134

บทเรยนส ำเรจรป

ตอนท 4 เรอง หนแปร

135

ค ำชแจงส ำหรบนกเรยน

บทเรยนเลมน เรยกวา บทเรยนส ำเรจรป เปนบทเรยนทสรางขนเพอใหนกเรยนสามารถเรยนรไดดวยตนเองโดยไมตองมครอธบาย นกเรยนอาจใชในการเรยนบทเรยนใหม ใชทบทวนสงทนกเรยนเรยนมาแลว หรออาจใชซอมเสรมในสงทนกเรยนบกพรองกได บทเรยนส าเรจรปจะท าหนาทเสมอนเปนผสอนประจ าตวนกเรยน ฉะนนนกเรยนจะตองปฏบตตามค าสงของบทเรยนอยางเครงครด จงจะไดผลด

รายละเอยดเกยวกบบทเรยนส าเรจรป มดงน 1. บทเรยนส าเรจรปเรองทเรยนนตรงกบสาระท 6

มำตรฐำน ว 6.1 เขาใจกระบวนการตางๆ ทเกดขนบนผวโลกและภายในโลก ความสมพนธของกระบวนการตางๆ ทมผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศ ภมประเทศ และสณฐานของโลก มกระบวนการสบเสาะหาความรและจตวทยาศาสตร สอสารสงทเรยนรและน าความรไปใชประโยชน

ตวชวด ว 6.1 ม.2/3 ทดลองเลยนแบบเพออธบายกระบวนการเกดและลกษณะ

องคประกอบของหน ว 6.1 ม.2/4 ทดสอบและสงเกตองคประกอบและสมบตของหน เพอจ าแนก

ประเภทของหน และน าความรไปใชประโยชน ว 6.1 ม.2/5 ตรวจสอบและอธบายลกษณะทางกายภาพของแร และการ

น าไปใชประโยชน ว 6.1 ม.2/6 สบคนและอธบายกระบวนการเกด ลกษณะและสมบตของ

ปโตรเลยม ถานหน หนน ามน และการน าไปใชประโยชน 2. จดแบงเนอหวาเปนตอนยอยๆ เรยกวา กรอบ เรยงล าดบตามเนอหา

136

3. ในแตละกรอบจะมความรใหนกเรยนอาน มค าถามน าใหคด มกจกรรมใหนกเรยนไดคนควาและท าแบบฝกหด นกเรยนจะไดเรยนรไปทละกรอบและสามารถทดสอบความเขาใจไปพรอมๆ กบการเรยนดวยการตอบค าถามเปนตอนๆ ไป

4. ก าหนดเนอหาเรอง หนและแร แบงเปน 8 ตอน ดงน ตอนท 1 ลกษณะทวไปของหนและการจ าแนกหน ตอนท 2 หนอคน ตอนท 3 หนตะกอน ตอนท 4 หนแปร ตอนท 5 วฏจกรของหน ตอนท 6 ลกษณะทวไปของแร ตอนท 7 ชนดและประโยชนของแร ตอนท 8 แหลงแรทส าคญในประเทศไทย

1. 5. นกเรยนสามารถตรวจสอบค าตอบไดทนทในกรอบถดไป ถานกเรยนตอบค าถามถกแสดงวานกเรยนเขาใจด สามารถผานไปอานกรอบตอไปได แตถานกเรยนตอบผด ลองกลบไปอานกรอบเดมอกครงใหเขาใจเสยกอน ตอจากนนแลวจงอานกรอบตอไป 6. ใหนกเรยนศกษาทละกรอบเรยงตามล าดบโดยไมศกษาขามกรอบ เพราะจะท าใหสบสน 7. ถานกเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยนไดนอยกวา 8 ขอ ขอใหนกเรยนศกษา บทเรยนนซ า 8. นกเรยนตองซอสตยตอตนเอง ไมเปดดค าตอบกอน

137

หนแปร

สำระส ำคญ หนแปรเกดจากการทหนอคนและหนตะกอน ไดรบความรอนและแรงกดดนสงมากจากภายในโลกท าใหเกดการเปลยนแปลงโครงสรางของเนอหน และชนดของแรประกอบหนจนเกดเปนหนชนดใหม หนแปรมรปรางและลกษณะตางๆ กนขนอยกบลกษณะและสวนประกอบของหนเดมทถกแปรสภาพไป ท าใหสามารถบอกไดวาหนแปรแปรมาจากหนชนดใดโดยดจากเนอสารทเปนแรในหนนน มำตรฐำนกำรเรยนร/ตวชวด

