1DRVQRYXþODQD WDþND 8VWDYD&UQH*RUHGRQRVLP …dopuna.ingpro.rs/1GLASILA/75.pdf ·...

1477.

Na osnovu ĉlana 95 taĉka 3 Ustava Crne Gore donosim

UKAZ

O PROGLAŠENjU ZAKONA O PROCJENI UTICAJA NA ŢIVOTNU SREDINU

Proglašavam Zakon o procjeni uticaja na ţivotnu sredinu, koji je donijela Skupština

Crne Gore 26. saziva, na Trećoj sjednici Drugog redovnog (jesenjeg) zasijecanja u 2018.

godini, dana 12. novembra 2018. godine.

Broj: 01-1622/2

Podgorica. 16. novembra 2018. godine

Predsjednik Crne Gore,

Milo Đukanović, s.r.

Na osnovu ĉlana 82 taĉka 2 i ĉlana 91 stav 1 Ustava Crne Gore Skupština Crne Gore 26.

saziva, na Trećoj sjednici Drugog redovnog (jesenjeg) zasijedanja u 2018. godini, dana 12.

novembra 2018. godine, donijela je

ZAKON

O PROCJENI UTICAJA NA ŢIVOTNU SREDINU

I. OSNOVNE ODREDBE

Predmet

Ĉlan 1

Ovim zakonom ureĊuje se naĉin i postupak procjene uticaja za projekte koji mogu imati

znaĉajan uticaj na ţivotnu sredinu, izrade i ocjene elaborata o procjeni uticaja na ţivotnu

sredinu i druga pitanja od znaĉaja za procjenu uticaja na ţivotnu sredinu.

Definicija procjene uticaja na ţivotnu sredinu

Ĉlan 2

Procjena uticaja na ţivotnu sredinu je postupak koji obuhvata: pripremu elaborata o

procjeni uticaja na ţivotnu sredinu, uĉešće zainteresovanih organa i organizacija i javnosti,

postupak ocjene elaborata i donošenje odluke o davanju saglasnosti, odnosno odbijanju

davanja saglasnosti, kao i obrazloţenje znaĉajnih uticaja projekta na ţivotnu sredinu na kojem

se odluka zasniva, uzimajući u obzir rezultate javnih konsultacija (u daljem tekstu: procjena

uticaja).

Znaĉaj procjene uticaja

Ĉlan 3

Procjenom uticaja se utvrĊuju, opisuju i vrednuju u svakom pojedinaĉnom sluĉaju, mogući

direktni i indirektni uticaji planiranog projekta na:

1) stanovništvo i zdravlje ljudi;

2) biodiverzitet, a naroĉito na zaštićene vrste biljaka, ţivotinja i gljiva i njihovih staništa;

3) zemljište, vodu, vazduh, klimu i pejzaţ;

4) materijalna dobra i kulturnu baštinu;

5) uzajamne odnose elemenata iz taĉ. 1 do 4 ovog stava.

Procjena iz stava 1 ovog ĉlana, obuhvata i mogući rizik od velikih nesreća ili katastrofa,

koji su relevantni za projekat za koji se vrši procjena uticaja.

Predmet procjene uticaja

Ĉlan 4

Predmet procjene uticaja su projekti koji se planiraju i izvode, a koji mogu znaĉajno da

utiĉu na ţivotnu sredinu ili zdravlje ljudi.

Procjena uticaja vrši se za projekte iz oblasti industrije, rudarstva, energetike, saobraćaja,

turizma, poljoprivrede, šumarstva, vodoprivrede, komunalnih djelatnosti i projekte koji se

planiraju u zaštićenom prirodnom dobru i lokalitetu nepokretnog kulturnog dobra.

Procjena uticaja ne vrši se za projekte namijenjene iskljuĉivo u svrhu odbrane, odnosno

otklanjanja posljedica elementarnih nepogoda i prirodnih katastrofa.

Organi nadleţni za sprovoĊenje postupka procjene uticaja

Ĉlan 5

Organi nadleţni za sprovoĊenje postupka procjene uticaja (u daljem tekstu: nadleţni

organ) su:

1) organ uprave nadleţan za poslove zaštite ţivotne sredine – za projekte za koje je

potrebna graĊevinska dozvola, odnosno prijava graĊenja i za projekte za koje saglasnosti,

odobrenja i dozvole izdaje drugi organ drţavne uprave;

2) organ lokalne uprave nadleţan za poslove zaštite ţivotne sredine za projekte za koje je

potrebna prijava graĊenja i za projekte za koje saglasnosti, odobrenja i dozvole izdaju drugi

organi lokalne uprave.

Znaĉenje izraza

Ĉlan 6

Pojedini izrazi upotrijebljeni u ovom zakonu imaju sljedeća znaĉenja:

1) dozvola ili odobrenje za izvoĊenje projekta je odluka nadleţnog organa kojom se

nosilac projekta ovlašćuje da realizuje projekat, odnosno graĊevinska dozvola, prijava

graĊenja, odobrenje ili saglasnost;

2) javnost je jedno ili više fiziĉkih ili pravnih lica, udruţenja i organizacija;

3) nosilac projekta je domaće ili strano pravno lice, preduzetnik ili fiziĉko lice koje

podnosi zahtjev za izdavanje dozvole ili odobrenja za izvoĊenje projekta;

4) projekat odnosno izvoĊenje projekta je graĊenje, rekonstrukcija, instaliranje,

uklanjanje i demontaţa objekata, postrojenja ili sistema, sanacija, ostale aktivnosti u prirodi i

prirodnom okruţenju i eksploatacija mineralnih sirovina;

5) postojeće stanje ţivotne sredine je zateĉeno stanje segmenata ţivotne sredine prije

izvoĊenja bilo kakvih radova na lokaciji i neposrednoj blizini lokacije na kojoj se planira

izvoĊenje projekta;

6) zainteresovana javnost je javnost na koju projekat utiĉe ili se oĉekuje da će uticati,

ukljuĉujući i nevladine organizacije koje su registrovane za zaštitu ţivotne sredine u skladu sa

zakonom;

7) zainteresovani organi i organizacije su drţavni organi, organizacije i organi lokalne

samouprave koji imaju interes u donošenju odluka koje se odnose na zaštitu ţivotne sredine.

II. POSTUPAK PROCJENE UTICAJA

Projekti za koje se vrši procjena uticaja

Ĉlan 7

Procjena uticaja vrši se za projekte za koje:

1) je obavezna izrada elaborata procjene uticaja (u daljem tekstu: elaborat);

2) se moţe zahtijevati izrada elaborata.

Projekte iz stava 1 ovog ĉlana propisuje Vlada Crne Gore (u daljem tekstu: Vlada).

Nadleţni organ odluĉuje o potrebi izrade elaborata u svakom pojedinaĉnom sluĉaju za

projekte iz stava 1 taĉka 2 ovog ĉlana.

Obaveza pribavljanja saglasnosti na procjenu uticaja

Ĉlan 8

Nosilac projekta za koji je obavezna izrada elaborata ili projekta za koji je donijeta odluka

o potrebi izrade elaborata, ne moţe pristupiti izvoĊenju projekta, odnosno pribaviti odobrenje

za obavljanje djelatnosti bez saglasnosti na elaborat ili odluke da nije potrebna izrada

elaborata.

Kada postupak procjene uticaja ukljuĉuje i sprovoĊenje postupka ocjene prihvatljivosti,

postupak ocjene prihvatljivosti sprovodi se u okviru postupka procjene uticaja u skladu sa

zakonom kojim se ureĊuje zaštita prirode.

Kada se postupak procjene uticaja sprovodi u okviru drugih postupaka u skladu sa

posebnim propisima, ti postupci se sprovode usklaĊeno.

Elaborat i saglasnost na elaborat, odnosno odluka da nije potrebna izrada elaborata, je

sastavni dio dokumentacije potrebne za pribavljanje graĊevinske dozvole, odnosno prijave

graĊenja objekta, odobrenja ili saglasnosti za poĉetak izvoĊenja projekta.

Procjena uticaja

Ĉlan 9

Procjena uticaja obuhvata:

1) odluĉivanje o potrebi izrade elaborata za projekte za koje se moţe zahtijevati izrada

elaborata;

2) odreĊivanje obima i sadrţaja elaborata;

3) odluĉivanje o davanju saglasnosti na elaborat.

Prikupljanje podataka, obavještenja i dokumentacije

Ĉlan 10

Nadleţni organ, drugi organi drţavne uprave i lokalne uprave, duţni su da na zahtjev

nosioca projekta, obezbijede potrebne podatke i dokumentaciju od znaĉaja za utvrĊivanje i

procjenu direktnih i indirektnih uticaja projekta na ţivotnu sredinu, kao i rezultate

sprovedenih postupaka uticaja planiranog projekta na ţivotnu sredinu u skladu sa posebnim

propisima.

Podaci i dokumentacija iz stava 1 ovog ĉlana, dostavljaju se u roku od 15 dana od dana

prijema zahtjeva nosioca projekta.

Organ iz stava 1 ovog ĉlana, koji ne raspolaţe podacima i dokumentacijom od znaĉaja za

procjenu uticaja projekta na ţivotnu sredinu, duţan je da u roku od 15 dana od dana prijema

zahtjeva, obavijesti nosioca projekta u pisanoj formi.

Odluĉivanje o zahtjevu o potrebi izrade elaborate

Ĉlan 11

Odluka o potrebi izrade elaborata donosi se na osnovu podnijetog zahtjeva nosioca

projekta.

Uz zahtjev iz stava 1 ovog ĉlana, podnosi se sljedeća dokumentacija:

1) opis lokacije;

2) opis projekta;

3) opis mogućih znaĉajnih uticaja projekta na ţivotnu sredinu;

4) izvori podataka.

Zahtjev sa dokumentacijom iz st. 1 i 2 ovog ĉlana, podnosi se u pisanoj formi u tri

primjerka i/ili elektronskoj formi na portalu e-Uprave i/ili na e-mail nadleţnog organa.

Bliţi sadrţaj dokumentacije iz stava 2 ovog ĉlana, propisuje organ drţavne uprave

nadleţan za poslove zaštite ţivotne sredine (u daljem tekstu: Ministarstvo).

Postupanje po zahtjevu za odluĉivanje o potrebi izrade

elaborate

Ĉlan 12

Nakon prijema zahtjeva za odluĉivanje o potrebi izrade elaborata, nadleţni organ

provjerava da li je uz zahtjev podnijeta propisana dokumentacija.

Ako je dokumentacija uz zahtjev iz stava 1 ovog ĉlana nepotpuna, nadleţni organ u roku

od tri dana od dana prijema zahtjeva, obavještava nosioca projekta da upotpuni dokumentaciju

i odreĊuje rok za dostavljanje dokumentacije.

Ako podnosilac zahtjeva ne dostavi dodatne podatke, obavještenja i dokumentaciju u

ostavljenom roku, nadleţni organ u roku od sedam dana od dana isteka roka za dostavljanje

dokumentacije, odbiće zahtjev.

Obavještavanje o zahtjevu za odluĉivanje o potrebi izrade elaborate

Ĉlan 13

Nadleţni organ obavještava zainteresovane organe i organizacije i zainteresovanu javnost

o podnijetom zahtjevu za odluĉivanje o potrebi izrade elaborata u roku od tri radna dana od

dana prijema urednog zahtjeva u skladu sa ĉlanom 28 ovog zakona.

Obavještenje iz stava 1 ovog ĉlana sadrţi:

1) naziv i sjedište, odnosno ime i adresu podnosioca zahtjeva;

2) naziv projekta;

3) mjesto i vrijeme uvida u dokumentaciju;

4) naziv i sjedište nadleţnog organa kojem se dostavlja mišljenje.

Zainteresovani organi i organizacije i zainteresovana javnost, mogu u roku od pet radnih

dana od dana prijema, odnosno objavljivanja obavještenja iz stava 1 ovog ĉlana, dostaviti

mišljenje nadleţnom organu o podnijetom zahtjevu.

Odluĉivanje o potrebi izrade elaborate

Ĉlan 14

Nadleţni organ duţan je da u roku od ĉetiri radna dana od dana isteka roka iz ĉlana 13 stav

3 ovog zakona, odluĉi o potrebi izrade elaborata.

Nadleţni organ duţan je da prilikom odluĉivanja razmotri dostavljena mišljenja iz ĉlana

13 stav 3 ovog zakona.

Nadleţni organ duţan je da obavijesti zainteresovane organe i organizacije i

zainteresovanu javnost o odluci iz stava 1 ovog ĉlana u roku od tri dana od dana donošenja

odluke.

Odluka iz stava 1 ovog ĉlana sadrţi:

1) u sluĉaju kad je potrebna izrada elaborata, razloge na kojima se odluka zasniva, uz

kratak opis lokacije, opis projekta i opis mogućih znaĉajnih uticaja projekta na ţivotnu

sredinu;

2) u sluĉaju da nije potrebna izrada elaborata, razloge na kojima se odluka zasniva uz

kratak opis lokacije, opis projekta, opis mogućih znaĉajnih uticaja projekta na ţivotnu

sredinu, kao i mjere zaštite kako bi se sprijeĉio ili umanjio negativan uticaj projekta na

ţivotnu sredinu.

Na odluku iz stava 1 ovog ĉlana, moţe se podnijeti ţalba Ministarstvu, odnosno glavnom

administratoru.

Zahtjev za odreĊivanje obima i sadrţaja elaborate

Ĉlan 15

Nosilac projekta moţe podnijeti zahtjev za odreĊivanje obima i sadrţaja elaborata.

Uz zahtjev iz stava 1 ovog ĉlana, podnosi se sljedeća dokumentacija:

1) podaci o nosiocu projekta (naziv i sjedište, odnosno ime i adresa);

2) opis lokacije;

3) opis projekta;

4) izvještaj o postojećem stanju segmenata ţivotne sredine mora se uraditi za projekte u

oblastima zaštićenih prirodnih i kulturnih dobara, turizmu i sloţene inţenjerske objekte, a za

ostale projekte u skladu sa odlukom nadleţnog organa;

5) opis mogućih alternativa;

6) opis segmenata ţivotne sredine;

7) opis mogućih znaĉajnih uticaja projekta na ţivotnu sredinu;

8) opis mjera predviĊenih u cilju spreĉavanja, smanjenja ili otklanjanja znaĉajnog štetnog

uticaja na ţivotnu sredinu;

9) program praćenja uticaja na ţivotnu sredinu;

10) netehniĉki rezime informacija iz taĉ. 2 do 7 ovog stava;

11) podatke o mogućim poteškoćama na koje je naišao nosilac projekta u prikupljanju

podataka i dokumentacije;

12) rezultati sprovedenih postupaka uticaja planiranog projekta na ţivotnu sredinu u

skladu sa posebnim propisima;

13) dodatne informacije i karakteristike projekta za odreĊivanje obima i sadrţaja

elaborata;

14) izvori podataka.

Zahtjev sa dokumentacijom iz st. 1 i 2 ovog ĉlana, podnosi se u pisanoj formi u tri

primjerka i/ili elektronskoj formi na portalu e-Uprave i/ili na e-mail nadleţnog organa.

Izvještaj iz stava 2 taĉka 4 ovog ĉlana, moţe da izraĊuje pravno lice, preduzetnik ili

fiziĉko lice koje je ovlašćeno za vršenje poslova monitoringa pojedinih segmenata ţivotne

sredine, u skladu sa posebnim propisima.

Bliţi sadrţaj dokumentacije iz stava 2 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Postupanje po zahtjevu za odreĊivanje obima i sadrţaja

elaborata

Ĉlan 16

Nakon prijema zahtjeva za odreĊivanje obima i sadrţaja elaborata, nadleţni organ vrši

provjeru potpunosti dokumentacije u skladu sa ĉlanom 12 ovog zakona.

Uredan zahtjev za odreĊivanje obima i sadrţaja elaborata, nadleţni organ dostavlja u roku

od tri radna dana od dana podnošenja zahtjeva komisiji iz ĉlana 21 ovog zakona.

Komisija iz stava 2 ovog ĉlana, duţna je da u roku od deset radnih dana od dana prijema

zahtjeva, dostavi izvještaj sa predlogom obima i sadrţaja elaborata nadleţnom organu.

Predlog obima i sadrţaja elaborata komisije iz stava 2 ovog ĉlana, nadleţni organ

dostavlja nosiocu projekta i obavještava zainteresovane organe i organizacije i zainteresovanu

javnost u roku od pet radnih dana od dana prijema predloga.

Zainteresovani organi i organizacije i zainteresovana javnost o predlogu obima i sadrţaja

elaborata komisije iz stava 2 ovog ĉlana, mogu dostaviti mišljenje nadleţnom organu u roku

do 20 radnih dana od dana prijema obavještenja.

Nadleţni organ u roku od pet radnih dana od isteka roka za dostavljanje mišljenja,

odluĉuje o obimu i sadrţaju elaborata.

Nadleţni organ duţan je da prilikom odluĉivanja, razmotri mišljenja zainteresovanih

organa i organizacija i zainteresovane javnosti.

Odluku o obimu i sadrţaju elaborata, nadleţni organ dostavlja nosiocu projekta i

obavještava zainteresovane organe i organizacije i zainteresovanu javnost u roku od tri radna

dana od dana donošenja odluke.


administratoru.

Odluĉivanje o davanju saglasnosti na elaborate

Ĉlan 17

Nakon izrade elaborata, nosilac projekta duţan je da nadleţnom organu podnese zahtjev

za davanje saglasnosti na elaborat.

Uz zahtjev iz stava 1 ovog ĉlana podnosi se elaborat.

Zahtjev sa elaboratom iz st. 1 i 2 ovog ĉlana, podnosi se u pisanoj formi u tri primjerka

i/ili elektronskoj formi na portalu e-Uprave i/ili na e-mail nadleţnog organa.

Ako je nadleţni organ donio odluku o potrebi izrade elaborata, nosilac projekta je duţan,

da izradi elaborat i podnose zahtjev za davanje saglasnosti na elaborat nadleţnom organu,

najkasnije u roku od dvije godine od dana prijema odluke o potrebi izrade elaborata.

Ako je nadleţni organ donio odluku o obimu i sadrţaju elaborata, nosilac projekta je

duţan da izradi elaborat i podnose zahtjev za davanje saglasnosti na elaborat nadleţnom

organu, najkasnije u roku od dvije godine od dana prijema odluke o obimu i sadrţaju

elaborata.

Sadrţaj elaborata

Ĉlan 18

Elaboratom se vrši analiza i ocjenjuje kvalitet segmenata ţivotne sredine i njihov uticaj na

odreĊenom prostoru, meĊusobni uticaj postojećih i planiranih aktivnosti, direktnih i

indirektnih uticaja projekta na ţivotnu sredinu i sprovoĊenje mjera za spreĉavanje,

otklanjanje, ublaţavanje ili sanaciju štetnih uticaja na ţivotnu sredinu i zdravlje ljudi.

Elaborat i saglasnost na elaborat su sastavni dio dokumentacije potrebne za pribavljanje

dozvole ili odobrenja za izvoĊenje projekta.

Elaborat sadrţi podatke iz ĉlana 15 stav 2 ovog zakona i podatke o organizaciji i licima

koja su uĉestvovala u izradi elaborata.

Prilikom izrade elaborata mogu se koristiti postojeći podaci o praćenju stanja pojedinih

segmenata ţivotne sredine u skladu sa posebnim propisima, radi izbjegavanja dupliranja

podataka.

Bliţu sadrţinu elaborata propisuje Ministarstvo.

Uslovi za izradu elaborate

Ĉlan 19

Elaborat moţe da izraĊuje pravno lice ili preduzetnik, koje je upisano u Centralni registar

privrednih subjekata za obavljanje djelatnosti projektovanja i inţinjeringa, izrade studija i

analiza.

Pravno lice i preduzetnik iz stava 1 ovog ĉlana, duţno je da na izradi elaborata angaţuje

struĉna lica za pojedine segmente ţivotne sredine, zavisno od projekta, koja imaju završen

najmanje VII-1 nivo nacionalnog okvira kvalifikacija i najmanje pet godina radnog iskustva u

struci i odredi lice koje će kooridinirati izradom elaborata.

Za projekte koji se realizuju u zaštićenom podruĉju obavezno je angaţovanje i struĉnog

lica sa završenim najmanje VII-1 nivo nacionalnog okvira kvalifikacija iz oblasti biologije.

Javna rasprava o elaboratu

Ĉlan 20

Nadleţni organ duţan je da u roku od pet radnih dana od dana prijema zahtjeva za davanje

saglasnosti na elaborat, organizuje javnu raspravu i obavijesti zainteresovane organe i

organizacije i zainteresovanu javnost o naĉinu, roku i mjestu javnog uvida, naĉinu

dostavljanja primjedbi i mišljenja, kao i o vremenu i mjestu odrţavanja javne tribine o

elaboratu.

Elaborat za koji je organizovana javna rasprava objavljuje se na internet stranici nadleţnog

organa i portalu e-Uprave, danom poĉetka javne rasprave.

Javna tribina moţe se odrţati najranije deset radnih dana od dana obavještavanja

zainteresovanih organa i organizacija i zainteresovane javnosti.

Na javnoj tribini mora da uĉestvuje nosilac projekta, lice koje je koordiniralo izradom

elaborata iz ĉlana 19 ovog zakona i najmanje jedno lice koje je uĉestvovalo u izradi elaborata.

Ako javnoj tribini ne prisustvuju lica iz stava 4 ovog ĉlana, javna tribina se mora ponovo

organizovati za vrijeme trajanja javne rasprave.

Javnu raspravu organizuje i vodi nadleţni organ i traje najmanje 30 dana od dana

obavještavanja.

Komisija za procjenu uticaja

Ĉlan 21

UtvrĊivanje obima i sadrţaja elaborata i ocjenu elaborata, vrši komisija za procjenu uticaja

koju obrazuje nadleţni organ.

Komisija za procjenu uticaja se obrazuje iz reda zaposlenih u nadleţnom organu i drugih

struĉnih lica koja imaju najmanje završen VII-1 nivo nacionalnog okvira kvalifikacija i

najmanje pet godina radnog iskustva u struci za pojedine segmente ţivotne sredine.

Rješenjem o obrazovanju komisije za procjenu uticaja odreĊuje se broj, sastav i naĉin rada

komisije.

Ĉlanovi komisije za procjenu uticaja ne mogu biti lica, koja su uĉestvovala u izradi

elaborata ili su osnivaĉi ili zaposleni kod nosioca projekta ili kod pravnog lica ili preduzetnika

koje je izradilo elaborat.

Visinu troškova za rad komisije za procjenu uticaja u zavisnosti od vrste i sloţenosti

pojedinih projekata za koje se vrši procjena uticaja, odreĊuje nadleţni organ, uz prethodno

pribavljeno mišljenje organa drţavne uprave nadleţnog za poslove finansija.

Ocjena elaborata

Ĉlan 22

Nadleţni organ dostavlja komisiji za procjenu uticaja, elaborat u roku od dva radna dana

od dana njenog obrazovanja, a izvještaj sa mišljenjima i primjedbe sa javne rasprave u roku

od tri radna dana od dana odrţane javne rasprave.

Komisija za procjenu uticaja, moţe nosiocu projekta najviše dva puta dostavljeni elaborat

vratiti, da izvrši izmjene i dopune i da dodatno angaţuje struĉno lice za izmjenu i dopunu

elaborata za odreĊene segmente ţivotne sredine.

Nosilac projekta duţan je da komisiji za procjenu uticaja dostavi izmijenjen i dopunjen

elaborat u roku koji odredi komisija.

Ako nosilac projekta ne postupi u skladu sa stavom 3 ovog ĉlana, komisija za procjenu

uticaja, vrši ocjenu elaborata na osnovu raspoloţive dokumentacije.

Komisija za procjenu uticaja duţna je da izvještaj o ocjeni elaborata sa predlogom odluke

o odbijanju ili davanju saglasnosti na elaborat, kao i razlozima za prihvatanje ili odbijanje

primjedaba, predloga i mišljenja zainteresovanih organa i organizacija i zainteresovane

javnosti, dostavi nadleţnom organu najkasnije u roku od 25 radnih dana od dana prijema

dokumentacije iz stava 1 ovog ĉlana.

U rok iz stava 5 ovog ĉlana, ne uraĉunava se rok za izmjene i dopune elaborata.

Troškovi procjene uticaja

Ĉlan 23

Nosilac projekta snosi troškove izrade elaborata, troškove za obavještavanja iz ĉl. 13, 14,

16, 20 i 24 ovog zakona, troškove organizovanja i voĊenja javne rasprave iz ĉlana 20 ovog

zakona, kao i troškove rada komisije za procjenu uticaja.

Odluĉivanje o saglasnosti

Ĉlan 24

Odluku o davanju saglasnosti ili odbijanju zahtjeva za davanje saglasnosti na elaborat,

donosi nadleţni organ na osnovu izvještaja i predloga odluke komisije za procjenu uticaja.

Odluka o davanju saglasnosti na elaborat naroĉito sadrţi:

1) razloge na kojima se odluka zasniva ukljuĉujući i informacije o uĉešću zainteresovanih

organa i organizacija i zainteresovane javnosti;

2) uslove zaštite ţivotne sredine, opis svih komponenti projekta i/ili mjera koje je nosilac

projekta duţan da preduzima u cilju izbjegavanja, spreĉavanja, otklanjanja ili ublaţavanja

štetnih posljedica i praćenja stanja ţivotne sredine.

Odluka o odbijanju zahtjeva za davanje saglasnosti na elaborat sadrţi razloge o odbijanju

davanja saglasnosti na elaborat.

Odluka iz stava 1 ovog ĉlana, donosi se i dostavlja nosiocu projekta u roku od pet radnih

dana od dana prijema izvještaja i predloga odluke komisije za procjenu uticaja.

Nadleţni organ duţan je da u roku od pet radnih dana od dana donošenja odluke obavijesti

zainteresovane organe i organizacije i zainteresovanu javnost i da objavi na svojoj internet

stranici i portalu e-Uprave:

1) odluku iz stava 1 ovog ĉlana;

2) izvještaj o razlozima za prihvatanje ili odbijanje primjedaba, predloga i mišljenja

zainteresovanih organa i organizacija i zainteresovane javnosti; i

3) elaborat.

Odluka iz stava 2 ovog ĉlana sa elaboratom, dostavlja se i ekološkoj inspekciji u roku od

pet radnih dana od dana donošenja odluke.


administratoru.

Prestanak vaţenja saglasnosti

Ĉlan 25

Odluka o davanju saglasnosti na elaborat, kao i odluka da nije potrebna izrada elaborata,

prestaje da vaţi, ako nosilac projekta ne pribavi graĊevinsku dozvolu ili podnese prijavu

poĉetka graĊenja objekta ili odobrenje ili saglasnost za izvoĊenje projekta u roku od dvije

godine od dana prijema odluke.

SprovoĊenje mjera utvrĊenih elaboratom

Ĉlan 26

Nosilac projekta duţan je da sprovede mjere utvrĊene elaboratom na koji je data

saglasnost ili mjere utvrĊene odlukom da nije potrebna izrada elaborata.

Provjeru sprovoĊenja mjera iz stava 1 ovog ĉlana, vrši ekološki inspektor i saĉinjava

zapisnik koji dostavlja nadleţnom organu.

Sukob interesa

Ĉlan 27

Ako je nadleţni organ nosilac projekta, njegova organizaciona jedinica nadleţna za

voĊenje postupka procjene uticaja ne smije uĉestvovati u projektu i duţna je da postupak

procjene uticaja sprovede objektivno, radi sprjeĉavanja sukoba interesa.

III. OBAVJEŠTAVANJE, VOĐENJE EVIDENCIJE I STAVLJANJE PODATAKA NA

UVID

Naĉin obavještavanja javnosti

Ĉlan 28

Obavještavanje javnosti iz ĉl. 13, 14, 16, 20 i 24 ovog zakona, vrši se putem štampanog

medija koji izlazi na podruĉju koje će biti zahvaćeno uticajem planiranog projekta i putem

elektronskih medija.

Zainteresovani organi i organizacije obavještavaju se pisanim putem (pošta i telefaks) i

elektronskim putem i objavljivanjem na internet stranici nadleţnog organa.

Obrada, razmjena i objavljivanje podataka u elektronskom obliku vrši se u skladu sa

zakonima kojima se ureĊuju elektronska uprava, elektronska identifikacija i elektronski

potpis, elektronski dokument, elektronska trgovina i informaciona bezbjednost.

Obavještavanje o prekograniĉnom uticaju

Ĉlan 29

Ako projekat moţe da ima znaĉajan uticaj na ţivotnu sredinu druge drţave ili ako drţava

ĉija ţivotna sredina moţe da bude znaĉajno ugroţena, na zahtjev te drţave, Ministarstvo u što

kraćem roku, dostavlja toj drţavi obavještenja o:

1) projektu zajedno sa svim dostupnim podacima o njegovim mogućim uticajima;

2) prirodi odluke koja moţe biti donijeta;

3) roku u kojem druga drţava moţe da saopšti svoju namjeru da uĉestvuje u postupku

procjene uticaja.

O odluci o davanju saglasnosti na procjenu uticaja ili o odbijanju zahtjeva za davanje

saglasnosti, Ministarstvo obavještava drţavu koja je uĉestvovala u postupku procjene uticaja,

dostavljanjem obavještenja o:

1) sadrţini odluke i uslovima ako su odreĊeni;

2) razlozima na kojima se odluka zasniva, ukljuĉujući i razloge prihvatanja ili odbijanja

dostavljenih primjedbi, predloga i mišljenja zainteresovanih organa i organizacija i

zainteresovane javnosti;

3) najvaţnijim mjerama koje je nosilac projekta duţan da preduzme u cilju otklanjanja,

spreĉavanja, ublaţavanja ili saniranja štetnih posljedica.

O primljenim obavještenjima o prekograniĉnim uticajima projekta druge drţave,

Ministarstvo obavještava zainteresovanu javnost u skladu sa ĉlanom 28 ovog zakona.

Pribavljena mišljenja zainteresovane javnosti, Ministarstvo uzima u obzir prilikom

davanja mišljenja o prekograniĉnim uticajima projekta druge drţave.

Obavještavanje i konsultacije sa drugim drţavama o mogućim prekograniĉnim uticajima

vrši se u skladu sa ovim zakonom i potvrĊenim meĊunarodnim ugovorima.

Obavještavanje i konsultacije iz stava 5 ovog ĉlana, mogu se vršiti putem zajedniĉkog

tijela formiranog na bilateralnoj i multilateralnoj osnovi.

Evidencija

Ĉlan 30

Nadleţni organ, duţan je da vodi evidenciju o odlukama o davanju saglasnosti i odbijanju

zahtjeva za davanje saglasnosti na elaborat.

Evidencija iz stava 1 ovog ĉlana je javna.

Bliţi sadrţaj i naĉin voĊenja evidencije iz stava 1 ovog ĉlana, propisuje Ministarstvo.

Stavljanje podataka na uvid

Ĉlan 31

Nadleţni organ, duţan je da na zahtjev (u pisanoj ili elektronskoj formi), zainteresovanim

organima i organizacijama i zainteresovanoj javnosti, omogući uvid u dokumentaciju o

sprovedenom postupku procjene uticaja, osim dokumenata koji su oznaĉeni odgovarajućim

stepenom tajnosti u skladu sa zakonom u roku od 15 dana od prijema zahtjeva.

Dokumentacija koja se odnosi na emisije štetnih materija, rizike od udesa, rezultate

monitoringa i inspekcijski nadzor ne moţe biti oznaĉena stepenom tajnosti.

IV. NADZOR

Nadzor nad sprovoĊenjem zakona

Ĉlan 32

Nadzor nad sprovoĊenjem ovog zakona i propisa donijetih na osnovu ovog zakona vrše

Ministarstvo i organ lokalne uprave nadleţan za poslove zaštite ţivotne sredine.

Inspekcijski nadzor nad sprovoĊenjem ovog zakona vrši organ uprave nadleţan za

inspekcijske poslove preko ekološke inspekcije, u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim

se ureĊuje inspekcijski nadzor.

Inspekcijski nadzor nad sprovoĊenjem ovog zakona u odnosu na realizaciju mjera iz ĉlana

26 stav 2 ovog zakona, pored ekološkog inspektora vrše druge nadleţne inspekcije u skladu sa

posebnim propisima.

Prava i duţnosti ekološkog inspektora

Ĉlan 33

U vršenju poslova inspekcijskog nadzora ekološki inspektor kontroliše naroĉito:

1) da li nosilac projekta ima odluku nadleţnog organa o potrebi izrade elaborata;

2) da li nosilac projekta ima saglasnost na elaborat;

3) da li nosilac projekta realizuje mjere iz elaborata na koji je izdata saglasnost;

4) da li nosilac projekta realizuje mjere koje su utvrĊene odlukom da nije potrebna izrada

elaborata.

Ovlašćenja ekološkog inspektora

Ĉlan 34

Pored upravnih mjera i radnji utvrĊenih zakonom kojim se utvrĊuje inspekcijski nadzor,

ekološki inspektor je obavezan da, kada utvrdi da je povrijeĊen zakon ili drugi propis,

preduzme sljedeće upravne mjere i radnje:

1) naredi nosiocu projekta pribavljanje odluke nadleţnog organa o potrebi izrade

elaborata;

2) naredi nosiocu projekta pribavljanje saglasnosti na elaborat;

3) naredi nosiocu projekta realizaciju mjera iz elaborata;

4) naredi nosiocu projekta realizaciju mjera koje su utvrĊene odlukom da nije potrebna

izrada elaborata;

4) naredi nosiocu projekta sprovoĊenje programa praćenja uticaja na ţivotnu sredinu;

5) zabrani nosiocu projekta izvoĊenje radova dok ne pribavi saglasnost nadleţnog organa

na elaborat ili odluku da nije potrebna izrada elaborata.

V. KAZNENE ODREDBE

Ĉlan 35

Novĉanom kaznom u iznosu od 2.000 eura do 40.000 eura kazniće se za prekršaj pravno

lice, ako:

1) pristupi izvoĊenju projekta odnosno pribavi odobrenje za obavljanje djelatnosti, bez

saglasnosti na elaborat ili odluke da nije potrebna izrada elaborata (ĉlan 8 stav 1);

2) na izradi elaborata ne angaţuje struĉna lica za pojedine segmente ţivotne sredine,

zavisno od projekta, koja imaju završen najmanje VII-1 nivo nacionalnog okvira kvalifikacija

i najmanje pet godina radnog iskustva u struci i ne odredi lice koje će kooridinirati izradom

elaborata (ĉlan 19 stav 2);

3) za projekte koji se realizuju u zaštićenom podruĉju ne angaţuje struĉno lice sa

završenim najmanje VII-1 nivo nacionalnog okvira kvalifikacija iz oblasti biologije (ĉlan 19

stav 3);

4) ne sprovede mjere utvrĊene elaboratom na koji je data saglasnost ili mjere utvrĊene

odlukom da nije potrebna izrada elaborata (ĉlan 26 stav 1).

Za prekršaj iz stava 1 ovog ĉlana kazniće se i odgovorno lice u pravnom licu novĉanom

kaznom u iznosu od 500 eura do 4.000 eura.

Za prekršaj iz stava 1 ovog ĉlana kazniće se preduzetnik novĉanom kaznom u iznosu od

1.000 eura do 12.000 eura.

Za prekršaj iz stava 1 taĉ. 1 i 4 ovog ĉlana, kazniće se fiziĉko lice novĉanom kaznom u

iznosu od 250 eura do 2.000 eura.

Za prekršaj iz stava 1 taĉ. 1 i 4 ovog ĉlana uĉiniocu prekršaja moţe se izreći i zaštitna

mjera zabrane vršenja djelatnosti, u trajanju od jednog mjeseca do jedne godine.

Ĉlan 36

Novĉanom kaznom u iznosu od 500 eura do 4.000 eura kazniće se za prekršaj odgovorno

lice u organu uprave i organu lokalne uprave, ako:

1) ne organizuje javnu raspravu u roku od pet radnih dana od dana prijema zahtjeva za

davanje saglasnosti na elaborat i ne obavijesti zainteresovane organe i organizacije i

zainteresovanu javnost o naĉinu, roku i mjestu javnog uvida, naĉinu dostavljanja primjedbi i

mišljenja, kao i o vremenu i mjestu odrţavanja javne tribine o elaboratu (ĉlan 20 stav 1);

2) danom poĉetka javne rasprave ne objavi na svojoj internet stranici i portalu e-Uprave

elaborat za koji je organizovana javna rasprava (ĉlan 20 stav 2);

3) ne obrazuje Komisiju za procjenu uticaja iz reda zaposlenih u nadleţnom organu i

drugih struĉnih lica koja imaju završen najmanje VII-1 nivo nacionalnog okvira kvalifikacija i

najmanje pet godina radnog iskustva u struci za pojedine segmente ţivotne sredine (ĉlan 21

stav 2);

4) ne objavi na svojoj internet stranici i portalu e-Uprave odluku o davanju saglasnosti ili

odbijanju zahtjeva za davanje saglasnosti na elaborat, izvještaj o razlozima za prihvatanje ili

odbijanje primjedaba, predloga i mišljenja zainteresovanih organa i organizacija i

zainteresovane javnosti i elaborat, u roku od pet radnih dana od dana donošenja odluke (ĉlan

24 stav 5);

5) ne vodi evidenciju o odlukama o davanju saglasnosti i odbijanju zahtjeva za davanje

saglasnosti na elaborat (ĉlan 30 stav 1);

6) ne omogući uvid u dokumentaciju o sprovedenom postupku procjene uticaja,

zainteresovanim organima i organizacijama i zainteresovanoj javnosti, na zahtjev podnijet u

pisanoj ili elektronskoj formi (ĉlan 31 stav 1).

VI. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE

Rok za donošenje podzakonskih akata

Ĉlan 37

Podzakonski akti za sprovoĊenje ovog zakona donijeće se u roku od godinu dana od dana

stupanja na snagu ovog zakona.

Do donošenja propisa iz stava 1 ovog ĉlana primjenjivaće se podzakonski akti donijeti na

osnovu Zakona o procjeni uticaja na ţivotnu sredinu „Sluţbeni list RCG“, broj 80/05, i

„Sluţbeni list CG“, br. 27/13 i 52/16), ukoliko nijesu u suprotnosti sa ovim zakonom.

Zapoĉeti postupci

Ĉlan 38

Postupci procjene uticaja koji su zapoĉeti do stupanja na snagu ovog zakona, okonĉaće se

po propisima koji su vaţili do stupanja na snagu ovog zakona.

Prestanak vaţenja

Ĉlan 39

Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da vaţi Zakon o procjeni uticaja na

ţivotnu sredinu („Sluţbeni list RCG“, broj 80/05, i „Sluţbeni list CG“, br. 27/13 i 52/16).

Stupanje na snagu

Ĉlan 40

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Sluţbenom listu Crne

Gore“.

Broj: 27-1/18-2/5

EPA 483 XXVI

Podgorica, 12. novembar 2018. godine

Skupština Crne Gore 26. saziva

Predsjednik,

Ivan Brajović, s.r.

1478.


UKAZ

O PROGLAŠENjU ZAKONA O UPRAVLjANjU I UNUTRAŠNjIM KONTROLAMA

U JAVNOM SEKTORU

Proglašavam Zakon o upravljanju i unutrašnjim kontrolama u javnom sektoru, koji je

donijela Skupština Crne Gore 26. saziva, na Trećoj sjednici Drugog redovnog (jesenjeg)

zasijedanja u 2018. godini, dana 12. novembra 2018. godine.

Broj: 01-1625/2




Na osnovu ĉlana 82 taĉka 2 i ĉlana 91 stav 1 Ustava Crne Gore, Skupština Crne Gore 26.



ZAKON

O UPRAVLJANJU I UNUTRAŠNJIM KONTROLAMA U JAVNOM SEKTORU

I. OSNOVNE ODREDBE

Predmet

Ĉlan 1

Ovim zakonom ureĊuju se upravljanje i unutrašnje kontrole u javnom sektoru i druga

pitanja od znaĉaja za upravljanje, uspostavljanje, sprovoĊenje i razvoj unutrašnjih kontrola u

javnom sektoru.

Javni sektor

Ĉlan 2

Javnim sektorom, u smislu ovog zakona, smatraju se: drţavni organi, ministarstva i drugi

organi uprave, drţavni fondovi, javne ustanove i druga pravna lica koja se finansiraju iz

budţeta Crne Gore, odnosno organi jedinice lokalne samouprave, organi lokalne uprave,

javne ustanove i druga pravna lica koja se finansiraju iz budţeta jedinice lokalne samouprave,

nezavisna regulatorna tijela, akcionarska društva i druga pravna lica u kojima drţava ili

jedinica lokalne samouprave ima većinski vlasniĉki udio (u daljem tekstu: subjekat).

Upravljanje i unutrašnje kontrole

Ĉlan 3

Upravljanje i unutrašnje kontrole u javnom sektoru obuhvataju postupke upravljanja

sredstvima subjekta, finansijske i druge kontrole i unutrašnju reviziju radi uspješnog

upravljanja i ostvarivanja poslovnih ciljeva subjekta, na transparentan, pravilan, ekonomiĉan,

efikasan i efektivan naĉin.

Upotreba rodno osjetljivog jezika

Ĉlan 4

Izrazi koji se u ovom zakonu koriste za fiziĉka lica u muškom rodu podrazumijevaju iste

izraze u ţenskom rodu.

Znaĉenje izraza

Ĉlan 5

Izrazi upotrijebljeni u ovom zakonu imaju sljedeće znaĉenje:

1) razumna uvjerenost je stepen sigurnosti koji pruţa uspostavljeni sistem unutrašnjih

kontrola da će se ciljevi subjekta ostvariti u skladu sa troškovima, koristima i rizicima;

2) uvjerenost je nezavisna i objektivna ocjena adekvatnosti i efektivnosti procesa

upravljanja, upravljanja rizikom i unutrašnjih kontrola u subjektu;

3) rizik je mogućnost nastupanja dogaĊaja koji moţe negativno uticati na ostvarivanje

postavljenih ciljeva subjekta;

4) revizorski trag je dokumentovani tok finansijskih i drugih transakcija od njihovog

poĉetka do završetka, radi omogućavanja rekonstrukcije svih pojedinaĉnih aktivnosti i

njihovog odobravanja;

5) etiĉki kodeks je kodeks koji je prihvaćen na osnovu Etiĉkog Kodeksa Instituta internih

revizora;

6) meĊunarodni okvir profesionalne prakse je sistem pravila profesionalne prakse za

rad unutrašnjih revizora koji objavljuje Institut internih revizora (IIA);

7) meĊunarodni standardi za profesionalnu praksu unutrašnje revizije su skup obaveznih

zahtjeva koji je izdao Odbor za standarde interne revizije;

8) indikator prevare je sumnja na izvršene materijalno znaĉajne radnje, koji ukazuje na

postojanje elemenata prekršaja ili kriviĉnog djela, odnosno propusta na osnovu kojih se moţe

izvesti zakljuĉak da postoji namjerno, odnosno pogrešno predstavljanje materijalnih ili

finansijskih ĉinjenica;

9) prevara je radnja koju je izvršilo lice u okviru ili van subjekta u svrhu sticanja

protivpravne imovinske koristi;

10) nepravilnost je svako kršenje ugovora ili propisa, nastalo ĉinjenjem ili neĉinjenjem,

koje ima ili bi moglo da utiĉe na sredstva budţeta Crne Gore, budţeta jedinice lokalne

samouprave ili sredstva pravnih lica u kojima drţava ili jedinica lokalne samouprave ima

većinski vlasniĉki udio; i

11) sukob interesa je situacija u kojoj unutrašnji revizor kome je povjereno obavljanje

poslova unutrašnje revizije u skladu sa MeĊunarodnim standardima za profesionalnu praksu

interne revizije, ima suprostavljen profesionalni i liĉni interes.

II. ODGOVORNOST ZA UPRAVLJANJE

Odgovornost rukovodioca

Ĉlan 6

Za ostvarivanje poslovnih ciljeva subjekta i uspostavljanje i razvoj unutrašnje kontrole u

subjektu, u skladu sa ovim zakonom odgovoran je rukovodilac subjekta.

Rukovodilac subjekta, odnosno rukovodilac organizacione jedinice duţan je da ciljeve iz

svoje nadleţnosti ostvaruje upravljanjem sredstvima na pravilan, ekonomiĉan, efikasan i

efektivan naĉin.

Rukovodilac subjekta iz stava 1 ovog ĉlana je starješina drţavnog organa, ministarstva i

drugog organa uprave, drţavnog fonda, javne ustanove i organ upravljanja u drugom pravnom

licu koje se finansira iz budţeta Crne Gore, odnosno starješina organa lokalne uprave, javne

ustanove i organa upravljanja u drugom pravnim licu koje se finansira iz budţeta jedinice

lokalne samouprave, nezavisnog regulatornog tijela, akcionarskog društava i drugog pravnog

lica u kojem drţava ili jedinica lokalne samouprave ima većinski vlasniĉki udio.

Rukovodilac organizacione jedinice je lice koje obavlja poslove visoko rukovodnog i

ekspertsko rukovodnog kadra u skladu sa propisima kojima se ureĊuju prava, obaveze i

odgovornosti drţavnih, odnosno lokalnih sluţbenika i namještenika.

Rukovodilac subjekta, rukovodilac organizacione jedinice i lice na koje su prenijeta

ovlašćenja i odgovornosti, u skladu sa ovim zakonom za vršenje poslova iz svoje nadleţnosti

odgovara organu koji ga je postavio ili imenovao, odnosno licu koje mu je prenijelo

ovlašćenja i odgovornosti.

Obaveze rukovodioca subjekta

Ĉlan 7

Rukovodilac subjekta duţan je da obezbijedi:

1) utvrĊivanje poslovnih ciljeva subjekta kojim rukovodi, a koji doprinose ostvarivanju

misije subjekta;

2) izradu i sprovoĊenje strateških i drugih planova, kao i programa za ostvarenje poslovnih

ciljeva subjekta;

3) sprovoĊenje i razvoj sistema upravljanja i kontrola;

4) uspostavljanje unutrašnje organizacije u subjektu, sa jasno utvrĊenim ovlašćenjima i

odgovornostima svih rukovodilaca koji upravljaju sredstvima;

5) identifikaciju, procjenu i upravljanje rizicima u subjektu;

6) uspostavljanje unutrašnjih kontrola utvrĊivanjem internih pravila i procedura i

sprovoĊenje kontrola, u skladu sa ovim zakonom;

7) sistem izvještavanja u skladu sa prenijetim ovlašćenjima i odgovornostima, u cilju

praćenja ostvarenih rezultata i utroška dodijeljenih finansijskih sredstava;

8) saradnju sa organima i organizacijama iz upravne oblasti za koju je subjekat nadleţan,

ukljuĉujući i sistem izvještavanja o ostvarenim rezultatima i uspostavljenim unutrašnjim

kontrolama;

9) praćenje i procjenu efektivnosti kontrola, i

10) da odredi lice odgovorno za koordinaciju aktivnosti na sprovoĊenju i unaprijeĊenju

upravljanja i kontrola.

Lice iz stava 1 taĉka 10 ovog ĉlana je rukovodilac organizacione jedinice u ĉijoj

nadleţnosti je obavljanje opštih poslova i poslova finansija subjekta.

Naĉin uspostavljanja i unaprijeĊenja upravljanja i kontrola propisuje organ drţavne uprave

nadleţan za poslove finansija (u daljem tekstu: Ministarstvo).

Prenošenje ovlašćenja

Ĉlan 8

Rukovodilac subjekta, radi realizacije poslovnih ciljeva iz nadleţnosti subjekta, pojedine

poslove i zadatke finansijskog upravljanja i unutrašnjih kontrola moţe rješenjem prenijeti na

rukovodioce organizacionih jedinica ili druge zaposlene u subjektu.

Prenošenjem ovlašćenja iz stava 1 ovog ĉlana, ne iskljuĉuje se odgovornost rukovodioca

subjekta.

Bliţe poslove i zadatke iz stava 1 ovog ĉlana propisuje Vlada Crne Gore (u daljem tekstu:

Vlada).

Odgovornost rukovodioca organizacione jedinice

Ĉlan 9

Rukovodilac organizacione jedinice duţan je da u okviru prenijetih ovlašćenja:

1) utvrdi ciljeve organizacione jedinice u skladu sa poslovnim ciljevima subjekta;

2) ostvaruje poslovne ciljeve u skladu sa odobrenim budţetskim sredstvima u obimu

prenesenih ovlašćenja;

3) utvrdi pokazatelje uspješnosti (u daljem tekstu: indikatore), kao osnovu za izvještavanje

o realizaciji utvrĊenih ciljeva;

4) identifikuje, procjeni i upravlja rizicima koji mogu da ugroze ostvarivanje poslovnih

ciljeva;

5) razvija i sprovodi odgovarajuće unutrašnje kontrole i druge mjere ili aktivnosti za

upravljanje rizicima;

6) organizuje poslovne procese radi pravilnog, ekonomiĉnog, efikasnog i efektivnog

poslovanja; i

7) prati i procjenjuje efektivnost kontrola.

III. UPRAVLJANJE I UNUTRAŠNJE KONTROLE

Svrha upravljanja i unutrašnje kontrole

Ĉlan 10

Upravljanje i unutrašnje kontrole sprovode se radi:

1) unaprijeĊenja odluĉivanja u realizaciji utvrĊenih poslovnih ciljeva subjekta;

2) pravilnog, ekonomiĉnog, efikasnog i efektivnog poslovanja;

3) obavljanja poslovanja u skladu sa zakonom i internim opštim aktima;

4) jaĉanja odgovornosti rukovodilaca za upravljanje sredstvima u realizaciji ciljeva;

5) obezbjeĊenja pouzdanog, potpunog i blagovremenog finansijskog i drugog

izvještavanja; i

6) zaštite sredstava od gubitaka koji mogu nastati neodgovarajućim upravljanjem,

neopravdanim trošenjem i korišćenjem, kao i drugih nepravilnosti i prevara.

Upravljanje i unutrašnje kontrole sprovode se u svim organizacionim jedinicama, koje u

skladu sa ovlašćenjima i odgovornostima realizuju aktivnosti na ostvarivanju ciljeva i

obuhvata sva sredstva subjekta, ukljuĉujući i sredstva dobijena od Evropske unije i donacije.

Koordinacija razvoja upravljanja i kontrola

Ĉlan 11

Rukovodilac organizacione jedinice iz ĉlana 7 stav 2 ovog zakona je duţan da koordinira

sprovoĊenje i razvoj upravljanja i kontrola.

Razvoj i sprovoĊenje upravljanja i kontrola vrši se na osnovu plana unaprijeĊenja

upravljanja i kontrola, koji utvrĊuje rukovodilac subjekta.

Sadrţaj plana iz stava 2 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Elementi upravljanja i kontrola

Ĉlan 12

Upravljanje i kontrola zasnivaju se na primjeni sljedećih elemenata, i to:

1) kontrolnom okruţenju;

2) upravljanju rizicima;

3) kontrolnim aktivnostima;

4) sistemu informacija i komunikacija; i

5) praćenju i procjeni sistema upravljanja i kontrola.

Kontrolno okruţenje

Ĉlan 13

Kontrolno okruţenje kao osnova za upravljanje i donošenje odluka subjekta naroĉito

obuhvata:

1) poštovanje etiĉkih vrijednosti i liĉnog i profesionalnog integriteta rukovodilaca i

zaposlenih;

2) utvrĊivanje odgovarajuće organizacione strukture subjekta;

3) prenošenje ovlašćenja i odgovornosti za ostvarivanje ciljeva;

4) sprovoĊenje nadzora u realizaciji poslovnih ciljeva;

5) uspostavljanje hijerarhije izvještavanja; i

6) upravljanje kadrovima.

Za uspostavljanje elemenata kontrolnog okruţenja iz stava 1 ovog ĉlana odgovoran je

rukovodilac subjekta.

Upravljanje rizicima

Ĉlan 14

Upravljanje rizicima obuhvata postupak identifikacije, procjene i praćenja dogaĊaja, koji

mogu negativno uticati na ostvarivanje utvrĊenih poslovnih ciljeva subjekta i preduzimanje

potrebnih mjera radi smanjenja rizika do nivoa razumne uvjerenosti da će ciljevi biti

ostvareni.

Rukovodilac subjekta duţan je da uspostavi registar rizika i odredi lice zaposleno u

subjektu za koordinaciju aktivnosti na uspostavljanju procesa upravljanja rizicima.

Upravljanje rizicima iz st. 1 i 2 ovog ĉlana vrši se na osnovu smjernica koje donosi

Ministarstvo.

Kontrolne aktivnosti

Ĉlan 15

Rukovodilac subjekta je duţan da uspostavi unutrašnje kontrole radi smanjenja rizika do

nivoa razumne uvjerenosti da će poslovni ciljevi biti ostvareni.

Unutrašnje kontrole moraju biti primjerene poslovima, odnosno djelatnosti subjekta i

srazmjerne identifikovanom riziku uzimajući u obzir raspoloţiva sredstva.

Unutrašnje kontrole se naroĉito primjenjuju na:

1) razdvajanje odgovornosti kojom se sprjeĉava da jedno lice istovremeno bude

odgovorno za odobravanje, ovlašćivanje, odnosno izvršenje, evidentiranje ili kontrolu;

2) sistem dvojnog potpisa u kome finansijska obaveza ne moţe biti preuzeta ili izvršeno

plaćanje bez potpisa rukovodioca subjekta i rukovodioca finansijske sluţbe ili drugog

ovlašćenog lica;

3) pristup sredstvima i informacijama;

4) prethodnu kontrolu pravilnosti koju sprovodi finansijski kontrolor ili drugo lice koje

odredi rukovodilac subjekta;

5) postupke potpunog, taĉnog, pravilnog i aţurnog evidentiranja svih poslovnh

transakcija;

6) dokumentovanje svih transakcija i poslova vezanih za aktivnost subjekta; i

7) izvještavanje o realizaciji ciljeva.

Informacije i komunikacije

Ĉlan 16

Rukovodilac subjekta je duţan da uspostavi sistem razmjene informacija u subjektu i van

subjekta radi obezbijeĊenja odgovarajućih, aţurnih, taĉnih i blagovremenih informacija za

donošenje odluka.

