14_EKSPLOZJE PODŁEGO ŚWIATA

7/30/2019 14_EKSPLOZJE PODEGO WIATA

1/19

Jacek Walczyski

LEGENDAI RZECZYWISTOO YCIU KARIERZEI MIERCI

ELVISA PRESLEYA


2/19

ROZDZIA XIV

EKSPLOZJE PODEGO WIATA

Zafascynowanie postaci KRLA przyczynia si do powstawania nowejdyscypliny nauki presleyologii, stanowicej nie tylko pomiertny boomerujcy na Presleyu a oparty gwnie na informacjach i wiadomociachagencyjnych plus retrospekcyjne uzupenienia licznymi biografiami i

publikacjami z ycia Elvisa.Wydano ich w formie ksikowej do roku 1982 ponad pidziesit.

Najsynniejsza z nich to biografia wedug W. A. Harbinsona, najwikszego

i chyba najwiarygodniejszego dziejopisa Presleya. Do bezstronnie iobiektywnie przedstawia on w swych publikacjach mocne i sabe strony Elvisa.Obiektywny i ostrony w sdach, umiarkowany w pochwaach przedstawiado prawdziwy i rzetelny obraz postaci KRLA, czego na og nie mona

powiedzie o innych autorach presleyografii, ktrzy bd to do przesadywynosili go pod niebiosa, bd te zdecydowanie starali si poprzez ukazaniego jako narkomana, paranoika i erotomana, a nawet czowiekanieodpowiedzialnego i niezrwnowaonego psychicznie umniejszy blasku

jego postaci, co raczej niezbyt im si udawao. Raczej cigali gromy na swoj

gow, a KRL jania swoim blaskiem zarwno za ycia jak i po mierci. Jestbowiem i pozostanie Presleyu nie tylko wietnym piosenkarzem, lecz takejedynym w swoim rodzaju zjawiskiem, jednym z charakterystycznych

symptomw wspczesnej kultury masowej. Postaci niezwykle barwn,kontrowersyjn i czasem przeraajc, stanowic przedmiot susznegozainteresowania wielu biografw.

Na tle licznych publikacji powiconych Presleyowi, ksika AlbertaGoldmana pt: ELVIS, odbiega zdecydowanie od wyidealizowanego obrazu

KRLA, stworzonego przez mit i legend. Autor z niezwyk miaoci,


3/19

Legenda i Rzeczywisto o yciu Karierze i mierci Elvisa PresleyaRozdzia XIVEKSPLOZJE PODEGO WIATA

Opracowanie edytorskie: Jawa 48

Wszelkie prawa zastrzeone2

oryginalnoci i drastycznoci ukazuje przedziwn osobowo chopca zTupelo, ktry w szybkim czasie przeobrazi si w boyszcze caego wiata.

Goldman pokazuje nie tylko karier piosenkarsk waciwie o niej jestw ksice najmniej; wicej uwagi powica cechom osobowym, wynaturzeniom

i przedziwnym obyczajom i manierom Presleyu. Jednake z drugiej strony, sposb przekazania tych cech niebezpiecznie zblia go do ksiki Heblera iWestw, a to ju trci rynsztokiem. Trzeba jednak przyzna, e cao jestnapisana jzykiem bardzo przystpnym, atwym do zrozumienia, oryginalnym isprawiajcym wraenie jak najbardziej wiarygodnego. Ale tylko dla laika! A niedla ledzcego ca karier i znajcego na pami yciorys Elvisa, zagorzaego,zaprzysionego fana! Wielbiciela, do ktrego przede wszystkim trafia

przekonywujcy, niezastpiony i niepowtarzalny piew, gra estradowa, postafilmowa. Fascynujcy fenomen wspczesnego idola, boyszcza tumw, przez

nich samych stworzony, postawiony na piedestale. Stworzony przeznastolatkw, intronizowany przez starszych, musia ju na nim pozosta, paccza saw i uwielbienie najwysz cen. Przesta by osob prywatn, sta siwasnoci tumw, czstk caego wiata.

W wychodzcej w Chicago gazecie Daily Newsnazajutrz po mierci Presleya napisano: Jego muzykawprawiaa w stan rocka cae pokolenie. Tylko miermoga to powstrzyma. A jednak nie powstrzymaa.Wszdzie w fan-clubach, domach prywatnych,

przedstawieniach i stowarzyszeniach sychai wida byo wielojzyczne napisy: ELVIS BE LIVEETERNALElvis bdzie y wiecznie.

Harold Trger, przedstawiciel jednego zeStowarzysze Presleyowskich owiadczy w wywiadzie

dla Zachodnioniemieckiego Zeit Magazin: To jest jak religia. Nie na parlat, lecz na cae ycie. Elvis rzdzi ludmi, nadal yje wrd nich, panuje nadnimi.

Podziw, jakim darzyli go fani graniczy z histeri, a niech z jakodnosili si do niego ludzie powani i kulturalni, take wykraczaa poza

przecitno. Oprcz niezliczonych, wielomilionowych rzesz zwolennikw,mia take niemao przeciwnikw.

Ale sztab Presleya z Parkerem na czele nie myla agodzi tyluprzeciwnoci i nastrojw. Wydawano miliony na stworzenie legendy KRLA,wadcy krlestwa, gdzie Rolls-Royce to dzie powszedni, a Cadillaki kapi odzota. Chocia tak naprawd, to legenda tworzya si sama. Wypowiedzi idolai wywiady czsto odbiegay od szablonowych monologw uznanych gwiazd.Czstokro brzmiay zbyt prosto, czasami nawet prostacko i brutalnie, co


4/19




podobao si modziey, a nie zjednywao mu sympatii piknoduchw iprawomylnych.

Harbinson w jednej ze swych ksiek przytacza fragment wywiaduudzielonego w 1956 roku amerykaskiej dziennikarce. Zapytany, kiedy ma

zamiar si oeni, Elvis mia odpowiedzie:Po co kupowa krow, kiedy monaj wydoi. Ile w tym prawdy, i czy rzeczywicie taka wypowied miaa miejsce,trudno dociec, gdy inne gazety przytaczay ten fragment wypowiedzi wcakiem innej formie: Po co kupowa browar, jeeli ma si ch tylko naszklank piwa lubGdy ma si ch na piwo, niekoniecznie trzeba kupowa cay

browar.