ว 6.1 ม.2/3 ทดลองเลยนแบบเพออธบายกระบวนการเกดและลกษณะองคประกอบของหน ม.2/4 ทดสอบและสงเกตองคประกอบและสมบตของหน เพอจ าแนกประเภทของหน และน าความรไปใชประโยชน

ว 8.1 ม.1-3/1 - ม.1-3/9 จดประสงคกำรเรยนร 1. ดำนควำมร บอกกระบวนการเกดหนแปรได 2. ดำนทกษะและกระบวนกำร ระบชนด ลกษณะ ประโยชน และแหลงทพบหนแปรได 3. ดำนคณธรรม จรยธรรม คำนยม และคณลกษณะอนพงประสงค 3.1 ตระหนกถงคณคาการน าหนไปใชประโยชนโดยยดหลกเศรษฐกจพอเพยงได 3.2 มจตส านกและมความรบผดชอบในการท างาน

138

ตอนท 1 ค ำสง ขอความตอไปนถกตองตามหลกวชาการหรอไม ถาถกใหเขยน ถาผดใหเขยน .............1. หนแปร หมายถง หนทถกความรอนและแรงกดดน ท าใหลกษณะเนอหนผดไป .............2. หนไนส แปรมาจากหนแกรนต หรอหนทราย .............3. หนทมลกษณะเนอละเอยดถงหยาบ เนอผลกสม าเสมอ มเนอแนนแขง มหลายส แปรมาจากหนปนหรอหนโดโลไมต ไดแก หนไนส .............4. หนทแซะออกเปนแผนใหญๆ ได ใชท าแผนมงหลงคา ไดแก หนชนวน .............5. หนควอรตไซตแปรมาจากหนปน ตอนท 2 ค ำสง ใหนกเรยนเลอกค ำตอบทถกทสดเพยงขอเดยว

1. หนออนไมเหมาะทจะน ามาใชท าโตะปฏบตการเคมเนองจากเหตใด ก. หนออนหนก มกใชปพนมากกวาท าโตะ ข. หนออนหายากทจะมแผนใหญพอท าโตะ ค. ราคาแพงเกนไป เปนของฟมเฟอยอยางหนง ง. ถกกบกรดแลวเกดปฏกรยาเคมท าใหเกดการกดกรอน

2. ขอพสจนใดทท าใหเราตดสนวาหนออนเปนหนทแปรสภาพมาจากหนปน ก. มเนอละเอยด ข. มรปผลกสตางๆ ค. เมอเผาจะแตก ง. ท าปฏกรยากบกรดใหแกสคารบอนไดออกไซด

แบบทดสอบกอนเรยน เรอง หนแปร

139

3. หนแปรเกดจากหนอคนและหนตะกอนทไดรบความดนสง ความดนในทนหมายถง ก. ความดนน า ข. ความดนไอน า ค. ความดนบรรยากาศ ง. ความดนเกดจากน าหนกของเปลอกโลก

4. ขอใดเปนลกษณะเดนทพบในหนแปร ก. มฟอสซล ข. มรวขนาน ค. มผลกแวววาวสวยงาม ง. มความแขงแกรงมาก

5. หนในขอใดจดเขาประเภทไดถกตอง

ขอ หนอคน หนตะกอน หนแปร ก. หนแกรนต หนชนวน หนปน

ข. หนทราย หนบะซอลต หนออน

ค. หนออบซเดยน หนควอรตไซต หนชสต ง. หนสคอเรย หนดนดาน หนไนส

อยำลมตรวจค ำตอบกรอบถดไปนะคะ

140

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน

เรอง หนแปร ตอนท 1 .............1. หนแปร หมายถง หนทถกความรอนและแรงกดดน ท าใหลกษณะเนอหน ผดไป ถก เพราะ หนแปร หมายถง หนทถกความรอนและแรงกดดน ท าใหลกษณะเนอหนผดไป .............2. หนไนส แปรมาจากหนแกรนต หรอหนทราย ถก เพราะ หนไนส แปรมาจากหนแกรนต หรอหนทราย .............3. หนทมลกษณะเนอละเอยดถงหยาบ เนอผลกสม าเสมอ มเนอแนนแขง มหลายส แปรมาจากหนปนหรอหนโดโลไมต ไดแก หนไนส ผด เพราะ หนทมลกษณะเนอละเอยดถงหยาบ เนอผลกสม าเสมอ มเนอแนนแขง มหลายส แปรมาจากหนปนหรอหนโดโลไมต ไดแก หนออน .............4. หนทแซะออกเปนแผนใหญๆ ได ใชท าแผนมงหลงคา ไดแก หนชนวน ถก เพราะ หนทแซะออกเปนแผนใหญๆ ได ใชท าแผนมงหลงคา ไดแก หนชนวน .............5. หนควอรตไซต แปรมาจากหนปน

