11 kapital_31 sreda mart 2010

...SAMO IDEJATA E KAPITAL, SE DRUGO E PARI...

SREDA, 31. MART. 2010 | BROJ 11 | GODINA 1 | CENA 20 DEN | TEL. 2 55 1 4 41 | FAKS. 2 58 1 4 40

MBI 10 0,13%MBID 1,50%OMB 0,01%

EVRO/DENAR 61,61DOLAR/DENAR 45,73EVRO/DOLAR 1,35

NAFTA BRENT 81,31EURORIBOR 1,21%

NA ZATVORAWE, VÊRA 30.03.2010, 13.00~.

INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (29.03)

INDUSTRISKA ZONA VO [TIPBIZNISMENITE SKEPTI^NI DEKAZONATA ]E PROFUNKCIONIRA�� STRANA 11

FUEREPRODOL@UVAU[TE 5 MESECI�� STRANA 3

TAVTAVTAVTAVTAVMAKEDONSKITEMAKEDONSKITEMAKEDONSKITEMAKEDONSKITEMAKEDONSKITEGRADE@NICIGRADE@NICIGRADE@NICIGRADE@NICIGRADE@NICIÊKAAT RABOTA NAÊKAAT RABOTA NAÊKAAT RABOTA NAÊKAAT RABOTA NAÊKAAT RABOTA NAAERODROMOT!?AERODROMOT!?AERODROMOT!?AERODROMOT!?AERODROMOT!?

TAVTAVTAVTAVTAVMAKEDONSKITEMAKEDONSKITEMAKEDONSKITEMAKEDONSKITEMAKEDONSKITEGRADE@NICIGRADE@NICIGRADE@NICIGRADE@NICIGRADE@NICIÊKAAT RABOTA NAÊKAAT RABOTA NAÊKAAT RABOTA NAÊKAAT RABOTA NAÊKAAT RABOTA NAAERODROMOT!?AERODROMOT!?AERODROMOT!?AERODROMOT!?AERODROMOT!?

2929

7

ALEKSANDARLEBEDEVNOVIOT MEDIUMSKI MAGNAT

PODOBRA SLIKA ZA RUSIJA PREKUKONTROLA NA ZAPADNITE MEDIUMI?!

ALEKSANDARLEBEDEVNOVIOT MEDIUMSKI MAGNAT

PODOBRA SLIKA ZA RUSIJA PREKUKONTROLA NA ZAPADNITE MEDIUMI?!

GENERALEN DIREKTORNA ELEKTRANI NA MAKEDONIJA

NEMA KRIMINAL PRI NABAVKATA I PRO-DA@BATA NA STRUJA VO MAKEDONIJA

GENERALEN DIREKTORNA ELEKTRANI NA MAKEDONIJA

NEMA KRIMINAL PRI NABAVKATA I PRO-DA@BATA NA STRUJA VO MAKEDONIJA

6

VLATKOÎNGOSKIVLATKOÎNGOSKI

INTERVJUINTERVJU

2BALKANOT GRADI PATI[TA, NIE UDAVENI VO TENDERIBALKANOT GRADI PATI[TA, NIE UDAVENI VO TENDERI

QUPÔ [email protected]Ô ZIKOVzikov@@kappital.com.mk

NAVIGATOR31.03.20102

Vesta deka pozna-tata amerikansko-turska kompanija Bektel Enka }e gradi avtopat so

koj se povrzuvaat Kosovo i Albanija e objavena re~isi vo ist den so vesta deka Makedonija u{te edna{ go prodolùva rokot za izbor na koncesioner za izgradba na sedum delnici dolgi 500 kilometri.Dodeka vo site balkanski zemji intenzivno se gradat avtopati, se probivaat tuneli i se gradat mostovi, zemjite me|usebno se pov-rzuvaat za pointenzivna i polesna razmena na stoki, Makedonija u{te edna{ se etablira kako infrastrukturno slepo cre-vo na Balkanot. Vo zemjata so godini se gradat samo minimalen broj kilometri vo pati{ta, a i onie koi gi imame se vo katastro-falna sostojba. Toa go potvrduvaat i ekspertskite izve{tai i me|unarodnite lo{i ocenki za doma{nata infrastruktura. Postapkata za izbor na koncesioner, koja zapo~na mina ta ta godina , se odloùva nekolku pati po red, bez nekoe logi~no obrazloènie od Vladata. Poslednoto prolongirawe na postapkata za 500 dena, i pod uslov da ne se slu~i u{te edno prolongirawe, zna~i deka idniot konc-esioner na makedonskite avtopati }e se znae na-jrano vo maj idnata go-dina. No, toa povtorno ne zna~i deka idnata godina }e gi dobieme i tolku po-sakuvanite novi avtopati.