Sistem iz stava 1 ovog ĉlana treba da obezbijedi:

1) jasne i precizne smjernice i instrukcije zaposlenima za obavljanje poslova;

2) efektivno, blagovremeno i pouzdano izvještavanje, sa utvrĊenim rokovima za

izvještavanje, vrstama izvještaja i naĉinom izvještavanja; i

3) efektivno, blagovremeno i pouzdano izvještavanje u sluĉaju otkrivanja grešaka,

nepravilnosti, prevara ili nedozvoljenih radnji, kao i pogrešne upotrebe sredstava i

informacija.

Praćenje i procjena

Ĉlan 17

Radi procjene efektivnosti funkcionisanja i obezbjeĊenja pravovremenog aţuriranja

upravljanja i kontrola rukovodilac subjekta duţan je da obezbijedi redovno praćenje i

procjenu upravljanja i kontrola.

Praćenje i procjena iz stava 1 ovog ĉlana obavlja se stalnim praćenjem, samoprocjenom,

kao i ocjenom unutrašnje revizije.

Izvještavanje o upravljanju i kontrolama

Ĉlan 18

Rukovodilac subjekta duţan je da Ministarstvu dostavi godišnji izvještaj o aktivnostima na

sprovoĊenju i unaprijeĊenju upravljanja i kontrola do 15. februara tekuće za prethodnu

godinu.

Odredba stava 1 ovog ĉlana ne odnosi se na Skupštinu Crne Gore (u daljem tekstu:

Skupština), Ustavni sud Crne Gore (u daljem tekstu: Ustavni sud), sudove, Sudski savjet,

Drţavno tuţilaštvo, Tuţilaĉki savjet, Centralnu banku Crne Gore (u daljem tekstu: Centralna

banka), Drţavnu revizorsku instituciju Crne Gore (u daljem tekstu: Drţavna revizorska

institucija), Zaštitnika ljudskih prava i sloboda Crne Gore (u daljem tekstu: Zaštitnik ljudskih

prava i sloboda), Agenciju za nacionalnu bezbjednost, nezavisna regulatorna tijela,

akcionarska društva i druga pravna lica u kojima drţava ili jedinice lokalne samouprave imaju

većinski vlasniĉki udio.

Organi i organizacije iz stava 2 ovog ĉlana, osim akcionarskih društava i drugih pravnih

lica u kojima drţava ili jedinice lokalne samouprave imaju većinski vlasniĉki udio, izvještaj iz

stava 1 ovog ĉlana dostavljaju nadleţnim tijelima Skupštine, uz godišnji izvještaj o radu.

Akcionarska društva i druga pravna lica iz stava 2 ovog ĉlana izvještaj iz stava 1 ovog

ĉlana dostavljaju skupštini akcionara, odnosno osnivaĉu uz godišnji izvještaj o radu.

Sadrţaj izvještaja i naĉin izvještavanja iz stava 1 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

IV. UNUTRAŠNJA REVIZIJA

Svrha unutrašnje revizije

Ĉlan 19

Radi davanja nezavisnog i objektivnog uvjeravanja i pruţanja savjetodavnih usluga u cilju

doprinosa unaprijeĊenju poslovanja subjekta, u subjektu se organizuje i obavlja unutrašnja

revizija, kao dio sistema upravljanja i unutrašnjih kontrola.

Unutrašnja revizija se vrši primjenom sistematiĉnog, disciplinarnog pristupa u ocjeni i

unaprijeĊenju efektivnosti procesa upravljanja, upravljanja rizicima i kontrola koji su u

funkciji:

1) ostvarivanja ciljeva subjekta;

2) obavljanja poslovanja na ekonomiĉan, efektivan i efikasan naĉin;

3) obavljanja poslovanja u skladu sa zakonom i drugim propisima i internim pravilima;

4) pouzdanosti i sveobuhvatnosti finansijskih i drugih informacija (internih i eksternih); i

5) zaštite sredstava od gubitaka prouzrokovanih nepravilnim upravljanjem, neopravdanim

raspologanjem kao i zaštite od drugih nepravilnosti.

Ako se unutrašnjom revizijom utvrdi da treba izvršiti unaprijeĊenje upravljanja,

upravljanja rizicima i unutrašnje kontrole, unutrašnja revizija daje struĉno mišljenje i

preporuke za njihovo unaprijeĊenje.

Ocjena ekonomiĉnosti, efektivnosti i efikasnosti upravljanja poslovanjem subjekta

Ĉlan 20

Unutrašnji revizor u postupku obavljanja unutrašnje revizije ocjenjuje ekonomiĉnost,

efektivnost i efikasnost upravljanja poslovanjem subjekta i sistem izvještavanja u subjektu i

van subjekta.

Ocjena efikasnosti upravljanja rizicima

Ĉlan 21

Unutrašnjom revizijom vrši se ocjena procesa upravljanja rizicima u subjektu

utvrĊivanjem:

1) usklaĊenosti poslovnih ciljeva sa misijom subjekta;

2) da li je rukovodilac subjekta identifikovao i procijenjenio rizike;

3) da li su preduzete odgovarajuće mjere za umanjenje rizika;

4) da li su odgovarajuće informacije o riziku blagovremeno evidentirane i saopštene

zaposlenim u subjektu; i

5) adekvatnosti i efektivnosti procesa praćenja i izvještavanja o znaĉajnim rizicima.

Rukovodilac jedinice za unutrašnju reviziju na zahtjev rukovodioca subjekta, obezbjeĊuje

pruţanje savjetodavnih usluga u procesu upravljanja rizicima.

Ocjena adekvatnosti, efektivnosti, pouzdanosti i efikasnosti unutrašnjih kontrola

Ĉlan 22

Unutrašnjom revizijom vrši se ocjena adekvatnosti, efektivnosti, pouzdanosti i efikasnosti

unutrašnjih kontrola u subjektu u odnosu na identifikovane i procijenjene rizike koji utiĉu na

ostvarivanje poslovnih ciljeva subjekta.

Faze obavljanja poslova revizije

Ĉlan 23

Unutrašnja revizija se obavlja:

1) planiranjem poslova revizije na osnovu procjene rizika;

2) obavljanjem planiranih poslova revizije;

3) izvještavanjem u skladu sa ovim zakonom; i

4) praćenjem napretka.

Planiranje

Ĉlan 24

Poslovi unutrašnje revizije planiraju se i obavljaju na osnovu:

1) strateškog plana unutrašnje revizije;

2) godišnjeg plana unutrašnje revizije; i

3) plana pojedinaĉne unutrašnje revizije.

Strateški i godišnji plan unutrašnje revizije priprema i predlaţe rukovodilac jedinice za

unutrašnju reviziju, na osnovu procjene rizika.

Strateški plan unutrašnje revizije utvrĊuje se za period od tri godine.

Na osnovu strateškog plana unutrašnje revizije utvrĊuje se godišnji plan unutrašnje

revizije koji se zasniva na dokumentovanoj procjeni rizika radi odreĊivanja prioriteta u skladu

sa poslovnim ciljevima subjekta.

Strateški plan unutrašnje revizije utvrĊuje se do kraja godine u kojoj istiĉe period na koji

je donijet, a godišnji plan unutrašnje revizije do kraja tekuće za narednu godinu.

Strateški i godišnji plan unutrašnje revizije utvrĊuje rukovodilac subjekta.

Plan pojedinaĉne unutrašnje revizije izraĊuje unutrašnji revizor, a utvrĊuje rukovodilac

jedinice za unutrašnju reviziju.

Bliţi naĉin planiranja i sadrţaj planova iz stava 1 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Obavljanje poslova unutrašnje revizije

Ĉlan 25

Unutrašnja revizija obavlja se u skladu sa ovim zakonom, meĊunarodnim okvirom

profesionalne prakse i metodologijom rada unutrašnje revizije.

Metodologiju rada unutrašnje revizije propisuje Ministarstvo.

Indikator prevare

Ĉlan 26

Unutrašnji revizor duţan je da, u sluĉaju sumnje na prevaru prekine postupak revizije i bez

odlaganja obavijesti rukovodioca jedinice za unutrašnju reviziju, koji je duţan da bez

odlaganja u pisanom obliku obavijesti rukovodioca subjekta.

Izvještavanje o rezultatima pojedinaĉnih revizija

Ĉlan 27

Unutrašnji revizor saĉinjava revizorski izvještaj u formi nacrta koji se dostavlja

odgovornom licu u subjektu, kod kojeg je izvršena revizija, radi izjašnjavanja na navode iz

nacrta izvještaja.

Izjašnjenje na nacrt revizorskog izvještaja sa predlogom akcionog plana za sprovoĊenje

prihvaćenih preporuka, odgovorno lice iz stava 1 ovog ĉlana dostavlja rukovodiocu jedinice

za unutrašnju reviziju u roku od osam dana od dana prijema nacrta izvještaja.

Nakon razmatranja izjašnjenja i predloga akcionog plana iz stava 2 ovog ĉlana, unutrašnji

revizor i rukovodilac jedinice za unutrašnju reviziju saĉinjavaju i potpisuju konaĉni revizorski

izvještaj, koji rukovodilac jedinice za unutrašnju reviziju dostavlja rukovodiocu subjekta

zajedno sa predlogom akcionog plana za sprovoĊenje preporuka.

Rukovodilac subjekta utvrĊuje akcioni plan za sprovoĊenje preporuka i dostavlja ga

rukovodiocu jedinice za unutrašnju reviziju u roku od osam dana od dana prijema konaĉnog

revizorskog izvještaja i predloga akcionog plana.

Izvještaj iz stava 3 ovog ĉlana naroĉito sadrţi cilj, obuhvat, rezultate revizije i akcioni plan

za sprovoĊenje prihvaćenih preporuka.

Bliţi sadrţaj revizorskog izvještaja i naĉin izvještavanja propisuje Ministarstvo.

Praćenje sprovoĊenja preporuka

Ĉlan 28

Rukovodilac jedinice za unutrašnju reviziju odgovoran je za praćenje sprovoĊenja

preporuka unutrašnje revizije utvrĊenih akcionim planom.

Bliţi naĉin praćenja sprovoĊenja preporuka unutrašnje revizije propisuje Ministarstvo.

Izvještavanje o radu jedinica za unutrašnju reviziju

Ĉlan 29

Rukovodilac subjekta duţan je da Ministarstvu dostavi godišnji izvještaj o radu unutrašnje

revizije, izvršenju godišnjeg plana unutrašnje revizije sa podacima o ograniĉenjima u

obuhvatu i resursima ako je u postupku vršenja revizije bilo ograniĉenja.

Izvještaj iz stava 1 ovog ĉlana dostavlja se do 15. februara tekuće godine za prethodnu

godinu.

Odredba stava 1 ovog ĉlana ne odnosi se na Skupštinu, Ustavni sud, sudove, Sudski

savjet, Drţavno tuţilaštvo, Tuţilaĉki savjet, Centralnu banku, Drţavnu revizorsku instituciju,

Zaštitnika ljudskih prava i sloboda, Agenciju za nacionalnu bezbjednost, nezavisna

regulatorna tijela, akcionarska društva i druga pravna lica u kojima drţava ili jedinice lokalne

samouprave imaju većinski vlasniĉki udio.

Organi i organizacije iz stava 3 ovog ĉlana, osim akcionarskih društava i drugih pravnih

lica u kojima drţava ili jedinice lokalne samouprave imaju većinski vlasniĉki udio, izvještaj iz

stava 1 ovog ĉlana dostavljaju nadleţnim tijelima Skupštine, uz godišnji izvještaj o radu.

Akcionarska društva i druga pravna lica iz stava 3 ovog ĉlana izvještaj iz stava 1 ovog

ĉlana dostavljaju skupštini akcionara, odnosno osnivaĉu uz godišnji izvještaj o radu.

Sadrţaj izvještaja iz stava 1 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Nezavisnost unutrašnje revizije

Ĉlan 30

Rukovodilac subjekta odgovoran je za uspostavljanje jedinice za unutrašnju reviziju koja

je funkcionalno nezavisna i organizaciono odvojena od drugih organizacionih jedinica

subjekta.

Funkcionalna nezavisnost iz stava 1 ovog ĉlana ostvaruje se objektivnim, struĉnim,

nezavisnim obavljanjem pojedinaĉnih revizija i neposrednim izvještavanjem rukovodioca

subjekta od strane rukovodioca jedinice za unutrašnju reviziju.

Drţavni i drugi organi, organizacije i druga lica ne smiju vršiti uticaj na rad i odluĉivanje

rukovodioca jedinice za unutrašnju reviziju i unutrašnjih revizora.

Rukovodilac jedinice za unutrašnju reviziju i unutrašnji revizor mogu obavljati samo

poslove unutrašnje revizije.

Sukob interesa

Ĉlan 31

Rukovodilac jedinice za unutrašnju reviziju i unutrašnji revizor duţni su da poslove iz

svoje nadleţnosti vrše na naĉin da javni interes ne podrede privatnom, kao i da ne izazovu

sukob interesa u vršenju revizorske funkcije.

Postupanje u sluĉaju sukoba interesa

Ĉlan 32

Rukovodilac jedinice za unutrašnju reviziju, odnosno unutrašnji revizor duţan je da, bez

odlaganja, obustavi sve aktivnosti u odnosu na odreĊenu reviziju i obavijesti rukovodica

subjekta, odnosno rukovodioca jedinice za unutrašnju reviziju o postojanju sukoba njegovih

liĉnih i poslovnih interesa, kao i u odnosu na poslove i predmet revizije koje je obavljao

tokom godine, koja prethodi godini u kojoj se vrši unutrašnja revizija.

Ako rukovodilac subjekta procijeni da sukob interesa rukovodioca jedinice za unutrašnju

reviziju moţe biti od uticaja na objektivnost unutrašnje revizije moţe odrediti drugog

unutrašnjeg revizora za obavljanje poslova rukovodioca jedinice za unutrašnju reviziju

odnosne revizije.

U sluĉaju sukoba interesa unutrašnjeg revizora, rukovodilac jedinice za unutrašnju reviziju

odrediće drugog unutrašnjeg revizora za vršenje poslova odnosne revizije.

Prava rukovodioca jedinice za unutrašnju reviziju i

unutrašnjih revizora

Ĉlan 33

Rukovodilac jedinice za unutrašnju reviziju i unutrašnji revizor ima pravo:

1) na neometan pristup rukovodiocima, zaposlenima i sredstvima subjekta koji su od

znaĉaja za obavljanje unutrašnje revizije;

2) na neometan pristup informacijama i dokumentaciji; i

3) da zahtijeva od odgovornih lica stavljanje na uvid, odnosno davanje neophodnih

podataka, izjava, mišljenja i dokumenata potrebnih za obavljanje unutrašnje revizije.

Rukovodilac jedinice za unutrašnju reviziju, pored prava iz stava 1 ovog ĉlana, ima i pravo

da:

1) izvještava rukovodioca subjekta o okolnostima koje su prouzrokovale ili mogu

prouzrokovati finansijsku ili drugu štetu većeg obima, i

2) predloţi rukovodiocu subjekta angaţovanje struĉnjaka ĉija su posebna znanja i vještine

potrebne u postupku obavljanja revizije.

Odgovornosti rukovodioca jedinice za unutrašnju reviziju

Ĉlan 34

Rukovodilac jedinice za unutrašnju reviziju odgovoran je za:

1) izvršavanje planiranih poslova unutrašnje revizije;

2) pripremu i podnošenje na donošenje rukovodiocu subjekta nacrta povelje unutrašnje

revizije;

3) pripremu i podnošenje na utvrĊivanje strateškog i godišnjeg plana unutrašnje revizije,

koji su zasnovani na objektivnoj procjeni rizika;

4) pripremu i dostavljanje radi donošenja rukovodiocu subjekta godišnjeg plana

kontinuiranog profesionalnog usavršavanja unutrašnjih revizora, do kraja tekuće, za narednu

godinu;

5) koordinaciju i rasporeĊivanje poslova unutrašnjim revizorima u skladu sa njihovim

znanjima i vještinama;

6) utvĊivanje plana i programa rada pojedinaĉne revizije;

7) praćenje sprovoĊenja godišnjeg plana unutrašnje revizije i primjenu metodologije za

rad unutrašnjih revizora;

8) praćenje sprovoĊenja preporuka iz konaĉnih revizorskih izvještaja;

9) profesionalno i struĉno obavljanje unutrašnje revizije; i

10) pripremu i utvrĊivanje programa obezbjeĊenja i unaprijeĊenja kvaliteta unutrašnje

revizije.

Odgovornost rukovodioca jedinice za unutrašnju reviziju za izvještavanje

Ĉlan 35

Rukovodilac jedinice za unutrašnju reviziju duţan je da rukovodiocu subjekta dostavi:

1) revizorski izvještaj o obavljenoj pojedinaĉnoj reviziji;

2) izvještaj o znaĉajnim slabostima unutrašnjih kontrola i procesa upravljanja, koje su

prouzrokovale ili mogu prouzrokovati finansijsku ili drugu štetu većeg obima odnosno

negativno uticati na ostvarivanje poslovnih ciljeva subjekta ako su utvrĊene tokom obavljanja

revizije;

3) periodiĉni izvještaj o sprovoĊenju prihvaćenih preporuka datih u revizorskom

izvještaju; i

4) godišnji izvještaj o radu unutrašnje revizije i izvršenju godišnjeg plana revizije, koji

sadrţi podatke o ograniĉenjima u pogledu obuhvata revizije, sredstava i zaposlenih i potvrdu

organizacione nezavisnosti.

Dinamiku izvještavanja iz stava 1 taĉ. 2 i 3 ovog ĉlana zajedniĉki utvrĊuju rukovodilac

subjekta i rukovodilac jedinice za unutrašnju reviziju.

Rukovodilac jedinice za unutrašnju reviziju duţan je da izvještaje iz stava 1 taĉ. 1, 2 i 3

ovog ĉlana dostavi na zahtjev Ministarstva, poštom u papirnom obliku i elektronskim putem.

Zvanja unutrašnjeg revizora

Ĉlan 36

Poslove unutrašnje revizije obavljaju unutrašnji revizori u sljedećim zvanjima:

1) rukovodilac jedinice za unutrašnju reviziju;

2) viši unutrašnji revizor;

3) stariji unutrašnji revizor; i

4) mlaĊi unutrašnji revizor.

Uslovi za obavljanje poslova

Ĉlan 37

Rukovodilac jedinice za unutrašnju reviziju moţe biti lice koje, pored opštih uslova

utvrĊenih zakonom kojim se ureĊuju prava i obaveze drţavnih sluţbenika i namještenika,

ima: VII1 nivo kvalifikacije obrazovanja, pet godina radnog iskustva na poslovima u nivou te

kvalifikacije obrazovanja od ĉega dvije godine na poslovima revizije i sertifikat unutrašnjeg

revizora u javnom sektoru.

Viši unutrašnji revizor moţe biti lice koje, pored opštih uslova utvrĊenih zakonom, kojim

se ureĊuju prava i obaveze drţavnih sluţbenika i namještenika, ima: VII1 nivo kvalifikacije

obrazovanja, pet godina radnog iskustva na poslovima u nivou te kvalifikacije obrazovanja od

ĉega jednu godinu na poslovima revizije i sertifikat unutrašnjeg revizora u javnom sektoru.

Stariji unutrašnji revizor moţe biti lice koje, pored opštih uslova utvrĊenih zakonom kojim


obrazovanja, tri godine radnog iskustva na poslovima u nivou te kvalifikacije obrazovanja od

ĉega jednu godinu na poslovima revizije i sertifikat unutrašnjeg revizora u javnom sektoru.

MlaĊi unutrašnji revizor moţe biti lice koje, pored opštih uslova utvrĊenih zakonom kojim


obrazovanja, dvije godine radnog iskustva na poslovima u nivou te kvalifikacije obrazovanja

od ĉega jednu godinu na poslovima revizije i sertifikat unutrašnjeg revizora u javnom sektoru.

Izuzetak u vezi uslova

Ĉlan 38

Lice iz ĉlana 37 st. 2, 3 i 4 ovog zakona moţe zasnovati radni odnos, odnosno biti

rasporeĊeno i bez sertifikata unutrašnjeg revizora u javnom sektoru pod uslovom da sertifikat

stekne u roku od godinu dana od dana zasnivanja radnog odnosa, odnosno rasporeĊivanja na

radno mjesto unutrašnjeg revizora.

Ispit za unutrašnjeg revizora

Ĉlan 39

Sertifikat iz ĉlana 37 ovog zakona moţe se izdati licu koje ima najmanje VII1 nivo

kvalifikacije obrazovanja, najmanje dvije godine radnog iskustva na poslovima u nivou te

kvalifikacije obrazovanja i poloţen ispit za unutrašnjeg revizora u javnom sektoru.

Ispit iz stava 1 ovog ĉlana polaţe se po programu obuke za unutrašnjeg revizora u javnom

sektoru (u daljem tekstu: program) koji obuhvata teorijsku i praktiĉnu obuku iz oblasti

unutrašnje revizije.

Ispit iz stava 1 ovog ĉlana se sastoji od usmenog i praktiĉnog dijela, i polaţe se pred

komisijom koju imenuje ministar finansija.

Program utvrĊuje Ministarstvo, a obuku po programu sprovodi organ uprave nadleţan za

upravljanje kadrovima.

Praktiĉni dio obuke sprovodi se uz nadzor mentora koji o uspješnosti praktiĉnog dijela

saĉinjava izvještaj.

O poloţenom ispitu za unutrašnjeg revizora Ministarstvo izdaje uvjerenje.

Naĉin polaganja ispita i sprovoĊenje praktiĉnog dijela obuke za unutrašnjeg revizora,

sastav komisije za polaganje ispita, dokumentaciju koja se podnosi uz zahtjev za dobijanje

sertifikata, visinu naknade za polaganje ispita i obrazac sertifikata iz ĉlana 41 ovog zakona

propisuje Ministarstvo.

Sredstva za polaganje ispita

Ĉlan 40

Za polaganje ispita iz ĉlana 39 ovog zakona plaća se naknada.

Naknadu iz stava 1 ovog ĉlana plaća podnosilac zahtjeva za polaganje ispita.

Predsjednik i ĉlanovi komisije za polaganje ispita za unutrašnjeg revizora imaju pravo na

naknadu.

Zahtjev za izdavanje sertifikata

Ĉlan 41

Radi dobijanja sertifikata unutrašnjeg revizora, fiziĉko lice podnosi zahtjev sa

dokumentacijom kojom dokazuje ispunjenost uslova iz ĉlana 39 stav 1 ovog zakona.

Sertifikat iz stava 1 ovog ĉlana izdaje Ministarstvo.

Priznavanje sertifikata steĉenog na osnovu meĊunarodnog

ili drugog programa

Ĉlan 42

Sertifikat unutrašnjeg revizora u javnom sektoru moţe da se izda licu bez polaganja ispita

za unutrašnjeg revizora u skladu sa ovim zakonom koje ima sertifikat unutrašnjeg revizora,

izdat od nadleţnog organa strane drţave, ili odgovarajuće organizacije po meĊunarodnom ili

drugom programu koji je ekvivalentan programu iz ĉlana 39 ovog zakona.

Ekvivalentnost programa utvrĊuje i sertifikat unutrašnjeg revizora izdaje Ministarstvo.

Radi dobijanja sertifikata unutrašnjeg revizora fiziĉko lice podnosi zahtjev Ministarstvu,

sa dokumentacijom kojom dokazuje ispunjenost uslova iz stava 1 ovog ĉlana i ĉlana 39 ovog

zakona.

Postupak izdavanja sertifikata i potrebnu dokumentaciju propisuje Ministarstvo.

Zarada rukovodioca jedinice za unutrašnju reviziju i unutrašnjih revizora i

rasporeĊivanje u grupe poslova

Ĉlan 43

Zvanja unutrašnjih revizora iz ĉlana 36 ovog zakona, rasporeĊuju se u skladu sa zakonom

u odgovarajuće grupe poslova:

Podgrupa Zvanja

Grupa poslova D

1 Rukovodilac jedinice za unutrašnju reviziju

9 Viši unutrašnji revizor

12 Stariji unutrašnji revizor

15 MlaĊi unutrašnji revizor

RasporeĊivanje zvanja unutrašnjih revizora, utvrĊivanje koeficijenata sloţenosti i

usklaĊivanje sa zakonom kojim se ureĊuju zarade zaposlenih u javnom sektoru, za zaposlene

u jedinicama lokalne samouprave, utvrĊuje se propisom jedinice lokalne samouprave.

Profesionalno usavršavanje

Ĉlan 44

Radi odrţavanja teorijskog znanja i struĉnih vještina unutrašnji revizori su duţni da se

profesionalno usavršavaju.

Profesionalno usavršavanje iz stava 1 ovog ĉlana se vrši na osnovu posebnog programa

profesionalnog usavršavanja koji utvrĊuje Ministarstvo.

Profesionalno usavršavanje iz stava 2 ovog ĉlana organizuje i sprovodi organ uprave

nadleţan za upravljanje kadrovima.

Sredstva za sprovoĊenje posebnog programa profesionalnog usavršavanja drţavnih i

lokalnih sluţbenika obezbjeĊuju se u budţetu Crne Gore.

Sredstva za zaposlene u drugom subjektu javnog sektora iz ĉlana 2 ovog zakona

obezbjeĊuju se u budţetu tog subjekta.

Povjerljivost

Ĉlan 45

Rukovodilac jedinice za unutrašnju reviziju, odnosno unutrašnji revizor duţan je da ĉuva

tajnost podataka, informacija i dokumentacije do kojih doĊe u obavljanju poslova i zadataka u

skladu sa zakonom.

Naĉin i rokove ĉuvanja dokumentacije iz stava 1 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Saradnja

Ĉlan 46

Rukovodilac jedinice za unutrašnju reviziju i unutrašnji revizor duţani su da u obavljanju

poslova unutrašnje revizije saraĊuju sa Ministarstvom i Drţavnom revizorskom institucijom.

Revizija programa i projekata koje finansira Evropska unija,

odnosno drugi donatori

Ĉlan 47

Subjekti koji koriste sredstva Evropske unije, odnosno sredstva drugih donatora, prilikom

utvrĊivanja i vršenja poslova upravljanja i unutrašnje kontrole i unutrašnje revizije, naroĉito u

procesu planiranja i izvještavanja u odnosu na ta sredstva, duţni su da primijene i zahtjeve

Evropske komisije, odnosno drugih donatora.

Jedinice za unutrašnju reviziju duţne su da obavljaju unutrašnju reviziju kod subjekata i

drugih korisnika koji sprovode programe i projekte koji se u cjelosti ili djelimiĉno finansiraju

iz sredstava fondova Evropske unije, odnosno drugih donatora, ukljuĉujući i druge uĉesnike

koji su primili sredstva iz fondova Evropske unije odnosno drugih donatora.

Unutrašnja revizija programa i projekata koje finansira Evropska unija odnosno drugi

donatori, obavlja se u skladu sa ovim zakonom i odgovorajućim odredbama meĊunarodnih

ugovora.

Uslovi za uspostavljanje i funkcionisanje unutrašnje revizije

Ĉlan 48

Rukovodilac subjekta odgovoran je za obezbjeĊivanje uslova za uspostavljanje i

funkcionisanje unutrašnje revizije u skladu sa MeĊunarodnim standardima za profesionalnu

praksu interne revizije i ovim zakonom, a naroĉito za:

1) rasporeĊivanje rukovodioca jedinice za unutrašnju reviziju i unutrašnjih revizora;

2) utvrĊivanje povelje unutrašnje revizije;

3) obezbjeĊivanje sredstava za efikasno i efektivno funkcionisanje unutrašnje revizije;

4) utvrĊivanje strateškog i godišnjeg plana unutrašnje revizije;

5) utvrĊivanje akcionog plana za sprovoĊenje preporuka unutrašnje revizije;

6) donošenje godišnjeg plana profesionalnog usavršavanja unutrašnjih revizora;

7) obezbjeĊivanje neometanog pristupa rukovodiocima, zaposlenima i sredstvima subjekta

koji su od znaĉaja za sprovoĊenje revizije;

8) obezbjeĊivanje neometanog pristupa informacijama i dokumentaciji potrebnoj za

obavljanje revizije;

9) blagovremeno sprovoĊenje preporuka unutrašnje revizije;

10) informisanje rukovodioca jedinice za unutrašnju reviziju o sprovoĊenju preporuka iz

revizorskih izvještaja.

Povelja unutrašnje revizije iz stava 1 taĉka 2 ovog ĉlana je interni akt koji potpisuju

rukovodilac jedinice za unutrašnju reviziju i rukovodilac subjekta, u kojem su utvrĊeni svrha,

ovlašćenja i odgovornosti unutrašnje revizije i rukovodioca subjekta u pogledu unutrašnje

revizije.

Uspostavljanje unutrašnje revizije

Ĉlan 49

Unutrašnja revizija u subjektu uspostavlja se:

1) organizovanjem organizacione jedinice za unutrašnju reviziju u okviru subjekta, koja je

neposredno odgovorna rukovodiocu subjekta, ili

2) obavljanjem unutrašnje revizije od strane jedinice za unutrašnju reviziju drugog

subjekta, na osnovu sporazuma, uz prethodnu saglasnost Ministarstva.

Jedinica za unutrašnju reviziju subjekta koji u skladu sa zakonom vrši nadzor nad drugim

subjektom vrši unutrašnju reviziju i kod tog subjekta, ako nema uspostavljenu unutrašnju

reviziju.

Jedinica za unutrašnju reviziju subjekta vrši reviziju kod pravnih lica ĉiji je osnivaĉ drţava

ili jedinica lokalne samouprave, odnosno u kojima drţava ili jedinica lokalne samouprave ima

većinski vlasniĉki udio, ako nemaju obrazovanu svoju jedinicu za unutrašnju reviziju.

Jedinica za unutrašnju reviziju subjekta koordinira rad jedinica za unutrašnju reviziju u

subjektima iz st. 2 i 3 ovog ĉlana, koji imaju obrazovanu jedinicu za unutrašnju reviziju.

Jedinice za unutrašnju reviziju mogu da obrazuju zajedniĉki revizorski tim i obavljaju

zajedniĉke revizije na osnovu sporazuma potpisanog izmeĊu rukovodilaca subjekata.

Jedinica za unutrašnju reviziju ne moţe imati manje od tri unutrašnja revizora sa

rukovodiocem jedinice za unutrašnju reviziju.

Naĉin i kriterijumi za uspostavljanje unutrašnje revizije iz stava 1 ovog ĉlana utvrĊuju se

propisom Vlade.

V. HARMONIZACIJA I KOORDINACIJA SISTEMA UPRAVLJANJA I

UNUTRAŠNJIH KONTROLA U JAVNOM SEKTORU

Poslovi harmonizacije i koordinacije

Ĉlan 50

Harmonizaciju i koordinaciju razvoja sistema upravljanja i unutrašnjih kontrola u javnom

sektoru vrši Ministarstvo.

Harmonizacija i koordinacija iz stava 1 ovog ĉlana obuhvata:

1) pripremu zakona i drugih propisa za razvoj sistema upravljanja, unutrašnjih kontrola i

unutrašnje revizije u javnom sektoru;

2) izradu smjernica za uspostavljanje, sprovoĊenje i razvoj upravljanja i kontrola;

3) izradu metodologije rada unutrašnje revizije;

4) pripremu etiĉkog kodeksa i standarda unutrašnje revizije;

5) pripremu, organizovanje i sprovoĊenje programa obuke za lica odgovorna i ukljuĉena u

koordinaciju sprovoĊenja i razvoja upravljanja i kontrola;

6) pripremu, organizovanje i sprovoĊenje programa obuke i polaganja ispita za

unutrašnjeg revizora u javnom sektoru;

7) pripremu, organizovanje i sprovoĊenje programa profesionalnog usavršavanja

unutrašnjih revizora;

8) voĊenje registara lica zaduţenih za koordinaciju upravljanja i kontrola, rizika, knjiga

procedura, jedinica za unutrašnju reviziju, sporazuma o povjeravanju poslova unutrašnje

revizije, povelja unutrašnje revizije, unutrašnjih revizora, sertifikovanih unutrašnjih revizora i

obuka unutrašnjih revizora;

9) sagledavanje kvaliteta upravljanja i kontrola kod subjekata, radi unaprijeĊenja

metodologije i standarda rada;

10) sagledavanje kvaliteta rada unutrašnje revizije kod jedinica za unutrašnju reviziju, radi

unaprijeĊenja metodologije i standarda rada;

11) koordiniranje aktivnosti jedinica za unutrašnju reviziju u subjektima u sprovoĊenju

horizontalne revizije budţetskih sredstava i revizije EU fondova i drugih donatorskih

sredstava; i

12) saradnju sa profesionalnim organizacijama i institucijama iz oblasti upravljanja i

kontrola i unutrašnje revizije u javnom sektoru.

O promjenama podataka iz stava 2 taĉka 8 ovog ĉlana, rukovodilac subjekta duţan je da

obavijesti Ministarstvo, u roku od 30 dana od dana nastupanja promjene.

Sagledavanje kvaliteta iz stava 2 taĉ. 9 i 10 ovog ĉlana vrši se u skladu sa metodologijom

koju propisuje Ministarstvo.

Rukovodilac subjekta dostavlja Ministarstvu podatke sa potrebnom dokumentacijom o

licu zaduţenom za koordinaciju upravljanja i kontrola, o naĉinu vršenja unutrašnje revizije,

unutrašnjim revizorima, obavještenje o registru rizika, knjizi procedura i povelji unutrašnje

revizije.

Naĉin voĊenja i sadrţaj registara iz stava 2 taĉka 8 ovog ĉlana, kao i potrebnu

dokumentaciju iz stava 5 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Godišnji izvještaj o upravljanju i unutrašnjim kontrolama u javnom sektoru

Ĉlan 51

Ministarstvo na osnovu izvještaja iz ĉl. 18, 29 i 53 ovog zakona priprema godišnji

konsolidovani izvještaj o upravljanju i unutrašnjim kontrolama koji se dostavlja Vladi do

kraja juna tekuće za prethodnu godinu.

VI. SPRJEĈAVANJE I OTKLANJANJE RIZIKA OD NEPRAVILNOSTI I PREVARA

Postupanje po obavještenjima o sumnjama na nepravilnosti i prevaru

Ĉlan 52

Rukovodilac subjekta duţan je da uspostavi sistem za otkrivanje i postupanje po

obavještenjima o sumnjama na prevare u subjektu.

Rukovodilac subjekta duţan je da preduzima mjere za sprjeĉavanje i otklanjanje rizika od

nepravilnosti i prevara.

Rukovodilac subjekta duţan je da odredi lice za prijem i postupanje po obavještenjima o

sumnjama na nepravilnosti i prevare u subjektu.

Svi zaposleni u subjektu duţni su da odmah bez odlaganja obavještavaju o sumnjama na

nepravilnost.

Naĉin uspostavljanja sistema iz stava 1 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Izvještaj o obavještenjima o sumnjama na nepravilnosti i

prevare

Ĉlan 53

Rukovodilac subjekta duţan je da Ministarstvu dostavi godišnji izvještaj o obavještenjima

o sumnjama na nepravilnosti i prevare i preduzetim mjerama do 15. februara tekuće za

prethodnu godinu.

Odredba stava 1 ovog ĉlana ne odnosi se na Skupštinu, Ustavni sud, sudove, Sudski

savjet, Drţavno tuţilaštvo, Tuţilaĉki savjet, Centralnu banku, Drţavnu revizorsku instituciju,

Zaštitnika ljudskih prava i sloboda, Agenciju za nacionalnu bezbjednost, nezavisna

regulatorna tijela, akcionarska društva i druga pravna lica u kojima drţava ili jedinice lokalne

samouprave imaju većinski vlasniĉki udio.

VII. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE

Donošenje podzakonskih akata

Ĉlan 54

Podzakonski akti za sprovoĊenje ovog zakona donijeće se u roku od godinu dana od dana

stupanja na snagu ovog zakona.

Do donošenja podzakonskih akata iz stava 1 ovog ĉlana primjenjivaće se podzakonski akti

donijeti na osnovu Zakona o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru

(„Sluţbeni list CG", br. 73/08, 20/11, 30/12 i 34/14).

Vaţenje sertifikata unutrašnjeg revizora

Ĉlan 55

Sertifikati unutrašnjeg revizora izdati unutrašnjim revizorima u skladu sa Zakonom o

sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru („Sluţbeni list CG", br. 73/08,

20/11, 30/12 i 34/14) ostaju na snazi i nakon stupanja na snagu ovog zakona.

UsklaĊivanje poslovanja

Ĉlan 56

Subjekti su duţni da usklade svoje poslovanje sa ovim zakonom u roku od 18 mjeseci od

dana stupanja na snagu ovog zakona.

Strateški planovi unutrašnje revizije donijeti do dana stupanja na snagu ovog zakona

uskladiće se sa ovim zakonom u roku od 30 dana od dana donošenja podzakonskog akta iz

ĉlana 24 ovog zakona.

Godišnji planovi unutrašnje revizije na osnovu strateških planova iz stava 2 ovog ĉlana

donosiće se do isteka perioda na koji su ti strateški planovi donijeti.

Dostavljanje podataka i dokumentacije

Ĉlan 57

Rukovodilac subjekta duţan je da podatke iz ĉlana 50 stav 2 taĉka 8 ovog zakona dostavi

Ministarstvu radi uspostavljanja registara u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu

podzakonskog akta iz ĉlana 50 stav 6 ovog zakona.

Prestanak vaţenja

Ĉlan 58

Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da vaţi Zakon o sistemu unutrašnjih

finansijskih kontrola u javnom sektoru („Sluţbeni list CG", br. 73/08, 20/11, 30/12 i 34/14).

Stupanje na snagu

Ĉlan 59


Gore”.

Broj: 32-3/18-1/4

EPA 511 XXVI



Predsjednik,


1479.


UKAZ

O PROGLAŠENjU ZAKONA O IZMJENI ZAKONA O

VISINI STOPE ZATEZNE KAMATE

Proglašavam Zakon o izmjeni Zakona o visini stope zateznekamate, koji je donijela

Skupština Crne Gore 26. saziva, na Trećoj sjednici Drugog redovnog (jesenjeg) zasijedanja u

2018. godini, dana 12. novembra 2018. godine.

Broj: 01-1624/2

Podgorica, 16. novembra 2018. godine



Na osnovu ĉlana 82 taĉka 2 i ĉlana 91 stav 1 Ustava Crne Gore, Skupština Crne Gore 26.



ZAKON

O IZMJENI ZAKONA O VISINI STOPE ZATEZNE KAMATE

Ĉlan 1

U Zakonu o visini stope zatezne kamate („Sluţbeni list CG", broj 83/09) u ĉlanu 3 stav 1

rijeĉ „sedam“, zamjenjuje se rijeĉju „osam “.

Ĉlan 2


Gore“.

Broj: 09-1/18-2/4

EPA 463 XXVI



Predsjednik,


1480.


UKAZ

O PROGLAŠENjU ZAKONA O IZMJENAMA I

DOPUNAMA ZAKONA O EKSPROPRIJACIJI

Proglašavam Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o eksproprijaciji, koji je

donijela Skupština Crne Gore 26. saziva, na Trećoj sjednici Drugog redovnog (jesenjeg)

zasijedanja u 2018. godini, dana 12. novembra 2018. godine.

Broj: 01-1623/2




Na osnovu ĉlana 82 taĉka 2 Ustava Crne Gore i Amandmana IV stav 1 na Ustav Crne

Gore, Skupština Crne Gore 26. saziva, na Trećoj sjednici Drugog redovnog (jesenjeg)

zasijedanja u 2018. godini, dana 12. novembra 2018. godine, donijela je

ZAKON

O IZMJENAMA I DOPUNAMA ZAKONA O

EKSPROPRIJACIJI

Ĉlan 1

U Zakonu o eksproprijaciji (,,Sluţbeni list RCG", br. 55/00, 12/02 i 28/06 i ,,Sluţbeni list

CG“, br. 21/08 i 30/17) u ĉlanu 14 stav 3 poslije rijeĉi: ,,svrhu eksproprijacije“ dodaju se

zarez i rijeĉi: ,,visinu praviĉne naknade za nepokretnost za koju se predlaţe eksproprijacija,

utvrĊenu od strane nadleţnog organa uprave u skladu sa ĉlanom 22 ovog zakona.“

U stavu 4 rijeĉi: ,,60 dana“ zamjenjuju se rijeĉima: ,,30 dana“.

Poslije stava 5 dodaje se novi stav koji glasi:

,,Akt Vlade o utvrĊivanju javnog interesa objavljuje se u ,,Sluţbenom listu Crne Gore“.“

Dosadašnji stav 6 postaje stav 7.

Ĉlan 2

U ĉlanu 16 stav 3 mijenja se i glasi:

,,Prije odluĉivanja o predlogu za dozvolu pripremnih radnji organ nadleţan za donošenje

rješenja omogućiće stranci pravo na izjašnjenje u postupku.“

Ĉlan 3

U ĉlanu 17 poslije stava 2 dodaje se novi stav koji glasi:

,,Vlasnik nepokretnosti duţan je da dozvoli vršenje pripremnih radnji iz stava 1 ovog

ĉlana.“

Poslije stava 4 dodaju se dva nova stava koja glase:

,,Protiv rješenja iz stava 2 ovog ĉlana moţe se izjaviti ţalba.

Ţalba na rješenje iz stava 2 ovog ĉlana ne odlaţe izvršenje.“

Dosadašnji st. 3 i 4 postaju st. 4 i 5.

Ĉlan 4


,,Visinu praviĉne naknade nepokretnosti iz stava 1 ovog ĉlana, u skladu sa ovim zakonom,

na zahtjev korisnika eksproprijacije, utvrĊuje nadleţni organ uprave, na predlog komisije.“

Poslije stava 2 dodaje se pet novih stavova koji glase:

,,Komisiju iz stava 2 ovog ĉlana obrazuje nadleţni organ uprave.

Praviĉna naknada utvrĊuje se u skladu sa propisom kojim se utvrĊuje metodologija za

procjenu vrijednosti imovine.

Komisija iz stava 2 ovog ĉlana ima pet ĉlanova, od kojih najmanje tri ĉlana moraju biti

sudski vještaci odgovarajuće struke.

Troškove rada komisije iz stava 2 ovog ĉlana snosi korisnik eksproprijacije.

Visinu i naĉin isplate troškova rada komisije iz stava 2 ovog ĉlana, utvrdiće Vlada,

posebnim aktom.“

Dosadašnji stav 3 postaje stav 8.“

Ĉlan 5


,,Prije donošenja rješenja o eksproprijaciji organ iz stava 1 ovog ĉlana omogućiće stranci

pravo na izjašnjavanje u postupku.“

Ĉlan 6

U ĉlanu 25 stav 1 poslije taĉke 4 dodaje se nova taĉka koja glasi:

,,4a) visinu praviĉne naknade za eksproprisanu nepokretnost, utvrĊenu od strane

nadleţnog organa uprave u skladu sa ĉlanom 22 ovog zakona;“

Na kraju taĉke 6 poslije rijeĉi: ,,predaje“ stavlja se taĉka, a preostali dio teksta i taĉka 7

brišu se.

Ĉlan 7

Ĉlan 28 mijenja se i glasi:

,,Korisnik eksproprijacije stiĉe pravo da stupi u posjed eksproprisane nepokretnosti danom

pravosnaţnosti rješenja o eksproprijaciji, ako je bivšem vlasniku isplatio naknadu iz ĉlana 22

ovog zakona ili mu je predao u svojinu drugu odgovarajuću nepokretnost u smislu ĉlana 9

ovog zakona ili dokaţe da je bivši vlasnik uredno pozvan, ali je odbio da primi isplatu

naknade iz ĉlana 22 ovog zakona.

Zahtjev za stupanje u posjed eksproprisane nepokretnosti korisnik eksproprijacije podnosi

nadleţnom organu uprave.

Uz zahtjev iz stava 2 ovog ĉlana korisnik eksproprijacije je duţan da nadleţnom organu

uprave podnese dokaz da je obavezu prema bivšem vlasniku ispunio u skladu sa stavom 1

ovog ĉlana.

O zahtjevu iz stava 2 ovog ĉlana, nadleţni organ uprave je duţan da odluĉi bez odlaganja.

Ţalba na odluku iz stava 4 ovog ĉlana ne odlaţe izvršenje.

Ĉlan 8

Ĉlan 29 mljenja se i glasi:

„Stupanje u posjed prije pravosnaţnosti rješenja o

eksproprijaciji

Ĉlan 29

Korisnik eksproprijacije moţe podnijeti zahtjev za stupanje u posjed nepokretnosti koja je

predmet eksproprijacije prije pravosnaţnosti rješenja o eksproprijaciji, ali ne prije izvršnosti

rješenja o eksproprijaciji, ako je to neophodno zbog hitnosti izgradnje odreĊenog objekta ili

izvoĊenja radova ili sprjeĉavanja nastupanja znatne štete.

Zahtjev iz stava 1 ovog ĉlana podnosi se nadleţnom organu uprave.

O zahtjevu iz stava 1 ovog ĉlana nadleţni organ uprave duţan je da odluĉi bez odlaganja.

Odlukom kojom usvaja zahtjev iz stava 1 ovog ĉlana, nadleţni organ uprave naloţiće

vlasniku nepokretnosti da preda nepokretnosti koje su predmet eksproprijacije korisniku

eksproprijacije i odrediti rok predaje.

U sluĉaju iz stava 4 ovog ĉlana, vlasnik nepokretnosti duţan je da omogući stupanje u

posjed korisniku eksproprijacije, u roku utvrĊenom odlukom nadleţnog organa uprave.

Ţalba na odluku iz stava 3 ovog ĉlana ne odlaţe izvršenje te odluke.

Neće se dozvoliti stupanje u posjed korisniku eksproprijacije u skladu sa stavom 1 ovog

ĉlana, ukoliko korisnik eksproprijacije nije prethodno ispunio uslove iz ĉlana 22 stav 1 ovog

zakona.

Ako je korisniku eksproprijacije nepokretnost predata prije pravosnaţnosti rješenja o

eksproprijaciji, a predlog za eksproprijaciju bude u daljem postupku pravosnaţno odbijen,

korisnik eksproprijacije je duţan da vlasniku vrati nepokretnost i nadoknadi štetu.“

Ĉlan 9

Poslije ĉlana 29 dodaje se novi ĉlan koji glasi:

„Sadrţaj rješenja o stupanju u posjed prije pravosnaţnosti rješenja o eksproprijaciji

Ĉlan 29a

Rješenje kojim se usvaja zahtjev za stupanje u posjed prije pravosnaţnosti rješenja o

eksproprijaciji, naroĉito sadrţi:

1) naznaĉenje korisnika eksproprijacije;

2) naznaĉenje nepokretnosti koja se ekspropriše, uz navoĊenje podataka iz katastra

nepokretnosti;

3) naznaĉenje vlasnika nepokretnosti i njegovog prebivališta ili sjedišta;

4) naznaĉenje razloga uvoĊenja u posjed prije pravosnaţnosti rješenja o eksproprijaciji;

5) razloge hitnosti izgradnje odreĊenog objekta ili izvoĊenja radova ili sprjeĉavanja

nastupanja znatne štete iz ĉlana 29 stav 1 ovog zakona;

6) obavezu vlasnika nepokretnosti da korisniku eksproprijacije preda nepokretnosti koje su

predmet eksproprijacije i rok predaje;

7) uputstvo o pravnom sredstvu.

Ĉlan 10

U ĉlanu 35 stav 1 poslije rijeĉi ,,troškova preseljenja“ stavlja se taĉka a preostali dio teksta

briše se.

Stav 6 briše se.

Ĉlan 11

U ĉlanu 39 stav 3 briše se.

Ĉlan 12

Ĉl. 53 do 56 brišu se.

Ĉlan 13

U ĉlanu 58a stav 1 mijenja se i glasi:

,,Upis prava svojine i drugih prava na eksproprisanoj nepokretnosti vrši se na osnovu

pravosnaţnog rješenja o eksproprijaciji i dokaza o isplaćenoj naknadi u iznosu odreĊenom tim

rješenjem o eksproprijaciji, odnosno dokaza da je bivši vlasnik uredno pozvan ali je odbio da

primi isplatu naknade u iznosu odreĊenom rješenjem o eksproprijaciji odnosno dokaza o

sticanju prava svojine bivšeg vlasnika na drugoj odgovarajućoj nepokretnosti.“

Ĉlan 14

Poslije ĉlana 61 dodaju se tri nova ĉlana koji glase:

,,Zapoĉeti postupci

Ĉlan 61a

Postupci po predlogu za eksproprijaciju i postupci odreĊivanja naknade za eksproprisanu

nepokretnost zapoĉeti prije stupanja na snagu ovog zakona, okonĉaće se po odredbama

Zakona o eksproprijaciji (,,Sluţbeni list RCGˮ, br. 55/00, 12/02 i 28/06 i ,,Sluţbeni list CGˮ, br. 21/08 i 30/17).

Prestanak vaţenja odredbi drugog zakona

Ĉlan 61b

Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da vaţi GLAVA DEVETA i ĉI. 158 do

165 Zakona o vanparniĉnom postupku (,,Sluţbeni list RCGˮ, broj 27/06 i „Sluţbeni list CGˮ, br. 73/10 i 20/15).

Podzakonski akti

Ĉlan 61c

Akti za sprovoĊenje ovog zakona donijeće se u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu

ovog zakona.ˮ

Ĉlan 15

Ovaj zakon stupa na snagu osmng dana od dana objavljivanja u ,,Sluţbenom listu Crne

Gore".

Broj: 23-1/18-4/9

EPA 499 XXVI



Predsjednik,


1481.

Na osnovu ĉlana 82 taĉka 3 Ustava Crne Gore i ĉlana 35 stav 3 Poslovnika Skupštine Crne

Gore („Sluţbeni list RCG“, br. 51/6 i 66/6, i „Sluţbeni list CG“, br. 88/9, 80/10, 39/11, 25/12,

49/13, 32/14, 42/15, 52/17 i 17/18), Skupština Crne Gore 26. saziva, na Trećoj sjednici

Drugog redovnog (jesenjeg) zasijedanja u 2018. godini, dana 12. novembra 2018. godine,

donijela je

O D L U K U

O IZBORU TRI ĈLANA USTAVNOG ODBORA SKUPŠTINE CRNE GORE

Za ĉlanove Ustavnog odbora Skupštine Crne Gore biraju se: ANDRIJA MANDIĆ,

NEBOJŠA MEDOJEVIĆ i MILAN KNEŢEVIĆ.

Broj 00-74/18-50/1

EPA 575 XXVI



Predsjednik,


1482.





donijela je

O D L U K U

O IZBORU TRI ĈLANA ZAKONODAVNOG ODBORA SKUPŠTINE CRNE GORE

Za ĉlanove Zakonodavnog odbora Skupštine Crne Gore biraju se: MARINA JOĈIĆ,

VELJKO VASILJEVIĆ i MILUN ZOGOVIĆ.

Broj 00-74/18-51/1

EPA 576 XXVI



Predsjednik,


1483.





donijela je

O D L U K U

O IZBORU TRI ĈLANA ODBORA ZA POLITIĈKI SISTEM, PRAVOSUĐE I

UPRAVU SKUPŠTINE CRNE GORE

Za ĉlanove Odbora za politiĉki sistem, pravosuĊe i upravu Skupštine Crne Gore biraju se:

SLAVEN RADUNOVIĆ, VELJKO VASILJEVIĆ i MILUN ZOGOVIĆ.

Broj 00-74/18-52/1

EPA 577 XXVI



Predsjednik,


1484.





donijela je

O D L U K U

O IZBORU TRI ĈLANA ODBORA ZA BEZBJEDNOST I ODBRANU SKUPŠTINE

CRNE GORE

Za ĉlanove Odbora za bezbjednost i odbranu Skupštine Crne Gore biraju se: ANDRIJA

MANDIĆ, NEBOJŠA MEDOJEVIĆ i PREDRAG BULATOVIĆ.

Broj 00-74/18-53/1

EPA 578 XXVI



Predsjednik,


1485.





donijela je

O D L U K U

O IZBORU TRI ĈLANA ODBORA ZA MEĐUNARODNE ODNOSE I ISELjENIKE

SKUPŠTINE CRNE GORE

Za ĉlanove Odbora za meĊunarodne odnose i iseljenike Skupštine Crne Gore biraju se:

MILAN KNEŢEVIĆ, JOVAN JOLE VUĈUROVIĆ i KOĈA PAVLOVIĆ.

Broj 00-74/18-54/1

EPA 579 XXVI



Predsjednik,


1486.




Drugog redovnog (jesenjeg) zasijedanja u 2018. godini, dana 12.novembra 2018. godine,

donijela je

O D L U K U

O RAZRJEŠENJU I IZBORU PREDSJEDNIKA I IZBORU TRI ĈLANA ODBORA

ZA EVROPSKE INTEGRACIJE SKUPŠTINE CRNE GORE

Razrješava se duţnosti predsjednika Odbora za evropske integracije Skupštine Crne Gore

ADRIJAN VUKSANOVIĆ

Za predsjednika Odbora za evropske integracije Skupštine Crne Gore bira se SLAVEN

RADUNOVIĆ.

Za ĉlanove Odbora za evropske integracije Skupštine Crne Gore biraju se: ADRIJAN

VUKSANOVIĆ, BRANKO RADULOVIĆ I LJILJANA ĐURAŠKOVĆ.

Broj 00-74/18-55/1

EPA 580 XXVI



Predsjednik,


1487.





donijela je

O D L U K U

O IZBORU DVA ĈLANA ODBORA ZA LjUDSKA PRAVA I SLOBODE SKUPŠTINE

CRNE GORE

Za ĉlanove Odbora za ljudska prava i slobode Skupštine Crne Gore biraju se LJILJANA

ĐURAŠKOVIĆ I BUDIMIR ALEKSIĆ.

Broj 00-74/18-56/1

EPA 581 XXVI



Predsjednik,


1488.





donijela je

O D L U K U

O IZBORU DVIJE ĈLANICE ODBORA ZA RODNU RAVNOPRAVNOST


Za ĉlanice Odbora za rodnu ravnopravnost Skupštine Crne Gore biraju se MARINA

JOĈIĆ I VERA BULATOVIĆ.

Broj 00-74/18-57/1

EPA 582 XXVI



Predsjednik,


1489.





donijela je

O D L U K U

O IZBORU TRI ĈLANA ODBORA ZA TURIZAM,

POLjOPRIVREDU, EKOLOGIJU I PROSTORNO

PLANIRANjE SKUPŠTINE CRNE GORE

Za ĉlanove Odbora za turizam, poljoprivredu, ekologiju i prostorno planiranje Skupštine

Crne Gore biraju se STRAHINJA BULAJIĆ, VELJKO VASILJEVIĆ I VERA

BULATOVIĆ.

