14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz

7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz

1/237


2/237

yerlerinde alanlar asndan byk risklere nedenolabilecek fiziksel etmenler unlardr;

Grlt Titreim Termal Konfor Aydnlatma Radyasyon Basn

FZKSEL RSK ETMENLER


3/237


4/237

Grlt,genel olarak, istenmeyen ve kulaa hogelmeyen rahatsz eden sesler olarak tanmlanr.

Endstrideki grlt ise, iyerlerinde alanlarnzerinde fizyolojik ve psikolojik etkiler brakan vei verimini olumsuz ynde etkileyen sesler olaraktanmlanabilir.

GRLTNN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI


5/237

Grlty meydana getiren sesifiziksel olarak tanmlamak gerekirse;

Ses, maddeden oluan bir ortamdamolekllerin skp genlemesindenmeydana gelen ve madde iindeyaylabilen bir titreim olaydr.



6/237

sal ve gvenlii konusunda, bir baka ifade ileiitme kaybna sebep olabilecek grltnn

deerlendirilmesi iin grlty meydana getiren sesinbasncnn ve frekansnn belirlenmesi yeterlidir.

http://www.zxmeter.com/bookpic/200931112104254414.gif


7/237

Basn birimi olarak kullanlan bar, 1 cm2lik biryzeye 1 dynlik bir kuvvetin yapt basntr.

Ses basnc ok kk olduundan, ses basn birimiolarak barn milyonda biri olan mikrobar kullanlr.

Grlt Ynetmeliinde ise; ses basnc iin pascal

kullanlmaktadr.

1 bar = 100 kpascal



8/237

Grlty meydana getiren sesleri frekanslarna greu ekilde tanmlamak mmkndr:

1. Subsonik sesler; frekans 16 Hz'den dk olanseslerdir.

2. itilebilen sesler; yaklak olarak, frekans 16 Hzile 20 kHz arasnda olan seslerdir.

3. Ultrasonik sesler; frekans 20 kHz'den daha yksekolan seslerdir.



9/237

Pompalarn, kompresrlerin, trbinlerin,vantilatrlerin, jet motorlarnn ve vanalarn sv vegaz itici etkileri;

Frn ve motorlarn ateleme grltleri; Transformatr ve dinamolarn yaratt manyetik

sesler; evirici dili, motor ve makinelerden gelen titreim

ve srtnme sesleri ile

Dvme, perinleme, akma makineleri ile kesici,ezici ve biim verici makinelerin sesleri

Endstride Grlt Kaynaklarn oluturur.



10/237

1. Fiziksel Etkileri: Grlt geici veya srekli iitmebozukluklarna yol aar. Yaplan istatistiklere gremeslek hastalklarnn %10u grltden ileri geleniitme kayplardr.

2. Fizyolojik Etkileri: Kan basncnn artmas, dolambozukluklar, solunumda hzlanma, kalpatlarndayavalama, ani refleks.

3. Psikolojik Etkileri: Davran bozukluklar, arsinirlilik, stres.

4. Performans Etkileri: veriminin dmesi,konsantrasyon bozukluu, hareketlerin yavalamas.

GRLTNN NSAN ZERNDEK ETKLER


11/237

Fiziksel etkilerin olumasnda;

Grlty meydana getiren sesin iddeti, Grlty meydana getiren sesin frekans dalm, Grltden etkilenme sresi, Grltye kar kiisel duyarllk, Grltye maruz kalann ya,

Grltye maruz kalann cinsiyeti nemlidir.

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.eclipse-tr.com/images/ciglik.jpg&imgrefurl=http://www.eclipse-tr.com/TR/SuccessStories/_NoiseControlTelemetry.aspx&usg=__coMML3PcwFUbgPRvnJfwWe9mI1E=&h=436&w=328&sz=108&hl=tr&start=2&sig2=sQ_kjaXs96Gi9QZ3DSHRdQ&um=1&tbnid=Al4fLiTtgDS4qM:&tbnh=126&tbnw=95&prev=/images%3Fq%3Dg%25C3%25BCr%25C3%25BClt%25C3%25BC%26hl%3Dtr%26rlz%3D1T4SUNA_enTR289TR289%26um%3D1&ei=aiUhS8jUOZqKngOr3MnPBwhttp://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.eclipse-tr.com/images/ciglik.jpg&imgrefurl=http://www.eclipse-tr.com/TR/SuccessStories/_NoiseControlTelemetry.aspx&usg=__coMML3PcwFUbgPRvnJfwWe9mI1E=&h=436&w=328&sz=108&hl=tr&start=2&sig2=sQ_kjaXs96Gi9QZ3DSHRdQ&um=1&tbnid=Al4fLiTtgDS4qM:&tbnh=126&tbnw=95&prev=/images%3Fq%3Dg%25C3%25BCr%25C3%25BClt%25C3%25BC%26hl%3Dtr%26rlz%3D1T4SUNA_enTR289TR289%26um%3D1&ei=aiUhS8jUOZqKngOr3MnPBwhttp://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.eclipse-tr.com/images/ciglik.jpg&imgrefurl=http://www.eclipse-tr.com/TR/SuccessStories/_NoiseControlTelemetry.aspx&usg=__coMML3PcwFUbgPRvnJfwWe9mI1E=&h=436&w=328&sz=108&hl=tr&start=2&sig2=sQ_kjaXs96Gi9QZ3DSHRdQ&um=1&tbnid=Al4fLiTtgDS4qM:&tbnh=126&tbnw=95&prev=/images%3Fq%3Dg%25C3%25BCr%25C3%25BClt%25C3%25BC%26hl%3Dtr%26rlz%3D1T4SUNA_enTR289TR289%26um%3D1&ei=aiUhS8jUOZqKngOr3MnPBw


12/237

Salkl bir insan kula,20 mikropascal ile 200 pascal arasndabulunan ses iddetlerine duyarldr.Kulak bu geni aralkta rahata duyar.

Verilen bu llebilir deerler, salkl bir insannsesleri duyabilmesi iin yeterli sebep saylabilirmi?

20 mikropascal iddetindeki sese iitme eii,

200 pascal iddetindeki sese de ar eii denir.



13/237

Pratikte/uygulamada grlt (ses) l birimi desibeldir.

Desibel bir fizik terimi olup, logaritmik bir ifadedir.Ses alanndaki bu ifade dB=10log K/K0 olarak bilinir.

K0 : Salkl bir kulan iitme eii olan 20 Pa dr.

K : llen ses basn deeridir.



14/237

Logaritmik ifadeden;

20 Pa 0 dB'e;

200 pascal da 140 dB'e edeer gelir.

Bu nedenle;

0 dBe iitme eii,

140 dBe de ar eii denir.



15/237

itme kayb dereceleri:

0 - 15 dB Normal iitme 16 - 40 dB ok hafif derecede iitme kayb 41 - 55 dB Hafif derecede iitme kayb 56 - 70 dB Orta derecede iitme kayb 71 - 90 dB leri derecede iitme kayb 91 dB ve st ok ileri derecede iitme kayb



16/237

Grlt Dzeyi (dB) Yer ve Konum

0 itme eii

20 Sessiz bir orman30 Fslt ile konuma

40 Sessiz bir oda

50 ehirde bir bro

60 Karlkl konuma

70 Dikey matkap



17/237

Grlt Dzeyi (dB) Yer ve Konum

80 Yksek sesle konuma

90 Kuvvetlice barma100 Dokuma salonlar

110 Haval eki aa ileri

120 Bilyeli deirmen

130 Uaklarn yan

140 Ar eii



18/237

ki Grlt Kaynann kard Toplam GrltySaptama Tablosu


ki grlt dzeyiarasndaki fark (dB)

Byk olan grlt dzeyineilave edilecek miktar (dB)

0 3.0

1 2.6

2 2.1

3 1.84 1.4

5 1.2

6 1.0


19/237

ki Grlt Kaynann kard Toplam GrltySaptama Tablosu


ki grlt dzeyiarasndaki fark (dB)

Byk olan grlt dzeyineilave edilecek miktar (dB)

7 0.8

8 0.6

9 0.5

10 0.411 0.3

12 0.2


20/237

Gen ve salkl bir insan kula,frekans 16 Hz ile 20000 Hz arasndaki seslereduyarldr.Bu duyarllk, yarasada 60000 Hze, yunus balnda

ise 140000 Hze kadar kar.

nsan seslerinin frekans 175 Hz ile 7500 Hzarasnda olup normal artlarda konuma iddeti ise

25 dB ile 65 dB arasndadr.



21/237

Bu durumda: Bir sesin salkl bir insan kula tarafndaniitilebilmesi iin yeter art ne olacaktr?

Ses iddetinin 20Pa ile 200 Pa [0 dB(A)140 dB(A)]ve

Ses frekansnn da 16 Hz ile 20 kHz arasnda olmasgerekiyor.


22/237

Grltden etkilenme sresi olduka nemli birfaktrdr.

Grltden etkilenme, kiiden kiiye ok farkl

sonular gsterir. kulan fonksiyon bakmndandurumu, evvelce geirilen veya halen mevcut olanhastalklar, kiilerin duyarll nemli faktrlerdir.Ancak, iitme kaybnn tespitinde bu faktrlerdikkate alnmaz.

Grltden etkilenmede ya da nemli birfaktrdr. zellikle iitme kaybnn tespiti iinyan dikkate alnmas gerekir.



23/237

Grltden kaynaklananiitme kayplarmaruziyet sresi ile orantldr.



24/237

Grmede olduu gibi insanlar iitme kapasitelerini40'l yalardan itibaren kaybetmeye balamaktadr.

Bu nedenle iitme kaybnn hesabnda, 40 ya snr

olarak alnr ve sonraki her yl iin odyogramlarda0,5 dBiitme kayb ya nedeni ile dlr.



25/237

Grltl ortamlarda kalan veya yaayan insanlarda;

Konsantrasyon, dikkat ve reaksiyon kapasitesizayflar.

Yorgunluk, uyku bozukluklar ve ge uyumagrlebilir.

Merkezi sinir sistemi bozukluklar, ba arlar ve

stres olabilir.

Metabolik ve hormonal bozukluklar da ortayakabilir.