Iskustvoto od drugite zemji vo delot na koncesion-iraweto pokaùva deka toa e sloèna postapka koja opfa}a sloèni pro-ceduri i mnogu dokument-acija dodeka proektot dojde do faza na realizacija. Vladata na krajot na mi-natata godina odlu~i del od dràvnite pati{ta od Koridorot 8 da gi dade vo dva paketi vo isto~na i zapadna koncesija. Idniot koncesioner ima obvrska pati{tata da gi izgradi na nivo na avtopati i so niv da upravuva vo narednite 35 godini. Za ovoj proekt, koncesionerot }e treba da vloì okolu edna milijarda evra. Dodeka vo Makedonija izgradbata na pati{ta e na nivo na administra-tivna procedura, Balkanot intenzivno se gradi. Na Kosovo, osven gorespom-enatiot proekt za izgradba na avtopatot Pri{tina-Merdare, }e se izgradi i patniot pravec od Dra~ do kosovskata granica. Proektot vredi 700 mil-ioni evra, a sredstvata gi obezbeduva kosovskata Vlada od buxetot, od don-acii i od krediti. Prva vo patnata infrastruktura e Hrvatska koja ima avtopati so vkupna dolìna od 900 kilometri, a vo poslednive godini intenzivno gradi u{te 410 kilometri. Na-javeno e deka do krajot na 2014 godina }e investira 6,8 milijardi evra za re-konstrukcija na postojnata patna mreà i za gradewe na novi delnici. Srbija, pak, obezbedi bezmalku dve milijardi evra za dovr{uvawe na Koridorot 10. Se gradat delnicite Horgo{-Novi

Sad, obikolnicata vo Belgrad, del od obikol-nicata od Batajnica do Dobanovci, avtopatot Dimitrovgrad-Ni{ i od Leskovac do makedonskata granica. Izgradbata na ovie pati{ta ~ini 1,72 milijardi evra. Vkupnite investicii vo patnata infastruktura vo slednite dve godini }e dostignat 4,4 milijardi evra. Investiciski ciklus vo pati{ta zapo~na i vo Crna Gora. Avtopatot od Bar do Boqare vo dolìna od 169 kilometri, koj }e go povrze jugot so severot na zemjata, e vreden 2,77 milijardi evra i treba da zavr{i do krajot na 2016 godina. ]e se probivaat 48 tuneli i }e se gradat 107 mosta i vijadukti, od koi najdolg }e bide mostot preku Skadarskoto Ezero (pet kilometri). I Albanija vo posled-nite nekolku godini stana gradili{te i pravi ogrom-ni napori za podobruvawe na patnata infrastruktura. Neodamna be{e pu{ten vo upotreba avtopatot Dra~–Kuks-Morine, pa sega od Albanija do Kosovo se patuva za tri ~asa, a pro-bien e i najdolgiot tunel na Balkanot. Bugarija ima avtopati vo dolìna od 331 kilometar, a zapo~na da ja gradi patnata infrastruktura pred nekolku godini. In-tenzivno se gradat i novi pati{ta. Koga }e se pu{tat vo upotreba magistralite Trakija, koja e dolga 400 kilometri, Julin i u{te nekolku pomali Bugarija }e bide me|u liderite na Balkanot spored raz-vienosta na patnata in-frastruktura.

SREDA 31 MART 2010PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

Polovni vozila se uvezeni vo Makedonija otkako Vladata gi namali carinite i akcizite, {to e identi~no so brojot na koristeni avtomobili {to se vnesuvaa vo zemjava za cela godina.

