20 ELEMEN PENTING PROTOKOL

1. Anugerah Darjah Kebesaran Persekutuan dan Negeri2. Susunan Keutamaan Persekutuan dan Negeri3. Panggilan hormat bagi orang-orang kenamaan Persekutuan dan

Negeri4. Pengurusan senarai jemputan bagi pelbagai majlis5. Pengendalian kad jemputan mengikut amalan protokol6. Prinsip menyusun tempat duduk bagi pelbagai majlis7. Prinsip menyusun tempat duduk bagi majlis jamuan8. Bendera dan susunannya mengikut amalam protokol9. Susunan majlis dalam dewan dan luar dewan mengikut amalan

protokol10. Protokol dalam pengacaraan majlis formal

11. Peranan penyambut tetamu dalam majlis formal12. Fungsi pegawai protokol dan pegawai pengiring13. Pemilihan menu14. Penggunaan Lagu Kebangsaan mengikut amalan protokol15. Penyusunan gambar orang kenamaan di dinding16. Bahasa Istana dan kesopanan dengan Raja17. Kesempurnaan pakaian dalam pelbagai situasi18. Pemakaian Anugerah Darjah Kebesaran Persekutuan dan

Negeri19. Protokol dalam urusan menandatangani surat perjanjian20. Penulisan program dan atur cara pentadbiran mengikut

amalan protokol

TIGA BENDERA DI MAJLIS PERINGKAT PERSEKUTUAN

Jika tiga bendera dikibarkan di majlis peringkat persekutuan yang diadakan dalam negeri, maka susunan adalah seperti di atas

Malaysia

Negeri Malaysia Organisasi

DUA BENDERA DI MAJLIS PERINGKAT PERSEKUTUAN DIADAKAN DI NEGERI

Jika hanya dua bendera dikibarkan pada majlis peringkat Persekutuan yang diadakan di negeri maka susunannya adalah seperti di atas.

Malaysia

NegeriMalaysia

TIGA BENDERA DI MAJLIS PERINGKAT NEGERI

Jika tiga bendera dikibarkan di majlis peringkat negeri, misalnya bendera Malaysia, bendera Negeri dan bendera organisasi atau lain-lainya, maka susunan adalah seperti di atas

Malaysia

Malaysia Negeri Organisasi

DUA BENDERA DI MAJLIS PERINGKAT NEGERI DI NEGERI

Jika hanya dua bendera dikibarkan pada majlis peringkat negeri di negeri yang berkenaan maka susunannya adalah seperti di atas.

Malaysia

Negeri Malaysia

CARA MEMPAMER POTRETPEMERINTAH & MENTERI

(NEGERI PERAK)

YAB PERDANA MENTERIYAB PERDANA MENTERI

YANG DI-PERTUANYANG DI-PERTUANAGONGAGONG

RAJA PERMAISURIRAJA PERMAISURIAGONGAGONG

DYMMDYMMPADUKA SERI PADUKA SERI

SULTAN PERAKSULTAN PERAK

DYMMDYMMRAJA PERMAISURIRAJA PERMAISURI

PERAKPERAK

YAB MENTERI BESAR YAB MENTERI BESAR PERAKPERAK

(PANDANGAN MENGHADAP GAMBAR)(PANDANGAN MENGHADAP GAMBAR)

CARA MEMPAMER POTRETPEMERINTAH & MENTERI

(PERSEKUTUAN)

YAB PERDANA MENTERIYAB PERDANA MENTERI

YANG DI-PERTUANYANG DI-PERTUANAGONGAGONG

RAJA PERMAISURIRAJA PERMAISURIAGONGAGONG

DYMMDYMMPADUKA SERI PADUKA SERI

SULTAN PERAKSULTAN PERAK

DYMMDYMMRAJA PERMAISURIRAJA PERMAISURI

PERAKPERAK

YAB MENTERI BESAR YAB MENTERI BESAR PERAKPERAK

(PANDANGAN MENGHADAP GAMBAR)(PANDANGAN MENGHADAP GAMBAR)

• A: Peringkat Negeri• 1 DYMM Sultan Perak Darul Ridzuan• 2 DYMM Raja Perempuan/Permaisuri• 3 DYTM Raja Muda Perak Darul Ridzuan• 4 DYTM Raja Puan Besar Perak / YTM Cik Puan Besar Perak• 5 DYAM Raja DiHilir Perak Darul Ridzuan• 6 DYAM Raja Puan Muda Perak / YAM Cik Puan Muda Perak• 7 YMM Raja Perempuan / Raja Permaisuri / YTM Toh Puan Besar (Bonda Raja Pemerintah)• 8 Balu-balu almarhum Sultan-Sultan Perak

