11_LuuDucTuong_DC1201.pdf
Transcript of 11_LuuDucTuong_DC1201.pdf
-
1
LI M U
Ngy nay vi s pht trin khng ngng ca nn khoa hc k thut to
ra nhng thnh tu to ln, trong ngnh t ng ha cng gp phn khng
nh vo thnh cng . Mt trong nhng vn quan trng trong cc dy truyn
t ng ho sn xut hin i l vic iu chnh tc ng c. T trc n
nay, ng c mt chiu vn lun l loi ng c c s dng rng ri k c
trong nhng h thng yu cu cao. V vy em c giao ti tt nghip l:
Xy dng h truyn ng in ng c mt chiu s dng b iu khin
PID. Ni dung ti c chia lm 3 chng:
Chng 1. Tng quan v h truyn ng in mt chiu
Chng 2. Xy dng m hnh h truyn ng in mt chiu trn Matlab
v Simulink
Chng 3. Xy dng m hnh vt l b iu khin PID iu khin ng
c in mt chiu
Trong qu trnh lm ti tt nghip, em lun nhn c s hng dn,
ch bo tn tnh v cung cp nhng ti liu cn thit ca thy gio GS TSKH
Thn Ngc Hon. Em xin gi ti hai thy li cm n chn thnh. Tuy nhin, do
thi gian v gii hn ca n cng vi phm vi nghin cu ti liu vi kinh
nghim v kin thc cn hn ch nn bn n ny khng trnh khi nhng
thiu st rt mong s ng gp kin ca thy c bn n ca em c
hon thin hn.
Sinh vin thc hin
Lu c Trng
-
2
CHNG 1. TNG QUAN V H TRUYN NG IN MT
CHIU
1.1. TNG QUAN V NG C IN MT CHIU
1.1.1. Cu to, phn loi ng c in mt chiu
a. Cu to ca ng c in mt chiu
ng c in mt chiu c th phn thnh hai phn chnh: Phn tnh v
phn ng.
- Phn tnh hay stato hay cn gi l phn kch t ng c, l b phn sinh ra t
trng n gm c:
+) Mch t v dy cun kch t lng ngoi mch t (nu ng c c kch t
bng nam chm in), mch t c lm bng st t (thp c, thp c). Dy
qun kch thch hay cn gi l dy qun kch t c lm bng dy in t, cc
cun dy in t nay c mc ni tip vi nhau.
+) Cc t chnh: L b phn sinh ra t trng gm c li st cc t v dy qun
kch t lng ngoi li st cc t. Li st cc t lm bng nhng l thp k thut
in hay thp cacbon dy 0,5 n 1mm p li v tn cht. Trong ng c in
nh c th dng thp khi. Cc t c gn cht vo v my nh cc bulng.
Dy qun kch t c qun bng dy ng bc cch in v mi cun dy u
c bc cch in k thnh mt khi, tm sn cch in trc khi t trn cc
cc t. Cc cun dy kch t c t trn cc cc t ny c ni tip vi nhau
+) Cc t ph: Cc t ph c t trn cc cc t chnh. Li thp ca cc t
ph thng lm bng thp khi v trn thn cc t ph c t dy qun m cu
to ging nh dy qun cc t chnh. Cc t ph c gn vo v my nh
nhng bulng.
+) Gng t: Gng t dng lm mch t ni lin cc cc t, ng thi lm v
my. Trong ng c in nh v va thng dng thp dy un v hn li, trong
my in ln thng dng thp c. C khi trong ng c in nh dng gang
lm v my.
+) Cc b phn khc:
-
3
Np my: bo v my khi nhng vt ngoi ri vo lm h hng dy
qun v an ton cho ngi khi chm vo in. Trong my in nh v va np
my cn c tc dng lm gi bi. Trong trng hp ny np my thng
lm bng gang.
C cu chi than: a dng in t phn quay ra ngoi. C cu chi
than bao gm c chi than t trong hp chi than nh mt l xo t cht ln c
gp. Hp chi than c c nh trn gi chi than v cch in vi gi. Gi
chi than c th quay c iu chnh v tr chi than cho ng ch, sau khi
iu chnh xong th dng vt c nh li.
- Phn quay hay rto: Bao gm nhng b phn chnh sau.
+) Phn sinh ra sc in ng gm c:
Mch t c lm bng vt liu st t (l thp k thut) xp li vi nhau.
Trn mch t c cc rnh lng dy qun phn ng.
Cun dy phn ng: Gm nhiu bi dy ni vi nhau theo mt qui lut
nht nh. Mi bi dy gm nhiu vng dy cc u dy ca bi dy c ni
vi cc phin ng gi l phin gp, cc phin gp c ghp cch in vi
nhau v cch in vi trc gi l c gp hay vnh gp.
T trn c gp l cp tri than lm bng than graphit v c ghp st vo
thnh c gp nh l xo.
+) Li st phn ng: Dng dn t, thng dng nhng tm thp k thut in
dy 0,5mm ph cch in mng hai mt ri p cht li gim tn hao do
dng in xoy gy nn. Trn l thp c dp hnh dng rnh sau khi p li th
t dy qun vo. Trong nhng ng c trung bnh tr ln ngi ta cn dp
nhng l thng gi khi p li thnh li st c th to c nhng l thng gi
dc trc. Trong nhng ng c in ln hn th li st thng chia thnh nhng
on nh, gia nhng on y c mt khe h gi l khe h thng gi. Khi
my lm vic gi thi qua cc khe h lm ngui dy qun v li st.
Trong ng c in mt chiu nh, li st phn ng c p trc tip vo
trc. Trong ng c in ln, gia trc v li st c t gi rto. Dng gi rto
c th tit kim thp k thut in v gim nh trng lng rto.
-
4
+) Dy qun phn ng: Dy qun phn ng l phn pht sinh ra sut in ng
v c dng in chy qua, dy qun phn ng thng lm bng dy ng c bc
cch in. Trong my in nh c cng sut di vi Kw thng dng dy c
tit din trn. Trong my in va v ln thng dng dy tit din ch nht,
dy qun c cch in cn thn vi rnh ca li thp.
trnh khi quay b vng ra do lc li tm, ming rnh c dng nm
cht hoc ai cht dy qun. Nm c th lm bng tre, g hay bakelit.
+) C gp: C gp gm nhiu phin ng c c m cch in vi nhau bng
lp mica dy t 0,4 n 1,2mm v hp thnh mt hnh trc trn. Hai u trc
trn dng hai hnh p hnh ch V p cht li. Gia vnh p v tr trn cng cch
in bng mica. ui vnh gp c cao ln mt t hn cc u dy ca cc
phn t dy qun v cc phin gp c d dng.
b. Phn loi, u nhc im ca ng c in mt chiu
- Phn loi ng c in mt chiu
Khi xem xt ng c in mt chiu cng nh my pht in mt chiu
ngi ta phn loi theo cch kch thch t cc ng c. Theo ta c 4 loi ng
c in mt chiu thng s dng:
+) ng c in mt chiu kch t c lp: Phn ng v phn kch t c cung
cp t hai ngun ring r.
+) ng c in mt chiu kch t song song: Cun dy kch t c mc song
song vi phn ng.
+) ng c in mt chiu kch t ni tip: Cun dy kch t c mc ni tp
vi phn ng.
+) ng c in mt chiu kch t hn hp: Gm c 2 cun dy kch t, mt
cun mc song song vi phn ng v mt cun mc ni tip vi phn ng.
- u nhc im ca ng c in mt chiu
Do tnh u vit ca h thng in xoay chiu: sn xut, truyn ti...,
c my pht v ng c in xoay chiu u c cu to n gin v cng sut
ln, d vn hnh... m my in (ng c in) xoay chiu ngy cng c s
dng rng ri v ph bin. Tuy nhin ng c in mt chiu vn gi mt v tr
-
5
nht nh trong cng nghip giao thng vn ti, v ni chung cc thit b cn
iu khin tc quay lin tc trong phm vi rng (nh trong my cn thp,
my cng c ln, u my in...). Mc d so vi ng c khng ng b
ch to ng c in mt chiu cng c th gi thnh t hn do s dng nhiu
kim loi mu hn, ch to bo qun c gp phc tp hn. Nhng do nhng u
im ca n m my in mt chiu vn khng th thiu trong nn sn xut hin
i.
+) u im ca ng c in mt chiu l c th dng lm ng c in hay
my pht in trong nhng iu kin lm vic khc nhau. Song u im ln nht
ca ng c in mt chiu l iu chnh tc v kh nng qu ti. Nu nh
bn thn ng c khng ng b khng th p ng c hoc nu p ng
c th phi chi ph cc thit b bin i i km (nh b bin tn....) rt t tin
th ng c in mt chiu khng nhng c th iu chnh rng v chnh xc m
cu trc mch lc, mch iu khin n gin hn ng thi li t cht lng
cao.
+) Nhc im ch yu ca ng c in mt chiu l c h thng c gp - chi
than nn vn hnh km tin cy v khng an ton trong cc mi trng rung
chn, d chy n.