Ministerot za finansii, Zoran Stavreski, tvrdi deka merkata gi dala posakuvanite efekti. “Evidentno e deka carineweto se odviva efikasno za tolku golem broj vozila, {to zna~i deka nema pozna~itelni problemi. Smetam deka merkata gi postigna posakuvanite efekti, kako vo delot na mo`nosta gra|anite da uvezat vozila so poniski tro{oci, taka i vo delot na mo`nosta onie {to imaat vozila so stranski registarski tabli~ki da gi registriraat”, izjavi Stavreski. Spored nego, i prihodite vo buxetot od ovaa merka se solidni, no deka glavnata cel bila da se razdviì pazarot i da se namalat cenite na novite vozila.

Srbija, Bosna, Hrvatska i Slovenija se dol`ni 112 mili-

jardi evra i fakti~ki se pozadolèni od prethodnata dràva SFRJugoslavija (!?) Eden prili~no vidliv “ekspert” denovive ne{to “mrmqa” deka tolku se dol`ni {to }e im se slu~i Grcija ... pa sledi: }e vidat tie sega ...mami~eto(!?), vo stilot deka Makedonija najdobro pominala, a sepak, ovde se gradelo – plo{tadi, stadioni, zgradi ... Ah, leleee!? Vo ovoj vovednik ni{to posebno nema da dodadam na ovie glu-pavi zaklu~oci osven da povtoram ve}e objaveni vesti vo v~era{niot broj na “Kapital”! Sami da zaklu~ite kolku sme “tapa”!Prvata vest: “... Se prodolùvaat rokovite za davawe na makedonskite pati{ta pod koncesija. Vladata odlu~i rokot za dostavu-vawe na barawata da go odloì za u{te ~etiri meseci. Namesto prvi~no predvidenite 360 dena, postapkata ja prodolì na 500 dena. Ako nema novi prodolùvawa na rokovite, idniot konc-esioner za pati{tata }e se znae najdocna vo mart 2011 godina (!??) Ova e vtor pat Vladata da gi prolongira rokovite. Na krajot od minatata godina odlu~i del od dràvnite pati{ta od Koridorot 8 da gi dade vo dva paketi...”E, sega pro~itajte ja vto-rata vest: Avtopatot od Pri{tina do Merdere, koj {to go povrzuva Kosovo so

Albanija, }e go izgradi amerikansko-turskata kompanija Bektel Enka, koja go izgradi avtopatot od Dra~ do kosovskata granica. Dogovorot za izgradba na ovoj pat e teòk 700 milioni evra. Parite }e bidat obezbedeni od buxetot na Kosovo, od krediti i od donacii ... Ovoj paten pravec }e bide {irok 28 metri i }e gi ima site parametri na modernite evropski avtopati. Izgradbata }e startuva na 15 april godinava ...E sega po~ituvani ~itateli najdete barem edna sli~nost vo ovie vesti. Najgolemite raz-liki se vo otsustvoto na nagoni kaj Makedoncite!Epa, tokmu ova sakame da go kaème denovive koga zboruvame za nere-aliziranite, a veteni proekti vo Prerodbata - za padnatite tenderi, pati{tata, }e gi doda-deme hidrocentralite êbren, Gali{te, Bo{kov most, zonite, investito-rite ... Ottuka, namesto direk-torot na Agencijata za stranski investicii da se luti zo{to sme go prenele - kako {to izjavil, neka pomisli (a i ostanatite takvi mnogu vo ovaa Vlada), zo{to pa|aat tenderite!? [to - Kosovo e postabilno od nas za investicii?Bez zadolùvaweto, ako e pametno, nema rast i razvoj! Nemojte da mislite deka Slovencite i Hrvatite se poglupavi od nas ... Dali ste se vozele na avtopatot Zagreb-Split koj sega go prodolùvaat do Du-brovnik! Ili noviot pat od Rieka do Zagreb, {to

“ E GO EBA Ê [TEDA” !?3.500

INTENZIVNO SE GRADAT PATI[TA �

BALKANOT SE POVRZUVA, MAKEDONIJA SE IZOLIRAMakedonija ima avtopati vo dolìna od 208 kilome-tri. Najgolem del se izgradeni vo vremeto na SFRJ. Osven 60-tina milioni evra obezbedeni od Svetska banka za rekonstrukcija na regionalnite i lokalni pati{ta, Vladata nema mnogu so {to da se pofali na ovaa tema. Totalno potfrli na temata na koja gi dobi izborite vo 2006 godina!