ผด เพราะ หนควอรตไซต แปรมาจากหนทราย

ตอนท 2 1. ง 4. ข 2. ง 5. ง 3. ง

เฉลยกนดกวำ

141

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน

เรอง หนแปร ตอนท 2 1. ง 2. ง 3. ง 4. ข 5. ง

เฉลยกนดกวำ

142

สวสดคะนกเรยนทนำรกทกคน วนนเรำมำศกษำเรอง หนแปร กนนะคะ

จดประสงคทใหนกเรยนศกษำเรอง หนแปรเพรำะตองกำรใหนกเรยนรและเขำใจเกยวกบกระบวนกำรเกด ชนด ลกษณะ ประโยชน และแหลงทพบหนแปร

143

สวสดครบเพอนๆ เรำมำเรยนร เรอง หนแปรพรอมๆ กนนะครบ

วธเรยนงำยมำก ลองท ำดนะคะ เนอหำจะแบงเปนกรอบ ใหนกเรยนอำนเนอหำกอน อำนค ำถำม/ท ำกจกรรม ทดลองตอบดวยตนเองในกระดำษค ำตอบ ตรวจค ำตอบจำกเฉลยกรอบถดไป

144

โลกเปนดำวเครำะหทไมเคยหยดนง มกำรเคลอนไหวและเปลยนแปลงตลอดเวลำ ซงผลของกำรเคลอนทของเปลอกโลกท ำใหเกดปรำกฏกำรณตำงๆ ขน เชน แผนดนไหว เทอกเขำ ภเขำไฟ และกระบวนกำรเกดแรและหน

ภายในโลกของเรานนยงมความรอนสะสมอยมาก ยงลกลงไปยงมอณหภมและความดนสง เมอหนตะกอนและ หนอคนถกกดทบเปนเวลานานและไดรบอทธพลจากความรอนและความดนกจะท าใหเกดการแปรสภาพจนกลายเปนหนแปรได ซงในระหวางการเปลยนแปลงนนไดสงผลใหสมบตทางกายภาพและสมบตทางเคมของหนนนเปลยนแปลงไปจากเดมโดยสนเชง

ถำเพอนอยำกทรำบเกยวกบ หนแปร ศกษำกรอบถดไปเลยคะ

กรอบท 1

145

หนแปร (Metamorphic Rock)

หนแปร เกดจากการแปรสภาพโดยการกระท าของความรอน ความดน และปฏกรยาทางเคม ท าใหเนอหน แรประกอบหน และโครงสรางของเนอหนเปลยนไป จากเดม โดยการแปรสภาพของหนยงอยในสถานะของของแขง หนแปรมรปรางลกษณะตางๆ กนขนอยกบลกษณะและสวนประกอบของหนเดมทถกแปรสภาพไป แบงออกเปน 2 แบบ คอ

1. กำรแปรสภำพบรเวณไพศำล (Regional metamorphism) เกดเปน บรเวณกวางโดยมความรอนและความดนท าใหเกดแรใหมหรอผลกใหมเกดขน มการจดเรยงตวของแรใหม และแสดงรวขนำน (Foliation) อนเนองมาจากแรเดมถกบบอดจนเรยงตวเปนแนวหรอแถบขนานกน เชน หนไนส (Gneiss) หนชสต (Schist) และหนชนวน (Slate) เปนตน

กรอบท 2

ภำพท 4.1 กำรแปรสภำพบรเวณไพศำล ทมา : http://www.navy.mi.th/sattahipbase/unit/wfrock/Images/meta_region.jpg

146

2. กำรแปรสภำพสมผส (Contact metamorphism) เกดจากการแปร สภาพโดยความรอนและปฏกรยาทางเคมของสารละลายทขนมากบหนหนดมาสมผส กบหนทองท ไมมอทธพลของความดนมากนก ปฏกรยาทางเคมอาจท าใหไดแรใหมบางสวนหรอเกดแรใหมแทนทแรในหนเดม หนแปรทเกดขนจะมการจดเรยงตวของแรใหม ไมแสดงรวขนำน (Nonfoliation) เชน หนออน (Marble) หนควอรตไซต (Quartzite)