1.1.2. c tnh c ca ng c in mt chiu
a. Nguyn l lm vic ca ng c in mt chiu
Khi cho in p mt chiu vo, trong dy qun phn ng c in. Cc
thanh dn c dng in nm trong t trng s chu lc tc dng lm rto quay,
chiu ca lc c xc nh bng quy tc bn tay tri.
Khi phn ng quay c na vng, v tr cc thanh dn i ch cho nhau.
Do c phiu gp chiu dng in d nguyn lm cho chiu lc t tc dng
khng thay i. Khi quay, cc thanh dn ct t trng s cm ng vi sut in
ng E chiu ca sut in ng c xc nh theo quy tc bn tay phi,
ng c chiu s E ngc chiu dng in I nn E c gi l sc phn in
ng. Khi ta c phng trnh: U = E + R.I
-
6
b. c tnh c ca ng c in mt chiu kch t c lp
Khi ngun mt chiu c cng sut khng ln th mch in phn ng
v mch in kch t mc vo hai ngun c lp nhau. Lc ny ng c c
gi l ng c in mt chiu kch t c lp[2].
Hnh 1.1: S ni dy ca ng c in mt chiu kch t c lp
Ta c phng trnh cn bng in p ca mch phn ng nh sau:
U = E + (R + Rf)I (1.1)
Trong :
U: in p phn ng, V
E: Sc in ng phn ng, V
R: in tr mch phn ng,
I: Dng in ca mch phn ng, A
Vi: R = r + rcf + rb + rct
r: in tr cun dy phn ng
rcf: in tr cun dy cc t ph
rct: in tr tip xc cun b
Sc in ng E ca phn ng ng c c xc nh theo biu thc:
.. . . .
2
P NE K
a (1.2)
Trong :
P: S i cc t chnh
N: S thanh dn tc dng ca cun dy phn ng
-
7
a: S i mch nhnh song song ca cun dy phn ng
: T thng kch t di mt cc t
: Tc gc (rad/s)
K = .
2
P N
a: H s cu to ca ng c
T (1.1) v (1.2) ta c:
u fR R .. .
UI
K K (1.3)
Biu thc trn l phng trnh c tnh c in ca ng c
Mt khc, m men in t Mt ca ng c c xc nh bi
Mt = K. .I (1.4)
Vi tM
.
IK
: thay gi tr I vo (1.3) ta c
u ft2
R R.M
. ( . )
U
K K (1.5)
Nu b qua tn tht c v tn tht thp th mmen c trn trc ng c
bng m men in t, ta k hiu l M. Ngha l: Mt = Mc = M
u f
2
U R R.
K. (K. )
u M
(1.6)
y l phng tnh c tnh c ca ng c in mt chiu kch t c lp.
Gi thit phn ng c b , t thng = const, th cc phng trnh
c tnh c in (1.3) v phng trnh c tnh c (1.6) l tuyn tnh. th ca
chng c biu din trn hnh 1.2 l nhng ng thng.
Theo cc th, khi I = 0 hoc M = 0 ta c: 0.
U
K
0 c gi l tc khng ti l tng ca ng c in mt chiu kch t c
lp.
-
8
Hnh 1.2: c tnh c in v c tnh c ca ng c in mt chiu
Khi = 0 ta c:
nm
u f
IR R
UI (1.7)
M = K. .Inm = Mnm (1.8)
Inm v Mnm c gi l dng in ngn mch v m men ngn mch.
Ngoi ra phng trnh c tnh (1.3) v (1.6) cng c th c vit di dng:
0.. .
U RI
K K (1.9)
02.
. ( . )
U RM
K K (1.10)
Trong :
R = R + Rf,
0.
U
K
2. .
. ( . )
R RI M
K K
c gi l st tc ng vi gi tr ca M. T phng trnh c tnh c
ta thy c 3 tham s nh hng n c tnh c: t thng ng c , in p
phn ng U, in tr phn ng ng c.
1.2. CC PHNG PHP IU KHIN TC NG C IN
MT CHIU
- Phng php thay i in tr phn ng
-
9
- Phng php thay i t thng
- Phng php thay i in p phn ng
1.2.1. Phng php thay i in tr phn ng
- y l phng php thng dng iu khin tc ng c in mt chiu
+) Nguyn l iu khin: Trong phng php ny ngi ta gi U = Um, =
m v ni thm in tr ph vo mch phn ng tng in tr phn ng[3].
cng ca ng c tnh c:
2
u f
(k )
R R
M (1.11)
+) Ta thy khi in tr cng ln th cng nh ngha l c tnh c cng dc v
do cng mm hn.
Hnh 1.3: c tnh c ca ng c khi thay i in tr ph
ng vi Rf = 0 ta c cng t nhin TN c gi tr ln nht nn c tnh c t
nhin c cng ln hn tt c cc ng c tnh c c in tr ph. Nh vy,
khi ta thay i Rf ta c mt h c tnh c thp hn c tnh c t nhin.
- c im ca phng php:
+) in tr mch phn ng cng tng th dc c tnh cng ln, c tnh c
cng mm, n nh tc cng km v sai s tc cng ln.
+) Phng php ny ch cho php iu chnh tc trong vng di tc nh
mc ( ch cho php thay i tc v pha gim).
+) Ch p dng cho ng c in c cng sut nh, v tn hao nng lng trn
in tr ph lm gim hiu sut ca ng c v trn thc t thng dng ng
c in trong cn trc.
-
10
+) nh gi cc ch tiu: Phng php ny khng th iu khin lin tc c
m phi iu khin nhy cp. Di iu chnh ph thuc vo ch s mmen ti, ti
cng nh th di iu chnh D = max / min cng nh. Phng php ny c th
iu chnh trong di D = 3 : 1
+) Gi thnh u t ban u r nhng khng kinh t do tn hao trn in tr ph
ln, cht lng khng cao d iu khin rt n gin.
1.2.2. Phng php thay i t thng
- Nguyn l iu khin:
Gi thit U= Um, R = const. Mun thay i t thng ng c ta thay i
dng in kch t, thay i dng in trong mch kch t bng cch ni ni tip
bin tr vo mch kch t hay thay i in p cp cho mch kch t.
Bnh thng khi ng c lm vic ch nh mc vi kch thch ti a
( = max) m phng php ny ch cho php tng in tr vo mch kch t
nn ch c th iu chnh theo hng gim t thng tc l iu chnh tc
trong vng trn tc nh mc. Nn khi gim th tc khng ti l tng
k
U dmo tng, cn cng c tnh c
uR
k2
gim, ta thu c h c
tnh c nm trn c tnh c t nhin[3].
Hnh 1.4: c tnh c ca ng c khi gim t thng
- Khi tng tc ng c bng cch gim t thng th dng in tng v tng
vt qu mc gi tr cho php nu mmen khng i. V vy mun gi cho
dng in khng vt qu gi tr cho php ng thi vi vic gim t thng th
ta phi gim Mt theo cng t l.
- c im ca phng php:
M
m
2
1 o
o
1
o
2
0 Mc1 Mc2
-
11
+) Phng php ny c th thay i tc v pha tng.
+) Phng php ny ch iu khin vng ti khng qu ln so vi nh mc,
vic thay i t thng khng lm thay i dng in ngn mch.
+) Vic iu chnh tc bng cch thay i t thng l phng php iu
khin vi cng sut khng i.
+) nh gi cc ch tiu iu khin: Sai s tc ln, c tnh iu khin nm
trn v dc hn c tnh t nhin. Di iu khin ph thuc vo phn c ca
my. C th iu khin trn trong di iu chnh D = 3 : 1. V cng sut ca
cun dy kch t b, dng in kch t nh nn ta c th iu khin lin tc vi
1.
+) Phng php ny c p dng tng i ph bin, c th thay i lin tc
v kinh t ( v vic iu chnh tc thc hin mch kch t vi dng kch t
(1 10)%Im ca phn ng nn tn hao iu chnh thp).
y l phng php gn nh l duy nht i vi ng c in mt chiu
khi cn iu chnh tc ln hn tc iu khin.
1.2.3. Phng php thay i in p phn ng
- iu chnh in p phn ng ng c mt chiu cn c thit b ngun nh
my pht in mt chiu kch t c lp, cc b chnh lu iu khin Cc
thit b ngun ny c chc nng bin nng lng in xoay chiu thnh mt
chiu c sc in ng Eb iu chnh nh tn hiu iu khin Uk. V ngun c
cng sut hu hn so vi ng c nn cc b bin i ny c in tr trong Rb
v in cm Lb khc khng. a tc ng c vi hiu sut cao trong gii hn
rng ri 1:10 hoc hn na[3].