prethodnoto vremetra-ewe na patuvawe go skrati za eden ipol ~as (!?) Toa e ne{to kako Gruevski da vi napravi pat do Ohrid i namesto za dva saati, da stignu-vate za 45 minuti (!?) E toa e zadolùvaweto koe na Hrvatska vo pos-lednite godini & donese milioni turisti! Zna~i imalo zo{to, ako se znae deka na-jgolemoto makedonsko dostignuvawe dosega e zadolùvaweto so evroobvrznicata koja gi “zatna” dupkite vo Buxetot lani, admin-istracijata si zema{e plata, jadewe, pa vo toalet – kade {to se znae {to se pravi! Toa e Makedonija – no za takvi raboti i ne treba golemi zadolùvawa! Nie i taka sme naviknati na ajvar ... Zatoa i ne sme dol`ni! Ama i ne sme ìvi ... (!?)

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIKQup~o Zikov

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIKSpasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIKIgor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandar Pisarev

GRAFI^KI I IT DIREKTORNikolaj Toma{evski

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJANade Toma{evska, Igor Toma{evski

FOTOGRAFIJAAleksandar Ivanovski

LEKTORMeri Kondoska

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o ZikovIZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

OFFICE MANAGER I FINANSII: Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:[email protected]

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: [email protected]

REKLAMAAleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:[email protected]; [email protected]

OGLASIDijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: [email protected]

SPECIJALNI PRILOZI:Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, [email protected]

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: [email protected]

Pe~ati: Grafi~ki Centar SkopjeSpored misleweto na Ministerstvoto za kultura za nedelnikot “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i moàt da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

VERICA JORDANOVAjordanova@ka pi tal.com.mk

31.03.2010 3NAVIGATOR

LIDERI NE IM BE[E DENOT

Na specijalniot pretstavnik na Evropskata unija vo Makedonija, Ervan Fuere,

}e mu bide prodolèn mandatot do avgust godi-nava. Ovaa odluka e ob-javena vo Slu`ben vesnik na EU. Za pokrivawe na tro{ocite od 1 april do 31 avgust, Fuere }e dobie 340.000 evra. Ova e vtoro prodolùvawe na manda-tot na Fuere. Poslednoto be{e na {est meseci i Unijata ja ~ine{e 570.000 evra. Fuere vo Makedonija dojde vo 2005 godina. Ova prodolùvawe na negoviot mandat verojatno }e bide i posledno, bidej}i vo juni godinava }e napolni 64 godini i }e mora da zamine vo penzija.Od kancelarijata na misi-jata na Evropskata komisi-ja vo Skopje potvrdija deka e prodolèn mandatot na Fuere. Portparolot, Kon-stantin Jovanovski, veli deka vo fokusot na ev-roambasadorot ostanuvaat istite aktivnosti kako i dosega. “Zada~ata na Er-van Fuere glavno e foku-sirana na prodolùvawe na politi~kiot razvoj na

zemjata vo kontekst na celosna implementacija na Ohridskiot ramkoven dogovor. Zada~ata, pak, na delegacijata na EU vo golem del se fokusira na sledewe na napredokot na zemjata vo ispolnu-vaweto na kriteriumite za ~lenstvo vo EU, kako i na implementacija na Spogodbata za stabili-zacija i asocijacija”, veli Jovanovski.Pred nekolku meseci mediumite informiraa deka navodno postoi ne-soglasuvawe pome|u Fu-ere i Vladata, koja duri razmisluvala da pobara od Brisel povlekuvawe na specijalniot pretstavnik na EU od zemjava. Fuere i Vladata gi demanti-raa vakvite {pekulacii. Toga{ Fuere objasni deka prisustvoto na speci-jalen pretstavnik ne treba da se povrzuva so kriza.“Specijalniot pret-stavnik na EU e tuka za da gi