กรอบท 3

ภำพท 4.2 กำรแปรสภำพสมผส ทมา : http://www.navy.mi.th/sattahipbase/unit/wfrock/Images/meta_contact.jpg

147

นกเรยนตอบค ำถำมดนะคะ

1. เพราะเหตใดหนแปรจงมรปรางลกษณะตางๆ กน ……………………………………………………………………………………………………

2. หนแปรทเรยงตวเปนแนวหรอรวทเรยกวารวขนาน ไดแกหนอะไรบาง ……………………………………………………………………………………………………

3. หนแปรทเกดจากการแปรสภาพโดยความรอนและปฏกรยาทางเคม ของสารละลายทขนมากบหนหนดมาสมผสกบหนทองท ไมมอทธพลของความดนมากนก ไดแกหนอะไรบาง ……………………………………………………………………………………………………

กรอบท 4

148

เฉลยกรอบท 4

1. ลกษณะและสวนประกอบของหนเดมทถกแปรสภาพไป 2. หนไนส (Gneiss) หนชสต (Schist) และหนชนวน (Slate)

เปนตน 3. หนออน (Marble) หนควอรตไซต (Quartzite)

149

กรอบท 5

กระบวนกำรเกดหนแปร เมอหนอคนและหนตะกอนถกกดทบจากหนทอยดานบน อนเนองมาจากการ

เคลอนไหวของเปลอกโลก กระบวนการเหลานท าใหเกดความรอนและความดนมหาศาล และเมอมของเหลวไหลแทรกซมเขาไปท าปฏกรยาเคมกบหนในบรเวณนน กจะท าใหเกดการเปลยนแปลงทางเคมของธาตตางๆ ในหนเดม และโครงสรางผลก กอาจจะเปลยนไปจากเดมดวย ท าใหเกดเปนหนชนดใหมทมสมบตทางกายภาพและสมบตทางเคมทเปลยนแปลงไปจากเดม และแรเดมทอยในหนอาจมการเรยงตวใหมเปนแบบรวขนาน (foliation) เปนแถบลายสลบส หรอเกดการตกผลกใหม ซงเรยกหนทเกดใหมจากกระบวนการนวา หนแปร ลกษณะเดนของหนแปร คอ เปนรวขนาน เนอแนน มความแขง มสเขมกวาเดม พบบรเวณภเขาและทะเล

ภำพท 4.3 หนไนสมกำรเรยงตวใหมเปนแบบรวขนำน ทมา : หนงสอส ารวจโลกวทยาศาสตร ป พ.ศ. 2547 หนา 162

150

นกเรยนตอบค ำถำมดนะคะ

1. เมอหนอคนและหนตะกอน เปลยนแปลงทงชนดแรประกอบหน และโครงสรางของเนอหน โดยผลจากความรอนและแรงกดดนภายในโลก จะกลายเปนหนชนดใด .................................................................................................................

2. ลกษณะเดนของหนแปร คอ .................................................................................................................

กรอบท 6

151

เฉลยกรอบท 6

1. หนแปร 2. เปนรวขนาน เนอแนน มความแขง มสเขมกวาเดม

พบบรเวณภเขาและทะเล

152

เพอนๆ คงจะเขำใจแลวนะคะวำ หนแปรมกระบวนกำรเกดอยำงไร หนแปรทมอยในประเทศไทยมมำกมำย เลยคะ มำศกษำกรอบถดไปกนนะคะ

กรอบท 7

แผนภำพ กระบวนกำรเกดหนแปร

อำกำศ

ควำมรอนและแรงกดดน

ทบถมกนและมวตถประสำน

หนอคน

ดนและทรำย

หนตะกอนหรอหนชน

หนแปร

ควำมรอน และแรงกดดน

153

หนแปรทพบในประเทศไทย มดงน 1. หนชนวน (Slate) ลกษณะ หนมเนอเนยน ประกอบดวยผลกแรขนาดเลกๆ เรยงตวกน หนมความแขงแกรงและเกดรอยแตกและรอยแยกเปนแผนตามการเรยงตวของแร แปรมาจากหนดนดานหรอหนทฟฟ ประโยชน หนชนวนทแซะออกเปนแผนใหญๆ ไดจะใชท ากระดานชนวน แผนมงหลงคา แหลงทพบ แหลงผลตทส าคญอยทจงหวดสระบรและนครราชสมา

