124743042 E Drejta Kushtetuese

8/20/2019 124743042 E Drejta Kushtetuese

http://slidepdf.com/reader/full/124743042-e-drejta-kushtetuese 1/72

ME KUSHTETUT KUPTOJME: Aktin me te larte juridiko politik me te cilin percaktohen dhe mbrohen vlerathemelore te nje shteti.

ELEMENTET E KUSHTETUTES JANE: eshte akt juridik, akt politik, akt i sovranitetit te popullit, akt i lirive dhe tdrejtave te qytetarit, akt me te cilin behet ndarja dhe kontrolli i pushtetit etj.

PIRAMIDA JURIDIKE E NJE SHTETI SIPAS HIERARKISE JURIDIKE DUKET KESHTU: Kushtetuta, Aktetkushtetuese, Ligji kushtetues, Amandamentet kushtetuese, Ligjet, Aktet nenligjore – urdheresat, Dekretet, UdhezimAktet e pergjithshme juridike – statutet dhe Rregulloret.

QFAR DOMETHENIJE KA E DREJTA KUSHTETUESE? Termi e drejte kushtetuese ka domethenie te dyfishte.Perdoret per te shenuar njedege te vecante te sistemit te se drejtes pozitive te nje vendi, sistem normashjuridike qe kvlere kushtetuese, si dhe per te shenuar disiplinen shkencore e cilamerret me studimin e sendertimit te normave,perkatesisht te se drejtes kushtetuesepozitive ne praktike.

E DREJTA KUSHTETUESE KONSISTONNE: Rolin dhe misionin qe ajo ka ne shoqeri. Ajo cakton rregullat e sjeldhe percakton kufirin midis te lejueshmes dhe te ndaluares.

QKA ESHTE DRAFTIMI I KUSHTETUTES? Draftimi i kushtetutes eshte proces i shkrimit te kushtetutes,perkatesisht i ndryshimit te saj permes amandamenteve kushtetuese.

EMRIMIN E DREJTA KUSHTETUESE NXJERR BAZEN DHE KUPTIMIN NGA: Filozofia juridike natyrore dhkontrat shoqerore.

CILAT JANE AKTET QE BEJNE NDRYSHIMIN APO PLOTSIMIN E KUSHTETUTES: ligji kushtetues dhemandamenti kushtetues

KUR ESHTE PARAQITUR E DREJTA KUSHTETUESE SI DEG E SE DREJTES? E drejta kushtetuese paraqitet hekulli XVIII ne Evrope dhe me pas edhe neAmerike, kur u paraqiten kushtetutat e para te shkruara. E drejta

kushtetuese neesenceeshte paraqitur atehere kur jane paraqitur edhe shtetet e para dheeshte njender deget me te vjetre se drejtes sepse ka te beje: me ato rregulla, adete,konvencione qe ndikuan ne paraqitjen e pushtetit politik dhe

e organizates politike.

KUSHTETUTA E OKTRUAR ESHTE: Kushtetuet e e imponuar psh. E Qipros marveshja e Cyrihut, Bosnjesmarveshja e Dejtonit, munde te thuhet edhe e kosoves Pakoja e Ahtisarit.

QKA NENKUPTOJM ME DREJTEN KUSHTETUESE SI DISIPLIN SHKENCORE JURIDIKE? E Drejtakushtetuesesi disipline shkencore merret me studimin e se drejtes kushtetuese si dege e se drejtes, me sqarimin,nterpretimin e normave te cilat rregullojne materien kushtetuese, me formulimin e instituteve juridike.

KUR U PARAQIT E DREJTA KUSHTETUESE SI DISIPLIN SHKENCORO JURIDIKE ? E drejta Kushtetuese shkence paraqitet shume me vone, krahas paraqitjes sekushtetutave te para te shkruara nga fundi i shek.18 dhe 19,

illimisht ne Itali,France, Angli, SHBA etj.

E DREJTA KUSHTETUESE, EMERTOHET NE DISA EMERTIME, CILAT JAN ATO ? Mvaresisht nga vendi nevend, e dr. Kushtetuese si shkence juridike dhe politiko juridike emertohet ndryshe-ndryshe. Ne historikun dhe teori

se dr. Kushtetuese prej koheve me te hershme kjo e drejte eshte emertuar sipas dy termeve: 1. E drejte kushtetueseE drejte shteterore, 3.ne disa vende edhe si e drejte publike.

EMERTIMI I SE DREJTES KUSHTETUESE, SI E DREJT KUSHTETUESE, BAZOHET? E drejta kushtetuese e bazen e vet teorike nga filozofia juridiko-natyrore dhe nga pikepamjet demokratike te lidhura me popullin dhe komb

vecmas me individin.



EMERTIMI I SE DREJTES KUSHTETUESE, SI E DREJTE SHTETERORE, BAZOHET? Termi E drejte shteteroshte sajuar nen ndikimim e teorise se Hegelit neGjermani. Perfaqesuesit e teorise juridike gjermane qe e perqafuan

kete teori ishin :L. Laband Jhe Georg Jellinek, profesor te se drejtes shteterore. Sipas kesaj teorie, “esenca e rregullimpolitik eshte pushteti dhe organizimi I tij.

DALLIMI MES TE DREJTES KUSHTETUESE DHE DREJTES SHTETRORE? Dallimi mes te drejtes kushtetuesdhe drejtes shtetrore qendron aty sene te drejten shteterore kushtetuta konsiderohej si akt i rendomte juridik e jo ligjhemelor i shtetit. Ajo nuk e njihte te drejten natyrore sikur tek e drejta kushtetuese, dhe sovraniteti nuk i takonte

popullit, por shtetit.

NE CILIN FAKULTET U PARAQIT EMERTIMI E DREJTA KUSHTETUESE PER HERE TE PAR SI LENDEMESIMORE? Per here te pare emertimi i kesaj disipline shkencore u paraqit ne Fakultetin Juridik ne Ferare te Italisne vitin 1797 " Dirito constituzionale " edhe ate, nen ndikimin direkt te teorise juridike frenge.

CILI ESHTE KUPTIMI I SE DREJTES.KUSHTETUESE SI SHKENCE DHE SI DEG E SE DREJTES POSITIVETE NJE VENDI TE CAKTUAR? Kuptimi i se dr. Kushtetuese si shkence dhe si dege e drejtes pozitive, eshte kuptimpozitivo-juridik, materialist ose sociologjiko-politik dhe teorik apo shkencor.

QKA NENKUPTOJME ME KUPTIMIN POZITIVO JURIDIK? Kuptimi me i pergjithshem i se dr. Kushtetuese sihkence dhe si dege e drejtespozitive, eshte kuptim pozitivo-juridik. Sipas kesaj teorie E drejta kushtetuese nenkupto

istemin e rregullave (normave) juridike me karakter kushtetues te cilat rregullojne marredheniet shoqerore e politikpushtetit shteteror qe jane te kodifikuara ne nje dokument te perbashketqe e quajmeKUSHTETUTE.

QKA NENKUPTOJM ME KUPTIMIN MATERIALIST? Sipas ketij kuptimi E drejta kushtetuese nenkupton te drekzistuese qe materializohen ne jeten e nje vendi,si dhe edrejta pozitive me te gjitha raportet realo-formale e normat

pavaresisht se kto norma a jane ose jo te kodifikuara ne nje kushtetute.Ky kuptim eshte karakteristik per Angline, peeorecientet dhe shkencen juridike

QKA ESHTE MARDHENIA KUSHTETUESE JURIDIKE? Mardhenia kushtetuese juridike konsiderohen raporti mubjekteve te autorizuara ne jeten publike.

KUSH ESHTE SUBJEKT I MARDHENIEVE KUSHTETUESE JURIDIKE? Subjekt kryesor i mardhenievekushtetuese juridike jane shteti dhe qytetari.

SUBJEKTET SHTETERORE TE MARDHENIEVE KUSHTETUESE JANE: shteti, organet e shtetit, parlamenti,qeveria, presidenti, gjykatat, ombduspersoni, gjykata kushtetuese, forcat e rendit dhe sigurise etj.

SUBJEKTET JOSHTETERORE TE MARDHENIEVE JURIDIKO KUSHTETUESE JANE: qytetaret, partite polithoqatat e qytetareve, mediat, organizatat joqeveritare etj.

QKA ESHTE NORMA JURIDIKE? Norma kushtetuese eshte dispozite juridike qe percakton rregullat e sjelljes, tedrejtat dhe detyrimet e subjekteve ne nje mardhenie konkrete juridiko kushtetuese.

PJESET E NORMES KUSHTETUESE JANE: Pjesen percaktuese, dispozitivin dhe sanksionin.

NORMAT KUSHTETUESE nuk percaktojne sanksione penalepor ato administartive dhe politike. Kushtetutapercakton tri lloje sanksionesh politike: 1.Shkarkimi, 2.Revokimi, 3.shperndarja.

QKA ESHTE PARIMI ENUMERACIONIT TAKSATIV? Eshte metode baze e draftimit kushtetues. Ne ndertimin normes kushtetuese faktet e kerkuara duhet te jene shprehimore, te numrohen nje nga nje dhe te menjanojne qdoeferim te terthorte.

QKA ESHTE RENDESIA E SE DREJTES KUSHTETUESE? Rendesia e saj buron nga disa faktore te ndryshem qekesaj discipline i sigurojne nje vend qendror ne sitemin juridik e kushtetues. -Kjo dege bene mbrojtjen e vlerava me



endesishme te qyteterimit sic eshte: qeverisja e drejtesise, bashkejetesa paqesore permes lirive te njeriut dhe pushteregullon maredhenjet themelore politike, si nje lemi paresore e maredhenjeve shoqerore ne pergjithesi etj.E drejta kushtetuese paraqet dege themelore te se drejtes, sepse normat kushtetuese i nxjerr organi me i larte shteterKuvendi) e qe kane fuqine me te larte juridike, si dhe eshte baze per te drejtat tjera sepse burim i saj themelor eshte

kushtetuta. -E drejta kushtetuese si disipline shkencore ka rendesi te vecante politiko-juridike.Rendesia e saj eshte edyflshte: teorike dhe pedagogjike, si dhe ajo mesohet neshume shkolla dhe universitete per arsimimin e kuadroveprofesionale dhe specialene lemine e shkencave shoqerore.

CILI ESHTE OBJEKTI I SE DREJTES KUSHTETUESE? Si objekt i se drejtes kushtetuese mund te jene normatpavaresisht se a jane te shkruar-kodifikuara, te pa shkruara

CILAT JANE METODAT E SE DREJTES KUSHTETUESE? Ne teorine e se dr.kushtetuese jane te njohura disametoda si: 1.Metoda normative ose dogmatike 2.Metoda politikologjike 3.Metoda aksiologjike

QKA NENKUPTOJME ME METODEN DOGMATIKE? Metoda dogmatike eshte metode themelore dhe me e vjettudimit te se drejteskushtetuese si dege e se drejtes. Permes saj pasqyrohet permbajtja e normave dhe erregullaveuridike me te cilat rregullohen raportet politike dhe institucionet e saj nenje vend.

QKA NENKUPTOJM ME METODEN POLITIKOLOGJIKE? Metoda politikologjike ka te bej me analizen eunksionimit te institucioneve dhe proceseve politike. Permes saj studiohet zbatimi konkret i normave dhe rregullave

kushtetuese ne praktike.

QKA NENKUPTOJM ME METODEN AKSIOLOGJIKE? Metoda aksiologjike-Me ndihmen e kesaj metode zbulopermbajtja e vleravejuridike te sanksionuara me norma dhe rregulla kushtetuese si dhe sendertimi i tyrene praktike.

QKA NENKUPTOJM ME BURIMET FORMALE?Burimet formale te se drejtes kushtetuese jane aktet e pergjithshme juridike teformes se shkruar qe jane ne fuqi, me t

ilat rregullohet materia kushtetuese dhenga te cilat burojne aktet individuale,

CILAT JANE BURIMET FORMALE? Burimet formale mund te jene ekskluzive dhe te perziera.

QKA NENKUPTOJM ME BURIMET MATERIALE? Burimet materiale te se drejtes kushtetuese jane faktore qendikojne dhe kushtezojne formimin e normave kushtetuese. Burimet materiale jane ne lidhshmeri te ngushte me atoormale.

CILAT JANE BURIMET MATERIALE? Burimet materiale mund te karakterizohen ne dy menyra: a). Doketkushtetuese, konventat, normat e pergjithshme nderkombetare, praktika gjyqesore dhe faktet juridike. b). Teoriauridike, doktrinat politike, programet e partive politike etj.

QKA NENKUPTOJ ME ANEKSIN KUSHTETUES? Aneksi kushtetues eshte shtojce e posacme e kushtetutes, i cibashke me tekstin normativ te kushtetutes paraqet nje teresi.

QKA NENKUPTOJME ME AMANDAMENTIN KUSHTETUES? Amandamenti kushtetues eshte akt i cili paraqitne kushtct e ekzistimit tekushtetutes ne nje vend. Me te behet plotesimi i kushtetutes ekzistuese osendryshimi dhe

evendesimi i normave te caktuara te saj.

QKA PARAQESIN BURIMET FORMALE EKSKLUZIVE DHE QKA ATO TE PERZIERA? Burimet formalekskluzive paraqesin aktet kur ne teresi rregullojne materien kushtetuese ndersa burimet formale te perziera paraqesiktet te cilet pervecmateries kushtetuese regullojne edhe materie tjeter juridike

QKA PARAQESIN KONENTAT KUSHTETUESE? Konventat kushtetuese jane rregulla te pashkruara te parlamendhe qeverise tenje vendi qe mbeshteten dhe dalinnga pikepamjet e pergjithshme dhe praktikashumevjecare.Konvent

kushtetuese jane vecori e Anglise, e SH.B.A, dhe pjeserishte Frances.



NUMERO KUPTIMET E KUSHTETUTES? Ne shkencen juridike jane te njohura disa kuptime te kushtetutes: a).Formal b). Material c). Politik d). Filozofik dhe e). Teorik

KUSHTETUTA NE KUPTIMIN FORMAL, NENKUPTON? Ne kuptimin formal kushtetuta eshte akt juridik i shkrdhe i kodifikuar, me fuqi me te larte juridike, i miratuar nga organi me i larte shteteror sipas procedures se vecante, e

ila dallohet nga procedurat e tjera te nxjerrjes se ligjeve

KUSHTETUTA NE KUPTIMI MATERIAL, NENKUPTON ? Ne kuptimin material vjen ne shprehje esencahoqerore e kushtetutes.Ne ketekuptim kushtetuta paraqet teresi normash juridike me te cilat rregullohen bazat erendhoqeror, shteteror e juridik te nje vendi.

KUSHTETUTA NE KUPTIMI POLITIK, PARAQET ? Ne kuptimin politik kushtetuta paraqet deklaracion teproklamuar solemnisht, qe permban rregulla per kufizimin dhe kontrollin e pushtetit politik. Perfaqesues i ketij drejt

shte amerikani Karl Levenshtajn.

KUSHTETUTA NE KUPTIMIN FILOZOFIK, PARAQET ? Ne kuptimin filozofik kushtetuta eshte shprehje evullnetit me te larte me te cilat vendoset rendi brenda shtetit dhe kosmosit Perfaqesues eshte Aristoteli.

CILAT JANE LLOJET E KUSHTETUTAVE? Llojet e kushtetutave jane: a). Kushtetuta te shkruara b). Kushtetuta e shkruara c). Kushtetuta te kodifikuara d). Kushtetuta jo te kodifikauarae). Kushtetuta te forta dhe J). Kushtetuta te

buta(fleksibile, elastike) g). Kushtetuta te dhuruara, pakte kushtetueseh). Kushtetuta te miratuara nga kuvendi kushtetues j). Kushtetuta reale k). Kushtetuta fiktlve l). Kushtetutaealo-programatike ll).Kushtetuta programatiko-deklarative dhe m) kushtetuta normative, si dhe nominale dheemantike

CILA ESHTE KUSHTETUTA E PARE E SHKRUAR? Kushtetuta e SH.B.A-ve e miratuar ne vitin 1787 cila filloibatohet ne vitin 1789 pas marrjes se detyres se presidentit te pare G. Washington-it, paraqet kushtetuten epare tehkruar ne historine bashkekohore.

QKA JANE KUSHTETUTAT E FORTA? Kushtetutat qe i miraton dhe ndryshon organi i posacem apo ai i rregullt,por imiraton sipas procedures se posacme dhe me shumice votash e cila eshte me emadhe se ajo e nxjerrjes se ligjev

konsiderohen kushtetuta te forta.

QKAJANE KUSHTETUTAT BUTA? Kushtetutat qe miratohen nga organi i cili nxjer ligje te rendomta, ose sipasprocedures per nxjerjen e ketyre ligjeve konsiderohen kushtetuta te buta

QKA JANE KUSHTETUTAT REALE? Kushtetuta reale konsiderohen ato kushtetuta qe shprehin gjendjen ekzistueeale ne shoqeri.

QKA JANE KUSHTETUTAT FIKTIVE? Kushtetuta fiktive konsiderohen ato kushtetuta qe nuk zbatohen ne praktiqe e fshehin gjendjen ekzistuese dhe u sherbejne partive ne pushtet per ta maskuar pushtetin e tyre autokrat.

CILAT JENE VETIT E KUSHTETUTES? Se pari Kushtetuta eshte ligj themelor i nje vendi. Me kushtetute caktoheorgani dhe procedura e nxjerjeve te ligjeve dhe permban rreguila juridike te pergjithshme. Dispozitat e saj kane fuqie larte juridike ne raport me dispozitat ligjore. Se dyti, ku'shtetuta ka vetin e aktit me te larte juridik, ku nga kushte

buron dhe mbeshtetet i tere rendi jurldik i nje shteti. Se treti kushtetuta ka vetin e aktit ideo-politik.Se katerti paraqitet si akt programoro-deklarativ

QKA, REGULLON PERMBAJTJA E KUSHTETUTES? Se cfare permbajtje do te kete kushtetuta mvarret ngavullneti i kushtetutvenesit Aiehte i lire te caktoj permbajtjen, strukturen, vellimin dhe ceshtjet tjera qe do t'irregullojme kushtetute. Kushtetuta permban lirite dhe te drejtat e njeriut dhe shtetasit, te gjitha kushtetutat permbajne dispozikushtuar pushtetit shteteror.

PREJ QKA PERBEHET KUSHTETUTA? Shumica e kushtetutave perbehen nga preambula dhe pjesa normative



NE SA FORMA MIRATOHET KUSHTETUTA? Ne praktiken kushtetuese jane te njohura tre forma te miratimit tekushtetutes per nga aspekti i sovranitetit popullor, ato jane : a). Miratimi i drejteperdrejte nga populli permeseferendumit b). Miratimi nga ana e organit (kuvendit) kushtetutvenes c). Miratimi nga ana e organit te rendomtelegjislativ) perfaqesues.

PREAMBULA ESHTE: Tekst parahyres ne kushtetute, ne te cilen kushtetutedhenesi shpjegon qellimet e nxjerrjes skushtetutes, kontekstin e saj historik si dhe objektivat qe ajo synon ti ralizoj.PREAMBULA ESHTE: Frymzimi ideor, shpirti i kushtetutes, dhe paraqet vellimin dhe qendrimin e kushtetutevene

CILAT JANE MENYRAT PER NDRYSHMIN E KUSHTETUTES? Ekzistojne tre menyra sipas te cilave mund tendryshohet kushtetuta, ato jane :

). Ndryshimi me ane te referendumit kushtetutvenes b). Nga ana e kuvendit kushtetutvenes c). Nga ana e organit teregullt legjislativ

NGA E KA PREJARDHJEN KUSHTETUTA? Elementet e para te kushtetutes ne kuptimin formal paraqiten neGreqine dhe Romen e Vjeter. Aristoteli ne vepren e tij " Politika " i pari perdor termin "politeia "- kushtetuta.

CILAT JANE KUSHTETUTAT E PARA TE SHKRUARA? Anglia eshte vendi i pare ku eshte paraqitur dokumentquajtur " Instrumenti Qeverisjes "- " The Instrument of Government " ne vitin 1653, i cilikonsiderohej si kushtetute

pare e shkruar, Kushtetuta e pare ne Evrope paraqitet ne France ne vitin 1791, ajo e dyta e pastaj edhe e dyta e njohuKushtetuta e Montanjarit ne vitin 1793, Kushtetuta e SH.B.A-ve e miratuar ne vitin 17871 cila filloi te zbatohet ne v789

CILAT ISHIN SHKAQET E PARAQITJES SE KUSHTETUTAVE TE SHKRUARA? Disa mendojne se ne zbatimkushtetutave te shkruara ne Ameriken Veriore kane ndikuar mendimtaret e shek.XVIII, sipas te cileve normat duh

ormuluar ne dokument te shkruar-kushtetute dhe ajo te trajtohet si Kontrate shoqerore per formimin e shtetit.

KUR U PARAQIT KUSHTETUTSHMERIA? Kushtetutshmerm paraqitet nga fundi i shek.XVIII dhe gjute shek.XIkur uparaqiten kushtetutat e para te shkruara.

QKA NENKUPTOJM ME KUPTIMIN POZITIVO JURIDIK TE KUSHTETUTSHMERIS? Sipas kuptimitpozitivisto-juridik me kustetutshmeri nenkuptojme pajtueshmerine me kushtetute te te gjthe akteve me te ulta nga ajme e larte kushtetuta.

QKA NENKUPTOJM ME KUPTIMIN POLITIK TE KUSHTETUTSHMERIS? Ne kuptimin politik mekushtetutshmeri kuptojme zbatimin e kufizimeve dhe te masave mbrojtese ne ushtrlmin e pushtetit politik.

QKA NENKUPTOJM ME KUPTIMIN POLITIKO-JURIDIK TE KUSHTETUTSHMERIS? Ne kuptiminpolitiko-juridik, me kushtetutshmeri nenkuptojme ekzistimin erregullave themelore kushtetuese-shoqerore ne baze t

ilave organizohet,ushtrohet dhe kufizohet pushteti politik..

QKA NENKUPTOJM ME PARIMIN E LIGJSHMERIS? Per nga permbajtja , parimi i ligjshmerise eshte parimpolitiko-juridik,ai formalisht nenkupton pajtueshmerine e akteve materiale me te gjitha aktet juridike me te uleta meigjin.

QKA NENKUPTOJM ME SUNDIMIN E SE DREJTES? Termi sundim i se drejtes perdoret ne dy kuptime : •Tengushte •Te gjere - Ne kuptimin e ngushte Sundimi i se drejtes nenkupton parimin dhe praktiken e nenshtrimit te tegjithe akteve te legjislativit dhe ekzekutivit, Ne kuptimin e gjere meSundimin e se drejtes ose me iigjshmerinenkuptojme venien e te gjitha organeve tepushtetit, cdo individ nen kushtetute dhe ligj.

CILAT JANE TRI SISTEMET E KONTROLLIT TE KUSHTETUSHMERISE, LIGJEVE DHE AKTEVE TJERA

URIDIKE: 1. Legjislativi (Parlamenti, Kongresi), 2.Egzektuvi )Prsidenti, Qeveria), 3. Gjyqesori )Gjykata supreme



PUSHTETI EKZEKUTIV KONSISTON NE? Te shpall gjendje lufte, dhe te nenshkruaj traktatin e paqes Te konvokdhe shperbeje parlamentin, Te emertoje anetaret e qeverise.

PUSHTETI GJYQESOR,KONSISTON NE? Pushteti gjyqesore konsiston ne Normat juridike, Vleresimin e sjelljevnjerezve ne shoqeri sipas normave juridike dhe Zgjidhja e kontesteve qe paraqiten ne shoqeri

CILAT JANE PARIMET KRYESORE TE USHTRIMIT TE PUSHTETIT SHTETEROR? 1.parimi i unitetit tepushtetit shteterore 2.parimi i ndarjes se pushtetit shteterore

PARIMI I UNITETIT TE PUSHTETIT SHTETEROR NENKUPTON? Uniteti i pushteti eshte forme e rregullimit taporteve midis pushtetit legjislativ, ekzekutiv-administrativ dhe gjyqesor, sipas te cilit: 1. Qe te tre pushtetet i ushtr

nje organ i vetem. 2. Secilin nga tre pushtetet e ushtrojne organet e vecanta, por organi perfaqesues e ka epersine mbdy te tjeret.

PARIMI I NDARJES SE PUSHTETIT, NENKUPTON? Kjo teori se pari vjen ne shprehje ne Angli, qe ngushtonpushtetin e pakufizuar temonarkut. Sipas parimit te ndarjes se pushtetit organet e asnjerit pushtet nuk mundte perzihne veprimtarine e organeve te tjere te pushtetit , pushteti shteterorbazohet ne ndarjen si: legjislativ, ekzekutiv dhegjyqesor.

CILAT JAN SISTEMET E USHTRIMIT TE PUSHTETIT SHTETEROR TE BAZUAR NE PARIMIN E UNITET

. Sistemi i Konventes 2. Sistemi i Kuvendit

SITEMET AUTOKRATIKE NENKUPTOJNE DHE TREGO FORMAT? Sistemi autokratik eshte forme e organizidhe ushtrimit te pushtetit ku i tere pushteti gjendet ne duar te nje individii cili e ushtron ate ne menyre te pakufizuar.

FORMAT E QEVERISJES AUTOKRATIKE JANE: Aristokracia,Oligarkia,Plutokracia,Tirania,Despotia,Diktatura

SISTEMI I KUVENDIT NENKUPTON? Sipas sistemit te kuvendit, organi ligjdhenes-Kuvendi eshte organ me i larpushtetit, ai eshte bartes i te gjithe funksioneve te pushtetiti cilii zgjedh organet e tjera apo i emeron per nje kohe te

aktuar. Puna e organeve administrativo- ekzekutive dhe gjyqesore eshte e bazuar ne aktet te cilat i nxjerr organi mearte - kuvendi dhe natyrisht se per punen e vet i pergjigjen Kuvendit.

SISTEMI I KONVENTES NENKUPTON? Ky eshte sistem i organizimit horizontal te pushtetit ku pushteti legjisiadheekzekutiv eshte perqendruar ne ate legjislativ (konventin ), ndersa ai gjyqesoreshte i ndare. Ky sistem per here tepare eshte paraqitur gjate RevolucionitFrancez (1789) gjate kohes se Jakobineve. Konventi ka zgjedhur Keshillin

Shpetimit Publik, i cili ka udhehequr pushtetin ekzekutiv.

CILAT JAN SISTEMET E USHTRIMIT TE PUSHTETIT SHTETEROR TE BAZUARA NE PARIMIN E NDARJSE PUSHTETIT? Kemi tre sisteme te ndarjes se pushtetit:•Sistemin presidencial•Sistemin parlamentar•Sistemin eperzier

SISTEMI PARLAMENTAR, NENKUPTON? Sistemi parlamentar eshte sistem i ushtrimit tepushtetit mbeshtetur n

parimine ndarjes se pushtetit,sistemi cili eshte karakteristik per nga raportispecifik midis parlamentit –pushtetitegjistlativ dhe te qeverise –pushtetit egzekutiv.

Parlamentarizmi per here te pare u paraqit ne Anglime qellim qe te kufizohet pushteti i monarkut dheparlamentihendrrohet ne faktor kryesor te pushtetit politik.

SISTEMI PRESIDENCIAL, NENKUPTON? Ky sistem eshte sistemi me konsekuent i mbeeshtetur ne parimin endarjes se pushtetit , Sistemi presidencial eshte forme e rregullimit dhe organizimit te pushtetitne te cilen eshte zbatundarja rigoroze pushtetit legjislativ dhe atij ekzekutiv. Separi eshte zbatuar ne SH.B.A. me Kushtetuten e vitit

787.pushtet duhet t'i punoje ato pune qe i takojne, dhe duhet te jete sa me i pavarur ngady pushtetet tjera.

SISTEMI I PERZIER (PARLAMENTAR-PRESIDENCIAL), NENKUPTON? Ky sistem paraqet nje sistem hibrid organizimi dhe ndarjes se pushtetit shteteror.Ky sistem shquhet per nga kombinimi i parimeve dhe rregullave te



istemitparlamentar dhe atij presidencial.Ky sistem njihet edhe si parlamentaro-presidencialose anasjelltas. Zbatimi aj eshte si rezultat per krijimin e qeverive stabile dhe eliminimin ekualicioneve te gjera e cila ka shkaktuar kriza

politike te shpeshta. Ky sistem meshume zhvilohet si forme e presidencializmi te crregullt se saparlamentarizmitracional. Ne raport me dy sistemet e meparshme, ky eshte i ri. Per here te pare uparaqit ne Finlandeme Kushtetuten e vitit 1919, pastaj ne Austri -1934, France 1958, etj.

KU DHE KUR LINDI PARLAMENTI? Parlamentarizmi per here te pare u paraqit ne Angli per te kufizuar pushtetimonarkut.

PARLAMENTI PARAQET? Eshte organ me i larte perfaqesues ne shtetin bashkekohor, i cili ushtronpushtetinlegjislativ dhe ne disa raste edhe ate ekzekutiv.Ne vende te ndryshme, ky organ perfaqesues, emerohetndryshe si: kuvend, konvent, sovjet, kongres, sejm, megjlis, sabor, sobranje. Parlamenti paraqitet me paraqitjen ekushtetutave, per arsye se kushtetuta shenon kalimin gradual te pushtetit nga aristokratet dhe autokracia ne borgjezinacionale. Fjala parlament vjen nga gjuha latine "parlare " qe d.t.th. me fole

CILAT JANE FUNKSIONET E PARLAMENTIT? -Funksioni kushtetutevenes -Fubksioni i rregullt legjislativFunksioni normativ

SHEFI I SHTETIT, PARAQET? Shefi i shtetit eshte institucion i cili perfaqeson shtetin brenda dhe jashte.

CILET JANE LIRITE DHE TE DREJTAT PERSONALE? a)E drejta ne jetese b)Liria e personalitetit te njeriut c)Edrejta e jetes personale dhe privated)Liria e qarkullimit dhe e zgjedhjes se vendbanimit e)Pacenueshmeria e baneses f)Pacenueshmeria e fshehtesise seetrave

CILET JANE LIRITE DHE TE DREJTAT POLITIKE? a)E drejta e zgjedhjes b)Liria e bashkimit c)Liria e temenduarit d)Lirla e ndergjegjes (percaktimit) te njeriut e)Liria e besimit f)Liria e shtypit

CILET JANE TE DREJTATSOCIALO EKONOMIKE? a)E drejta e pronesise b)Liria e punes c)E drejta per pune ddrejta ne orar te kufizuar te punes

)E drejta per shkollim

NORMAT E PARA JAN PARAQIT: ne kohen e sistemit feudal

KUSHTETUTA E PAR FEDERATIVE NE BOTE ESHTE : kushtetuta e Shba-ve.

EMERTIMI E DREJTA KUSHTETUESE NCJERR BAZEN DHE KUPTIMIN NGA :folozofia juridike-natyrore dkontrata shoqerore.

NUMERO TRI SISTEMET E KONTROLLIT TE KUSHTETUTES SE LIGJEVE DHE AKTEVE TJERA JURIDIOrgani I rregullimit legjislativ, Organi special ose politik, Gjykatat e regullta apo politike

GJYKATA KUSHTETUESE SI MBROJTESE E KUSHTETUTES PER HER T EPAR ESHTE PARAQIT NE :Austri.

EMERTIMI E DREJTA PUBLIKE : me I vjeter se e drejta kushtetuese .

KU QENDRONTE RENDESIA E KUSHTETUTES SE FRANCES VITI 1793? Rendesia e kesaj kushtetute qendre me kete kushtetute zbatohen per her te pare sistemi repoblikan ne france . gjithashtu per her te pare juridikisht e k

parapare dhe shprehur konceptin dhe sistemin e qeverisjes se kuvendit ne baze te teorise mbi unitetin e pushtetit dukikuiduar qeverin si bartese ekzekutive.

SIPAS TEORIS JURIDIKE GJERMANE KUSHTETUTA PARAQET : aktin me te lart te nje vendi.



SI U EMERUA DHE NE CILIN VEND U APROVUA KUSHTETUTA E PARE E SHQIPERISE ? Kushtetuta ehqiperis u aprovua ne vitin 1914 dhe u emerua si statues organic.

CILI ESHTE KUPTIMI MATERIALIST OSE SOCIOLOGJIKO-POLETIK I SE DREJTES KUSHTETUESE ?Nenkupton te drejtat eksistuese qe materializohen ne jeten e nje vendi si dhe e drejta positive me te gjitha raportetealo-formale e normative pavaresisht se keto norma jan ose jot e kordinuara ne nje kushtetut. Ku kuptim eshte

karakteristik per angline.

KUSHTETUTA E FRANCES E VITIT 1958 PERCAKTON QEVERISJEN SHTETRORE NE FORMEKUSHTETUESE. Kjo kushtetute eshte e njihur si kushtetuta e Gaulleit u miratua kur ai ishte ne postin e kryetarit teqeveris se ne vitin 1958.

KONTROLLIMIT E KUSHTETITES SE SHBA-SE E USHTRON : gjykata supreme.

QKA ESHTE METODA DOGMATIKE E SDUDUMIT TE SE DREJTES KUSHTETUESE ? Metoda dokmatike etudimit te se drejtes kushtetuese eshte metode themelore dhe e vjeter e studimit te se drejtes kushtetuese. Per mer sa

pasqyrohet permbajtja e normave dhe rregullave juridike me te cilat regullohen raportet politike.

QKA ESHTE METODA AKSIOLOGJIKE E STUDIMIT TE SE DREJTES KUSHTETUESE E SHBA-VE ME 17Metoda alsiologjike me ndihemen e ksaj metode zbulohet permbajtja e vlerave kuridike te sanksionuara me norma d

egulla kushtetuese si dhe senderitmi I tyre ne praktik.

BURIME FORMALE TE SE DREJTES KUSHTETUESE JAN : aktet e shkruara juridike te nje vendi kan fuqi me tarte se ligjet e rendomta.

E DREJTA KUSHTETUESE SI DEGE E POSITIVE-JURIDIKE PERFSHIN: tersin e rregullave mbi bazat e sistempolitik,ekonomik per funksionimin e pushtetit,litite, drejtat e njeriut. Etj.

E DREJTA KUSHTETUESE KA RENDESI: Teorike,edukative dhe pedgogjike.

KUPTIMI MATERIAL I KUSHTETUTES MERR PER BAZE? Natyra juridike te kushtetutes.

NUMERO BURIMET E TE DREJTES KUSHTETUESE NE AGLI? Jan disa dokumente te vjetra politike – juridiki: karta e madhe e lirive. Peticioni mbi te drejtat , ligji mbi te drejtat.

NUMERO BURIMET MATERIALE TE KSUHTETUTES? Jan doket(zakonet)kushtetuese,konventat kushtetuese.Praktika gjygjsore. Faktet juridike dhe teoria juridike.

PREAMBULA KA KARAKTER: ideor

PRAKTIKA GJYGJSORE DHE ZAKONORE ESHTE BURIM KRYESOR I SE DREJTES KUSHTETUESE NE;Angli.

PJESET KRYESORE KUSHTETUTES JANE: preambula,pjeset normative dhe dispozitat kalimtare

THEKSO MENYRAT E NXJERRJES DHE NDRYSHIMIT TE KUSHTETUTAVE? Menyrat per ndryshimin ekushtetutave jan : ndryshimi me an te refendumit kushtetues, nga ana e kuvendit kushtetues, nga ana e kuvenditkushtetues, po ashtu ndryshohet edhe me akte siq jan ligji kushtetues dhe amandamentet kushtetuese.

THEKSO REZERVAT KRYEOSRE TE KUSHTETUES TE VAJMARIT? Rezervat kan te bejn me te drejten kuveqe te nxjerr dispozita me te cilat autorizohet shefi I shtetit qe ne raste te jashtzakonshme tem und te nxjerr ligje.Dektretligje, sipas neovjes me te cilen mundet ta emeroj perkatesisht per kryetar qeverie dhe personin I cili nuk fiton

humicen en kuvend ose me te cialt mund te suprimohen te drejtat shtetasve te garantuar me kushtetute.



CILAT ISHIN DY QESHTJEJT KONTESTUESE ME RASTIN E MIRATIMIT TE KUSHTUTES SE FRANCES VITIT 1958.Dy qeshte kontestuese ishin se projektin e saj e kish pergaditur qeveria e jo parlamenti siq parashikohej me k.e.v 194

MAGNA KARTA LIBERTATUM PARAQET (KARTA E MADHE E LIRIVE): Aktin e pare te shkruar per te drejnjeriut

KUSHTUTA E PAR E SHKRUAR NE BOTE: Kushtetuta e Shba-ve e viti 1787.

KONGRESI AMERIKAN PERBEHET NGA DY DHOMA? Dhoma e perfaqesuesve dhe senati

CILA ESHTE KUSHTETUTA MA E GJAT NE BOTE? Kushtetuta me e gjat ne bote eshte kushtetuta e Indis 39 nedhe 9 shtojca.

CILI PARLAMENT KA PAS NE EVROPEN JUG-LINDORE PERBERJE DY DHOMSHE? Parlamenti I frances kpasur perberje 2 dhomshe nga kuvendi kombetar dhe senati.

EMERIMIN E DREJTA KUSHTETUESE SI DICIPLIN SHKENCORE E PARAQET SE PARI NE: Fakullteti jurine ferare te italis 1797.

QKA QUAJM BURIME FORMALE TE SE DREJTES KUSHTETUESE? Burimet formale te se drejtes kushtetuesquajm akte te pergjithshme juridike te formes se shkruar te cilat jan me fuqi, me te cilat rregullohet materialkushtetuese dhe nga te cilat burojn drejt per drejt aktet juridike individuale.

CILI EMERTIM PERDORET SOT ME SE SHUMTI NE GJERMANI? E drejta shteterore.

QKA ESHTE LIGJI KUSHTETUES? Ligji kushtetues eshte akt kushtetues I cili ne vend dhe periudha te ndryshmeparqitet ne forme te ndryshme ai paraqet ne rastet kur eksiston kushtetuta e shkrar si akt me te cilin behet ndryshimerenjesore te kushttutes eksistuese.

AKTET LIGJORE SI BURIME TE SE DREJTES KUSHTETUESE KANË: Kan fuqi me te dobet ne krahasim me

burimet tjera formale te se drejtes kushtetuese.

E DREJTA KUSHTETUESE SI SHKENC: ka permbajtje shum me te gjer se e drejta kushtetuese si deg e se drejtes

SA ANETAR E PERBEJN GJYKATEN SUPREME TE SHBA-VE DHE CILAT ORGANE SHTETRORE BENZGJEDHJET E TYRE: E perbejn 9 anetar dhe zgjedhjen e tyre e ben senati.

PJESA NORMATIVE E KUSHTETUTES PARAQET: Pjesen kryesore te sjaj, perkatesisht kushtetuten e caktuar.

ME LIGJ KUSHTETUES BEHET? Qdo ndryshim kushtetuese.

KUSHTETUTA E FRANCES E VITIT 1958 PERCAKTON QEVERISJEN SHTETRORE NE FORME TE:Precidesncial dhe gjysmepresidencial.