Hnh 1.5: S dng b bin i iu khin in p phn ng
ch xc lp c th vit c phng trnh c tnh ca h thng nh sau:
~
BB
LK
Uk E Eb(Uk)
Rb I R
U
-
12
Eb - E = I(Rb +R) (1.12)
.. .
b b udu
dm dm
E R RI
K K (1.13)
o dk
MU (1.14)
- V t thng ca ng c c gi khng i nn cng c tnh c cng
khng i, cn tc khng ti l tng th tu thuc vo gi tr in p iu
khin Uk ca h thng, do c th ni phng php iu chnh ny l trit .
xc nh gii iu chnh tc ta rng tc ln nht ca h
thng b chn bi c tnh c c bn, l c tnh ng vi in p phn ng nh
mc v t thng cng c gi gi tr nh mc. Tc nh nht ca di iu
chnh b gii hn bi yu cu v sai s tc v v mmen khi ng. Khi
mmen ti l nh mc th cc gi tr ln nht v nh nht ca tc l:
dm
o
Mmaxmax (1.15)
dm
o
Mminmin (1.16)
tho mn kh nng qu ti th c tnh thp nht ca di iu chnh
phi c mmen ngn mch l: Mnmmin = Mcmax = KM.Mm
Trong KM l h s qu ti v mmen. V h c tnh c l cc ng thng
song song nhau, nn theo nh ngha v cng c tnh c c th vit:
min min
11dmnm dm M
MM M K (1.17)
1
1
11
.maxmax
M
dm
o
dmM
dmo
K
M
MK
M
D (1.18)
-
13
Hnh 1.6: c tnh c ca ng c khi thay i in p
- Vi mt c cu my c th th cc gi tr 0max, Mm, KM l xc nh, v vy
phm vi iu chnh D ph thuc tuyn tnh vo gi tr ca cng . Khi iu
chnh in p phn ng ng c bng cc thit b ngun iu chnh th in tr
tng mch phn ng gp khong hai ln in tr phn ng ng c. Do c
th tnh s b c: max1
. 10odmM
V th ti c c tnh mmen khng i th gi tr phm vi iu chnh tc
cng khng vt qu 10. i vi cc my c yu cu cao v di iu chnh v
chnh xc duy tr tc lm vic th vic s dng cc h thng h nh trn l
khng tho mn c.
- Trong phm vi ph ti cho php c th coi c tnh c tnh ca h truyn ng
mt chiu kch t c lp l tuyn tnh. Khi iu chnh in p phn ng th
cng c c tnh c trong ton di l nh nhau, do st tc tng i s t
gi tr ln nht ti c tnh thp nht ca di iu chnh. Hay ni cch khc, nu
ti c tnh c thp nht ca di iu chnh m sai s tc khng vt qu gi
tr sai s cho php, th h truyn ng s lm vic vi sai s lun nh hn sai s
cho php trong ton b di iu chnh. Sai s tng i ca tc c tnh c
thp nht l:
max0
max
U k2
0min
Mnm Mm
M,I
U k1
min
-
14
min min
min min
o
o o
s (1.19)
min.
dmcp
o
Ms s (1.20)
V cc gi tr Mm, 0min, scp l xc nh nn c th tnh c gi tr ti
thiu ca cng c tnh c sao cho sai s khng vt qu gi tr cho php.
lm vic ny, trong a s cc trng hp cn xy dng cc h truyn ng in
kiu vng kn.
- Nhn xt: C 3 phng php trn u iu chnh c tc ng c in mt
chiu nhng ch c phng php iu chnh tc ng c in mt chiu bng
cch thay i in p U t vo phn ng ca ng c l tt nht v hay c
s dng nht v n thu c c tnh c c cng khng i, iu chnh tc
bng phng v khng b tn hao.
1.3. GII THIU MT S H TRUYN NG IN MT CHIU
- H truyn ng my pht - ng c mt chiu (F - )
- H truyn ng xung p - ng c (XA - C
- H truyn ng chnh lu - ng c (CL - C)
1.3.1. H truyn ng my pht - ng c in mt chiu (F - )
- Cu trc h F - v c tnh c bn:
H thng my pht - ng c (F - ) l h truyn ng in m b bin i in
l my pht in mt chiu kch t c lp. My pht ny thng do ng c s
cp khng ng b ba pha ko quay[3].
Tnh cht ca my pht in c xc nh bi hai c tnh: c tnh t
ho l s ph thuc gia sc in ng my pht vo dng in kch t v c
tnh ti l s ph thuc ca in p trn hai cc ca my pht vo dng in ti.
Cc c tnh ny ni chung l phi tuyn do tnh cht ca li st, do cc phn ng
ca dng in phn ng trong tnh ton gn ng c th tuyn tnh ho cc
c tnh ny:
EF =KF. F. F =KF. F.C.iKF (1.21)
Trong :
-
15
KF: l h s kt cu ca my pht
C = F/ iKF l h s gc ca c tnh t ho.
Nu dy qun kch thch ca my pht c cp bi ngun p l tng
UKF th: IKF =UKF/rKF
Sc in ng ca my pht trong trng hp ny s t l vi in p kch thch
bi h s hng KF nh vy c th coi gn ng my pht in mt chiu kch t
c lp l mt b khuych i tuyn tnh:
EF = KF.UKF
Hnh 1.7: S nguyn l h truyn ng my pht ng c
Nu t R = RF + RD th c th vit c phng trnh cc c tnh ca
h F - nh sau:
.K K
FKF
K RIU
(1.22)
2K K
FKF
K RU M
(1.23)
,o KF KDKD
MU U
U (1.24)
Cc biu thc trn chng t rng, khi iu chnh dng in kch thch ca
my pht th iu chnh c tc khng ti ca h thng cn cng c
tnh c th gi nguyn. Cng c th iu chnh kch t ca ng c c di
iu chnh tc rng hn.
Uk
iKF
UKF
~
K
F UF=U
F
MS
M
~
Uk UK
iK
-
16
- Cc ch lm vic ca h F-
Hnh 1.8: Cc trng thi lm vic ca h F -
Trong h F - khng c phn t phi tuyn no nn h c nhng c tnh
ng rt tt, rt linh hot khi chuyn cc trng thi lm vic. Vi s c bn
nh hnh 1.7 ng c chp hnh c th lm vic ch iu chnh c c
hai pha: Kch thch my pht F v kch thch ng c , o chiu quay bng
cch o chiu dng kch thch my pht, hm ng nng khi dng kch thch
my pht bng khng, hm ti sinh khi gim tc hoc khi o chiu dng
kch t, hm ngc cui giai on hm ti sinh khi o chiu hoc khi lm
vic n nh vi mmen ti c tnh cht th nng h F - c c tnh c c
bn gc phn t ca mt phng to [ ,M].
+) gc phn t th I v th III tc quay v mmen quay ca ng c lun
cng chiu nhau, sc in ng my pht v ng c c chiu i nhau v
FE E , c . Cng sut in t ca my pht v ng c l:
PF = EF.I > 0
P = E.I < 0
Pc = M. > 0
Cc biu thc ny ni ln rng nng lng c vn chuyn thun chiu t
ngun my pht ng c ti.
+) Vng hm ti sinh nm gc phn t th II v th IV, lc ny do o
nn FEE , mc d E, EF mc ngc nhau, nhng dng in phn ng li chy
ngc t ng c v my pht lm cho mmen quay ngc chiu tc quay.
Uktf = 0 (III)
(IV)
(I) (II)
o
M
-
17
Cng sut in t ca my pht, cng sut in t v cng sut c hc ca ng
c l:
PF = EF.I < 0
P = E.I > 0
Pc = M. < 0
Ch do dng in i chiu m cc bt ng thc trn cho ta thy nng
lng c chuyn vn theo chiu t ti ng c my pht ngun, my
pht F v ng c i chc nng cho nhau. Hm ti sinh trong h F - c
khai thc trit khi gim tc , khi hm o chiu quay v khi lm vic n
nh vi ti c tnh cht th nng.
- c im ca h F - :
+) Cc ch tiu cht lng ca h F - v c bn tng t cc ch tiu ca h
iu p dng b bin i ni chung. u im ni bt ca h F - l s chuyn
i trng thi lm vic rt linh hot, kh nng chu qu ti ln, do vy thng s
dng h truyn ng F - cc my khai thc trong cng ngip m.
+) Nhc im quan trng nht ca h F - l dng nhiu my in quay, trong
t nht l hai my in mt chiu, gy n ln, cng sut lp t my t nht
gp ba ln cng sut ng c chp hnh. Ngoi ra do cc my pht mt chiu c
t d, c tnh t ho c tr nn kh iu chnh su tc .
1.3.2. H truyn ng xung p ng c (XA - C)
B bin i xung p l mt ngun in p dng iu chnh tc ng c
in mt chiu[3].
Hnh 1.9: S nguyn l v gin xung
-
18
ci thin dng sng ca dng in phn ng ta thm vo mch mt
van m V0. C th s dng thyristor hoc transistor cng sut thay cho kha
K trn. Khi ng ct kha K, trn phn ng ng c s c in p bin i
theo dng xung vung. Khi trng thi dng lin tc th gi tr trung bnh ca
in p ra s l:
1
0
1 .1
t
CKCK
d UUT
tUdt
TU (1.25)
Trong :
t1 : L thi gian kha trng thi ng
t2 : L thi gian kha trng thi m
Tck : Thi gian thc hin mt chu k ng m kha
CK
1
T
t: L rng ca xung p
Vy ta c th coi b bin i xung ng tr vi ngun lin tc c in p ra Ud
v Ud c th thay i c bng cch thay i rng xung . Mt khc, thi
gian mt chu k ng ct ca kha K rt nh so vi hng s thi gian c hc ca
h truyn ng, nn ta coi tc v sc in ng phn ng ng c khng thay
i trong thi gian Tck.