Broj 00-74/18-58/1

EPA 583 XXVI



Predsjednik,


1490.





donijela je

O D L U K U

O IZBORU DVA ĈLANA ODBORA ZA PROSVJETU, NAUKU, KULTURU I SPORT


Za ĉlanove Odbora za prosvjetu, nauku, kulturu i sport Skupštine Crne Gore biraju se

BUDIMIR ALEKSIĆ I BRANKA BOŠNJAK.

Broj 00-74/18-59/1

EPA 584 XXVI



Predsjednik,


1491.





donijela je

O D L U K U

O IZBORU DVA ĈLANA ODBORA ZA ZDRAVSTVO, RAD I SOCIJALNO

STARANjE SKUPŠTINE CRNE GORE

Za ĉlanove Odbora za zdravstvo, rad i socijalno staranje Skupštine Crne Gore biraju se

VERA BULATOVIĆ I JANKO VUĈINIĆ.

Broj 00-74/18-60/1

EPA 585 XXVI



Predsjednik,


1492.





donijela je

O D L U K U

O RAZRJEŠENjU PREDSJEDNICE I IZBORU

PREDSJEDNIKA I TRI ĈLANA ODBORA ZA

ANTIKORUPCIJU SKUPŠTINE CRNE GORE

Razrješava se duţnosti predsjednice Odbora za antikorupciju DALIBORKA PEJOVIĆ, a

bira se za predsjednika Odbora PREDRAG BULATOVIĆ.

Za ĉlanove Odbora za antikorupciju Skupštine Crne Gore biraju se DALIBORKA

PEJOVIĆ, JOVAN JOLE VUĈUROVIĆ I KOĈA PAVLOVIĆ.

Broj 00-74/18-61/1

EPA 586 XXVI



Predsjednik,


1493.





donijela je

O D L U K U

O IZBORU DVA ĈLANA KOMISIJE ZA PRAĆENJE I KONTROLU POSTUPKA

PRIVATIZACIJE SKUPŠTINE CRNE GORE

Za ĉlanove Komisije za praćenje i kontrolu postupka privatizacije Skupštine Crne Gore

biraju se JANKO VUĈINIĆ I MILUTIN ĐUKANOVIĆ.

Broj 00-74/18-62/1

EPA 587 XXVI



Predsjednik,


1494.





donijela je

O D L U K U

O IZBORU TRI ĈLANA ADMINISTRATIVNOG ODBORA


Za ĉlanove Administrativnog odbora Skupštine Crne Gore biraju se: MILUTIN

ĐUKANOVIĆ, MILUN ZOGOVIĆ i BRANKA BOŠNJAK.

Broj 00-74/18-63/1

EPA 588 XXVI



Predsjednik,


1495.





donijela je

O D L U K U

O IZBORU JEDNOG ĈLANA ODBORA ZA ZDRAVSTVO, RAD I SOCIJALNO

STARANjE SKUPŠTINE CRNE GORE

Za ĉlana Odbora za zdravstvo, rad i socijalno staranje Skupštine Crne Gore bira se

NIKOLA DIVANOVIĆ.

Broj 00-74/18-41/1

EPA 548 XXVI



Predsjednik,


1496.

Na osnovu ĉlana 95 taĉka 6 Ustava Crne Gore, Predsjednik Crne Gore donosi

UKAZ

O OPOZIVU SA DUŢNOSTI IZVANREDNOG I OPUNOMOĆENOG

AMBASADORA CRNE GORE U

KRALjEVINI ŠVEDSKOJ

I

Opoziva se Ivan Milić sa duţnosti izvanrednog i opunomoćenog ambasadora Crne Gore u

Kraljevini Švedskoj, na nerezidentoj osnovi, sa sjedišem u Podgorici.

II

Ministar vanjskih poslova izvršiće ovaj ukaz.

III

Ovaj ukaz stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u ''Sluţbenom listu Crne

Gore".

Broj: 01-1518/4




1497.

Na osnovu ĉlana 95 taĉka 6 Ustava Crne Gore, Predsjednik Crne Gore donosi

UKAZ

O OPOZIVU SA DUŢNOSTI IZVANREDNOG I OPUNOMOĆENOG

AMBASADORA CRNE GORE U REPUBLICI FINSKOJ

I

Opoziva se Ivan Milić sa duţnosti izvanrednog i opunomoćenog ambasadora Crne Gore u

Republici Finskoj, na nerezidentoj osnovi, sa sjedištem u Podgorici.

II

Ministar vanjskih poslova izvršiće ovaj ukaz.

III

Ovaj ukaz stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Sluţbenom listu" Crne

Gore,

Broj: 01-1518/4




1498.

Na osnovu ĉlana 95 stav 1 taĉka 10 Ustava Crne Gore ("Sl. list Crne Gore", br. 01/07 i

38/13) i ĉlana 22 stav 1 Zakona o Predsjedniku Crne Gore (“Sl. list Crne Gore”, broj: 42/18)

donosim

ODLUKU

O OBRAZOVANjU SLUŢBE PREDSJEDNIKA CRNE GORE

I OSNOVNE ODREDBE

Ĉlan 1

Ovom odlukom obrazuje se Sluţba Predsjednika Crne Gore (u daljem tekstu: Sluţba

Predsjednika), odreĊuje njen djelokrug i ureĊuju druga pitanja od znaĉaja za njen rad.

Ĉlan 2

Izrazi koji se u ovoj odluci koriste za fiziĉka lica u muškom rodu podrazumijevaju iste

izraze u ţenskom rodu.

Ĉlan 3

Sluţba Predsjednika vrši struĉne, administrativne i druge poslove koji se odnose na

ustavne nadleţnosti Predsjednika Crne Gore (u daljem tekstu: Predsjednik).

Ĉlan 4

Poslovi iz ĉlana 3 ove odluke posebno se odnose na :

- rukovoĊenje i koordinaciju rada, saradnju sa drugim drţavnim organima, sluţbama i

institucijama;

- savjetodavne i analitiĉke poslove iz okvira ustavno-pravnih i ekonomskih pitanja,

odbrane i bezbjednosti, spoljne politike i informisanja;

- protokolarne poslove;

- pravno-normativne, finansijsko-materijalne i druge operativne poslove u vezi sa

primjenom opštih akata;

- obradu predmeta, predstavki i ţalbi, pomilovanja, odlikovanja i priznanja, primjenu

odluka i rješenja i prijem stranaka;

- administrativno-kancelarijske, tehniĉke i pomoćne poslove.

Ĉlan 5

Sluţbom Predsjednika, izuzev radom kabineta Predsjednika, rukovodi Generalni sekretar,

koga postavlja Predsjednik.

Generalni sekretar za svoj rad i rad Sluţbe Predsjednika odgovara Predsjedniku.

Generalni sekretar ima dva pomoćnika, koje postavlja i razrješava Predsjednik, na predlog

Generalnog sekretara.

Pomoćnik Generalnog sekretara pomaţe Generalnom sekretaru u vršenju njegove funkcije

i zamjenjuje ga u sluĉaju odsutnosti.

Generalni sekretar ima i savjetnike u skladu sa aktom o unutrašnjoj organizaciji i

sistematizaciji Sluţbe Predsjednika.

Generalni sekretar ima prava i duţnosti starješine drţavnog organa u odnosu na drţavne

sluţbenike i namještenike u Sluţbi Predsjednika.

Ĉlan 6

Kabinet Predsjednika, kao organizacionu jedinicu Sluţbe Predsjednika, ĉine šef kabineta,

savjetnici Predsjednika za odreĊene oblasti (posebni savjetnici) i samostalni referent - tehniĉki

sekretar.

Šefa Kabineta i savjetnike Predsjednika postavlja i razrješava Predsjednik.

Kabinet iz stave 1 ovog ĉlana za svoj rad odgovoran je Predsjedniku.

Ostale organizacione jedinice odreĊuju se aktom o unutrašnjoj organizaciji i

sistematizaciji Sluţbe Predsjednika.

Ĉlan 7

Imenovana i postavljena lica u Sluţbi Predsjednika, po prestanku mandata, ostvaruju

prava u skladu sa zakonom kojim se ureĊuju prava i obaveze drţavnih sluţbenika i

namještenika i zakonom kojim se ureĊuju zarade zaposlenih u javnom sektoru.

Ĉlan 8

Djelokrug rada organizacionih jedinica, unutrašnja organizacija i sistematizacija radnih

mjesta i zvanja drţavnih sluţbenika i namještenika u Sluţbi Predsjednika ureĊuju se

Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji, koji utvrĊuje Generalni sekretar uz

saglasnost Predsjednika.

II PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE

Ĉlan 9

Danom stupanja na snagu ove odluke Generalni sekretarijat nastavlja sa radom kao Sluţba

Predsjednika u djelokrugu utvrĊenom ovom odlukom.

Drţavni sluţbenici i namještenici u Generalnom sekretarijatu, nastavljaju sa radom u

Sluţbi Predsjednika, do utvrĊivanja Pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji

Sluţbe Predsjednika.

Ĉlan 10

Generalni sekretar, u skladu sa djelokrugom utvrĊenim ovom odlukom, utvrdiće Pravilnik

o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji Sluţbe Predsjednika, u roku od 30 dana od dana

njenog stupanja na snagu i dostaviti ga na saglasnost Predsjedniku.

Ĉlan 11

Danom stupanja na snagu ove odluke prestaje da vaţi Odluka o Generalnom sekretarijatu

Predsjednika Crne Gore ("Sl.list Crne Gore", br. 26/13, 33/13, 22/16 i 04/17)".

Ĉlan 12

Ova odluka stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Sluţbenom listu Crne

Gore".

Broj: 01-1674/18

Datum, 22. novembra 2018. godine



1499.

Na osnovu ĉlana 33 Zakona o javnim nabavkama („Sluţbeni list CG", br. 42/11, 57/14,

28/15 i 42/17), Vlada Crne Gore, na sjednici od 25. oktobra 2018. godine, donijela je

UREDBU

O IZMJENI I DOPUNAMA UREDBE O OBJEDINjAVANjU JAVNIH NABAVKI

ROBE I USLUGA

Ĉlan 1

U Uredbi o objedinjavanju javnih nabavki robe i usluga („Sluţbeni list CG", broj 74/17) u

ĉlanu 1 stav 1 rijeĉi: “i samostalnih organa uprave" zamjenjuju se rijeĉima: „samostalnih

organa uprave i drţavnih fondova."

Ĉlan 2


„Ugovorena vrijednost nabavke roba i usluga ne moţe biti veća od iznosa predviĊenog

godišnjim zakonom o budţetu Crne Gore za potrebe realizacije nabavke."

Dosadašnji stav 2 postaje stav 3.

Ĉlan 3


„Nakon potpisivanja ugovora iz stava 1 ovog ĉlana, Uprava za imovinu duţna je da

naruĉioca obavijesti pisanim putem o izvršenoj nabavci i vrijednosti nabavke."

Ĉlan 4

Poslije ĉlana 8 dodaju se dva nova ĉlana koja glase:

„Sredstva za sprovoĊenje objedinjenih javnih nabavki

Ĉlan 8a

Sredstva za sprovoĊenje objedinjenih javnih nabavki u godišnjem zakonu o budţetu Crne

Gore planiraju se, shodno opredijeljenim sredstvima za naruĉioce za ĉije potrebe se vrše javne

nabavke, u okviru sredstava Uprave za imovinu.

Za realizaciju javnih nabavki koje se finansiraju iz donacija iz fondova Evropske unije i

drugih donacija, za potrebe izmirenja obaveza ugovora potpisanog od strane ovlašćenog lica

Uprave za imovinu, naruĉilac plaća robu i usluge iz sredstava planiranih godišnjim zakonom

o budţetu Crne Gore na pozicijama naruĉioca.

Primjena pojednih odredaba

Ĉlan 8b

Odredba ĉlana 8 ove uredbe prestaje da vaţi 31. decembra 2018. godine. Odredba ĉlana 8a

stav 1 ove uredbe primjenjivaće se od 1. januara 2019. godine."

Ĉlan 5

Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Sluţbenom listu Crne

Gore".

Broj: 07-5011

Podgorica, 25. oktobra 2018. godine

Vlada Crne Gore

Predsjednik,

Duško Marković, s.r.

1500.

Na osnovu ĉlana 35 stav 2 Zakona o drţavnoj imovini ("Sluţbeni list CG", br. 21/09

40/11) Vlada Crne Gore, na sjednici od 1. novembra 2018. godine, donijela je

ODLUKU

O PRENOSU PRAVA RASPOLAGANjA NA

NEPOKRETNOSTIMA OPŠTINI KOTOR RADI OSTVARIVANjA JAVNOG

INTERESA - IZGRADNJE PRIMARNOG SISTEMA ZA VODOSNABDIJEVANjE

1. Vlada Crne Gore prenosi pravo raspolaganja na nepokretnostima Opštini Kotor radi

ostvarivanja javnog interesa - izgradnje primarnog sistema za vodosnabdijevanje i to na:

- na dijelu katastarske parcele broj 519/2, površine 737m2, upisane u list nepokrelnosti

broj 357, KO Vranovići, Opština Kotor;

- na dijelu katastarske parcele broj 653/2, površine 7m2, upisane u list nepokretnosti broj

604, KO Lješevići, Opština Kotor,


604, KO Lješevići, Opština Kotor;


74, KO Vranovići, Opština Kotor;







- na dijelu katastarske parcele broj 519/3, površine 225m2, upisane u list nepokretnosti





broj 384, KO Vranovići, Opština Kotor i

- na dijelu katastarske parcele broj 1466/3, površine 1471m2 upisane u list nepokretnosti

broj 357, KO Vranovići, Opština Kotor.

2. Odluka će se objaviti u "Sluţbenom listu Crne Gore".

Broj: 07-5106

Podgorica, 1. novembra 2018. godina

Vlada Crne Gore

Predsjednik,


1501.

Na osnovu ĉlana 123 stav 3 Zakona o zdravstvenoj zaštiti ("Sluţben list CG", br. 3/16,

39/16, 2/17 i 44/18), Ministarstvo zdravlja donijelo je

PRAVILNIK

O IZMJENI PRAVILNIKA O NAĈINU IZDAVANJA, UPOTREBE I SADRŢINI

FAKSIMILA

Ĉlan 1

U Pravilniku o naĉinu izdavanja, upotrebe i sadrţini faksimila ("Sluţbeni list CG", br.

27/16 i 41/16) ĉlan 3 mijenja se i glasi:

„Faksimil se izdaje na zahtjev doktora medicine, doktora stomatologije, doktora farmacije,

diplomiranog farmaceuta, diplomiranog farmaceuta-medicinskog biohemiĉara, magistra

farmacije, kao i bachelora primijenjene fizioterapije, specijaliste primijenjene fizioterapije,

magistra fizioterapije i doktora fizioterapije (u daljem tekstu: zdravstveni radnik).

Faksimil iz stava 1 ovog ĉlana izdaje Ljekarska komora, Stomatološka komora,

Farmaceutska komora i Komora fizioterapeuta (u daljem tekstu: Komora).“

Ĉlan 2

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Sluţbenom listu Crne

Gore".

Broj: 011-218/2018


Ministar,

dr Kenan Hrapović, s.r.

1502.

Na osnovu ĉlana 22 stav 3 Zakona o obezbjeĊivanju krvi ("Sluţbeni list CG", broj 1/14),

Ministarstvo zdravlja donijelo je

PRAVILNIK

O IZMJENI PRAVILNIKA O OBIMU LJEKARSKOG

PREGLEDA I KRITERIJUMIMA ZA UTVRĐIVANJE PODOBNOSTI DAVALACA

KRVI ILI KOMPONENTI KRVI*

Ĉlan 1

U Pravilniku o obimu ljekarskog pregleda i kriterijumima za utvrĊivanje podobnosti

davalaca krvi ili komponenti krvi* ("Sluţbeni list CG", br. 12/14 i 62/16) u ĉlanu 6 stav 1

taĉka 1 podtaĉka 10 alineja 8 mijenja se i glasi:

„- infekcija virusom Zapadnog Nila - 28 dana nakon napuštanja podruĉja na kojem postoji

rizik zaraze virusom Zapadnog Nila, osim ako je rezultat pojedinaĉnog NAT testiranja

negativan;“.

Ĉlan 2


Gore".

------------------

* Pravilnik je usklaĊen sa Direktivom Komisije 2014/110/EU оd 17. decembra 2014. o

izmjeni Direktive 2004/33/EZ u pogledu kriterijuma za privremenu zabranu alogenog davanja

krvi

Broj: 011-368/2018


Ministar,

dr Kenan Hrapović, s.r.

1503.

Na osnovu ĉlana 31 Zakona o zdravstvenoj zaštiti bilja (“Sluţbeni list RCG”, broj

28/06 i “Sluţbeni list CG”, br. 28/11 i 48/15), Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja

donijelo je

PRAVILNIK

O USLOVIMA I NAĈINU OBAVLJANJA SMANJENOG OBIMA PROVJERA

IDENTITETA I ZDRAVSTVENOG STANJA POŠILJKE BILJA, BILJNIH

PROIZVODA I OBJEKATA POD NADZOROM*

Ĉlan 1

Ovim pravilnikom propisuju se uslovi i naĉin obavljanja smanjenog obima provjera

identiteta i zdravstvenog stanja pošiljke bilja, biljnih proizvoda i objekata pod nadzorom (u

daljem tekstu: proizvod), prilikom uvoza u Crnu Goru.

Ĉlan 2

Ovaj pravilnik primjenjuje se na proizvode sa Liste V.B, osim:

1) bilja namijenjenog sjetvi i sadnji;

2) bilja, biljnih proizvoda i objekata pod nadzorom koji se uvoze u skladu sa ĉlanom 17

Zakona o zdravstvenoj zaštiti bilja;

3) bilja, biljnih proizvoda i objekata pod nadzorom koji podlijeţu posebnim hitnim

mjerama.

Ĉlan 3

Smanjeni obim provjera identiteta i zdravstvenog stanja proizvoda sprovodi se na osnovu

zahtjeva fitosanitarnog inspektora koji se podnosi organu uprave nadleţnom za zdravstvenu

zaštitu bilja (u daljem tekstu: Uprava).

Zahtjev iz stava 1 ovog ĉlana sadrţi sljedeće podatke:

1) opis proizvoda;

2) porijeklo proizvoda;

3) obim uvoza proizvoda u Crnu Goru, izraţen kao broj pošiljki i teţina ili broj komada ili

broj jedinica pakovanja;

4) o štetnim organizmima iz Liste I i II koji se odnose na proizvod;

5) broj zadrţanih pošiljki proizvoda kod kojih je utvrĊeno prisustvo štetnih organizama iz

taĉke 4 ovog stava;

6) o procjeni pokretljivosti štetnih organizama iz taĉke 4 ovog stava naroĉito za njihov

najpokretljiviji stadijum koji se moţe razviti na proizvodu;

7) broj pošiljki proizvoda zadrţanih zbog drugih razloga;

8) broj pošiljki proizvoda na kojima je sprovedena provjera zdravstvenog stanja.

Podaci iz stava 2 taĉ. 3, 5, 7 i 8 ovog ĉlana dostavljaju se za period od najmanje tri godine

od dana podnošenja zahtjeva iz stava 2 ovog ĉlana.

Ĉlan 4

Smanjeni obim provjera identiteta i zdravstvenog stanja proizvoda obavlja se pod uslovom

da je:

1) prosjeĉan broj pošiljki u periodu od tri godine, za proizvod koji je uvezen u Crnu Goru

na godišnjem nivou, najmanje osam; i

2) broj pošiljki proizvoda, za koji je obavljen fitosanitarni pregled tokom prethodne tri

godine, najmanje 23; i

3) broj pošiljki proizvoda u kojima je utvrĊena infekcija štetnim organizmima iz ĉlana 3

stav 2 taĉka 4 ovog pravilnika manji od 1 % ukupnog broja pošiljki tog proizvoda uvezenog u

Crnu Goru svake godine.

Ĉlan 5

Procenat smanjenog obima provjera identiteta i zdravstvenog stanja proizvoda utvrĊuje se

u zavisnosti od:

1) broja pošiljki proizvoda zadrţanih zbog utvrĊenog prisustva štetnih organizama i

pokretljivosti štetnih organizama u najpokretnijem stadijumu koji se mogao razviti na

predmetnoj biljci ili biljnom proizvodu iz ĉlana 3 stav 2 taĉka 4 ovog pravilnika;

2) broja pošiljki proizvoda na kojima je sprovedena provjera zdravstvenog stanja;

3) drugih faktora koji su vezani za odreĊivanje fitosanitarnog rizika.

Procenat iz stava 1 ovog ĉlana je najmanji procenat provjere zdravstvenog stanja.

Ĉlan 6

Ako su ispunjeni uslovi iz ĉl. 4 i 5 ovog pravilnika Uprava, po sluţbenoj duţnosti,

odluĉuje o smanjenom obimu provjera identiteta i zdravstvenog stanja proizvoda i saĉinjava

spisak proizvoda sa procentom provjera koji objavljuje na svojoj internet stranici.

Ako se prilikom smanjenog obima provjera identiteta i zdravstvenog stanja proizvoda

utvrdi da je 1 % od ukupnog broja uvezenih pošiljki zaraţen štetnim organizmom iz ĉlana 3

stav 2 taĉka 4 ovog pravilnika ili je notifikovano više zadrţavanja pošiljki, taj proizvod se

briše sa spiska iz stava 1 ovog ĉlana.

Ĉlan 7

O smanjenom obimu provjera identiteta i zdravstvenog stanja proizvoda Uprava dostavlja

Evropskoj komisiji najkasnije do 31. marta svake godine sljedeće podatke:

1) ukupan broj uvezenih pošiljki;

2) ukupan broj pregledanih pošiljki;

3) ukupan broj i pojedinosti o pošiljkama zadrţanim zbog utvrĊenog prisustva štetnih

organizama iz ĉlana 3 stav 2 taĉka 4 ovog pravilnika;

4) ukupan broj pošiljki proizvoda zadrţan zbog drugih razloga i pojedinosti o njima.

Ĉlan 8

Odredba ĉlana 7 ovog pravilnika primjenjivaće se od dana pristupanja Crne Gore

Evropskoj uniji.

Ĉlan 9


Gore".

-------------------------

* Uredba komisije (EZ) br. 1756/2004 od 11. oktobra 2004. o detaljnim uslovima za potrebne

dokaze i kriterijima za tip i nivo smanjenja provjere zdravstvenog stanja odreĊenog bilja,

biljnih proizvoda ili drugih nadziranih predmeta navedenih u dijelu B Priloga V. Direktivi

Vijeća 2000/29/EZ (Commission Regulation (EC) No 1756/2004 of 11 October 2004

specifying the detailed conditions for the evidence required and the criteria for the type and

level of the reduction of the plant health checks of certain plants, plant products or other

objects listed in Part B of Annex V to Council Directive 2000/29/EC).

Broj: 323-70/18-3


Ministar

mr Milutin Simović, s.r.

1504.

Na osnovu ĉlana 12 stav 5 i ĉlana 14 stav 5 Zakona o zdravstvenoj zaštiti bilja ("Sluţbeni

list RCG", broj 28/06 i "Sluţbeni list CG", br. 28/11 i 48/15), Ministarstvo poljoprivrede i

ruralnog razvoja donijelo je

PRAVILNIK

O FITOSANITARNIM MJERAMA ZA SPREĈAVANJE UNOŠENJA I ŠIRENJA

BAKTERIJE PSEUDOMONAS SYRINGAE PV. ACTINIDIAE TAKIKAWA,

SERIZAWA, ICHIKAWA, TSUYUMU & GOTO*

Predmet

Ĉlan 1

Ovim pravilnikom propisuju se fitosanitarne mjere za spreĉavanje unošenja i širenja,

otkrivanje i iskorjenjivanje bakterije Pseudomonas syringae pv. actinidiae Takikawa,

Serizawa, Ichikawa, Tsuyumu & Goto (u daljem tekstu: štetni organizam), granice podruĉja

ukoliko je štetni organizam prisutan ili postoji rizik od njegovog prisustva na odreĊenom

bilju.

Definicija odreĊenog bilja

Ĉlan 2

OdreĊeno bilje je ţivi polen i bilje za sadnju, osim sjemena, koji pripadaju rodu Actinidia

Lindl.

Unošenje odreĊenog bilja

Ĉlan 3

OdreĊeno bilje porijeklom iz drţava koje nijesu ĉlanice Evropske unije (u daljem tekstu:

treće drţave), moţe se unositi na teritoriju Crne Gore ako ga prati fitosertifikat koji u rubrici

"Dopunska izjava" sadrţi sljedeće podatke da je:

1) odreĊeno bilje cijeli ţivotni ciklus gajeno u zemlji u kojoj nije poznato da se pojavljuje

štetni organizam; ili

2) odreĊeno bilje cijeli ţivotni ciklus gajeno u podruĉju slobodnom od štetnog organizama

koje je nadleţna sluţba za zdravstvenu zaštitu bilja u zemlji porijekla uspostavila kao

slobodno od štetnih organizama u skladu sa MeĊunarodnim standardima za fitosanitarne

mjere; ili

3) odreĊeno bilje proizvedeno na mjestu slobodnom od štetnog organizma (pest free place)

ili mjestu proizvodnje slobodnom od štetnog organizma (pest free site), koje je odredila

nadleţna sluţba za zdravstvenu zaštitu bilja u zemlji porijekla i uspostavila kao slobodno od

štetnog organizma u skladu sa MeĊunarodnim standardima za fitosanitarne mjere i da je:

a) gajeno u strukturi sa stepenom izolacije i zaštite od spoljnih uticaja što iskljuĉuje

prisustvo štetnog organizma;

b) sluţbeno pregledano dva puta u odgovarajuće vrijeme tokom posljednjeg vegetacionog

ciklusa, radi otkrivanja simptoma infekcije, prije izvoza i da je utvrĊeno da je bilje slobodno

od štetnog organizma;

c) okruţeno podruĉjem polupreĉnika od najmanje 100 m u kojem je odreĊeno bilje:

- sluţbeno pregledano dva puta tokom posljednjeg vegetacionog ciklusa u odgovarajuće

vrijeme, radi otkrivanja simptoma infekcije prije izvoza, a svo odreĊeno bilje koje je

pokazivalo simptome zaraze, otkriveno inspekcijskim pregledima odmah uništeno; ili

- odmah uništeno; ili

- odnosno svaka biljka odreĊenog bilja redovno ispitana u odgovarajuće vrijeme i da je

ispitivanjem utvrĊeno da je slobodna od štetnog organizma.

4) proizvedeno na mjestu slobodnom od štetnog organizma (pest free place), koje je

odredila nadleţna sluţba za zdravstvenu zaštitu bilja u zemlji porijekla uspostavila kao

slobodno od štetnog organizma u skladu sa odgovarajućim MeĊunarodnim standardima za

fitosanitarne mjere i da je:

a) na tom mjestu odreĊeno bilje sluţbeno pregledano, uzorkovano i ispitano dva puta u

odgovarajuće vrijeme tokom posljednjeg vegetacionog ciklusa prije izvoza i da je utvrĊeno da

je slobodno od štetnog organizma;

b) mjesto proizvodnje okruţeno podruĉjem polupreĉnika od najmanje 4500 m u kojem je

odreĊeno bilje:

- sluţbeno pregledano, uzorkovano i ispitano dva puta, u odgovarajuće vrijeme tokom

posljednjeg vegetacionog ciklusa prije izvoza i da je utvrĊeno da je slobodno od štetnog

organizma; ili

- u polupreĉniku od 500 m oko mjesta proizvodnje odreĊeno bilje odmah uništeno; ili

- odnosno svaka biljka odreĊenog bilja u polupreĉniku od 500 m oko tog mjesta redovno

ispitana u odgovarajuće vrijeme i da je utvrĊeno da je slobodno od štetnog organizma.

c) u sluĉaju iz podtaĉke b) al. 2 ili 3 ove taĉke, unutar podruĉje na udaljenosti izmeĊu 500

m i 4500 m od mjesta proizvodnje svo odreĊeno bilje je uništeno ili ispitano u skladu sa

planom uzorkovanja kojim je sa 99% pouzdanošću moguće potvrditi da je nivo prisustva

štetnog organizma u odreĊenom bilju ispod 0,1 %.

Ako su ispunjeni uslovi iz stava 1 taĉ. 3 ili 4 ovog ĉlana, u fitosertifikatu se dodatno

navode i podaci o ispunjenosti jednog od sljedećih uslova, da:

- odreĊeno bilje direktno potiĉe od matiĉnih biljaka koje su gajene pod uslovima iz stava 1

taĉ. 1 ili 2 ili 3 ovog ĉlana;

- odreĊeno bilje direktno potiĉe od matiĉnih biljaka koje su prethodno pojedinaĉno

testirane i da je utvrĊeno da je slobodno od štetnog organizma;

- odreĊeno bilje ispitano je u skladu sa planom uzorkovanja kojim je sa 99% pouzdanošću

moguće potvrditi da je nivo prisustva štetnog organizma u odreĊenom bilju ispod 0,1 %.

Kada su ispunjeni uslovi iz stava 1 taĉka 2 ovog ĉlana, u rubrici fitosertifikata „Mjesto

porijekla“ navod se naziv podruĉja slobodnog od štetnog organizma (pest free area).

Premještanje odreĊenog bilja

Ĉlan 4

OdreĊeno bilje porijeklom iz Crne Gore moţe se premještati unutar Crne Gore, ako ga

prati biljni pasoš i ako su ispunjeni sljedeći uslovi, da je:

1) odreĊeno bilje cijeli ţivotni ciklus gajeno na podruĉjima u Crnoj Gori za koje nije

poznato da je prisutan štetni organizam (not known to occur);

2) odreĊeno bilje cijeli ţivotni ciklus gajeno u zaštićenom podruĉju u skladu sa posebnim

propisom;

3) odreĊeno bilje cijeli ţivotni ciklus gajeno u podruĉju proglašenom slobodnom od

štetnog organizma (pest free area) koje je nadleţna sluţba za zdravstvenu zaštitu bilja u zemlji

porijekla uspostavila kao slobodno od štetnog organizma u skladu sa odgovarajućim

MeĊunarodnim standardima za fitosanitarne mjere;

4) proizvedeno na mjestu slobodnom od štetnog organizma (pest free place) ili mjestu

proizvodnje slobodnom od štetnog organizma (pest free site), koje je nadleţna sluţba za

zdravstvenu zaštitu bilja u zemlji porijekla uspostavila kao slobodno od štetnog organizma u

skladu sa MeĊunarodnim standardima za fitosanitarne mjere i da je:

a) gajeno u strukturi sa stepenom izolacije i zaštite od spoljnih uticaja što iskljuĉuje

prisustvo štetnog organizma;

b) sluţbeno pregledano dva puta u odgovarajuće vrijeme tokom posljednjeg vegetacionog

ciklusa, radi otkrivanja simptoma infekcije, prije premještanja i da je utvrĊeno da je bilje

slobodno od štetnog organizma;

c) okruţeno podruĉjem polupreĉnika od najmanje 100 m u kojem je odreĊeno bilje:

- sluţbeno pregledano dva puta tokom posljednjeg vegetacionog ciklusa u odgovarajuće

vrijeme, radi otkrivanja simptoma infekcije prije premještanja, a svo odreĊeno bilje koje je

pokazivalo simptome infekcije, otkriveno inspekcijskim pregledima, je odmah uništeno; ili


- odnosno svaka odreĊena biljka redovno ispitana u odgovarajuće vrijeme i da je

ispitivanjem utvrĊeno da je slobodna od štetnog organizma.

5) proizvedeno na mjestu slobodnom od štetnog organizma (pest free place) koje je

nadleţna sluţba za zdravstvenu zaštitu bilja u zemlji porijekla uspostavila kao slobodno od

štetnog organizma u skladu sa MeĊunarodnim standardima za fitosanitarne mjere i da je

odreĊeno bilje:

a) sluţbeno pregledano, uzorkovano i ispitano dva puta, u odgovarajuće vrijeme tokom

posljednjeg vegetacionog ciklusa prije premjetanja i da je utvrĊeno da je slobodno od štetnog

organizma;

b) mjesto proizvodnje okruţeno podruĉjem polupreĉnika od 500 m u kojem je odreĊeno

bilje:


posljednjeg vegetacionog ciklusa prije prmještanja i da je utvrĊeno da je slobodno od štetnog

organizma; ili

- u polupreĉniku od 500 m oko mjesta proizvodnje odreĊeno bilje odmah uništeno; ili

- odnosno svaka biljka odreĊenog bilja u polupreĉniku od 500 m oko tog mjesta redovno

ispitana u odgovarajuće vrijeme i da je utvrĊeno da je slobodno od štetnog organizma.

c) podruĉje od 500 m je okruţeno podruĉjem širine 4 km u kojem je odreĊeno bilje:


posljednjeg vegetacionog ciklusa prije prmještanja, a mjere eradikacije su preduzete u svim

sluĉajevima ako je štetni organizam identikikovan na odreĊenom bilja, a ove mjere su se

sastojale od hitnog uništavanja inficiranog odreĊenog bilja; ili


- ispitano u skladu sa planom uzorkovanja kojim je sa 99% pouzdanošću moguće potvrditi

da je nivo prisustva štetnog organizma u odreĊenom bilju ispod 0,1 %.

Ako su ispunjeni uslovi iz stava 1 taĉ. 4 ili 5 ovog ĉlana, odreĊeno bilje treba da dodatno

ispunjava jedan od sljedećih uslova, da:

a) odreĊeno bilje direktno potiĉe od matiĉnih biljaka koje su gajene pod uslovima iz stava

1 taĉ. 1 ili 2 ili 3 ili 4 ovog ĉlana;

b) odreĊeno bilje direktno potiĉe od matiĉnih biljaka koje su prethodno pojedinaĉno

testirane i da je utvrĊeno da je slobodno od štetnog organizma;

c) odreĊeno bilje ispitano je u skladu sa planom uzorkovanja kojim je sa 99%

pouzdanošću moguće potvrditi da je nivo prisustva štetnog organizma u odreĊenom bilju

ispod 0,1 %.

Unošenje štetnog organizma

Ĉlan 5

Štetni organizam se moţe unositi na teritoriju Crne Gore samo za nauĉne svrhe.

Posebni nadzor

Ĉlan 6

Radi utvrĊivanja prisustva i spreĉavanja širenja štetnog organizma sprovodi se sistematsko

istraţivanje (u daljem tekstu: posebni nadzor) nad odreĊenim biljem, u skladu sa godišnjim

programom fitosanitarnih mjera.

Posebni nadzor vrši se:

- vizuelnim pregledima;

- uzimanjem uzoraka i ispitivanjima u sluĉaju sumnje na prisustvo štetnog organizma.

Posebni nadzor se zasniva na nauĉnim i tehniĉkim principima i dokazima, biologiji

štetnog organizma i njegovih vektora, prisustvu i biologiji odreĊenog bilja, kao i drugim

odgovarajućim informacijama u vezi sa prisustvom štetnog organizma.

Posebni nadzor vrši se u odgovarajuće vrijeme tokom godine, kada postoji mogućnost

otkrivanja štetnog organizma.

Ako drţaoc bilja posumnja ili ustanovi da je štetni organizam prisutan na odreĊenom bilju,

biljnim proizvodima ili drugim objektima i u podruĉju gdje prisustvo tog organizma ranije

nije bilo poznato, odmah obaviještava organ uprave nadleţan za dravstvenu zaštitu bilja radi

preduzimanja odgovarajućih mjera radi spreĉavanja uspostavljanja i širenja štetnog

organizma.

O rezultatima posebnog nadzora obavještava se Evropska komisija do 31. januara naredne

godine, za godinu u kojoj je sproveden posebni nadzor.

Primjena

Ĉlan 7

Odredba ĉlana 6 stav 6 ovog pravilnika primjenjivaće se od dana pristupanja Crne Gore

Evropskoj uniji.

Stupanje na snagu

Ĉlan 8

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Sluţbenom listu Crne

Gore”.

------------------------

* U ovaj pravilnik prenešena je Odluka Komisije 2017/198/EU od 2. februara 2017. godine o

mjerama za sprjeĉavanje unošenja u Unije organizma Pseudomonas syringae pv. actinidiae

Takikawa, Serizawa, Ichikawa, Tsuyumu & Goto i njegovog širenja unutar Unije

(Commission Implementing Decision (EU) 2017/198 of 2 February 2017 as regards measures

to prevent the introduction into and the spread within the Union of Pseudomonas syringae pv.

actinidiae Takikawa, Serizawa, Ichikawa, Tsuyumu & Goto)

Broj: 323-69/18-3


Ministar


1505.

Na osnovu ĉlana 91 stav 4 Zakona o veterinarstvu (“Službeni list CG”, br.

30/12, 48/15, 52/16 i 43/18), Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja donijelo je

P R AV I L N I K O MAKSIMALNO DOZVOLJENIM KOLIČINAMA REZIDUA FARMAKOLOŠKI

AKTIVNIH SUPSTANCI VETERINARSKIH LJEKOVA U PROIZVODIMA ŢIVOTINJSKOG PORIJEKLA*

Ĉlan 1 Maksimalno dozvoljene koliĉine rezidua farmakološki aktivnih supstanci

veterinarskih ljekova u izluĉevinama i tjelesnim teĉnostima živih životinja, organima i tkivima zaklanih životinja i proizvodima životinjskog porijekla i ciljana tkiva za njihovo odreĊivanje date su u Prilogu 1 koji ĉini sastavni dio ovog pravilnika.

Ĉlan 2

Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o maksimalno dozvoljenim koliĉinama rezidua farmakološki aktivnih supstanci veterinarskih ljekova u proizvodima životinjskog porijekla (“Službeni list CG”, br. 41/14 i 28/17).

Ĉlan 3 Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u

„Službenom listu Crne Gore”. ------------------------------- * U ovaj pravilnik prenijeta je: Uredbe Komisije broj 37/2010 od 22.decembra 2010.godine o farmakološki aktivnim supstancama i njihovoj klasifikaciji u odnosu na maksimalno dozvoljene koliĉine rezidua u hrani životinjskog porijekla i Implementirajuće Uredbe o izmjeni Uredbe broj 37/2010: br. 758/2010 od 24. avgusta 2010.godine; br. 759/2010 od 25. avgusta 2010.godine, br. 761/2010 od 25. avgusta 2010.godine; br. 890/2010 od 8. septembra 2010.godine; br. 914/2010 od 12. septembra 2010.godine; br. 362/2011 od 13. aprila 2010.godine; br. 363/2011 od 13. aprila 2011.godine; br. 84/2012 od 1. februara 2012.godine; br. 85/2012 od 1. februara 2012.godine; br. 86/2012 od 1. februara 2012.godine; br. 107/2012 od 8. februara 2012.godine; br. 122/2012 od 13. februara 2012.godine; br. 123/2012 od 13. februara 2012.godine; br. 201/2012 od 8. marta 2012.godine; br. 202/2012 od 8. marta 2012.godine; br. 201/2012 od 8. marta 2012.godine; br. 221/2012 od 14. marta 2012.godine; br. 222/2012 od 14. marta 2012.godine; br. 436/2012 od 23. maja 2012.godine; br. 466/2012 od 1. juna 2012.godine; br. 1161/2012 od 7. decembra 2012.godine; br.1186/2012 od 11. decembra 2012.godine; br. 1191/2012 od 12. decembra 2012.godine; br. 59/2013 od 23. januara 2013.godine; br. 115/2013 od 8. februara 2013.godine; br. 116/2013 od 8. februara 2013.godine; br. 394/2013 od 29. marta 2012.godine; br. 406/2013 od 2. maja 2013.godine; br. 489/2013 od 27. maja 2013.godine; br. 1056/2013 od 29. oktobra 2013.godine; br. 1057/2013 od 29. oktobra 2013.godine; br. 1235/2013 od 2. decembra 2013.godine; br. 19/2014 od 10. januara 2014.godine; br. 20/2014 od 10. januara 2014.godine; br. 200/2014 od 3. marta 2014.godine; br. 201/2014 od 3. marta 2014.godine; br. 418/2014 od 24 aprila 2014.godine; br. 676/2014 od 19.juna 2014 godine; br.677/2014 od 19. juna 2014 godine; br. 681/2014 od 20. juna 2014 godine; br. 682/2014 od 20.juna 2014 godine; br. 683/2014 od 20.juna 2014 godine; br.967/2014 od 12. septembra 2014 godine; br. 1227/2014 od 1.novembra 2014 godine; br.1359/2014 od 18.novembra 2014 godine; br. 1390/2014 od 19.novembra 2014 godine; br.2015/149 od 30.januara 2015 godine; br.2015/150 od 30. janura 2015 godine; br. 2015/151 od 30. januara 2015 godine; br. 2015/152 od 30.januara 2015 godine; br. 2015/394 od 10. marta 2015 godine; br. 2015/446 od 17. marta 2015 godine; br. 2015/1078 od 3. jula 2015 godine; br. 2015/1079 od 3. jula 2015 godine; br. 2015/1080 od 3. jula 2015 godine; br. 2015/1308 od 29. jula 2015 godine; br. 2015/1491 od 3. septembra 2015 godine; br. 2015/1492 od 3. septembra 2015 godine; br.2015/1820 od 9. oktobra 2015 godine; br. 2015/2062 od 17. novembra

2015 godine; br. 2016/129 od 1. februara 2016 godine; br.2016/305 od 3. marta 2016 godine; br.2016/312 od 4. marta 2016 godine; br.2016/576 od 14. aprila 2016 godine; br. 2016/710 od 12. maja 2016 godine; br.2016/885 od 3. juna 2016 godine; br.2016/1444 od 31. avgusta 2016 godine; br. 2016/1834 od 14. oktobra 2016 godine; br. 2016/2045 od 23. novembra 2016 godine; br. 2016/2074 od 25. novembra 2016 godine; br. 2018/201 od 6. februara 2017 godine; br. 2017/1558 od 14. septembra 2017 godine; br. 2017/1559 od 14. septembra 2017 godine; br.2018/520 od 28. marta 2018 godine; br. 2018/523 od 28. marta 2018 godine; br. 2018/721 od 16. maja 2018 godine; br. 2018/722 od 16. maja 2018 godine; br. 2018/1076 od 30. jula 2018 godine.

Broj: 323-67/18-4 Podgorica, 30. oktobra 2018. godine

Ministar,


Prilog 1

MAKSIMALNO DOZVOLJENE KOLIČINE REZIDUA FARMAKOLOŠKI AKTIVNIH SUPSTANCI VETERINARSKIH LJEKOVA U PROIZVODIMA ŢIVOTINJSKOG PORIJEKLA U IZLUČEVINAMA I TJELESNIM TEČNOSTIMA ŢIVIH ŢIVOTINJA, ORGANIMA I TKIVIMA ZAKLANIH ŢIVOTINJA I PROIZVODIMA ŢIVOTINJSKOG PORIJEKLA

Dozvoljene supstance

Farmakološki aktivna

supstanca

Marker rezidua Vrsta ţivotinje Maksimalno dozvoljene

količine (MDK)

Ciljno tkivo Ostale napomene Terapijska klasifikacija

Abamektin Avermektin B1a Goveda 10 μg/kg 20 μg/kg

Masno tkivo Jetra

NEMA UNOSA

Antiparazitici/Sredstva za suzbijanje endo i

ektoparazita

Ovce 20 μg/kg 50 μg/kg 25 μg/kg 20 μg/kg

Mišić Masno tkivo Jetra Bubreg

Upotrebljava se kod životinja ĉije se mlijeko koristi za ishranu ljudi.

Ekstrakt pelina Ne upotrebljava se

Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se

Nema unosa Nema unosa

Acetilcistein Ne upotrebljava se




Acetilmetionin Ne upotrebljava se




Acetilsalicilna kiselina

Ne upotrebljava se

Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane osim riba


Upotrebljava se kod životinja ĉije se mlijeko ili jaja koriste za ishranu ljudi

Nema unosa

Acetilsalicilna kiselina DL lizin

Ne upotrebljava se

Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane osim riba


Upotrebljava se kod životinja ĉije se mlijeko ili jaja koriste za ishranu ljudi

Nema unosa

Adenozin i njegovi 5-mono, 5-di i 5-trifosfati

Ne upotrebljava se




Proljećni gorocvijet (Adonis vernalis)

Ne upotrebljava se



Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pripremljenim u skladu sa homeopatskim farmakopejama u koncentracijama koje u proizvodima ne prelaze 1:100 djelova.

Nema unosa

Divlji kesten (Aesculus hippocastanum)

Ne upotrebljava se



Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pripremljenim u skladu sa homeopatskim farmakopejama u koncentracijama koje u proizvodima ne prelaze 1:10 djelova.

Nema unosa

Konoplja (Agnus castus)

Ne upotrebljava se



Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pripre-mljenim u skladu sa homeopatskim farma-kopejama u koncentracijama koje odgovaraju osnovnoj tinkturi i njenim razrjeĊenjima.

Nema unosa

Pajasen (Ailanthus altissima)

Ne upotrebljava se



Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pri-premljenima u skladu sa homeopatskim farma-kopejama u koncentracijama koje odgovaraju osnovnoj tinkturi i njenim razrjeĊenjima.

Nema unosa

Alanin Ne upotrebljava se




Alarelin Ne upotrebljava se



Supstance koje djeluju na reproduktivni sistem

Albendazol Zbir albendazol-sulfoksi-da,albendazol-sulfona i albendazol- 2-aminosulfona izražen

kao albendazol

Sve vrste preživara 100 μg/kg 100 μg/kg 1 000 μg/kg 500 μg/kg 100 μg/kg

Mišić Masno tkivo Jetra Bubreg Mlijeko

Nema unosa Antiparazitici/Sredstva za suzbijanje endoparazita

Albendazol oksid Zbir albendazol-oksida, albendazol-sulfona i albendazol-2-aminosulfona izražen kao albendazol

Goveda i ovce 100 μg/kg 100 μg/kg 1 000 μg/kg 500 μg/kg 100 μg/kg



Alfakalcidol Ne upotrebljava se

Goveda MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se

Samo za krave tokom teljenja Nema unosa

Alfaprostol Ne upotrebljava se

Goveda, svinje, kunići i kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se


Alantoin Ne upotrebljava se



Samo za spoljašnju primjenu. Nema unosa

Obiĉni luk (crveni) (Allium cepa)

Ne upotrebljava se



Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pri-premljenim u skladu sa homeopatskim farm-akopejama u koncentracijama koje odgovaraju osnovnoj tinkturi i njenim razrjeĊenjima.

Nema unosa

Aloja gel i ekstrakt cijelog lista aloje (Aloe vera)

Ne upotrebljava se



Samo za spoljašnju primjenu. Nema unosa

Aloji, barbadoški i kapski, njihov stand-ardizovani suvi ekstr-akt i njihovi preparati

Ne upotrebljava se




Alfacipermetrin Cipermetrin (zbir izomera) Goveda i ovce 20 μg/kg 200 μg/kg 20 μg/kg 20 μg/kg 20 μg/kg


. Antiparazitici/Sredstva za suzbijanje ektoparazita

Altrenogest Altrenogest Svinje 4 μg/kg Koža i masti Samo za zootehniĉku upotrebu u u skladu sa propisom o zabraniupotrebe i tretiranja životinja koje se uzgajaju odreĊenim supstancama i veterinarskim ljekovima

Supstance koje djeluju na reproduktivni sistem 4 μg/kg Jetra

Kopitari 4 μg/kg Masti

4 μg/kg Jetra

Aluminijum distearat Ne upotrebljava se




Aluminijum hidroksid Ne upotrebljava se




Aluminijum hidroksid acetat

Ne upotrebljava se




Aluminijum monostearat

Ne upotrebljava se




Aluminijum fosfat Ne upotrebljava se




Aluminijum salicilat, baziĉni

Salicilna kiselina Goveda, koze, kopitari, kunići

200 μg/kg 500 μg/kg 1 500 μg/kg 1 500 μg/kg


Nema unosa Sredstvo protiv proliva i protiv upale crijeva

Goveda, koze, kopitari

9 μg/kg Mlijeko

Ne upotrebljava se

Sve vrste životinja koje se upotre-bljavaju za proizvodnju hrane, osim goveda, koza, kopitara, kunića i riba


Samo za spoljašnju primjenu.

Aluminijum tristearat Ne upotrebljava se




2-aminoetanol Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane



2-aminoetanol glukuronat

Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

2-aminoetil dihidrogenfosfat



Amitraz Zbir amitraza i svih metabolita koji sadrže 2,4-DMA dio, izražen kao amitraz

Goveda 200 μg/kg 200 μg/kg 200 μg/kg 10 μg/kg

Masno tkivo Jetra Bubreg Mlijeko

Nema unosa Antiparazitici/Sredstva za suzbijanje ektoparazita



Koze 200 μg/kg 100 μg/kg 200 μg/kg 10 μg/kg


Svinje 400 μg/kg 200 μg/kg 200 μg/kg

Koža i masno tkivo Jetra Bubreg

Pĉele 200 μg/kg Med

Amonijum hlorid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Amonijum laurilsulfat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Amonijum sulfat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Amoksicilin Amoksicilin Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

50 μg/kg 50 μg/kg 50 μg/kg 50 μg/kg 4 μg/kg


Kod riba se MDK za mišić odnosi na „mišić i kožu u prirodnom odnosuu”. MDK za masno tkivo, jetru i bubreg ne primjenjuju se na ribe. Kod svinja i živine MDK za masno tkivo odnosi se na „kožu i masno tkivo u prirodnom odnosu”. Ne upotrebljava se kod životinja ĉija se jaja koriste za ishranu ljudi.

Protiv upalne (antimikro-bne) supstance /Antibiotici

Ampicilin Ampicilin Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane



Kod riba se MDK za mišić odnosi na „mišić i kožu u prirodnom odnosu”. MDK za masno tkivo, jetra i bubreg ne primjenjuju se na ribe. Kod svinja i živine MDK za masno tkivo odnosi se na „kožu i masno tkivo u prirodnom odnosu”. Ne upotrebljava se kod životinja ĉija se jaja koriste za ishranu ljudi.

Protiv upalne (antimikrobne) supstance /Antibiotici

Amprolsoli Ne upotrebljava se Živina MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za oralnu primjenu. Nema unosa

Eteriĉno ulje korjena anĊelike (Angelicae radix aetheroleum)



Anis, eteriĉno ulje (Anisi aetheroleum)



Plod zvjezdastog anisa,standardizovani ekstrakti i njihovi preparati (Anisi stellati fructus)



Indijska konoplja (Apocynum cannabium)


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pripremljenima u skladu sa homeopatskim farmakopejama u koncentracijama koje u proizvodima ne prelaze 1:100 djelova. Samo za oralnu primjenu.

Nema unosa

Apramicin Apramicin Goveda 1 000 μg/kg 1 000 μg/kg 10 000 μg/kg 20 000 μg/kg


Ne upotrebljava se kod životinja ĉije se mlijeko koristi za ishranu ljudi.


Ne upotrebljava se Ovce, svinje, kokoške i kunići MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za oralnu primjenu. Ne upotrebljava se kod životinja ĉije se mlijeko ili jaja koriste za ishranu ljudi.

Aqua levici Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pripremljenim u skladu sa homeopatskim farmakopejama.

Nema unosa

Arginin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Planinska arnika (Arnica montana) (cvijet i cijela biljka)


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za spoljašnju primjenu. Nema unosa

Korjen arnike planinske (Arnicae radix)


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pripremljenim u skladu sa homeopatskim farmakopejama u koncentracijama koje u proizvodima ne prelaze 1:10 djelova.

Nema unosa

Pelin (Artemisia abrotanum)


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pripremljenima u skladu s homeopatskim farmakopejama u koncentracijama koje odgovaraju osnovnoj tinkturi i njenim razrjeĊenjima.

Nema unosa

Asparagin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Aspartatna kiselina Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Velebilje (Atropa belladonna)



Nema unosa

Atropin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Avilamicin Dikloroisoeverninska kiselina

Svinje, živina i kunići 50 μg/kg 100 μg/kg 300 μg/kg 200 μg/kg


Kod svinja i živine ovaj se MDK odnosi na „kožu i masno tkivo u prirodnom omdnosu”. Ne upotrebljava se kod životinja ĉija se jaja koriste za ishranu ljudi.

Protiv upalne (antimikro-bne) supstance /Antibiotici

Azagli-nafarelin Ne upotrebljava se Salmonidae MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Ne upotrebljava se kod riba ĉija se ikra koristi za ishranu ljudi.

Nema unosa

Azametifos Ne upotrebljava se Ribe MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Antiparazitici/Sredstva za suzbijanje ektoparazita

Azaperon Zbir azaperona i azaperola Svinje 100 μg/kg 100 μg/kg 100 μg/kg 100 μg/kg

Mišić Kožna i masno tkivo Jetra Bubreg

Nema unosa Supstance koje djeluju na nervni sistem/TSupstance koje djeluju na središnji

nervni sistem

Bacitracin Zbir bacitracina A, bacitracina B i bacitracina C

Goveda 100 μg/kg Mlijeko Nema unosa Protiv upalne (antimikro-bne) supstance /Antibiotici

Kunići 150 μg/kg 150 μg/kg 150 μg/kg 150 μg/kg


Ne upotrebljava se Goveda MDK se ne upotrebljava ni za koje tkivo osim za mlijeko.

Ne upotrebljava se Samo za intramamarnu primjenu kod krava u laktaciji.

Peruanski balzam (Balsamum peruvianum)


MDK nije potreban Ne upotrebljava se Samo za spoljašnju primjenu. Nema unosa

Bakiloprim Bakiloprim Goveda 10 μg/kg 300 μg/kg 150 μg/kg 30 μg/kg


Nema unosa Protiv upalne (antimikro-bne) supstance /Antibiotici

Svinje 40 μg/kg 50 μg/kg 50 μg/kg

Kožna i masno tkivo Jetra Bubreg

Barijum selenat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nije za primjenu ubrizgavanjem Probavni trakt i metabo-lizam /mineralni dodaci

Beklometazon dipropionat

Ne upotrebljava se Kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Primjenjuje se samo za inhalaciju. Nema unosa

Tratinĉica (Bellis perennis)


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pripremljenim u skladu sa homeopatskim farma-kopejama u koncentracijama koje odgovaraju osnovnoj tinkturi i njenim razrjeĊenjima.

Nema unosa

Benzalkonijum hlorid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu kao ekscipijent u koncentracijama do 0,05 %.