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.gomanweb.com/Haberler_ve_Yorumlar/Saglik_ve_teknoloji_haberleri/ilgili_resimler/bas_agrisi.jpg&imgrefurl=http://www.gomanweb.com/Haberler_ve_Yorumlar/Saglik_ve_teknoloji_haberleri/saglik_teknoloji.htm&usg=__5TeaQ0Eq_m46AtfRq4VQKmn43u8=&h=298&w=448&sz=19&hl=tr&start=4&sig2=s-R1Kd7E7HFuWytazgbyMA&tbnid=jhqD2U_nmcva7M:&tbnh=84&tbnw=127&prev=/images?q=ba%C5%9F+a%C4%9Fr%C4%B1s%C4%B1+resimleri&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&ei=1HqpSqiXB87AsAbLk63tBw


26/237

Aniden ve iddetli bir grltnn etkisinde kalndnda ise;

Kan basnc (tansiyon) ykselmesi,

Kardiyovaskler (dolam) bozukluu,

Solunum hz deimesi ve

Terlemenin artmas grlebilir.

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://4.bp.blogspot.com/_H0mH78bSMlQ/Sjf6Q7o3xeI/AAAAAAAAGLw/a0ldxOV-6dg/s400/yildirim.jpg&imgrefurl=http://karateciyiz.blogspot.com/&usg=__uocyYSE6MJW2uZ2-txSrA4C91rQ=&h=340&w=325&sz=22&hl=tr&start=38&sig2=DybF_UxLUTgHefLAaGhujA&tbnid=123gIw8AvJiF1M:&tbnh=119&tbnw=114&prev=/images?q=ani+bir+g%C3%BCr%C3%BClt%C3%BC&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&start=20&ei=1QKoSojWKoeCmwPLvrGsBA


27/237

Grltl ortamlarda;

Konuurken barma ihtiyac,

Sinirli olma durumu,

Karlkl anlama zorluu,

Kiiler arasndaki ilikilerde olumsuzluklar grlebilir.

En nemlisi grltl ortamn i kazalarn artmasnasebebiyet vermesidir.

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://img.sabah.com.tr/2008/08/05/gny/im/0BEBDB2949DE644184DDEF2Er.jpg&imgrefurl=http://arsiv.sabah.com.tr/2008/08/05/gny/haber,C0BAA39C2031403183CD4FE843B67D31.html&usg=__PegCCnOAg3Qy3hTvCzXg896hugw=&h=294&w=531&sz=18&hl=tr&start=1&sig2=NjqJ7epH8lAdiGRkc4FK4w&tbnid=g6zaEuqvAyuxOM:&tbnh=73&tbnw=132&prev=/images?q=g%C3%BCr%C3%BClt%C3%BClu+ortam&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&ei=iHypSv6RKsSusAb9l4DtBw


28/237

Uzunca sre, iddetli grltye maruz kalan kiilerdegrlen iitme kayplar iki tiptir:

1.letim tipi iitme kayb:

D ve orta kulakta oluan sarlk tipidir.Ses iddeti, d ve orta kulaktan geerkenbir kayba urar ve i kulaa ayneniletilmez. Bu sarlk tipi, ani yksek

bir patlamann d kulak zarn zedelemesisonucunda grlr.



29/237

2. Alg tipi iitme kayb:Bu sarlk tipi i kulakta grlen bir iitme kaybdr. kulaktaki kokleada bulunan svnn veya liflerin bozulmas

ile duyma sinirlerinin almamasdr. Bu sarlk tipi dahaok yksek iddetli ve yksek frekansl seslerinoluturduu sarlktr.

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.yararlibilgiler.net/wp-content/diskulak.jpg&imgrefurl=http://www.yararlibilgiler.net/dis-kulak-iltihabi/&usg=__qKyxrUfudEyUrjzWfD0VNIIkhPQ=&h=571&w=800&sz=40&hl=tr&start=48&sig2=fKahYpZxbRpjroby1xWyNA&tbnid=3uPlpYVZV1boSM:&tbnh=102&tbnw=143&prev=/images?q=kulak&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&start=40&ei=0gOoSo-nPIv0mQP5w5GsBA


30/237

Endstride, yksek grltye ksa bir sremaruz kalan kiilerde geici alg tipi bir

sarlk grlebilir. Bu etkilenme uzun sreolursa, iitme kayb devaml kalc olupkronikleir, tedavi olsa bile geriye dnmmkn olmayan bir seyir takip eder.

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.sariyersentez.com/thumbnail.php?file=dinlemeisitmekulak_664700618.jpg&size=article_medium&imgrefurl=http://www.sariyersentez.com/saglik/3428.html&usg=__lgKi5FhJzxYa4cphaLu-KmPXa9w=&h=318&w=318&sz=14&hl=tr&start=24&sig2=QiXxntaGx1ebNtAyIYVa3g&tbnid=0unE5ikLxAX6AM:&tbnh=118&tbnw=118&prev=/images?q=i%C5%9Fitme+kayb%C4%B1&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&start=20&ei=ZheqSv2qLIS1sgbBudH1Bw


31/237

Endstride, yksek grltnn, iilerde meydanagetirdii iitme kayplar bir meslek hastaldr.

Meslek hastal:1- 506 sayl SSK Kanunun 11/B maddesine gre;

Sigortalnn altrld iin niteliine gre tekrarlananbir sebeple veya iin yrtm artlar yznden uradgeici veya srekli hastalk, sakatlk veya ruhi arzahalleridir.2- 5510 sayl SSGSS Kanunu 14 nc maddesine gre;Sigortalnn altrld iin niteliine gre tekrarlananbir sebeple veya iin yrtm artlar yznden uradgeici veya srekli hastalk, bedensel veya ruhsalzrllk halleridir.

GRLTNN DEERLENDRLMES


32/237

Hangi hastalklarn meslek hastal saylaca ve buhastalklarn, iten fiilen ayrldktan en ge ne kadar

zaman sonra meydana gelmesi halinde sigortalnnmesleinden ileri geldiinin kabul edilecei SosyalSigorta Salk lemleri Tzne ekli listedebelirtilmitir.



33/237

Meslek hastalklar listesinde bu hastalklar 5 grup altndatoplanmtr:

1. Kimyasal maddelerle ortaya kan meslek hastalklar,

2. Mesleki cilt hastalklar,

3. Pnmokonyozlar ve dier solunum sistemi hastalklar,

4. Mesleki bulac hastalklar,

5. Fiziksel etkenlerle ortaya kan meslek hastalklar.



34/237

Endstride grltnn sebep olduu iitme kayplarda fizik etkenlerle ortaya kan meslek hastalklargrubuna giren bir meslek hastaldr.

Sosyal Sigorta Salk lemleri Tz ekindekimeslek hastalklar listesinde;Grlt zararlarnn meslek hastal saylabilmesiiin grltl ite en az iki yl, grlt iddeti srekli

olarak 85 dBin stnde olan ilerde en az 30 gnalm olmak gerekir. denilmektedir. Grlt iinykmlk sresi de 6 ayolarak belirtilmitir.



35/237

Kanunla salanan yardmlardan yararlanabilmek iinsigortalnn meslek hastalna sebep olan iinden fiilenayrld tarih ile meslek hastalnn meydana kt tariharasnda geecek azami sreye ykmllk sresi denir.


Ykmllk Sresi


36/237

Endstride grlt en iyi ekilde llerekdeerlendirilmelidir. Bir iyerinde grlt dzeyilmeleri grlt lme cihazlar ile yaplr.

Bu cihazlar;

Anlk grlt seviyelerini lebilen cihazlar,

yeri ortam dozimetreleri ve

Kiisel dozimetrelerdir.

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.tetrainc.com.tr/Image/sektor/2010.JPG&imgrefurl=http://www.tetrainc.com.tr/productCatDetail.php?catType=olcum&catId=6&usg=__rpKub8VBgtOcAbY3Ex_o7G8IwkY=&h=275&w=277&sz=22&hl=tr&start=2&sig2=4-mYn-I5cxdIJCs_JfVNLg&tbnid=vG1D18AGN-EJXM:&tbnh=113&tbnw=114&prev=/images?q=g%C3%BCr%C3%BClt%C3%BC+%C3%B6l%C3%A7me+%C3%A7ihaz%C4%B1&gbv=2&hl=tr&sa=G&ei=yQSoSqyEKoTAmQPYnPCrBA


37/237

Bir iyerinde, sekiz saatlik alma sresince toplam grltdzeyi llmeli ve iyi bir frekans analizi yaplmaldr.

Ayrca,

yerinde alan iilere, kiisel dozimetrelertaklarak, kiilerin altklar sre iinde maruz kaldklartoplam grlt dzeyleri belirlenmelidir.



38/237

itme kayplar gz nne alnarak,grlt lmeleri yaplacaksa,grlt lme cihazlar dB(A)'ya grekalibre edilmelidir.

Grlt lme cihaznda dB(A)deeri, insan kulann duymaerisine en yakn deerleri ifade eder.



39/237

1. Teknik Korunma:

Grlt Kaynanda Alnmas Gereken nlemler: Kullanlan makineleri grlt dzeyi dk

makineler ile deitirmek, Grltl yaplmas gereken ilemi daha az grlt

gerektiren ilemle deitirmek,

Grlt kaynan ayr bir blmeye almak,

GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.kardeslermakina.com.tr/images/P2200MCK.gif&imgrefurl=http://www.kardeslermakina.com.tr/p-2200mck.html&usg=__0UNZsBpQBa5U5RUePeeoZNrKwDg=&h=300&w=131&sz=16&hl=tr&start=36&sig2=b_05-UOdjT2lSflL4VBplg&tbnid=CeCduPX1QOQgSM:&tbnh=116&tbnw=51&prev=/images?q=percinleme&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&start=20&ei=DxuqSoLTJYbhsAbl5YHeBw


40/237

Grltnn Yayld Ortamda Alnmas Gerekennlemler: Makinelerin yerletirildii zeminde grltye ve

titreime kar yeterli nlemleri almak, Grlt kayna ile grltye maruz kalan kii arasna

grlty nleyici engel koymak, Grlt kayna ile grltye maruz kalan kii

arasndaki uzakl artrmak, Sesin geebilecei ve yansyabilecei duvar, tavan,

taban gibi yerleri ses emici malzeme ile kaplamakolarak saylabilir.

http://www.protemmetal.com/images/endustriyel_gurultu.jpghttp://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.mantarmerkezi.com/images/manto_mantari.jpg&imgrefurl=http://www.mantarmerkezi.com/&usg=__QMSpFfllREDhJhDdUEIVuC66gk8=&h=330&w=328&sz=63&hl=tr&start=6&sig2=CcZTX835qtJVLNA2vfv0HA&tbnid=wKu1U575jWBnYM:&tbnh=119&tbnw=118&prev=/images?q=ses+emici+malzeme&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&ei=JTWqSqG0FsqF_AaQrfC7Bg


41/237

Grltnn Etkisinde Bulunan Kiide Alnmas Gerekennlemler:

Grltye maruz kalan kiiyi sese kar iyi izole

edilmi bir blme iine almak, Grltl ortamdaki alma sresini ksaltmak, Grltye kar etkin kiisel koruyucular kullanmak, Grltnn zararlar hakknda bilgilendirmek ve

eitmek.

