1.1kms.nrct.go.th/kms/sites/default/files/Research... · Web viewภาพท 3.3 ต วช ว...

รายงานฉบบสมบรณ

โครงการการประเมนผลการวจยของประเทศ

นำาเสนอตอ

สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต

โดย

มลนธสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

กนยายน 2555

สารบญ

หนาบทท 1 บทนำา....................................................

11.1 เหตผลความจำาเปน....................................................11.2วตถประสงคของการศกษา......................................21.3 ขอบเขตการดำาเนนงาน................................................31.4 แนวทางการศกษาและดำาเนนงาน....................................31.5 รายงานของโครงการ..................................................4

บทท 2 กรอบแนวคดในการออกแบบและพฒนาระบบการประเมนผลการวจยและพฒนา

ของประเทศ..................................................52.1 กรอบแนวคดโดยรวม.................................................5

2.1.1รปแบบในการสรางความรดวยการวจยและพฒนา...........52.1.2ระบบวจย...........................................................6

i

2.1.3 การประเมนระบบวจยในภาพรวม.....................................8

2.1.4 การประเมนผลการวจยและพฒนาในแตละสาขา...................82.2 นยามและคำาจำากดความ...............................................10

2.2.1การวจยและพฒนา.....................................................10

2.2.2 การจดกลมการวจยและพฒนา.......................................13

บทท 3 ภาพรวมระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ213.1 แนวคดในการออกแบบตวชวดสำาหรบประเมนผลการวจยและ

พฒนาของประเทศ..............................................................223.2 บทบาทของผมสวนไดเสยในระบบประเมนผลการวจยและพฒนา

ของประเทศ......................................................................243.3 ตวชวดทเสนอใหใชในการประเมนผลการวจยและพฒนาของ

ประเทศ25

บทท 4 ตวชวดดานปจจยนำาเขา..................................29

ii

4.1 การลงทนดานการวจยและพฒนาและจำานวนนกวจย.........294.1.1

ทมาของแหลงขอมลในปจจบน.......................................30

4.1.2 ขอเสนอแนะเกยวกบการเกบขอมล..................................324.2

สดสวนนกวจยทเขาถงฐานขอมลวารสารวชาการ............344.2.1


4.2.2 ขอเสนอแนะเกยวกบการเกบขอมล..................................34

หนา

4.3 ความเรวอนเทอรเนตตอจำานวนนกวจย........................354.3.1


4.3.2 ขอเสนอแนะเกยวกบการเกบขอมล..................................354.4

จำานวนหองปฏบตการทไดมาตรฐานสากล.....................35

iii

4.4.1 ทมาของแหลงขอมลในปจจบน.......................................35


บทท 5 ตวชวดดานผลผลต......................................375.1จำานวนผลงานตพมพในวารสารทมการควบคมคณภาพจาก

ผทรงคณวฒ(peer review).................................................

385.2 สดสวนจำานวนครงการอางองตอผลงานตพมพทมการควบคม

คณภาพโดยผทรงคณวฒ.................................................

405.3 จำานวนผลงานตพมพอนๆ............................................41


5.3.2 ขอเสนอแนะเกยวกบการเกบขอมล..................................415.4 จำานวนทรพยสนทางปญญาทยนขอและจดทะเบยนโดยคนไทย..415.5 จำานวนทรพยสนทางปญญาอนๆ.....................................42

iv


5.5.2 ขอเสนอแนะเกยวกบการเกบขอมล..................................425.6กจกรรมเผยแพรผลงานอนๆ...................................42


5.6.2 ขอเสนอแนะเกยวกบการเกบขอมล..................................435.7 การได รบการยกยอง (esteem) จากวงการวชาการตาง

ประเทศ43



บทท 6 ตวชวดดานกระบวนการบรหารจดการ456.1 ประสทธภาพของการวจยและพฒนา (R&D efficiency)......45


v


หนา

6.2 สดสวนจำานวนโครงการทเสรจสนตามกำาหนดการ.................48


6.2.2 ขอเสนอแนะเกยวกบการเกบขอมล..................................486.3 เงนรวมลงทนวจยจากหนวยงานเอกชน............................48



บทท 7 แนวทางการประเมนผลผลต ผลลพธ และผลกระทบของงานวจย

49

บทท 8 ขอเสนอแนะเพอขบเคลอนระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ..................................................

59

vi

เอกสารอางอง.......................................................61

ภาคผนวก ก แบบจำาลอง Stochastic Production Frontier................................................65

ภาคผนวก ข รายละเอยดการสมมนาครงท 1.......................67

ภาคผนวก ค รายละเอยดการสมมนาครงท 2.......................75

ภาคผนวก ง รายละเอยดการสมมนาครงท 3.......................81

ภาคผนวก จ รายละเอยดการสมมนาครงท 4.......................87

ภาคผนวก ฉ รายละเอยดการประชมระดมความคดเหนสาขาเกษตรศาสตร.............................................95

ภาคผนวก ช รายละเอยดการประชมระดมความคดเหนสาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย...............................101

ภาคผนวก ซ รายละเอยดการประชมระดมความคดเหนสาขาวทยาศาสตรการแพทยและสขภาพ..............................................107

ภาคผนวก ฌ รายละเอยดการประชมระดมความคดเหนสาขาสงคมศาสตร..............................................113

ภาคผนวก ญ รายละเอยดการประชมระดมความคดเหนสาขามนษยศาสตร............................................119

vii

สารบญตารางและภาพ

หนา

ตารางท 2.1 รปแบบในการสรางความรดวยการวจยและพฒนา............6

ตารางท 2.2 ตวอยางผลผลตจากการวจยในแตละสาขาแบงตามโหมด

ของการสรางความร............................................................9

ตารางท 2.3 ตวอยางกจกรรมทนบและไมนบเปนการวจยและพฒนา

สำาหรบระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ..............................12

ตารางท 2.4 การจดกลมการวจยและพฒนาตามสาขาการวจย สำาหรบ

ระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ..............................14

ตารางท 2.5 ตวอยางการจดกลมการวจยและพฒนาตามสาขาการวจยใน

ประเทศตางๆ....................................................................16

ตารางท 2.6 ตวอยางการจดกลมการวจยและพฒนาตามประเภทกจกรรม

สำาหรบระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ.....................17

viii

ตารางท 3.1 ตวอยางลกษณะเฉพาะของการวจยและพฒนาในแตละสาขา

การวจย23

ตารางท 3.2 ฐานขอมลแหลงอนๆ ทอาจนำามาใชในการจดทำาตวชวดผล

งานตพมพและการอางองในวารสารวชาการตางประเทศสาขาสงคมศาสตร

และมนษยศาสตร...............................................................27

ตารางท 5.1 ตวชวดดานผลผลตทเสนอใหใช..................................37

ภาพท 2.1 ภาพรวมของระบบการวจย......................................7

ภาพท 3.1 ความเชอมโยงของระบบการประเมนผลการวจยและพฒนา

ของประเทศกบกระบวนการสรางความรผานการวจยและพฒนา..........21

ภาพท 3.2 กลไกการทำางานของระบบประเมนผลการวจยและพฒนา

ของประเทศ.........................................................24

ภาพท 3.3 ตวชวดทเสนอใหใชในการประเมนผลการวจยและพฒนาของ

ประเทศ..............................................................28

ix

ภาพท 4.1 แหลงทนทใชในการทำาวจยและพฒนาในประเทศ..............30

ภาพท 4.2 กระบวนการของบประมาณแผนดนในการทำาวจยและพฒนา31

ภาพท 5.1 จำานวนวารสารทปรากฏใน 3 ฐานขอมล........................39

ภาพท 5.2 จำานวนผลงานตพมพจากหนวยงานในประเทศไทย จากฐาน

ขอมล TCI...........................................................40

ภาพท 6.1 แนวคดของเสนการผลตทเปนไปได (Production possibility frontier: PPF)..................................46

ภาพท 6.2 กรอบแนวคดของประสทธภาพและประสทธผล...............46

ภาพท 7.1 การประเมนงานวจยในสามรปแบบ.............................53

ภาพท 7.2 การกำาหนดเปาหมายทางยทธศาสตร...........................55

ภาพท 7.3 นยของการประเมนในสามรปแบบทมตอระบบปจจบน.......57

x

บทท 1 บทนำา

1.1 เหตผลความจำาเปน

โลกในยคโลกาภวตนมการขบเคลอนอยางรวดเรวในทกมตและสงผลกระทบในทกภาคสวน รวมทงภาคการวจยอยางหลกเลยงไมได ประเทศไทยมการทำาวจยมาชานานและการวจยกไดรบความสำาคญมากขนเรอยๆ ดงปรากฏในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 10 และฉบบท 11 ทระบไวชดเจนวาการวจยมความสำาคญยงตอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ เพอความเปนอยทดของคนในชาตและเปนพลงขบเคลอนในการพฒนาหรอแกไขปญหาในทกๆ ดาน ดงนน การวจยจงเปนองคประกอบสำาคญองคประกอบหนงในการเพมศกยภาพและขดความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจของประเทศ อยางไรกด ในการกำาหนดทศทางของการวจยของประเทศใหสอดรบกบบรบทโลกทเปลยนแปลงอยตลอดเวลาจำาเปนตองประมวลบรบทของการเปลยนแปลงในการวจยของประเทศ เพอใหทราบเงอนไขทเปนศกยภาพและขอจำากดในปจจบน เพอเปนขอมลพนฐานประกอบการตดสนใจเชงยทธศาสตรในเรองการวจย และการนำาผลงานวจยไปใชประโยชนตอไป

สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) มหนาทกำาหนดนโยบายและยทธศาสตรการวจยเพอเปนแนวทางใหหนวยงานวจย/นกวจย ทำาการวจยใหสอดคลองกบนโยบายและยทธศาสตรการวจยเพอใหไดรบการจดสรรงบประมาณเพอการวจย งบประมาณเพอการวจยสวนใหญไดถกจดสรรใหกบหนวยงานภาครฐรวมทงสถาบนการศกษาตางๆ ทตองดำาเนนการวจยใหสำาเรจตามวตถประสงค และผลตผลงานวจยทมคณภาพตามทคาดหวงไว ซง วช. จะตองตดตามและประเมนผลการวจยใหสำาเรจลลวง เพอผมสวนไดสวนเสยจะไดพจารณาวาจะนำาผลการวจย

1

ไปใชใหเกดประโยชนสงสดอยางไร ทงน ขอมลทไดจากผมสวนไดสวนเสยจะเปนขอมลปอนกลบมายง วช. ในการปรบนโยบายและยทธศาสตรการวจยของชาตใหตอบสนองกบความตองการของสงคม ดงนน วช. ตองมกลไกทเขมแขงและนาเชอถอเพอตดตามและประเมนผลการวจยทงหมดทไดรบการสนบสนนจากงบประมาณของประเทศ โดยมเครองมอชวดทเหมาะสมเพอสะทอนถงผลสำาเรจหรอความคมคาในการลงทนดานงบประมาณเพอการวจยนนๆ เพอใหสำานกงบประมาณและคณะกรรมาธการงบประมาณดานการวจยของรฐสภาใชผลการตดตามและประเมนผลการวจยประกอบกบนโยบายและยทธศาสตรการวจยของชาตในการอนมตการจดสรรงบประมาณอยางเหมาะสม และเพอใหหนวยงานวจยและหนวยงานนโยบายนำาไปใชเพอเพมประสทธภาพของการบรหารและการจดการงานวจยใหดยงขนตอไป

ทผานมา วช. ไดดำาเนนการประเมนผลการวจยในระดบจลภาค ซงเปนการประเมนผลการวจยแบบรายแผนงาน/โครงการ ทงกอนเรมดำาเนนการวจยและการตดตามผลสำาเรจระหวางดำาเนนการวจยจนกระทงสนสดการวจย รวมทงการสำารวจการใชจายงบประมาณเพอการวจย โดยดำาเนนการเปนประจำาทกป แตในเรองการประเมนผลการวจยของประเทศในระดบภาพรวมนน มการดำาเนนงานเปนบางชวงเวลาและบางปงบประมาณเทานน รวมทงวธการดำาเนนงานยงไมเปนระบบทจะสะทอนถงภาพรวมการลงทนเพอการวจยของประเทศ ผลผลตและผลสำาเรจของการลงทนเพอการวจยอยางแทจรง และปจจบน วช. กำาลงดำาเนนการศกษาเรองการปฏรประบบวจยของประเทศใน 9 มต ซงมตท 9 คอเรองการตดตามและประเมนผลการวจย โดยมวตถประสงคเพอใหไดขอมลงานวจยและงบประมาณการวจยของประเทศในภาพรวม เพอผลกดนใหเกดการพฒนาประเทศโดยใชการวจยเปนพนฐาน และมการเพมงบประมาณเพอการวจยในสดสวนทเหมาะสมตอไป

2

เพอใหการดำาเนนงานดงกลาวขางตนบรรลผลสำาเรจ วช. จงไดกำาหนดใหมแผนงานการออกแบบและวางระบบการประเมนผลการวจยของประเทศ ตามกรอบแนวคดการประเมนผลการวจยอยางเปนระบบ ทครอบคลมองคประกอบการวจย คอทรพยากรนำาเขา (inputs) กระบวนการบรหาร/ดำาเนนการใหประสบผลสำาเรจ (throughputs) ผลผลต (outputs) ผลลพธ (outcomes) และผลกระทบ (impacts) ของการวจย โดยมมตในการประเมนผลทงเชงปรมาณและคณภาพ เพอใหไดขอมลภาพรวมการวจยของประเทศ ทสามารถวเคราะหสถานภาพการวจยแตละป สถานภาพความกาวหนาและผลสำาเรจของการวจยดานตางๆ ทมความสำาคญตอการพฒนาประเทศ เพอเปนขอมลสำาคญในการกำาหนดยทธศาสตรและทศทางการวจยของประเทศ การวเคราะหและกำาหนดกรอบความตองการงบประมาณเพอการวจยของประเทศในแตละสาขาวชาการหรอดานตางๆ รวมทงขอมลศกยภาพ ความพรอม ความเชยวชาญ และประสทธภาพในการวจยของแตละสาขาวชาการ

1.2 วตถประสงคของการศกษา

1.2.1 เพอออกแบบและวางระบบการประเมนผลการวจยของประเทศ ตามรางกรอบแนวคดของการประเมนผลการวจยของประเทศท วช. ไดกำาหนดไวในเบองตน และจดทำาใหสมบรณ ครบถวน และถกตอง ครอบคลมการนำาไปใชงาน

1.2.2 เพอนำาเสนอแผนและแนวทางสำาหรบ วช. สามารถนำาไปใชปฏบตเพอการประเมนผลการวจยในระยะเรงดวนและในอนาคตระยะยาว

3

1.3 ขอบเขตการดำาเนนงาน

1.3.1 ออกแบบและวางระบบการประเมนผลการวจยของประเทศ ตามรางกรอบแนวคดของการประเมนผลการวจยของประเทศท วช. ไดกำาหนดไวในเบองตน และจดทำาใหสมบรณ ครบถวน และถกตอง ตามขอกำาหนดเพอใหครอบคลมการนำาไปใชในการประเมนผลการวจยในภาพรวมของประเทศ ดงน

(1) การศกษาภาพรวมการวจยของประเทศ(2) การศกษาประสทธภาพของการบรหารจดการดาน

การวจย(3) การศกษาประสทธผล สมฤทธผลของการวจย (4) การศกษาผลกระทบของงานวจย

1.3.2 นำาเสนอแผนแนวทางการขบเคลอน และขยายผลการใชระบบการประเมนผลฯ ทสามารถนำาไปปฏบตไดจรงสำาหรบระยะเวลาสนและระยะยาว

1.3.3 ทดสอบการใชงานจรงกบระบบการประเมนผล ฯ ทไดออกแบบ

1.3.4 ใหผมสวนไดสวนเสย ไดแก หนวยงานนโยบาย หนวยงานใหทนวจย ผใชประโยชนผลงานวจย และนกวจย ทดสอบประเมนการใชงานของระบบการประเมนผลฯ ทไดออกแบบ

1.3.5 ปรบปรงระบบการประเมนผลฯ ตามขอเสนอแนะดวยความเหนชอบจาก วช.

1.3.6 ในระหวางการดำาเนนโครงการ ตองมการถายทอดความรและเทคนคการดำาเนนงาน/การปฏบตงานใหแกบคลากร วช. ดวย

1.4 แนวทางการศกษาและดำาเนนงาน

4

การดำาเนนการเพอออกแบบและวางระบบประเมนผลการวจยในโครงการนประกอบดวยกระบวนการหลก 4 ขนตอนคอ

1.4.1 การทบทวนวรรณกรรมและประสบการณของตางประเทศ

1.4.2 การจดทำาตวชวดเพอประเมนระบบวจยในภาพรวมและตวชวดเฉพาะสาขา

1.4.3 การทดสอบการใชงานจรงโดยคณะผวจยและการทดสอบรวมกบผมสวนไดเสย เพอปรบปรงระบบประเมนผลการวจยทออกแบบขน

1.4.4 การขบเคลอนและขยายผลการใชระบบการประเมนผล

5

1.5 รายงานของโครงการ

คณะผวจยไดจดทำารายงานของโครงการซงแบงไดเปน 3 ฉบบ ไดแก

1. รายงานฉบบสมบรณ ซงมเนอหาเกยวกบหลกการในการประเมนผลการวจยของประเทศ

2. ตวอยางรายงานการประเมนผลการวจยของประเทศประจำาป ซงแสดงตวอยางเนอหาทควรจดทำาเพอรายงานและวเคราหผลการประเมนผลการวจยของประเทศเปนประจำาทกป รวมทงขอสงเกตและขอควรระวงในการตความตวชวด

3. คมอปฏบตงานการประเมนผลการวจยของประเทศ สำาหรบผปฏบตงาน

4.

6

บทท 2 กรอบแนวคดในการออกแบบและพฒนาระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ

ในบทน คณะผวจยในฐานะผออกแบบพฒนาระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ จะสรปกรอบแนวคดทใชในการออกแบบและพฒนาระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ รวมทงนยามและคำาจำากดความของคำาศพททเกยวของ ทงน เพอใหเกดความเขาใจทตรงกนระหวางผออกแบบพฒนาและผนำาระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศไปใช โดยมรายละเอยดดงตอไปน

2.1 กรอบแนวคดโดยรวม

การวจยและพฒนาเปนการลงทนสรางความรของสงคมอยางเปนระบบ เพอตอบสนองความตองการทางสตปญญาของประชาชน และเพอตอบสนองตอความตองการทางเศรษฐกจและสงคม การวจยและพฒนาทมประสทธภาพและประสทธผลสามารถชวยเพมคณภาพชวตของประชาชน ตลอดจนศกยภาพและขดความสามารถในการแขงขนทางดานเศรษฐกจของประเทศ การประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศอยางเปนระบบจงมความสำาคญ เนองจากจะชวยสงเสรมใหเกดการเรยนรและปรบปรงแนวทางในการสนบสนนการวจย การสรางความพรอมรบผดรบชอบ (accountability) ในการใชงบประมาณสาธารณะ และการกำาหนดทศทางในการดำาเนนนโยบายดานการวจยและพฒนา

จากการสำารวจวรรณกรรมวชาการ พบวา ทผานมา ยงไมพบวามการทำาการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศอยางเปนระบบและเตมรปแบบ การประเมนการวจยและพฒนาทงในประเทศไทยและตางประเทศมกเปนการประเมนระดบโครงการ (project) และแผนงาน

7

(program) ซงอาจเปนไดทงการประเมนกอน (ex-ante evaluation) หรอหลงดำาเนนการ (ex-post evaluation) นอกจากน ยงพบวามการประเมนในระดบองคกร (organization evaluation) อยบาง

2.1.1 รปแบบในการสรางความรดวยการวจยและพฒนา

แนวทางการประเมนผลการวจยและพฒนาตองมความสอดคลองกบลกษณะของการสรางความรทเกดจากการวจยและพฒนานน เพอประโยชนในการออกแบบระบบประเมนผลการวจยและพฒนา รปแบบหรอโหมดการสรางความร (mode of knowledge production) ดวยการวจยและพฒนา สามารถแบงออกไดเปน 2 โหมดใหญ ไดแก การสรางความรในโหมดท 1 ซงมองวาการวจยและพฒนาเปนการสรางความรตามความตองการของนกวจยทคอนขางเปนอสระจากสงคม และโหมดท 2 ซงมองวาการวจยและพฒนาอยในบรบทของสงคม (socially embedded) จงตองตอบสนองตอความตองการของสงคม กลาวอกนยหนง การสรางความรในโหมดท 1 ตรงกบการวจยพนฐาน (basic research) สวนการสรางความรในโหมดท 2 ตรงกบการวจยประยกต (applied research) และการพฒนา (development)

การสรางความรทงสองโหมดมกใชกระบวนการสนบสนนดานเงนทน (funding) และการประเมนทแตกตางกน ทผานมา การใหทนวจยและพฒนาเพอสรางความรในโหมดท 1 มกเปนการใหทนแกมหาวทยาลยและสถาบนวจยตางๆ โดยมสภาวจย (research council) หรอหนวยงานสนบสนนการวจยและพฒนา (research granting agency) ของประเทศเปนผจดสรรทนวจยและพฒนา ในขณะทกลไกการสนบสนนเพอสรางความรในโหมดท 2 จะมความหลากหลายมากกวาการใหทนวจยและพฒนาเพยงอยางเดยว เชน การให

8

เครดตภาษ (tax credit) การใหเงนก (loan) แกบรษทในภาคเอกชนททำาการวจยและพฒนาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย การสรางความรในโหมดท 1 มจดแขง เชน มความเปนอสระอยางสงในการสรางความร มกระบวนการควบคมคณภาพทเขมงวดและโปรงใส แตมจดออน เชน อาจไมตอบสนองตอความตองการของสงคม (ดตารางท 2.1 ประกอบ)

ตารางท 2.1 รปแบบในการสรางความรดวยการวจยและพฒนาการสรางความรในโหมดท 1 การสรางความรในโหมดท 2

การตงปญหาและการหาคำาตอบอยในบรบททางวชาการ (academic)

การตงปญหาและการหาคำาตอบอยในบรบทของการนำาไปประยกตใช (application)

มกศกษาตามสาขาวชา (disciplinary)

มกมการศกษาขามสาขาวชา (transdisciplinary)

ผลการวจยอยในรปแบบทเหมอนกน (homogeneous)

ผลการวจยอยในรปแบบทแตกตางกน (heterogeneous)

ใชกลไกการรบประกนคณภาพภายใน (internal quality control)

ใชกลไกการรบประกนคณภาพโดยความพรอมรบผดตอภายนอก (socially accountable)

การสนบสนนการวจยและพฒนาโดยรฐทำาโดยการใหทนวจยตอมหาวทยาลย

มความหลากหลายในวธการสนบสนนดานเงนทนในการวจยและพฒนา

ผประเมนผลการวจยคอนกวจยดวยกน (peer review)

ผประเมนผลการวจยคอผเชยวชาญ (expert)

ทมา: ปรบปรงแกไขจาก Gibbons et al (1994) โดยคณะผวจยเพม 2 ขอสดทายในตาราง

2.1.2 ระบบวจย

คณะผวจยใชมมมองวา ระบบวจยถอเปนระบบผลต (production function) อยางหนง (ดภาพท 2.1 ประกอบ) ทมปจจยการผลต (production factor) หรอทรพยากรนำาเขา (input) ประกอบดวยเงนทนสนบสนนการวจย แรงงานของนกวจย และโครงสรางพนฐานตางๆ ทสนบสนนการวจยและพฒนา และมหนวยการ

9

สถาบนทางสงคม

ภาคเอกชนมหาวทยาลยและสถาบนวจย

ผลผลต (output) จากโหมดท 1

ผลลพธ (outcome)

ผลผลต (output) จากโหมดท 2

ผลกระทบ (impact)

ทรพยากร และโครงสรางพนฐาน

สภาพแวดลอมทางนโยบาย

ผลตคอมหาวทยาลย สถาบนวจย ตลอดจนภาคเอกชน ซงสรางผลผลต (output) คอความรในรปของผลงานตพมพทางวชาการ (ในกรณของการสรางความรในโหมดท 1) หรอสทธบตรหรอทรพยสนทางปญญารปแบบอนๆ (ในกรณของการสรางความรในโหมดท 2) เมอความรนนถกนำาไปใชโดยกลมเปาหมาย ทำาใหเกดผลลพธ (outcome) ทตองการ และอาจกอใหเกดผลกระทบ (impact) ตอเศรษฐกจและสงคมในวงกวางในทสด ทงน โดยธรรมชาตของการสรางความร ผลผลตจากการวจยและพฒนาเพอสรางความรในโหมดท 1 อาจมความเชอมโยงไปสผลลพธและผลกระทบนอยกวาผลผลตจากการวจยและพฒนาเพอสรางความรในโหมดท 2

ระบบวจยในฐานะทเปนระบบผลตทกลาวมาขางตนยอมอยภายใตสภาพแวดลอมทางนโยบาย (policy environment) และสถาบนทางสงคม (institution) ตางๆ เชน กฎระเบยบของรฐทเกยวของ ซงการประเมนผลการวจยควรตองคำานงถงดวย

ภาพท 2.1 ภาพรวมของระบบการวจย

10

ทมา: คณะผวจยสงเคราะหจากบทความวชาการตางๆ เชน Arnold and Kuhlman (2001)

11

2.1.3 การประเมนระบบวจยในภาพรวม

การประเมนระบบวจยในภาพรวมของประเทศไทยจะเกยวของกบคำาถามทสำาคญ 2 คำาถามคอ ประเทศไทยไดลงทนในการวจยอยางเหมาะสมหรอไม (are we doing the right thing?) และการลงทนในการวจยของประเทศไทยกอใหเกดผลในลกษณะทพงปรารถนาหรอไม (are we doing the things right?)