CILAT JAN RAPORTET THEMELORE POLITIKE QE JAN OBJECT STUDIMI I SE DREJTES KUSHTETUESObjekt I te drejtes kushtetuese jan raportet qe hyjen ne procesin e sendertimit te pushteit shtetror me te cilin rast ketoaporte perfshijn ne ter ate qe e cakton kushtetuten e BRSS.

CILEN PJES ESENCIALE TE KUSHTETUTES NUK E KA KUSHTETUTA E FRANCES E VITI 1958? deklaratmbi te de njeriut.

CILI SISTEM TE QEVERISJES SHTETRORE E PERCAKTON KUSHTETUTA E BELGJIKES E VITIT 1831?Rendesi a e kesaj kushtetute qendron ne zbatimin dhe regullimin e modelit optimal te monarkis kushtetuese. Si mon



kufizuar e mbeshtetur ne sistemin parlamentar klasik. Ku sipas saj I ter pushteti del nga populli.

QKA QUAJM BURIME FORMALE TE SE DREJTES KUSHTETUESE? Burime formale te se drejtes kushtetusequajm aktet e pergjithshme juridkike te formes se shkruar te cilat jan me fuqi me te cilat rregullohet materialkushtetuese dhe nga te cilat burojn drejt per drejte aktet juridike individuale.

QKA ESHTE LIGJI KUSHTETUES. Ligji kushtetues eshte akt kushtetues I sili ne vend dhe periudha te ndryshmeparaqitet ne formea te ndryshme . ai paraqitet ne raste kur eksiston kushtetuta e shkruar si akt me te cilin me te cilinbehet ndryshime rrenjesore te ksuhtetutave eksistuese.

AKTET LIGJORE SI BURIME TE SE DREJTES KUSHTETUESE KAN? Kan fuqi me te dobet ne krahasim meburimet tjera formale te se drejtes kushtetuese..

CILI ESHTE DALLIMI MIDIS KSUHTETUTAVE TE SHKRUARA DHE JOT E SHKRUARA? Kushtetutat ehkruara te gjith normat e ksuhtetutave jan te shkruara ne nje document kurse kushtetutat e pa shkruara jan bazuar nehum ne norma zakonore.

KUPTIMI POZITIV-JURIDIK I SE DREJTES KUSHTETUESE NENKUPTON? Normat juridike me karakterkushtetues pavaresisht se a jan te kodifikuara ne nje document te veqant a jo.

KONTROLLIMIN E KUSHTETUTSHMERIS NE SHBA. E KONTROLLON: Gjykata supreme.

PSE U MIRATUAN 10 AMANDAMENTET E PAR NE KSUHTETUTEN E SHBA-VE ME 1791? U mitatuan sepkushtetutes origjinale I mungonte nje ligj mbi te drejtat..

LIRIT PUBLIKE I REFETOHEN KRYESISHT? Shtetasve .

E DREJTA POSITIVE E VOTES NENKUPTON? Te drejten e votimit.

QKA ESHTE KONFEDERATA? Eshte forme e bashkimit te shteteve te cilat krijohen ne baze te kontrateskonfederative midis shtetve sovrane .rregullim te realizimit te interesave te perbashketa ne leminje te caktuar. Ne ke

orme te bahskimit te shtetet e ruajn sovranitetin e tyre.

KRIZA KUSHTETUESE SHFAQET KUR? Kur nuk mund te zbatohet kushtetuta.

QKA QUAJM BURIME FORMALE DHE MATERIALE? Burimet formale jan aktet e pergjithshme juridike te fore shkruar me te cilat regullohet material kushtetuese dha nga te cilat buojn drejt per djret aktet juridike individuale,

burimet formale jan ekskuzive dhe te perziera. Burimet formale paraqesin bazen juridike per krijimin dhe funkionimpraktik te rendit kushtetues. BURIMET MATERIALE: kuptojm faktor te caktuar te cilet kushtezojnedhe ndikojn neormimin e normave kushtetuese dhe te se drejtes. Numeri I burimeve materiale eshte I madh, jan dy grupe: doket,

normat e pergjithshme te se drejtes nderkombetere, praktika gjygjsore dhe faktet juridike, toria juridike , doktrinatpolitike etj.

CILI ESHTE DALLIMI NE MES AMANDAMENTEVE KUSHTETUESE DHE ANEKSIT KUSHTETUES ?Eshte se amandamenti paraqitet gjithmion ne kushtet e eksistimit te kushtetutes ne nje vend. Me te behet plotesimi Ikushtetutes ose ndryshimi dhe zevendesimi I nirmave te caktuara te saj. Kurse aneksi kushtyetues eshte shtojc eposaqme e ksuhtetutes.

CILAT JANËMËNYRAT E NDARJES APO PËRCAKTIMIT TË MANDATEVE? Egzistojnë dy sisteme të ndarjemandateve:a) Sistemi i shumicës - mazhoritar b) Sistemi i perfaqësimit proporcional

CILËT JANË ELEMENTET E NOCIONIT TË SHTETIT?∙ 1,populli, 2.territori, 3.pushteti sovran.



NË SA MËNYRA REALIZOHET SOVRANITETI? Sovraniteti zakonisht realizohet në dy mënyra :∙1 Nëpërmjetormave të të vendosurit të drejtëpërdrejtë të shtetasve dhe∙2 Nëpërmjet përfaqësimit politik të trupit zgjedhor në

organet e caktuara shtetërore.

CILËT JANË FORMAT E SHEFIT TË SHTETIT?∙1 Shefi individual i shtetit∙2 Shefi kolegjial ose kolektiv i shtetit

QKA PAREQET QEVERIA? Qeveria e Republikës së Kosovës është bartëse e pushtetit ekzekutiv.Të drejtat dhedetyrat e veta Qeveria i ushtron në bazë dhe në kuadër të Kushtetutës dheligjeve.Qeverinë e përbëjnë Kryetari dheministrat.Kryetari dhe ministrat nuk mund të jenëdeputetë në Kryetari gëzon imunitet. Për imunitetin e tij vendosKuvendi. Kryetari dhe ministrat nuk i nënshtrohen në forcat e armatosura.Funksioni Kryetar i Qeverisë dhe ministër

shtë i papajtueshëm me ushtrimin e të tjerafunksioneve profesioneve publike. Organizimi dhe mënyra e punës sëQeverisërregullohet me ligj.

NË SISTEMET POLITIKE DEMOKRATIKE BASHKËKOHORE SI VLERA JURIDIKE JANË?Rendi, qetësia, lidrejtësia, dinjiteti i njeriut, e vërteta, siguria etj.

CILAT KUSHTETUTA MË TË RËNDËSISHME ISHIN TË PERIODES PAS LUFTËS SËDYTË BOTËRORE?Kushtetutat më të rëndësishme të kësaj periode janë :1.Kushtetuta e Italisë e vitit 1948, 2.Kushtetutu e Itulisë e vitit

949, 3.Kushtetuta e Francës e vitit 1958, 4.Kushtetuta e Kinës e vitit 1982, 5.Kushtetuta e Federatës Ruse e vitit 19

QKA NËNKUPTON PARIMI I LIGJSHMËRISË? Ligjshmëria nënkupton qeverisjen e drejtësisë, garantimin e lirivdhe të drejtave tështetasit, akteve individuale, normave të ligjit, etj. Ligjslimëria mbështetet nënënshtrimin e të drcjtpozitive në fuqi, pra të ligjit. Instrumentet juridike për sigurimin e ligjshmërisë janë : ekzistimi i pushtetit tënstitucionalizuar, ekzistimi igjykatave të pavarura dhe autoritative, etj.

QKA PARAQET INSTITUCIONI I LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT DHE SHKËNDIJAT E PARA?nstitucioni i lirive dhe të drejtave të njeriut paraqet institucionin më të rëndësishëm juridik, dhe paraqet bazën e së

Drejtës Kushtetuese. Nga ky institucion vërehet sa saështë demokratike një shtet dhe një shoqëri dhe është instituciomjaft i ri nëdoktrinën e së drejtës.Shkëndijat e para të proklamimit dhe garantimit të disa të drejtave të shtetasve ihasnë Kartën e Madhe të Lirive të shpallur në vitin 1215 nga mbreti i Anglisë JohnLackland, dhe në disa ligje që nxirrenë Norvegji, Çeki, Poloni,etj.

E DREJTA E ZGJEDHJEVE NËNKUPTON DISA TË DREJTA DHE ATE: Të drejtën e shtetasve të zgjedhinpërfaqësuesit e vet që njihet si " e drejtëaktive".1Të drejtën e shtetasit që të zgjedhen për përfaqësues që njihet si edrejtë pasive".2Të drejtën e shtetasit që të kandidohet për përfaqësues.3Të drejtën e shtetasit që të vendosin përqështë rëndësishme përmesreferendumit.

SI BËNË NDARJEN FILOZOFI FRENG MONTESKIE TË SISTEMEVE POLITIKE? Republikë, Monarki, Despo

CILAT JANË ATRIBUTET E PUSHTETIT SHTETËROR? 1.pavarësia, 2.kontinuiteti, 3. pandashmëria.

EKZISTOJNË DISA LLOJE TË PROCEDURËS GJYQËSORE? 1. Penale, 2.Kontestimore, 3.Jashtëkontestimore,

4.Përmbarimit.

KUSH E USHTROJNË PUSHTETIN GJYQËSOR NË RKS? Pushtetin gjyqësor në RKS e ushtrojnë gjykatat Gjykanë të mëvetësishme dhe të pavarura. Gjykatat gjykojnë në bazë të Kushtetutës e të ligjeve dhe të

marrëveshjevendërkombëtare të ratifikuara në pajtim me Kushtetutën.Janë të ndaluara gjykatat e jashtëzakonshme.Llojet, kompetencat, themelimi,suprimimi, organizimi dhe përbërja e gjykatave, si dhe procedura paratyre, rregullohme ligj, i cili nxirret me shumicë prej 2/3 të votave nganumri i përgjithshëm i deputetëve.

GJYQTARIT I NDËRPRITET FUNKSIONI I GJYQTARIT: Nëse atë e kërkon vetë; nëse e humb përgjithmonëftësinë për ushtrimin e funksionit të gjyqtarit, të cilën evërteton Këshilli Gjyqësor i Republikës së Kosovës; nëse i

plotëson kushtet për pension të pleqërisë; nëse është dënuar me vendim të plotëfuqishëm gjyqësor për vepër penale



dënimtë pakusht me burg prej së paku 6 muaj dhe4nëse është zgjedhur ose emëruar në funksion tjetër publik, përveçkur funksioni igjyqtarit pushon nën kushtet e caktuara me ligj;GJYQTARI SHKARKOHET; për shkak të shkeljes së rëndë disiplinore që e bën të padenjë për ushtrimin efunksionë gjyqtarit të paraparë me ligj dhe për shkak të ushtrimit jo profesional dhe jo të ndërgjegjshëm të funksionit të

gjyqtaritnën kushtet e caktuara me ligj.

ÇKA NËNKUPTOJM ME BURIMET STANDARDE? Janë aktet e përgjithshme juridike me karakter të ndryshmë ilët I hasim nëçdo vend si psh.aktet kushtetuese, aktet ligjore, rregulloret e pyunës të organeve përfaqësuese,

dekretligjet etj.

QKA PARAQESIN KUSHTETUTAT REALO-PROGRAMATIKE? Paraqesin realitetin egzistues dhe njëkohësishpërcaktojnë kahjen e zhvillimit tëmëtejmë

CILËT JANË TË DREJTAT DHE LIRITË E NJERIUT DHE SHTETASIT DHE ME QKAMBROHEN ATO? 1.Lidhe të drejtat personale, 2.Liritë dhe të drejtat politike, 3.Të drejtat sociale dhe ekonomike ato mbrohen me kushtetuë pari nga kushtetutat e brendshme pastaj Karta e OKB gjithashtu Komisioni Evropian për të Drejtat e Njeriut, Gjyk

Evropiane për tëdrejtat e njeriut.

NË HISTORIKUN E SË DREJTËS SË ZGJEDHJEVE JANË PARAQITUR DY FORMA TËVOTIMIT DHE ATE.Votimi i hapët publik, 2.Votimi i fshehtë

NUMËRO TEORI TË NDRYSHME MBI SHTETIN? 1.Teoritë biologjike organistike, 2.Teoritë idealiste-objektive.Teoritë e dhunës, 4.Teoritë funksionaliste, 5.Teoritë Marksiste.

LIRITE DHE TE DREJTATT PERSONALE JANE: E drejta e jetes, liria e personalitetit te njeriut, e drejta endalimdiskriminimit,e drejta e ankeses , e drejta ne liri, liria e te menduaritt dhe ndergjegjes, liria e besimit.

NOCIONI I SOVRANITETIT- sovraniteti I shtetit paraqet nje cilesi esenciale te shtetit me ndihmen e se ciles shtetibehet i pavarur nga faktore e jashtem si dhe nje faktore me I larte ne raport me subjektet e mbrendshme. Ndekaqovraniteti ne shtet, percakton se kush eshte bartes I pushtetit shteteror ne planin e mbrendshem: individi,grup I njerzpo populli.

FOMAAT E DRJTEPERDREJTA TE REALIZIMIT TE SOVRANITETIT- jane: referendum,inisiativa e popullit dubimi I popullit nderkaq, forma themelore e te vendosurit te terthort eshte sistemi perfaqsues qe realizohet pemesperfaquesve te zgjedhur te qytetareve.

REFERENDUMI- shte institute me I perhapur I demokracise se drejtperdrejt e bote,, referendum paraqet fomen e tevendosrit te drejteperdrejt te qytetareve per ndonje akt te rendesisem juridik ose ndonje vendim me me rendesi tevecante shteteror ose locale.

E DREJTA E ZGJEDHJES E PERGJIHSHME - sot e drejta e zgjedhjes e pergjithshme paraqet nje nder parimethemelore te procesit te zjedhjeve dhe, me te nenkuptohet e drejta e pergjithshme per te marre pjese ne zgjedhje

perkatesisht te drejten e te gjithe qyttetareve qe kane mbushur moshen madhore pa dallim racebesimi gjinie etj.

NOCIONI I PROCEDURES SE ZGJEDHJEVE – procedura e zgjedhjeve perben palcen e sistemit te zgjedhjeve sepnga ajo varet karakteri I trupave te zgjedhur si dhe sendertimi I te drejtave plitike te shtetasve.Me procedurete zgjedhnenkuptojme tteresine e veprimeve dhe instrumenteve lidhur mezbatimin e te drejtes se zgjedhjes pergjat procesit

gjedhor.

PERBERJA E GJYKATES KUSHTETUESE –sipas kushtetutes se RKS gjykatene perbejne 9 gjygjtaret. Kuvendi gjedh gjygjtaret e saj.mandati I gjygjtareve zgjat 9 vjet pa te drejt rizgjedhje.Gjykata kushtetuse zgjedhe nga rradh

veta Kryetarin per kohen prej tre vjetesh dhe pa te drejte Rizgjedhje .



KOMPETENCA E GJYKATES KUSHTETUSE - sipas Kushtetutes se RKS Gjykata kushtetuese : Vendos perpajtueshmerine e ligjeve me Kushtetuten,vendos pajtueshmerine e dispozitave te tjera dhe te kontratave kolektive mkushtetuten dje em ligj,mbron liite dhe te drejtat e njeriut dhe qytetarit ,mendimine shprehjes publike te menimevebashkimin dhe veprimin politik dhe me ndalimin e diskriminimit ne baze te gjinise races fese perkateisekometare,vendos per konfliktin per kompetencen midis batesve te pushtetit ligjvenes,ekzekutiv dhe gjygjsor etj.

PERBERJA E KESHILLIT GJYGJSOR ESHTE PERCAKTUAR SI VIJON: Keshillin e perbejne 15 antaret. Sipasunksionit antaret e keshillit jane Kryetari I Gjykates Supreme te RKS dhe ministry I Drejtesise . 8 antaret e keshillitgjedhin gjygjtaret nga rradhet e veta. 3 nga antaret e keshillit jane pjestare te komunitetit qe nuk jane shumice ne

RKS . 3 antaret e kesillit I zgjedh kuvendi em shumice te votive nga numri I pergjithshem I dpeuteteve, dy antaret ipropozon kryetari I shtetit. Mandati zgjat 6 vjet em te drejt zgjedhje edhe nje here.

KUSHTETUTSHMERIA – nekuptojme pajtueshmerine e te gjitha akteve juridike dhe veprimeve material mekushtetuten si akt me I larte juridik . KUPTIMI Material I kushtetushmerise perfshine disa elemente edhe atepajtueshmerine e pembajtjes se ligjeve dhe te akteve nen-ligjore me pembajtjen e kushtetutes ,pajtueshmerine eveprimeve material te organeve hteterore me pembajtjen e ksuhtetutes, garatimin kushtetues te lirive dhe te drejtavhemelore te njeriut dhe te qytetarit si dhe ekzistimin e pushtetit te kufizuar shteteror.

KUPTIMI FOMAL I KUSHTETUTSHMERISE PO ASHTU PERFSHINE DISA ELEMENTE EDHE ATE:nenshtrimin hirearkik I ligjeve dhe I akteve tjera juridikenen kushtetuten, pajtueshmerine e fomees se ligjeve dhe te

kteve tjera juridike ne pajtim me procedure e percaktuar me ksuhtetute,miratimi I ligjeve dhe I akteve juridike ngaubjektet me kushtetute si dhe jyrja ne fuqi e ligjev dhe kateve juridike ne pajtim me dispozitat e ksuhtetutes.

PARIMI I KUSHTETUTSHMERISE NE RKS SENDERTOHET MBI BAZEN E KETYRE PARIMEVE:upremacioni I kushtetutes, kushtetutshmeria statusore, kushtetutshmeria e garantuar,

PARIMI I LIGJSHMERISE NE RKS SENDERTOHET MBI BAZEN E KETYRE PARIMEVE: publikimi I ligjevendalesa per efektin prapaveprues te ligjeve, percaktimi me ligj I veprave penale dhe I denimeve, te bazuarit ne ligj te

kteve dhe masave individuale, zgjidhja e kontesteve ne procedure te parapere me ligj , e drejta e ankeses dhe kontrogjygjsore I ligjshmerise se akteve te organeve shteterore dhe institucioneve publie.

SI U EMRUA DHE NE CILIN VIT U APROVUA KUSHTETUTA E PARE E SHQIPERSISE: U emruat Statusioragnik dhe u aprovua me 10 prill 1914 nga princi Vid, qe shpallte Shqiperine si principate kushtetuese nen mbikqyr

fuqive te medha.

QKA NENKUPTOJME ME PRESIDENTIN PROTEMPORE? Presidenti tempore zgjidhet at'her kur zevendespresidenti i shtetit del si president i shtetit apo largohet nga detyra per tjera arsye.

MODELIN KRYESOR TË KUSHTETUTËS SË NGURTË E PARAQET AJO E SHBA-VE, sepse për ndryshiminaj krahas pëlqimit me 2/3 të të dy dhomave të kongresit, kërkon mbështetje të njejtë nga 50 legjislaturat ehteteve federale.

KUSHTETUTA E INDISË njëhet si kushtetuta më e gjatë në botë me afër 500 nene dhe 15 anekse.KUSHTETUTA TË SHKURTA SIÇ JANË PSH, SHBA-TË , ku kushtetuta ka vetëm 7 nene në formë parimevekushtetuese, të cilat më vonë janë plotësuar me 27 amandamente.SHUMICA E KUSHTETUTAVE NE BOTE JANË TË SHKURTA dhe rregullojë vetëm materien kushtetuese, si psh;Kushtetuta e Francës ka 89 nene, Kushtetuta e Italisë 139 nene, Ligji Themelor i Gjermanisë 141 nene, Kushtetuta e Turqis

60 nene, Kushtetuta e Spanjës 169 nene, Kushtetuta e Sllovenisë 174 nene, Kushtetuta e Federatës Ruse 137 nene, KushtetuNorvegjisë 112 nene, Kushtetuta e Maqedonisë 134 nene, Kushtetuta e Kroacisë 142 nene, Kushtetuta e Holandës 142 nene,Kushtetuta e Austrisë 148 nene etj.

KONTROLLIN E KUSHTETUESHMERISE NE SHBA E USHTRON: Gjykata supreme.



AKTET PARAPARKE QE I KANE PARAPRI KUSHTETUTES SE SHBA-se JANE: deklarat e pavarsise dhe artikonfederates

PARIMET THEMELORE TE KUSHTETUTES SE SHBA-se JANE: 1. Sovraniteti popullor, 2. Sundimi i ligjit, 3.Ndaraj e pushtetit, 4. Kontrolli dhe ekuilibrat, 5. Rishikimi gjyqesor, 6. Federalizmi,

KONGRESI I SHBA-se: Perbehet prej 2 dhomave, Dhoma e perfaqesuesve dhe Senatit. Dhoma e perfaqsuesve ka 4perfaqesues, kurse Senati ka 100 senator.

NSTRUMENTET QE PRESIDENTI MBROHET NGA KONGRESI JANE: Fjalimet vjetore apo mesazhet, Vetojauspenzive dhe vetoja e xhepit.

QAK ESHTE E DREJTA SUSPENZIVE E VOTES: eshte e drejta e presidentit qe projektiligjin e nxjerre nga kongi ja kthej kongresit bashke me verejtjet brenda 10 diteve pas dorzimit pa i llogaritur te diellat.

KUSHTETUTA E SHBA 1787: eshte kushtetuta e pare e shkruar ne bote, eshte kushtetuta me e shkurte me 7 nene d26 amandamente, poashtu eshte shteti i pare federativ ne bote.

PARIMET E DEMOKRACISE AMERIKANE? Sovraniteti popullor , sundimi i ligjet , te drejtat e njeriut , ndarja e

pushtetit , kontrolli dhe ekuilibri etj.

DISA NGA BURIMET E SE DREJTES KUSHTETUESE NE SHBA? Burimet e se drejtes ne Shba jan : kushtetutabashk me amadamentet , vendimet e gjykates supreme dhe disa gjykatave te tjera , disa ligje qe i nxjerr kongresi etj

KARAKTERISTIKAT E KUSHTETUTES SE SHBA-VE ? Eshte kushtetuta e pare e shkruar, eshte kushtetut e shkkushtetuta e pare federative etj.

SHTYLLAT QE MBAHET KUSHTETUTA NE SHBA? Mbeshtetet ne iden e Xhon Lukut – Filozof.

SENATI KA TE DREJT te marr pjes ne emerimet qe i ben Presidenti ( funksion ekzekutiv ). KONGRESI KA TE

DREJT te pushoj nga puna zyrtar ndaj te cilve eshte ngre padi .etj

SA HERE ESHTE AMANDAMENTUAR KUSHTETUTA E SHBA-se: 27 her dhe i ka 7 nene.

CILI ESHTE INSTRUMENTI QE KONGRESI KONTROLLON PRESIDENTIN? Ja rezon veton presidentit.Buxhentin e propozon Presidenti por miratimi i duhet nga Kongresi , presidenti raporton her pas here per gjendjen epergjithshme, edhe per taksa fjalen e fundit e ka kongresi ... etj

ROLI I PRESIDENTIT: mund te propozoj projektligje , ai ka te drejten te therras kongresin kur te doj ai , ai mund tkerkoj te behen ndryshime qe atij i duken te rendesishme etj

KONTROLLI I KONGRESIT NDAJ PRESIDENTIT - rezon veton presidentit. Buxhentin e propozon Presidenti pomiratimi i duhet nga Kongresi , raporton presidenti her pas here per gjendjen e pergjithshme , edhe per taksa fjalen eundit e ka kongresi,etj.

RAPORTI MES PRESIDENTIT DHE KONGRESIT TE AMERIKES? Bartës i pushtetit legjislativ është Kongresi.Kongresi përbëhet nga Dhoma ePërfaqësuese, si dhomë e shtetasve dhe Senatit si dhomë e njësive federale. Bartës ipushtetit ekzekutiv është presidenti i zgjedhur nga populli, është organ individual me autorizime të gjera ekzekutivePërgjegjësia e tij është e drejtuar nga elektorati e jo nga organi përfaqësues-legjislativi, pozita e tillë ka ndikuar nëeorinë kushtetuese tëzbatohet emërtimi sistem presidencial. FAZAT E ZGJEDHJES SE PRESIDENTIT NE SHBA , 1.gara mbrenda partis, 2. emrimi i zv presidentit, 3.fitorj

ndaj kandidatit te partis kundershtare, 4.demokrat apo republika te ciles i takon tash, 5. fitimi i votave te elektoratit

mbrendshem, dhe i fundit eshte inagurimi qe behet me 21 janar.



PERGJEGJSITE E PRESIDENTIT TE AMERIKES? Presidenti mund te ndikoj ne kongres permes Vetos, mund tepropozoj projektligje , ka te drejten te therras kongresin kur te doj ai, mund te kerkoj te behen ndryshime qe atij i due rendesishme, etj.

QYSH NDIKON PRESIDENTI NE KONGRES PERMES CILIT INSTRUMENT? Presidenti mund te ndikoj nekongres permes Vetos.

CILI ESHTE ROLI I PRESIDENTIT NE KONGRES? Presidenti hartonë dhe zbatonë politikën e jashtme amerikanGjashtë veprimet e Presidnetit në politikën e jashtme janë kryesisht ekzekutive, 1) – Përgjigje ndaj ngjarjeve të jasht2) – Propozimet legjislative 3) – Negociimi i traktateve ndërkombëtare 4) – Deklaratat politike 5) – Implementimi ipolitikave, dhe 6) – Veprim të pavarur.

KONGRESI I SHBA NË LIDHJE ME PRESIDENTIN DHE GJYKATA SUPREME KA ROLIN E ORGANITLEGJISLATIV KRYESOR TË SHTETEVE TË BASHKUARA. Por hartuesit e Kushtetutës së ndërtuar një sistem në cilin tri degë të fuqishme të qeverisë duke përdorur një seri të kontrolleve dhe balancave mund të kufizojë fuqinë

njëri-tjetrit. Si rezultat, ajo ndihmon për të kuptuar se si Kongresi ndërvepron me presidencën si dhe Gjykatës së Larnë mënyrë që të kuptojnë se si ajo funksionon si një institucion.

KARAKTERISTIKAT E KUSHTETUTES AMERIKANE? karakteristikat ekushtetutes amerikane jan: eshtekushtetuta me e shkurt ne bot eshte e perber prej 7 nenesh 27 amandamente prej te cilave 24 jan ne fuqi.

ROLIN E GJYKATES NE SHBA e ben Senati , dhe ate ne kete rast e udheheq gjykatesi i gjykates se lart . Presidenmund te largohet nese senati voton 2/3 .MPEACHMENT / PADI KUNDER PRESIDENTIT KA TE DREJT TE NGRIS VETEM: dhoma e perfaqsusve.

ME IMPEACHMENT KUPTOHET procesi , apo padia te cilen e ben dhoma e perfaquesve kunder presidentit.KUR PERDORET IMPIQMENTI? Procesi , apo padia te cilen e ben dhoma e perfaquesve kunder presidentit ..Presidenti mund te paditet dhe te denohet ne raste se ka bere krime , ryshfet, apo edhe kundervajtje.

MAGNA KARTA LIBERTATUM QKA PERMBAN ? 1. peticioni mbi të drejtat 1628 2. ligji mbi të drejtat (bill ofight) 1688 3. habeas corpus act 1690. Të drejat me kryesore tëdeklaruara dhe të mbrojtura nga ky dokument janë: e

drejta e pronësisë private, e drejta e privatsisë,e drejta e lirisë personale nga shteti kryesisht nga pushteti i Mbretit etj

magna charta ishte nje marrveshje kushtetuse ndermjet mbretit dhe feudalve qe, feudalet te kishin te drejta formale mokat e tyre, pastaj kerkonin haraq te arsyeshem qe do ja jepte kuvendi i pergjithshem i mbreteris pastaj te mbrohen nulmet qe do i beheshin nga mbreti etj

TEORIA JURIDIKE GJERMANE CILEN TE DREJTE E ZHVILLOI? Te drejten shteterore.

PROKLAMIMI I KUSHTETUTES NE MENYRE SOLEMNE? Proklamimi i kushtetuses behet nepermjet kuptimitPolitik , pasi sipas kuptimit politik kushteta paraqet nje deklaracion te proklamuar solemnisht i cili perman rregulla nkufizimin dhe kontrollin e e pushtetit , e sidomos ne te drejtat dhe lirit e njeriut .

ARSYET E KUSHTETUTAVE TE SHKRUARA? Disa arsye te kushtetutave te shkruara : Bejne interpretimin apo

qarimin e normave kushtetuse , qytetaret i njohin te drejtat e tyre , pastaj keshtu krijohet nje shtet me i sigurt etj!

PSE KUSHTETUTA ESHTE AKTI ME I LARTE? Kushtetuta eshte ligji themelor i nje shteti dhe akti me i lart jurinje vendi . Ka epersi mbi te gjitha pasi ajo siguron dhe mbron interesat e pergjithshme te qytetareve . Pastaj ajo kapersi ndaj degve te tjera , dhe te gjitha normat e tjera duhet te jene ne pajtueshmeri me kushtetuten.

KUPTIMI MATERIAL I KUSHTETUTES MERR PER BAZE: Qeshtjet (Objektin) qe e rregullon kushtetuta.

ME QKA NDRYSHON KUSHTETUTA? Me ligj edhe me amandament.

SHTESA QKA PARAQET NE KUSHTETUTE?-Aneksin kushtetues.



DEKLARATA ESHTE? Akt politik

KUPTIMI ME I NGUSHTE I TE DREJTES KUSHTETUESE? Dege e sistemit juridik.

NE QFARE FORMA NDRYSHOHET KUSHTETUTA? me referendum, me organ te veqant te kushtetutes edhe morgan legjislativ.

MARRËVESHJET NDËRKOMBËTARE TË RATIFIKUARA DHE NORMAT JURIDIKISHT TË DETYRUESHTË SË DREJTËS NDËRKOMBËTARE: kanë epërsi ndaj ligjeve të Republikës së Kosovës.

E DREJTA PASIVE E VOTES: Paraqet te drejten e kandidimit personal.

KRIZA KUSHTETUESE SHFAQET KUR: Skilet kushtetuta, kur deshton nxjerrja e saj dhe kur nuk munde te zbatojo.

NDRYSHIMI FAKTIK I KUSHTETUTES ESHTE: Pa u bere ndryshimi formal i kushtetutes.

SA ANTARE E PERBEJNE KESHILLIN KUSHTETUES NE FRANCE DHE CILI ORGAN KUSHTETUES IZGJEDHE ATA: E perbjen 9 antare dhe kane mandate 9 vjeqar pa te drejte rizgjedhje, 3 antare i zgjedhe presidenti,

ntare i zgjedh kryetari i asamblese kombetare dhe 3 antare i zgjedhe senati.

MAGNA KARTA LIBERTATUM? E ka kufizu pushtetin e monarkut dhe I ka dhen te drejta klasave tjera.MAGNA KARTA LIBERTATUM 1215? Në vitin 1215 nxirret Karta e Madhe e Lirive me të cilën rregullohen shumqështje veqmas kufizohet pushteti I monarkut në disa sfera. Si dokument me të cilin zbatohet supremacioni I drejtësinë raport me pushtetin e monarkut,me këtë document parishikohet edhe e drejta e popullit në kryengritje po qe semonarku nuk I përmbahet këtij dokumenti.

KUSH E GARANTON SIGURINE KUSHTETUESE NE KOSOVE? Gjykata kushtetuese e Kosoves.

KUR GJYKATA KUSHTETUESE KA TE DREJT TE BEJ KONTROLLIN E PROJEKT AMANDAMENTEVE N

KOSOVE? Gjykata Kushtetuese e ben kontrollin e projekt - amandamenteve, atehere kur kryetari i Kuvendit teKosoves i dorezon projekt - amandamentet ne Gjykaten Kushtetuese per vleresimin e ligjshmerise dhekushtetushmerise para miratimit te tyre ne Kuvend.

KUR PRESIDENTI KA TE DREJT TE NIS INICIATIVEN LEGJISLATIVE NE KOSOVE? Nismen per te propozigje, mund ta merr Presidenti i R. te Kosoves ne fushveprimtarine e ti, Qeveria, Deputet e Kuvendit, ose me se paku0000 qytetareve, sipas menyres se percaktuar me ligj. Ligji i miratuar ne Kuvend nenshkruhet nga kryetarit i Kuven

dhe e shpall Presidenti i Kosoves pasi te kete nenshkruar brenda 8 diteve. Nese Presidenti i R. te Kosoves brenda 8 dpas marrjes se ligjit, nuk ka marre asnje vendim per shpalljen apo kthimin e tij, atehere ligji konsiderohet i shpallur nenshkrimin e tij dhe publikohet ne gazeten zyrtare. Ligji hyn ne fuqi 15 dite pas publikimit ne Gazeten Zyrtare, nesme ligj nuk percaktohet ndryshe.

SHKARKIMIN E GJYQTAREVE KUSH E BENE DHE PER QFARE ARSYE? Shkarkimin e Gjyqtarve e bene:Presidenti i R. te Kosoves me propozimin e Keshillit Gjyqesor te Kosoves, nese kryen ndonje veper penale te rende mos respektimi i detyres keto jane shkaqet apo arsyet e shkarkimit te gjyqtareve.

CILI SHTET KA KUSHTETUTE TE BUTE ?Kushtetute e bute konsiderohet ajo e cila miratohet nga organi i cili inxjerr ligje te rendomta, sipas procedures per nxjerrjen e ligjeve te rendomta. Si Kushtetute e bute (fleksibile)konsiderohet Kushtetuta e Anglise.

PROCEDURA E EMRIMIT TE SHEFIT TE POLICISE SE KOSOVES? Komisioni për Emërime të Larta dheDisiplinë në Polici i propozon Ministrit te MPB-se kandidatët për emërim në pozitën Drejtor i Përgjithshëm i Policis



ndërkaq Ministri i MPB-se i rekomandon Kryeministrit kandidatët e mundshëm për këtë post. Drejtorin e Përgjithshë Policisë e emëron Kryeministri, bazuar në propozimet e paraqitura nga Ministri i MPB-se. Drejtori i Përgjithshëm

Policisë emërohet për një periudhë kohore prej pesë (5) vjetësh, me mundësi vazhdimi pas çdo pesë (5) vjet, ngautoriteti që i ka emëruar. Nëse Drejtorit të Përgjithshëm i përfundon mandati në vitin kalendarik të zgjedhjeve të

përgjithshme, atëherë qëndrimi i tijë në detyrë do të zgjatet në mënyrë automatike për një (1) vit pas certifikimit tëgjedhjeve.

CILI ORGAN E BEN MBIKQYRJEN E RUAJTJES SE MONUMENTEVE TRASHEGIMORE NE KOSOVE?Mbikqyrjen e bene Ministria e rinise dhe kultures, kurse ruajn KFOR ne bashkpunim me Policine e Kosoves.

MENYRAT E MIRATIMIT DHE NDRYSHIMIT TEKUSHTETUTES?Kushtetuta mund te ndryshohet permes dy akteve kushtetuse, ato jane: Me ligje Kushtetuse dhe AmandamentetKushtetuse.

BURIMET E SE DREJTES KUSHTETUESE NE KOSOVE? Burimet formale te se Drejtes Kushtetuese ne R. eKosoves jane: Deklarata e Pavaresise; Kushtetuta e Republikes se Kosoves; Aktet Kushtetuese; Ligjet e Kuvendit teKosoves; Vendimet e Gjykates Kushtetuese te Kosoves; Konventat Evropiane per tedrejtat e Njeriut e specifikuar neKushtetute.

GJYKATA KUSHTETUESE E KOSOVES KUR U HARTU PER HERETE PARE? Per te here te pare u hartua ne

vitin 1972.

POZITA E KOSOVES NE BAZE TE KUSHTETUTES SE VITIT 1974? Kosova me dispozitat e kesaj kushtetuese percaktua si njesi autonome politike territoriale dhe si element konstituiv I federalizmit. Pozita kushtetuese juridike kosoves sipas kushtetutes se ish RSFJ-se se vitit 1974 ne shum sfera ishte e ngjashme me poziten e republikaveocialiste. Kushtetuta e RSFJ-se se vitit 1974 sikurse edhe kushtetuta e KSA te kosoves te vitit 1974 percaktojn

Kosoven: a) njesi te mvetesishme politike territoriale, b) element konstituiv te federalizmit jugosllav.

KOSOVA SI NJESI E MVETSISHME TERRITORIALE? Sipas kushtetutes se ish RSFJ-se te vitit 1974 kosova kapasur kufijt e vet territorial qe kan pasur cilsin e kufive shtetror. Si I till ky teritor eshte I pa ndashum dhe nuk mundet objekt I kurfar ndarjesh dhe coptimesh territoriale. Per ndryshimin e kufive ka mundur te vendos vetem populli d

organet legjitime te kosoves.

KOSOVASI ELEMENT KONSTITUIV I FEDERALIZMIT JUGOSLLAV? Sipas zgjedhjeve te kushtetutes se RSFevitit 1974 dhe kushtetutes te KSA te te njejtit vit, kosova ishte subjekt dhe element konstituiv I federalizmit jugosl

me te drejtat e ngjashme me njesit e tjera federale. Parimet kushtetuese te cilat percaktonin kosoven si elementkonstituiv te federalizmit jugosllav bazohen ne: Perfaqesimin e saj ne te gjitha organet e institucioneve federative,pjesmarrjen e saj ne realizimin e funksioneve legjislative dhe funksioneve te tjera ne nivel te federates etj.

CILI SHTET KA HARTU KUSHTETUTEN ME MARRVESHJEN DERKOMBTARE? Qiproja

QFAR ESHTE ROLI KUSHTETUES I KESHILLIT GJYQESOR TE KOSOVES SIPAS KUSHTETUTES SE

KOSOVES? Keshilli gjyqesor I kosoves eshte organ plotesisht I pavarur ne kryerjen e funksioneve te tij me qellim tigurimit te nje sistemi te pavarur, te drejt, professional dhe te paanshem te drejtsis ne Kosove.

QFAR ESHTE UDHEZIMI ADMINISTRATIVE? Udhezimi eshte akt juridik normative dhe nxjerret me qellim tedrejtimit, keshillimit ose dhenies se instrukcioneve te ndryshme lidhur me zbatimin e ligjit apo dispozitave tjera.Udhezimi administrative ka karakter detyrues por ne mas me te dobet se urdheresa apo rregullorja, egziston udhezimakultativ apo I pa detyrueshum, udhezimi nxirret nga organet me te larta qe iu drejtohen organeve me te ulta.

QFAR ESHTE DEKRETI PRESIDENCIAL SIPAS LEGJISLACIONIT NE FUQI NE KOSOVE? Dekreti eshte njehkres apo dokument te cilen kryetari I shtetit e leshon per qellime te ndryshme qe duhet zbatuar nga organet shtetro

psh. Dekreti per emrimin e ambasadorve ne shtetet tjera etj.



SIPAS CILES FORMUL DHE NEN CILAT KUSHTE MUND TE SHKARKOHEN NGA DETYRA PROKURORE KOSOVES? Prokuroret mund te shkarkohen vetem ne rast se: a)shkaktojn veper penale, b) nese bejn shkelje te rene detyres zyrtare. Propozimin per shkarkim ebene keshilli prokurorial kurse shkarkimin e bene presidenti.

PROCEDURA PER SHPALLJEN E GJENDJES SE JASHTZAKONSHME NE VEND? Kushtetuta percakton segjendjen e jashtzakonshme e shpall Presidenti i Republikës së Kosovës, në konsultim me Kryeministrin, mund tëhpallë Gjendjen e Jashtëzakonshme. Me shpalljen e Gjendjes së Jashtëzakonshme, Presidenti i Republikës së Kosovhpallë menjëherë një dekret, i cili përcakton natyrën e gjendjes së emergjencës dhe çfarëdo kufizimi mbi të drejtat diritë. Brenda dyzet e tetë (48) orësh, Kuvendi mund të japë pëlqimin me dy të tretat (2/3) e votave të deputetëve të

pranishëm dhe që votojnë. Nëse nuk jepet pëlqimi, dekreti i Presidentit nuk ka forcë as efekt. Gjatë Gjendjes sëashtëzakonshme, Kushtetuta e Republikës së Kosovës nuk suspendohet. Kufizimet mbi të drejtat dhe liritë e

garantuara me këtë Kushtetutë, bëhen vetëm deri në shkallën e nevojshme, për sa më pak kohë që të jetë e nevojshmdhe në përputhje të plotë me këtë Kushtetutë. Gjatë Gjendjes së Jashtëzakonshme, ligji për zgjedhjet e Kuvendit dheKomunave nuk mund të ndryshohet.

NE CILAT RASTE SHPALLET GJENDJE E JASHTZAKONSHME? Presidenti i Republikës mund të shpallëGjendjen e Jashtëzakonshme, kur: (1) ka nevojë për masa emergjente të mbrojtjes; (2) ka rrezik të brendshëm ndajendit kushtetues ose sigurisë publike; (3) ka fatkeqësi natyrore, e cila prek tërë territorin e Republikës së Kosovës o

një pjesë të tij.

CILAT JAN FAZAT E SHPALLJES SE GJENDJES SE JASHTZAKONSHME (AFATET) ESE? Gjendja eashtëzakonshme zgjat për aq kohë sa vazhdon të kërcënojë rreziku dhe nuk mund të zgjatë më shumë se për njëperiudhë prej gjashtëdhjetë (60) ditësh. Me pëlqimin e shumicës së deputetëve të Kuvendit të pranishëm dhe qëvotojnë, Gjendja e Jashtëzakonshme, nëse është e nevojshme, mund të zgjatet për periudha pasuese prej tridhjetë (30ditësh, por jo më shumë se për nëntëdhjetë (90) ditë shtesë gjithsej. Kuvendi mund të vendosë kufizime të tilla, sipasnevojës, për sa i përket kohëzgjatjes dhe shkallës së Gjendjes së Jashtëzakonshme. Kur Presidenti konstaton se rrezindaj Republikës së Kosovës është i natyrës së jashtëzakonshme, Kuvendi mund të vendosë që Gjendja eashtëzakonshme të zgjasë më shumë se njëqind e pesëdhjetë (150) ditë, vetëm nëse për të votojnë dy të tretat (2/3) e

gjithë deputetëve të Kuvendit.

KUR GJYKATA KUSHTETUESE KA TE DREJT TE BEJ KONTROLLIN E PROJEKT AMANDAMENTEVE N

KOSOVE? Gjykata kushtetuese kontrollin e projekt-amandamenteve e ben ateher kur kryetari I kuvendit I dorzonprojekt-amandamentet ne gjykaten kushtetuese per vlersimin e ligjshmeris dhe kushtetutshmeris para miratimit te tyne kuvend.

QFAR SISTEMI TE ORGANIZIMIT TE EGZEKUTIVIT PERCAKTON KUSHTETUTA E KOSOVES? Kosovashte sistem bicefal.

PJESA HYRSE DHE KONSTITUIVE E DEKLARATES SE PAVARSIS SE KOSOVES? Pjesa hyrse, pasi qe nehyrjet e deklarates riafirmohet deshira per integrime euroatlantike theksohet se kosova eshte nje rast special qe del nhperberja jokonsensuale e jugosllavis dhe nuk paraqet prosedan per cilendo situate tjeter. Pjesa konstituive e

deklarates permban elementet thelbsore te deklarimit te pavarsis dhe percaktimit te vlerave kryesore te shtetit te ri.

PARIMET NE KUSHTETUTEN E KOSOVES (NJEREN PREJ TYRE ME FOL GJERSISHT)? Kushtetuta e kosoproklamon keto parime kryesore: a) parimi I supremacis se kushtetutes, b) parimi I sundimit te ligjit, c) parimi I

numeracionit taksativ te juridiksionit kushtetues, d) parimi I demokracis kushtetuese dhe parlamentare, e) parimi Indarjes dhe kontrolleve te pushteteve, f) parimi I diskriminimit pozitiv etj.PARIMI I NDARJES DHE KONTROLLIT RECIPROK TE PUSHTETEVE – ndarja dhe kontrolli I pushteteve pernje nder parimet krysore te demokracis. Ne kosove ndarja e pushteteve behet ne ket menyr: pushteti legjislativ bartee cilit eshte parlamenti, pushteti egzekutiv bartes I te cilit eshte qeveria e kosoves, pushteti gjyqesor bartes te te cilitan gjykatat e kosoves.



RAPORTI I KUSHTETUTES ME PAKON E AHTISARIT? Perfundimisht ne relacionin ne mes te pakos dhekushtetutes eshte me rendsi fakti se kushtetuta e kosoves eshte e shkruar e tera ne frymen e pakos se Ahtisarit duke jnenshtruar ne mas te madhe asaj.

KUSHTETUTA E REP.SE KOSOVES DEFINOHET SI: republike parlamentare

E DREJTA E RIKTHIMIT TE LIGJIT NE PARLAMENT BEHET NGA PRESIDENTI BRENDA AFATIT PREJ:Tete (8) diteve nga data e dorzimit te tij ne presidence.

CILAT NGA SHTETET NE VIJIM NJIFET QE MIRATOI KUSHTETUTEN PERMS REFERENDUMIT: Franca

CILAT NGA SHTETET NE VIJIM NIFET PER KUSHTETUTE TE FORTE (RIGJIDE): SHBA

QDOKUSH QE AKUZOHET PER VEPER PENALE, GEZON TE DREJTA MINIMALE NE VIJIM:1) Të njoftohet menjëherë në gjuhën që kupton, për natyrën dhe shkakun e akuzës kundëraj/tij; (2) Të njoftohet për të drejtat e tij/saj sipas ligjit; (3) Të ketë kohë, mundësi dhe mjete të mjaftueshme për të

përgatitur mbrojtjen e vet; (4) Të ketë ndihmën pa pagesë të një përkthyesi, kur nuk flet ose nuk kupton gjuhën në tëilën zhvillohet gjykimi; (5) Të ketë ndihmën e një mbrojtësi që e zgjedh, të komunikojë lirisht me të dhe, nëse nuk

ka mjete të mjaftueshme, t’i sigurohet mbrojtja falas.

GJYKATAT E RREGULLTA NE KOSOVE: Jane kushtetutshmerisht te detyruara ti permbahen praktikes gjygjsoregjykates europiane per te drejtat e njeriut.

GJYKATA KUSHTETUSE E KOSOVES BENE RISHIKIMI E KUSHTETUTSHMERISE SE AMANDAMENTEKUSHTETUSE: Per pajtueshmerin me te gjitha dispozitat kushtetuse te kushtetutes se kosoves

EMRIMI FILLESTAR I GJYQTARVE SIPAS KUSHTETUTES SE KOSOVES BEHET PER NJE MANDATE:3) trevjeçar. Në raste të riemërimit, mandati është i përhershëm deri në moshën e pensionimit, sikurse është përcakt

më ligj, përveç nëse shkarkohet në pajtim me ligjin.

KOMPETENT PER TRANSFERIMINE GJYQTARVE SIPAS KUSHTETUTES SE KOSOVES ESHTE: Këshilli

Gjyqësor i Kosovës është përgjegjës për transferimin dhe për procedurën disiplinore kundër gjyqtarëve.

QFARE EDHTE ROLI KUSHTETUES I KSHILLIT GJYQSOR TE KOSOVES SIPAS KUSHTETUTES SEKOSOVES? Kshilli gjyqesor I kosoves eshte organ plotesisht I pavarur ne kryerjen e funksioneve te tij me qellim teigurimit te nje sistemi te pavarur, te drejt, te qasshem, professional dhe te pa anshem te drejtsis ne kosove.

CILAT ISHIN DEFEKTET (MANGESIT) E REZULUTES 1244?) me shum eshte marr me pasojat e krizes se sa me burimet e saj,

b) ka sanksionuar gjendjen e status quos,) nuk e ka njohur gjendjen e me parshme te shpallur me referendum.

RATIFIKIMI I MARRËVESHJEVE NDËRKOMBËTARE: Kuvendi i Republikës së Kosovës me votat e (2/3) e tëgjithë deputetëve ratifikon marrëveshjet ndërkombëtare për këto çështje:1) territorin, paqen, aleancat, çështjet politike dhe ushtarake,2) të drejtat dhe liritë themelore,3) anëtarësimin e Republikës së Kosovës në organizata ndërkombëtare.4) marrjen përsipër të detyrimeve financiare nga ana e Republikës së Kosovës.

CILI ORGAN KUSHTETUES NE KOSOVE EDHTE KOMPETENT PER RATIFIKIMIN E MARRVESHJEVENDERKOMTARE PER TRANSPORT NDERKOMTAR RRUGOR DHE MALLRA? Keto lloj marrëveshjendërkombëtare, ratifikohen pas nënshkrimit nga Presidenti i Republikës së Kosovës.



NJE MARRVESHJE E RATIFIKUAR NDERKOMTARE SIPAS KUSHTETUTES SE KOSOVES: Ka epersi ndajigjit po jo ndaj kushtetutes.

RAPORTI I KUSHTETUTES ME PAKON E AHTISARIT ? Perfundimisht ne relacionin ne mes te pakos se Ahtisadhe kushtetutes eshte me rendsi fakti se kushtetuta e rep. se kosoves eshte e shkruar e tera ne frymen e pakos seAhtisarit duke iu nenshtruar ne mas te madhe asaj.

CILI ORGAN KONTROLON DHE MBIKQYRE POLITIKAT E INSTITUCIONEVE TE SIGURISE SIPASKUSHTETUTES SE KOSOVES? Kuvendi i Republikës së Kosovës mbikëqyr buxhetin dhe politikat e institucionevë sigurisë, sikur rregullohet me ligj.

ANE TE NJOHURA DISA FORMA KUSHTETUESE TE MBROJTJES SE KUSHTETUESHMERISE DHELIGJSHMERISE: 1. Mbrojtja e kushtetutes nga organi perfaqesues – psh. Parlamenti, 2. Mbrojtja e kushtetutes ngagjykatat e rregullta – psh. Gjykata supreme ne (SHBA), 3. Mbrojtja e kushtetutes nga nje organ i veqante kushtetuespsh. Keshilli kushtetues ne (France), 4. Mbrojtja e kushtetutes nga ana e gjykatave kushtetuese, 5. Mbrojtja dhenterpretimi i kushtetutes nga institucionet dhe mekanizmat nderkombetare qe zbatohet ne vendet me administrim

nderkombetar, ku prezenca nderkombetare ka te drejtat perfundimtare ne interpretimin e kushtetutave te orkestruara ketyre shteteve, psh. Bosnje dhe ai i Kosoves me kornizen kushtetuese.

CILI ESHTE ROLI I KOMISIONEVE FUNKSIONALE NE KUVENDIN E KOSOVES NE PROCEDUREN E

SHQYRTIMIT TE PROJEKT-LIGJEVE? Rregullorja e Punës e Kuvendit të Kosovës parasheh që komisionetparlamentare duhet të takohen së paku dy herë në muaj.Çdo komision brenda fushës së tij të përgjegjësive ka autoritet për të mbikëqyrur zbatimin e ligjeve nga Qeveria eKosovës respektivisht nga ministritë përkatëse.

KUORUMI është numri i domosdoshëm i anëtarëve të komisionit që duhet të jenë prezentë për të mbajtur mbledhjeShumica (50%+1) e anëtarëve të komisionit përbëjnë kuorumin.

PERKUFIZIMI I KUVENDIT SIPAS KUSHTETUES SE KOSOVES: Kuvendi eshte institucioni me i larteperfaqesues dhe ligjevenes i R. Kosoves, Kuvendi ka strukture njedhomeshe (Unikamerale) dhe perbehet nga 120Deputet te zgjedhur me votim te fshehte, bazuar ne sistemin prporcional me lista te hapura. 100 Deputet, te partive,

koalicioneve, iniciatives qytetare shqiptare, 10 Deputet te partive, koalicioneve, iniciatives qytetare serbe, 10 Deputekomunitetev tjera, 1 Rom , 1 Ashkali, 1 Egjiptian, 3 Boshnjak, 2 Turq, 1 goran dhe 1 Deputet ai kumunitet qe ka mehume votues.

NË FRANCË PUSHTETI ekzekutiv është bicefal. Qeveria është heterogjene dhe funksionon si qeveri e koalicionit.

NË ANGLI QEVERIA ZGJEDHET nga Dhoma e Komunave me propozim tëKryeministrit dhe është homogjene. Na në Francë Presidenti e zgjedhkryeministrin, i cili më pas e përpilon listën e ministrave të tjerë, listëe cila pas përpt ratifikohet nga preidenti Republikës. Në Anglikryeministri zgjedhet drejtëpërdrejtë nga populli.

PUSHTETI EKZEKUTIV MONOCEFAL është kur shefi i shtetit është bartës i vetën i tërëpushtetit ekzekutiv dhe

njëkohësisht është shef i qeverisë si p.sh SHBA.

PUSHTETI EKZEKUTIV BICEFAL është kur dy organe të larat shtetërore e ushtrojnë paralelisht funksionet ekzekutive. Nkëto shtet roli i shefit të shtetit është formal ndërsa bartës i vërtetë i pushtetit ekzekutiv është qeveria. (sistemet parlamentar

sh. Kosova.

PUSHTETI EKZEKUTIV i përzier ekziston në ato shtet ku shefi i shtetit dhe qeveria paralelisht ushtrojnë funksionin ekzek.sh Franca.

NE ZVICËR SHEF I SHTETIT ËSHTË këshilli federal prej 7anëtarëve. (Kolegjial)



GJYKATA KUSHTETUESE E KOSOVES është organ i pavarur i mbrojtjes së kushtetutshmërisë dhe bënënterpretimin përfundimtar të kushtetutës. Ajo është nje organ i veçantë kushtetues, të cilit i besohet mbrojtja e

kushtetutëshmërisë dhe igjshmerisë.

A KA KOMPETENCA GJYKATA KUSHTETUSE E KOSOVES TE SHIKOJ KUSHTETUTSHMERIN EPROJEKT-AMANDAMENTEVE KUSHTETUSE. NESE PO CILAT JANE PARAMETRAT E KETIJ KONTROLTE KUSHTETUTSHMERISE.

. Kontrolli i kushtetëshmërisë dhe ligjshmërisë dhe vlerësimi i ekzistimit të pajtueshmërisë së akteveuridike me kushtetutën dhe ligjin,

2. Kontrolli i ekzistimit të shkeljeve, cenimit, ose mos rrespektimit të kushtetutës nga organet dhe institucionethtetërore, përfshirë këtu edhe shkarkimin e zyrtarëve të lartë shtetëror,. Kontrolli i kushtetutëshmërisë dhe ligjshmerisë së zgjedhjeve, referendumeve dhe akteve tjera juridike e politike

OBJEKT I PADISË KUSHTETUESE MUND TË JENË: Aktet ligjore, aktet nënligjore, aktet e përgjithshmenormative të parlamentit, Aktet nënligjore të qeverisë, dekretet, urdhëresat, udhëzimet, rregulloret, Aktet nënligjore presidentit, dekretet, urdhëresat, rregulloret, Aktet e përgjithshme të organeve dhe agjencioneve ekzekutive, Aktetpërgjithshme të pushtetit lokal, statutet, rregulloret, etj, Shkeljet dhe mosrespektimi kushtetutës nga zyrtaret e lartë,hefi i shtetit, anëtarët e parlamentit në procedurat e revokimit dhe zyrtarëve të tjerë shtetëror, Vlerësimi i

kushtetutëshmërisë së procesit të zgjedhjeve, zgjedhjes dhe shkarkimit të presidentit nga parlamenti, respektimi iprocedurave kushtetuese, vlerësimi i kushtetutëshmërisë së referendumeve dhe proceseve tjera të rëndësishme, etj.

QFARE ESHTE DEKRETI PRESIDENCIAL SIPAS LEGJISLACIONIT NE FUQI NE KOSOVE? OFRO SHEMBPER KETE. - DEKRETI ËSHTË një dokument apo shkresë të cilën kryetari i një shteti e lëshon për qëllime tëndryshme e që duhet zbatuar nga organet shtetërore. Psh. Amnistimi i te denuarve, emrimi i gjykatesve, prokuroreve

mbsadoreve etj. Te gjitha keto behen me dekret.

KOMPETENCAT E KUVENDIT: (1) miraton ligje, rezoluta dhe akte të tjera të përgjithshme; (2) vendos të ndryshKushtetutën me dy të tretat (2/3) e votave të të gjithë deputetëve të tij, përfshirë dy të tretat (2/3) e të gjithë deputetëqë mbajnë vendet e rezervuara dhe të garantuara për përfaqësuesit e komuniteteve që nuk janë shumicë në Kosovë; hpall referendum, në pajtim me ligjin; (4) ratifikon traktatet ndërkombëtare; (5) miraton Buxhetin e Republikës së

Kosovës;(6) zgjedh dhe shkarkon Kryetarin dhe nënkryetarët e Kuvendit; (7) zgjedh dhe mund të shkarkojë Presiden

Republikës së Kosovës në pajtim me këtë Kushtetutë; (8) zgjedh Qeverinë dhe shpreh mosbesimin ndaj saj; (9)mbikëqyr punën e Qeverisë dhe të institucioneve të tjera publike, të cilat, në bazë të Kushtetutës dhe ligjeve, iaportojnë Kuvendit; (10) zgjedh anëtarët e Këshillit Gjyqësor të Kosovës dhe të Këshillit Prokurorial të Kosovës, n

pajtim me këtë Kushtetutë; (11) propozon gjyqtarët e Gjykatës Kushtetuese;(12) mbikëqyr politikën e jashtme dhe tigurisë; (13) jep pëlqimin për dekretin e Presidentit mbi shpalljen e Gjendjes së Jashtëzakonshme; si dhe (14) vendo

për çështjet me interes të përgjithshëm, të përcaktuara me ligj.

SIPAS KUSHTETUTES SE KOSOVES KUSH KA AUTORITET TE NENSHKRUAJ TRAKTATE DHEKONVENTA NDERKOMTARE? Presidenti dhe Kryeministri.

SIPAS DISPOZITAV TE KUSHTETUTES SE KOSOVES A JAN ENDE NE FUQI MARRVESHJET E UNMIK-

TE NENSHKRUARA NE EMER TE KOSOVES? PO,derisa te zavendesohen me marrveshje te reja.

CILI ESHTE INSTITUCIONI ME I LARTE NE REPUBLIKEN E KOSOVES SIPAS KUSHTETUTES? Parlamen

KUSH E SHPRENDAN PARLAMENTIN E KOSOVES? Presidenti i republikes, pas mosbesimit te qeveris.

QKA KONSIDEROHEN BURIME MATERIALE DHE FORMALE TE SE DREJTES?

APROVIMI I KUSHTETUTAV BEHET: a) permes referendumit, b) permes parlamentit, c) permes asamblesekushtetutvenese. Propozim për t’i hyrë ndryshimit të Kushtetutës mund të paraqesin Kryetari i Republikës, Qeveria,

paku 30 deputetë ose 150.000 shtetas.

http://sq.wikipedia.org/wiki/Dokumenti



RACA GJERMANE KONSIDEROHET SUPERIORE NDAJ TE TJEREVE DHE KJO ISHTE E GARANTUAR MLigjin themelor te kushtetutes se Vaimar-it

WELLS-I, IRLADA E VERIUT, SKOCIA DHE ANGLIA PERBEJNE: Nje federat me 4 njesi

CILI AMANDAMENT I KUSHTETUTES AMERIKANE NDALOI SKLLAVERIN PERGJITHMONE:Amandamenti i 13 paragrafi 1.

KOFEDERATA E ZVICRËS PËRBEHET PREJ: 26 kantoneve prej të cilëve 3 quhen edhe si gjysëm kantone. Secilkanton e ka kushtetutën e vet, qeverinë, parlamentin, gjykatat dhe ligjet e veta, edhe pse ato duhet natyrisht të jenë tëpajtueshme me ato të Konfederatës. Kantonet gëzojnë një autonomi të madhe administrative dhe lirinë evendim-marrjes. Ata kanë kontroll të pavarur mbi sistemet e tyre të arsimit dhe shërbimeve sociale, dhe secili ka for

saj policore. Çdo kanton gjithashtu përcakton nivelin e vet të taksave.

QEVERIA E ZVICRRES: Politika e Zvicrës zhvillohet në kuadrin e një sistemi shumëpartiak si republik federaledemokratike, ku KËSHILLI FEDERAL I ZVICRËS ËSHTË KREU I QEVERISË. Pushteti ekzekutiv ushtrohet ngaqeveria dhe administrata federale dhe nuk është përqendruar në ndonjë person. Fuqia legjislative federale është dhënnë qeveri dhe dy dhomat e Asamblesë Federale të Zvicrës. Gjyqësori është i pavarur nga ekzekutivi dhe legjislatura.Për çdo ndryshim në kushtetutë, një referendum është i detyrueshëm, për çdo ndryshim në ligj, një referendum mundkërkohet. Qeveria e Zvicrës me sistemin e qeverisjes politike daton që nga viti 1848 me themelimin e kushtetutes dh

htetit modern. Konfederata e Zvicrës qeverisjën e bën në 3 nivele politike, Qeveria Federale, Kantonet dhe Komuna

ANTARET E GJYKATES KUSHTETUSE NE KOSOVE I EMRON: Presidenti i Kosovës, me propozimin eKuvendit, për një mandat nëntëvjeçar, pa mundësi vazhdimi.

KUSHTETUTA E GJERMANISE ME 23 Maj 1949 e njohur si ligji themelor behet kushtetuta e gjermanisë me 3 te990 gjatë ribashkimit të Gjermanisë dhe kjo mirret zyrtarisht si dita kombëtare e shtetit (dita e pavarsisë).

KANCELARIN GJERMAN e propozon partia e cila fiton më së shumti vota gjatë zgjedhjeve dhe pastaj kancelari kdrejtë të zgjedh vetë ministrat. Kancelari ka autoritetin më të lartë politik.

KANCELARI GJERMAN KA FUQINE TI PROPOZOJE PRESIDENTIT TE EMROJE DHE SHKARKOIMINISTRANT E KABINETIT QEVERITAR. Pa konsultuar parlametin fare.

HISTORIKU I KUSHTETUTES NE SHBA: Kushtetuta e SHBA-ve u miratuar nga Kuvendi Kushtetutёdhёnёs nёFiladelfi, mё 17 shtator 1787. Hyri nё fuqi nё qershor tё viti 1788, pas ratifikimit tё shtetit tё nёntё (dy tё tretat enjёsive federale). Me kushtetutё ёshtё zbatuar sistemi republikan i bazuar nё ndarjen e pushtetit.

FUSHA E LEGJISLATIVIT USHTROHET NGA: Kongresi i cili pёrbёhet nga Senati dhe Dhoma e Pёrfaqёsuesv

SENATI: Senati pёrbёhet nga dy senatorё pёr çdo shtet (të gjitha shtetet kanë përfaqësim të njejtë). Senatorët zgjidhpërmës zgjedhjeve të drejtpërdrejta dhe Mandati i tyre është 6 vite.DHOMA E PERFAQESUESVE: Dhoma e pёrfaqёsuesve pёrbёhet nga antarё qё zgjidhen çdo dy vjet nga populli i

hteteve tё veçanta. Mandati i përfaqësuesve është 2 vite.

EKZEKUTIVI: Ushtrohet nga Presidenti, cili njёkohёsisht ёshtё edhe shef i shtetit. Zgjidhet pёr njё mandat 4 vjecarnga elektorët. Numri i elektorëve është 538, nevojiten 270 vota për tu zgjedhur. Nuk i jep pёrgjegjёsi legjislativit, p

lektoratit.

GJYQSORI NE SHBA: 1. Pushteti gjyqësorë ushtrohet nga Gjykata Supreme, 2. Bën interpretimin e ligjeve dhe tëKushtetutës, 3. Bën mbrojten e Kushtetutës, 4. Gjyqtarët federal i emëron Presidenti me pëlqimin e Senatit.

AMANDAMENTET: Janё shtojca plotёsuese qё i janё bёrё kushtetutёs, mirёpo nuk e kanё ndryshuar pёrmbajtjen

helbёsore tё kushtetutёs. Kushtetuta e SHBA-ve pёrmban 27 amandamente. Mund tё propozohen nga dy tё tretat e dhome tё Kongresit ose nga njё Kuvend kombёtar qё mund ta thёrrasё Kongresi. 10 amandamentet e para pёrbёhen



dispozitat e “Ligjit mbi tё drejtat”, si garanci e tё drejtave themelore qytetare. (1791). Amandamenti i 14 pёrbёn baztё drejtave individuale tё amerikanёve.

NDRYSHIMI I KUSHTETUTЁS NE SHBA: Kushtetuta konsiderohet si kushtetutё e fortё , ndёrsa pёr ndonjёndryshim eventual tё kushtetutёs nevojtet pёlqimi i tri tё katёrtave tё shteteve.

ATRIBUTET E KUSHTETUTЁS SЁ SHBA-VE: Kushtetuta nё Shtetet e Bashkuara paraqet aktin mё tё lartё jurididhe qё nga miratimi formalisht ka mbetur e pandryshuar. Konsiderohet si: kushtetuta e parё moderne e shkruar nё bokushtetuta e parё federative, kushtetuta mё e shkurtёr nё botё.

CILAT JANE HAPAT E ZAKONSHEM PARA SE NJE AMANDAMENT KUSHTETUES BEHET PJESE EKUSHTETUTES NE SHBA? Ato mund të propozohen nga 2/3e çdo dhome të Kongresit ose nga një kuvend kombëqë mund të thërrasë Kongresi. Një amendament bëhet pjesë e Kushtetutës pasi të jetë ratifikuar nga legjislaturat e ¾ hteteve ose nga kuvendet po në 3/4 e shteteve. Kongresi vendos formën e ratifikimit që duhet përdorur dhe cakton

kohën gjatë së cilës shtetet duhet të shgyrtojnë çdo amendament.

PRESIDENTI I SHBA-VE ZGJEDHET NESE: Fiton votat e shumices se shteteve te SHBA-ve.

DEGA EKZEKUTIVE E QEVERISË KOMBËTARE PËRFAQËSOHET zakonisht nga Presidenti,DEGA LEGJISLATIVE nga Kongresi, ndërsa DEGA JURIDIKE nga Gjykata e Lartë.

KOMPETENCAT FEDERATIVE TË RENDITURA NË KUSHTETUTË PËRFSHIJNË të drejtën për të mbledhuraksat, për të shpallur luftë dhe për të kontrolluar tregtinë.

GJYKATA E LARTË KA PUSHTET TË PRERË NË SHPJEGIMIN E KUSHTETUTËS. Ajo mund të shfuqizojëfarëdolloj ligji, federativ, shtetëror apo lokal, që bie në kundërshtim me ndonjë pjesë të Kushtetutës.

GJYKATA E LARTE NE SHBA ka pushtet të prerë në shpjegimin e kuptimit të Kushtetutës për çfarëdo rasti tëveçantë. Ajo ka të drejtën e rishikimit juridik , d.m.th. ajo mund ta shpallë një ligj si jokushtetues.

SI KA QENE STATUSI I QESHTJES ME POSHTE, PARA SE TE RATIFIKOHEJ AMANDAMENTI I 19 IKUSHTETUTES SE SHBS-VE NE VITIN 1920? Grate ne disa vende kane pasur mundesi te votojne

NORMAT E PARA KUSHTETUSE JANE PARAQITUR? (Ne Romen e vjeter)

CILA ESHTE KUSHTETUTA E PARE FEDERATIVE NE BOTE? (Kushtetuta e SHBA-ve.)EMERTIMI E DREJTA KUSHTETUSE NXJERR BAZEN DHE KUPTIMIN NGA: (Filozofija juridike –natyrore Kontrata Shoqerore.

NUMRO TRI SISTEMET E KONTROLLIT TE KUSHTETUTSHMERIS SE LIGJEVE DHE AKTEVE TJERAURIDIKE: Organi i rregullt – legjislativ, Organi special ose politik dhe Gjykatat e rregullta apo politike.

GJYKATA KUSHTETUSE SI MBROJTESE E KUSHTETUTES PER HERE TE PARE ESHTE PARAQITUR NEAustri)

EMRIMI E DREJTA PUBLIKE: eshte me i vjeter se emrimi e drejta kushtetuse.

Ku qendrone rendesia e kushtetutes se Frances vitit 1793 (Montanjarit ): Rendesia e kesaj Kushtetute qendron se mekete Kushtetute zbatohen per here te pare sistemi republikan ne France. Gjithashtu per here te pare juridikisht e kaparapare dhe shprehur konceptin dhe sistemin e qeverisjes se kuvendit ne baze te teorise mbi unitetin e pushtetit dukikuiduar qeverin si bartese ekzekutive.

SIPAS TEORISË JURIDIKE GJERMANE, KUSHTETUTA: Paraqet aktin me te larte te nje vendi



SI U EMËRUA DHE NE CILIN VITE U APROVUA KUSHTETUTA E PARE E SHIPERISE? Kushtetuta eShqiperise u aprovua ne vitin 1914 dhe u emerua si statues organik.

CILI ESHTE KUPTIMI MATRIALIST OSE SOCIOLOGJIKO-POLITIK I SE DREJTES KUSHTETUESE? Kuptimaterialist apo Sociologjiko-politik është kuptimi sipas të cilit me të drejtë kushtetuese nënkuptojmë të drejtën

kzistuese që materializohet në jetën e një vendi, e drejta positive me të gjitha raportet reale e formale, të realizuara normative pavarsisht nga fakti se ato norma a janë të kodifikuara në një document më të lartë apo jo.

KUSHTETUTA E FRANCES E VITIT 1958 PERCAKTON QEVERISJEN SHTETRORE NE FORMEKUSHTETUSE: Presidenciale dhe gjysmepresidenciale.

Kuptimi pozitiv – juridik i se drejtes kushtetuse nenkuptone? Normat juridike me karakter te kodifikuar ne njedukument te quajtur kushtetute.

NUMRO DISA NGA FAKTORET QE PERCAKTOJNE DALLIMIN NE MES KUSHTETUTAVE TE FORTA DBUTA: Mbështetet në kuptimin e kushtetutës në elemente procedurale. Autor i saj ishte Xhejms Brajsi. Faktorët qëndikojnë që një kushtetutë të jetë e fortë ose e butë jane: 1. Ograni i cili e miraton kushtetutën apo ndryshimin e saj, Procedura për ndryshimin ose miratimin e saj, 3. Shumica e votave për miratimin e kushtetutës apo ndryshimin e sajKushtetutat që i miraton dhe i ndryshon organi i posacshëm apo i rregullt, por i miraton sipas procedurës së posacm

me shumicë votash konsiderohen KUSHTETUTA TË FORTA.

Kushtetutat që i miraton organi i rregullt i cili nxjerr ligje apo sipas procedurës së nxjerrjes së ligjeve konsiderohenKUSHTETUTA TË BUTA.

BURIMET KRYESORE TE DREJTES KUSHTETUESE NE SHBA, KONSIDEROHEN: Kushtetuta e vitit 1787;vendimet e Gjykates Supreme te SHBA dhe gjykatave tjera federative dhe njesive federale. Ne SHBA, burime te sedrejtes kushtetuese jane edhe disa ligje qe i ka nxjerr Kongresi, etj.

KONTROLLIMIN E KUSHTUTSHMERIS NE SHBA E USHTRONE: Gjykata supreme

QKA ËSHTE METODA DOGMATIKE E STUDIMIT TE SE DREJTES KUSHTETUSE: Eshtë metodë themeloredhe më e vjetër e studimit e së drejtës kushtetuese si degë e së drejtës. Nëpërmjet saj pasqyrohet dhe zbulohet

përmbajtja e normave dhe rregullave juridike me të cilat rregullohen raportet politike themelore dhe institucionetpolitike në një vend.

CILI EMERTIM PERDORET SOT ME SHUME NE GJERMANI: e drejta publike8. Perse u miratuan 10 amandamentet e para ne kushtetuten e SHBA-ve me 1791?

U mitatuan sepse kushtetutes origjinale i mungonte nje ligj mbi te drejtat.

QKA ESHTE METODA AKSIOLOGJIKE E STUDIMIT TE SE DREJTES KUSHTETUSE: Zbulon dhe pasqyronpërmbajtjen e vlerave juridike të sanksionuara me normat dhe rregullat kushtetuese si dhe sendërtimi i tyre në prakti

BURIMET FORMALE TE SE DREJTES KUSHTETUSE JANE: Aktet e shkruara juridike te nje vendi kane fuqi m

e larte se ligjet e rendomta .

QKA QUAJME BURIME FORMALE TE SE DREJTES KUSHTETUSE? Janë aktet e përgjithshme juridike të formë shkruar të cilat janë në fuqi dhe me të cilat rregullohet materia kushtetuese. Ato mund të jenë ekskluzive (kur nëërësi e rregullojnë materien kushtetuese) dhe të përziera (kur përver materies kushtetuese rregullojnë edhe materiejetër juridike.

QKA QUAJME BURIME MATRIALE TE SE DREJTES KUSHTETUESE? Janë faktorë që kushtëzojnë dhe ndikonë formimin e normave kushtetuese dhe të drejtës kushtetuese si degë e së drejtës shkencore u paraqit se pari neFakulttin Juridik ne Ferare te italis 1797.



CILI SISTEM TE QEVERISJES SHTETRORE E PERCAKTONE KUSHTETUTA E BELGJIKES E VITIT 1831?Rendesi a e kesaj kushtetute qendron ne zbatimin dhe regullimin e modelit optimal te monarkis kushtetuese. Si mon

kufizuar e mbeshtetur ne sistemin parlamentar klasik. Ku sipas saj I ter pushteti del nga populli.

CILI ËSHTË DALLIMI MES AMANDAMENTEVE KUSHTETUSE DHE ANEKSIT KUSHTETUSE?AMENDAMENTI KUSHTETUES është akt kushtetues që paraqitet në kushtet e ekzistimit të kushtetutave të shkruMe të bëhet plotësimi i kushtetutave të shkruara. Me të bëhet plotësimi i kushtetutës ekzistuese ose ndryshimi dhe

ëvendësimi i normave të caktuara të saj, ndersa ANEKSI KUSHTETUES është shtojcë e posacshme e kushtetutës, ila së bashku me tekstin normativ të kushtetutës paraqet një tërësi. Nxirret tok me kushtetutën dhe nuk mund të qëni akt i pavarur.

CILA NGA KUSHTETUTAT VIJUSE NUK PERMBANE KAPITULL TE VEQANT MBI LIRIT DHE TEDREJTAT E NJERIUT? Frances

E drejta kushtetuse si dege pozitive-juridike ka: Tersin e rregullave mbi bazat e sistemit politik ,ekonomik perunksionimin e pushtetit lirte, drejtat e njeriut etj.

E DREJTA KUSHTETUSE KA RËNDESI: Teorike, edukative dhe pedagogjike

KUPTIMI MATRIAL I KUSHTETUTES MERR PER BAZE: Natyra juridike te kushtetutes.

NUMRO BURIMET E TE DREJTES KUSHTETUSE NE ANGLI: Burimet më të njohura prej tyre janë: 1.MagnaCharta Libertatum 1215, 2.Peticioni mbi të drejtat, 3.Habeas Corpus Act, 4.Billi (ligji) mbi të drejtat 1688, 5. Akti mhemelimin (Act of Settlement) 1700.

NUMRO BURIMET MATRIALE TE SE DREJTES KUSHTETUSE: Burimet materiale ndahen në dy grupe:) doket kushtetuese, konventat kushtetuese, normat e përgjithshme të së drejtës ndërkombëtare, praktika gjyqsore daktet juridike dhe b) teoria juridike, doktrinat politike, programet e partive politike etj.

Qka ështe amandamenti kushtetues? Eshtë akt kushtetues që paraqitet në kushtet e ekzistimit të kushtetutave tëhkruara. Me të bëhet plotësimi i kushtetutave të shkruara. Me të bëhet plotësimi i kushtetutës ekzistuese ose ndrysh

dhe zëvendësimi i normave të caktuara të saj.

PREAMBULLA KA KARAKTER: ideor.

PRAKTIKA GJYQESORE DHE ZAKONORE ESHTE BURIM KRYESOR I SE DREJTES KUSHTETUSE NE:Angli

PJESE KRYESOR TE KUSHTETUTES JANE: preambulla pjeset normative dhe dispozitat kalimtare.

THEKSONI MENYRAT E NXJERRJES DHE NDRYSHIMIT TE KUSHTETUTAVE : JANE TRI FORMATËMIRATIMIT TË KUSHTETUTËS, TË BAZUARA NË SOVRANITETIN POPULLOR: Miratimi i drejtperdrejt

nga populli permes referendumit; Miratimi nga ana e organit (kuvendi) kushtetutvenes; Miratimi nga ana e organit tendomte (legjislativ) perfaqesues.

TRI FORMAT E NDRYSHIMIT TË KUSHTETUTËS JANE: Ndryshimi me ane te referendumit kushtetutvenes;Ndryshimi nga ana e kuvendit kushtetutvenes; Nga ana e organit te rregullte legjislativ.

THEKSONI REZERVAT KRYESORE TE KUSHTETUESE TE VAJMARIT: Perpos zgjidhjeve demokratike, kjokushtetute ka permbajtur edhe disa zgjidhje jo demokratike, qe jane shfrytezuar per ta rrezuar demokracin gjermanedhe zhvillimin e diktatures fashiste, kjo i jep te drejte kuvendit qe te nxjerre dispozita qe e autorizojne shefin e shtetiqe ne raste te jashtzakonshme te nxjerre dekretligje sipas nevojes, me te cilen mund te emeroj perkohesisht kryetar

hteti edhe personin qe nuk ka fituar shumicen ne kuvend, kjo ishte ne kundershtim me parimin e kesaj kushtetute sie ciles kushtetuta eshte akti me i larte, dekretligji i nenshtrohet ligjit, etj.



CILAT ISHIN DY ÇESHTJET KONTESTUSE ME RASTIN E MIRATIMIT TE KUSHTETUTES SE FRANCESVITIT 1958? Dy ceshte kontestuese ishin se projektin e saj e kish pergaditur qeveria e jo parlamenti sic parashikoheme Kushtetuten e vitit 1946.

MAGNA KARTA LIBERTATUN PARAQET (KARTA E MADHE E LIRIVE): Aktin e pare te shkruar per te drejnjeriut.

KONGRESI AMERIKAN PERBEHET NGA DY DHOMA? Dhoma e perfaqsusve dhe Senati.