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.is-elbiseleri.com/wp-content/uploads/2009/03/kulak-tikaci4.jpg&imgrefurl=http://www.is-elbiseleri.com/kulakliklar.html&usg=__1tlFS6vlxrNsK6YsmTQEJ-1cLa4=&h=200&w=162&sz=3&hl=tr&start=53&sig2=kkT0ONfLhs-84dBva4r93Q&tbnid=_4sBkt1qDSovWM:&tbnh=104&tbnw=84&prev=/images?q=g%C3%BCr%C3%BClt%C3%BC+odyometre&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&start=40&ei=AAioSs7MEKWInAOt97SsBAhttp://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.gunesisguvenligi.net/ku16.jpg&imgrefurl=http://www.gunesisguvenligi.net/kulakkoruyucular.htm&usg=__KZv4mk6AtDKAzIUgdaejBDeQBrM=&h=768&w=768&sz=31&hl=tr&start=48&sig2=htQSvIBr6_Rl1CApPoCapA&tbnid=Lx1tgXwmhA67tM:&tbnh=142&tbnw=142&prev=/images?q=g%C3%BCr%C3%BClt%C3%BCden+korunma+malzemeler&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&start=40&ei=bwaoSsS4M4XqmgPF7qGsBA


42/237

Kulak Koruyucularnn Grlty Engelleme Deerleri

Cinsi Azaltma Derecesi

Pamuk 5 16 dB

Parafinli pamuk 20 35 dB

Cam pamuu 7,5 32 dB

Kulak tkac 20 45 dB

Kulaklk 12 48 dB



43/237

2. Tbbi Korunma:

Grltl ilerde alacaklarn, ie girilerinde

odyogramlar alnmal ve salkl olanlar altrlmaldr. kazalarna kar kesin denilebilecek yeteri kadar nlemalnabiliniyorsa, grltl ilerde doutan sar vedilsizlerin altrlmas da dnlebilir.

Grltl ilerde alanlarda, grlt iddeti, frekans

dalm ve maruziyet sresi dikkate alnarak; (ihekiminin/i gvenlii uzmannn tavsiye edecei) belliaralklarla/periyotlarlakulak odyogramlar ekilmeli veiitme kayb grlenlerde gerekli tedbirler alnmaldr.

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.elektromediks.com.tr/images/sm950.jpg&imgrefurl=http://www.elektromediks.com.tr/sm950.html&usg=__Ie9gboWzCeWgrVOo9DlVaUCJ1Tg=&h=203&w=200&sz=9&hl=tr&start=22&sig2=Cnh050gpzIgqCiXEGf6tBg&tbnid=Sdwff6GYAkb0fM:&tbnh=105&tbnw=103&prev=/images?q=g%C3%BCr%C3%BClt%C3%BC+odyometre&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&start=20&ei=kgeoSpz6OIGImwOIzJisBA


44/237

3. Grlt Denetim Yntemleri veYasal Dzenlemeler:

Grlt denetimi ncelikleiyerindeki grlt iddetinin iyibilinmesi ile balar.

Grltye kar yeterli nlemialmayan iveren, iisindemeydana gelecek meslekhastalna kar tazminat demekzorunda kalacaktr.

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.kenthaber.com/Resimler/2004/08/11/cay811.jpg&imgrefurl=http://www.kenthaber.com/karadeniz/zonguldak/caycuma/Haber/Genel/Normal/zonguldak--caycumada-hortum-panigi-yasandi/20997.aspx&usg=__MVkQr-guZr-DhcvDDR-hGa55-mA=&h=317&w=400&sz=17&hl=tr&start=4&sig2=BPrqQubEEOv7Acfy93uKZg&tbnid=ZAVUJ4cqkHcmfM:&tbnh=98&tbnw=124&prev=/images?q=k%C3%B6t%C3%BC++fabrika&gbv=2&hl=tr&sa=G&ei=jjiqSu7LO8-J_AahnOy9Bg


45/237

Ayn ekilde, iyerindeki grltnn olumsuzetkilerinden, alan iilerin kendilerinin nasletkileneceklerini, fizyolojik ve psikolojik neticelerihakknda yeteri kadar bilgi sahibi olmalar,iyerindeki grlt denetim yntemlerinin iyialmasn salayacaktr.

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.muhasebenet.net/g_calisan_isci.jpg&imgrefurl=http://www.muhasebenet.net/devami_mart_2007.html&usg=__ZZKD0CUdHUSjkSJTQRgbwJ697W8=&h=242&w=310&sz=14&hl=tr&start=5&sig2=2Sc_XbWdOJai5RdLcdpgzA&um=1&tbnid=HbJznxxVmw3odM:&tbnh=91&tbnw=117&prev=/images?q=%C3%A7al%C4%B1%C5%9Fan+i%C5%9F%C3%A7i+resmi&ndsp=20&hl=tr&sa=N&um=1&ei=ej6qSv2fEtyF_AaQmsSLBwhttp://www.calisma.gov.tr/index.phphttp://www.calisma.gov.tr/index.phphttp://www.calisma.gov.tr/index.php


46/237

lkemizde iyerlerinin salk ve gvenlik artlarynnden denetimi, bata alma ve SosyalGvenlik Bakanl olmak zere, Salk Bakanl ile

yerel idareler (Belediyeler) tarafndangerekletirilmektedir. Bu kurululardan, phesiz en etkin ve en yaygn

denetim, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanltarafndan yaplmaktadr.

http://www.trt.net.tr/medya/resim/2009/09/25/54b97a99-3698-4bc7-8c22-4d2077e90e0e-444x333.jpghttp://www.calisma.gov.tr/index.phphttp://www.calisma.gov.tr/index.phphttp://www.calisma.gov.tr/index.php


47/237

4. Grlt YnetmenliininUygulanmas:

yerlerindeki grltnn denetimiile ilgili olarak,4857 sayl Kanununun 78.maddesine gre karlan 23.12.2003tarihli Resmi Gazetede yaymlananGrlt Ynetmelii hkmlerinegre ilem yaplmas gerekmektedir.



48/237

Ynetmeliin amac, iilerin grltye maruzkalmalar sonucu salk ve gvenlik ynndenoluabilecek risklerden, zellikle iitme ile ilgilirisklerden korunmalar iin alnmas gereklinlemleri belirlemektir.

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.imoankara.org.tr/Portals/0/LiveContent/377/Images/resmi%20gaztet.jpg&imgrefurl=http://www.imoankara.org.tr/&usg=__5D1nGzenE_TaSpkWlAWF6IwDgnk=&h=296&w=340&sz=16&hl=tr&start=1&sig2=unjKcuny7RzM6oORhGh4Dg&tbnid=mEQI0WJ4voBNbM:&tbnh=104&tbnw=119&prev=/images?q=y%C3%B6netmelik&gbv=2&hl=tr&sa=G&ei=pUqtSo_hDIOwsgahnsTcBw


49/237

Ynetmeliin uygulanmas bakmndan, gnlk grltmaruziyet dzeyleri ve en yksek ses basnc ynndenmaruziyet snr deerleri ve maruziyet etkin deerleri;

Maruziyet snr deerleri:LEX, 8h = 87 dB (A) ve Ppeak = 200 Pai

En yksek maruziyet etkin deerleri:LEX, 8h = 85 dB (A) ve Ppeak = 140 Paii

Maruziyet En dk etkin deerleri:LEX, 8h = 80 dB (A) ve Ppeak = 112 Paiii

olarak verilmitir.



50/237

5. Grltden Kaynaklanan Maruziyetin nlenmesiveya Azaltlmas:

Teknik gelimelere uygun nlemler alnarak

grltye maruziyetten kaynaklanan risklerkaynanda yok edilmeli veya en aza indirilmelidir.

Grltye maruziyetin daha az olduu bakaalma yntemleri seilmelidir.

Yaplan i gz nnde bulundurarak, mmkn olanen dk dzeyde grlt yayan uygun i ekipmanseilmelidir.



51/237

yerinin ve allan yerlerin tasarm vedzenlenmesi yaplmal.

ilere, i ekipmann grltye en az maruz

kalacaklar bir ekilde, doru ve gvenlikullanmalar iin gerekli bilgi ve eitim verilmeli. Grlty teknik yollarla azaltmak iin; hava

yoluyla yaylan grlty perdeleme, kapatma,grlt emici rtlerle vb. yntemlerle; yapdan

kaynaklanan grlty ise yaltm vb. yntemlerleazaltmak gerekir.



52/237

Ayrca iyeri alma sistemleri ve i ekipmanlariin uygun bakm programlarn uygulamak,

Grlty azaltacak bir i organizasyonu ile;o Maruziyet sresini ve grlt dzeyini

snrlamak,o Yeterli dinlenme aralar ile alma srelerini

dzenlemek

gibi nlemler alnmaldr.



53/237

veren,

Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 15. maddesiuyarnca kadnlar, ocuklar, yallar, zrller gibihassas risk gruplarnn korunmas iin gereklinlemleri alnmaldr.



54/237

6. Kiisel Korunma:

Grltye maruziyetten kaynaklanan riskler bakayollarla nlenemiyor ise;

11.02.2004 tarihli Resmi Gazetede yaymlanan,Kiisel Koruyucu Donanmlarn yerlerinde KullanlmasHakknda Ynetmelik hkmlerine uygun olarak ve

aada belirtilen koullarda, iilere, kiiye tam

olarak uyan ve hijyenik artlara uygun kulakkoruyucular verilmeli ve bu koruyucular iilertarafndan kullanlacaktr.



55/237

Grlt maruziyeti en dk maruziyet etkindeerleri atnda, iveren kulak koruyucularsalayarak iilerin kullanmna hazr haldebulundurmal.

Grlt maruziyeti en yksek maruziyet etkindeerlerine ulatnda ya da bu deerleriatnda, kulak koruyucular kullanlmaldr.