Nema unosa

Benzokain Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu kao lokalni anestetik. Nema unosa

Salmonidae MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa

Benzilni alkohol Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu kao ekscipijent. Nema unosa

Benzil benzoat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Benzil p-hidroksibenzoat



Benzilpenicilin Benzilpenicilin Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane





Betain Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Betain glukuronat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Betametazon Betametazon Goveda i svinje 0,75 μg/kg 2,0 μg/kg 0,75 μg/kg

Mišić Jetra Bubreg

Nema unosa Kortikoidi/Glukokortikoidi

Goveda 0,3 μg/kg Mlijeko

Biotin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Bizmut subkarbonat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za oralnu primjenu. Nema unosa

Bizmut subgalat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Bizmut subnitrat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Goveda MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za intramamarnu primjenu. Nema unosa

Bizmut subsalicilat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Bituminosulfonatamonijumove i natrijumove soli

Ne upotrebljava se Svi sisari koji se koriste za proizvo-dnju hrane


Boldov list (Boldo folium)



Borna kiselina i borati



Bromelain Ne upotrebljava se Svinje MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Sredstvo protiv proliva

Bromheksin Ne upotrebljava se Goveda, svinje i živina MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Ne upotrebljava se kod životinja ĉije se mlijeko ili jaja koriste za ishranu ljudi

Nema unosa

Bromid, kalijumova so



Bromid, natrijumova so

Ne upotrebljava se Svi sisari koji se koriste za proizvodnju hrane


Bronopol Ne upotrebljava se Ribe MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Brotizolam Ne upotrebljava se Goveda MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za terapeutsku primjenu. Nema unosa

Buserelin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Butafosfan Ne upotrebljava se Sve vrste sisara koje se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Probavni trakt i metabo-lizam /mineralni dodaci

n-Butan Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


n-Butanol Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Butorfanol tartarat Ne upotrebljava se Kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za intravenoznu primjenu. Nema unosa

Butil 4-hidroksibenzoat



Butilskopolamin bromid



Kabergolin Kabergolin Goveda 0,10 μg/kg Masno tkivo Nema unosa Inhibitor prolaktina

0,25 μg/kg Jetra

0,50 μg/kg Bubreg

0,15 μg/kg Mišić

0,10 μg/kg Mlijeko

Kofein Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalcijum acetat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalcijum aspartat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalcijev benzoat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalcijum boroglukonat



Kalcijum karbonat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalcijum hlorid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalcijum citrat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalcijum glukoheptonat



Kalcijum glukonat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalcijum glukono-glukoheptonat



Kalcijum glukonolaktat



Kalcijum glutamat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalcijum glicerofosfat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalcijum hidroksid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalcijum hipofosfit Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalcijum malat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalcijum oksid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalcijum pantotenat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalcijum fosfat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalcijum polifosfati Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalcijum propionat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalcijum silikat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalcijev stearat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalcijum sulfat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Neven (Calendula officinalis)



Nema unosa

Nevenov cvijet (Calendulae flos)



Kamfor Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kamfor Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Nema unosa

Paprikin plod (Capsici fructus acer)



Karazolol Karazolol Goveda 5 μg/kg 5 μg/kg 15 μg/kg 15 μg/kg 1 μg/kg


Nema unosa Supstance koje djeluju na nervni sistem /Supstance koje djeluju na autonomni nervni sistem

Svinje 5 μg/kg 5 μg/kg 25 μg/kg 25 μg/kg

Mišić Koža i masno tkivo Jetra Bubreg

Karbasalat kalcijum Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane osim riba

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Ne pupotrebljava se kod životinja ĉije se mlijeko ili jaja koriste za ishranu ljudi.

Nema unosa

Karbetocin Ne upotrebljava se Svi sisari koji se koriste za proizvodnju hrane


Ekstrakt kardamona Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Cardiospermum halicacabum


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pripre-mljenim u skladu sa homeopatskim farma-kopejama u koncentracijama koje odgovaraju osnovnoj tinkturi i njenim razrjeĊenjima.

Nema unosa

Korijen karline- krav-ljaka (Carlinae radix)



Karnitin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Karprofen Zbrir karprofena i karprofen glukuronida

Goveda i kopitari 500 μg/kg 1 000 μg/kg 1 000 μg/kg 1 000 μg/kg


Nema unosa Anti-inflamatorne supstance/ /Nesteroidne Anti-infla-matorne supstance/ Ne upotrebljava se Goveda MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se

Kimovo eteriĉno ulje (Carvi aetheroleum)



Etarsko ulje klinĉića (Caryophylli aetheroleum)



Cefacetril Cefacetril Goveda 125 μg/kg Mlijeko Samo za intramamarnu primjenu. Anti- inflamatorne supstance Antibiotici

Ne upotrebljava se Goveda MDK se se ne zahtijeva ni za koje tkivo osim za mlijeko.

Ne upotrebljava se

Cefaleksin Cefaleksin Goveda 200 μg/kg 200 μg/kg 200 μg/kg 1 000 μg/kg 100 μg/kg


Nema unosa Anti- inflamatorne supstance /Antibiotici

Cefalonijum Cefalonijum Goveda 20 μg/kg Mlijeko Samo za intramamarnu primjenu i lijeĉenje oĉiju. Anti- inflamatorne Ne upotrebljava se Goveda MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se

ni za koje tkivo osim za mlijeko.

supstance /Antibiotici

Cefapirin Zbir cefapirina i desacetilcefapirina


Mišić Masno tkivo Bubreg Mlijeko


Cefazolin Cefazolin Goveda, ovce i koze 50 μg/kg Mlijeko NEMA UNOSA Anti- inflamatorne supstance /Antibiotici

Ne upotrebljava se Goveda, ovce i koze MDK se ne zahtijeva ni za koje tkivo osim za mlijeko.

Ne upotrebljava se Samo za intramamarnu primjenu, osim ako se vime koristi za ishranu ljudi.

Cefoperazon Cefoperazon Goveda 50 μg/kg Mlijeko Samo za intramamarnu primjenu kod krava u laktaciji.

Anti- inflamatorne supstance /Antibiotici

Ne upotrebljava se Goveda MDK se ne zahtijeva ni za koje tkivo osim za mlijeko.

Ne upotrebljava se

Cefkinom Cefkinom Goveda, svinje i kopitari 50 μg/kg 50 μg/kg 100 μg/kg 200 μg/kg


Kod svinja se MDK za masno tkivo odnosi na „kožu i masno tkivo u prirodnom odnosu”.

Protuupalne tvari/Antibiotici

Goveda 20 μg/kg Mlijeko

Ceftiofur Zbir svih rezidua koje zadržavaju betalaktamsku strukturu, izražen kao desfuroilceftiofur

Svi sisari koji se koriste za proizvodnju hrane

1 000 μg/kg 2 000 μg/kg 2 000 μg/kg 6 000 μg/kg 100 μg/kg




Ekstrakt centelina, zeleni (Centellae asiaticae axtractum)



Cetilni i stearilni alkohol



Cetrimid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Hlorheksidin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Hlormadinon Klormadinon Goveda 4 μg/kg 2 μg/kg 2,5 μg/kg

Masno tkivo Jetra Mlijeko

Samo za zootehniĉku primjenu. Supstance koje djeluju na reproduktivni sistem

Hloroform Ne upotrebljava se Sve vrste sisara koji se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Smije se koristiti samo kao pomoćna supstanca u vakciama i samo u koncentracijama koje ne prelaze 1 % w/v, pri ĉemu ukupna doza ne smije da prelazi 20 mg po životinji.

Nema unosa

Hlorokrezol Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Hlorfenamin Ne upotrebljava se Svi sisari koji se koriste za proizvodnju hrane


Hlortetraciklin Zbir izvornog spoja i njegovoga 4-epimera



Mišić Jetra Bubreg Mlijeko Jaja

Kod riba se MDK za mišić odnosi na „mišić i kožu u prirodnom odnosu”. MDK za jetru i bubreg ne primjenjuju se na ribe.


Holin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Cvijet hrizanteme (Chrysanthemi cinerariifolii flos)



Kimotripsin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Rizom cimicifuge (Cimicifugae racemosae rhizoma)


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Ne upotrebljava se kod životinja ĉije se mlijeko koristi za ishranu ljudi.

Nema unosa

Kora hininovca i nje-govi (Cinchonae cortex),standardizov

ani ekstrakti i njihovi preparati



Eteriĉno ulje kines-kog cimeta (Cinna-momi cassiae aetheroleum)



Kora kineskog cime-ta (Cinnamomi cassiae cortex), sta-ndardizovani ekstra-kti i njihovi preparati



Eteriĉno ulje cejlonskog cimeta (Cinnamomi ceylanici aetheroleum)



Kora cejlonskog ci-meta (Cinnamomi ceylanici cortex), sta-ndardizovani ekstra-kti i njihovi preparati



Eteriĉno ulje limuna (Citri aetheroleum)



Eteriĉno ulje limu-nove trave (Citro-nellae aetheroleum)



Citrulin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Klavulanska kiselina Klavulanska kiselina Goveda i svinje 100 μg/kg 100 μg/kg 200 μg/kg 400 μg/kg


Kod svinja se MDK za masno tkivo odnosi na „kožu i masno tkivo i prirodnom odnosu”.



Klazuril Ne upotrebljava se Golubovi MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Klenbuterol hidrohlorid

Klenbuterol Goveda i kopitari 0,1 μg/kg 0,5 μg/kg 0,5 μg/kg


Nema unosa Supstance koje djeluju na nervni system /Supstance koje djeluju na autonomni nervni sistem

Goveda 0,05 μg/kg Mlijeko

Klodronska kiselina (u obliku dinatrijeve soli)

Ne upotrebljava se Kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Ne smije se primjenjivati za životinje ĉije je mlijeko namijenjeno ishrani ljudi

Mišićno-koštani sustav/lijekovi za lijeĉenje bolesti kostiju

Kloprostenol Ne upotrebljava se Goveda, svinje, koze i kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

R-Kloprostenol Ne upotrebljava se Goveda, svinje, koze i kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Klorsulon Klorsulon Goveda 35 μg/kg mišić Nema unosa Supstance protiv para-zita/Supstance koje djeluju protiv endoparazita

100 μg/kg jetra

200 μg/kg bubreg

16 μg/kg mlijeko

Klosantel Klosantel Goveda 1 000 μg/kg 3 000 μg/kg 1 000 μg/kg 3 000 μg/kg 45 μg/kg

mišić masno tkivo jetra bubreg mlijeko

Nema unosa Supstance protiv para-zita/Supstance koje djeluju protiv endoparazita

Ovce 1 500 μg/kg 2 000 μg/kg 1 500 μg/kg 5 000 μg/kg 45 μg/kg

mišić masno tkivo jetra bubreg mlijeko

Kloksacilin Kloksacilin Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane





Kobalt karbonat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kobalt dihlorid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kobalt glukonat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kobalt oksid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kobalt sulfat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kobalt trioksid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kokosovi alkil dimetil betaini



Kolistin Kolistin Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

150 μg/kg 150 μg/kg 150 μg/kg 200 μg/kg 50 μg/kg 300 μg/kg

Mišić Masno tkivo Jetra Bubreg Mlijeko Jaja

Kod riba se MDK za mišić odnosi na „mišić i kožu u prirodnom odnosu”. MDK za masno tkivo, jetra i bubreg ne primjenjuju se na ribe. Kod svinja i živine MDK za masno tkivo odnosi se na „kožu i masno tkivo u prirodnom odnosu”.


Kora konduranga kondorvine (Condu-rango cortex), stan-

dardizovani ekstrakti i njihovi preparati



ĐurĊica (Convallaria majalis)


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pripremljenima u skladu sa homeopatskim farmakopejama u koncentracijama koje u proizvodima ne prelaze 1:1 000 djelova

Nema unosa

Bakar karbonat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Probavni trakt i metabolizam/mineralni dodaci

Bakar hlorid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Bakar glukonat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Bakar heptanoat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Bakar metionat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Bakar oksid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Bakar sulfat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Eteriĉno ulje korijandera (Coriandri aetheroleum)



Kortikotropin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kumafos Kumafos Pĉele 100 μg/kg Med Nema unosa Antiparazitici/Sredstva za suzbijanje ektoparazita

Glog (Crataegus) Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pripremljenima u skladu sa homeopatskim farmakopejama u koncentracijama koje odgovaraju osnovnoj tinkturi i njenim razrjeĊenjima.

NEMA UNOSA

Eteriĉno ulje ĉempresa



Ciflutrin Ciflutrin (zbir izomera) Goveda i koze 10 μg/kg 50 μg/kg 10 μg/kg 10 μg/kg 20 μg/kg


Za mlijeko je potrebno ispuniti dodatne odredbe iz Direktive Vijeća 94/29/EZ.

Antiparazitici/Sredstva za suzbijanje ektoparazita

Cihalotrin Cihalotrin (zbir izomera) Goveda 500 μg/kg 50 μg/kg 50 μg/kg

Masno tkivo Bubreg Mlijeko


Faktor stimulacije ra-sta kolonija pegilira-nih goveĊih granulocita

Ne upotrebljava se Goveda MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Biološki lijek/Imunomodulator

Cipermetrin Cipermetrin (zbir izomera) Sve vrste preživara 20 μg/kg 200 μg/kg 20 μg/kg 20 μg/kg 20 μg/kg



Salmonidae 50 μg/kg Mišić i koža u prirodnom odnosu

Ciromazin Ciromazin Ovce 300 μg/kg 300 μg/kg 300 μg/kg 300 μg/kg


Ne upoteblkava se kod životinja ĉije se mlijeko koristi za ishranu ljudi.


Cistein Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Citidin i njegovi 5-mono, 5-di i 5-trifosfati



Danofloksacin Danofloksacin Goveda, ovce, koze i živina 200 μg/kg 100 μg/kg 400 μg/kg 400 μg/kg


Kod riba se MDK za mišić odnosi na „mišić i kožu u prirodnom odnosu”. MDK za masno tkivo, jetra i bubreg ne primjenjuju se na ribe. Kod svinja se MDK za masno tkivo odnosi na „kožu i masno tkivo u prirodnom odnosu”. Kod živine se MDK za masno tkivo odnosi na „kožu i masno tkivo u prirodnom odnosu”. Ne upotrebljava se kod životinja ĉija se jaja koriste za ishranu ljudi.


Sve ostale vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

100 μg/kg 50 μg/kg 200 μg/kg 200 μg/kg


Goveda, ovce i koze 30 μg/kg Mlijeko

Dekokvinat Ne upotrebljava se Goveda i ovce MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za oralnu primjenu. Ne upotrebljava se kod životinja ĉije se mlijeko koristi za ishranu ljudi.

Nema unosa

Deltametrin Deltametrin Sve vrste preživara 10 μg/kg 50 μg/kg 10 μg/kg 10 μg/kg 20 μg/kg



Ribe 10 μg/kg Mišić i koža u prirodnom odnosu

Dembreksin Ne upotrebljava se Kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Denaverin hidrohlorid

Ne upotrebljava se Goveda MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Derkvantel Derkvantel Ovce 2 μg/kg Mišić Ne primjenjuje se kod životinja ĉije se mlijeko koristi za ishranu ljudi.

Antiparazitici/tvari za suzbijanje endoparazita 40 μg/kg Masno tkivo

20 μg/kg Jetra

5 μg/kg Bubreg

Deslorelin acetat Ne upotrebljava se Kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Detomidin Ne upotrebljava se Goveda, kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za terapeutsku primjenu. Nema unosa

Deksametazon Deksametazon Goveda, koze, svinje i kopitari 0,75 μg/kg 2 μg/kg 0,75 μg/kg


Nema unosa Kortikoidi/Glukokortikoidi

Goveda i koze 0,3 μg/kg Mlijeko

Dekspantenol Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Diazinon Diazinon Goveda, ovce, koze i svinje 20 μg/kg 700 μg/kg 20 μg/kg 20 μg/kg





Diklazuril Ne upotrebljava se Svi preživaĉi, svinje MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za oralnu primjenu Nema unosa

Diklazuril Živina 500 μg/kg Mišić Ne smije se primjenjivati za životinje ĉija se jaja proizvode za ljudsku ishranu

Supstance protiv parazita/Supstance koje djeluju protiv protozoa

500 μg/kg Koža i masno tkivo u prirodnom odnosu

1 500 μg/kg Jetra

1 000 μg/kg Bubreg

Kunići 150 μg/kg Mišić

300 μg/kg Masno tkivo

2 500 μg/kg Jetra

1 000 μg/kg Bubreg

Diklofenak Diklofenak Goveda 5 μg/kg 1 μg/kg 5 μg/kg 10 μg/kg 0,1 μg/kg



Antiinflamatorne supstance tvari/Nesteroidne antiinflamatorne supstance



Dikloksacilin Dikloksacilin Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane





DiBakar oksid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Diciklanil Zbir diciklanila i 2, 4, 6-triamino-pirimidin-5-karbonitrila





Dietil ftalat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Dietil sebakat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Dietilen glikol monetil eter



Difloksacin Difloksacin Goveda, ovce i koze 400 μg/kg 100 μg/kg 1 400 μg/kg 800 μg/kg


Kod riba se MDK za mišić odnosi na „mišić i kožu u prirodnom odnosu”. MDK za masno tkivo, jetra i bubreg ne primjenjuju se na ribe. Ne upotrebljava se kod životinja ĉije se mlijeko koristi za ishranu ljudi. Ne upotrebljava se kod životinja ĉija se jaja koriste za ishranu ljudi.




Živina 300 μg/kg 400 μg/kg 1 900 μg/kg 600 μg/kg





Diflubenzuron Diflubenzuron Salmonidae 1 000 μg/kg Mišić i koža u prirodnom odnosu


Dihidrostreptomicin Dihidrostreptomicin Sve vrste preživara, svinje i kunići 500 μg/kg Mišić Kod svinja se MDK za masno tkivo odnosi na Anti-

500 μg/kg 500 μg/kg 1 000 μg/kg

Masno tkivo Jetra Bubreg

„kožu i masno tkivo u prirodnom odnosu”. inflamatorne supstance /Antibiotici

Sve vrste preživara 200 μg/kg Mlijeko

3,5-dijod-L-tirozin Ne upotrebljava se Svi sisari koji se koriste za proizvodnju hrane


Dimangan trioksid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Dimetikon Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Dimetil acetamid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Dimetil ftalat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Dimetil sulfoksid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Dinoprost Ne upotrebljava se Svi sisari koji se koriste za proizvodnju hrane


Dinoprost trometamin



Dinoproston Ne upotrebljava se Svi sisari koji se koriste za proizvodnju hrane


Diprofilin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Doramektin Doramektin Svi sisari koji se koriste za proizvodnju hrane



Kod svinja se MDK za masno tkivo odnosi na „kožu i masno tkivo u prirodnom odnosu”. Ne upotrebljava se kod životinja ĉije se mlijeko koristi za ishranu ljudi.

Antiparazitici/Sredstva za suzbijanje endo i ektoparazita

Doksiciklin doksiciklin Sve vrste životinja koje se upotrebljavaju za proizvodnju hrane



Kod riba se MDK za mišić odnosi na „mišić i kožu u prirodnom odnosu”. MDK-ovi za masno tkivo, jetru i bubrege ne primjenjuju se na ribe. Kod svinja i živine MDK za masno tkivo odnosi se na „kožu i masno tkivo u prirodnom odnosu”. Ne upotrebljava se za životinje ĉiji su mlijeko i jaja namijenjeni ljudskoj ishrani.


Dvolanĉana ribonu-kleinska kiselina ho-mologna virusnoj ri-bonukleinskoj kiselini koja kodira dio prote-inskog omotaĉa i dio intergenske regije izraelskog virusa akutne paralize

Ne upotrebljava se Pĉele MDK se ne zahtijeva Med Nema unosa Nema unosa

D-fenilalanin (6) – hormon koji otpušta luteinizirajući hormon



Rudbekija / ehinacea (Echinacea)


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pripre-mljenima u skladu sa homeopatskim farma-kopejama u koncentracijama koje odgovaraju osnovnoj tinkturi i njenim razrjeĊenjima. Samo za spoljašnju primjenu. Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pripremljenima u skladu sa homeopatskim farmakopejama u koncentracijama koje u proizvodima ne prelaze 1:10 djelova.

Nema unosa

Purpurna rudbekija (Echinacea purpurea)


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za spoljašnju upotrebu. Nema unosa

Emamektin Emamektin B1a Ribe 100 μg/kg Mišić i koža u prirodnom odnosu

Nema unosa Antiparazitici/Sredstva za suzbijanje endo i ektoparazita

Enilkonazol Ne upotrebljava se Goveda i kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za spoljašnju upotrebu. Nema unosa

Enrofloksacin Ne upotrebljava se Goveda, ovce i koze 100 μg/kg 100 μg/kg 300 μg/kg 200 μg/kg 100 μg/kg


Kod riba se MDK za mišić odnosi na „mišić i kožu u prirodnom odnosu”. MDK za masno tkivo, jetra i bubreg ne primjenjuju se na ribe. Kod svinja se MDK za masno tkivo odnosi na „kožu i masno tkivo u prirodnom odnosu”. Ne upotrebljava se kod životinja ĉija se jaja koriste za ishranu ljudi.


Svinje i kunići 100 μg/kg 100 μg/kg 200 μg/kg 300 μg/kg


Živina 100 μg/kg 100 μg/kg 200 μg/kg 300 μg/kg





Epinefrin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Eprinomektin Eprinomektin B1a Sve vrste preživara, kopitari 50 μg/kg Mišić Nema unosa Antiparazitici/Sredstva za suzbijanje endo i ektoparazita


1 500 μg/kg Jetra

300 μg/kg Bubreg

20 μg/kg Mlijeko

Riba 50 μg/kg Mišić i koža u prirodnom odnosu

Kunići 50 μg/kg Mišić


1 500 μg/kg Jetra

300 μg/kg Bubreg

Ergometrin maleat Ne upotrebljava se Svi sisari koji se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za primjenu tokom partusa. Nema unosa

Eritromicin Eritromicin A Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane





Etamifilin kamsilat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Etamsilat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

proizvodnju hrane

Etanol Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Etil laktat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Etil oleat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Etilendiamintetraacetatna kiselina i njezine soli



Etiproston trometamin

Ne upotrebljava se Goveda i svinje MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Eukaliptusovo eteriĉno ulje (Eucalypti aetheroleum)



Eukaliptol Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Eukaliptus (Eucalyptus globulus)



Nema unosa

Eufrazija/vidac (Euphrasia officinalis)



Nema unosa

Febantel Zbir rezidua koje je mogu-će ekstrahovati i koje mo-gu oksidirati u oksfendazol sulfon

Sve vrste preživara, svinje i kopitari 50 μg/kg 50 μg/kg 500 μg/kg 50 μg/kg



Antiparazitici/Sredstva za suzbijanje endoparazita


Fenbendazol Zbir ekstrahirajućih rezidua koje se mogu oksidirati u oksfendazol sulfon

Sve vrste za proizvodnju hrane osim riba.

50 μg/kg 50 μg/kg 500 μg/kg 50 μg/kg 10 μg/kg 1 300 μg/kg


Za svinje i živina MDK u masnom tkivu se odnosi na „kožu i masno tkivo u prirodnom odnosu”.

Antiparazitici/tvari za suzbijanje endoparazita

Fenpipramid hidrohlorid

Ne upotrebljava se Kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za intravenoznu primjenu. Nema unosa

Fenvalerat Fenvalerat (zbir RR, SS, RS i SR izomera)

Goveda 25 μg/kg 250 μg/kg 25 μg/kg 25 μg/kg 40 μg/kg



Fertirelin acetat Ne upotrebljava se Goveda MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa NEMA UNOSA

Firokoksib Firokoksib Kopitari 10 μg/kg 15 μg/kg 60 μg/kg 10 μg/kg


Nema unosa Protuupalne tvari/Nesteroidne protuupalne tvari

Florfenikol Zbir florfenikola i njegovih metabolita, izmjeren kao florfenikol-amin

Goveda, ovce i koze 200 μg/kg 3 000 μg/kg 300 μg/kg


Upotrebljava se kod životinja ĉije se mlijeko koristi za ishranu ljudi. Upotrebljava se kod životinja ĉija se jaja koriste za ishranu ljudi.


Svinje 300 μg/kg 500 μg/kg 2 000 μg/kg 500 μg/kg


Živina 100 μg/kg 200 μg/kg 2 500 μg/kg 750 μg/kg


Ribe 1 000 μg/kg Mišić i koža u prirodnom odnosu.


100 μg/kg 200 μg/kg 2 000 μg/kg 300 μg/kg


Fluazuron Fluazuron Sve vrste preživara, osim goveda i ovaca

200 μg/kg Mišić Upotrebljava se kod životinja ĉije se mlijeko koristi za ishranu ljudi.


7 000 μg/kg Masno tkivo

500 μg/kg Jetra

500 μg/kg Bubreg

Goveda 200 μg/kg Mišić Nema unosa


500 μg/kg Jetra

500 μg/kg Bubreg

200 μg/kg Mlijeko

Ribe 200 μg/kg Mišić i koža u prirodnom odnosu

Nema unosa

Flubendazol Zbir flubendazola i (2-amino 1H-benzimidazol-5-il) (4-fluorofenil) metanona

Živina i svinje 50 μg/kg 50 μg/kg 400 μg/kg 300 μg/kg



Flubendazol Živina 400 μg/kg Jaja

Flugeston acetat Flugeston acetat Ovce i koze 0,5 μg/kg 0,5 μg/kg 0,5 μg/kg 0,5 μg/kg 1 μg/kg


Samo za intravaginalnu primjenu u zootehniĉke svrhe.

Supstance koje djeluju na reproduktivni sistem.

Flumekin Flumekin Goveda, ovce, koze i svinje 200 μg/kg 300 μg/kg 500 μg/kg 1 500 μg/kg


Kod svinja se MDK za masno tkivo odnosi na „kožu i masno tkivo u prirodnom odnosu”. Ne upotrebljava se kod životinja ĉija se jaja koriste za ishranu ljudi.



Živina 400 μg/kg 250 μg/kg 800 μg/kg 1 000 μg/kg


Ribe 600 μg/kg Mišić i koža u prirodnom odnosu.


200 μg/kg 250 μg/kg 500 μg/kg 1 000 μg/kg


Flumetrin Flumetrin (zbir trans-Z- Goveda 10 μg/kg Mišić Nema unosa Antiparazitici/Sredstva

izomera) 150 μg/kg 20 μg/kg 10 μg/kg 30 μg/kg


za suzbijanje ektoparazita




Ne upotrebljava se Pĉele MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa

Fluniksin Fluniksin Goveda 20 μg/kg 30 μg/kg 300 μg/kg 100 μg/kg


Nema unosa Antiinflamatorne supstance/Nesteroidne antiinflamatorne supstance



Kopitari 10 μg/kg 20 μg/kg 100 μg/kg 200 μg/kg


5-hidroksifluniksin Goveda 40 μg/kg Mlijeko

Fluralaner Fluralaner Živina 65 μg/kg Mišić Nema unosa Antiparazitici/Sredstva za suzbijanje ektoparazita


650 μg/kg Jetra

420 μg/kg Bubreg

1 300 μg/kg Jaja

Eteriĉno ulje komo-raĉa (Foeniculi aetheroleum)



Folna kiselina Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Folikul-stimulirajući hormon (prirodni FSH svih vrsta i nji-hovih sintetiĉkih analoga)



Aditivi u hrani (sup-stance sa važećim E brojem, odobrene kao dodaci hrani za ljude)


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo supstance odobrene kao aditivi za hranu za ljude, osim konzervansa. Samo supstance odobrene kao aditivi namjenjeni za ishranu ljudi, osim konzervansa: E 234 nizin, E 235 natamicin, E 239 heksame-tilentetramin, E 242 dimetildikarbonat, E 284 borna kiselina, E 285 natrijum- tetraborat (boraks), E 249 kalijum-nitrit, E 250 natrijum- nitrit, E 251 natrijum-nitrat, E 252 kalijum-nitrat, E 280 propionska kiselina, E 281 natrijum-propionat, E 282 kalcijum-propionat, E 283 kalijum-propionat i E 1105 lizozim

Nema unosa

Formaldehid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Mravlja kiselina Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Krkavinina kora (Frangulae cortex),

standardizovani ekstrakti i njihovi preparati



Furosemid Ne upotrebljava se Goveda i kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za intravenoznu primjenu. Nema unosa

Gamitromicin Gamitromicin Sve vrste preživara osim goveda 50 μg/kg Mišić Ne primjenjuje se kod životinja ĉije je mlijeko namijenjeno ishrani ljudi



300 μg/kg Jetra

200 μg/kg Bubreg

Goveda 20 μg/kg Masno tkivo

200 μg/kg Jetra

100 μg/kg Bubreg

Svinje 100 μg/kg Mišić Nema unosa


100 μg/kg Jetra

300 μg/kg Bubreg

Gentamicin Zbir gentamicina C1, gen-tamicina C1a, gentamicina C2 i gentamicina C2a

Sve vrste sisara koje se koriste za proizvodnju hrane i ribe



Kod riba se MDK za mišić odnosi na „mišić i kožu u prirodnom odnosu”. Kod svinja se MDK za masno tkivo odnosi na „kožu i masno tkivo u prirodnom odnosu”.


Korijen lincure (Ge-ntianae radix), sta-ndardizovani ekstra-kti i njihovi preparati



Ginko (Ginkgo biloba)


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pripremljenima u skladu sa homeopatskim farmakopejama u koncentracijama koje u proizvodima ne prelaze 1:1 000 djelova.

Nema unosa

Ginseng Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Nema unosa

Ginseng, standardizovani ekstrakti i njihovi preparati



Glutaminska kiselina Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Glutamin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Glutaraldehid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Glicerol formal Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Glicin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

proizvodnju hrane

Hormon koji otpušta gonadotropin



Gvajakol Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Gvanozin i njegovi 5-mono, 5-di i 5-trifosfati



Halofuginon Halofuginon Goveda 10 μg/kg 25 μg/kg 30 μg/kg 30 μg/kg



Antiparazitici/Sredstva za suzbijanje protozoa

Hamamelis (Hamamelis virginiana)


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pripremljenima u skladu sa homeopatskim farmakopejama u koncentracijama koje u proizvodima ne prelaze 1:10 djelova.

Nema unosa


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za spoljašnju primjenu.

Vražja kandža (Harpagophytum procumbens)



Nema unosa

Harunga madagascariensis



Nema unosa

Heparin i njegove soli



Heptaminol Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Hesperidin Ne upotrebljava se Kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Hesperidin metil kalkon

Ne upotrebljava se Kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Heksaflumuron Heksaflumuron Ribe 500 μg/kg Mišić i koža u prirodnom odnosu

Nema unosa Antiparazitici/sredstva za suzbijanje ektoparazita

Heksetidin Ne upotrebljava se Kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za spoljašnju primjenu. Nema unosa

Sjeme divljeg keste-na (Hippocastani semen)



Histidin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Humani korionski gonadotropin



Humani korionski gonadotropin (prirodni HCG i njegovi sintetiĉki analozi)



Humani menopa-uzalni urinarni gonadotropin

Ne upotrebljava se Goveda MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Huminske kiseline i njihove natrijumove soli



Hijaluronska kiselina Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Hlorvodoniĉna kiselina



Hidrohlorotiazid Ne upotrebljava se Goveda MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Hidrokortizon Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Hidrokortizon aceponat

Zbir hidrokortizona i njego-vih estera nakon alkalne hidrolize izražen kao hidrokortizon

Svi preživaĉi, kopitari 10 μg/kg Mlijeko Samo za intramamarnu primjenu Kortikosteroidi

Ne upotrebljava se Svi preživaĉi, kopitari MDK nije potreban ni za koje tkivo osim za mlijeko

Ne upotrebljava se

Vodonik peroksid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Hidroksietilsalicilat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane osim riba


8-Hidroksikinolin Ne upotrebljava se Svi sisari koji se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za spoljašnju primjenu kod novoroĊenih životinja.

Nema unosa

Ulje gospine trave (Hyperici oleum)



Rupiĉasta plju-skavica (Hypericum perforatum)


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pripr-emljenima u skladu s homeopatskim farm-akopejama u koncentracijama koje odgovaraju osnovnoj tinkturi i njenim razrjeĊenjima.

Nema unosa

Imidokarb Imidokarb Goveda 300 μg/kg 50 μg/kg 2 000 μg/kg 1 500 μg/kg 50 μg/kg


NEMA UNOSA Antiparazitici/Sredstva za suzbijanje protozoa

Ovce 300 μg/kg 50 μg/kg 2 000 μg/kg 1 500 μg/kg


Upotrebljava se kod životinja ĉije se mlijeko koristi za ishranu ljudi.

Inozin i njegovi 5-mono, 5-di i 5-trifosfati



Inozitol Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Jod i jodovi anorganski spojevi, ukljuĉujući:

- natrijum i kalijum jodid

- natrijum i kalijum jodat

- jodofore, ukljuĉujući poli-vinilpirolidon-jod



Jodovi organski spojevi

- jodoform



GvožĊe amonijum citrat



GvožĊe dekstran Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


GvožĊe dihlorid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


GvožĊe fumarat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


GvožĊe glukoheptonat



GvožĊe sulfat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Isoeugenol Isoeugenol Ribe 6 000 μg/kg Mišići i koža u prirodnim omjerima

Ne primjenjuje se Sredstva koja djeluju na živĉani sustav/Sredstva koja djeluju na središnji živĉani sustav

Izobutan Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Izofluran Ne upotrebljava se Kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Za primjenu udisanjem Opći anestetici

Svinje MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Za primjenu udisanjem kod prasadi do 7 dana starosti

Izoleucin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Izopropanol Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Izoksuprin Ne upotrebljava se Goveda i kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za terapeutsku primjenu u skladu s Direktivom Vijeća 96/22/EEZ

Nema unosa

Ivermektin 22, 23-dihidro-avermektin B 1a

Sve vrste sisavaca koji se koriste za proizvodnju hrane


mišićno tkivo masno tkivo jetra bubreg

Kod svinja se MDK za masno tkivo odnosi na „kožu i masno tkivo u prirodnom odnosu”. Ne smije se upotrebljavati za životinje ĉije se mlijeko proizvodi za ishranu ljudi

Supstanci protiv para-zita/Supstanci koje djeluju protiv endo i ektoparazita

Riblje ulje (Jecoris oleum)



Plod borovice (Juniperi fructus)



Kanamicin Kanamicin A Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane osim riba

100 μg/kg 100 μg/kg 600 μg/kg 2 500 μg/kg 150 μg/kg


Kod svinja i živine MDK za masno tkivo odnosi se „kožu i masno tkivo u prirodnom odnosu”. Ne upotrebljava se kod životinja ĉija se jaja koriste za ishranu ljudi.

Protuupalne tvari/Antibiotici

Ketamin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Ketanserin tartarat Ne upotrebljava se Kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Ketoprofen Ne upotrebljava se Goveda, svinje i kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Lachnanthes tinctoria



Nema unosa

Blagi aromatski na-ftni rastvaraĉ koji sa-drži kumen u konce-ntraciji manjoj od 2,5 % i benzen u koncentraciji manjoj od 0,0002 %


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za primjenu na koži. Samo pri volumenu od najviše 15 μl naftnog rastvaraĉa/kg tjelesne težine.

Nema unosa

Mlijeĉna kiselina Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Lanolin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Lasalocid Lasalocid A Živina 60 μg/kg 300 μg/kg 150 μg/kg 300 μg/kg 150 μg/kg

Mišić Jetra Bubreg Koža i masno tkivo u prirodnom odnosu Jaja




Ne smije se upotrebljavati za životinje ĉije se mlijeko proizvodi za ishranu ljudi

Eteriĉno ulje lovorovog lista (Lauri folii aetheroleum)



Lovorov plod (Lauri fructus)



Eteriĉno ulje lavande (Lavandulae aetherouleum)



Lecirelin Ne upotrebljava se Goveda, kopitari i kunići MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Lecittin ekstrahova-nog iz crvenog pasu-lja Phaseolus vulgaris

Ne upotrebljava se Svinje MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za oralnu primjenu. Nema unosa

Lespedeza (Lespedeza capitata)



Leucin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Levamizol Levamizol Goveda, ovce, svinje i živina 10 μg/kg 10 μg/kg 100 μg/kg 10 μg/kg


Za svinje i živina se MDK za masno tkivo odnosi na „kožu i masno tkivo u prirodnom odnosu”. Ne upotrebljava se kod životinja ĉije se mlijeko ili jaja koriste za ishranu ljudi.


Levometadon Ne upotrebljava se Kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za intravenoznu primjenu. Nema unosa

Levotiroksin Ne upotrebljava se Svi sisari koji se koriste za proizvodnju hrane


Lidokain Ne upotrebljava se Kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za lokalno-regionalnu anesteziju. Nema unosa

Linkomicin Linkomicin Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

100 μg/kg 50 μg/kg 500 μg/kg 1 500 μg/kg 150 μg/kg 50 μg/kg


Za ribe se MDK za mišić odnosi na „mišić i kožu u prirodnom odnosu”. MDK za masno tkivo, jetra i bubreg ne primjenjuju se na ribe. Za svinje i živina se MDK za masno tkivo odnosi na „kožu i masno tkivo u prirodnom odnosu”.


Linearna alkilbenzen Ne upotrebljava se Goveda i ovce MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za spoljašnju primjenu. Nema unosa

sulfonska kiselina s alkilnim lancem du-žine od C9 do C13 koja sadrži manje od 2,5% lanaca dužih od C13

Laneno ulje (Lini oleum)



Lišaj (Lobaria pulmonaria)


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pripre-mljenima u skladu sa homeopatskim farma-kopejama u koncentracijama koje odgovaraju osnovnoj tinkturi i njenim razrjeĊenjima.

Nema unosa

Lobelin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Lufenuron (RS-izomeri)

Lufenuron (RS-izomeri)

Ribe 1 350 μg/kg Mišići i koža u prirodnom odnosu

Nema unosa Supstance protiv parazita/Supstance (koje djeluju) protiv ektoparazita

Luprostiol Ne upotrebljava se Svi sisari koji se koriste za proizvodnju hrane


Luteinizirajući hormon (prirodni LH svih vrsta i njegovi sintetiĉki analozi)



Lizin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Magnezijum Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Magnezijum acetat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Magnezijum aluminijum silikat



Magnezijum aspartat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Magnezijum karbonat



Magnezijum hlorid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Magnezijum citrat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Magnezijum glukonat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Magnezijum glutamat



Magnezijum glicerofosfat



Magnezijum hidroksid



Magnezijum hipofosfit



Magnezijum orotat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Magnezijum oksid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Magnezijum fosfat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Magnezijum stearat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Magnezijum sulfat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Magnezijev trisilikat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Mažuran - cijela biljka (Majoranae herba)



Jabuĉna kiselina Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Mangan karbonat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Probavni trakt i meta-bolizam/mineralni dodaci

Mangan hlorid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Mangan glukonat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Mangan glicerofosfat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Mangan oksid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Mangan pidolat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Mangan ribonukleat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Mangan sulfat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Manitol Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Marbofloksacin Marbofloksacin Goveda i svinje 150 μg/kg 50 μg/kg 150 μg/kg 150 μg/kg





Kamilica (Matricaria recutita) i njeni preparati



Cvijet kamilice (Matricariae flos)



Mebendazol Zbir mebendazol metil (5-(1-hidroksi, 1-fenil) metil-1H-benzimidazol-2-il) karbamata i (2-amino-1H-benzimidazol-5-il) fenilmetanona, izražen kao ekvivalent mebendazola

Ovce, koze i kopitari 60 μg/kg 60 μg/kg 400 μg/kg 60 μg/kg




Mecilinam Ne upotrebljava se Goveda MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za intrauterinu primjenu. Nema unosa

Ekstrakt lucerke (Me-dicago sativa extractum)



Medroksiprogesteron acetat

Ne upotrebljava se Ovce MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za intravaginalnu primjenu u zootehniĉke svrhe.

Nema unosa

Melatonin Ne upotrebljava se Ovce i koze MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Eteriĉno ulje matiĉnjaka (Melissae aetheroleum)



List matiĉnjaka (Melissae folium)



Meloksikam Meloksikam Goveda, ovce, svinje, kunići i kopitari 20 μg/kg 65 μg/kg 65 μg/kg


Nema unosa Anti- inflamatorne supstance /Nesteroidne antiinflamatorne supstance

Goveda i koze 15 μg/kg Mlijeko

Menadion Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Menbuton Ne upotrebljava se Goveda, ovce, koze, svinje i kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Eteriĉno ulje paprene metvice (Menthae arvensis etheroleum)



Eteriĉno ulje poljske metvice (Menthae piperita aetheroleum)



Mentol Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Mepivakain Ne upotrebljava se Kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo kao lokalni anestetik za intraartikularnu i epiduralnu primjenu.

Nema unosa

Merkaptamin hidrohlorid



Metamizol 4-metilaminoantipirin Goveda, svinje i kopitari 100 μg/kg 100 μg/kg 100 μg/kg 100 μg/kg



Anti- inflamatorne supstance /Anti- inflamatorne supstance Goveda 50 μg/kg Mlijeko

Metionin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Metil nikotinat Ne upotrebljava se Goveda, kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za spoljašnju primjenu. Nema unosa

Metil salicilat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Metilbenzoat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Metilprednizolon Metilprednizolon Kopitari 10 μg/kg 10 μg/kg 10 μg/kg 10 μg/kg 2 μg/kg


Nema unosa kortikoidi/glukokortikoidi



Nema unosa

1-metil-2-pirolidon Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Hajduĉka trava – cijela biljka (Millefolii herba)



Mineralni ugljo vodo-nici, niske do visoke viskoznosti, uklju-ĉujući mikrokristalne voskove, približno C10-C60, alifatske, razgranane alifatske i alicikliĉne spojeve


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Osim aromatskih i nezasićenih spojeva. Nema unosa

Monenzin Monenzin A Goveda 2 μg/kg 10 μg/kg 50 μg/kg 10 μg/kg 20 μg/kg



Monepantel Monepantel sulfon Ovce, koze 700 μg/kg Mišić Nema unosa Antiparazitici/Sredstva za suzbijanje endoparazita


5 000 μg/kg Jetra

2 000 μg/kg Bubreg

170 μg/kg Mlijeko

Goveda 300 μg/kg Mišić Ne upotrebljava se kod životinja ĉije je mlijeko namijenjeno ishrani ljudi 7 000 μg/kg Masno tkivo

2 000 μg/kg Jetra

1 000 μg/kg Bubreg

Monotioglicerol Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Montanid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Morantel Zbir rezidua koji mogu hidrolizirati u N-metil-1,3-propandiamin i izražen kao ekvivalenti morantela

Sve vrste preživara 100 μg/kg 100 μg/kg 800 μg/kg 200 μg/kg 50 μg/kg



Moksidektin Moksidektin Goveda, ovce i kopitari 50 μg/kg 500 μg/kg 100 μg/kg 50 μg/kg


Nema unosa Antiparazitici/Sredstva za suzbijanje endo i ektoparazita

Goveda i ovce 40 μg/kg Mlijeko

Migliol Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Eteriĉno ulje muška-tnog orašĉića (Myri-sticae aetheroleoum)


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za primjenu kod novoroĊenih životinja. Nema unosa

Nafcilin Nafcilin Sve vrste preživara 300 μg/kg 300 μg/kg 300 μg/kg 300 μg/kg


Samo za intramamarnu primjenu. Anti- inflamatorne supstance /Antibiotici

30 μg/kg Mlijeko

Natamicin Ne upotrebljava se Goveda i kopitari MDK nije potreban Ne upotrebljava se Samo za spoljašnju primjenu. Nema unosa

Neomicin (ukljuĉujući framicetin)

neomicin B sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

500 μg/kg mišić Kod riba se MDK za mišić odnosi na „mišić i kožu u prirodnom odnosu”. MDK za masno tkivo, jetra i bubreg ne primjenjuju se na ribe. Kod svinja i živine MDK za masno tkivo odnosi se na „kožu i masno tkivo u prirodnom odnosu”.


500 μg/kg masno tkivo

5 500 μg/kg jetra

9 000 μg/kg bubreg

1 500 μg/kg mlijeko

500 μg/kg jaja

Neostigmin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Netobimin Zbir albendazol oksida, albendazol sulfona i albe-ndazol 2-amino sulfona, izražen kao albendazol

Goveda i ovce 100 μg/kg 100 μg/kg 1 000 μg/kg 500 μg/kg 100 μg/kg


Samo za oralnu primjenu. Antiparazitici/Sredstva za suzbijanje endoparazita

Niklov glukonat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Niklov sulfat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Nikoboksil Ne upotrebljava se Kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za spoljašnju primjenu. Nema unosa

Nitroksinil Nitroksinil Goveda, ovce 400 μg/kg Mišići Antiparazitici/Sredstva za suzbijanje endoparazita


20 μg/kg Jetra

400 μg/kg Bubreg

20 μg/kg Mlijeko

Nonivamid Ne upotrebljava se Kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za spoljašnju primjenu. Nema unosa

Norgestomet Norgestomet Goveda 0,2 μg/kg 0,2 μg/kg 0,2 μg/kg 0,2 μg/kg 0,12 μg/kg


Samo za terapeutsku i zootehniĉku primjenu. Supstance koje djeluju na reproduktivni sistem

Novobiocin Novobiocin Goveda 50 μg/kg Mlijeko Samo za intramamarnu primjenu. Anti- inflamatorne supstance /Antibiotici

Ne upotrebljava se Goveda MDK se ne zahtijeva ni za koje tkivo osim za mlijeko.

Ne upotrebljava se Nema unosa

17β-estradiol Ne upotrebljava se Svi sisari koji se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za terapeutsku i zootehniĉku primjenu. Nema unosa

Okoubaka aubrevillei Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pri-premljenima u skladu sa homeopatskim farma-kopejama u koncentracijama koje odgovaraju osnovnoj tinkturi i njenim razrjeĊenjima.

Nema unosa

Oleiloleat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Omeprazol Ne upotrebljava se Kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za oralnu primjenu. Nema unosa

Orgotein Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Ornitin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Orotska kiselina Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Oksacilin Oksacilin Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane





Oksalna kiselina Ne upotrebljava se Pĉele MDK nije potreban Ne upotrebljava se Nema unosa Anti- inflamatorne supstance

Oksfendazol Zbir rezidua koje je mogu-će ekstrahirati i koje mogu oksidirati u oksfendazol sulfon

Sve vrste preživara, svinje i kopitari 50 μg/kg 50 μg/kg 500 μg/kg 50 μg/kg





Oksibendazol Oksibendazol Svinje 100 μg/kg 500 μg/kg 200 μg/kg 100 μg/kg



Produkti oksidacije terpentinskog ulja (Terebinthinae oleum)

Ne upotrebljava se Goveda, ovce, koze i svinje MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Oksolinska kiselina Oksolinska kiselina Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane



Kod riba se MDK za mišić odnosi na „mišić i kožu u prirodnom odnosu”. MDK za masno tkivo, jetra i bubreg ne primjenjuju se na ribe. Kod svinja i živine MDK za masno tkivo odnosi se na „kožu i masno tkivo u prirodnom odnosu”. Ne upotrebljava se kod životinja ĉije se mlijeko ili jaja koriste za ishranu ljudi.


Oksiklozanid Oksiklozanid Sve vrste preživara 20 μg/kg 20 μg/kg 500 μg/kg 100 μg/kg 10 μg/kg



Oksitetraciklin Zbir izvornoga spoja i njegovoga 4-epimera




Kod riba se MDK za mišić odnosi na „mišić i kožu u prirodnom odnosu”. MDK za masno tkivo, jetra i bubreg ne primjenjuju se na ribe.


Oksitocin Ne upotrebljava se Svi sisari koji se koriste za proizvodnju hrane


Oktenidin dihidrohlorid

Ne upotrebljava se Sve vrste sisavaca za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za kožnu primjenu. Anti- inflamatorne supstance /Antiseptici

Pankreatin Ne upotrebljava se Svi sisari koji se koriste za proizvodnju hrane


Papain Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Papaverin Ne upotrebljava se Goveda MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za primjenu kod novoroĊene teladi. Nema unosa

Paracetamol Ne upotrebljava se Svinje MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za oralnu primjenu. Nema unosa

Parkonazol Ne upotrebljava se Biserke MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Paromomicin Paromomicin Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

500 μg/kg 1 500 μg/kg 1 500 μg/kg


Kod riba se MDK za mišić odnosi na „mišić i kožu u prirodnom odnosu”. MDK za jetra i bubreg ne primjenjuju se na ribe. Ne upotrebljava se kod životinja ĉije se mlijeko ili jaja koriste za ishranu ljudi.


Peforelin Ne upotrebljava se Svinje MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Penetamat Benzilpenicilin Svi sisari koji se koriste za proizvodnju hrane





Pepsin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Peroctena kiselina Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Permetrin Permetrin (zbir izomera) Goveda 50 μg/kg 500 μg/kg 50 μg/kg 50 μg/kg 50 μg/kg



Fenol Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Fenoksimetilpencilin Fenoksimetilpencilin Svinje 25 μg/kg Mišići Nema unosa Anti- inflamatorne supstance /Antibiotici

25 μg/kg Jetra

25 μg/kg Bubreg

Živina 25 μg/kg Mišići

25 μg/kg Koža i masti

25 μg/kg Jetra

25 μg/kg Bubreg

25 μg/kg Jaja

Fenilalanin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Floroglucinol Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Foksim Foksim Sve vrste za proizvodnju hrane osim riba.


Mišić Masno tkivo Jetra Bubreg Jaja

Za svinje i živinu MDK za masno tkivo se odnosi na „kožu i masno tkivo u prirodnom odnosu”. Ne pupotrebljava se kod životinja ĉije se mlijeko koristi za ishranu ljudi.

Antiparazitici/tvari za suzbijanje ektoparazita.

Ameriĉki kermes ili vinobojka Phytolacca americana)



Nema unosa

Fitomenadion Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Ekstrakt turiona (mladice smreke) (Piceae turiones recentes extractum)



Piperazin Piperazin Svinje 400 μg/kg 800 μg/kg 2 000 μg/kg 1 000 μg/kg



Živina 2 000 μg/kg Jaja

Piperazin dihidrohlorid

Ne upotrebljava se Živina MDK se ne zahtijeva ni za koje tkivo osim za jaja.

Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Piperonil butoksid Ne upotrebljava se Goveda, ovce, koze i kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za spoljašnju primjenu. Nema unosa

Pirlimicin Pirlimicin Goveda 100 μg/kg 100 μg/kg 1 000 μg/kg 400 μg/kg 100 μg/kg



Polikrezulen Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Poloksalen Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Poloksamer Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Polietilen glikol 15 hidroksistearat



Polietilen glikol 7 gliceril kokoat



Polietilen glikol ste-arati s 8-40 oksie-tilenskih jedinica



Polietilenski glikoli (molekularne mase od 200 do 10 000 )



Polioksietilen sorbit-an monooleat i trioleat



Polioksil ricinusovo ulje s 30 do 40 oksietilenskih jedinica



Polioksil hidroge-nirano ricinusovo ulje s 40 do 60 oksi-etilenskih jedinica



Polisorbat 80 Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Polisulfat glikozaminoglikan

Ne upotrebljava se Kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Svinjski prolaktin Ne upotrebljava se Svinje MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Za oralnu upotrebu kod tek roĊenoj prasadi u dozi do 0,2 mg po životinji. Za oralnu upotrebu kod krmaĉa u ukupnoj dozi do 5 mg po životinji.

Supstance koje djeluju na reproduktivni sistem

Kalijum DL-aspartat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalijeum glukuronat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalijev glicerofosfat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalijum nitrat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Kalijum selenat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Prazikvantel Ne upotrebljava se Ovce i kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Prednizolon Prednizolon Goveda 4 μg/kg 4 μg/kg 10 μg/kg 10 μg/kg 6 μg/kg


Nema unosa Kortikoidi/glukokortikoidi

Kopitari 4 μg/kg 8 μg/kg 6 μg/kg 15 μg/kg


Serumski gonadotropin ždrebnih kobila



Pretkamid (krote-tamid i kropropamid)



Proĉišćeni poluĉvrsti ekstrakt biljke Hu-mulus lupulus L. koji sadrži oko 48 % beta kiselina (kao što su kalijumove soli)

Ne upotrebljava se Pĉele MDK se ne zahtijeva Med Nema unosa Antiparazitici/Sredstva za suzbijanje ektoparazita

Prokain Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Progesteron Ne upotrebljava se Goveda, ovce, koze i kopitari (ženke) MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za intravaginalnu terapeutsku ili zoote-hniĉku primjenu i u skladu s odredbama upotrebu u skladu sa propisom o zabrani upotrebe i tretiranja životinja koje se uzgajaju odreĊenim supstancama i veterinarskim ljekovima

Nema unosa

Prolin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Propan Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Propil 4-hidro-ksibenzoat i njegova natrijumova so


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu kao konzervans Nema unosa

Propilen glikol Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Lovor-višnja (Prunus laurocerasus)


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pripremljenima u skladu s homeopatskim farmakopejama u koncentracijama koje u proizvodima ne prelaze 1:1 000 djelova.

Nema unosa

Pirantel embonat Ne upotrebljava se Kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Ekstrakt buhaĉa Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


2-Pirolidon Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Kod parenteralnih doza do 40 mg/kg tjelesne težine.

Nema unosa

Kvatrezin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu kao konzervans u koncentracijama do 0,5 %.

Nema unosa

Hrastova kora (Quercus cortex)



Quillaia ekstrakt (Quillaia saponins)



Rafoksanid Rafoksanid Goveda 30 μg/kg 30 μg/kg 10 μg/kg 40 μg/kg





Korijen rabarbare (Rhei radix), stan-dardizovani ekstrakti i njihovi preparati



Ricinusovo ulje (Ricini oleum)



Rifaksimin Rifaksimin Goveda 60 μg/kg Mlijeko Nema unosa Anti- inflamatorne supstance /Antibiotici

Ne upotrebljava se Goveda MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za intramamarnu primjenu, osim ako se vime koristi za ishranu ljudi, i za intrauterinu primjenu.

Svi sisari koji se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za spoljašnju primjenu.

Romifidin Ne upotrebljava se Kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za terapeutsku primjenu. Nema unosa

Ruzmarinovo eter-iĉno ulje (Rosmarini aetheroleum)



List ruzmarina (Rosmarini folium)



Veprina (Ruscus aculeatus)



Ruta (Ruta graveolens)


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pripremljenima u skladu sa homeopatskim farmakopejama u koncentracijama koje u proizvodima ne prelaze 1:1 000 djelova. Ne upotrebljava se kod životinja ĉije se mlijeko koristi za ishranu ljudi.