W tym okresie Elvis mia tylko dwiekandydatki na on: Priscill Ann Beaulieu(ktr pniej polubi) i AnitWood, ktr

take darzy ogromn sympati ikosztownymi prezentami.W istocie Elvis mia natur bardziej

wraliw ni wskazywayby przytoczonewyej fragmenty wypowiedzi na tematmaestwa. Owszem, moe i by trochgruboskrny i prosty, pochodzi przecie zwiejskiego Poudnia, z rodziny biednychrobotnikw. Zarzucano mu, e jest wulgarny,co bardzo go bolao. Sam uwaa i czsto

podkrela, e nie jest wulgarny i gruboskrny, lecz bezporedni i wolny. Czsto uywasowa: wolno.

Czy Elvis by wulgarny i gruboskrny bezporedni, wolny czyswobodny? To zaley, w jakich kategoriach chcemy go ocenia. Naley

pamita o sposobie mylenia i refleksji waciwym trzem pokoleniom. Napewno mia racj ten, kto pierwszy okreli go pomostem, czcym przepadzielc starych amerykaskich farmerw, niezrwnanych pionierw wzdobywaniu forsy, bez reszty sptanych przez rne tabu i przesdy od

beztroskiej, narwanej a zarazem podliwej i czuej modziey.Niezalenie od dziaania mechanizmw, zdolnoci manipulatorskiej i

przedsibiorczej wraliwoci menaera, rekinw showbiznesu i kampaniireklamowej, Elvis z niespotykan dotychczas si potrafi uzewntrzni swj darzjednywania sobie publicznoci, atwego nawizywania kontaktu z widzem,wcigania do wsplnej zabawy. W interpretowan piosenk wkada ca swojdusze. Wprowadzajc rhythm and blues oparty na motywowa murzyskichi pieniach biaych osadnikw, uczyni swe utwory porywajcymi. Tchn w nieautentyzm i przekonanie. Mona byo nie sysze sw, nie rozumie ich, nie


5/19




zna jzyka a i tak byo wiadomo o czym piewa i o co w nich chodzi. Tak, jakpodczas fenomenalnej interpretacji piosenki If I Can Dream czy Unchained

Melody.

Si oddziaywania Presleya by przede wszystkim jego niewiarygodny

temperament, ywioowy, interpretacyjny styl bycia na estradzie i ekspresja, zktr identyfikoway si tumy nastolatkw na caym wiecie.Gdy nastaa era ukojenia wzburzonych namitnoci, Presley nie tylko

nie wypad z gry, cho kilkakrotnie ogaszano jego koniec, lecz umiejtniepodsumowa lady swej obecnoci. By obecny pomimo, e wielokrotnieogaszano zmierzch rock and rolla i urzdzano symboliczne pogrzeby muzykirockowej. Znany polski publicysta i dziennikarz (przede wszystkim sportowy)Zbigniew Dutkowski nazwa Presleya na amach Trybuny Robotniczej (gazety z

pewnoci nie bdcej autorytetem w dziedzinie muzyki i piosenki),

nieboszczykiem rock and rolla. Tymczasem ju kilka tygodni pniej Elvistriumfalnie wkroczy na rynek piosenkarski, rozbijajc bank sentymentalnychmodnych przebojw, hawajskimi piosenkami i najwikszym do czasw LoveStoryszlagierem miosnym w historii piosenki amerykaskieLove me tender. WPolsce piosenka ta, niemal nieznana w okresie swej najwikszej wiatowej

popularnoci, zostaa spopularyzowana dopiero po mierci Presleya.Kiedy w muzycznym showbusinessie nastpia kolejna zmiana

nastrojw i kontestacji, kiedy w cie odeszy sentymentalne przeboje, wwczassentymentalny Elvisa (ju ponad trzydziestoletni) zmieni si w Elvisarefleksyjnego, gorzko zadumanego nad niesprawiedliwociami epoki wojen,rasizmu i konfliktw spoecznych. Nagra wwczas midzy innymi refleksyjnyi przejmujcy protest-song In the Ghetto, ktry z miejsca sta si wiatowym

przebojem.Zyska poklask na dworze krlowej Anglii, zdoby popularno w

Japonii, na Kubie, w Ameryce i Afryce Poudniowej oraz w modnych piwnicachMonachium i innych miastach zachodniej Europy, bdcych muzycznymi irozrywkowymi centrami.

Po powrocie z wojska zmieni swj wygld. Znacznie skrci bujnniesforn czupryn opadajc na czoo. Poniewa wydorola (by przecie

penoprawnym obywatelem, mia za sob wojsko), wydorolaa take jegomuzyka i jego publiczno.

Dobrowolnie zrezygnowa z owacji tumw, przez co tylko zaostrzypragnienie nienasyconych jego piewem wielbicieli. Nie uywa ju kanarkowo-rowo-tych i seledynowo-fioletowych Cadillakw, Lincolnw iChevroletw. Odtd jedzi tylko eleganckimi czarnymi lub biaymi Rolls-Royceami i Cadillakami, pokazywa si w ciemnych, elegancko skrojonychgarniturach, nagra piosenki gospel, koldy i inne utwory tematycznie zwizaneze witami, gwnie Boego Narodzenia. Wydorolay Presleymia t sam co


6/19




kiedy publiczno, lecz ona take wydorolaa wraz z nim. Dla modszej,bardziej ywioowej i miaej, nie brako rozmaitych miniaturowychpresleykw, tak samo krccych biodrami, tak samo gonych, ujcych gumi wasne sowa, tak jak czyni to niegdy ich wielki prawzr i twrca stylu.

Oczywicie nie byli oni w stanie nawet w czci zagrozi ugruntowanej pozycjiwielkiego idola. By on ju wtedy nie tylko najwiksz gwiazd powojennegopiosenkarskiego firmamentu, lecz take symbolem na miar Jamesa Deana,posiadajcym status pierwszego idola modziey na caym wiecie.

Rock and roll wraca na tron, a wraz z nim wraca jego KRL. Kadycome-back Elvisa by nadzwyczaj udany, pomimo e gwatowne spekulacje

prasy showbiznesu wyrokoway zupenie co innego. Pomimo chwilowychnieobecnoci, nikt z naladowcw nie potrafi uszczkn nawet kawaka z jegosawy.

Jeden ze znawcw muzyki rozrywkowej Berndt Wessling wyrazi si oPresleyu, e potrafi porwa swoich suchaczy nie tylko swym piewem, lecztake stworzonym przez siebie okrelonym stylem zachowania i modelem ycia.