ในโครงการน คณะผวจยออกแบบและวางระบบการประเมนผลการวจยเพอใหผกำาหนดนโยบายและผมสวนไดเสยมขอมลทสามารถตอบคำาถามหรอถกอภปรายตอคำาถามดงกลาวไดอยางมคณภาพ กลาวคอ ในการตอบคำาถามแรก เราจะตองทราบวา ประเทศไทยไดลงทนในการสรางความรมากนอยเพยงใดและอยในระดบทเหมาะสมหรอไม มการลงทนเพอสรางความรในโหมดท 1 และโหมดท 2 ในสดสวนเทาใด และมการวจยและพฒนาในสาขาตางๆ ในสดสวนทเหมาะสมหรอไม เปนตน สวนในการตอบคำาถามขอทสอง เราจะตองทราบผลผลต ผลลพธ และผลกระทบในดานตางๆ ทเกดขนจากระบบวจยโดยรวมและในแตละสาขา แลวจงนำาผลผลต ผลลพธ และผลกระทบเหลานนไปเปรยบเทยบกบทรพยากรทใชหรอความคาดหวงของสงคม

2.1.4 การประเมนผลการวจยและพฒนาในแตละสาขา

การประเมนผลการวจยและพฒนาในแตละสาขาเปนการประเมนระดบระบบยอย (sub-system) ซงประกอบขนเปนระบบวจย การประเมนผลการวจยและพฒนาในแตละสาขาจะใชตวชวดเฉพาะทกำาหนดขน โดยเมอสงเคราะหตวชวดเฉพาะในระดบสาขารวมขนไปจะไดตวชวดของระบบวจยในระดบภาพรวม

แมการวจยและพฒนาแตละสาขาจะมความแตกตางกน ผลผลตจากการวจยและพฒนาในแตละสาขากมสวนทเหมอนกน กลาวคอ

12

สามารถแบงออกเปนผลผลตจากการสรางความรในโหมดท 1 และการสรางความรในโหมดท 2 ได ซงทำาใหเราสามารถกำาหนดกรอบในการประเมนการวจยและพฒนาของแตละสาขารวมกนได อยางไรกตาม การจดทำาตวชวดเฉพาะในแตละสาขาตองคำานงถงลกษณะเฉพาะ องคประกอบ และเปาหมายของการวจยและพฒนาในแตละสาขาดวย (ดตารางท 2.2 ประกอบ) เชน

แตละสาขาอาจมการใหนำาหนกในการสรางความรในแตละโหมดทแตกตางกน โดยการวจยและพฒนาในสาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตรมกจะมสดสวนของการวจยและพฒนาเพอสรางความรในโหมดท 1 ตอการวจยและพฒนาเพอสรางความรในโหมดท 2 สงกวาเมอเปรยบเทยบกบการวจยและพฒนาในสาขาวทยาศาสตรธรรมชาต วศวกรรมศาสตร วทยาศาสตรการแพทย และเกษตรศาสตร

สำาหรบการวจยและพฒนาเพอสรางความรในโหมดท 1 นกวจยสาขาวทยาศาสตรธรรมชาต วศวกรรมศาสตร และวทยาศาสตรการแพทย มกมงเนนการตพมพในวารสารวชาการตางประเทศ ในขณะทนกวจยในสาขามนษยศาสตรสวนหนงเหนวา การวจยและพฒนาบางดานทมประโยชนตอประเทศไทยอาจไมเหมาะสมกบการตพมพในวารสารวชาการตางประเทศ

สำาหรบการวจยและพฒนาเพอสรางความรในโหมดท 2 การวจยดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย มกมการดำาเนนการโดยเอกชนมากกวาดานการวจยดานสขภาพ

การประเมนผลกระทบของการวจยในสาขาวทยาศาสตรธรรมชาต วศวกรรมศาสตร วทยาศาสตรการแพทย และเกษตรศาสตร อาจตองใหนำาหนกตอผลของการลงทนการวจยของรฐททำาใหเกดการลงทนเพมเตมในภาคเอกชน

ดงนน การรบฟงขอคดเหนจากผมสวนไดเสยในแตละสาขาตลอดโครงการเปนแนวทางสำาคญในการทำาใหระบบการประเมนผลทออกแบบ

13

ขนมความเหมาะสม ไดรบการยอมรบ และสามารถนำาไปใชไดจรงในทางปฏบต

ตารางท 2.2 ตวอยางผลผลตจากการวจยในแตละสาขาแบงตามโหมดของการสรางความร

ผลผลต การสรางความรในโหมดท 1

การสรางความรในโหมดท 2

วทยาศาสตรธรรมชาต และวศวกรรมศาสตร

การวจยทางวทยาศาสตรทตพมพลงวารสารวชาการ

การพฒนาทางเทคโนโลยเพอประโยชนในการใชงาน เชน การพฒนาผลตภณฑหรอกระบวนการผลตใหม

วทยาศาสตรการแพทย

การวจยดานสขภาพทตพมพลงวารสารวชาการ

การวจยเชงประยกตและการพฒนาความรดานการแพทย เชน การพฒนายา กระบวนการรกษาโรค

เกษตรศาสตร การวจยดานการเกษตรทตพมพลงวารสารวชาการ

การพฒนาเทคโนโลยทางเกษตรกรรม เชน การปรบปรงพนธพชหรอพนธสตว

สงคมศาสตร การวจยทางสงคมศาสตรทตพมพลงวารสารวชาการ

การวจยเชงนโยบาย (policy research)

มนษยศาสตร การวจยทางมนษยศาสตรทตพมพลงวารสารวชาการ

การวจยทางมนษยศาสตรประยกต เชน ประวตศาสตรเพอการทองเทยว

14

2.2 นยามและคำาจำากดความ

เพอใหเกดความเขาใจทตรงกนระหวางผออกแบบพฒนาและผนำาระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศไปใช คณะผวจยไดสรปนยามและคำาจำากดความของคำาศพททเกยวของโดยมรายละเอยดดงตอไปน

2.2.1 การวจยและพฒนา

ตามคำาจำากดความทนยามในคมอฟราสคาต (2002) ซงจดทำาโดยองคกรเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (OECD) การวจยและพฒนา (research and development: R&D) หมายถง งานทมลกษณะสรางสรรคซงดำาเนนการอยางเปนระบบ เพอเพมพนคลงความรทงทเกยวกบมนษย วฒนธรรม และสงคม รวมถงการใชความรเหลานเพอประดษฐคดคนสงทเปนประโยชนใหมๆ 1 ทงน กจกรรมทจะถอวาเปนการวจยและพฒนาตองไมเคยมใครทำามากอนและสามารถเพมพนความร (novelty) และตองเปนการแกไขปญหาทไมสามารถเหนไดชดแจงลวงหนาโดยคนในวงการ (resolution of uncertainty)2

กจกรรมทอาจมความเกยวเนองกบการวจยและพฒนา แตไมถอวาเปนการวจยและพฒนาตามคำาจำากดความในคมอฟราสคาต เชน

1 Research and experimental development (R&D) comprise creative work undertaken on a systematic basis in order to increase the stock of knowledge, including knowledge of man, culture and society, and the use of this stock of knowledge to devise new applications. (OECD, 2002)

2 The basic criterion for distinguishing R&D from related activities is the presence in R&D of an appreciable element of novelty and the resolution of scientific and/or technological uncertainty, i.e. when the solution to a problem is not readily apparent to someone familiar with the basic stock of common knowledge and techniques for the area concerned. (OECD, 2002)

15

การศกษาและฝกอบรมของบคลากรในมหาวทยาลยและสถาบนการศกษา (education and training)

การใหบรการขอมลทางวทยาศาสตรและขอมลเทคนค (scientific and technical information services)

การรวบรวมขอมลทวไปซงไมไดมวตถประสงคเพอการวจยและพฒนา (general purpose data collection) ไมวาจะเปนo การสำารวจสภาพของทองท การสำารวจทางธรณวทยา

การสำารวจทางสมทรศาสตร การสำารวจทางดาราศาสตรททำาเปนประจำา การสงเกตการณทางอตนยมวทยา การเคลอนไหวของผวโลก การสำารวจดนและพรรณไม แหลงทรพยากรสตวนำาและสตวปา งานประจำาทเกยวกบดน การทดสอบบรรยากาศและนำา การตรวจสอบและการควบคมระดบรงสททำาเปนประจำา

o การคนหาและกจกรรมทเกยวของกบการกำาหนด การชตำาแหนง และการจำาแนกแหลงแรและแหลงนำามน

o การเกบรวบรวมขอมลเกยวกบมนษย สงคม ปรากฏการณทางเศรษฐกจและวฒนธรรมทมวตถประสงคเพอใชในงานสถตเปนประจำา เชน การสำารวจสำามะโนประชากร สถตการผลต การจำาหนาย และการบรโภค การเกบสถตการตลาด สถตทางสงคมและวฒนธรรม เปนตน

การศกษาความเปนไปไดของโครงการ (feasibility study) การทดสอบและการกำาหนดมาตรฐาน (testing and

standardization) ทมวตถประสงคเพอวเคราะห ควบคมคณภาพ ตรวจสอบ ทดสอบ และกำาหนดมาตรฐานของวตถดบ ผลตภณฑ เครองมอ หรอกระบวนการ

การตรวจและรกษาผปวยเฉพาะทางดวยยาหรอวธการรกษาแบบเดม (specialized health care)

16

การวเคราะหและประเมนนโยบายและผลการดำาเนนการของหนวยงานตางๆ ไมวาจะเปนหนวยงานภาครฐ สถาบนการศกษา สถาบนวจย และภาคเอกชน (policy-related studies)

การพฒนาและปรบปรงซอฟตแวรทใชงานอยประจำา (routine software development)

จากการทบทวนวรรณกรรมทผานมา พบวา ประเทศไทยและประเทศตางๆ ทงทเปนประเทศสมาชก OECD และประเทศกำาลงพฒนา ตลอดจนองคกรระหวางประเทศอนๆ ทนำาขอมลดานการวจยและพฒนาไปใชในการเปรยบเทยบ เชน องคการการศกษา วทยาศาสตร และวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (UNESCO) ไดใชคำาจำากดความของคำาวาการวจยและพฒนาตามทกลาวขางตน เพอใหสามารถใชเปรยบเทยบกบประเทศอนๆ ได ระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศทออกแบบและพฒนาขนโดยคณะผวจยจงใชคำาจำากดความดงกลาวดวยเชนกน โดยมการปรบเปลยนรายละเอยดบางเลกนอยเพอความเหมาะสมและสอดคลองกบกจกรรมการวจยและพฒนาในประเทศ ตวอยางกจกรรมทคณะผวจยเสนอใหเปนกจกรรมทเปนการวจยและพฒนา เนองจากเปนกจกรรมทมความสำาคญในการพฒนาระบบเศรษฐกจและสงคมของประเทศและมการดำาเนนการกนอยางแพรหลาย แมวาคมอฟราสคาต (2002) ไมถอเปนการวจยและพฒนา เชน การวจยเชงนโยบาย (policy research) บางประเภท (ดตารางท 2.3 ประกอบ)

17

ตารางท 2.3 ตวอยางกจกรรมทนบและไมนบเปนการวจยและพฒนา สำาหรบระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ

กจกรรม กจกรรมทนบเปนการวจยและพฒนา

กจกรรมทไมนบเปนการวจยและพฒนา

การปฏบตการในหองปฏบตการ

การวเคราะห/ทดสอบผลตภณฑ/อปกรณ/กระบวนการ แบบใหมๆ หรอทเพงคนพบ

การตรวจคณภาพนำาเพอหาประสทธผลของการใชอเอมบอลในการบำาบดนำาททวมขง

การวเคราะห/ทดสอบผลตภณฑ/อปกรณ/กระบวนการ แบบเดมหรอทเคยทำามาอยเปนประจำาอยแลว

การตรวจคณภาพนำาในพนททวมขงตางๆ

การปฏบตการในพนทเกษตรกรรม/โรงงาน

การดดแปลงอปกรณ/กระบวนการผลต/ผลตภณฑ เพอลดเวลา/ตนทนในการผลต

การทดลองปรบอณหภม/ความชน/ปย เพอหาสภาพแวดลอมทเหมาะสมทสดในการปลกพชชนดหนง

การแกไขปญหาเฉพาะหนาเมอเครองจกรทำางานไมปกต

การควบคมอณหภม/ความชน/ปย ใหอยในระดบทเหมาะสมระหวางการปลกพชชนดหนง

การตรวจและรกษาผปวย

การตรวจและรกษาผปวยเฉพาะทางดวยยาตวใหมหรอวธการรกษาแบบใหม

การตรวจเลอดเพอหาผลขางเคยงจากการรกษาโรคดวยวธใหม

การตรวจและรกษาผปวยเฉพาะทางดวยยาตวเดมหรอวธการรกษาแบบเดม

การตรวจเลอดเพอประมาณการวาในประเทศมผปวยจากโรคหนงๆ ปรมาณเทาใด

18

กจกรรม กจกรรมทนบเปนการวจยและพฒนา

กจกรรมทไมนบเปนการวจยและพฒนา

การพฒนาและปรบปรงซอฟตแวร

การพฒนาและปรบปรงซอฟตแวรสำาหรบขาย รวมถงซอฟตแวรเบตาเวอรชนสำาหรบขายในอนาคต

การพฒนาและจดทำา e-book แบบใหมทผพการทางสายตาสามารถเขาถงได

การพฒนา/ปรบปรง/ดแลซอฟตแวรสำาหรบใชในองคกร

การจดทำา e-book เพอเผยแพรขอมลทวไป

การจางทปรกษา

การจางทปรกษาออกแบบและพฒนาระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ

การจางทปรกษาประเมนผลกระทบจากนโยบายดานการคาระหวางประเทศนโยบายหนง *

การจางทปรกษารวบรวมขอมลสำาหรบใชกบระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ

การจางทปรกษาประเมนผลการดำาเนนงานขององคกรหนง

ทมา: คณะผวจยสงเคราะหจากผลการศกษาตางๆหมายเหต: * คณะผวจยถอวาเปนการวจยและพฒนา ในขณะทคมอฟราสคาต (2002) ไมถอเปนการวจยและพฒนา

19

2.2.2 การจดกลมการวจยและพฒนา

เพอประโยชนในการตดตามประเมนผลและกำาหนดทศทางในการดำาเนนนโยบายดานการวจยและพฒนา คณะผวจยไดทำาการจดกลมการวจยและพฒนาในมตตางๆ ดงตอไปน

ก. การจดกลมตามสาขาการวจย

การจดกลมตามสาขาการวจย (field of R&D) ตามคำาจำากดความในคมอฟราสคาต (2002) และขอเสนอจากคณะทำางานดานการจดทำาดชนชวดดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยของกลมประเทศ OECD (2007) สามารถจำาแนกการวจยและพฒนาไดเปน 6 สาขาหลกและ 42 สาขายอย (ดตารางท 2.4 ประกอบ) ไดแก

วทยาศาสตรธรรมชาต (natural sciences) ซงจำาแนกออกเปน 7 สาขายอย

วศวกรรมศาสตรและเทคโนโลย (engineering and technology) ซงจำาแนกออกเปน 11 สาขายอย

วทยาศาสตรการแพทยและสขภาพ (medical and health sciences) ซงจำาแนกออกเปน 5 สาขายอย

เกษตรศาสตร (agricultural sciences) ซงจำาแนกออกเปน 5 สาขายอย

สงคมศาสตร (social sciences) ซงจำาแนกออกเปน 9 สาขายอย

มนษยศาสตร (humanities) ซงจำาแนกออกเปน 5 สาขายอย

20

จากการทบทวนวรรณกรรมทผานมา3 พบวา บางประเทศมการจดกลมการวจยและพฒนาตามสาขาการวจยหลกตามยทธศาสตรการพฒนาประเทศของตน จงมความแตกตางจากการจดกลมขางตน (ดตารางท 2.5 ประกอบ) เชน

ประเทศสหรฐฯ ใหความสำาคญกบการวจยและพฒนาในสาขาวทยาศาสตรธรรมชาตจงไดยกระดบสาขาวทยาศาสตรกายภาพ สาขาวทยาศาสตรสงแวดลอม (environmental sciences) และสาขาคณตศาสตรและวทยาศาสตรคอมพวเตอร จากสาขาการวจยยอยขนเปนสาขาการวจยหลก รวมทงยกระดบสาขาจตวทยาซงมบทบาทมากในสงคมอเมรกนขนเปนสาขาการวจยหลกดวยเชนกน

ประเทศออสเตรเลยและนวซแลนดใหความสำาคญกบบางสาขาการวจยยอยในสาขาวทยาศาสตรธรรมชาต สงคมศาสตร และมนษยศาสตร รวมทงการจำาแนกการวจยและพฒนาเฉพาะทเกยวของกบชนเผาพนเมอง4 ออกมาจากการวจยและพฒนาโดยทวไป

จากขอมลดงกลาวทงหมด คณะผวจยตดสนใจเลอกใชการจดกลมการวจยและพฒนาแยกตามสาขา ตามคำาจำากดความในคมอฟราสคาต (2002) และขอเสนอจากคณะทำางานดานการจดทำาดชนชวดดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยของกลมประเทศ OECD (2007) เนองจากมความเหมาะสมและสอดคลองกบกจกรรมการวจยและพฒนาในประเทศ รวมทงไมทำาใหเกดภาระดานงบประมาณในการจดเกบและวเคราะหขอมล

3 คณะผวจยไดศกษาการจดกลมตาม UNESCO thesaurus และ UNESCO International Standard Classification of Education ดวยเชนกน แตการจดกลมทงสองแบบมวตถประสงคเพอจำาแนกสาขาการวจยใหสอดคลองกบภารกจของ UNESCO ซงไมเหมาะสมทจะใชในการจดกลมการวจยและพฒนาโดยตรง คณะผวจยจงไมเสนอรายละเอยดเกยวกบการจดกลมดงกลาว

4 ไดแก การศกษาเกยวกบชนเผาอะบอรจนส (Aboriginal and Torres Strait Islander) ชนเผาเมาร (Maori) และชนเผาอนทอาศยอยในมหาสมทรแปซฟก (Pacific people)

21

มากเกนไป อยางไรกตาม ในทางปฏบตอาจเกดความสบสนในการตความวางานวจยควรจะจดอยในสาขาการวจยใด เชน งานวจยดานสถาปตยกรรมศาสตรจะอยในสาขาวศวกรรมศาสตรและเทคโนโลยหากใชความรดานสถาปตยวศวกรรม (architecture engineering) แตจะอยในสาขามนษยศาสตรหากใชความรดานการออกแบบทางสถาปตยกรรม (architectural design) นอกจากน งานวจยทใชความรจากหลายศาสตร ทงทเปน multidisciplinary หรอ interdisciplinary กอาจตความไดยากวาควรจะจดอยในสาขาการวจยใด

ตารางท 2.4 การจดกลมการวจยและพฒนาตามสาขาการวจย สำาหรบระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ

สาขาการวจยหลก สาขาการวจยยอย1.วทยาศาสตร

ธรรมชาต(natural sciences)

1.1 คณตศาสตร (mathematics)1.2 วทยาศาสตรคอมพวเตอรและสารสนเทศ

(computer and information sciences)1.3 วทยาศาสตรกายภาพ (physical sciences)1.4 วทยาศาสตรเคม (chemical sciences)1.5 โลกศาสตรและวทยาศาสตรสงแวดลอม (earth

and related environmental sciences)1.6 วทยาศาสตรชวภาพ (biological sciences)1.7 วทยาศาสตรธรรมชาตอนๆ (other natural

sciences)

22

สาขาการวจยหลก สาขาการวจยยอย2.วศวกรรมศาสตร

และเทคโนโลย(engineering and technology)

2.1 วศวกรรมโยธา (civil engineering)2.2 วศวกรรมไฟฟา อเลกทรอนกส และสารสนเทศ

(electrical engineering, electronic engineering, and information engineering)

2.3 วศวกรรมเครองกล (mechanical engineering)

2.4 วศวกรรมเคม (chemical engineering)2.5 วศวกรรมวสดศาสตร (materials

engineering)2.6 วศวกรรมการแพทย (medical engineering)2.7 วศวกรรมสงแวดลอม (environmental

engineering)2.8 เทคโนโลยชวภาพดานสงแวดลอม

(environmental biotechnology)2.9 เทคโนโลยชวภาพดานอตสาหการ (indutrial

biotechnology)2.10 นาโนเทคโนโลย (nano-technology)2.11 วศวกรรมศาสตรและเทคโนโลยอนๆ (other

engineering and technologies)3.วทยาศาสตรการ

แพทยและสขภาพ (medical and health sciences)

3.1 เวชศาสตรพนฐาน (basic medicine)3.2 เวชศาสตรคลนก (clinical medicine)3.3 สหเวชศาสตร (health sciences)3.4 เทคโนโลยชวภาพดานสขภาพ (health

biotechnology)3.5 วทยาศาสตรการแพทยอนๆ (other medical

sciences)4.เกษตรศาสตร

(agricultural sciences)

4.1 เกษตรศาสตร วนศาสตร และประมง (agriculture, forestry, and fisheries)

4.2 สตวศาสตร (animal and dairy sciences)4.3 สตวแพทยศาสตร (veterinary sciences)4.4 เทคโนโลยชวภาพดานการเกษตร (agricultural

biotechnology)4.5 เกษตรศาสตรอนๆ (other agricultural

sciences)

23

สาขาการวจยหลก สาขาการวจยยอย5.สงคมศาสตร

(social sciences)

5.1 จตวทยา (psychology)5.2 เศรษฐศาสตรและการบรหารธรกจ (economics

and business)5.3 ศกษาศาสตร (educational sciences)5.4 สงคมวทยา (sociology)5.5 นตศาสตร (law)5.6 รฐศาสตร (political sciences)5.7 ภมศาสตรดานสงคมและเศรษฐกจ (social and

economic geography)5.8 สอและการสอสาร (media and

communications)5.9 สงคมศาสตรอนๆ (other social sciences)

6.มนษยศาสตร(humanities)

6.1 ประวตศาสตรและโบราณคด (history and archaeology)

6.2 ภาษาศาสตรและวรรณกรรม (languages and literature)

6.3 ปรชญา จรยธรรม และศาสนา (philosophy, ethics, and religion)

6.4 ศลปศาสตร ประวตศาสตรศลป ศลปะการแสดง และดนตร (arts, history of arts, performing arts, and music)

6.5 มนษยศาสตรอนๆ (other humanities)ทมา: OECD (2007).

24

ตารางท 2.5 ตวอยางการจดกลมการวจยและพฒนาตามสาขาการวจยในประเทศตางๆ

ประเทศ สาขาการวจยหลกสหรฐฯ 1.วทยาศาสตรสงมชวต (life sciences)

2.จตวทยา (psychology)3.วทยาศาสตรกายภาพ (physical sciences)4.วทยาศาสตรสงแวดลอม (environmental sciences)5.คณตศาสตรและวทยาศาสตรคอมพวเตอร (mathematics

and computer sciences)6.วศวกรรมศาสตร (engineering)7.สงคมศาสตร (social sciences)8.ศาสตรอนๆ (other sciences)

ออสเตรเลยและนวซแลนด

1.คณตศาสตร (mathematical sciences)2.วทยาศาสตรกายภาพ (physical sciences)3.วทยาศาสตรเคม (chemical sciences)4.โลกศาสตร (earth sciences)5.วทยาศาสตรสงแวดลอม (environmental sciences)6.วทยาศาสตรชวภาพ (biological sciences)7.เกษตรศาสตรและสตวแพทยศาสตร (agricultural and

veterinary sciences)8.วทยาศาสตรคอมพวเตอรและสารสนเทศ (information and

computing sciences)9.วศวกรรมศาสตร (engineering)10. เทคโนโลย (technology)11. วทยาศาสตรการแพทยและสขภาพ (medical and

health sciences)12. สงแวดลอมทถกสรางขนและการออกแบบ (built

environment and design)13. ศกษาศาสตร (education)14. เศรษฐศาสตร (economics)15. พาณชยศาสตร การจดการ การทองเทยว และการบรการ

(commerce, management, tourism, and services)

16. การศกษาสงคมมนษย (studies in human society)

25

ประเทศ สาขาการวจยหลก17. จตวทยา (psychology and cognitive sciences)18. นตศาสตร (law and legal studies)19. ศลปเชงสรางสรรคและงานเขยน (studies in creative

arts and writing)20. ภาษาศาสตร การสอสาร และวฒนธรรม (language,

communication, and culture)21. ประวตศาสตรและโบราณคด (history and

archaeology)22. ปรชญาและศาสนา (philosophy and religios

studies)ทมา: National Science Foundation และ Australian Bureau of Statistics and Statistics New Zealan (2008)

26

ข. การจดกลมตามประเภทกจกรรม

การจดกลมตามประเภทกจกรรม (type of R&D) ตามคำาจำากดความในคมอฟราสคาต (2002) สามารถจำาแนกการวจยและพฒนาไดเปน 3 ประเภท (ตารางท 2.6) ไดแก

การวจยพนฐาน (basic research) หมายถง การศกษาคนควาในทางทฤษฎหรอในหองทดลองเกยวกบสมหฐานของปรากฏการณหรอความจรงทสามารถสงเกตได เพอหาความรใหมๆ โดยยงไมมจดมงหมายทชดเจนหรอเฉพาะเจาะจงในการนำาผลการวจยไปใชประโยชนในทางใดทางหนงโดยเฉพาะ5

การวจยประยกต (applied research) หมายถง การศกษาคนควาเพอหาองคความรใหมๆ เพมเตมองคความรเดม โดยมวตถประสงคหรอจดมงหมายเบองตนทจะนำาการวจยหรอความรทไดจากการศกษาวจยไปใชประโยชนในการปฏบตอยางใดอยางหนงได6

การพฒนาเชงทดลอง (experimental development) หมายถง การศกษาอยางมระบบ โดยนำาความรทมอยแลวจากการวจยหรอจากประสบการณในการปฏบตงานมาสรางวตถดบ เครองมอ ผลตภณฑ กระบวนการผลต ระบบ และการบรการใหมๆ หรอการปรบปรงผลตภณฑ/กระบวนการผลตเดมทมอยแลวใหดยงขน7

5 Basic research is experimental or theoretical work undertaken primarily to acquire new knowledge of the underlying foundation of phenomena and observable facts, without any particular application or use in view. (OECD, 2002)

6 Applied research is also original investigation undertaken in order to acquire new knowledge. It is, however, directed primarily towards a specific practical aim or objective. (OECD, 2002)

7 Experimental development is systematic work, drawing on existing knowledge gained from research and/or practical experience, which is directed to producing new materials, products or devices, to installing new processes, systems and services, or to improving substantially those already produced or installed. (OECD, 2002)

27

จากการทบทวนวรรณกรรมทผานมา พบวา ประเทศไทยและประเทศตางๆ ทงทเปนประเทศสมาชก OECD และประเทศกำาลงพฒนา ตลอดจนองคกรระหวางประเทศอนๆ ทนำาขอมลดานการวจยและพฒนาไปใชในการเปรยบเทยบ เชน UNESCO ไดใชคำาจำากดความของประเภทกจกรรมตามทกลาวขางตน เพอใหสามารถใชเปรยบเทยบกบประเทศอนๆ ได ระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศทออกแบบและพฒนาขนโดยคณะผวจยจงใชคำาจำากดความดงกลาวดวยเชนกน

28

ตารางท 2.6 ตวอยางการจดกลมการวจยและพฒนาตามประเภทกจกรรม สำาหรบระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ

การวจยพนฐาน การวจยประยกต การพฒนาเชงทดลองการศกษาวาปจจยใดมผลกระทบตออตราการเจรญเตบโตของแบคทเรยชนดหนง

การศกษาเพอหาสตรอาหารทเหมาะสมในการเลยงแบคทเรยชนดหนงในหองปฏบตการ

การทดลองใชสตรอาหารในการเลยงแบคทเรยชนดหนงในโรงงานตนแบบ

การศกษาวาปจจยใดมผลกระทบตอคณภาพของนำาเสย

การศกษาวาอเอมบอลลสงผลกระทบตอคณภาพของนำาเสยอยางไรบาง

การทดลองใชอเอมบอลลในการบำาบดนำาเสยททวมขงอยในหมบานเมองเอก

การศกษาวาปจจยใดมผลกระทบตอการแขงตวของเลอด

การศกษาวาวคซนรกษาโรคชนดหนงมผลกระทบตอการแขงตวของเลอดอยางไร

การทดลองนำาวคซนรกษาโรคชนดหนงมาใชกบกลมอาสาสมคร

การถอดรหสพนธกรรมของพชชนดหนง

การศกษาการทำางานของหนวยพนธกรรมในพชชนดหนงภายใตสภาพแวดลอมตางๆ

การทดลองปรบปรงพนธพชจเอมโอทมภมตานทานโรคและใหผลผลตสง

ทมา: คณะผวจยสงเคราะหจากผลการศกษาตางๆหมายเหต: * การพฒนาเชงทดลองไมพบในการวจยสาขามนษยศาสตร

29

ค. การจดกลมตามหนวยงานททำาการวจยและพฒนา

คณะผวจยไดทำาการจดกลมการวจยและพฒนาตามหนวยงานททำาวจยและพฒนา (R&D performer) โดยปรบจากคมอฟราสคาต (2002)8 เพอใหมความเหมาะสมและสอดคลองกบกจกรรมการวจยและพฒนาในประเทศ หนวยงานททำาวจยและพฒนา ไดแก

หนวยงานภาครฐ (government) และหนวยงานอสระของภาครฐทไมแสวงหาผลกำาไร (public non-profit institution)9

รฐวสาหกจ (public enterprise)10

เอกชน (business enterprise) เอกชนไมแสวงหาผลกำาไร (private non-profit

institution)11

สถาบนอดมศกษา (higher education)12

การทคณะผวจยจดกลมหนวยงานททำาวจยและพฒนาโดยแยกรฐวสาหกจออกมาจากเอกชนนน เนองจากเหนวาวตถประสงคในการทำา8 หนวยงานททำาวจยและพฒนาในคมอฟราสคาต (2002) มทงหมด 5 หนวยงาน ไดแก หนวย

งานภาครฐและหนวยงานอสระทไมแสวงหาผลกำาไร รฐวสาหกจ เอกชน เอกชนไมแสวงหาผลกำาไร และสถาบนอดมศกษา

9 The government sector is composed of: a) All departments, offices and other bodies which furnish, but normally do not sell to the community, those common services, other than higher education, which cannot otherwise be conveniently and economically provided, as well as those that administer the state and the economic and social policy of the community. And b) NPIs controlled and mainly financed by government, but not administered by the higher education sector.

10 Public enterprises are included in the business enterprise sector.11 Private non-profit sector includes: a) Non-market, private non-profit institutions serving households (i.e. the general public). And b) Private individuals or households.

12 All universities, colleges of technology and other institutions of post-secondary education, whatever their source of finance or legal status. It also includes all research institutes, experimental stations and clinics operating under the direct control of or administered by or associated with higher education institutions.