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://images.gittigidiyor.com/1915/GURULTUYE-SON-3M-1100-KULAK-TIKACI-6-CIFT__19158128_1.jpg&imgrefurl=http://urun.gittigidiyor.com/GURULTUYE-SON-3M-1100-KULAK-TIKACI-6-CIFT_W0QQidZZ19158128&usg=__MN6la8vVPFqy8QrLyB5iovwtt98=&h=234&w=267&sz=6&hl=tr&start=71&sig2=lwBj0yEctyoIC7qXtuo4Ow&tbnid=RcM8eOnEiMcZuM:&tbnh=99&tbnw=113&prev=/images?q=kulak+koruyucular&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&start=60&ei=omiuSsfrOZDhsAbP1sHyBwhttp://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.agsmarket.com/img/urun/Silent2411.jpg&imgrefurl=http://www.agsmarket.com/default.asp?git=9&urun=147847&usg=__8l-wDu9Xa3sJSZ1_KA7A6gKisDE=&h=381&w=513&sz=77&hl=tr&start=13&sig2=zt28lPYx0yTPTTFrjmc3SQ&tbnid=AbhxR3rDRdhO5M:&tbnh=97&tbnw=131&prev=/images?q=kulak+koruyucular&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&ei=K2iuSuS4GoOwsgahnsTcBwhttp://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.evrenis.com.tr/images/bas-yuz-kulak-koruma/kk5702.jpg&imgrefurl=http://www.evrenis.com.tr/tr/bas-yuz-kulak-koruma.html&usg=__DHqgRRKhh-PDUkgJJrLFzJh0KW8=&h=120&w=156&sz=5&hl=tr&start=57&sig2=2SpkqsBsNr3wFip8iYttgw&tbnid=UEqJezrYbpuMcM:&tbnh=75&tbnw=97&prev=/images?q=kulak+koruyucular&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&start=40&ei=oWeuSurKKIKxsga13O3sBwhttp://www.dekonpro.com/userfiles/file/kulak%20koruma/peltor-ear/g2000.jpg


56/237

Kulak koruyucular iitme ile ilgili riski ortadankaldracak veya en aza indirecek bir biimdeseilmeli.

veren kulak koruyucularnn kullanlmasnsalamak iin iinin eitilmesi ile birlikte her trlabay gstermeli ve alnan nlemlerin etkililiinidenetlemekten sorumlu olmaldr.

http://2.bp.blogspot.com/_eJOrsSvEOBg/R5-nQmH2WjI/AAAAAAAAAEw/Z61YA8K5Nuc/s1600-h/meeting.jpg


57/237

7. Maruziyetin Snrlanmas:

inin maruziyeti, hibir koulda GrltYnetmeliinin 5. maddesinin (b) bendindebelirtildii ekilde maruziyet snr deerleriniamamaldr.



58/237

Ynetmelikte belirtilen tm nlemlerin alnmasnaramen,

maruziyet snr deerlerinin aldnn tespit edildiidurumlarda,

veren; Maruziyeti, maruziyet snr deerlerinin altna

indirmek zere gerekli olan derhal yapmal,

Maruziyet snr deerlerinin almas sebeplerinibelirlemeli ve Bunun tekrarn nlemek amacyla, koruma ve

nlemeye ynelik tedbirleri almaldr.



59/237

8. ilerin Bilgilendirilmesi ve Eitimi:

veren, iyerinde en dk maruziyet etkindeerindeki veya zerindeki grltye maruz kalaniilerin ve/veya temsilcilerinin grlt maruziyetiile ilgili olarak ve zellikle de aadaki konulardabilgilendirilmelerini ve eitilmelerini salamaldr.



60/237

Bunlar;

Grltye maruziyetten kaynaklanan riskler, Grltden kaynaklanan riskleri nlemek veya en

aza indirmek amacyla Ynetmelik hkmleriniuygulamak iin alnan nlemler ve bu nlemlerinuygulanaca koullar,

Ynetmeliin 5. maddesinde belirtilen maruziyet

snr deerleri ve maruziyet etkin deerlerinindoru kullanlmas,



61/237

itme kayb iin Ynetmeliin 6. maddesine uygunolarak yaplan risk deerlendirmesi, grltlmnn sonular ve bunlarn nemi vepotansiyel riskler,

Kulak koruyucularnn nasl tespit edilecei, Ynetmeliin 12. maddesine gre, iilerin hangi

artlarda salk gzetimine tabi tutulaca ve salkgzetiminin amac,

Grlt maruziyetini en aza indirecek gvenlialma uygulamalarnn yaplmasnda iilerineitilmesi ve bilgilendirilmesi olarak sralanabilir.



62/237

9. ilere Danlma ve Katlm Salanmas:

ilere ve/veya temsilcilerine Ynetmeliinkapsad konular ile zellikle,

Ynetmeliin 6. maddesinde belirtildii ekilderisklerin deerlendirilmesinde ve alnacak

nlemlerin tanmlanmasnda,



63/237

Ynetmeliin 7. maddesinde belirtilen, grltdenkaynaklanan risklerin ortadan kaldrlmasn veya

azaltlmasn amalayan nlemlerin alnmasnda,

Ynetmeliin 8. maddesinin (a) bendinin 3numaral alt bendinde belirtildii ekilde kulakkoruyucularnn seilmesinde danlacak vekatlmlar salanmaldr.



64/237

10.Salk Gzetimi:

Ynetmeliin 6. maddesinin (a) bendi gereinceyaplan risk deerlendirmesi sonucunda salk riskiolduunun anlalmas halinde iiler uygun salkgzetimine tabi tutulmaldr.



65/237

En yksek maruziyet etkin deerlerini aan grltyemaruz kalan bir ii, bir hekim veya hekiminsorumluluu altndaki uzman bir baka kii tarafndaniitme testi yaplmasn isteme hakkna sahiptir

Ynetmeliin 6. maddesinde hkme balanandeerlendirme ve lm sonularnn bir salk riskiolduunu gsterdii yerlerde, en dk maruziyetetkin deerlerini aan grltye maruz kalan iiler

iin de iitme testleri yaplmal. Bu testlerin amacgrltye bal olan herhangi bir iitme kaybndaerken tan koymak ve iitme ilevini koruma altnaalmaktr.



66/237

Yukardaki maddelere uygun olarak yaplan salkgzetimi ile ilgili olarak her iinin kiisel salkkayd tutulmal ve gncelletirmelidir. Salk

kaytlar, salk gzetiminin bir zetini iermelidir.Bu kaytlar gizlilik esasna uygun olarak vegerektiinde incelenebilecek ekilde saklanmaldr.

Bu kaytlarn kopyalar, yetkili makamlarn istemesi

halinde verilmeli. Her ii, istediinde kendisiyleilgili kaytlara ulaabilmelidir.



67/237


68/237

Titreim; mekanik bir sistemdekisalnm hareketlerini tanmlayan

bir terimdir.

Titreim bir cismin ileri-gerigidip gelme hareketidir.

TTREM TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI


69/237

Bir baka ifade ile;potansiyel enerjinin kinetik enerjiye,kinetik enerjinin potansiyel enerjiyednmesi olaynatitreim (vibrasyon) denir.



70/237

Endstride bir ok titreim kayna vardr.

Titreim; ara, gere ve makinelerin alrkenoluturduklar salnm hareketleri sonucu meydana

gelir.

almakta olan ve iyi dengelenmemi ara vegereler genellikle titreim olutururlar.



71/237

Titreimi insan sal zerindeki etkisi bakmndan ikifiziksel bykl ile tanmlamak mmkndr:

1. Frekans

2. iddeti



72/237

Titreimin Frekans:

Birim zamandaki titreim saysna titreimin frekans denir.

Birimi: Hertz (Hz)



73/237

Titreimin iddeti:

Titreimin olutuu ortamda, titreen enerjininhareket ynne dikey birim alanda, birim zamandakiakm gcne titreimin iddeti denir.

Birimi: W/cm2



74/237

El-Kol Titreimi:

nsanda el-kol sistemine aktarldnda, iilerin salkve gvenlii iin risk oluturan ve zellikle de damar,

kemik, eklem, sinir ve kas bozukluklarna yol aanmekanik titreimlere el-kol titreimleri denmektedir.



75/237

El-kol titreimi iin;

Sekiz saatlik alma sresi iingnlk maruziyet snr deeri 5 m/s2,

Sekiz saatlik alma sresi iingnlk maruziyet etkin deeri 2,5 m/s2dir.



76/237

El-kol titreim kaynaklar;

Genellikle el ve el parmaklar ile kollara ulaantitreimleri oluturan titreim kaynaklar unlardr;

Ta krma makinalar, kmr ve dier madenciliktekullanlan pnmatik (haval) ekiler, ormanclktakullanlan testereler, parlatma ve rende makinalarsaylabilir



77/237

Btn Vcut Titreimi:

Vcudun tmne aktarldnda,

iilerin salk ve gvenlii iin riskoluturan, zellikle de belblgesinde rahatszlk ve omurgadatravmaya yol aan mekanik

titreimlere btn vcut titreimidenmektedir.



78/237

Btn vcut titreimi iin;

Sekiz saatlik alma sresi iingnlk maruziyet snr deeri 1,15 m/s2,

Sekiz saatlik alma sresi iingnlk maruziyet etkin deeri 0,5 m/s2dir.



79/237

Btn vcut titreim kaynaklar;

Tm vcudun etkisi altnda kaldtitreim kaynaklar;

Traktr ve kamyon kullanm,dokuma tezgahlar, yol yapm,bakm ve onarm makinalar, zellikleelik konstrksiyonlu yaplarda titreime

sebep olan makine ve tezgahlar.



80/237

Titreim tek frekansl ve sinzoidalolabilecei gibi kompleks frekansl

ve rastgele bir tipte de olabilir.

nsanlar 1 Hz ile 1000 Hzarasndakititreimleri alglarlar.



81/237

nsan, dk frekansl titreimlere maruzkaldnda, sarsnt hisseder.

Buna karlk yksek frekanslarda karncalanmahatta yanma hissi duyar.


TTR SA R D T L R


82/237

Titreim etkileri;

Fiziksel ve biyomekanik,

Psikolojik veya sensoryel, Fizyolojik ve Patolojik etkiler eklindedir.

Bu etkiler birbirleri ile skilikilidirler.

TTREMN NSAN ZERNDEK ETKLER



83/237

Titreimin zelliklerini oluturanfaktrlerden en nemlisifrekansdr.

Titreimin tbbi ve biyolojik etkisibyk lde iddetine ve maruzkalnan sresye baldr.

nsan vcuduna belirgin etkisi olantitreimin frekans 1 Hz ile 100 Hzarasndadr.




84/237

Titreime neden olan el aletlerini kullanan kiilerdeyaplan lmelerde;

El-kol ve vcudun titreim geirme oran 5 Hzdeen yksek olarak bulunmutur.

kinci maksimum dzey ise;20 Hz ile 30 Hz arasdr.