รป 4.4 หนชนวน ทมา : http://geology.com/rocks/pictures/slate.jpg

กรอบท 8

154

2. หนออน (Marble) ลกษณะ มเนอละเอยดถงหยาบ เนอผลกสม าเสมอ มเนอแนนแขง หนออนมหลายส เชน สขาว เทา ด า เหลอง ชมพ น าตาล เขยว แปรมาจากหนปนหรอ หนโดโลไมต ประโยชน หนออนจะมลวดลายตางๆ ทสวยงามสามารถน ามาขดมนและใช ในงานสถาปตยกรรม ศลปกรรม และใชประดบตกแตงอาคารสถานทไดด รปแกะสลก แหลงทพบ แหลงผลตทส าคญอยทจงหวดสระบรและล าปาง

กรอบท 9

รป 4.5 หนออน ทมา : http://geology.com/rocks/pictures/pink-marble.jpg

155

มำตอบค ำถำมกนนะคะ 1. หนชนวนแปรมาจากหนใดไดบาง

.............................................................................................................. 2. ถานกเรยนตองการท าแผนมงหลงคาจะเลอกใชหนชนดใด

.............................................................................................................. 3. ถานกเรยนตองการแกะสลกนกวทยาศาสตรส าคญของโลกจะเลอกใช

หนชนดใด...........................เพราะเหตใด.............................................. 4. หนออนแปรมาจากหนใดไดบาง

..............................................................................................................

กรอบท 10

156

เพอนๆ มำศกษำหนแปร ชนดตอไปกนนะครบ

เกงมำกคะ อยำลมปรบมอใหตวเอง นะคะ

เฉลยกรอบท 10

1. แปรมาจากหนดนดานหรอหนทฟฟ 2. หนชนวน 3. หนออน เพราะหนออนจะมลวดลายตางๆ ทสวยงาม

สามารถน ามาขดมนได 4. แปรมาจากหนปนหรอหนโดโลไมต

157

3. หนชสต (Schist) ลกษณะ เนอหยาบ มลกษณะเปนแผนแรเรยงตวขนานกน สวนใหญประกอบดวยแรไมกา คลอไรต ฮอรนเบลนด ควอตซ เฟลดสปาร การเนต แปรมาจากหนดนดานหรอหนทฟฟ ประโยชน ใชท าหนประดบ แหลงทพบ เขอนภมพล จ. ตาก อ. หวหน จ. ประจวบครขนธ อ. พนสนคม จ. ชลบร

รป 4.6 หนชสต ทมา : http://geology.com/rocks/pictures/chlorite-schist.jpg

กรอบท 11

158

4. หนฟลไลต (Phyllite) ลกษณะ คลายหนชนวน แตเนอหยาบกวา มลกษณะเปนชนเรยงตวขนานกน ผวหนาหนสวนใหญจะราบและเปนมน เนองจากมแรไมกาเปนสวนประกอบมากขน แปรมาจากหนดนดานหรอหนทฟฟ ประโยชน ใชท าหนประดบ กอสราง แหลงทพบ จงหวดเชยงใหม กาญจนบร สงขลา

รป 4.7 หนฟลไลต ทมา : http://geology.com/rocks/pictures/phyllite.jpg

กรอบท 12

159

ลองตอบค ำถำมนะคะ

1. หนชสตน ามาใชประโยชนอะไรบาง...............................................................................................................

2. หนชสต แปรมาจากหนชนดใดไดบาง …………………………………………………………………………………………………..

3. หนฟลไลตน ามาใชประโยชนอะไรบาง...............................................................................................................

4. หนฟลไลต แปรมาจากหนชนดใดไดบาง...............................................................................................................