- c tnh iu chnh ca h XA - C
IK
RR
K
U.
..
.
m
bb
m
(1.26)
MK
RR
K
U.
).(.
.2
m
b
m
(1.27)
Khi thay i ta c h ng thng song song c cng = const v
tc khng ti l tng o thay i theo . Nu ngun v cng ln th ta c th
b qua Rb, khi cng ca c tnh c ca h c cng l:
constR
KTN
b
2
m ).( (1.28)
-
19
Tc khng ti l tng o ph thuc vo ch l gi tr gi nh. N c
th tn ti nu nh dng trong h l lin tc k c khi gi tr dng tin n 0. V
vy hai biu thc trn ch ng vi trng thi dng lin tc.
Khi dng in nh th h s chuyn trang thi t dng lin tc sang
trng thi dng gin on. Khi cc phng trnh c tnh iu chnh ni trn
khng cn ng na m lc ny c tnh ca h l nhng ng cong rt dc.
Hnh 1.10: c tnh c ca h
- Nhn xt:
+) Tt c c tnh iu chnh ca h XA C khi dng in gin on u c
chung mt gi tr khng ti l tng, ch ngoi tr trng hp = 0.
+) B ngun xung p cn t van dn nn vn u t t, h n gin chc chn.
+) cng ca c tnh c ln.
+) in p dng xung nn gy ra tn tht ph kh ln trong ng c. Khi lm
vic trng thi dng in gin on th c tnh lm vic km n nh v tn
tht nng lng nhiu.
1.3.3. H truyn ng chnh lu - ng c in mt chiu (CL - C)
- S nguyn l:
Hnh 1.11: S nguyn l ca h chnh lu - ng c in mt chiu
+
-
CL L
K
C
KT
-
20
H truyn ng chnh lu c iu khin - ng c in mt chiu (CL - C)
c b bin i l cc mch chnh lu c iu khin, c sc in ng Ed ph
thuc vo gi tr ca xung iu khin ( tc l ph thuc vo gc iu khin hay
gc m Tiristor )[3].
in p chnh lu Ud ( hay Ed ) l in p khng ti u ra, c dng p mch
vi s ln p mch l n trong mt chu k 2 ca in p th cp my bin p.
+) Vi s chnh lu hnh tia: n = m, trong m l s pha
+) Vi s hnh cu: n = 2.m, trong m l s pha
Gi s in p th cp ca my bin p c dng hnh sin vi biu thc l:
u2 = U2m.sin t = U2m.sin , ( vi = t ) (1.29)
Trong khong = ( 0 2 ) th dng in p v dng in lp li nh chu k ban
u nn ta ch cn xt trong mt chu k T = 2 .
- S thay th ca h CL C.
Hnh 1.12: S thay th ca h chnh lu - ng c in mt chiu
Khi van dn th ta c phng trnh cn bng in p nh sau:
dt
di.LR.IEu
dd2 (1.30)
Suy ra: dt
di.LR.iEsin.U
ddm2 (1.31)
Trong :
R = Rba + R + Rk
L = Lba + L + Lk
Vi: 2
1
212ba )
W
W.(RRR (1.32)
E
R
Tiristor
L
Ud
~
-
21
2
1
212ba )
W
W.(LLL (1.33)
- Trng thi dng lin tc
trng thi dng lin tc, khi van ny cha kha th van k tip m, vic m
van k tip l iu kin cn kha van ang dn. Do vy, in p ca chnh
lu s c dng ng bao ca in p th cp my bin p.
Gi tr trung bnh ca in p chnh lu:
n
2
m2
n
2
2d d.sin.U.2
ndt.u.
2
nU (1.34)
cos.Ucos.U.n
sin.n
dom2
Trong :
t.
)n2
(o : L gc m ca van
nsin.U.
nU m2do : L in p mt chiu ln nht u ra chnh
lu ng vi = 0
U2m: L tr bin ca in p th cp my bin p
n: L s ln p mch trong mt chu k
+) B qua st p trn van, ta c phng trnh c tnh c nh sau :
MK
R
K
U do2
mm ).(.
cos. (1.35)
Trong :
.2
u kh ba ba v
nR R R R X R
R: L in tr ca phn ng ng c
Rkh: L in tr ca cun khng lc
Rba: L in tr ca my bin p, vi 2
1
212ba )W
W.(RRR
-
22
Xba: L in khng my bin p, vi 2
1
212ba )W
W.(XXX
Rv: L in tr ca cc van ( Rv rt nh c th b qua )
baX.2
n: L in tr ng tr do qu trnh chuyn mch
+) cng ca c tnh c:
R
KM
d
dM2
m ).( (1.36)
Hnh 1.13: c tnh c ca h chnh lu - ng c mt chiu khi dng lin tc
- Trng thi dng gin an
Khi in khng trong mch khng ln, nu sc in ng ca ng c
ln th dng in ti s tr thnh gin on. trng thi ny th dng qua van
bt k s bng 0 trc khi van k tip m. Do vy trong mt khong dn ca van
th sc in ng ca chnh lu bng sc in ng ngun: ed = U2 , vi 0
, trong l khong dn.
Khi dng in bng 0 th sc in ng ca chnh lu bng sc in ng
ca ng c: ed = E , vi < n
2
Vy ta c in p trung bnh ca chnh lu l :
0
n
2
m2
0
n
2
2d d.Ed.sin.U.2
nd.Ed.u.
2
nU (1.37)
)n
2.(E)cos1.(U.
2
nm2
Udo
Ud1
Ud2
Ud3
o
o1
o2
o3
M( I )
-
23
Vy : )n
2.(E)cos1.(U.
2
nU m2d (1.38)
c tnh c ca h CL - C khi dng in gin an:
Hnh 1.14: c tnh c ca h chnh lu - ng c khi dng gin on
- Nhn xt:
+) u im: H truyn ng chnh lu - ng c c tc ng nhanh cao,
khng gy n v d t ng ha, do cc van bn dn c h s khuch i cng
sut rt cao, v vy rt thun tin cho vic thit lp h thng t ng iu chnh
nng cao cht lng cc c tnh tnh v cc c tnh ng ca h thng. Mt
khc, vic dng h chnh lu - ng c c kch thc v trng lng nh gn.
+) Nhc im: H truyn ng chnh lu - ng c c cc van bn dn l cc
phn t phi tuyn tnh, do dng in p chnh lu ra c bin p mch
cao, gy nn tn tht ph trong my in mt chiu.
-
24
CHNG 2. XY DNG M HNH H TRUYN NG IN
MT CHIU TRN MATLAB V SIMULINK
2.1. M HNH TON CA NG C IN MT CHIU
Khi t ln dy qun kch t mt in p no th trong dy qun kch
t s c dng in v mch t ca my s c t thng . Tip t mt gi tr
in p U ln mch phn ng th trong dy qun phn ng s c dng in I
chy qua, tng tc gia dng in phn ng v t thng kch t to thnh
mmen in t. Vy ta c cc phng trnh c bn ca ng c mt chiu.
- Phng trnh cn bng in p phn ng:
U = E + I(R + Rf) (2.1)
- Sc in ng phn ng E c tnh theo biu thc:
E = k.. (2.2)
- Mmen in t ca ng c c xc nh:
Mdt = k..I (2.3)
- Phng trnh cn bng m men ca ng c:
M(t) MC(t) = J
dt
d (2.4)
Trong :
R: L in tr cun dy phn ng
E: L sc in ng phn ng ng c
Rf: L in tr ph
I: L dng phn ng
K: L h s cu to ca my in
M: L m men ng c
U: L in p t vo phn ng ng c
: L tc gc ng c
: L t thng ng c
Chuyn cc phng trnh trn sang dng ton t Laplace:
U(p) = R.I(p) + L.I(p).p + E(p) (2.5)
M(p) - MC(p) = J(p). (p).p (2.6)
-
25
E(p) = K. (p) (2.7)
M(p) = k..I(p) (2.8)
- Ta thnh lp c phng trnh c tnh c nh sau:
= Mk
RR
k
IpLU puu .).(
..2 (2.9)
- Hm truyn ca ng c nh sau:
)(.1
/1)(
.
1EU
pT
REU
pLRI
U
U
UU
(2.10)
T cc phng trnh trn ta c s cu trc ca ng c in mt chiu nh
sau:
Hnh 2.1: S cu trc ng c in mt chiu
- La chn thng s m phng
ng c s dng l ng c mt chiu B1T20E ca hng YASKAWA.