30

วจยและพฒนา กลไกการรบผดรบชอบในการบรหารเงนทนวจยและพฒนา ตลอดจนนโยบายในการสนบสนนใหเกดการวจยและพฒนาทมประสทธภาพและประสทธผลในหนวยงานดงกลาวในประเทศไทยอาจมความแตกตางกน ดงนน จงควรมการแยกประเมนผลการวจยและพฒนาของหนวยงานดงกลาวออกจากกนกอนในเบองตน

31

บทท 3 ภาพรวมระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ

ในบทน คณะผวจยไดสรปแนวคดหลกทใชในการออกแบบและพฒนาระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศเพอใหระบบมความเชอมโยงและเปนประโยชนตอกระบวนการสรางความรผานการวจยและพฒนา (ดภาพท 3.1 ประกอบ) คณะผวจยยงไดเสนอตวชวดทควรจะนำามาใชในการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ โดยจำาแนกเปน ตวชวดดานปจจยนำาเขา (input) กระบวนการบรหารจดการ (process) ผลผลต (output) ผลลพธ (outcome) และผลกระทบ (impact) โดยมรายละเอยดดงตอไปน

ภาพท 3.1 ความเชอมโยงของระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศกบกระบวนการสรางความรผานการวจยและ

พฒนาðŦÝÝĆ÷îĞćđ×šć(input)

ÖøąïüîÖćøïøĉĀćøÝĆéÖćø(process)

ñúñúĉê(output)

ñúúĆóíŤ/ñúÖøąìï(outcome/impact)

21

3.1 แนวคดในการออกแบบตวชวดสำาหรบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ

คณะผวจยมแนวคดทสำาคญในการออกแบบตวชวดสำาหรบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ ดงตอไปน

ก. เนนจดทำาขอมลทผมสวนไดเสยสามารถนำาไปใชประโยชนไดจรง

คณะผวจยจะออกแบบและพฒนาตวชวดทผมสวนไดเสยสามารถนำาไปใชประโยชนไดจรง ยกตวอยางเชน หนวยงานดานนโยบายสามารถนำาขอมลตวชวดไปใชในการกำาหนดยทธศาสตรและทศทางการวจยของประเทศใหตอบสนองตอความตองการของสงคมได ในขณะทสำานกงบประมาณและคณะกรรมาธการงบประมาณดานการวจยของรฐสภาสามารถใชขอมลตวชวดประกอบการพจารณาอนมตการจดสรรงบประมาณดานการวจยและพฒนา เพอใหมความเหมาะสมตอนโยบายและยทธศาสตรการวจยของชาตได สวนหนวยงานวจยสามารถนำาขอมลไปใชเพอเพมประสทธภาพของการบรการจดการการวจยและพฒนาใหดยงขน

ข. เนนการประเมนผลลพธและผลกระทบ

ประสบการณทผานมาชวา ระบบการประเมนผลทมการนำามาใชในประเทศไทยสวนใหญไมสามารถทำาใหเกดผลลพธและผลกระทบทตองการได ยกตวอยางเชน ระบบการประกนคณภาพการศกษา (quality assurance) ไมสามารถทำาใหผลการศกษาของนกเรยนดขนได แมวาโรงเรยนสวนใหญจะมผลการประเมนทด (สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย, 2555) สาเหตสวนหนงเนองจากตวชวดทใชในการประเมนมกเปนตวชวดดานกระบวนการบรหารจดการทไมมความ

22

เกยวของเชอมโยงกบผลลพธและผลกระทบไดโดยตรง คณะผวจยจงมแนวคดทจะไมเนนการนำาตวชวดดานกระบวนการบรหารจดการมาใชในการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ แตจะเนนตวชวดดานผลลพธและผลกระทบทจะเกดขน เพอใหเกดกลไกการพรอมรบผดรบชอบในการใชงบประมาณและความคมคาในการลงทนวจยและพฒนา (value for money)

ค. ทำาใหการประเมนงายและมตนทนตำาทสดตอทกฝาย ทงนกวจย และหนวยงานทดแลรบผดชอบการประเมน

ในการนำาระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศไปใชงานจรง จะเกดภาระและคาใชจายในการดำาเนนการ เพอเปนการลดภาระและคาใชจายตอผทเกยวของในการรายงานขอมลทจำาเปนสำาหรบการประเมน คณะผวจยมแนวคดทจะใชตวชวดทมการใชอยในการประเมนอน เพมตวชวดใหมเทาทจำาเปน และลดความสำาคญของการใชตวชวดทไมจำาเปน นอกจากน คณะผวจยจะพยายามเชอมโยงระบบการประเมนผลเขากบกระบวนการทมอยแลวในปจจบน เชน การเชอมโยงกบฐานขอมลในระบบบรหารงานวจยแหงชาต (National Research Project Management: NRPM) ของสำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) และคลงขอมลงานวจยไทย (Thai National Research Depository: TNRR) ของหนวยงานสนบสนนการวจยหลกของประเทศ (5 ส. 1 ว.) เพอลดความซำาซอนทอาจจะเกดขน

ง. คำานงถงลกษณะเฉพาะของแตละสาขาวชา

การออกแบบตวชวดจะตองคำานงถงลกษณะเฉพาะของการวจยและพฒนาในแตละสาขา ยกตวอยางเชน การประเมนผลผลตของงานวจยในสาขาสงคมศาสตรและมนษยศาสตรทำาไดยากกวาในสายวทยาศาสตร เนองจากมฐานขอมลวารสารวชาการทไดรบการยอมรบ

23

นอยกวา และผลลพธและผลกระทบทไดจากงานวจยสาขาวทยาศาสตรการแพทยและสขภาพควรคำานงถงประเดนสขภาพของประชาชนดวย (ดตารางท 3.1 ประกอบ)

ตารางท 3.1: ตวอยางลกษณะเฉพาะของการวจยและพฒนาในแตละสาขาการวจย

สาขาการวจย

ลกษณะเฉพาะของการวจยและพฒนา

เกษตรศาสตร

เทคโนโลยใหมทใชในวงกวางอาจเปลยนปรมาณและราคาของผลผลตการเกษตร หรอแมกระทงราคาของปจจยการผลต

วทยาศาสตรและเทคโนโลย

งานวจยดานเทคโนโลยบางดานมความกาวหนาอยางรวดเรวจนทำาใหระยะเวลาในการใชประโยชน (life cycle) สน

วทยาศาสตรการแพทยและสขภาพ

การวจยอาจมผลกระทบตอสขภาพประชาชน ซงควรวดแยกตางหากจากการวดผลกระทบดานเศรษฐกจและสงคม

รฐมบทบาทมากในการใหบรการสาธารณสข การประเมนผลกระทบของระบบวจยตอระบบสาธารณสขจงตองใหความสำาคญตอผลกระทบตอภาครฐเปนพเศษ

สงคมศาสตร

งานศกษาประเดนในประเทศมกไมไดตพมพในวารสารภาษาองกฤษ งานวจยอาจมผลกระทบตอนโยบาย ทงการเปลยนความเชอใน

สงคม การปองกนไมใหนโยบายไมดหรอทำาใหเกดนโยบายทดมนษยศาสตร

งานศกษาประเดนในประเทศมกไมไดตพมพในวารสารภาษาองกฤษ มความหลากหลายในสาขาสงมาก ผลงานจำานวนไมนอยตพมพในรป monograph หรอ book

chapter หรอผลงานทไมใช text ฐานขอมลผลงานตพมพไมสมบรณเหมอนในกรณสาขาการวจย

สายวทยาศาสตร เวลาในการอางองผลงานชา แตยาวนานกวากรณสาขาการวจย

สายวทยาศาสตร

24

3.2 บทบาทของผมสวนไดเสยในระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ

ผมสวนไดเสยในระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศมบทบาทดงตอไปน (ดภาพท 3.2 ประกอบ)

นกวจยใหขอมลทจำาเปนสำาหรบการประเมนผลการวจยและพฒนาแกผใหทนวจย

ผใหทนวจยตรวจสอบความถกตองของขอมล และทำาการถายโอนขอมลตอไปยงผบรหารคลงขอมล

หนวยงานอนๆ ทมขอมลทจำาเปนใหขอมลแกผบรหารคลงขอมล ตามรปแบบและความถทไดตกลงกนไวในบนทกความตกลงรวมกน (memorandum of understanding: MoU)

ผประเมนผลการวจยใชขอมลทเกบรวบรวมโดยผบรหารคลงขอมลในการประเมนผล จากนนจงจดทำารายงานผลการประเมนเสนอตอผกำาหนดนโยบาย

ผกำาหนดนโยบายใชขอมลในรายงานผลการประเมนเพอประกอบการพจารณาจดสรรงบประมาณในการวจยและพฒนาแกผใหทนวจย

ผใหทนวจยใชขอมลในรายงานผลการประเมนเพอประกอบการพจารณาจดสรรงบประมาณในการวจยและพฒนาแกนกวจย

ภาพท 3.2 กลไกการทำางานของระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ

25

ทมา: คณะผวจย

26

ต.ค.

นกวจย/หนวย

งานวจย

ผบรหารคลง

ขอมล(NRPM + TNRR)

ส.ค.

ผใหทนวจย( 5ส 1ว )

ก.พ.

นกวจย/หนวยงาน

วจย

ม.ค.

จดทำาแผนงบประมาณ

การวจย

ผกำาหนดนโยบา

ยและงบประมา

ณ(ครม.

และ รฐสภา)

พ.ค.

ผใหทนวจย( 5ส 1ว )

ก.ย.

ม.ย.

อนมตงบฯ

ยนของบฯ + กรอก

ขอมล

ผประเมนระบบ

การวจย

ประมวลผลขอมล

แจงผลการพจารณางบฯ

รายงานประเมนผลการวจยฯ

ประจำาป

3.3 ตวชวดทเสนอใหใชในการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ

ในการเสนอตวชวดทควรใชในการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ คณะผวจยไดศกษาวาในปจจบนมการจดเกบขอมลใดบางทอาจเกยวของกบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ จากนนไดวเคราะหวาขอมลดงกลาวสามารถนำามาปรบใชไดหรอไม และควรมการปรบปรงแกไขในประเดนใดบาง นอกจากน คณะผวจยยงไดเสนอวธการจดเกบขอมลสำาหรบจดทำาตวชวดทในปจจบนยงไมมการจดเกบ

จากการศกษา ตวชวดทคณะผวจยเสนอใหใชในการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศสามารถแบงกลมไดเปน 4 ดาน ไดแก (ดภาพท 3.3 ประกอบ)

1. ปจจยนำาเขา (input) ซงมตวชวดทเกยวของ ไดแก การลงทนดาน R&D โดยใชขอมลจากการสำารวจขอมลการ

ลงทนและบคลากรทางการวจยและพฒนาของประเทศไทย (GERD) ทในปจจบนมการจดเกบอยแลว

จำานวนนกวจย โดยใชขอมลจากการสำารวจขอมล GERD ทในปจจบนมการจดเกบอยแลว

สดสวนนกวจยทเขาถงฐานขอมลวารสารวชาการ ซงแมวาในปจจบนยงไมมการจดเกบ แตในอนาคตสามารถจดเกบไดโดยเพมคำาถามนในการสำารวจขอมล GERD

ความเรวอนเทอรเนตตอจำานวนนกวจย ซงแมวาในปจจบนยงไมมการจดเกบ แตในอนาคตสามารถจดเกบไดโดยเพมคำาถามนในการสำารวจขอมล GERD

จำานวนหองปฏบตการทไดมาตรฐานสากล13 โดยใชขอมลทเกบรวบรวมโดยสำานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม

13 หองปฏบตการทไดมาตรฐานสากลในงานวจยฉบบนหมายถงมาตรฐานตาม มอก. 17025, ISO/IEC 17025, ISO 15189, OECD Principles of Good Laboratory Practice

27

และสำานกมาตรฐานหองปฏบตการ กรมวทยาศาสตรการแพทย

2. ผลผลต (output) ซงมตวชวดทเกยวของไดแก จำานวนผลงานตพมพในวารสารทมการควบคมคณภาพโดย

ผทรงคณวฒ (peer review) สำาหรบผลงานตพมพในวารสารวชาการตางประเทศจะใชขอมลจากฐานขอมล SCOPUS Web of Science เปนหลกและอาจพจารณาความเหมาะสมในการใชฐานขอมลแหลงอนๆ สำาหรบงานวจยและพฒนาในสาขาสงคมศาสตรและมนษยศาสตร (ดตารางท 3.2) และสำาหรบผลงานตพมพในวารสารวชาการในประเทศ จะใชขอมลจากฐานขอมล Thai Citation Index

สดสวนจำานวนครงการอางอง (citation) ในวารสารทมการควบคมคณภาพโดยผทรงคณวฒ โดยใชขอมลจากฐานขอมล SCOPUS Web of Science และ Thai Citation Index

จำานวนผลงานตพมพอนๆ ซงเปนการรายงานโดยผวจย จำานวนทรพยสนทางปญญาทยนขอและจดทะเบยนโดยคน

ไทย โดยใชขอมลจากฐานขอมลของกรมทรพยสนทางปญญาและสำานกคมครองพนธพช

จำานวนทรพยสนทางปญญาอนๆ ซงเปนการรายงานโดยผวจย

กจกรรมเผยแพรผลงานอนๆ ซงเปนการรายงานโดยผวจย การไดรบการยกยองจากตางประเทศ ซงเปนการรายงาน

โดยผวจย14

3. กระบวนการบรหารจดการ (process) ซงมตวชวดทเกยวของ เชน

14 คณะผวจยไมรวมการไดรบการยกยองจากในประเทศ เนองจากดชนดงกลาวเหมาะสมกบการประเมนผลหนวยงานวจย หรอนกวจยมากกวาการประเมนผลระบบวจยของประเทศ

28

ประสทธภาพ (efficiency) ของการวจยและพฒนาของประเทศไทยในชวงเวลาทผานมา และทำาการเปรยบเทยบระหวางประเทศไทยและประเทศตางๆ

สดสวนจำานวนโครงการทเสรจสนตามกำาหนดการ ซงเปนขอมลทรายงานโดยนกวจยและไดมการรวบรวมไวในฐานขอมลระบบบรหารงานวจยแหงชาต (national research project management: NRPM)15

เงนรวมลงทนวจยจากหนวยงานเอกชน ซงแมวาในปจจบนยงไมมการจดเกบ แตในอนาคตสามารถจดเกบไดจากขอมลทรายงานโดยนกวจย

4. ผลลพธ (outcome) และผลกระทบ (impact) ซงมตวชวดทเกยวของไดแก

ผลกระทบเชงเศรษฐกจ โดยวดจากมลคาสวนเกนทางเศรษฐกจ (economic surplus)

ผลกระทบเชงสงคม ในดานคณภาพชวต และความเทาเทยมกนในสงคม

ผลกระทบเชงสงแวดลอม

การจดทำาตวชวดดานผลลพธและผลกระทบมความแตกตางจากการจดทำาตวชวดดานอนๆ ในแงทตองมการประมวลผลขอมลเฉพาะบางโครงการ/ชดโครงการเทานน เนองจากมภาระคาใชจายสงกวา

15 ระบบบรหารงานวจยแหงชาต (national research project management: NRPM) เปนระบบสารสนเทศการวจยเพอรองรบการบรหารจดการผลงานวจยของประเทศ โดยสรางระบบเพอเชอมโยงขอมลการวจยระหวางหนวยงานภาครฐ สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) และสำานกงบประมาณ การทำางานครอบคลมตงแตการสงขอเสนอโครงการวจยจนจบกระบวนการประเมนขอเสนอโครงการวจย ผลการพฒนาระบบนทำาใหเกดระบบฐานขอมลทสามารถบนทก คนคน ตรวจสอบ และจดทำารายงานขอมลการวจยของประเทศ ทหนวยงานภาครฐเสนอขอและไดรบการจดสรรงบประมาณแผนดนทถกตองครบถวนและเปนปจจบน [ทมา: http://nrpm.nrct.go.th]

29

ตารางท 3.2 ฐานขอมลแหลงอนๆ ทอาจนำามาใชในการจดทำาตวชวดผลงานตพมพและการอางองในวารสารวชาการตางประเทศสาขา

สงคมศาสตรและมนษยศาสตร

ฐานขอมล สาขา

จำานวน

วารสาร

ปทครอบค

ลม

SSCI (ISI Thompson Reuters: Web of Science)

สงคมศาสตร 1,700

1956-

AHCI (ISI Thompson Reuters: Web of Science)

มนษยศาสตร 1,150

1975-

CSA Worldwide Political Science Abstracts (SCOPUS)

รฐศาสตร 1,432

1975-

Econlit เศรษฐศาสตร 500 1969-Francis มนษยศาสตรและ

สงคมศาสตร4,33

51984-

International Bibliography of the Social Science

เศรษฐศาสตร รฐศาสตร สงคมวทยา และมนษยวทยา

2,600

1951-

PsycINFO จตวทยา 1,932

1872-

Wilson Social Sciences Abstract

สงคมศาสตร 420 1983-

Wilson Humanities Abstracts

มนษยศาสตร 400 1984-

Sociological Abstracts สงคมวทยา 2,000

1963-

America: History and Life ประวตศาสตรและวฒนธรรม

2,100

1964-

ABELL Online วรรณกรรม, ภาษา และวฒนธรรม

800 1920-

Historical Abstracts ประวตศาสตร 2,100

1955-

ทมา: ดดแปลงจาก Eric Archambault and Etienne Vignola Gagne (2004).

30

ภาพท 3.3 ตวชวดทเสนอใหใชในการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ

ñúúĆóíŤñúÖøąì ïêĆüßĊĚüĆéñúúĆóíŤǰ1 ǰ

1.1 ñúúĆóíŤđßĉÜđìÙēîēú÷ĊǰñúúĆóíŤđßĉÜÿëćïĆîǰñúúĆóíŤđßĉÜóùêĉÖøøöǰñúúĆóíŤđßĉÜĒîüÙĉéǰÖćøđÿøĉöÿøšćÜÙüćöÿćöćøë[NRPM + Adoption study]

ñúÖøąì ïìćÜÿĉęÜĒüéúšĂö[NRPM + Impact Study]

êĆüßĊĚüĆéñúÖøąìï ǰ

êĆüßĊĚüĆéñúÖøąìï ǰñúÖøąì ïìćÜđýøþåÖĉÝ[NRPM + Impact Study]

ñúÖøąì ïìćÜÿĆÜÙö[NRPM + Impact Study]

êĆüßĊĚüĆéñúÖøąìï ǰ

êĆüßĊĚüĆéðŦÝÝĆ÷îĞćđ×šćǰ1 ǰÖćøúÜìčîéšćî R&D

[GERD ēé÷ǰüßǰ+ ÿüìî ]êĆüßĊĚüĆéðŦÝÝĆ÷îĞćđ×šćǰÝĞćîüîîĆÖüĉÝĆ÷

ǰ[GERD ēé÷ǰüßǰ+ ÿüì î ]

êĆüßĊĚüĆéðŦÝÝĆ÷îĞćđ×šćǰ4 ǰÙüćöđøĘüĂĉîđìĂøŤđîĘêêŠĂÝĞćîüîîĆÖüĉÝĆ÷

ǰ[GERD ēé÷ǰüßǰ+ ÿüì î ]êĆüßĊĚüĆéðŦÝÝĆ÷îĞćđ×šćǰ5 ǰ

ÝĞćîüîĀšĂÜðäĉïĆêĉÖćøìĊęĕéšöćêøåćîÿćÖú[ÿöĂǰ+ Öøöüĉì÷ćýćÿêøŤÖćøĒóì÷Ť]

ðŦÝÝĆ÷îĞćđ×šć

ÿĆéÿŠüîîĆÖüĉÝĆ÷ìĊęđ×šćëċÜåćî×šĂöĎúüćøÿćøüĉßćÖćø

ǰ[GERD ēé÷ǰüßǰǰ ÿüìî ]

êĆüßĊĚüĆéðŦÝÝĆ÷îĞćđ×šćǰ

ñúñúĉêêĆüßĊĚüĆéñúñúĉêǰ1ǰ

ǰ ÝĞćîüîñúÜćîêĊóĉöóŤĔîüćøÿćøìĊęöĊǰpeer review1.2 ÿĆéÿŠüîÝĞćîüîÙøĆĚÜÖćøĂšćÜĂĉÜĔîüćøÿćøìĊęöĊǰpeer review1.3 ÝĞćîüîñúÜćîêĊóĉöóŤĂČęîė

[Scopus + WoS+ TCI + Prelim report]

êĆüßĊĚüĆéñúñúĉêǰ2ǰǰ ÝĞćîüîìøĆó÷ŤÿĉîìćÜðŦââćìĊę÷Čęî×Ă/ÝéìąđïĊ÷îǰÝĞćîüîìøĆó÷ŤÿĉîìćÜðŦââćĂČęîė

[ÖøöìøĆó÷ŤÿĉîìćÜðŦââćǰ+ ÿĞćîĆÖÙčšöÙøĂÜóĆîíčŤóČß+ Prelim report]

ǰ ÖĉÝÖøøöÖćøđñ÷ĒóøŠñúÜćîĂČęîėǰ ÖćøĕéšøĆïÖćø÷Ö÷ŠĂÜǰ esteemǰÝćÖêŠćÜðøąđìýǰ

[NRPM + Prelim report]

êĆüßĊĚüĆéñúñúĉê3 ǰ

êĆüßĊĚüĆéÖøąïüîÖćøǰ1 ǰðøąÿĉìíĉõćóR&D

[åćî×šĂöĎúêŠćÜðøąđìýĒúąĔîðøąđìý]

ÖøąïüîÖćø

êĆüßĊĚüĆéÖøąïüîÖćøǰ2ǰÿĆéÿŠüîÝĞćîüîēÙøÜÖćøìĊęđÿøĘÝÿĉĚî

êćöÖĞćĀîéÖćø[NRPM]

êĆüßĊĚüĆéÖøąïüîÖćøǰ3 ǰÖćøøŠüöúÜìčîüĉÝĆ÷ĒúąóĆçîćøąĀüŠćÜ

ĀîŠü÷ÜćîõćÙøĆå-đĂÖßî[GERD ēé÷ǰüßǰ+ ÿüìî ]

ทมา: คณะผวจยหมายเหต: * หมายถงขอมลทยงไมมการจดทำาในปจจบน ในอนาคต ควรมการปรบปรงแหลงขอมลทยงไมมการจดทำาดงกลาวใหสามารถใชในการประเมน

28

บทท 4 ตวชวดดานปจจยนำาเขา

ในบทน คณะผวจยเสนอรายละเอยดเกยวกบตวชวดดานปจจยนำาเขาเพอใชในการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ ซงประกอบดวยตวชวด 4 ประเภท ไดแก

4.1 การลงทนดานการวจยและพฒนา และจำานวนนกวจย 4.2 สดสวนนกวจยทเขาถงฐานขอมลวารสารวชาการ 4.3 ความเรวอนเทอรเนตตอจำานวนนกวจย4.4 จำานวนหองปฏบตการทไดมาตรฐาน

4.1 การลงทนดานการวจยและพฒนาและจำานวนนกวจย16

คาใชจายทางการวจยและพฒนา (Gross Expenditure on Research and Development: GERD) หมายถง จำานวนเงนคาใชจายในการดำาเนนกจกรรมดานการวจยและพฒนาภายในประเทศทงหมดทกโครงการทเขาขายเปนการวจยและพฒนาและจากทกแหลงทนในชวงเวลาทกำาหนด (1 ปงบประมาณ) ทงน รวมถงคาใชจายทางการวจยและพฒนาทไดดำาเนนงานวจยและพฒนาในตางประเทศ โดยคาใชจายทางการวจยและพฒนา ประกอบดวย

1) คาใชจายหมนเวยน (Current expenditure) ประกอบดวย คาจางแรงงาน ไดแก เงนเดอนและคาจางชวคราว และคาใชจายหมนเวยนอนๆ ไดแก คาใชสอย คาตอบแทน คาวสด และคาสาธารณปโภค รวมถง คาดำาเนนการ

2) คาใชจายลงทน (Capital expenditure) ประกอบดวย คาครภณฑ อปกรณ ทดนและสงกอสราง

16 การสำารวจคาใชจายและบคลากรทางการวจยและพฒนาของประเทศไทย ประจำาป 2552, สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต

30

จำานวนนกวจยททำาวจยเทยบเทาเตมเวลา (Full-time equivalence หรอ FTE) หมายถง จำานวนนกวจยทไดจากการคำานวณเวลาทำางานวจยของนกวจยแตละคนตลอดระยะเวลาหนงป เชน นกวจยเตมเวลาตลอดระยะเวลาหนงปจะนบเปนนกวจยททำาวจยเทยบเทาเตมเวลา 1 คนตอป สวนนกวจยททำาวจยเตมเวลาเพยง 6 เดอนจะนบเปนนกวจยททำาวจยเทยบเทาเตมเวลา 0.5 คนตอป

ทงน นกวจย (Researches) หมายถง บคลากรทมวฒการศกษาระดบปรญญาหรอเทยบเทาปรญญาและมหนาทปฏบตงานวจยเกยวกบเรองของแนวคดหรอสรางสรรคความร ผลตภณฑ กระบวนการ วธการ และระบบใหมๆ ซงหมายรวมถง ผบรหารและผควบคมการวจย4.1.1 ทมาของแหลงขอมลในปจจบน

สำาหรบการลงทนดานการวจยและพฒนา ปจจบนงบประมาณทใชในการทำาวจยและพฒนาในประเทศไทยมาจากแหลงทนทสำาคญ 4 แหลง อนไดแก งบภายในหนวยงาน งบประมาณแผนดนโดยตรง งบทไดรบจากหนวยงานอนทอยในประเทศ17 และงบทไดรบจากหนวยงานอนทอยนอกประเทศ (ดภาพท 4.1 ประกอบ)

ภาพท 4.1 แหลงทนทใชในการทำาวจยและพฒนาในประเทศ

17 เชน งบทหนวยงานอดมศกษาภาครฐไดรบจากหนวยงานรฐ

31

ทมา: คณะผวจย

ในกรณการทำาวจยและพฒนาโดยใชงบประมาณแผนดนโดยตรงนน หนวยงานทสามารถดำาเนนการไดมเพยงแคหนวยงานภาครฐ หนวยงานอสระของภาครฐทไมแสวงหาผลกำาไร รฐวสาหกจ และสถาบนอดมศกษาของภาครฐเทานน โดยทหนวยงานเหลานจะตองดำาเนนการตามกฎระเบยบ 2 ฉบบ อนไดแก พระราชบญญตวธการงบประมาณ พ.ศ. 2502 และประกาศสำานกเลขาธการคณะรฐมนตรเรองขออนมตในหลกการใหสำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาตเปนผตรวจสอบโครงการวจยลงวนท 28 กรกฎาคม 2521 (ดภาพท 4.2 ประกอบ)

32

ภาพท 4.2 กระบวนการของบประมาณแผนดนในการทำาวจยและพฒนา

ทมา: คณะผวจยสรปจากพระราชบญญตวธการงบประมาณ พ.ศ. 2502 และประกาศสำานกเลขาธการคณะรฐมนตรเรองขออนมตในหลกการใหสำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาตเปนผตรวจสอบโครงการวจยลงวนท 28 กรกฎาคม 2521

ทงน การจดเกบขอมลงบทใชในการทำาวจยและพฒนาในประเทศโดยการเกบจากแหลงทนทำาไดไมงายนกและอาจไดรบขอมลทคลาดเคลอน เชน

การจดเกบขอมลงบทไดรบจากหนวยงานอนทอยนอกประเทศอาจไมครอบคลมแหลงทนภายนอกทงหมด

การจดเกบขอมลงบทไดรบจากงบประมาณแผนดนโดยตรงอาจไมครอบคลมโครงการวจยและพฒนาทไมไดผานกระบวนการตรวจสอบโดยสำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.)

33

การทำาวจยและพฒนาจรงอาจใชงบไมตรงตามทไดรบการจดสรร โดยอาจจะใชนอยกวาหรอมากกวางบทไดรบจดสรรกได

ดงนน ในทางปฏบต ประเทศไทยและประเทศตางๆ จงจดเกบขอมลงบทใชในการทำาวจยและพฒนาในประเทศโดยการเกบจากหนวยงานททำาวจย แลวรายงานออกมาในรปของ คาใชจายภายในประเทศ“ดานการวจยและพฒนา (gross domestic expenditures on R&D: GERD)” ทงน คณะผวจยเสนอใหพจารณา คาใชจายภายใน“ประเทศดานการวจยและพฒนา (gross domestic expenditures on R&D: GERD)” ในมมมองทเปน คาใชจายดาน“ การลงทนในการวจยและพฒนา (gross domestic investment expenditures on R&D)” เนองจาก เงนทใชจายในการวจยและพฒนานบเปนการลงทนซงกอใหเกดผลตอบแทน (return) ได

นอกจากน ในการจดเกบขอมลดงกลาวยงสามารถจดเกบขอมลจำานวนบคลากรดานการวจยและพฒนาไดไปพรอมๆ กน ซงเปนการดำาเนนงานโดย 2 หนวยงาน ไดแก

1) สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต จดทำาสำามะโนเพอเกบขอมล

งานวจยและพฒนาแบบปเวนปจากหนวยงานททำาการวจยและพฒนา 4 กลม ไดแก หนวยงานภาครฐ หนวยงานอสระของภาครฐทไมแสวงหาผลกำาไร รฐวสาหกจ เอกชนไมแสวงหาผลกำาไร และสถาบนอดมศกษา (ทงของภาครฐและภาคเอกชน) โดยสำารวจ 2 ครง ในระดบองคกรกอนระดบโครงการ

2) สำานกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต (สวทน.)

สำานกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต จดเกบขอมลจากหนวยงานททำาวจยทเปนเอกชน

34

โดยสมตวอยางจากภาคเอกชนทกป เพอนำาไปประมาณการขอมลในระดบประชากรดวยวธการทางสถต

4.1.2 ขอเสนอแนะเกยวกบการเกบขอมล

ขอมลการลงทนดานการวจยและพฒนาและจำานวนนกวจยจาก วช . สำาหรบขอมลการลงทนดานการวจยและพฒนาและจำานวนนกวจย

จาก วช. คณะผวจยพบวา ปญหาสำาคญทผานมา ไดแก 1. แมวาอตราการตอบกลบประมาณรอยละ 80 (กรณของภาค

รฐ) แตมหนวยงานทมการวจยและพฒนามากบางแหงไมตอบแบบสอบถาม

2. การกำาหนดกลมสำารวจไมครอบคลมกลมประชากรทงหมด เนองจากใชประชากรจากโครงการทอยในฐานขอมลระบบบรหารงานวจยแหงชาต (national research project management: NRPM)18 ซงอาจขาดโครงการทเขาขายวา เปนวจยและพฒนา แตหนวยงานผของบประมาณไมไดระบวาเปนวจยและพฒนา เชน โครงการจางทปรกษา หรอบางโครงการสามารถของบจากสำานกงบประมาณไดโดยตรงโดยไมตองผาน วช. เชน โครงการวจยดานความมนคง เปนตน

3. การสอบถามคาสาธารณปโภค ครภณฑ ทดน ในแบบสอบถามระดบโครงการยงไมเหมาะสมเทาทควร

18 ระบบบรหารงานวจยแหงชาต (national research project management: NRPM) เปนระบบสารสนเทศการวจยเพอรองรบการบรหารจดการผลงานวจยของประเทศ โดยสรางระบบเพอเชอมโยงขอมลการวจยระหวางหนวยงานภาครฐ สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) และสำานกงบประมาณ การทำางานครอบคลมตงแตการสงขอเสนอโครงการวจยจนจบกระบวนการประเมนขอเสนอโครงการวจย ผลการพฒนาระบบนทำาใหเกดระบบฐานขอมลทสามารถบนทก คนคน ตรวจสอบ และจดทำารายงานขอมลการวจยของประเทศ ทหนวยงานภาครฐเสนอขอและไดรบการจดสรรงบประมาณแผนดนทถกตองครบถวนและเปนปจจบน [ทมา: http://nrpm.nrct.go.th]

35

ดงนน คณะผวจยมขอเสนอแนะเกยวกบการเกบขอมลของ วช. ดงตอไปน

1. ปรบกำาหนดการสำารวจและรายงานผลการสำารวจ ควรปรบความถในการสำารวจขอมลจากแบบปเวนปมาเปนการสำารวจทกป เพอใหไดงายตอการประเมนระบบการวจยและพฒนาในแตละปและสอดคลองกบการเกบขอมลประเภทอนๆ ควรรายงานผลการสำารวจภายในครงปแรก เพอใหขอมลทรายงานมความทนสมยและสามารถนำาไปใชงานไดอยางรวดเรวและทนทวงท

2. เพมความครอบคลมกลมสำารวจ ควรพจารณาวา จะใหหนวยงานใดมหนาทในการกำาหนดวาโครงการใดเปนการวจยและพฒนา เพอใหการจดเกบขอมลในอนาคตครอบคลมหนวยงานทไมใชภาคเอกชนซงดำาเนนการวจยและพฒนาทงหมด กรณมการตอบกลบมาไมครบ ควรหาวธประมาณการตวอยางทไมมการตอบกลบมาอยางเหมาะสมเพอใหไดขอมลในระดบประชากร

3. ปรบแบบสอบถาม ควรนำาคำาถามคาสาธารณปโภค ครภณฑ ทดน ไวในแบบสอบถามระดบองคกร รวมทงทำาคมอแนวทางการคำานวณขอมลเหลาน

4. เพมอตราการตอบกลบแบบสอบถาม ควรจดสงรายงานสรปผลการสำารวจใหแกผตอบ และอาจจดทำาขอมลเพอใหผตอบสามารถเปรยบเทยบตนกบหนวยงานอนทใกลเคยงได (benchmarking) ผบรหารของ วช ควรขอความรวมมอจากผบรหารของหนวยงานวจยตางๆ

36

ขอมลการลงทนดานการวจยและพฒนาและจำานวนนกวจยจาก สวทน .