Naladowcy Presleya do znudzenia parodiowali ten styl, ograniczajc sijednak do ciasnych dinsw, fryzury w kaczy kuper, brzdkania na gitarzei gonego wycia do mikrofonu. Tote dugo nie przetrwali. Publiczno chciaamie prawdziwego Presleya, z jego piewem, w biaym strojnym kombinezoniez haftem i aplikacjami, ze zotym pasem. Ale tolerowaa rwnie naladowcw.Dopki nie powraca ON sam. I suchaa go bez wzgldu na wygld, ubir czyzachowanie. Decydowa zawsze jego piew: gony, namitny, miadcy,ekscytujcy, dziaajcy na wszystkie zmysy, prowokujcy do krzyku z blui rozpaczy, ale te uniesienia i radoci, masochistyczny, wyzwalajcy zkonwenansw i przymusw.

Pomimo lansowania modnych wczenie rytmw calipso, muzykihawajskiej, sentymentalnych ballad, ckliwych romansw, cha-chy, twistarockand roll pozostawa priorytetowym rytmem.

Rock and roll ma swoj dziwn ale i ciekaw genez. We Francji bypocztkowo tacem ludowym. Ze wsi trafi na ulic, sukcesy odnosi w maychknajpkach i dansingowych barach. Potem podbi najbardziej luksusowe nocne

lokale. Najpierw taczyli rocka modzi ludzie w skrzanych kurtkach na placuClichy i Nation, powicajc dwudziestofrankowe oszczdnoci na grajceautomaty. Wwczas te przestali nosi rzymskie fryzury w stylu MarlonaBrando i zaczli czesa si na gupiego Jasia. Bywalcy sobotnich imprez na

placach Parya reklamowali rock and roll jako co nowego, bardziejspontanicznego i rozgrzewajcego ni calipso i gwatowniejszego ni cha-cha.Spece i koneserzy muzyki rozrywkowej przepowiadali mu egzystencj znaczniedusz od przedwojennego swingu, ktry przez dziesi lat krlowa na

parkietach.


7/19




Seksualne podoe rockasprawio, e w niektrych miastachUSA zosta on zabroniony izakazany jako nieprzyzwoitytym

bardziej, e niektrzy modziludzie taczyli go w slipach, odpierwszych taktw poddajc siswoistej ekstazie, wprawiajcej wruch biodra, do zudzenia

przypominajc ruchy frykcyjne.Stopy nie wykonyway tu wieleruchw, utrzymyway jedynie

balans ciaa.

Niektre kontraktytelewizyjne podpisane z Presleyem zastrzegay, e bdzie on pokazywany tylkood pasa w gr. Jeden z komisarzy policji owiadczy, e jeeli Presley bdzie

produkowa si w wystpach ulicznych, to najprawdopodobniej zostaniezamknity za obraz moralnoci.

Nieco inaczej brzmiaa wypowied znanej gwiazdy przedwojennegofilmu, synnej seksbomby Mae West, ktra stwierdzia w jednym z wywiadw:Elvis Presley to mj jedyny nastpca, jedyna indywidualno naszej epoki. To

mj nastpca.

Niewtpliwie pasja z jak modzie przyja rock, bya wspomnianymju wyrazem jej buntowniczego stosunku do starszej generacji.

Rock szokuje starych w tym stwierdzeniu modzi ludzie odkryli dlasiebie okazj do demonstracji przeciw atmosferze powojennej. Rock nie jestfilozofi, a jednak wyraa brak wiary w polityk, w urzdzenia spoeczne, wszcztkow i nieszczer moralno, demonstrowan przez starych. Modzi

przedstawiali rock and roll jako swoj deklaracj i wiar w zmysy, w grimpulsw manifestujc agresywno przeciw wszystkiemu i wszystkim. Tegowanie potrzebowali. Wtargnicie rock and rolla modzie przyja jakowezwanie do obyczajowego i moralnego buntu, ktry uosabia

dwudziestotrzyletni kierowca ciarwki z Memphis, sam dobrze o tym niewiedzc, nie zdajc sobie nawet sprawy ze swojego przesania. Jego postaczya w sobie cechy Marlona Brando i Jamesa Deana, ucieleniaa typwczgi i prniaka, modzieca o cikich powiekach i misistych ustach,

byszczcych, kdzierzawych wosach i stale przymruonym okiem. Dziewcztaktre za nim szalay, dopatryway si w nim czego fatalnego i niebezpiecznegoa rwnoczenie nie demonicznego, a wrcz kogo bliskiego i serdecznego.Zapytane, co najbardziej je w nim fascynuje, odpowiaday: Kocham go, bo matwarz mordercy. Robi wraenie narkomana. Wyglda jakby przed kilkoma


8/19




dniami wyszed z wizienia i wkrtce umrze na raka. Ma tak cudowny ciepy

gos, a fascynuje mnie niczym w.

Ju sam ton tych wypowiedzi daje wyobraenie o idolu i muzyce, ktrreprezentowa. Z owych charakterystycznych ruchw biodrami, ktre pniej

naladoway w tacu tysice modych ludzi, narodzia si inna forma rocka.Forma nieco zagodzona, dostpna take dla dorosych. Krytycy zgodniepodkrelali, e Presley zama barier pomidzy sztuk pieniarsk biai czarn. Uczyni to poprzez pseudoseksualn, ekspresyjn gestykulacjtowarzyszc integralnie wykonywanym pieniom. Stworzy co takspecyficznie amerykaskiego, co co da si naladowa lecz nigdy nie osigniesi perfekcji mistrza. Sawny kompozytor Beniamin Britten wyrazi jeszczedalej idc opini, okrelajc pojawienie si Elvisa na muzyczny, parnasie jakowit nowej epoki w wietle muzycznym. To on zaprogramowa i wyzwoli inny

pniejszy huragan w muzyce rozrywkowej: liverpoolskich Beatlesw.Rock and roll wycign wic rk do kadego. Take do starych,ktrzy nie mogli dotd przyj go w pierwotnych, buntowniczych iwyzywajcych figurach, ale te nie byli mu cakowicie obojtni. Pojawi sitwist, ktry narodzi si w nocnych klubach Filadelfii na pocztku latszedziesitych i trafi do najbardziej dystyngowanych domw i rodzin.