• Kehormat• (a)YAB Perdana Menteri Malaysia• +(b)YAB Timbalan Perdana Menteri Malaysia• 9 YAB Menteri Besar Perak Darul Ridzuan• 10 YTM Raja Kecil Besar Perak• 11 YTM Raja Kecil Sulung Perak• 12 YTM Raja Kecil Tengah Perak• 13 YTM Raja Kecil Bungsu Perak

• 14Waris-Waris Negeri:• (a) Balu almarhum DYTM Raja Muda Perak• (b) Balu almarhum DYAM Raja DiHilir Perak• (c) Balu almarhum DYAM Raja Bendahara Perak• (d) YAM Raja Puan Mahkota Perak• (e) Diikuti oleh Waris-Waris Negeri yang lain• 15 YA Hakim-Hakim dalam negeri Perak

• 16• YB Tuan Yang DiPertua Dewan Perhimpunan

Undangan Negeri (Speaker) • (a) Seri Paduka Sultan Azlan Shah Perak Yang Amat

Dimulia (SPSA)

• Kehormat• (b) YB Menteri Persekutuan

• 17 • YB Ahli Majlis Mesyuarat Kerajaan (EXCO): • i)YB Setiausaha Kerajaan Negeri• Ii)YB Penasihat Undang-Undang Negeri• Iii)YB Pegawai Kewangan Negeri • Iv)Diikuti Ahli Majlis Mesyuarat Kerajaan (EXCO)

yang lain

• 18• Y A Bhg Orang Besar Empat

• 19• Y Bhg Orang Besar Lapan

• 20• Ahli Dewan Negara Perak

• 21• Datuk Bandar Ipoh

• 22• Y A Bhg Ahli Darjah:• i)Seri Paduka Cura Si Manja Kini (SPCM)• Ii)Seri Paduka Mahkota Perak (SPMP)• Iii)Seri Panglima Taming Sari (SPTS)

• 23• YB Timbalan Menteri Persekutuan

• 24 • YB Setiausaha Parlimen

• 25• YB Ahli Dewan Undangan Negeri

• 26• YB Ahli Parlimen dalam negeri Perak

• 27• YB Ahli Dewan Negara (Senator)

• 28• Y Bhg Ahli Darjah: • i)Dato’ Paduka Cura Si Manja Kini (DPCM)• Ii)Dato’ Paduka Mahkota Perak (DPMP)• Iii)Dato’ Pahlawan Taming Sari (DPTS)

• 29• Yang DiPertua Majlis Agama Islam & Adat

Melayu

• 30 • Sahibus Samahah Mufti

• 31• Sahibul Fadhilah Kadi Besar

• 32• Ahli Majlis Mesyuarat Agama Islam

• 33• Ahli Suruhanjaya Perkhidmatan Awam

• 34• ++Ketua Jabatan Negeri/Persekutuan

dalam negeri Perak

• 35• Ahli-Ahli:• i)Paduka Cura Si Manja Kini (PCM)• Ii)Paduka Mahkota Perak (PMP)• Iii)Pahlawan Taming Sari (PTS)

• 36• YDH Toh Muda Orang Besar Negeri

• 37• YDH Orang Besar Enam Belas

• 38• YDH Orang Besar Tiga Puluh Dua

• 39• Al Fadhil Kadi

• 40• Ahli Jaksa Pendamai (JP)

• 41• Penghulu

• 42• Ahli Pingat Negeri

• B: Peringkat Daerah• Pegawai Daerah• Orang Besar Jajahan• Ahli Majlis Mesyuarat Kerajaan• YA Bhg Orang Besar Empat (daerah)• Y Bhg Orang Besar Lapan (daerah)• Ahli Dewan Negara (daerah)• Ahli Darjah:• Seri Paduka Cura Si Manja Kini (SPCM)• Seri Paduka Mahkota Perak (SPMP)• Seri Panglima Taming Sari (SPTS)• Ahli Dewan Undangan Negeri• Ahli Parlimen