poddrì, sovetuva, po-mogne i da gi pottikne site reformi {to se potrebni vo edna zemja-kandidat, kako {to e Makedonija”, objasni Fuere.Kancelarijata na speci-jalniot pretstavnik na EU be{e otvorena vo 2001 godina, a specijalen pret-stavnik be{e Fransoa Le-otar. Vo 2005 godina, koga Ervan Fuere go nasledi Leotar, be{e vospostave-na dvojna funkcija na specijalniot pret-stavnik. Pod eden ist pokriv se spoija delegacijata na Ev-ropskata komisija i Kancelarijata na specijalniot pret-stavnik na EU. Prodolùvaweto n a e d n a t a funkcija zna~i prodolùvawe i na drugata.Unijata ima 11 specijalni pret-s t a vnici koi gi promoviraat nejzinite poli-

tiki vo problemati~nite zemji i regioni vo koi tre-ba da se zacvrstat mirot, stabilnosta i vladeeweto na pravoto. EU ima vakvi pretstavnici vo Avgani-stan, Centralna Azija, Sredniot Istok, Juèn Kavkaz, Moldavija, Sudan, Kosovo, BiH, Makedonija i vo drugi zemji.

�

DAMIR POLANÊC

MORALEN ÎN

Ostavkata na prviot ~ovek na Zdruènieto na privatni lekari,

otkako Vladata de-finitivno prese~e deka kapitacijata se na-maluva, ne e pobeda na lekarite. Toa e logi~na reakcija na totalno ignorantskiot odnos kon lekarite od strana na Ministerstvoto za zdravstvo i Fondot za zdravstveno osiguruvawe. Lekarite kone~no re{ija da dignat glas protiv vladinite zdravstveni #reformi#. Kastreweto na kapitacijata za mati~nite lekari, spored nivniot dosega{en lider Stoje Stojmanovski, }e predizvika haos, nezadovolstvo, pad na kvalitetot na zdravstvenata za{tita vo redovite na mati~nite lekari koi }e ostanat bez lider.Stojmanovski tvrdi deka namesto da im se na-maluva i toa malku {to go dobivaat, site 1.300 privatni ordinacii treba da dobijat subvencii od Vladata. Toj smeta deka prvite restrikcii treba da

POBEDNIK

GUBITNIK

� �3 FAKTI ZA... PROCENKI... MISLA NA DENOT

�

Na specijalniot pretstavnik na Evropskata unija vo Makedonija, Ervan Fuere, }e mu bide prodolèn mandatot do avgust godinava. Za pokrivawe na tro{ocite od 1 april do 31 avgust, Fuere }e dobie 340.000 evra.

RUPERT MARDOKMEDIUMSKI MAGNAT

JAS SUM KATALIZATOR NA PROMENITE... NE MO@ETE DA BIDETE USPE[NI POVE]E OD 30 GODINI BEZ DA OSTAVITE NEKOJA LUZNA OKOLU VAS

7,6% 8,3%8,1%

E NAMALEN BROJOT NA RABOTNICI VO IN-DUSTRIJATA VO FEVRU-ARI, SPOREDENO SO ISTIOT MESEC LANI

E NAMALEN BROJOT NA RABOTNICI VO PRERABOTUVA^KATA INDUSTRIJA

POMALKU RABOT-NICI REGISTRIRA[E ZAVODOT ZA STATIS-TIKA VO RUDARSKI-OT SEKTOR

se napravat vo adminis-tracijata i da se namalat novite vrabotuvawa, a ne da se ~epka vo primarnoto zdravstvo. „@alno e ako Vladata smeta deka mati~nite dok-tori se preplateni, bidej}i vkupniot prihod na edna zdravstvena organizacija e okolu 96.000 denari. Od niv im se ispla}aat bruto-plati na vraboten-ite, se kupuva medicinski potro{en materijal, am-pularna terapija, se pla}aat reìski tro{oci i knigovodstveni uslugi”

OD FOTELJA VO ]ELIJA

Neslavno zavr{i „misijata“ na porane{niot potpre-

tsedatel na hrvatskata vla-da i minister za ekonomi-ja, Damir Polan~ec. Aferata „Podravka“, {to ja trese{e Hrvatska vo izminatite meseci dobiva nov tek po v~era{noto apsewe na Polan~ec, koj vo hrvatskite mediumi be{e etiketiran kako mozok na celata operacija. Apseweto na Polan~ec se povrzuva so aferata „Podravka“ i so obidite na menaxerite da ja pr-ezemat ovaa kompanija so pari od nejzinata kasa. Istra`nite organi vo poslednite meseci vodele istraga protiv Polan~ec i poradi somnevawe za malverzacii pri izgrad-bata na osvetluvaweto na fudbalskoto igrali{te vo negoviot roden grad Xelek-ovi}, pokraj Koprivnica. Oficijalno se tovari za zloupotreba na slu`benata polo`ba i ovlastuvawe dodeka be{e minister vo vladata na Ivo San-