Taczyli go ksiniczka Magorzata, ksina de Bedford, Merle Oberon,lady Campbell, markiza Tavistock, Porfirio Rubirosa, a nawet uchodzca zaodludka i dzikusa Greta Garbo. Na naszym rodzimym podwrku pamitamy

program estradowy Mieczysawa Fogga FOGG AND ROCK, w ktrym naszznakomity artysta wystpowa wraz z eskimi zespoami wokalno-muzycznymi KARATY i KLIPSY.

Oprcz twista byy oczywicie i inne formy zmartwychwstania rocka,jak chociaby lugi-lugi czy paryski balet Bayanihau, czy te nowofilipiskaforma taca brzucha. Sam rock przez jednych zwany zwariowanym tacem (lub

po prostu zwariowanym rockiem) przez innych okrelany bywa jako bardzodystyngowany taniec brzucha.

Na pocztku lat siedemdziesitych, po dwudziestu latach od swegoscenicznego debiutu, na estrady i do grajcych szaf znw powrci idol ze sw

zwariowan i nieokrzesan muzyk. Ale tym razem bya ona ju inaczejprezentowana. Rock and roll znw zapanowa w radio, na estradach, prywatkachi parkietach.

Elvis w przeciwiestwie do gwiazd efemeryd, posiada autentycznytalent i wrcz intuicyjn umiejtno wyczuwania stylu. W swojej karierzenagrywa piosenki o rozmaitym charakterze, nawet pieni kocielne.Repertuarowy eklektyzm Elvisa wiadczy tylko o jego szerokich moliwociachinterpretacyjnych. Znakomity piosenkarz doczy do grona artystw, ktrzystali si klasycznymi reprezentantami muzyki rozrywkowej.


9/19




Lecz Elvis nie by przecie ju nastolatkiem, nawet pierwsz modomia ju za sob. Zmieni si jego wygld zewntrzny, przybra na wadze. Alewanie w takim imageu powrotna fala popularnoci starego rocka w nowycharanacjach, przydaa mu wiele blasku. W czerwcu 1972 roku odby pierwszeod wielu lat tournee koncertowe, wystpujc midzy innymi po raz pierwszy w

Nowym Jorku, na wielkiej krytej arenie Madison Square Garden. Wszdzie


10/19




witay go rozentuzjazmowane tumy, a bilety o wygrowanej cenie znikay z kasw cigu paru godzin.

Najdrosza gwiazda amerykaskiego i wiatowego showbussinessuwicia wic znw jasnym blaskiem. I tylko nieliczni przewidywali, a moe

i wiedzieli, e idol zaczyna przeywa trudne dni.Po odejciu ony, ktra zabraa ukochan crk, sta si niezwykleuciliwy, zrzdny i grymany wobec otoczenia. Bdc stale zmczonym iznuonym by rwnie powanie chory. Stan jego zdrowia zaczyna budzicoraz wicej zastrzee i uzasadnionych obaw. Wskutek nieprawdopodobnegoapetytu, a zapewne i pod wpywem rnego rodzaju garciami zaywanychlekw, zacz w szybkim tempie przybiera na wadze. Przyczyn upatrywano wobawach majcych swe rda w dziecistwie, kiedy czsto chodzi godny.Osobicie powiedzia kiedy dziennikarzowi:Jaktry zawsze panicznie baem

si godu, teraz kiedy mam wszystko, musiabym godowa.Ale w tym zakresie nie mia silnej woli i nie potrafi okiezna swegoapetytu. Jad coraz wicej, ty, yka tabletki odchudzajce. Musia je bra,

podobnie jak szereg innych rodkw psychotropowych, gdy showbussiness,przemys rozrywkowy i wielbiciele stale potrzebowali jego obecnoci.Kilkakrotnie przerywa koncerty z powodu silnych blw, ale widownia nawetnie zorientowaa si e idol ma powane problemy. Przeszed powan operacj,

pociesza si e jest lepiej, e czuje si dobrze i moe dalej wystpowai nagrywa. By przecie pod sta opiek lekarsk dra Zarchosa Nichoupoulosa.Czy jednak rzeczywicie byo dobrze?

Nieprzejednana walka z samym sob, naciski rekinw showbussinessu,dania wielbicieli domagajcych si wci jego nowych nagra i wystpw,zmuszay go do staej produkcji, do niezawodnego systemu prezentowaniazarwno swej obecnoci jak i wypuszczania na rynek dawnych i nowych

przebojw. Podczas recitalu w Las Vegas, KRL przypomina swym wygldemsteranego bojami lwa, ktry nie rezygnuje ze swej krlewskiej pozycji. Takopini przytoczy midzy innymi Rekord World. Mionicy jego talentu liczniezgromadzeni w sali koncertowej, wrd ktrych nie brakowao przedstawicieliwszystkich generacji byli ogromnie zdziwieni wygldem piosenkarza. Sprawia

wraenie bardzo przemczonego, nerwowego i nienaturalniepodekscytowanego. Ale cho gos jego te nie brzmia ju jak dawniej, roztaczawok siebie tak niesamowity krlewski splendor, e ekskluzywna i wyrobionaartystycznie widownia, zgotowaa mu dugotrwaa owacj na stojco. KRL bywrd swoich poddanych, a oni nie szczdzili mu nalenego hodu.

Widziaem fragment jednego z jego ostatnich koncertw, przedstawionyw programie Muzyka i okolice przez red. Barbar Czajkowsk. W

porwnaniu do wystpw w Las Vegas, mona z niewielk przesad stwierdzi,e Elvis by tu nie do poznania. Obcisy kostium i szeroki pas nie zdoay skry


11/19




tuszy. Twarz bya tga i nabrzmiaa, oczy wyranie zmczone. Po kilkupiosenkach z czoa tryskay mu strumienie potu. Porusza si wolno, zwysikiem. Ale piewa i bawi wspaniale

Nie trudno zrozumie,

e wszystkie zamierzeniaprywatnego ycia, Presleyrealizowa poprzez cakowitewyizolowanie si ze wiata iotoczenia ludzi, ktrzynieustannie kazali mu

produkowa saw, pienidze,legend. Tak, jakby sam nie

by legend. Otoczony

wysokim murem domPresleya mia chroni goprzed tymi wszystkimi

uciliwociami bogatejpopularnoci. W rzeczywistoci sta si zot klatk, w ktrej nie moganiestety, egzystowa pikna, ukochana Priscilla.