สำาหรบขอมลการลงทนดานการวจยและพฒนาและจำานวนนกวจยจาก สวทน. คณะผวจยพบวา ปญหาทสำาคญ ไดแก

1. อตราการตอบกลบไมสงนก (กลมตวอยางเการอยละ 50 กลมตวอยางใหมรอยละ 18) ซงอาจเปนผลจากผตอบขาดแรงจงใจในการทำาแบบสอบถาม

2. การสำารวจเสยงทจะนบซำา กรณจางบรษทลก/บรษทวจยอนทำาวจยให

3. การกำาหนดกลมสำารวจยงไมครอบคลมธรกจภาคเกษตรกรรม 4. บางคำาถามคอนขางซบซอนและยากในการกรอกของผตอบ

แบบสอบถาม

ดงนน ขอเสนอแนะเกยวกบการเกบขอมลของ สวทน. มรายละเอยดดงตอไปน

1. ปรบกำาหนดการรายงานผลการสำารวจควรรายงานผลการสำารวจภายในครงปแรก

2. เพมความครอบคลมกลมสำารวจ ควรรวมภาคเกษตรกรรม ควรพจารณาความคมคาในการเกบขอมลจากธรกจทไมจดทะเบยน ควรพจารณาวาจะเลอกนบดานผใหทนหรอผรบทนอยางเดยวเพอปองกนการนบซำา

3. ปรบแบบสอบถามควรปรบคำาถาม ใหชดเจน นำาไปใชไดจรง และสอดคลองกบ

นโยบายการวจยของ ประเทศ เชน ตดคำาถามเกยวกบจำานวนนกวจยทเปนผพการซงอาจมนยเชงนโยบายไมมาก นก และเปลยน

37

หลกการในการแบงแหลงทมาของเงนทนภายในใหถกตองเหมาะสมขน19

4. เพมอตราการตอบกลบแบบสอบถามควรจดสงรายงานสรปผลการสำารวจใหแกผตอบ และอาจจด

ทำาขอมลเพอใหผตอบสามารถเปรยบเทยบตนกบภาพรวมของอตสาหกรรมได (benchmarking)

4.2 สดสวนนกวจยทเขาถงฐานขอมลวารสารวชาการ

ตวชวดนจะแสดงสดสวนนกวจยทสามารถเขาถงฐานขอมลวารสารวชาการทสำาคญในแตละสาขาเมอเทยบกบจำานวนนกวจยทงหมดในแตละสาขา

4.2.1 ทมาของแหลงขอมลในปจจบน

ปจจบนยงไมมการจดเกบขอมลอยางเปนระบบและครอบคลม


คณะผวจยเสนอใหเพมคำาถามเกยวกบสดสวนนกวจยทตองการใชและสามารถเขาถงฐานขอมลวารสารวชาการในการสำารวจ GERD ในระดบโครงการวจย ขอควรพจารณากคอ การรวบรวมขอมลวารสารวชาการทสำาคญของแตละสาขาเพอใหสามารถบงชถงการเขาถงโครงสรางพนฐานประเภทฐานขอมลวารสารวชาการทแทจรงได

19 ในแบบสอบถาม มการแบงแหลงทมาของเงนทนภายในออกเปนเงนทนสวนตว เงนทนหนสวน เงนทนหมนเวยนในประเทศไทย และเงนทนหมนเวยนตางประเทศ คณะผวจยมความเหนวาไมควรมการนำาเงนทนหมนเวยน (working capital) มารวมอยดวย เนองจากเงนทนหมนเวยนเปนเครองมอทใชบอกสภาพคลองทางการเงน จงไมมความเกยวของกบแหลงเงนทน

38

4.3 ความเรวอนเทอรเนตตอจำานวนนกวจย

ตวชวดนจะแสดงความเรวอนเทอรเนตตอจำานวนนกวจย โดยใชตวแปรแทน (proxy variable) ซงหมายถง คาเฉลยของผลรวมของความเรวอนเทอรเนตในหนวยงานหารดวยจำานวนบคลากรทงหมดในหนวยงานทใชอนเทอรเนต เนองจาก ความเรวอนเทอรเนตของนกวจยควรจะไมแตกตางจากความเรวอนเทอรเนตของบคลากรทใชอนเทอรเนตในหนวยงานนก




คณะผวจยเสนอใหเพมคำาถามเกยวกบความเรวอนเตอรเนตตอจำานวนนกวจยในการสำารวจ GERD ทงน คำาถามนควรเปนคำาถามในระดบหนวยงาน

4.4 จำานวนหองปฏบตการทไดมาตรฐานสากล

หองปฏบตการทไดมาตรฐานสากลในทนหมายถง มาตรฐานตาม มอก. 17025, ISO/IEC 17025, ISO 15189, OECD Principles of Good Laboratory Practice


มการจดเกบโดยแบงเปนหองปฏบตการทเกยวกบอตสาหกรรมและการผลตโดยสำานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (สมอ.)

39

กระทรวงอตสาหกรรม และหองปฏบตการดานการแพทยโดยสำานกมาตรฐานหองปฏบตการ กรมวทยาศาสตร


จากการสำารวจขอมลและการระดมความคดเหนจากผทเกยวของพบวา แหลงขอมลดงกลาวเพยงพอสำาหรบการคำานวณตวชวดน

40

บทท 5 ตวชวดดานผลผลต

จากการศกษาถงความเหมาะสมตวชวดดานผลผลตทจะมการจดเกบ คณะผวจยเสนอใหมการจดเกบตวชวดดานผลผลต ดงน (ตารางท 5.1)

จำานวนผลงานตพมพในวารสารทมการควบคมคณภาพจากผทรงคณวฒ (peer review)

สดสวนจำานวนครงการอางองตอผลงานตพมพทมการควบคมคณภาพโดยผทรงคณวฒ

จำานวนผลงานตพมพอนๆ จำานวนทรพยสนทางปญญาจดทะเบยนโดยคนไทย เชน สทธ

บตร, อนสทธบตร, ความลบทางการคา. พนธพชใหม, แบบผงภมวงจรรวม

จำานวนทรพยสนทางปญญาอนๆ กจกรรมเผยแพรผลงานอนๆ การไดรบการยกยอง (esteem) จากวงการวชาการตาง

ประเทศ

ตารางท 5.1 ตวชวดดานผลผลตทเสนอใหใช ตวชวด แหลงขอมล

1.1

จำานวนผลงานตพมพในวารสารทม peer review Scopus Web of

Science (WoS) ศนยดชนการ

อางองวารสารไทย (TCI)

1.2

สดสวนจำานวนครงการอางอง

1.3

จำานวนผลงานตพมพอนๆ นกวจยรายงานไวในรายงานเบองตน (preliminary report)

2.

จำานวนทรพยสนทางปญญาจดทะเบยนโดยคนไทย กรมทรพยสนทาง

1 ปญญา สำานกคมครองพนธ

พช2.2

จำานวนทรพยสนทางปญญาอนๆ นกวจยรายงานไวในรายงานเบองตน (preliminary report)3

.1

กจกรรมเผยแพรผลงานอนๆ

3.2

การไดรบการยกยอง (esteem) จากวงการวชาการตางประเทศ

5.1 จำานวนผลงานตพมพในวารสารทมการควบคมคณภาพจากผทรงคณวฒ (peer review)

คณะผวจยเสนอใหมการจดทำาตวชดานผลผลตโดยพจารณาจากจำานวนผลงานตพมพในวารสารทมการควบคมคณภาพจากผทรง

คณวฒ จากฐานขอมลทงในระดบนานาชาตและในระดบประเทศ ประกอบดวย

1)ฐานขอมลในระดบนานาชาต ไดแก ฐานขอมล Scopus และฐานขอมล Web of Science (WoS)

2)ฐานขอมลในระดบประเทศ คอ ฐานขอมลศนยดชนการอางองวารสารไทย (TCI)

ในการพจารณาจำานวนผลงานตพมพในวารสารวชาการ คณะผวจยเสนอวา ควรรายงานแยกเปนแตละฐานขอมลเนองจากผลงานตพมพในฐานขอมลทง 3 ฐานขอมลจะมวารสารวชาการ (Journal) ทอยในทง

38

สองหรอสามฐานขอมล ดงนนจงไมอาจรวมจำานวนผลงานตพมพในวารสารวชาการไดโดยตรง จากขอมลของ JISC Academic Database Tool และศนยดชนการอางองวารสารไทย (ภาพท 5.1) พบวาจำานวนวารสารวชาการทอยในฐานขอมล Scopus และ WoS ม 9,546 วารสาร จำานวนวารสารวชาการทอยในฐานขอมล Scopus และ TCI ม 10 วารสาร จำานวนวารสารวชาการทอยในฐานขอมล WoS และ TCI ม 1 วารสาร และมจำานวนวารสารวชาการทอยในทง 3 ฐานขอมลทงสน 6 วารสาร20

20 จำานวนวารสารวชาการทอยในทง 3 ฐานขอมลทงสน 6 วารสาร ไดแก Asian Biomedicine, Asian Pacific Journal of Allergy and Immunology, Chiang Mai Journal of Science, Maejo International Journal of Science and Technology, ScienceAsia และ The Southeast Asian Journal of Tropical Medicine and Public Health

39

ภาพท 5.1 จำานวนวารสารทปรากฏใน 3 ฐานขอมล

ทมา: รวบรวมโดยคณะผวจยโดยนำาขอมลมาจาก JISC Academic Database Tool (http://www.jisc-adat.com) และ ศนยดชนการอางองวารสารไทย (http://www.kmutt.ac.th/jif/) สบคนเมอ 21 กรกฎาคม 2555

ฐานขอมลในระดบนานาชาตเมอเปรยบเทยบฐานขอมลในระดบนานาชาตทง 2 ฐานขอมล จะ

สงเกตไดวาจำานวนผลงานตพมพของหนวยงานในประเทศไทยในฐานขอมล Scopus จะมจำานวนมากกวาในฐานขอมล WoS ทงจำานวนผลงานตพมพในภาพรวมและผลงานตพมพในรายสาขา สาเหตทจำานวนผลงานตพมพในขอมล Scopus มจำานวนมากกวากเนองมาจากฐานขอมล Scopus มจำานวนวารสารมากกวาฐานขอมล WoS โดยฐานขอมล Scopus มจำานวนวารสารในฐานขอมล 19,809 วารสาร ขณะทฐานขอมล WoS มจำานวนวารสารในฐานขอมล 10,291 วารสาร

ฐานขอมลดชนการอางองวารสารไทย (Thai-Journal Citation Index: TCI)

40

ฐานขอมลดชนการอางองวารสารไทย (TCI) เปนฐานขอมลการอางองและการคำานวณผลกระทบการอางองวารสารภายในประเทศ (Journal Impact Factor: JIF) เฉพาะฐานขอมลในประเทศไทย โดยรวบรวมวารสารวชาการในประเทศตงแตป พ.ศ. 2545 และขยายฐานขอมลเพมขนเรอยๆ ใหครอบคลมวารสารวชาการในสาขาตางๆ ในประเทศไทย (ภาพท 5.2)

41

ภาพท 5.2 จำานวนผลงานตพมพจากหนวยงานในประเทศไทย จากฐานขอมล TCI

2546 2548 2550 25520

2,000

4,000

6,000

8,000

10,000

ทมา: การรวบรวมของคณะผวจยจาก http://www.kmutt.ac.th/jif/public_html/index.html

5.2 สดสวนจำานวนครงการอางองตอผลงานตพมพทมการควบคมคณภาพโดยผทรงคณวฒ

คณะผวจยจะพจารณาจำานวนครงการอางองในฐานขอมล Scopus และ WoS โดยพจารณาจากผลรวมของจำานวนครงในการอางองผลงานตพมพในระยะเวลา 5 ปนบแตปทตพมพ21 เชน จำานวนการอางองผลงานตพมพในป 2550 จะเปนผลรวมของจำานวนครงใน21 Van Rann (1998 และ 2003) ประเมนผลการอางองผลงานตพมพในระยะเวลา 5 นบตงแตปทพมพ (overlapping five-year blocks)

42

การอางองผลงานทตพมพในป 2550 ในชวงตงแตป 2550-2554 ดงนนสดสวนจำานวนครงการอางองของผลงานตพมพในป 2550 จะหมายถงจำานวนการอางองผลงานตพมพในป 2550 หารดวยจำานวนผลงานตพมพในป 2550

ขณะทในฐานขอมล TCI จำานวนครงการอางอง จะเปนการจดเกบขอมลการอางองสะสมถงปทมการอางอง เชน จำานวนการอางองผลงานตพมพในป 2550 จะเปนผลรวมของการอางองจากผลงานตพมพตงแตกอนป 2550 จนถงป 2550 ดงนนจงไมสามารถคำานวณสดสวนจำานวนครงการอางอง เชนเดยวกบฐานขอมล Scopus และ WoS ได

5.3 จำานวนผลงานตพมพอนๆ

จำานวนผลงานตพมพอนๆ เชน หนงสอ/บทความในหนงสอ, บทความในการประชมวชาการ และวทยานพนธ




คณะผวจยเสนอใหเพมคำาถามเกยวกบจำานวนผลงานตพมพอนๆ ในการสำารวจ GERD ในระดบโครงการวจย

5.4 จำานวนทรพยสนทางปญญาทยนขอและจดทะเบยนโดยคนไทย

คณะผวจยเสนอใหมการจดเกบขอมลเกยวกบจำานวนทรพยสนทางปญญาทยนขอและจดทะเบยนโดยคนไทย เพอจดทำาตวชวดดานผลผลตดงตอไปน

43

สทธบตรการประดษฐ สทธบตรการออกแบบผลตภณฑ อนสทธบตร ความลบทางการคา แบบผงภมของวงจรรวม พนธพชใหม

แหลงทมาของขอมลเกอบทกขอมลมาจากกรมทรพยสนทางปญญา ยกเวนเพยงขอมลพนธพชใหมทมาจากสำานกคมครองพนธพช กรมวชาการเกษตร ขอมลทงหมดมการรวบรวมและเผยแพรเปนประจำาทกป5.5 จำานวนทรพยสนทางปญญาอนๆ

จำานวนทรพยสนทางปญญาอนๆ ประกอบไปดวย ลขสทธ ซงจะครอบคลมทง

o วรรณกรรม เชน หนงสอ จลสาร สงพมพ คำาปราศรย โปรแกรมคอมพวเตอร

o นาฏกรรม เชน ทารำา ทาเตนo ศลปกรรม เชน จตรกรรม ประตมากรรม ภาพพมพ

ภาพถาย ศลปประยกตo ดนตรกรรม เชน ทำานอง ทำานองและเนอรองo งานสงบนทกเสยง เชน เทป ซดo งานโสตทศนวสด เชน วซด ดวด ทมภาพหรอมทงภาพ

และเสยงo งานภาพยนตรo งานแพรเสยงแพรภาพ


44

ปจจบนยงไมมการจดเกบขอมลอยางเปนระบบและครอบคลม โดยขอมลทจดทะเบยนกบกรมทรพยสนทางปญญา เปนเพยงสวนเดยว และอาจไมเกยวของกบการวจยและพฒนา


คณะผวจยเสนอใหเพมคำาถามเกยวกบจำานวนทรพยสนทางปญญาอนๆ ในการสำารวจ GERD ในระดบโครงการวจย

5.6 กจกรรมเผยแพรผลงานอนๆ

คณะผวจยเสนอใหมตวชวดผลผลตเกยวกบการบรรยายในการประชมหรอสมมนาทางวชาการในประเทศและตางประเทศ รวมทงการแสดงผลงานหรอจดนทรรศการในประเทศและตางประเทศ




คณะผวจยเสนอใหเพมคำาถามเกยวกบการบรรยายในการประชมหรอสมมนาทางวชาการในประเทศและตางประเทศ/ การจดนทรรศการหรอการจดแสดงผลงานในประเทศและตางประเทศ ในการสำารวจ GERD ในระดบโครงการวจย

5.7 การไดรบการยกยอง (esteem) จากวงการวชาการตางประเทศ

45

คณะผวจยเสนอใหมตวชวดผลผลตเกยวกบการไดรบการยกยอง (esteem) จากวงการวชาการตางประเทศ ทงในรปแบบของการไดรบรางวลจากตางประเทศ การเปนบรรณาธการวารสารตางประเทศ และการไดรบเชญเปนวทยากรจากตางประเทศ




คณะผวจยเสนอใหเพมคำาถามเกยวกบการไดรบการยกยอง (esteem) จากวงการวชาการตางประเทศ ในการสำารวจ GERD ในระดบโครงการวจย

46

บทท 6 ตวชวดดานกระบวนการบรหารจดการ

คณะผวจยเสนอตวชวดดานกระบวนการบรหารจดการ (process) ทสำาคญ ไดแก

ประสทธภาพ (efficiency) ของการวจยและพฒนาของประเทศไทยในชวงระยะเวลาทผานมาก และทำาการเปรยบเทยบระหวางประเทศไทยและประเทศตางๆ

สดสวนจำานวนโครงการทเสรจสนตามกำาหนดการ ซงเปนขอมลทรายงานโดยนกวจยและไดมการรวบรวมไวในฐานขอมลระบบบรหารงานวจยแหงชาต (national research project management: NRPM)

เงนรวมลงทนวจยจากหนวยงานเอกชน ซงแมวาในปจจบนยงไมมการจดเกบ แตในอนาคตสามารถจดเกบไดจากขอมลทรายงานโดยนกวจย

6.1 ประสทธภาพของการวจยและพฒนา (R&D efficiency)

ในทางเศรษฐศาสตร แนวคดเกยวกบประสทธภาพ (efficiency) เปนการอธบายความสมพนธระหวางปจจยนำาเขาและผลผลต โดยใชแนวความคดของเสนการผลตทเปนไปได (production possibility frontier: PPP) ซงแสดงถง ปรมาณของผลผลตทสามารถผลตไดอยางมประสทธภาพ ณ ระดบปจจยนำาเขาทแตกตางกน กลาวคอ กจกรรมทมประสทธภาพมากกวาจะเปนกจกรรมทกอใหเกดปรมาณผลผลตทมากกวา แมวาจะมการใชปรมาณปจจยนำาเขาทเทากน ยกตวอยางเชน ณ ระดบปจจยการผลตท X หนวย กจกรรม A กอใหเกดผลผลต 100 หนวย ขณะท กจกรรม B กอใหเกดผลผลต 65 หนวย ดงนน กจกรรม A มประสทธภาพมากกวากจกรรม B (ภาพท 6.1)

45

ผลผลต

B

A

65

100

PPP

ทงน ปจจยสภาพแวดลอมภายนอกสามารถสงผลกระทบตอระดบของประสทธภาพได (ภาพ ท 5.2) และ ประสทธภาพแตกตางจากประสทธผล (effectiveness) กลาวคอ ประสทธผล หมายถง การบรรลผลลพธหรอผลกระทบทไดคาดหวงไว

ในการวเคราะหความสมพนธระหวางปจจยนำาเขาและผลผลต ขอควรระวงทสำาคญประการหนงคอ ปจจยนำาเขาทเกดขนในปนไมไดสงผลใหเกดผลผลตในทนททนใด (Hall, Griliches, and Hausman, 1986) กลาวคอ ระยะเวลาของการใชปจจยนำาเขา และระยะเวลาทเกดขนของผลผลตซงเปนผลของปจจยนำาเขานนมความแตกตางกน (time lag) เชน 2 ปสำาหรบผลงานตพมพทางวชาการ (Yang, Jeong and Cheon, 2011 และ Wang, 2007) 1-2 ปสำาหรบการยนขอจดทะเบยนสทธบตร (Grief, 1985 และ Kondo 1998 และ 5 ปสำาหรบสทธบตรทไดรบการจดทะเบยน (Luthira and Maskus, 2004 และ Fujita et al, 2011)) อยางไรกตาม ในทางวชาการไมไดมขอสรปทชดเจนเกยวกบชวงเวลาทแตกตางกนดงกลาว เชน ชวงเวลาทแตกตางระหวางเงนลงทนดานการวจยและการยนขอจดทะเบยนสทธบตรซงเปนผลของเงนลงทนดานการวจยนน มตงแต 1-2 ป (Greif, 1985) หรอไมพบความแตกตางของระยะเวลา (Hall et al., 1986) และ 1.5-1.7 ป (Kondo, 1998)

ภาพท 6.1 แนวคดของเสนการผลตทเปนไปได (Production possibility frontier: PPF)

46

ปจจยภายนอก เชน กฎระเบยบ, ระดบการพฒนาทางเศรษฐกจ และการดำาเนนงาน

ของภาครฐ

ปจจยนำาเขา/

ปจจยการผลต

ผลผลต

ผลลพธ/ ผลกระทบ

ประสทธภาพ (Efficiency)ประสทธผล (Effectivenesss)

ทรพยากรทเปนตวเงน และไมใชตว

เงน

ภาพท 6.2 กรอบแนวคดของประสทธภาพและประสทธผล

ทมา: Conte A., Schweizer, P., Dierx A. and Ilzkovitz, F. (2009)

คณะผวจยเสนอใหวเคราะหระดบของประสทธภาพของการวจยและการพฒนาของประเทศไทยในชวงระยะเวลาทผานมาและทำาการเปรยบเทยบกบประเทศอนๆ โดยในการวดประสทธภาพของการวจยและพฒนา ควรทำาการเปรยบเทยบสดสวนของผลผลตตอปจจยนำาเขา ทงในรปแบบของขอมลทางสถต และคะแนนของประสทธภาพ (efficiency scores) ซงเปนผลจากการวเคราะหทางสถต โดยมรายละเอยดดงน

1. ตวชวดดานหลกฐานทางสถต1.1 สดสวนของจำานวนสทธบตรทไดรบการจดทะเบยนตอ

การลงทนวจยและพฒนา

47

1.2 สดสวนของจำานวนสทธบตรทไดยนขอจดทะเบยนตอการลงทนวจยและพฒนา

1.3 สดสวนของจำานวนผลงานตพมพทางวชาการตอลงทนวจยและพฒนา

2. คะแนนดานประสทธภาพของการวจยและพฒนา โดยการประมาณการดวยวธการทางเศรษฐมตทเรยกวา Stochastic Frontier Analysis (SFA)

SFA เปนการวเคราะหความสมพนธระหวางปจจยนำาเขาและผลผลต โดยการคำานวณระดบของผลผลตทมากทสดทจะเปนไปได หากการผลตเปนไปอยางมประสทธภาพ ณ ระดบปจจยนำาเขาทแตกตางกน ซงแสดงดวยเสนการผลตทเปนไปได (PPP) โดยระยะทางทหางจากเสนการผลตทเปนไปได แสดงถงระดบของความไมมประสทธภาพในการผลตของแตละประเทศในแตละป

ในการเปรยบเทยบระดบของประสทธภาพของการวจยและพฒนาระหวางประเทศไทยและประเทศตางๆ คณะผวจยเสนอการประมาณการคาประสทธภาพดวยวธการ SFA (รายละเอยดแสดงในภาคผนวกท 1)


ขอมลดานปจจยนำาเขาทสำาคญ ไดแก คาใชจายในการลงทนวจยและพฒนา (GERD) จำานวนนกวจย และจำานวนนกเทคนคของประเทศตางๆ มการเผยแพรโดย UNESCO และขอมลดานผลผลตทสำาคญ ไดแก ผลงานตพมพของนกวจยจากประเทศตางๆ สามารถเขาถงไดจากฐานขอมล Scopus และจำานวนสทธบตรทยนขอจดทะเบยนและไดรบจดทะเบยนของประเทศตางๆ มการเผยแพรโดย WIPO

48


การเกบตวชวดดานหลกฐานทางสถตสามารถทำาไดโดยไมยากนก ขณะทการประมาณคาประสทธภาพของการวจยและพฒนาโดยวธทางเศรษฐมตจำาเปนตองดำาเนนการโดยผเชยวชาญ ดงนน คณะผวจยเสนอวา ในรายงานประจำาป ควรรายงานตวชวดดานหลกฐานทางสถตเปนประจำาทกป ขณะทการประมาณคาประสทธภาพของการวจยและพฒนา อาจพจารณาจางผเชยวชาญใหดำาเนนการทก 3-5 ปเพอเปรยบเทยบการเปลยนแปลงทเกดขน

6.2 สดสวนจำานวนโครงการทเสรจสนตามกำาหนดการ

สดสวนจำานวนโครงการทเสรจสนตามกำาหนดการ หมายถง จำานวนโครงการทเสรจสนตามกำาหนดการหารดวยจำานวนโครงการทเกดขนทงหมด


ปจจบน นกวจยไดมการรายงาน และมการรวบรวมไวในฐานขอมลระบบบรหารงานวจยแหงชาต (National Research Project Management: NRPM)


คณะผวจยเสนอใหมการตรวจสอบและปรบปรงขอมลใหทนสมย เพมคำาถามเกยวกบจำานวนผลงานตพมพอนๆ ในการสำารวจ GERD ในระดบโครงการวจย

6.3 เงนรวมลงทนวจยจากหนวยงานเอกชน

49

ตวชวดเกยวกบเงนทภาคเอกชนไดรวมลงทนวจยและพฒนากบหนวยงานวจยและพฒนาแสดงถง การรวมเปนพนธมตรระหวางหนวยงานในการวจยและพฒนา




คณะผวจยเสนอใหเพมคำาถามเกยวกบเงนรวมลงทนวจยจากหนวยงานเอกชน ในการสำารวจ GERD ในระดบโครงการวจย

บทท 7 ตวชวดดานผลลพธและผลกระทบ

ในบทน คณะผวจยเสนอรายละเอยดเกยวกบตวชวดดานผลลพธและผลกระทบ สำาหรบใชในการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ ซงประกอบดวยตวชวดดงแสดงในตารางท 7.1

ตารางท 7.1 ตวชวดดานผลลพธและผลกระทบทเสนอใหใช ตวชวด แหลงขอมล

1.1

ผลลพธเชงเทคโนโลย รายงานการสำารวจผลผลต ผลลพธ และผลกระทบในเบองตน (preliminary report)

รายงานการประเมนการนำาผลงานวจยไปใช (adoption study)

รายงานการประเมนผลกระทบทเกดจากการวจยและพฒนา (impact study)

1.2

ผลลพธเชงสถาบน

1.3

ผลลพธเชงพฤตกรรม

1.4

ผลลพธเชงแนวคด

50

1.5

การเสรมสรางความสามารถ

2.1

ผลกระทบทางเศรษฐกจ

2.2

ผลกระทบทางสงคม

2.3

ผลกระทบทางสงแวดลอม

7.1 ตวชวดดานผลลพธและผลกระทบ

ตวชวดดานผลลพธจะวดจากการรบเอางานวจยไปใชประโยชน (adoption) โดยผใชประโยชนกลมตางๆ ตงแตผใชประโยชนกลมตนนำา กลมกลางนำา และกลมปลายนำา คณะผวจยเสนอใหใชตวชวดดานผลลพธดงตอไปน

• ผลลพธเชงเทคโนโลย (technological outcome) หมายถง การนำาเทคโนโลยทไดจากการวจยและพฒนาไปใช ผลลพธนอาจวดมาในรปแบบตางๆ เชน จำานวนการอนญาตใชสทธ (licensing) และมลคาคาธรรมเนยมการอนญาตใชสทธ (royalty)

• ผลลพธเชงสถาบน (institutional outcome) หมายถง การนำาผลการวจยและพฒนาไปใชในการปฏบตหนาทของหนวยงานรฐ ทงหนวยงานนตบญญต บรหาร และตลาการ เพอสราง ปรบปรงแกไข หรอยกเลกกฎกตกาตางๆ (rule of the game) ทเปนลายลกษณอกษร ผลลพธนอาจวดมาในรปแบบตางๆ เชน การบญญตหรอปรบปรงแกไขกฎหมาย การกำาหนดนโยบายหรอแนวทางการดำาเนนงานของภาครฐ การออกมตคณะรฐมนตร

51

• ผลลพธเชงพฤตกรรม (behavioral outcome) หมายถง การเปลยนแปลงพฤตกรรมหรอแนวทางปฏบต (practice) ของธรกจ วชาการ วชาชพ หรอประชาชน หลงจากทมการนำาผลการวจยและพฒนาไปใช ผลลพธนอาจวดมาในรปแบบทมหลากหลายสงมาก เชน จำานวนธรกจทสนใจไปลงทนตางประเทศหลงจากทไดรบขอมลจากงานวจย จำานวนประชาชนทลดหรอเลกสบบหรหลงจากทไดรบทราบอตราเสยงของการเปนโรคๆ หนงจากการสบบหร