• Y Bhg Ahli Darjah:• Dato’ Paduka Cura Si Manja Kini (DPCM) (daerah)• Dato’ Paduka Mahkota Perak (DPMP) (daerah)• Dato’ Pahlawan Taming Sari (DPTS) (daerah)• Ketua Jabatan Negeri Perak• YDH Toh Muda Orang Besar Negeri (daerah)• YDH Orang Besar Enam Belas (daerah)• YDH Orang Besar Tiga Puluh Dua (daerah)• Penghulu• Ketua Kampung

SUSUNAN KEUTAMAAN NEGERI PERAK DARUL RIDZUAN

PERINGKAT NEGERIPERINGKAT NEGERIPERINGKAT PERINGKAT PERSEKUTUAN/PERSEKUTUAN/

NEGERI LAINNEGERI LAIN

3.3. Duli Yang Maha Mulia Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri SultanPaduka Seri Sultan

4.4. Duli Yang Maha Mulia Duli Yang Maha Mulia Raja Perempuan/Raja Raja Perempuan/Raja PermaisuriPermaisuri

1.1. Seri Paduka Baginda Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan AgongYang di-Pertuan Agong

2.2. Seri Paduka Baginda Seri Paduka Baginda Raja Permaisuri AgongRaja Permaisuri Agong

8. Duli Yang Teramat Mulia Raja Muda

5. a) Duli Yang Maha Mulia Sultan/Raja Negeri lain serta isteri b) Duli Yang Maha

Mulia Pemangku Raja

Negeri lain serta isteri6. Tuan Yang Terutama

Yang Dipertua-Yang Dipertua Negeri serta isteri

7. Bekas Raja Permaisuri Agong

9. Duli Yang TeramatMulia Raja Puan Besar/Cik Puan Besar

11. Duli Yang Amat Mulia Raja Di Hilir

12. Duli Yang Amat Mulia Raja Puan Muda/Cik Puan Muda

13. a) Yang Maha Mulia Raja

Perempuan/Raja Permaisuri (balu

gahara Almarhum Sultan) b) Yang Teramat Mulia Bonda Sultan

10. Duli Yang Teramat Mulia Raja Muda/Tengku Mahkota Negeri lain serta isteri

c) Yang Teramat Mulia Balu-

balu Almarhum Sultan d) Ahli-ahli Darjah

Kerabat Sultan Azlan Shah

16. Yang Amat Berhormat Menteri Besar* dan isteri

18. Yang Teramat Mulia Raja Kecil Besar dan isteri

19. Yang Teramat Mulia Raja Kecil Sulung dan isteri

20. Yang Teramat Mulia Raja Kecil Tengah dan isteri

14. Yang Amat Berhormat Perdana Menteri (Malaysia)*

15. Yang Amat Berhormat Timbalan Perdana Menteri (Malaysia)*

17. Ahli-ahli Darjah Utama Seri Mahkota (D.M.N.)

21. Yang Teramat Mulia Raja Kecil Bongsu dan isteri

23. Waris-waris negeri a) Yang Teramat Mulia Balu Almarhum Raja

Muda b) Yang Amat Mulia

Balu Almarhum Raja Di

Hilir c) Yang Amat Mulia

Balu Almarhum Raja Bendahara d) Yang Amat Mulia

Raja Puan Mahkota e) Diikuti oleh Waris-

waris Negeri yang lain

22. Yang Teramat/Amat Mulia Raja-Raja Bergelar Negeri lain serta isteri

25. Yang Amat Mulia Putera-puteri Raja Pemerintah

26. Ahli-ahli Darjah Kebesaran Seri Paduka Sultan Azlan Shah (S.P.S.A.)

27. Bekas-bekas Menteri Besar

24. a) Ahli-ahli Darjah Kebesaran Seri

b) Ahli-ahli Darjah Kebesaran Seri Setia Mahkota Malaysia (S.S.M.)