Nastpowa powoli smutny fina wielkiej sawy amerykaskiej piosenki.Niespodziewana mier w wieku czterdziestu dwch lat kazaa

zwolennikom Presley puci w niepami ten ostatni okres ycia idola. Jegomier przybliya wszystkim dni jego najwikszej sawy z lat pidziesitych iszedziesitych oraz niemniej sawne i udane come-backi. Jego wystpy wMadison Square Garden, w International Hotel, w hotelu Hilton, w Flamingo

Hotel, w Honolulu, w San Antonio (bohaterskim mieci synnym z desperackiej,tragicznej obrony Fortu Alamo), gdzie porywajco zapiewa AmerykaskTrylogi, prowokujc widowni do nieprzerwanej, trwajcej trzydzieci minutowacji, w Houston Aerodrome, w Lake Tahoe, Pontiak, Michigan i Detroit, w

Memphis, Pittsbourgu i Indianapolis to jedno wielkie, nigdy i niczym nieprzerwane pasmo sukcesw. Nagrania Presleya z lat siedemdziesitych towysokiej jakoci majstersztyki wokalne i interpretatorskie. Wspaniae aranacje,

niezwyka sceneria, wietni muzycy i akompaniatorzy. Oprcz zespou TheJordanaires, Presleyowi czsto towarzyszya murzyska grupa wokalna TheSweet Inspirations. W tej znakomitej oprawie, Elvis pokaza na co go sta.Murzyski bluesman Ivory Joe Hunter powiedzia:Elvis potrafi piewa bluesyi spirituals lepiej ni ktrykolwiek inny biay wokalista .

Na koncertach Elvis niejednokrotnie wykonywa swe dawne przebojei hity, wprowadzajc nowe elementy muzyczne, wzbogacajc aranacj i barwutworw. Z pewnoci pomoga mu w tym fala muzyki retro, a popyt na

piosenki w stylu country, wzmocni jego pozycj na listach przebojw.


12/19




Niejednokrotnie zarzucano mu, e nie idzie z duchem czasu, nie piewawielkich kompozycji o spoecznym wydwiku, nie robi tego, co Bob Dylan,Joan Baez czy Pete Seeger. Wwczas wprowadzi na listy przebojw znakomitysong In the Ghetto. A na zarzuty odpowiedzia podczas wystpu w Las Vegas

wystpujc w biaym garniturze i przejmujco, z wielk ekspresj wykonujc IfI Can Dream.

mier pooya kresyciu piosenkarza, ale nie

jego legendzie. Ile razymionicy Presley syszeli inadal sysz jego gos,ogldaj jego filmy, ledz

rocznice, znane i nieznanedaty z jego yciorysu.Przeywaj kolejny come-

back KRLA.Showbussiness pod

firm Elvis Presley przyniswytwrni RCA ponad wiermiliona dolarw czystegozysku na przestrzeni

dwudziestu paru lat. Do dnia mierci KRLA, RCA toczya sto tysicy pyttygodniowo z piosenkami Elvisa. Po komunikacie ogaszajcym jego mier,

podjto prac na trzy zmiany, toczc wycznie nagrania z presleyowskiegokatalogu w ktrym 66 piosenek, 50 singli i 21 albumw osigao milionsprzedanych egzemplarzy w zawrotnym tempie. cznie wyemitowano 87Zotych Pyt. Przygniatajce!

Od pierwszego zotego przebojuHeartbreak Hotelpo ostatnie nagrania zLas Vegas:In the Ghetto, Dont Cry Daddy, Suspicious Minds, If I Can Dream,

kada pyta przyoblekaa si w zoto. Stawaa si synonimem milionowychnakadw. W Indianapolis, gdzie odby si ostatni koncert Elvisa, nazajutrz po

jego mierci sprzedano wier miliona egzemplarzy utworu Moody Blue.Wytwrnia RCA Victor podaa, e w cigu swego ycia Presley sprzeda ponad

p miliarda pyt. Znawcy szacuj, e po mierci piosenkarza zapotrzebowaniena nagrania Presley przekroczyo 600 milionw . Wg informacji sprzedawcw,wikszo nabywcw to osoby w wieku lat czterdziestu i powyej, a wicrwienicy Presley. A przecie od czasu gdy w 1953 roku za wasne 4 dolarynagra pierwsza piosenk, mino dwadziecia par lat

Wtedy, w kocu lat pidziesitych i na pocztku szedziesitych,szerzca si niepowstrzymanie moda na rock and roll oburzaa i gorszya


13/19




pokolenie dorosych rodzicw, wychowawcw, nauczycieli. Wymiewano tmuzyk z pieka rodem, muzyk z serca dungli, a najpowaniejsze pismakwitoway wystpy Presleya wicej ni jednoznacznie; jako koszmar zegosmaku czy strip tease w ubraniu. Pniej zaczto pisa o Presleyu jako o

wanym zjawisku kulturowym, obyczajowym i socjopsychologicznym. Zacztosnu rozwaania, jaki byby wiat bez Presleya. Czy byaby muzyka pop, agdyby nie to jaka? Czy gdyby jej nie byo, to czy wytworzyaby si subkultura,ktrej muzycznym wyrazem sta si rock and roll dajc podwaliny do rewolucjiseksualnej.

Czy to nie Elvis zapocztkowa androgeniczn (wtedy wspczesn)jednolit dla obu pci mod, czc w sobie elementy mikkoci, czuoci,wraliwoci pod pozorami zuchwalstwa i brawury? Nadano mu miano ojca rockand rolla, chocia wiadomo, e przed nim byli inni tylko e czarni. Z

pewnoci cakiem susznie przypisano mu natomiast stworzeniemidzypokoleniowej przepaci, ktra daa modziey poczucie odrbnejpewnoci siebie. Wykpiwany na pocztku swej kariery, wtedy gdy moralne iprawomylne siy uznay jego piew za arie pocztkujcego amatora wwannie, dzi sta si tak uznanym elementem american way of life jakDisneyland czy coca-cola.

Zasmakowawszy pniej w swym odosobnieniu, nie zosta zmuszony dowyjcia z niej, gdy jego popularno w wystarczajcym stopniu przekuwaa sina zyski zarwno te finansowej jak i showbussinessowe. Rzadko wychodzi czyte raczej wyjeda ze swej luksusowej willi. Chocia lubi bardzo samotnewypady (w rzeczywistoci w towarzystwie swojej mafii), na olbrzymimHarleyu, ubrany w czarn skr i cyklistwk w stylu Marlona Brando. Kryliwwczas po ulicach, wypatrujc jakiej dzikiej podwrkowej druyny pikinonej czy baseballa. A kiedy ju tak znaleli, Presley pokonujconiemielenie, podchodzi i pyta czy nie potrzebuj jeszcze jednego gracza.