85/237

Titreim enerjisi avu iindenel srtna, elden kola ve koldanomuza geerken nemli ldeg kaybna urar.

Bu g kayb omuz eklemlerindeen fazla olur.

Bu gcn azalarak seyretmesi,sonucu itibariyle memnuniyetverici bir husustur.




86/237

Vcudun mekanik titreime gsterdii reaksiyon karkbir olay olup ok iyi bilinmemektedir.

Buna ramen;

Vcutta baz doku yaplarnn deformasyonuna,Solunum hznn artmasna,

Oksijen tketiminin artmasna bal olarak enerjiharcamasnn artmasna,




87/237

kalp atm saysnn artmasna bal olarak da kanbasncnn artmasna (5 Hz frekansl titreimemaruz kalan kiilerin % 50sinden fazlasnda kan

basncnda artma grlmektedir), performansta gerilemeye, sbjektif alglamada bozulmaya, merkezi sinir sistemi hcrelerinin fonksiyonlarnda

aksamaya neden olduu bilinmektedir.




88/237

Ayrca, kanda glikoz ve glikojen konsantrasyonundaazalmaya sebep olduu da bilinmektedir.

Bu deiikliklerden ou titreime maruziyetin

balangcnda yksek iken daha sonra normalednebilmektedir.




89/237

Titreimin klinik olarak belirlenen etkileri:

ok dk frekansl titreimin etkileri (f


90/237

Dk frekansl titreimin etkileri (2 Hz


91/237

Maruziyet srerse omuz balarnda ar, yorgunluk,soua kar hassasiyet artmas olur.

Fonksiyon bozukluu olarak zamann uzamas, uykubozukluklar, ba ars ve yorgunluk grlebilir.




92/237

Parmaklarda 8-10 oC sya ksasre maruziyet ile beyazlama olur.Avu ii de beyazlar. n kol ve

omuz kaslarnda arlar grlebilir.

Btn vcudu titreime maruz kalanbaz iilerde disk kaymas denilen

bel arlar olabilir.


TTREMNN DEERLENDRLMES


93/237

El-kol veya tm vcudun titreime maruziyetisonucunda oluan etki;

Titreimin frekansna,Titreimin iddetine,Titreimin ynne,Titreime maruz kalnan sreye,Titreimin uyguland blgeye ve blgeninbyklne,Titreime maruz kalan kiinin yana, cinsiyetine vekiisel duyarll ile genel salk durumuna baldr.




94/237

Titreimin etkisi en fazla dk frekanslardagrlr.

Titreimin frekans arttka, titreimin ivmesininiddeti ve oluan etki azalr.

Titreim vibrasyon detektr ile llr.




95/237

nsan sal bakmndan nemli olan titreim; frekansbantlarnaayrlarak llr.

Frekans bantlar:1-24-8-16

31,5-125-250-1000-2000-4000 ve 8000 Hzdir.


TTREME KARI ALINACAK NLEMLER


96/237

Titreimin etkisinden korunmak iin;

Teknik nlemlere,

Tbbi nlemlere ve

Eitime gereksinim vardr.




97/237

Titreimden korunmann temel hedefi, titreimikaynanda azaltmayaynelik olmaldr.

o Genellikle makina dizayn srasnda titreimi

azaltacak zeminler yapmak ve titreimi az olanmakinalar satn almak.

o Kullanlan makinalarn bakmlarn zamannda

yapmak, vuran ve titreen ksmlara izolasyonuygulamak.




98/237

Tbbi korunmada ise ie giri muayenelerinde; sinirsistemi, kalp, damar ve sindirim sistemleri salamolan gen iilerin seilmesine dikkat edilmelidir.

Periyodik muayenelerde titreimin etkilerinin klinikmuayeneler uygulanarak aranmas; el, bilek vedirsek eklemlerinin dikkatle muayene edilmesigerekir.

Rntgen filmlerinin ekilmesi de faydal olur.




99/237

Titreimden korunmann bir yolu da eitimdir.

yerinde titreime maruz kalan kiiler veyneticiler, titreimin neden olduu risklere verahatszlklara kar eitilmelidir.




100/237

Ayrca, titreimin olumsuz etkileri grlen iilerindeitirilmesi yoluna gidilmelidir.

alma (etkilenme) sresinde, kstlama yaplmasveya alma sresince daha sk dinlenme aralarverilmesi, titreimden etkilenmede uygun birkorunma yntemi olacaktr.




101/237

Titreimin ile ilgili denetim yntemleri ve yasaldzenlemeler:

Titreimin denetimi her eyden nce, ii veiverenin titreimin olumsuz etkilerini en iyi ekildebilmesi ile balar.




102/237

Titreimin olumsuz etkilerine kar eitimli biriveren, kuraca iyerinde kullanaca makinannkonulaca zemini, titreimi yok edecek veyailetmeyecek ekilde dzenler.

Makinalarn bakmn zamannda yapar.

ileri ie alrken, titreime hassasiyeti

olmayanlardan seer.




103/237

lkemizde, iyerlerindeki denetimlerde titreimzerinde pek durulmaz.

Nedeni ise;Titreimin ok iyi bilinmemesinden ve alanlarniyerlerinde titreimden ikayeti olmamalarndankaynaklanr.




104/237

Titreim konusunda, lkemizde yeterli aratrma dayaplmamaktadr. Bir veya iki niversitenin dnda,titreim lmesi yapan ve deerlendiren kurum vekuruluta yoktur.

alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl olarak da bukonuda ciddi almalar yaplmamtr.




105/237

Titreim sonucu kemik-eklem zararlar veanijionrotik bozukluklar Sosyal Sigortalar Salklemleri Tzne ekli listede belirtilmi olmasna

ramen; SSK istatistiklerinde, titreimden ilerigelen meslek hastalklarna rastlanlmamaktadr.

Titreimden oluan meslek hastalnn ykmllksresi 2 yldr.

M N C N M



106/237

i Sal ve Gvenlii Tznn 79. maddesinde, titreim(vibrasyon) yapan aletlerle yaplan almalarda alnacaktedbirler u ekilde belirtilmektedir.

Titreim yapan aletlerle alacak iilerin, ie alnrken,genel salk muayeneleri yaplacak, zellikle kemik, eklemve damar sistemleri incelenecek ve bu sistemlerle ilgili birhastal veya arzas olanlar, bu ilere alnmayacaktr.

Titreim yapan aletlerle alacak iilerin, periyodik

olarak, salk muayeneleri yaplacaktr. Kemik, eklem vedamar sistemleri ile ilgili bir hastal veya arzasgrlenler, altklar ilerden ayrlacak, kontrol ve tedavialtna alnacaktr.



107/237

23.12.2003 tarihli Resmi Gazetede yaymlananTitreim Ynetmelii,23.12.2006 tarihindeyrrle girmitir.

Bu Ynetmelik hkmlerine gre; el-kol titreimive tm vcut titreimi iin gnlk maruziyet snrdeerler ve maruziyet etkin deerler verilmekte,maruziyetin llmesi ve deerlendirilmesininyaplmas zorunluluu hkme balanmtr.



108/237

Yine bu Ynetmelie gre;

Maruziyetin nlenmesi veya Azaltlmas Risk Belirlenmesi ve Deerlendirmesi ilerin Bilgilendirilmesi ve Eitimi

ilerin Grnn Alnmas ve Katlmn Salanmas Salk Gzetimi zel Koullar

balkl maddelerde titreimle ilgili olarak detayl hkmleryer almaktadr.


109/237

TERMAL KONFOR


110/237

Termal konfor; genel olarakbir iyerinde alanlarn bykounluunun scaklk, nem, hava

akm gibi iklim koullar asndangerek bedensel gerekse zihinselfaaliyetlerini srdrrken belli birrahatlk iinde bulunmalarn ifade

eder.

TERMAL KONFOR


111/237

Kapal bir ortam ierisindetermal konfor rahatlnn hemenfarkna varlmaz, ancak bir sregetikten sonra termal konforhissedilmeye balanr.

Eer termal konfor koullar mevcutdeilse; nce sknt hissedilir ve daha

sonra rahatszlk duyulur.

TERMAL KONFOR


112/237

yerlerindeki alma ortamlar iintermal konfor denilince ne anlalr?

Bir iyerinde termal konfor denilince; o iyeri

atmosferinin scakl, nemi, hava akm hz ve radyanss akla gelmelidir.

TERMAL KONFOR


113/237

alma ortamlarndaki setkilenmeleri ve konforsuz ortam

artlar, i kazalarnn artmasna veretimin azalmasna bir bakadeyile verimin dmesine sebepolmaktadr.

ISININ DEERLENDRLMES


114/237

nsann ortamla s al-veriine etki eden drt ayrfaktr vardr:

1.Hava scakl

2.Havann nem younluu

3.Hava akm hz

4.Radyan s

ISININ TANIMI VE TRLER


115/237

Scaklk:

Scaklk, alma hayatnda alanlar olumsuzynde etkileyen fiziksel faktrlerden birisidir.

Bir standarda gre; bir cismin ne kadar souk velk olduunu ifade eden nicelie, o cismin scakldenir.

yeri ortamnn scakl kuru termometreler ilellr.

Birimi; santigrat, fahrenheit veya kelvindir.



116/237

Serbest yaam iin insan kapasitesinioluturan ve fizyolojik gereksinmeler

dediimiz; insan vcudunun s al-verii,oksijen, tuz ve asit-baz dengesi gibi bazfiziksel ve kimyasal faktrlerin belli snrlariinde srekli stabilolmalar gerekir.



117/237

rnein;

nsan vcudunun scakl 36,5-37 0Carasnda deimezlik gsterir.Bu durum; vcut ile evre arasndakis al-verii ile salanr.



118/237

Is d evrede devaml olarakbulunan bir eit enerjidir.

Normal koullarda havannkuru termometre ile llenscaklk derecesi hava scaklhakknda bir fiziksel ldr.



119/237

alan bir insan, bulunduu evreile srekli olarak s al-veriiiindedir.

evre scakl vcut scaklndandk ise kii s kaybetmekte,evre scakl vcut scaklndanfazla ise kii s kazanmaktadr.

Hem s kayb hem de s kazancalan olumsuz etkiler.


120/237



121/237

H: Vcudun s ykdr.

Eer, H pozitif ise s kazanc, negatif ise s kayb

meydana gelir. H sfr ise vcudun s dengesi sabitkalr.

M: Metabolik s kazanc olup, vcudun bazal ve

fiziksel almas srasnda aa kar.Her zaman Hyi pozitif ynde etkiler.