กรอบท 13

160

ถำเพอนๆ ยงไมเขำใจ อำนทบทวนอกครงนะครบ

เฉลยกรอบท 13

1. ใชท าหนประดบ

2. หนดนดานหรอหนทฟฟ

3. ใชท าหนประดบ กอสราง

4. หนดนดานหรอหนทฟฟ

161

กรอบท 14

5. หนไนส (Gneiss) ลกษณะ เนอหยาบ แสดงรวขนานหรอแถบลายทางของแร และมการเรยงตวของผลกแรในหน หนมเนอแนนแขง ลกษณะความเปนเนอเดยวกนของหนไนสอาจใชบอกถงหนตนก าเนดได กลาวคอ หนไนสทมตนก าเนดมาจากหนอคน เนอหนจะเปลยนแปลงไมมากนก ขณะทหนไนสทมตนก าเนดมาจากหนตะกอน เนอหนจะมการแปรเปลยนมาก หนไนส แปรมาจากหนแกรนต หรอหนทราย ประโยชน ใชเปนหนทง หนบด หนกอสรางและใชเปนหนประดบ ท าครก ท าโม แหลงทพบ พบกระจายตวอยทางดานตะวนตกและภาคตะวนออกของประเทศไทย

รป 4.8 หนไนส ทมา : http://geology.com/rocks/pictures/gneiss.jpg

162

กรอบท 15

6. หนควอรตไซต (Quartzite) ลกษณะ หนมลกษณะเนอแนนแขง เปนหนทประกอบดวยแรควอตซ เปนสวนใหญ หนควอรตไซตแปรมาจากหนทราย ประโยชน ใชเปนวสดกอสราง ใชในอตสาหกรรมแกวและเซรามก แหลงทพบ พบในภาคเหนอและภาคใตของประเทศไทย

รป 4.9 หนควอรตไซต ทมา : http://geology.com/rocks/pictures/quartzite.jpg

163

ลองตอบค ำถำมนะคะ

1. ถาทองถนของนกเรยนมหนออน หนไนส และหนชนวน นกเรยน จะเลอกหนชนดใดมาท าโม ..............................................................................................................

2. หนควอรตไซตแปรมาจากหนชนดใด ..............................................................................................................

กรอบท 16

164

ถกหมดเลยใชไหม......เกงมำก ใครไมเขำใจกลองอำนทบทวนใหม นะคะ

เฉลยกรอบท 16

1. หนไนส 2. หนทราย

165

เรำมำศกษำจำกใบงำนท 4 เรอง ถำหนอคนหรอหนตะกอนไดรบควำมรอนและแรงกดดน สงมำก จะเกดกำรเปลยนแปลงหรอไม กนนะคะ

นกเรยนคดวำถำหนอคนหรอหนตะกอนไดรบควำมรอนและแรงกดดนสงมำก จะเกดกำรเปลยนแปลงหรอไม อยำงไร

เพอนๆ ไปรบใบงำนท 4 จำกครคนละ 1 ชดนะครบ เมอท ำเสรจแลว สงครดวยนะครบ

166

ใบงำนท 4 ตอนท 1 เรอง กำรเปลยนแปลงของสำรเมอไดรบควำมรอน มำตรฐำนกำรเรยนร/ตวชวด

ว 6.1 ม.2/3 ทดลองเลยนแบบเพออธบายกระบวนการเกดและลกษณะองคประกอบของหน

ว 8.1 ม.1-3/1 - ม.1-3/9 ค ำชแจง ใหนกเรยนแตละกลมปฏบต ดงน 1. อานวธท ากจกรรมการทดลองใหเขาใจ 2. ตอบค าถามกอนท ากจกรรม 3. ท ากจกรรมและบนทกผล 4. ตอบค าถามหลงท ากจกรรม วสดอปกรณ 1. ดนเหนยว 20 g 2. ตะเกยงแอลกอฮอลพรอมทกนลม 1 ชด 3. ตะแกรงลวด 1 ชด วธท ำ 1. สงเกตลกษณะของดนเหนยว เชน ส เนอดน ความแขง บนทกผลลงในตาราง 2. ท าดนเหนยวใหเปนแผนขนาด 5 cm 5 cm 1 cm 3. วางแผนดนเหนยวบนตะแกรงลวด เผาประมาณ 10 นาท สงเกตการเปลยนแปลงและบนทกผลลงในตาราง

ชอ _______________________________ ชน_______ เลขท _______

รป 4.10 กำรเผำดนเหนยว ทมา : ชดกจกรรมพฒนาการคด สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.) หนา 161

167

ค ำถำมกอนท ำกจกรรม ปญหำ 1. ปญหาของการทดลองนคออะไร_____________________________________________ ____________________________________________________________________สมมตฐำน 2. ดนเหนยวใชแทนสงใดในธรรมชาต___________________________________________ ____________________________________________________________________ 3. นกเรยนคดวาภายหลงการเผาดนเหนยวจะมการเปลยนแปลงอยางไร__________________ ____________________________________________________________________ บนทกผลกำรท ำกจกรรม ตำรำง ลกษณะดนเหนยวกอนเผาและหลงเผา