Nema unosa

Salicilna kiselina Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


List kadulje (Salviae folium)



Cvijet zove (Sambuci flos)



Sarafloksacin Sarafloksacin Kokoške 10 μg/kg 100 μg/kg

Koža i masno tkivo Jetra

Ne upotrebljava se kod životinja ĉija se jaja koriste za ishranu ljudi.

Anti- inflamatorne supstance /Antibiotici Salmonidae 30 μg/kg Mišić i koža u prirodnom

odnosu.

Kraljica noći (Selenicereus grandiflorus)



Nema unosa

Sabal palma Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pripre- Nema unosa

(Serenoa repens) proizvodnju hrane mljenima u skladu sa homeopatskim farma-kopejama u koncentracijama koje odgovaraju osnovnoj tinkturi i njenim razrjeĊenjima.

Serin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Serotonin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Ĉiĉak a (Silybum marianum)



Nema unosa

Sisapronil Sisapronil Goveda, koze 100 μg/kg 2 000 μg/kg 200 μg/kg 100 μg/kg


Ne upotrebljava se kod životinja ĉije se mlijeko koristi za ishranu ljudi

Antiparazitici/sredstva za suzbijanje ektoparazita

Sjeme crne slaĉice (Sinapis nigrae semen)



Natrijum 2-metil-2-fenoksi-propanoat

Ne upotrebljava se Goveda, svinje, koze i kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Natrijum acetilsalicilat


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Ne upotrebljava se kod životinja ĉije se mlijeko ili jaja koriste za ishranu ljudi.

Nema unosa

Natrijum benzil 4-hidroksibenzoat



Natrijum boroformiat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Natrijum butil 4-hidroksibenzoat



Natrijum cetostearil sulfat



Natrijum hlorid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Natrijum hlorid Ne upotrebljava se Goveda MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za spoljašnju primjenu. Nema unosa

Natrijum hromoglikat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Natrijum dikloroizocijanurat

Ne upotrebljava se Goveda, ovce i koze MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za spoljašnju primjenu. Nema unosa

Natrijum dioktilsulfosukcinat



Natrijum formaldehid sulfoksilat



Natrijum glicerofosfat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Natrijum hipofosfit Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Natrijum lauril sulfat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Natrijum nitrit Ne upotrebljava se Goveda MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za spoljašnju primjenu. Nema unosa

Natrijum propionat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Natrijum pirosulfit Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Natrijum salicilat Ne upotrebljava se Goveda, svinje MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za oralnu upotrebu. Ne primjenjuje se kod životinja ĉije se mlijeko koristi za hranu

Nema unosa

Sve vrste za proizvodnju hrane osim riba.

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za lokalnu primjenu.

Salicilna kiselina Purani 400 μg/kg 2 500 μg/kg 200 μg/kg 150 μg/kg

Mišić Koža i masno tkivo u prirodnom odnosu Jetra Bubreg


Anti- inflamatorne supstance/ nesteroidne Anti- inflamatorne supstance

Natrijum selenat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Natrijum selenit Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Natrijum stearat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Natrijum tiosulfat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Solidago virgaurea Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pri-premljenima u skladu s homeopatskim farma-kopejama u koncentracijama koje odgovaraju osnovnoj tinkturi i njenim razrjeĊenjima.

Nema unosa

Somatosalm Ne upotrebljava se Lososi MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Sorbitan seskvioleat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Sorbitan trioleat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Spektinomicin Spektinomicin Ovce 300 μg/kg 500 μg/kg 2 000 μg/kg 5 000 μg/kg 200 μg/kg





300 μg/kg 500 μg/kg 1 000 μg/kg 5 000 μg/kg 200 μg/kg


Spiramicin Zbir spiramicina i neospiramicina




Kokoške 200 μg/kg 300 μg/kg 400 μg/kg

Mišić Koža i masno tkivo Jetra


Spiramicin 1 Svinje 250 μg/kg 2 000 μg/kg 1 000 μg/kg


Nema unosa

Streptomicin Streptomicin Sve vrste preživara i kunići 500 μg/kg 500 μg/kg 500 μg/kg

Mišić Masno tkivo Jetra



1 000 μg/kg Bubreg


Sjeme strihnina (Strychni semen)

Ne upotrebljava se Goveda, ovce i koze MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za oralnu primjenu u dozama do ekvi-valenta 0,1 mg strihnina po kg tjelesne težine.

Nema unosa

Strihnin Ne upotrebljava se Goveda MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za oralnu primjenu u dozama do 0,1 mg/kg tjelesne težine.

Nema unosa

Supstance koje se koriste u homeopatskim VMP


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Sve supstance koje se koriste u homeopatskim VMP pod uvjetom da njihova koncentracija u proizvodu ne prelazi 1:10 000 djelova.

Nema unosa

Sulfogvajakol Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Sulfonamidi (sve supstance koje pripadaju grupi sulfonamida)

Izvorna tvar Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane



Ukupne rezidue svih supstanci iz grupe sulfonamida ne smiju preći 100 μg/kg. Kod riba se MDK za mišić odnosi na „mišić i kožu u prirodnom odnosu”. MDK za masno tkivo, jetra i bubreg ne primjenjuju se na ribe. Ne upotrebljava se kod životinja ĉija se jaja koriste za ishranu ljudi.

Anti- inflamatorne supstance /Hemoterapeutici


Sumpor Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Korjen gaveza (Symphyti radix)


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za spoljašnju primjenu na neoštećenoj koži. Nema unosa

Syzygium cumini Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Nema unosa

Tanin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


L-tartarna kiselina i njene mono i diba-ziĉne natrijumove, kalijumove i kalcijumove soli



Tau fluvalinat Ne upotrebljava se Pĉele MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Teflubenzuron Teflubenzuron Salmonidae 500 μg/kg Mišić i koža u prirodnom odnosu


Terpentinsko eteri-ĉno ulje (Terebi-nthinae aetheroleum rectificatum)



Arišov terpentin (Te-rebinthinae laricina)



Terpin hidrat Ne upotrebljava se Goveda, ovce, koze i svinje MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Tetrakain Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu kao anestetik. Nema unosa

Tetraciklin Zbir izvornog spoja i njegovoga 4-epimera




Kod riba se MDK za mišić odnosi na „mišić i kožu u prirodnom odnosu”. MDK za jetra i bubreg ne primjenjuju se na ribe.


Teobromin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Teofilin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Tiabendazol Zbir tiabendazola i 5-hidroksitiabendazola

Goveda i koze 100 μg/kg 100 μg/kg 100 μg/kg 100 μg/kg 100 μg/kg



Tiamfenikol Tiamfenikol Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane





Tiamilal Ne upotrebljava se Svi sisari koji se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za intravenoznu primjenu. Nema unosa

Tioktinska kiselina Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se NEMA UNOSA Nema unosa

Tiomersal Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu kao konzervans u vakcinama sa više doza u najvećoj koncentraciji od 0,02 %.

Nema unosa

Natrijum tiopental Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za intravenoznu primjenu. Nema unosa

Treonin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Tuja istoĉnjaĉka (Thuja occidentalis)



Nema unosa

Eteriĉno ulje Timijana (Thymi aetheroleum)



Timidin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Timol Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Tiamulin Zbir metabolita koji mogu hidrolizirati u 8-α-hidroksimutilin

Svinje i kunići 100 μg/kg 500 μg/kg

Mišić Jetra

Nema unosa Anti- inflamatorne supstance /Antibiotici Kokoške 100 μg/kg

100 μg/kg 1 000 μg/kg


Ćurke 100 μg/kg 100 μg/kg 300 μg/kg


Tiamulin Kokoške 1 000 μg/kg Jaja

Tiaprost Ne upotrebljava se Goveda, ovce, svinje i kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Cvijet lipe (Tiliae flos)



Tildipirosin Tildipirosin Ovce, koze 400 μg/kg Mišić Ne primjenjuje se kod životinja ĉije se mlijeko koristi za ishranu ljudi.

Anti- inflamatorne 200 μg/kg Masno tkivo

2 000 μg/kg Jetra supstance /Antibiotici

3 000 μg/kg Bubreg

Svinje 1 200 μg/kg Mišić


5 000 μg/kg Jetra

10 000 μg/kg Bubreg

Tilmikozin Tilmikozin Živina 75 μg/kg 75 μg/kg 1 000 μg/kg 250 μg/kg


Kod riba se MDK za mišić odnosi na „mišić i kožu u prirodnom odnosu”. MDK za masno tkivo, jetra i bubreg ne primjenjuju se na ribe. Kod svinja se MDK za masno tkivo odnosi na „kožu i masno tkivo u prirodnom odnosu”. Ne upotrebljava se kod životinja ĉija se jaja koriste za ishranu ljudi.



50 μg/kg 50 μg/kg 1 000 μg/kg 1 000 μg/kg 50 μg/kg


Tiludronska kiselina (u obliku dinatrijumove soli)

Ne upotrebljava se Kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za intravenoznu primjenu. Nema unosa

Živina MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za parenteralnu primjenu i za upotrebu kod koka nosilja i koka za uzgoj.

Timerfonat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu kao konzervansi u vakcinama sa više doza u najvećoj koncentraciji od 0,02 %.

Nema unosa

Toldimfos Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Tolfenamska kiselina Tolfenamska kiselina Goveda i svinje 50 μg/kg 400 μg/kg 100 μg/kg


Nema unosa Anti-inflamatorne supstance //Nesteroidne anti-inflamatorne supstance Goveda 50 μg/kg Mlijeko

Toltrazuril Toltrazuril sulfon Svi sisari koji se koriste za proizvodnju hrane



Kod svinja se MDK za masno tkivo odnosi na „kožu i masno tkivo u prirodnom odnosu”. Ne upotrebljava se kod životinja ĉije se mlijeko koristi za ishranu ljudi. Ne upotrebljava se kod životinja ĉija se jaja koriste za ishranu ljudi.

Antiparazitici/Sredstva za suzbijanje protozoa

Živina 100 μg/kg 200 μg/kg 600 μg/kg 400 μg/kg


Natrijum tosilhloramid

Ne upotrebljava se Goveda i kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za spoljašnju primjenu. Nema unosa

Ribe MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za primjenu u vodi.

Tragakant Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Trikain mezilat Ne upotrebljava se Ribe MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za primjenu u vodi. Nema unosa

Triklormetiazid Ne upotrebljava se Svi sisari koji se koriste za proizvodnju hrane


Triklabendazol Zbir rezidua koje je mo-guće ekstrahirati i koje mogu oksidirati u ketotriklabendazol

Sve vrste preživara 225 μg/kg 100 μg/kg 250 μg/kg 150 μg/kg 10 μg/kg



Trimetoprim Trimetoprim Kopitari 100 μg/kg 100 μg/kg 100 μg/kg 100 μg/kg



Anti-inflamatorne supstance /Hemoterapeutici




Trimetilfloroglucinol Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Tripsin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Triptofan Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Triptorelin acetat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane

MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Supstance koje djeluju na reproduktivni sistem

Tulatromicin (2R,3S,4R,5R,8R,10R,11R,12S, 13S,14R)-2-etil-3,4,10,13-tetra-hidroksi-3,5,8,10,12,14-heksametil-11-[[3,4,6-trideoksi-3-(dimetil-lamino)-ß-D-ksilo-heksopiranosil]oksi]-1-oksa-6-azaciklopent-dekan-15-on izraženi kao ekvivalenti tulatromicina

Ovce, koze 450 μg/kg Mišić Ne smije se primjenjivati za životinje ĉije je mlijeko namijenjeno ishrani ljudi



5 400 μg/kg Jetra

1 800 μg/kg Bubreg

Goveda 300 μg/kg Mišić


4 500 μg/kg Jetra

3 000 μg/kg Bubreg

Svinje 800 μg/kg Mišić


4 000 μg/kg Jetra

8 000 μg/kg Bubreg

Damiana (Turnera diffusa)


MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za upotrebu u homeopatskim VMP pri-premljenima u skladu sa homeopatskim fa-rmakopejama u koncentracijama koje odgovaraju osnovnoj tinkturi i njenim razrjeĊenjima.

Nema unosa

Tilozin Tilozin A Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane





Tilvalozin Zbir tilvalozina i 3-O-acetiltilozina

Svinje 50 μg/kg Mišić Nema unosa Anti- inflamatorne supstance /Antibiotici

50 μg/kg Koža i masno tkivo

50 μg/kg Jetra

50 μg/kg Bubreg

Živina 50 μg/kg Koža i masno tkivo

50 μg/kg Jetra

Tilvalozin Živina 200 μg/kg Jaja

Tirozin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Urea Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Morski luk (Urginea maritima)



Nema unosa

Samo za oralnu primjenu.

Uridin i njegovi 5-mono, 5-di i 5-trifosfati



Kopriva (Urticae herba)



Valin Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Valnemulin Valnemulin Svinja, zec 50 μg/kg Mišić Nema unosa Anti- inflamatorne supstance /Antibiotici

500 μg/kg Jetra

100 μg/kg Bubreg

Vedaprofen Vedaprofen Kopitari 50 μg/kg 20 μg/kg 100 μg/kg 1 000 μg/kg


Nema unosa Anti- inflamatorne supstance / /Nesteroidne antiinflamatorne supstance

Vetrabutin hidrohlorid

Ne upotrebljava se Svinje MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Vinkamin Ne upotrebljava se Goveda MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Samo za primjenu kod novoroĊenih životinja. Nema unosa

Virginiamicin Faktor S1 virginiamicin Živina 10 μg/kg 30 μg/kg 10 μg/kg 60 μg/kg

Mišići Koža i masno tkivo Jetra Bubreg



Virola sebifera Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Nema unosa

Bijela imela (Viscum album)



Nema unosa

Vitamin A Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Vitamin B1 Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane












Vitamin D Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Vitamin E Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Alkoholi iz vune Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Ksilazin hidrohlorid Ne upotrebljava se Goveda, kopitari MDK se ne zahtijeva Ne upotrebljava se Nema unosa Nema unosa

Cink acetat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Cink aspartat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Cink hlorid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Cink glukonat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Cink oleat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Cink oksid Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Cinkov stearat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


Cink sulfat Ne upotrebljava se Sve vrste životinja koje se koriste za proizvodnju hrane


1506.

Na osnovu člana 4 st. 2 i 4, člana 14 stav 7, člana 16 stav 2, člana 19 stav 3, člana 26 stav 3,

člana 26a stav 4, člana 31 stav 2, člana 32 stav 4, člana 34 st. 4 i 5, člana 35 stav 4, člana 37 stav 6,

člana 38 stav 6, člana 39 stav 3 i člana 76 Zakona o sjemenskom materijalu poljoprivrednog bilja

("Sluţbeni list RCG", broj 28/06 i "Sluţbeni list CG", broj 61/11 i 48/15), Ministarstvo

poljoprivrede i ruralnog razvoja donijelo je

P R A V I L N I K

O PROIZVODNJI I STAVLJANJU U PROMET SJEMENSKOG MATERIJALA

ULJARICA I PREDIVOG BILJA*

Predmet

Član 1

Ovim pravilnikom propisuju se kategorije, način pakovanja i označavanja sjemenskog

materijala uljarica i predivog bilja, način i metode obavljanja stručne kontrole, sadrţaj i rokovi za

dostavljanje izvještaja o izvršenoj stručnoj kontroli, sadrţaj i obrazac prijave za vršenje stručne

kontrole, sadrţaj i obrazac sertifikata o priznavanju sjemenskog usjeva i način voĎenja evidencije,

dozvoljene količine u partiji za sjemenski materijal uljarica i predivog bilja, kvalitet sjemenskog

materijala uljarica i predivog bilja, količine koje se uzimaju kao uzorak i način označavanja uzorka

sjemenskog materijala uljarica i predivog bilja, obrazac prijave za ispitivanje i utvrĎivanje kvaliteta,

metode uzorkovanja i ispitivanja kvaliteta sjemenskog materijala uljarica i predivog bilja, obrazac

izvještaja o ispitivanju kvaliteta, način čuvanja uzoraka sjemenskog materijala uljarica i predivog

bilja, obrazac deklaracije i etikete, njihova sadrţina i način izdavanja i voĎenja evidencije, način

pakovanja, etiketiranja i deklarisanja i metode uzimanja uzoraka sjemena, procenat uzoraka koji se

uzima svake godine za kontrolno ispitivanje sjemena, kao i način vršenja kontrolnog ispitivanja

sjemenskog materijala uljarica i predivog bilja.

Primjena

Član 2

Ovaj pravilnik primjenjuje se na uljarice i predivo bilje sljedećih rodova i vrsta:

- Arachis hypogaea L. – kikiriki;

- Brassica juncea (L.) Czern - smeĎa slačica;

- Brassica napus L. (partim) - uljana repica;

- Brassica nigra (L.) W.D.J.Koch - crna slačica;

- Brassica rapa L. var. silvestris (Lam.) Briggs - krmna repica;

- Cannabis sativa L. – konoplja;

- Carthamus tinctorius L. – šafranika;

- Carum carvi L. – kim;

- Glycine max (L.) Merr. – soja;

- Gossypium spp. – pamuk;

- Helianthus annuus L. – suncokret;

- Linum usitatissimum L. - predivi i uljni lan;

- Papaver somniferum L. - Poppy – mak;

- Sinapis alba L. - bijela slačica.

Značenje izraza

Član 3

Izrazi upotrijebljeni u ovom pravilniku imaju sljedeća značenja:

1) inbred ili samooplodna linija je zadovoljavajuće ujednačena i postojana linija dobijena

samooplodnjom i odabirom kroz veći broj generacija ili drugom odgovarajućom tehnikom;

2) stranooplodna sorta je zadovoljavajuće ujednačena i postojana sorta;

3) dvostruki hibrid je prva generacija ukrštanja koje je definisao oplemenjivač izmeĎu dvije

samooplodne linije;

4) trostruki hibrid je prva generacija ukrštanja koje je definisao oplemenjivač izmeĎu

samooplodne linije i dvostrukog hibrida;

5) četvorostruki hibrid je prva generacija ukrštanja koje je definisao oplemenjivač izmeĎu dva

dvostruka hibrida;

6) sintetička sorta je sorta koja je sastavljena od sertifikovanog sjemena tačno odreĎenog o

oprašivaču zavisnog hibrida sa sertifikovanim sjemenom jednog ili više tačno odreĎenih oprašivača i

mehanički kombinovanih komponenti u proporcijama koji su zajedno odredila lica odgovorna za

odrţavanje tih komponenti, nakon što je o toj kombinaciji sluţbeno obaviješteno tijelo nadleţnog za

sertifikaciju;

7) hibrid ovisan o oprašivaču je muška sterilna komponenta sintetičke sorte (ţenska komponenta);

8) oprašivač je komponenta sintetičke sorte koja oprašuje cvjetni prah (muška komponenta);

9) sitno pakovanje je pakovanje sjemena uljarica i predivog bilja kategorije sertifikovano sjeme,

sertifikovano sjeme prve generacije, sertifikovano sjeme druge generacije, sertifikovano sjeme treće

generacije ili komercijalno sjeme do najveće ukupne mase pakovanja od 2 kg, namijenjeno

stavljanju u promet;

10) stavljanje u promet (marketing) je prodaja, drţanje radi prodaje, ponuda za prodaju ili bilo

koji drugi način raspolaganja, snabdijevanja ili prenosa za komercijalnu upotrebu sjemenskog

materijala povrća trećim licima;

11) sluţbene mjere (official measures) su mjere koje preduzima organ uprave nadleţan za

sjemenski materijal (u daljem tekstu: Uprava) i fitosanitarna inspekcija ili pravno lice koje ovlasti

Uprava pod uslovom da ne ostvaruju korist od tih mjera.

Kategorije sjemenskog materijala uljarica i predivog bilja

Član 4

Kategorije sjemenskog materijala uljarica i predivog bilja su:

1) predosnovno sjeme;

2) osnovno sjeme;

3) sertifikovano sjeme;

4) sertifikovano sjeme prve generacije;

5) sertifikovano sjeme druge generacije;

6) sertifikovano sjeme treće generacije;

7) komercijalno sjeme.

Sjeme konoplje i maka moţe se proizvoditi samo pod uslovima i na način utvrĎen u zakonu

kojim se ureĎuje sprečavanje zloupotrebe droga.

Predosnovno sjeme

Član 5

Predosnovno sjeme je sjeme:

1) koje je proizveo oplemenjivač u skladu sa pravilima za odrţavanje sorte;

2) namijenjeno za proizvodnju sjemena kategorija: osnovno sjeme, sertifikovano sjeme;

3) koje ispunjava uslove za osnovno sjeme iz Priloga 1 i 2.

Osnovno sjeme

Član 6

Osnovno sjeme je sjeme (sorte osim hibrida):

- proizvedeno pod odgovornošću oplemenjivača u skladu sa opšteprihvaćenom praksom za

odrţavanje sorte;

- namijenjeno za proizvodnju sjemena kategorije sertifikovano sjeme ili sertifikovano

sjeme druge generacije ili, gdje je primjenjivo, sertifikovano sjeme treće generacije;

- koje ispunjava minimalne uslove za osnovno sjeme iz Priloga 1 i 2.

Osnovno sjeme (hibridi) je:

1) osnovno sjeme inbred linija:

- koje ispunjava uslove za osnovno sjeme iz Priloga 1 i 2; i

- za koje je stručnim nadzorom ili u slučaju uslova propisanih u Prilogu 2 stručnim

nadzorom ili nadzorom pod stručnom kontrolom utvrĎeno da ispunjava uslove iz stava 1

ovog člana.

2) osnovno sjeme dvostrukih hibrida:

- koje je namijenjeno za proizvodnju trostrukih ili četverostrukih hibrida;

- koje ispunjava uslove za osnovno sjeme iz Priloga 1 i 2; i

- za koje je sluţbenim nadzorom ili u slučaju uslova propisanih u Prilogu 2 stručnim

nadzorom ili nadzorom pod stručnom kontrolom utvrĎeno da ispunjava uslove iz stava 1

ovog člana i tačke 1 ovog stava.

U slučaju osnovnog sjemena u promet se moţe staviti sjeme soje, lana, uljane repice, krmne

repice, konoplje, šafranike, kima, pamuka, opijumskog maka, smeĎe slačice, bijele slačice i

suncokreta.

Sertifikovano sjeme

Član 7

Sertifikovano sjeme je sjeme (krmna repice, smeĎa slačica, uljana repica, dvodoma konoplja,

šafranika, crna slačica, kim, suncokret, opijumski mak, bijela slačica):

1) proizvedeno od:

- osnovnog sjemena; ili

- generacija koje prethode osnovnom sjemenu i za koje je stručnom kontrolom utvrĎeno da

ispunjavaju uslove propisane za osnovno sjeme iz Priloga 1 i 2;

2) koje je namijenjeno za proizvodnju za druge svrhe osim proizvodnje sjemena uljarica i predivog

bilja;

3) koje ispunjava uslove za sertifikovano sjeme iz Priloga 1 i 2;

4) koje podlijeţe stručnoj kontroli i stručnoj kontroli pod nadzorom;

5) koje podlijeţe sluţbenoj naknadnoj kontroli kojom se provjerava sortna autentičnost i sortna

čistoća.

Sertifikovano sjeme prve generacije

Član 8

Sertifikovano sjeme prve generacije je sjeme (kikiriki, jednodoma konoplja, lan, soja,

pamuk):

1) proizvedeno od:




2) koje je namijenjeno za proizvodnju sjemena kategorije sertifikovano sjeme druge generacije ili

gdje je primjenjivo, kategorije sertifikovano sjeme treće generacije ili za druge svrhe osim

proizvodnje sjemena uljarica i predivog bilja;




čistoća.

Sertifikovano sjeme druge generacije (kikiriki, lan, soja, pamuk)

Član 9

Sertifikovano sjeme druge generacije je sjeme (kikiriki, lan, soja, pamuk):

1) proizvedeno od:


- sertifikovanog sjemena prve generacije; ili

- generacija koje prethode osnovnom sjemenu i za koje je stručnom kontrolom utvrĎeno

da ispunjavaju uslove propisane za osnovno sjeme iz Priloga 1 i 2;


bilja ili, gdje je primjenjivo, sertifikovano sjeme treće generacije koje ispunjava uslove za

sertifikovano sjeme iz Priloga 1 i 2;



čistoća.

Sertifikovano sjeme druge generacije (jednodoma konoplja)

Član 10

Sertifikovano sjeme druge generacije je sjeme (jednodoma konoplja):

1) proizvedeno od:

- sertifikovanog sjemena prve generacije; koje je potvrĎeno i sluţbeno nadzirano posebno u

pogledu proizvodnje sertifikovanog sjemena druge generacije;

2) koje je namijenjeno za proizvodnju konoplje koja će biti poţeta u cvetanju;




čistoća.

Sertifikovano sjeme treće generacije

Član 11

Sertifikovano sjeme druge generacije je sjeme (lan):

1) proizvedeno od:


- sertifikovanog sjemena prve generacije; ili

- sertifikovanog sjemena druge generacije; ili




bilja;




čistoća.

Komercijalno sjeme

Član 12

Komercijalno sjeme uljarica i predivog bilja je sjeme koje:

1) se moţe identifikovati po vrsti kojoj pripada;

2) ispunjava uslove za komercijalno sjeme iz Priloga 2;

3) podlijeţe stručnoj kontroli i stručnoj kontroli pod nadzorom;

4) podlijeţe sluţbenoj naknadnoj kontroli kojom se provjerava sortna autentičnost i sortna čistoća.

Pakovanja sjemenskog materijala uljarica i predivog bilja

Član 13

Sjemenski materijal uljarica i predivog bilja pakuje se u čistu i neupotrebljavanu ambalaţu

(papirne ili plastične vreće i jutane dţakove).

Sjemenski materijal uljarica i predivog bilja pakuje se na način da se pakovanje ne moţe

otvoriti bez oštećenja plombe, etikete na pakovanju ili pakovanja.

Pakovanja koja se plombiraju odnosno zatvaraju prošivanjem ili lijepljenjem aparatom

(toplotnim, pod pritiskom), označavaju se etiketom pričvršćenom na pakovanju ili samoljepljivom

etiketom ili otisnutim podacima na pakovanju.

Pakovanja koja se plombiraju odnosno zatvaraju vezivanjem i koja se osiguravaju metalnom

ili plastičnom plombom, označavaju se etiketom.

Podaci koji se utiskuju na pakovanju treba da su neizbrisivi.

Sitna pakovanja sjemenskog materijala uljarica i predivog bilja kategorija sertifikovano

sjeme, sertifikovano sjeme prve generacije, sertifikovano sjeme druge generacije, sertifikovano

sjeme treće generacije i komercijalno sjeme su pakovanja čija neto masa ne prelazi 2 kg.

Označavanje pakovanja

Član 14

Pakovanja sjemena uljarica i predivog bilja, osim sjemena u sitnim pakovanjima iz člana 13

stav 6 alineja 1 ovog pravilnika treba da:

- su označena sa spoljne strane etiketom pričvršćenom na pakovanju, samolepljivom etiketom;

ili

- neizbrisivo otisnute oznake; i

- prati deklaracija (official document) koja moţe biti u boji etikete.

Etiketa treba da sadrţi podatke date u Prilogu 3 na crnogorskom jeziku i da je odgovarajuće

boje i to:

- bijela sa dijagonalnom ljubičastom crtom za predosnovno sjeme;

- bijela za osnovno sjeme;

- plava za sertifikovano sjeme prve generacije;

- plava sa dijagonalnom zelenom crtom za sertifikovano sjeme sintetičke sorte;

- crvene za sertifikovano sjeme drugih generacija;

- siva za sjemenski materijal uljarica i predivog bilja koje nije konačno sertifikovan;

- smeĎa za komercijalno sjeme i sjemenski materijal sorte uljarica i predivog bilja koja nije

upisana u Registar sorti.

Dodatni zahtjevi za označavanje

Član 15

Sjemenski materijal uljarica i predivog bilja koji je genetski modifikovan, na etiketi,

deklaraciji ili drugom dokumentu koji je nalijepljen na pakovanju ili prati partiju označava se:

„genetski modifikovana sorta”.

Etiketa ili deklaracija sjemenskog materijala uljarica i predivog bilja koje:

- je tretirano sredstvima za zaštitu bilja, treba da sadrţi oznaku: „tretirano, (naziv aktivne

materije, upotrijebljena doza, upozorenje o štetnosti kao i da se tretirano sjeme ne smije

upotrebljavati za ishranu ljudi, stoke i u industrijskoj preradi)“;

- nije tretirano sredstvom za zaštitu bilja, treba da sadrţi oznaku: »nije tretirano«;

- je ponovo ispitivano odnosno doraĎeno, označava se oznakom: »ponovo ispitano« sa

datumom ispitivanja.

Ako se etiketa na ambalaţi ošteti prilikom uzorkovanja sjemenskog materijala uljarica i

predivog bilja, fitosanitarni inspektor ovjerava deklaraciju sa štambiljem „pregledao fitosanitarni

inspektor __________ (potpis i datum pregleda)“.

Etiketa proizvoĎača

Član 16

Pakovanja sjemenskog materijala uljarica i predivog bilja, pored podataka iz člana 14 stav 1

ovog pravilnika mogu biti označena i etiketom proizvoĎača koja je otisnuta na pakovanju, koja

sadrţi podatke o proizvoĎaču (naziv i sjedište odnosno ime i adresu), znak proizvoĎača i druge

podatke koji se odnose na sjemenski materijal uljarica i predivog bilja i proizvodnju sjemenskog

materijala uljarica i predivog bilja.

Etiketa proizvoĎača treba da bude različita od boje etikete iz člana 14 stav 2 ovog

pravilnika.

Način obavljanja stručne kontrole

Član 17

Stručne kontrole nad proizvodnjom sjemenskog materijala uljarica i predivog bilja vrši se

radi utvrĎivanja ispunjenosti uslova iz Priloga 1 i 2.

Izvještaj o stručnoj kontroli sačinjava se na obrascu 1.

Izvještaj iz stava 2 ovog člana sačinjava se za svaku proizvodnu parcelu u tri primjerka i dostavlja

se u roku od 15 dana od dana sačinjavanja izvještaja.

Prijava za vršenje stručne kontrole

Član 18

Stručna kontrola iz člana 17 ovog pravilnika vrši se na osnovu prijave za vršenje stručne

kontrole (u daljem tekstu: prijava) ili najkasnije 15 dana nakon sjetve sjemenskog materijala

uljarica i predivog bilja.

Uz prijavu se dostavlja:

1) dokaz o porijeklu upotrijebljenog sjemenskog materijala (faktura, carinska deklaracija,

fitosanitarni sertfikat, sertifikat o kvalitetu, etiketa, deklaracija);

2) ugovor o načinu korišćenja zaštićene sorte ukoliko je sorta zaštićena;

3) skica lokacije parcele za sjemenski usjev uljarica i predivog bilja sa površinom, brojem

katastarske parcele i geografsko pozicionog sistema (u daljem tekstu: GPS koordinate);

4) dokaz o upisu u Registar proizvoĎača sjemenskog materijala.

Prijava se dostavlja na obrascu 2.

Sertifikat o priznavanju sjemenskog materijala uljarica i predivog bilja

Član 19

Sertifikat o priznavanju sjemenskog materijala uljarica i predivog bilja izdaje se, na osnovu

Izvještaja o izvršenoj stručnoj kontroli, na obrascu 3.

Način voĎenja evidencije o izdatim sertifikatima

Član 20

O izdatim sertifikatima, vodi se evidencija na obrascu 4.

Količina sjemenskog materijala uljarica i predivog bilja u partiji i masa uzorka

Član 21

Dozvoljena količina sjemenskog materijala uljarica i predivog bilja u partiji i masa uzorka

je:

1) najveća masa partije sjemena: 20 metričkih tona;

2) najmanja masa uzorka za ispitivanje: 500 grama;

3) maksimalna teţina partije koja nije veća od 5% dozvoljene količine sjemenskog materijala

uljarica i predivog bilja u partiji.


data je u Prilogu 4.

Metode ispitivanja kvaliteta sjemenskog materijala uljarica i predivog bilja i količine koje se

uzimaju za uzorak

Član 22

Ispitivanje kvaliteta sjemenskog materijala uljarica i predivog bilja vrši se radi provjere

čistoće, vlage, klijavosti, zdravstvenog stanja, kalibraţe i čistoće vrste i sorte, uzimanjem uzoraka iz

partija sjemenskog materjala uljarica i predivog bilja koji je namijenjen pakovanju, plombiranju i

označavanju, radi stavljanja u promet.

Ispitivanje kvaliteta iz stava 1 ovog člana i uzimanje uzoraka vrši se u skladu sa Prilogom 5.

Ispitivanje kvaliteta sjemenskog materijala uljarica i predivog bilja vrši se na osnovu

prijave, koja se podnosi na obrascu 5.

Nakon završenog ispitivanja kvaliteta, ovlašćena laboratorija izdaje izvještaj o kvalitetu na

obrascu 6.

Izdavanje deklaracije i etikete

Član 23

Deklaracija i etiketa, izdaje se na osnovu zahtjeva koji se podnosi na obrascu 7.

Deklaracija se izdaje na obrascu 8.

Produţavanje vaţenja deklaracije

Član 24

Vaţenje deklaracije produţava se nakon ponovnog ispitivanja sjemenskog materjala uljarica

i predivog bilja.

Zahtjev za produţavanje vaţenja deklaracije za ponovno ispitivanje iz stava 1 ovog člana

podnosi se na obrascu 9.

Kontrolno ispitivanje

Član 25

Kontrolna ispitivanja sjemenskog materjala uljarica i predivog bilja vrše se uzimanjem

kontrolnog uzorka za ponovno ispitivanje kvaliteta, radi provjere procesa sertifikacije prema

godišnjem programu.

Kontrolnim ispitivanjima podlijeţe do 5% ukupno proizvedenog sjemenskog materjala

uljarica i predivog bilja pod stručnom kontrolom u prethodnoj godini.

Prilozi i obrasci

Član 26

Prilozi 1 do 5 čine sastavni dio ovog pravilnika.

Obrasci 1 do 9 čine sastavni dio ovog pravilnika.

Prestanak vaţenja

Član 27

Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje primjena odredaba Pravilnika o normama

kvaliteta, pakovanja, plombiranja i deklarisanja sjemena poljoprivrednog bilja („Sluţbeni list

SFRJ“, broj 55/75), koje se odnose na sjemenski materijal uljarica i predivog bilja, Pravilnika o

kvalitetu sjemena poljoprivrednog bilja („Sluţbeni list SFRJ“, br. 47/87, 60/87, 55/88 i 81/89 i

„Sluţbeni list SRJ“, br. 16/92, 8/93, 21/93, 30/94, 43/96, 10/98, 15/01 i 58/02), koje se odnose na

sjemenski materijal uljarica i predivog bilja i prestaju da vaţe odredbe Pravilnika o stručnoj kontroli

nad proizvodnjom poljoprivrednog sjemena („Sluţbeni list RCG“, br. 28/94 i 5/03), koje se odnose

na sjemenski materijal uljarica i predivog bilja.

Stupanje na snagu

Član 28

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Sluţbenom listu Crne

Gore“.

-------------------------------------------

*U ovaj pravilnik prenešene su: Direktiva Savjeta 2002/57/EC od 13 Juna 2002 o stavljanju u

promet sjemena uljarica i predivog bilja; Direktiva Komisije 2003/45/EC od 28 May 2003 o

dopuni Direktive Savjeta 2002/57/EC o stavljanju u promet sjemena uljarica i predivog bilja;

Direktiva Savjeta 2003/61/EC od 18. juna 2003. o dopuni Direktiva 66/401/EEC, 66/402/EEC,

68/193/EEC, 92/33/EEC, 92/34/EEC, 98/56/EC, 2002/54/EC, 2002/55/EC, 2002/56/EC i

2002/57/EC; Direktiva Komisije 2004/117/EC od 22. decembra 2004. o dopunama Direktiva

66/401/EEC, 66/402/EEC, 2002/54/EC, 2002/55/EC i 2002/57/EC; Direktiva Komisije 2009/74/EC

od 26. juna 2009. o dopuni Directiva 66/401/EEC, 66/402/EEC, 2002/55/EC, 2002/57/EC,

66/401/EEC, 66/402/EEC i 2002/57/EC; Implementaciona Direktiva Komisije (EU) 2016/11 od 5

januara 2016 koja dopunjava Anex II Direktiva Savjeta 2002/57/EC od 13 Juna 2002 o stavljanju u

promet sjemena uljarica i predivog bilja; Direktiva Komisije (EU) 2016/317 od 3. marta 2016. o

dopunama Direktiva 66/401/EEC, 66/402/EEC, 2002/54/EC, 2002/55/EC, 2002/56/EC i

2002/57/EC za označavanje pakovanja; Odluka komisije 97/125/EZ od 24. januara 1997. o

odobravanju neizbrisivog tiskanja propisanih podataka na pakovanju sjemena uljarica i predivog

bilja i o izmjeni Odluke 87/309/EEZ o odobravanju neizbrisivog tiskanja propisanih podataka na

pakovanja sjemena odreĎenih vrsta krmnog bilja; Odluka komisije 2004/266/EC od 17 marta 2004 o

autorizaciji neizbrisivog tiskanja propisanih podataka na pakovanja sjemena odreĎenih vrsta

krmnog bilja; Direktivom Komisije 2008/124/EZ od 18. decembra 2008. kojom se ograničava

stavljanje na trţište sjemena odreĎenih vrsta krmnog bilja, uljarica i predivog bilja osim sjemena

koje je sluţbeno sertifikovano kao osnovno sjeme ili sertifikovano sjeme; Direktivom Komisije

2009/74/EZ od 26. juna 2009., kojom se mijenjaju i dopunjuju odredbe Direktive Vijeća

66/401/EEZ, 66/402/EEZ, 2002/55/EZ i 2002/57/EZ u pogledu botaničkih imena bilja, naučnih

imena ostalih organizama i odreĎenih Priloga Direktiva 66/401/EEZ, 66/402/EEZ i 2002/57/EZ u

svijetlu razvoja naučnih i tehničkih znanja; Direktiva Komisije 2012/340/EU od 25 juna 2012.

organizaciji privremenoog istraţivanja na osnovu Direktiva Savjeta 66/401/EEZ, 66/402/EEZ,

2002/54/EZ, 2002/55/EZ i 2002/57/EZ u vezi sa pregledima u polju pod sluţbenim nadzorom za

osnovno sjeme i oplemenjivačevo sjeme uzgojeno od generacija koje prethode osnovnom sjemenu.

Broj: 320-1789/18-4


Ministar,


Prilog 1

USLOVI ZA SERTIFIKACIJU USJEVA

Usjev sjemenskog materijala uljarica i predivog bilja sertifikuje se ako je:

1) plodored usklaĎen sa vrstom i sortom usjeva koja se proizvodi, a polje dovoljno čisto od samoniklog bilja zaostalog od prethodnog usjeva, a u slučaju hibrida uljane

repice, usjev se uzgaja na polju koje je pet godina bilo slobodno od biljaka iz porodice Cruciferae.

2) najmanja udaljenost usjeva (minimalna izolacija) od susjednih izvora polena, radi sprječavanja nepoţeljnog stranog oprašivanja:

Usjev Najmanja udalje-

nost* metara

Brassica spp. osim Brassica napus; Cannabis sativa osim jedno-

dome konoplje; Carthamus tinctorius; Carum carvi; Sinapis alba:

– za proizvodnju osnovnog sjemena; 400

– za proizvodnju sertifikovanog sjemena; 200

Brassica napus: – za proizvodnju osnovnog sjemena sorti osim hibrida; 200

– za proizvodnju osnovnog sjemena hibrida; 500

– za proizvodnju sertifikovanog sjemena sorti osim hibrida; 100

– za proizvodnju sertifikovanog sjemena hibrida. 300

Cannabis sativa, jednodoma konoplja: – za proizvodnju osnovnog sjemena; 5000


Helianthus annuus: – za proizvodnju osnovnog sjemena hibrida; 1500

– za proizvodnju osnovnog sjemena sorti osim hibrida; 750


Gossypium hirsutum i/ili Gossypium barbadense: – za proizvodnju osnovnog sjemena Gossypium hirsutum; 100

– za proizvodnju osnovnog sjemena Gossypium barbadense 200

– za proizvodnju sertifikovanog sjemena ne hibrida i unutarvrsnih hibrida

Gossypium hirsutum proizvedenih bez citoplazmatske muške sterilnosti CMS - om 30

– za proizvodnju sertifikovanog sjemena unutarvrsnih hibrida Gossypium hirsutum

proizvedenih CMS - om 800

– za proizvodnju sertifikovanog sjemena ne hibrida i unutarvrsnih hibrida

Gossypium barbadense proizvedenih bez CMS - a 150

– za proizvodnju sertifikovanog sjemena unutarvrsnih hibrida Gossypium

barbadense proizvedenih CMS - om 800

*Minimalna izolacija moţe se zanemariti ako postoji odgovarajuća zaštita od bilo kog nepoţeljnog stranog oprašivača (npr. usjev visokih biljaka ili pojas šume).

3. Usjev treba imati zadovoljavajuću autentičnost i čistoću sorte ili, u slučaju usjeva inbred linija, zadovoljavajuću autentičnost i čistoću u pogledu njenih karakteristika, a

za proizvodnju sjemena hibridnih sorti se primijenjuje na osobine komponenti, uključujući mušku sterilnost ili obnavljanje fertilnosti.

Posebno, usjevi Brassica juncea, Brassica nigra, Cannabis sativa, Carthamus tinctorius, Carum carvi, Gossypiumspp. i hibridi Helianthus annuus i Brassica napus treba da

ispunjavaju sljedeće standarde:

3.1 Brassica juncea, Brassica nigra, Cannabis sativa, Carthamus tinctorius, Carum carvi i Gossypium spp. osim hibrida:

broj biljaka koje su atipične i očito ne pripadaju sorti, ne smije prelaziti:

– jedna na 30 m2 za proizvodnju osnovnog sjemena,

– jedna na 10 m2 za proizvodnju sertifikovanog sjemena

3.2 Hibridi Helianthus annuus:

3.2.1 procenat broja biljaka koje su atipične i očito ne pripadaju inbred liniji ili komponenti ne smije prelaziti:

3.2.1.1 za proizvodnju osnovnog sjemena inbred linija 0,2%

3.2.1.1.1 jednolinijski hibridi:

– muški roditelj, biljke koje su izbacile polen dok 2% ili više ţenskih biljaka imaju receptivne cvjetove 0,2 %

– ţenski roditelj 0,5%

3.2.1.2 za proizvodnju sertifikovanog sjemena

– muška komponenta, biljke koje su izbacile polen dok 5% ili više ţenskih biljaka imaju receptivne cvjetove 0,5%

– ţenska komponenta 1,0%

3.3 Sljedeći drugi standardi ili uslovi trebaju biti zadovoljeni za proizvodnju sjemena hibridnih sorti:

3.3.1 dovoljno polena treba biti izbačeno od biljaka muške komponente dok su biljke ţenske komponente u cvjetanju;

3.3.2 gdje ţenska komponenta biljaka ima receptivne stigme, porocenat broja ţenske komponente biljaka koje su izbacile polen ili izbacuju polen ne smije prelaziti 0,5%;

3.3.3 za proizvodnju osnovnog sjemena ukupni porocenat broja biljaka ţenske komponente koje su atipične i očito ne pripadaju komponenti i koje su izbacile polen ili

izbacuju polen ne smije prelaziti 0,5%;

3.3.4 gdje uslovi iz Priloga 2 Dio I tačke 2 ne mogu biti ispunjeni, sljedeći uslovi treba da budu ispunjeni: muška sterilna komponenta će se upotrijebiti za proizvodnju

sertifikovanog sjemena upotrebom muške komponente koja sadrţi specifičan obnavljač linije ili linija tako da barem trećina biljaka od hibrida će proizvesti polen koji se

pojavljuje normalno u svim pogledima;

3.4 Hibridi Brassica napus, dobijeni upotrebom muške sterilnosti:

3.4.1 procenat broja biljaka koje su atipične i očito ne pripadaju inbred liniji ili komponenti ne smije prelaziti:

3.4.1.1 za proizvodnju osnovnog sjemena

3.4.1.1.1 inbred linija 0,1 %

3.4.1.1.2 jednolinijski hibridi:

– muška komponenta 0,1%


3.4.1.2 za proizvodnju sertifikovanog sjemena

– muška komponenta 0,3%


3.4.2 muška sterilnost treba biti najmanje 99% za proizvodnju osnovnog sjemena i 98% za proizvodnju sertifikovanog sjemena. Nivo muške sterilnosti treba da bude

ocijenjena ispitivanjem biljaka na nedostatak fertilnih antera;

3.5 Hibridi Gossypium hirsutum i Gossypium barbadense:

3.5.1 u usjevima za proizvodnju osnovnog sjemena roditeljskih linija Gossypium hirsutum i Gossypium barbadense, najmanja čistoća sorte obije ţenske i muške roditeljske

linije treba da bude 99,8% kada 5% ili više biljaka koje donose sjeme imaju receptivne cvjetove za polen. Nivo muške sterilnosti roditeljske linije koja donosi sjeme treba

da bude ocijenjena ispitivanjem biljaka na prisutnost sterilnih antera i ne smije biti manja od 99,9%;

3.5.2 u usjevima za proizvodnju sertifikovanog sjemena hibridnih sorti Gossypium hirsutum i/ili Gossypium barbadense, najmanja čistoća sorte oba roditelja koji donose

sjeme i roditeljska linija koja sadrţi polen treba da bude 99,5% kada 5% ili više biljaka koje donose sjeme imaju receptivne cvjetove za polen. Nivo muške sterilnosti

roditeljske linije koja donosi sjeme treba da bude ocijenjena ispitivanjem biljaka na prisutnost sterilnih antera i ne smije biti manja od 99,7%.

4. Prisutnost štetnih organizama koji umanjuju upotrebljivost sjemena treba biti na najmanem mogućem nivou. U slučaju Glycine max. ovi uslovi posebno se odnose na

organizme Pseudomonas syringae pv. glycinea, Diaporthe phaseolorum var. caulivora i var. sojae, Phialophora gregata i Phytophthora megasperma f.sp. glycinea.

5. Ispunjavanje gore navedenih standarda ili drugih uslova će u slučaju osnovnog sjemena, biti utvrĎeno stručnom kontrolom, a u slučaju sertifikovanog sjemena stručnom

kontrolom ili stručnom kontrolom pod nadzorom.

Stručna kontrola vrši se u skladu sa sljedećim uslovima:

5.1 stanje i polen razvoja usjeva će omogućiti prikladno ispitivanje.

5.2 u slučajevima osim usjeva hibrida Helianthus annuus, Brassica napus, Gossypium hirsutum i Gossypium barbadense, treba biti najmanje jedan pregled.

U slučaju hibrida Helianthus annuus trebaju biti najmanje dva pregleda.

U slučaju hibrida Brassica napus trebaju biti najmanje tri pregleda: prvi treba biti sproveden prije cvjetanja, drugi u ranom cvjetanju i treći na kraju cvjetanja.

U slučaju hibrida Gossypium hirsutum i/ili Gossypium barbadense vrše se tri pregleda: prvi treba biti sproveden u ranom stadijumu cvjetanja, drugi prije završetka

stadijuma cvjetanja i treći na kraju stadijuma cvjetanja nakon uklanjanja, gdje je prikladno, roditeljskih biljaka koje imaju polen,

5.3 Veličina, broj i podjela parcela u svrhu ispitivanja uslova iz ovog priloga, treba da bude utvrĎena u skladu sa odgovarajućim metodama.

Prilog 2

USLOVI ZA SJEME

Dio I

OSNOVNO I SERTIFIKOVANO SJEME

1.Sjeme treba da ima odgovarajuću autentičnost i čistoću sorte.

Vrste i kategorija Najmanja čistoća sorte (%)

1 2

Arachis hypogaea:

– osnovno sjeme

– sertifikovano sjeme

99,7

99,5

Brassica napus osim hibrida, osim sorti koje se isključivo koriste u krmne svrhe, Brassica rapa, osim sorti koje se isključivo koriste u

krmne svrhe

– osnovno sjeme


99,9

99,7

Brassica napus spp. osim hibrida, sorti koje se isključivo koriste u krmne svrhe, Brassica rapa, sorte koje se isključivo koriste u krmne

svrhe, Helianthus annuus, osim hibridnih sorti uključujući njihove komponente, Sinapis alba:

– osnovno sjeme


99,7

99

Linum usitatissimum:

– osnovno sjeme

– sertifikovano sjeme, prve generacije

– sertifikovano sjeme, druge i treće generacije

99,7

98

97,5

Papaver somniferum:

– osnovno sjeme


99

98

Glycine max:

– osnovno sjeme


99,5

99

1.1. Najmanja čistoća sorte treba da bude utvrĎena kroz nadzor u polju u skladu sa uslovima iz

Priloga 1, a u slučaju hibrida Brassica napus dobijeng upotrebom muške sterilnosti sjeme će ispunjavati uslove i standarde navedene od tačke 1.1.1 do tačke 1.1.4.

1.1.1. Sjeme treba da ima zadovoljavajuću autentičnost i čistoću u pogledu sortnih karakteristika njegovih komponenti, uključujući mušku sterilnost ili obnavljanje

fertilnosti.

1.1.2. Najmanja čistoća sorte za:

– osnovno sjeme, ţenska komponenta 99,0%

– osnovno sjeme, muška komponenta 99,9%

– sertifikovano sjeme zimskih sorti uljane repice 90,0%

– sertifikovano sjeme proljećnih sorti uljane repice 85,0%

1.1.2. Sjeme neće biti sertifikovano kao sertifikovano sjeme ukoliko tokom procjene rezultata sluţbene naknadne kontrole na parceli na uzorcima osnovnog sjemena

uzetih sluţbeno i sprovedeni tokom vegetacijske sezone sjemena uključenog za sertifikaciju kao sertifikovano sjeme i utvrditi da li je osnovno sjeme ispunilo uslove za

osnovno sjeme propisano u pogledu autentičnosti karakteristika komponenti, uključujući mušku sterilnost, i standarde za osnovno sjeme propisani u pogledu minimalne

čistoće sorte navedene u tački 1.1.2 ovog priloga.

1.1.3. U slučaju osnovnog sjemena hibrida, čistoća sorte moţe biti procijenjena prikladnim biohemijskim metodama.

1.1.4. Standardi u pogledu minimalne čistoće sorte iz tačke 1.1.2 ovog priloga u pogledu sertifikovanog sjemena hibrida treba da bude nadzirano sluţbenom naknadnom

kontrolom na prikladnom omjeru uzoraka sluţbeno uzetih. Mogu se koristiti odgovarajuće biohemijske metode.

2. Gdje uslovi propisani u Prilogu 1 tački 3.4.2 ne mogu biti ispunjeni sljedeći uslovi trebaju biti utvrĎeni: gdje je za proizvodnju sertifikovanog sjemena hibrida suncokreta

upotrijebljena ţensko muška sterilna komponenta i muška komponenta koja ne obnavlja mušku fertilnost, sjeme dobijeno od muškog sterilnog roditelja treba da bude

pomiješano sa sjemenom dobijenog od potpuno fertilnog roditelja. Odnos sjemena muškog sterilnog roditelja i muškog fertilnog roditelja ne smije biti veći od dva prema

jedan.

3. Sjeme treba ispunjavati standarde ili druge uslove na klijavost, analitičku čistoću i prisutnost sjemena drugih biljnih vrsta, uključujuću Orobanche spp.:

Tabela 1

Vrste i kategorija

Najmanja

klijavost

(% od

čistog

sjemena)

Analitička čistoća Najveći sadrţaj prema broju sjemena drugih biljnih vrsti u uzorku teţine navedene u koloni 4

Priloga 3. (ukupno po koloni) Uslovi u

pogledu

sadrţaja

sjemena

Orobanche

Najmanja

analitička

čistoća

(teţinski

%)

Najveći sadrţaj

sjemena drugih

biljnih vrsti

(teţinski %)

Druge

biljne

vrste

(a)

Avena fatua,

Avena

ludoviciana,

Avena

sterilis

Cuscutaspp.

Raphanus

rapha-

nistrum

Rumex

spp.

osim

Rumex

acetosella

Alopecur-us

myosuro-

ides

Lolium

remotum

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Arachis hypogaea 70 99 - 5 0 0(c)

Brassica spp.

–osnovno sjeme


85

85

98

98

0,3

0,3

-

-

0

0

0(c) (d)

0(c) (d)

10

10

2

5

Cannabis sativa 75 98 - 30 (b) 0 0(c) (e)

Carthamus tinctorius 75 98 - 5 0 0(c) (e)

Carum carvi 70 97 - 25 (b) 0 0(c) (d) 10 3

Gossypiumspp. 80 98 - 15 0 0(c)

Helianthus annuus 85 98 - 5 0 0(c)

Linum usitatissimum:

– predivi lan

– uljni lan

92

85

99

99

-

-

15

15

0

0

0(c) (d)

0(c) (d)

4

4

2

2

Papaver somniferum 80 98 - 25 (b) 0 0(c) (d)

Sinapis alba:

– osnovno sjeme


85

85

98

98

0,3

0,3

-

-

0

0

0(c) (d)

0(c) (d)

10

10

2

5

Glycine max. 80 98 - 5 0 0(c)

3.1. Standardi ili drugi uslovi navedeni u tabeli u Prilogu 2 Dio I:

3.1.1. maksimalan sadrţaj sjemena naveden u koloni 5 takoĎe uključuje sjeme vrsta od kolone 6 do kolone 11;

3.1.2. utvrĎivanje ukupnog sadrţaja sjemena drugih biljnih vrsti prema broju ne treba biti sprovedeno, osim ako postoji sumnja da uslovi iz kolone 5 nisu ispunjeni;

3.1.3. utvrĎivanje broja sjemenki Cuscuta spp. ne treba biti sprovedeno, osim ako postoji sumnja da uslovi iz kolone 7 nisu ispunjeni;

3.1.4. prisutnost jedne sjemenke Cuscuta spp. u uzorku propisane mase neće se smatrati nečistoćom, ukoliko drugi uzorak iste mase ne sadrţi ni jednu

sjemenku Cuscuta spp.;

3.1.5. sjeme treba da bude bez sjemenki Orobanche spp.; ipak prisutnost jedne sjemenke Orobanche spp. u uzorku od 100 grama neće se smatrati nečistoćom ukoliko drugi

uzorak od 200 grama ne sadrţi ni jednu sjemenku Orobanche spp.;

4. Prisutnost štetnih organizama koji umanjuju upotrebljivost sjemena treba da bude na najmanjem mogućem nivou, a sjeme treba da ispunjava sljedeće uslove:

Tabela 2

Vrsta

Štetni organizmi

Maksimalan procenat prema broju sjemenki zaraţenih štetnim organizmima (ukupno po koloni)

Botrytis spp.