122/237

R: Radyan enerjidir ve s merkezinden nanelektromagnetik enerji yaylmas eklinde oluur.

Ortama bal olarak, insan radyant enerji kayna

olarak s (souk ortamlarda) yayabilir veya s (scakortamlarda) kazanabilir.

Bu nedenle, R pozitif veya negatif olabilir.



123/237

C: Konvektif s ykdr.

Is enerjisinin hava moleklleri yoluyla yaylmas

sonucunda meydana gelir.

Ortam scakl cilt scaklndan fazla ise cilt scaklartar, tersi durumda ise cilt scakl der.

Konvektif s,Hyi pozitif veya negatif olarak etkiler.



124/237

E: Buharlama (terleme) yoluyla vcuttanatlan sdr.

Her zaman vcudunHyi negatif olarak etkiler

ve s kayb salar.

D: Vcudun herhangi bir madde ile direkt temasyoluyla s kazanmas veya kaybetmesidir.

D pozitif veya negatif olabilir.



125/237

Vcudun s dengesini salayan ve yukarda saylan befaktr ile s yknn sabit tutulmas (H=0) alanlarakonforlu bir ortam salar.

ISI ALI-VERNN NSAN ZERNDEK ETKLER


126/237

nsan vcudunun scakl okkk limitler ierisinde kendikendine kontrol edilebilir.

Vcut scaklndaki art,alma ykne veya almasrasnda harcanan kaloriye

bal olarak deiir.



127/237

alma yk aadaki kategorilerde incelenebilir;

Uyku ve oturma halinde 63-100 Kcal/Saat

Hafif ilerde (Oturma, ayakta makinalar kontrol

etme, hafif el ve ayak almas) 200 Kcal/Saat

Orta ar ilerde (Oturarak ar el ve ayak hareketi,ayakta makina kullanmak, orta derecede bir arlktamak) 200-350 Kcal/Saat

Ar ilerde (Ar bir malzemeyi tamak veya itmek) 350-500 Kcal/Saat



128/237

Hafif ve orta ar ilerde, vcudun s al-verii,almann 30-40 nc dakikalarnda bir dengeyeular. Oluan bu yeni scaklk dengesi kiiden kiiyedeimekle birlikte, temel olarak kiinin O2alm

dzeyine baldr.

Maksimal O2alm azaldka vcut scakl der.

rnein, yksek O2almna sahip bir ii;

kapasitesinin daha az ile alarak, O2almndrebilir, dolays ile vcut ss daha az artar.



129/237

13.05.2012 [email protected] 129

Vcut scakln etkileyen ikinci faktr isevcuttaki su ann meydana gelmesidir.

Su ihtiyacnn karlanm olduu durumlarda, vcut

terleme yoluyla cilt ssn drr ve bylecebuharlama ile oluan s kayb artar.

Eer vcutta yeteri kadar sv yoksa yeterli terlemeolmaz ve kan hacmi ile cilt altndaki kan akm hzder.



130/237

Yksek scakln sebep olduu rahatszlklar:

Vcut s reglasyonunun bozulmas ile, vcut snn410Cye kadar ulamas sonucu, s arpmas olur.

Ar terleme nedeni ile kaslarda ani kaslmalareklinde s kramplar olabilir.

Ar ykleme sonucu tansiyon dklne, ba

dnmesine yol aan s yorgunluklar olabilir.



131/237

Ayrca yksek scaklk; Kantl krmz lekeler eklinde deri

bozukluklarna, Moral bozukluklarna, Konsantrasyon bozukluklarna ve Ar duyarllk ile endieye sebep olabilir.



132/237

Yaplan aratrmalar, kiilerin balangta scaklakar duyarl yani dayanksz olduklarn gstermekteise de; scakla kar zamanla altklarn yani uyum

saladklarn da gstermitir.



133/237

Endstride dk sya daha az rastlanr.

Souk iyeri ortamlar, daha ok souk havadepolarnda yaplan almalarda ve kn aktayaplan ilerde grlr.

Dk scaklk, yani souk, insan zerinde olumsuzetkiler yapar.

Uyuukluk, uyku hali, organlarda hissizlik ve

donma gibi haller ar souun insanlar zerindekiolumsuz etkileridir.



134/237

yeri ortamlarnda termal konfor iin ana faktrscaklktr.

Ancak termal radyasyon, nem ve hava akmhznn da bilinmesi ve dikkate alnmas gerekir.

Scaklk ile birlikte termal radyasyon, nem ve havaakm hzna termal konfor artlar denilmektedir.



135/237

1. Scaklk:

Havann scaklnn kuru termometreler ilellr.

Kuru termometreler genelliklecam hazneli cval veyaalkoll termometrelerdir.

Bu termometreler radyan enerjikaynaklarndan etkilenmeyencinsten olmaldr.



136/237

2. Radyan Is:

Is kaynaklarndan ma yoluile yaylan s olup glop termometreile llr.

Glop termometre ince ve d yz mat siyah boyaile boyanm 15 cm apnda bakr bir kre

merkezine yerletirilmi bir kuru termometredenoluur.



137/237

yerinde iin gerei olarak scak yzeylerbulunabilmekte ve bu yzeylerden s radyasyonuolabilmektedir.

Termal radyasyon yani radyan s absorblanacabir yzeye arpmadka, scaklk meydanagetirmeyen elektromanyetik bir enerjidir.

Dolaysyla hava akmlar radyan sy etkilemektedir.

Ancak, ortamdaki hava akm alana biraz rahatlkverebilir.



138/237

Termal radyasyondan korunmann tek yolu,alanla kaynak arasna s geirmeyen bir perdekoymaktr.

Ancak konulan perde sy yanstmyorsa, syabsorblayarak s kayna haline de gelebilir.



139/237

3. Nem:

Kata termometreler (psikrometreler)

ve higrometreler ile llr.

Kata termometreler, birisinin haznesineslak bez yerletirilmi bir ifttermometreden oluur.



140/237

Havada belli bir miktarda nem bulunur. Havadakinem miktar mutlak ve bal nem olarak ifadeedilir.

Mutlak nem; birim havadaki su buhar miktardr.

Bal nem; ayn scaklkta doymu havadaki mutlaknemin yzde kan ifade ettiini gsterir.



141/237

i sal asndan bal nemin nemi byktr.

Bir iyerinin bal nemini deerlendirilirken scaklk, havaakm hz gibi dier termal konfor artlarnn da gz nndebulundurulmas gerekir.

Genel olarak bir iyerinde bal nem oran %30 ile % 80arasnda olmal ve bu snrlar amamaldr.

Yksek bal nem (%80-%100) ortam scaklnn yksek

olmas halinde bunalma hissine neden olur ve kiininalma gcn drr.

Yksek bal nem, scakln dk olmas halinde ise meve rperme hissi verir.



142/237

4. Hava Akm Hz:

eitli anemometreler ile llr.

Pervaneli veya sya duyarl elemanlolan eitli tipleri vardr.



143/237

yerinde termal konforu salamak ve sala zararlolan gaz ve tozlar iyeri ortamndan uzaklatrmak iinuygun bir hava akm hz temin edilmesi gerekir.

Ancak hava akm hz iyi ayarlanmaldr. nk vcutile evresindeki hava arasnda hava akmn etkisi ile stransferi olur.

Bu transferin yn scakln deimesine baldr.Hava vcuttan serinse vcut ss kaybolur. Havavcuttan scaksa vcut ss artar. Byle durumlarda sstresleri meydana gelir.



144/237

Uygun bir evre scaklnn seilmesinde havaakmlarnn da dikkate alnmas gerekir. yerinde havaakmlarnn varl bir serinlemeye neden olur.

Ancak hava akm hznn saniyede 0,3 ile 0,5 metreyi

amamasna dikkat edilmelidir. nk, daha hzl havaakmlar rahatsz edici esintiler halinde hissedilir.

Bu hususa iyerlerinde sklkla rastlanr, iiler genellikleme nedeni ile var olan havalandrma sisteminialtrmaktan kanrlar. Byle durumlar incelendiindehavalandrma sistemlerinin hava akm hzlarnn yksekolduu gzlenmitir.


145/237



146/237

Efektif scakln llmesi iin;

Kuru termometre scakl, Ya termometre scakl, Ortamdaki hava akm hz ve ayrca Bu i iin hazrlanm diyagramlara ihtiya vardr.



147/237



148/237

Termal konforu etkileyen dier faktrler ise unlardr;

Yaplan iin nitelii (ar ve hafif i gibi), alann fiziki ve ruhi yaps (zayf, iman, sakin ve

heyecanl gibi), Kiinin salk durumu (hasta ve iyi olma hali gibi) alma srasnda giyim durumu (ince ve kaln

giyimli),

alann beslenme durumu (yaplan ie uygun veyauygun deil gibi).



149/237

Termal Konfor Blgesi:

Deiik iyerlerinde alanlarn %80ine yakn bykounluunun, s hissi bakmndan kendilerini en rahat

durumda hissettikleri blgenin tespitine allm vetermal blge kavram ortaya kmtr.

Termal konfor blgesi, i yapma ve faaliyeti srdrmeasndan en rahat durumda olabilmek iin gerekli

termal konfor koullarnn st ve alt snrlar arasndakiblgedir.



150/237

Termal konfor blgesine etki eden ok sayda faktr vardr:

Ortam scakl Ortamn nem durumu Ortamdaki hava akm

Yaplan iin nitelii (hafif i, orta i, ar i) inin giyim durumu inin ya ve cinsiyeti inin beslenmesi inin fiziki durumu inin genel salk durumu vb.

Bu faktrlerin deimesine bal olarak termal konforblgesi de az ya da ok deiiklik gsterir.



151/237

Bunalm Blgesi:

nsanlarn vcutlarndan s atmalarnn glemesisebebiyle, hava akm olmayan bir ortamda, bunalmahissettikleri scaklk ve bal nem kombinasyonlar

blgesi olarak tanmlanr.



152/237

Konfor Blgesi

Bunalm Erisi



153/237

Hafif ilerde rahat alma iin scaklk, hava akm hz vebal nem deerleri:

Scaklk (0C) Hava akm hz Bal Nem

19.0 21.0 0,1 %30

-%60

19.5 21.5 0,2

21.5 23.5 0,5

23.5 25.0 1,0

Daha yksek scaklk Daha fazla hava akm



154/237

Yaplan ie gre alma ortam scaklklar:

Faaliyetin ekli%50 nem seviyesinde

hava scakl (0C)

Oturarak yaplan hafif el ileri 20Oturarak yaplan hafif kol ve el almalar 20

Ayakta yaplan ar kol ileri 17

ok ar iler 15-16



155/237

D scakln yksek bulunduu bir yerde oturarak yaplanbir i iin rahatlk blgeleri:

D scaklk (C) 20 24 28 32 35

Uygun alma yeri scakl (C) 20 22 24 26 27,5

Bal nem (%) 75 65 57 50 45



156/237

Ar scakln retim zerinde de olumsuz etkisi vardr.