การทดลอง ลกษณะดนเหนยว

กอนเผาดนเหนยว

หลงเผาดนเหนยว ค ำถำมหลงท ำกจกรรม แปลควำมหมำยและสรปผล 1. เมอเผาแผนดนเหนยวแลวมการเปลยนแปลงอยางไร เปนไปตามทคาดคะเนไวหรอไม ____________________________________________________________________ 2. สรปผลการทดลองไดอยางไร_______________________________________________ ____________________________________________________________________กำรน ำไปใช 3. ถาหนอคนหรอหนตะกอนไดรบความรอนสงมาก จะเกดการเปลยนแปลงหรอไม อยางไร ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________

168

ใบงำนท 4 ตอนท 2 เรอง การเปลยนแปลงของสารเมอไดรบแรงกดดน มำตรฐำนกำรเรยนร/ตวชวด

ว 6.1 ม.2/3 ทดลองเลยนแบบเพออธบายกระบวนการเกดและลกษณะองคประกอบของหน

ว 8.1 ม.1-3/1 - ม.1-3/9 ค ำชแจง ใหนกเรยนแตละกลมปฏบต ดงน 1. อานวธท ากจกรรมการทดลองใหเขาใจ 2. ตอบค าถามกอนท ากจกรรม 3. ท ากจกรรมและบนทกผล 4. ตอบค าถามหลงท ากจกรรม วสดอปกรณ 1. ดนน ามนขนาด 5 cm 5 cm 1 cm 1 กอน 2. เสนเชอกขนาดเลกยาว 7 cm 1 เสน 3. ไมบรรทด 2 อน

วธท ำ 1. ปนดนน ามนใหเปนกอนสเหลยมขนาด 5 cm 5 cm 1 cm 2. น าเสนเชอกมาวางไวบนกอนดนน ามนและจดใหมลกษณะดงภาพ แลวใชนวคอยๆ กดเสนเชอกลงในดนน ามน แตอยาใหจมหายไป 3. ใชไมบรรทด 2 อน ขนาบตามดานขางของดนน ามนทง 2 ขาง แลวกดไมบรรทดทง 2 ขางเขาหากน สงเกตการเปลยนแปลงและบนทกผล

รป 4.11 กำรทดลอง กำรเปลยนแปลงของสำรเมอไดรบแรงกดดน ทมา : ชดกจกรรมพฒนาการคด สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.) หนา 162

169

ค ำถำมกอนท ำกจกรรม ปญหำ 1. ปญหาของการทดลองนคออะไร______________________________________________ ____________________________________________________________________ สมมตฐำน 2. เสนเชอกแทนสงใดในธรรมชาต______________________________________________ ____________________________________________________________________ 3. หลงจากใชไมบรรทดกดดานขางของดนน ามนเขาหากนแลว แนวของเสนเชอกจะเกดการ เปลยนแปลงอยางไร______________________________________________________ ____________________________________________________________________ บนทกผลกำรท ำกจกรรม ตำรำง ลกษณะการจดเรยงตวของเสนเชอกในดนน ามน กอนและหลงการกดดวยไมบรรทด

การทดลอง ลกษณะการจดเรยงตวของเสนเชอกในดนน ามน

กอนกดดวยไมบรรทด

หลงกดดวยไมบรรทด ค ำถำมหลงท ำกจกรรม แปลควำมหมำยและสรปผล 1. เมอใชไมบรรทดกดดนน ามน ลกษณะการเรยงตวของเสนเชอกมการเปลยนแปลงหรอไม อยางไร ตรงตามทคาดคะเนไวหรอไม_________________________________________ 2. สรปผลการทดลองไดอยางไร________________________________________________ กำรน ำไปใช 3. ถาหนอคนหรอหนตะกอนไดรบแรงกดดนสงมาก จะเกดการเปลยนแปลงหรอไม อยางไร ____________________________________________________________________

170

สรปไดวำ หนแปร เกดจากการแปรสภาพโดยการกระท าของความรอน และความดนท าใหเนอหน แรประกอบหน และโครงสรางเปลยนไปจากเดม

ลองท ำแบบฝกหดทำยบทเรอง หนแปร ดนะคะ ถำนกเรยนยงไมเขำใจดพอ......... ใหนกเรยนกลบไปอำนทบทวนอกครงนะคะ