CILI PARLAMENT KA PAS NE EVROPEN JUG- LINDORE PERBERJE DY DHOMSHE? Parlamenti i Francespas perberjen 2 dhomeshe nga Kuvendi Kombetar dhe Senati.

NGA TEMAT E PROPOZUARA SHKRUANI NJE ESE TE SHKURTER?Kushtetuta e SHBA-ve e vitit 1787 - konsiderohet si kushtetutë e parë e shkruar e një shteti bashkohor dhe një shtetiederal. Kushteuta është miratuar ne Konventën kushtetutvënës të Filadelfisë 1787, ku kanë marrë pjesë përfaqësue2 nga 13 shtetet e pavarsuara të Amerikës Veriore, dhe ka hyrë në fuqi më 4 qershor 1788. Prej vitit 1791, koj

kushtetutë është plotësuar me 26 amandamente, prej të cilave 24 janë në fuqi. Numri i njësive federale është shtuar dani ka 50 njësi federale – shtete. Rëndësia ë kësaj kushtetute përvec asaj që e përmendëm, qëndron edhe në faktin se

miratimi i saj shënon fitoren e kushtetutave të shkruara, fitoren e idesë se pushteti nuk mundë të jetë i pakufizuar,

itoren e idesë së sovranitetit popullor dhe të “kontratës shoqërore”Kushtetuta e SHBA –ve shquhet për parimin e:parimin e federalizmit dhe parimin e ndarjes së pushtetit (Kongresi, Presidenti dhe Gjykata).Me këtë Kushtetutë është zbatuar sistemi republikan i bazuar në parimin e ndarjes së pushtetit në formën e pastër,Kongresi (Dhoma përfaqësuese dhe Senati), Ekzekutivi-Presidenti, sistemi presidencial dhe GjykataSupreme-funksioni i mbrojtjes së kushtetutshmërisë.

E DREJTA KUSHTETUSE SI SHKENCË: Ka permbajteje me te gjere se e drejta kushtetuse se dege e se drejtes.

SA ANTARE E PERBEJNE GJYKATEN SUPREM TE SHBA-VE DHE CILI ORGANE SHTETROR BENEZGJEDHJEN E TYRE: 9 gjykates, zgjedhjen e bene presidenti dhe e miraton senati.

KUPTIMI MATRIALIST OSE SOCOLIGJIK – POLITIK I SE DREJTES KUSHTETUSE NENKUPTONE: Normuridike me karakter kushtetus pavarsisht se a jane te kodifikuar ne nje dukument te veqante ose jo.

CILAT JANE RAPORTET THEMELORE POLITIKE QE JANE OBJEKT STUDIMI I SE DREJTESKUSHTETUSE? Objekt i se drejtes jane raportet qe hyn ne procesin e sendertimit te pushtetit shteteror me te cilin rketo raporte perfshin ne tere ate qe e cakton kushtetuta e BRSS.

CILEN PJESE ESENCIALE TE KUSHTETUTES NUK E KA KUSHTETUTA E FRANCES E VITIT 1958: Tedrejtat dhe lirit e njeriut.

SA ANTARE E PERBEJNE KESHILLIN KUSHTETUES TE FRANCES DHE CILI ORGANE SHTETROR BEJN

ZGJEDHJEN E TYRE? Keshilli kushtetues perbehet prej 9 anetareve te cilet emerohen me mandant 4 vjeqar. Nga 3netar te Keshillit i emeron Kryetari i Republikes, Kryetari i Kuvendit Kombetar dhe kryetari i Senatit.

CILI SISTEM TE QEVERISJES SHTETERORE E PERCAKTONE KUSHTETUTA E BELGJIKES E VITIT 183Sistemin monarki kushtetuese parlamentare.

CILI EMERTIM PERDORET SOT ME SHUME NE GJERMANI: E drejta shteterore.QKA ËSHTE LIGJI KUSHTETUES: Eshtë akt kushtetues i cili paraqitet në rast kur ekziston kushtetuta e shkruar s

kt me të cilin bëhen ndryshime rrënjësore të kushtetutës ekzistuese poashtu në mënyrë originere rregullohet materiakushtetuese dhe ka karakterin e aktit me të lartë juridik të vendit.



AKTET LIGJIORE SI BURIME TE SE DREJTES KUSHTETUSE KANE: Kane fuqi me te dobte ne krahasim meburimet tjera formale te se drejtes kushtetuse

KUSHTETUTA E VITIT 1942 PERCAKTON INDIN SI SHTET: Federativ.

CILI ËSHTE DALLIMI MES KUSHTETUTAVE TE SHKRUARA DHE JO TE SHKRUARA DHE TEORIS MBKUSHTETUTAT TE KODIFIKUARA DHE JO TE KODIFIKUARA: Nocioni i saj caktohet sipas dy kuptimeve, n

të formal dhe në atë material: a) Kuptimi formal paraqet aktin më të lartë juridik të organizimit të pushtetit shtetërodhe organeve të tij dhe b) Kuptimi material që është akt juridik i cili përmban në vete normat më të larta juridike. NËKUSHTETUTËN E KODIFIKUAR: Siç është edhe Kushtetuta e Republikës së Kosovës, paraqiten aktet e shkruaradhe të përmbledhura në parime themelore lidhur me rregullimin shtetëror. KUSHTETUTA E PAKODIFIKUARparaqet forma të cilat nuk janë të përmbledhura në akte të kompletuara, pra parimet e saj janë të shkapërderdhura nëhumë akte të tjera, si bie fjala Kushtetuta Angleze që përbëhet nga dy pjesë: në atë të kodifikuar dhe në atë të

pakodifikuar.

PJESA NORMATIVE E KUSHTETUTES PARAQET: Pjesen kryesore e saj perkatsisht kushtetuten e caktuar

ME LIGJE KUSHTETUS BEHET: Ndryshimet e vellimshe te kushtetutes

PROPOZUSE PER NDRYSHIMIN E KUSHTETUTES JANE: Numri i caktuar i deputetve, kryetari, qeveria si dhe

numri i caktuar i zgjedhsve.

SI MUND TË PËRKUFIZONI TË DREJTEN KUSHTETUËSE: Termi e drejtë kushtetuese ka domethënie të dyfishPërdoret për të shënuar një degë të veçantë të sistemit të së drejtës pozitive të një vendi, sistem normash juridike qëkanë vlerë kushtetuese, si dhe për të shënuar disiplinën shkencore e cila merret me studimin e sendërtimit të normavpërkatësisht të së drejtës kushtetuese pozitive në praktikë.

PERAMBULA KA KARAKTER: Ideor.

KONCEPTI I SHTETIT LIGJOR KONSISTON NË: Sundimin e ligjit në shoqëri.

LIRITË POLITIKE I REFEROHEN KRYESISHT: Shtetasve.

PËRKUFIZONI TË DREJTEN E BARABARTË TË VOTES: E drejta votes eshte ku cdo qytetar qe mbush moshenmbi 18 vjeq ka drejt te dal te votoj.

E DREJTA PASIVE E VOTES NËNKUPTON: Të drejten per tu zgjedhur

FEDARATA SI SHTET I PËRBËR ËSHTË: Bashkësi e shteteve.

QKA ËSHTË KONFEDERATA? Eshte forme e bashkimit te shteteve te cilat krijohen ne baze te kontrateskonfederative midis shteteve sovrane. Rregullimin e realizimit te interesave te perbashketa ne leminje te caktuar. Ne

kete forme te bashkimit te shteteve e ruajne sovranitetin e tyre.

DEFEKTET E KUSHTETUTES SE VAJMARIT? Ka leju qe presidenti te zgjidhet edhe pa shumicen e votave dhe ast e ka shfrytezu hitleri dhe ka ardhur ne pushtet.

MANGESITE E KUSHTETUTES SE VAJMARIT: Perpos zgjidhjeve demokratike, kjo kushtetute ka permbajtur eddisa zgjidhje jo demokratike, qe jane shfrytezuar per ta rrezuar demokracin gjermane dhe zhvillimin e diktaturesashiste, kjo i jep te drejte kuvendit qe te nxjerre dispozita qe e autorizojne shefin e shtetit, qe ne raste teashtzakonshme te nxjerre dekretligje sipas nevojes, me te cilen mund te emeroj perkohesisht kryetar shteti edhe

personin qe nuk ka fituar shumicen ne kuvend, kjo ishte ne kundershtim me parimin e kesaj kushtetute sipas te ciles

kushtetuta eshte akti me i larte, dekretligji i nenshtrohet ligjit, etj.



REZERVAT E KUSHTETUTES SE VAJMARIT Neni 43 i kushtetutes ku parlamenti mund te kerekonte ngapresidenti qe ai te dekretoj per kryminister nje person edhe pse nuk e kishte fituar shumeicen ne parlament kjo kandodh ne raste te jashtzakonshme. Kte me se miri e ka shfrytzuar Hitleri ku pas ardhjes ne pushtet shpall diktaturennaziste.RASTI SEJDIU? Eshte qe presidenti ne at koh ka mbajtur dy poste edhe si president edhe si kryetar partie qe dmth. kjo bie ne kundershtim me kushtetuten e se Kosoves.

MENYRAT E MIRATIMIT DHE NDRYSHIMIT TE KUSHTETUTES? Menyrat e miratimit tekushtetutes: Permeeferendumit , Permes orgatin legjislativ dhe Kuvendit Kushtetutdhenes.

DEFINICIONI I DREJTES KUSHTETUESE SI DEGE E SE DREJTES? E drejta kushtetuese perdoret per te shenunje dege te veqant te sistemit te se drejtes pozitive te nje vendi,sistem normash juridike qe kan vlere e rendesikushtetuese, si dhe per te shenuar disiplinen shkencore e cila merret me studimin e sendertimin e normave. përkatësië së drejtës kushtetuese pozitive në praktikë.

VËREJTJET KRYESORE NDAJ REZOLUTËS 1244 JANË:.Përmban formulime të përgjithësuara të cilat nuk japin një përkufizim të qartë për mandatin e UNMIK.

2.Rezoluta përmban parimin kontradiktor për vendosjen e një vetëqeverisjesubstanciale të Kosovës brenda RF tëugosllavisë. 3.Rezoluta referohet tek Marrëveshja e Rambujesë. 4.Merr për bazë pasojat e krizës e jo burimin..Rezoluta nuk ka një përcaktim kohor. 6.Rezoluta nuk përcakton mekanizimin e zgjedhjes përfundimtare të statusit

politikëtë Kosovës. 7.Autorizimet e gjëra të Përfaqësuesit special të sekretarit të përgjithshëm, që janëë karakterit mbretëror sepse ai paraqet autoritetin përfundimtar për shumëçështje. 8.Mosdefinimi i konceptit tëvetëqeverisjes substanciale. 9.Rezoluta nuk ka bërë përkufizimin e qartë të kompetencave në mes organeveëUNMIK-ut dhe organeve vendore si në nivelin lokal dhe qendror. 10.Nuk përmban dispozita për lirimin e të gjithë

pengjeve dhe burgosurve luftës, politikë dhe të tjerë. 11.Rezoluta lejon një numër të caktuar të personelit ushtarake tSerbisë (Aneksi 1 pika 6 e Rezolutës 1244).

QDOKUSH QE AKUZOHET PER VEPER PENALE GEZON TE DREJTA MINIMALE SI NE VIJIM?) Qdo person I ngarkuar me veper penale duhet te njoftohet menjeher ne gjuhen net e cilen e kupton.b)i akuzuari ka

drejt ta zgjedh perfaqesusin e tij ligjor,ose te kerkoj ndihm ligjore pa pages.c)Ne veqanti ati duhet ti ofrohet ndihma nje perkthyesi pa pages per kontaktet me administraten.d) I dyshuari nuk duhet te detyrohet ta fajsoj veten ose ta pra

ajin ne asnje koh dhe asnje rrethan,e)qdo personi te pandehur duhet ti ofrohet ndihm praktike nepermjet nje mbroteigjor.

QFAR ESHTE ROLI KUSHTETUES I KESHILLIT GJYQESOR TE KOSOVES SIPAS KUSHTETUTES SEKOSOVES? Keshilli gjyqesor I kosoves eshte organ plotesisht I pavarur ne kryerjen e funksioneve te tij me qellim tigurimit te nje sistemi te pavarur,te drejt, te qasshum,professional dhe te pa anshum te drejtsis ne republiken e

kosoves.

CILAT ISHIN DEFEKTET (MANGSIT) E REZOLUTES 1244?a) me shum eshte marr me pasojat e krizes se sa mburimet e saj,b)ka sanksionuar gjendjen e status quos,c)nuk e ka njohur gjendjen e me parshme te shpallur meeferendum.

QFAR ESHTE UDHEZIMI ADMINISTRATIVE? Udhezimi eshte akt juridik normative dhe nxjerret me qellim tedrejtimit,keshillimit ose dhenies se instrukcioneve te ndryshme lidhur me zbatimin e ligjit apo dispozitavejera.Udhezimi administrative ka karakter detyrues porn e mas me te dobet se urdheresa apo rregullorja, egziston

udhezimi fakultativ apo I pa detyrueshum,udhezimi nxirret nga organet me te larta qe iu drejtohen organeve me te u

QFAR ESHTE DEKRETI PRESIDENCIAL SIPAS LEGJISLACIONIT NE FUQI NE KOSOVE? Dekreti eshte njehkres apo document te cilen kryetari I shtetit e leshon per qellime te ndryshme qe duhet zbatuar nga organet shtetro

psh. Dekreti per emrimin e ambasadorve ne shtet tjera etj.



SIPAS CILES FORMUL DHE NEN CILAT KUSHTE MUND TE SHKARKOHEN NGA DETYRA PROKURORE REP.SE KOSOVES? Prokuroret mund te shkarkohen vetem ne rast se: a)shkaktojn veper penale, b)nese bejn shkee rendit te detyres zyrtare.

NE CILAT RASTE SHPALLET GJENDJE E JASHTZAKONSHME? Ne rast nevoje per masa emergjente tembrojtjes,ne rast rreziku te brendshum ndaj rendit kushtetus dhe siguris publike,ne rast fatkeqsie natyrore e cila prekeritorin e rep.se kosoves ose nje pjes te tij.

KUR GJYKATA KUSHTETUESE KA TE DREJT TE BEJ KONTROLLIN E PROJEKT AMANDAMENTEVE NKS? Gjykata kushtetuese kontrollin e projekt-amandamenteve e ben ateher kur kryetari I kuvendit I dorzonproject-amandamentet ne gjykaten kushtetuese per vlersimin e ligjshmeris dhe kushtetutshmeris para miratimit te tyne kuvend.

MENYRA E MIRATIMIT DHE NDRYSHIMIT TE KUSHTETUTES? Kushtetuta mund te miratohet permseferendumit dhe organit legjislativ ndersa Kushtetuta mund te ndryshohet perms dy akteve kushtetuese : a) me ligje

kushtetuese, b) amandamente kushtetuese.

QFAR SISTEMI TE ORGANIZIMIT TE EGZEKUTIVIT PERCAKTON KUSHTETUTA E REPUBLIKES SEKOSOVES? Kosova eshte system bicefa, pasi ka kompetenca thuajse te njejta edhe kryeministri edhe presidenti I kadisa kompetenca vendim marrse: si rikthimi I ligjeve, emrimi I gjyqtarve,nenshkrimi I ligjeve e shum te tjera.

PJESA HYRSE DHE KONSTITUIVE E DEKLARATES SE PAVARSIS SE KOSOVES? Pjesa hyrse,pasi qe ne hye deklarates riafirmohet deshira per integrime euroatlantike theksohet se kosova eshte nje rast special qe del ngahperberja jokonsensuale e Jugosllavis dhe nuk paraqet prosedan per cilendo situate tjeter. Pjesa konstituive- e

deklarates permban elementet thelbsore te deklarimit te pavarsis dhe percaktimit te vlerave kryesore te shtetit te ri.

RAPORTI I KUSHTETUTES ME PAKON E AHTISARIT? Perfundimisht ne relacionin ne mes te pakos dhekushtetutes eshte me rendsi fakti se kushtetuta e rep. se kosoves eshte e shkruar e tera ne frymen e pakos se Ahtisaritduke iu nenshtruar ne mast e madhe asaj.

NJE MARRVESHJE E RATIFIKUAR NDERKOMBTARE SIPAS KUSHTETUTES SE KOSOVES: Ka epersi nd

igjit po jo ndaj kushtetutes.

CILI SHTET KA KUSHTETUT TE BUT? Kushtetut e but ajo kushtetut e cila miratohet nga organi I cili nxjerr ligjendomta sipas procedures per nxjerrjen e ligjeve te rendomta. Si kushtetut e but (fleksibile) konsiderohet kushtetuta

Anglis.

MAGNA KARTA LIBERTATUM? E ka kufizu pushtetin e monarkut dhe I ka dhen te drejta klasave tjera.

Presidenti I republikes se kosoves zgjidhet nga:

Me prezencen e 2/3 e te gjithe deputeteve ne perberjen e parlamentitZgjidhet me prezencen e shumices se thjeshte te deputeteveDrejteperdrejte nga votusitAsnjera nga keto

Kush e ushtron pushtetin gjyqesor ne republiken e kosoves?) gjykata e sakt b) gjykatat dhe prokuroria c) oda e avokateve,gjykatat,prokuroria

3) Ligji themelor i gjermanise ne vitin 1949 filloj se aplikuari pasi:

U aprovua nga 3 fuqite aleate,parlamenti dhe 2/3 e landeve (16)te gjermaniseU aprovua nga franca,britaniae madhe dhe SHBA



U aprovua nga bundestagu

4) Presidenti I gjermanise ka funksione kryesisht ceremoniale dhe zgjedhet nga:Te dy dhomat e parlamentit,ne pajtueshmeriBundestaguBundestratiKonventa federale,si institucion I krijuar vetem per ket qellim e sakt

Qdokush qe akuzohet per veper penale gezon te drejta minimale si ne vijim :?.a)Qdo person I ngarkuar me veper penale duhet te njoftohet menjeher ne gjuhen net e cilen e kupton.

b)i akuzuari ka te drejt ta zgjedh perfaqesusin e tij ligjor,ose te kerkoj ndihm ligjore pa pages.)Ne veqanti ati duhet ti ofrohet ndihma e nje perkthyesi pa pages per kontaktet me administraten.

d) I dyshuari nuk duhet te detyrohet ta fajsoj veten ose ta pranoj fajin ne asnje koh dhe asnje rrethan,)qdo personi te pandehur duhet ti ofrohet ndihm praktike nepermjet nje mbrotesi ligjor.

2.Qfar eshte roli kushtetues I keshillit gjyqesor te Kosoves sipas kushtetutes se kosoves ?2.Kshilli gjyqesor I kosoves eshte organ plotesisht I pavarur ne kryerjen e funksioneve te tij me qellim te sigurimit tnje sistemi te pavarur,te drejt, te qasshum,professional dhe te pa anshum te drejtsis ne republiken e kosoves.

.Cilat ishin defektet (mangsit) e rezolutes 1244?

.a) me shum eshte marr me pasojat e krizes se sa me burimet e saj,b)ka sanksionuar gjendjen e status quos,)nuk e ka njohur gjendjen e me parshme te shpallur me referendum.

4.Qfar eshte udhezimi administrative?4.Udhezimi eshte akt juridik normative dhe nxjerret me qellim te drejtimit,keshillimit ose dhenies se instrukcionevendryshme lidhur me zbatimin e ligjit apo dispozitave tjera.Udhezimi administrative ka karakter detyrues porn e mas e dobet se urdheresa apo rregullorja, egziston udhezimi fakultativ apo I pa detyrueshum,udhezimi nxirret nga organ

me te larta qe iu drejtohen organeve me te ulta.

.Qfar eshte dekreti presidencial sipas legjislacionit ne fuqi ne Kosove?

.Dekreti eshte nje shkres apo document te cilen kryetari I shtetit e leshon per qellime te ndryshme qe duhet zbatuarnga organet shtetrore psh. Dekreti per emrimin e ambasadorve ne shtet tjera etj.

6.Sipas ciles formul dhe nen cilat kushte mund te shkarkohen nga detyra prokuroret e rep.se kosoves ?6.Prokuroret mund te shkarkohen vetem ne rast se : a)shkaktojn veper penale, b)nese bejn shkelje te rendit te detyres

yrtare.

7 .Procedura per shpalljen e gjendjes se jashtzakonshme ne vend ? 7.Kushtetuta percakton se gjendjen e jashtzakonshme e shpall presidenti I repu. Se kosoves pas konsulltimit mekryeministrin e rep. se kosoves.Pas shpalljes te kesaj gjendje presidenti nxjerr menjher nje dekret ku percakton gjen

rrezikshmeris dhe kufizimet e caktuara gjat kohes sa zgjat gjendja e jashtzakonshme.Brenda 48 oresh kuvendi I rep

e kosoves duhet te jap pelqimin per ket dekret me shumic votash te deputetve te pranishum nese nuk jepet pelqimidekreti nuk ka forc dhe efekt.

.Ne cilat raste shpallet gjendje e jashtzakonshme ?

.Ne rast nevoje per masa emergjente te mbrojtjes,ne rast rreziku te brendshum ndaj rendit kushtetus dhe sigurispublike,ne rast fatkeqsie natyrore e cila prek teritorin e rep.se kosoves ose nje pjes te tij.http://www.facebook.com/fakultetijuridikdegagjilan

.Cilat jan fazat e shpalljes se gjendjes se jashtzakonshme (afatet) ese ?

.Gjendja e jashtzakonshme ne rep. se kosoves zgjat po aq sa zgjat edhe rreziku I caktuar qe ka rezultuar me ketgjendje por jo me shum se 60 dit,afati prej 60 ditve eshte afat fiks I percaktuar me kushtetut per te cilin nuk ka nevoj

me u votu ne kuvend.Ne rast nevoje kushtetuta le hapsir qe gjendja e jashtzakonshme mund te zgjas ne nje periudh p

http://www.facebook.com/fakultetijuridikdegagjilan




0-90 dite ne rast se presideti konsideron qe rreziku per vend eshte I jashtzakonshum. Gjendja e jashtzakonshme mue zgjas edhe 150 dit,por kohzgjatja prej 150 ditve duhet te votohet ne kuvend me 2/3 e votave.

9.Magna karta libertatum?9.E ka kufizu pushtetin e monarkut dhe I ka dhen te drejta klasave tjera.

0.Defektet e kushtetutes se vajmarit ?0. Ka leju qe presidenti te zgjidhet edhe pa shumicen e votave dhe ket rast e ka shfrytezu hitleri dhe ka ardhur ne

pushtet.

1. Kur gjykata kushtetuese ka te drejt te bej kontrollin e projekt amandamenteve ne KS?1.Gjykata kushtetuese kontrollin e projekt-amandamenteve e ben ateher kur kryetari I kuvendit I dorzon

project-amandamentet ne gjykaten kushtetuese per vlersimin e ligjshmeris dhe kushtetutshmeris para miratimit te tyne kuvend.

2.Cili shtet ka kushtetut te but ?2.Kushtetut e but ajo kushtetut e cila miratohet nga organi I cili nxjerr ligje te rendomta sipas procedures per nxjerrligjeve te rendomta. Si kushtetut e but (fleksibile) konsiderohet kushtetuta e Anglis.

3.Kur presidenti ka te drejt ten is iniciativen legjislative ne KS ?

3.Nismen per te propozuar ligje mund tam err presidenti I rep. se kosoves ne fushveprimin e tij,qeveria,deputetet ekuvendit ose me se paku 10.000 qytetar, sipas menyres se percaktuar me ligj. Ligji I miratuar ne kuvend nenshkruhenga kryetari I kuvendit dhe shpall presidenti I kosoves pasi te ket nenshkruar Brenda 8 diteve, pasi te ket marr ligjinNese presidenti I kosoves Brenda 8 diteve pas marrjes se ligjit nuk ka mar asnje vendim per shpalljen apo kthimin eij,ateher ligji konsiderohet I shpallur pa nenshkrimin e tij dhe publikohet ne gazeten zyrtare.

Ligji hyn ne fuqi 15 dit pas publikimit ne gazeten zyrtare,perveq nese me ligj nuk percaktohet ndryshe.http://www.facebook.com/fakultetijuridikdegagjilan

4.Menyra e miratimit dhe ndryshimit te kushtetutes ?4.kushtetuta mund te miratohet perms referendumit dhe organit legjislativ dhe nga kuvendi kushtetutdhenes dersa

Kushtetuta mund te ndryshohet perms dy akteve kushtetuese : a) me ligje kushtetuese , b) amandamente kushtetuese

5.Cili shtet ka hartu kushtetuten me marrveshje nderkombtare ?5.Qipro.

6.Gjykata kushtetuese kur u hartu per her te par ?6.Ne vitin 1972.

7.Ne parlamentin e kosoves a ka vende te rezervuara dhe te garantuara ?7.Po ka keto vende I perkasin pakicave ne kuvend.

8.Qfar sistemi te organizimit te egzekutivit percakton kushtetuta e rep se kosoves ?8.Kosova eshte system bicefa, pasi ka kompetenca thuajse te njejta edhe kryeministri edhe presidenti I ka disa

kompetenca vendim marrse: si rikthimi I ligjeve, emrimi I gjyqtarve,nenshkrimi I ligjeve e shum te tjera.

9.Rasti Sejdiu ?9.

20.Karakteristikat e kushtetutes se SHBA-ve ?20.Eshte kushtetuta e par e shkruar,eshte kushtetut e shkurt,kushtetuta e par federative etj.http://www.facebook.com/fakultetijuridikdegagjilan21.Pjesa hyrse dhe konstituive e deklarates se pavarsis se kosoves ?21.Pjesa hyrse,pasi qe ne hyrje te deklarates riafirmohet deshira per integrime euroatlantike theksohet se kosova eshnje rast special qe del nga shperberja jokonsensuale e jugosllavis dhe nuk paraqet prosedan per cilendo situate tjeter

Pjesa konstituive- e deklarates permban elementet thelbsore te deklarimit te pavarsis dhe percaktimit te vleravekryesore te shtetit te ri.







23.Raporti I kushtetutes me pakon e Ahtisarit ?23.Perfundimisht ne relacionin ne mes te pakos dhe kushtetutes eshte me rendsi fakti se kushtetuta e rep. se kosoves

shte e shkruar e tera ne frymen e pakos se Ahtisarit duke iu nenshtruar ne mast e madhe asaj.

24.Pozita e kosoves ne baz te kushtetutes se vitit 1974 ?24.Kosova me dispozitat e kesaj kushtetuese u percaktua si njesi autonome politike territoriale dhe si elementkonstituiv I federalizmit.Pozita kushtetuese juridike e kosoves sipas kushtetutes se ish RSFJ-se se vitit 1974 ne shumfera ishte e ngjashme me poziten e republikave socialiste. Kushtetuta e RSFJ-se se vitit 1974 sikurse edhe kushtetut

KSA te kosoves te vitit 1974 percaktojn Kosoven : a)njesi te mvetesishme politike territoriale, b)element konstituiv ederalizmit jugosllav.

25.Kosova si njesi e mvetsishme territoriale ?25.Sipas kushtetutes se ish RSFJ-se te vitit 1974 kosova ka pasur kufijt e vet territorial qe kan pasur cilsin e kufivehtetror.Si I till ky teritor eshte I pa ndashum dhe nuk mund te jet object I kurfar ndarjesh dhe coptimesh territoriale.

ndryshimin e kufive ka mundur te vendos vetem te kosoves ka mundur te vendos vetem populli dhe organet legjitimkosoves.

26.Kosova si element konstituiv I federalizmit jugosllav ?

26.Sipas zgjedhjeve te kushtetutes se RSFJ te vitit 1974 dhe kushtetutes te KSA te te njejtit vit, kosova ishte subjectdhe element konstituiv I federalizmit jugosllav me te drejta te ngjashme me njesit e tjera federale.Parimet kushtetuese cilat percaktonin kosoven si element konstituiv te federalizmit jugosllav bazohen ne : Perfaqesimin e saj net e gjit

organet dhe institucioneve federative, pjesmarrjen e saj ne realizimin e funksioneve legjislative dhe funksioneve te tjne nivel te federates. Etj.

27.E drejta e rikthimit te ligjit ne parlament behet nga presidentibrenda afatit prej :) 6ditve nga data e dorzimit te tij ne presidenc

b) 8 ditve ---( SAKT)--------------------------- )15 ditve -------------------------------------------


28.Cilat nga shtetet ne vijim njifet miratoj kushtetuten perms referendumit :)Anglia

b)Gjermania)Franca (sakt)

d)Austria

29.Cilat nga shtetet ne vijim njifet per kushtetut te fort :) Anglia

b)ShBA (sakt))Izraeli

0.Emrimi fillestar I gjyqtarve sipas kushtetutes se kosoves behet per nje mandate:)2 vjeqar

b)3 vjeqar (sakt )) 5 vjeqar

1.Kompetent per transferimin e gjyqtarve sipas kushtetutes se kosoves eshte :)Presidenti

b)kshilli gjyqesor (sakt) )kshilli prokurorial

2. Cili organ kushtetus ne kosov eshte competent per ratifikimin e marrveshjeve nderkombtare per transportnderkombtar rrugor dhe te mallrave :





)Kuvendib)presidenti (sakt)

)kryeministrid) asnjeri

3.Nje marrveshje e ratifikuar nderkombtare sipas kushtetutes se kosoves :)ka epersi ndaj kushtetutes

b) ka epersi ndaj ligjit po jo ndaj kushtetutes (sakt))ka epersi ndaj akteve nenligjore

.Gjykatat e rregullta ne rep. e Kosoves:a) jan kushtetutshmerisht te detyruara ti permbahen praktikes gjyqsore te gjykates evropjane per te drejtat e

njeriut e sakt b) Nuk jan kushtetutshmerisht te detyruarac) Jan pjeserisht te detyruara

KUSHTETUTA E R. KOSOVES U CERTIFIKUA NGA PCN ME 2 PRILL 2008, KURSE U MIRATUA NEKUVENDIN E KOSOVES ME 9 PRILL 2008 DHE HYRI NE FUQI ME 15 QERSHOR 2008 .

CILAT JANE TRI MISIONET E KUSHTETUTES SE KOSOVES ?

Misionin histrik te themelimit te shtetit Sovran dhe te pavarur te kosoves, -Misionin e promovimit te vlerave ten jehteti demokratik te bazuar ne nje demokraci kushtetuesefunksionale dhe -Misioni per percaktimin e qarte te kosoveper tu rreshtuar ne agjenden e integrimeve euroatlanike.

CILI ESHTE ROLI I KUSHTETUTESNE PROCESET E SHTETKRIJIMIT DHE REFORMES POLITIKE TESHTETIT? Nje rol historik kane te ashtuquajturat kushtetuta konstituive ose themeluese. Me keto kushtetuta krijohen shtete te rdhe ato realizojne lirine dhe pavarsine duke implementuar vetvendosjen e popullit.

KUSHETUTA SHTET KRIJUESE MIRATOHEN NGA: Ana e popullit me referendum, duke qene nje akt legjitim e demokratik i percaktimeve politike dhe shprehjes se

spiratave afatgjata per zhvillimin e tije.

CILAT JANE TIPARET E KUSHTETUSTES SE R. KOSOVES TE CILAT E DALLOJNE ATE NGAKUSHTETUTAT TJERA?Karakteri i saj konstituiv, perkatesisht themelues i shtetit, -Karaktri i saj qytetar dhe mbrojtja speciale e te drejtave

komuniteteve pakice - diskriminimi pozitiv dhe Kufizimet nderkombetare qe lidhen me parimet e percaktuara ne pakAhtisarit.

CILAT JANE PARIMET E KUSHTETUTES SE R. KOSOVES? –Parimi i supermacise se kushtetutes, -Parimi i sundimit te ligjit, -Parimi i enumeracionit taksativ te juridiksionitkushtetues, -Parimi i demokracise kushtetuese dhe parlamentare, -Parimi i ndarjes dhe kontrollit te pushteteve, -Pari

diskriminimit pozitiv, -Parimi i rishikimit gjyqesor te legjislacionit, -Parimi i prezumpcionit absolut te lirise se qytetdhe shtetasit, -Parimi i pavarsise se gjyqsorit.

QKA ESHTE INTERPRETIMI I KUSHTETUTES? Interpretimi i kushtetutes eshte nje proces juridiko politik ipercaktimit te domethenies se normes kushtetuese.

A RSYET KRYESORE QE KERKOJNE INTERPRETIMIN KUSHTETUES TE DISPOZITAVE KUSHTETUESEANE: 1 . Ekzistimi i vakumit kushtetues, 2. Paraqitj e krizave kushtetuese, 3. norma kushtetuese jo e plote, 4. Norm

kushtetuese jo koncize, 5. Norma kushtetuese me dy kuptimsi.

KUSH E BENE INTERPRETIMIN E KUSHTETUTES

? 1.Organi cili ka bere miratimin e kushtetutes –kushtetutedhenesi, 2.Komisioni kushtetues qe ka hartuar kushtetuten, 3.Komisioni parlamentare per qeshtje



kushtetuese, 4.Gjykata kushtetuese ose Gjykata supreme, etj. Psh. Gjykata kushtetuese ne Bullgari bene interpretimidetyrueshem te kushtetutes.

EPERSIA E KUSHTETUTES: 1. Kushtetuta eshte akti me i larte juridik i kosoves, ligjet dhe dhe aktet tjera juridikeduhet te jene ne pajtim me kete kushtetute, 2. Pushteti qeverises buron nga kushtetuta, 3. R. e Kosoves respekton tedrejten nderkombetare, 4. Secili person dhe organ ne R. e Kosove u nenshtrohet dispozitave te kushtetutes.

NENI I KUSHTETUTES :Paraqet nje norme te plote kushtetuese qe rregullon teresishte nje institucion kushtetues.

Preambula –

parahyrja e kushtetutes se R. Kosoves eshte tipike per tekstet kushtetuese dhe shpesh adhe ato ligjore. Npreambule theksohet vendosmeria per ndertimin e kosoves si vend i lire, demokratik dhe paqedhashes, atdhe i te gjiqytetareve te vete, perkushtimi per krijimin e shtetit te qytetareve te barabarte qe do te garantoj te drejtat dhe lirite eqytetare dhe barazine e tyre para ligjit.

Cilat jane dispozitat themelore te kushtetutes se kosoves ?Perkufizimi i shtetit,Caktimi i sistemit qeverises,Sovranitethi dhe integriteti teritorial,Simbolet dhe shenjat tjera identifikuese.

Sa kategori te parimeve themelore ka kushtetuta e kosoves dhe cilat jane ato? Ka (21) qeshtje te caktuara, ato jane: Perkufizimi i shtetit, sovranitteti, barazia para ligjit, forma e qeverisjes dhe nda

pushtetit, simbolet, vlerat, raporti i shtetit me fene, trashegimia fetare dhe kulturore, ekonomia, valuta, pushteti lokkryeqyteti, shtetesia, shtetasit jashte vendit, epersia e kushtetutes, mareveshjet nderkombetare, ratifikimi i marveshjenderkombetare, zbatimi i se drejtes nderkombetare, bartja e sovranitetit.

Pekufizimi kushtetues i R. se Kosoves?Sipas kushtetutes se kosoves, R. e Kosoves perkufizohet si shtet i pavarur, sovran, demokratik, unik dhe i pandashemKosova eshte shtet qytetare, perkatesisht shtet i shtetaseve te vete.

Cilat jane (5) atributet kushtetuese te shtetit tone?Pavarsia si status kushtetues, Sovraniteti i shtetit, Shteti demokrtaik, Shteti unitare, Pandashmeria e shtetit.

Perkufizimi i sovranitetit?Sovraniteti i popullit paraqet nje nga parimet themelore te qdo sistemi kushtetues dhe shteti demokratik. Sovranitetipercaktohet si nje nga shtyllat kushtetuese te ndertimit dhe te funksionimit te shtetit.

Normat e para kushtetuse jane paraqituraNe Romen e vjeter

Cila eshte kushtetuta e pare federative ne boteKushtetuta e SHBA-ve.e

Numro tri sistemet e kontrollit te kushtetutshmeris se ligjeve dhe akteve tjera juridike: nga ana e organit legjislativ,

nga ana e organit kushtetutdhenes ose politik,dhe nga ana e gjykatave

Gjykata kushtetuse si mbrojtse e kushtetutes per here te pare eshte paraqitur ne

Austri



Emrimi e drejta publike: Me i vjeter se emrimi e drejta kushtetuse

Ku qendrone rendesia e kushtetutes se Frances vitit 1793 (Montanjarit )Per here te pare ne franc zbatohet sistemi republikan

Si u emërua dhe ne cilin vite u aprovua kushtetuta e pare e ShiperiseU emerua Statuti themeltar I mbreteris shqiptare viti 1928

Cili eshte kuptimi matrialist ose sociologjiko-politik i se drejtes kushtetuse Me te drejt kushteues kuptojm te drejten ekzistuese ecila materializohet ne jeten e nje vendi e drejta ozitive me te gjaportet formale a reale pa marre parasysh se ajane te kodifikuara ne nje document me te lart apo jo.

Kushtetuta e frances e vitit 1958 percakton qeverisjen shtetrore ne forme kushtetuserepublik parlamentare

Kuptimi pozitiv juridik i se drejtes kushtetuse nenkuptone:Normat juridike me karakter te kodifikuar ne nje dukument te quajtur kushtetut

Numro disa nga faktoret qe percaktojne dallimin ne mes kushtetutave te forta dhe buta.

Per ndryshimin e kusht. te forta nevojitet procedures se veqant, Kusht.e buta I miraton organi I rregullt

Kontrollimin e kushtutshmeris ne SHBA e ushtrone:Gjykata supreme

Cka ështe metoda dogmatike e studimit te se drejtes kushtetuse:Eshte metod themelore dhe me e vjeter e studimit te se drejtes kushtetuese si deg e drejtesis

Cili emertim perdoret sot me shume ne gjermani:drejta shtetrore

Perse u miratuan 10 amandamentet e para ne kushtetuten e SHBA-ve me 1791?Per arsye se me nenet e kushtetutes nuk mbroheshin te drejtat dhe lirit e njeriut ndersa 10 amandamentet e para I

mbrojne mu keto te drejta

Qka eshte metoda aksiologjike e studimit te se drejtes kushtetuse:Zbulon dhe pasqyron permbajtjen e vlerave juridike te sanksionuara me normat dhe rregulla kushtetuese dhe sendert

tyre ne praktik

Qka quajme burime formale te se drejtes kushtetuse:Jane aktet e pergjithshme juridike te formes se shkruar me te cilat rregullohet materja kushtetuese

Qka quajme burime matriale te se drejtes kushtetuse: Jane faktoret qe ndikojne dhe kushtezojne ne formimin e te drejtes kushtetuese si dege e se drejtes

E drejta kushtetuese si dege shkencore u paraqit se pari ne Fakulttin Juridik ne Ferare te italis 1797

Cili është dallimi mes amandamenteve kushtetuse dhe Aneksit kushtetuseDallimi qendron se amandamentet kushtetuese nxirren ne kushtet kur ekziston kushtetuta, kurse anekset kushtetuesenxirren se bashku me kushtetuten dhe nuk mund te qendroi si e ndare

E drejta kushtetuse si dege pozitive juridikeTersin e rregullave mbi bazat e sistemit politik ,ekonomik per funksionimin e pushtetit lirte,drejtat e njeriut etj.