Thng s ng c:
+) Cng sut nh mc: Pm = 20 (W)
+) in p nh mc phn ng: Um = 21,3 (V)
+) Tc quay nh mc: n m = 2200 (vng/pht)
+) Dng in nh mc: Im = 0,59 (A)
+) in cm phn ng: Lu = 9,1 (mH)
+) in tr phn ng: Ru = 15,7 ( )
+) Mmen qun tnh ca ng c: J = 1,18.10-6 (kg.m2)
+) Hng s momen Km = 0,037 (N.m/A)
+) Hng s thi gian iu khin Tk = 0,0001 (s)
+) Hng s thi gian chuyn mch chnh lu: Tv = 0,001 (s)
-
26
+) Hng s thi gian ca my bin dng: Ti = 0,001 (s)
+) Hng s thi gian ca my pht tc: T = 0,01 (s)
Ta c:
Hng s thi gian phn ng:
u
uu
R
LT =
9,1.10-3
15,7 = 5,796.10
-4 (s)
Tc gc ca rto:
55,9
n =
2200
9,55 = 230,37 (rad/s)
H s khuch i ca b bin i:
Chn Uk = 5 (V)
Vy Kbd = UmUk
= 21,4
5 = 4,28
Hm truyn ca b bin i:
Wb = (1 )(1 )
bd
dk v
K
T P T P (2.11)
3 7 24,28 4,28
(1 0,0001. )(1 0,001. ) 1 1,1.10 . 10 .s s s s
- M hnh ng c in mt chiu
Hnh 2.2: M hnh ng c in mt chiu
-
27
2.2. TNG HP MCH VNG DNG IN
Khi b qua sc in ng E ta c s sau:
Hnh 2.3: S cu trc ca mch vng dng in
Trong :
(1 )(1 )
bd
dk v
K
T P T P: Hm truyn ca b bin i
bdK : H s khuch i ca b bin i
dkT : Hng s thi gian mch iu khin
vT : Hng s thi gian ca s chuyn mch ca van bn dn
pT
K
i
i
1:Hm truyn ca cm bin dng in
iK : H s khuch i ca cm bin dng in
iT : Hng s thi gian ca cm bin dng in
Thu gn ta c s nh hnh v:
Trong iS 0 l hm truyn ca i tng
Hnh 2.4: S thu gn ca mch vng in
iS0.1/
(1 )(1 )(1 )(1 )
bd i u
dk v i u
K K R
T p T p T p T p (2.12)
V ivdk TTT ;; s thi gian rt nh nn b qua thnh phn bc cao l cc hng s
iR iS 0 idU I
-
-
28
iS0 .1/
1 ( ) (1 )
bd i u
dk v i u
K K R
T T T p T p (2.13)
t: vdkisi TTTT
iS0.1/
(1 )(1 )
bd i u
si u
K K R
T p T p (2.14)
p dng tiu chun mdul ti u ta c hm truyn ca h thng:
MCF 22221
1
pp (2.15)
M MCK FFii
ii
SR
SR
0
0
1 iR
)1(
11
0 Mii FS
Thay vo ta c:
iR(1 )(1 )
.2 (1 )
u si u
bd i
R pT pT
K K p p (2.16)
Chn = siT ta c b iu chnh dng:
iR1
12
u u
bd i si u
R T
K K T pT (2.17)
Ri l khu t l tch phn PI
- H s khuch i dng:
Chn Uid = 5(V)
Ki = UidIkm
= 5
8,470,59
Tsi = Ti + Tk + Tv = 0,001 + 0,0001 + 0,001 = 2,1.10-3 (s)
- Hm truyn ca b iu chnh dng in l:
iR1
12
u u
bd i si u
R T
K K T pT =
4
3 4
15,7.5,796.10 11
2.4,28.8,47.2,1.10 5,796.10
= 0,06. 103,52s
s
- Khu phn hi dng in: pT
K
i
i
1 =
8,47
1 0,001.s (2.18)
-
29
2.3. TNG HP MCH VNG TC
Ta c s mch vng tc :
Hnh 2.5: S mch vng tc ng c in mt chiu
Trong :
. .
u
m c
R
K T p : Hm truyn ca i tng iu khin
2.
( )
uc
m
R JT
K: Hng s thi gian c hc ca ng c
pT
K
1 : Hm truyn ca my pht tc
K : H s khuch i ca my pht tc
T : Hng s thi gian ca my pht tc
S thu gn:
Hnh 2.6: S thu gn ca mch vng tc
Trong :
0S =.
. .(1 2 )(1 )i m c si
K Ru
K K T p T p T p (2.19)
V siT v T rt nh nn ta b qua cc thnh phn bc cao:
0
.
. . 1 (2 ) )i m c si
K RuS
K K T p T T p (2.20)
-
30
t: sT =2 siT + T v .
.
u
i m
R KK
K K
Ta c: So = K
Tc.p(1+Ts.p) (2.21)
p dng tiu chun mdul i xng ta c hm truyn ca h thng:
FMC = 3322 8841
41
ppp
p (2.22)
M MCK FF0
0
1 SR
SR R
)1(
11
0 MCFS (2.23)
Vy R = Tc
2.K.Ts.1+4.Ts.p
4.Ts.p (2.24)
- H s khuch i ca my pht tc:
Chn dU = 5 (V)
K = dU
=
5
230 = 0,022
Ts = 2.Tsi+ T = 2.2,1.10-3 + 0,01 = 0,0142 (s)
- Hm truyn ca b iu chnh tc :
R = Tc
2.K.Ts.1+4.Ts.p
4.Ts.p (2.25)
Vi : . 15,7.0,022
1,1. 8,47.0,037
u
i m
R KK
K K
6
2 2
. 15,7.1,18.100,021
0,037m
uc
R JT
K
Vy : 0,021 1 0,672. 11,83
12.1,1.0,0142 4.0,0142.
sR
s s
- Khu phn hi tc :
pT
K
1 =
0,022
0,01. 1s (2.26)
-
31
2.3.1. M hnh mch vng tc khi c mch vng dng in
Hnh 2.7: M hnh mch vng tc khi c mch vng dng in
+) p ng dng in:
Hnh 2.8: p ng dng in ca ng c khi c 2 b iu khin
-
32
+) p ng tc
Hnh 2.9: p ng tc ca ng c khi c 2 b iu khin
Nhn xt: Khi c 2 b iu khin l mch vng dng in v mch vng
tc th sau khi khi ng khong 0,6s th dng in v tc ng c dn n
inh. Sau khi ng c nhn ti th khong 0,3s tc ca ng c v dng in
ca ng c cng t gi tr nh mc.
2.3.2. M hnh mch vng tc khi b qua mch vng dng in
S thu gn ca m hnh mch vng tc khi b qua mch vng dng in:
Hnh 2.10: S thu gn ca mch vng tc khi b qua mch vng dng
Khi b qua mch vng dng in th hm truyn ca i tng:
0
. .
. . .(1 . )(1 . )(1 . )(1 . )
bd m
u u dk v
K K KS
R J s pT T s T p T p (2.27)
V ivdk TTT ;; s thi gian rt nh nn b qua thnh phn bc cao l cc hng s
Vy: 0. .
. . .(1 . ) 1 ( ).
bd m
u u dk v
K K KS
R J s p T T T T p (2.28)
-
33
t: dk vT T T T
p dng tiu chun ti u modul ta c hm truyn ca h thng:
MCF 2 21
1 2 2p p (2.29)
M MCK FF0
0
.
1 .
R S
R S 1
0
1
( 1)MCR
S F (2.30)
Chn = dk vT T T T = 0,0001 + 0,001 + 0,01 = 0,0111 (s)
- Vy hm truyn ca b iu khin tc :
. . . 11
2. . . . .
u u
bd m u
R T J sR
K K K T p T (2.31)
4 6
4
15,9.5,796.10 .1,18.10 . 11
2.4,28.0,037.0,022.0,011 .5,796.10
s
s
39,354 9,12.10 s
- H s khuch i ca my pht tc:
Chn dU = 5 (V)
K = dU
=
5
230 = 0,022
- Khu phn hi tc :
0,022
1 . 1 0,01
K
T p s (2.32)
Hnh 2.11: M hnh mch vng tc khi b qua mch vng dng in
-
34
+) p ng dng in:
Hnh 2.12: p ng dng in ca ng c khi c mch vng tc
+) p ng tc :
Hnh 2.13: p ng tc ca ng c khi c mch vng tc
Nhn xt: Lc u gi tr dng in v tc ca ng c tng ln v dn n
nh, sau khi nhn ti khong 0,6s th th tc v dng in ca ng c gn
nh khng cn dao ng na v t gi tr nh mc. Khi c b iu khin tc
th thi gian tc ng c n nh c rt ngn i rt nhiu so vi
khi cha c b iu khin.
-
35
CHNG 3. XY DNG M HNH B IU KHIN PID IU
KHIN NG C IN MT CHIU
3.1. NGUYN L XY DNG B IU KHIN PID
- Lut iu khin t l P
Tn hiu iu khin U(t) t l vi tn hiu vo e(t).
Phng trnh vi phn m t ng hc:
U(t) = Km.e(t) (3.1)
Trong :
U(t): Tn hiu ra ca b iu khin
e(t): Tn hiu vo
Km: H s khuch i ca b iu khin
Xy dng bng s thut ton:
Hnh 3.1: S khuch i thut ton biu din lut iu khin t l
+) u im: B iu khin c tnh tc ng nhanh khi u vo c tn hiu sai
lch th tc ng ngay tn hiu u ra.