กรอบท 17

หนฟลไลต

ชนดหนแปร หนออน

หนชนวน

หนชสต

หนไนส

หนควอรตไซต

171

ตอนท 1 ค ำสง ขอความตอไปนถกตองตามหลกวชาการหรอไม ถาถกใหเขยน ถาผดใหเขยน .............1. หนแปร หมายถง หนทถกความรอนและแรงกดดน ท าใหลกษณะเนอหนผดไป .............2. หนไนส แปรมาจากหนแกรนต หรอหนทราย .............3. หนทมลกษณะเนอละเอยดถงหยาบ เนอผลกสม าเสมอ มเนอแนนแขง มหลายส แปรมาจากหนปนหรอหนโดโลไมต ไดแก หนไนส .............4. หนทแซะออกเปนแผนใหญๆ ได ใชท าแผนมงหลงคา ไดแก หนชนวน .............5. หนควอรตไซตแปรมาจากหนปน ตอนท 2 ค ำสง ใหนกเรยนเลอกค ำตอบทถกทสดเพยงขอเดยว

1. หนออนไมเหมาะทจะน ามาใชท าโตะปฏบตการเคมเนองจากเหตใด ก. หนออนหนก มกใชปพนมากกวาท าโตะ ข. หนออนหายากทจะมแผนใหญพอท าโตะ ค. ราคาแพงเกนไป เปนของฟมเฟอยอยางหนง ง. ถกกบกรดแลวเกดปฏกรยาเคมท าใหเกดการกดกรอน

2. ขอพสจนใดทท าใหเราตดสนวาหนออนเปนหนทแปรสภาพมาจากหนปน ก. มเนอละเอยด ข. มรปผลกสตางๆ ค. เมอเผาจะแตก ง. ท าปฏกรยากบกรดใหแกสคารบอนไดออกไซด

แบบทดสอบหลงเรยน เรอง หนแปร

172

3. หนแปรเกดจากหนอคนและหนตะกอนทไดรบความดนสง ความดนในทนหมายถง ก. ความดนน า ข. ความดนไอน า ค. ความดนบรรยากาศ ง. ความดนเกดจากน าหนกของเปลอกโลก

4. ขอใดเปนลกษณะเดนทพบในหนแปร ก. มฟอสซล ข. มรวขนาน ค. มผลกแวววาวสวยงาม ง. มความแขงแกรงมาก

5. หนในขอใดจดเขาประเภทไดถกตอง ขอ หนอคน หนตะกอน หนแปร

ก. หนแกรนต หนชนวน หนปน

ข. หนทราย หนบะซอลต หนออน ค. หนออบซเดยน หนควอรตไซต หนชสต

ง. หนสคอเรย หนดนดาน หนไนส

อยำลมตรวจค ำตอบกรอบถดไปนะคะ

173

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

เรอง หนแปร ตอนท 1 .............1. หนแปร หมายถง หนทถกความรอนและแรงกดดน ท าใหลกษณะเนอหนผดไป ถก เพราะ หนแปร หมายถง หนทถกความรอนและแรงกดดน ท าใหลกษณะเนอหนผดไป .............2. หนไนส แปรมาจากหนแกรนต หรอหนทราย ถก เพราะ หนไนส แปรมาจากหนแกรนต หรอหนทราย .............3. หนทมลกษณะเนอละเอยดถงหยาบ เนอผลกสม าเสมอ มเนอแนนแขง มหลายส แปรมาจากหนปนหรอหนโดโลไมต ไดแก หนไนส ผด เพราะ หนทมลกษณะเนอละเอยดถงหยาบ เนอผลกสม าเสมอ มเนอแนนแขง มหลายส แปรมาจากหนปนหรอหนโดโลไมต ไดแก หนออน .............4. หนทแซะออกเปนแผนใหญๆ ได ใชท าแผนมงหลงคา ไดแก หนชนวน ถก เพราะ หนทแซะออกเปนแผนใหญๆ ได ใชท าแผนมงหลงคา ไดแก หนชนวน .............5. หนควอรตไซต แปรมาจากหนปน

ผด เพราะ หนควอรตไซต แปรมาจากหนทราย

ตอนท 2 1. ง 4. ข 2. ง 5. ง 3. ง

เฉลยกนดกวำ

174

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

เรอง หนแปร ตอนท 2 1. ง 2. ง 3. ง 4. ข 5. ง

เฉลยกนดกวำ

นกเรยนเกงมำกคะพบกนใหม ตอนท 5 วฏจกรของหนนะคะ