Pod koniec lat szedziesitych wrci na estrad. By to prawdziwysukces. Tumy wiernych pielgrzymoway do miejscowoci gdzie wystpowa,wcale nie bdc pewnym czy uda im si kupi bilety. Wypeniali po brzegi salekoncertowe. Sam Elvis przylatywa specjalnym samolotem, potem czarna

limuzyna przywozia go pod tylne wejcie do hotelu, a specjalna winda zawoziado odosobnionego apartamentu. W Hotelu Hilton by to apartament zwanyCesarskim. Potem znw bezkolizyjny przejazd na koncert i taki sam powrt do hotelu, na lotnisko, do Graceland.

mier Elvis bya dla wszystkich bardziej zaskoczeniempsychologicznym i moralnym ni fizycznym. Ci ktrzy dzielili z nim jegoosamotnienie w luksusowej rezydencji, twierdzili, e Elvis odszed z tego wiataw wieku przewidzianym przez siebie. Taki te pogld lansowao wielu

biografw i agencji prasowych. Mia kiedy powiedzie, e bdzie y tyle ile


14/19




jego matka. Elvis, przebywajcy wwczas w wojsku, przyjecha w ostatniejchwili by si z ni poegna i by na jej pogrzebie. Kocha j i uwielbia, czstote powtarza, e poczy si z ni w zawiatach, gdy bdzie mia tyle samo latco ona. Jak wiemy, zmar w wieku czterdziestu dwch lat, lecz z pyty

nagrobnej Gladys wynika, e zmara w wieku nie czterdziestu dwch leczczterdziestu szeciu lat.Wszystkie legendy rzdz si odrbnymi, charakterystycznymi dla

siebie, prawami. Czy Elvis czu si osamotniony w swej legendzie? Trudnopowiedzie. Zdobywszy ugruntowana pozycj na rynku pytowym, olbrzymimajtek i saw, mao z kim si kontaktowa, nie udziela si towarzysko, nie

bywa w wiecie gwiazd. Wywiadw udziela bardzo rzadko. Wystarczaa musawa znanego piosenkarza, chocia bardziej chcia by bohaterem filmwi komiksw. Jak na ironi, te marzenia si speniy, ale raz napdzona machina

showbussinesu okazaa si bezlitosna.mier Elvis bya do przewidzenia, tak pisaa wikszo agencjiprasowych i biografowie. Ale w chwili gdy to nastpio, by to przysowiowygrom z jasnego nieba. W obliczu ataku serca, tej choroby XX wieku, ktrzawsze uznaje si za niespodziewan, lekarze i psycholodzy zapadli wkonsternacj, a wielbiciele tonli w morzu ez.

Gdy zmara Gladys Presley, szerzono pogosk, e stao si to z tsknotyza synem. Elvis te zmar na chorob utosamian z samotnoci i tsknota.Gladys zmara nie majc przy sobie nikogo oprcz Vernona i najbliszejrodziny. Elvis by otoczony rojem ludzi, milionami fanw, nie cierpia na

jakikolwiek niedostatek. Majc wszystko dosownie w zasigu rki, skupi si nakonsumowaniu przede wszystkim tego, czego dotkliwy brak odczu wdziecistwie. Nie mogc pozby si chorobliwego apetytu, jad ponad miar. Arwnoczenie chcc zachowa figur, niszczy organizm rodkamiodchudzajcymi i oywiajcymi. Musia nie tylko adnie wyglda ale i modosi porusza. yka wic pene garcie rnorakich lekw, popadajc coraz

bardziej w paranoiczne obsesyjne lki. Jest mao prawdopodobne, ale jedna zhipotez mwia, e z tego wanie powodu nie doszo jego planowane tournee

po Europie. W jednej z gazet napisano, e dwchopryszkw chciao go napa.

Nosi wic przy sobie ten wycinek prasowy, ale te zawsze mia przy sobie broi nigdzie nie porusza si bez obstawy. Jedna z jego przyjaciek z modych lat,

pniejsza sekretarka, opowiadaa, e ilekro wchodzia do Elvisa, zawsze byadokadnie przeszukiwana przez jego goryli. Trudno dzi dociec, czy czowiek,ktry przyzwyczajony by do olbrzymiego huku i haasu sal koncertowych,mg na dwik korka od szampana schowa si pod st. On, ktrywielokrotnie strzela do obrazw, cian i telewizora. A z drugiej strony, kt znas nie podskoczy, gdy niespodziewanie wystrzeli szampan.


15/19




Faktem jest jednak, e nadmierne ilocijedzenia w poczeniu z olbrzymimi ilociamirodkw odchudzajcych, uspakajajcych inasennych z jednej strony a pobudzajcymi i

oywiajcymi z drugiej, przy wyczerpujcymharmonogramie koncertw i nagra, mogypozosta bez reakcji organizmu. Dziwne, gdybyjego serce to wszystko wytrzymao. Nastpismutny fina najbardziej zadziwiajcej legendy,ktrej bohater skona z pragnienia dotarszy dorda. Tak wanie Elvis rozsta si z tymwiatem. Mody a sterany yciem,

przedwczenie podstarzay. Bogaty, otoczony

zbytkiem, a biedny, bo nie majcy wasnegoprywatnego ycia. Otoczony milionamiwielbicieli a samotny, bo gdy zamkna si

jego muzyczna brama, nie byo przy nim ju nikogo szczerze mu oddanego.Kochanya pragncy mioci tej, ktr nie pokocha tak,jak ona tego pragna.Majcy wszystko wygodniayi spragniony.