28. Yang Amat Arif Ketua Hakim Negara

29. Yang Berhormat Yang Dipertua Dewan Negara (Malaysia)

30. Yang Berhormat Yang Dipertua Dewan Rakyat (Malaysia)

31. Bekas-bekas Perdana Menteri Malaysia

32. Bekas-bekas Timbalan Perdana Menteri

33. Yang Berhormat Ahli-Ahli Jemaah Menteri (Malaysia)

34. Ketua Setiausaha Negara

35. Yang Amat Berhormat Menteri-Menteri Besar/Ketua-Ketua Menteri Negeri lain

36. Peguam Negara37. Panglima Angkatan

Tentera38. Ketua Polis Negara

39. Ketua Pengarah Perkhidmatan Awam

40. a) Tuan Yang Terutama Pesuruhjaya- Pesuruhjaya Tinggi b) Tuan Yang Terutama

Duta-Duta Besar c) Tuan Yang Terutama Menteri-Menteri

Mutlak d) Tuan Yang Terutama Pemangku-

Pemangku Pesuruhjaya Tinggi e) Tuan Yang Terutama

Kuasa-Kuasa Usaha

46. Yang Arif Hakim-Hakim Mahkamah Tinggi

47. Yang Arif Pesuruhjaya-Pesuruhjaya Kehakiman

48. Yang Berhormat Speaker Dewan Undangan Negeri

41. Yang Amat Arif Presiden Mahkamah Rayuan

42. Yang Amat Arif Hakim Besar Malaya

43. Yang Amat Arif Hakim Besar Borneo

44. Yang Arif Hakim-Hakim Mahkamah Persekutuan

45. Yang Arif Hakim-Hakim Mahkamah Rayuan

49. Yang Berhormat Setiausaha Kerajaan Negeri

50. Yang Berhormat Penasihat Undang-Undang Negeri

51. Yang Berhormat Pegawai Kewangan Negeri

52. Yang Berhormat Ahli-Ahli Mesyuarat Kerajaan Negeri (EXCO)

53. Sahibus Samahah Mufti Kerajaan Negeri

54. Yang Amat Arif Ketua Hakim Syarie

55. Yang Amat Mulia Putera-puteri Almarhum/Bekas Raja Pemerintah

56. Orang Besar Empat : a) Yang Amat

Berbahagia Orang Kaya

Bendahara Seri Maharaja* b) Yang Amat

Berbahagia Orang Kaya Maharaja DiRaja c) Yang Amat

Berbahagia Orang Kaya Temenggong Paduka Raja d) Yang Amat

Berbahagia Orang Kaya Menteri Paduka Tuan

57. Orang Besar Lapan : a) Yang Berbahagia

Orang Kaya-Kaya

Laksamana Raja Mahkota b) Yang Berbahagia

Orang Kaya-kaya Seri Adika Raja Shahbandar

Muda c) Yang Berbahagia

Orang Kaya-Kaya Panglima Kinta Seri Amar

Bangsa Diraja d) Yang Berbahagia

Orang Kaya-Kaya Panglima Bukit Gantang Seri

Amar Diraja e) Yang Berbahagia

Orang Kaya-Kaya

Shahbandar Paduka Indera

58. Yang Dihormati Ahli-ahli Dewan Negara Perak

59. Ahli-Ahli Darjah Kebesaran :

a) Seri Paduka Cura Si Manja Kini (S.P.C.M.) b) Seri Paduka Mahkota

Perak (S.P.M.P.) c) Seri Panglima Taming

Sari (S.P.T.S.)60. a) Panglima Mangku Negara b) Panglima Setia

Mahkota Malaysia (P.S.M.)61. Yang Berhormat

Timbalan-Timbalan Menteri (Malaysia)

66. Yang Berbahagia Datuk Bandar Ipoh

67. Yang Arif Hakim-Hakim Syarie

62. Yang Berhormat Timbalan Yang Dipertua Dewan Negara (Malaysia)

63. Yang Berhormat Timbalan Yang Dipetua Dewan Rakyat (Malaysia)

64. Yang Berhormat Setiausaha-Setiausaha Parlimen (Malaysia)

65. Bekas-Bekas Ketua Setiausaha Negara

72. Yang Berhormat Timbalan Speaker Undangan Negeri

73. Yang Berhormat Ketua Pembangkang Dewan Undangan Negeri

68. a) Bekas Peguam Negara

b) Bekas Panglima Angkatan Tentera c) Bekas Ketua Polis Negara69. Ketua Audit Negara70. Gabenor Bank Negara71. Penyimpan Mohor

Besar Raja-Raja

74. Datuk Paduka Maharaja Lela, Istana Negara

77. Yang Berhormat Ahli-Ahli Dewan Undangan Negeri

75. Profesor-Profesor Diraja76. a) Yang Berhormat Timbalan-Timbalan Menteri

Besar/Timbalan- Timbalan Ketua

Menteri (Negeri lain) b) Yang Berhormat Speaker-Speaker Dewan Undangan Negeri (yang lain)

78. Yang Berhormat Ahli-Ahli Dewan Negara (Senator)

79. Yang Berhormat Ahli-Ahli Dewan Rakyat

81. Ahli-Ahli Darjah Kebesaran :

a) Dato’ Paduka Cura Si

Manja Kini (D.P.C.M.) b) Dato’ Paduka

Mahkota Perak (D.P.M.P..) c) Dato’ Pahlawan

Taming Sari (D.P.T.S.)

80. Yang Berhormat Ahli-ahli Dewan Undangan Negeri (yang lain)

82. a) Panglima Setia Diraja

(P.S.D.) b) Panglima Jasa

Negara (P.J.N.)83. Panglima Tentera

Darat

91. a) Pengarah Majlis Agama

Islam dan Adat Melayu b) Pengerusi

Suruhanjaya Perkhidmatan Awam

84. Panglima Tentera Laut85. Panglima Tentera

Udara86. Timbalan Ketua Polis

Negara87. Ketua-Ketua

Setiausaha Kementerian

88. Ketua-Ketua Pengarah Jabatan Persekutuan

89. Naib-Naib Canselor Universiti

90. Konsul-Konsul Negara Luar

c) Dato’ Pengelola Bijaya Diraja d) Timbalan-Timbalan Setiausaha Kerajaan Negeri e) Ketua Polis Negeri f) Panglima 2 Briged

92. Bekas-Bekas Setiausaha Kerajaan Negeri

93. Yang Arif Hakim-Hakim Mahkamah Seksyen

94. Ahli-Ahli Majlis Mesyuarat Agama Islam

95. Ahli-Ahli Suruhanjaya Perkhidmatan Awam

96. Setiausaha Politik kepada Menteri Besar

97. a) Setiausaha Politik kepada Perdana

Menteri b) Setiausaha Politik

kepada Timbalan Perdana Menteri c) Setiausaha-

Setiausaha Politik kepada

Menteri- Menteri d) Setiausaha-

Setiausaha Politik kepada

Timbalan- Timbalan Menteri

98. Ketua-Ketua Jabatan Kerajaan :

a) Pengarah-Pengarah (Negeri dan Persekutuan)

di peringkat Negeri

(mengikut gred gaji masing-masing) b) Pegawai-Pegawai Daerah (mengikut gred gaji masing-masing) c) Pengurus-Pengurus Besar Perbadanan-Perbadanan Negeri (mengikut kekananan masing-

masing) d) Yang Dipertua-Yang Dipertua Majlis Perbandaran (mengikut kekananan masing-

masing)

99. Ketua Protokol dan Istiadat Negeri

100.Orang Besar Perak a) Yang Dihormati Toh-

Toh Muda Orang Besar Ampat b) Yang Dihormati Toh-

Toh Muda Orang Besar

de- Lapan c) Yang Dihormati

Orang Besar Enam Belas d) Yang Dihormati

Orang Besar Tiga Puluh Dua

101. Setiausaha Majlis Bandaraya Ipoh

102.Yang Arif Majistret- Majistret

103. Ahli-Ahli Darjah : a) Paduka Cura Si

Manja Kini (P.C.M.) b) Paduka Mahkota

Perak (P.M.P.) c) Perwira Taming Sari (P.T.S.)

105.a) Timbalan-Timbalan Ketua Jabatan Negeri

(mengikut gred gaji masing-masing) b) Timbalan-Timbalan

Ketua Jabatan Persekutuan

(mengikut gred gaji masing- masing)

104. a) Johan Mangku Negara

(J.M.N.) b) Johan Setia Mahkota (J.S.M.) c) Johan Setia Diraja (J.S.D.)

106. a) Penolong-Penolong

Ketua Jabatan Negeri

(mengikut gred gaji masing-masing) b) Penolong-

Penolong Ketua Jabatan Persekutuan (mengikut gred

gaji masing-masing)

107. Ahli-Ahli Darjah : a) Cura Si Manja Kini (A.C.M.) b) Mahkota Perak

(A.M.P.)

c) Hulubalang Taming Sari (H.T.S.) d) Mangku Negara

(A.M.N.) e) Kesatria Taming Sari (K.T.S.) f) Taming Sari (A.T.S.)

108.Jaksa-Jaksa Pendamai (J.P.)

109.Penghulu-Penghulu

110.Ahli-Ahli Pingat Negeri : a) Pingat Keberanian

Handal (P.K.H.) b) Pingat Pekerti Terpilih (P.P.T.)

c) Pingat Kebaktian Jasa (P.J.K.) d) Pingat Lama Perkhidmatan (P.L.P.)

111. Naib-Naib Kadi112. a) Ketua-Ketua

Kampung b) Ketua-ketua Kaum