Efektif scaklk; 29 C olursa, performans % 5 der.

30 C " " % 10 "31 C " " % 17 "32 C " " % 30 "



157/237


158/237



159/237

Sosyal Sigortalar Salk lemleri Tzne ekli meslek

hastalklar listesinde termal konfor artlar ile ilgi her hangibir meslek hastal verilmemitir.



160/237

Scaklk ile ilgili denetim yntemleri ve yasal dzenlemeler:

Bir iyeri ortamnda yksek ve dk scakln olumsuzetkilerinden korunmak iin iyerinde yaplan ie uyguntermal konfor artlarnn en iyi ekilde salanmas

gerekir.

Bu nedenle, iyeri termal konfor artlarnn incelemesiiin gerekli lmeler ve deerlendirmeler yaplr,iyerinin termal konfor artlar iin hi bir zaman be

duyu ile kesin karar verilemez.



161/237

lkemizde, iyerlerinde termal konfor artlarn llmesibyk lde alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Sal

Genel Mdrlne bal Sal ve Gvenlii Merkezi(SGM)tarafndan yaplmaktadr.



162/237

i Sal ve Gvenlii Tz 20. maddesinde kapaliyerlerindeki scaklk ve nemle ilgili aklamalar vedeerler verilmitir.

Ayrca ayn Tzn 31. maddesinde de nemli havacereyanna kar alnacak tedbirden ksacabahsedilmektedir.


163/237

AYDINLATMA


164/237

yerlerinde i kazalarnn vemeslek hastalklarnn nlenmesi

iin asgari artlardan birisi de,iyerinin yaplan ie uygun olarakaydnlatlmasdr.

AYDINLATMA


165/237

Aydnlatmann uygun ve yeterliolmas alanlar psikolojik olarak

da etkiler.

Dolaysyla i veriminin ve ikalitesinin de artmasna sebep olur.

AYDINLATMA
http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://foto.ekolay.net/images/galeri2/galeri_2096/%255B1%255D2912008115550_2096.jpg&imgrefurl=http://www.rojamedya.org/kariyer-dunyasi-kisisel-gelisim/122490-saglikli-bir-ofise-sahip-misiniz.html&usg=__QEjwzaBR6x9ltlY-GXqGFHHd-2w=&h=292&w=291&sz=13&hl=tr&start=15&um=1&tbnid=blH3vf3Br2XKSM:&tbnh=115&tbnw=115&prev=/images%3Fq%3Di%25C5%259Fyeri%2Bayd%25C4%25B1nlatma%26hl%3Dtr%26rlz%3D1R2SUNA_enTR334%26um%3D1


166/237

yi bir aydnlatma, doru ve hzl grmeyi

dolaysylazaman kazanc salar ve bylece i verimin vekalitenin armasna sebep olur.

Yetersiz aydnlatma ise, verim ve kalitenindmesinin yannda psikolojik olarak iinin moralve fiziksel sal zerinde de kt sonulardourur.


167/237

AYDINLATMA


168/237

Aydnlatlan yzeyin yaps da nemlidir.

o Kirli ve koyu renkli,

o Mat veya parlak yzeyler gibi.

AYDINLATMA


169/237

Kirli ve koyu renkli bir yzey zerineden n ancak % 10-12sini

yanstrken, temiz ve ak renkli biryzey % 90ndan fazlasn yanstabilir.


170/237

AYDINLATMA


171/237

Gr alan iinde grmeyiengelleyen ya da rahatszlkyaratan n parlakldr.

Parlaklk dorudan ya da

yansma ile olabilir.

Gz kamamasnn nlenmesi iink kayna gr alannn yeterince

dnda olmal veya donuk (opak)ya da yar effaf bir malzeme ilekaplanmaldr.

AYDINLATMA


172/237

In gz kamatrmas,parlak bir yzeyin k kaynanngrntsn direkt olarak gralan ierisine yanstmasndan da

kaynaklanabilir.

Parlatlm veya dzgn yzeyleryerine biraz daha mat yzeyler tercih

edilerek bu yansmalar nlenebilir.

AYDINLATMA


173/237

Yansmalar nlemek iinmakinalarn, ara vegerelerin yzeyleri okparlak yerine biraz dahaak mat veya koyu birrenkte seilebilir.


174/237


175/237


176/237

i i i i f t bil i i i i i d l t

AYDINLATMANIN DEERLENDRLMES


177/237

inin iyi performans gsterebilmesi iin iyeri aydnlatma

iddetinin optimumdaolmas gereklidir.

Gerekli aydnlatmann iddeti yaplan iin eidine baldr.

lenen materyalinbykl Minimum deer (Lx) nerilen deer (Lx)

0,2 mmden kk 200 280

0,2 1 mm 150 200

1 10 mm 100 150

10 100 mm 60 100100 mmden byk 40 60

ri ve hacimce byk 20 40


178/237


179/237


180/237


181/237

Yapay k kaynaklar iilerin gr asnn dna

AYDINLATMA LE LGL NERLER


182/237

Yapay k kaynaklar iilerin gr asnn dna

yerletirilmeli veya gerekli glgelikler kullanlmaldr.

Aydnlatma tekdze olmaldr.

Aydnlatma sabit olmaldr. allan yzeye den glgelerden saknlmaldr.

Lambalar:



183/237

Lambalar:

Mekanik ve elektrik bakmndan amaca uygun bir ekildeyaplm olmaldr.

Ik verme olana aydnlatma prensiplerine uygunolmaldr.

kazalarna meydan vermeyecek ekilde yaplmolmaldr.

Salam olmal, taklmas, bakm ve temizlii kolay vebasit olmaldr.

Seyyar aydnlatma lambalarnn (el ve tezgah lambalar)

el ile temas eden ksmlar elektrik kaaklarna karkorunmu olmal ve kullanlacak elektrik gerilimi 42Voltu gememelidir.



184/237

zellikle kazan ve madeni kaplar ierisinde kullanlanel lambalarnda da elektrik gerilimi 42 Voltu gememeli(24 Volt olmal) ve voltaj drmek iin kullanlantransformatrn balants salam ve izole edilerektopraklanm olmaldr.

alma (iyeri) ortam atmosferinde patlayc ve yancmaddelerin (gaz ve tozlar) bulunmas olasl olanyerlerde patlama ve yangna neden olmayacak koruyuculambalar kullanlmaldr.

Tesisatn kuruluunda daima bakm kolay, kullanlbasit ve salam olan aydnlatma elemanlar seilmelidir.



185/237

yi bir aydnlatmann temel ilkeleri:

Aydnlatma dzeyi yeterli olmaldr.

(Tzkler, ynetmelikler ve standardlarda belirtilendeerlere uygun olmaldr.)

Kullanlan n nitelii uygun olmaldr.

(En iyi k beyaz k veya gn dr.)


186/237


187/237


188/237

AYDINLATMA LE LGL YASAL DZENLEMELER


189/237

Elektrik Kuvvetli Akm Tesisleri Ynetmeliinin 23, 35 ve36. maddelerinde;

YG hcreleri ve AG pano odalarnda en az 250 Ix, Transformatr odalarnda en az 150 Ix, Tesislerde 250 lx ve 60 lx olmas ile ilgili deerler

verilmektedir.


190/237


191/237

RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI


192/237

X-nlar, k nlar,s, radyoaktifmaddelerin saldnlar ve evrenden

gelen kozmik nlar ilemikro dalgalar ve radyodalgalarnn hepsi birerradyasyon biimidir.


193/237



194/237

Grnr gzmz ile ve uzun dalgaboylu kzltesi radyasyon enerjilerini desolarak alglayabilmekteyiz.

Ancak, bunlarn dndaki radyasyonlar

be duyumuzla alglamamz mmkn deildir.

Radyo dalgalarnn varl radyo alclaryla,dier radyasyonlarn varl da eitliyntemlerle belirlenir.



195/237

195

Radyasyonu meydana getirenparacklar veya elektromanyetikdalgalar ses dalgalarndan farkl

olarak bolukta yol alabilir vesaniyede 300.000 km gibi olaanstbir hzla yaylr.


196/237



197/237

Elektromagnetik dalgalarn dndaki radyasyonlaryksek hzda hareket eden paracklardan oluur.

Bunlar kararsz atomlardan yaylan elektronlar,

protonlar, ntronlar ve alfa paracklardr.

zetle, radyasyon elektromagnetik dalgalar veya hzlparacklar eklinde yaylan enerjidir.


198/237



199/237

199

yonizan Inlar:

Kozmik Inlar Alfa Inlar Beta Inlar Ntron Inlar Proton Inlar Gamma Inlar X-Inlar



200/237

200

Alfa Inlar (Alfa Partiklleri):Helyum atomunun pozitif ykl ekirdeidir.

Alfa nlar yapay olarak meydanagetirilebildii gibi teknolojinin gerei

olarak istenmedii halde yan rnolarak da ortaya kabilmektedir(elektron tplerinde olduu gibi).



201/237

201

Alfa nlar, 5 cmlik mesafedeki bir kat tabakasnveya alminyum levhay geemezler.

evreden gelebilecek alfa nlar nemli bir tehlikeyaratmazlar.

Kaynandan ktklarnda hcreler zerinde ok zararletkiye sahiptirler.

Solunduklar veya yutulduklar takdirde zararldrlar.

l



202/237

202

Beta Inlar:

Pozitif ve negatif ykl hzlelektronlardr ( -, +).

Yapay olarak izotop elde etmekte

hzlandrlm elektronlar kullanlr.Bunlardan korunmak iin ince

alminyum levhadan yaplm birzrh malzemesi yeterlidir.


203/237



204/237

204

Ntron Inlar:

Atom ekirdeinde bulunan ykszparacklar olup nemli ve zellikleriolan bir radyasyon tipidir.

Nkleer ekirdek blnmesi vereaksiyonlar srasnda meydanagelirler.



205/237

205

Ntron nlar, olduka tehlikelidir.

Vcudun derinliklerine girebilirler.

Doku hcrelerinin, atom ekirdekleriiersine nfuz edebilirler.

Bu nedenle dokulara zarar verirler.