Zbiorowa histeria jaka wybucha po mierci Elvisa to swoisty paradoksw zestawieniu z histori ostatnich lat jego ycia. W rzeczywistoci paradoks jesttylko pozorny. Modzieowy idol po ktrym rozpaczay tumy, niewiele miawsplnego z Elvisem unikajcym ludzi, walczcym z nadcinieniem i otyociza pomoc olbrzymich iloci rodkw farmakologicznych, ktre serwowa mudoktor Nichoupoulos. Znalazo to swj oddwik kilka lat pniej, gdy rodzinaPresleya wytoczya greckiemu lekarzowi proces, pod zarzutem e przepisywane

przez niego olbrzymie rodki i dawki lekarstw spowodoway mier Elvisa.Jeden z byych goryli Presleya, kiedy jego najlepszy kolega Red West

stwierdzi w wywiadzie (a take w swej ksice), e KRL rock and rolla bynarkomanem i paranoikiem, e zaywa wszelkie moliwe piguki antyblowe iantydepresyjne, hemorol i morfin. Poza tym, mia take zaywa lekarstwa

przepisywane chorym na raka, mimo e u Presleya nigdy nie stwierdzonokomrek rakowych. rodki te, oparte na silnych narkotykach, miay rzekomowprawia go w eufori i ekstaz. West twierdzi take, e Elvis bra piguki

podniecajce i usuwajce odory fizjologiczne, a take zwikszajce dziaalnopigmentu w skrze, aby uczyni j bardziej wraliw na opalenizn.

Robert Red West (Red od rudoczerwonych wosw) pozostawa wsubie Elvisa od 1960 roku przez 16 lat. On jak i wspautorzy ksikiszkalujcej swego pracodawc, Sonny West i Dave Hebler naleeli do cisegogrona przyjaci Elvisa z lat szkolnych. Dziki niemu, wszyscy trzej zapewnili


16/19




sobie dostatnie ycie. Red oeni si w 1960 roku z jedn z sekretarek ElvisaPatrici Boyd. Grywa drugoplanowe role w filmach Elvisa, a po jego miercitake w innych drugorzdnych produkcjach Hollywoodu. W 1976 roku wszyscytrzej zostali z polecenia Vernona zwolnieni z pracy za brutalne rozprawienie si

z wielbicielami Elvisa, ktry musia wysokie odszkodowanie. Westowiei Hebler zostali zwolnieni otrzymujc jednak odpowiednio wysokiewynagrodzenie i odpraw. To im jednak nie wystarczyo i skwapliwiewykorzystali wieloletni znajomo z idolem i mono bliskiego obcowania i

podgldania go w rozmaitych sytuacjach. W ten sposb powstaa wspominanaju przeze mnie rynsztokowa ksika pt: Elvis what happened? Autoromprzyniosa olbrzymie zyski i bya jedn z najwikszych sensacji naamerykaskim rynku ksigarskim. SowoElvisw tytule wystarczao aby ksikwyprzedano do ostatniego egzemplarza. Fani j kupowali, lecz nie wierzyli w

adne sowo tam umieszczone. Wydanie ksiki inspirowa Steve Dunleavy,ktry publikowa w New York Post cykl podobnych reportay. Pierwszewydanie rynsztokowego bestsellera osigno nakad 400 tysicy egzemplarzyi rozeszo si w cigu jednego dnia. Podobnie byo z wiermilionowymdodrukiem. Sie sklepw Martha posiadajca 1260 punktw sprzedayzamwia dwa miliony egzemplarzy, pozostawiajc w tyle takie legendarnewwczas bestsellery jakTrynity Leona Visa i Shanna Kathleen Woodiwiis (po1,8 miliona egzemplarzy nakadu).

O czyme wic pisz byli goryle o swoim pracodawcy?Multimilioner i gwatownik odizolowany od ludzi jak cesarz Japonii czy

brytyjska krlowa. Czowiek, ktry zatraci wszelkie poczucie realizmu i potrafi

rozmawia tylko o swoich posiadociach i majtku oraz obcowa wycznie w

czterech cianach swego pokoju.

W Gracelandzie nieustannie odbyway si szalone orgie seksualne,

narkotyczne seanse, nieustajce bankiety i wulgarne, wyuzdane zabawy.

Niektre z nich miay si koczy tragicznie. Rzekomym zadaniem autorw byo

wyszukiwanie modych i adnych dziewczyn do sypialni Elvisa, gdzie z reguy

koczyo si na rozbieraniu i ogldaniu gdy Elvis by impotentem. Gdy nie

potrafi skonsumowa panienki lub gdy bya dziewic, wpada w wcieko

i dalszy cig sceny kowej odbywa si przy wspudziale jednego z chopcw.Elvis nie lubi dziewiczych panienek i gdy taka si trafia, ktry z

chopcw pozbawia je dziewictwa a Elvis lubi si temu przyglda.

Elvis namitnie kolekcjonowa bro. Zgromadzi jej ponad 300 sztuk.

Byy to pistolety, rewolwery, karabiny, fuzje, sztucery, granaty. Bro bya

naadowana do koca z wyjtkiem pierwszej komory. Gdy Elvis oglda w

telewizji ktrego ze swoich konkurentw, wali wprost w ekran. Kiedy omal

nie trafi Lindy Thompson. Strzela w kadym apartamencie i do wszystkiego.

Zadaniem Reda byo czuwa, aby bro Elvisa bya rozadowana.


17/19




Kiedy ciosem karate zama nog kobiecie z ktr przebywa w sypialni,

a w sza wpad z powodu swojej impotencji. Poniewa bya matk zaagodzi

spraw wysokim odszkodowaniem.

Elvis potrafi ni std ni zowd, nagle wsi do samochodu i pdzi setki

mil przed siebie bez opamitania.Lubi udawa policjanta, mia znaczek firmowy i przyczepn lamp

sygnalizacyjn, ktr jadc stawia na dachu swego samochodu.

Jedynym wyjciem z kadej opresji by balsam dolarowy, aby

poszkodowani nie wnosili skarg do sdu. Wszystkim trzeba byo zamyka usta,

wic Presley desygnowa olbrzymie kwoty na opacenie wiadkw i

wynagrodzenie strat. Urzdzano take przedstawienia artystyczne pacc za

goci wszystkiekoszty. W ten sposb opacano milczenie.

Ksika Heblera i Westw, w ktrej roi si od tego rodzaju przypadkw

i historyjek wydana bya przez wydawnictwo Ballantine Booka pod koniec 1976roku. Zdobya liczne rzesze zwolennikw, lecz jak wspomniaem powyej, nie zpowodu zawartych w niej faktw lecz sowa ELVIS w tytule. Bez truduudowodniono, e trzech podlecw, ktrych ON wycign z ndzy, z nizinspoecznych i uczyni bogatymi nie napisao sowa prawdy, liczc jedynie natani sensacj, due zyski oraz kierujc si najniszymi pobudkami. Ogczytelnikw nie dopuszcza do swej wyobrani innego obrazu idola jak ten,ktry on sam wsplnie z nimi stworzy. Dla nich by i pozosta takim, jakim gozapamitali. Jedna z wytrwaych wielbicielek Elvisa powiedziaa: Czytaamksik Elvis what Happened? ale nie wierz w ani jedno sowo tam

zamieszczone. Wierz, e nie mg by taki, jakim go opisali. Nie ma w niej ani

dba prawdy.