• ผลลพธเชงแนวคด (conceptual outcome) หมายถง การสราง ปรบปรงแกไข หรอยกเลกแนวคดและกฎกตกาทไมเปนลายลกษณอกษร ไมวาจะเปนจารต ขนบธรรมเนยม ประเพณ วฒนธรรม บรรทดฐาน คานยม ความเชอ ผลลพธนอาจวดมาในรปแบบตางๆ เชน ผมสวนไดเสยเกดความเขาใจในนโยบายสาธารณะมากขน การถกอภปรายในสงคมตอประเดนตางๆ ทางประวตศาสตรทไดจากการคนควาวจยหลกฐานทางประวตศาสตรชนใหม

• การเสรมสรางความสามารถ (capacity building) หมายถง ทกษะหรอขดความสามารถของกลมเปาหมายทเปลยนแปลงไปอนเปนผลจากการนำาผลการวจยและพฒนาไปใช ผลลพธนอาจวดมาในรปแบบตางๆ เชน จำานวนผเขารวมการอบรมการถายทอดเทคโนโลย

ตวชวดดานผลกระทบจะวดผลทเกดขนหลงจากมการรบเอางานวจยไปใชประโยชนแลว ซงสามารถแบงออกไดเปน

• ผลกระทบทางเศรษฐกจ ซงอาจเปนไดทงo ผลกระทบทางเศรษฐกจทตคาเปนตวเงนไดในรปมลคา

สวนเกนทางเศรษฐกจ (economic surplus)o ผลกระทบทางเศรษฐกจเชงปรมาณทไมสามารถตคาเปน

ตวเงนไดงาย

52

o ผลกระทบทางเศรษฐกจเชงคณภาพทสำาคญ• ผลกระทบทางสงคม ซงอาจเปนไดทง

o ตวชวดภาวะสงคม เชน การกระจายรายได อตราการเจบปวย ดชนครอบครวอบอน ดชนความอยเยนเปนสข

o ผลกระทบทางสงคมเชงคณภาพทสำาคญ• ผลกระทบทางสงแวดลอม ซงอาจเปนไดทง

o ผลกระทบทางสงแวดลอมทแปลงเปนมลคาทางเศรษฐกจไดดวยวธตางๆ เชน Preventive/Replacement cost method

o ตวชวดภาวะสงแวดลอม เชน การใชพลงงาน การปลอยกาซคารบอนไดออกไซด พนทปาไม ปรมาณของเสย

o ผลกระทบทางสงแวดลอมเชงคณภาพทสำาคญ

ในทน คณะผวจยจะขออธบายแนวคดทใชในการประเมนผลกระทบทางเศรษฐกจและทางสงแวดลอมทสามารถตคาเปนตวเงนไดเทานน เนองจากแนวคดดงกลาวเปนแนวคดพนฐานทสามารถนำาไปปรบใชไดกบการประเมนผลการวจยและพฒนาไดอยางตรงไปตรง ในขณะทการประเมนผลกระทบทวดออกมาในรปแบบทเหลออาจจะมความแตกตางกนขนอยกบผลงานวจยและพฒนาทตองการประเมน

ในทางเศรษฐศาสตร มลคาสวนเกนทางเศรษฐกจ “ (economic surplus)” สามารถใชในการวดผลกระทบออกมาเปนมลคาของเงนได ในกรณทสนคาและบรการมระบบราคาทผานกลไกตลาด มลคาสวนเกนทางเศรษฐกจจะวดไดจากมลคาสวนเกนทเกดขนกบผมสวนไดเสยทงหมดในตลาด ซงประกอบดวยผผลต ผบรโภค และรฐบาล ตามสมการตอไปน

มลคาสวนเกนทางเศรษฐกจ = มลคาสวนเกนของผผลต + มลคาสวนเกนของผบรโภค +

53

มลคาสวนเกนของรฐบาล

เมอนำาหลกการวดมลคาสวนเกนทางเศรษฐกจมาใชในการวดผลกระทบทางเศรษฐกจจากการทำาวจยและพฒนา มลคาสวนเกนของผผลตอาจวดไดจากตนทนการผลตสนคาและบรการทลดลงอนเนองมาจากการใชวตถดบชนดใหม หรอแรงงานทมผลตภาพดขน หรอเทคโนโลยทชวยเพมจำานวนและคณภาพของสนคาและบรการ รวมไปถงรายไดทเพมขนอนเนองมาจากการพฒนาสนคาและบรการตวใหมเขาสตลาด เปนตน ดานมลคาสวนเกนของผบรโภคอาจวดไดจากการประหยดคาใชจายในการซอสนคาและบรการ เปนตน ในขณะทมลคาสวนเกนของรฐบาลอาจวดไดจากมลคาภาษตางๆ ทจดเกบเพมขน หรอภาระคาใชจายภาครฐทลดลงอนเนองจากระบบบรหารจดการมประสทธภาพและประสทธผลทดขน เปนตน

เมอคำานวณมลคาสวนเกนทางเศรษฐกจในชวงระยะเวลาทงานวจยและพฒนานาจะกอใหเกดผลกระทบไดแลว จะตองมการหกคาใชจายทใชไปในการทำาวจยและพฒนารวมไปถงคาใชจายในการเผยแพรและสงเสรมใหมการนำางานวจยไปใชประโยชน แลวทำาการคดลด (discount) เทยบเปนมลคาปจจบน (present value) ตามหลกการทางเศรษฐศาสตร จากนนจะสามารถคำานวณหาคาทใชเปนดชนชวดประสทธภาพได เชน

อตราสวนของผลประโยชนตอตนทน (benefit-cost ratio) อตราสวนของผลประโยชนสทธตอการลงทน (net benefit-

investment ratio) อตราผลตอบแทนจากการลงทน (internal rate of

return)

54

สำาหรบวธการแปลงผลกระทบทางสงแวดลอมเปนมลคาทางเศรษฐกจ มวธการทำาไดหลายวธ [Haab and McConnel (2002)] เชน

มลคาจากการใชประโยชน (use value) ซงอาจวดเปนมลคาทเกดจากการใชประโยชนจากงานวจยนนโดยตรง (direct use value) หรอมลคาทเกดจากการใชประโยชนจากงานวจยนนโดยออม (indirect use value) ตวอยางเชน ผลประโยชนทชมชนไดรบจากการใชเทคโนโลยทเหมาะสมในการบำาบดขยะมพษ

มลคาจากการไมไดใชประโยชน (non-use value) ซงอาจวดเปนมลคาจากการคงอย (existence value) หรอมลคาประโยชนทจะเกดขนกบคนในรนตอไป (bequest value) ซงสามารถใชในการประเมนผลกระทบจากงานวจยดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม และศลปวฒนธรรม

มลคาเผอทจะใชประโยชน (option value) ซงอาจวดเปนมลคาทเกดจากการเลอกของคนในสงคมวาจะใชทรพยากรและสงแวดลอมในปจจบนหรอจะเกบไวใชในอนาคต

7.2 ทมาของแหลงขอมลในปจจบน

จากการศกษาโดยคณะผวจยพบวา ทผานมา ประเทศไทยมขอมลทสามารถนำาไปใชประเมนผลกระทบ (impact) จากการทำาวจยและพฒนาอยอยางจำากด ขอมลทมการเกบอย เชน

แมวาในปจจบนจะพบวามการจดเกบขอมลสำาหรบการประเมนผลลพธและผลกระทบโดยบางหนวยงาน แตขอมลดงกลาวยงขาดความ

55

ครอบคลม และ/หรอ เหมาะสมกบแคการประเมนภายใตโจทยแคบๆ (ad hoc) ตวอยางการจดเกบขอมลทมอยในปจจบนเชน

การประเมนผลกระทบจากโครงการวจยและพฒนาทไดรบงบประมาณจากหนวยงานภาครฐ ซง วช. เปนผจดเกบขอมลโดยใหผเชยวชาญภายในหนวยงานภาครฐทเปนเจาของงบประมาณเปนผประเมน การประเมนโดยวธนจงอาจมปญหาเรองความเหมาะสมและผลประโยชนทบซอน

ผลกระทบทางเศรษฐกจจากการดำาเนนงานของสำานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.)

คณะผวจยจงเสนอใหมการจดเกบขอมลสำาหรบการจดทำาตวชวดดานผลลพธและผลกระทบจากแหลงขอมลดงตอไปน (ดภาพท 7.1 ประกอบ)

รายงานการสำารวจผลผลต ผลลพธ และผลกระทบในเบองตน (preliminary report)

รายงานการประเมนการนำาผลงานวจยไปใช (adoption study)

รายงานการประเมนผลกระทบทเกดจากการวจยและพฒนา (impact study)

ทงน ขอเสนอดงกลาวตงอยบนพนฐานของหลกการสามประการ ไดแก ความคมคาทางเศรษฐกจ ความเปนไปไดในการประเมนงานวจย และการมงสรางกลไกการรบผดรบชอบ (accountability)

ภาพท 7.1 แนวทางการประเมนงานวจยในสามรปแบบ

56

ก. รายงานการสำารวจผลผลต ผลลพธ และผลกระทบในเบองตน (preliminary report)

การประเมนในเบองตน (preliminary review) เปนการประเมนทนทหลงจากโครงการเสรจสน โดยจะเปนการรายงานขอมลโดยทวไปของโครงการ ผลผลตทไดจากโครงการ (ผลผลตในทนหมายถงผลผลตทไดจากงานวจยโดยตรง เชน ไดเครองมอทดสอบใหม วคซนตวใหม องคความรใหม ฯลฯ สวนการสงผลงานเพอขอตพมพ และยนขอทรพยสนทางปญญาอน ๆ ใหรายงานในเบองตนวาไดสงไปทไหนบาง เนองจากอาจยงไมทราบผลการยนตอนทำาการประเมนในเบองตน ซงเปนเวลาทงานวจยเพงเสรจสน) และใหประมาณการผลลพธและผลกระทบของโครงการทคาดวาจะเกดขนอยางคราว ๆ การประเมนลกษณะนไม

57

การประเมนในเบองตน

(preliminary report)

การประเมนการนำาผลงานวจยไปใช

(Adoption study)การประเมนผลกระ

ทบ(Impact study)

ตองใชตนทนสงมากนก จงสามารถทำาไดทกโครงการและ หวหนาโครงการหรอนกวจยหลกเหมาะทจะทำาการประเมนในลกษณะน

ข. รายงานการประเมนการนำาผลงานวจยไปใช (adoption study)

การประเมนการนำาผลงานวจยไปใชเปนการประเมนทตองมตนทนคาใชจายสงขน เนองจากตองมการทำาการสำารวจการนำาเอาผลงานวจยไปใชและมการศกษาผลลพธ/ผลกระทบของโครงการในรายละเอยดมากขน (แมจะยงเปนการประมาณการเปนสวนใหญ) โดยมวตถประสงคหลกเพอวเคราะหการนำาเอาผลงานวจยไปใชโดยผใชงานวจยลำาดบตาง ๆ ทงนงานวจยบางลกษณะอาจมผใชงานวจยหลายลำาดบเชนการวจยพนธขาวใหม ผใชอนดบแรกอาจเปนหนวยงานของรฐททำาหนาทพฒนาพนธคด พนธขยาย ฯลฯ หลงจากนนจงจำาหนายไปยงศนยขาวชมชน (ผใชงานวจยลำาดบถดไป) เพอทำาการผลตจำานวนมากเพอขายใหกบเกษตรกร (ผใชงานวจยลำาดบสดทาย) ชวงเวลาทเหมาะสมในการทำาการประเมนการนำาผลงานวจยไปใชควรเปนชวงเวลาหลงจากโครงการวจยเสรจสนไปแลว 3-5 ป (ชวงเวลาทแนนอนขนอยกบลกษณะของโครงการวจย) การดำาเนนการสามารถทำาไดโดยใหหนวยงานทรบผดชอบเรองการประเมนใน วช.วาจางหนวยงานภายนอกเพอทำาการเกบและวเคราะหขอมลจากกลมเปาหมายทนาจะมการนำาเอาผลงานวจยไปใช ทงนใหหวหนาโครงการและนกวจยอนทมความชำานาญในเรองดงกลาว (peers) เปนผใหขอมลในเบองตนเพอวางกรอบในการเกบขอมล

การทำา adoption study จะมตนทนการดำาเนนงานทสงขนจงควรมเกณฑในการเลอกโครงการ/กลมโครงการเพอทำาการประเมนดงตอไปน

1. เลอกประเมนตามกลมเรองเรงดวน (priority area): ทงน priority area ตาง ๆ ไดมการกำาหนดไวแลวในนโยบายและ

58

ยทธศาสตรการวจยแหงชาต แตควรเลอก priority area เพอทำาการประเมน โดยเลอกเรองทจำาเปนเรงดวนและมความสำาคญในการแกปญหาของประเทศ นอกจากนนยงควรมการกำาหนดเปาหมายทางยทธศาสตรทจำาเพาะเจาะจงภายในแตละ priority area ทเลอกทำาการประเมน กลาวคอเปาหมายนนสามารถระบไดชดเจนวากลมเปาหมายในการใชผลงานวจยคอใคร และตองการใหกลมเปาหมายนนมการเปลยนแปลงอะไร อยางไร (กำาหนด ผลลพธ ทตองการอยางชดเจน“ ” ) ภาพท 7.2 แสดงกระบวนการกำาหนดเปาหมายทางยทธศาสตรจากปญหาของประเทศ

59

ภาพท 7.2 การกำาหนดเปาหมายทางยทธศาสตร

ตวอยางการกำาหนดเปาหมายทางยทธศาสตรเพอประเมนไดแกกรณการประเมนงานวจยใน priority area เรองขาว อาจมการกำาหนดเปาหมายทางยทธศาสตรเปน การลดตนทนการผลตขาวของ“เกษตรกรในเขตนาชลประทานทวประเทศ” ทงนการประเมนควรทำาเปน กลมโครงการทมเปาหมายทางยทธศาสตรรวมกน เชนในกรณการลด“ ”

ตนทนการผลตขาวดงกลาว อาจมโครงการวจยหลายโครงการทเกยวเนองกบวตถประสงคในเรองน เชน โครงการวจยเรองพนธขาว โครงการวจยเทคนคการผลตขาวแบบตาง ๆ รวมถงโครงการทำาแปลงทดลองในพนทจรงเพอสงเสรมใหเกษตรกรนำาเอาเทคนคการผลตทวจยไปใช (ดรายละเอยดไดจากตวอยางการประเมนในรายงานฉบบ ตวอยา“งรายงานการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศประจำาป 2554”)

60

ปญหาของประเทศ

กลมเปาหมายทางยทธศาสตร(strategic

group)

Priority

areas เปาหมายทางยทธศาสตรควรมลกษณะจำาเพาะเจาะจงซงจะทำาใหการประเมนทำาไดตรงจดและชดเจน ระบกลมเปาหมายในการนำาผลงานวจยไปใชชดเจน ระบปญหาทตองการแกไขอยางเฉพาะเจาะจง

เปาหมายทางยทธศาสตรทตองการประเมนควรมความสำาคญและเรงดวนในการชวยแกปญหาของประเทศ

การประเมนโครงการเปนกลมลกษณะนมขอดคอ การมเปาหมายและกลมเปาหมายรวมกน ซงในแงของการประเมนผล จะทำาใหเราสามารถประหยดคาใชจายในเรองการสำารวจผลกระทบของการนำางานวจยไปใชและทำาใหการประเมนวาผลกระทบทเกดขนนนเกดจากงานวจยชนไหนทำาไดงายขน ยกตวอยางเชนหากเปนกลมโครงการเพอลดตนทนการผลตขาวของเกษตรกรในเขตนาชลประทาน เราสามารถทำาการสำารวจเกษตรกรกลมนไดโดยตรงเนองจากทกโครงการมกลมเปาหมายเดยวกน และสามารถประเมนวาผลของการลดตนทนการทำานาทเกดขนนน เกดขนจากการใชเทคนคการผลตแบบใหมทคดคนโดยงานวจยกลมน โดยทเราไมจำาเปนตองไปแยกแยะวาผลทเกดขนนนเกดจากโครงการใดโครงการหนง นอกจากนการประเมนตามเปาหมายทางยทธศาสตรลกษณะนนาจะเหมาะสมกบการเปนการประเมนระดบประเทศมากกวาการประเมนเปนรายโครงการ เนองจากเปนการประเมนเพอตอบโจทยทางยทธศาสตรทจำาเปนและเรงดวนในการพฒนาประเทศ

2. ในกรณทโครงการบางโครงการอาจไมถกจดอยใน priority area ทจะทำาการประเมน แตเปนโครงการทใชทนวจยคอนขางสงและวช.พจารณาแลวาควรจะมการประเมนเพอสรางกลไกการรบผดรบชอบ (accountability) วช.อาจพจารณาใหมการทำา adoption study โครงการเหลานดวย

3. ในกรณทหวหนาโครงการวจยคาดวาโครงการของตนนาจะมผลกระทบสงและตองการใหมการประเมนโครงการของตน สามารถนำาเสนอโครงการของตนเพอใหวช.พจารณาทำาการประเมนได ทงน วช.อาจตองพจารณาโครงการทนาจะมผลกระทบในเบองตนสงเพอใหเกดความคมคาในการทำา adoption study

หากเราใชเกณฑในการเลอกโครงการ/กลมโครงการเพอทำา adoption study ดงกลาวขางตน จะทำาใหจำานวนโครงการทตองทำา

61

adoption study อาจจะเหลอเพยงบางสวนของจำานวนโครงการทงหมด โดยขอมลหลกทตองการจากการทำา adoption study คอการศกษาพฤตกรรมการนำาเอาผลงานไปใช (adoption behavior) เชนเหตผลของการนำาเอาผลงานวจยไปใชหรอไมใช เมอนำาผลงานวจยไปใชแลวมปญหาอปสรรคอะไรหรอไม ปจจยทสงเสรมหรอเปนอปสรรคในการนำาเอาผลงานวจยไปใช ฯลฯ นอกจากนใหมการเกบขอมลผลกระทบทเกดขนกบกลมเปาหมาย หลงจากมการนำาเอาผลงานวจยไปใช เชน“ ”ผลกระทบดานเศรษฐกจ (เชนตนทนการผลตทลดลง ยอดขายทสงขน กำาไรทมากขน ฯลฯ) สงคม สงแวดลอม โดยใหนำาขอมลทไดไปเปรยบเทยบกบขอมล กอนการนำาเอาผลงานวจยไปใช ซงควรเกบขอมลดง“ ”กลาวของกลมเปาหมายกอนการดำาเนนโครงการ (ดรายละเอยดกระบวนการดำาเนนงานในรายงานฉบบ คมอปฎบตงานการประเมนผล“การวจยของประเทศ”) ทงน จะทำาใหผประเมนสามารถคำานวน ผลกระ“ทบในเบองตน” ได

ค. รายงานการประเมนผลกระทบทเกดจากการวจยและพฒนา (impact study)

การประเมนผลกระทบจะเปนการประเมนผลกระทบของงานวจยในรายละเอยด ทงดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม เนองจากการประเมนลกษณะนอาจตองมการสำารวจและการวเคราะหขอมลผลประโยชนและตนทนในรายละเอยด ตนทนในการประเมนนาจะสง โครงการ/กลมโครงการทถกเลอกเพอทำา impact study จงควรเลอกจากโครงการ/กลมโครงการทผานการทำา adoption study แลว และพบวามผลกระทบในเบองตนสงและ/หรอมอตราการนำาผลงานวจยไปใชสง (high adoption rate) การดำาเนนงานควรจะทำาโดยผเชยวชาญภายนอกทมความสามารถทำาการประเมนในลกษณะนกลาวคอสามารถตงคำาถามทเปนประเดนสำาคญ (ask relevant questions) และสามารถทำาการประเมนในเชงปรมาณ (quantitative evaluation)

62

ไดหากมความจำาเปน นอกจากนการใชผเชยวชาญภายนอกยงเปนการปองกนการเกดปญหาแรงจงใจ (incentives) จากการใชคนในโครงการประเมนตนเอง การทำา impact study ควรรอเวลาหลงจากโครงการเสรจสนแลวประมาณ 5-10 ป (ระยะเวลาทแนนอนแลวแตโครงการ) เพอรอใหผลกระทบจากงานวจยเกดขนชดเจนและสามารถประเมนดวยความแมนยำามากขน หากดำาเนนการตามน สดสวนของโครงการ/กลมโครงการทตองทำาการประเมนผลกระทบจะมจำานวนนอยมาก

ภาพท 7.3 แสดงนยของการประยกตใชแนวความคดในการประเมนทงสามรปแบบนตอระบบทเปนอยในปจจบน โดยสำาหรบทกโครงการวจยในประเทศใหมการทำา preliminary review ทนทหลงโครงการเสรจสนทกโครงการ สำาหรบการเลอกกลมโครงการเพอทำา adoption study โดยใชเกณฑ priority area (ดรายละเอยดดานบน) ใหมการจดกลมโครงการตาม priority area (ในปจจบนมการกำาหนด priority area อยแลวในนโยบายและยทธศาสตรการวจยของชาต) จากนนใหมการเลอก priority area ทมความสำาคญและเรงดวนเพอทำาการประเมนผลลพธ ผลกระทบ โดยในแตละ priority area ใหมการกำาหนดเปาหมายทางยทธศาสตร (strategic targets) ทจำาเพาะเจาะจง แลวทำา adoption study สำาหรบเปาหมายทางยทธศาสตรทกกลม หลงจากนนใหดผลจากการทำา adoption study วากลมเปาหมายทางยทธศาสตรใดมผลกระทบในเบองตนสงและ/หรอมการนำาผลงานวจยไปใชสง ใหกำาหนดเปนกลมโครงการทจะมการทำา impact study ตอไป

ภาพท 7.3 นยของการประเมนในสามรปแบบทมตอระบบปจจบน

63

ทำา preliminary review ทก

64

กำาหนด/เลอก priority areas ทมเความสำาคญและเรงดวนSt

rategic target 1

Priority area 1

กำาหนด/เลอกเปาหมายทางยทธศาสตรทเฉพาะเจาะจง และทำา adoption study ทกกลม

Pass

Failed

Pass

Failed ทำา Impact

assessment study สำาหรบบางกลม

เกณฑในการเลอกเปาหมายทางยทธศาสตรเพอทำา Impact assessment study

งานวจยทงประเทศ

Strategic target 2

Strategic target 3

Strategic target 1

Priority area 2

Strategic target 2

Strategic target 3

Priority area 3

Failed

Failed

โครงการ 3



7.3 ขอเสนอแนะเกยวกบการเกบขอมล

ในการประเมนผลลพธและผลกระทบทเกดจากการทำาวจยและพฒนา มขอพงระวงดงตอไปน

ตองกำาหนดสถานการณเปรยบเทยบในกรณทไมมการทำาวจยและพฒนา (counterfactual) อยางเหมาะสม

ตองกำาหนดสดสวนของผลลพธและผลกระทบทเกดขนจากการทำาวจยและพฒนาเทยบกบผลทเกดขนจากปจจยอนๆ (attribution) อยางเหมาะสม

ตองปองกนการนบซำา (double counting) ตองพจารณาระยะเวลา (timing) ทจะเกดผลลพธและผลกระ

ทบทเหมาะสม ตองมการจดเกบและตรวจสอบความถกตองนาเชอถอของ

ขอมลทใชในการประเมนผลลพธและผลกระทบ

65

บทท 8 ขอเสนอแนะเพอขบเคลอนระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ

ในการขบเคลอนระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ คณะผวจยมขอเสนอแนะทสำาคญ 2 ประเดนหลก คอ การจดเกบขอมล และปจจยความสำาเรจของระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ

ในการจดเกบขอมล คณะผวจยมขอเสนอแนะ ดงน1. การจดทำาดชนชวดดานปจจยนำาเขา

ควรปรบใหมการสำารวจ GERD เปนประจำาทกป เพอใหขอมลมความทนสมยทสด และเปนประโยชนตอการจดอนดบของประเทศไทย โดยหนวยงานตางประเทศ

ควรปรบแกแบบสอบถามทใชในการสำารวจ GERD ในดานตางๆ เชน คาใชจายสาธารณปโภค นกวจยในภาคเอกชนรายสาขาวจย ดงทเสนอมาแลวในบททผานมา

ควรเพมคำาถามทจำาเปนตอการจดทำาดชนชวดตามขอเสนอ เชน ความเรวอนเทอรเนตในการสำารวจ GERD ระดบหนวยงาน

2. การจดทำาดชนชวดดานผลผลตและประสทธภาพ ควรผลกดนใหมการเกบขอมลการอางอง (citation) วารสาร

วชาการในฐานขอมล TCI ควรมกลไกการตรวจสอบความถกตองของขอมลทกรอกลงใน

NRPM ซงจะทำาใหระบบการประเมนผลการวจยใหผลทถกตอง และมความนาเชอถอ

ควรมกลไกการสมตรวจ (random check) เพอปองกนการใหขอมลเกนจรง โดยนกวจยและหนวยงานททำาวจย

59

ควรขยายระบบ NRPM ใหครอบคลมทงงานวจยทไดรบงบประมาณแผนดนโดยตรง และโดยออม (ผานทาง 5 ส 1 ว และหนวยงานราชการตางๆ)

3. การจดทำาดชนชวดดานผลลพธและผลกระทบ ควรเลอกประเมนทงงานวจยทไดรบงบประมาณแผนดน

โดยตรง และโดยออม เพอใหไดภาพรวมสถานภาพของระบบวจยทครอบคลมทงหมด

ควรเลอกประเมนผลลพธและผลกระทบเฉพาะงานวจยทคาดวาจะกอใหเกดผลลพธและผลกระทบสง เพอใหคมคากบทรพยากรทจะใชในการประเมน

ในกรณท วช. มกำาลงคนไมเพยงพอ ควรมอบหมายใหผเชยวชาญจากภายนอกเปนผประเมน

นอกจากน เพอใหการประเมนผลระบบการวจยและพฒนาของประเทศประสบความสำาเรจ จากการไดรบความรวมมอจากผมสวนไดเสยฝายตางๆ คณะผวจยมขอเสนอแนะ ดงน

1. วช. ควรจดตง สำานกตดตามและประเมนระบบวจยและ“พฒนาของประเทศ” ซงจะรายงานตรงตอเลขาธการ วช. เพอ

ตรวจสอบความถกตองของขอมลในระบบ NRPM ซงใชเปนฐานขอมลสำาคญในการประเมนระบบวจยและพฒนาของประเทศ

บรณาการฐานขอมลทมอยในปจจบนใหกลายเปนฐานขอมลกลางเพยงระบบเดยว ซงประกอบดวยขอมลทงจากระบบฐานขอมล NRPM และระบบฐานขอมลของการสำารวจ GERD และขอมลอนๆ ทเกยวของ

60

จดทำารายงานผลการประเมนระบบวจยและพฒนาประจำาปใหเสรจภายในเดอน พ.ค. ของทกปเพอใหขอมลมความทนสมย และสามารถนำาไปใชในการกำาหนดนโยบายได

รณรงคใหผมสวนไดเสยเขาใจและตระหนกถงความสำาคญของระบบ เพอใหระบบประเมนผลไดรบการยอมรบ

2. วช. ควรจดสรรทรพยากรประมาณรอยละ 5-7 ของงบวจยทงหมด เพอใชในการผลระบบวจย ซงรวมถงการจดทำารายงานการประเมนระบบวจยและพฒนาประจำาป ทงน สดสวนของทรพยากรดงกลาว เปนสดสวนทใชในหนวยงานบางแหงในตางประเทศ และนาจะมความเหมาะสมกบประเทศไทย

3. วช. ควรสรางแรงจงใจ เพอใหนกวจยใหขอมลทจำาเปนตองใชในการประเมนระบบวจย เชน

ใหสทธ fast track แกนกวจยทใหขอมลถกตองและครบถวน สำาหรบการพจารณาขอเสนอการวจยครงตอไป และ/หรอ ไมพจารณาขอเสนอการวจย หากนกวจยไมใหขอมล

ใชเปนขอมลพจารณาการใหรางวล นกวจยดเดนแหงชาตดาน“ผลงานวจยทกอใหเกดผลกระทบสงตอประเทศ”

วช. ควรรวมมอกบผมสวนไดเสย เชน ทำา MOU กบหนวยงานวจยในการใหขอมล ตลอดจนประสานงานกบ กพร. สกอ. และ สมศ. เพอลดภาระของนกวจยในการรายงานขอมล และขอความรวมมอจากคณะกรรมาธการงบประมาณใหไมพจารณาอนมตงบประมาณแกโครงการทเขาขายเปนงานวจย แตผของบไมไดยนเรองผาน วช.

61

เอกสารอางอง

ภาษาไทย

โครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ. (2552). คมอการประเมนเทคโนโลยดานสขภาพในประเทศไทย (2552), HITAP document, http://www.hitap.net/

โครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ (2555). คมอการดำาเนนงานวจยดานการประเมนเทคโนโลยดานสขภาพ, HITAP document, http://www.hitap.net/

เจตนา นาควชระ (2552). ความอยรอดของมนษยศาสตรไทย, ปาฐกถาเกยรตยศ ศาสตราจารยกษาน จาตกวนช ครงท 5 (2 มนาคม 2552).

สมพร อศวลานนท และสวรรณา ประณตวตกล (2552). รายงานวจยฉบบสมบรณโครงการการประเมนผลกระทบชดโครงการการจดการธาตอาหารพชเฉพาะพนทเพอการผลตพชอยางยงยน (ขาวและออย), ศนยวจยเศรษฐศาสตรประยกต คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

สมพร อศวลานนท, ปยะทศน พาฬอนรกษ และสวรรณา ประณตกล (2553). การประเมนผลกระทบจากงานวจยดานการเกษตรและอตสาหกรรมการเกษตร, สถาบนคลงสมองของชาต

ภาษาองกฤษ

Archambault, E. and Gagne, E.V. (2004), The Use of Bibliometrics in the Social Sciences and Humanities, Social Sciences and Humanities Research Council of Canada (SSHRCC).

62

Arnold, E. and Kuhlman, S. (2001). RCN in the Norwegian Research and Innovation System, Technopolis, Brighton.

Art and Humanities Research Council (2009). Leading the world: The economic impact of UK arts and humanities research.

Art and Humanities Research Council (2011). The Impact of AHRC Research 2010/2011.

Cozzens, Susan E (2000). Assessing federally-supported academic research in the United States, Research Evaluation, volume 8, number 1, April 2000, pages 5–10, Beech Tree Publishing

Davis J., J. Gordon, D. Pearce, and D. Templeton (2008). Guidelines for assessing the impacts of ACIAR’s research activities, ACIAR’s impact assessment series 58. http://aciar.gov.au/

Dolan, Carl. (2007). Feasibility Study: the Evaluation and Benchmarking of Humanities Research in Europe, Humanities in the European Research Area.

Emerson D.L. (2005). Social Sciences and Humanities Research Council of Canada.

ESRC (2009). Taking Stock: A Summary of ESRC’s Work to Evaluate the Impact of Research on Policy & Practice.

European Science Foundation (2009). Evaluation in National Research Funding Agencies: approaches, experiences and case studies (หาไดจากเวบไซต www.esf.org)

Frontrier Economics (2009). Measuring the impact of ESRC funding.

Gibbons, C Limoges, H Nowotny, S Schwartzman, P Scott and M Trow (1994), The New Production

63

http://aciar.gov.au/

of Knowledge: The Dynamics of Science and Research in Contemporary Societies (Sage: London).

Glanzel, W. and U. Schoepflin (1998). A bibliometric study of reference literature in the sciences and social sciences, Information Processing and Management 35 (1999): pp 31-44.

Haab, Timothy C. and Kenneth E. McConnel (2002). Valuing environmental and natural resources. Edward Elgar Publishing Limited. Massachusetts.

Health Economics Research Group (2008). Medical research: What’s it worth? Estimating the economic benefits from medical research in the UK, Office of Health Economics, RAND Europe.

Luukkonen, Terttu (2002). Research evaluation in Europe: state of the art, Research Evaluation, volume 11, number 2, August 2002, pages 81–84, Beech Tree Publishing

Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) (1995). Canberra manual: The measurement of scientific and technological acivities manual on the measurement of human resources devoted to S&T, OECD Publications Service, France.

Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) (2002). Frascati manual: Proposed standard practice for surveys on research and experimental development, OECD Publications Service, France.

Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) (2005). Oslo manual: Guidelines for collecting and interpreting

64

innovation data, OECD Publications Service, France.

Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) (2007). Revised field of science and technology (FOS) classification in the Frascati manual, OECD Publications Service, France.

Productivity Commission (2007). Public Support for Science and Innovation.

Roessner, J David (2002). Outcome measurement in the USA: state of the art, Research Evaluation, volume 11, number 2, August 2002, pages 85–93, Beech Tree Publishing

Turpin, Tim (2000). Academic research evaluation in Australia: some implications of proposed higher education reforms, Research Evaluation, volume 8, number 1, April 2000, pages 37–46, Beech Tree Publishing.

United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) (2010). Measuring R&D: Challenges faced by developing countries, UNESCO Institute for Statistics, Canada.

Walker T., M. Maredia, T. Kelley, R. La Rovere, D. Templeton, G. Thiele, and B. Douthwaite, Strategic guidance for ex-post impact assessment of agricultural research. www. cgiar .org/

Yi, Chan-Goo and Kang, Keun-Bok (2000) Developments of the evaluation system of government-supported research institutes in Korean science and technology, Research Evaluation, volume 9, number 3, December 2000, pages 158–170, Beech Tree Publishing.

65

http://www.cgiar.org/

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก แบบจำาลอง Stochastic Production Frontier

แบบจำาลอง Production stochastic frontier สามารถเขยนใหอยในรปของสมการไดดงน

ln yit❑= ln f (x¿ ; β )+v¿−ui , I = 1,…, N และ t=1,…,T และu¿=δ ' z¿+E¿

โดยy¿ คอ ผลผลตของการวจยและพฒนา ไดแก สทธบตรทยนขอจดทะเบยนและผลงานตพมพทางวชาการx¿ คอ ปจจยนำาเขาทนำาไปใชในการผลตการวจย ซงถกควบคมโดยการตดสนใจของหนวยผลต ไดแก เงนลงทนในการวจยและพฒนา นกวจย นกเทคนคและพนกงานสนบสนนv¿ คอ ตวแปรคลาดเคลอนทวไป (random statistical noise)u¿ คอ ความไมมประสทธภาพเชงเทคนคในการผลต ซงกำาหนดให u¿≥0 z¿ คอ ตวแปรทกำาหนดความไมมประสทธภาพ ไดแก ทกษะภาษาองกฤษ และอตราการใชอนเทอรเนตE¿ คอ คาความคลาดเคลอนทวไป

แบบจำาลอง Stochastic Production Frontier สามารถอธบายเหตการณทเรยกวา ‘stochastic’ คอผลผลตทไดเกยวของกบตวแปรคลาดเคลอนทวไป (random stochastic noise) และอกเหตการณคอ ‘frontier’ คอผลผลตทเกดขนเบยงเบนไปจากผลผลตสงสดอนเนองจากความไมมประสทธภาพในการผลต

65

ในการคำานวณความมประสทธภาพในการผลตจากแบบจำาลอง Stochastic Production Frontier จะพบวา หนวยผลตบางสวนสามารถผลตไดอยางมประสทธภาพหรอไดรบผลผลตสงสด ขณะท หนวยผลตบางสวนผลตไดอยางไมมประสทธภาพ แมวาจะมการใชปจจยนำาเขาในปรมาณทเทากน จากนน จะใชวธการทางเศรษฐมตในการประมาณคาความไมมประสทธภาพ (u) หรอคาความแตกตางระหวางปรมาณการผลตทมประสทธภาพสงสดและคาของผลผลตทสามารถผลตไดจรง

ภาพท 1 แสดงถง Stochastic Production Frontier ซงเปนเสนการผลตทเบยงเบนจากผลผลตสงสดอนเนองมาจากความคลาดเคลอนทวไป (v) และความไมมประสทธภาพเชงเทคนคในการผลต (u) โดยกราฟสามารถอธบายไดวา

จด A เปนระดบทสามารถผลตไดผลผลตสงสด (y*) ภายใตปจจยนำาเขา xa

จด B เปนระดบทสามารถผลตไดนอยกวาผลผลตสงสด (yf) เนองจากตวแปรคาดเคลอนทวไปเปนลบ (v<0)

จด D เปนระดบทสามารถผลตไดมากกวาผลผลตสงสด (yf) เนองจากตวแปรคาดเคลอนทวไปเปนบวก (v>0)

จด C เปนระดบทสามารถผลตไดนอยกวาผลผลตสงสด (ya) เนองจากผลของตวแปรคาดเคลอนทวไป (v<0) และความไมมประสทธภาพเชงเทคนค (u>0)

ภาพท 1 Stochastic Production Frontier

66

ภาคผนวก ข รายละเอยดการสมมนาครงท 1

รายละเอยดการสมมนา

เรอง กาวแรกระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของ“ประเทศ:

กรอบแนวคดและตวชวดภาพรวมของประเทศ”จดโดย สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต รวมกบสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

วนองคารท 6 มนาคม 2555 เวลา 08.30 - 12.00 น.ณ หองครสตล 2-4 ชน 3 โรงแรมเซนจรพารค (ถนน

ราชปรารภ)

1. หลกการและเหตผล

การวจยและพฒนาทมประสทธภาพและประสทธผลมสวนสำาคญในการเพมศกยภาพและขดความสามารถในการแขงขนทางดานเศรษฐกจของประเทศ อยางไรกตาม ทผานมา ยงไมพบวามการทำาการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศอยางเปนระบบและเตมรปแบบ สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) จงไดมอบหมายใหคณะผวจยจากสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ) ดำาเนนโครงการวเคราะหสถานะการวจยและพฒนาของประเทศ และจดทำาระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ เพอใหผทเกยวของมขอมลสำาหรบใชในการเปรยบเทยบผลงาน (benchmarking) และปรบนโยบายและยทธศาสตรการวจยและพฒนาใหตอบสนองตอความตองการของภาคธรกจและภาคประชาชน

68

บดน โครงการดงกลาวไดดำาเนนการจนไดกรอบแนวคดและตวชวดภาพรวมสำาหรบระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย ภายใตการสนบสนนของสำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต จงรวมกนจดการสมมนาเรอง ก“าวแรกระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ: กรอบแนวคดและตวชวดภาพรวมของประเทศ” ขน เพอนำาเสนอผลการศกษาดงกลาว และรวบรวมความคดเหนทไดจากผเขารวมสมมนาทกทาน ไมวาจะเปนผใหและผรบทนวจย มาสงเคราะหตอ เพอใหไดมาซงระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศทมความเหมาะสมและสามารถกอใหเกดประโยชนสงสดตอการพฒนาประเทศ

69

2. วตถประสงค

1. เพอใหทงผทำาการวจยและพฒนา รวมทงผใหทนการวจยและพฒนา ไดทราบถงผลประโยชนทจะไดรบจากระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ ทคณะผวจยพฒนาขน

2. เพอรบฟงและแลกเปลยนความคดเหนกบทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาควชาการ เกยวกบกรอบแนวคดและตวชวดภาพรวม สำาหรบระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ

3. เพอเปดโอกาสใหผมสวนไดเสยสามารถมสวนรวมในกระบวนการพฒนาระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ

3. กลมเปาหมายและจำานวนผเขารวมสมมนา

เจาหนาทจากหนวยงานใหทนวจยหลกของประเทศ ไดแก สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) สำานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) สำานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) สำานกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต (สวทน.) สำานกงานพฒนาการวจยการเกษตร (สวก.) และสถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) รวมทงผประกอบการเอกชนทมการทำาวจยและพฒนา ตลอดจนนกวชาการจากมหาวทยาลยและสถาบนวจยตางๆ และผทรงคณวฒ รวม 50-70 ทาน

4. หวขอการสมมนา

1. กรอบแนวคดในการพฒนาระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ

2. ตวชวดสำาหรบประเมนผลการวจยและพฒนาภาพรวมของประเทศ

70

กำาหนดการสมมนา


กรอบแนวคดและตวชวดภาพรวมของประเทศ”จดโดย สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต รวมกบสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

วนองคารท 6 มนาคม 2555 เวลา 08.30 - 12.00 น.

ณ หองครสตล 2-4 ชน 3 โรงแรมเซนจรพารค (ถนนราชปรารภ)

08.30 - 09.00 น. ลงทะเบยน ท09.00 - 09.10 น. กลาวเปดการสมมนา

โดย เลขาธการ สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต09.10 - 11.00 น. นำาเสนอผลการศกษา กาวแรกระบบการประเมน“

ผลการวจยและพฒนาของประเทศ: กรอบแนวคดและตวชวดภาพรวม”

ผนำาเสนอ: ดร. สมเกยรต ตงกจวานชยดร. เชษฐา อนทรวทกษดร. เสาวรจ รตนคำาฟสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ)

11.00 - 12.00 น. เปดเวทรวมแสดงความคดเหน 12.00 น. รวมรบประทานอาหารกลางวน

71

อาหารวางบรการในหอง

สรปขอคดเหนและขอเสนอแนะจากผเขารวมการสมมนา ครงท 1เรอง กาวแรกระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของ“

ประเทศ: กรอบแนวคดและตวชวดภาพรวมของประเทศ”

วนองคารท 6 มนาคม 2555 เวลา 08.30 - 12.00 น.ณ หองครสตล 2-4 ชน 3 โรงแรมเซนจรพารค (ถนน

ราชปรารภ)--------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------

คำาจำากดความ เหนดวยกบการใชคำาจำากดความของคำาวา R&D ตามฟราสคาต

[ม.ขอนแกน]

ตวชวดดานปจจยนำาเขา สำาหรบงานวจยเชงนโยบาย ควรนำาคาใชจายในกจกรรมตนนำา เชน

การระดมความคดเหนจากผมสวนไดเสย และกจกรรมปลายนำา เชน การสอสารกบนกการเมองและประชาชน มาพจารณาในการจดทำาตวชวดดวยหรอไม [สวรส.]

ควรมตวชวดดานการพฒนาบคลากรดาน R&D ของประเทศ [ศศธร สวทช.]

ตวชวดดานการบรหารจดการ R&D เหนดวยวาตวชวดดานการบรหารจดการอาจจะทำาใหเกดภาระและ

อาจเบยงเบนพฤตกรรมของผถกประเมน [อ.ปทมาวด สกว. และอ.ชเวช ม.ชนวตร] อยางไรกตาม ยงควรมตวชวดดานการบรหารจดการ R&D บางประเภท เชน การวดกระบวนการวจยแบบมสวนรวม [อ.ปทมาวด สกว.]

ควรใชขอมลรายไดจากการรวมทำา R&D มาเปนตวชวดดานการบรหารจดการ [ศศธร สวทช.]

71

ตวชวดดานผลผลต เหนดวยกบการใชจำานวนการตพมพเปนตวชวดดานผลผลต

เนองจากสามารถสะทอนไดวางานวจยททำาจนสำาเรจมเทาใด [อ.ปทมาวด สกว.]

ตวชวดควรสะทอนใหเหนถงความลมเหลวและความสญเปลาของการทำา R&D เชน ผลผลตไมทำาใหเกดผลลพธ ปจจยนำาเขาไมทำาใหเกดผลผลต ไมมปจจยนำาเขาเลย จำานวนนกวจยทชกดาบ

ผลการวจยทไมมการเผยแพรตอสาธารณะไมควรถอเปนผลผลต [อ.เทยนฉาย]

การเผยแพรผลวจยในแตละสาขามรปแบบทแตกตางกน research methodology เปนประเดนทสำาคญในการพจารณาวา R&D ในแตละสาขาควรใชอะไรเปนตวชวด ซงผรในสาขานนๆ จะสามารถชวยชแนะได [อ.เทยนฉาย] และควรศกษาวามตวชวดดานผลผลตอะไรบางในแตละสาขาทไดรบการยอมรบในระดบสากล เชน งานวจยดานสงแวดลอมวดและดานมานษยศาสตรอาจใชจำานวนผลงานในเวทการประชมวชาการ (proceeding) [เลขา วช. และ อ.เทยนฉาย]

ควรมตวชวดดานผลผลตโดยเฉพาะสำาหรบสาขามานษยศาสตร เชน การออกแบบแฟชน การออกแบบทาเตน [อ.ชเวช ม.ชนวตร] ดรยางคศาสตร [อ.เทยนฉาย] และสาขาสงคมศาสตร เชน มานษยวทยา [อ.เทยนฉาย] งานวจยชมชนเพอความเปนอยทดขนของคนในชมชน [กาญจนา วช.]

การใชจำานวนสทธบตร/อนสทธบตรมาเปนตวชวดดานผลผลตจากการสรางความรในโหมด 2 เพยงอยางเดยวไมเพยงพอ ควรหาตวชวดดานผลผลตสำาหรบ R&D ทแมจะไมสามารถนำาไปจดสทธบตรได แตสามารถนำาไปใชในเชงพาณชยไดจรง เชน R&D เพอลดตนทนการผลต [เลขา วช.] รวมถงตวชวดทสามารถสะทอนถงผลจากการทำา informal R&D ได เชน การลองผดลองถก

72

เพอลดตนทนการผลต ซง new to the firm แมวาจะไม new to the world [ดร.รงโรจน สวทน.]

ควรหาตวชวดดานผลผลตและผลกระทบสำาหรบการประเมนหนวยงานทำาวจยเชงนโยบาย และอาจพจารณาการนำาขอเสนอแนะเชงนโยบายมาเผยแพรในคลงขอมลสาธารณะ (public library) [เลขา วช.]

จำานวนกฎหมาย/มต ครม. ใหมๆ ทมการออกมาตามขอเสนอแนะของงานวจยควรถอเปนตวชวดดานผลลพธ [อ.ปทมาวด สกว.]

จำานวนนกวจยรนใหม/นกวจยทองถนอาจนำามาใชเปนตวแปรดานผลผลตได [ดร.เพญธดา วช. และ อ.ปทมาวด สกว.]

Impact factor ควรเปนตวชวดดานผลกระทบมากกวาทจะเปนตวชวดดานผลผลต [อ.ชเวช ม.ชนวตร]

วารสารวชาการในประเทศไทยมความออนแอและไมตอเนอง [อ.เทยนฉาย]

จำานวนการอางองควรเปนตวชวดดานผลลพธสำาหรบการสรางความรโหมด 1 มากกวาทจะเปนตวชวดดานผลผลต [กฤตธวชร วช.]

นอกจากการใชจำานวนการตพมพเปนตวชวดดานผลผลตแลว ควรใชจำานวนครงการนำางานวจยไปใชในทางอตสาหกรรม (commercialization) [กระทรวงทรพยากร ดร.เพญโฉม วช. และ อ.ชเวช ม.ชนวตร] และความหลากหลายของผนำางานวจยไปใชประกอบดวย [กระทรวงทรพยากร]

ฐานขอมลของ ISI ยงไมครอบคลมงานวจยทงหมด แตหากจะเอาฐานขอมลของ ISI รวมกบของ SCOPUS กจะเกดปญหาขอมลซำาซอนกน [ม.ขอนแกน]

จากฐานขอมล SCOPUS มนกวจยในไทยเพยงแค 3% ทตพมพลงวารสารวชาการตางประเทศ นอกจากน งานวจยสาขาสงคมศาสตรและมานษยศาสตรในตางประเทศมการตพมพลง

73

วารสารวชาการมาก แตในไทยกลบไมคอยม [อ.ผดงศกด วศวฯ มธ.]

ควรคำานงถงกรอบเวลาทเหมาะสมสำาหรบการประเมน เนองจากการอางองงานวจยและการจดสทธบตรมชวงทเปน time lag [ม.ขอนแกน]

ตวชวดดานผลกระทบ วดผลกระทบตอสงแวดลอมอยางไร [อ.ปทมาวด สกว.] ตวแปรผลกระทบตอสงคมท social venture ใชอยคอ social

return on investment [อ.ชเวช ม.ชนวตร] ผลกระทบดานเศรษฐกจอาจไมครอบคลมประโยชนทเกดจาก

spillover effect เชน R&D ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยชวยปองกนนำาทวมได [สวทช.]

ใครจะเปนผประเมนผลลพธและผลกระทบในระดบภาพรวมของประเทศ [จรยา สศก.] วช. อาจเปนผประสานงาน [เลขา วช.]

ขอสงเกตและขอเสนอแนะทวไป ในการออกแบบตวชวด ควรพจารณาวาแตละกระทรวงมขอมลดบ

และ KPI อะไรบาง บางตวชวดอาจเปน KPI รวมระหวางหนวยงาน ซงตองใชขอมลจากหลายหนวยงาน [สศอ.]

มหลายหนวยงานพยายามทำาตวชวด แตยงไมประสบความสำาเรจ เชน สกว. (ทพยายามทำาตวชวดสำาหรบ R&D ในสาขาวทยาศาสตรธรรมชาตทเปน R&D ขนพนฐาน) สกอ. (ทพยายามทำาโครงการประเมนศกยภาพงานวจยในสถาบนอดมศกษา RAE - research assessment exercise) เนองจากไมไดรบการยอมรบจากผถกประเมน [อ.อนนต ม.เทคโนโลยสรนาร]

ประเทศไทยควรมกระบวนการคดกรองขอเสนองานวจย (peer review) ทเขมแขง [อ.ผดงศกด วศวฯ มธ.]

74

ประเทศไทยควรมคลงขอมลผประเมน [อ.ผดงศกด วศวฯ มธ.] การฝกสอนผประเมน ระบบวธประเมนผลการวจย ตลอดจนระบบการเกบขอมลเพอใหในอนาคตสามารถทำาการประเมนผลกระทบได [อ.ปทมาวด สกว.]

กระทรวงกลาโหมขอประเมน R&D ดานความมนคงบางโครงการเอง แตเหนดวยวาบางโครงการควรมการประเมน [กรมวทยาศาสตรกลาโหม]

75

ภาคผนวก ค รายละเอยดการสมมนาครงท 2



กรอบแนวคดและตวชวดภาพรวมและรายสาขาการวจย”จดโดย สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต รวมกบสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

วนพฤหสบดท 17 พฤษภาคม 2555 เวลา 08.30 - 12.00 น.




75

บดน โครงการดงกลาวไดดำาเนนการจนไดกรอบแนวคดและตวชวดรายสาขาการวจยสำาหรบระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย ภายใตการสนบสนนของสำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต จงรวมกนจดการสมมนาเรอง กาวแรกระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ“ : กรอบแนวคดและตวชวดรายสาขาการวจย” ขน เพอนำาเสนอผลการศกษาดงกลาว และรวบรวมความคดเหนทไดจากผเขารวมสมมนาทกทาน ไมวาจะเปนผใหและผรบทนวจย มาสงเคราะหตอ เพอใหไดมาซงระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศทมความเหมาะสมและสามารถกอใหเกดประโยชนสงสดตอการพฒนาประเทศ


4. เพอใหทงผทำาการวจยและพฒนา รวมทงผใหทนการวจยและพฒนา ไดทราบถงผลประโยชนทจะไดรบจากระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ ทคณะผวจยพฒนาขน

5. เพอรบฟงและแลกเปลยนความคดเหนกบทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาควชาการ เกยวกบกรอบแนวคดและตวชวดภาพรายสาขาการวจย สำาหรบระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ



เจาหนาทจากหนวยงานใหทนวจยหลกของประเทศ ไดแก สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) สำานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) สำานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) สำานกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลยและ

76

นวตกรรมแหงชาต (สวทน.) สำานกงานพฒนาการวจยการเกษตร (สวก.) และสถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) รวมทงผประกอบการเอกชนทมการทำาวจยและพฒนา ตลอดจนนกวชาการจากมหาวทยาลยและสถาบนวจยตางๆ และผทรงคณวฒ ประมาณ 70 ทาน


3. กรอบแนวคดในการพฒนาตวชวดสำาหรบประเมนผลการวจยและพฒนารายสาขาวจย

4. ตวชวดสำาหรบประเมนผลการวจยและพฒนาสาขาวทยาศาสตร และเทคโนโลย

5. ตวชวดสำาหรบประเมนผลการวจยและพฒนาสาขาวทยาศาสตร การแพทยและสขภาพ

6. ตวชวดสำาหรบประเมนผลการวจยและพฒนาสาขาเกษตรศาสตร7. ตวชวดสำาหรบประเมนผลการวจยและพฒนาสาขาสงคมศาสตร8. ตวชวดสำาหรบประเมนผลการวจยและพฒนาสาขามนษยศาสตร

77



กรอบแนวคดและตวชวดภาพรวมและรายสาขาการวจย”จดโดย สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต รวมกบสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย



08.30 - 09.00 น. ลงทะเบยน09.00 - 09.10 น. กลาวเปดการสมมนา

โดย ศ.นพ. สทธพร จตตมตรภาพ เลขาธการคณะกรรมการวจยแหงชาต

09.10 - 10.30 น. นำาเสนอผลการศกษา กาวแรกระบบการประเมน“ผลการวจยและพฒนาของประเทศ: กรอบแนวคดและตวชวดรายสาขาการวจย”

โดย ดร. สมเกยรต ตงกจวานชย รองประธานสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอาร

ไอ) ดร. เชษฐา อนทรวทกษ

นกวชาการ สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ)

ดร. เสาวรจ รตนคำาฟ นกวชาการ สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอาร

ไอ)10.30 - 10.45 น. รวมรบประทานอาหารวาง 10.45 - 12.00 น. เปดเวทรวมแสดงความคดเหน

78

12.00 น. รวมรบประทานอาหารกลางวน ณ หองอาหารแซฟไฟร ชน 2

79

สรปขอคดเหนและขอเสนอแนะจากผเขารวมการสมมนา ครงท 2“กาวแรกระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ:

กรอบแนวคดและตวชวดภาพรวมและรายสาขาการวจย”วนพฤหสบดท 17 พฤษภาคม 2555 เวลา 08.30 - 12.00 น.


-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ภาพรวม ประเทศไทยยงมชองวางระหวางผทำาวจยและพฒนาและผนำาผล

งานวจยไปใชประโยชนเชงพาณชย ทำาใหผลผลตทไดไมสามารถทำาใหเกดผลลพธและผลกระทบ [กรมปศสตว, อมเรศ ภมรตน สำานกงานกองทนสนบสนนการวจย] จงควรมตวชวดเกยวกบการนำาความรไปสการใชประโยชน (knowledge translation) [พรพศ ศลขวธท สถาบนวจยระบบสาธารณสข]

ระบบประเมนผลวจยอาจไมเออตอผทำาวจยขนาดกลางและขนาดยอมในประเทศ โดยเฉพาะอยางยงในสาขาวทยาศาสตรการแพทยและสขภาพ [กรมวทยาศาสตรการแพทย]

ระบบประเมนผลการวจยเออตอการทำางานวจยเชงประยกตมากกวางานวจยพนฐาน และเกรงวาอาจจะทำาใหเกดพฤตกรรมเบยงเบน เนองจากผทำาวจยและพฒนาจะเนนทำางานวจยและพฒนาทประเมนผลออกมาเปนรปธรรมไดงาย และ/หรอ มมลคาในรปตวเงนมาก จนอาจละเลยงานวจยและพฒนาทแมจะมความสำาคญมากแตประเมนผลออกมาเปนรปธรรมไดยาก [พมใจ นาคสกล ธนาคารแหงประเทศไทย, เอแบคโพลล, ชชชาล รกษตานนทชย สำานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต]

จะมการใหนำาหนกกบตวชวดหรอไม และถาม งานวจยพนฐานและงานวจยเชงประยกตจะมการใหนำาหนกทแตกตางกนหรอไม อยางไร [อ.ศนศนย ไชยโรจน ม.มหดล]

81

เสนอใหนกวจยรนเกาเปนผประเมนผลงานวจย เพอไมใหนกวจยรนใหมมภาระงานเพมขน [พมใจ นาคสกล ธนาคารแหงประเทศไทย]

ตวชวดดานปจจยนำาเขา มหาวทยาลยเอกชนสวนใหญใชเงนทนสนบสนนการวจยจากการ

ระดมทนผานมลนธของมหาวทยาลย เนองจากไมสามารถเขาถงแหลงเงนทนจากหนวยงานภาครฐและหนวยงานสนบสนนทนวจยตางๆ ได [อ.สดถนอม ตนเจรญ ม.เอเซยอาคเนย]

ตวชวดดานกระบวนการบรหารจดการ เหนดวยกบการทระบบประเมนผลการวจยจะไมเนนตวชวดดาน

กระบวนการบรหารจดการ [กรมวทยาศาสตรการแพทย, อนทรา ซาฮร ม.อบลราชธาน] แตถาเปนไปได ควรเพมตวชวดดานน [กรมวทยาศาสตรการแพทย, พรพศ ศลขวธท สถาบนวจยระบบสาธารณสข] เชน กระบวนการบรหารจดการงานวจยเชงพนทในสาขาสงคมศาสตร [เอแบคโพลล] การพฒนาขดความสามารถ (capacity building) [กตพงศ พรอมวงค สำานกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตรเทคโนโลย และนวตกรรมแหงชาต]

ตวชวดดานผลผลต เหนดวยกบการใชตวชวดดานผลผลต ซงเออตองานวจยและ

พฒนาของกรมศลปากร [อ.อรศร เทยนประเสรฐ ม.ศลปากร] หนวยงานภาครฐมกไมอางองถงงานวจย (ไมใหเครดต) แมจะม

การนำางานวจยไปใชจรง [อ.สดถนอม ตนเจรญ ม.เอเซยอาคเนย]

ตวชวดดานผลลพธ/ผลกระทบ การอางองผลงานวจย (citation) ควรเปนตวชวดดานผลกระทบ

[อ.ศนศนย ไชยโรจน ม.มหดล]

82

การอางองผลงานวจยเปนเพยงตวชวดเชงปรมาณ แตไมสามารถสะทอนถงคณภาพของงานวจยได เนองจากการอางองบางครงเปนการอางองในแงลบ [อ.ศนศนย ไชยโรจน ม.มหดล]

ควรนำา H-index ซงวดจากจำานวนผลงานตพมพในวารสารวชาการนานาชาตและการอางอง มาใชเปนตวชวดดานผลกระทบ [นพ. สมเกยรต วฒนศรชยกล]

ระบบการประเมนผลการวจยของประเทศควรเชอมโยงกบการประเมนขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ โดยเฉพาะอยางยงควรมการวดผลกระทบจากการรวมลงทนทำาวจยและพฒนาระหวางภาครฐและภาคเอกชน (public private partnership: PPP) [นพ. สมเกยรต วฒนศรชยกล]

ตองการใหชวยคดหาวธการประเมนมลคาทางเศรษฐกจจากผลงานวจยสาขามนษยศาสตรกรณอนๆ ดวย เชน ภาพเขยนทตอนแรกยงไมไดรบความนยมแตในภายหลงมมลคาสงมาก รวมทงวธการประเมนคณคาทไมไดอยในรปตวเงน เชน ภาพวาดภกษสนดานกา [อ.อรศร เทยนประเสรฐ ม.ศลปากร]

การประเมนผลกระทบจากงานวจยและพฒนาเปนงานทยากและใชเวลานาน โดยเฉพาะอยางยงในสาขาวทยาศาสตรการแพทยและสขภาพ [นพ. ธรวฒ คหะเปรมะ สถาบนมะเรงแหงชาต]

แนวทางการประเมนผลลพธทคาดวาจะเกดขนยงไมชดเจน [อ.อรศร เทยนประเสรฐ ม.ศลปากร]

การเลอกประเมนผลกระทบจากงานวจยและพฒนาเพยงไมกโครงการจะสามารถนำาไปใชในการอธบายใหกรรมาธการงบประมาณไดหรอไม [วญญ รตนปตกรณ สำานกงานกองทนสนบสนนการวจย]

ภาคผนวก ง รายละเอยดการสมมนาครงท 3

83


เรอง ระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ“ :จากกรอบแนวคดสแนวทางการปฏบต”

จดโดย สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต รวมกบสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

วนพธท 25 กรกฎาคม 2555 เวลา 08.30 – 12.00 น.ณ หองประชมพาโนรามา 1 ชน 14 โรงแรมดเอมเมอรลด (ถนน

รชดาภเษก)


การวจยและพฒนาทมประสทธภาพและประสทธผลมสวนสำาคญในการเพมศกยภาพและขดความสามารถในการแขงขนทางดานเศรษฐกจของประเทศ อยางไรกตาม ทผานมา ยงไมพบวามการทำาการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศอยางเปนระบบและเตมรปแบบ สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) จงไดมอบหมายใหคณะผวจยจากสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ) ดำาเนนโครงการวเคราะหสถานะการวจยและพฒนาของประเทศ และจดทำาระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ เพอใหผทเกยวของมขอมลสำาหรบใชในการเปรยบเทยบผลงาน (Benchmarking) และปรบนโยบายและยทธศาสตรการวจยและพฒนาใหตอบสนองตอความตองการของภาคธรกจและภาคประชาชน

หลงจากทคณะผวจยไดนำาเสนอกรอบแนวคดและตวชวดสำาหรบระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศทงตวชวดภาพรวม

84

และตวชวดเฉพาะสาขาไปแลวนน บดนคณะผวจยไดมการทดสอบเบองตนในการรวบรวมขอมลเพอจดทำาตวชวด และจดทำาขนตอนแนวทางปฏบตสำาหรบระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศเปนทเรยบรอยแลว สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย ภายใตการสนบสนนของสำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต จงรวมกนจดการสมมนาเรอง ระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ“ : จากกรอบแนวคดสแนวทางการปฏบต” ขน เพอนำาเสนอผลการศกษาดงกลาว และรวบรวมความคดเหนทไดจากผเขารวมสมมนาทกทาน ไมวาจะเปนผใหและผรบทนวจย มาสงเคราะหตอ เพอใหไดมาซงระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศทมความเหมาะสมและสามารถกอใหเกดประโยชนสงสดตอการพฒนาประเทศ


7. เพอนำาเสนอผลการทดสอบการจดทำาตวชวดสำาหรบระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศโดยใชขอมลจรง

8. เพอนำาเสนอขนตอนการดำาเนนการในการจดทำาตวชวดสำาหรบระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ

9. เพอรบฟงและแลกเปลยนความคดเหนกบทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาควชาการ เกยวกบผลการทดสอบการจดทำาตวชวดโดยใชขอมลจรง และขนตอนในการดำาเนนการในการจดทำาตวชวดสำาหรบระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ


เจาหนาทจากหนวยงานใหทนวจยหลกของประเทศ ไดแก สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) สำานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) สำานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) สำานกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลยและ

85

นวตกรรมแหงชาต (สวทน.) สำานกงานพฒนาการวจยการเกษตร (สวก.) และสถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) รวมทงผประกอบการเอกชนทมการทำาวจยและพฒนา ตลอดจนนกวชาการจากมหาวทยาลยและสถาบนวจยตางๆ และผทรงคณวฒ ประมาณ 70 ทาน


9. ผลการทดสอบการจดทำาตวชวดสำาหรบระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศโดยใชขอมลจรง

10. ขนตอนการดำาเนนการในการจดทำาตวชวดสำาหรบระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ

86


เรอง ระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ“ :จากกรอบแนวคดสแนวทางการปฏบต”


วนพธท 25 กรกฎาคม 2555 เวลา 08.30 – 12.00 น.

ณ หองประชมพาโนรามา 1 ชน 14 โรงแรมดเอมเมอรลด (ถนนรชดาภเษก)08.30 - 09.00 น. ลงทะเบยน 09.00 - 09.10 น. กลาวเปดการสมมนา

โดย นางกาญจนา ปานขอยงาม รองเลขาธการคณะกรรมการวจยแหงชาต

09.10 - 10.15 น. นำาเสนอผลการศกษา ระบบการประเมนผลการวจยและ“พฒนาของประเทศ:

จากกรอบแนวคดสแนวทางการปฏบต”โดย ดร. สมเกยรต ตงกจวานชย

ดร. เชษฐา อนทรพทกษดร.เสาวรจ รตนคำาฟสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ)

10.15 - 10.30 น. รวมรบประทานอาหารวาง 10.30 – 12.00 น. เปดเวทรวมแสดงความคดเหน 12.00 น. รวมรบประทานอาหารกลางวน (หองอาหารคอฟฟ ชอป ชน 1)

87

สรปขอคดเหนและขอเสนอแนะจากผเขารวมการสมมนา ครงท 3เรอง ระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ“ :

จากกรอบแนวคดสแนวทางการปฏบต”วนพธท 25 กรกฎาคม 2555 เวลา 08.30 – 12.00 น.

ณ หองประชมพาโนรามา 1 ชน 14 โรงแรมดเอมเมอรลด (ถนนรชดาภเษก)

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ภาพรวม ควรระวงความนาเชอถอของแหลงขอมลนำามาใชวเคราะห เพราะใน

บางครงขอมลของหนวยงานเดยวกนแตเหมอนขอขอมลแตละครงกไดขอมลไมเหมอนกน (ผศ.ดร. อรศร เทยนประเสรฐ ม.ศลปากร)

ขอมลเรองลขสทธทยงอยในกระบวนการพจารณาควรทจะมการนบดวยหรอไม เหมอนกน (ผศ.ดร. อรศร เทยนประเสรฐ ม.ศลปากร)

ควรจดทำาหมายเหตของขอมลวามขอสงเกตในการตความอยางไรบาง เชนเนองจากการจดทำาระบบวจยนเปนแบบ cross section ซงเราจะไมทราบวา output ของปน เกดจาก input ปไหน(ศาสตราจารยกตตคณ ดร. เทยนฉาย กระนนทน)

หากมการจดทำาขอมลเปนแบบ time-series ควรมการรวมกลม (group) เปนชวงป เชนขอมลชวงป 2551-2554 (ศาสตราจารยกตตคณ ดร. เทยนฉาย กระนนทน, ผศ.ดร. สชาต ตนธนะเดชา ม.เจาพระยา)

ระบบวจยจะสอดคลองกบนโยบายวจยและตอบโจทยความตองการของประเทศไดหรอไม (ผศ.ดร. สชาต ตนธนะเดชา ม.เจาพระยา)

89

ควรตอบใหไดวา net return on investment จากงานวจยเปนบวกหรอลบ เพราะเมอตความวาการวจยถอเปนการลงทน แตการลงทนโดยทวไปนนมความเสยง (ศาสตราจารยกตตคณ ดร. เทยนฉาย กระนนทน)

นโยบายวจยของไทยจะสอดคลองกบแผนของ สศช. (นายกฤษณธวช นพนาคพงษ รองเลขาธการคณะกรรมการวจยแหงชาต)

ตวชวดดานปจจยนำาเขา อาจมตวชวดเรองคณภาพของนกวจย เชน มจำานวนนกวจย

ทงหมดมกเปอรเซนตทสรางผลผลตไดอยางแทจรง (รศ.ดร. สขกจ ยะโสธรศรกล ม.นเรศวร) ความสามารถเขยนภาษาองกฤษไดด (ผศ.ดร. อรศร เทยนประเสรฐ ม.ศลปากร)

อาจจะมปญหาเรองการนบซำาของจำานวนนกวจยในกรณทโครงการทมลกษณะเปน sub-contract ใหกบนกวจยในมหาวทยาลย (รศ.ดร. สขกจ ยะโสธรศรกล ม.นเรศวร)

กรมวทยาศาสตรบรการ กมขอมลเรองการรบรองหองปฏบตการวทยาศาสตร ซงถอเปนอกแหลงขอมลหนงได (คณอาภาพร กรมวทยาศาสตรบรการ)

การเกบขอมลเรองงบลงทนดานการวจยควรมจะครอบคลมยงหนวยงานอนๆ ดวย เชน งบวจยและพฒนาของกรมวชาการเกษตร (คณอคคพล เสนาณรงค สถาบนวจยเกษตรวศวกรรม)

ตวชวดดานกระบวนการบรหารจดการ ควรมตวชวดเรองจำานวนผเขารวมการถายทอดเทคโนโลย (คณ

อาภาพร กรมวทยาศาสตรบรการ) ควรมการจดทำาตวชวดดานการบรหารจดการทจบตองไมไดแตม

สวนทำาใหการวจยสำาเรจ (ผศ. พชรน ดำารงกตตกล สกว)

90

ควรมตวชวดความสำาเรจของงานวจยวาเมอไดรบทนไปสามารถทำาการวจยไดเสรจสนเปนสดสวนเทาใด (ศาสตราจารยกตตคณ ดร. เทยนฉาย กระนนทน)

ควรมตวชวดเรองความรวมมอในการวจยระหวางภาครฐและเอกชน (ผศ.ดร. สชาต ตนธนะเดชา ม.เจาพระยา)

ตวชวดดานผลผลต สาเหตทมจำานวนสงตพมพเพมมากขนอาจเนองจากการตพมพผล

งานสะดวกมากขน (ผแทนจาก สวรส.) ควรมตวชวดทแสดงถงคณภาพของงานตพมพ (ผแทนจาก

สวรส.) เรอสทธบตรอาจมตวชวดเรองสดสวนการนำาไปใชวามมากนอยเทา

ไหร (รศ.ดร. สขกจ ยะโสธรศรกล ม.นเรศวร) ตวชวดเรองจำานวนสทธบตรควรรวมจำานวนสทธบตรทยนขอดวย

(คณศศธร ศวะนนทากรณ BIOTEC)

ตวชวดดานผลลพธ/ผลกระทบ ควรใหผใช (end- user) มสวนรวมในการประเมนผลรวมกบท

ปรกษา ควรใสขอมลเพอจะใชในการประเมนระบบใน post-NRPM (คณ

รตนา เพชรอไร ม.มหดล) ในการประเมนผลกระทบ อาจเปนการรวมหลายๆ โครงการเขาดวย

กนแลวประเมนเปนชดวจย (ดร.เพยรพรรค ทศคร)

91

ภาคผนวก จ รายละเอยดการสมมนาครงท 4


เรอง ระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ“ :สรปขอเสนอเพอการนำาไปปฏบตจรง”


วนองคารท 4 กนยายน 2555 เวลา 08.30 – 12.00 น.

ณ หองแมจก 3 ชน 2 โรงแรมมราเคลแกรนด คอนเวนชน (ถ.แจงวฒนะ)


การวจยและพฒนาทมประสทธภาพและประสทธผลมสวนสำาคญในการเพมศกยภาพและขดความสามารถในการแขงขนทางดานเศรษฐกจของประเทศ อยางไรกตาม ทผานมา ยงไมพบวามการทำาการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศอยางเปนระบบและเตมรปแบบ สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) จงไดมอบหมายใหคณะผวจยจากสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ) ดำาเนนโครงการวเคราะหสถานะการวจยและพฒนาของประเทศ และจดทำาระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ เพอใหผทเกยวของมขอมลสำาหรบใชในการเปรยบเทยบผลงาน (Benchmarking) และปรบนโยบายและยทธศาสตรการวจยและพฒนาใหตอบสนองตอความตองการของภาคธรกจและภาคประชาชน

92

หลงจากทคณะผวจยไดนำาเสนอกรอบแนวคดและผลการจดทำาตวชวดสำาหรบระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศในเบองตนไปแลวบางสวนนน บดน คณะผวจยไดพฒนาปรบปรงตวระบบและขอมลทใชเพมเตม เพอใหมความถกตอง สมบรณ สอดคลอง และเหมาะสมกบการนำาไปปฏบตจรงยงขน สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย ภายใตการสนบสนนของสำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต จงรวมกนจดการสมมนาเรอง ระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของ“ประเทศ: สรปขอเสนอเพอการนำาไปปฏบตจรง” ขน เพอนำาเสนอผลการดำาเนนการดงกลาว และรวบรวมความคดเหนทไดจากผเขารวมสมมนาทกทาน ไมวาจะเปนผใหและผรบทนวจย มาสงเคราะหตอ เพอใหไดมาซงระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศทมความเหมาะสมและสามารถกอใหเกดประโยชนสงสดตอการพฒนาประเทศ2. วตถประสงค

10. เพอนำาเสนอแนวคดและแนวทางการดำาเนนการในการจดทำาตวชวดสำาหรบระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ

11. เพอนำาเสนอผลการจดทำาตวชวดสำาหรบระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศโดยใชขอมลจรง

12. เพอแสดงตวอยางการประเมนผลกระทบจากการวจยและพฒนาในแตละสาขา

13. เพอรบฟงและแลกเปลยนความคดเหนกบทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาควชาการ เกยวกบผลการทดสอบการจดทำาตวชวดโดยใชขอมลจรง และขนตอนในการดำาเนนการในการจดทำาตวชวดสำาหรบระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ


93

เจาหนาทจากหนวยงานใหทนวจยหลกของประเทศ ไดแก สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) สำานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) สำานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) สำานกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต (สวทน.) สำานกงานพฒนาการวจยการเกษตร (สวก.) และสถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) รวมทงผประกอบการเอกชนทมการทำาวจยและพฒนา ตลอดจนนกวชาการจากมหาวทยาลยและสถาบนวจยตางๆ และผทรงคณวฒ ประมาณ 70 ทาน


11. ความสำาคญของระบบประเมนผล กรอบแนวคด และคำาจำากดความ

12. ตวชวดสำาหรบระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ

13. ประสทธภาพและประสทธผลของระบบวจยและพฒนาของประเทศไทยและตางประเทศ

14. ตวอยางการประเมนผลกระทบจากการวจยในแตละสาขา

94


เรอง ระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ“ :สรปขอเสนอเพอการนำาไปปฏบตจรง”


วนองคารท 4 กนยายน 2555 เวลา 08.30 – 12.00 น.

ณ หองแมจก 3 ชน 2 โรงแรมมราเคลแกรนด คอนเวนชน (ถ.แจงวฒนะ)08.30 - 09.00 น. ลงทะเบยน 09.00 - 09.10 น. กลาวเปดการสมมนา

โดย นางกาญจนา ปานขอยงาม รองเลขาธการคณะกรรมการวจยแหงชาต

09.10 - 10.15 น. นำาเสนอผลการศกษา ระบบการประเมนผลการวจยและ“พฒนาของประเทศ:

สรปขอเสนอเพอการนำาไปปฏบตจรง”โดย ดร. สมเกยรต ตงกจวานชย รองประธานสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอาร

ไอ) ดร. เชษฐา อนทรวทกษ

นกวชาการ สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ)

ดร. เสาวรจ รตนคำาฟ นกวชาการ สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอาร

ไอ)10.15 - 10.30 น. รวมรบประทานอาหารวาง 10.30 – 12.00 น. เปดเวทรวมแสดงความคดเหน 12.00 น. รวมรบประทานอาหารกลางวน

95

สรปขอคดเหนและขอเสนอแนะจากผเขารวมการสมมนา ครงท 4เรอง ระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ“ :

สรปขอเสนอเพอการนำาไปปฏบตจรง”วนองคารท 4 กนยายน 2555 เวลา 08.30 – 12.00 น.ณ หองแมจก 3 ชน 2 โรงแรมมราเคลแกรนด คอนเวนชน

(ถ.แจงวฒนะ)---------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------

ภาพรวม ควรมการประเมนความพงพอใจของนกวจยและผนำาผลการวจยไป

ใช วามความพงพอใจกบงานวจยหรอไม (ดร. กระหยม ศานตตระกล สถาบนนวตกรรมวชรจนทร)

สาเหตหนงทสดสวนตอบรบการกรอกขอมลนอย เนองจากความนาเชอถอของระบบบนทกขอมล เชน ในบางครง log-in ไมได (รศ. บญชา พลโภคา จฬาลงกรณมหาวทยาลย)

อยากใหมการประสานงานกบหนวยงานอนๆ เชน สมศ. สกอ. หรอ กพร. ใหนำาการประเมนดงกลาวไปใชในหนวยงานดวยเพอลดความซำาซอนในการทำางาน (รศ.ดร. สขกจ ยะโสธรศรกล ม.นเรศวร)

ควรมการแบงหมวดในสาขา S&T ใหละเอยดมากขนเพอใหสามารถสะทอนผลกระทบจากงานวจยไดชดขน (คณภเศก SCG)

การจดทำาตวชวดควรสะทอนมมมองและลกษณะเฉพาะในแตละสาขา ไมควรจดทำาตวชวดชดหนงแลวนำาไปใชไดกบทกสาขาวจย (รศ.ดร. อนนต ทองระอา ม.เทคโนโลยสรนาร, ผศ.ดร. อรศร เทยนประเสรฐ ม.ศลปากร)

การจดทำาระบบวจยจะมผทเกยวของเยอะ (stakeholder) และแตละคนมกจะมองในมมของตวเอง แตไมไดมองภาพรวมของระบบการวจย (รศ.ดร. พระพงศ ทฆสกล ม.สงขลานครนทร)

97

ปจจบนมหาวทยาลยมภาระหนาทในการกรอกขอมลเพอจดทำา KPI ทงจากหนวยงานภายนอกและภายในมหาวทยาลยคอนขางมาก (ผศ.ดร. อรศร เทยนประเสรฐ ม.ศลปากร, ผศ.ดร. สชาต ตนธนะเดชา ม.เจาพระยา)

ควรมตวชวดทเหมาะสมกบแตละประเภทของงานวจยและประเภทของนกวจยเชนนกวจยรนใหม (ผศ.ดร. สชาต ตนธนะเดชา ม.เจาพระยา, พญ.ปรยาพรรณ เพชรปราณ สถาบนนตเวช)

ในคมอปฏบตงาน ตองเขยนรายละเอยดจากการจดเกบขอมลทงขอสงเกตและขอควรระวงในการนำาขอมลไปใช (ศาสตราจารยกตตคณ ดร. เทยนฉาย กระนนทน)

ในรายงานประจำาปทจะนำาเสนอ ตองใชภาษาทเขาใจงาย และควรอธบายวาแตละตวชวดกอใหเกด contribution ตอระบบวจยอยางไรบาง และมขอจำากดในการตความอยางไร (ศาสตราจารยกตตคณ ดร. เทยนฉาย กระนนทน)

ควรจดใหมการรบฟงความคดเหนตอเนองหลงจากมการ implement ระบบวจยนแลว (คณศศธร ศวะนนทากรณ BIOTEC)

ในการกรอกแบบฟอรมเพอสงขอมลควรเปดพนทใหผกรอกขอมลใสรายละเอยดเพมเตมนอกเหนอจากทกำาหนดไว ซงถอเปนการปรบปรงระบบไปในตวดวย (ศาสตราจารยกตตคณ ดร. เทยนฉาย กระนนทน)

ตวชวดดานกระบวนการบรหารจดการ ควรมการจดทำาตวชวดดานสมฤทธผลและคณภาพของผลงาน

เพมเตม (รศ.ดร. พระพงศ ทฆสกล ม.สงขลานครนทร, ผศ.ดร. อรศร เทยนประเสรฐ ม.ศลปากร)

ควรมตวชวดเรองความรวมมอในการวจยระหวางภาครฐและเอกชน (ผศ.ดร. สชาต ตนธนะเดชา ม.เจาพระยา)

98

อาจมตวชวดเรองกระบวนการบรหารจดการการวจย เชน ความสามารถการบรหารจดการของผจดการบรหารงานวจย เชนเดยวกบตวอยางของประเทศองกฤษ (ผศ. พชรน ดำารงกตตกล สกว.)

ตวชวดดานผลผลต ขอมลเรอง patent granted แทบไมเพมอาจเปนเพราะกรม

ทรพยสนทางปญญามทรพยากรไมพอ เพราะมจำานวนมรอยน application แตละปเปนจำานวนมาก (รศ.ดร. สขกจ ยะโสธรศรกล ม.นเรศวร)

งานวจยทางดานการเกษตรมการจดสทธบตรคอนขางนอย เนองจากตองเรงนำาผลวจยไปใช และเนนไปทการถายทอดความร (รศ.ดร. ศรณย วรรธนจฉรยาประธานสภาวจยแหงชาต สาขาเกษตรศาสตร)

ไมควรใหนำาหนกกบจำานวนสทธบตรมากเกนไปเพราะปจจบนมสทธบตรทไมไดมการนำาไปใชประโยชนคอนขางเยอะ (รศ.ดร. ศรณย วรรธนจฉรยาประธานสภาวจยแหงชาต สาขาเกษตรศาสตร)

ตวชวด การตพมพในวารสาร ทเปน peer review ในระดบนานาชาตอาจกอใหเกดผลกระทบตอสงคมไทยคอยขางนอย (คณภเศก SCG)

99

ตวชวดดานผลลพธ/ผลกระทบ การทำา adoption study ในบางโครงการโดยเฉพาะในสาขา

วทยาศาสตรและเทคโนโลยอาจทำาไดเลยเมอเสรจโครงการเพอใหตอบภาครฐไดวางานวจยดงกลาวสามารถสรางผลกระทบไดอยางไร (รศ.ดร. สขกจ ยะโสธรศรกล ม.นเรศวร)

ควรมการยกตวอยางผลกระทบในดานอนๆ ดวย เชน ผลกระทบเชงคณภาพดานอนๆ (รศ. บญชา พลโภคา จฬาลงกรณมหาวทยาลย)

100

ภาคผนวก ฉ รายละเอยดการประชมระดมความคดเหนสาขาเกษตรศาสตร

รายละเอยดการประชมระดมความคดเหน

เรอง การจดทำาตวชวดเฉพาะสาขาเพอประเมนระบบการ“วจยและพฒนาของประเทศ: สาขาการเกษตร”จดโดย สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.)

รวมกบสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ)วนพฤหสบดท 26 เมษายน 2555 เวลา 13.30

- 16.30 น.ณ หองประชมชน 2 สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย



102

บดน โครงการดงกลาวไดดำาเนนการจนไดตวชวดเฉพาะสาขาเบองตนสำาหรบระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย ภายใตการสนบสนนของสำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต จงรวมกนจดการประชมระดมความคดเหนเรอง การจดทำาตวชวดเฉพาะสาขาเพอประเมนระบบการ“วจยและพฒนาของประเทศ: สาขาการเกษตร” ขน เพอนำาเสนอผลการศกษาดงกลาว และรวบรวมความคดเหนทไดจากผเขารวมสมมนาทกทานมาสงเคราะหตอ เพอใหไดมาซงระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศทมความเหมาะสมและสามารถกอใหเกดประโยชนสงสดตอการพฒนาประเทศ


1. เพอรบฟงและแลกเปลยนความคดเหนกบตวแทนจากหนวยงานวจยดานการเกษตรรวมทงนกวชาการจากมหาวทยาลยและผทรงคณวฒ เกยวกบการกำาหนดตวชวดเฉพาะสาขาสำาหรบระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ


3. กลมเปาหมายและจำานวนผเขารวมการประชม

ตวแทนจากหนวยงานวจยดานการเกษตรเชน สำานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) สำานกงานพฒนาการวจยการเกษตร (สวก.) สถาบนคลงสมองของชาต สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร กรมวชาการเกษตร กรมปศสตว สถาบนวจยยาง กรมการขาว รวมทงนกวชาการจากมหาวทยาลยตางๆ และผทรงคณวฒ ประมาณ 20 ทาน

103

กำาหนดการประชมระดมความคดเหน

เรอง การจดทำาตวชวดเฉพาะสาขาเพอประเมนระบบการ“วจย

และพฒนาของประเทศ: สาขาการเกษตร”จดโดย สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.)

รวมกบสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ)วนพฤหสบดท 26 เมษายน 2555 เวลา 13.30 – 16.30 น.

ณ หองประชมชน 2 สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

13.30 – 14.00 น. ลงทะเบยน14.00 – 14.30 น. นำาเสนอผลการศกษา การจดทำาตวชวดเฉพาะ“

สาขาเพอประเมนระบบการวจยและพฒนาของประเทศ: สาขาการเกษตร”โดย ดร. เชษฐา อนทรพทกษ สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ)

14.30 - 16.30 น. เปดเวทรวมแสดงความคดเหน

105

สรปขอคดเหนและขอเสนอแนะจากการประชมระดมสมองสาขาเกษตรศาสตร

วนพฤหสบดท 26 เมษายน 2555 เวลา 13.30 - 16.30 น.ณ หองประชมชน 2 สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ภาพรวม ระบบประเมนอาจไมครอบคลมภารกจทงหมดทหนวยงานดาน

การเกษตรดำาเนนการอย [กรมสงเสรมการเกษตร] ในการประเมนผลการวจย ควรประเมนในระดบชดโครงการ และ

ควรใชเกณฑการพจารณาทแตกตางกนระหวางโครงการวจยเรมตนและโครงการวจยตอยอด ทงนเนองจากหนวยงานของภาครฐมกจะทำางานวจยในพนท ในขณะทมหาวทยาลยมกจะทำางานวจยเชงลก [สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร (สศก.)]

ระบบประเมนผลการวจยทเขมงวดเกนไปอาจทำาใหหนวยงานวจยขนาดเลกไมสามารถดำาเนนการตอไปได และยงอาจทำาใหนกวจยหนาใหมไมสามารถเกดขนมาได [สกว.]

การสงเสรมใหเกษตรกรปรบปรงวธการทำางานโดยการลองผดลองถกจะนบเปนการวจยและพฒนาหรอไม []

ปจจยนำาเขา เหนดวยวาควรมการแยกคาใชจายทใชในการสงเสรมการเกษตร

ออกจากคาใชจายทใชในการทำาวจย [กรมสงเสรมการเกษตร และ สศก.]

การบรหารจดการ ตองการเพมตวชวดดานการบรหารจดการ เชน การเปนพเลยง

และใหคำาปรกษาแกหนวยงานอนๆ (mentor) [สกว.]

107

ผลผลต ควรใชจำานวนพนธพชใหมทจดทะเบยนขอรบการคมครองใน

ประเทศเปนตวชวด และอาจไมจำาเปนตองไปดจำานวนพนธพชใหมทจดทะเบยนทตางประเทศ เนองจากในทางปฏบตแทบจะไมมการไปจดทะเบยนทตางประเทศ []

ฐานขอมลทใชในการประเมนผลผลตควรมทงฐานขอมล ISI Thomson Reuters และ SCOPUS เนองจากฐานขอมล SCOPUS มการนำาเอาผลงานวชาการทนำาเสนอในการประชมวชาการ (proceedings) มารวมอยดวย [มหาวทยาลยเกษตรศาสตร]

ตองการเพมตวชวดดานผลผลต เชน การใหทนการศกษาตอ [กรมประมง]

ผลลพธ/ผลกระทบ ผลกระทบทเกดขนอาจไมไดเกดจากงานวจยและพฒนา เนองจาก

ยงมปจจยภายนอกอนๆ อก [คณมาลนา วช.] ทำาไมไมใชมลคาเพม (value-added) ในการประเมนผลกระทบ

ทางเศรษฐกจ นอกจากน ในทางปฏบต จะสามารถคำานวณหามลคาสวนเกนทางเศรษฐกจ (economic surplus) ใหครบทกหนวยเศรษฐกจตงแตตนนำาถงปลายนำาไดหรอไม และคาทคำานวณไดจะเกดการนบซำาหรอไม [สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร (สศก.)]

การพจารณาประเมนผลกระทบจากเฉพาะโครงการวจยขนาดใหญจะทำาใหไดขอมลทเปนตวแทนของกลมประชากรหรอไม [คณมาลนา วช.]

ขอมลปจจบนท สศก. มอยซงไดจากการจดเกบในระหวางการลงพนทสำารวจเกษตรกรนาจะสามารถนำามาใชในการประเมนขนตน (preliminary study) และการประเมนการรบงานวจยไปใชประโยชน (adoption study) ได แตไมแนใจวาจะสามารถนำาไป

108

ใชกบการประเมนผลกระทบ (impact assessment) ไดหรอไม (สศก.)

การประเมนการรบงานวจยไปใชประโยชนเนนการประเมนเชงคณภาพมากเกนไปจนอาจทำาใหผถกประเมนไมยอมรบผลการประเมน [มหาวทยาลยเกษตรศาสตร]

109

ภาคผนวก ช รายละเอยดการประชมระดมความคดเหนสาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย


เรอง การจดทำาตวชวดเฉพาะสาขาเพอประเมนระบบการ“วจยและพฒนาของประเทศ: สาขาวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย”จดโดย สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.)

รวมกบสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ)วนศกรท 27 เมษายน 2555 เวลา 13.30 - 16.30 น.




110

บดน โครงการดงกลาวไดดำาเนนการจนไดตวชวดเฉพาะสาขาเบองตนสำาหรบระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย ภายใตการสนบสนนของสำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต จงรวมกนจดการประชมระดมความคดเหนเรอง การจดทำาตวชวดเฉพาะสาขาเพอประเมนระบบการ“วจยและพฒนาของประเทศ: สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย” ขน เพอนำาเสนอผลการศกษาดงกลาว และรวบรวมความคดเหนทไดจากผเขารวมสมมนาทกทานมาสงเคราะหตอ เพอใหไดมาซงระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศทมความเหมาะสมและสามารถกอใหเกดประโยชนสงสดตอการพฒนาประเทศ

111


1. เพอรบฟงและแลกเปลยนความคดเหนกบตวแทนจากหนวยงานวจยดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย รวมทงนกวชาการจากมหาวทยาลยและผทรงคณวฒ เกยวกบการกำาหนดตวชวดเฉพาะสาขาสำาหรบระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ



ตวแทนจากหนวยงานวจยดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย เชน สำานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) สำานกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต (สวทน.) สำานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) รวมทงนกวชาการจากมหาวทยาลยตางๆ และผทรงคณวฒ ประมาณ 20 ทาน

112



และพฒนาของประเทศ: สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย”จดโดย สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.)

รวมกบสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ)วนศกรท 27 เมษายน 2555 เวลา 13.30 – 16.30 น.


13.30 - 14.00 น. ลงทะเบยน14.00 - 14.30 น. นำาเสนอผลการศกษา การจดทำาตวชวดเฉพาะ“

สาขาเพอประเมนระบบการวจยและพฒนาของประเทศ: สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย”โดย ดร. เชษฐา อนทรพทกษ นกวชาการ สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

(ทดอารไอ)14.30 - 16.30 น. เปดเวทรวมแสดงความคดเหน

113

สรปขอคดเหนและขอเสนอแนะจากการประชมระดมสมองสาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

วนศกรท 27 เมษายน 2555 เวลา 13.30 – 16.30 น.ณ หองประชมชน 2 สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ภาพรวม มการใหขอมลวาเคยมความพยายามในการพฒนาระบบประเมนผล

การวจยของประเทศ ตลอดจนหนวยงานสนบสนนทนวจยและหนวยงานทำาการวจยเมอป 2540 แตไมประสบความสำาเรจเทาใดนก [อ.วฒพงษ สกว.]

มการใหขอมลวาในขณะนกำาลงจะม พรบ. วจยแหงชาต (แตไมไดระบวาอยในขนตอนใด) [อ.วฒพงษ สกว.]

ควรหามาตรการทจะสามารถจงใจใหหวหนาโครงการรายงานขอมลสำาหรบการประเมนผลการวจย [สวทช.]

ระบบประเมนผลการวจยมประโยชน แตโครงการวจยของกระทรวงกลาโหมสวนใหญอาจไมสามารถนำาเขาสระบบนได เนองจากเหตผลดานความมนคงและบางโครงการอาจมผลกระทบตอสทธมนษยชน [กระทรวงกลาโหม]

ปจจยนำาเขา มการใหขอมลวาโครงการพฒนาและสงเสรมผมความสามารถ

พเศษทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย (พสวท.) ไดเรมใหทนทำาวจยแกผทเขารวมโครงการปนเปนปแรก หนวยงานทมหนาทในการจดเกบขอมลควรระวงการเกบขอมลซำา [สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.)]

ผลผลต

115

ฐานขอมลสำาหรบใชในการประเมนผลผลตควรมทง ISI Thomson Reuters, SCOPUS และ TCI เนองจากแตละฐานขอมลมจดเดนแตกตางกน โดยฐานขอมล ISI Thomson Reuters ไดรบการยอมรบโดยทวไปวาเปนฐานขอมลทรวบรวมไวแตวารสารวชาการทมคณภาพสง ในขณะทฐานขอมล SCOPUS มความครอบคลมจำานวนวารสารวชาการมากกวาและยงมวารสารวชาการในประเทศทมบทคดยอเปนภาษาองกฤษดวย สวนฐานขอมล TCI ทรวบรวมเฉพาะวารสารในประเทศเทานนกมความสำาคญเชนกน อยางไรกตาม ควรระวงการนบซำา เนองจากวารสารหนงๆ อาจอยในฐานขอมลดงกลาวมากกวาหนงฐานขอมล [อ.วฒพงษ สกว.]

จะมตวชวดจำานวนสทธบตรทมการยนขอหรอไม [สวทช.] ตองการเพมตวชวดดานผลผลต เชน จำานวนนกวจยหนาใหม การ

รวมลงทนทำาวจยและพฒนาระหวางรฐและเอกชน [อ.อภศกด มหาวทยาลยขอนแกน]

มการใหขอมลวาการจดอนดบมหาวทยาลย (QS World University Rankings) ใชขอมลจากฐานขอมล SCOPUS ในขณะท สวทช. ใชฐานขอมล ISI Thomson Reuters ในการประเมนบคลากรภายในองคกร [สวทช.] สวนมหาวทยาลยมหดลใชฐานขอมลอนๆ ประกอบดวยขนอยกบวาบคลากรนนอยในคณะใด เชน การใชฐานขอมล PubMed สำาหรบบคลากรคณะแพทยศาสตร [มหาวทยาลยมหดล]

ผลลพธ/ผลกระทบ ตวชวดผลลพธ/ผลกระทบควรสะทอนใหเหนถงการนำางานวจยไป

ใชประโยชนเชงพาณชย เชงสาธารณะ เชงนโยบาย และเชงสงคม [อ.วฒพงษ สกว.]

116

การประเมนผลกระทบทำาไดยาก และจะมนใจไดอยางไรวาขอมลทไดรบจากหวหนาโครงการทจะใชในการประเมนมความถกตอง [อ.วฒพงษ สกว.]

จะประเมนผลกระทบจากโครงการวจยขนาดเลกซงมอยเปนจำานวนมากอยางไร [อ.วฒพงษ สกว.]

มขอเสนอใหหนวยงานสนบสนนทนวจยออกระเบยบใหโครงการวจยขนาดใหญรายงานผลลพธและผลกระทบทคาดวาจะเกดขน [อ.วฒพงษ สกว.]

117

ภาคผนวก ซ รายละเอยดการประชมระดมความคดเหนสาขาวทยาศาสตรการแพทยและสขภาพ

รายละเอยดการประชมระดมความคดเหนเรอง การจดทำาตวชวดเฉพาะสาขาเพอประเมนระบบการ“วจยและพฒนาของประเทศ: สาขาวทยาศาสตรการแพทย

และสขภาพ”จดโดย สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.)

รวมกบสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ)วนศกรท 11 พฤษภาคม 2555 เวลา 13.30 -

16.00 น.ณ หองประชมชน 2 สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย


การวจยและพฒนาทมประสทธภาพและประสทธผลมสวนสำาคญในการเพมศกยภาพและขดความสามารถในการแขงขนทางดานเศรษฐกจของประเทศ อยางไรกตาม ทผานมา ยงไมพบวามการทำาการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศอยางเปนระบบและเตมรปแบบ สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) จงไดมอบหมายใหคณะผวจยจากสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ) ดำาเนนโครงการวเคราะหสถานะการวจยและพฒนาของประเทศ และจดทำาระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ เพอใหผทเกยวของมขอมลสำาหรบใชในการเปรยบเทยบผลงาน (benchmarking) และ

118

ปรบนโยบายและยทธศาสตรการวจยและพฒนาใหตอบสนองตอความตองการของภาคธรกจและภาคประชาชน

บดน โครงการดงกลาวไดดำาเนนการจนไดตวชวดเฉพาะสาขาเบองตนสำาหรบระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย ภายใตการสนบสนนของสำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต จงรวมกนจดการประชมระดมความคดเหนเรอง การจดทำาตวชวดเฉพาะสาขาเพอประเมนระบบการ“วจยและพฒนาของประเทศ: สาขาวทยาศาสตรการแพทยและสขภาพ” ขน เพอนำาเสนอผลการศกษาดงกลาว และรวบรวมความคดเหนทไดจากผเขารวมสมมนาทกทานมาสงเคราะหตอ เพอใหไดมาซงระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศทมความเหมาะสมและสามารถกอใหเกดประโยชนสงสดตอการพฒนาประเทศ

119


1. เพอรบฟงและแลกเปลยนความคดเหนกบตวแทนจากหนวยงานวจยดานวทยาศาสตรการแพทยและสขภาพ รวมทงนกวชาการจากมหาวทยาลยและผทรงคณวฒ เกยวกบการกำาหนดตวชวดเฉพาะสาขาสำาหรบระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ



ตวแทนจากหนวยงานวจยดานวทยาศาสตรการแพทยและสขภาพ รวมทงนกวชาการจากมหาวทยาลยตางๆ และผทรงคณวฒ ประมาณ 20 ทาน

120



และพฒนาของประเทศ: สาขาวทยาศาสตรการแพทยและสขภาพ”

จดโดย สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.)รวมกบสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ)

วนศกรท 11 พฤษภาคม 2555 เวลา 13.30 - 16.00 น.


13.15 - 13.30 น. ลงทะเบยน13.30 – 14.15 น. นำาเสนอผลการศกษา การจดทำาตวชวดเฉพาะ“

สาขาเพอประเมนระบบการวจยและพฒนาของประเทศ: สาขาวทยาศาสตรการแพทยและสขภาพ”โดย ดร. สมเกยรต ตงกจวานชย สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ)


121

สรปขอคดเหนและขอเสนอแนะจากการประชมระดมสมองสาขาวทยาศาสตรการแพทยและสขภาพ

วนศกรท 11 พฤษภาคม 2555 เวลา 13.30 - 16.00 น.ณ หองประชมชน 2 สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ภาพรวม ระบบประเมนอาจไมครอบคลมภารกจทงหมด (รกษา/ปองกน/สง

เสรม/ฟ นฟ) ทหนวยงานดานสขภาพดำาเนนการอย [กรมอนามย] และอาจไมเหมาะกบภารกจของกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก เนองจากระบบโนมเอยงไปทางการวจยและพฒนาฝงตะวนตก [กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก]

ระบบประเมนเนนเพยงแคการประเมนความคมคาหรอไม [คณพรพศ สวรส.]

ระบบประเมนเนนเพยงแคงานวจยดานเวชปฏบต (interventional study) จนอาจละเลยการประเมนงานวจยโดยการสงเกต (observational study) ทมความสำาคญเชนเดยวกน โดยทนกวจยไทยสามารถทำาไดงายและไมเสยคาใชจายมาก [เครอขายวจยคลนกสหสถาบน (CRCN)]

แนะนำาใหคณะผวจยศกษาระบบประเมนของ Agency for Healthcare Research and Quality (AHRQ) [เครอขายวจยคลนกสหสถาบน (CRCN)]

หนวยงานใดมหนาทในการรวบรวมขอมลสำาหรบการประเมนผลการวจย รวมไปถงการกำาหนดวาโครงการวจยใดตองมการประเมนการรบงานวจยไปใชประโยชนและการประเมนผลกระทบ [สวทช.]

งานวจยดงตอไปนตองเขารบการประเมนผลการวจยดวยหรอไม: งานวจยทใชทนวจยจากแหลงทนอนทไมใชงบประมาณแผนดน (ทงทนภายในของโรงพยาบาลและทนจากภาคเอกชน) [คณะ

123

แพทยศาสตร ศรราชพยาบาล] งานวทยานพนธ [คณพรพศ สวรส.] งานวจยตามโครงการพฒนางานประจำาสงานวจย (routine to research: R2R) [คณพรพศ สวรส.]

ปจจยนำาเขา ผสนบสนนการวจย (non-R&D staff) เชน ผประสานงาน

โครงการ นกชวสถต จะนบรวมเปนปจจยนำาเขาดวยหรอไม [เครอขายวจยคลนกสหสถาบน (CRCN)]

นกวจยททำางานทงการรกษาผปวยในโรงพยาบาลและการวจยและพฒนาในศนยวจยทางคลนกอาจพบความยากลำาบากในการกรอกขอมล FTEs [คณะแพทยศาสตร ศรราชพยาบาล]

การบรหารจดการ ตองการเพมตวชวดดานการบรหารจดการ เชน การสรางเครอขาย

วจย [เครอขายวจยคลนกสหสถาบน (CRCN)] และการพฒนาขดความสามารถบคลากรดานการวจยและพฒนา [เครอขายวจยคลนกสหสถาบน (CRCN)]

ผลผลต ตองการเพมตวชวดดานผลผลต เชน การรวมลงทนทำาวจยและ

พฒนาระหวางรฐและเอกชน [คณะเภสชศาสตร จฬาฯ] งานวจยทเกยวกบภมปญญาชาวบานตพมพเปนผลงานวชาการได

ยาก [กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก] ฐานขอมลสำาหรบใชในการประเมนผลผลตทเสนอ (ISI

Thomson Reuters และ PubMed) มความเหมาะสมแลว แตในการประเมน ควรมการใหนำาหนกความสำาคญแตกตางกน [คณะแพทยศาสตร ศรราชพยาบาล]

ผลลพธ/ผลกระทบ ผลกระทบดานสขภาพทเกดขนอาจไมไดเกดจากงานวจยและ

พฒนา เนองจากยงมปจจยภายนอกอนๆ อก เชน โครงสรางพน

124

ฐาน [คณถาวร สวรส.] และพฤตกรรมทอาจปรบเปลยนไปตามสภาพแวดลอมเมออยในเมอง (urbanization) [กรมอนามย]

มขอควรระวงในการใชตวชวด QALY เชน ยารกษาโรคมะเรงแมจะชวยทำาใหผปวยมชวตเพมขนไมไดมาก แตชวยใหคณภาพชวตชวงทเหลออยดขนมาก [สมาคมผวจยและผลตเภสชภณฑ]

การคำานวณ QALY ตองใชขอมลจำานวนมาก ซงตองใชเวลาในการจดเกบใหถกตองครบถวนและนาเชอถอ [เครอขายวจยคลนกสหสถาบน (CRCN), คณถาวร สวรส.]

อาจตองมการพจารณาการใชขอมลอนๆ เพมเตม เชน ขอมลจากสำานกงานสถตแหงชาต (ไมไดระบชดวาขอมลอะไร) [คณถาวร สวรส.] ขอมลจากการทดลองทางคลนกจากเวบไซต http://www.clinicaltrials.in.th และ http://clinicaltrials.gov ซงรวบรวมขอมลของไทยและสหรฐฯ ตามลำาดบ [เครอขายวจยคลนกสหสถาบน (CRCN)]

ไมแนใจวา QALY เหมาะสมสำาหรบการใชวดผลกระทบหรอไม เนองจากโดยปกตแลว QALY ใชในการวดความคมคาเงน นอกจากน ในการรายงานผล ยงไมแนใจวาจะนำา QALY ทประเมนไดจากแตละโครงการมารวมกนอยางไร [โครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ (HITAP)]

การประเมนผลกระทบจากนโยบายสาธารณสขทำาไดยาก เนองจากไมสามารถระบผทไดรบผลกระทบจากนโยบายนนๆ ไดโดยงาย [คณถาวร สวรส.]

งานวจยสวนใหญในประเทศไทยอาจยงไมสามารถทำาใหเกดผลลพธและผลกระทบไดอยางเปนรปธรรม [คณถาวร สวรส. และคณะเภสชศาสตร จฬาฯ]

ภาคผนวก ฌ รายละเอยดการประชมระดมความคดเหนสาขาสงคมศาสตร

125

http://clinicaltrials.gov/

http://www.clinicaltrials.in.th/


เรอง การจดทำาตวชวดเฉพาะสาขาเพอประเมนระบบการ“วจยและพฒนาของประเทศ: สาขาสงคมศาสตร”

จดโดย สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) รวมกบสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ)





126

บดน โครงการดงกลาวไดดำาเนนการจนไดตวชวดเฉพาะสาขาเบองตนสำาหรบระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย ภายใตการสนบสนนของสำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต จงรวมกนจดการประชมระดมความคดเหนเรอง การจดทำาตวชวดเฉพาะสาขาเพอประเมนระบบการ“วจยและพฒนาของประเทศ: สาขาสงคมศาสตร” ขน เพอนำาเสนอผลการศกษาดงกลาว และรวบรวมความคดเหนทไดจากผเขารวมสมมนาทกทานมาสงเคราะหตอ เพอใหไดมาซงระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศทมความเหมาะสมและสามารถกอใหเกดประโยชนสงสดตอการพฒนาประเทศ


1. เพอรบฟงและแลกเปลยนความคดเหนกบตวแทนจากหนวยงานวจยดานสงคมศาสตร รวมทงนกวชาการจากมหาวทยาลยและผทรงคณวฒ เกยวกบการกำาหนดตวชวดเฉพาะสาขาสำาหรบระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ



ตวแทนจากหนวยงานวจยดานสงคมศาสตร รวมทงนกวชาการจากมหาวทยาลยตางๆ และผทรงคณวฒ ประมาณ 20 ทาน

127



และพฒนาของประเทศ: สาขาสงคมศาสตร”จดโดย สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.)

รวมกบสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ)วนพฤหสบดท 10 พฤษภาคม 2555 เวลา 09.00 – 12.00 น.ณ หองประชมชน 2 สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย


สาขาเพอประเมนระบบการวจยและพฒนาของประเทศ: สาขาสงคมศาสตร”โดย ดร. เสาวรจ รตนคำาฟ สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ)

10.30 - 12.00 น. เปดเวทรวมแสดงความคดเหน12.00 เชญรวมรบประทานอาหารกลางวนในหองประชม

128

สรปขอคดเหนและขอเสนอแนะจากการประชมระดมสมองสาขาสงคมศาสตร

วนพฤหสบดท 10 พฤษภาคม 2555 เวลา 09.00 – 12.00 น.ณ หองประชมชน 2 สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

การประเมนระบบการวจย: ภาพรวม อาจใหมการวดดวยวางานวจยนนๆ ตอบเปาหมายของประเทศ

อยางไร (ศ. ดร. ปราโมทย สถาบนวจยประชากรและสงคม มหดล)

ปญหาของการวจยสวนหนงคอ งานวจยหลายงานมการสงงานไมตรงเวลา ซงอาจระบในแบบสำารวจ ใหหวหนาโครงการระบดวยวาระยะเวลาเสรจสนงานวจยเปนอยางไรเมอเทยบกบแผนงานทไดกำาหนด (ศ. ดร. ปราโมทย สถาบนวจยประชากรและสงคม มหดล)

ควรมการสอบถามในแบบสำารวจถง methodology ของงานวจยวาใชวธการใด (ศ. ดร. ปราโมทย สถาบนวจยประชากรและสงคม มหดล)

การออกแบบระบบประเมนในภาพรวมอาจเรมจากใชฐานขอมลหรอการจดทำาการประเมนในแตละหนวยงานวจยเปนพนฐานในการพจารณาจดทำา (ดร. สตธร สถาบนพระปกเกลา)

ควรมการลดความซำาซอนของงานในการกรอกขอมลเพอไมใหเปนภาระของผวจย(ดร. สตธร สถาบนพระปกเกลา)

เรองการนำาผลงานวจยไปใช อาจจะเรมตนจากภายในหนวยงาน/องคกรนำาไปใชกอน เชน นำาไปใชเปนสวนหนงของการเรยนการสอน (ดร. สตธร สถาบนพระปกเกลา)

130

ควรมการกำาหนดหลกเกณฑการประเมนกวางๆ เพอใหหนวยงานตางๆ สามารถนำาไปประยกตใชได (ดร. สตธร สถาบนพระปกเกลา)

การประเมนระบบวจย: เฉพาะสาขาสงคมศาสตร

ภาพรวม ควรระบสาขาประชากรศาสตร ถอเปนสวนหนงในสาขา

สงคมศาสตร (ศ. ดร. ปราโมทย สถาบนวจยประชากรและสงคม มหดล)

อาจมการยกตวอยาง case ทไมสามารถประเมนได และควรมตวอยางของประเทศอนประกอบดวย เชน ประเทศในเอเชย เปนตน

ผลผลต ควรมการเพมเรองการเผยแพรผลงานวจยผานสอ เปนหนงใน

Output ของงานวจย (ดร. สตธร สถาบนพระปกเกลา) การทจะนำางานวจยตพมพใน journal ตางประเทศอาจจะตองใช

เวลาอยางนอย 2 ป จะมผลงานตพมพออกมา (ผศ.ดร.กตต รฐศาสตร ธรรมศาสตร)

ในเรอง citation ปจจบนจะมบาง journal ทออกมาเพอรองรบผลงานของนกศกษาปรญญาโทใหมพนทในการตพมพผลงาน ซงอาจมคำาถาววา journal ในลกษณะนมคณภาพจรงหรอไม (ผศ.ดร.กตต รฐศาสตร ธรรมศาสตร)

ผลลพธ งานวจยทกระทรวงเปนฝายวาจาง ควรทจะมการเผยแพรผลงาน

วจยเพอใหคนทวไปสามารถเขาถงได ซงถอเปนการเพมการ adoption ของงานวจยไดทางหนง (ดร. วรวรรณ TDRI)

131

ผลกระทบ เรองระยะเวลาของผลกระทบในสาขาสงคมศาสตร อาจจะใชเวลา

นานกวาจะเหนผล และอาจจะหาความสมพนธระหวาง output ไปหา impact คอนขางยาก (ศ. ดร. ปราโมทย สถาบนวจยประชากรและสงคม มหดล)

งานวจยดานสงคมศาสตรบางสาขา เชน เรองผสงอาย/ ความเหลอมลำา อาจจะตเปนตวเงนคอนขางยาก (ศ. ดร. ปราโมทย สถาบนวจยประชากรและสงคม มหดล, ผศ. จารวรรณ มศว.)

งานดานรฐศาสตรหลายงานจะไมไดเปนลกษณะงานวจย แตจะเปนบทความ ซงถอวาม impact ตอสงคมสง (ดร. สตธร สถาบนพระปกเกลา)

การประเมนโดย expert จากภายนอกนน ควรจะมการนำาเสนอวธการประเมนผลดวยวาจะใชวธการใดในการประเมนในแตละสาขา และควรเสนอวธเลอก expert ดวยวาจะมหลกการในการเลอก expert เพอทำางานประเมนอยางไร (ดร. วรวรรณ TDRI)

เสนอวธการวดผลกระทบอยางหนงคอ อาจพจารณาจาก social return of investment (ดร. วรวรรณ TDRI)

ผวจยอาจไมทราบวางานวจยของตนนนมใครนำาไปใชหรอไม โดยเฉพาะผลงานวจยททำาเสรจแลวเปนระยะเวลานาน ดงนนควรทจะมการสอสาร 2 ทาง โดยใหหนวยงานทนำาผลงานวจยไปใช แจงดวยวานำาผลงานวจยใดไปใช (ผศ. จารวรรณ มศว.)

แตละมหาวทยาลยจะมหนวยงานกลาง ซงอาจใหทำาหนาทดเรองผลกระทบของโครงการวจยตางๆ ในมหาวทยาลย (ดร. นสาพร ม. นเรศวร)

การด impact เฉพาะโครงการขนาดใหญ อาจทำาใหโครงการขนาดเลกไมไดถกประเมนในดานผลกระทบ ทงทโครงการนน ถงแมจะมขนาดเลกแตมผลกระทบคอนขางมากในทองถนหรอพนททนำาการวจยนนไปใช (ดร. นสาพร ม. นเรศวร)

132

ภาคผนวก ญ รายละเอยดการประชมระดมความคดเหนสาขามนษยศาสตร

รายละเอยดการประชมระดมความคดเหนเรอง การจดทำาตวชวดเฉพาะสาขาเพอประเมนระบบการ“

วจยและพฒนาของประเทศ: สาขามนษยศาสตร”จดโดย สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.)

รวมกบสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ)วนจนทรท 30 เมษายน 2555 เวลา 09.00 -

12.00 น.ณ หองประชมชน 2 สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย



133

บดน โครงการดงกลาวไดดำาเนนการจนไดตวชวดเฉพาะสาขาเบองตนสำาหรบระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย ภายใตการสนบสนนของสำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต จงรวมกนจดการประชมระดมความคดเหนเรอง การจดทำาตวชวดเฉพาะสาขาเพอประเมนระบบการ“วจยและพฒนาของประเทศ: สาขามนษยศาสตร” ขน เพอนำาเสนอผลการศกษาดงกลาว และรวบรวมความคดเหนทไดจากผเขารวมสมมนาทกทานมาสงเคราะหตอ เพอใหไดมาซงระบบการประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศทมความเหมาะสมและสามารถกอใหเกดประโยชนสงสดตอการพฒนาประเทศ


1. เพอรบฟงและแลกเปลยนความคดเหนกบตวแทนจากหนวยงานวจยดานมนษยศาสตร รวมทงนกวชาการจากมหาวทยาลยและผทรงคณวฒ เกยวกบการกำาหนดตวชวดเฉพาะสาขาสำาหรบระบบประเมนผลการวจยและพฒนาของประเทศ



ตวแทนจากหนวยงานวจยดานมนษยศาสตร รวมทงนกวชาการจากมหาวทยาลยตางๆ และผทรงคณวฒ ประมาณ 20 ทาน

134



และพฒนาของประเทศ: สาขามนษยศาสตร”จดโดย สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.)

รวมกบสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ)วนจนทรท 30 เมษายน 2555 เวลา 09.00 – 12.00 น.



สาขาเพอประเมนระบบการวจยและพฒนาของประเทศ: สาขามนษยศาสตร”โดย ดร. สมเกยรต ตงกจวานชย สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ)


135

สรปขอคดเหนและขอเสนอแนะจากการประชมระดมสมองสาขามนษยศาสตร

วนจนทรท 30 เมษายน 2555 เวลา 09.00 – 12.00 น.ณ หองประชมชน 2 สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ลกษณะเฉพาะของสาขาวชา นกวชาการจำานวนไมนอยเปนศลปน ซงทำาตามกระบวนการวจย

(เชน เขยน proposal ไมได) ดงนน จงมศาสตราจารยในสาขาวชาทางศลปกรรม/จตรกรรมนอย <อาจารยจากคณะโบราณคด>

การประเมน Output การใชแบบสำารวจเบองตนควรใหคนททำาวจยเปนผประเมนดวย

ตนเอง เสนอตวชวด output อนๆ เชน

o การรบเชญเปน keynote Speaker, o Editoro ไปรววงานวจยอนๆo ไปสอบงานวจย PhD

<อ.สวรรณา และ รองคณบด คณะอกษร จฬา> ฐานขอมล TCI แคบเกนไป ควรรวม SCOPUS และแหลงทรวม

งานศลปะ <รองคณบด คณะอกษร จฬา> การใชฐานขอมลวารสารวชาการภาษาองกฤษเปนตววดตรงๆ อาจ

มปญหาในการประเมนเพราะo งานวจยดานมนษยศาสตรสวนใหญเปนภาษาไทยเพราะเปน

ความรทตองการใหเปนประโยชนกบคนไทย/ทองถนมากกวา <อ.ทวศกด ม.นเรศวร>

123

o ไทยและอาเซยนไมไดอยในความสนใจของตะวนตก เหมอนกบจนหรอเอเชยใต ทำาใหการอางองหรอตพมพงานวจยของนกวชาการไทยทเกยวกบประเทศหรอภมภาคมนอย <อาจารยจาก ม.อบล >

o อยางไรกตาม การศกษางานทองถนในตางประเทศ การอางองงานภาษาทองถนในวารสารวชาการถอเปนจดแขง เชน ใน USA งานนนเจาะลกหรอไมจะดทการอางงานภาษาทองถน <อ.สวรรณา>

งานทางโบราณคดจะคาดการณยาก วา งานวจย เชน การขดคน จะมผลผลตมากนอยเพยงใด (บางทลงเงนและลงมอขดแลวไมไดอะไร) <อาจารยจากคณะโบราณคด ม.ศลปากร>

งานทางมนษยศาสตรบางชนอางองบอยครงจนไมตองอางอง คนในวงการกรวา เปนงานของใคร ดงนน การใชอางองตรงๆ จะไมครอบคลม

การประเมน Outcome/Impact การออกแบบระบบประเมนควรตอบคำาถามแรกวา เราตองการให

มนษยศาสตรทำาหนาทอะไรในสงคม งานวจยดานมนษยศาสตรม impact นอย เพราะงบประมาณใน

การทำา R&D นอย <อาจารยจาก ม.อบล > งานวจยดานมนษยศาสตรใชเวลานานกวาจะเกด Impact รวมทง

ควรมงบประมาณสงเสรมใหเกด Impact ดวย <อาจารยจากสถาบนวจยภาษา มหดล>

ตวอยางเชน ผลงานของโมซารท ซงในชวงเวลาของโมซารทยงไมมใครเหนคณคา เทากบในยคปจจบน <อาจารยวทยาลยดรยางคศลป มหดล>

“คณภาพของคนคอพนททางมนษยศาสตร” การวจยทางมนษยศาสตรมผลกระทบโดยตรงตอคณภาพของคนและสงคม

124

มากกวาเศรษฐกจ เชน การคดอยางมเหตผล/สนทรยภาพ ความเขาใจตนเองตอสงคมและโลก ดงนน การวด impact หรอหา present value จงยากกวา ถาจะทำาจรงๆ ตองสอสารใหคนในวงการมนษยศาสตรคดเชง economic value ดวย

มงานพจนานกรมและงานแปล โดยเฉพาะการแปลงานคลาสสคในทางปรชญาทนำาเขามาในวงวชาการไทยม impact ตอการศกษาในเชงทฤษฎในหลายสาขาทงสงคมศาสตรและมนษยศาสตร รวมทงมการอางองมาตลอด <อ.สวรรณา>

125

1.1kms.nrct.go.th/kms/sites/default/files/Research... · Web viewภาพท 3.3 ต วช ว...

Documents

Transcript of 1.1kms.nrct.go.th/kms/sites/default/files/Research... · Web viewภาพท 3.3 ต วช ว...