+) Nhc im: H thng lun tn ti sai lch d, khi tn hiu sai lch u vo
ca b iu khin b th khng gy tn hiu tc ng iu khin, mun khc
phc nhc im ny th ta phi tng h s khuch i Km. Nh vy h thng s
km n nh.
- Lut iu khin tch phn I
Tn hiu iu khin U(t) t l vi tch phn ca tn hiu u vo e(t).
Phng trnh vi phn m t ng hc:
U(t) = 0 0
1( ). ( ).
t t
i
e t dt e t dtT
(3.2)
-
36
Trong :
U(t): Tn hiu iu khin
e(t): Tn hiu vo ca b iu khin
Ti: Hng s thi gian tch phn
+) Xy dng s mch khuch i thut ton
Hnh 3.2: S mch khuch i thut ton biu din lut iu khin tch phn
Ta c: 1
. .
r
v
U
U R C p (3.3)
+) u im: B iu khin tch phn loi b c si lch d ca h thng, t
chu nh hng tc ng ca nhiu cao tn.
+) Nhc im: B iu khin tc ng chm nn tnh n nh ca h thng.
- Lut iu khin vi phn D
Tn hiu ra ca b iu khin t l vi vi phn tn hiu vo.
Phng trnh vi phn m t ton hc:
( )( ) d
de tU t T
dt (3.4)
Trong :
e(t): Tn hiu vo ca b iu khin
U(t): Tn hiu iu khin
Td: Hng s thi gian vi phn
+) Xy dng s bng khuch i thut ton
-
37
Hnh 3.3: S khuch i thut ton biu din lut iu khin vi phn
Ta c:
( ).
.
r
r
v
dU tU RC
dt
URC p
U
(3.5)
+) u im: Lut iu khin vi phn p tnh tc ng nhanh y l mt c
tnh m trong iu khin t ng thng rt mong mun.
+) Nhc im: Khi trong h thng dng b iu khin c lut vi phn th h
thng d b tc ng bi nhiu cao tn. y l loi nhiu thng tn ti trong
cng nghip.
Cc lut t l, vi phn, tch phn thng tn ti nhng nhc im ring.
Do vy khc phc cc nhc im trn ngi ta thng kt hp cc lut
li c b iu khin loi b cc nhc im , p ng cc yu cu k thut
ca cc h thng trong cng nghip.
- B iu khin t l tch phn PI
Phng trnh vi phn m t quan h tn hiu vo, ra ca b iu khin.
1 2
0
0
( ) . ( ) . ( )
1( ) ( ) ( )
t
t
m
i
U t K e t K e t dt
U t K e t e t dtT
(3.6)
Trong :
e(t): L tn hiu vo ca b iu khin
U(t): L tn hiu ra ca b iu khin
Km = K1: L h s khuch i
-
38
1
2
i
KT
K: L hng s thi gian tch phn
+) Xy dng bng s khuch i thut ton
Hnh 3.4: S khuch i thut ton biu din b iu khin PI
Ta c:
1
2 3 3 0
1 2
2 3 3 1
1. ( )
.
(1 ). . .
t
r v v
r
v
RU U U t dt
R R C
U R R
U R R C R p
(3.7)
- B iu khin t l vi phn PD
Phng trnh vi phn m t quan h vo ra ca b iu khin
1 2
( )( ) . ( ) .
( )( ) ( )m d
de tU t K e t K
dt
de tU t K e t T
dt
(3.8)
Trong :
e(t): L tn hiu vo ca b iu khin
U(t): L tn hiu ra ca b iu khin
Km = K1: L h s khuch i
-
39
2
1
d
KT
K: L hng s thi gian vi phn
+) Xy dng bng s khuch i thut ton
Hnh 3.5: S khuch i thut ton biu din b iu khin PD
Trong :
1
2
21
2 1
. . .
. .1 .
vr v d d
d dr
v
dURU U R C
R dt
R R CU Rp
U R R
(3.9)
Tn hiu ra ca b iu khin lch pha so vi tn hiu vo mt gc , y
l c im tc ng nhanh ca h thng. Khi h thng s dng b iu khin t
l vi phn d b tc ng bi nhiu cao tn, tn ti sai lch d, nhng li p ng
c tnh tc ng nhanh. Nn b iu khin ny thng c s dng trong h
thng t c nhiu cao tn v cn tnh tc ng nhanh.
Bng thc nghim hoc l thuyt ta xc nh cc tham s Td, Km b iu
khin p ng c tnh h thng.
- B iu khin t l vi tch phn PID
ci thin cht lung ca cc b iu khin PI, PD ngui ta kt hp ba
lut iu khin t l, vi phn, tch phn tng hp thnh b iu khin t l vi
-
40
tch phn (PID). C c tnh mm do ph hp cho hu ht cc i tng trong
cng nghip[5].
Phng trnh vi phn m t quan h tn hiu vo ra ca b iu khin:
1 2 3
0
0
( )( ) . ( ) . ( ) .
1 ( )( ) ( ) ( )
t
t
m d
i
de tU t K e t K e t dt K
dt
de tU t K e t e t dt T
T dt
(3.10)
Trong :
e(t): L tn hiu vo ca b iu khin
U(t): L tn hiu ra ca b iu khin
Km = K1: H s khuch i
3
1
d
KT
K : Hng s thi gian vi phn
1
2
i
KT
K : Hng s thi gian tch phn
+) Xy dng bng khuch i thut ton
Hnh 3.6: S khuch i thut ton b iu khin PID
-
41
Ta c:
1
2 3 3 0
21 2
2 1 1 3 3
1. . . ( ).
.
. .1 .
. . .
t
vr v d d v
d dr
v
dURU U R C U t dt
R dt R C
R R CU R Rp
U R R R R C p
(3.11)
+) c tnh lm vic ca b iu khin PID rt linh hot, mm do. gii tn s
thp th b iu khin lm vic theo quy lut t l tch phn. gii tn s cao th
b iu khin lm vic theo quy lut t l vi phn khi 1
.i dT T b iu khin
lm vic theo quy lut t l.
+) B iu khin c ba tham s Km, Ti v Td.
Khi ta cho Ti = , Td = 0 th b iu khin lm vic theo lut t l
Khi Ti = b iu khin lm vic theo lut t l - vi phn
Khi Td = 0 b iu khin lm vic theo lut t l - tch phn
Tn hiu ra ca b lch pha so vi tn hiu vo mt gc , y l c tnh mm
do ca b iu khin. Nu ta chn c b tham s ph hp cho b iu khin
PID th h thng cho ta c tnh nh mong mun, p ng cho cc h thng
trong cng nghip. c bit nu ta chn b tham s tt b iu khin s p ng
c tnh tc ng nhanh, y l c im ni bt ca b iu khin.
Trong b iu khin c thnh phn tch phn nn h thng trit tiu c sai
lch d. Bng thc nghim hoc l thuyt ta xc nh cc tham s Km, Ti ,Td
b iu khin p ng c tnh h thng.
3.2. XY DNG M HNH VT L
3.2.1. S khi ca h thng
Hnh 3.7: S khi ca b iu khin ng c mt chiu
-
42
Mch iu khin tip nhn gi tr in p t v gi tr in p phn hi t
my pht tc, sau x l tn hiu v cp tn hiu xung PWM v tn hiu nhn
bit chiu ca ng c vo mch cng sut iu khin ng c.
3.2.2. Xy dng mch cng sut
- Gii thiu IC MC33883
MC33883 l mt IC kch FET chuyn dng iu khin cu H.
+) in p ngun VCC2 cung cp cho IC t 5,5V n 28V
+) in p ngun VCC t 5,5V n 55V
+) Hot ng nhit t -40o C n 125o C
+) C th p ng tn s bm xung PWM ln n 100Khz
+) S chn ca MC33883
Hnh 3.8: S chn ca MC33883
Bng 3.1: M t cc chn chc nng ca MC33883
Chn K hiu Chc nng
1, 11 VCC, VCC2 Chn cp ngun cho thit b
2, 13 C2, C1 Hai chn ny ni vi mt t in
4, 19 SRC_HS1, SRC_HS2 Ngun u ra ca MOSFET
5, 18 GATE_HS, GATE_HS2 Hai chn ny ni vi chn iu khin
ca MOSFET
6, 17 IN_HS1, IN_HS2 u vo tn hiu logic, tc ng ln
chn iu khin ca MOSFET
7, 16 IN_LS1, IN_LS2 Hai chn u vo tn hiu logic, dng
iu khin cc cng ca MOSFET
-
43
8, 15 GATE_LS1, GATE_LS2 u vo chn iu khin ca
MOSFET
9, 12, 14 GND1, GND_A, GND2 Chn ni t ca thit b
20 G_EN Chn chung cho php
Hnh 3.9: S dng MC33883 iu khin 4 MOSFET
- MOSFET IRF540
IRF540 l MOSFET knh dn loi N c thng s nh sau:
+) in p nh mc 100 V
+) Dng in nh mc 25o C l 33 A
+) Dng in nh l 100 A
+) in p iu khin VGS l 20 V
+) in p ngng iu khin VGS t 2 n 4 V
+) in p ri trn van khi dn hon ton l 1,2 V
+) Dng r trng thi kha ID look l 25 A
+) Din tr khi dn RDS on l 44 m
+) Dng r cc G trng thi kha IG look l 100 nA
+) Tc tng trng in p du
dt l 7 V/ns
+) Nhit lm vic 175o C
-
44
3.2.3. Khu phn hi tc
- Hi tip tc l mt phn khng th thiu trong h thng iu khin tc
ng c. iu khin c tc ca ng c ngi ta phi bit c gi tr
u ra ca h thng c nhng iu chnh thch hp u vo t c tc
mong mun. phn hi tc ngi ta thng hay dng my pht tc v
cc b o tc xung s.
- My pht tc l my in nh, lm vic ch my pht v thc hin chc
nng bin i chuyn ng ca trc thnh tn hiu in p ra.
Phng trnh c tnh ca my pht tc:
UF = K.n = K1. d
dt (3.12)
Trong :
UF: L in p ra ca my pht tc
K, K1: L h s khuch i
n: L vn tc quay ca roto (vng/pht)
: L gc quay
Cc yu cu i vi my pht tc l: tuyn tnh ca c tnh cao, h s
khuch i K = UFn
ln, in p ra phi i xng.
My pht tc mt chiu c cu trc v nguyn l hot ng nh my in
mt chiu cng sut nh, kch thch bng nam chm vnh cu hoc kch thch
c lp. Yu cu i vi my pht tc mt chiu l in p mt chiu c cha t
thnh phn xoay chiu tn s cao v t l vi tc ng c, khng b tr nhiu
v gi tr v du so vi bin i i lng o. in p mt chiu pht ra khng
ph thuc vo ti v nhit , m bo yu cu trn my pht tc mt chiu
phi c t thng khng i trong ton vng iu chnh tc . V vy phi hn
ch tn tht mch t bng vic s dng vt liu t c t tr hp v s dng l
thp k thut in mng (hn ch tn tht dng in xoay).
Nhc im ca my pht tc mt chiu l chnh xc ph thuc vo
ph ti. Mt khc nhit cun dy thay i nh hng ti in tr phn ng
-
45
my pht lm in p ra ca my pht thay i (do in p ri mch phn ng
thay i). in p u ra ca my pht cn b thay i do in tr ca chi than.
nh hng ca phn ng phn ng ti h s t l (nht l khi vng tc cao).
3.2.4. Xy dng mch iu khin
Hnh 3.11: Cu trc mch iu khin ng c mt chiu
Tn hiu t v tn hiu phn hi t my pht tc c a qua mt mch
tr, in p u ra ca mch tr s c a vo b iu khin. in p iu
khin Udk s c a n khu so snh, khu so snh s so snh in p iu
khin v in p rng ca to ra tn hiu xung, tc ng vo van cng sut.
- Mch iu khin s dng khuch i thut ton (operational amplifier), thng
c gi tt l op-amp l mt mch khuch i "DC-coupled" (tn hiu u vo
bao gm c tn hiu BIAS) vi h s khuch i rt cao, c u vo vi sai, v
thng thng c u ra n. Trong nhng ng dng thng thng, u ra c
iu khin bng mt mch hi tip m sao cho c th xc nh li u ra,
tng tr u vo v tng tr u ra. Cc mch khuch i thut ton c nhng
ng dng tri rng trong rt nhiu cc thit b in t thi nay t cc thit b
in t dn dng, cng nghip v khoa hc.
- Vi mch khuch i thut ton LM358 xy dng b iu khin PID
Hnh 3.12: S chn ca vi mch LM358
-
46
LM358 l mt vi mch tch hp sn 2 khuch i thut ton. Ngun cung
cp cho LM358 tm t 3V~32V, p ti a ng vo t 0~32V i vi ngun n
v cng tr 16V i vi ngun i. y l mch khuch i c hi tip v c
in tr rt cao, cho nn khng lm nh hng xu n tn hiu cm bin, c kh
nng chng nhiu cao.
+) li khuch i in p DC ca LM324 ti a khong 100 dB.
+) Tn s hot ng ca LM324 l 1MHz.
- Khu in p t
Hnh 3.13: S nguyn l khi iu chnh in p t
Ta c th thay i gi tr in p t thng qua bin tr R4. in p t
qua mt mch lc RC, nh vy ta s c ng c tnh in p t mt hn.
Ta chn: Gi in p t U = 5V, R1 = 50 (K)
R4 = 50 (K), C9 = 1(F), R2 = R9 = 10 (K)
- Khu mch tr
-
47
Hnh 3.14: S nguyn l mch tr
Ta c: UphVnR10
+ U-Vn
R12 = 0
Chn R10 = R12 ta c: U = 2.Vn - Uph
M Vp = Uset.R13R13+R11
, chn R13 = R11 ta c: Vp = Uset2
M Vn = Vp vy: U = Uset - Uph
Ta chn: R10 = R11 = R12 = R13 = 10 (K)
- Mch iu khin PID
-
48
Hnh 3.15. S nguyn l mch PID
Khi PID gm 3 khu: T l, tch phn v vi phn. Gi tr in p ra t
mch tr c a vo khi ny, u ra ca khi PID qua mt mch cng th ta
s c in p iu khin.
+) Khu t l: Ta s dng 2 bin tr R3 v R8 thay i h s P ca b iu
khin, s dng kha sw1 ta c th ngt c b ny ra khi mch iu khin
Theo tnh cht ca khuch i thut ton h s khuch i ca khu t l:
K = UpU
= - R3R8
in p ra ngc pha so vi in p vo, bin tr R3 gy ra hi tip m song
song theo in p lm cho h s khuch i gim xung.
-
49
Vy Up = - U. R3R8
(3.14)
Ta chn R3 = 100 (K) v R8 = 10 (K)
+) Khu tch phn: Ta s dng bin tr R5 thay i h s I ca b iu khin,
s dng kha sw2 ta c th ngt c b ny ra khi mch iu khin.
Theo tnh cht ca khuch i thut ton ta c:
UI = 1
R5.C7
U.dt (3.15)
in p ra t l vi tch phn in p vo
R5.C7 gi l hng s tch phn
Ta chn R5 = 100 (K) v C7 = 10 (F)
+) Khu vi phn: Ta s dng bin tr R6 thay i h s D ca b iu khin,
s dng kha sw3 ta c th ngt c b ny ra khi mch iu khin.
Theo tnh cht ca khuch i thut ton ta c:
UD = C8.R6.dU
dt (3.16)
in p ra t l vi tch phn in p vo
C8.R6 gi l hng s vi phn
Ta chn R6 = 50 (K) v C8 = 100 (nF)
- Mch cng in p
Hnh 3.16: S nguyn l mch cng in p
-
50
Mch cng in p thc hin nhim v cng gi tr in p Up, UI, UD li
Nu R15 = R16 = R17 = R18, theo tnh cht ca khuch i thut ton ta c:
Uk = - (UP + UI + UD) (3.17)
Ta chn: R15 = R16 = R17 = R18 = 10 (K)
- Khu nhn bit chiu ca tn hiu iu khin
Hnh 3.17: S nguyn l khu nhn bit chiu ca tn hiu iu khin
Ta chn R23 = 4,7 (K) v D1 l diode zener loi DZ5V1.
- Mch tch tn hiu chiu v ln tn hiu iu khin s dng IC CD4052
CD4052B l mt b dn knh - phn knh 4 knh tng t. C hai ng
chn u vo nh phn l A v B, v mt hn ch u vo. Hai tn hiu u vo
la chn 1 trong 4 cp knh phi c bt v kt ni cc yu t u vo tng
t v ra s c u ra.
+) S chn ca CD4052
Hnh 3.18: S chn ca CD4052
-
51
+) Khi tch knh d liu vo chn COM OUT/IN, ra 4 knh CHANNEL I/O.
Ngc li, khi dn knh th d liu song song vo cc chn CHANNEL
OUT/IN v ra chn COM OUT/IN.
+) 2 ng chn l A, B
+) Chn INH (inhibit) cho php d liu c php truyn ra
Hnh 3.19. Cu trc mch ca CD4052
Bng 3.2. Hot ng ca CD4052
-
52
Hnh 3.20: S nguyn l mch tch tn hiu iu khin dng CD4052
in p iu khin c a vo chn 13 ca CD4052, thc hin tch
knh d liu. in p iu khin c tch xang 2 knh X0 v X1. Nu khng
c tn hiu bt iu khin, chn X0 s c ni vi Y0 v ta c u ra Y. Nu c
tn hiu bit iu khin th chn X1 s c ni vi Y1, in p iu khin c th
m ln t chn X1 in p iu khin s c qua mt mch khuch i thut
ton o, nh vy ta s c u ra Y.
Chn R21 = R22 = 10 (K )
- Mch to xung dao ng dng IC NE555
+) 555 l mt loi linh kin kh l ph bin by gi vi vic d dng to c
xung vung v c th thay i tn s ty thch, vi s mch n gin, iu
ch c rng xung. N c ng dng hu ht vo cc mch to xung ng
ct hay l nhng mch dao ng khc. y l linh kin ca hng CMOS sn
xut[1].
in p u vo: 2 - 18V (Ty tng loi LM555, NE555, NE7555)
-
53
Dng in cung cp: 6mA - 15mA
in p logic mc cao: 0,5 - 15V
in p logic mc thp: 0,03 - 0,06V
Cng sut ln nht l: 600mW
+) S chn ca NE555
Hnh 3.21: S chn ca NE555
IC NE 555 gm c 8 chn
+) Chn s 1 (GND): Cho ni GND ly dng cp cho IC hay cn gi l chn
chung.
+) Chn s 2(TRIGGER): ng vo ca 1 tn so p. Mch so p dng cc
transistor PNP, mc p chun l 2.Vcc/3.
+) Chn s 3(OUTPUT): Chn ny l chn dng ly tn hiu ra logic. Trng
thi ca tn hiu ra c xc nh theo mc 0 v 1, 1 y l mc cao n tng
ng vi gn bng Vcc nu (PWM=100%) v mc 0 tng ng vi 0V nhng
m trong thc t mc 0 ny ko c 0V m n trong khong t (0.35 ->0.75V).
+) Chn s 4(RESET): Dng lp nh mc trng thi ra. Khi chn s 4 ni
masse th ng ra mc thp. Cn khi chn 4 ni vo mc p cao th trng thi
ng ra ty theo mc p trn chn 2 v 6. Nhng m trong mch to c dao
ng thng hay ni chn ny ln VCC.
+) Chn s 5 (CONTROL VOLTAGE): Dng lm thay i mc p chun trong
IC555 theo cc mc in p ngoi hay dng cc in tr ngoi cho ni GND.
Chn ny c th khng ni cng c nhng m gim tr nhiu ngi ta
thng ni chn s 5 xung GND thng qua t in t 0.01uF n 0.1uF cc t
ny lc nhiu v gi cho in p chun c n nh.
-
54
+) Chn s 6(THRESHOLD) : l mt trong nhng chn u vo so snh in p
khc v cng c dng nh 1 chn cht.
+) Chn s 7(DISCHAGER) : c th xem chn ny nh 1 kha in t v chu
iu khin bi tng logic ca chn 3. Khi chn 3 mc p thp th kha ny
ng li.ngc li th n m ra. Chn 7 t np x in cho 1 mch RC lc IC555
dng nh mt mch dao ng.
+) Chn s 8 (Vcc): l chn cung cp p v dng cho IC hot ng. Khng
c chn ny coi nh IC cht. N c cp in p t 2V ->18V (Ty tng loi
555 thp nht l NE7555).
Hnh. 3.22: Mch to dao ng dng NE555
Khi t C4 np in ta c: T1 = 0,693.C4.(R7 + R27)
Khi t C4 phng in ta c: T2 = 0,693.C4.R27
Vy chu l xung l: T = T1 + T2 = 0,693.C4.(R7 + 2.R27)
to dao ng c tn s 10Khz, tc l chu k dao ng T = 1
f =
1
104 = 10
-4 s
Ta chn: R7 = 50 (K ), R27 = 100 (K ), C4 = 1 (nF)
-
55
Vy: T1 = 0,639.10-9 .(50000 + 100000) = 1,04.10
-4 (s)
T2 = 6,93.10-9 .100000 = 6,93.10
-5 (s)
- Mch to xung rng ca dng kha Transistor
Hnh 3.23: Mch to xung rng ca dng Transistor
Khi transistor m, t C3 phng in qua transistor, Uc = 0. Khi transistor
kha t C3 np in t +12V qua R29, in p trn t thay i theo quy lut hm
m vi hng s thi gian = R29.C3 [1].
Uc = 12.(1 - e
t
) (3.18)
ly on tuyn tnh ca in p trn t c th chn T = 1
3.
+) Chn transistor l loi A1015 c cc thng s sau:
Ic = 150 mA = 0,15 (A)
VCB0 = -50 (V)
VCE0 = -50 (V)
Pcmax = 400 (mW)
Tn s hot ng 1 kHz
+) Dng in cc i qua Baz l IB = IC
HFE =
0,15
90.1,2 = 2 (mA)
-
56
M IB = 12-0,7
R28+R29 Vy R28 + R29 = 5650 ( )
Ta c Un = 12V, T = 10-4 s, vy R29.C3 = 3.10
-4
Chn R 28 = 3 (K ), R29 = 3 (K ), t C3 = 0,1 (F)
- Mch so snh
Hnh 3.24: Mch so snh in p
y l mch so snh hai in p vo l: in p rng ca v in p
iu khin Uk (ly t bn ngoi vo)[1]
Ti thi im bng nhau v gi tr tuyt i ca 2 in p ny, trong phn
sn s dng ca in rng ca th mch pht ra mt xung in p, xung ny
c a qua khi to xung n c th thay i c di cng sut, dc
sn trc. C ngha l khi so snh l ni quyt nh gi tr gc iu khin
th so snh in p:
-
57
Hnh 3.25: th so snh in p
Mun xc nh c thi im m van cng sut ( gc m ) th ta tin
hnh so snh hai tn hiu Uk v Urc. in p rng ca c a vo ca o ca
khu khuch i thut ton qua R25 so snh vi in p iu khin c a
vo ca khng o, in p iu khin c a vo ca khng o ca khuch
i thut ton qua R24.
+) Nu Uc < Uk th tn hiu ra l dng Ur > 0.
+) Nu Uc > Uk th tn hiu ra l m Ur < 0.
+) Nu Uc = Uk th l thi im pht xung m van cng sut. Vy u
ra ca khuch i thut ton l mt chui xung m dng lin tip. Mun thay
i gc m ca van cng sut th ta thay i gi tr ln ca in p iu
khin Uk.
+) it D2 dng loi b phn xung m. V vy in p ra ch cn phn xung
dng.
+) Tnh ton khu so snh
Chn in tr R24 = R25 = R26 = 4,7 (k )
it D2 dng gii hn in p u ra chn loi DZ5V1
-
58
- Xy dng mch iu khin
Hnh 3.26: S nguyn l khu in p t v mch tr
-
59
Hnh 3.27: S nguyn l b iu khin PID
-
60
Hnh 3.28: S nguyn l khu nhn bit chiu v tch in p iu khin
Hnh 3.29: S mch to xung rng ca v khu so snh in p
-
61
3.3. KT QU THC NGHIM
Sau hn ba thng nghin cu em hon thnh n tt nghip: Nghin
cu tng quan v h truyn ng in mt chiu, i su xy dng b iu khin
PID cho ng c in mt chiu vi cc kt qu t c nh sau:
- Tm hiu tng quan v ng c mt chiu
- Cc phng php iu khin tc ng c mt chiu
- Xy dng m hnh h truyn ng in mt chiu trn Matlab & Simulink
- Xy dng b iu khin PID ng dng cho ng c mt chiu.
Hnh 3.31: M vt l iu khin tc ng c in mt chiu
-
62
KT LUN
ti iu khin ng c mt chiu s dng b iu khin PID tuy khng
phi l mt ti mi, nhng qua phn nh c tnh nghim tc trong
vic hc hi v vn dng cc kin thc vo vic thc hin ti.
Sau thi gian ba thng nghin cu em hon thnh ti vi cc kt qu
t c nh sau: Tm hiu tng quan v ng c mt chiu, cc phng php
iu khin tc ng c mt chiu, xy dng m hnh h truyn ng in
mt chiu trn Matlab & Simulink v l thuyt iu khin t ng t lm c
s cho vic xy dng b iu khin PID ng dng cho ng c mt chiu.
Tuy nhin bn n vn cn mt s vn tn ti, hn ch cn gii
quyt:
+) Vic kim sot cc tham s ca b iu khin PID l kh kh khn.
+) Cha quan st c mt cch trc quan tc ng c trn my tnh.
Do vy, hng pht trin tip theo ca ti s l:
+) ng dng cm bin o dng in ACS712 xy dng h thng iu khin
gm 2 mch vng tc v dng in cho ng c in mt chiu.
+) Thit k giao din trn my tnh cho php quan st c p ng tc .
+) Xy dng b iu khin PID cho h thng iu khin v tr.
-
63
TI LIU THAM KHO
1. Nguyn Bnh (1996), in t cng sut. NXB Khoa Hc K Thut
2.Bi Quc Khnh, Nguyn Vn Lin, Phm Quc Hi, Dng Vn Nghi
(2008), iu chnh t ng truyn ng in. NXB Khoa hc v k thut
3. Bi Quc Khnh, Nguyn Vn Lin (2005), C S Truyn ng in. NXB
Khoa hc v k thut
4. Nguyn Phng Quang (2006), Matlab & Simulink dnh cho k s iu
khin t ng. NXB Khoa hc v k thut
5. Design PID circuit - http://www.ecircuitcenter.com/Circuits/op_pid.htm