W podobnym tonie utrzymana jest ksika Alberta Goldmana ELVIS,ktra w nieprawdopodobny wrcz sposb ukazuje Presleya jako niesamowitego,obartego, pozbawionego wrcz jakiegokolwiek smaku, gustu czy talentu

piosenkarza, ktremu w oszaamiajcej karierze dopomg czysty przypadek,obrotni disc-jockeye, przedsibiorczy businessmani, epoka i niewyrobiony gustniewybrednej i prymitywnej modocianej amerykaskiej publicznoci. Obieksiki s tak do siebie bliniaczo podobne, e trudno odrni, co zawarto w

jednej a co w drugiej. Odnosi si wraenie, ze autor jest tylko jeden, ale noszcykilka nazwisk: Zawi, Zazdro, Podo, Nielojalno i Niewdziczno.

Niestety, na tych wanie autorach oparta zostaa druga polska publikacja. Znanaprezenterka i publicystka Maria Szabowska posza po najmniejszej linii oporu iw swej ksiceELVIS: Amerykaski senskwapliwie wykorzystaa tani sensacjna ktrej Westowie, Hebler i Goldman zrobili nieze pienidze. KsikaSzabowskiej te spotkaa si ze zdecydowan krytyk i sprzeciwem polskichfanw Elvisa, ale rwnie jak tamte szybko si rozesza, bo miaa niesamowityatut: pikne kolorowe zdjcia, szczeglnie okadek singli, czego dotychczas


18/19




polscy fani nie ogldali. Prekursorska ksika Leszka Strzeszewskiego miaaniestety bardzo zej jakoci czarno-biae, gazetowe zdjcia.

Autorzy odnieli sukces kasowy, lecz o wiele wikszym sukcesem byaposta i pami Elvisa, wzorowo uhonorowanego przez wiernych zwolennikw.

W synnej ze zmiennoci nastrojw i sympatii muzyce rozrywkowej, faniPresleya zawsze wyrniali si zdumiewajc staoci. Kade czasopismomuzyczne, ktre omielao si krytykowa KRLA, natychmiast naraao si nanatychmiastow krytyk, lawin listw protestacyjnych i spadek poczytnoci.Dla tyche fanw, nie istniay ani sabe nagrania Elvisa, ani te jego nieudanefilmy. Liczysi tylko ON KRL!

Zgodzi si mona z autorami, e istotnie Elvis cierpia na samotno,melancholi, popada w stany paranoidalne i nostalgie. Po odejciu Priscilli ysamotnie, w nieustannej obawie i trwodze przed zamachem na swoje ycie. Ale

te zmieni swj styl ycia. Zrzuci mundur grzecznego chopca, zaczprowadzi ycie bardziej ekstrawaganckie, a nawet dziwaczne. Wykupywakina, lunaparki, jakby chcc aby kto widzia jego smutek, jego dramat iosamotnienie. Nieyczliwi mu ludzie, tumaczyli to sobie jako butny kaprysmilionera, ktry nie chce nawet rozrywk dzieli si z innymi. Ale przecie

powd by cakiem inny. Elvisczsto zamyka si na cae dnie anawet tygodnie, siedzia wmilczeniu patrzc tpo w cianlub niewidzcym wzrokiem wtelewizor. Linda Thompson, ktraspdzia w Gracelandzie prawietrzy lata, jako powd rozstania

podaa, ze nie moga zniecakowitej izolacji, oderwania odycia, ktre Elvis narzuca takeotaczajcym go znajomym,

bliskim, wsp domownikom irodzinie. Na pytania typu: Co wy

macie z tego ycia? niezmienniereagowa ze miechem, mwic:Po co goni za tym wszystkim na

zewntrz. Przecie wszystko co chc, mog sprowadzi do domu.

Jedynie odwiedziny dziewicioletniej wwczas Lisy wyryway go zokoww melancholii i wprawiay w lepszy nastrj. Bawi si z ni i jejkoleankami, chcia aby zostaa w Gracelandzie przy nim, ale Priscilla nawet niechciaa o tym sysze. Harmonogram odwiedzin by wic cile przestrzegany.


19/19




Po wyjedzie Lisy, Elvisowi wraca zy nastrj. Zamyka si w swychapartamentach, pogra w swych dziwactwach.

Po odizolowaniu si od wiata, Elvis w cigu krtkiego czasu postarzasi o wiele lat. Wci jeszcze wystpowa, wci pobudza widowni do

dugotrwaych owacji, lecz przeycia ostatnich lat wycisny na jego postacinieodwracalne pitno. Ale wci stara si by takim jak dawniej, choprzychodzio mu to coraz trudniej. W gronie przyjaci zastanawia si nierazjak to bdzie gdy osignie wiek starca. Nie mg sobie tego wyobrazi, dlategote mimo upywu lat i utraty si chcia by wiecznie mody. I dlatego te nigdynie poznamy starego Elvisa. W naszej pamici pozostanie zawsze mody,ywioowy, umiechnity.

Ktrego dnia wykupi w miecie wszystkie arwki byskowe, wrzucido fontanny w Gracelandzie i strzelajc przez trzy noce z rzdu rozbi do

ostatniej.Przy trafieniu kada z lampek eksplodujc wybuchaa niczym podywiat, w ktrym dolary nie daj szczcia i tona.

Nastpny rozdzia nosi tytu:Rozdzia VKRES W DOLINIE SPOKOJU

Dokument w formacie *.pdf moe by wykorzystany wycznie do uytku osobistego bezprawa do dal szego obrotu i obiegu komercyjnego lub handlowego i nie moe by poddawany

modyfikacjom bez zgody autora edycji.Naley go traktowa tak, jak ksik wypoyczon do przeczytania.

14_EKSPLOZJE PODŁEGO ŚWIATA

Documents

Transcript of 14_EKSPLOZJE PODŁEGO ŚWIATA