E drejta kushtetuse ka rëndesi Teorike dhe praktike

Kuptimi matrial i kushtetutes merr per baze:Çeshtjet (objektin) qe rregullon kushtetuta

Numro burimet e te drejtes kushtetuse ne Anglimagna karta libertatum,habeas corpus act bill of right

Numro burimet matriale te se drejtes kushtetuse doket kushtetuese, konventat kushtetuese, praktika gjygjesore, dhe faktet juridike

Qka është amandamenti kushtetus :Eshte akt kushtetues me te cilin behet plotesimi I kushtetutes ekzistuese ose zevendesimi apo ndryshimimi I normave caktuara te saj.

Preambulla ka karakter : ideor

Praktika gjygjsore dhe zakonore eshte burim kryesor i se drejtes kushtetuse ne:

Angli

Pjese kryesor te kushtetutes jane:preambulla pjeset normative dhe ne sisa raste edhe dispoazitat kalimtare

Theksoni menyrat e nxjerrjes dhe ndryshimit te kushtetutaveMiratimi I drejt per drejt nga populli per mes referendumit, Miratimi nga ana e kuvendit kushtetutdhenes, Nga ana eorganit te rendomt legjislativ

Theksoni rezervat kryesore te kushtetuse te Vajmarit:Kuvendi ka mund te nxjerr dispozita me te cilen e autorizon shefin e shtetit qete nxjerr dispozita ligjore sipas nevoje

me te cilat mund te emeroi perkohesisht krytar qevrie njeriun I cili nuk e ka shumicen ne parlament e shfrytezoi keteHitleri perte ardhur ne pushtet

Kushtetuta e pare e shkruar ne boteKushtetuta e SHBA-ve e vitit 1787

Kongresi amerikan perbehet nga dy dhomab. Dhoma e perfaqsusve dhe senati

Qka ështe e drejta suspenzive e vetos:

Eshte e drejt te cilen e perdore kryetari I shtetit ne rastet ku kur nuk I nenshkruan ligjet te cilat I dergohen pernenshkrim dhe mbrenda 10 diteve I kthen mbrapasht ne parlament per rishikim

Cili parlament ka pas ne evropen jug - lindore perberje dy dhomeshe : Parlamenti I SHQIPERIS

E drejta kushtetuse si shkencë: Është e ngjajshme me te drejten kushtetuse si dege e se drejtes

E drejta kushtetuese si shkencë :Është displinë shkencore e cila merret me studimin e së drejtës kushtetuese si degë e së drejtës, përkatsisht

merret me sqarimin dhe interpretimin e normave të cilat rregullojnë materien kushtetuese, me formulimin enstitutive juridike të cilat i zbaton në degët e së drejtës si tërësi koherente pastaj në mënyrë kritike nga aspektet e



ilozofizë juridike i vlerson normat kushtetuese, studion funksionimin e sistemit kushtetues dhe efektin e tij në praktj.

E drejta kushtetuese si shkencë politiko-juridike

:Karakteri i saj si shkencë politike qëndron në faktin se numri më i madh i normave juridike, me të cilat bëhetregullimi i materies kushtetuese kanë të bëjnë me pushtetin politik, përkatsisht me formimin dhe organizimin e

organeve shtetrore, autorizimet e tyre.

Sa antare e perbejne gjykaten suprem te SHBA-ve dhe cili organe shtetror bene zgjedhjen e tyre: 9 gjykatse zgjedhjen e bene presidenti dhe e miraton senati

Kuptimi matrialist ose socoligjik politik i se drejtes kushtetuse nenkuptone:Normat juridike me karakter kushtetus pavarsisht se a jane te kodifikuar ne nje dukument te veqante ose jo

Cilen pjese esenciale te kushtetutes nuk e ka kushtetuta e Frances e vitit 1958:e drejtat dhe lirit e njeriut

Cili sistem te qeverisjes shtetrore e percaktone kushtetuta e Belgjikes e vitit 1831?Monarki kushtetuese parlamentare

Cka quajme burime formale te se drejtes kushtetuse: ane aktet e pergjithshme juridike te formrmes se shkrusr te cilat jane ne fuqi dheme te cilat rregullohet materja

kushtetuese

4. Cili emertim perdoret sot me shume ne gjermani:E drejta shtetoere e sakt

Qka ështe ligji kushtetuesEshte akt kuhtetues qe paraqitet ne rastet kur egziston kushtetuta e shkruar si akte me te cilin behen ndryshimeenjesore ne kushtetuten egsistuese e sakt

Aktet ligjiore si burime te se drejtes kushtetuse kane:E kane fuqi me te dobte ne krahasim me burimet tjera formale te se drejtes kushtetuse

Pjesa normative e kushtetutes paraqet:pjesen kryesore e saj perkatsisht kushtetuten e caktuar

Me ligje kushtetus behet:Ndryshimet e vellimshe te kushtetutes

Propozuse per ndryshimin e kushtetutes jane :Numri i caktuar i deputetve ,kryetari , qeveria si dhe numri i caktuar i zgjedhsve

Kushtetutat e ngurta :Ndryshohen vështirë

Koncepti i shtetit ligjor konsiston në

ndarjen dhe kufizimin e pushtetve, sundimin e ligjit në shoqëri, rrespektimin e lirive dhe të drejtave të qytetarëve



Kriza kushtetuese shfaqet: Kur deshton nxjerrja e kushtetutës

E drejta kushtetuese si shkencë: shtë e ngjajshme me të drejten kushtetuese si degë e së ka përmbajtje më të ngushtë se e drejta kushtetuese si degë

drejtës

Kushtetuta e Francës së vitit 1958 përcakton qeverisjen shtetrore në formë:Të qeverisjes gjysëmpresidenciale

Emërtimi e drejta kushtetuese nxjerr bazën dhe kuptimin nga: filozofia juridike- natyrore dhe ”Kontrata Shoqerore

Emërtimi e drejta publike është: Më i vjetër se emërtimi e drejtë kushtetuese

Sa antarë e përbëjnë gjykaten Supreme të SHBA-ve dhe cilat organe shtetrore bëjn zgjedhejn e tyreE përbëjn 9 antarë dhe zgjedhjen e tyre e bënë senati

Kuptimi matrialist ose sociologjik-politik i së drejtës kushtetuese nënkupton Normat juridike me karakter kushtetues të kodifikuara në një dokumet të quajtur kushtetut

Cilën pjesë esenciale të kushtetutave nuk ka Kushtetuta e Frncës e vitit 1958 dhe cilit dokument i referohet kjokushtetutë përkitazi me këtë:Nuk e ka pjesen per te dejtat e njeriut dhe I referohet deklarates per te drejtat e njeriut dhe shtetasit 1789

Sa antarë e përbëjn këshillin kushtetues të Francës dhe cilat organe shtetrore e bëjnë zgjedhjen e tyre :ka 9 anetar, tre I zgjedh kryetar republikes, 3 senati, edhe 3 kuvendi

Cilin sistem të qeverisjes shtetrore e përcakton Kushtetuta e Belgjikës e vitit 1831E përcakton sistemin që qeverisjese monarkike, e kufizuar me kushtetuten paralmentare

Emrërimin e drejta kushtetuese si diciplinë shkencore e paraqet së pari nëFakulteti Juridik në ferarë të Italisë 1797

Cili emërtim përdoret sot më së shumëti në Gjermani:E drejta shtetrore

Aktet ligjore si burim të së drejtës kushtetuese kanë:Kanë fuqi më të dobët në krahasim me burimet tjera formale të së drejtës kushtetuese

Kushtetuta e vitit 1949 Indin e shpall:SHTET federativ

Propozues për ndryshimin e kushtetutës janë: Numri i caktuar i deputetve , kryetar, qeveria , si dhe numri i caktuar i zgjedhësve.

Lirite dhe te drejtatt personale jane: E drejta e jetes, liria e personalitetit te njeriut, e drejta endalimit te diskriminimidrejta e ankeses , e drejta ne liri, liria e te menduaritt dhe ndergjegjes, liria e besimit.



Nocioni I sovranitetit- sovraniteti I shtetit paraqet nje cilesi esenciale te shtetit me ndihmen e se ciles shteti behet ipavarur nga faktore e jashtem si dhe nje faktore me I larte ne raport me subjektet e mbrendshme. Ndekaq sovranitethtet, percakton se kush eshte bartes I pushtetit shteteror ne planin e mbrendshem: individi,grup I njerzve apo popull

Format e drjteperdrejta te realizimit te sovranitetit-jane :referendum,inisiativa e popullit dhe ubimi I popullit nderkaq, forma themelore e te vendosurit te terthort eshte sistem

perfaqsues qe realizohet perms perfaquesve te zgjedhur te qytetareve.

Referendumi- shte institute me I perhapur I demokracise se drejtperdrejt e bote,, referendum paraqet formen e tevendosrit te drejteperdrejt te qytetareve per ndonje akt te rendesisem juridik ose ndonje vendim me me rendesi tevecante shteteror ose locale.

E drejta e zgjedhjes e pergjihshme- sot e drejta e zgjedhjes e pergjithshme paraqet nje nder parimet themelore teprocesit te zjedhjeve dhe, me te nenkuptohet e drejta e pergjithshme per te marre pjese ne zgjedhje perkatesisht tedrejten e te gjithe qyttetareve qe kane mbushur moshen madhore pa dallim racebesimi gjinie etj.

Nocioni I procedures se zgjedhjeve – procedura e zgjedhjeve perben palcen e sistemit te zgjedhjeve sepse nga ajo vakarakteri I trupave te zgjedhur si dhe sendertimi I te drejtave plitike te shtetasve.Me procedurete zgjedhjes nenkuptoteresine e veprimeve dhe instrumenteve lidhur mezbatimin e te drejtes se zgjedhjes pergjat procesit zgjedhor.

Kushtetutshmeria – nekuptojme pajtueshmerine e te gjitha akteve juridike dhe veprimeve material me kushtetuten skt me I larte juridik . KUPTIMI Material I kushtetushmerise perfshine disa elemente edhe ate pajtueshmerine e

permbajtjes se ligjeve dhe te akteve nen-ligjore me permbajtjen e kushtetutes ,pajtueshmerine e veprimeve materialorganeve hteterore me permbajtjen e ksuhtetutes, garatimin kushtetues te lirive dhe te drejtave themelore te njeriute qytetarit si dhe ekzistimin e pushtetit te kufizuar shteteror.

Kuptimi Formal I kushtetutshmerise po ashtu perfshine disa elemente edhe ate: nenshtrimin hirearkik I ligjeve dhe Ikteve tjera juridikenen kushtetuten, pajtueshmerine e formes se ligjeve dhe te akteve tjera juridike ne pajtim me

procedure e percaktuar me ksuhtetute,miratimi I ligjeve dhe I akteve juridike nga subjektet me kushtetute si dhe jyrne fuqi e ligjev dhe kateve juridike ne pajtim me dispozitat e ksuhtetutes.

) Kushtetuta e Kanades .b) Kushtetuta e BRSS.

) Kushtetuta e ZvicresE DREJTA KUSHTETUSE Testi i I1.Normat e para kushtetuse jane paraqitura)Ne Romen e vjeterb)Me paraqitje e istuticioneve dhemelore shtetror dhe rregullat per funksionimi e tyrec) Ne kohen e sistemit feudal.

d) Nga fundi i shekullit XVIII dhe fillimi i shekullit XIX. E SAKT

) Me paraqitjen e kushtetutave te para te shkuara2. Cila eshte kushtetuta e pare federative ne bote

d) Kushtetuta e SHBA-ve.e e saktKushtetuta e Indise

3. Emertimi e Drejta Kushtetuse nxjerr bazen dhe kuptimin ngailozofia idealiste e Hegelitb. nga teoria juridike frenge. filozofija juridike romake

d. filozofija juridike natyrore dhe „Kontrata Shoqerore e sakt

e„ kushtet e pergjithshme. shoqerore qe mbretronin ne ate kohe



4. Numro tri sistemet e kontrollit te kushtetutshmeris se ligjeve dhe akteve tjera juridike __ nga ana e organit legjislativ

2 nga ana e organit kushtetutdhenes ose politikdhe nga ana e gjykatave

. Gjykata kushtetuse si mbrojtse e kushtetutes per here te pare eshte paraqitur ne :

. Spanjeb. BRSS.

. Austri e saktd. Cekosllavaki

. Gjermani .6. Emrimi e drejta publike

. I njejte me emerimin e drejta kushtetuseb. Me i vjeter se emrimi e drejta kushtetuse e saktc. Është më i ri se e drejta kushtetuse

d. Nuk ka te beje me te drejten kushtetuse

. Ështe nocion qe edhe sot perdoret ne vend te emrimit e drejta kushtetuse

7. Ku qendrone rendesia e kushtetutes se Frances vitit 1793 (Montanjarit )Per here te pare ne franc zbatohet sistemi republikan e sakt

8. Sipas teorisë juridike Gjermane , kushtetuta :. Paraqet aktin me te larte te nje vendi

b. Eshte akt juridik me rendesi me te vogel se ligji. Paraqet nje ligje te rendomte sikurse ligjet tjera e sakt

d. Eshte nje akt me cilin perkufizohen te drejtat e njeriut. Eshte akt me te cilin percaktohet se sovraniteti i takon popullit

9. Si u emërua dhe ne cilin vite u aprovua kushtetuta e pare e ShiperiseU emerua Statuti themeltar I mbreteris shqiptare viti 1928

0. Cili eshte kuptimi matrialist ose sociologjiko-politik i se drejtes kushtetuse ?Me te drejt kushteues kuptojm tedrejten ekzistuese ecila materializohet ne jeten e nje vendi e drejta ozitive me e gjitha raportet formale a reale pa maparasysh se ajane te kodifikuara nenje document me te te lart apo jo

Kushtetuta e frances e vitit 1958 percakton qeverisjen shtetrore ne forme kushtetuse . republik parlamentare_ eakt____________

_12. Kuptimi pozitiv juridik i se drejtes kushtetuse nenkuptone :. Normat juridike me karakter te kodifikuar ne nje dukument te quajtur kushtetut e sakt

b. Gjitha normat juridike te nje vendi

. Normat juridike me karakter kushtetus pavarsisht se a jane te kodifikuara ne nje dokumnet te veqant ose jo .d. Disiplin shoqerore e cila mesohet ne fakultete

.Nje dege te veqant te se drejtes

13 . Numro disa nga faktoret qe percaktojne dallimin ne mes kushtetutave te forta dhe buta. Per ndryshimin e kushtTe forta_ nevojitet procedures se veqant Kusht.e buta I miraton organi I rregullt14. Cka konsiderohet objekt studimi i se drejtes kushtetuse ne

SHBA? __________________________________________________________________15. Kontrollimin ekushtutshmeris ne SHBA e ushtrone :Presidenti

Dhoma e perfaqsusvec Senati



d Gjykata supreme e saktGjykata federale

6. Cka ështe metoda dogmatike e studimit te se drejtes kushtetuse Eshte metod themelore dhe me e vjeter e studimie drejtes kushtetuese si deg e drejtesis7. 17Cili emertim perdoret sot me shume ne gjermani. e drejta publike

b. e drejta kushtetuse. e drejta mbi kushtetuten

d. istuticionet politike dhe e drejta kushtetuse. e drejta shtetoere sakt

8. Perse u miratuan 10 amandamentet e para ne kushtetuten e SHBA-ve me 1791? Per arsye se me nenet e kushtetnuk mbroheshin te drejtat dhe lirit e njeriut ndersa 10 amandamentet e para I mbrojne mu keto te drejta

9. Cka eshte metoda aksiologjike e studimit te se drejtes kushtetuse . __Zbulon dhe pasqyron permbajtjen e vlerave juridike te sanksionuara me normat dhe rregulla kushtetuese dhe sendert

tyre ne praktik20. Burimet formale te se drejtes kushtetuse jane

. aktet e shkruara juridike te nje vendi kane fuqi me te larte se ligjet e rendomta .e sakt

b. gjitha rregullat te cilat rregullohet materiali kushtetuse. gjitha aktet ligjore te nje vendid. zakonet ose doket kushtetuse

. ato burime qe kane ndikuar ne formesimin e se drejtes si dege e se drejtes

21. Cka quajme burime formale te se drejtes kushtetuseane aktet e pergjithshme juridike te formes se shkruar me te cilat rregullohet materja kushtetuese

22. Cili sistem te qeverisjes shtetrore e percaktone kushtetuta e Belgjikes e vitit 1831? _____monarki kushtetueseparlamentare e sakt

_ 23. Çka quajme burime matriale te se drejtes kushtetusejane faktoret qe ndikojne dhe kushtezojne ne formimin e te drejtes kushtetuese si deg e se drejtes

_ e drejta kushtetuese si deg shkencore_ u paraqit se pari ne :. SHBA (1776)

b. Fakultetin juridik ne paris me 1834. Angli pase revulicionit te vitit 1688

d. Fakulttin Juridik ne Ferare te italis 1797 e sakt. Ne france pase reformave te studimeve juridike me 1954

25. Cili është dallimi mes amandamenteve kushtetuse dhe Aneksit kushtetuse

Dallimi qendron se amandamentet kushtetuese nxirren ne kushtet kur ekziston kushtetutaKurse anekset kushtetuese nxirren se bashku me kushtetuten dhe nuk mund te qendroi si e ndare

26. Cila nga kushtetutat vijuse nuk permbane kapitull te veqant mbi lirit dhe te drejtat e njeriuta.Gjermanise

b. Shqiprise. Kroacise

d. Frances

E DREJTA KUSHTETUSE Testi i II3.



E drejta kushtetuse si dege pozitive juridike) Perfshine teresine e normave kushtetuse mbi bazat e sistemit ekonomik– b) Tersin e rregullave p er te drejtat e njeriutc) Tersine e rregullave kushtetuse per kufizimin e pushtetitdTersin e rregullave per shtetin ligjoreTersin e rregullave mbi bazat e sistemit politik ,ekonomik per funksionimin e pushtetit lirte,drejtat e njeriut etje sak

4. E drejta kushtetuse ka rëndesi:) Praktike

b) Teorike dhe praktike e sakt) Teorike , edukative dhe pedagogjike

d) Funksionale dhe aplikative) Shkencore , pozitivo-jurike dhe historike

. Kuptimi matrial i kushtetutes merr per baze) Organi i cili miraton kushtetuten

b) Çeshtjet (objektin) qe rregullon kushtetuta e sakt) Menyra e nxjeerrjes se kushtetutes

d) Natyra juridike te kushtetuteseQellimet qe pretendon ti arrije kushtetuta

4. Numro burimet e te drejtes kushtetuse ne Anglimagna karta_ libertatum,

Habeas corpus actbill of rajts

5. Numro burimet matriale te se drejtes kushtetuseA.doket kushtetuese_konventat kushtetuese

praktika gjygjesoredhe faktet juridike

B.teoria juridikedokrina politikeprogramet e partive politike

6. Ç’ështe amandamenti kushtetusEshte akt kushtetues me te cilin behet plotesimi I I kushtetutes ekzistuese ose zevendesimi apo ndryshimimi I

normave te caktuara te saj.

___ 7. Preambulla ka karakter :. ideor e sakt

b. teorik

c. historikd. pragmatik

. pozitivo-juridik

. Praktika gjygjsore dhe zakonore eshte burim kryesor i se drejtes kushtetuse ne

. SHBAb. Fances

. Shqiprisd. Angli sakt

. Gjermanise.9.Pjese kryesor te kushtetutes jane:

. dispozitat kalimtareb. preambulla dhe amandamentet kushtetuse



. preambulla pjeset normative dhe dispoazitat kalimtare saktd. hyrja dispozitat per lirit dhe te drejtat e njeriut dhe anekset kushtetuse .

. amandamentetkushtetuse dhe ligjet kushtetuse .0. Theksoni menyrat e nxjerrjes dhe ndryshimit te kushtetutave

Miratimi I drejt per drejt nga populli per mes referendumitMiratimi nga ana e kuvendit kushtetutdhenesNga ana e organit te rendomt legjislati____

1. Theksoni rezervat kryesore te kushtetuse te Vajmarit :_ kuvendi ka mund te nxjerr dispozita me te cilen e autorizon shefin e shtetit qete nxjerr dispozita ligjore sipas nevo

me te cilat mund te emeroi perkohesisht krytar qevrie njeriun I cili nuk e ka shumicen ne parlament e shfrytezoi ketHitleri perte ardhur ne pushtet_12.Cilat ishin dy çeshtjet kontestuse me rastin e miratimit te kushtetutes se Frances te vitit 1958

13 Magna Karta Libertatun paraqet (karta e madhe e lirive. kushtetuta e pare e shkruar

b. aktin e pare te shkruar per te drejtat e njeriut. aktin e pare me te cilin perkufizohet pushteti apsolut i monarkutd.kti i fitores se parlamentarizmit ne anglikti per te drejtat e qytetarve ne procedura gjygjsore 14Kushtetuta e pare e shkruar ne bote

) Kushtetuta e SHBA-ve e vitit 1787 E SAKTb) Magna Karta Libertatun e vitit 1215) Nenet e konfederates te vitit 1778

d) Ligji i XII tabelave) Istrumenti i qeverisjes i vitit 1688.5. Kongresi amerikan perbehet nga dy dhoma. Presidenti

b. Dhoma e perfaqsusve e sakt. Senati e sakt

d Gjykata supremeGjykata federale

6. C’ ështe e drejta suspenzive e vetosEshte edrejt te cilen e perdore kryetari I shtetit ne rastet ku kur nuk I nenshkruan ligjet te cilat I dergohen per nenshkdhe mbrenda 10 diteve I kthen mbrapasht ne parlament per rishikim

7. Cila eshte kushtetuta me e gjate ne bote _e shte kushtetuta eIndis_ 395 neneme 9 shtojca__

8. Cili parlament ka pas ne evropen jug- lindore perberje dy dhomeshe parlamenti I Rumanis_________________

9. Nga temat e propozuara shkruani nje ese te shkurter. Roli i kushtetutes ne shoqeri

b. Kushtetuta e SHBA-ve e vitit 1787. Veshtrim kritik i rezulutes 1244

E DREJTA KUSHTETUSE Testi i III5.

E drejta kushtetuse si shkencë) Është e ngjajshme me te drejten kushtetuse si dege e se drejtes

b) Ka permbajteje me te ngushte se e drejta kushtetuse se dege e se drejtes) Ka permbajteje me te gjere se e drejta kushtetuse se dege e se drejtesd) Keto dy terme jane plotsishte te ngjajshme pra jane sinonimeeNuk egziston e drejta kushtetuse si shkenc.

2. Kushtetuta e Frances e vitit 1958 percakton qeverisje shtetrore ne forem te sistemit gjysem presidenciale e sakt. Emerimi e drejta kushtetuse nxjerre bazen dhe kuptimin nga



) filozofia idealiste e Hegelitb) nga teoria juridike frenge) filozofija juridike romake

d) filozofija juridike natyrore dhe „Kontrata Shoqerore e sakte) kushtet e pergjithshme shoqerore qe mbretronin ne ate kohe

4 . Emrimi e drejta publikef)I njejte me emerimin e drejta kushtetuse

g) Me i fjeter se emrimi e drejta kushtetuseh) Është më i ri se e drejta kushtetuse) Nuk ka te beje me te drejten kushtetuse) Ështe nocion qe edhe sot perdoret ne vend te emrimit e drejta kushtetuse. Sa antare e perbejne gjykaten suprem te SHBA-ve dhe cili organe shtetror bene zgjedhjen e tyre 9 gjykatse

gjedhjen e bene presidenti dhe e miraton senati e sakt

6. Kuptimi matrialist ose socoligjik politik i se drejtes kushtetuse nenkuptone–a) normat juridike me karakter kushtetuse

b) gjitha normat juridike te nje vendi

) normat juridike me karakter kushtetus pavarsisht se a jane te kodifikuar ne nje dukument te veqante ose jo e sakt7. Cilat jane raportet themelore politike qe jane objekt studimi i se drejteskushtetuse ___________________________________________________________________________________________________________________________________ 8. Cilen pjese esenciale te kushtetutes nuk e ka kushtetutFrances e vitit 1958 __ te drejtat dhe lirit e njeriut e sakt 9. Normat e para kushtetuse jane paraqiturb

Ne Romen e vjeter) Me paraqitje e istuticioneve dhemelore shtetror dhe rregullat per funksionimi e tyre .Ne kohen e sistemit feudal.) Nga fundi i shekullit XVIII dhe fillimi i shekullit XIXf) Me paraqitjen e kushtetutave te para te shkuara

d0. Sa antare e perbejne keshillin kushtetues te frances dhe cili organe shtetror bejne zgjedhjen e tyre __

Perbehet pej 9 anetareve3 I zgjedh kyetari I republikes I zgjedh kryetari I kuvendit I zgjedh kryetari I senatit

11.Cili sistem te qeverisjes shtetrore e percaktone kushtetuta e Belgjikes e vitit 1831?Monarki kushtetuese parlamentare

2. Emertimi e drejta kushtetuse si diciplin shkencore u paraqit se pari ne :

) SHBA (1776)b) Fakultetin juridik ne paris me 1834

) Angli pase revulicionit te vitit 1688d) Fakulttin Juridik ne Ferare te italis 1797

) Ne france pase reformave te studimeve juridike me 1954.3. Cka quajme burime formale te se drejtes kushtetuseane aktet e pergjithshme juridike te formrmes se shkrusr te cilat jane ne fuqi dheme te cilat rregullohet materja

kushtetuese

4. Cili emertim perdoret sot me shume ne gjermani

) e drejta publikeb) e drejta kushtetuse



) e drejta mbi kushtetutend) istuticionet politike dhe e drejta kushtetuse

) e drejta shtetoere e sakt5. çka ështe ligji kushtetues

Eshte akt kuhtetues qe paraqitet ne rastet kur egziston kushtetuta e shkruar si akte me te cilin behen ndryshimeenjesore ne kushtetuten egsistuese e sakt

___ 16Aktet ligjiore si burime te se drejtes kushtetuse kane :. kane fuqin me te madhe juridike se aktet tjera kushtetuse

b. nuk jane burime formale te se drejtes kushtetuse. jane burime matriale te se drejtes kushtetuse

d. jane te njejtat si ligjet kushtetusee.E,kane fuqi me te dobte ne krahasim me burimet tjera formale te se drejtes kushtetuse e sakt

7. Kushtetuta e vitit 1942 percakton indin si shtetKonfederativ

FederativUnion personalMonarkist

8. Cili ështe dallimi mes kushtetutave te shkruara dhe jo te shkruara dhe teoris mbi kushtetutat te kodifikuara dhe jokodifikuara . _______________________________________________________________________ 19. Pjesanormative e kushtetutes paraqet __________ pjesen kryesore e saj perkatsisht kushtetuten e caktuar e sakt

20. Cfare forme e miratimit te kushtetutave mbizotron sot ne bote. nga organi kushtutdhenseb. nga organi legjistativ por nevoitet edhe pelqimi i popllit me referendum

. miratimi nga organi i rendomt legjistativd. me referendume. nga organi kushtutdhens por nevoitet edhe pelqimi I popllit me referendum21. Me ligje kushtetus behet :

. çdo ndryshim i kushtetutesb. vetem ndryshime me rendesi te vogelc. ndryshimet e vellimshe te kushtetutes e sakt

d. nuk mund te behe ndryshimet e kushtetutes. vetem bashke me amandamentet mund te bejme ndryshimin e kushtetutes

22. Propozuse per ndryshimin e kushtetutes janea.vetem deputet ne parlamentb. deputet e parlamentit si dhe qeveria

. qeveria kryetari dhe parlamentid.nje numer i caktuar i zgjedhsve dhe deputetete.numri i caktuar i deputetve ,kryetari , qeveria si dhe numri i caktuar i zgjedhsve. esakt

E drejta kushtetuese–esti IV1.

Si mund të përkufizoni të drejten kushtetuëse______________________________________ ___________________________________________________________________2. Kushtetutat e ngurta

) Mund të ndryshohen vetëm nga organi i posaqemb) Mund të ndryshohen në procedur të vecantë

) Ndryshohen vështirë e sakt



. Numro burimet e së drejtës kushtetuese në SHBA______________________________________ ___________________________________________________________________4. Vendimet e Gjykatës kushtetuese) janë burmie formale të së drejtës kushtetuese e sakt

b) nuk janë burime formale) mund të konsiderohen si burime formale. Perambula ka karakter) ideor e sakt

b) teorik) normative

6. Koncepti i shtetit ligjor konsiston nëa) ndarjen dhe kufizimin e pushtetve

b) sundimin e ligjit në shoqëri) rrespektimin e lirive dhe të drejtave të qytetarëve

7. Theksoni disa mangësi(rezerva) të kushtetutës së Vajmarit :

. Kushtetuta e parë e shkruar ishte

a) Mangna Carta Libertatem e vitit 1215b) Kushtetuta e SHBA-ve e vitit 1787 E SAKT) Kushtetuta e Kramvelit 1653

9 . Si do ta përkufizonit ju lirin e bashkimit politik_____________________________________ ______________________________________________________________________________

0. Numro disa raste të kufizmiti të lirisë së menduarit :

1. Numro detyrat kryesore kushtetuese të shtetasit :_______________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________ ___

2. Liritë politike i referohen kryesishta) Shtetasve

b) Qytetarëve) Të gjithë banorve të një shteti E SAKT3. Përkufizoni të drejten e barabartë të votes____________________________________ _______________________________________________________

_____________4. E drejta pasive e votes nënkupton :) Të drejten e kandidimit përsonal

b) Të drejtene votimit

) Të drejten e zgjedhjës5. Fedarata si shtet i përbër është :) bashkësi e shteteve

b) shteti i përbeër nga dy ose më shumë etnitete E SAKT) shtet i decentralizuar6. Ç` është konfederata_________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________

17. Numroni disa funksione të përgjithëshme në shtetet federative :



Ushtrohen në mënyr të përbashkët________________________________________________________________________

8. Numroni tri sistemet kryesore të mbrojtëjes së kushtetutshmëris në botë

9. Kriza kushtetuese shfaqet :) kur shkilet kushtetuta

b) kur deshton nxjerrja e kushtetutës e sakt ) kur nuk mund të zbatohet kushtetuta

20. Numro burimet aktuale të së drejtës kushtetuese në Kosovë:Kushtetute e kosoves

E drejta kushtetuese si shkencëa)është e ngjajshme me të drejten kushtetuese si degë e së ka përmbajtje më të ngushtë se e drejta kushtetuese si degë ë drejtës e sakt

b) ka përmbajtje shumë më të gjërë se e drejta kushtetuese si degë e së drejtës) keto dy terme janë plotsishtë të ngjajshme, pra janë sinonime

d) nuk ekziston e drejta kushtetuese si shkencë

2. Kushtetuta e Francës së vitit 1958 përcakton qeverisjen shtetrore në formë tëQeverisjes gjysëmpresidenciale e sak

. Emërtimi e drejta kushtetuese nxjerr bazën dhe kuptimin nga :) filozofia idealiste e Hegelit

b) nga teoria juridike frengec) filozofia juridike romake

d) filozofia juridike- natyrore dhe ”Kontrata Shoqerore e sakt e) kushtet e përgjithshme shoqerore që mbretronin në atë kohë4. Emërtimi e drejta publike është :

) i njejtë me emertimin e drejtë kushtetueseb) më i vjetër se emërtimi e drejtë kushtetuese e sakt

) është më i ri se emërtimi e drejta kushtetuesed) nuk ka të bëj më drejten kushtetuesee) është nocion që edhe sot përdoret në vend të emërtimit e drejta

. Sa antarë e përbëjnë gjykaten Supreme të SHBA-ve dhe cilat organe shtetrore bëjn zgjedhejn e tyreE përbëjn 9 antarë dhe zgjedhjen e tyre e bënë senati e sakt

6. Kuptimi matrialist ose sociologjik-politik i së drejtës kushtetuese nënkupton) normat juridike me karakter kushtetues të kodifikuara në një dokumet të quajtur kushtetut E SAKT

b) gjitha normat juridike të një vendi

) normat juridike me karaqkter kushtetues pavarsisht se a janë të kodifikuara në një dokument të veçant ose jod) diciplinen shkencore e cila mësohet në fakultet

) një degë të veçantë të së drejtës.

7. Cilat janë raportet themelore politike që janë objekt sundimi i së drejtëskushtetuese: ___________________________________________________________________________________________________________________________________

. Cilën pjesë esenciale të kushtetutave nuk ka Kushtetuta e Frncës e vitit 1958 dhe cilit dokument i referohet kjokushtetutë përkitazi me këtë

nuk e ka pjesen per te dejtat e njeriut dhe I referohet deklarates per te drejtat e njeriut dhe shtetasit 1789 : e sakt

9. Normat e para kushtetuese janë paraqitur :) në Romën e Vjetër



b) me paraqitjen e Instutucioneve themelore shtetrore dhe rregullave për funksionimin e tyre) në kohën e sistemit feudal

d) nga fundi i shek.XVIII dhe fillimi i shek.XIXe) me paraqitjen e kushtetutave të para të shkruara.0. Sa antarë e përbëjn këshillin kushtetues të Francës dhe cilat organe shtetrore e bëjnë zgjedhjen e tyre

? ____ka 9 anetar__ tre I zgjedh kryetar republikes ,3 senati, edhe 3 kuvendi

1. Cilin sistem të qeverisjes shtetrore e përcakton Kushtetuta e Belgjikës e vitit 183 1E përcakton sistemin që qeverisjese monarkike .E kufizuar me kushtetuten paralmentare. E SAKT

2. Emrërimin e drejta kushtetuese si diciplinë shkencore e paraqet së pari në) SHBA (1776)

b) Fakulteti Juridik në Paris me 1834) Angli pas revulucinit të vitit 1688

d) Fakulteti Juridik në ferarë të Italisë 1797 E SAKT) Francë pas reformës së studimit juridik 1954

3. Çka quajm burim formal të së drejtës kushtetuese____________________________________________________________________________________________

___________________________________________ _________________________________________________________________________

4. Cili emërtim përdoret sot më së shumëti në Gjermani) e drejta punlikeb) e drejta kushtetuese

) e drejta mbi kushtetutend) instutucionet politike dhe

drejta kushtetuesee)e drejta shtetrore E SAKT5. Çka është ligji kushtetues

_______________________________________________________________________________________________________________________________________ __

Aktet ligjore si burim të së drejtës kushtetuese kanë

) kanë fuqi më të madhe juridike se aktet e tjera kushtetueseb) nuk janë burime formale të së drejtës kushtetuese

) janë burime materiale të së drejtës kushtetuesed) janë të si ligjet kushtetuese

) kanë fuqi më të dobët në krahasim me burimet tjera formale të së drejtës kushtetuese E SAKT7. kushtetuta e vitit 1949 Indin e shpall

b) unioni personal) federativ E SAKT

d) union reale)monarchist

8. Cili është dallimi mbi kushtetutat e shkruar dhe jo të shkruara dhe teorisë mbi kushtetutat e kodifikuara dhe jokodifikuara? ______________________________________________________________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________

19. Pjesa normative kushtetuese paraqet ?) pjesen kryesore të saj, përkatsisht kushtetuten e caktuarE SAKT

b) pjesen e kushtetutës ku përcaktohen qëlimet të cilat duhen të sendertohen me kushtetutë) pjesen që përshkruan kohën dhe rrethanat në të cilën është miratuar kushtetuta

d) nuk është pjesë e secilës kushtetute)pjesa normative dhe përambula nuk janë të ndara.

21. Cfarë forme e miratimit kushtetues mbizotron sot në botë?) nga organi kushtetutdhënës



b) nga organi legjlislativë por nevojitet edhe pelqimi i popullit për referendum) miratimi nga organi i rëndomt legjislativë

d) nga organet kushtetutdhënëse por nevojitet edhe pelqimi i popullit përreferendum22. Me ligjë kushtetues bëhet ?

çdo ndryshime kushtetuesb) vetëm ndryshime me rendësi të vogël) ndryshimet e vëllimshme të kushtetutësE SAKT

d) nuk mund të bhëet ndryshimet e kushtetutës) vetëm bashkë me amandamente mund të bëjnë ndryshimin e kushtetutës

23

. Propozues për ndryshimin e kushtetutës janë: ) vetem deputetet në parlament

b) deputetet e parlamenti si dhe qeveria) qeveria kryetari dhe deputetetd) një numër i caktuar i zgjedhësvee) numri i caktuar i deputetve , kryetar, qeveria , si dhe numri i caktuar i zgjedhësve E SAKT

24. Ndryshmi faktik i kushtetutës ështëa) pa u bërë ndryshimi formal i kushtetutësbE SAKT

bëhet ndryshimi formal i tekstit të kushtetutës) ndryshimi që bëhet duke miratur ndonjë ligj kushtetues

7. Kushtetuta e rep se ks definohet si

A.republik parlamentare, B.republik semi-presidenciale,C.asnjera?

. Qfar esht roli kushtetetuese i keshillit gjyqesor ne ks sipas kushtetuese se ks?

9.Cili esht roli i komisioneve funksionale ne kuvendin e ks ne proceduren e shqyrtimit te projekt-ligjeve?

0. A ka kompetenc gjykata kushtetuese e ks te shikoj kushtetushmerin e projekt-amandamenteve kushtetues

1. Nese po cilat jona parametrat e ketij kontrolli te kushtetushmeris?

2. Cili organ kontrollon dhe mbikqyr politikat e institucioneve te siguris sipas kushtetuese se ks? KUVENDI I kOSOVES3. Sipas kushtetuese se ks kush ka autoritet te nenshkruaj traktate dhe konventa nderkombetare,

A.presidenti dhe kryeministri,B.Presidenti,kryeministri dhe MPJ.C.Presidenti,Kryeministri dhe kabineti i tij.D.Kryeministri dhe ambasadoret.

4. Sipas dispozitave te kushtetuese se ks a jan ende ne fuqi marrveshjet e UNMIKUT te nenshkruara ne emer te ks?A.PO.derisa te zevendesohet me marrveshje te reja.B.JO,keto marrveshje konsiderohen jo valide pas hyrjes ne fuqi te kushtetues se ks.

5. Cilat jan institucinet e ftuara nderkombetare nga presidenti i rep se ks?

6. Qka konsiderohen burime materiale dhe formale te se drejtes?



7. Aprovimi i kushtetutave behet? Në praktikën kushtetuese janë të njohura tre forma të miratimit të

kushtetutës, për nga aspekti i sovranitetit popullor, ato janë :

). Miratimi i drejtëpërdrejtë nga populli përmes referendumitb). Miratimi nga ana e organit (kuvendit) kushtetutvënës

). Miratimi nga ana e organit të rëndomtë (legjislativ) përfaqësues.

8. Raca gjermane konsideohet superiore ndaj te tjerve edhe kjo ishe e garantuar me? KODIN E

NUREMBERGUT DHE E MBESHTETUR FUQISHEM NGA MJEKET NAZIST. Racizmi përbënte bazën

botëkuptimit të Hitlerit . Ai besonte se raca ariane, elementi bazë i kombit gjerman, ishte superiore ndaj të gjithaacave të tjera dhe duhej të sundonte mbi to. Ai ëndërronte që raca ariane të ndërtonte një perandori që do të zgjaste000 vjet. Mbështetja shkencore që Hitleri gjeti për këto teori raciste ishte teoria e Darvinit.9. QEVERIA E ZVICRRES QUHET? Qeveria e Zvicrës përbëhet nga shtatë anëtarë dhe quhet Këshilli Federal.

Këshilli Federal zgjidhet nga parlamenti dhe përbëhet nga përfaqësuese dhe përfaqësues të partive të mëdha politikeNjë anëtar i Këshillit federal përcaktohet nga parlamenti për një vit si presidente ose president. Parlamenti përbëhet dy dhoma: Këshilli Nacional, i cili përfaqëson popullin, dhe Këshilli i kantoneve, i cili i përfaqëson kantonet. Të dybashku formojnë Mbledhjen e Përbashkët të Federatës. Zvicra përbëhet nga 26 shtete të federatës, të ashtuquajturakantone. Zvicra është shtet juridik. Kjo do të thotë se jo vetëm banoret dhe banorët e vendit tonë duhet t‘ i respektojnigjet, por edhe shteti vetë është i lidhur në të drejtën në fuqi. Gjykatat janë të pavarura nga qeveria dhe parlamenti.

Cilat të drejta dhe detyrime themelore janë këtu në fuqi dhe si është e organizuar Zvicra, kjo shkruhet në kushtetutën

ederale të Zvicrës. Forma e shtetit e Zvicrës është demokracia e drejtpërdrejtë. Popullsia me të drejtë vote nuk mungjedhë vetëm rregullisht deputetët në parlamente në nivelin e federatës, të kantonit përkatës dhe në komunë, por muë votojë për shumë çështje - për shembull për lartësinë e taksave dhe tatimeve, trasetë e rrugëve ose shërbimet e pos

por edhe për aderimin në organizata ndërkombëtare ose marrëveshje me shtete të tjera. Zviceranet dhe zviceranët qnga mosha 18 vjeç/e mund të zgjedhin dhe votojnë për çështje që i takojnë gjithë Zvicrës.20. Numero 3 raste te rendesishme qe trajton tematiken kushtetuese te cilat ka diskutuar dhe vendosur gjykatakushtetuese?

21. Cilin sisetem zgjedhor e aplikon MB?

22. Kancelari gjerman ka fuqin ti propozoj presidentit te emroi dhe shkaroi ministrat e kabintit qeveritar?

23. Kush mund te inicoj amandametim te kushtetues ne ks?

24. Kush e ushtron pushtetin gjyqesor ne rep e ks?"

ELEMENTET E SHTETIT LIGJOR JANË: a)Parimi i kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë, b)Barazia para ligjit dheParimi i mosdiskriminimit c)Liritë dhe te drejtat e qytetarit dhe minoriteteve d)Ndarja dhe kufizimi i pushtetit,

)Gjyqësia e pavarur, f)depolitizimi i shërbimeve publike të shtetit dhe g)Shoqëria Civile etj.PREAMBULA E KUSHTETUTES SE R. SE KOSOVES - Ne, Populli i Kosovës, Të vendosur për të ndërtuar një

rdhmëri të Kosovës si një vend i lirë, demokratik dhe paqedashës, i cili do të jetë atdhe i të gjithë qytetarëve të vet; përkushtuar për krijimin e një shteti të qytetarëve të barabartë, i cili do të garantojë të drejtat e secilit qytetar, liritë

qytetare dhe barazinë e të gjithë qytetarëve para ligjit;Të zotuar që Kosova të jetë shtet i mirëqenies ekonomike dhe i prosperitetit social;Të sigurt që shteti i Kosovës do të kontribuojë në stabilitetin e rajonit dhe të mbarë Evropës, duke krijuar marrëdhënë fqinjësisë dhe të bashkëpunimit të mirë me të gjitha shtetet fqinje;

Të bindur që shteti i Kosovës do të jetë anëtar i denjë i familjes së shteteve paqedashëse në Botë;Me synimin që shteti i Kosovës të përfshihet në proceset integruese Euro-Atlantike;Në mënyrë solemne, miratojmë Kushtetutën e Republikës së Kosovës.KUSHTETUTA NE KUPTIMIN POLITIK : Kushtetuta kufizon dhe institucionalizon pushtetin dhe demokracineForma e Qeverisjes dhe Ndarja e Pushtetit sipas kushtetutes.

. Kosova është Republikë demokratike e bazuar në parimin e ndarjes së pushteteve dhe

kontrollit e balancimit në mes tyre, sikurse është përcaktuar me këtë Kushtetutë.2. Kuvendi i Republikës së Kosovës ushtron pushtetin legjislativ.



. Presidenti i Republikës së Kosovës përfaqëson unitetin e popullit. Presidenti i Republikës sëKosovës është përfaqësues legjitim i vendit brenda dhe jashtë dhe garantues i funksionimitdemokratik të institucioneve të Republikës së Kosovës, në pajtim me këtë Kushtetutë.4. Qeveria e Republikës së Kosovës është përgjegjëse për zbatimin e ligjeve e politikavehtetërore dhe i nënshtrohet kontrollit parlamentar.. Pushteti gjyqësor është unik, i pavarur dhe ushtrohet nga gjykatat.

6. Gjykata Kushtetuese është organ i pavarur i mbrojtjes së kushtetutshmërisë dhe bënnterpretimin përfundimtar të Kushtetutës.

7. Republika e Kosovës ka institucionet e veta për mbrojtjen e rendit kushtetues dhe tëntegritetit territorial, rendit dhe qetësisë publike, të cilat funksionojnë nën autoritetin

kushtetues të institucioneve demokratike të Republikës së Kosovës.PRESIDENTI I REPUBLIKËS SË KOSOVËS - Presidenti është kreu i shtetit dhe përfaqëson unitetin e popullit tëRepublikë së Kosovës. -Presidenti i Republikës së Kosovës zgjedhet nga Kuvendi, me votim të fshehtë. -Zgjedhja ePresidentit të Republikës së Kosovës duhet të bëhet jo më vonë se tridhjetë (30) ditë para përfundimit të mandatit tëPresidentit aktual. -Zgjedhja e Presidentit bëhet me dy të tretat (2/3) e votave të të gjithë deputetëve të Kuvendit. -N

snjëri kandidat nuk merr shumicën prej dy të tretave (2/3) në dy votimet e para, organizohet votimi i tretë në mes tëkandidatëve të cilët kanë marrë numrin më të lartë të votave në votimin e dytë dhe kandidati që merr shumicën e votë të gjithë deputetëve, zgjedhet President i Republikës së Kosovës.Nëse në votimin e tretë, asnjëri kandidat nuk zgjidhet President i Republikës së Kosovës,hpërndahet Kuvendi.

KOMPETENCAT E PRESIDENTIT TE KOSOVES : Jane gjithsejt (30) kompetenca:Përfaqëson Republikën e Kosovës brenda dhe jashtë; garanton funksionimin kushtetues të institucioneve të përcaktume këtëKushtetutë; shpall zgjedhjet për Kuvendin e Kosovës dhe thërret mbledhjen e parë te tij;4) nxjerr dekrete në pajtim me këtë Kushtetutë; shpall ligjet e miratuara nga Kuvendi i Republikës së Kosovës; ka t

drejtën e kthimit për rishqyrtim të ligjeve të miratuara, nëse konsideron se janë të dëmshme për interesat legjitime tëRepublikës së Kosovës ose të një a më shumë komuniteteve të saj. Të drejtën e rikthimit të një ligji mund ta shfrytëzvetëm njëherë; nënshkruan marrëveshjet ndërkombëtare në pajtim me këtë Kushtetutë; propozon amendamente për këtëKushtetutë; mund të referojë çështje kushtetuese në Gjykatën Kushtetuese; udhëheq politikën e jashtme të vendit;

pranon letrat kredenciale të shefave të misioneve diplomatike të akredituar në R. e Kosovës; është Komandant SuprForcave të Sigurisë të Kosovës; udhëheq Këshillin Konsultativ për Komunitete; cakton mandatarin për formimin eQeverisë, pas propozimit të partisë politike ose të koalicionit, që përbën shumicën e Kuvendit etj.

Parlamenti: Parlamenti është institucion ku shqyrtohen apo diskutoje çështje të ndryshme( kuptimi etimologji) dhe parlamentinënkupton trupin përfaqësues politik që ushtron funksionin ligjdhënës( kuptimi politik). Parlamenti sot në botë paraqorganin shtetëror të cilit I është besuar nxjerrja e ligjeve dhe paraqitet në forma të ndryshme si parlament, kuvend,enat, kongres etj. Parlamenti gjenezën e ka në Angli pas pushtimit nga nomadët dhe paraardhësi I tij është institucio

CURIA REGIS apo këshilli mbretëror që I kryente funksionet ekzekutiv, legjislativ dhe gjyqësor. Parlamenti ështëparaqitur si shprehej e përpjekjeve të aristokracisë për të kufizuar pushtetin e monarkut. Dokumenti I parë si rezultat

këtyre përpjekjeve ishte MAGNA CARTA LIBERTATEM-me të cilën ju kufizua mundësia monarkut për caktimin atimeve pa pëlqimin e këshillit mbretëror. Ndërsa që nga shek. I XIV vendoset emërtimi parlament në vend të “

CONCILIUM” dhe “ CURIA” . Në fillim ky parlament kishte vetëm një dhomë dhe më vonë dy dhoma. Dhoma eKomunave e cila përbëhej nga përfaqësuesit e qytetarëve dhe fshatarëve dhe dhoma e Lordëve e cila përbëhej ngapërfaqësuesit e shtresës së pasur aristokrate. Pra në fillim parlamenti nuk merrej me nxjerrjen e ligjeve por në dhëniepëlqimit për caktimin e lartësive të tatimeve. Ndërsa teoria mbi parlamentin si organ legjislativ paraqitet në shek. XVnën ndikimin e filozofit Monteskies “ sikur ligjet do të nxirrte monarku nuk do të kishte liri dhe shumica më mirë e

ushtron funksionin legjislativ se sa vetëm një njeri”. Kjo ide u materializua për herë të parë me kushtetutën e SHBAvitin 1787 dhe me vonë me kushtetutën e Francës në vitin 1791. Nga aspekti I realizimit të demokracisë parlamentiparaqet formën dominonte te realizimit te demokracisë ,ku qytetaret në pa mundësi të marrin pjesë në mënyrë të

drejtpërdrejt në jetën politike ata me votën e tyre zgjedhin përfaqësuesit e tyre të cilëve ju besohet ushtrimi Iunksioneve qeverisëse.



Fillimisht parlamenti ishte instrument përkufizimin e pushtetit të monarkut dhe bartjes së disa funksioneve të tij nëorganet përfaqësueseKrahas aplikimit të sistemit parlamentar si formë e qeverisjes parlamenti merr atributet e organet ligjëdhenes dhe

përfaqësues .Aktualisht parlamenti në sistemet demokratike paraqet institucion kryesor politik që mundëson funksionimin e

demokracisë parlamentare dhe pluralizmit .Funksionet e parlamentit mund të ndahen në : a) legjislativ ,b)zgjedhor dhe c) mbikqyrsKRIZA PARLAMENTARE nënkupton pamundësinë e parlamentit për te ushtruar funksionet e veta kushtetuese. Neadhe te pare kjo pamundësi shprehet ne bllokimin e parlamentit ne ushtrimin e funksionit legjislativ dhe ne zgjedhj

qeverise. Shkaqet me te shpeshta ne shfaqjen e krizave parlamentare janë:. Mungesa e mazhorancave stabile parlamentare.

2. Konfliktet ne mes te parlamentit dhe presidentit rreth zgjedhjes se kryeministrit dhe qeverise.. Dështimi i koalicioneve parlamentare dhe qeveritare dhe pamundësia e ndërtimit te koalicioneve te reja

4. Mosvotimi i buxhetit ne parlament.. Obstruksioni parlamentar nga ana e opozitës.NTERPELANCA PARLAMENTARE NENKUPTON seancen apo diskutimin qe ngritet nga nocioni I numrit teaktuar I deputeteve dhe qe I adresohet kryministrit ,ministrit apo titullarit tjeter public lidhur me pergjegjesite e tyreventuale.

FUNKSIONIT E PARLAMENTIT JANE: 1. Funskioni legjislativ 2. funksioni zgjedhor 3. funksioni mbikqyres Iparlamentit

PLEBISCITI- është formë e realizimit të demokracisë së drejtpërdrejtë kur vendoset për çështje të rëndësishme siorma e regjimit politik, bashkimi ose ndarja me një shtet tjetër, dhënia e besimit ndonjë lideri partiak etj. Pra pordallim pre referendumit për deklarim nuk ka ndonjë akt juridik konkret por çështje që janë të lidhura me strukturën ehtetit dhe mënyrën e qeverisjes. Dallim tjetër është se referendumi ka të bëjë me deklarim pro ose kunder një aktiuridik kurse plebishiti deklarim ndaj një individi. Zbatimi i kombinuar referendum dhe plebishitit bëhet kur qytetar

krahas deklarimit për ndonjë akt juridik deklarohen edhe me atë se i japin besimin një individi për qeverisja.KUVENDI I KOSOVËS është organi më I lartë përfaqësues dhe ligjvënës në Kosovë dhe ka tri atributekryesore:a)Është organ ligjvënës që miraton ligje b)Është organ me I lartë dhe shtyllë kryesore e demokracisëparlamentare c) Është trup përfaqësues I zgjedhur drejtpërdrejt nga qytetarët në zgjedhjet e drejtpërdrejta. Kuvendi nka autorizim që të nxjerr ligje për të ndryshuar kornizën kushtetuese, pra kuvendi ka të drejtë vetëm të marr iniciativpër ndryshimin e kornizës, ai me dy të tretat e anëtarëve mund të propozoj për fillimin e procedurës.

KUVENDI I KOSOVËS USHTRON TRI FUNKSIONE KLASIKE: legjislativ, zgjedhor dhe të kontrollit politik.Funksioni ligjëvëvnes përfshin të drejtën në nxjerrjen e ligjeve, të drejtën sa I përket funksionit zgjedhor e ka në

gjedhjen e kryeministrit dhe anëtarëve të tjerë të qeverisë si dh në zgjedhjen e kryetarit të kuvendit dhe të kryetarit Kosovës.. ndërsa sa I përket kontrollit politik nëpërmjet instrumenteve të kontrollit parlamentar mund të shtrojëpërgjegjësin politike të Kryetarit të Kosovës sipas procedurës të paraparë.Kuvendi i Republikës së Kosovës: 1) miraton ligje, rezoluta dhe akte të tjera të përgjithshme;2) vendos të ndryshojë Kushtetutën me dy të tretat (2/3) e votave të të gjithë deputetëve të tij, përfshirë dy të tretat2/3) e të gjithë deputetëve që mbajnë vendet e rezervuara dhe të garantuara për përfaqësuesit e komuniteteve që nukanë shumicë në Kosovë;3) shpall referendum, në pajtim me ligjin;

4) ratifikon traktatet ndërkombëtare;5) miraton Buxhetin e Republikës së Kosovës;6) zgjedh dhe shkarkon Kryetarin dhe nënkryetarët e Kuvendit;7) zgjedh dhe mund të shkarkojë Presidentin e Republikës së Kosovës në pajtim me këtë Kushtetutë;8) zgjedh Qeverinë dhe shpreh mosbesimin ndaj saj;9) mbikëqyr punën e Qeverisë dhe të institucioneve të tjera publike, të cilat, në bazë të Kushtetutës dhe ligjeve, iaportojnë Kuvendit;10) zgjedh anëtarët e Këshillit Gjyqësor të Kosovës dhe të Këshillit Prokurorial të Kosovës, në pajtim me këtë

Kushtetutë;11) propozon gjyqtarët e Gjykatës Kushtetuese;

12) mbikëqyr politikën e jashtme dhe të sigurisë;



13) jep pëlqimin për dekretin e Presidentit mbi shpalljen e Gjendjes së Jashtëzakonshme;14) vendos për çështjet me interes të përgjithshëm, të përcaktuara me ligj.

KUSHTETUTSHMËRIA- sipas kuptimit politik juridik me kushtetutshmëri kuptojmë procesin e harmonizimit të gjkteve juridike në mes veti dhe pajtueshmërinë e tyre me kushtetutën si dhe kufizimi dhe institucionalizimi i pushtethtetëror. Pra kushtetuta në kuptimin pozitiv-juridik nënkupton harmonizimin e të gjitha akteve juridike me kushtetu

ndërsa në kuptimin formal kushtetuta nënkupton respektimin e kushtetutës dhe harmonizimin e të gjitha akteve juridme aktet me fuqi me të lartë.QEVERIA- është organ I pushtetit ekzekutiv që zbaton ligjet e miratuar në kuvend. Si organ ekzekutiv qeveria merrme zbatimin e drejtpërdrejtë të ligjeve te kuvendit dhe të politikes së përcaktuar nga ai. Qeveria e Kosovës është qevparlamentare pasi që buron nga kuvendi.QEVERIA PARLAMENTARE-zgjidhet sipas rregullave parlamentare pas zgjedhjeve të rregullta parlamentare , kukrahas konstituivit të parlamentit zgjidhet edhe qeveria si organ ekzekutiv. Mandatin për formimin e qeverisë e kapartia e cila i ka fituar zgjedhjet. Në rastet kur asnjë parti nuk e ka shumicën atëherë formohet qeveria e koalicionit ndy apo më shumë parti. Në sistemet politike ku zbatohet parimi i unitetit të pushtetit e sidomos ato kuvendare qeverinë tersi i nënshtrohet kontrollit të kuvendit. Ndërsa në sistemet bashkohore qeveria paraqet organ kryesor parlamentdhe kjo qeveri udhëheq me pushtetin shtetëror.QEVERIA si organ i pushtetit shtetëror ka autorizim të organit të pavarur vetëm në sistemet parlamentare të pushtetNë sistemet presidenciale dhe kuvendar qeveria është organ formal që ushtron pushtetin ekzekutiv në emër tëparlamentit. Qeveria është organ aktiv politik që përveç zbatimit të vendimeve të organeve të tjera shtetërore, ajoqeveris edhe me pushtetin , në përcaktimin dhe krijimin e sajë. Krahas funksionit ekzekutiv dhe operativ qeveria ka

unksione zgjedhore, ajo zgjedhe dhe shkarkon bartësit e funksioneve shtetërore që nuk zgjidhen nga shefi i shtetit dparlamenti. Në gjendje të jashtë zakonshme politike dhe ekonomike shumica e shteteve përcaktojnë mundësin e bartë disa autorizimeve të parlamentit në qeveri.

PËRGJEGJËSIT E QEVERISË-në sistemet ku zbatohet parimi i unitetit të pushtetit dhe në ato kuvendare qeveriagjidhet dhe kontrollohet nga kuvendi. Pozitë të njëjtë qeveria e ka edhe në sistemet presidenciale ku formohet dhe

kontrollohet nga shefi i shtetit. Përgjegjësia është me e theksuar kur ajo funksionon në formë të qeveris parlamentareduke u formuar nga shumica parlamentare apo koalicioni politik ku qeveria i nënshtrohet kontrollit si: instituti interpelancës, instituti i votëbesimit dhe shkarkimi. Përgjegjësia mund të jetë individuale dhe kolektive. Individualeshtë kur ministri përgjigjet për gjendjen dhe problemet në resurse të caktuara ku ai kryeson apo udhëheq ndërsa

përgjegjësia kolektive është kur qeveria nuk mund të zbatoj programin e sajë. Ndërsa qeveria e kabinetit ka më pakpërgjegjësi ndaj parlamentit.

PËRBËRJA DHE MANDATI I GJYKATËS KUSHTETUESE . Gjykata Kushtetuese përbëhet nga nëntë (9) gjyqtarë, të cilët do të jenë juristë të shquar dhe personalitete me mor

më të lartë, jo me më pak se dhjetë (10) vjet përvojë profesionale përkatëse. Kualifikimet e tjera përkatëse rregulloheme ligj. Parimet e barazisë gjinore do të respektohen.2. Gjyqtarët emërohen nga Presidenti i Republikës së Kosovës, me propozimin e Kuvendit, për një mandat nëntëvjeçpa mundësi vazhdimi.

. Vendimi për të propozuar shtatë (7) nga gjyqtarët, varet nga miratimi i dy të tretave (2/3) të deputetëve të Kuvendë pranishëm dhe që votojnë. Vendimi për të propozuar dy (2) gjyqtarët e tjerë, merret me shumicën e votave të

deputetëve të Kuvendit, të cilët janë të pranishëm dhe që votojnë, por që mund të bëhet vetëm pas pëlqimit të shumië deputetëve të Kuvendit, të cilët i mbajnë vendet që janë rezervuar ose garantuar për përfaqësuesit e komuniteteve

nuk janë shumicë në Kosovë.

4. Nëse mandati i gjyqtarit përfundon para mbarimit të mandatit të rregullt, emërimi i gjyqtarit të ri bëhet në pajtim mkëtë nen, me mandat të plotë, pa të drejtë rizgjedhjeje.

. Zgjedhja e Kryetarit dhe Zëvendëskryetarit të Gjykatës Kushtetuese, bëhet nga gjyqtarët të Gjykatës Kushtetuese votim të fshehtë të gjyqtarëve të Gjykatës, për mandat trevjeçar. Zgjedhja në këto funksione nuk e zgjat mandatin egjyqtarit.SHBA - SISTEMI PRESIDENCIAL- Esenca e sistemit presidencial konsiston në organizimin dhe pozitën e pushtet

kzekutiv. I tërë pushteti ekzekutiv është I koncentruar në institucionin e kryetarit I cili është shef I pushtetit ekzekuNë sistemet presidenciale shefi I shtetit ushtron njëkohësisht dy funksione: 1-Funksionin e shefit të shtetit dhe 2-unksionin e shefit të qeverisë. Si shef I shtetit ka të bëjë me përfaqësimin e shtetit Brenda dhe jashtë shtetit dhe

ushtrimin e funksioneve të tjera sipas kushtetutës. Si shef I pushtetit ekzekutiv presidenti emëron dhe shkarkon

qeverinë dhe eprorët e tjerë të organeve shtetërore të cilët për punën e tyre I përgjigjen drejtpërdrejtë atij. Presidenti istemet presidenciale parqet institucion zgjedhor I cili zgjidhet ne zgjedhjet presidenciale nga ana e trupit zgjedhor.



për punën e tij nuk I përgjigjet parlamentit përkundër kësaj ai ka instrumente të kontrollit të aktivitetit legjislativ tëparlamentit. Por kjo nuk do të thotë se presidenti mund të ngritët mbi parlamentin sepse ai është I obliguar ti përmbaigjeve të parlamentit. Në këto sisteme parlamenti nuk e ka të drejtën e shkarkimit të qeverisë dhe nuk mund të kërko

përgjegjësi nga presidenti.SISTEMI PRESIDENCIAL NË SHBA -Bazat e sistemit politik në SHBA janë përcaktuar me kushtetutën vitit 1787

ila është plotësuar edhe me 26 amendamente dhe edhe sot e kësaj dite është në fuqi. Ky sistem bazohet në rregullatqeverisjes shtetërore të sistemit presidencial. Dallimi nga format e tjera të qeverisjes është në faktin e ndarjes sëpushtetit shtetëror në legjislativ, ekzekutiv, gjyqësor. Pra institucionet kryesore janë të ndara sipas ndarjes horizontaë pushtetit shtetëror në : legjislativ, ekzekutiv , gjyqësor. Pra parimi themelor I këtij sistemi është se një pushtet e

kufizoj pushtetin tjetër. Pushtetin legjislativ e ushtron Kongresi., pushtetin ekzekutiv e ushtron presidenti dhe aigjyqësor që ushtrohet nga gjykata supreme.KARAKTERISTIKAT DOMINANTE TË SISTEMIT PRESIDENCIAL JANË: Parlamenti dhe kryetari I republikëparaqesin organe të pavarura të cilat si rregull nuk mund ta kufizojnë njëra tjetrën. Parlamenti ushtron në mënyrë tëpavarur pushtetin legjislativ dhe kryetari po që është shef I shtetit është edhe shef I pushtetit ekzekutiv. Në sistemetpresidenciale qeveria zakonisht organizohet ne formë të kabinetit të cilin e formon dhe e kontrollon kryetari Iepublikës.. Sistemi presidencial është paraqitur për herë të par në SHBA ku që nga miratimi I kushtetutës së vitit 17unksionon një model specifik I qeverisjes shtetërore.

KONGRESI I SHBA-ve-Kongresi amerikan përbëhet nga dy dhoma : dhoma përfaqësues dhe senatit .Puna dhetruktura e kongresit është e rregulluar me nenin 1. Dhoma e përfaqësuesve është dhoma e lartë e kongresit të cilën egjedhin në mënyrë të drejtpërdrejtë qytetarët me të drejtë vote. Në parim të dy dhomat e kongresit kanë fushëveprim

njëjtë. Dhoma përfaqësues ka tri grupe themelore të funksioneve që I ushtron në mënyrë të pavarur nga senati: Ajohqyrton numrin më të madh të ligjeve të cilat pas miratimit nga ana e sajë shqyrtohen edhe ne senat. Ajo së parideklarohet për vendimet që janë të lidhura me tatimet dhe ajo së pari ka të drejtë ekskluzive që të fillojë procedurënkundër funksionarëve të lartë shtetëror duke përfshirë këtu edhe kryetarin e shtetit të ashtuquajturin IMPEACHMENSENATI- Është aplikuar në sistemin amerikan si zgjidhje kompromisi në mes të tendencave centraliste dhe federalisme rastin e miratimit të kushtetutës së vitit 1787. Formimi I senatit, mënyra e zgjidhjes së tyre është në favor tëhteteve të vogla. Në fakt sipas kushtetutës është përcaktuar që senati të përbëhet nga dy senator nga çdo shtet të cilëgjedh trupi ligjdhënës I shtetit., në qdo 6 vjet dhe çdo senator ka një votë me atë që çdo dy vite zgjidhet një e tretat enatorëve të ri. Pasi që SHBA kanë 50 shtete senati I ka 100 anëtar. Senati ka ndikim më të theksuar në kongres:

Senati e ka rolin e gjykatës së KASACIONIT( të instancës më të lartë gjyqësore) për shqiptimin e dënimeve n

bazë të të institutit të impeachemntit. Instituti I impeachmentit e ka origjinën nga Anglia. Ai është një procedim

gjyqësore kundër nja anëtari të dhomës së lordëve ose të dhomës së komunave që akuzohej për një kundërvajtjepolitike. Në këtë procedim akuzues ishte dhoma e komunave ndërsa dhoma e lordëve ishte instancë gjyqësore ehqyrtonte çështjen. Ndjekja fillon nga deputetët por nuk është përdorur gjykimi I të pandehurit kurrë në kongres.

Senati ka të drejtë të formojë komision hetues për çdo çështje të cilën e vlerëson të arsyeshme. Senati jep mendimin gjedhjen e disa funksionarëve të lartë shtetëror( ministrat , ambasadorët) të cilët I emëron kryetari SHBA-ve dhe se

karakterizohet me modelin dypartiak të bazuar në dominimin dhe rivalitetin në mes të dy partive kryesore politikePartisë demokratike dhe partisë republikane. Senati ne SHBA ka fuqi te balansuar me Dhomen e perfaqesuesvePRESIDENTI I SHBA-ve-Kryetari paraqet institucion kryesor ne ShBA në bazë të rolit the të ndikimit politik të tij

dhe quhet sistem presidencial .Funksionet më të rëndësishme të tij janë është shefi I shtetit ,është komandant I forcaë armatosura ,shef I pushtetit ekzekutiv etj. Ai zgjidhet për përudhen prej 4 viteve dhe mund të zgjidhet më së shum

për 2 mandate radhazi.

KRYETARI ZGJIDHET DREJTPËRDREJT NGA ANA E ZGJEDHËSVE DHE KJO PROCEDURË KALONNËPËR 5 FAZA : a) partitë politike bëjnë marrëveshje Brenda partiake për nominimin e kandidatit të tyre në garënpresidenciale b)bëhen zgjedhjet brenda partiake në të cilat caktohen kandidatet e partive që do të hynë në garatpresidenciale (këto zgjedhje bëhen vetëm në kuadrin e partisë republikane dhe demokratike ) c) qytetaret zgjedhinpërfaqësuesit e partive por edhe njërin nga kandidatet presidencial d)bahet në mesin e dhjetorit ku zgjedhësit në çdohtet federal me vota të fshehta deklarohet për zgjedhjen e kryetarit e)inaugurimi I presidentit që bëhet me 3 janar

Raporti I këtyre 2 organeve mund të përmblidhet si në vijim :a)Kongresi nuk mund ta shkarkoj presidentin e asministrin b)Presidenti nuk mund të shpërndaj kongresin c)As presidenti e as ministrat nuk asistojnë në seancat ekongresit e) pushteti ekzekutiv nuk ka iniciative legjislativePresidenti I ka këto institute të ndikimit në punën e kongresit: a)ai I drejton kongresit mesazh mbi gjendjen e federat

b) I drejton mesazhe kongresit për buxhetin c)çdo 6 muaj mund të I drejtoje mesazhe të tjera d) ka të drejtën e vetosndaj ligjeve të miratuara nga kongresi.



E drejta e vetos ndaj ligjeve të kongresit paraqet institutin kryesor të presidentit ndaj kongresit dhe janë të njohura dloje : a) vetoja suspenzive dhe b)vetoja e xhepit. Vetoja suspenzive është e drejta e e presidentit që të mos e nënshkigjin e miratuar në të dy dhomat e kongresit dhe që ta ktheje sërish në shqyrtim. Ky ligj I kthyer prapë për shqyrtimë hyrë në fuqi duhet të miratohet nga dy të tretat e deputetëve. Duke e pasur parasysh strukturën dypartiake të

kongresit është vështirë që të realizohet kjo.. ndërsa vetoja e xhepit është formë specifike e së drejtës së vetos me tëilën presidenti mund të parandalojë miratimin e ndonjë ligji në parlament. Kjo do të thotë se në rast se ligji është

dorëzuar jo më par se 10 ditë para mbylljes se sesionit presidenti mund të mos e ktheje fare ligjin kongresit dhe të mnënshkruaj pa dhen shpjegime. Si rezultat I kësaj kongresit I mbetët që në legjislacionin e radhës të rifillojë nga

illimi procedurën e re legjislative. Ndonëse kryetari I SHBA-ve është politikisht jo përgjegjës ai sipas kushtetutësshtë penalisht përgjegjës. Dhe kjo përgjegjësi e tij mund të fillohet nga kongresi në bazë të institutit të impeachmen

Në rastet kur dyshohet s presidenti ka kryer vepër të rëndë penale procedura kundër tij fillohet nga dhoma përfaqësundërsa e gjykon dhe dënon senati. Kjo ka ndodhë vetëm një herë kundër kryetarit Xhonson I cili me atë rast është lirnga akuza.GJYKATA SUPREME E SHBA-V E-ajo e ushtron në mënyrë të pavarur pushtetin gjyqësor. Ajo përveç kësaj ushtro

dhe funksionin e kontrollit të kushtetutshmërisë . Ajo përbëhet nga 9 gjyqtarë të cilët I emëron kryetari I SHBA-ve konsultimit dhe marrjes së mendimit nga senati. Mandati I tyre është I përjetshëm. Përveç çështjeve penal dhe civilehqyrton edhe konfliktet e kompetencave ndërmjet federatës dhe shteteve federale. Çdo shtetas ka të drejtë të marrëniciativë për fillimin e procedurës para kësaj gjykate.

GJERMANIA është republike parlamentareSISTEMI PARLAMENTAR NË GJERMANI-Pas përmbysjes së fashizmit më mbarim të luftës së dytë botërore ed

në gjemani aplikohet regjimi parlamentar. PARLAMENTI- edhe këtu ka sistem bikameral dhe përbehet nga dy dhomBundestagu ( dhoma federale) dhe Bundesrati ( këshilli federal).DEPUTETET E BUNDESTAGUT zgjidhen në zgjedhjet e përgjithshme të drejtpërdrejtë dhe të lira , të fshehta memandat prej 4 vetëve. Ndërkaq Bundesrati përbëhet prej 3,4.5 përfaqësuesve të qeverisë së çdo landi në varësi ngamadhësia e popullsisë. Përpos këtyre dy dhomave në gjermani ekziston edhe asambleja federale e cila është e

utorizuar që çdo 5 vjet të zgjedhe kryetarin e republikës federale. Ndërsa s ai përket dhomave të parlamentit epërsi dhoma e Bundestagut që shprehet në të drejtën e sajë që të ushtroje kontrollin politik ndaj qeverisë dhe ne fushën eegjislativit. Edhe në gjermani sistemi parlamentar është shumë partiak por roli I partive është më I vogël pasi që

pushtetit politik është I koncentruar në qeveri përkatësisht ne kancelarin.PRESIDENTI FEDERAL- Paraqet institucion me ndikim të kufizuar dhe është I ngjajshëmme atë të monarkut nëAngli. Ai zgjidhet nga asambleja federale me mandate 5 vjetaq i cili nuk mund të shpërndajë parlamentin pa vendim

nga partitë politike e sidomos të kancelarit.QEVERIA FEDERALE- përbëhet nga kancelari federal dhe nga ministrat federal. kancelari propozohet nga presidenepublikës dhe zgjidhet nga Bundestagu me shumicën absolute. Në qofte se nuk zgjidhet ky kandidat parlamenti ka t

drejtë që me shumicën e njëjtë të zgjedhe nja kandidat vet. Pas emërimit të tij presidenti federal është obliguar që nëfat prej 7 ditëve të emëroj këtë kandidat për kancelar federal. Kancelari paraqet figurën kryesore politike I cili qeve

me pushtetin shtetëror. KONTROLLIN POLITIK NDAJ PRESIDENTIT DHE KANCELARIT KA TË DREJTË TAUSHTROJË BUNDESTAGU. Ku në rast se Bundestagu me shumicë të votave voton mosbesimin ndaj kancelarit

tëherë presidenti duhet të bëjë shkarkimin e tij. Ndërsa në anën tjetër nëse propozimi për marrjen e besimit tëkancelarit nuk fiton shumicën e nevojshme atëherë kancelari ka të drejtë ti propozojë presidentit që të marr vendim phpërndarjen e parlamentit brenda 24 ditëve.

Britania e madhe është republike parlamentare.

ANGLIA - SISTEMI PARLAMENTAR NË ANGLI

—Anglia është vendi ku është paraqitur për herë të par regjimiparlamentar dhe rregullat e qeverisjes shtetërore të demokracisë përfaqësuese të bazuara në parlamentarizëm.nstitucionet kryesore të sistemit politik në Angli janë: kurora mbretërore ( mbretëresha) ,parlamenti dhe qeveria.

Kurora mbretërore- është institucion që funksionon me shekuj mirëpo kjo pozitë ka evoluar prej formës MONARKIABSOLUTE, NE ATË PARLAMENTARE e deri ne formë e sotshme ku ajo më shumë paraqet institucion formal.Kompetencat e sajë janë si në vijim:a) ajo formalisht konvokon dhe shpërndan parlamentin, ajo jep pëlqimin dhe bënirmosjen formale të ligjeve dhe akteve të tjera të miratuara nga parlamenti.b) Ajo emëron ministrin e par(

kryeministrin) duke I besuar këtë mandate liderit partiak të partisë dominuese në dhomën e ulët. Ajo I nënshkruan akrëndësishme te qeverisë pas firmosjës nga ministri përkatës ose kryeministri dhe c) Sa I përket politikes së jashtme

dhe të brendshme roli I sajë eshte mjaft I kufizuar.

PARLAMENTI ANGLEZ

- është paraqitur për herë të par me emërtimin Magnum conzulium. Parlamenti anglez ëshpërbërë prej dy dhomave : a)Dhomës së lordëve dhe b)dhomës së komunave.:



Dhoma e lordëve përbëhet nga 1100 anëtar nga të cilët shumica zgjidhen sipas parimit të trashëgimisë. ndikimi I saka rënë me kalimin e kohës.Dhoma e komunave paraqet dhomën e përfaqësuesve e cila paraqet shtyllën kryesore të sistemit parlamentar . Kjo

dhomë ka 659 deputetë ku shumica e tyre 90 përqind janë nga dy partitë kryesore Konservatore dhe asaj laburiste. Kdhomë ka kompetencë të gjëra legjislative , ajo zgjedh dhe kontrollon punën e qeverisë miraton vendime lidhur meinanca dhe politikën monetare etj. Punën e saj e udhëheq spikeri. I cili është jashtë-partiak.

FRANCA - SISTEMI PARLAMENTAR NË FRANCË -Për dallim nga sistemi I Anglisë që ka pasur një zhvillim stnë Francë sistemi parlamentar ka pasur transformime te shpeshta. Bazat e sistemit bashkohor janë të përcaktuara m

kushtetutën e vitit 1958. Për dallim prej sistemi anglez Franca ka pasur ndryshime dhe reformat ë shpeshta politike ,pastaj ka sistem shumë partiak ku dhe shpesh vjen deri te formimi I qeverisë së koalicionit dhe I nënshtrohet kontrolparlamentar dhe shpesh q të rrëzohet si pasoje e marrjes së besimit nga parlamenti., dhe me fund edhe roli I kryetari

shtë më I avancuar se ai I monarkut në Angli.KRYETARI I REPUBLIKËS - është shef I shtetit dhe zgjidhet përmes zgjedhjeve të drejtpërdrejta nga ana e trupit

lektoral. Dhe ka autorizime të gjëra : ai kujdeset për sigurimin e respektimit të kushtetutës dhe të kontinuitetit tëunksionimit të pushtetit shtetëror. Kryetari nuk është politikisht përgjegjës por mban përgjegjësi penale për veprimenkriminuara. Hetimet eventuale ndaj tij I zhvillon gjykata e KASACIONIT ndërsa gjykimin eventual të tij e bën

gjykata e lartë e cila është e përbërë nga 12 deputet dhe senator që I emëron parlamenti. Kryetari nuk mund të ndërrodhe shkarkoj qeverinë.QEVERIA E FRANCËS- parqet organ ekzekutiv I cili zgjidhet nga ana e kryetarit të shtetit. Në fakt ai zgjedh vetëmministrin e par I cili më vonë përpilon listën e të gjithë ministrave të tjerë dhe e ofron për miratim kryetarit. Qeveria

ormalisht I përgjigjet parlamentit ndërsa realisht I përgjigjet kryetarit. Mbledhjet e qeveris I kryeson kryetari I shtetdhe vetëm në mungesë të tij I kryeson kryetari I qeverisë.PARLAMENTI- përbëhet nga dy dhoma; nga asambleja nacionale dhe Senati. Asambleja paraqet dhomën e ulët mekarakter përfaqësues popullor me mandate 5 vitesh. Senati parqet institucion me ndikim të theksuar të cilët zgjidhenbazë të parimit të përfaqësimit territorial te të gjitha viseve ne Francë dhe mandate I tyre zgjat 9 vite. ndërsa strukturparlamentit francez është multi-partiake ku përfaqësohet një numër I madh I partive politike me orientime të ndryshprogramore.

Neni 1 [Përkufizimi i Shtetit] . Republika e Kosovës është shtet i pavarur, sovran, demokratik, unik, dhe i pandashëm.

2. Republika e Kosovës është shtet i shtetasve të vet. Republika e Kosovës ushtron autoritetin e saj bazuar nëespektimin e të drejtave dhe lirive të qytetarëve të vet dhe të gjithë individëve brenda kufijve të saj.. Republika e Kosovës nuk ka pretendime territoriale ndaj asnjë shteti ose pjese të ndonjë shteti dhe nuk do të kërko

ë bashkohet me asnjë shtet ose pjesë të ndonjë shteti.Neni 2 [Sovraniteti]

. Sovraniteti i Republikës së Kosovës buron nga populli, i takon popullit dhe ushtrohet, në pajtim me Kushtetutën,nëpërmjet përfaqësuesve të zgjedhur, me referendum, si dhe në forma të tjera, në pajtim me dispozitat e kësajKushtetute.2. Sovraniteti dhe integriteti territorial i Republikës së Kosovës është i pacenueshëm, i patjetërsueshëm dhe ipandashëm dhe mbrohet me të gjitha mjetet e përcaktuara me këtë Kushtetutë dhe me ligj.

. Republika e Kosovës, me qëllim të ruajtjes së paqes dhe mbrojtjes së interesave shtetërore, mund të marrë pjesë nisteme të sigurisë ndërkombëtare.Neni 3 [Barazia para Ligjit]

. Republika e Kosovës është shoqëri shumetnike, e përbërë nga shqiptarët dhe komunitetet tjera e cila qeveriset nëmënyrë demokratike, me respektim të plotë të sundimit të ligjit, përmes institucioneve të veta legjislative, ekzekutivdhe gjyqësore.2. Ushtrimi i autoritetit publik në Republikën e Kosovës bazohet në parimet e barazisë para ligjit të të gjithë individëdhe në respektimin e plotë të të drejtave dhe lirive themelore të njeriut, të pranuara ndërkombëtarisht, si dhe nëmbrojtjen e të drejtave dhe në pjesëmarrjen eë gjitha komuniteteve dhe pjesëtarëve të tyre.

Neni 4 [Forma e Qeverisjes dhe Ndarja e Pushtetit]



. Kosova është Republikë demokratike e bazuar në parimin e ndarjes së pushteteve dhe kontrollit e balancimit në myre, sikurse është përcaktuar me këtë Kushtetutë.

2. Kuvendi i Republikës së Kosovës ushtron pushtetin legjislativ.. Presidenti i Republikës së Kosovës përfaqëson unitetin e popullit. Presidenti i Republikës së

Kosovës është përfaqësues legjitim i vendit brenda dhe jashtë dhe garantues i funksionimit demokratik të institucionë Republikës së Kosovës, në pajtim me këtë Kushtetutë.

4. Qeveria e Republikës së Kosovës është përgjegjëse për zbatimin e ligjeve e politikave shtetërore dhe i nënshtrohekontrollit parlamentar.

. Pushteti gjyqësor është unik, i pavarur dhe ushtrohet nga gjykatat.6. Gjykata Kushtetuese është organ i pavarur i mbrojtjes së kushtetutshmërisë dhe bën interpretimin përfundimtar tëKushtetutës.7. Republika e Kosovës ka institucionet e veta për mbrojtjen e rendit kushtetues dhe tëntegritetit territorial, rendit dhe qetësisë publike, të cilat funksionojnë nën autoritetin kushtetues të institucioneve

demokratike të Republikës së Kosovës.Neni 5 [Gjuhët]

. Gjuhë zyrtare në Republikën e Kosovës janë Gjuha Shqipe dhe Gjuha Serbe.2. Gjuha Turke, Boshnjake dhe ajo Rome kanë statusin e gjuhëve zyrtare në nivel komune ose do të jenë në përdorim

yrtar në cilindo nivel në pajtim me ligj.Neni 6 [Simbolet]

. Flamuri, stema dhe himni janë simbolet shtetërore të Republikës së Kosovës të cilat pasqyrojnë karakterin shumet

ë saj.2. Pamja, mënyra e përdorimit dhe mbrojtja e flamurit dhe të simboleve të tjera shtetërore rregullohen me ligj. Mëny

përdorimit dhe e mbrojtjes së simboleve kombëtare rregullohet me ligj.Neni 7 [Vlerat]

. Rendi kushtetues i Republikës së Kosovës bazohet në parimet e lirisë, paqes, demokracisë, barazisë, respektimit tdrejtave dhe lirive të njeriut dhe sundimit të ligjit, mosdiskriminimit, të drejtës së pronës, mbrojtjes e mjedisit,drejtësisë sociale, pluralizmit, ndarjes së pushtetit shtetëror dhe ekonomisë së tregut.2. Republika e Kosovës siguron barazinë gjinore si vlerë themelore për zhvillimin demokratik të shoqërisë, mundësibarabarta për pjesëmarrje të femrave dhe meshkujve në jetën politike, ekonomike, sociale, kulturore dhe në fushat tëjera të jetës shoqërore.

Neni 8 [Shteti Laik] Republika e Kosovës është shtet laik dhe neutral në çështje të besimeve fetare.Neni 16 [Epërsia e Kushtetutës]

. Kushtetuta është akti më i lartë juridik i Republikës së Kosovës. Ligjet dhe aktet e tjera juridike duhet të jenë nëpajtim me këtë Kushtetutë.2. Pushteti qeverisës buron nga Kushtetuta.

. Republika e Kosovës respekton të drejtën ndërkombëtare.4. Secili person dhe organ në Republikën e Kosovës u nënshtrohet dispozitave të Kushtetutës.Kapitulli IV Kuvendi i Republikës së Kosovës Neni 63 [Parimet e Përgjithshme]Kuvendi është institucion ligjvënës i Republikës së Kosovës i zgjedhur drejtpërdrejt nga populli.Neni 64 [Struktura e Kuvendit]

. Kuvendi ka njëqind e njëzet (120) deputetë të zgjedhur me votim të fshehtë bazuar në listat e hapura. Vendet nëKuvend ndahen midis të gjitha partive, koalicioneve, nismave qytetare dhe kandidatëve të pavarur, në përpjesëtim mnumrin e votave të vlefshme, të fituara prej tyre,në zgjedhjet për Kuvendin.2. Në kuadër të kësaj ndarjeje, njëzet (20) prej njëqind e njëzet (120) vendeve janë të garantuara për përfaqësimin ekomuniteteve që nuk janë shumicë në Kosovës, si vijon:1) partitë, koalicionet, nismat qytetare dhe kandidatët e pavarur, të cilët janë deklaruar se përfaqësojnë komunitetin

Serb, do të kenë numrin e vendeve në Kuvend të fituar në zgjedhjet e hapura, me minimumin dhjetë (10) vende tëgarantuara, në rast se

numri i vendeve të fituara është më i vogël se dhjetë (10);



2) partitë, koalicionet, nismat qytetare dhe kandidatët e pavarur, të cilët janë deklaruar se përfaqësojnë komunitetet jera, në Kuvend do të kenë numrin e vendeve të fituara në zgjedhjet e hapura me minimumin e vendeve të garantuari në vijim: komuniteti Rom një (1) vend; komuniteti Ashkali një (1) vend; komuniteti Egjiptian një (1) vend; dhe nj1) vend shtesë do t’i jepet komunitetit Rom, Ashkali, ose

Egjiptian, që ka numrin më të madh të votave të përgjithshme; komuniteti Boshnjak tri (3) vende, komuniteti Turk d2) vende dhe komuniteti Goran një (1) vend, nëse numri i vendeve të fituara nga secili komunitet është më i vogël s

numri i vendeve të garantuara.Neni 65 [Kompetencat e Kuvendit]Kuvendi i Republikës së Kosovës:1) miraton ligje, rezoluta dhe akte të tjera të përgjithshme;2) vendos të ndryshojë Kushtetutën me dy të tretat (2/3) e votave të të gjithë deputetëve të tij, përfshirë dy të tretat2/3) e të gjithë deputetëve që mbajnë vendet e rezervuara dhe të garantuara për përfaqësuesit e komuniteteve që nukanë shumicë në Kosovë;3) shpall referendum, në pajtim me ligjin;(4) ratifikon traktatet ndërkombëtare;5) miraton Buxhetin e Republikës së Kosovës;6) zgjedh dhe shkarkon Kryetarin dhe nënkryetarët e Kuvendit;7) zgjedh dhe mund të shkarkojë Presidentin e Republikës së Kosovës në pajtim me

këtë Kushtetutë;8) zgjedh Qeverinë dhe shpreh mosbesimin ndaj saj;

9) mbikëqyr punën e Qeverisë dhe të institucioneve të tjera publike, të cilat, në bazë tëKushtetutës dhe ligjeve, i raportojnë Kuvendit;10) zgjedh anëtarët e Këshillit Gjyqësor të Kosovës dhe të Këshillit Prokurorial të

Kosovës, në pajtim me këtë Kushtetutë;11) propozon gjyqtarët e Gjykatës Kushtetuese;12) mbikëqyr politikën e jashtme dhe të sigurisë;13) jep pëlqimin për dekretin e Presidentit mbi shpalljen e Gjendjes sëashtëzakonshme;14) vendos për çështjet me interes të përgjithshëm, të përcaktuara me ligj.

Neni 66 [Zgjedhja dhe Mandati] . Kuvendi i Kosovës zgjidhet me mandat katërvjeçar, duke filluar nga dita e séances konstituive, që mbahet brenda

ridhjetë (30) ditësh nga dita e shpalljes zyrtare të rezultateve të zgjedhjeve.2. Zgjedhjet e rregullta për Kuvend mbahen më së voni tridhjetë (30) ditë para përfundimit të mandatit, kurse në rasthpërndarjes së Kuvendit, jo më vonë se dyzet e pesë (45) ditë pas shpërndarjes.. Presidenti i Republikës së Kosovës e thërret seancën e parë të Kuvendit. Në rast se Presidenti i Republikës së

Kosovës nuk është në gjendje të thërrasë seancën e parë, Kuvendi mblidhet pa pjesëmarrjen e Presidentit.4. Mandati i Kuvendit të Kosovës mund të vazhdohet vetëm në raste të Gjendjes së Jashtëzakonshme për masa

mergjente të mbrojtjes ose në rast të rrezikut ndaj rendit kushtetues ose sigurisë publike të Republikës së Kosovës, vetëm për aq sa zgjat Gjendja e Jashtëzakonshme, siç është përcaktuar me këtë Kushtetutë.

. Kushtet, zonat dhe procedurat zgjedhore, rregullohen me ligj.Neni 67 [Zgjedhja e Kryetarit dhe Nënkryetarëve]

. Kuvendi i Kosovës nga radhët e veta zgjedh Kryetarin dhe pesë (5) nënkryetarë.2. Kryetari i Kuvendit propozohet nga grupi më i madh parlamentar dhe zgjedhet me shumicën e votave të të gjithëdeputetëve të Kuvendit.

. Tre (3) nënkryetarët të propozuar nga tri grupet më të mëdha parlamentare, zgjidhen me shumicën e votave të tëgjithë deputetëve të Kuvendit.4. Dy (2) nënkryetarë përfaqësojnë komunitetet që nuk janë shumicë në Kuvend dhe ata zgjidhen me shumicën evotave të të gjithë deputetëve. Njëri nënkryetar do të jetë nga radhët e deputetëve të Kuvendit që mbajnë vendet tëezervuara ose të garantuara të komunitetit

Serb, dhe tjetri nënkryetar nga radhët e deputetëve të Kuvendit që mbajnë vende të rezervuara ose të garantuara ngakomunitetet tjera që nuk janë shumicë.

. Kryetari dhe nënkryetarët e Kuvendit shkarkohen me votën e shumicës prej dy të tretave (2/3) të numrit të

përgjithshëm të deputetëve.



6. Kryetari dhe nënkryetarët formojnë Kryesinë e Kuvendit. Kryesia është përgjegjëse për funksionimin administratië Kuvendit në mënyrën e përcaktuar me Rregulloren e Punës të Kuvendit.

7. Kryetari i Kuvendit:1) përfaqëson Kuvendin;2) përcakton rendin e ditës, thërret dhe kryeson seancat;3) nënshkruan aktet e miratuara nga Kuvendi;4) ushtron edhe funksione të tjera, në bazë të kësaj Kushtetute dhe Rregullores së Punës të Kuvendit.. Në rast mungese ose pamundësie për të ushtruar funksionin, Kryetarin e Kuvendit e zëvendëson njëri nga

nënkryetarët.

Neni 68 [Seancat] . Mbledhjet e Kuvendit të Kosovës janë publike.2. Mbledhjet e Kuvendit të Kosovës mund të jenë të mbyllura me kërkesën e Presidentit të Republikës së Kosovës, tKryeministrit ose të një të tretës (1/3) së deputetëve, në rastet e përcaktuara me Rregulloren e Punës të Kuvendit.Vendimi miratohet në mënyrë të hapur eransparente dhe kërkon votën e dy të tretave (2/3) të deputetëve të Kuvendit të pranishëm dhe që votojnë.

Neni 69 [Orari i Seancave dhe Kuorumi] . Kuvendi i Kosovës punimet vjetore i zhvillon në dy sesione.

2. Sesioni pranveror fillon të hënën e tretë të muajit janar, kurse sesioni vjeshtor fillon të hënën e dytë të muajit shta. Kuvendi ka kuorum kur janë të pranishëm më shumë se gjysma e të gjithë deputetëve të Kuvendit.

4. Kuvendi i Kosovës mblidhet në seancë të jashtëzakonshme me kërkesë të Presidentit të Republikës, të Kryeminist

ose të një të tretës (1/3) të deputetëve.Neni 70 [Mandati i Deputetëve]

. Deputetët e Kuvendit janë përfaqësues të popullit dhe nuk i nënshtrohen asnjë mandate detyrues.2. Mandati i deputetit të Kuvendit të Kosovës fillon ditën e certifikimit të rezultatit të zgjedhjes.

. Mandati i deputetit mbaron ose bëhet i pavlefshëm, nëse:1) nuk bën betimin;2) jep dorëheqjen;3) emërohet anëtar i Qeverisë së Kosovës;4) përfundon mandati i Kuvendit;5) mungon gjashtë (6) muaj rresht në seancat e Kuvendit. Në raste të veçanta, Kuvendi i Kosovës mund të vendosë

ndryshe;6) dënohet me vendim gjyqësor të formës së prerë për vepër penale me një ose më shumë vjet burgim;7) ajo/ai vdes.

4. Vendet e liruara të deputetëve në Kuvend, plotësohen menjëherë, në pajtim me këtë Kushtetutë dhe me ligjin.Neni 71 [Kualifikimet dhe Barazia Gjinore]

. Secili shtetas i Republikës së Kosovës i cili është tetëmbëdhjetë (18) vjeç ose më i madh dhe përmbush kriteretigjore, mund të jetë kandidat për deputet.

2. Përbërja e Kuvendit të Kosovës do të respektoj parimet e barazisë gjinore të cilat janë të pranuara në pajtim meparimet ndërkombëtare.Neni 72 [Papajtueshmëria]Deputeti i Kuvendit të Kosovës nuk mund të mbajë ndonjë post ekzekutiv në administratën publike ose në ndonjë

ndërmarrje në pronësi publike, dhe as të ushtrojë ndonjë funksion tjetër ekzekutiv, sikurse është përcaktuar me ligj.Neni 73 [Pamundësia e Kandidimit]

. Nuk mund të kandidohen dhe as të zgjidhen deputetë të Kuvendit, pa hequr dorë paraprakisht nga detyra e tyre:1) gjyqtarët dhe prokurorët;2) pjesëtarët e Forcës së Sigurisë të Kosovës;3) pjesëtarët e Policisë së Kosovës;4) pjesëtarët e Doganave të Kosovës;5) pjesëtarët e Agjencisë së Kosovës për Inteligjencë;6) udhëheqësit e agjencive të pavarura;7) përfaqësuesit diplomatikë;8) kryetarët dhe anëtarët e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve.



2. Nuk mund të kandidohen për deputetë personat e privuar nga zotësia juridike për të vepruar, me vendimpërfundimtar të gjykatës.

. Kryetarët dhe zyrtarët e tjerë, të cilët mbajnë përgjegjësi ekzekutive në nivel komune, nuk mund të zgjidhen sideputetë të Kuvendit pa hequr dorë paraprakisht nga detyra e tyre.Neni 74 [Ushtrimi i Funksionit]Deputetët e Kuvendit të Kosovës ushtrojnë funksionin e tyre në interesin më të mirë të Republikës së Kosovës dhe npajtim me këtë Kushtetutë, ligjet dhe rregullat e procedurës së Kuvendit.Neni 75 [Imuniteti]

. Deputetët e Kuvendit gëzojnë imunitet nga ndjekja penale, paditë civile ose shkarkimi përveprimet dhe vendimet

yre brenda fushëveprimit të përgjegjësive të tyre si deputetë të Kuvendit. Imuniteti nuk pengon ndjekjen penale tëdeputetëve të Kuvendit për veprimet endërmarra jashtë fushëveprimit të përgjegjësive së tyre si deputetë të Kuvendit.2. Deputeti i Kuvendit nuk mund të arrestohet dhe as ndalohet përderisa është duke kryer detyrat e tij/saj si deputet iKuvendit, pa pëlqimin e shumicës së të gjithë deputetëve të Kuvendit.Neni 76 [Rregullorja e Punës]Rregullat e Punës së Kuvendit miratohen me dy të tretat (2/3) e votave të të gjithë deputetëve të tij dhe përcaktojnëorganizimin e brendshëm dhe mënyrën e punës së Kuvendit.Neni 77 [Komisionet]

. Kuvendi i Kosovës emëron komisione të përhershme, komisione funksionale dhe komisione ad hoc, që pasqyrojnpërbërjen politike të Kuvendit.

2. Kuvendi, me kërkesën e një të tretës (1/3) së të gjithë deputetëve të tij, cakton komisione për një çështje të veçantduke përfshirë edhe çështje hetimore.

. Së paku një zëvendëskryesues i secilit komision parlamentar, do të jetë nga radhët e komunitetit tjetër nga ai ikryesuesit.4. Pushtetet dhe procedurat e komisioneve përkufizohen me Rregulloren e Punës të Kuvendit.Neni 78 [Komisioni për të Drejtat dhe Interesat e Komuniteteve]

. Komisioni për të Drejtat dhe Interesat e Komuniteteve është komision i përhershëm i Kuvendit. Ky komisionpërbëhet nga një e treta (1/3) e anëtarëve që përfaqësojnë grupin e deputetëve të Kuvendit, të cilët mbajnë vende tëezervuara a të garantuara për komunitetin Serb, nga një e treta (1/3) e anëtarëve që përfaqësojnë grupin e deputetëve

Kuvendit, të cilët mbajnë vende të rezervuara a të garantuara për komunitetet e tjera që nuk janë shumicë, dhe një e

reta (1/3) e anëtarëve nga komuniteti shumicë, të përfaqësuar në Kuvend.2. Me kërkesën e cilitdo anëtar të Kryesisë së Kuvendit, çdo ligj i propozuar do të dorëzohet në Komisionin për tëDrejtat dhe Interesat e Komuniteteve. Komisioni, me shumicën e votave të anëtarëve të tij, do të vendosë nëse do tëbëjë rekomandime në lidhje me ligjin e propozuar brenda dy javësh.

. Për të siguruar që të drejtat dhe interesat e komuniteteve janë adresuar si duhet, Komisioni mund t’i bëjëekomandime komisionit tjetër përkatës ose Kuvendit.

4. Komisioni, me nismën e vet, mund të propozojë ligje dhe masa të tilla të tjera Brenda përgjegjësive të Kuvendit, tilat i konsideron se janë të duhura për të adresuar interesat e komuniteteve. Anëtarët e Komisionit mund të japin

mendime individuale.. Një çështje mund t’i referohet komisionit për mendim këshillimor nga Kryesia e Kuvendit, një komisioni tjetër, o

një grupi të përbërë nga të paktën dhjetë (10) deputetë të Kuvendit.

Neni 79 [Nisma Legjislative]Nismën për të propozuar ligje, mund ta marrë Presidenti i Republikës së Kosovës nga fushëveprimtaria e saj/tij,Qeveria, deputetët e Kuvendit, ose më së paku dhjetëmijë qytetarë, sipas mënyrës së përcaktuar me ligj.Neni 80 [Miratimi i Ligjeve]

. Ligjet, vendimet dhe aktet tjera miratohen nga Kuvendi me shumicën e votave të deputetëve të pranishëm dhe qëvotojnë, përveç në rastet kur është ndryshe e përcaktuar me këtë Kushtetutë.2. Ligji i miratuar nga Kuvendi nënshkruhet nga Kryetari i Kuvendit të Kosovës dhe shpallet nga Presidenti iRepublikës së Kosovës, pasi ta ketë nënshkruar brenda tetë (8) ditësh pasi të ketë marrë ligjin.

. Nëse Presidenti i Republikës e kthen ligjin në Kuvend, ai/ajo duhet të theksojë arsyet e kthimit të ligjit. PresidentiRepublikës së Kosovës të drejtën e kthimit të një ligji në Kuvend, mund ta ushtrojë vetëm një herë.4. Kuvendi, me shumicën e votave të të gjithë deputetëve, vendos për miratimin e ligjit të rikthyer nga Presidenti i

Republikës, dhe ligji përkatës konsiderohet i shpallur.



. Nëse Presidenti i Republikës së Kosovës, brenda tetë (8) ditësh pas marrjes së ligjit, nuk merr asnjë vendim përhpalljen ose kthimin e tij, ligji konsiderohet i shpallur, pa nënshkrimin e saj/tij dhe publikohet në Gazetën Zyrtare.

6. Ligji hyn në fuqi pesëmbëdhjetë (15) ditë pas publikimit në Gazetën Zyrtare të Republikës së Kosovës, përveç nëme vetë ligj nuk përcaktohet ndryshe.Neni 81 [Legjislacioni me Interes Vital]

. Për miratimin, ndryshimin ose shfuqizimin e ligjeve në vijim, kërkohet vota e shumicës së deputetëve të Kuvendiilët janë të pranishëm dhe që votojnë, si dhe të shumicës së deputetëve të Kuvendit që janë të pranishëm dhe që

votojnë, të cilët mbajnë vende të rezervuara ose të garantuara për përfaqësuesit e Komuniteteve që nuk janë shumicë1) ligjet të cilat ndryshojnë kufijtë e komunave, themelojnë ose shuajnë komuna, përkufizojnë shtrirjen e pushteteve

komunave dhe pjesëmarrjen e tyre në marrëdhëniet ndërkomunale dhe tejkufitare;2) ligjet të cilat zbatojnë të drejtat e komuniteteve dhe pjesëtarëve të tyre, me përjashtim të atyre të përcaktuara meKushtetutë;3) ligjet për përdorimin e gjuhëve;4) ligjet për zgjedhjet lokale;5) ligjet për mbrojtjen e trashëgimisë kulturore;6) ligjet për liritë fetare ose për marrëveshjet me komunitetet fetare;7) ligjet për arsimin;8) ligjet për përdorimin e simboleve, përfshirë simbolet e komuniteteve dhe për festat publike.

2. Asnjëri nga ligjet me interes vital, nuk mund t’i nënshtrohet referendumit.Neni 82 [Shpërndarja e Kuvendit]

. Kuvendi shpërndahet në këto raste:1) nëse brenda afatit prej gjashtëdhjetë (60) ditësh nga dita e caktimit të mandatarit nga Presidenti i Republikës së

Kosovës, nuk mund të formohet Qeveria;2) nëse për shpërndarjen e Kuvendit votojnë dy të tretat (2/3) e të gjithë deputetëve, shpërndarja bëhet me dekret të

Presidentit të Republikës së Kosovës;(3) nëse brenda afatit prej gjashtëdhjetë (60) ditësh nga dita e fillimit të procedurës së zgjedhjes, nuk zgjedhet

Presidenti i Republikës së Kosovës.2. Kuvendi mund të shpërndahet nga Presidenti i Republikës së Kosovës, pas votimit të suksesshëm të mosbesimit tëQeverisë.Kapitulli V Presidenti i Republikës së Kosovës Neni 83 [Statusi i Presidentit] Presidenti është kreu i shtetit dhe përfaqëson unitetin e popullit të Republikë së Kosovës.Neni 84 [Kompetencat e Presidentit]Presidenti i Republikës së Kosovës:1) përfaqëson Republikën e Kosovës brenda dhe jashtë;2) garanton funksionimin kushtetues të institucioneve të përcaktuara me këtë Kushtetutë;3) shpall zgjedhjet për Kuvendin e Kosovës dhe thërret mbledhjen e parë te tij;4) nxjerr dekrete në pajtim me këtë Kushtetutë;5) shpall ligjet e miratuara nga Kuvendi i Republikës së Kosovës;6) ka të drejtën e kthimit për rishqyrtim të ligjeve të miratuara, nëse konsideron se janë të dëmshme për interesategjitime të Republikës së Kosovës ose të një a më shumë komuniteteve të saj. Të drejtën e rikthimit të një ligji mun

hfrytëzojë vetëm një herë;7) nënshkruan marrëveshjet ndërkombëtare në pajtim me këtë Kushtetutë;8) propozon amendamente për këtë Kushtetutë;9) mund të referojë çështje kushtetuese në Gjykatën Kushtetuese;10) udhëheq politikën e jashtme të vendit;11) pranon letrat kredenciale të shefave të misioneve diplomatike të akredituar në Republikën e Kosovës;12) është Komandant Suprem i Forcave të Sigurisë të Kosovës;13) udhëheq Këshillin Konsultativ për Komunitete;14) cakton mandatarin për formimin e Qeverisë, pas propozimit të partisë politike ose të koalicionit, që përbënhumicën e Kuvendit;(15) emëron dhe shkarkon Kryetarin e Gjykatës Supreme të Kosovës me propozimin e Këshillit Gjyqësor të Kosovë

16) emëron dhe shkarkon gjyqtarët e Republikës së Kosovës me propozimin e Këshillit Gjyqësor të Kosovës;



17) emëron dhe shkarkon Kryeprokurorin e Shtetit të Republikës së Kosovës, me propozimin e Këshillit ProkuroialKosovës;18) emëron dhe shkarkon prokurorët e Republikës së Kosovës, me propozimin të Këshillit Prokurorial të Kosovës;19) emëron gjyqtarët për Gjykatën Kushtetuese, me propozimin e Kuvendit;20) emëron Komandantin e Forcave të Sigurisë të Kosovës, pas rekomandimit të Kryeministrit;21) së bashku me Kryeministrin, emëron Drejtorin, Zëvendësdrejtorin dhe Inspektorin e Përgjithshëm të Agjencisë

Kosovës për Intelegjencë;22) vendos për shpalljen e Gjendjes së Jashtëzakonshme, në konsultim me Kryeministrin;23) mund të kërkojë mbledhje të Këshillit të Sigurisë të Kosovës dhe i kryeson ato në kohën e Gjendjes sëashtëzakonshme;24) vendos për formimin e misioneve diplomatike e konsullare të Republikës së Kosovës, në bazë të konsultimit m

Kryeministrin;25) emëron dhe shkarkon shefat e misioneve diplomatike të Republikës së Kosovës, me propozimin e Qeverisë;26) emëron Kryetarin e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve;27) emëron Guvernatorin e Bankës Qendrore të Republikës së Kosovës i cili shërben edhe si Drejtor Menaxhues dhmëron anëtarët e tjerë të Bordit të Bankës;28) jep medalje, mirënjohje dhe çmime, në pajtim me ligjin;29) shpall falje individuale, në pajtim me ligjin;30) sё paku një herë në vit i drejtohet Kuvendit të Kosovës përkitazi me fushëveprimtarinë e tij/saj.

Neni 85 [Kualifikimi për Zgjedhjen e Presidentit]

President i Republikës së Kosovës mund të zgjedhet çdo shtetas i Republikës së Kosovës, i cili e ka mbushur moshëridhjetë e pesë (35) vjeçare.Neni 86 [Zgjedhja e Presidentit]

. Presidenti i Republikës së Kosovës zgjedhet nga Kuvendi, me votim të fshehtë.2. Zgjedhja e Presidentit të Republikës së Kosovës duhet të bëhet jo më vonë se tridhjetë (30) ditë para përfundimit tmandatit të Presidentit aktual.

. Secili shtetas i Republikës së Kosovës mund të nominohet si kandidatë për President të Republikës së Kosovës, njo/ai siguron nënshkrimet e të paktën tridhjetë (30) deputetëve të Kuvendit të Kosovës. Deputetët e Kuvendit mund

nënshkruajnë vetëm për një candidate për President të Republikës së Kosovës.4. Zgjedhja e Presidentit bëhet me dy të tretat (2/3) e votave të të gjithë deputetëve të Kuvendit.

. Nëse asnjëri kandidat nuk merr shumicën prej dy të tretave (2/3) në dy votimet e para, organizohet votimi i tretë n

mes të dy kandidatëve të cilët kanë marrë numrin më të lartë të votave në votimin e dytë dhe kandidati që merrhumicën e votave të të gjithë deputetëve, zgjedhet President i Republikës së Kosovës.

6. Nëse në votimin e tretë, asnjëri kandidat nuk zgjidhet President i Republikës së Kosovës, shpërndahet Kuvendi dhhpallen zgjedhjet e reja, të cilat duhet të mbahen brenda dyzet e pesë (45) ditësh.

Neni 87 [Mandati dhe Betimi] . Presidenti i Republikës së Kosovës fillon mandatin pasi të ketë dhënë betimin para Kuvendit të Kosovës. Teksti i

betimit rregullohet me ligjin.2. Mandati i Presidentit është pesë (5) vjet.

. Pas përfundimit të mandatit të parë, Presidenti mund të rizgjedhet vetëm edhe një herë.Neni 88 [Papajtueshmëria]

. Presidenti nuk mund të ushtrojë asnjë funksion tjetër publik.2. Pas zgjedhjes, Presidenti nuk mund të ushtrojë asnjë funksion në parti politike.Neni 89 [Imuniteti]Presidenti i Republikës së Kosovës gëzon imunitet nga ndjekja penale, paditë civile ose shkarkimi për veprimet dhevendimet brenda fushëveprimit të përgjegjësive të Presidentit të Republikës së Kosovës.Neni 90 [Mungesa e Përkohshme e Presidentit]

. Në rast se Presidenti i Republikës së Kosovës përkohësisht nuk është i aftë për të përmbushur përgjegjësitë e tij/sajo/ai mund t’ia kalojë vullnetarisht detyrat e postit të tij/saj, Kryetarit të Kuvendit, i cili do të jetë ushtrues i detyrës

Presidentit të Republikës së Kosovës. UrdhriPresidentit për kalimin e përgjegjësive duhet të përmbajë veçanërisht arsyet dhe kohëzgjatjen e kalimit të

përgjegjësive, nëse ka njohuri për to. Presidenti i Republikës së Kosovës do të rifillojë ushtrimin e përgjegjësive kur



etë në gjendje t’i ushtrojë përgjegjësitë, dhe kështu Kryetarit të Kuvendit i pushon posti i ushtruesit të detyrës sëPresidentit.2. Në rast se nuk ka ndodhur kalimi vullnetar i përgjegjësive, Kuvendi i Republikës së Kosovës, pas konsultimit mekonsiliumin mjekësor, me dy të tretat (2/3) e votave të të gjithë deputetëve vendos nëse Presidenti i Republikës sëKosovës është përkohësisht i paaftë për tëushtruar përgjegjësitë e veta. Kryetari i Kuvendit të Kosovës do të shërbejë si ushtrues i detyrës së Presidentit tëRepublikës së Kosovës derisa ajo/ai të bëhet i aftë që të rifillojë ushtrimin e përgjegjësive të Presidentit.

. Posti i ushtruesit të detyrës së Presidentit të Republikës së Kosovës, nuk mund të ushtrohet për një periudhë më tëgjatë se gjashtë (6) muaj.

Neni 91 [Shkarkimi i Presidentit] . Presidenti i Republikës së Kosovës mund të shkarkohet nga Kuvendi nëse ai/ajo është dënuar për kryerjen e krimiëndë ose nëse ajo/ai nuk është i/e aftë për të ushtruar përgjegjësitë e këtij posti për shkak të sëmundjes së rëndë ose

nëse Gjykata Kushtetuese ka përcaktuar sejo/ai ka bërë shkelje të rëndë të Kushtetutës.

2. Procedura për shkarkimin e Presidentit të Republikës së Kosovës mund të iniciohet nga një e treta (1/3) e deputetëë Kuvendit, të cilët nënshkruajnë një peticion, i cili shpjegon arsyet për shkarkim. Në rast se peticioni supozonëmundjen e rëndë, Kuvendi do të kërkojë

mendimin e konsiliumit mjekësor për gjendjen shëndetësore të Presidentit. Në rast se peticioni supozon ndonjë shkeë rëndë të Kushtetutës, peticioni duhet t’i dorëzohet menjëherë Gjykatës Kushtetuese, e cila vendosë për këtë çështj

brenda shtatë (7) ditësh nga marrja e peticionit.

. Nëse Presidenti i Republikës së Kosovës është dënuar për ndonjë krim të rëndë ose kur nëse Kuvendi, në pajtim mkëtë nen, konstaton që Presidenti nuk është i aftë të ushtrojë përgjegjësitë e tij/saj për shkak të sëmundjes së rëndë onëse Gjykata Kushtetuese konstaton se ajo/ai ka bërë shkelje të rëndë të Kushtetutës, Kuvendi mund të shkarkojëPresidentin me dy të tretat (2/3) e votave të të gjithë deputetëve të tij.Kapitulli VI Qeveria e Republikës së KosovësNeni 92 [Parimet e Përgjithshme]

. Qeverinë e Kosovës e përbëjnë Kryeministri, zëvendëskryeministrat dhe ministrat.2. Qeveria e Kosovës ushtron pushtetin ekzekutiv në pajtim me Kushtetutën dhe ligj.

. Qeveria zbaton ligjet dhe aktet e tjera të miratuara nga Kuvendi i Kosovës dhe ushtron veprimtari tjera brendapërgjegjësive të përcaktuara me këtë Kushtetutë dhe me ligj.4. Qeveria merr vendime në pajtim me këtë Kushtetutë dhe me ligje, propozon projektligje dhe amendamentimin eigjeve ekzistuese e akteve të tjera, si dhe mund të japë mendimin rreth projektligjeve të cilat nuk janë të propozuara

nga ajo.Neni 93 [Kompetencat e Qeverisë] Qeveria ka këto kompetenca:1) propozon dhe zbaton politikën e brendshme dhe të jashtme të vendit;2) mundëson zhvillimin ekonomik të vendit;3) propozon Kuvendit projektligje dhe akte të tjera;4) merr vendime dhe nxjerr akte juridike ose rregullore, të nevojshme për zbatimin e ligjeve;5) propozon Buxhetin e Republikës së Kosovës;6) udhëzon dhe mbikëqyr punën e organeve të administratës;

7) udhëzon veprimtarinë dhe zhvillimin e shërbimeve publike;8) i propozon Presidentit të Republikës së Kosovës emërimet dhe shkarkimet për sheaf të misioneve diplomatike tëKosovës;9) propozon amendamentimin e Kushtetutës;10) mund të referojë çështje kushtetuese në Gjykatën Kushtetuese;11) ushtron edhe funksione të tjera ekzekutive, të cilat nuk u janë caktuar organeve të tjera qendrore ose vendore.

Neni 94 [Kompetencat e Kryeministrit] Kryeministri ka këto kompetenca:1) përfaqëson dhe udhëheq Qeverinë;2) siguron që të gjitha Ministritë të veprojnë në pajtim me politikat qeveritare;3) siguron zbatimin e ligjeve dhe të politikave të përcaktuara të Qeverisë;

4) ndërron anëtarët e Qeverisë, pa pëlqimin e Kuvendit;



5) kryeson Këshillin e Sigurisë të Kosovës;6) emëron Drejtorin e Përgjithshëm të Policisë së Kosovës;7) këshillohet me Presidentin e Republikës së Kosovës mbi çështjet e Inteligjencës;8) së bashku me Presidentin, emëron Drejtorin, Zëvendësdrejtorin dhe Inspektorin e Përgjithshëm të Agjencisë së

Kosovës për Inteligjencë;9) këshillohet me Presidentin për zbatimin e politikës së jashtme të vendit;10) kryen edhe punë të tjera, të përcaktuara me Kushtetutë dhe me ligj.

Neni 95 [Zgjedhja e Qeverisë] . Pas zgjedhjeve, Presidenti i Republikës së Kosovës i propozon Kuvendit kandidatin për Kryeministër, në konsulti

me partinë politike ose koalicionin që ka fituar shumicën e nevojshme në Kuvend për të formuar Qeverinë.2. Kandidati për Kryeministër, jo më vonë se pesëmbëdhjetë (15) ditë pas emërimit, paraqet përbërjen e Qeverisë paKuvendit të Kosovës dhe kërkon miratimin nga ana e Kuvendit.

. Qeveria konsiderohet e zgjedhur nëse merr shumicën e votave të të gjithë deputetëve të Kuvendit të Kosovës.4. Nëse përbërja e propozuar e Qeverisë nuk merr shumicën e votave të nevojshme, Presidenti i Republikës së Kosovbrenda dhjetë (10) ditësh emëron kandidatin tjetër sipas së njëjtës procedurë. Nëse as herën e dytë nuk zgjidhetQeveria, atëherë Presidenti i Kosovës i shpall

gjedhjet, të cilat duhet të mbahen jo më vonë se dyzet (40) ditë nga dita e shpalljes së tyre.. Nëse Kryeministri jep dorëheqjen ose për arsye të tjera, posti i tij/saj mbetet i lirë, Qeveria bie, dhe Presidenti i

Republikës së Kosovës, në konsultim me partitë politike ose koalicionin që ka fituar shumicën në Kuvend, mandatonkandidatin e ri, për të formuar Qeverinë.

6. Anëtarët e Qeverisë pas zgjedhjes, japin betimin para Kuvendit. Teksti i betimit rregullohet me ligj.Neni 96 [Ministritë dhe Përfaqësimi i Komuniteteve]

. Ministritë dhe organet e tjera ekzekutive themelohen, sipas nevojës, për kryerjen e funksioneve brendakompetencave të Qeverisë.2. Numri i anëtarëve të Qeverisë përcaktohet me aktin e brendshëm të saj.

. Në Qeveri do të jenë së paku një (1) Ministër nga komuniteti Serb dhe një (1) Ministër nga ndonjë komunitet tjetëoshumicë në Kosovë. Nëse janë më shumë se dymbëdhjetë ministra, Qeveria do të ketë edhe një ministër të tretë, i

përfaqëson një nga komunitetet joshumicënë Kosovë.4. Do të jenë së paku dy (2) zëvendësministra nga komuniteti Serb i Kosovës dhe dy (2) zëvendësministra ngakomunitete të tjera joshumicë në Kosovë. Nëse janë më shumë se dymbëdhjetë (12) ministra, Qeveria do të ketë edhnjë zëvendësministër të tretë, i cili përfaqëson komunitetin Serb, dhe një (1) tjetër zëvendësministër, i cili përfaqësonnjë nga komunitetet e tjera joshumicë në Kosovë.

