BAKIRKÖY KAMU HASTANELERİ BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ

MALİ HİZMETLER BAŞKANLIĞI

STOK YÖNETİMİ-2SİPARİŞ YÖNETİMİ

Halil DİRİCANMali Hizmetler Uzmanı

08.03.2013

1.Tıbbi Malzeme Stokunu Etkileyen Faktörler:

a) Gelecek dönemde planlanan ameliyat miktarı: Planlanan Ameliyat miktarı arttıkça Tıbbi Malzeme stoku da artacaktır.

b) Alımların mali yılla sınırlı olması nedeni ile mali yıl sonunda Tıbbi Malzemelerin tamamının teslim alınması Tıbbi Malzeme Stokunu Artıracaktır.

c) Verilecek sağlık hizmetinin Tıbbi Malzeme yokluğu nedeniyle gelecek dönemlerde kesintiye uğramaması için bulundurulması gereken emniyet stoku.

İŞLETMELERDE STOK TUTARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

ca) Malzemenin belirli bir fiyattan istenildiğinde tedarik imkanı: Stokları azaltıcı yönde etki yapar.

cb) Satıcı firmaların malzeme tesliminde gösterdikleri titizlik: Stokları azaltıcı yönde etki yapar.

cc) Malzemenin sağlandığı kaynak sayısı: Malzeme sağlanan kaynak sayısı arttıkça bulundurulacak Malzeme stoku azalır.

cd) Firmaların ulaştığı dikey bütünleşme derecesi: Dikey bütünleşmenin artması bulundurulacak stok miktarını azaltır.

ce) İkame imkanların varlığı: İkame imkanlarının artması bulundurulacak stok miktarını azaltır.

cf) Sağlık Hizmetinin kesintiye uğraması nedeniyle uğranılacak zararın tutarı: Bu nedenle sağlık hizmetinin yerine getirilmesinde oluşacak aksamalar hasta kaybı ve maliyet artışına neden olacaksa, bu durum Sağlık Tesisini daha fazla stok bulundurmaya yöneltebilir.

Emniyet stokunu etkileyen hususlar:

d) Büyük alımlardan sağlanacak tasarruf(Miktar ıskontosu, ulaştırma masraf tasarrufu): Bu durum daha fazla stokla çalışmaya neden olur.

e) Malzeme fiyatları hakkında bekleyişler: Fiyat düşüşü ihtimali daha az malzeme stokuna, fiyat yükselişi beklentisi ise daha fazla malzeme stokuna yol açar.

f) Satın alma ve stok kontrolünde etkinlik: Malzeme stoklarının azalmasına imkan verir.

İŞLETMELERDE STOK TUTARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

g) Malzemenin dayanma süresi: Malzemenin dayanma süresinin kısalığı daha az stoka, aksi durum daha fazla stoka yol açar.

h) Stok tutma maliyeti: Stok tutma maliyetleri yükseldikçe bulundurulacak stok miktarı azalır.

i) Mali imkanların genişliği ve maliyeti: Mali imkanların geniş ve maliyetinin düşük olması daha fazla stok bulundurmaya imkan verir.

j) İşletmenin depolama kapasitesi: Depolama kapasitesinin büyüklüğü daha fazla stok bulundurma imkanı verir.

İŞLETMELERDE STOK TUTARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

1.Stok Tutmanın Gerektirdiği Giderler a)Sermaye maliyeti b)Depolama giderleri:

Kira,amortisman,bakım,ısıtma,soğutma v.s. c)Stok hizmet giderleri: İstif,yükleme,boşaltma

v.s. d)Sigorta giderleri e)Stok tutma riski: Bozulma,moda değişmesi,fiyat

düşüşü v.s. f)Çalınma ve kaza nedeniyle uğranılan kayıplar

2.Sipariş Giderleri a)Uygun satıcı bulmak için yapılan giderler b)Sipariş için yapılan hizmet giderleri:

Sekreterlik,yazışma,haberleşme v.s. c)Ekspertiz giderleri :Alınacak malların

niteliklerinin belirlenmesiyle ilgili giderler.(Teknik Şartname Hazırlık Giderleri)

d)Yararlanılmayan miktar iskontosu e) Malların muayene ve kabul işlemleri için

harcanan giderler

a) Yeterli mamul stoku bulunmaması nedeniyle Sağlık Hizmeti verilemediği için oluşacak gelir kaybı.

b)Malzeme yetersizliği sebebiyle Sağlık Hizmetinin kesintiye uğraması nedeni ile oluşan zararlar.

C)Sağlık Hizmetinin yerine getirilememesi nedeniyle, tazminat, zarar ve ziyan ödemeleri

d)Hastaların Sağlık Tesisine karşı güvenin yitirilmesi Stoklara yapılacak yatırımın optimum tutarının

belirlenmesinde bu faktörlerden bazısını dikkate alan bir model geliştirilmiştir.Bu model ‘Ekonomik Sipariş Miktarı Modeli’ olarak belirtilebilir.

Stok Yetersizliğinin Doğuracağı Kayıplar

Toplam stok giderlerini (TG) minimum yapacak sipariş miktarının belirlenmesi için geliştirilmiş bir modeldir. Yukarda tanıttığımız faktörlerden ilk ikisini, yani;

1. Sipariş giderleri (TSG) 2.Stok bulundurma giderleri (TSBG) dikkate

alınarak geliştirilmiştir.

EKONOMİK SİPARİŞ MİKTARININ BELİRLENMESİ

Bu giderler sipariş başına sabit olan giderlerdir. Bu nedenle siparişin içerdiği mal sayısı arttıkça toplam tutarı azalacaktır.

TSG=SXG S= T/M TSG= (T/M)X G       S: Bir dönemdeki sipariş sayısı G: Beher siparişin gideri T: Dönem içindeki toplam alım miktarı M: Beher siparişteki mal miktarı

1.Toplam Sipariş Giderleri:

Siparişteki birim sayısı artıkça toplam sipariş giderleri azalmaktadır.

TSBG=OBXB OB: Her siparişteki ortalama birim sayısı B: Birim stok bulundurma giderleri Bu giderler, her siparişteki ortalama birim sayısı arttıkça artacaktır.

2.Stok bulundurma giderleri

TG= TSG + TSBG nin minimum olacağı sipariş miktarı TSG ve TSBG ’nin kesiştiği noktadadır. Bu durum aşağıdaki şekilde görülmektedir.

  TG=TSG+TSBG (TSG) ve (TSBG) yi yerine

koyalım; TSG=(T/M)XG TSBG=OBXB Her siparişteki ortalama birim sayısını (OB),

stoklardaki ortalama birim sayısı (M) açısından yazarsak;

OB= (M+0)/2=(M/2) olur.

(B)yi stok değerinin belirli bir yüzdesi olarak (L)yazarsak; B=DXL olur. Burada;   D: Birim stokun değeri (alış fiyatı) L: Stok değerinin yüzdesi olarak stok bulundurma gideri Buradan;   TSBG= (M/2) x DL TG= ((T/M) x G) + ((M/2) x DL) Sonuç olarak;   M(ESM)= olur.   T: Gelecek dönemde ihtiyaç duyulan mal miktarı G: Beher siparişin gerektirdiği satın alma gideri D: Birim alış fiyatı ( birim stok değeri) L: Stok değerinin yüzdesi olarak stok bulundurma gideri

B: Birim stok bulundurma giderleri S: Bir dönemdeki sipariş sayısı M: Beher siparişteki mal miktarı

ÖRNEK:   İşletmenin gelecek dönemde ihtiyaç duyduğu (satın

alacağı) mal miktarı 20.000 adettir. Her bir siparişin gerektirdiği satın alma gideri ise 10.000 TL’dir. Malın birim alış fiyatı 1.000 TL olup, stok bulundurmanın gerektireceği giderler stok değerinin %10’u olarak tahmin edilmektedir. Bu işletmede, toplam stok giderlerini minimum yapacak ekonomik sipariş miktarını, bunun için yılda kaç kez sipariş verilmesi gerektiğini ve kaç günde bir sipariş verilmesi gerektiğini hesaplayınız. Bu durumda toplam stok giderlerinin ne olacağını bulunuz

T= 20 000 adet G= 10 000 TL L= %10 D= 1 000 TL

  Buraya kadar siparişin verildiği an malların derhal

teslim edileceği varsayılmıştır. Bu varsayım gerçeğe uymaz. Varsayımı gerçeğe uydurduğumuzda, siparişin stok bitmeden belirli bir süre önce verilmesi zorunluluğu ortaya çıkmış olur. Finans yöneticisi; siparişin satıcının eline geçmesi, siparişin hazırlanması ve siparişi verenin eline ulaşıncaya kadar yolda geçecek süre ile muayene ve kabul işlemlerinde geçecek süreyi göz önünde tutmalıdır.

SİPARİŞ VERME NOKTASI

ÖRNEK: İşletmenin ekonomik sipariş miktarı 10.000 birim, sipariş tedarik süresi 10 gün, günlük satış miktarı (günlük kullanım) 250 birim ise sipariş verme noktası şöyle bulunabilir.

  Sipariş verme noktası = Sipariş tedarik süresi x Günlük satış

miktarı (ihtiyacı) Sipariş verme noktası = 10 x 250 = 2.500 birim O halde stoklar 2.500 birime düştüğünde 10.000 birimlik sipariş

verilmelidir. O halde bu işletme stoklar ¼ düzeyine (2.500/10.000) düştüğünde, yani stokları kullanmaya başladıktan 30 gün sonra (40 gün x1/4=10 gün, 40-10=30 gün) sipariş vermelidir. ( 10.000 / 250 = 40 gün : stokların tükenme süresi)

Bu durumu aşağıdaki şekille gösterebiliriz. Şekilde S sipariş verme noktasını göstermektedir.

F) EMNİYET STOKU Gerçek hayatta; Stok kullanma hızının (günlük stok ihtiyacı) sabit

olmaması ve Tedarik süresinin her siparişte farklı olabilmesi

nedenleriyle “emniyet stoku”na ihtiyaç duyulabilmektedir.

  Eğer stok kullanma hızı ve tedarik süresi (sipariş

teslim süresi) hakkındaki belirsizlikler yüksekse, emniyet stoku miktarı da yükselecektir.

Örneğimizde emniyet stoku miktarının 500 birim olduğunu kabul edelim. Emniyet stokunu da modele ilave ettiğimizde Sipariş Verme Noktası ile ilgili şeklimiz

yukarıdaki gibi olacaktır. Bu durumda işletme siparişini, stoklarda 3000 birim mal kaldığında yapmak zorunda

olacaktır.

Halil DİRİCANMali Hizmetler Uzmanı

Ünsal ERGÜN Işıl GENÇ Ebru ÇETİNKAYAStok Analiz ve Stok Koordinasyon Ekibi

Teşekkür Ederiz