1.KAPSAM

ISO 50001

Y.KENAN SARIOĞLU-END.MÜH.

ENERJİ YÖNETİCİSİ

Sürekli İyileştirme

Enerji Performansı

Enerji Verimliliği

Enerji Korunması

1.KAPSAM

Bu standart, bir enerji yönetim sistemini;

• kurma,

• uygulama,

• sürdürme ve

• Geliştirme

ile ilgili gerekleri belirlemektedir ve enerji performansında sürekli geliştirme elde etmede sistematik bir yaklaşım izler.

1.KAPSAM

1.KAPSAM

• Bu standart, kuruluş tarafından izlenebilen ve müdahale edilen enerji performansını etkileyen tüm değişkenler için geçerlidir. Enerjiyle ilgili özel performans kriteri belirtmez.

• Kendi enerji politikasına uyduğundan emin olmak isteyen ve uyduğunu başkalarına göstermek isteyen her kuruluş tarafından kullanılabilir.

• Bu standart bağımsız olarak kullanılmak üzere tasarlanmıştır, ancak diğer yönetim sistemleri ile uyumlaştırılabilir veya bütünleştirilebilir.

• Bu standard, beyan eHi!)i enerji politikastna uygunlugunu saglamak ve bu uygunlugu digerlerine gostermek isteyen her tur kurulu~ il'in uygulanabilir. Bu uygunluk, kurulu~un kendisini degerlendirmesi ve kendi uygunluk beyan.yla veya enerji yoneti

2-REFERANSLAR

2.Referans

Herhangi bir atıf yapılan standart veya doküman yoktur. Bu madde, diğer ISO yönetim sistemi standartlarıyla madde numaralandırması açısından uyum sağlamak için dahil edilmiştir.

3.TERİMLER-TARİFLER

3.1 Sınırlar 3.2 Sürekli İyileştirme 3.3 Düzeltme 3.4 Düzeltici Faaliyet 3.5 Enerji 3.6 Enerji Performans Çizgisi 3.7 Enerji Tüketimi 3.8 Kullanılan Enerjinin Verimliliği 3.9 Enerji Yönetim Sistemi 3.10 Enerji Yönetim Birimi 3.11 Enerjinin Amacı 3.12 Enerji Performansı 3.13 Enerji Performans Göstergesi 3.14 Enerji Politikası

3.15 Enerji Gözden Geçirmesi 3.16 Enerji Hizmetleri 3.17 Enerji Hedefi 3.18 Enerji Kullanımı 3.19 İlgili Taraf 3.20 İç Tetkik 3.21 Uygunsuzluk 3.22 Kuruluş 3.23 Önleyici Faaliyet 3.24 Prosedür 3.25 Kayıt 3.26 Kapsam 3.27 Kayda Değer Enerji Kullanımı 3.28 Üst Yönetim

3.Terimler, tanımlar

Sınırlar :Fiziksel ve/veya kuruluş tarafından tanımlanan organizasyonel sınırları içerir.

ÖRNEK Bir kuruluşun kontrolü altında olan bir proses, prosesler grubu, bir fabrika, kuruluşun tamamı , birden fazla fabrika.

Sürekli iyileştirme :Enerji performans ve enerji yönetim sisteminde olumlu yönde artışla sonuçlanan sürekli tekrar eden proses.

Amaç ve politikalarla tutarlı, hedeflere ulaşabilen, enerji performansını sürekli geliştiren bir sistematik olarak uygulanır.

3.Terimler, tanımlar Düzeltme : Tespit edilen bir uygunsuzluğu ortadan kaldırmaya yönelik faaliyet.

Düzeltici Faaliyet: Tespit edilen bir uygunsuzluğun nedenini ortadan kaldırmaya yönelik faaliyet.

Enerji : Elektrik, yakıt, buhar, ısı , sıkıştırılmış hava ve benzeri diğer kaynaklar.

Enerji referans çizgisi : Enerji performansının karşılaştırılmasına temel sağlayan nicel referans

Enerji Tüketimi : Kullanılan enerji miktarı

Kullanılan Enerjinin verimliliği : Enerji girdisi ile kuruluşun faaliyet, mal, hizmet veya enerji çıktılar arasındaki oran veya diğer nicel ilişki.

3.Terimler, tanımlar Enerji Yönetim Sistemi: Bir kuruluşun enerji politikasını ve amaçlarını belirlemek ve bu amaçlara ulaşmak için birbirleriyle ilişkisi olan veya karşılıklı etkileşime giren öğeler kümesi, ve bu amaçlara ulaşmak için proses ve prosedürler.

Enerji Yönetim Birimi: Enerji yönetim sistemi faaliyetlerinin etkin uygulanması ve enerji performans iyileştirmelerinin yaygınlaştırılmasından sorumlu kişi (ler).

Enerjinin Amacı: Kuruluşun kendisinin belirlediği enerji politikası ile tutarlı olacak şekilde iyileştirilmiş enerji performansında ulaşılmak istenen sonuç veya başarılar.

Enerji Performansı: Enerji verimliliği , enerji kullanımı ve enerji tüketimi ile ilişkili ölçülebilir sonuçlar.

3.Terimler, tanımlar

Enerji Performansı Göstergesi: EPG Enerji performansının kuruluş tarafından tanımlanan şekilde nicel değeri veya ölçümü.

NOT EPG, basit metrik, oransal veya daha karmaşık bir model olarak ifade edilebilir.

Enerjinin Politikası: Kuruluşun enerji performansıyla ilgili tüm niyet ve prensiplerinin üst yönetim tarafından resmi olarak ortaya koyulduğu beyan .

Enerji Gözden Geçirmesi: Kuruluşun enerji performansının, veriler ve diğer bilgilere dayanarak, iyileştirme fırsatlarının ortaya çıkaracak şekilde belirlenmesi. (ISO 9001 YGG)

Enerji Hizmetleri: Enerjinin tedariki ve/veya kullanılmasıyla ilişkili faaliyetler ve bunların sonuçları.

3.Terimler, tanımlar Enerjinin Hedefi: Enerji amaçlarından ortaya çıkan ve bu amaçlara ulaşmak için belirlenmesi ve yerine getirilmesi gereken, kuruluşa ya da kuruluşun bölümlerine uygulanabilir, ayrıntılı ve ölçülebilir enerji performans gereksinimi.

Enerji Kullanımı: Enerjiden yararlanma durumu ya da yararlanma şekli.

Örnek: Havalandırma, aydınlatma, ısıtma, soğutma, nakliye, prosesler, üretim hatlar.

İlgili Taraf: Kuruluşun enerji performansı ile ilgilenen ya da enerji performansından etkilenen kişi ya da grup.

İç Tetik: Kanıtlar elde etmek ve gereklere ne ölçülerde uyulduğunu belirlemek için bu kanıtlarını nesnel bir biçimde değerlendirilmesi için yapılan sistemli, bağımsız ve belgeye dayalı süreç.

3.Terimler, tanımlar

Uygunsuzluk: Bir şartın yerine getirilememesi.

Kuruluş: Kendi işlevlerini yerine getiren ve idare teşkilat olan ve enerji kullanım ile enerji tüketimini tetkik etmeye yetkili, anonim olan ya da olmayan, kamu ya da özel sektörün bir parçası olan veya bunların birleşmesi ile meydana gelen şirket, firma, girişim, yetkili birim ya da kurum.

Önleyici Faaliyet: Olası bir uygunsuzluğun nedenini ortadan kaldırmaya yönelik faaliyet.

Prosedür: Bir faaliyeti ya da bir süreci yerine getirmek için belirlenen yöntem.

Kayıt: Elde edilen sonuçların ifade edildiği ya da faaliyetlerin yapıldığının kanıtını gösteren doküman.

3.Terimler, tanımlar

Kapsam: Kuruluşun enerji yönetim sistemi aracılığıyla belirlediği, çeşitli sınırlar içerebilen faaliyet, tesis ve kararların kapsamı.

Kayda Değer Enerji Kullanımı: Kayda değer miktarda enerji tüketilen ve/veya enerji performansının iyileştirilmesi açısından önemli potansiyele sahip enerji kullanılan yerler. Kayda değer enerji kullanım kriterleri kuruluş tarafından belirlenir

Üst Yönetim: Kuruluşu yöneten ve kontrol eden en üst seviyedeki kişi ya da insanlar topluluğu.

4.ENERJİ YÖNETİMİ SİSTEMİ ŞARTLARI

4.1 Genel Şartlar

4.2 Yönetimin Sorumluluğu

4.3 Enerji Politikası

4.4 Planlama

4.5 Projenin Uygulanması ve İşletilmesi

4.6 Performansın Kontrol Edilmesi

4.7- Enerji Yönetimi Sisteminin Tepe Yönetim Tarafından Gözden Geçirilmesi

4.1-Genel gereklilikler

Kuruluş,

a. Bu standardın gerekliliklerine uygun – bir enerji yönetimi sistemi (EYS) kurmalı,

– dokümante etmeli,

– gerçekleştirmeli,

– sürdürmeli,

– iyileştirmelidir.

b. EYS‟nin kapsamını ve sınırlarını – tanımlı

– dokümante etmeli,

c. Enerji performansının ve EYS’nin sürekli gelişiminin sağlanması için bu standardın gerekliliklerini nasıl yerine getireceğini belirlemeli ve dokümante etmeli.

4.2-Yönetimin Sorumluluğu

4.2.1-Genel

Üst yönetim aşağıdakileri yaparak EYS’ne ve onun etkinliğini sürekli geliştirmeye olan taahüdünü gösterir:

a. enerji politikasını kurmak, gerçekleştirmek ve sürdürmek,

b. enerji yönetimi temsilcisi atamak ve bir EYS birimi oluşturmasını sağlamak,

c. Enerji yönetim sisteminin kurulması, gerçekleştirilmesi sürdürülmesi ve iyileştirilmesi ve ortaya çıkan enerji performans için gerekli kaynağı sağlamak (Kaynaklar, insan kaynaklarını, uzmanlık becerilerini, teknoloji ve finansal kaynaklarını içerir.)

4.2-Yönetimin Sorumluluğu

4.2.1-Genel

d) Enerji yönetim sisteminde tanımlanacak kapsam ve sınırların belirlenmesi,

e) Enerji yönetiminin önemini kuruluştaki kişilere iletmek,

f) Enerji amaçlar ve hedeflerinin belirlenmesini sağlamak,

g) Enerji performans göstergelerinin kuruluşa uygun olmasını sağlamak,

h) Uzun dönemli planlamada enerji performansını göz önünde bulundurmak,

i) Sonuçların ölçülmesini ve belirli aralıklarla rapor edilmesini sağlamak,

j) Yönetim gözden geçirmeleri yapmak.

4.2-Yönetimin Sorumluluğu

4.2.2-Yönetim Temsilcisi

Kuruluşun üst yönetimi, taşıdığı diğer sorumluluklara bakmaksızın, bir yönetim temsilcisi (temsilcileri) belirlemeli ve aşağıdaki hususların yerine getirilmesi için görev, sorumluluk ve yetkiler tanımlamalıdır:

a) Enerji yönetim sisteminin standarda uygun olarak kurulduğundan, gerçekleştirildiğinden, sürdürüldüğünden ve sürekli iyileştirildiğinden emin olunması,

b) Enerji yönetim faaliyetlerinde yönetim temsilcisini desteklemek üzere çalışacak olan ve uygun seviyede bir yönetim yetkilisinin belirlenmesi,

4.2-Yönetimin Sorumluluğu

4.2.2-Yönetim Temsilcisi

c) Enerji performansı hakkında üst yönetime rapor vermek,

d) Enerji yönetim sisteminin performans hakkında üst yönetime rapor vermek,

e) Enerji yönetim faaliyetlerinin planlamasının kuruluşun enerji politikasını destekler şekilde tasarlanmasını sağlamak,

f) Etkili enerji yönetimi için sorumluluklar ve yetkilileri tanımlamak ve yayınlamak,

g) Enerji yönetim sisteminin işleyişi ve kontrolünün etkili olmasını sağlamak için gerekli kriter ve metotlar belirlemek,

h) Enerji politikası ve amaçlarıyla ilgili olarak kuruluşun her seviyesindeki farkındalığını arttırmak.

4.3-Enerji Politikası Enerji politikasında, kuruluşun enerji performansında iyileştirme elde edilmesi ile ilgili taahhüdü beyan edilmelidir. Enerji politikası üst yönetim tarafından tanımlamalı ve enerji politikası;

a. Kuruluşun enerji kullanım ve tüketim niteliğine ve büyüklüğüne uygun olmasını,

b. Enerji performansının sürekli iyileştirilmesi taahhüdünde bulunmasını,

c. Amaçlar ve hedeflere ulaşmak için gerekli olan tüm bilgi ve kaynaklara sahip olunmasıyla ilgili taahhüdü içermesini,

d. Kuruluşun enerji kullanım, tüketimi ve verimliliği açısından uymayı taahhüt ettiği geçerli yasal gereklere ve diğer şartlara uyulacağı ile ilgili bir taahhüdü içermesini,

4.3-Enerji Politikası

e. Enerji amaçları ve hedeflerini belirlemek ve gözden geçirmek için bir çerçeve sunmasını,

f. Enerji performansının iyileştirilmesi için enerji verimli ürünler, hizmetler ve tasarım satın alınmasının desteklemesi,

g. Kuruluşun tüm seviyelerinde dokümante ve kontrol edilmesi,

h. Düzenli olarak gözden geçirilmesi ve güncellenmesini sağlamalıdır.

4.3-Enerji Politikası Enerji politikası kuruluş için, enerji yönetim sistemini ve enerji performansını kendi kapsam ve sınırlarında yönetmesi, gerçekleştirmesi ve iyileştirmesi için itici güçtür.

Politika, ilgili tarafların kolayca anlayabileceği ve işle ilgili faaliyetlerde uygulayabileceği basit bir beyan olabilir.

Kuruluş tarafından nakliye satın alması yapıldığında veya nakliye kullanıldığında, nakliyede kullanılan enerji kullanımını ve tüketimi de enerji yönetim sistemi kapsamına ve sınırlarına dahil edilebilir.

4.4-Planlama

4.4.1-Genel

Kuruluş, bir enerji planlama prosesi yürütmeli ve dokümante etmelidir. Enerji planlaması, enerji politikasıyla tutarlı olmalı ve enerji performansını sürekli iyileştirecek faaliyetlere öncülük etmelidir.

Enerji planlaması, kuruluşun enerji performansını etkileyebilecek faaliyetlerini gözden geçirmeyi de içermelidir.

4.4-Planlama

HEDEF BELİRLEME • Hedef belirleme hangi seviyede enerji tasarrufu

sağlanacağını belirler. • Hedef belirlemenin iki temel elamanı vardır,

– Tüketimlerin hangi seviyeye düşürülebileceği – Tasarrufların hangi zaman aralığında yapılabileceği

• Hedeflerin gerçekçi olması uygulama şansını artırır. • Teknolojik yatırım ve yönetim teknikleri hedef

tespitinde ana hareket planıdır. • Hedef belirlemede iki türlü çalışma tarzı vardır.

– Üretim miktarı ile ilişkili operasyonel teknikler kullanmak, proses verimliliğini artırmak,

– Üretim miktarının bağımsız tüketimlerin düşürülmesi. Örnek; yeterli yalıtım yaparak ısı kayıplarını önlemek.

4.4-Planlama 4.4.2-Yasal Gerekler ve Diğer Şartlar

Kuruluş, kuruluşun enerji kullanımı, tüketimi ve verimliliği açısından uymakla yükümlü olduğu yürürlükteki yasal gerekleri ve diğer şartlar (Müşteri ile ilgili şartlar, ilkeler, programlar vs) belirlemeli, gerçekleştirmeli ve bunlara erişebilmelidir.

Kuruluş, bu gereklerin kendi enerji kullanımı, tüketimi ve verimliliği açısından nasıl uygulandığını saptamalı ve enerji yönetim sistemi kurulurken, uygulanırken ve sürdürülürken uymak zorunda olduğu bu yasal gereklerin ve diğer şartların göz önünde bulundurulmasını sağlamalıdır.

Yasal gerekler ve diğer şartlar belirli aralıklarla gözden geçirilmelidir.

4.4-Planlama 4.4.3-Enerjinin Gözden Geçirilmesi

Kuruluş bir enerji gözden geçirme yöntemi geliştirmeli, kaydetmeli ve sürdürmelidir. Enerji gözden geçirmesini geliştirmede kullanılan metodoloji ve kriterler dokümante edilmelidir. Kuruluş enerji gözden geçirme yöntemini geliştirmek için;

a. Ölçümler ve diğer verilere dayanarak enerji kullanımın ve tüketimini analiz etmelidir. Bunun için;

– Mevcut enerji kaynaklarını belirlemeli,

– Geçmişteki ve güncel enerji kullanımını ve tüketimini değerlendirmelidir.

4.4-Planlama 4.4.3-Enerjinin Gözden Geçirilmesi

b. Enerji kullanım ve tüketimi analizlerine dayanarak, önemli enerji kullanım alanlarını belirlemelidir. Bunun için;

– Kuruluş için veya kuruluş adına çalışan ve enerji kullanımını ve tüketimini kayda değer olarak etkileyen tesis, ekipman, sistem, proses ve personeli belirlemek,

– Enerji kullanımını kayda değer miktarda etkileyen diğer değişkenleri belirlemek,

– Belirlenen kayda değer enerji kullanımıyla ilişkili tesis, ekipman, sistem ve proseslerin güncel enerji performansını belirlemek,

– Gelecekteki enerji kullanımı ve tüketimi belirlenmelidir.

4.4-Planlama 4.4.3-Enerjinin Gözden Geçirilmesi

c. Enerji performansını iyileştirmek için fırsatlar belirlemek, öncelik vermek ve kaydetmek.

Enerjiyi performansını değerlendirebilmek için benchmarking gibi yöntemler kullanılabilir.

4.4-Planlama 4.4.3-Enerjinin Gözden Geçirilmesi

• Enerji kullanımının tespiti ve değerlendirmesi prosesi, kuruluşa önemli enerji kullanım alanların belirleme ve enerji performansını iyileştirme fırsatları sağlamalıdır.

• Kuruluş adına çalışan personele örnek olarak; hizmet sağlayıcılar, part-time personel veya geçici çalışanlar verilebilir.

• Enerji gözden geçirmesini güncelleme, analizle ilişkili bilgileri güncelleme ve enerji performansını iyileştirme fırsatlarının belirlenmesi ve önemini ortaya koymasını sağlar.

• Potansiyel enerji kaynakları , herhangi bir kuruluşta şimdiye kadar kullanılmamış enerji kaynaklarını içerebilir. Alternatif enerji kaynaklar fosil ya da fosil olmayan yakıtları içerebilir.

4.4-Planlama 4.4.3-Enerjinin Gözden Geçirilmesi

• Bir enerji tetkiki veya değerlendirmesi, bir kuruluşun enerji performansının veya bir prosesinin veya her ikisinin detaylıca gözden geçirilmesinden oluşmaktadır. Tipik olarak, gerçek enerji performansının ölçülmesi ve gözlemlenmesine dayalıdır. Tetkik çıktıları tipik olarak mevcut tüketim ve performans hakkında bilgileri içerir ve bunlara enerji performansının iyileştirilmesiyle ilgili bir dizi sıralı öneri eşlik eder. Enerji tetkikleri, enerji performansını iyileştirme fırsatlarının belirlenmesi ve önceliklendirilmesi için planlanır ve yapılır.

4.4-Planlama 4.4.4-Enerji Referans Çizgisi

Kuruluş, kuruluşun enerji kullanımı ve tüketimine uygun bir veri süresini göz önünde bulundurarak ve başlangıç enerji gözden geçirmesindeki bilgiyi kullanarak, bir enerji referans çizgisi (çizgileri) belirlenmelidir. Enerji performansındaki değişiklikler, enerji referans çizgisiyle (çizgileriyle) karşılaştırılıp ölçülmelidir.

Aşağıdaki durumlarda enerji referans çizgisi yeniden belirlenmelidir:

• Enerji performans göstergeleri kuruluşun enerji kullanımını ve tüketimini artık daha fazla yansıtmıyorsa,

• Proses, üretim şekli veya enerji sistemlerinde majör değişiklikler varsa,

• Önceden belirlenen metotta değişiklik yapılırsa.

Enerji referans çizgisi (çizgileri) güncel tutulmalı ve kaydedilmelidir.

4.4-Planlama 4.4.4-Enerji Referans Çizgisi

Uygun bir veri süresi, kuruluşun enerji kullanımı ve tüketimini etkileyen mevzuat gerekleri veya değişkenler için oluşturduğu süre anlamına gelmektedir.

Değişkenlere, hava, sezon, iş faaliyet döngüsü ve diğer şartlar dahil olabilir.

Enerji referans çizgisi, kuruluş için kayıt bakım periyodunu belirlemede bir araç olarak sürdürülür ve kaydedilir.

4.4-Planlama 4.4.5-Enerji Performansı Göstergesi

Kuruluş, enerji performansını izlemek ve ölçmek için uygun enerji performans göstergeleri tayin etmelidir.

Enerji performans göstergelerini belirleme ve güncelleme metodolojisi kaydedilmeli ve düzenli olarak gözden geçirilmelidir.

Enerji performans göstergeleri enerji referans çizgisine göre uygun şekilde gözden geçirilmeli ve karşılaştırılmalıdır.

Enerji performans göstergeleri basit bir oran veya karmaşık bir model olabilir. Enerji performans göstergesi örnekleri arasında zaman başına enerji tüketimi, üretim birimi başına enerji tüketimi ve çok değişkenli modelleri olabilir. Kuruluş, Faaliyetlerin enerji performansını gösteren enerji performans göstergeleri seçebilir ve etkin değişikler olduğunda bunları güncelleyebilir.

4.4-Planlama 4.4.5-Enerji Amaçları, Enerji Hedefleri ve Enerji Faaliyet Planları

Kuruluş; görevleri, seviyeleri, prosesleri veya amaçları ve hedefleri saptamalı, gerçekleştirmeli ve sürdürmelidir.

Amaç ve hedeflere ulaşmak için zaman dilimleri belirlenmelidir.

Amaçlar ve hedefler enerji politikasıyla tutarlı olmalıdır.

Amaç ve hedefleri belirlerken veya gözden geçirirken, enerji gözden geçirmesinde belirlendiği gibi, kuruluş yasal gerekleri ve diğer şartları, kayda değer enerji kullanımlarını ve enerji performansını iyileştirme fırsatlarını hesaba katmalıdır.

Ayrıca, finansal, operasyonel şartlar ve iş şartlarını, teknolojik opsiyonlar ve ilgili tarafların görüşlerini de göz önünde bulundurmalıdır.

4.4-Planlama 4.4.5-Enerji Amaçları, Enerji Hedefleri ve Enerji Faaliyet Planları

Kuruluş, amaç ve hedeflerine ulaşmak için faaliyet planlar oluşturmalı, gerçekleştirmeli ve sürdürmelidir. Faaliyet planlar şunlar içermelidir:

– Sorumlulukların belirlenmesi,

– Bireysel hedeflerin nasıl ve ne kadarlık bir zaman diliminde içinde gerçekleştirileceği,

– Enerji performansındaki iyileştirmenin gerçekleştirileceği yöntemin açıklaması,

– Sonuçları doğrulama yönteminin açıklaması .

Faaliyet planları dokümante edilmeli ve belirli aralıklarla güncellenmelidir.

MEVCUT DURUM ANALİZİ 1. Toplam enerji tüketimi nedir?

2. Üretim oranı nedir?

3. Enerji maliyeti nedir?

4. Tesislerin verimlilik değerleri nedir?

5. Ünite ömürleri nedir?

6. Yapılan yatırımlar nedir?

7. Diğer tesislerle mukayese yapılması,

8. SET değeri nedir?(Spesifik Enerji Tüketimi),

9. Enerji Yoğunluğu nedir?

10. CO2 miktarı nedir?

11. Atık yönetimi ile ilişki,

12. Su yönetimi ile ilişki,

4.4-Planlama

Planlama GirdileriEnerji Gözden

GeçirmesiPlanmala Çıktıları

* Geçmiş ve mevcut

enerji kullanımı

A- ENERGY

KULLANIMINI VE

TÜKETİMİNİ ANALİZ ET

* Önemli enerji

kullanımını etkileyen ilgili

değişkenler

* Performans

B- ÖNEMLİ ENERJİ

KULLANIM VE

TÜKETİM ALANLARINI

BELİRLE

* Enerji Tabanı

* Enerji Performans Göstergesi

* Amaç

* Hedef

* Aksiyon Planları

Bu diyagram temel

enerji planlama

kavramlarını

göstermektedir.

C- ENERJİ

PERFORMANSINI

GELİŞTİRMEK İÇİN

FIRSATLARI BELİRLE

Maliyet Dağılımı

Hammadde; 30

İnsan

Kaynakları; 12

Bakım+Yedek

Parça; 25

Diğer; 19

Enerji; 24

Maliyetlerin %Dağılımı

Kayda değer enerji kullanım noktaları

Kazanlar, Eşanjörler

Fırınlar,

soğutucular

Isıtma – havalandırma

-klima

Basınçlı hava

pompalar

4.4-Planlama

Enerji Performansı

Enerji Kullanımı

Enerji Yoğunluğu

Enerji Tüketimi

Enerji Verimliliği

Diğer

Faturaları İnceleme

• Doğal gaz faturası,

• Elektrik faturası

• Sözleşmeler,

• Tarife analizi(OSB ve Diğer aboneler)

– En uygun tarife,

– Kompanzasyon,

– Reaktif,

– Harmonikler,

– Vb. incelenmektedir.

TEP Hesaplaması

Elektrik=1.260.380 kWh/yıl (860 Kcal/kWh)

Doğal gaz= 355.890 Sm3/yıl(8.250 Kcal/Sm3)

Motorin=1.200 Lt/yıl (10.200 Kcal/Kg)

Elektrik=1.260.380*860= 1.083.926.800 Kcal

Doğal Gaz=355.890*8.250=2.936.092.500 Kcal

Motorin=1.200*0,83*10.200=10.159.200 Kcal

Toplam=4.030.178.500 Kcal

TEP=4.030.178.500/10.000.000=403 TEP

ENERJİ YOĞUNLUĞU VE SET DEĞERİ

• Enerji yoğunluğu: bir birim ekonomik değer üretebilmek için tüketilen enerji miktarını,

• Spesifik enerji tüketimi (set)=yıllık tüketilen enerjı miktarı toplamının, üretime bölümüdür.

SET Hesaplama

380 kWh/yıl (860 Kcal/kWh)

Doğal gaz= 355.890 Sm3/yıl(8.250 Kcal/Sm3)

Motorin=1.200 Lt/yıl (10.200 Kcal/Kg)

E=1.260.380*860= 1.083.926.800 Kcal

D.G=355.890*8.250=2.936.092.500 Kcal

M=1.200*0,83*10.200=10.159.200 Kcal

Toplam=4.030.178.500 Kcal

Üretim=260.000 Ton

SET=4.030.178.500/260.000= 15,5 Mcal/Ton ürün

Enerji Yoğunluğu Hesaplaması

EY=Tüketilen Toplam Enerji/Net Satış Hasılatı

Toplam=4.030.178,5 Mcal

Net Satış Hasılatı=1.344.895 TL

EY=4.030.178,5/1.344.895=2,99 Mcal/TL

Enerji Maliyeti Hesaplaması

Elektrik=1.260.380 kWh/yıl (0,17 TL/kWh)

Doğal gaz= 355.890 Sm3/yıl(0,54/Sm3)

Motorin=1.200 Lt/yıl (3,2 TL/Lt)

E=1.260.380*0,17= 214.265 TL,

355.890*0,54= 192.181 TL

1.200*3,2=3.840 TL

Toplam Maliyet= 401.286 TL

Üretim=260.000 Ton

401.286/260.000=1,59 TL/Ton Ürün

401.286/403= 995,8 TL/TEP

4.5-Uygulama ve Faaliyetler 4.5.1 -Genel

Kuruluş, uygulama ve faaliyetler ile ilgili olarak faaliyet planlar ve planlama prosesinden elde edilen diğer çıktıları kullanmalıdır.

4.5-Uygulama ve Faaliyetler 4.5.2 – Yeterlilik, Eğitim, Farkındalık

Kuruluş, kayda değer enerji kullanımları ile ilişkili olarak kuruluş için veya kuruluş adına çalışan tüm kişilerin uygun eğitim, öğretim, beceri veya deneyime sahip olmasını sağlamalıdır.

Kuruluş, kayda değer enerji kullanımlarının kontrolü ve enerji yönetim sisteminin işletilmesi ile ilgili eğitim ihtiyaçlarını belirlemelidir.

Kuruluş bu ihtiyaçlar karşılamak için eğitim vermeli veya başkaca önlemler almalıdır.

Uygun kayıtlar tutulmalıdır.

4.5-Uygulama ve Faaliyetler 4.5.2 – Yeterlilik, Eğitim, Farkındalık

Kuruluş, tüm çalışanlarının ve kuruluş adına çalışan diğer tüm kişilerin aşağıdakilerin farkında olduğundan emin olmalıdır:

a. Enerji politikasının, enerji yönetimi sistemi prosedürleri ve gereklerine uygunluğun önemi

b. Enerji yönetim sisteminin gereksinimlerini yerine getirmedeki görev, sorumluluk ve yetkileri,

c. Enerji performansındaki iyileşmenin faydaları,

d. Faaliyetlerinin enerji tüketimine mevcut ve olası etkileri, faaliyetlerinin ve davranışlarının, kuruluşun enerji amaçlarına ve hedeflerine ulaşmadaki katkısı ve belirli prosedürlere uymamanın potansiyel sonuçları.

4.5-Uygulama ve Faaliyetler 4.5.3 – İletişim

Enerji performans ve enerji yönetim sistemi ile ilgili olarak, kuruluşun büyüklüğüne uygun bir şekilde, kuruluş içi iletişim tesis edilmelidir.

Kuruluş, kuruluş için ya da kuruluş adına çalışan personelin, enerji yönetiminde ve enerji performansının iyileştirilmesi için yorum veya önerilerde bulunabileceği bir proses kurmalı ve gerçekleştirmelidir.

Kuruluş, enerji yönetim sistemi ve enerji performans hakkında kuruluş dışı iletişimin de tesis edilip edilmeyeceğine karar vermeli ve kararını dokümante etmelidir. Kuruluş dışı iletişimin tesis edilmesine karar verilirse, kuruluş, kuruluş dışı iletişim planını oluşturulmalı ve gerçekleştirmelidir.

4.5-Uygulama ve Faaliyetler 4.5.4 – Dokümantasyon

4.5.4.1 – Dokümantasyon Gerekleri

Kuruluş, enerji yönetim sisteminin önemli öğelerini ve bu öğelerin birbirleriyle etkileşimini açıklamak için bilgiyi, elektronik ortamda, yazılı olarak veya bir başka ortamda oluşturmalı, gerçekleştirmeli ve devamlılığını sağlamalıdır.

4.5-Uygulama ve Faaliyetler 4.5.4 – Dokümantasyon

4.5.4.1 – Dokümantasyon Gerekleri

Enerji yönetim sistemi dokümantasyonu şunları içermelidir:

a. Enerji yönetim sisteminin kapsamı ve sınırları,

b. Enerji politikası,

c. Enerji amaçları, hedefleri ve faaliyet planları,

d. Kayıtlar dahil olmak üzere, standardın gerektirdiği dokümantasyon,

e. Kuruluş tarafından gerekli olduğu belirlenen diğer dokümanlar.

4.5-Uygulama ve Faaliyetler 4.5.4 – Dokümantasyon

4.5.4.2 – Dokümantasyon Kontrolü

Bu standardın gerektirdiği dokümanlar kontrol edilmelidir. Buna teknik dokümantasyon da dahildir.Kuruluş;

a. Dokümanların kullanım öncesinde uygunluk açısından onaylanmasını,

b. Dokümanların periyodik olarak gözden geçirilmesi ve gerekli görüldüğünde güncellenmesini,

c. Dokümanlardaki değişiklik ve mevcut revizyon durumlarının belirlenmesini,

d. Kullanım noktalarında geçerli dokümanların ilişkili versiyonlarının bulunmasını,

4.5-Uygulama ve Faaliyetler 4.5.4 – Dokümantasyon

4.5.4.2 – Dokümantasyon Kontrolü

e. Dokümanların okunabilir ve kolaylıkla tanımlanabilir olmasını sağlamak,

f. Kuruluş tarafından enerji yönetim sisteminin planlaması ve operasyonu açısından gerekli görülen dış kaynaklı dokümanların belirlenmesini ve bunların dağıtımının kontrol edilmesini,

g. Artık kullanılmayan dokümanların tesadüfen kullanılmasının önlenmesini ve her hangi bir nedenle saklanacak olanların uygun bir şekilde tayin edilmesini, sağlamak için, prosedür(ler) kurmalı, gerçekleştirmeli ve sürdürmelidir.

4.5-Uygulama ve Faaliyetler 4.5.5 – Faaliyetlerin Kontrolü

Kuruluş, kayda değer enerji kullanımlarıyla ilgili olan, enerji politikası, enerji amaçlar , enerji hedefleri ve faaliyet planlarıyla tutarlılığı sağlayan faaliyetleri ve bakım faaliyetlerini belirli şartlar altında yapılmasını sağlamak için aşağıdakiler aracılığıyla tanımlamalı ve planlamalıdır:

a. Kayda değer enerji kullanımlarıyla ilgili faaliyet ve bakımlar için yokluklarında etkili enerji performansından önemli ölçüde sapmaya yol açacak olan kriterlerin belirlenmesi ve oluşturulması,

4.5-Uygulama ve Faaliyetler 4.5.5 – Faaliyetlerin Kontrolü

b. Tesislerin, proseslerin, sistemlerin ve ekipmanların daha önceden belirlenen kriterlere uygun olarak işletilmesi ve bakımının yapılması,

c. Kuruluş için veya kuruluş adına çalışan personele gerekli bilgilerin uygun şekilde iletilmesi.

NOT Kuruluş, ekipman tedariki dahil olmak üzere potansiyel felaketler, beklenmeyen, acil durumlar için planlama yaparken, enerji performansının bu durumlarla nasıl etkileşeceğini belirlemeyi tercih edebilir.

4.5-Uygulama ve Faaliyetler 4.5.6 – Tasarım

Kuruluş, enerji performansına önemli etki edebilecek yeni, modifiye edilecek veya yenilenecek tesis, ekipman, sistem ve proseslerin tasarımında enerji performans iyileştirme fırsatların ve işlevsel kontrolü göz önünde bulundurmalıdır.

Projelerin tanımlamalarına, tasarımına ve tedarik faaliyetlerine enerji performans kriterleri dahil edilmelidir.

Tasarım faaliyetlerinin sonuçlar kaydedilmelidir.

4.5-Uygulama ve Faaliyetler 4.5.7 – Enerji hizmetleri, ürünleri, ekipmanlar ve enerjinin tedariki

Kuruluş, kayda değer enerji kullanım üzerine etkisi olan veya olabilecek enerji hizmetleri, ürünleri ve ekipmanlarının tedariki sırasında tedarikçilerine, enerji performansını da dikkate alınarak değerlendirildiğini bildirmelidir.

Kuruluş, kuruluşun enerji performans üzerine önemli bir etki yapması beklenen enerji kullanan ürünler, ekipman ve hizmetler satın alırken, planlanan veya beklenen işletim süresi boyunca enerji kullanımı, tüketimi ve verimliliğini belirlemeye yönelik kriterler belirlemeli ve uygulamalıdır.

Kuruluş, etkili enerji kullanımı için, uygulanabilir bir şekilde enerji satın alma kriterleri tanımlamalı ve dokümante etmelidir.

4.6-Kontrol 4.6.1 – Ölçme Analiz

Kuruluş enerji performansını belirleyen faaliyetlerinin ana özelliklerinin belirli aralıklarla izlenmesini, ölçülmesini ve analiz edilmesini sağlamalıdır. Ana özellikler en azından aşağıdakileri içermelidir:

a. Kayda değer enerji kullanımlar ve enerji gözden geçirmenin diğer çıktılar ,

b. Kayda değer enerji kullanımlarıyla ilgili uygun değişkenler,

c. Enerji performans göstergeleri,

d. Amaçlar ve hedeflere ulaşmada faaliyet planlarının etkisi,

e. Beklenen enerji tüketimine karşın gerçekleşen enerji tüketiminin değerlendirilmesi.

ENERJİ PERFORMANS GÖSTERGESİ ÖRNEKLERİ

Proses Üretimi Başına Enerji Tüketimi=Toplam Tüketilen Enerji(Mcal)/Üretim Miktarı(Ton)

Kişi Başına Enerji Tüketimi=Toplam Tüketilen Enerji(Mcal)/Toplam Kişi Sayısı

Ürün Başına Enerji Maliyeti=Toplam Enerji Maliyeti(TL)/Üretim Miktarı(Ton)

Kişi Başına Enerji Maliyeti=Toplam Enerji Maliyeti(TL)/Toplam Kişi Sayısı

Net Enerji Tüketimi=GirenEnerji-Çıkan Enerji/Toplam Üretim

Enerji Performans Analizi

Gerçekleşen

Enerji Yoğunluğu

Hedef Enerji

Yoğunluğu

Üretim Miktarı

Enerji Tüketimi

Hedef Enerji

Tüketimi

Oc 3,71 2,50 140 520 350 Şb 3,85 2,50 130 500 325 Mr 3,20 2,50 150 480 375 Ns 3,46 2,50 130 450 325 My 2,40 2,50 150 360 375 Hz 2,67 2,50 120 320 300 Tm 2,23 2,50 130 290 325 Ağ 2,33 2,50 120 280 300 Ey 2,91 2,50 110 320 275 Ek 2,79 2,50 140 390 350 Ks 2,80 2,50 150 420 375 Ar 3,42 2,50 130 445 325 Ort 2,98 2,50 1600 4775 4000

(2010 Yılı Planlanan-Gerçekleşen) Enerji Tüketimi-TEP

200

250

300

350

400

450

500

Beklenen Enerji Tüketimi Gerçekleşen Enerji Tüketimi

Enerji Yoğunluğu Analizi

Oc Şb Mr Ns My Hz Tm Ağ Ey Ek Ks Ar Ort

Gerçekleşen EnerjiYoğunluğu

3,713,853,203,462,402,672,232,332,912,792,803,422,98

Hedef Enerji Yoğunluğu 2,502,502,502,502,502,502,502,502,502,502,502,502,50

1,00

1,50

2,00

2,50

3,00

3,50

4,00

Ene

rji Y

oğu

nlu

ğu

Mca

l/To

n

SPESİFİK ENERJİ KARŞILAŞTIRMASI

4.6-Kontrol 4.6.1 – Ölçme Analiz

Ana özelliklerinin izlenmesi ve ölçülmesinden elde edilen sonuçlar kaydedilmelidir. Kuruluşun büyüklüğüne ve karmaşıklığına ve izleme ve ölçüm ekipmanlarına uygun bir enerji ölçüm plan , tanımlanmalı ve uygulanmalıdır.

Ölçüm ihtiyacı belirlemeli ve periyodik olarak gözden geçirmelidir. Ana özellikleri izleme ve ölçmede kullanılan ekipmanın doğru ve tekrarlanabilir veriler vermesini sağlamalıdır. Kalibrasyon kayıtları, doğruluk ve tekrarlanabilirliği sağlama yollarının kayıtları tutulmalıdır.

Kuruluş, enerji performansından önemli sapmalar araştırmalı ve bunlara karşı harekete geçmelidir.

Bu faaliyetlerin sonuçlar kaydedilmelidir.

4.6-Kontrol 4.6.2 – Yasal Gerekler ve Diğer Şartlarla Uygunluğun Değerlendirilmesi

Kuruluş, enerji kullanımı ve tüketimi ile ilişkili olarak uymayı taahhüt ettiği yasal yükümlülüklere ve diğer şartlara uygunluğunu düzenli aralıklarla değerlendirmelidir.

Uygunluk değerlendirme sonuçlarının kayıtlarını saklamalıdır.

4.6-Kontrol 4.6.3 – Enerji Yönetim Sistemi İç Tetkiki

Kuruluş, planlanan zaman aralıklarında enerji yönetim sisteminin;

• Enerji yönetimi ile ilgili planlanan düzenlemelere ve bu standardın diğer tüm şartlarına uygun olmasını,

• Belirlenen enerji amaçlar ve hedeflerine uygun olmasını,

• Etkili bir şekilde uygulanması, sürdürülmesi ve enerji performansını iyileştirmesi için iç tetkikler yapmalıdır.

Önceki tetkik sonuçları , tetkik edilecek proses ve alanların durumu ve önemi dikkate alınarak tetkik program planlanmalıdır.

Tetkikçilerin seçimi ve tetkiklerin yapılmasında, tetkik sürecinin objektif ve tarafsız olması sağlamalıdır.

Tetkik sonuçlar kaydedilmeli ve üst yönetime rapor edilmelidir.

4.6-Kontrol 4.6.4 – Uygunsuzluklar, düzeltme, düzeltici faaliyet ve önleyici faaliyet

Kuruluş, gerçek ve potansiyel uygunsuzluklar , düzeltmeler yaparak ve düzeltici ve önleyici faaliyetlerde bulunarak aşağıdaki şekilde ele almalıdır:

a. Uygunsuzluklar veya potansiyel uygunsuzluklar gözden geçirmek,

b. Uygunsuzluklar veya potansiyel uygunsuzlukların nedenlerini belirlemek,

c. Uygunsuzlukların oluşmamasını veya tekrar oluşmamasını sağlamak için faaliyet gereksinimini değerlendirmek,

d. Gerekli uygun faaliyeti belirlemek ve uygulamak,

4.6-Kontrol 4.6.4 – Uygunsuzluklar, düzeltme, düzeltici faaliyet ve önleyici faaliyet

e. Düzeltici ve önleyici faaliyetlerin kaydını tutmak,

f. Düzeltici plan veya alınan önleyici faaliyetin etkinliğini gözden geçirmek.

Düzeltici ve önleyici faaliyetler, gerçek ve potansiyel sorunların ve enerji performansı sonuçlarının büyüklüğüne uygun olmalıdır.

Kuruluş, enerji yönetim sisteminde gerekli değişikliklerin yapılmasını sağlamalıdır.

4.6-Kontrol 4.6.5 – Kayıtların Kontrolü

Kuruluş, enerji yönetim sistemine ve bu uluslararası standardın şartlarına uyduğunu ve enerji performans sonuçlarını göstermek için gerekli kayıtlar gerçekleştirmeli ve muhafaza etmelidir.

Yönetim, kayıtların tanımlanması, kayıtlara erişim ve kayıtların saklanması ile ilgili kontroller tanımlamalı ve uygulamalıdır.

Kayıtlar, okunaklı , anlaşılabilir ve ilgili faaliyete ilişkin olarak izlenebilir olmalı ve bu şekilde muhafaza edilmelidir.

4.7-Yönetimin Gözden Geçirilmesi 4.7.1 – Genel

Üst yönetim, kuruluşun enerji yönetim sisteminin uygunluğunun, yeterliliğinin ve verimliliğinin devam ettiğinden emin olmak için belli zaman aralıklarıyla enerji yönetim sistemini gözden geçirmelidir.

Yönetimin gözden geçirme raporları saklanmalıdır.

4.7-Yönetimin Gözden Geçirilmesi 4.7.2 Yönetim gözden geçirmesinin girdileri

Yönetimin yapacağı gözden geçirme faaliyetinin girdileri aşağıdaki hususlar içermelidir:

a. Yönetimin önceki gözden geçirme raporlarında yer alan yapılacak eylemler,

b. Enerji politikasının gözden geçirilmesi,

c. Enerji performans ve enerji performans göstergelerinin gözden geçirilmesi,

d. Yasal gereklere uygunluğun ve kuruluşun uyma taahhüdünde bulunduğu yasal gerekler ve diğer şartlardaki değişikliklerin değerlendirilmesinin sonuçları,

4.7-Yönetimin Gözden Geçirilmesi 4.7.2 Yönetim gözden geçirmesinin girdileri

Yönetimin yapacağı gözden geçirme faaliyetinin girdileri aşağıdaki hususlar içermelidir:

e. Enerji amaçlar ve hedeflerine ne ölçüde ulaşıldığı,

f. Enerji yönetim sistemi tetkik sonuçları,

g. Düzeltici ve önleyici faaliyetlerin durumu,

h. Bir sonraki dönem için öngörülen enerji tüketimi,

i. İyileştirme konusundaki tavsiyeler.

4.7-Yönetimin Gözden Geçirilmesi 4.7.2 Yönetim gözden geçirmesini Sonuçları

Yönetimin yapacağı gözden geçirmenin sonuçları aşağıda belirtilenlerle ilgili kararlar veya eylemleri içermelidir:

a. Kuruluşun enerji performansındaki değişiklikler,

b. Enerji politikasındaki değişiklikler,

c. Enerji performans göstergelerindeki değişiklikler,

d. Kuruluşun sürekli iyileştirme taahhüdü ile tutarlı olacak şekilde enerji yönetim sisteminin amaçlarında, hedeflerinde ve diğer unsurlarındaki değişiklikler,

e. Kaynakların tahsis edilmesindeki değişiklikler.

Soru - Cevap