Alternaria linicola,

Phoma exiqua var. linicola, Colletotirchum

linicola, Fusarium spp.

Platyedria

gossypiella

Sclerotinia sclerotiorum(maksimalan broj

sklerocija ili dijelova sklerocija u uzorku

teţine navedene u koloni 4 Priloga 3.)

1 2 3 4 5

Brassica napus 10(b)

Brassica rapa 5(b)

Cannabis sativa 5

Gossypium spp. 1

Helianthus annuus 5 10(b)

Linum usitatissimum 5 5(a)

Sinnapis alba 5(b)

4.1. Standardi ili drugi uslovi navedeni u tabeli 2 ovog priloga i:

4.1.1. u predivom lanu, maksimalan procenat prema broju sjemenki zaraţenih Phoma exiqua var. linicola ne smije preći jedan;

4.1.2. utvrĎivanje sklerocija ili djelova sklerocija Sclerotinia sclerotiorum prema broju ne treba da bude sprovedeno, osim ako postoji sumnja da uslovi iz kolone 5 ove

tabele nisu ispunjeni.

4.2. Posebni standardi ili drugi uslovi koji se odnose na Glycine max.:

4.2.1 u pogledu Pseudomonas syringae pv. glycinea maksimalan broj poduzoraka unutar uzorka od 5000 sjemenki minimalno po partiji podijeljeno u 5 poduzoraka za koje

je utvrĎeno da su zaraţeni navedenim organizmom ne smije preći četiri; tamo gdje su sumnjive kolonije utvrĎene u svih pet poduzoraka mogu se primijeniti prikladna

biohemijska testiranja na sumnjive kolonije izdvojene na odgovarajućim podlogama za svaki poduzorak da bi se potvrdili gore navedeni standardi ili uslovi;

4.2.2. u pogledu Diaporthe phaseolorum maksimalan broj zaraţenih sjemenki ne smije preći 15%;

4.2.3. maseni udio inertne materije, kao što je propisano u skladu sa trenutnim meĎunarodnim metodama testiranja ne smije preći 0,3.

Dio II

KOMERCIJALNO SJEME

Uslovi iz Priloga 2 Dio 1 odnose se na komercijalno sjeme kada je to primjenjivo.

Prilog 3

ETIKETA

I Etiketa na pakovanju treba da sadrţi sljedeće informacije:

a) ZA OSNOVNO I SERTIFIKOVANO SJEME:

1. Zakon o sjemenskom materijalu poljoprivrednog bilja;

2. Sertifikaciju izvršio: naziv organa, naziv drţave ili skraćenice;

2a.Sluţbeno dodijeljen serijski broj;

3. Referentni broj partije;

3.a Mjesec i godina plombiranja „plombirano__________ (mjesec i godina)“; ili

mjesec i godina posljednjeg sluţbenog uzimanja uzoraka radi sertifikovanja, „uzorci uzeti _____ (mjesec i godina)“;

4. Biljna vrsta: latinski naziv (botanički naziv), narodni naziv;

5. Sorta: naziv sorte latiničnim pismom;

6. Kategorija;

7. Zemlja proizvodnje;

8. Neto ili bruto masa ili broj sjemenki;

9. Gdje je naznačena masa i upotrijebljeni granulisani pesticidi, materije za peletiranje ili drugi čvrsti dodaci, navodi se i pribliţan odnos izmeĎu mase čistog sjemena i

ukupne mase i aktivna supstanca za upotrijebljeni pesticid;

10. Za sertifikovano sjeme druge generacije i generacija koje dolaze poslije osnovnog sjemena navodi se: broj generacija poslije osnovnog sjemena;

11. U slučaju sorti koje su hibridi ili inbred linije:

– za osnovno sjeme gdje je hibrid ili inbred linija kojoj sjeme pripada sluţbeno priznata:

ime ove komponente, pod kojim je sluţbeno priznata, sa ili bez preporuke o konačnoj sorti, popraćena, u slučaju hibrida ili inbred linija koji su namijenjeni isključivo kao

komponente za konačne sorte riječju „komponenta”,

– za osnovno sjeme u drugim slučajevima:

ime komponente kojoj osnovno sjeme pripada, koja moţe biti u obliku šifre, praćena preporukom o konačnoj sorti, sa ili bez preporuke na njenu funkciju (mušku ili

ţensku) i riječ „komponenta”,

– za sertifikovano sjeme:

ime sorte kojoj sjeme pripada i riječ „hibrid”;

12. U slučaju ponovnog ispitivanja klijavosti naznačava se „ponovo ispitano_______ (mjesec i godina)”, a moţe se navesti i naziv ovlašćene laboratorije koja je napravila

ponovno ispitivanje.

13. Za sertifikovano sjeme sintetičke sorte

– Informacija zatraţena u dijelu a), osim da umjesto imena sorte, bude ime sintetičke sorte (informacija sintetičke sorte i njeno ime) i maseni udjeli različitih komponenti

sorti moraju biti navedeni;

– dovoljno je dati ime sintetičke sorte ako su maseni udjeli navedeni napismeno kupcu, na zahtjev i da je sluţbeno zabiljeţen.

b) ZA KOMERCIJALNO SJEME:

1. Zakon o sjemenskom materijalu poljoprivrednog bilja;

2. „Komercijalno sjeme” (nije sertifikovano kao sorta);

3. Sertifikaciju izvršio: naziv organa, naziv drţave ili skraćenice;

3a.Sluţbeno dodijeljen serijski broj;

4. Referentni broj partije;

4.a Mjesec i godina plombiranja „plombirano_____ (mjesec i godina)“; ili

mjesec i godina posljednjeg sluţbenog uzimanja uzoraka radi sertifikovanja, „uzorci uzeti____ (mjesec i godina)“;

5. Biljna vrsta: latinski naziv (botanički naziv), narodni naziv;

6. Region proizvodnje;

7. Neto ili bruto masa ili broj sjemenki;

8. Gdje je naznačena masa i upotrijebljeni granulisani pesticidi, materije za peletiranje ili drugi čvrsti dodaci, navodi se i pribliţan odnos izmeĎu mase čistog sjemena i

ukupne mase i aktivna supstanca za upotrijebljeni pesticid;

9. U slučaju ponovnog ispitivanja klijavosti naznačava se „ponovo ispitano______ (mjesec i godina)”, a moţe se navesti i naziv ovlašćene laboratorije koja je napravila

ponovno ispitivanje.

II. Minimalne dimenzije

110 × 67 mm

Prilog 4


Vrsta Najveća masa partije (t) Najveća masa uzorka uzeta iz partije

(g)

Masa uzorka za odreĎivanje prema broju

predviĎeno u kolonama 5 do 11 Priloga 2 Dio 1

Tabela 1 i koloni 5 Priloga 2 Tabela 2

1 2 3 4

Arachis hypogaea 30 1000 1000

Brassica rapa 10 200 70

Brassica juncea 10 100 40

Brassica napus 10 200 100

Brassica nigra 10 100 40

Cannabis sativa 10 600 600

Carthamus tinctorius 25 900 900

Carum carvi 10 200 80

Gossypium spp. 25 1000 1000

Helianthus annuus 25 1000 1000

Linum usitatissimum 10 300 150

Papaver somniferum 10 50 10

Sinapis alba 10 400 200

Glycine max. 30 1000 1000

Najveća masa partije ne smije prelaziti više od 5 % propisane teţine.

Prilog 5

KVALITET SJEMENSKOG MATERIJALA ULJARICA I PREDIVOG BILJA

I. Ispitivanje kvaliteta

U pogledu čistoće, prisustva drugih vrsta bilja, korova, energije klijanja, klijavosti, sadrţaja vlage, i drugih svojstava, sjeme treba da ispunjava norme kvaliteta.

Sjeme u pogledu zdravstvenog stanja treba da ispunjava uslove utvrĎene propisima o zdravstvenoj zaštiti bilja i ovog priloga.

Ispitivanjem kvaliteta sjemena utvrĎuju se čistoća, klijavost, vlaga i zdravstveno stanje, a za odreĎene biljne vrste i energija klijanja, masa 1000 sjemena i druga svojstva.

II. Postupak uzimanja uzoraka

Uzorak predstavlja prosječan kvalitet partije sjemena iz koje je uzet.

Partija sjemena treba da bude uskladištena na način da svi njeni djelovi budu dostupni za uzimanje uzoraka.

Prema načinu uzimanja uzoraka, uzorak moţe biti: pojedinačni, zbirni, prosječan, radni, za vlagu i za utvrĎivanje prisustva drugih vrsta.

Pojedinačan uzorak predstavlja količinu sjemena naizmjenično uzetu sa vrha, iz sredine i sa dna iz pojedinih pakovanja u partiji sjemena.

Zbirni uzorak čine svi pojedinačni uzorci uzeti iz odreĎenog broja pojedinačnih pakovanja u toj partiji sjemena u isto vrijeme i na isti način (manuelno, automatskim

uzimačem uzoraka na liniji dorade).

Zbirni uzorak se formira sastavljanjem i miješanjem pojedinačnih uzoraka iz jedne partije sjemena i sluţi za dobijanje prosječnog uzorka i uzorka za vlagu.

Prosječan uzorak sluţi za dobijanje radnih uzoraka za ispitivanje čistoće, klijavosti, energije klijanja, mase 1.000 sjemena, vitalnosti, zdravstvenog stanja i utvrĎivanje

prisustva drugih vrsta i za druga ispitivanja.

Uzorak za vlagu sluţi za ispitivanje sadrţaja vode u sjemenu.

Uzorak za utvrĎivanje prisustva drugih vrsta sluţi za utvrĎivanje naziva i broja drugih vrsta, odnosno rodova koji ne pripadaju toj partiji sjemena.

Uzimanje uzoraka, formiranja zbirnog uzorka, prosječnog uzorka i uzorka za vlagu vrši se na mjestu uzimanja uzorka.

Uzorci se uzimaju ujednačavanjem sadrţaja zbirnog uzorka, koji se stavlja na ravnu, čistu i suvu podlogu, izmiješa i poravna na način da se dobije sloj debljine do 2 cm za

krupno, odnosno do 1 cm za sitno sjeme, što se ponavlja više puta radi ujednačavanja uzorkovanog sadrţaja sjemena.

Pripremljeni zbirni uzorak razdijeli se na više polja pravilnog oblika iz kojih se naizmjenično, pomoću laboratorijske kašike, od dna prema vrhu sloja izdvajaju

odgovarajuće količine za formiranje prosječnog uzorka i uzorka za vlagu ili pomoću posebnog razdjeljivača uzoraka.

Uzorak za vlagu treba da ima najmanje 100 g za krupno ili 50 g za sitno sjeme, odnosno manje od 50 g, ako su u pitanju uzorci skupog izvornog ili drugog visokovrijednog

sjemena, proizvedenog u ograničenim količinama značajnim za dalju reprodukciju, uzorak moţe imati manju masu od propisane, ukoliko je moguće izvršiti ispitivanje

kvaliteta tog sjemena uz napomenu o masi uzetog uzorka.

Najmanja masa uzorka sjemena data je u članu 21 ovog pravilnika.

Pojedinačni uzorci sjemena mogu se uzimati ubadačama različitih tipova (šila, sonde) i rukom ili ureĎajem za automatsko uzimanje uzoraka, zavisno od fizičkih osobina

sjemena, svrhe uzimanja uzoraka, vrste pakovanja, načina skladištenja i opreme za doradu sjemena.

Za partiju sjemena u vrećama ili u drugoj vrsti ambalaţe uzima se sljedeći najmanji broj pojedinačnih uzoraka:

Do pet pakovanja u partiji Po jedan uzorak iz svakog pakovanja, ali ne manje od pet pojedinačnih uzoraka

od 6 do 30 pakovanja u partiji Jedan uzorak iz svakog trećeg pakovanja, ali ne manje od pet pojedinačnih uzoraka

od 31 do 400 pakovanja u partiji Jedan uzorak iz svakog petog pakovanja, ali ne manje od 10 pojedinačnih uzoraka

Više od 401 pakovanja u partiji Jedan uzorak iz svakog sedmog pakovanja, ali ne manje od 80 pojedinačnih uzoraka.

Sjeme pakovano u mala pakovanja (kutije, kesice i vrećice) prethodno se grupiše u osnovne jedinice od po 100 kg (npr. 20 pakovanja po 5 kg; 25 pakovanja po 4 kg;

50 pakovanja po 2 kg; 100 pakovanja po 1 kg ili neka druga veličina posebnog pakovanja).

Broj uzoraka za sjeme u rasutom stanju odnosno rinfuzi (skladište, brod, šlep, vagon, kamion, kontejner, prikolica):

do 500 kg Najmanje pet pojedinačnih uzoraka

od 501 do 3.000 kg Jedan pojedinačan uzorak na svakih 300 kg sjemena, ali ne manje od pet uzoraka

od 3.001 do 20.000 kg Jedan pojedinačan uzorak na svakih 500 kg sjemena, ali ne manje od 10 uzoraka

Više od 20.000 kg Jedan pojedinačan uzorak na svakih 700 kg sjemena, ali ne manje od 40 uzoraka

Ako je neto-masa jednog pakovanja sjemena jednaka najmanjoj masi prosječnog uzorka ili manja od najmanje mase prosječnog uzorka, a nije moguće formirati partiju

sjemena, uzima se, po izboru, onoliki broj pojedinačnih pakovanja koliko je potrebno da se postigne trostruka masa prosječnog uzorka.

Pakovanja se dijele na tri jednaka dijela i svaki dio se posebno pakuje u ambalaţu, zatvara i plombira.

Uzorak izrazito skupog izvornog ili drugog visokovrijednog sjemena, proizvedenog u ograničenim količinama značajnim za dalju reprodukciju, moţe imati manju

masu od propisane mase, pod uslovom da je moguće izvršiti ispitivanje kvaliteta.

Prosječan uzorak pakuje se u čistu, suvu i neupotrebljavanu kesu od papira, plastike, platna i slično, obiljeţava se rednim brojem partije sjemena i dostavlja laboratoriji

za ispitivanje kvaliteta sjemena.

Ako lice koje je uzelo uzorak ne nosi uzorke sa sobom, oni se pakuju u jutanu ili plastičnu vreću, plombiraju ili zapečate i dostavljaju laboratoriji.

Uzorak za ispitivanje sadrţaja vlage pakuje se u čistu i suvu staklenu, limenu ili plastičnu bočicu, posudu ili kesicu od polietilena debljine najmanje od 0,05 mm, koje

se hermetički zatvaraju i pečate preko zatvarača, vezuju kanapom i plombiraju.

Bočica, posuda, kesica treba da bude napunjena sjemenom do ivice zatvarača, do ivice zatvaranja, odnosno uzorci se zatvaraju na način da se onemogući otvaranje

upakovanog uzorka bez oštećenja ambalaţe, pečata ili plombe.

Do isteka roka vaţnosti deklaracije, uzorci sjemena čuvaju se u posebnom prostoru (suvom i čistom, uz mogućnost provjetravanja), na način da se sačuvaju sva

osnovna svojstva uzorka.

Prilikom uzimanja uzoraka sjemena za sluţbenu kontrolu formiraju se iz zbirnog uzorka tri prosječna uzorka i tri uzorka za ispitivanje sadrţaja vlage u sjemenu.

Po jedan uzorak sjemena ostavlja se licu čije je sjeme, a dva se dostavljaju laboratoriji koja vrši ispitivanje sjemena koja jedan uzorak upotrebljava za ispitivanje, a

drugi uzorak zadrţava šest mjeseci za slučaj ponovnog ispitivanja (superanaliza).

Vaţnost uzorka za vlagu je 48 sati.

Uzorak sjemena uzet za inspekcijske potrebe pečati se voskom ili plombira.

Na pečatu ili plombi treba da bude oznaka organa koji je uzeo uzorak, odnosno izvršio plombiranje.

Pečat ili plomba stavljaju se na način da se onemogući otvaranje ambalaţe bez oštećenja pečata, plombe.

Na ambalaţu uzorka za sluţbene kontrole stavlja se oznaka koja sadrţi:

1) šifru uzorka;

2) vrstu bilja, sortu i kategoriju sjemena;

3) godinu proizvodnje sjemena;

4) broj deklaracije;

5) datum uzimanja uzorka;

6) naziv preparata kojim je sjeme tretirano;

7) potpis inspektora koji je uzeo uzorak.

Zapisnik o uzimanju uzorka za sluţbene kontrole sačinjava se poslije uzimanja uzoraka i sadrţi naziv i sjedište odnosno ime vlasnika, odnosno korisnika sjemena,

redni broj partije sjemena i broj pakovanja u toj partiji, odnosno dijelu partije i broj deklaracije; vrstu i oblik ambalaţe i količinu sjemena u pojedinačnom pakovanju; način

zatvaranja, plombiranja ambalaţe i deklarisanje; podatke iz deklaracije uz otpremnicu; mjesto i uslove smještaja i lagerovanja, a za sjeme u rinfuzi - i visinu i površinu

lagera; broj i datum otpremnice i tovarnog lista, broj vagona, kamiona ili drugog prevoznog sredstva; količinu sjemena od koje je uzet uzorak; broj pakovanja iz kojeg su

uzeti pojedinačni uzorci; mjesto i datum uzimanja uzorka i šifru kojom je označen uzorak.

U zapisnik se unose i podaci o specifičnim okolnostima koje bi mogle uticati na kvalitet sjemena ako su takve okolnosti postojale pri uzimanju uzorka, a zapisnik se

dostavlja licu od kojeg je uzorak uzet.

Laboratorija koja ispituje uzorke sjemena izdaje tri primjerka izvještaja o kvalitetu sjemena i dostavlja nadleţnom inspektoru.

Prvi primjerak izvještaja inspektor zadrţava, drugi dostavlja vlasniku, odnosno korisniku sjemena, a treći primjerak, sa zapisnikom ovlašćenom pravnom licu za

izdavanje deklaracije.

U roku od 15 dana od dana prijema izvještaja, moţe se traţiti ponovno ispitivanje sjemena, u tom slučaju će nadleţni inspektor odrediti drugo ovlašćeno pravno lice za

ispitivanje.

Laboratorija koja je izvršila prvo ispitivanje sjemena dostavlja uzorak inspektoru koji ga dostavlja odreĎenom drugom ovlašćenom pravnom licu za ispitivanje,

odnosno superanalizu.

III. Partije sjemena

Sjeme se pakuje u partije sjemena.

Pod partijom sortnog sjemena podrazumijeva se odreĎena količina sjemena ujednačenog kvaliteta, iste vrste, sorte, kategorije, sortne čistoće, godine proizvodnje i

porijekla, obiljeţena, potvrĎena i snabdjevena propisanim dokumentima.

Gornja granica za veličinu partije i dozvoljeno odstupanje u veličini partije dati su u članu 21 ovog pravilnika.

Partija sjemena treba da bude označena rednim brojem i brojem deklaracije, po kojima se moţe ustanoviti vjerodostojnost za svako pojedinačno pakovanje u toj partiji.

Kalibrirano sjeme i drugi vidovi - po veličini, obliku i ujednačenosti sjemena pakuju se u posebne partije, po frakcijama.

Sjeme se moţe pakovati i po broju sjemena.

Pakovanja u jednoj partiji sjemena treba da bude iste neto-mase, osim za pakovanja po broju sjemena i za poslednje pakovanje u toj partiji sjemena, a ambalaţa treba

da bude iste veličine i od istog materijala.

Sjeme se pakuje u neoštećene, čiste, suve, dovoljno jake i čvrste vreće, kese, kesice, kutije i kontejnere koje je moguće zapečatiti i obiljeţiti za identifikaciju

jedinstvenom oznakom.

Materijali za ambalaţu sjemena mogu biti od prirodnih ili vještačkih vlakana, papira, impregniranog materijala, plastičnih i metalnih folija ili njihovih kombinacija.

Sjeme namijenjeno izvozu moţe se pakovati i na način predviĎen sporazumom izmeĎu prodavca i inostranog kupca, na način da se udovolji transportnoj i drugoj

manipulaciji do krajnjeg odredišta.

Rok vaţenja deklaracija ne moţe biti kraći od naredne sezone sjetve.

Podaci u deklaraciji upisuju se štampanim slovima.

Ako je sjeme u omotaču, na etiketi koja se stavlja na ambalaţu i deklaraciji uz otpremnicu treba da bude naznačeno da je sjeme pilirano, inkrustirano, granulirano, u

trakama, segmentirano, kalibrirano, sa dimenzijom i oznakom frakcije.

Ako je sjeme pakovano po broju sjemena, na deklaraciji treba da bude naznačen broj sjemena u pakovanju.

IV. Metode ispitivanja sjemena i uslovi kvaliteta sjemena

1. Pribor, oprema i postupci koji prethode ispitivanju

1.1. Pribor za uzimanje uzoraka sjemena iz ambalaţe i pakovanja odreĎene partije sjemena je:

1.1.1. Šiljasta sonda koja se sastoji od spoljašnje čvrste cijevi koja se završava izduţenim šiljkom, a spoljašnja cijev ima otvore, koji se mogu poklopiti sa otvorima

unutrašnje rotirajuće cijevi.

Kad se sonda zabode u sadrţaj sjemena, unutrašnja cijev je okrenuta za polovinu obrtaja, da sjeme ne moţe ulaziti u sondu.

Kada se uzima uzorak sjeme ulazi u sondu ili prolazi kroz sondu u odreĎenu posudu, za pojedinačni uzorak, na način što se unutrašnja cijev okrene u poloţaj u kome se

otvori spoljašnje i unutrašnje cijevi poklope.

Uzorci sitnog sjemena, koje je sipko, uzimaju se sondom duţine 762 mm, prečnika 25,4 mm sa 6 otvora.

Uzorci iz partije sjemena u rasutom stanju uzimaju se na istom principu kao i uzorci iz vreća, ali pomoću znatno duţe sonde (do 1.600 mm), većeg prečnika spoljašnje

cijevi (do 38 mm) i sa 6 ili 9 otvora.

Sondom uzimaju se uzorci svih vrsta i iz svih tipova pakovanja, kao i sjemena u rasutom stanju.

Poslije uzimanja uzoraka papirne vreće se lijepe posebnim ljepljivim trakama.

1.1.2. Nobeovo šuplje šilo dugačko je 500 mm, a sastoji se od cijevi sa zašiljenim vrhom i sa izduţenim otvorom prema zašiljenom dijelu šila.

Unutrašnji prečnik šila namijenjenog za uzimanje uzorka sitnog sjemena i ostalo slično sjeme - oko 10 mm.

Nobeovo šuplje šilo isključivo sluţi za uzimanje uzoraka iz vreća.

Šilo se, otvorom nadolje, ubada u vreću, pod uglom od 30°.

Otvorom šila dopre se do sredine vreće, šilo se obrne za 180° (da se otvor okrene nagore), pa se šilo lagano izvlači, s tim što se brzina izvlačenja smanjuje, srazmjerno

pribliţavanju otvora šila perifernom dijelu ambalaţe.

1.1.3. Uzimanje uzorka sjemena rukom koristi se za sjeme koje nije sipko, pri čemu ruka treba da bude čista i suva.

Ako se uzorak uzima rukom (pojedinačan uzorak) iz ambalaţe dublje od 40 cm, sjeme treba istresti na odgovarajuću prostirku i uzeti odreĎeni broj uzoraka pa ga ponovo

vratiti u ambalaţu i propisno je zatvoriti.

Pri izvlačenju uzetog uzorka šaka treba da bude čvrsto zatvorena, kako sadrţaj uzorka ne bi ispadao.

1.2. Uzimanje uzoraka sjemena na liniji dorade moţe se vršiti, ugraĎenim automatskim uzimačem uzoraka, za dobijanje zbirnog uzorka radi formiranja prosječnog

uzorka za vlagu.

1.3. Metode za pripremanje radnog uzorka

Radni uzorak je odgovarajući dio mase prosječnog uzorka i sluţi za ispitivanje i utvrĎivanje čistoće, klijavosti, zdravstvenog stanja i za druga ispitivanja, a moţe se dobiti

primjenom metoda i postupaka u zavisnosti od fizičkih osobina sjemena.

1.3.1. Metoda upotrebe aparata za dijeljenje.

Pomoću aparata za dijeljenje uzorak sjemena se podijeli na pribliţno jednake polovine.

Jedna polovina dijeli se dalje sve dok se ne dobije odreĎena količina radnog uzorka.

Za dijeljenje uzorka upotrebljavaju se sljedeći aparati:

a) konus tip (Boerner),

b) jednostavni aparat za dijeljenje (Soil divider) i

v) centrifugalni aparat za dijeljenje (Gamet tip).

1.3.2. Metoda slučajnih posuda primjenjuje se za vrste bilja za koje je radni uzorak preko 10 g.

Na posudu kvadratnog oblika (tacnu) razmjesti se po slučajnom rasporedu šest do osam posudica jednake veličine (čaše, lončići).

Iz posude u kojoj se nalazi prosječan uzorak sjeme se ravnomjerno rasipa po cijeloj površini u jednom smjeru, a zatim u suprotnom smjeru.

Sjeme koje se zadrţalo u posudicama predstavlja radni uzorak.

Ako je potrebno da se količina sjemena koja se zadrţala u posudicama smanji, sjeme iz posudica ponovo se izmiješa i postupak ponovi.

Veličina posudice odreĎuje se prema krupnoći sjemena u skladu sa Tabelom 1 ovog priloga.

Tabela 1. Primjer veličina posudica u kvadratnoj posudi

Unutrašnje dimenzije posudica, u mm Dimenzije pravougaone

posude, u mm

Veličina uzorka, u g

prečnik dubina prosječni radni

1 2 3 5 6

15 15 120-120 50 5

12 14 100-100 50 5

10 8 100-100 25 2

7 6 150-150 25 0,5

1.3.3. Metoda polovljenja primjenjuje se na način što se sjeme sipa iznad posebne plitke posude koja ima paran broj četvorougaonih komorica (od kojih je svaka druga

bez dna).

Kad se posuda podigne polovina uzorka ostaje u sudu postavljenom ispod nje i na taj način uzorak sadrţan u posudi smanjuje sve dok se ne dobije odreĎena količina

radnog uzorka.

1.3.4. Metoda polovljenja kašikom: sjeme se prethodno dobro izmiješa, zatim ravnomjerno rasipa po cijeloj podlozi i u sloju jednake debljine.

Kašikom u jednoj i pomoćnim lenjirom u drugoj ruci uzima se sjeme sa najmanje pet proizvoljno rasporeĎenih mjesta dok se ne dobije propisana teţina radnog uzorka.

Ova metoda se primjenjuje samo za vrste veoma sitnog sjemena.

1.3.5. Radni uzorak sjemena sa omotačem uzima se iz dobro izmiješanog prosječnog uzorka od 250 g, zatvorenog u nepropustljivoj ambalaţi.

Radni uzorak izdvaja se aparatom za dijeljenje (Soil divider) u koji se sipa sjeme sa visine od 25 cm.

Uzima se 2. 50 g (ne manje od 45 g i ne više od 55 g), sa 2 5000 peleta.

Ako je uzorak manji, u izvještaju je potrebno navesti broj peleta.

Ta se količina prosijava sistemom sita sa okruglim otvorima, i to:

donje sito sa otvorima 0,25 mm manjim od najniţe nominalne veličine sjemena;

serija sita koja dijele preostalo sjeme po veličini u frakcije po četvrtini milimetra;

sito sa otvorima 0,25 mm većim od gornje nominalne veličine sjemena.

Prosijane frakcije (uključujući i dio koji je prošao kroz najmanje sito) izmjere se tačnošću na dva decimalna mjesta.

Frakcije se izraţavaju procentom na jedno decimalno mjesto od ukupne mase.

Prosjek vrijednosti za dva radna uzorka predstavlja rezultat analize, ako razlike izmeĎu suma i unutar odreĎenih frakcija nijesu veće od 1,5%.

Ako je ta tolerancija prevaziĎena, uzima se treći uzorak od 50 g, a ako je potrebno, i četvrti uzorak.

2. Čistoća sjemena

2.1. Čistoća sjemena je odnos količine čistog sjemena vrste koja se ispituje i količina sjemena drugih vrsta poljoprivrednog bilja, korova i inertnih materija zajedno.

2.2. Čisto sjeme je sjeme koje pripada deklarisanoj vrsti ili koje je kao takvo identifikovano u laboratoriji za ispitivanje sjemena:

zrelo i neoštećeno sjeme i plodovi normalne veličine;

nedozrelo, šturo ili isklijalo sjeme iznad polovine normalne veličine;

sjeme (botanički plodovi), bez obzira na to da li sadrţi pravo sjeme;

plodovi sjemena koje bez izduvavanja, stereoskopa, diafanoskopa ili drugih, odredimo i čisto sjeme, ako klica nije vidljiva;

Klupko ili djelovi klubaka monogermih vrsta, uključujući peteljku, koja nije duţa od debljine klupka, bez vidno prisutnog sjemena, djelimično ili sasvim golo sjeme, iznad

polovine normalne veličine.

2.3. Sjeme drugih vrsta i sjeme korova čine sve vrste sjemena, osim čistog sjemena, koji ispunjavaju uslove za čisto sjeme iz tačke

2.4. Inertne materije obuhvataju djelove sjemena (zrna) vrsta poljoprivrednog bilja i korova, kao i strane primjese koje ne potiču od sjemena, i to:

djelovi polomljenog ili oštećenog sjemena manji od polovine normalne veličine;

sjeme bez sjemene ljuske i golo sjeme suncokreta preko 1%;

prazne pljevice i slobodni prazni cvjetići;

cvjetići vrsta trava sa kariosom manjom od propisane. Odlomljeni sterilni cvjetići ili kod kojih sterilni cvjetići ostaju;

klupka i djelovi klubaka Beta vrsta, koji su pali kroz sito sa pravougaonim otvorima veličine 20 . 1,5 mm poslije prosijavanja od 1 minute (tresenja, vibriranja),

osim genetički monogermnih vrsta. Mahune i čahure sa sjemenom treba otvoriti, izvaditi sjeme i grupisati ga u čisto sjeme, a ostale djelove svrstati u inertne

materije;

otpadni materijal, lake frakcije dobijene primjenom metode izduvavanja.

2.5. Ispitivanje čistoće sjemena sa omotačem: omotač sjemena treba da bude ispran ili uklonjen u suvom stanju. Sjeme u trakama uklanja se sa trake na način da se za

ispitivanje dobije 100 sjemena (ljuštenje, natapanje).

Ako je i to sjeme obloţeno, primijeniće se postupak predviĎen za takvo sjeme.

Radni uzorak treba da sadrţi najmanje 2.500 sjemena, koja se potapaju u vodu na malom situ i tresu. Preporučuje se sito dimenzija otvora 0,5 do 1,0 mm.

Omotač sjemena ispira voda, sjeme se tokom noći suši na filtrir-papiru, a zatim u peći, prema metodi propisanoj za ispitivanje vlage za pojedinu vrstu.

Čistoća se ispituje na način koji je naveden za ispitivanje čistoće sjemena (čisto sjeme, primjese drugog poljoprivrednog bilja, korovi i mrtve primjese).

Količina omotača sjemena utvrĎuje se samo ako se to izričito zahtijeva.

2.6. Načela postupka

2.6.1. Ispitivanjem čistoće sjemena utvrĎuju se sastavni djelovi radnog uzorka sjemena, kao i identičnost različitih vrsta sjemena i inertnih materija. Pri ispitivanju čistoće

sjemena, uzorci se razdvajaju na četiri osnovne grupe:

2.6.1.1. čisto sjeme osnovne kulture;

2.6.1.2. sjeme drugih vrsta;

2.6.1.3. sjeme korova;

2.6.1.4. inertne materije.

2.6.2. Čistoća sjemena se izraţava u procentima, na osnovu mjerenja dobijene mase za svaku od izdvojenih grupa.

2.7. Aparati: pomoćna sredstva (lupe, refleksna svjetla, sita i duvaljke) upotrebljavaju se za dijeljenje sjemena u frakcije, kao i za odvajanje primjesa iz sjemena.

2.8. Radni uzorak: analiza čistoće vrši se na radnom uzorku koji je formiran iz prosječnog uzorka po jednoj od metoda iz tačke 1.3. Radni uzorak treba da ima najmanje

2.500 sjemena. Analiza se radi na jednom radnom uzorku ili na dva radna uzorka čija je masa jednaka najmanje polovini mase cijelog radnog uzorka.

Rezultati mjerenja svake od četiri izdvojene osnovne grupe izraţavaju se u gramima i sa više decimalnih mjesta u skladu sa Tabelom 2 ovog priloga. Broj decimalnih

mjesta zavisi od mase propisane za radni uzorak.

Tabela 2. Masa radnog uzorka i broj decimalnih mjesta pri mjerenju

Masa radnog uzorka, u g Broj decimalnih mjesta

1 2

manje od 1,000 4

1,000 - 9,999 3

10,00 - 99,99 2

100,0 - 999,9 1

1000 i više 0

2.9. Separiranje

2.9.1. Površinski se ispituju: sjeme i plodovi, bez upotrebe pritiska, povećala, diafanoskopa ili drugih posebnih aparata, a ako se zapazi da je plod bez sjemena, smatra se

inertnom materijom.

2.9.2. Čisto sjeme je cvjetić sa endospermom i kariopsom.

2.9.3. Oštećeno sjeme se odreĎuje po osnovu tačke 2.2. (pravilo polovine sjemena).

2.9.4. NeodreĎene vrste: ako se ne moţe identifikovati, navodi se samo ime roda kao čisto sjeme, a slično sjeme se oduzme iz ostalih frakcija i mjeri zajedno. Iz mješavine

se slučajnom metodom oduzme 400 do 1.000 sjemena, separarira uzorak i količinski determiniše i, na osnovu tačke 2.10, izračunava konačni rezultat. Frakcije se navode

po broju sjemena, a metoda se primjenjuje ako je pošiljalac naveo vrste ili u slučajevima koje izabere analitičar.

2.9.5. Metoda izduvavanja : Prije kalibriranja sjeme treba da bude na sobnoj temperaturi. Radni uzorak stavlja se u cijev duvaljke (izduvavanje se reguliše prema

uputstvima datim za tu vrstu aparata) i izduvava 3 minuta.

2.9.6. Podjela teţe frakcije: iz ostataka u cijevi poslije izduvavanja, u čisto sjeme ubrajaju se neoštećeni jednocvjetni klasovi, cvjetni klasovi sa gljivičnim plodištima (kao

sklerocije i Claviceps) zatvoreni izmeĎu pretpljeve i površinske pljeve, cvjetni klasovi i kariopse koji su oštećeni od štetočina ili oboljeli (uključujući prazne naborane,

izblijedjele ili smrvljene kariopse) i slomljeni klasovi ili kariopse veći od polovine normalne veličine. Cvjetni klasovi sa vidljivim sklerocijama, slomljeni klasovi i

kariopse, kao i sve ostale primjese organskog i neorganskog porijekla su mrtve primjese, odnosno sjeme drugog bilja.

2.9.7. Podjela lakše frakcije: svi cvjetni klasovi i kariopse u lakšoj frakciji su mrtve primjese. Drugo sjeme, stabalca, listići, pijesak i slično svrstavaju se u druge vrste

sjemena i mrtve primjese, u skladu sa metodama za ispitivanje čistoće. Ako je procenat veći, koristi se alternativna metoda.

2.9.8. Alternativni metod za utvrĎivanje Poa spp. u Poa pratensis: po slučajnom izboru odabere se 400 do 1.000 fertilnih cvjetnih klasića izdvojenih iz obije frakcije,

utvrde se pojedine Poa spp. pod stereoskopom i determiniše procenat tih vrsta.

2.9.9. Višesjemenske jedinice; posebno se mjere višesjemenske jedinice, i to: fertilni klasić sa jednim pripojenim sterilnim klasićem ne duţim od vrha fertilnog klasića bez

rese; fertilni klasić sa više fertilnih ili sterilnih klasića duţine fertilnog klasića; fertilni klasić sa sterilnim klasićem pripojenim na rahilu (cvjetnu peteljku), bez obzira na

duţinu. Klasići sa jednim fertilnim i sterilnim klasićem kraćim od vrha fertilnog klasića bez rese smatraju se jednosjemenskim grupama. Sterilni klasić nije odlomljen od

fertilnog klasića. Višesjemenske jedinice posebno se mjere i izračunavaju po postupku iz tačke 2.11 ovog priloga.

2.10. Obrada rezultata za neodreĎene vrste

Količinski prosjek komponente je zbir masa te komponente iz svih uzoraka podijeljen zbirom masa svih komponenata iz svih uzoraka i pomnoţen sa 100. Formula:

Procenat vrste= (m3 x m1/m2 xm) x100

pri čemu je:

m - masa čitavog uzorka;

m1 - masa sličnog sjemena iz radnog uzorka;

m2 - masa frakcije 400 ili 1.000 sličnih sjemena uzetih za konačnu separaciju;

m3 - masa traţene vrste, u m2.

2.11. Dobijanje rezultata

Rezultat čistoće izračunava se na jednu decimalu, a sve komponente treba da iznose 100%. Za komponente manje od 0,05%, navodi se: "u tragovima".

U izvještaju se navodi latinski naziv naĎenih drugih vrsta i korova, a mogu se nabrojati i inertne materije. Ako je jedna vrsta u frakciji iznad 1% ili ako podnosilac prijave

za ispitivanje sjemena zahtijeva pojedinačne rezultate iznad 0,1%, onda se za te slučajeve posebno navodi procenat.

2.12. Tolerancije

2.12.1. Ispitivanje čistoće sjemena na dvije polovine jednog radnog uzorka ili na dva radna uzorka, provjerava se da li su rezultati ispitivanja u granicama dozvoljenih

odstupanja. Ako rezultati ispitivanja čistoće sjemena nijesu u granicama dozvoljenih odstupanja, odreĎivanje čistoće ponavlja se na isti način još jedanput ili više puta. Kao

konačni rezultat ispitivanja uzimaju se prosječne vrijednosti čistoće dobijene poslije svih ispitivanja u skladu sa Tabelom 3 ovog priloga.

Tabela 3. Dozvoljena odstupanja za ispitivanje čistoće sjemena dva radna uzorka, dobijena iz istog prosječnog uzorka (za pljevičasto i nepljevičasto sjeme), sa

vjerovatnoćom od 0,05

Prosječna analiza dvije polovine ili dva cijela uzorka Dozvoljeno odstupanje izmeĎu

polovina radnih uzoraka cijelog radnog uzorka

1 2 3 4

99,95-100,00 0,00-0,04 0,23 0,16

99,90-99,94 0,05-0,09 0,34 0,24

99,85-99,89 0,10-0,14 0,42 0,30

99,80-99,84 0,15-0,19 0,49 0,35

99,75-99,79 0,20-0,24 0,55 0,39

99,70-99,74 0,25-0,29 0,59 0,42

99,65-99,69 0,30-0,34 0,65 0,46

99,60-99,64 0,35-0,39 0,69 0,49

99,55-99,59 0,40-0,44 0,74 0,52

99,50-99,54 0,45-0,49 0,76 0,54

99,40-99,49 0,50-0,59 0,82 0,58

99,30-99,39 0,60-0,69 0,89 0,63

99,20-99,29 0,70-0,79 0,95 0,67

99,10-99,19 0,80-0,89 1,00 0,71

99,00-99,09 0,90-0,99 1,06 0,75

98,75-98,99 1,00-1,24 1,15 0,81

98,50-98,74 1,25-1,49 1,26 0,89

98,25-98,49 1,50-1,74 1,37 0,97

98,00-98,24 1,75-1,99 1,47 1,04

97,75-97,99 2,00-2,24 1,54 1,09

97,50-97,74 2,25-2,49 1,63 1,15

97,25-97,49 2,50-2,74 1,70 1,20

97,00-97,24 2,75-2,99 1,78 1,26

96,50-96,99 3,00-3,49 1,88 1,33

96,00-96,49 3,50-3,99 1,99 1,41

95,50-95,99 4,00-4,49 2,12 1,50

95,00-95,49 4,50-4,99 2,22 1,57

94,00-94,99 5,00-5,99 2,38 1,68

93,00-93,99 6,00-6,99 2,56 1,81

92,00-92,99 7,00-7,99 2,73 1,93

91,00-91,99 8,00-8,99 2,90 2,05

90,00-90,99 9,00-9,99 3,04 2,15

88,00-89,99 10,00-11,99 3,25 2,30

86,00-87,99 12,00-13,99 3,49 2,47

84,00-85,99 14,00-15,99 3,70 2,62

82,00-83,99 16,00-17,99 3,90 2,76

80,00-81,99 18,00-19,99 4,07 2,88

78,00-79,99 20,00-21,99 4,23 2,99

76,00-77,99 22,00-23,99 4,37 3,09

74,00-75,99 24,00-25,99 4,50 3,18

72,00-73,99 26,00-27,99 4,61 3,26

70,00-71,99 28,00-29,99 4,71 3,33

65,00-69,99 30,00-34,99 4,86 3,44

60,00-64,99 35,00-39,99 5,02 3,55

50,00-59,99 40,00-49,99 5,16 3,65

2.13. Prisutnost drugih vrsta bilja koje ne pripadaju partiji sjemena čiji se uzorak ispituje, utvrĎuje se iz uzorka za odreĎivanje prisustva drugih vrsta uzetog iz prosječnog

uzorka te partije sjemena.

2.13.1. Rod se navodi, ako nije moguće utvrditi vrstu.

2.13.2. Ispitivanje se prekida kad se pronaĎe vrsta čije se ni jedno zrno ne smije naći u uzorku.

2.13.3. Rezultat ispitivanja navodi se brojem naĎenih zrna drugih vrsta i u procentu. Razlika rezultata ispitivanja dva uzorka ne smije da bude veća od dozvoljenog

odstupanja u skladu sa Tabelom 4 ovog priloga.

Tabela 4. Tolerancije za rezultate dva ispitivanja sa vjerovatnoćom od 0,05

Prosjek dvije ocjene Najveća dozvoljena razlika Prosjek dvije ocjene Najveća dozvoljena razlika Prosjek dvije ocjene Najveća

dozvoljena razlika

1 2 1 2 1 2

3 5 76-81 25 253-264 45

4 6 82-88 26 265-276 46

5-6 7 89-95 27 277-288 47

7-8 8 96-102 28 289-300 48

9-10 9 103-110 29 301-313 49

11-13 10 111-117 30 314-326 50

14-15 11 118-125 31 327-339 51

16-18 12 126-133 32 340-353 52

19-22 13 134-142 33 354-366 53

23-25 14 143-151 34 367-380 54

26-29 15 152-160 35 381-394 55

30-33 16 161-169 36 395-409 56

34-37 17 170-178 37 410-424 57

38-42 18 179-188 38 425-439 58

43-47 19 189-198 39 440-454 59

48-52 20 199-209 40 455-469 60

53-57 21 210-219 41 470-485 61

58-63 22 220-230 42 486-501 62

64-69 23 231-241 43 502-518 63

70-75 24 242-252 44 519-534 64

3. Klijavost sjemena

3.1. Klijavost sjemena je ispitana i utvrĎena energija klijanja i klijavost sjemena iz uzorka jedne partije sjemena u laboratorijskim uslovima.

3.1.1. Energija klijanja je broj normalnih klijanaca u odnosu na broj sjemena stavljenih na klijanje utvrĎen poslije isteka vremena predviĎenog za prvo ocjenjivanje,

odnosno utvrĎivanje energije klijanja.

3.1.2. Klijavost sjemena je broj normalnih klijanaca u odnosu na ukupan broj sjemena stavljenih na klijanje utvrĎen poslije isteka vremena predviĎenog za završno

ocjenjivanje.

3.1.3. Energija klijanja i klijavost sjemena izraţavaju se u procentima i saopštavaju u izvještaju.

3.1.4. Normalni klijanci, zavisno od biljne vrste, sadrţe specifičnu kombinaciju odreĎenih struktura neophodnih za rast i razviće, i to:

korjenov sistem (primarni korijen, sekundarni i seminalni korijen);

izdanak (hipokotil, epikotil, mezokotil, vršni - tjemeni pupoljak);

kotiledoni;

3.2. Normalno razvijeni klijanaci su:

neoštećeni, zdravi klijanci, kod kojih su osnovne strukture dobro razvijene;

klijanci sa slabim mehaničkim oštećenjem osnovne strukture koji po razvoju ne zaostaju za neoštećenim klijancima;

klijanci sa sekundarnim neparazitnim infekcijama prouzrokovanim gljivama i bakterijama.

3.2.1. Neoštećeni, zdravi klijanci, sa dobro razvijenim korjenovim sistemom koji se sastoji od:

dugačkog i vitkog primarnog korijena, obično pokrivenog mnogobrojnim korjenovim dlačicama, koji se završava tankim vrhom;

sekundarnog korijenja, koje se razvilo u toku propisanog perioda ispitivanja;

nekoliko seminalnih korjenova, umjesto jednog primarnog korijena kod nekih rodova.

Dobro razvijen izdanak i tjemeni pupoljak:

upravno izduţen i vitak hipokotil kod vrsta sa epigealnim tipom isklijavanja;

dobro razvijen epikotil kod vrsta sa hipogealnim tipom isklijavanja;

dobro razvijen hipokotil i epikotil kod pojedinih rodova sa epigealnim tipom isklijavanja.

Kotiledoni:

jedan kotiledon monokotila ili izuzetno dikotila (ako je zelene boje slične listu ili promijenjen, ali čitav ili djelimično u sjemenu);

dva kotiledona dikotila sa epigealnom klijavošću, a ako su zeleni i slični listu, veličine i oblika koji variraju unutar vrsta koje se ispituju. U klijancima koji

pokazuju hipogealni tip isklijavanja oni su hemisferični, mesnati (zadebljali) i ostaju djelimično u omotaču sjemena.

Primarni listovi:

zeleni i dobro razvijeni;

jedan primarni list, kome ponekad prethodi nekoliko naizmjeničnih slojeva listova u klijancu;

dva primarna lista, jedan nasuprot drugom u klijancu.

Vršni pupoljak i izdanak, čiji razvoj varira zavisno od vrste koja se ispituje.

3.2.2. Klijanci sa slabim (blagim) oštećenjem, gdje se sljedeća oštećenja smatraju slabim:

primarni korijen sa ograničenim oštećenjem ili neznatno zaostalim, retardiranim porastom;

primarni korijen oštećen, ali sa dobro razvijenim sekundarnim korjenovima.

kotiledoni sa slabim i ograničenim oštećenjem (ako je polovina ili više od polovine ukupne površine tkiva normalno i ako nije vidljivo oštećenje ili truleţ oko

vršnog dijela izdanka ili okolnog tkiva prouzrokovanog saprofitnim mikroorganizmima);

samo jedan normalan kotiledon kod dikotila (ako nije vidljivo oštećenje ili truleţ oko vršnog dijela izdanka ili okolnog tkiva prouzrokovano saprofitnim

mikroorganizmima);

tri kotiledona umjesto dva (pod uslovom da je polovina ili više od polovine normalne veličine);

primarni listovi sa ograničenim oštećenjem (ako je polovina ili više od polovine ukupnog tkiva sposobno za normalne funkcije);

koleoptila sa ograničenim oštećenjem;

koleoptila napukla od vrha naniţe, ali ne više od trećine svoje duţine;

koleoptila povijena ili omčasta (usled toga što je dugo bila u omotaču sjemena);

koleoptila sa zelenim listom, koji doseţe najmanje do polovine duţine koleoptile.

3.2.3. Klijanci sa sekundarnom infekcijom, truli klijanci napadnuti gljivama ili bakterijama, računaju se kao normalni ako je vidljivo da sjeme nije razlog infekcije i ako

se ocijeni da su bile prisutne sve osnovne strukture.

3.3. Nenormalni klijanci su oni za koje se ocijeni da nemaju sposobnost da se razviju u normalnu biljku u povoljnim poljskim uslovima, jer je jedna osnovna struktura ili

više osnovnih struktura nepovratno oštećeno. Nenormalni klijanci se ne uračunavaju u procenat klijavosti. U nenormalne klijanice ubrajaju se tri glavne grupe i to:

oštećeni (nedostaje ili je oštećena bilo koja osnovna struktura);

deformisani i neizbalansirani (defektna, nerazvijena, fiziološki poremećena, neproporcionalna bilo koja od bitnih struktura);

istruo (truli klijanci, oboljele ili trule neke od osnovnih struktura usljed primarne infekcije sjemena nesposobnog za razvoj).

Klijanci sa jednim oštećenjem ili kombinacijom tih oštećenja ubrajaju se u nenormalne klijanice:

3.3.1. Primarni korijen: zakrţljao zadebljan, nerazvijen, nedostaje, slomljen, napukao od vrha, vretenast, suţen, zatvoren omotačem sjemena, sa negativnom geotropijom,

staklast, truo kao rezultat primarne infekcije, sa jednim sekundarnim korijenom ili bez sekundarnih korjenova. Seminalni korijen: samo jedan ili nijedan. Klijanci sa

sekundarnim ili seminalnim korijenima koji pokazuju jedan ili više navedenih nedostatatka ne mogu zamijeniti primarni korijen.

Kad postoji nekoliko sekundarnih korjenova, ili najmanje dva seminalna korijena ocjenjuju se kao normalni klijanci.

3.3.2. Hipokotil, epikotil, mezokotil: kratak i zadebljao, duboko napuknut ili polomljen, skroz rascijepljen, ako nedostje, suţen, veoma uvijen i usukan, previjen, formira

omčice ili spirale, vretenast, staklast, truo kao rezultat primarne infekcije.

3.3.3. Kotiledoni (pravilo je da ih je 50% i više); zadebljani i kovrdţavi, deformisani, polovljeni ili drukčije oštećeni, odvojeni ili da nedostaju, obezbojeni, nekrotirani,

staklasti, truli kao rezultat primarne infekcije.

Klijanci čiji su kotiledoni oštećeni ili truli na mjestu na kome su srasli sa osom klijanca ili oko vršnog izdanka ocjenjuju se kao nenormalni, bez obzira na veličinu

oštećenja.

3.3.4. Primarni listovi (pravilo je da ih je 50% ili više); deformisani, oštećeni, da nedostaju, obezbojeni, nekrotirani, truli kao rezultat primarne infekcije, normalnog

oblika, ali manji od četvrtine normalne veličine.

3.3.5. Vršni pupoljak i okolna tkiva: deformisani, oštećeni, nedostaju, truli kao rezultat primarne infekcije.

Ako je vršni pupoljak oštećen ili nedostaje, klijanac je nenormalan čak i kad su jedan ili dva pazušna pupoljka ili izdanka već razvijeni.

3.3.6. Koleoptila i prvi list:

Koleoptila: deformisana, oštećena, nedostaje, sa oštećenjem ili bez vrha, znatno savijena, oblikuje omču ili spiralu, čvrsto uvijena, napukla više od trećine duţine od vrha,

napukla u bazi, izduţena i vretenasta, trula kao rezultat primarne infekcije.

Prvi list: zaostao u razvoju (doseţe ispod polovine normalne duţine koleoptile), nedostaje, oštećen, raskinut, kovrdţav ili drukčije deformisan.

3.3.7. Klijanac u cjelini: deformisan, odlomljen i oštećen, pojava kotiledona prije korijena, spojena dva klijanca, ţut ili bijeli, izduţen i vretenast, staklast, truo kao rezultat

primarne infekcije.

3.4. Višeklično sjeme posjeduju neke biljne vrste. Iz njega se moţe dobiti više od jednog klijanca u slučaju kad:

sjeme sadrţi više od jednog pravog sjemena;

pravo sjeme sadrţi više od jednog embriona (javlja se obično kod poliembrih vrsta) ili izuzetno u drugim vrstama (blizanci), kad je jedan od klijanaca slab ili

vretenast, a ponekad su oba normalne veličine;

sjedinjen embrion (ponekad dva klijanca spojena, a nastala iz jednog sjemena).

3.5. Neklijavo sjeme je sjeme koje ne klija do isteka vremena predviĎenog za trajanje ispitivanja:

3.5.1. Tvrdo sjeme je oblik dormantnosti. To sjeme ne moţe upiti vodu u okviru datih uslova i zato ostaje tvrdo.

3.5.2. Svjeţe sjeme, koje nije tvrdo, a nije ni isklijalo do kraja ispitivanja rezultat fiziološke dormantnosti. Ono moţe upiti vodu u datim uslovima, ali mu je budući razvoj

blokiran, iako je očito sposobno za ţivot.

3.5.3. Mrtvo sjeme: meko, obezbojeno ili promijenjene boje, plesnivo, često napadnuto mikroorganizmima i ne pokazuje znake razvoja klice.

3.5.4. Ostalo neklijavo sjeme čini:

prazno sjeme koje sadrţi svjeţi endosperm ili gametofitno tkivo u kome ne postoje embrionalna šupljina i embrion;

sasvim prazno sjeme (sasvim prazno ili sadrţi mali ostatak tkiva);

sjeme oštećeno insektima (sjeme sadrţi larve insekata ili pokazuje druge vidove napada štetočina), što moţe uticati na sposobnost klijanja.

3.6. Klijavost se ispituje iz sjemena osnovne grupe "čisto sjeme" u propisanim uslovima.

3.7. Podloge za ispitivanje klijavosti

3.7.1. Papirna podloga moţe biti filtar, uvijač ili papir koji dobro upija vlagu (papirni ubrusi). Ova vrsta podloge treba da bude od stoprocentno č istog drveta, pamuka ili

čišćenog celuloznog vlakna, bez prisustva gljiva, bakterija ili toksičnih dodataka koji bi mogli uticati na klijavost. Papirna podloga treba da bude porozna, ali toliko

sabijena da korijen raste na površini i ne prodire u podlogu, pri čemu papir ne smije da se cijepa. Podloga treba da upije dovoljno vode kako bi ostala vlaţna sve vrijeme

ispitivanja klijavosti, sa rN vrijednošću izmeĎu 6,0 i 7,5. Papirna podloga čuva se u hladnom, sterilnom i suvom prostoru, zaštićena od mogućih oštećenja.

3.7.2. Pijesak treba da bude ujednačen, a veličina zrna takva da propadaju kroz sito prečnika otvora 0,8 mm i ostaju na situ čiji su otvori prečnika 0,05 mm. Pijesak ne

smije da sadrţi strane primjese, sjeme, gljivice, bakterije, organske ili toksične materije koje bi mogle uticati na klijavost. Vlaga navlaţenog pijeska treba da bude

optimalna za sve vrijeme trajanja klijavosti i ne smije biti toliko vode da ne bi bilo moguće kruţenje vazduha kroz podlogu. Vrijednost rN treba da bude izmeĎu 6,0 i 7,5.

Pijesak treba po potrebi sterilisati i prati i, kao takav, moţe se upotrebljavati više puta ako sjeme koje se ispituje nije hemijski tretirano.

3.7.3. Zemlja treba da bude dobrog kvaliteta, bez primjesa krupnih čestica, gljivica, bakterija, nematoda ili toksičnih i hemijskih materija koje mogu uticati na klijavost.

Vlaţnost treba da omogući dostup vazduha do korijena koji se razvija, sa rN vrijednošću izmeĎu 6,0 i 7,5. Ako zemlja sadrţi pomenute nepoţeljne primjese ili materije ili

se više puta upotrebljava, sterilize se po istom postupku kao pijesak.

3.7.4. Voda ne smije sadrţati organske i neorganske primjese, a moţe se koristiti destilisana ili dejonizovana voda sa rN vrijednosti izmeĎu 6,0 i 7,5.

3.8. Oprema za postavljanje sjemena na klijanje

3.8.1. Ploča za brojanje: upotrebljava se obično pri rasporeĎivanju krupno zrnastog sjemena na klijavu podlogu. Ima 50 ili 100 ravnomjerno rasporeĎenih otvora na

gornjoj ploči, a da se oni napune sjemenom, donja ploča ili dno se izmakne i sjeme pada na podlogu.

3.8.2. Vakuumski brojači: upotrebljavaju se za pravilno oblikovano i glatko sjeme. Na otvore glave za brojanje usisa se 50 ili 100 sjemena koja se prekidanjem sistema za

usisavanje spuštaju na podlogu za klijanje. Glave su različite veličine, a otvori, čiji je prečnik različit kako bi odgovarao vrsti sjemena, obično se nalazi u krugu. U svakom

otvoru treba da bude samo jedno sjeme. Glave za brojanje ne smiju se potopiti u sjeme, jer se usisava samo lakše sjeme.

3.9. Klijališta

3.9.1. Jakobsen aparat (Copenhagen tip klijališta) sastoji se od ploče za klijanje na koju se stavlja filtrir-papir sa sjemenom. Filtar se neprestano vlaţi pomoću trake koja

kroz otvore dopire u sud sa vodom. Filtar sa sjemenom pokriva zvono na čijem se vrhu nalazi otvor za zračenje. Temperatura se najčešće reguliše automatski. Aparat je

upotrebljiv za sve konstantne ili izmjenjive temperature.

3.9.2. Kotreba za klijanje je zatvoren prostor za klijanje sjemena u tami ili na svjetlosti. Savremene komore imaju sistem za hlaĎenje i grijanje, kojim se automatski

regulišu odgovarajuća temperatura (koja se mijenja ili je ravnomjerna) i svjetlosti i vlaţnost vazduha (ako je "vlaţna" kotreba). Ako je temperatura u komori ujednačena, a

traţi se temperatura koja se mijenja, testove treba prenositi iz jedne komore u drugu komoru sa odgovarajućom temperaturom. U suvoj komori testovi treba da budu u

zatvorenim sudovima koji su preporučljivi i za vlaţne komore.

3.9.3. Soba za klijanje radi na istom principu na kome radi i kotreba za klijanje, samo što je veća i prohodna za čovjeka. Osvjetljavanje, temperatura i vlaţnost vazduha

automatski se regulišu i kontrolišu.

3.9.4. Radni uzorak predstavlja 4. 100 sjemena koja se uzimaju nasumice iz osnovne grupe "čisto sjeme" i ravnomjerno rasporeĎuju na odgovarajuću podlogu za klijanje.

Ponavljanja zavise od vrste sjemena i posude za klijanje, a mogu se podijeliti na potponavljanja od 8. 50 ili 16. 25 sjemena. Ako je sjeme jako inficirano, pri ponovnom

brojanju se moţe premjestiti na novu papirnu podlogu.

3.10. Uslovi za ispitivanje klijavosti sjemena po biljnim vrstama dati su u tabeli 2.

3.11. Metode korišćenja podloga za klijanje

3.11.1. Papirne podloge:

Na papir: sjeme klija na jednoj ili više papirnih podloga u Jakobsen aparatu, u posebnim posudama ili Petrijevim kutijama ili neposredno na pločama u

kotrebama za klijanje (ako je vlaga u njima dovoljno visoka).

IzmeĎu papira; sjeme klija izmeĎu dva sloja papirne podloge, i to na način da se pokrije slojem papira ili se stavlja izmeĎu naboranog papira ili izmeĎu papira

koji se savija u rolne i stavlja vodoravno ili vertikalno u komoru. Sjeme moţe klijati u plastičnim sudovima ili neposredno na pločama kotreba za klijanje pod

uslovom da je vlaţnost vazduha blizu granice zasićenosti.

Naborani papir: sjeme klija izmeĎu bora papira u sudovima ili u "vlaţnoj" komori za klijanje.

3.11.2. Pijesak

Na pijesku: sjeme se sije na površinu pijeska.

U pijesku: sjeme se stavlja na sloj vlaţnog pijeska i pokrije slojem istog pijeska debljine 10 do 20 mm, ali na način da se postigne provjetravanje. Umjesto papirne podloge,

zbog razvoja bolesti, moţe se upotrebiti pijesak. Pijesak se ponekad upotrebljava i prilikom istraţivanja razvoja sumnjivih klijanaca, iako je za to zemlja prikladnija.

3.11.3. Zemlja ili kompost nisu preporučljivi za prvo ispitivanje, jer je teško dobiti ravnomjernu podlogu i kad klijanci pokazuju fitotoksične znake ili ako je njihov razvoj

na papiru sumnjiv. Zemlja se najčešće upotrebljava za komparativno ispitivanje ili u istraţivačke svrhe, pri čemu se preporučuje samo jednokratna upotreba.

3.12. Vlaţnost i pristup vazduha

Za sve vrijeme klijavosti podloga treba da je dovoljno vlaţna, ali ne smije sadrţati mnogo vode, koja bi onemogućavala pristup vazduha. Početna količina dodate vode

zavisi od prirode i veličine podloge i veličine sjemena. Optimalna količina utvrĎuje se probom. Treba izbjegavati dodavanje vode u meĎuvremenu, jer to prouzrokuje

razlike izmeĎu ponavljanja u testu. Provjetravanje testa na papiru i izmeĎu papira nije potrebno, a na naboranom papiru i na pijesku treba voditi računa da oko sjemena ima

dovoljno vazduha, zbog čega se sjeme rastresito pokriva pri primjeni metoda i sa pijeskom i sa zemljom.

3.13. Temperatura

Na propisanu temperaturu, tolerancija moţe da iznosi najviše ± 1 °S. Ako su propisane naizmjenične temperature, niţa temperatura treba da traje 16, a viša 8 h. Prelazak sa

jedne temperature na drugu temperaturu moţe trajati do 3 h, a za sjeme u fazi mirovanja temperatura treba da se promijeni u roku od 1 h ili brţe ili da se testovi prenesu u

drugi prostor za klijanje sa niţom temperaturom. Ako se mijenjanje temperature ne moţe nadzirati (nedjelje, praznici), testovi se ostavljaju na niţoj temperaturi.

3.14. Osvjetljavanje

Sjeme klija na svjetlosti ili u tami. Osvjetljavanje vještačkom ili dnevnom svjetlošću preporučljivo je za bolji razvoj klijanaca, koji u potpunoj tami etioliraju i mogu biti

napadnuti mikroorganizmima, što oteţava ocjenjivanje klijavosti.

3.15. Tvrdo ili svjeţe sjeme kojeg na kraju ispitivanja ostane previše (npr. fiziološko mirovanje - dormantnost - inhibitorne supstancije, tvrdo sjeme) ili ako se

pretpostavlja da će kod sjemena nastati takva pojava, predviĎeno je više metoda kojima se moţe dobiti potpuniji uvid u klijavost sjemena.

3.15.1. Metode za prekidanje mirovanja sjemena:

suvo čuvanje: sjeme koje zahtijeva duţe vrijeme mirovanja produţeno se čuva u suvoj prostoriji;

prethodno hlaĎenje: sjeme poljoprivrednog bilja, obično se prethodno hladi na podlogama za klijanje, na temperaturi od 5 °C do 10 °C, sedam i više dana prije

nego što se stavi na propisanu temperaturu. Ponekad prethodno hlaĎenje treba produţiti ili ponoviti, s tim što se ono ne ubraja u vrijeme potrebno za klijanje;

prethodno gajenje sjemena na podlogama za klijanje je neophodno u nekim slučajevima na temperaturi 30 do 35 °C, sedam ili više dana prije nego što se stavi

u propisane uslove za klijanje. To vrijeme se ne ubraja u vrijeme potrebno za klijanje;

osvjetljene: test se osvjetljava osam sati u trajanju od 24 h u periodu kad je viša temperatura i pri temperaturi koja se mijenja. Intenzitet osvjetljavanja hladnom

bijelom svjetlošću treba da iznosi 750 do 1.250 luksa.

Kalijum-nitrat (KNO3): (0,2%-ni vodeni rastvor) kojim se na početku vlaţi podloga za klijanje. Prilikom kasnijeg vlaţenja upotrebljava se voda;

giberelinska kiselina (GA3). Podloga za klijanje vlaţi se 0,05% rastvorom GA3. Ako je mirovanje sjemena oslabilo, dovoljno je 0,02%, a ako je, upotrebljava

se 0,1%-ni rastvor. Ako je koncentracija veća od 0,08%, preporučuje se rastvaranje GA3 u fosfatno pufernom rastvoru (1.7799 g Na2HPO4 . 2H2O i 1.3799 g

Na H2PO4 . H2O rastvara se u litri destilovane vode);

zatvoreni polietilenski omoti se upotrebljavaju kad na kraju testiranja ostane još dovoljno svjeţeg sjemena. Ponovno testiranje u zatvorenim polietilenskim

omotima odgovarajuće veličine za test preporučuje se za podsticanje klijanja svjeţeg sjemena.

3.15.2. Metode omekšavanja tvrdog sjemena

Karakteristično je da na kraju testa za mnoge vrste ostane tvrdo sjeme, koje se upisuje u deklaraciju. Da bi se dobio realniji rezultat klijavosti, potrebno je različitim

metodama uticati na sniţenje procenta tvrdog sjemena u korist proklijalog sjemena.

Natapanje: sjeme sa tvrdim sjemenskim epidermom natapa se 24 do 48 h u vodi.

Mehaničko oštećenje epiderma: prekidanje uslova mirovanja zbog nepropusnog epiderma postiţe se ako se sjeme probode, zasiječe ili istrlja pijeskom, pri čemu se vodi

računa o tome da se ne oštete embrioni, pa su mehaničke intervencije ispravnije na strani suprotnoj od embriona.

Obrada sjemena kiselinom: ova metoda je primjenjiva kad se za omekšavanje tvrde ljuske koristi koncentrovana sumporna kiselina (H2SO4). Sjeme se natapa u kiselini

toliko dugo da počinje da se mreška, što traje nekoliko minuta do 1 h. Za vrijeme natapanja sjeme treba pregledati svakih nekoliko minuta i, poslije natapanja, dobro oprati

u tekućoj vodi i staviti da klija u odgovarajućim uslovima.

3.15.3. Metode otklanjanja inhibitornih supstanci:

ispiranje: prirodne supstancije u perikarpu ili u sjemenskom epidermu, koji su inhibitori klijavosti, mogu se otkloniti ispiranjem tekućom vodom pri

temperaturi od 25 °C prije nego što se sjeme stavi na klijanje. Poslije ispiranja sjeme treba osušiti na temperaturi od najviše 25 °C;

otklanjanje struktura oko sjemena: klijavost se moţe ubrzati ako se otklone razne strukture;

dezinfekcija sjemena moţe se primijeniti prije sijanja sjemena samo kad se zna da sjeme nije tretirano.

3.16. Trajanje ispitivanja klijavosti

Duţina ispitivanja klijavosti je odreĎena za pojedine biljne vrste. Ako se primijeti da će neko sjeme i poslije tog roka klijati, vrijeme klijavosti produţava se do sedam dana

ili za polovinu propisanog vremena, što se evidentira, a kad se najveća moguća klijavost postigne brţe, ispitivanje se moţe završiti prije propisnog vremena. Vrijeme prvog

ocjenjivanja dato je pribliţno, ali treba da odgovara vremenu kad su klice dostigle razvojnu fazu u kojoj se mogu ocijeniti njihove bitne osobine. Vrijeme za ocjenjivanje

dato je za najviše temperature, a pri niţim temperaturama prvo ocjenjivanje se pomjera za kasnije. Za ispitivanje u pijesku, koje traje 7 do 10 dana, prvo ocjenjivanje se

moţe izostaviti. Ako je potrebno, ocjenjivanje se moţe izvršiti u meĎuvremenu i otkloniti dobro razvijeni klijanci. Datume ocjenjivanja odreĎuje analitičar, imajući na umu

najmanji rizik oštećenja dovoljno razvijenih klijanaca.

3.17. Ocjenjivanje

3.17.1. Klijanac: pri prvom i svim ostalim ocjenjivanjima izdvajaju se klijanci čije su sve ţivotno potrebne strukture dobro razvijene. Oboljeli klijanci, uz obavezno

utvrĎivanje prouzrokovača, izdvajaju se prije konačnog brojanja. Nedovoljno razvijeni i nenormalni klijanci, kao i neklijavo sjeme ostavljaju se do kraja ispitivanja

klijavosti. Ako se pojavljuju znaci ograničenog razvoja ili fitotoksičnosti, ispitivanje treba ponoviti u pijesku ili u zemlji, pri temperaturi koja je propisana za tu vrstu

sjemena.

3.17.2. Kao jedan procenat klijavosti računa se svaka višesjemenska jedinica sa jednim klijancem ili više klijanaca. Ako se traţi nalaz po broju klijanaca na 100 jedinica

ili po broju jedinica koje daju jedan, dva ili više klijanaca, u klijavost se ubrajaju svi normalni klijanci.

3.17.3. Neklijavo sjeme:

tvrdo sjeme: na kraju vremena propisanog za klijanje, tvrdo sjeme se broji, a njegov procenat upisuje u rubriku izvještaja: "tvrdo sjeme";

svjeţe sjeme: koriste se preporuke za ubrzavanje klijavosti, pogotovu ako je veliki broj svjeţih sjemena. Vitalnost svjeţeg sjemena moţe se utvrditi i

biohemijskom metodom ili presijecanjem i upisati u izvještaju kao "svjeţe sjeme";

mrtvo sjeme: ne klija, a nije tvrdo ni svjeţe, već meko i plesnivo, uz obavezno utvrĎivanje prouzrokovača;

ostalo neklijavo sjeme: prazno sjeme i sjeme koje nije proklijalo. Na zahtjev, navodi se broj praznih sjemena (koje su oštetile štetočine) ili sjemena bez

embriona.

Za utvrĎivanje tih grupa mogu se primijeniti sljedeće metode: (1) prije ispitivanja klijavosti - zračenjem testa H zracima kojima se zrače ponavljanja za ispitivanje

klijavosti i presijecanjem sjemena, gdje se svako od četiri ponavljanja po 100 sjemena posebno natapa u vodi 24 h (-) na sobnoj temperaturi, a svako sjeme presiječe po

uzduţnoj osi i ocjenjuje; (2) poslije ispitivanja klijavosti, svjeţe sjeme, koje nije proklijalo, se presijeca i ocjenjuje. Ako se primijeni tetrazol-test (biohemijska metoda),

prilikom pripremanja ocjenjuje se i procenat praznog sjemena i sjemena koje su ozlijedile štetočine.

3.18. Ponavljanje ispitivanja

Ako rezultat ispitivanja nije prihvatljiv, ispitivanje će se ponoviti po istom postupku ili će se odabrati drugi pogodniji metod. Razlozi za ponovno ispitivanje su:

sumnja na mirovanje sjemena (svjeţe sjeme);

utvrĎene (naĎene) ekonomski bezopasne biljne bolesti i štetočine;

greške u odnosu na propisane uslove za razvoj klica ili greške u ocjenjivanju.

3.19. Ispitivanje klijavosti sjemena sa omotačem

Sjeme sa omotačem iz osnovne grupe "čistog sjemena" ispituje se na način što se omotač sjemena ne uklanja. Za podlogu klijanja upotrebljava se papir, pijesak i, u nekim

slučajevima, zemlja. Za sjeme sa omotačem upotrebljava se naborani papir (preporuka: naborani papir teţine 100 do 120 g na 1 m2, uz sposobnost apsorpcije vode 220 do

240%). Sadrţaj vode varira zavisno od omotača sjemena i vrste bilja. Ako je omotač sjemena pripijen uz kotiledone, treba ga isprati raspršivanjem vode. Sjeme iz trake

stavlja se izmeĎu papira i savija u vertikalne smotuljke. Radni uzorak predstavlja 4 .100 sjemena sa omotačem. Sjeme u trakama otkida se po slučajnom izboru da bi se u

malim djelovima na traci sastavila četiri ponavljanja po 100 sjemena. Aparati i uslovi ispitivanja jedinki su kao za sjeme bez omotača, a isti su i uslovi za prekidanje

mirovanja. Usporavanje klijavosti moţe biti posljedica neodgovarajućih uslova za klijanje ili čvrstog omotača sjemena. Ocjena razvoja klijanaca, kao i višesjemenskih

jedinica ista je kao ocjena klijavosti sjemena bez omotača. U izvještaju se saopštava procenat normalnih i nenormalnih klijanaca i mrtvog sjemena. Za sjeme u trakama

saopštava se broj normalnih klijanaca na metru trake.

3.20. Izračunavanje i saopštavanje rezultata

Rezultat se daje kao procenat broja normalnih i nenormalnih klijanca, tvrdog, svjeţeg i mrtvog sjemena, koji ukupno iznosi 100. Svako ponavljanje izračunava se posebno

(ako ima 25 ili 50 sjemena, u rezultatu se zbrajaju ponavljanja 4 . 25 ili 2 . 50 sjemena). Prosječni procenat svih ponavljanja izraţava se u cijelom broju, bez decimala.

Rezultat najvećeg i najmanjeg procenta kod ponavljanja treba da bude u granicama dozvoljenog odstupanja, kao i u slučajevima kad se isti uzorak ispituje dva puta u

skladu sa Tabelom 5 ovog priloga.

Ako su odstupanja veća, ispitivanje je potrebno ponoviti.

Tabela 5. Najveća moguća tolerancija meĎu ponavljanjima

Prosjek procenta klijavosti Najveća granica

odstupanja


odstupanja

1 2 3 1 2 3

99 2 5 87 do 88 13 do 14 13

98 3 6 84 do 86 15 do 17 14

97 4 7 81 do 83 18 do 20 15

96 5 8 78 do 80 21 do 23 16

95 6 9 73 do 77 24 do 28 17

93 do 94 7 do 8 10 67 do 72 29 do 34 18

91 do 92 9 do 10 11 56 do 66 35 do 45 19

89 do 90 11 do 12 12 51 do 55 46 do 50 20

Tabela pokazuje najveću razliku u procentu klijanja koja se toleriše izmeĎu ponavljanja. Dozvoljeno odstupanje izmeĎu vrijednosti uzoraka toleriše se sa 0,025

vjerovatnoće. Da bi se odredila najveća moguća tolerancija, izračuna se prosječan procenat za sva četiri ponavljanja, za najbliţi cijeli broj. Odredi se prosjek procenata

klijavosti u skladu sa Tabelom 6 ovog priloga.

Tabela 6. Podudarnost ispitivanja


odstupanja


odstupanja

1 2 3 1 2 3

98 do 99 2 do 3 2 77 do 84 17 do 24 6

95 do 97 4 do 6 3 60 do 76 25 do 41 7

91 do 94 7 do 10 4 51 do 59 42 do 50 8

85 do 90 11 do 16 5

Ova tabela pokazuje toleranciju koja se moţe uzeti pri odlučivanju da li su, za probu po slučajnom izboru varijacije dva ispitivanja podudarna sa samo 0,025 vjerovatnoće.

Da bi se ustanovilo da li su dva ispitivanja podudarna, izračunava se prosjek procenata klijanja od dva ispitivanja, za najbliţi cio broj i odredi se u kolonama 1 i 2 ove

tabele. Testovi su podudarni ako razlika izmeĎu procenata klijanja dva ispitivanja ne prelazi toleranciju datu u koloni 3.

4. Biohemijsko ispitivanje vitalnosti sjemena (topografski tetrazol-test)

4.1. Biohemijsko ispitivanje primjenjuje se za brzo utvrĎivanje vitalnosti sjemena uopšte, a pogotovu u slučaju dugotrajnog mirovanja (dormantnosti) sjemena:

ako je na kraju ispitivanja klijavosti ostalo dosta neklijalog mirujućeg (dormantnog) sjemena, utvrĎuje se vitalnost pojedinog mirujućeg sjemena ili vitalnost

radnog uzorka;

test vaţi za sve biljne vrste za koje su navedeni metode.

4.2. Sredstva za biohemijsko ispitivanje

U topografskom tetrazol-testu upotrebljava se bezbojni rastvor 2, 3, 5, - trifenil-tetrazol-hlorida ili bromida kao indikator redukcijskih procesa koji se u ţivim ćelijama

odvijaju pomoću hidrogenaze. Pri tom se stvara trifenil-formazan, koji ţive ćelije oboji u crveno, a mrtve ostaju neobojene. Pored potpuno obojenog i potpuno neobojenog

neţivog sjemena nalazi se i djelimično obojeno sjeme. Po razlikama djelova nekrotičnog tkiva, po mjestu i veličini u embrionu i/ili endospermalnom, gateofitnom tkivu i

po intenzivnosti bojenja utvrĎuje se koje se sjeme ocjenjuje kao ţivo, a koje neţivo. Razlike u boji odlučujuće su za utvrĎivanje zdravog, oslabljenog ili mrtvog tkiva.

Upotrebljava se 0,1% do 1,0% vodenog rastvora 2, 3, 5-trifenil-tetrazol-hlorida ili tetrazol-bromida. Za različite vrste, koncentracija varira. Ako prah-rastvori destilisane

vode nisu u granicama rN vrijednosti 6,5 do 7,5 rastvora treba pripremiti po sljedećem postupku:

A rastvor čini 9,078 g KH2PO4 u 1.000 ml vode;

V rastvor čini 9,472 g Na2HPO4 u 1.000 ml vode ili 11,876 g Na2HPO4 . 2H2O u 1.000 ml vode.

Pomiješaju se dva dijela rastvora A sa tri dijela rastvora V. U toj smiješi se rastvori potrebna količina tetrazolove soli (ili hlorid ili bromid) kako bi se dobila ţeljena

koncentracija (npr. 1 g soli u 100 ml mešovitog rastvora daje 1%-ni rastvor).

4.3. Radni uzorak čini 4 . 100 sjemena odabranih po slučajnom izboru iz osnovne grupe "čisto sjeme" ili pojedinačna sjemena koja su ocijenjena da na kraju ispitivanja

klijavosti još miruju.

4.4. Pripremanje sjemena i postupci

4.4.1. Natapanje sjemena prije bojenja preporučuje se za sve vrste bilja. Navlaţeno sjeme manje je krhko od suvog sjemena, lakše se zaseče ili probode i bojenje je

ravnomjernije. (Vrijeme natapanja navedeno je u tabeli). Ako sjemenska koţica ne dozvoljava bubrenje sjemena, treba je probosti.

Sporo vlaţenje preporučuje se za sjeme koje se zalomi u vodi ili za staro i suvo sjeme. Sjeme se vlaţi izmeĎu dva vlaţna papira. Sjeme nekih vrsta prilikom

sporog vlaţenja ne nabrekne pa ga treba potapati u vodu.

Natapanje u vodi: sjeme se natopi u vodi, a ako natapanje traje 24 h, vodu treba zamijeniti.

4.4.2. Pripremanje sjemena prije bojenja: pripremanje sjemena treba da bude precizno kako se ne bi oštetili ţivotno značajni djelovi tkiva. Za otvaranje ili otklanjanje

sjemenske koţice primjenjuju se različite tehnike. Tako pripremljeno sjeme treba da bude natopljeno do kraja pripreme svih ponavljanja. Vrijeme prethodnog natapanja

sjeme nekih vrsta bilja postaje sluzavo. Sluz se otklanja površinskim sušenjem ili se sjeme obriše krpom ili papirnim ubrusom ili natapa pet minuta u 1 do 2%-nom rastvoru

aluminijum-kalijumovog sulfata - AIK (SO4)2 . 12H2O.

Sjeme prethodno natopljeno ili tvrdo probada se iglom ili skalpelom na ţivotno beznačajnoj strani sjemena.

4.5. Bojenje

Sjeme treba da bude potpuno prekriveno rastvorom tetrazola, a da nije izloţeno neposrednoj svjetlosti koja uzrokuje redukciju soli tetrazola. Vrijeme bojenja moţe se

produţiti ako se sjeme dovoljno ne oboji u propisano vrijeme. Svijetlija boja moţe biti posledica oštećenja poslije mraza, slabog sjemena itd. Sjemenu nekih vrsta dodaje se

mala količina fungicida ili antibiotika (npr. 0,01%-ni preventol 115) kako bi se spriječilo pjenušanje rastvora sa tamnim talogom. Sitno sjeme moţe prethodno da se navlaţi

na papiru koji se smota ili nabora i potom stavi u rastvor tetrazola.

4.6. Ocjenjivanje: ocjenjuje se ţivo i neţivo sjeme. Potrebno je paţljivo ocijeniti karakteristike koje opredjeljuju grupu ţivog ili neţivog sjemena. Ţivo sjeme treba da

bude sposobno da razvije normalne klice pri testiranju klijavosti u povoljnim uslovima kad je mirovanje (dormantnost) prekinuto, i poslije odgovarajuće dezinfekcije,

zdravo. Ţivo je ono sjeme ili embrion koji je potpuno ili samo djelimično obojen na karakterističnim djelovima tkiva. Neţivo sjeme je sjeme koje nema te karakteristike ili

nekarakteristično obojeno, koje ima mutno obojene ţivotno značajne djelove ćelije. Sjeme sa vidljivo nenormalno razvijenim embrionom ili nenormalnim ţivotno

značajnim djelovima ocjenjuje se kao neţivo, bilo da je obojeno ili neobojeno. Sjeme sa malim nekrozama na ţivotno beznačajnim djelovima ocjenjuje se kao ţivo.

4.7. Izračunavanje i saopštavanje rezultata: broj ţivih sjemena iz svakog ponavljanja, izraţen u procentu, izračunava se zajedničkim procentom najbliţim cijelom broju.

Odstupanja izmeĎu ponavljanja jednaka su kao pri ispitivanju klijavosti.

U izvještaju, odnosno deklaraciju unosi se: "Tetrazol test..... procenat ţivog sjemena". Ako se testira pojedinačno sjeme, na kraju testa klijavosti rezultat se uključuje u

procenat sjemena koje klija.

5. Vlaga sjemena

5.1. Vlaga sjemena podrazumijeva se količina vode u sjemenu izraţena u procentu. Propisani metodi za ispitivanje vlage onemogućavaju redukciju, razgradnju ili gubitak

isparljivih supstanci.

5.2. Aparati

5.2.1. Mlin za mljevenje sjemena treba da bude uraĎen od neapsorbujućeg i nekorozivnog materijala, da za vrijeme mljevenja sjeme ili mljeveni materijal budu do

najveće moguće mjerezaštićeni od vazduha iz okoline, da ravnomjerno usitnjava sjeme i ne prouzrokuje zagrijavanje usitnjenog materijala, da kruţenje vazduha bude

normalno kako ne bi došlo do gubitka vlage i da bude pripremljen da odgovara zahtjevima za veličinu samljevenih čestica.

5.2.2. Peć sa konstantnom temperaturom i dodacima treba da se električno zagrije i nadzire termostatom, da je dobro izolovana, da temperatura bude ravnomjerna u

cijeloj komori, da je opremljena termometrom sa preciznošću od 0,5°, da se za 15 min moţe ponovo zagrijati na traţenu temperaturu pošto se poslije prethodnog

zagrijavanja otvori, kako bi se u nju stavile posude.

5.2.3. Posude treba da budu od nekorozivnog metala ili stakla debljine oko 0,5 mm, da imaju poklopce koji sprečavaju gubitak vlage iz usitnjenog materijala, da su okrugli,

ravnog dna i glatko brušeni. Prije upotrebe posude se suše 1 h na temperaturi 104 °C i hlade u eksikatoru. Usitnjeni materijal rasporeĎuje se na način da ga ima najviše 3 g

na 1 cm2, a eksikator treba da omogući brzo hlaĎenje i da je napunjen eksikatnim materijalom.

5.2.4. Analitička vaga se koristi za brzo mjerenje do tačnosti od 0,001 g.

5.2.5. Sita treba da imaju otvore od 0,50 mm, 1,00 mm i 4,00 mm.

5.3. Postupci

5.3.1. Zaštitna mjera: uzorak za vlagu treba da bude zatvoren u nepropustljivoj ambalaţi iz koje je vazduh maksimalno uklonjen, a postupak utvrĎivanja vlage treba da

bude brz, s tim da uzorak bude minimalno izloţen spoljnoj atmosferi (laboratorije). Za vrste koje se ne melju moţe proteći najviše 1 minut od momenta uzimanja sjemena

do vremena kada se radni uzorak zatvara u sud za sušenje i mjeri.

5.3.2. Rezultat mjerenja izraţava se u gramima, sa tri decimale.

5.3.3. Vlaga se ispituje u dva ponavljanja iz uzorka za vlagu u količini koja odgovara veličini prečnika sudova:

manji od 8 cm - 4 do 5 g - veći od 8 cm - 10 g

5.3.4. Mljevenje: krupnozrno sjeme treba da bude usitnjeno prije sušenja, osim ako sadrţi ulja, što oteţava usitnjavanje i oksidacijom povećava teţinu. Prije pripremanja

radnog uzorka, usitni se uzorak za vlagu. Kad se mlin za mljevenje reguliše na poţeljnu veličinu čestica najprije se usitni mala probna količina uzorka koja se odbaci, a

zatim se usitni masa uzorka veća od mase potrebne za ispitivanje vlage.

5.3.5. Prethodno sušenje: za sjeme koje je potrebno samljeti, obavezno je prethodno sušenje. Primjenom dva ponavljanja od po 25 g (mjereno do tačnosti od 2,0 mg),

stavljaju se u izmjerene posude i suše na temperaturi od 130 °C, od 5 do 10 min. Ostale vrste čije sjeme sadrţi vlagu veću od 30%, suše se noću u toploj prostoriji (npr. na

peći). I u ostalim slučajevima sjeme se prethodno suši u peći na konstantnoj temperaturi od 130 °C u trajanju od 5 do 10 min. Dosušeno sjeme ostavlja se u laboratorijskim

uslovima 2 h. Poslije prethodnog sušenja uzorci u posudama ponovo se mjere kako bi se utvrdila količina gubitka vlage, a zatim se oba ponavljaju, melju i ispituju po

sljedećim metodama:

metoda sa niskom konstantnom temperaturom: radni uzorak rasporeĎuje se u posude za sušenje koja se meri sa poklopcem prije i poslije punjenja. Sudovi sa

otvorenim poklopcima zatim se brzo stavljaju u peć za sušenje na temperaturi od 103 °C ± 2 °C za 17 h ± 1 h. Sušenje počinje kad je temperatura u peći

ponovo na traţenoj visini. Poslije isteka propisanog vremena sudovi se pokriju i prenesu u eksikator u kome se hlade 30 do 45 min. i mjere, sa poklopcima, u

uslovima relativne vlage ispod 70%;

metoda sa visokom konstantnom temperaturom: sa radnim uzorkom postupa se kao i kad se primjenjuje prethodna metoda, s tim što temperatura sušenja

iznosi 130 do 133 °C.

5.4. Izračunavanje i saopštavanje rezultata: sadrţaj vlage saopštava se (izračunava) u procentu, na jednu decimalu, prema sljedećoj formuli:(M2-M3) x (100/M2-M1)

gdje je:

M1 - masa posude i poklopca u gramima;

M2 - masa posude, poklopca i sadrţaja prije sušenja;

M3 - masa posude, poklopca i sadrţaja poslije sušenja.

Ako je sjeme prethodno sušeno, uvaţavaju se oba rezultata (iz prethodnog sušenja i sušenja): Ako je S1 gubitak vlage u prvoj fazi i gubitak vlage u drugoj fazi, oba se

računaju po gronjoj formuli izraţavaju u procentima.

Procenat stvarne vlage izračunava se po obrascu:S1+S2- (S1x S2/100)

5.5. Dozvoljena odstupanja pri utvrĎivanju sadrţaja vlage u sjemenu

5.5.1. Rezultat se izračunava kao aritmetička sredina oba ponavaljanja. Ako razlika izmeĎu oba rezultata iznosi više od 0,2%, postupak treba ponoviti.

5.2.2. Dozvoljena odstupanja su izmeĎu 0,3% do 2,5%, zavisno od veličine sjemena.

6. Masa 1.000 sjemena

6.1. Ispitivanje mase 1.000 sjemena vrši se uzimanjem 1.000 sjemena od frakcije "čisto sjeme" i njihovim mjerenjem utvrĎuje prosječna masa 1.000 sjemena, izraţena u

gramima.

Za uzimanje sjemena sluţi poseban ili običan aparat za brojanje koji se upotrebljava pri ispitivanju klijavosti. Radni uzorak moţe biti cela frakcija "čisto sjeme" ili

ponavljanja u ovoj frakciji.

6.2. Postupci brojanja

6.2.1. Brojanje cijelog radnog uzorka: cio radni uzorak (frakcija "čisto sjeme") propušta se kroz aparat, a broj očitava na indikatoru, mjeri, u gramima, na isti broj

decimala kao pri analizi čistoće.

6.2.2. Brojanje ponavljanja: iz radnog uzorka, po principu slučajnosti (ručnoj) ili brojačem za klijavost, odabere se osam ponavljanja, svako po 100 sjemena, koja se

mjere na isti broj decimala kao pri analizi čistoće, i izračunava varijansa, standardna devijacija i varijacijski koeficijent, po sljedećim obrascima:(n (∑x2)- (∑x2))/n(n-1)

h - masa svakog ponavljanja, u gramima;

n - broj ponavljanja;

Σ - zbir (suma).

Standardna devijacija (s) = √varijanse(c/X x 100)

x = prosječna masa 100 sjemena.

Ako varijacijski koeficijent ne prelazi 6,0 za pljevaste trave ili 4,0 za drugo sjeme, moţe se izračunati rezultat. Kad varijacijski koeficijent prelazi bilo koji od tih limita,

onda se to navodi, ponovo mjeri osam ponavljanja i standardna devijacija izračunava za 16 ponavljanja, a izdvaja se svako ponavljanje koje odudara od prosjeka za više od

dvostruke standardne devijacije.

6.3. Izračunavanje i saopštavanje rezultata

6.3.1. Ako je brojanje vršeno aparatom iz količine cijelog radnog uzorka, izračunava se masa 1.000 sjemena. Ako se računaju ponavljanja osam ili više puta po 100

sjemena, onda se broj ponavljanja pomnoţi sa prosječnom masom 100 sjemena i dobije prosječna masa 1.000 sjemena (npr. 10 puta h).

6.3.2. Masa i veličina sjemena sa omotačem ispituju se brojanjem čiste frakcije 1000 sjemena sa omotačem, meri i izračunava. Za taj postupak uzima se uzorak

odgovarajuće veličine, prosije sitom (čistoća sjemena sa omotačem) i svaka prosijana frakcije determiniše. Za utvrĎivanje mase upotrebljavaju se odgovarajući aparati za

brojanje, a za utvrĎivanje veličine - odgovarajuća sita po postupcima odreĎenim za utvrĎivanje čistoće obloţenog sjemena.

7. Uslovi za klijanje sjemena

Red. br. Biljna vrsta

(latinski naziv)

Uslovi za ispitivanje klijavosti

Podloga Temperatura u ° S

Broj dana

Prvo ocenjivanje Završno ocenjivanje Postupak za prekidanje mirovanja

sjemena i druge preporuke

1 2 13 14 15 16 17

1. Arachis hypogaea L. IF, P 20-30; 25 5 10

2. Brassica napus L. NF 20-30; 20 5 7 Ph

3. Brassica napus L. var.

napobrassica (L.) Reichb.

NF 20-30; 20 5 14 Ph

4. Brassica nigra (L.) Koch. NF 20-30; 20 5 10 Ph, KNO3

5. Brassica oleracea L. (svi

varijeteti)

NF 20-30; 20 5 10 Ph, KNO3

6. Cannabis sativa L. NF, IF 20-30; 20 3 7 -

7. Carum carvi L. NF, IF 20-30 7 21 -

8. Glycine max (L.) Merr. IF, P 20-30; 25 5 8 -

9. Gossypium spp. IF, P 20-30; 25 4 12 -

10. Helianthus annuus L. IF, P 20-30; 25; 20 4 10 PS, Ph

11. Linum usitatissimum L. NF, IF 20-30; 20 3 7 Ph

12. Papaver somniferum NF 20 5 10 Ph

13. Sinapsis alba L. NF 20-30,20 3 7 Ph

Tabela 7. Uslovi za ispitivanje klijavosti sjemena

T T. - tetrazolium test

Objašnjenje oznake za čitanje tabele:

1) Podloge za klijanje:

IF - izmeĎu filtrir-papira, odnosno upijača;

NF - na filtrir-papiru, odnosno upijaču;

P - pijesak.

2) Temperatura:

- jedan broj označava konstantnu temperaturu (npr. „20; 15”);

- dva broja razdvojena crticom označavaju naizmjenične temperature (npr.“20 – 30“).

3) Svjetlosti:

S - biljne vrste koje se ispituju pri svjetlu;

T - biljne vrste koje se ispituju u tami.

4) Postupak za prekidanje mirovanja i druge preporuke:

Ph - prethodno hlaĎenje;

PS - prethodno sušenje;

KNO3 - 0,2% - rastvor kalijum-nitrata;

GA3 - rastvor giberelinske kiseline;

7.1. Posebne norme za sjeme uljarica i predivog bilja

7.1.1 Pri ispitivanju klijavosti sjemena tvrda zrna se ubrajaju u klijavo sjeme.

Višeklično (multigermno) sjeme odnosi se na:

- diploidno sjeme čija klupka sadrţe najmanje 85% diploida;

- triploidno sjeme čija klupka sadrţe najmanje 75% triploida;

- tetraploidno sjeme čija klupka sadrţe najmanje 85% tetraploida;

- poliploidno sjeme čija mješavina di, -tri i - i tetraploida sadrţe najviše 40% diploida.

7.2. U prosječnom uzorku ne smije se nalaziti nijedno zrno:

viline kosice (Cuscuta sp.);

viline kosice (Cuscuta sp.) i volovoda (Orobanche spp.);

divljeg ovsa (Avena fatua);

bunike (Hyoscyamus niger);

Ambrosia spp. i Orobanche spp..

7.2.1. Kalibriranje sjemena vrši se u tri dimenzije:

širina zrna od 6 do 11 mm;

debljina zrna od 3,5 do 9 mm;

duţina zrna od 8 do 14 mm.

Dimenzije zrna u pojedinim frakcijama odreĎuje doraĎivač sjemena u okviru propisanih dimenzija, s tim što odstupanje od veličine frakcije moţe iznositi najviše 5%

sjemena.

7.3. Kalibrirano sjeme treba da bude ujednačeno po veličini i obliku, s najvećom tolerancijom 2 %.

7.4. UtvrĎivanje zdravstvenog stanja sjemena

Predmet utvrĎivanja zdravstvenog stanja sjemena predstavlja ispitivanje uzorka sjemena u partiji sjemena iz domaće proizvodnje i sjemena iz uvoza.

Zdravstveno stanje sjemena radi deklarisanja i stavljanja u promet ispituje se samo za partije sjemena koje potiču od usjeva koji su tokom vegetacije kontrolisani i nisu bili

zaraţeni karantinskim i odreĎenim ekonomski štetnim biljnim bolestima i štetočinama, što se potvrĎuje uvjerenjem o zdravstvenom stanju usjeva ili uvjerenjem o

aprobaciji usjeva.

Sjeme iz uvoza, prije deklarisanja i stavljanja u promet, podlijeţe obaveznom isptivanju prisustva karantinskih i odreĎenih ekonomski štetnih biljnih bolesti i štetočina.

Kad se ispitivanjem zdravstvenog stanja sjemena ustanovi karantinska biljna bolest ili štetočina, ispitivanje se prekida. Taj nalaz se unosi u izvještaj o kvalitetu sjemena za

tu partiju sjemena, koja se ne smije koristiti kao sjemenski materijal.

Zdravstveno stanje sjemena označava prisutnost ili odsutnost karantinskih i odreĎenih ekonomski štetnih biljnih bolesti i štetočina.

Zdravstveno stanje sjemena ispituje se naučno prihvaćenim i stručno provjerenim metodama prilagoĎenim za odreĎene biljne bolesti i štetočine. U izvještaju laboratorije

navodi se metoda koja je primijenjena.

Prethodna obrada (pred tretiranje) jeste svaka fizička ili hemijska obrada radnog uzorka prije inkubacije, koja olakšava ispitivanje. Pod obradom sjemena podrazumijeva se

svako fizičko ili hemijsko tretiranje cijele frakcije sjemena (potrebno je navesti način obrade i vrstu hemijske i druge supstance kojom je sjeme tretirano).

Kao radni uzorak moţe se, zavisno od metoda ispitivanja, upotrijebiti cio prosječan uzorak ili njegov dio. Ako se traţi veći prosječni uzorak od predviĎenog prosječnog

uzorka, s tim će se upoznati lice koje uzima uzorak. Radni uzorak za tu svrhu najčešće se dobija iz prosječnog uzorka i treba da sadrţi više od 400 sjemena osnovne vrste ili

odgovarajuću masu sjemena iz prosječnog uzorka. U slučaju prigovora, po metodi slučajnog izbora uzeće se odreĎeni broj sjemena i ponovno ispitivati.

Rezultat ispitivanja zdravstvenog stanja sjemena iskazuje se u procentu oboljelog sjemena ili kao broj naĎenih organizama (štetočina) u količini ispitivanog uzorka, što se

unosi u izvještaj laboratorije i u odgovarajuću deklaraciju za dotičnu partiju sjemena.

Najviše dozvoljeni procenat ili broj prisutnih (norme) ekonomski štetnih biljnih bolesti i štetočina dati su u Tabeli 8 ovog priloga.

Posebne metode ispitivanja zdravstvenog stanja sjemena: mikroflora sjemena (partije ili uzorka) moţe se izmijeniti za vrijeme čuvanja sjemena u uslovima sredine koje su

zadovoljavajući za odrţavanje ţivotne sposobnosti sjemena.

Saprofitska mikroflora moţe biti znak lošeg kvaliteta sjemena uslovljenog nepovoljnim uslovima za vrijeme ţetve, dorade, čuvanja ili starenja sjemena. Neke gljivice

(npr. Rhizopus spp.) brzo se šire testom na filtrir - papiru i mogu prouzrokovati truljenje zdravih klijanaca. Zato se preporučuje prethodna obrada sjemena. Za ubrzavanje

sporulacije poţeljno je osvjetljenje (naizmjenično 12 h) osvjetljavanja ultravioletnom svjetlošću - NUV) u vrijeme inkubacije. Preporučuje se kao izvor i fluorescentno

svjetlo (360 nm), a zadovoljavaju i fluorescentne cijevi sa dnevnom svjetlošću.

Opisane metode, osim za Ustilago nuda, namijenjene za neobraĎeno (netretirano) sjeme, uglavnom su neadekvatne za tretirano (obraĎeno) sjeme. Sjeme se moţe natapati

10 min. u rastvoru natrijum-hipohlorida koji sadrţi 1% u vodi rastvorljivog hlorida i zatim se suvišna tečnost odstrani sušenjem.

Prilikom upotrebe filtrir-papira ili agara kao podloge upotrebljava se destilovana ili dejonizovana voda. Ako se sjeme ispituje u Petrijevoj kutiji njen prečnik treba da iznosi

90 mm. Ako se ocijeni da je sjeme za vrijeme inkubacije višestruko zaraţeno, saopštava se samo prosječni procenat zaraze.

Tabela 8. Dozvoljeni procenat prisutnih ekonomski štetnih biljnih bolesti i štetočina

1. SOJA (Glycine hyspida)

Colletotrichum spp. (Colletotrichum

truncatum, C. destructivum) (5) 10% napadnute biljne površine 10(1) - 3(7) 10

Fusarium spp. (F. moniliforme, F.

oxysporum, F. pallidorseum i dr) (5) 10% napadnutih biljaka 10(1) - 3(7) 10

Peronospora manshurica (5) 20% napadnutih biljaka 10(1) - 5(7) 20

Alternaria tenuissima; A. alternata (5) 10% napadnutih biljaka 10(1) - 5(7) 20

Septoria glycines (5) 10% napadnutih biljaka 10(1) - 5(7) 20

Ascochyta spp. (5) 10% napadnutih biljaka 10(1) - 5(7) 20

Phylosticta sojicola (5) 10% napadnutih biljaka 10(1) - 5(7) 20

Rhizoctonia solani (5) 10% napadnutih biljaka 10(1) - 5(7) 20

Macrophomina phaseolina (5) 15% napadnutih biljaka - - - -

Phialophora gregata (5) 15% napadnutih biljaka - - - -

Phytophthora sojae (5) 15% napadnutih biljaka - - - -

Phomopsis complex (5) 10% napadnutih biljaka 10(1) 10(6) 10(7) 15

Pseudomonas syringe pv. glicinea (5) 20% napadnutih biljaka max 4 poduzorka

kontaminirano (1) (2)

max 4 poduzorka

kontaminirano(2) (6)

max 4 poduzorka

kontaminirano(2) (7) 20

Sclerotinia sclerotiorum (5) 5% napadnutih biljaka 10(1) - 10(7) 5

Cercospora kikuchii, C. sojina (5) 10% napadnutih biljaka 10 - 10(7) 10

Nečistoće - - - 0,3(7) -

Sjemena drugih biljnih vrsta - - - 5(3) (6) 5(3) (7) - (3)

Avena fatua, A. ludoviciana, A. sterilis - - - 0(3) (6) 0(3) (7) -

Cuscuta spp. - - - 0(3) (6) 0(3) (7) -

Virus mozaika soje

Soybean mosaic virus (5) 0% napadnutih biljaka 0 - 0 - (4)

Virus prstenaste pegavosti duvana

Tomato ringspot virus (5) 0% napadnutih biljaka 0 - 0 - (4)

Virus prstenaste pegavosti paradajza

Tobbaco ringspot virus (5) 0% napadnutih biljaka 0 - 0 - (4)

(1) poslednji pregled sjemenskog usjeva podrazumijeva: vizuelni pregled u polju pred ubiranje usjeva, uzorkovanje naturalnog sjemena, laboratorijsku analizu naturalnog

sjemena i kompletiranje podataka u Izvještaju koji se vodi na Obrascu 1. Procedura uzorkovanja naturalnog sjemena iz prikolice: broj uboda sondom (primarni uzorci)

za pojedinačnu parcelu: 6 uboda sondom na 7,1-10 t, 7 uboda sondom na 10,1- 23 t, 10 uboda sondom na 23,1 - 50 t, 15 uboda sondom na 50,1 - 100 t, 25 uboda

sondom na 100,1 - 200 t, 30 uboda sondom na 200,1 - 300, 40 uboda na 300,1 - 400 t. Procedura uzorkovanja naturalnog sjemena iz skladišta proizvoĎača: 5 uboda za

količinu do 500 kg, 1 na svakih 300 kg, ali ne manje od 5 uboda za količinu 501- 3000 kg; jedan na svakih 500 kg, ali ne manje od 10 uboda za količinu od 3001-

20000 kg i jedan na svakih 700 kg, ali ne manje od 40 uboda za količinu od 20001 20001 -100000 kg, 1 na svaku tonu, ali ne manje od 60 uzoraka za količinu veću od

100001 kg. Iz primarnih uzoraka formira se zbirni, a iz njega prosječan uzorak mase 1 kg za pojedinačnu parcelu. Uzeti uzorci se dostavljaju ovlašćenim pravnim

licima. Laboratorijski pregled naturalnog sjemena se vrši prema ISTA (ako postoji protokol) i drugim meĎunarodno prihvaćenim metodama što najmanje

podrazumijeva: "trijerisanje" u cilju pripreme uzorka (odbacivanje šturih zrna), analizu suvog sjemena, filter papir metod i izolaciju na hranjivu podlogu. Tek nakon

dostavljanja izvještaja ovlašćenog pravnog lica dopunjava se zapisnik iz poslednjeg zdravstvenog pregleda i izdaje Uverenje o zdravstvenom stanju poljoprivrednog

usjeva za proizvodnju sjemena i rasada, zdravstvenom stanju sjemena i zdravstvenom stanju objekta za proizvodnju sadnog materijala višegodišnjih biljaka u čijem

prilogu je Izvještaj ovlašćenog pravnog lica o izvršenim analizama uzoraka naturalnog sjemena uzetih tokom poslednjeg pregleda.

(2) uzorak od 5000 sjemena dijeli se u 5 poduzoraka.

(3) dozvoljeni % odnosi se na broj zrna u uzorku. Veličina uzorka za koji se determinišu sjemena korova je 1000 g.

(4) odsustvo štetnih organizama

(5) opšti zahtjevi za vršenje pregleda: I faza - izbor ocjenjivačkog mjesta - osmatranje polja, kriterijumi za odreĎivanje broja ocjenjivačkih mjesta za utvrĎivanje

zdravstvenog stanja širokoredih ratarskih usjeva; II faza model pregleda sjemenskog usjeva. Posebni zahtjevi: Pregled usjeva se vrši u obliku spirale.

(6) procedura uzorkovanja doraĎenog sjemena: način uzorkovanja i čuvanje uzoraka do slanja se vrši u skladu sa ISTA metodama. Uzorci se šalju u ovlašćenu

laboratoriju.

(7) uzeti uzorci se dostavljaju ovlašćenim pravnim licima.

2. SUNCOKRET (Helianthus spp.)

Alternaria helianthi, A. zinniae (5) 20% napadnute biljne površine 10(1) - 10(8) 30

A. alternata (5) 20% napadnute biljne površine (1)(9) - (9) 30

Phoma macdonaldi (5) 10% napadnute biljne površine 0,5(1) - 0,5(8) 10

Phomopsis spp. (Diaporthe) (5) 10% uvelih biljaka 10(1) 10 10(8) 10

Puccinia helianthi (5) 10% napadnute biljne površine - - - 10

Septoria helianthi (5) 10% napadnute biljne površine - - - 10

Orobanche cumana (5) 0,05 % napadnutih biljaka 0(1) - 0(8) 5

Sclerotinia sclerotiorum (5) 5% napadnutih biljaka - 10(6) (7) 10(6) (8) 5 (1)

(2)

Avena fatua, A. ludoviciana, A. sterilis - - - 0(2) (7) 0(2) (8) 0(2) (3)

Cuscuta spp. - - - 0(2) (7) 0(2) (8) 0(2) (3)

Sjemena drugih biljnih vrsta - - - 5(2) (7) 5(2) (8) 5(2) (3)

Plasmopara halstedii (5) 0 0(3) (1) - 0(3) (8) 0(3)


sjemena i kompletiranje podataka u Izvještaju koji se vodi na Obrascu 1. Procedura uzorkovanja naturalnog sjemena iz prikolice: broj uboda sondom (primarni uzorci)

za pojedinačnu parcelu: 6 uboda sondom na 7,1-10 t, 7 uboda sondom na 10,1- 23 t, 10 uboda sondom na 23,1 - 50 t, 15 uboda sondom na 50,1 - 100 t, 25 uboda

sondom na 100,1 - 200 t, 30 uboda sondom na 200,1 - 300, 40 uboda na 300,1 - 400 t. Procedura uzorkovanja naturalnog sjemena iz skladišta proizvoĎača: 5 uboda za

količinu do 500 kg, 1 na svakih 300 kg, ali ne manje od 5 uboda za količinu 501- 3000 kg; jedan na svakih 500 kg, ali ne manje od 10 uboda za količinu od 3001-

20000 kg i jedan na svakih 700 kg, ali ne manje od 40 uboda za količinu od 20001 20001 -100000 kg, 1 na svaku tonu, ali ne manje od 60 uzoraka za količinu veću od

100001 kg. Iz primarnih uzoraka formira se zbirni, a iz njega prosječan uzorak mase 1 kg za pojedinačnu parcelu. Uzeti uzorci se dostavljaju ovlašćenim pravnim

licima. Laboratorijski pregled naturalnog sjemena se vrši prema ISTA (ako postoji protokol) i drugim meĎunarodno prihvaćenim metodama što najmanje

podrazumijeva: "trijerisanje" u cilju pripreme uzorka (odbacivanje šturih zrna), analizu suvog sjemena, filter papir metod i izolaciju na hranjivu podlogu. Tek nakon

dostavljanja izvještaja ovlašćenog pravnog lica dopunjava se zapisnik iz poslednjeg zdravstvenog pregleda i izdaje Uvjerenje o zdravstvenom stanju poljoprivrednog

usjeva za proizvodnju sjemena i rasada, zdravstvenom stanju sjemena i zdravstvenom stanju objekta za proizvodnju sadnog materijala višegodišnjih biljaka u čijem

prilogu je Izvještaj ovlašćenog pravnog lica o izvršenim analizama uzoraka naturalnog sjemena uzetih tokom poslednjeg pregleda.

(2) dozvoljeni procenat odnosi se na broj zrna u uzorku. Veličina uzorka za koji se determinišu sjemena korova je 1000 g.

(3) odsustvo štetnog organizma Plasmopara halstedi na sjemenu; tretiranje u cilju suzbijanja štetnog organizma u toku vegetacije o čemu postoji evidencija u knjizi

tretmana.

(4) maksimalni % sjemena zaraţenih štetnim organizmom.

(5) zahtjevi za vršenje pregleda: I faza - izbor ocjenjivačkog mjesta - osmatranje polja, kriterijumi za odreĎivanje broja ocjenjivačkih mjesta za utvrĎivanje zdravstvenog

stanja; II faza model pregleda sjemenskog usjeva. Posebni zahtevi: Pregled usjeva se vrši u obliku spirale.

(6) maksimalni dozvoljeni broj sklerocija u uzorku je 10.


laboratoriju.


(9) Dozvoljeno je 20% bolesnih klijanaca, odnosno klijanaca sa kojih se izoluje A. alternata.

3. ULjANA REPICA I DRUGE ULjANE I KRMNE KRSTAŠICE (Brassica spp., i dr.)

Alternaria brassicae (8) 10% napadnute biljne površine 10(1) - 5(9) 20

Alternaria raphani (8) 10% napadnute biljne površine 10(1) - 5(9) 20

Botrytis cinerea (8) - 10(1) - 5(9) 10

Fusarium spp. (F. moniliforme, F. oxysporum f. sp. pisi, F.

pallidoroseum) (8) 5% napadnute biljne površine 10(1) - 5(9) 10

Leptosphaeria macularis (Phoma lingam) (8) 10% napadnute biljne površine 10(1) - 5(9) 10

Plasmodiophora brassicae (8) 5% napadnutih biljaka - - - -

Rhizoctonia solani (8) 5% napadnutih biljaka - - - -

Peronospora parasitica (8) 5% napadnutih biljaka - - - -

Sclerotinia sclerotiorum (8) 5% napadnute biljne površine 10(1) (3) (5/10)(2) (4) (5/10)(4) (9) -

Repičin sjajnik (8) 5% napadnutih biljaka - - - -

Avena fatua - - - 0(5) 0(5) (9) - (5)

Avena ludoviciana - - - 0(5) 0(5) (9) - (5)

Avena sterilis - - - 0(5) 0(5) (9) - (5)

Cuscuta spp. - - - 0(5) 0(5) (9) - (5)

Raphanus raphanistrum - - - 10(5) 10(5) (9) - (5)

Rumex spp.; Rumex acetosella - - (2/5)(6) (2/5)(6) (9) - (6)

Listronotus bonariensis - - 0 0 (7)

(1) poslednji pregled sjemenskog usjeva podrazumijeva: vizuelni pregled u polju pred ubiranje usjeva, uzorkovanje naturalnog sjemena, laboratorijsku analizu

naturalnog sjemena i kompletiranje podataka u Izvještaju koji se vodi na Obrascu 1. Procedura uzorkovanja naturalnog sjemena iz prikolice: broj uboda sondom

(primarni uzorci) za pojedinačnu parcelu: 6 uboda sondom na 7,1-10 t, 7 uboda sondom na 10,1- 23 t, 10 uboda sondom na 23,1 - 50 t, 15 uboda sondom na 50,1 -

100 t, 25 uboda sondom na 100,1 - 200 t, 30 uboda sondom na 200,1 - 300, 40 uboda na 300,1 - 400 t. Procedura uzorkovanja naturalnog sjemena iz skladišta

proizvoĎača: 5 uboda za količinu do 500 kg, 1 na svakih 300 kg, ali ne manje od 5 uboda za količinu 501- 3000 kg; jedan na svakih 500 kg, ali ne manje od 10

uboda za količinu od 3001-20000 kg i jedan na svakih 700 kg, ali ne manje od 40 uboda za količinu od 20001 20001 -100000 kg, 1 na svaku tonu, ali ne manje od

60 uzoraka za količinu veću od 100001 kg. Iz primarnih uzoraka formira se zbirni, a iz njega prosječan uzorak mase za: Brassica rapa -200 g; B. juncea -100 g; B.

napus - 200 g; B. nigra - 100 g; Raphanus sativus - 600 g; Sinapis alba - 400 g. Uzeti uzorci se dostavljaju ovlašćenim pravnim licima. Laboratorijski pregled

naturalnog sjemena se vrši prema ISTA (ako postoji protokol) i drugim meĎunarodno prihvaćenim metodama što najmanje podrazumijeva: "trijerisanje" u cilju

pripreme uzorka (odbacivanje šturih zrna), analizu suvog sjemena, filter papir metod i izolaciju na hranjivu podlogu. Tek nakon dostavljanja izvještaja ovlašćenog

pravnog lica dopunjava se zapisnik iz poslednjeg zdravstvenog pregleda i izdaje Uverenje o zdravstvenom stanju poljoprivrednog usjeva za proizvodnju sjemena i

rasada, zdravstvenom stanju sjemena i zdravstvenom stanju objekta za proizvodnju sadnog materijala višegodišnjih biljaka u čijem prilogu je Izvještaj ovlašćenog

pravnog lica o izvršenim analizama uzoraka naturalnog sjemena uzetih tokom poslednjeg pregleda.


laboratoriju.

Veličina uzorka za:

B. juncea: koji se uzorkuje iz partije 100 g; za determinaciju organizama pod (4), (5) i (6) je 40 g;

B. napus: koji se uzorkuje iz partije 200 g; za determinaciju organizama pod (4), (5) i (6) je 100 g;

B. nigra: koji se uzorkuje iz partije 100 g; za determinaciju organizama pod (4), (5) i (6) je 40 g;

Sinapis alba: koji se uzorkuje iz partije 400 g; determinaciju organizama pod (4), (5) i (6) je 200 g;

(3) maksimalni dozvoljeni % u naturalnom sjemenu (ne računajući sklerocije u uzorku)

(4) broj sklerocija u uzorku: za Brassica napus - 10; B. rapa - 5; Sinapis alba - 5;

(5) odnosi se na broj zrna u uzorku - bazno i sertifikovano sjeme - vaţi za Brassica spp. i Sinapis alba

(6) odnosi se na broj zrna u uzorku - bazno sjeme 2 zrna; sertifikovano sjeme 5 zrna; vaţi za Brassica spp. i Sinapis alba

(7) odsustvo štetnog organizma Listronotus bonariensis - vaţi za sjeme Brassicaceae

(8) zahtjevi za vršenje pregleda: I faza - izbor ocjenjivačkog mjesta - osmatranje polja, kriterijumi za odreĎivanje broja ocjenjivačkih mjesta za utvrĎivanje

zdravstvenog stanja širokoredih ratarskih usjeva ; II faza model pregleda sjemenskog usjeva. Posebni zahtjevi: Pregled usjeva se vrši u obliku spirale.


4. LAN (Linum usitarissimum) i KONOPLjA (Cannabis sativa)

Colletotrichum lini (7) 5% napadnute biljne površine 5(1) - 3(8) 5 -

Fusarium spp. (7) 5% uvelih biljaka 5(1) - 3(8) 5 -

Melampsora lini (7) 10% napadnute biljne površine - - - 10 -

Septoria linicola (7) 5% napadnute biljne površine 5(1) - 3(8) 5 -

Fusarium spp. (F. equiseti, F. moniliforme, F. oxysporum, F.

pallidosum, F. solani) (7) 5% napadnute biljne površine 5(1) - 3(8) 5 -

Botrytis cinerea - - 5(1) 5(3) 3(8) 5 -

Alternaria linicola, A. lini - - 5(1) 5(3) 3(8) 5 -

Ascochyta linicola (sin. Phoma linicola) - - 5(1) (2) 5(2) (3) 5(2) (8) 5(2) -

Avena fatua; A. ludoviciana; A. sterilis - - - 0(3) (4) 0(4) (8) - -

Cuscuta spp. (7) 0% napadnutih biljaka - 0(3) (4) 0(4) (8) - -

Alopekurus myosuroides - - - 4(3) (5) 4(5) (8) - -

Lolium remotum - - - 2(3) (5) 2(5) (8) - -

Sjemena drugih biljnih vrsta - - - 15(3) (5) 15(5) (8) - -

- 30(3) (6) 30(6) (8) - -

Orobanche ramosa L. (7) 0% napadnutih biljaka - 0(3) (6) 0(6) (8) - -


sjemena i kompletiranje podataka u Izvještaju koji se vodi na Obrascu 1.. Procedura uzorkovanja naturalnog sjemena iz prikolice: broj uboda sondom (primarni

uzorci) za pojedinačnu parcelu: 6 uboda sondom na 7,1-10 t, 7 uboda sondom na 10,1- 23 t, 10 uboda sondom na 23,1 - 50 t, 15 uboda sondom na 50,1 - 100 t, 25

uboda sondom na 100,1 - 200 t, 30 uboda sondom na 200,1 - 300, 40 uboda na 300,1 - 400 t. Procedura uzorkovanja naturalnog sjemena iz skladišta proizvoĎača: 5

uboda za količinu do 500 kg, 1 na svakih 300 kg, ali ne manje od 5 uboda za količinu 501- 3000 kg; jedan na svakih 500 kg, ali ne manje od 10 uboda za količinu od

3001-20000 kg i jedan na svakih 700 kg, ali ne manje od 40 uboda za količinu od 20001 20001 -100000 kg, 1 na svaku tonu, ali ne manje od 60 uzoraka za količinu

veću od 100001 kg. Iz primarnih uzoraka formira se zbirni, a iz njega prosječan uzorak mase za: Linum usitarissimum- 150 g; Cannabis sativa- 600 g. za pojedinačnu

parcelu. Uzeti uzorci se dostavljaju ovlašćenim pravnim licima zrna), analizu suvog sjemena, filter papir metod i izolaciju na hranjivu podlogu. Tek nakon

dostavljanja izvještaja ovlašćenog pravnog lica dopunjava se zapisnik iz poslednjeg zdravstvenog pregleda i izdaje Uvjerenje o zdravstvenom stanju poljoprivrednog

usjeva za proizvodnju sjemena i rasada, zdravstvenom stanju sjemena u čijem prilogu je Izvještaj ovlašćenog pravnog lica o izvršenim analizama uzoraka naturalnog

sjemena uzetih tokom poslednjeg pregleda.

(2) vaţi za Linum usitatissimum, izuzev za sjeme običnog lana gde je maksimalni dozvoljeni procenat Ascochyta linicola (sin. Phoma linicola) 1%


laboratoriju.

Veličina uzorka za:

Linum usitatissimum: koji se uzorkuje iz partije 300 g; za determinaciju organizama navedenih pod (4), (5) i (6) je 150 g;

Cannabis sativa: koji se uzorkuje iz partije 600 g; za determinaciju organizama navedenih pod (4), (5) i (6) je 600 g;

(4) odnosi se na broj zrna u uzorku - vaţi za Linum usitatissimum i Cannabis sativa

(5) odnosi se na broj zrna u uzorku - vaţi za Linum usitatissimum

(6) odnosi se na broj zrna u uzorku - vaţi za Cannabis sativa

(7) zahtevi za vršenje pregleda: I faza - izbor ocjenjivačkog mjesta - osmatranje polja, kriterijumi za odreĎivanje broja ocjenjivačkih mjesta za utvrĎivanje zdravstvenog

stanja širokoredih ratarskih usjeva; II faza model pregleda sjemenskog usjeva. Posebni zahtjevi: Pregled usjeva se vrši u obliku spirale.


5. MAK (Papaver somniferum)

Helminthosporium papaveris 2 x 1 m2/ha dijagonalno 5% napadnute biljne površine 1 - 1 5

Peronospora arborescens 2 x 1 m2/ha dijagonalno 5% napadnute biljne površine 1 - 1 5

Sjemena drugih biljnih vrsta - - - 25(1) (3) 25(1) (4) - (1) (2)

Avena fatua; A. ludoviciana; A. sterilis - - - 0(1) (3) 0(1) (4) - (1) (2)

Cuscuta spp. - - - 0(1) (3) 0(1) (4) - (1) (2)

(1) odnosi se na broj zrna u uzorku

(2) veličina uzorka za koji se uzorkuje iz partije 50 g; za determinaciju organizama je 10 g;


laboratoriju.


KIKIRIKI (Arachis hypogea)

Macrophomina

phaseolina

(6) 5% napadnutih

biljaka (pasulja,

kikirikija)

- - - -

Druge biljne vrste - - - 5(2)(7) 5(2) (8) 5(2) (2)

Ţive Acarina - - - 0(7) 0(8) 0 -

(1) Arachis hypogea - 50 g. Uzeti uzorci se dostavljaju ovlašćenim pravnim licima. Laboratorijski pregled naturalnog sjemena vrši se prema ISTA (ako postoji protokol)

i drugim meĎunarodno prihvaćenim metodama što najmanje podrazumijeva: "trijerisanje" u cilju pripreme uzorka (odbacivanje šturih zrna), analizu suvog sjemena,

filter papir metod i izolaciju na hranjivu podlogu. Analizira se 1 prosječan uzorak po usjevu u: 2 ponavljanja za količinu do 500 kg koja je uzorkovana, 3 ponavljanja za

količinu od 3001-20000 kg koja je uzorkovana i 4 ponavljanja za količinu preko 20 001 kg koja je uzorkovana. Tek nakon dostavljanja izvještaja ovlašćenog pravnog

lica dopunjava se zapisnik iz poslednjeg zdravstvenog pregleda i izdaje Uverenje o zdravstvenom stanju poljoprivrednog usjeva za proizvodnju sjemena i rasada,

zdravstvenom stanju sjemena i zdravstvenom stanju objekta za proizvodnju sadnog materijala višegodišnjih biljaka u čijem prilogu je Izvještaj ovlašćenog pravnog lica

o izvršenim analizama uzoraka naturalnog sjemena uzetih tokom poslednjeg pregleda;

(2) Veličina uzorka 1000 g. Vaţi samo za Arachis hypogea

(3) Odsustvo štetnih organizama na biljkama;

način vršenja pregleda: I faza-izbor ocjenjivačkog mjesta-osmatranje polja, kriterijumi za odreĎivanje broja ocjenjivačkih mjesta za utvrĎivanje.

(4) zdravstvenog stanja povrtarskih usjeva; II faza model pregleda sjemenskog usjeva. Posebni zahtjevi: Pregled ujseva se vrši u obliku spirale.


laboratoriju;


8.Dozvoljena odstupanja (tolerancije) u kvalitetu sjemena izmeĎu deklarisanog kvaliteta i kvaliteta utvrĎenog ponovnim ispitivanjem

8.1. Ispitivanjem kvaliteta sjemena moţe se dobiti rezultat, odnosno kvalitet drugačiji od deklarisanog kvaliteta. Dozvoljena su odstupanja (tolerancije) izmeĎu

deklarisanog kvaliteta i ponovnim ispitivanjem kvaliteta koji je utvrdila ovlašćena laboratorija - u granicama do kojih je razlika, odnosno odstupanje dozvoljeno.

8.2. Granice dozvoljenih odstupanja za čistoću sjemena

Tabela 9. Dozvoljena odstupanja za sve komponente čistoće

Ako je prosjek izmeĎu deklarisanog i ispitivanjem utvrĎenog kvaliteta (procenta) u granicama:

1 2

50% do 100% manji od 50%

99,95-100,00 0,00-0,04

99,90-99,94 0,05-0,09

99,85-99,89 0,10-0,14

99,80-99,84 0,15-0,19

99,75-99,79 0,20-0,24

99,70-99,74 0,25-0,29

99,65-99,69 0,30-0,34

99,60-99,64 0,35-0,39

99,50-99,59 0,40-0,44

99,60-99,54 0,45-0,49

99,40-99,49 0,50-0,59

99,30-99,39 0,60-0,69

99,20-99,29 0,70-0,79

99,10-99,19 0,80-0,89

99,00-99,09 0,90-0,99

99,75-98,99 1,00-1,24

98,50-98,74 1,25-1,49

98,25-98,49 1,50-1,74

98,00-98,24 1,75-1,99

97,75-97,99 2,00-2,24

97,50-97,74 2,25-2,49

97,25-97,49 2,50-2,74

97,00-97,25 2,75-2,99

96,50-96,99 3,00-3,49

96,00-96,49 3,50-3,99

95,50-95,99 4,00-4,49

95,00-95,49 4,50-4,99

94,00-94,99 5,00-5,99

93,00-93,99 5,00-6,99

92,00-92,99 7,00-7,99

91,00-91,99 8,00-8,99

90,00-90,99 9,00-9,99

88,00-89,99 10,00-11,99

86,00-92,99 12,00-13,99

84,00-85,99 14,00-15,99

82,00-83,99 16,00-17,99

80,00-81,90 18,00-19,99

78,00-79,99 20,00-21,99

76,00-77,99 22,00-23,99

74,00-75,99 24,00-25,99

72,00-73,79 26,00-27,99

70,00-71,99 28,00-29,99

65,00-69,99 30,00-34,99

60,00-64,00 35,00-39,99

50,00-59,99 40,00-49,99

Ako se čistoća sjemena ispituje sa dvije polovine jednog radnog uzorka ili sa dva radna uzorka, provjerava se da li su rezultati ispitivanja u granicama dozvoljenih

odstupanja. Ako rezultati ispitivanja čistoće sjemena nisu u granicama dozvoljenih odstupanja, postupak odreĎivanja čistoće se ponavlja na isti način jedanput ili više puta.

Kao konačni rezultat ispitivanja uzimaju se prosječne vrijednosti čistoće dobijene poslije svih ispitivanja.

Dozvoljena odstupanja (tolerancije) koriste se za sve komponente čistoće (sjeme osnovne kulture, sjeme drugih vrsta poljoprivrednog bilja, korova i mrtve primjese).

Dozvoljena odstupanja za procenat čistoće sjemena osnovne kulture, sadrţaj sjemena drugih vrsta kulturnog poljoprivrednog bilja, sadrţaj korova i sadrţaj internih

(mrtvih) primjesa, odnose se na razliku izmeĎu deklarisanog kvaliteta i kvaliteta utvrĎenog ispitivanjem. Ako razlika izmeĎu deklarisanog kvaliteta i kvaliteta utvrĎenog

ispitivanjem prelazi izračunati iznos dozvoljenih odstupanja, smatraće se da sjeme ne odgovara deklarisanom kvalitetu.

8.3. Granice dozvoljenih odstupanja za klijavosti sjemena

Tabela 10. Dozvoljena odstupanja (tolerancije) za procenat klijavosti sjemena

Ako je prosjek izmeĎu deklarisanog i

ispitivanjem utvrĎenog kvaliteta (procenta)

klijavosti u granicama: Dozvoljeno odstupanje od

deklarisanog kvaliteta u procentu

Ako je prosjek izmeĎu deklarisanog i

ispitivanjem utvrĎenog kvaliteta (procenta)

klijavosti u granicama Dozvoljeno odstupanje od

deklarisanog kvaliteta u procentu

Preko 50% 50% i manji preko 50% 50% i manji

1 2 3 1 2 3

99 2 3 88 do 86 15 do 19 7

97 do 98 3 do 4 3 76 do 81 20 do 25 8

94 do 96 5 do 7 4 70 do 75 26 do 31 9

91 do 93 8 do 10 5 60 do 69 32 do 41 10

87 do 90 11 do 14 6 51 do 59 42 do 50 11

Dozvoljena odstupanja za procenat klijavosti sjemena odnose se na razliku izmeĎu deklarisanog kvaliteta i kvaliteta koji je ponovnim ispitivanjem utvrdila ovlašćena

laboratorija. Ako razlika izmeĎu deklarisnog kvaliteta i kvaliteta utvrĎenog ispitivanjem prelazi dozvoljena odstupanja, smatraće se da sjeme ne odgovara deklarisanom

kvalitetu.

8.4. Granice dozvoljenih odstupanja za broj drugih vrsta za deklarisani i naknadno ispitivani kvalitet

Tabela 11. Dozvoljena odstupanja (tolerancije) za izbrojano sjeme korova i drugih vrsta

Izbrojani

prosjek

Dozvoljeno

odstupanje

Izbrojani

prosjek

Dozvoljeno

odstupanje

Izbrojani

prosjek

Dozvoljeno

odstupanje

Izbrojani

prosjek

Dozvoljeno

odstupanje

1 2 1 2 1 2 1 2

3-4

5-6

7-8

9-11

12-14

15-17

18-21

22-25

26-30

31-34

35-40

41-45

46-52

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

53-58

69-65

66-72

73-79

80-87

88-95

96-104

105-113

114-122

123-131

132-141

142-152

153-162

163-173

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

174-186

187-198

199-210

211-223

224-235

236-249

250-262

263-276

277-290

291-305

306-320

321-336

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

337-351

352-367

368-386

387-403

404-420

421-438

439-456

457-474

475-493

494-513

514-532

533-552

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

Obrazac 1

IZVJEŠTAJ O STRUČNOJ KONTROLI NAD PROIZVODNJOM SJEMENSKOG MATERIJALA ULJARICA I PREDIVOG BILJA br. ____________

I. PODACI O PROIZVOĐAČU

1. Naziv/sjedište odnosno ime i prezime registrovanog proizvoĎača:

2. Odgovorno lice proizvoĎača:

3. Naziv/ Ime i prezime i JMB fizičkog lica koje ima ugovor o saradnji sa proizvoĎačem i evidencioni broj:

4. Broj rješenja o upisu u registar proizvoĎača:

5. Broj iz evidencije za kooperante:

6.Telefon/Fax/E-mail:

II. PORIJEKLO UPOTRIJEBLJENOG SJEMENA

1. Biljna vrsta (latinski i crnogorski naziv):

2. Sorta/hibrid/linija:

3. Kategorija:

4. Porijeklo posijanog sjemena:

5. Broj partije, broj i datum deklaracije o kvalitetu sjemena:

6. Naziv i sjedište izdavaoca deklaracije:

7.Količina posijanog sjemena (kg/ha):

8.Ukupno utrošena količina sjemena (kg):

III. SJEMENSKI USJEV

PRVI PREGLED

1. Oznaka parcele (lokalni naziv, katastarski broj i mjesto parcele i GPS kordinate):

2. Površina parcele (ha):

3. Datum sjetve:

4. Faza razvoja biljaka pri pregledu:

4. Predusjev:

5. Plodored: 20_ _ _____________; 20_ _ _____________; 20_ _ _____________; 20_ _ ______________;

6. Prostorna izolacija: DA / NE ________m

7. Sklop usjeva /m2:

8. Autentičnost usjeva (identitet): DA / NE

9. Ujednačenost usjeva: DA / NE

10. Genetska čistoća: DA / NE

11. Polijeganje u %:

12. Atipične biljke (broj na kontrolnoj jedinici):

14. Druge vrste (broj na kontrolnoj jedinici):

15.Zakorovljenost (ocjena od 0 do 3, dominantne vrste korova naročito onih problematičnih za doradu):

16.Zdravstveno stanje usjeva ili utvrĎeni štetni organizmi:

17. Površina isključena iz daljeg praćenja (ha):

18. Priznata površina (ha):

19.Preporuke proizvoĎaču:

Datum pregleda:

Za proizvoĎača: Pregled izvršio:

(odgovorno lice proizvoĎača)

DRUGI PREGLED

1. Faza razvoja biljaka pri pregledu:

2. Atipične biljke (broj na kontrolnoj jedinici):

3. Druge vrste (broj na kontrolnoj jedinici):

4.Zakorovljenost (ocjena od 0 do 3, dominantne vrste korova naročito onih problematičnih za doradu):

5.Zdravstveno stanje usjeva ili utvrĎeni štetni organizmi:

6. Površina isključena iz daljeg praćenja (ha):

7. Priznata površina (ha):

8.Preporuke proizvoĎaču:

Datum pregleda:

Za proizvoĎača: Pregled izvršio:

(odgovorno lice proizvoĎača) (odgovorno lice za stručnu kontrolu)

Datum zaključivanja zapisnika:___________________

Obrazac 2

PRIJAVA br. ____________

za vršenje stručne kontrole nad proizvodnjom sjemenskog materijala uljarica i predivog bilja

I. PODACI O PROIZVOĐAČU

1. Naziv/ ime i prezime registrovanog proizvoĎača:

2. Sjedište i adresa:


4. Naziv/ Ime i prezime i JMB fizičkog lica koje ima ugovor o saradnji sa proizvoĎačem i evidencioni broj:


6. Broj iz evidencije za kooperante:

7. Telefon/Fax/E-mail:

II. PODACI O SJEMENSKOM USJEVU


2. Predusjev:

3. Porijeklo sjemena:

4. Broj i datum deklaracije o kvalitetu sjemena:

5. Naziv i sjedište izdavaoca deklaracije:

6. Površina sjemenskog usjeva (ha):

7. Kategorija posijanog sjemena:

8. Planirana kategorija sjemena na kraju proizvodnog procesa:

9. Naziv parcele, katastarski broj i opština:

10. Površina parcele:

11. Datum sjetve:

Podnosilac prijave:

Datum podnošenja prijave M.P.

Obrazac 3

SERTIFIKAT O PRIZNAVANJU SJEMENSKOG MATERIJALA ULJARICA I PREDIVOG BILJA

broj _________

1. Naziv i sjedište/ime i prezime registrovanog proizvoĎača:


3. Za fizičko lice broj ugovora o saradnji sa proizvoĎačem i evidencioni broj:


5. Broj prijave i mjesto proizvodnje:



8. Godina proizvodnje:

9. Porijeklo posijanog sjemena:

a. Broj i datum deklaracije o kvalitetu sjemena:

b. Naziv i sjedište lica koje izdaje deklaracije:

10. Oznaka parcele (naziv i broj):

11. Površina sjemenskog usjeva (ha):

12. Prinos naturalnog sjemena (kg/ha):

13. Procjena prinosa doraĎenog sjemena (kg/ha):

14. Procjena ukupnog prinosa doraĎenog sjemena (u kg):

15. Proizvodnja sjemena vršena je pod stručnom kontrolom:

16. Naziv ovlašćenog pravnog lica za vršenje stručne kontrole, broj i datum sačinjavanja izvještaja o stručnoj kontroli:

17. Datum izdavanja sertifikata:

Sjemenski usjev ______________(biljna vrsta) _______________(naziv sorte), PRIZNAJE SE/NE PRIZNAJE SE kao kategorija:______________ (naziv i oznaka

kategorije).

Odgovorno lice ovlašćenog pravnog lica:

Obrazac 4

EVIDENCIJA O IZDATIM SERTIFIKATIMA SJEMENSKOG MATERIJALA ULJARICA I PREDIVOG BILJA

Red

ni

bro

j

Datu

m

Pod

nosi

lac z

ah

tjeva

Broj

zah

tjev

a

Broj

serti

fik

ata

Broj

izvje

štaja

o

kvalt

etu

Vrst

a

Sorta

/Hib

rid

/Lin

ija

Kate

gorij

a

God

ina

proiz

vod

nje

Masa

parti

je k

g

Masa

jed

nog

pak

ov

an

ja

Broj

pak

ov

an

ja

Serij

ski

bro

jevi

eti

keta

Naziv

i v

eli

čin

e

frak

cij

e

Broj

serti

fik

ata

o

priz

nava

nju

usj

eva

Obrazac 5

Naziv i sjedište ovlašćene laboratorije koja vrši ispitivanje kvaliteta sjemena:

____________________________________________________________

PRIJAVA ZA ISPITIVANJE I UTVRĐIVANJE KVALITETA SJEMENA ULJARICA I PREDIVOG BILJA BROJ __________



3. Naziv proizvoĎača:

4. Naziv doraĎivača:

5. Broj i datum sertifikata o priznavanju usjeva:

6. Broj partije sjemena i količina (kg):

7. Naziv preparata kojim je sjeme tretirano:

Datum:______________ Podnosilac zahtjeva:________________

Obrazac 6

IZVJEŠTAJ O KVALITETU SJEMENA ULJARICA I PREDIVOG BILJA BROJ __________



3. Naziv proizvoĎača:

4. Naziv doraĎivača:

5. Broj i datum sertifikata o priznavanju usjeva:

6. Broj partije sjemena i količina (kg):

7. Naziv preparata kojim je sjeme tretirano i klauzula:

8. Čistoća sjemena (%):

9. Sadrţaj vlage (%):

10. Klijavost (%):

11. Energija klijanja (%):

12. Masa 1000 zrna:

13. Sadrţaj drugih biljnih vrsta (%):(naziv i broj zrna):

14. Sadrţaj korovskih vrsta (%):(naziv i broj zrna):

15. Zdravstveno stanje:

16. Naziv i sjedište institucije koja je vršila ispitivanje kvaliteta sjemena:

17. Datum izdavanja izvještaja o kvalitetu sjemena:

Odgovorno lice za izdavanje deklaracije:

_________________________________

Odgovorno lice ovlašćenog pravnog lica

________________________________

Obrazac 7

Naziv i adresa podnosioca zahtjeva

_____________________________

ZAHTJEV ZA IZDAVANJE DEKLARACIJE I ETIKETA BR. ________

1. Biljna vrsta:

2. Sorta:

3. Kategorija:

4. ProizvoĎač/doraĎivač:

5. Broj Sertifikata o priznavanju usjeva/Sertifikat o sortnosti za sjeme iz uvoza:

6. Broj izvornog sertifikata (u slučaju prepakivanja):

7. Zemlja porijekla sjemena:

Red

ni

bro

j

Broj

Serti

fik

ata

o s

jem

en

u

Broj

izv

ješt

aja

o k

va

lite

tu

Go

din

a

pro

izv

od

nje

Ma

sa p

arti

je

Ma

sa j

ed

no

g

pak

ov

an

ja i

li

bro

j zrn

a

Bro

j

pa

ko

va

nja

Naziv

ak

tiv

ne

mate

rij

e

za

dezin

fek

cij

u

sjem

en

a

Naziv

i v

eli

čin

a

fra

kcij

e

Kli

jav

ost

%

8. Vrsta sertifikata na pakovanju (samolepljiva, za prošivanje, za vezanje)

Datum podnošenja zahtjeva

_______________________

M.P.

Podnosilac zahtjeva

Odgovorno lice ovlašćenog pravnog lica

_________________________________

Obrazac 8

DEKLARACIJA O KVALITETU SJEMENA ULJARICA I PREDIVOG BILJA Br. _________

(izdaje se uz otpremnicu)

______________________________________________________________________________

Ovlašćeno pravno lice koje izdaje Deklaraciju o kvalitetu sjemena uz otpremnicu

I. OSNOVNI PODACI O SJEMENU

1. Biljna vrsta (narodno ime, latinski naziv):


3. Kategorija:

4. Godina proizvodnje:

5. ProizvoĎač (naziv i sjedište, a za sjeme iz uvoza - zemlja izvoznica):

6. DoraĎivač (naziv i sjedište):

7. Broj i datum Sertifikata o priznavanju sjemenskog usjeva, odnosno sertifikata o sortnosti sjemena koje je izdala zemlja izvoznica:

8. Broj i datum izvještaja o kvalitetu sjemena:

9. Broj partije sjemena i količina u kg:

10. Broj pakovanja u partiji sjemena:

11. Neto-masa jednog pakovanja:

12. Naziv peparata kojim je sjeme tretirano i klauzula:

13. Serijski broj deklaracija na ambalaţi:

II. UTVRĐENI KVALITET

1. Čistoća, u %:

2. Sadrţaj vlage, u %:

3. Klijavost, u %:

4. Energija klijanja, u %:

5. Masa 1.000 sjemena:

6. Sadrţaj drugih biljnih vrsta, u % (naziv i broj zrna):

7. Sadrţaj korova, u % (naziv i broj zrna):

8. Zdravstveno stanje (naziv naĎenih bolesti i procenat) (naziv naĎenih štetnih organizama i broj):

9. Datum izdavanja deklaracije:

10. Datum do koga vaţi deklaracija:

MP

Odgovorno lice za izdavanje deklaracije:

_______________________________

Obrazac 9

Naziv i adresa podnosioca zahtjeva

_____________________________

ZAHTJEV ZA PRODUŢENJE VAŢENJA DEKLARACIJE BR. ________

1. Biljna vrsta:

2. Sorta:

3. Kategorija:

4. ProizvoĎač/doraĎivač:

5. Broj sertifikata o priznavanju sjemenskog usjeva /sertifikat o sortnosti za sjeme iz uvoza:

6. Broj izvornog sertifikata (u slučaju prepakivanja):

7. Zemlja porijekla:

8. Vrsta etikete na pakovanju (samoljepljiva, za prošivanje, za vezanje):

Datum podnošenja zahtjeva: Podnosilac zahtjeva:

______________________ _________________

1507. Na osnovu člana 50 Opšteg zakona o obrazovanju i vaspitanju („Službeni list RCG“, br. 64/02, 31/05 i 49/07 i „Službeni

list CG“, br. 45/10, 45/11, 36/13, 39/13 i 47/17) i člana 18 stav 1 Zakona o upravnom postupku („Službeni list CG“, br. 56/14,

20/15, 40/16 i 37/17), Ministarstvo prosvjete donijelo je

R J E Š E Nj E

O IZDAVANjU LICENCE JAVNOJ USTANOVI DOM UČENIKA I STUDENATA, BERANE

1. Izdaje se licenca za rad Javnoj ustanovi Dom učenika i studenata, Berane, za obezbjeđivanje smještaja i ishrane 220 učenika

i studenata.

2. Ovo rješenje stupa na snagu danom donošenja, a objaviće se u „Službenom listu Crne Gore“.

Broj: UP I 060-107/2018


Ministar,

dr Damir Šehović, s.r.

1508.

Na osnovu člana 43 stav 4 tačka 3 Zakona o energetici ("Službeni list CG", br. 5/16 i 51/17) i člana 12 tačka 1 tačka 1 Statuta Regulatorne agencije za energetiku ("Službeni list CG", broj 36/17), Odbor Agencije, na sjednici održanoj 15. novembra 2018. godine, donio je

P R AV I L A O IZMJENI I DOPUNI PRAVILA O LICENCAMA ZA OBAVLJANJE ENERGETSKIH

DJELATNOSTI

Član 1 U Pravilima o licencama za obavljanje energetskih djelatnosti ("Službeni list CG", br. 50/16 i 30/18), u članu 6 stav 9 tačka 4 poslije riječi: "energije", dodaju se riječi: "i/ili gasa."

Član 2

U članu 7 stav 1 tačka 2) podtačka f) brišu se riječi: "i skladištenje." U članu 7 stav 1 tačka 2) podtačka h) mijenja se i glasi: "skladištenje tečnog

prirodnog gasa ( u daljem tekstu: TPG)." U članu 7 stav 1 tačka 2) podtačka i) brišu se riječi: "trgovinu na veliko TPG i. " U članu 7 stav 1 tačka 3) poslije tačke j) dodaje se nova tačka k) koja glasi: "za

upravljanje postrojenjem za tečni naftni gas. " U članu 7 stav 1 tačka 4) briše se riječ: "naftnih. "

Član 3

U članu 18 stav 5 poslije riječi: "derivata", dodaje se riječ: " i/ili TPG."

Član 4 U članu 19 poslije stava 2 dodaju se dva nova stava koja glase: " (3) Godišnji izvještaj o poslovanju iz stava 2 tačka 1 ovog člana energetski subjekat je dužan da dostavi do 30. aprila tekuće godine za prethodnu godinu, osim ukoliko je obveznik revizije, do 30. juna. " (4) Energetski subjekat je dužan da do 31. januara tekuće godine Agenciji dostavi fizičke pokazatelje poslovanja ostvarene u prethodnoj godini. "

Član 5

U članu 21 brišu se riječi: "prirodni gas i."

Član 6

Ova pravila stupaju na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu Crne Gore".

Broj: 18/3878-3 Podgorica, 15. novembar 2018. godine

Predsjednik Odbora,

Branislav Prelević, s.r.

1509.

Na osnovu člana 24 Statuta Komore fizioterapeuta Crne Gore (“Službeni list Crne Gore”

broj 44/2017), a u skladu sa Odlukom Komisije za kontinuiranu fizioterapeutsku edukaciju Komore

fizioterapeuta Crne Gore, Izvršni odbor Komore fizioterapeuta Crne Gore je na sjednici održanoj

17.11.2018.g. donio

O D L U K U

O DONOŠENjU RASPOREDA STRUČNIH USAVRŠAVANjA

U ORGANIZACIJI KOMORE FIZIOTERAPEUTA CRNE GORE U 2019. GODINI

1. Donosi se Raspored stručnih usavršavanja u organizaciji Komore fizioterapeuta Crne Gore u

2019. godini.

2. Raspored stručnih usavršavanja u 2019. godini je sastavni dio ove Odluke.

3. Fizioterapeuti i fizioterapeutski tehničari su u obavezi da se blagovremeno prijave Stručnoj

službi Komore za prisustvo određenom stručnom usavršavanju.

4. Evidenciju o bodovima vrši Stručna služba Komore.

5. Ova Odluka stupa na snagu danom donošenja, a biće objavljena u Službenom Listu Crne

Gore.

Broj: 1654


Izvršni odbor Komore fizioterapeuta Crne Gore

Predsjednik,

Krsto Kovačević, s.r.

Raspored stručnih usavršavanja za 2019. godinu

u organizaciji Komore fizioterapeuta Crne Gore

Tema 2 – Trening za žene – vježbe za karlično dno – Rajka Adžić

Herceg-Novi 16.mart

Podgorica 11.maj

Bijelo Polje 07.septembar

Tema 3 – Osteoartritis i gojaznost – izazovi za fizioterapiju – Pavle Đukanović

Bijelo Polje 02.mart

Herceg-Novi 25.maj

Podgorica 02.novembar

Tema 4 – Gruba motorička funkcionalna klasifikacija cerebralne paralize – mogućnosti korišćenja u praksi

– Sead Adrović

Bijelo Polje 15.jun

Herceg-Novi 21.septembar

Podgorica 14.decembar

Tema 5 – Fizioterapija dementnih osoba – Emil Luković

Herceg-Novi 29.jun

Bijelo Polje 19.oktobar

Podgorica 23.novembar

Tema 6 – Refleksologija – Jadranka Pješivac

Herceg-Novi 23.februar

Podgorica 06.april

Bijelo Polje 20.jul

Radionica 1 – Perkutana periferna nervna i mišićna stimulacija – Božidar Gardašević

Podgorica 08. i 09.jun

Tema 1 – Skakačko koljeno i patelofemoralni bolni sindrom – Nemanja Peković

Podgorica 09.februar

Bijelo Polje 20.april

Herceg-Novi 05.oktobar

1510.

Na osnovu člana 24 Statuta Komore fizioterapeuta Crne Gore (“Službeni list Crne Gore”

broj 44/2017), Izvršni odbor Komore fizioterapeuta Crne Gore je na sjednici održanoj 17.11.2018.g.

donio

O D L U K U

O VISINI NAKNADE ZA IZRADU STRUČNIH USAVRŠAVANjA

ZA POTREBE KOMORE FIZIOTERAPEUTA CRNE GORE

1. Utvrđuje se visina naknade za izradu stručnog predavanja za potrebe Komore fizioterapeuta

Crne Gore u iznosu od 100,00€.

2. Utvrđuje se visina naknade za izradu radionice za potrebe Komore fizioterapeuta Crne Gore

u iznosu od 200,00€.

3. Autor određenog stručnog usavršavanja potpisuje Ugovor sa Komorom fizioterapeuta Crne

Gore u cilju definisanja obostranih prava i obaveza.

4. Odluka o visini naknade za izradu stručnih usavršavanja za potrebe Komore fizioterapeuta

Crne Gore se odnosi na stručna predavanja i radionice u 2019. godini a na osnovu

Rasporedu stručnih usavršavanja u organizaciji Komore fizioterapeuta Crne Gore u 2019.

godini.

5. Ova Odluka stupa na snagu danom donošenja, a biće objavljena u Službenom Listu Crne

Gore.

Broj: 1655


Izvršni odbor Komore fizioterapeuta Crne Gore

Predsjednik,

Krsto Kovačević, s.r.

1511.

Na osnovu ĉlana 23 Zakona o štrajku ("Sluţbeni list CG“, broj 11/15), a u vezi sa ĉlanom

19 taĉka 5 Zakona o štrajku, Arbitraţno vijeće za utvrĊivanje minimuma procesa rada za

vrijeme štrajka u djelatnosti javnih elektronskih komunikacija koje ĉine: predstavnik

Ministarstva ekonomije – Marinela Lazarević, predsjednik Arbitraţnog vijeća i ĉlanovi:

predstavnik Unije poslodavaca Crne Gore – Dragana Stojković i predstavnik Unije slobodnih

sindikata Crne Gore i Saveza sindikata Crne Gore – Ţeljko Burić, na sjednici odrţanoj dana 2.

novembra 2018. godine, donijelo je

ODLUKU

O MINIMUMU PROCESA RADA ZA VRIJEME ŠTRAJKA U DJELATNOSTI

JAVNIH ELEKTRONSKIH KOMUNIKACIJA

Ĉlan 1

Ova odluka definiše minimum procesa rada za vrijeme štrajka u djelatnosti javnih

elektronskih komunikacija (operatori javnih elektronskih komunikacija – mobilnih, fiksnih,

internet, kablovskih mreţa, mreţa za prenos i emitovanje radio-difuznih i drugih signala), kao

djelatnosti od javnog interesa, propisanih ĉlanom 19 taĉka 5 Zakona o štrajku.

Ĉlan 2

Za vrijeme trajanja štrajka u privrednim subjektima koji pruţaju usluge iz djelatnosti

javnih elektronskih komunikacija, minimum procesa rada je skup odgovarajućih tehniĉkih i

organizacionih mjera, procesa i aktivnosti koje treba preduzeti u obezbjeĊivanju:

(a) kontinuiteta pruţanja elektronskih komunikacionih usluga, kao usluga od javnog

interesa, korisnicima koji imaju vaţeće pretplatniĉke ugovore u dijelu ograniĉenom na:

I. prijem, prosljeĊivanje i rješavanje prijave smetnje i/ili prekida u radu elektronskih

komunikacionih usluga,

II. prijem prijave i eliminisanje posljedica gubitka i/ili kraĊe interfejsa ili identifikacionog

dokumenta i/ili elektronskog identifikatora ĉija bi moguća zloupotreba mogla uzrokovati štetu

za korisnika ili štete po javnu i nacionalnu bezbjednost;

(b) kontinuiteta pruţanja veleprodajnih elektronskih komunikacionih usluga koje privredni

subjekti u štrajku pruţaju drugim operatorima po obavezama utvrĊenim od strane nadleţnog

regulatornog organa;

(c) evidencije, ĉuvanja i obrade podataka o saobraćaju koji sluţe za obraĉun troškova

elektronskih komunikacionih usluga na maloprodajnom i veleprodajnom nivou;

(d) uslova za presrijetanje komunikacija po nalogu nadleţnog drţavnog organa;

zadrţavanja i dostavljanja odreĊenih podataka o saobraćaju i lokaciji i podataka potrebnih za

identifikaciju i registraciju pretplatnika - pravnih i fiziĉkih lica, za potrebe odbrane i

nacionalne bezbjednosti, kao i radi sprjeĉavanja vršenja kriviĉnog djela, istrage, otkrivanja i

kriviĉnog gonjenja poĉinilaca kriviĉnih djela i pruţanja pomoći kod potrage i spašavanja

ljudi, zaštite ţivota i zdravlja ljudi i imovine.

Za vrijeme trajanja štrajka, prioritet prilikom preduzimanja mjera za otklanjanje kvarova i

smetnji na elektronskoj komunikacionoj mreţi u cilju obezbjeĊenja kontinuiteta pruţanja

elektronskih komunikacionih usluga, garantuje se sljedećim subjektima:

(a) operativno komunikacionim centrima jedinstvenog evropskog broja „112“ za

pozivanje u hitnim sluĉajevima, kao i svim hitnim sluţbama;

(b) organima zakonodavne, sudske i izvršne vlasti, na drţavnom i lokalnom nivou;

(c) komandno-operativnim centrima Generalštaba Vojske Crne Gore;

(d) drţavnim organima nadleţnim za javnu i nacionalnu bezbjednost;

(e) zavodima za izvršenje kriviĉnih sankcija;

(f) javnim zdravstvenim ustanovama i Institutu za javno zdravlje;

(g) subjektima zaduţenim za kontrolu drumskog, vazdušnog i pomorskog saobraćaja;

(h) carinskim organima;

(i) Radio i Televiziji Crne Gore, za potrebe prenosa prvog i drugog programa Radija i

Televizije, na cijeloj teritoriji Crne Gore;

(j) ostalim drţavnim institucijama, odnosno institucijama koje vrše javna ovlašćenja, u

skladu sa odlukom koju o tome moţe donijeti nadleţni drţavni organ.

Ĉlan 3

Bliţi naĉin obezbjeĊivanja minimuma procesa rada u skladu sa ovom odlukom, privredni

subjekt u djelatnosti iz ĉlana 1 ove odluke (u daljem tekstu: poslodavac) utvrĊuje posebnim

aktom. Ovaj akt sadrţi precizan broj izvršilaca koji su, za vrijeme štrajka, duţni da obavljaju

poslove utvrĊene ĉlanom 2 stav 1 ove odluke. Poslodavac donosi predmetni akt na osnovu

sporazuma potpisanog sa sindikatom, u roku od 60 dana od dana donošenja ove odluke.

Broj izvršilaca utvrĊenih aktom iz stava 1 ovog ĉlana, ne moţe biti veći od 1/3 broja

izvršilaca koji su, u uslovima kada nema štrajka, angaţovani da rade na poslovima iz ĉlana 2

stav 1 ove odluke, pri ĉemu se mora obezbijediti da na svakom od tih poslova radi najmanje

jedan izvršilac (ili jedan izvršilac po smjeni, u sluĉajevima kada je predviĊen rad u

smjenama).

Zaposleni koji su u štrajku ne mogu se rasporeĊivati na poslove iz ĉlana 2 stav 1 ove

odluke, ako na tim poslovima već radi dovoljan broj izvršilaca, u skladu sa stavom 2 ovog

ĉlana, koji nijesu u štrajku.

Izuzetak od stava 2 ovog ĉlana primjenjuje se kod:

- poslova koji se vrše u emisionim centrima Radio-difuznog centra Lovćen i Bjelasica;

- postizanja drugaĉijeg dogovora izmeĊu poslodavca i sindikata.

Za vrijeme štrajka, uslovi bezbjednosti i zaštite na radu moraju biti ispunjeni.

Iz aktivnosti obuhvaćenih minimumom procesa rada izuzeti su:

(a) poslovi i aktivnosti promotivnog i prodajnog karaktera;

(b) poslovi i aktivnosti usmjereni na razvoj mreţa i usluga, testiranje, implementaciju i

aktivaciju novih usluga, opreme i tehnologija;

(c) poslovi i aktivnosti vezani za kontakt s korisnicima, osim sluĉaja iz ĉlana 2 stav 1

taĉka (a) ove odluke;

(d) poslovi i aktivnosti logistike, osim u dijelu nuţnog za obezbjeĊivanje usluga iz ĉlana 2

ove odluke;

(e) poslovi i aktivnosti administrativne prirode i poslovi obezbjeĊivanja poslovne podrške.

Ako poseban akt kojim se utvrĊuje precizan broj izvršilaca ne bude donijet na naĉin i u

roku propisanom stavom 1 ovog ĉlana, poslodavac i sindikat duţni su da bez odlaganja

pokrenu arbitraţni postupak po Zakonu o arbitraţi, uz obavezu da spor riješe u roku od 60

dana.

Ĉlan 4

Zaposleni koji su duţni da, u cilju obezbjeĊenja minimuma procesa rada za vrijeme

štrajka, rade na radnim mjestima odreĊenim posebnim aktom iz stava 1 ĉlana 3 ove odluke,

odreĊuju se u skladu sa odredbom ĉlana 24 Zakona o štrajku.

Ĉlan 5

Organizator štrajka u vrijeme njegove pripreme i sprovoĊenja ne smije podsticati,

pripremati ili realizovati aktivnosti u cilju namjernog stavljanja van funkcije bilo koje

elektronske komunikacione infrastrukture, povezane opreme i servisa.

Ĉlan 6

Zaposleni koji su duţni da rade u cilju obezbjeĊenja minimuma procesa rada, duţni su

iskljuĉivo da izvršavaju onaj dio radnih obaveza, koji se odnosi na ispunjenje zahtjeva iz

ĉlana 2 ove odluke.

Ĉlan 7

Poslodavac ne smije od zaposlenog koji je angaţovan u obezbjeĊenju minimuma procesa

rada iz ĉlana 2 ove odluke, zahtijevati

I. ispunjenje i drugih radnih obaveza, koje je inaĉe prema ugovoru o radu duţan da obavlja

tokom redovnih radnih aktivnosti;

II. prekovremeni rad, osim u sluĉaju vanredne situacije.

Ĉlan 8

O sprovoĊenju ove odluke staraće se nadleţni organ drţavne uprave u skladu sa zakonom.

Ĉlan 9

Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u Sluţbenom listu Crne

Gore.

ARBITRAŢNO VIJEĆE:

Za Ministarstvo ekonomije

Marinela Lazarević, s.r.

Za Uniju poslodavaca Crne Gore

Dragana Stojković, s.r.

Za Uniju slobodnih sindikata Crne Gore i

Savez sindikata Crne Gore

Ţeljko Burić, s.r.

1512.

Na osnovu ĉlana 41a stav 5 Zakona o drţavnoj upravi („Sluţbeni list RCG", broj 38/03 i

„Sluţbeni list CG", br. 22/08, 42/11, 54/16 i 13/18), Vlada Crne Gore, na sjednici od 15.


R J E Š E Nj E

O IMENOVANjU DRŢAVNOG SEKRETARA U

MINISTARSTVU ODRŢIVOG RAZVOJA I TURIZMA

Za drţavnog sekretara u Ministarstvu odrţivog razvoja i turizma, imenuje se JOVAN

MARTINOVIĆ, diplomirani menadţer.

Broj: 07-5402/3


Vlada Crne Gore

Predsjednik,


1513.

Na osnovu ĉlana 58 stav 3 Zakona o drţavnoj imovini („Sluţbeni list CG", broj 21/09),

Vlada Crne Gore, na sjednici od 15. novembra 2018. godine, donijela je

R J E Š E Nj E

O IMENOVANjU ZAMJENICE ZAŠTITNIKA

IMOVINSKO - PRAVNIH INTERESA CRNE GORE - KANCELARIJA U

PODGORICI

Za zamjenicu Zaštitnika imovinsko - pravnih interesa Crne Gore - Kancelarija u

Podgorica, imenuje se ŢANA RAIĈEVIĆ, diplomirana pravnica, dosadašnja samostalna

savjetnica II u struĉnoj sluţbi Zaštitnika imovinsko - pravnih interesa Crne Gore - Kancelarija

u Kotoru.

Broj: 07-5369/3


Vlada Crne Gore

Predsjednik,


1514.

Na osnovu ĉlana 8 stav 2 Zakona o Fondu rada („Sluţbeni list CG", br. 88/09, 39/15 i

52/16), Vlada Crne Gore, na sjednici od 15. novembra 2018. godine, donijela je

R J E Š E NJ E

O IMENOVANjU DIREKTORA FONDA RADA

Za direktora Fonda rada, imenuje se KEMAL ĐEĈEVIĆ, dosadašnji direktor Fonda rada.

Broj: 07-5374/3


Vlada Crne Gore

Predsjednik,


1515.

Na osnovu ĉlana 7 stav 2 alineja 7 Odluke o osnivanju društva sa ograniĉenom

odgovornošću Inovaciono preduzetniĉki centar „Tehnopolis" - Nikšić („Sluţbeni list CG", br.

30/13, 47/13 i 80/15), a u vezi sa ĉlanom 18 Statuta društva sa ograniĉenom odgovornošću

Inovaciono preduzetniĉki centar „Tehnopolis" - Nikšić („Sluţbeni list CG", br. 34/13, 47/13 i


R J E Š E Nj E

O RAZRJEŠENjU ODBORA DIREKTORA DRUŠTVA SA OGRANIĈENOM

ODGOVORNOŠĆU INOVACIONO PREDUZETNIĈKI CENTAR „TEHNOPOLIS" –

NIKŠIĆ

1. Razrješava se Odbor direktora Društva sa ograniĉenom odgovornošću Inovaciono

preduzetniĉki centar „Tehnopolis" - Nikšić, zbog isteka mandata, u sastavu:

- mr Branka Ţiţić, v.d. generalne direktorice Direktorata za inovacije i tehnološki razvoj u

Ministarstvu nauke, ĉlanica;

- Miloš Kusovac, samostalni savjetnik u Direktoratu za ruralni razvoj u Ministarstvu

poljoprivrede i ruralnog razvoja, ĉlan;

- dr Miraš Đurović, ekspert u oblasti crne metalurgije, ĉlan;

- Nikola Milosavljević, menadţer sluţbe kredita i garancija u Investiciono-razvojnom

fondu Crne Gore AD, ĉlan; i

- Ţivko Kecojević, menadţer Opštine Nikšić, ĉlan.

2. Ovo rješenje objaviće se u „Sluţbenom listu Crne Gore".

Broj: 07-5392/3


Vlada Crne Gore

Predsjednik,


1516.

Na osnovu ĉlana 7 stav 2 alineja 7 Odluke o osnivanju društva sa ograniĉenom

odgovornošću Inovaciono preduzetniĉki centar „Tehnopolis" - Nikšić („Sluţbeni list CG", br.

30/13, 47/13 i 80/15), a u vezi sa ĉlanom 18 Statuta društva sa ograniĉenom odgovornošću

Inovaciono preduzetniĉki centar „Tehnopolis" - Nikšić („Sluţbeni list CG", br. 34/13, 47/13 i


R J E Š E Nj E

O IMENOVANjU ODBORA DIREKTORA DRUŠTVA SA OGRANIĈENOM

ODGOVORNOŠĆU INOVACIONO PREDUZETNIĈKI CENTAR „TEHNOPOLIS" –

NIKŠIĆ

1. Imenuje se Odbor direktora Društva sa ograniĉenom odgovornošću Inovaciono

preduzetniĉki centar „Tehnopolis" - Nikšić, u sastavu:

- mr Branka Ţiţić, v.d. generalne direktorice Direktorata za inovacije i tehnološki razvoj u

Ministarstvu nauke, ĉlanica;

- Miloš Kusovac, samostalni savjetnik u Direktoratu za ruralni razvoj u Ministarstvu

poljoprivrede i ruralnog razvoja, ĉlan;

- dr Miraš Đurović, ekspert u oblasti crne metalurgije, ĉlan;

- Nikola Milosavljević, menadţer sluţbe kredita i garancija u Investiciono - razvojnom

fondu Crne Gore AD, ĉlan; i

- Ţivko Kecojević, menadţer Opštine Nikšić, ĉlan.

2. Ovo rješenje objaviće se u „Sluţbenom listu Crne Gore".

Broj: 07-5392/4


Vlada Crne Gore

Predsjednik,


1DRVQRYXþODQD WDþND 8VWDYD&UQH*RUHGRQRVLP …dopuna.ingpro.rs/1GLASILA/75.pdf ·...

Documents

Transcript of 1DRVQRYXþODQD WDþND 8VWDYD&UQH*RUHGRQRVLP …dopuna.ingpro.rs/1GLASILA/75.pdf ·...