206/237

206

Proton Inlar:

Atom ekirdeinde bulunanve pozitif elektron ykl

partikllerdir. Bu nlarda nkleer ekirdek

blnmesi reaksiyonlar srasndameydana gelirler.



207/237

207

Proton nlar, vcudun derinliklerine girebilir vedokulara hafif derecede nfuz edebilir.

Bu nedenle, vcuda zararldr.


208/237



209/237

209

Gamma nlar, nitelikbakmndan x-nlarna benzerler.

Bu nlar canllar iin zararldr.

Dokulara derinliine girerler

ve tahrip ederler. Tpta urlar yok etmekte,

ara ve gerelerin mikroplardanarndrlmas gibi yararl ilerdede kullanlr.

X I l



210/237

210

X-Inlar:

Rntgen cihazlarnda meydana gelen nlardr.

X l d d i l i k l gi bili



211/237

211

X-nlar, vcuda derinlemesine kolayca girebilir vedokulara nfuz ederek tahrip edici etki gsterir.

X-n tpta i organlarn incelenmesinde ya da birkemikte krk olup olmadnn izlenmesinde ok sk

kullanlr.


212/237

Bu tr nlar deri troid ve kan yapc organlar bata



213/237

213

Bu tr nlar deri, troid ve kan yapc organlar bataolmak zere dier btn organlar zerinde olumsuzetkilere sahiptirler.

Canlln azalmasna, halsizlie, ba arsna, anemi ve

lsemiye yol aarlar.

Ayrca, genetik etkileri de vardr.

Bu nlar tohum hcreleri zerinde kromozom saysnda

deime, paralanma, ikiye blnme ve inversiyonhalleri gibi deimeler sonucunda hayati tehlikeyesahiptirler.



214/237

214

yonizan Olmayan Inlar:

Mor tesi (Ultraviyole) Inlar Grnr Ik Kzltesi (nfrared) Inlar Ksa Dalga Inlar

o Mikro Dalgalaro Televizyon Dalgalaro Radyo Dalgalar

YONZAN OLMAYAN IINLAR


215/237

215

Mortesi Inlar (Ultraviyole Inlar):

Gne n ierisinde bulunduugibi yapay olarak da elde edilebilen

nlardr. X-nlarna gre dalga boylar

daha uzun nlardr.

Mortesi nlar; derinin yzey hcreleri ve gzn kornea



216/237

216

Mortesi nlar; derinin yzey hcreleri ve gzn korneatabakas zerine etki yapar.

Deri zerindeki etkileri; gne yanna benzer yanklar,pigment hcrelerinde deimeler ve deri kanserleridir.

Bu tr nlara hassas olan kiilerde ayrca, ekzema,sivilce gibi deri hastalklar da grlebilir.

Baz deri hastalklarn ise arlatrlabilirler (uuk gibi).

Gzlerde ise, gz sulanmas, ar, konjuktivit, iritis,kornea lseri gibi hastalklara yol aabilir.

Grnr Ik:



217/237

217

Grnr Ik:

Dalga boyu 400 nmninaltnda olan mor ktan yaklak740 nm dalga boyundaki krmz a kadar uzanr.

Grnr k, gne ierisinde bulunduu gibi yapay

olarak da meydana getirilebilir.



218/237

218

Kzltesi Inlar (nfrared Inlar):

Yapay olarak elde edilebildiigibi gne nlarnn iinde debulunur.

Gne nlarndaki s, kzl tesi nlardan kaynaklanr.



219/237

219

Kzltesi nlar; vcuda kolayca girer ve ar sverirler.

Vcudun ak ksmlar snr ve fiziki gerginlik meydanagetirir.

Bu nlarn iddetine, maruziyet sresine ve na maruzkalan vcut blgesine bal olarak deri yanklar,katarakt gibi baz gz hastalklar da meydana gelebilir.

Ksa Dalga (Radyo Dalgalar) Inlar:



220/237

220

Ksa Dalga (Radyo Dalgalar) Inlar:

Dalga boylar kzltesi nlardan daha byk olannlardr.

Yksek frekansl akmn kullanld elektronik

cihazlarda ve radar sistemlerinde meydana gelir. Bu nlara radyo dalgalar da denir.

Mikro dalga frnlarda kullanlan nlarn dalga boylargenellikle 12 cm dolayndadr.

Televizyon yaynlarnda ise, 1 km ya da daha uzun olanradyo dalgalar kullanlr.



221/237

221

Uzun sre bu nlara maruziyet sonucundabaz organlarda (krmz kemik ilii) sykselmesi meydana gelir.

Bu nlara uzun sre maruziyet halindekatarakt da grlebilir.

RADYASYONUN DEERLENDRLMES


222/237

222

Endstride, radyasyonun iilerde meydana getirdiiakut ve kronik olumsuz etkiler meslek hastal olarakdeerlendirilir.

Bu hastalklar Sosyal Sigortalar Salk lemleri Tzekindeki meslek hastalklar listesinde; hastalk vebelirtileri, ykmllk sresi ve hastalk tehlikesi olanbalca iler olarak geni bir biimde belirtilmitir.

Radyasyonun kesin tans:



223/237

223

Radyasyonun kesin tans:

Dtan etki yapan nlar, parsiyel global dozimetresiyaplarak llr.

kontaminasyon ise, total veya parsiyel bedenspektrometresiyaplarak llr.

Ina maruz kalnan ilerde alanlarn zel kurululartarafndan srekli denetlenmesi ve hastalklar halinde

bu denetimin sonularndan yararlanlmas gerekir.



224/237

224

Radyasyonun denetimi:

Radyasyonun, iyerlerinde kullanlmas vedenetlenmesiyle ilgili tm hususlar Atom Enerji KurumuBakanl tarafndan yrtlmektedir.

Ancak; alma Bakanl Mfettileri tarafndan daiyerinde i Sal ve Gvenlii Tznn 83.maddesine gre ilem yaplabilir.


225/237


226/237

Kuvvetin tatbik edildii her

BASIN


227/237

Kuvvetin tatbik edildii hernoktada bir basn vardr.

Sal ve Gvenlii konusundabasn ise; normal hava basncnn

(atmosfer basnc) daha fazla veyadaha az olmas gereken veya olaniyerlerindeki basntr.

Normal artlarda hava basnc

76 cm cva basncna eittir.

Atmosfer basncndan daha yksek ya da daha dk

BASINCIN NSAN ZERNDEK ETKLER


228/237

y y basnl yerlerde alan iilerde;

Kalp, dolam, solunum rahatszlklar grlebilir.

Normalde 4 N/cm2kadar basn deiimi organizmadarahatszlk hissi dnda salk sorunu yaratmaz.

Balon ve uak gibi aralarla sratle ykseklere klmas



229/237

g y halinde, doal olarak atmosfer basncnn dmesinedeniyle, normal atmosfer basnc altnda dokulardaerimi olan gazlarn serbest hale gelmesi ilekarncalanma, kol ve bacaklarda arlar ile bulank

grme, kulaklarnn i ve d tarafndaki basnfarkndan dolay kulak arlar gibi belirtiler meydanagelir.

Vcuttaki oksijenin parsiyel basncnn dmesi sonucuanoksemi, taikardi grlebilir.

Denizalt personeli, dalglar, gemi kurtarclarnda ise,



230/237

e alt pe so el , dalg la , ge u ta c la da se,deniz dibine inildike vcut zerindeki basn artmasgrlr.

Bu basncn 4 atmosferi amas halinde, kii solunum ilefazla azot alacandan azot narkozu iine debilir.

Karar verme, dnme ve istemli hareketlerktleebilir ve su stne klmazsa, uur ekilmesi bagsterebilir.

Kii normal basnca dnd

takdirde bu belirtiler hemen kaybolur.


231/237

BASINCIN DEERLENDRLMES


232/237

Dk ve yksek basncn iiler zerinde meydana getirdiiolumsuz etkiler bir meslek hastaldr.

Sosyal Sigortalar Salk lemleri Tzneekli meslekhastal listesinde E-4 Hava basncndaki ani

deimelerden olan hastalklar bal ile verilmitir.

Basn deiiklii nedeni ile grlen akut hadiselerdeykmllk sresi 3 gn, dier hadiselerde ise, ykmllksresi 10 yldr.

Dk ve yksek basncn gerektirdii ilerde, alanlar

BASINCIN ETKLERNDEN KORUNMA YNTEMLER


233/237

y g , mmknse gen ve tecrbeli iilerden seilmelidir.

Ayrca, bu ilerde alacaklar iman, alkolik vesolunum sistemine ilikin kronik hastalklara sahip

olmamaldr. Bu ilerde almann devam sresince periyodik

muayeneler olduka hassas yaplmal ve kulak, burun,boaz ve solunum sistemine ilikin akut yaknmas

olanlar iyileinceye kadar iten uzaklatrlmaldrlar.

e giri muayenelerinde tam sistemik muayene



234/237

yaplmal, akcier ve sins grafisi ekilmelidir. Bykeklemler, ie girite ve her yl ki periyodik muayenederadyolojik olarak incelenmelidir.

Bu inceleme ii iten ayrldktan sonra da iki yltekrarlanmaldr. Basn altnda kazaya urayanlar ilehastalananlar yeniden ie dndrlmemelidirler.

Basn altnda alrken uyulmas gereken kurallar ve

alnmas gereken nlemler, basncn insan vcudundakietkileri konusunda eitilmelidirler.

Basncn etkisine bal bulgularn iki yl sonra bile ortaya



235/237

g y ykabilecei dnlerek, ilk yardmn ve acilmdahalenin yaplabilmesine olanak salayan bilgileriinin srekli tayabilecei biimde zerindebulundurulmaldr.

Yksek basn altnda almalarn yapld iyerindendekompresyon odas bulunmaldr. Basn altndayrtlen ilerde alma srasnda sigara ve ikiiilmesi, gazl ieceklerin iilmesi yasaklanmaldr.



236/237

Basncn denetim yntemleri ve yasal dzenlemeler:

Normal atmosfer basncndan dk veya daha yksekbasn altnda alan isiler, dk ve yksek basncnsebep olduu olumsuzluklar ok iyi bilmeleri gerekir.

verenler dk ve yksek basnl yerlerdealtrdklar iilere tm riskleri retmeli venceden gerekli nlemleri almaldrlar.

Basn altnda yrtlen ilerde alnmas gerekli



237/237

tedbirler, i Sal ve Gvenlii Tznn 82.maddesinde belirmitir.

Ayrca, Salk Kurallar Bakmndan Gnde Ancak

Yedibuuk Saat veya Daha Az allmas Gereken lerHakknd

14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz

Documents

Transcript of 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz