд Азийн Хөгжлийн Банк (АХБ)-ны дэмжлэгээр хэрэгжсэн “Эрүүл мэндийн салбарын хөгжил хөтөлбөр-3” (ЭМСХХ-3) төслийн санхүүгийн болон техник туслалцааны хүрээнд ЭМҮТ-ны мэргэжилтнүүд бэлтгэгдэж, 2014 оноос эхлэн Дэлхийн Эрүүл Мэндийн Байгууллага (ДЭМБ)-ын санхүүгийн болон техникийн туслалцаатайгаар 2003-2014 оныг хамарсан нийт 12 жилийн тооцооллыг хийн, өнөөдөр эрхэм хэрэглэгч Та бүхэнд нэгдсэн үр дүнгээ танилцуулж байгаадаа баяртай байна.

Үндэсний тооцоог институтчилах хүчин чармайлтын үе шат бүрд Эрүүл Мэндийн Яам (ЭМЯ) бодлогын дэмжлэг үзүүлж ажилласан бөгөөд улмаар Улсын Их Хурлын 2016 оны 45 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Монгол Улсын Засгийн Газрын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр”-ийн 3.1.22-т “Эрүүл мэндийн санхүүжилтийн удирдлагын чадавхыг бэхжүүлэх, нотолгоонд суурилсан шийдвэр гаргах ажлын хүрээнд Эрүүл мэндийн үндэсний тооцооллын тогтолцоог олон улсын стандартад нийцүүлэн нэвтрүүлнэ” гэж тусгаад байгаа билээ.

Бидний танилцуулж буй энэхүү тооцоолол нь Монгол Улсын эрүүл мэндийн салбарын тогтвортой хөгжлийг хангахад зайлшгүй шаардлагатай олон улсын жишигт нийцсэн ЭМҮТ-ны тогтолцоог төлөвшүүлэх үйл хэрэгт томоохон хувь нэмэр оруулах төдийгүй түүний үр дүн нь салбарын хөгжлийн бодлого, стратегийг тодорхойлох, дунд болон урт хугацааны төлөвлөлт хийх, хэрэгжилтийн менежментийг оновчтой болгох, хяналт-шинжилгээ, үнэлгээний тогтолцоог боловсронгуй болгоход онцгой ач холбогдолтой гэж үзэж байна.

Улсын Их Хурлын гишүүн бөгөөд Эрүүл мэндийн сайд Д.Сарангэрэл

- 12 -


ТАЛАРХАЛ

Монгол Улсад олон улсын жишигт нийцсэн ЭМҮТ-ийг институтчилах санаачлага гарган дэмжсэн Дэлхийн Банк, санхүүгийн болон техникийн туслалцаа үзүүлж хамтран ажилласан АХБ, ДЭМБ, бодлогын дэмжлэг үзүүлсэн ЭМЯ, мэдээллийн сан бүрдүүлэхэд хамтран ажилласан Сангийн Яам, Үндэсний Статистикийн Хороо, Татварын Ерөнхий Газар, эрүүл мэндийн салбарын бүх түвшний төрийн болон төрийн бус, хувийн өмчийн байгууллагуудад чин сэтгэлийн талархал илэрхийлье.Үндэсний тооцоолол хийхэд мэргэжил арга зүйн туслалцаа үзүүлж ажилласан олон улсын зөвлөх доктор Рави П.Раннан Элия, дотоодын зөвлөх Ц.Цолмонгэрэл, санхүүгийн болон техник туслалцааны хүрээнд дэмжин ажилласан ДЭМБ-ын Монгол дахь суурин төлөөлөгч асан ноён Су Нюнт-У, одоогийн суурин төлөөлөгч ноён Сергей Диордица, ДЭМБ-ын төв оффисын мэргэжилтэн ноён Индикадахена К.Чандика, Номхон далайн баруун эргийн бүсийн оффисын мэргэжилтэн хатагтай Энни Чү болон Монгол дахь суурин төлөөлөгчийн газрын мэргэжилтэн Э.Эрдэнэчимэг, Дэлхийн Банкны мэргэжилтэн Ч.Тунгалаг, АХБ-ны ЭМСХХ-3 төслийн зохицуулагч Б.Булганчимэг, бодлогын дэмжлэг үзүүлэн ажилласан ЭМЯ-ны Бодлого Төлөвлөлтийн Газрын хамт олон, мэдээллээр ханган ажилласан Сангийн яам, Үндэсний статистикийн хороо, Татварын ерөнхий газар, аймаг, нийслэлийн эрүүл мэндийн газрын холбогдох мэргэжилтнүүдэд гүн талархалаа илэрхийлье.Мөн ЭМҮТ-ны ажлыг дэмжин ажиллаж байсан ЭМХТ-ийн үе үеийн удирдлагууд болон энэхүү тооцооллыг хийхэд хүч хөдөлмөр, оюун ухаан, сэтгэл зүрхээ дайчлан ажилласан хамт олон, ялангуяа уг тооцооллыг хийхэд голлох үүрэг гүйцэтгэсэн тус төвийн мэргэжилтэн Т.Өнөрцэцэгт чин сэтгэлийн талархал илэрхийлье.Энэхүү тооцооллын үр дүнгийн тайланг хэвлэхэд санхүүгийн дэмжлэг үзүүлсэн АХБ-д талархал илэрхийлье.

Эрүүл мэндийн хөгжлийн төвийн ерөнхий захирал Б.Нарантуяа


- 13 -

УДИРТГАЛ

Тайлангийн тухайЭнэхүү тайлангаар 2003-2014 оны буюу нийт 12 жилийн Монгол Улсын эрүүл мэндийн зардлын тооцооллын ерөнхий үр дүнг толилуулж байна.Тайлан нь i.эрүүл мэндийн зардлын ерөнхий үзүүлэлт ii.эрүүл мэндийн зардал: санхүүжилтийн эх үүсвэрээр, iii.эрүүл мэндийн зардал: эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний төрлөөр, iv.эрүүл мэндийн зардал: эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллагын төрлөөр, v.эрүүл мэндийн зардал: газарзүйн байршлаар, vi.эрүүл мэндийн зардлын олон улсын харьцуулалт гэсэн 6 бүлэгтэй ба хэмжээс хоорондын хамаарлыг харуулах хүснэгтүүдийг хавсралтаар оруулсан.ЭМХТ нь Монгол улсын ЭМҮТ-ны хүрээг өмнө хийгдсэн ЭМҮТ-ны 1999-2002 оны тооцоололтой харьцуулах үүднээс “Эрүүл мэндийн тооцооны систем-2000”, олон улсын ЭМҮТ-ны систем шинэчлэгдэж байгаатай холбогдуулан “Эрүүл мэндийн тооцооны систем-2011”-ийн хүрээг хоёуланг нь ашиглан боловсруулсан.Тиймээс ЭМҮТ-ны мэдээллийн баазыг үүсгэхдээ тайлагналтын дараах системүүдэд нийцүүлэн зардлуудыг кодчилсон. Үүнд:

1. Үндэсний түвшинд, 2. ЭЗХАХБ-аас боловсруулсан “Эрүүл мэндийн тооцооны систем 2000”-ын хүрээнд,3. ЭЗХАХБ, Евростат, ДЭМБ-ын хамтран боловсруулсан “Эрүүл мэндийн тооцооны

систем-2011”-ийн хүрээнд.Эрүүл мэндийн зардлыг 3 түвшинд ялган кодлосон мэдээллийн баазыг ашиглан тооцооллын үр дүнг аль ч системээр тайлагнах боломжтой юм. Энэхүү тайланд үндэсний түвшинд тайлагнах хувилбарыг сонгон авсан ба эрүүл мэндийн зардлын үзүүлэлтийг хайрцаг 1-д үзүүлсэн “Эрүүл мэндийн ерөнхий зардал”-ын хүрээнд боловсруулж, нэр томъёоны хувьд “Эрүүл мэндийн зардал” гэж тайлагнасан болно.

- 14 -


Хайрцаг 1. Эрүүл мэндийн зардлын бүтэц, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний төрлөөр

• Эмчлэн анагаах тусламж, үйлчилгээ• Сэргээн засах тусламж, үйлчилгээ• Урт хугацааны эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ• Эрүүл мэндийн нэмэлт үйлчилгээ• Эм, эмнэлгийн хэрэгсэл түгээх үйлчилгээ• Урьдчилан сэргийлэх болон нийгмийн эрүүл

мэндийн тусламж, үйлчилгээ• Эрүүл мэндийн удирдлага, эрүүл мэндийн даатгал

Эрүүл мэндийн урсгал зардал

(Current Expenditure on Health)

• Эрүүл мэндийн салбарын хөрөнгө оруулалт

Эрүүл мэндийн нийт зардал

(Total Expenditure on Health)

• Эрүүл мэндийн ажиллагчдын боловсрол, сургалт• Эрүүл мэндийн эрдэм шинжилгээ, судалгаа• Хүнс, эрүүл ахуй болон ундны усны хяналт• Орчны эрүүл мэнд• Өвчтэй буюу хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд

биет хэлбэрээр үзүүлэх нийгмийн үйлчилгээний удирдлага, арга хэмжээ

• Эрүүл мэндтэй холбоотой мөнгөн тэтгэмж олгох үйлчилгээ, удирдлага

Эрүүл мэндийн ерөнхий зардал

(General Expenditure on Health)

Эх үүсвэр: Монгол улсын эрүүл мэндийн үндэсний тооцоо 1999-2002Жич: Зардлын зарим нэршлийг өөрчилсөн болно

Мөн ЭМҮТ-д ашиглагдаж буй зарим нэр томъёоны хувьд Монгол хэл дээр нэгдсэн томъёололд хараахан хүрээгүй байгаа тул тайлангийн хүснэгт, графикийг Монгол болон Англи хэлээр боловсруулан орууллаа. Харин олон улсын түвшинд тайлагнах стандарт хүснэгтүүдийг “Эрүүл мэндийн тооцооны систем-2011”-ийн хүрээнд боловсруулж, ЭМХТ-ийн цахим хуудсанд байршуулсан.

Тооцоололд ашигласан үндсэн мэдээлэлУлсын салбарын тооцоонд ашигласан үндсэн мэдээллүүд

• СЯ, ЭМЯ болон Нийслэлийн эрүүл мэндийн газрын төсвийн гүйцэтгэлийн тайлан• ЭМНДЕГ-ын дэргэдэх ЭМД-ын газрын “Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн

зарцуулалтын тайлан”• A.K. Nandakumar нарын “Эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээний өртгийн судалгаа”, 2005

он• Оюунгэрэл нарын “Аймаг, дүүргийн эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээний өртгийн

судалгаа”, 2011 он• ЭМЯ, ДЭМБ, АХБ, АШУҮИС-ын “Эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний бодит

өртгийн судалгаа”, 2015 он


- 15 -

Хувийн салбарын тооцоонд ашигласан үндсэн мэдээллүүд• ДНБ-г улирлаар тооцох зорилгоор боловсруулан ҮСХ-ны даргын 2013 оны 12

дугаар сарын 25-ны 1/150 тоот тушаалаар баталсан ААНБ-2 буюу “Аж ахуйн нэгж, байгууллагын үйл ажиллагааны хураангуй мэдээ” маягтаар улсын хэмжээнд ЭМХТ дээр нэгтгэгдэж, ҮСХ-д хүргүүлдэг хувийн хэвшлийн эрүүл мэндийн байгууллагын орлого, зарлагын тайлан

• Эрүүл мэндийн сайдын 2013 оны 450 дугаар тушаалаар баталсан ЭМТ-201.27 буюу “Эмийн сангийн тайлан” маягтаар цуглуулж, ЭМХТ дээр нэгтгэгддэг эмийн сангийн борлуулалтын тайлан

• Татварын ерөнхий газраас авсан хувийн хэвшлийн эрүүл мэндийн байгууллагуудын борлуулалтын орлогын мэдээ

• ЭМНДЕГ-ын дэргэдэх ЭМД-ын газрын “Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн зарцуулалтын тайлан

• ҮСХ-оос 2002 оноос хойш хийсэн “Өрхийн нийгэм, эдийн засгийн судалгаа”-ны мэдээллийн бааз

• ЭМЯ, “Эрүүл мэндийн даатгалын сангаас эмийн үнийн хөнгөлөлт олгох үйл ажиллагаанд хийсэн үнэлгээ”, 2013 он

• ЭМЯ-аас эмийн эргэлтийн сангийн үйл ажиллагаанд хийсэн үнэлгээний тайлангуудХандивлагчдын тооцоонд ашигласан үндсэн мэдээллүүд

• ЭЗХАХБ-ын хандивлагчидийн зээл, тусламжийн талаарх мэдээллийн бааз• Хандивлагч байгууллагуудын үйл ажиллагааны нэгдсэн тайлангууд

Төрийн бус байгууллагын зардлыг тооцоход ашигласан үндсэн мэдээллүүд• 1999-2002 оны ЭМҮТ-д ашигласан төслийн нэгжээс хийсэн ТББ-ын зардлын судалгаа• МНЭММН-ийн хийсэн “Эрүүл мэндийн чиглэлээр үйл ажиллагаа эрхэлдэг ТББ-ын

2008-2010 оны зардлын судалгаа”, 2011 онГадаадад эмчлүүлэгчдийн зардлыг тооцоход ашигласан үндсэн мэдээллүүд

• Монгол банкны төлбөрийн тэнцлийн тооцоо• ЭМХТ-ийн “Гадаадад эмчлүүлэгчдийн судалгаа”, 2013 он

Хувийн даатгалын санхүүжилтийн тооцоонд ашигласан үндсэн мэдээллүүд• Санхүүгийн зохицуулах хорооноос эрхлэн гаргадаг “Даатгалын салбарын санхүү,

даатгалын үйл ажиллагааны нэгдсэн танилцуулга”-ууд• ЭМХТ-өөс тус тооцоонд зориулан хувийн даатгалын компаниудаас авсан судалгааны

мэдээлэл.

- 16 -


ТОВЧ ДҮГНЭЛТ

Монгол улсын эрүүл мэндийн зардал 2014 онд 943.8 тэрбум төгрөг байгаа ба ДНБ-ний 4.2%-г эзэлж байна.Нэг хүнд ногдох зардал 2014 оны байдлаар 318.5 мянган төгрөг буюу 173.9 ам.доллар байна.Санхүүжилтийн эх үүсвэрийн хувьд улсын санхүүжилтийн эх үүсвэр давамгайлж байгаа боловч нийт санхүүжилтэд эзлэх хувь нь буурч, харин хувийн санхүүжилтийн хувь өсөх хандлагатай байна. Өөрөөр хэлбэл, эрүүл мэндийн нийт санхүүжилтэд улсын санхүүжилтийн эзлэх хувь 2003 онд 67.1% байсан бол 2014 онд 61.5%, хувийн санхүүжилт 2003 онд 23.3% байсан бол 2014 онд 35.4% байна.Эрүүл мэндийн зардлыг эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний төрлөөр авч үзвэл эмчлэн анагаах тусламж, үйлчилгээний зардал хамгийн өндөр буюу 2003 онд эрүүл мэндийн зардлын 63.6%-ийг эзэлж байсан бол 2014 онд 60.1%-г эзэлж байна.Эрүүл мэндийн зардлыг тусламж, үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллагын төрлөөр авч үзвэл, хэвтүүлэн эмчлэх эмнэлгийн зардал хамгийн өндөр хувийг эзэлж байгаа хэдий ч эрүүл мэндийн зардалд эзлэх хувь нь буурах хандлагатай байна. Өөрөөр хэлбэл, 2003 онд эрүүл мэндийн зардлын 58.9%, 2014 онд 49.7%-ийг эзэлж байна.Эрүүл мэндийн зардлыг газарзүйн байршлаар авч үзвэл, Улаанбаатар хотын зардал хамгийн өндөр буюу 2003 онд эрүүл мэндийн зардлын 37.8%, 2014 онд 47.5%-ийг эзэлж байгаа ба нэг хүнд ногдох зардал нь 2014 оны байдлаар 327.7 мянган төгрөг байна.


- 17 -

БҮЛЭГ 1. ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ЗАРДЛЫН ҮНДСЭН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД

Эрүүл мэндийн зардал (ЭМЗ) 2003 онд 85.1 тэрбум байсан бол 2014 онд 943.8 тэрбум болж өссөн, харин эрүүл мэндийн зардлын дотоодын нийт бүтээгдэхүүн (ДНБ)-д эзлэх хувь 2003 онд 4.7% байсан бол 2014 онд 4.2% болж буурсан байна (Зураг 1.1).Тухайн оны үнээр авч үзвэл ДНБ 2003 онд 1,829.1 тэрбум төгрөг байсан бол 2014 онд 22,227.1 тэрбум төгрөг болж 12.1 дахин өссөн ба жилийн дундаж өсөлт 26.1% байна. Харин ЭМЗ 11.1 дахин өссөн ба жилийн дундаж өсөлт 25.1% байна. ЭМЗ-ыг 2003 болон 2014 оны зэрэгцүүлэх үнээр авч үзвэл бодит өсөлт нь жилд дунджаар 11.7% байна (Хүснэгт 1.1).

Зураг 1. 1. ЭМЗ ба ДНБ-д түүний эзлэх хувьFigure 1. 1. Health expenditure and share to GDP

0

Зураг 1. 1. ЭМЗ ба ДНБ-д түүний эзлэх хувь Figure 1. 1. Health expenditure and share to GDP

Эх үүсвэр: ЭМҮТ-ны 2003-2014 оны мэдээллийн бааз

85.1 101.7 134.3145.2

214.9292.3 297.9

397.4535.1

686.8792.7

943.84.7%4.3% 4.4%

3.6%

4.3% 4.5% 4.5% 4.1% 4.1% 4.1%4.1% 4.2%

0.0%

1.0%

2.0%

3.0%

4.0%

5.0%

0.0

200.0

400.0

600.0

800.0

1,000.0

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

ЭМЗHealth expenditure

ДНБ-д эзлэх хувьShare of health expenditure to GDP

Эх үүсвэр: ЭМҮТ-ны 2003-2014 оны мэдээллийн бааз

- 18 -

Монгол улсын эрүүл мэндийн үндэсний тооцоо 2003-2014Хү

снэг

т 1

. 1.Э

МЗ

ба Д

НБ,

тэд

гээр

ийн

жил

ийн

өсөл

тTa

ble

1. 1

.Hea

lth e

xpen

ditu

re a

nd G

DP,

ann

ual g

row

th ra

te

Он

ЭМ

З (т

эрбу

м тө

грөг

) H

ealth

exp

endi

ture

(bln

tugr

ik)

ЭМ

З-ы

н өс

өлт,

өмнө

х он

той

харь

цуул

сана

ар

Hea

lth e

xpen

ditu

re g

row

th ra

te o

ver

prev

ious

yea

r

ДН

Б G

DP

ДН

Б-д

ЭМ

З-ы

н эз

лэх

хувь

Sh

are

of h

ealth

ex

pend

iture

to

GD

PО

ны ү

нээр

A

t cur

rent

pric

e

2003

оны

зэ

рэгц

үүлэ

х үн

ээр

A

t 200

3 co

nsta

nt

pric

es(a

)

2014

оны

зэ

рэгц

үүлэ

х үн

ээр

A

t 201

4 co

nsta

nt

pric

es(a

)

Ерди

йн ө

сөлт

(%

) N

omin

al g

row

th

rate

(%)

Боди

т өс

өлт

(%)

Rea

l gro

wth

rate

(%

)

Оны

үнэ

эр

(тэр

бум

төгр

өг)

Am

ount

by

cur-

rent

pric

e (b

ln tu

grik

)

Ерди

йн ө

сөлт

(%

) N

omin

al g

row

th

rate

(%)

2003

85.1

85.1

28

8.2

--

1,82

9.1

-4.

7

2004

101.

791

.7

310.

4 19

.57.

7 2,

361.

229

.14.

3

2005

134.

311

0.5

374.

3 32

.020

.6

3,04

1.4

28.8

4.4

2006

145.

211

2.6

381.

1 8.

11.

8 4,

027.

632

.43.

6

2007

214.

914

1.5

479.

1 48

.025

.7

4,95

6.6

23.1

4.3

2008

292.

315

7.7

533.

9 36

.011

.4

6,55

5.6

32.3

4.5

2009

297.

915

4.1

521.

8 1.

9(2

.3)

6,59

0.6

0.5

4.5

2010

397.

418

2.0

616.

1 33

.418

.1

9,75

6.6

48.0

4.1

2011

535.

122

4.9

761.

7 34

.623

.6

13,1

73.8

35.0

4.1

2012

686.

825

3.3

857.

7 28

.412

.6

16,6

88.4

26.7

4.1

2013

792.

725

9.9

879.

9 15

.42.

6 19

,174

.214

.94.

1

2014

943.

827

8.7

943.

819

.17.

3 22

,227

.115

.94.

2

Дун

даж

өсө

лт

Aver

age

grow

th r

ate

2004

-201

4

25.1

11.7

26.1

(а) Ү

СХ-о

ос т

ооцс

он Х

ҮИ-и

йн м

эдээ

ллий

г аш

игла

вЭх

үүс

вэр:

ҮСХ

, ЭМ

ҮТ-н

ы м

эдээ

ллий

н ба

аз


- 19 -

Нэг хүнд ногдох ДНБ болон ЭМЗ-ын өсөлтийг тухайн оны үнээр авч үзвэл, нэг хүнд ногдох ДНБ 2003 онд 669.4 мянган төгрөг байсан бол 2014 онд 7652.9 мянган төгрөг болж 11.4 дахин, нэг хүнд ногдох ЭМЗ 2003 онд 34.3 мянган төгрөг байсан бол 2014 онд 318.5 мянган төгрөг болж 9.3 дахин өссөн байна (Зураг.1.2).Харин 1 хүнд ногдох ЭМЗ-ын бодит өсөлтийг авч үзвэл, жилд дунджаар 10%-иар өссөн ба 2014 оныг 2003 онтой харьцуулахад 2.7 дахин өссөн байна (Хүснэгт 1.2).

Зураг 1. 2. Нэг хүнд ногдох ДНБ ба ЭМЗ, оны үнээрFigure 1. 2. Health expenditure and GDP per capita by current price

34.3 40.6 52.9 56.5 82.6

110.6 110.7 145.1

192.0 241.9

273.5 318.5

669.4 858.0 1,199.1 1,568.9

1,915.6 2,498.4

2,468.2

3,586.1

4,752.8

5,948.6 6,750.8

7,652.9

-

2,000.0

4,000.0

6,000.0

8,000.0

-

100.0

200.0

300.0

400.0

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Нэг хүнд ногдох ЭМЗ (мян.төг)Health expendituture per capita (thous.tugrik)

1 хүнд ногдох ДНБ (мян.төг)GDP per capita (thous.tugrik)

Эх үүсвэр: ҮСХ, ЭМҮТ-ны мэдээллийн бааз

- 20 -

Монгол улсын эрүүл мэндийн үндэсний тооцоо 2003-2014Хү

снэг

т 1

. 2. Н

эг х

үнд

ногд

ох Э

МЗ

Tabl

e 1.

2. H

ealth

exp

endi

ture

per

cap

ita

Он

Нэг

хүн

д но

гдох

эрү

үл м

энди

йн за

рдал

H

ealth

exp

endi

ture

per

cap

ita

Оны

үнэ

эр (т

өгрө

г)A

t cur

rent

pric

e(tu

grik

)

Аме

рик

долл

араа

рC

urre

nt U

SD (б

)

2003

оны

зэрэ

гцүү

лэх

үнээ

р (т

өгрө

г)

At 2

003

cons

tant

pric

es(tu

grik

)

2014

оны

зэрэ

гцүү

лэх

үнээ

р (т

өгрө

г)

At 2

014

cons

tant

pric

es(tu

grik

)

Боди

т өс

өлт,

өмнө

х он

той

харь

цуул

сана

ар (%

)R

eal g

row

th ra

te o

ver

prev

ious

yea

r (%

)

2003

34,3

19.3

29.9

34,3

19.3

116,

208.

2-

2004

40,5

59.6

34.2

36,5

45.6

123,

746.

56.

520

0552

,939

.643

.943

,577

.314

7,55

6.4

19.2

2006

56,5

46.8

47.9

43,8

45.3

148,

463.

90.

620

0782

,595

.070

.654

,380

.418

4,13

6.7

24.0

2008

110,

603.

094

.959

,649

.120

1,97

7.0

9.7

2009

110,

688.

977

.057

,265

.419

3,90

5.8

(4.0

)20

1014

5,12

0.2

107.

066

,441

.322

4,97

5.9

16.0

2011

192,

030.

815

1.7

80,7

33.4

273,

370.

321

.520

1224

1,87

0.7

177.

989

,199

.130

2,03

6.0

10.5

2013

273,

452.

517

9.2

89,6

41.0

303,

532.

30.

520

1431

8,52

2.4

175.

294

,068

.031

8,52

2.4

4.9

Дун

даж

өсө

лт

Aver

age

grow

th r

ate

2004

-201

4

10.0

(а) Ү

СХ-о

ос т

ооцс

он Х

ҮИ-и

йн м

эдээ

ллий

г аш

игла

в(б

) ҮСХ

-оос

тоо

цсон

вал

ьют

ын

ханш

ийн

мэдэ

элли

йг а

шиг

лав

Эх ү

үсвэ

р: Ү

СХ, Э

МҮТ

-ны

мэд

ээлл

ийн

бааз


- 21 -

БҮЛЭГ 2. ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ЗАРДАЛ: САНХҮҮЖИЛТИЙН ЭХ ҮҮСВЭРЭЭР

ЭМЗ-ыг санхүүжилтийн эх үүсвэрээр авч үзвэл, нийт санхүүжилтэд улсын санхүүжилт 58.1%-70.5%, хувийн санхүүжилт 22.6%-37.5%, донорын санхүүжилт 3.1%-13.4%-г тус тус эзэлж байна (Зураг 2.1).ЭМЗ-ын санхүүжилтийн эх үүсвэрийг мөнгөн дүнгээр авч үзвэл, улсын санхүүжилт 2014 онд 2003 онтой харьцуулахад 10.2 дахин, хувийн санхүүжилт 16.8 дахин, донорын санхүүжилт 3.6 дахин тус тус өссөн байна (Хүснэгт 2.1).Санхүүжилтийн эх үүсвэрийг ДНБ-д эзлэх хувиар авч үзвэл, улсын санхүүжилт 2003 онд 3.1% байсан бол 2014 онд 2.6% болж буурсан, хувийн санхүүжилт 1.1%-иас 1.5% болж өссөн, донорын санхүүжилт 0.4%-иас 0.1% болж буурсан байна (Зураг 2.2).

Зураг 2. 1. ЭМЗ, эрүүл мэндийн санхүүжилтийн эх үүсвэрээр (%)Figure 2. 1. Health expenditure by health care financing source (%)

20

Зураг 2. 1. ЭМЗ, эрүүл мэндийн санхүүжилтийн эх үүсвэрээр (%) Figure 2. 1. Health expenditure by health care financing source (%)

Эх үүсвэр: ЭМҮТ-ны мэдээллийн бааз

Зураг 2. 2. Эрүүл мэндийн санхүүжилтийн эх үүсвэрийн ДНБ-д эзлэх хувь Figure 2. 2. Health care financing source as a share of GDP (%)


67.1 67.3 58.1 65.469.5 70.5 68.0 64.6 63.2 64.3 55.9 61.5

23.3 25.928.6

27.6 22.8 22.6 23.1 26.4 29.1 30.3 37.5 35.4

9.6 6.8 13.4 7.0 7.7 6.9 8.8 8.9 7.7 5.5 6.6 3.1

0%

20%

40%

60%

80%

100%

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Улсын санхүүжилтPublic funding

Хувийн санхүүжилтPrivate funding

Донорын санхүүжилтDonor funding

3.12.9

2.62.4

3.0 3.1 3.12.6 2.6 2.6

2.32.6

1.1 1.1 1.3 1.0 1.0 1.0 1.0 1.11.2 1.2

1.6 1.5

0.4 0.30.6

0.3 0.3 0.3 0.4 0.4 0.3 0.2 0.3 0.10.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014





Зураг 2. 2. Эрүүл мэндийн санхүүжилтийн эх үүсвэрийн ДНБ-д эзлэх хувьFigure 2. 2. Health care financing source as a share of GDP (%)

20

Зураг 2. 1. ЭМЗ, эрүүл мэндийн санхүүжилтийн эх үүсвэрээр (%) Figure 2. 1. Health expenditure by health care financing source (%)


Зураг 2. 2. Эрүүл мэндийн санхүүжилтийн эх үүсвэрийн ДНБ-д эзлэх хувь Figure 2. 2. Health care financing source as a share of GDP (%)


67.1 67.3 58.1 65.469.5 70.5 68.0 64.6 63.2 64.3 55.9 61.5

23.3 25.928.6

27.6 22.8 22.6 23.1 26.4 29.1 30.3 37.5 35.4

9.6 6.8 13.4 7.0 7.7 6.9 8.8 8.9 7.7 5.5 6.6 3.1

0%

20%

40%

60%

80%

100%

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014




3.12.9

2.62.4

3.0 3.1 3.12.6 2.6 2.6

2.32.6

1.1 1.1 1.3 1.0 1.0 1.0 1.0 1.11.2 1.2

1.6 1.5

0.4 0.30.6

0.3 0.3 0.3 0.4 0.4 0.3 0.2 0.3 0.10.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014





- 22 -


Хүсн

эгт

2. 1

. ЭМ

З, с

анхү

үжил

тий

н эх

үүс

вэрэ

эрTa

ble

2. 1

.Hea

lth e

xpen

ditu

re b

y he

alth

car

e fin

anci

ng so

urce

Он

Эрү

үл м

энди

йн с

анхү

үжил

тийн

эх ү

үсвэ

р (т

эрбу

м тө

грөг

) H

ealth

car

e fin

anci

ng so

urce

(bln

tugr

ik)

Э

рүүл

мэн

дийн

сан

хүүж

илти

йн эх

үү

свэр

ийн

харь

цаа

(%)

Shar

e of

hea

lth c

are

finan

cing

sour

ce (%

)

Эрү

үл м

энди

йн с

анхү

үжил

тийн

эх ү

үсвэ

рийн

Д

НБ-

д эз

лэх

хувь

H

ealth

car

e fin

anci

ng so

urce

as a

shar

e of

GD

P (%

)

Улсы

н са

нхүү

жил

т Pu

blic

fund

ing

Хуви

йн

санх

үүж

илт

Priv

ate

fund

ing

Дон

оры

н са

нхүү

жил

т D

onor

fund

ing

Ул

сын

санх

үүж

илт

Publ

ic fu

ndin

g

Хуви

йн

санх

үүж

илт

Priv

ate

fund

ing

Дон

оры

н са

нхүү

жил

т D

onor

fund

ing

Ул

сын

санх

үүж

илт

Publ

ic fu

ndin

g

Хуви

йн

санх

үүж

илт

Priv

ate

fund

ing

Дон

оры

н са

нхүү

жил

т D

onor

fund

ing

2003

57.1

19.8

8.2

67.1

23.3

9.6

3.1

1.1

0.4

2004

68.5

26.3

6.9

67.3

25.9

6.8

2.9

1.1

0.3

2005

78.0

38.4

17.9

58.1

28.6

13.4

2.6

1.3

0.6

2006

94.9

40.1

10.1

65.4

27.6

7.0

2.4

1.0

0.3

2007

149.

448

.916

.569

.522

.87.

73.

01.

00.

320

0820

6.0

66.1

20.3

70.5

22.6

6.9

3.1

1.0

0.3

2009

202.

768

.926

.368

.023

.18.

83.

11.

00.

420

1025

6.8

105.

135

.564

.626

.48.

92.

61.

10.

420

1133

8.4

155.

441

.263

.229

.17.

72.

61.

20.

320

1244

1.4

207.

837

.664

.330

.35.

52.

61.

20.

220

1344

2.8

297.

352

.755

.937

.56.

62.

31.

60.

320

1458

0.3

334.

329

.3

61.5

35.4

3.1

2.

61.

50.

1

Эх ү

үсвэ

р: Э

МҮТ

-ны

мэд

ээлл

ийн

бааз


- 23 -

Улсын санхүүжилт нь улсын төсөв ба эрүүл мэндийн даатгалын сан (ЭМДС)-ийн санхүүжилтээс бүрдэж байгаа бөгөөд улсын төсвийн санхүүжилт нь улсын санхүүжилтэд 66.9%-81.7%-ийг эзэлж байгаа бол ЭМДС-ийн санхүүжилт 18.3%-33.1%-ийг эзэлж байна (Зураг 2.3).Мөнгөн дүнгээр авч үзвэл, улсын төсөв 2003 онд 38.2 тэрбум төгрөг байсан бол 2014 онд 406.1 тэрбум төгрөг болж 10.6 дахин, ЭМДС-ийн санхүүжилт 2003 онд 18.9 тэрбум төгрөг байсан бол 2014 онд 174.2 тэрбум төгрөг болж 9.2 дахин тус тус өссөн байна (Хүснэгт 2.2).

Зураг 2. 3. Улсын санхүүжилт, дэд ангиллаар (%)Figure 2. 3. Public funding by sub classification (%)

22

Зураг 2. 3. Улсын санхүүжилтийн задаргаа (%)

Figure 2. 3. Public funding by details (%)


Зураг 2. 4. Хувийн санхүүжилтийн задаргаа (%) Figure 2. 4. Private funding by details (%)


66.9 70.6 71.4 72.681.7 75.7 71.0 69.0 73.4 74.8 72.8 70.0

33.1 29.4 28.6 27.418.3 24.3

29.0 31.0 26.6 25.2 27.2 30.0

0.0

20.0

40.0

60.0

80.0

100.0

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Улсын төсөв Cenral government budget

Эрүүл мэндийн даатгалын сан Health insurance fund

0.1 0.1 0.1 0.2 0.2 0.2 0.8 0.7 0.7 0.8 0.6 0.95.1

4.8 3.4 3.6 3.7 3.0 2.1 1.9 2.0 1.6 1.5 2.1

94.8 95.1 96.5 96.2 96.1 96.8 97.1 97.4 97.3 97.6 97.9 97.1

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Өрх, хувь хүний төлбөрPrivate household out-of-pocket expenditure

Хувийн корпорацуудCorporations (other than health insurance)


Хүснэгт 2. 2. Улсын санхүүжилт, дэд ангиллаарTable 2. 2. Public funding by sub classification

Он


Эрүүл мэндийн даатгал Health insurance fund

Нийт улсын санхүүжилт Total public funding

Мөнгөн дүн (тэрбум төгрөг) Amount

(bln tugrik)

Улсын санхүүжилтэд

эзлэх хувь Share of public

funding (%)


(bln tugrik)

Улсын санхүүжилтэд

эзлэх хувь Share of public

funding (%)


(bln tugrik)

Нийт санхүүжилтэд

эзлэх хувь Share of total health funding

(%)2003 38.2 66.9 18.9 33.1 57.1 67.12004 48.4 70.6 20.1 29.4 68.5 67.32005 55.7 71.4 22.3 28.6 78.0 58.12006 68.9 72.6 26.0 27.4 94.9 65.42007 122.2 81.7 27.3 18.3 149.4 69.52008 156.0 75.7 50.0 24.3 206.0 70.52009 143.9 71.0 58.8 29.0 202.7 68.02010 177.1 69.0 79.7 31.0 256.8 64.62011 248.3 73.4 90.2 26.6 338.4 63.22012 330.2 74.8 111.3 25.2 441.4 64.32013 322.2 72.8 120.6 27.2 442.8 55.92014 406.1 70.0 174.2 30.0 580.3 61.5


- 24 -


Хувийн санхүүжилт нь хувийн даатгалын санхүүжилт, хувийн корпорацийн санхүүжилт, өрх, хувь хүний төлбөрөөс тус тус бүрдэж байгаа бөгөөд өрх, хувь хүний төлбөр хамгийн өндөр буюу хувийн санхүүжилтийн 94.8%-97.9%-г эзэлж байна (Зураг 2.4). Хувийн даатгалын санхүүжилт нь хувийн санхүүжилтэд хамгийн бага хувийг эзэлж байгаа хэдий ч 2014 оны үзүүлэлтийг 2003 онтой харьцуулахад 96 дахин өссөн байна. Харин хувийн корпорацийн санхүүжилт 6.9 дахин, өрх, хувь хүний төлбөр 17.3 дахин тус тус өссөн байна (Хүснэгт 2.3).

Зураг 2. 4. Хувийн санхүүжилт, дэд ангиллаар (%)Figure 2. 4. Private funding by sub classification (%)

22

Зураг 2. 3. Улсын санхүүжилтийн задаргаа (%)

Figure 2. 3. Public funding by details (%)


Зураг 2. 4. Хувийн санхүүжилтийн задаргаа (%) Figure 2. 4. Private funding by details (%)


66.9 70.6 71.4 72.681.7 75.7 71.0 69.0 73.4 74.8 72.8 70.0

33.1 29.4 28.6 27.418.3 24.3

29.0 31.0 26.6 25.2 27.2 30.0

0.0

20.0

40.0

60.0

80.0

100.0

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014


Эрүүл мэндийн даатгалын сан Health insurance fund

0.1 0.1 0.1 0.2 0.2 0.2 0.8 0.7 0.7 0.8 0.6 0.95.1

4.8 3.4 3.6 3.7 3.0 2.1 1.9 2.0 1.6 1.5 2.1

94.8 95.1 96.5 96.2 96.1 96.8 97.1 97.4 97.3 97.6 97.9 97.1

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Өрх, хувь хүний төлбөрPrivate household out-of-pocket expenditure

Хувийн корпорацуудCorporations (other than health insurance)



- 25 -

Хүсн

эгт

2. 3

. Хув

ийн

санх

үүж

илт

, дэд

анг

илла

арTa

ble

2. 3

. Pri

vate

fund

ing

by su

b cl

assi

ficat

ion

Он

Хуви

йн д

аатг

ал

Priv

ate

insu

ranc

e en

terp

rises

(oth

er

than

soci

al in

sura

nce)

Ху

вийн

кор

пора

цууд

C

orpo

ratio

ns (o

ther

than

hea

lth

insu

ranc

e)

Өрх

, хув

ь хү

ний

төлб

өр

Priv

ate

hous

ehol

d ou

t-of-

pock

et

expe

nditu

re

Ний

т ху

вийн

сан

хүүж

илт

Мөн

гөн

дүн

(тэр

бум

төгр

өг)

Am

ount

(b

ln tu

grik

)

Хуви

йн

санх

үүж

илтэ

д эз

лэх

хувь

Sh

are

of p

rivat

e fu

ndin

g (%

)

Мөн

гөн

дүн

(тэр

бум

төгр

өг)

Am

ount

(b

ln tu

grik

)

Хуви

йн

санх

үүж

илтэ

д эз

лэх

хувь

Sh

are

of p

rivat

e fu

ndin

g (%

)

Мөн

гөн

дүн

(тэр

бум

төгр

өг)

Am

ount

(b

ln tu

grik

)

Хуви

йн

санх

үүж

илтэ

д эз

лэх

хувь

Sh

are

of p

rivat

e fu

ndin

g (%

)

Мөн

гөн

дүн

(тэр

бум

төгр

өг)

Am

ount

(b

ln tu

grik

)

Эрү

үл м

энди

йн

нийт

сан

хүүж

илтэ

д эз

лэх

хувь

Sh

are

of to

tal h

ealth

fu

ndin

g (%

)

2003

0.03

0.1

1.0

5.1

18.8

94.8

19.8

23.3

2004

0.04

0.1

1.3

4.8

25.1

95.1

26.3

25.9

2005

0.05

0.1

1.3

3.4

37.0

96.5

38.4

28.6

2006

0.06

0.2

1.4

3.6

38.6

96.2

40.1

27.6

2007

0.08

0.2

1.8

3.7

47.0

96.1

48.9

22.8

2008

0.11

0.2

2.0

3.0

64.0

96.8

66.1

22.6

2009

0.54

0.8

1.4

2.1

66.9

97.1

68.9

23.1

2010

0.74

0.7

2.0

1.9

102.

497

.410

5.1

26.4

2011

1.16

0.7

3.1

2.0

151.

297

.315

5.4

29.1

2012

1.60

0.8

3.4

1.6

202.

997

.620

7.8

30.3

2013

1.92

0.6

4.4

1.5

290.

997

.929

7.3

37.5

2014

2.88

0.9

6.

92.

1

324.

597

.1

334.

335

.4

Эх ү

үсвэ

р: Э

МҮТ

-ны

мэд

ээлл

ийн

бааз

- 26 -


БҮЛЭГ 3. ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ЗАРДАЛ: ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТУСЛАМЖ, ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ТӨРЛӨӨР

ЭМЗ-ыг эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний ерөнхий ангиллаар авч үзвэл, эмчлэн анагаах тусламж үйлчилгээний зардал хамгийн өндөр буюу ЭМЗ-ын 55.2%-69.2%-ийг эзэлж байна. Эм, эмнэлгийн хэрэгсэл түгээх үйлчилгээний зардал 2003 онд 7.6% байсан бол 2014 онд 11.6% болж өсөх хандлагатай байна. Урьдчилан сэргийлэх болон нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний зардлын эзлэх хувь 2007 оноос хойш буурах хандлагатай, хөрөнгө оруулалтын зардлын эзлэх хувь бүхий л хугацаанд хэлбэлзэлтэй байна (Зураг 3.1).Эмчлэн анагаах тусламж үйлчилгээний зардлыг тусламж, үйлчилгээний дэд ангиллаар авч үзвэл, хэвтүүлэн эмчлэх тусламж үйлчилгээний зардлын эзлэх хувь 2003 онд 70.6% байсан бол 2014 онд 62.3% болж буурах хандлагатай, харин амбулаториор үзүүлэх тусламж үйлчилгээний зардлын эзлэх хувь 29.1%-37.5% хүртэл өсөх хандлагатай байна (Зураг 3.2).Хэвтүүлэн эмчлэх тусламж, үйлчилгээний зардлын санхүүжилтийн эх үүсвэрийн дийлэнх хувийг улсын санхүүжилт эзэлж байгаа бөгөөд 2010 оноос эхлэн буурах хандлагатай байна. Харин хувийн санхүүжилт 2010 оноос эхлэн өсөх хандлагатай байна (Зураг 3.3).Амбулаториор үзүүлэх тусламж үйлчилгээний хувьд 2010 оноос эхлэн хувийн санхүүжилт өсч 2014 онд 53.7% болсон бол улсын санхүүжилт мөн 2010 оноос буурч 2014 онд 46.3% болсон байна (Зураг 3.4).Сэргээн засах болон эм, эмнэлгийн хэрэгсэл түгээх үйлчилгээнүүдийн хувьд хувийн санхүүжилт давамгайлж байгаа бол эрүүл мэндийн нэмэлт үйлчилгээ, эрүүл мэндийн даатгал, хөрөнгө оруулалтын хувьд улсын салбарын санхүүжилт давамгайлж байна. Урьдчилан сэргийлэх болон нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний хувьд 2011 он хүртэл донорын санхүүжилт давамгайлж байсан бол 2012 оноос улсын санхүүжилт давамгайлж эхэлжээ. (Хүснэгт 3.1).

Зураг 3. 1. ЭМЗ, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний төрлөөр (%)Figure 3. 1. Health expenditure by health care function (%)

25

Зураг 3. 1. ЭМЗ, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний төрлөөр (%)

Figure 3. 1. Health expenditure by health care function (%)


63.669.2

61.066.3

55.260.4 57.2 54.7 55.4 58.4

62.2 60.1

0.60.6

0.91.3

1.22.0

2.4 2.6 2.32.4

2.3 2.46.0

6.3

5.36.0

5.7

6.35.5

5.0 4.44.4

4.3 3.9

7.66.6

8.1

8.1

7.1

7.99.7 10.5 8.3

8.312.4

11.6

10.08.1

14.48.2

13.510.0 10.5 9.8

8.27.5

7.56.0

5.95.2 4.1 4.3

4.85.6 5.2

5.04.5

7.3

6.64.5

5.0 3.1 5.4 5.011.6 7.1 8.6 11.8 16.2

11.23.9

10.71.2 0.8 0.7 0.8 0.8 0.9 1.0 0.6 0.7 0.6 0.7 0.7

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Эрүүл мэндтэй холбоотой үйл ажиллагаа Expenditure on Health related functions

Хөрөнгө оруулалт Capital formation of health care provider institutionsЭрүүл мэндийн удирдлага, эрүүл мэндийн даатгал Health administration and health insuranceУрьдчилан сэргийлэх болон нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ Preventive and public health servicesЭм, эмнэлгийн хэрэгсэл түгээх үйлчилгээMedical goods dispenced to outpatients

Эрүүл мэндийн нэмэлт үйлчилгээ Ancillary services to health care

Сэргээн засах тусламж, үйлчилгээ Rehabilitative care

Эмчлэн анагаах тусламж, үйлчилгээ Services of curative care



- 27 -

Зураг 3. 2. Эмчлэн анагаах тусламж үйлчилгээний зардал, дэд ангиллаар (%)Figure 3. 2. Expenditure on curative care by sub classification (%)

[Type the document title]

26

Зураг 3. 2. Эмчлэн анагаах тусламж үйлчилгээний зардал, дэд ангиллаар (%) Figure 3. 2. Expenditure on curative care by sub classification (%)


Зураг 3. 3. Хэвтүүлэн эмчлэх тусламж үйлчилгээний зардал, санхүүжилтийн эх үүсвэрээр (%)

Figure 3. 3. Expenditure on inpatient curative care by health care financing source (%)


Зураг 3. 4. Амбулаториор үзүүлэх тусламж үйлчилгээний зардал, санхүүжилтийн эх үүсвэрэр (%)

Figure 3. 4. Expenditure on out-patient curative care by health care financing source (%)


70.6 69.6 68.3 68.5 68.7 68.4 68.6 64.9 64.6 64.4 62.3 62.3

29.1 30.4 31.7 31.1 31.2 31.4 31.2 34.9 35.3 35.4 37.5 37.5

- 20.0 40.0 60.0 80.0

100.0

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Хэвтүүлэн эмчлэх тусламж үйлчилгээ Inpatient curative care

Амбулаториор үзүүлэх тусламж, үйлчилгээ Outpatient curative care

80.7 78.3 74.3 78.581.0 84.9 85.3 83.8

74.8 73.5 72.2 72.8

19.3 21.725.7 21.5 19.0 15.1 14.7 16.2

25.2 26.5 27.8 27.2

0.0

20.0

40.0

60.0

80.0

100.0

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Улсын санхүүжилт / Public funding Хувийн санхүүжилт / Private funding

67.4 62.956.3 60.2

63.3 67.0 67.557.3

50.4 51.9

44.8 46.3

32.6 37.143.7 39.8 36.7 33.0 32.5

42.749.6 48.1

55.2 53.7

0.010.020.030.040.050.060.070.080.0

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 20

2003-2014œонгол улсын... · 2018-10-10 · Монгол улсын эрүүл...

Documents

Transcript of 2003-2014œонгол улсын... · 2018-10-10 · Монгол улсын эрүүл...