. Zgjedhja e këtyre ministrave dhe zëvendësministrave do të vendoset pas konsultimit me partitë, me koalicionet osgrupet që përfaqësojnë komunitetet që nuk janë shumicë në Kosovë. Nëse caktohen kandidatë jashtë deputetëve tëKuvendit të Kosovës, për këtaministra e zëvendësministra kërkohet miratimi formal i shumicës së deputetëve të Kuvendit, të cilët u përkasin partivkoalicioneve, nismave qytetare dhe kandidatëve të pavarur, të cilët janë deklaruar se përfaqësojnë komunitetin në fja6. Kryeministri, zëvendëskryeministrat dhe ministrat e Qeverisë mund të zgjidhen nga deputetë të Kuvendit të Kosoose nga persona të kualifikuar, që nuk janë deputetë të Kuvendit.7. Papajtueshmëria e anëtarëve të Qeverisë lidhur me funksionet e tyre rregullohet me ligj.

Neni 97 [Përgjegjësia] . Qeveria, për punën e vet, i përgjigjet Kuvendit të Kosovës.2. Kryeministri, zëvendëskryeministrat dhe ministrat mbajnë bashkëpërgjegjësinë për vendimet që merr Qeveria, dhpërgjegjësinë individuale për vendimet që marrin në fushat e përgjegjësive të tyre.Neni 98 [Imuniteti]Anëtarët e Qeverisë së Kosovës gëzojnë imunitet nga ndjekja penale, paditë civile dhe shkarkimi për veprimet dhevendimet brenda fushëveprimit të përgjegjësive të tyre si anëtarë të Qeverisë.Neni 99 [Procedurat]Mënyra e punës dhe procedurat e vendimmarrjes në Qeveri rregullohen me ligj dhe me rregullore.Neni 100 [Mocioni i Votëbesimit]

. Mocioni i mosbesimit ndaj Qeverisë mund të ngrihet me propozimin e një të tretës (1/3) të të gjithë deputetëve tëKuvendit.



2. Votëbesimin e Qeverisë mund ta kërkojë Kryeministri.. Mocioni i mosbesimit vihet në rendin e ditë të Kuvendit, jo më vonë se pesë (5) ditë e as më herët se dy (2) ditë n

data e parashtrimit të tij.4. Konsiderohet se mocioni i mosbesimit është pranuar, nëse për të kanë votuar shumica e të gjithë deputetëve tëKuvendit të Kosovës.

. Nëse mocioni i mosbesimit dështon, mocioni tjetër i mosbesimit nuk mund të ringrihet gjatë nëntëdhjetë (90) ditëë ardhshme.

6. Nëse mocioni i mosbesimit votohet për Qeverinë në tërësi, Qeveria konsiderohet në dorëheqje.Kapitulli VII Sistemi i Drejtësisë

Neni 102 [Parimet e Përgjithshme të Sistemit Gjyqësor] . Pushteti gjyqësor në Republikën e Kosovë ushtrohet nga gjykatat.2. Pushteti gjyqësor është unik, i pavarur, i drejtë, apolitik e i paanshëm dhe siguron qasje të barabartë në gjykata.

. Gjykatat gjykojnë në bazë të Kushtetutës dhe ligjit.4. Gjyqtarët gjatë ushtrimit të funksionit të tyre duhet të jenë të pavarur dhe të paanshëm.

. Garantohet e drejta për ankesë ndaj një vendimi gjyqësor, përveç nëse me ligj është përcaktuar ndryshe. E drejta epërdorimit të mjeteve të jashtëzakonshme juridike, rregullohet me ligj. Me ligj mund të lejohet e drejta për të referuanjë rast në mënyrë të drejtpërdrejtë në Gjykatën Supreme, dhe për të tilla raste nuk ka të drejtë ankese.Neni 103 [Organizimi dhe Jurisdiksioni i Gjykatave]

. Organizimi, funksionimi dhe jurisdiksioni i Gjykatës Supreme dhe i gjykatave të tjera, rregullohen me ligj.2. Gjykata Supreme e Kosovës është autoriteti më i lartë gjyqësor.

. Të paktën pesëmbëdhjetë përqind (15%) e gjyqtarëve të Gjykatës Supreme, por jo më pak se tre (3) gjyqtarë, do tëenë nga radhët e komuniteteve që nuk janë shumicë në Kosovë.

4. Kryetarin e Gjykatës Supreme të Kosovës e emëron dhe shkarkon Presidenti i Kosovës, nga radhët e gjyqtarëve teGjykatës Supreme, për mandat shtatëvjeçar, pa mundësi të riemërimit, pas propozimit të Këshillit Gjyqësor të Kosovpër emërimin ose shkarkimin e saj/tij.

. Kryetarët e të gjitha gjykatave të tjera emërohen në mënyrën e përcaktuar me ligj.6. Të paktën pesëmbëdhjetë përqind (15%) e gjyqtarëve nga cilado gjykatë tjetër, e themeluar me jurisdiksionin e

pelit, por jo më pak se dy (2) gjyqtarë do të jenë nga radhët e komuniteteve që nuk janë shumicë në Kosovë.7. Gjykata të specializuara mund të themelohen me ligj kur kjo të jetë e nevojshme, por në asnjë mënyrë nuk mund themelohen gjykata të jashtëzakonshme.

Neni 104 [Emërimi dhe Shkarkimi i Gjyqtarëve] . Gjyqtarët i emëron, riemëron dhe shkarkon Presidenti i Republikës së Kosovës, me propozimin e Këshillit Gjyqës

ë Kosovës.2. Përbërja e gjyqësorit pasqyron shumëllojshmërinë etnike të Kosovës dhe parimet e pranuara ndërkombëtarisht tëbarazisë gjinore.

. Përbërja e gjykatave pasqyron përbërjen etnike të jurisdiksionit territorial të gjykatës përkatëse. Para dhënies sëpropozimit për emërim ose riemërim, Këshilli Gjyqësor i Kosovës këshillohet me gjykatën përkatëse.4. Gjyqtarët mund të shkarkohen nga funksioni për shkak të dënimit për një vepër të rëndë penale ose përmosrespektimin e rëndë të detyrave.

. Gjyqtarët kanë të drejtë të ankohen ndaj vendimit mbi shkarkimin drejtpërdrejt në Gjykatën Supreme të Kosovës.6. Gjyqtarët nuk mund të transferohen kundër vullnetit të tyre, përveç nëse është parashikuar ndryshe me ligj, për sh

ë funksionimit efikas të gjyqësorit ose masave disiplinore.Neni 105 [Mandati dhe Riemërimi] . Mandati fillestar për gjyqtarët është trevjeçar. Në raste të riemërimit, mandati është i përhershëm deri në moshën

pensionimit, sikurse është përcaktuar më ligj, përveç nëse shkarkohet në pajtim me ligjin.2. Kriteret dhe procedurat për riemërimin e një gjyqtari, përcaktohen nga Këshilli Gjyqësor i Kosovës dhe ato munddallojnë në shkallë nga kriteret e përdorura për shkarkimin e gjyqtarëve.Neni 106 [Papajtueshmëria]

. Gjyqtari nuk mund të ushtrojë ndonjë funksion në institucionet shtetërore jashtë gjyqësorit, të jetë i përfshirë nëndonjë aktivitet politik ose ndonjë aktivitet tjetër të ndaluar me ligj.2. Gjyqtarëve nuk u lejohet të marrin përgjegjësi ose të jenë bartës të funksioneve, të cilat në çfarëdo mënyre, do tëshin në kundërshtim me parimet e pavarësisë dhe paanësisë së rolit të gjyqtarit.

Neni 107 [Imuniteti]



. Gjyqtarët, përfshirë edhe gjyqtarët porotë, gëzojnë imunitetin nga ndjekja penale, paditë civile dhe shkarkimi ngaunksioni, për vendimet e marra, votimin e bërë, mendimin e shprehur dhe për veprimet e tjera të ndërmarra që janë

brenda fushëveprimit të detyrave dhepërgjegjësive të tyre si gjyqtarë.2. Gjyqtarët, përfshirë edhe gjyqtarët porotë, nuk gëzojnë imunitet dhe mund të shkarkohen nga funksioni, kur të kenhkelur ligjin me qëllim.. Kur një gjyqtar akuzohet ose arrestohet, duhet të njoftohet pa vonesë Këshilli Gjyqësor i Kosovës.

Neni 108 [Këshilli Gjyqësor i Kosovës] . Këshilli Gjyqësor i Kosovës siguron pavarësinë dhe paanësinë e sistemit gjyqësor.

2. Këshilli Gjyqësor i Kosovës është institucion plotësisht i pavarur në ushtrimin e funksioneve të tij. Këshilli GjyqëKosovës siguron që gjykatat në Kosovë të jenë të pavarura, profesionale e të paanshme, dhe të pasqyrojnë plotësishnatyrën shumetnike të Republikës sëKosovës e të ndjekin parimet e barazisë gjinore. Këshilli do t’u japë përparësi për emërim si gjyqtarë, anëtarëve tëkomuniteteve të nën përfaqësuara në mënyrën e përcaktuar me ligj.

. Këshilli Gjyqësor i Kosovës është përgjegjës për rekrutimin dhe propozimin e kandidatëve për emërim dhe riemërpër pozita gjyqësore. Këshilli Gjyqësor i Kosovës është po ashtu përgjegjës për transferimin dhe për procedurëndisiplinore kundër gjyqtarëve.4. Propozimet për emërimin e gjyqtarëve duhet të bëhen në bazë të procesit të hapur për emërime, në bazë të meritavë kandidatëve, dhe ky propozim pasqyron parimin e barazisë gjinore dhe përbërjen etnike të jurisdiksionit territorial

gjykatës përkatëse. Të gjithë

kandidatët duhet t’i plotësojnë kriteret e përcaktuara me ligj.. Këshilli Gjyqësor i Kosovës është përgjegjës për inspektimin gjyqësor, administrimin gjyqësor, përpilimin eregullave për gjykatat në pajtim me ligjin, punësimin dhe mbikëqyrjen e administratorëve të gjykatave, hartimin dh

mbikëqyrjen e buxhetit për gjyqësorin, përcaktimin e numrit të gjyqtarëve në secilin jurisdiksion dhe bën rekomandipër themelimin e gjykatave të reja. Themelimi i gjykatave të reja bëhet me ligj.6. Këshilli Gjyqësor i Kosovës përbëhet nga trembëdhjetë (13) anëtarë, me kualifikime dhe ekspertizë profesionale.Anëtarët emërohen për një mandat pesëvjeçar dhe zgjedhën në këtë mënyrë:1) Pesë (5) anëtarë do të jenë gjyqtarë të zgjedhur nga anëtarët e gjyqësorit;2) Katër (4) anëtarë i zgjedhin deputetët e Kuvendit, të cilët i mbajnë vendet e fituara gjatë ndarjes së përgjithshme

vendeve. Të paktën dy (2) nga katër (4) anëtarët duhet të jenë gjyqtarë, dhe një (1) do të jetë anëtar i Odës sëAvokatëve të Kosovës;

3) Dy (2) anëtarë i zgjedhin deputetët e Kuvendit, të cilët i mbajnë vendet e rezervuara ose të garantuara përpërfaqësuesit e komunitetit Serb në Kosovë, dhe të paktën njëri prej këtyre të dyve, duhet të jetë gjyqtar;4) Dy (2) anëtarë i zgjedhin deputetët e Kuvendit, të cilët mbajnë vendet e rezervuara ose të garantuara për

përfaqësuesit e komuniteteve të tjera, dhe të paktën njëri prej këtyre të dyve, duhet të jetë gjyqtar;5) Papajtueshmëria e të qenit anëtar i Këshillit Gjyqësor rregullohet me ligj.

7. Këshilli Gjyqësor i Kosovës, nga radhët e anëtarëve të vet, zgjedh kryesuesin dhe zëvëndëskryesuesin me mandatrevjeçar. Zgjedhja në këto funksione nuk e zgjat mandatin e anëtarit të Këshillit Gjyqësor të Kosovës.. Kryesuesi i Këshillit Gjyqësor të Kosovës i drejtohet Kuvendit të Republikës së Kosovës së paku një herë në vit

idhur me Sistemin Gjyqësor.9. Kandidatët për pozita gjyqësore, të cilat janë të rezervuara për pjesëtarët e komuniteteve që nuk janë shumicë nëKosovë, mund të rekomandohen për emërim vetëm nga anëtarët e Këshillit të zgjedhur nga deputetët e Kuvendit, të

ilët mbajnë vendet e rezervuara ose tëgarantuara për pjesëtarët e komuniteteve që nuk janë shumicë në Kosovë. Nëse ky grup i anëtarëve të Këshillit nuk epropozon kandidatin për këtë pozitë gjyqësore pas dy seancave të njëpasnjëshme të Këshillit, atëherë cilido anëtar iKëshillit ka të drejtë të rekomandojëkandidatin për atë pozitë gjyqësore.

0. Kandidatët për pozita gjyqësore të gjykatave themelore, nën jurisdiksionin e të cilave përfshihet ekskluzivishterritori i një a më shumë komunave, ku shumica e popullsisë i takon komunitetit Serb të Kosovës, mund tëekomandohen për emërim vetëm nga dy (2) anëtarët e

Këshillit që i zgjedhin deputetët e Kuvendit, të cilët mbajnë vendet e rezervuara ose të garantuara për komunitetin Snë Republikën e Kosovës të cilët veprojnë bashkërisht dhe në mënyrë unanime. Nëse këta dy (2) anëtarë nuk

ekomandojnë kandidat gjyqësor për këtë



pozitë, gjatë dy seancave të njëpasnjëshme të Këshillit Gjyqësor të Kosovës, atëherë cilido anëtar i Këshillit Gjyqësë Kosovës ka të drejtë të propozojë kandidat për atë pozitë.

Neni 109 [Prokurori i Shtetit] . Prokurori i Shtetit është institucion i pavarur me autoritet dhe përgjegjësi për ndjekjen penale të personave të akuz

për ndonjë vepër penale ose për ndonjë vepër tjetër, sikurse është rregulluar me ligj.2. Prokurori i Shtetit është institucion i paanshëm, dhe vepron në bazë të Kushtetutës dhe të ligjit.

. Organizimi, kompetencat dhe detyrat e Prokurororit të Shtetit rregullohen me ligj.4. Prokurori i Shtetit pasqyron përbërjen shumetnike të Republikës së Kosovës dhe respekton parimet e barazisëgjinore.

. Mandati fillestar për prokuror është trevjeçar. Në rast të riemërimit, mandati është i përhershëm deri në moshën epensionimit, sikurse është përcaktuar me ligj, përveç nëse shkarkohet në pajtim me ligjin.6. Prokurorët mund të shkarkohen nga funksioni për shkak të dënimit për një vepër të rëndë penale ose përmosrespektimin e rëndë të detyrave.7. Kryeprokurori i Shtetit emërohet dhe shkarkohet nga Presidenti i Republikës së Kosovës, në bazë të propozimit tëKëshillit Prokurorial të Kosovës. Mandati i Kryeprokurorit të Shtetit është shtatëvjeçarë, pa mundësi riemërimi.Neni 110 [Këshilli Prokurorial i Kosovës]

. Këshilli Prokurorial i Kosovës është institucion plotësisht i pavarur në kryerjen e funksioneve të tij, në pajtim meigjin. Këshilli Prokurorial i Kosovës siguron qasje të barabartë në drejtësi për të gjithë personat në Kosovë. Këshilli

Prokurorial i Kosovës siguron që Prokurori iShtetit të jetë i pavarur, profesional, i paanshëm dhe pasqyron natyrën shumetnike të Kosovës dhe parimet e barazisë

gjinore.2. Këshilli Prokurorial i Kosovës do të rekrutojë, propozojë, avancojë, transferojë, disiplinojë prokurorët në mënyrëregulluar me ligj. Këshilli do t’i japë përparësi emërimit për prokurorë të anëtarëve të komuniteteve të nën

përfaqësuara në mënyrën e përcaktuar me ligj.Të gjithë kandidatët duhet t’i plotësojnë kriteret e përcaktuara me ligj.

. Propozimet për emërimin e prokurorëve duhet të bëhen në bazë të procesit të hapur për emërime, në bazë të meritë kandidatëve, dhe ky propozim pasqyron parimin e barazisë gjinore dhe përbërjen etnike të jurisdiksionit territorial

përkatës.4. Përbërja e Këshillit Prokurorial të Kosovës, si dhe dispozitat për emërimin, shkarkimin, mandatin, strukturënorganizative dhe rregullat e procedurës, rregullohen me ligj.Neni 111 [Avokatura]

. Avokatura është profesion i pavarur, e cila ofron shërbime sikur është e rregulluar me ligj.2. Mënyra e fitimit të së drejtës për të ushtruar profesionin e avokatit, si dhe marrja e kësaj të drejte, rregullohen meigj.

Kapitulli VIII Gjykata KushtetueseNeni 112 [Parimet e Përgjithshme]

. Gjykata Kushtetuese është autoriteti përfundimtar në Republikën e Kosovës për interpretimin e Kushtetutës dhepërputhshmërisë së ligjeve me Kushtetutën.2. Gjykata Kushtetuese është plotësisht e pavarur në kryerjen e përgjegjësive të saj.Neni 113 [Jurisdiksioni dhe Palët e Autorizuara]

. Gjykata Kushtetuese vendos vetëm për rastet e ngritura para gjykatës në mënyrë ligjore nga pala e autorizuar.

2. Kuvendi i Kosovës, Presidenti i Republikës së Kosovës, Qeveria dhe Avokati i Popullit janë të autorizuar të ngrenastet në vijim:1) çështjen e përputhshmërisë së ligjeve, të dekreteve të Presidentit e të Kryeministrit dhe të rregulloreve të Qeveris

me Kushtetutën;2) përputhshmëria e Statutit të Komunës me Kushtetutën.. Kuvendi i Kosovës, Presidenti i Republikës së Kosovës dhe Qeveria janë të autorizuar të ngrenë çështjet në vijim1) konflikti në mes të kompetencave kushtetuese të Kuvendit të Kosovës, Presidentit të Republikës së Kosovës dhe

Qeverisë së Kosovës;2) përputhshmëria e referendumit të propozuar me Kushtetutën;3) përputhshmëria e shpalljes së Gjendjes së Jashtëzakonshme dhe veprimeve të ndërmarra gjatë Gjendjes sëashtëzakonshme me Kushtetutën;



4) përputhshmëria e një amendamenti të propozuar kushtetues me marrëveshjet e detyrueshme ndërkombëtare, tëatifikuara sipas kësaj Kushtetute dhe rishikimi i kushtetutshmërisë së procedurës së ndjekur;5) nëse është shkelur Kushtetuta gjatë zgjedhjes së Kuvendit.

4. Komuna është e autorizuar të kontestojë kushtetutshmërinë e ligjeve ose të akteve të Qeverisë, të cilat cenojnëpërgjegjësitë komunale ose zvogëlojnë të hyrat e komunës, në rast se komuna përkatëse është prekur nga ai ligj ose

. Dhjetë (10) a më shumë deputetë të Kuvendit të Kosovës, brenda një afati prej tetë (8) ditësh nga dita e miratimit,kanë të drejtë të kontestojnë kushtetutshmërinë e çfarëdo ligji ose vendimi të miratuar nga Kuvendi, si për përmbajtj

shtu edhe për procedurën e ndjekur.6. Tridhjetë (30) a më shumë deputetë të Kuvendit të Kosovës, janë të autorizuar të ngrenë çështjen nëse Presidenti iRepublikës së Kosovës ka kryer shkelje serioze të Kushtetutës.7. Individët janë të autorizuar të ngrenë shkeljet nga autoritetet publike të të drejtave dhe lirive të tyre individuale, tëgarantuara me Kushtetutë, mirëpo vetëm pasi të kenë shteruar të gjitha mjetet juridike të përcaktuara me ligj.

. Gjykatat kanë të drejtë t’i referojnë Gjykatës Kushtetuese çështje përkitazi me përputhshmërinë kushtetuese të njëigji, nëse ajo përputhshmëri është ngritur gjatë procedurës gjyqësore dhe gjykata referuese nuk është e sigurt për

përputhshmërinë e ligjit të kontestuar me Kushtetutën dhe nëse vendimi i gjykatës referuese për rastin e caktuar, varnga përputhshmëria e ligjit në fjalë.9. Kryetari i Kuvendit të Kosovës duhet të referojë amendamentet kushtetuese të propozuara para miratimit në Kuveme qëllim që të konstatohet nëse amendamenti i propozuar i zvogëlon të drejtat dhe liritë e garantuara me kapitullinë Kushtetutës.0. Jurisdiksioni shtesë mund të rregullohet me ligj.

Neni 114 [Përbërja dhe Mandati i Gjykatës Kushtetuese] . Gjykata Kushtetuese përbëhet nga nëntë (9) gjyqtarë, të cilët do të jenë juristë të shquar dhe personalitete me mormë të lartë, jo me më pak se dhjetë (10) vjet përvojë profesionale përkatëse. Kualifikimet e tjera përkatëse rregulloheme ligj. Parimet e barazisë gjinore do tëespektohen.

2. Gjyqtarët emërohen nga Presidenti i Republikës së Kosovës, me propozimin e Kuvendit, për një mandat nëntëvjeçpa mundësi vazhdimi.

. Vendimi për të propozuar shtatë (7) nga gjyqtarët, varet nga miratimi i dy të tretave (2/3) të deputetëve të Kuvendë pranishëm dhe që votojnë. Vendimi për të propozuar dy (2) gjyqtarët e tjerë, merret me shumicën e votave të

deputetëve të Kuvendit, të cilët janë të pranishëm dhe që votojnë, por që mund të bëhet vetëm pas pëlqimit të shumië deputetëve të Kuvendit, të cilët i mbajnë vendet që janë rezervuar ose garantuar për përfaqësuesit e komuniteteve

nuk janë shumicë në Kosovë.4. Nëse mandati i gjyqtarit përfundon para mbarimit të mandatit të rregullt, emërimi i gjyqtarit të ri bëhet në pajtim mkëtë nen, me mandat të plotë, pa të drejtë rizgjedhjeje.

. Zgjedhja e Kryetarit dhe Zëvendëskryetarit të Gjykatës Kushtetuese, bëhet nga gjyqtarët të Gjykatës Kushtetuese votim të fshehtë të gjyqtarëve të Gjykatës, për mandat trevjeçar.Zgjedhja në këto funksione nuk e zgjat mandatin e gjyqtarit.Neni 115 [Organizimi i Gjykatës Kushtetuese]

. Gjykata Kushtetuese përcakton organizimin e vet të brendshëm, rregulloren e punës, proceset e vendimmarrjes dhështje të tjera organizative në pajtim me ligjin.

2. Gjykata Kushtetuese publikon raportin vjetor.

Neni 116 [Efekti Juridik i Vendimeve]. Vendimet e Gjykatës Kushtetuese janë të detyrueshme për gjyqësorin dhe të gjithë personat dhe institucionet eRepublikës së Kosovës.2. Përderisa procedura të mos përfundojë para Gjykatës Kushtetuese, ajo mund të suspendojë përkohësisht vepriminose ligjin e kontestuar, derisa të merret vendimi i Gjykatës, nëse konsideron që aplikimi i veprimit a ligjit të kontestumund të shkaktoj dëme tëpariparueshme.

. Përveç nëse është përcaktuar ndryshe me vendim të Gjykatës Kushtetuese, shfuqizimi i ligjit, i aktit ose i veprimithyn në fuqi në ditën e publikimit të vendimit të Gjykatës.4. Vendimet e Gjykatës Kushtetuese shpallet në Gazetën Zyrtare.Neni 117 [Imuniteti]



Gjyqtarët e Gjykatës Kushtetuese gëzojnë imunitet nga ndjekja penale, paditë civile dhe shkarkimi nga detyra përvendimet e marra, mendimet e shprehura dhe veprimet e marra Brenda fushës së përgjegjësive si gjykatës të GjykatKushtetuese.Neni 118 [Shkarkimi] Gjyqtarët e Gjykatës Kushtetuese mund të shkarkohen nga Presidenti i Republikës së Kosovës me propozimin e dy tretave (2/3) të gjyqtarëve të Gjykatës Kushtetuese, vetëm për kryerjen e krimeve të rënda ose për mospërfillje të rënë detyrave.

Kapitulli XI Sektori i SigurisëNeni 125 [Parimet e Përgjithshme]

. Republika e Kosovës ka pushtet mbi zbatimin e ligjit, sigurinë, drejtësinë, sigurinë publike, inteligjencën, organetivile emergjente dhe mbi kontrollin e kufijve në territorin e vet.2. Institucionet e sigurisë në Republikën e Kosovës mbrojnë sigurinë publike dhe të drejtat e të gjithëve në Republik

Kosovës. Institucionet veprojnë me transparencë të plotë dhe në pajtim me standardet demokratike e me të drejtat njeriut të njohura ndërkombëtarisht.nstitucionet e Sigurisë duhet të pasqyrojnë shumëllojshmërinë etnike të popullit të Republikës së Kosovës.. Republika e Kosovës respekton plotësisht të gjitha marrëveshjet e aplikueshme ndërkombëtare dhe ligjin përkatës

ndërkombëtar dhe bashkëpunon me organet ndërkombëtare të sigurisë e me homologët rajonalë.4. Kontrolli civil dhe demokratik mbi institucionet e sigurisë garantohet.

. Kuvendi i Republikës së Kosovës mbikëqyr buxhetin dhe politikat e institucioneve të sigurisë, sikur rregullohet migj.

Neni 126 [Forca e Sigurisë e Kosovës] . Forca e Sigurisë e Kosovës është forcë kombëtare e sigurisë për Republikën e Kosovës, dhe mund të dërgoj

pjesëtarët e saj jashtë vendit në përputhje të plotë me përgjegjësitë e saj ndërkombëtare.2. Forca e Sigurisë e Kosovës mbron qytetarët dhe komunitetet e Republikës së Kosovës në bazë të kompetencave tëpërcaktuara me ligj.

. Presidenti i Republikës së Kosovës është Komandant i Përgjithshëm i Forcës së Sigurisë të Kosovës, e cila gjithmnënshtrohet kontrollit të autoriteteve civile të zgjedhura në mënyrë demokratike.

4. Forca e Sigurisë e Kosovës është profesioniste, pasqyron shumëllojshmërinë etnike të popullit të Republikës sëKosovës dhe rekrutohet nga shtetasit e Republikës së Kosovës.

. Komandantin e Forcës së Sigurisë të Kosovës e emëron Presidenti i Republikës së Kosovës, në bazë të rekomandië Qeverisë. Organizimi i brendshëm i Forcës së Sigurisë të Kosovës rregullohet me ligj.

Neni 127 [Këshilli i Sigurisë i Kosovës] . Këshilli i Sigurisë i Republikës së Kosovës, në bashkëpunim me Presidentin e Republikës së Kosovës dhe Qeveri

përgatit strategjinë e sigurisë për Republikën e Kosovës. Këshilli i Sigurisë i Republikës së Kosovës ka edhe rolkëshillues në të gjitha çështjet që kanë të bëjnëme sigurinë në Republikën e Kosovës.2. Këshilli i Sigurisë i Republikës së Kosovës kryesohet nga Kryeministri me mbështetje nga Qeveria, përveç gjatëperiudhës së Gjendjes së Jashtëzakonshme, sikurse është parashikuar me këtë Kushtetutë.

. Presidenti i Republikës së Kosovës mund të kërkojë takime të Këshillit të Sigurisë të Republikës së Kosovës, dheKëshilli është i obliguar të bashkërendojë punën e tij ngushtësisht me Presidentin. Këshilli i Sigurisë i Republikës sëKosovës do të bashkëpunojë

ngushtësisht me autoritetet ndërkombëtare.4. Anëtarët e Këshillit të Sigurisë të Republikës së Kosovës emërohen dhe shkarkohen në mënyrën e përcaktuar me Kapitulli XII Institucionet e PavaruraNeni 132 [Roli dhe Kompetencat e Avokatit të Popullit]

. Avokati i Popullit mbikëqyr dhe mbron të drejtat dhe liritë e individëve nga veprimet ose mosveprimet e paligjshmdhe të parregullta të autoriteteve publike.2. Avokati i Popullit është i pavarur në ushtrimin e detyrës dhe nuk pranon udhëzime e ndërhyrje nga organet,nstitucionet ose autoritetet e tjera, të cilat ushtrojnë pushtetin në Republikën e Kosovës.. Çdo organ, institucion ose autoritet tjetër, që ushtron pushtet legjitim në Republikën e Kosovës, është i detyruar t’

përgjigjet kërkesave të Avokatit të Popullit dhe t’i paraqesë atij/asaj të gjitha dokumentet dhe informacionet e kërkunë pajtim me ligj.Neni 133 [Zyra e Avokatit të Popullit]



. Zyra e Avokatit të Popullit është e pavarur, dhe propozon e administron buxhetin e vet, në pajtim me ligj.2. Avokati i Popullit ka një (1) ose më shumë zëvendës. Numri, mënyra e përzgjedhjes dhe mandati i tyre, rregullohme ligjin për Avokatin e Popullit. Të paktën një (1) nga zëvendësit e Avokatit të Popullit është pjesëtar i komuniteteqë nuk janë shumicë nëKosovë.Neni 134 [Kualifikimi, Zgjedhja dhe Shkarkimi i Avokatit të Popullit]

. Avokatin e Popullit e zgjedh Kuvendi i Kosovës, me shumicën e votave të të gjithë deputetëve të tij, për një mandpesë (5) vjeçar, pa të drejtë rizgjedhjeje.2. Avokat i Popullit ka të drejtë të zgjidhet çdo shtetas i Republikës së Kosovës, me arsim të lartë, me karakter e mo

ë lartë, i ndershëm, me eksperiencë dhe njohuri të dalluara në fushën e të drejtave të njeriut.. Avokati i Popullit dhe zëvendësit e saj/tij nuk mund të jenë anëtarë të asnjë partie politike, as të ushtrojnë veprimtpolitike, shtetërore a private profesionale dhe as të marrin pjesë në organizmat drejtues të organizatave civile,

konomike dhe tregtare.4. Avokati i Popullit gëzon imunitetin nga ndjekja penale, paditë civile ose shkarkimi për veprimet ose vendimet qëanë brenda fushës së përgjegjësive të Avokatit të Popullit.. Avokati i Popullit mund të shkarkohet vetëm me kërkesën e më shumë se një të tretës (1/3) së të gjithë deputetëve

dhe në këtë rast Kuvendi vendos me shumicën e dy të tretave (2/3) të të gjithë deputetëve të tij.Neni 135 [Raportimi i Avokatit të Popullit]

. Avokati i Popullit paraqet raport vjetor para Kuvendit të Republikës së Kosovës.2. Me kërkesën e Kuvendit, Avokati i Popullit duhet të dorëzojë raporte periodike ose tjera Kuvendit. Me kërkesën e

Avokatit të Popullit, Kuvendi duhet t’ia lejojë që të dëgjohet.. Avokati i Popullit ka të drejtë të bëjë rekomandime dhe të propozojë masa, nëse vëren shkelje të të drejtave dhe

irive të njeriut nga ana e organeve të administratës publike dhe organeve të tjera shtetërore.4. Avokati i Popullit ka të drejtë të referojë çështje në Gjykatën Kushtetuese, në pajtim me dispozitat e kësajKushtetute.Neni 136 [Auditori i Përgjithshëm i Kosovës]

. Auditori i Përgjithshëm i Republikës së Kosovës është institucioni më i lartë i kontrollit ekonomik e financiar.2. Organizimi, funksionimi dhe kompetencat e Auditorit të Përgjithshëm të Republikës së Kosovës, përcaktohen meKushtetutën dhe me ligj.

. Auditori i Përgjithshëm i Republikës së Kosovës zgjidhet nga Kuvendi, me shumicën e votave të të gjithë deputetë Kuvendit, në bazë të propozimit të Presidentit të Republikës së Kosovës.

4. Kuvendi vendos për shkarkimin e Auditorit të Përgjithshëm të Republikës së Kosovës me shumicën e dy të tretav2/3) të të gjithë deputetëve të tij, në bazë të propozimit të Presidentit ose me nismën e një të tretës (1/3) së deputetëë Kuvendit të Republikës së Kosovës.. Mandati i Auditorit të Përgjithshëm të Republikës së Kosovës është pesë (5) vjet, me të drejtë rizgjedhjeje vetëmdhe për një mandat.

Neni 150 [Procesi i Emërimit të Gjyqtarëve dhe Prokurorëve] . Shqyrtimi gjithëpërfshirës mbarëkosovar për përshtatshmërinë e të gjithë kandidatëve për emërime të përhershme

gjyqtarë dhe prokurorë në Kosovë, deri në moshën e pensionimit të përcaktuar me ligj, do të vazhdojë të bëhet nëpajtim me Urdhëresën Administrative2008/2 dhe nuk do të ndikohet nga përfundimi i mandatit të UNMIK-ut, ose nga hyrja në fuqi e kësaj Kushtetute.

2. Të gjithë kandidatët e suksesshëm, të cilët janë emëruar ose riemëruar për gjyqtarë dhe prokurorë nga ana ePërfaqësuesit Special të Sekretarit të Përgjithshëm, si pjesë e procesit të emërimit, do të vazhdojnë të shërbejnë nëpostet e tyre deri në skadimin e natyrshëm tëmandatit të tyre, ose deri atëherë kur ata të shkarkohen në pajtim me ligjin.

. Komisioni i Pavarur Gjyqësor dhe Prokurorial do t’i paraqesë me shkrim Këshillit Gjyqësor të Kosovësekomandimet për kandidatët për emërimin dhe riemërimin e tyre si gjyqtarë dhe prokurorë, i cili ushtron pushtetin

përfundimtar, që t’ia propozojë Presidentit të Kosovëskandidatët për emërim dhe riemërim si gjyqtarë dhe prokurorë.4. Të gjithë kandidatët e suksesshëm, të cilët janë emëruar ose riemëruar nga Presidenti i Kosovës si gjyqtarë dheprokurorë, sipas propozimit të Këshillit Gjyqësor të Kosovës, si pjesë e procesit të emërimit, do të vazhdojnë tëhërbejnë në këto poste deri në skadimin e natyrshëm të mandatit të tyre, ose deri atëherë kur ata të shkarkohen në

pajtim me ligjin.



. Pavarësisht nga dispozitat e nenit 105 të kësaj Kushtetute, mandati i të gjithë gjyqtarëve dhe prokurorëve që nëmënyrë të suksesshme e kalojnë procesin e emërimit siç është përcaktuar në këtë nen dhe të cilët kanë ushtruarunksionin së paku dy vjet para emërimit, sipas këtij

neni, është i përhershëm deri në moshën e pensionimit sikurse është përcaktuar më ligj, përveç nëse shkarkohen nëpajtim me ligjin.Neni 151 [Përbërja e Përkohshme e Këshillit Gjyqësor të Kosovës] Deri në fund të mbikëqyrjes ndërkombëtare të zbatimit të Propozimit Gjithëpërfshirës për Zgjidhjen e Statusit tëKosovës, të datës 26 mars 2007, Këshilli Gjyqësor i Kosovës do të përbëhet siç vijon:

. Pesë (5) anëtarë janë anëtarë kosovarë të Komisionit të Pavarur Gjyqësor dhe Prokurorial, që janë verifikuar nga

Komisioni i Pavarur Gjyqësor dhe Prokurorial, si pjesë e fazës së pare dhe të dytë të procesit të emërimit, në pajtim Urdhëresën Administrative 2008/02. Prejkëtyre pesë (5) anëtarëve, një (1) gjyqtar dhe një (1) prokuror të zgjedhur sipas metodës së rastësisë, do të shërbejnë Këshillin Gjyqësor të Kosovës deri në skadimin e natyrshëm të mandateve të tyre ekzistuese, kur do të zëvendësohenme një (1) gjyqtar dhe një (1) prokurorë verifikuar nga Komisioni i Pavarur Gjyqësor dhe Prokurorial dhe që janë zgjedhur nga ana e kolegëve të tyre, duku përmbajtur metodave që kanë për qëllim sigurimin e përfaqësimit sa më të gjerë të shërbimit të Gjyqësorit dhe

Prokurorisë. Dy (2) gjyqtarët e mbetur dhe një1) prokuror nga radhët e pesë (5) anëtarëve kosovarë të Komisionit të Pavarur Gjyqësor dhe Prokurorial, do tëhërbejnë në Këshillin Gjyqësor të Kosovës për një mandat plotësues njëvjeçar pas skadimit të natyrshëm të mandatyre, kur ata do të zëvendësohen me

procedurë të njëjtë sikur edhe ish-kolegët e tyre të Komisionit të Pavarur Gjyqësor dhe Prokurorial. Në rast tëhemelimit të një subjekti përgjegjës për çështjet e emërimit, disciplines dhe shkarkimit të prokurorëve, të gjithënëtarët e tjerë të Këshillit Gjyqësor të Kosovës do tëenë gjyqtarë.

2. Tetë (8) anëtarët e tjerë të Këshillit Gjyqësor të Kosovës do të zgjedhen nga Kuvendi i Kosovës në mënyrën epërcaktuar me këtë ushtetutë, përveç dy (2) nga katër (4) anëtarët e zgjedhur nga deputetët e Kuvendit që mbajnëvende të fituara gjatë ndarjes së përgjithshme të vendeve, duhet të jenë ndërkombëtarë, të përzgjedhur nga PërfaqësuNdërkombëtarë Civil, sipas propozimit të Misionit Evropian për Politika të Sigurisë dhe Mbrojtes. Njëri nga anëtarëndërkombëtarë duhet të jetë gjyqtar.Neni 152 [Përbërja e Përkohshme e Gjykatës Kushtetuese]Deri në fund të mbikëqyrjes ndërkombëtare të zbatimit të Propozimit Gjithëpërfshirës për

Zgjidhjen e Statusit të Kosovës, të datës 26 mars 2007, Gjykata kushtetuese do të përbëhet si në vijim:. Gjashtë (6) nga nëntë (9) gjyqtarët emërohen nga Presidenti i Republikës së Kosovës, me propozimin e Kuvendit.

2. Nga gjashtë (6) gjyqtarët, dy (2) do të shërbejnë për një mandat trevjeçar, pa mundësi të rizgjedhjes, dy (2) do tëhërbejnë për një periudhë gjashtëvjeçare, pa mundësi të rizgjedhjes, dhe dy (2) do të shërbejnë për një periudhë

nëntëvjeçare, pa mundësi të rizgjedhjes. Mandatetgjyqtarëve fillestarë do të zgjidhen me short, nga Presidenti i Republikës së Kosovës, menjëherë pas emërimit të ty. Nga gjashtë (6) gjyqtarët, katër (4) do të zgjidhen votat e dy të tretave (2/3) të deputetëve të Kuvendit, të cilët janë

pranishëm dhe që votojnë. Dy (2) do të zgjidhen me shumicën e votave të deputetëve të Kuvendit, pas pëlqimit tëhumicës së deputetëve të Kuvendit, të cilët

mbajnë vendet që janë rezervuar ose garantuar për përfaqësuesit e komuniteteve që nuk janë shumicë në Kosovë.

4. Tre (3) gjyqtarë ndërkombëtarë do të emërohen nga Përfaqësuesi Ndërkombëtarë Civil pas konsultimit me KryetaGjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Tre (3) gjyqtarët nuk do të jenë qytetarë të Kosovës dhe as të ndonjëvendi fqinj.

. Përfaqësuesi Ndërkombëtarë Civil do të përcaktojë se kur skadon mandati i gjyqtarëve ndërkombëtarë, dhe gjyqtado të ndërrohen sikur është e parashikuar me Kushtetutë.

124743042 E Drejta Kushtetuese

Documents

Transcript of 124743042 E Drejta Kushtetuese