ader. Ovaa afera e u{te edna damka vrz imeto na Polan~ec, za koj hrvatskite mediumi smetaat deka e klu~nata alka koja moè da gi pov-rze site aferi od mina-tiot mandat na premierot Sanader.Apseweto na porane{nite dràvni funkcioneri vo Hrvatska e odobreno li~no od premierkata Jadranka Kosor. Zatoa obvinenijata protiv Polan~ec voop{to ne se naivni.

STOJE STOJMANOVSKI

PETER BALA@

Ungarskiot {ef na diplomatijata e vo

balkanska ofanziva za regionalna sorabotka

BASTRI BAJRAMI

Gradona~alnikot gi sovetuva Ara~inovci

da ne pla}aat danoci za da dobijat pari

Namaluvaweto na kapitacioniot bod na mati~nite lekari, od 50 na 45 denari, i na stomatolozite, od 35 na 30 denari, inicira ru{ewe

na primarnata zdravstvena za{tita - tvrdi Vesna Veli}- Stefanovska, pretsedatel na Odborot za zdravstvo na Liberalno-demokratskata partija (LDP). Taa tvrdi deka namalu-vaweto na kapitacijata negativno }e se odrazi vrz kvalitetot na zdravstvenata za{tita, kako i vrz spre~uvaweto, ranata dijagnoza i tretmanot na bolestite. Ovaa merka direktno lo{o }e de-luva i na zdravstvenata za{tita na mladite, bidej}i so nea se zasegnati u~ili{nata medicina i pedijatriskite i ginekolo{kite slu`bi - veli Stefanovska.

BARAK OBAMA

Se obiduva da gi zatop-li zaladenite odnosi

so Kina vo direktni pregovori so Peking

BUJAR OSMANI

Ne samo {to ne go re{i problemot so

lekarite, tuku go uslo`ni i so stomatolozite

VESNA VELI]-STEFANOVSKA �pretsedatel na Odborot za zdravstvo na LDP

PRODOL � @EN MANDATOT NA EVROAMBASADOROT

ERVAN FUERE VO MAKEDONIJA OSTANUVA DO AVGUST

ALEKSANDRA DIMOSKAdimoska@ka pi tal.com.mk

DAMIR POOLALANÊC

-a--

a.

340iljadi evra }e ~ini prodolùvaweto na mandatot na Fuere

SE RU[I PRIMARNATA ZDRAVSTVENA ZA[TITA

t ieto ri,

to a e.a STOJE STS OJOJMANOVSKI

NAVIGATOR31.03.20104

� DVA, TRI ZBORA

� GADGETS

“Srbija od ekonomski i politi~ki pri~ini treba da go vovede evroto. Pobrzo }e se integrirame na evropskiot pazar, na koj izvezuvame 80% od proizvodite. Sega{niot dvovaluten sistem ne e dobar i sozdava periodi~ni krizi“

MIROQUB LABUSprofesor na Pravniot fakultet vo Srbija

“Evropskoto zazdravuvawe od ekonomskata kriza }e bide bav-no, pri {to zazdravuvaweto na finansiskiot sektor nema da pridonese za namaluvawe na golemata nevrabotenost“ DOMINIK [TROS - KAN

pretsedatel na Me|unarodniot monetaren fond

“Grcija ve}e ne moè da go trpi nasilstvoto na fudbalskite stadioni i nema da go poddrùva so pari od dano~nite obvrznici. Vladata privremeno gi ukina site donacii, sponzorstva i olesnuvawa za profesional-niot fudbal“

PANAJOTIS BICAKISdràven sekretar za sport na Grcija

� SVET

...DEN NA @ALOSTMedvedev im oddade po~it na `rtvite

Ruskiot pretsedatel, Dmitrij Medvedev, poloì cve}e vo moskovskoto metro po zav~era{niot teroristi~ki napad.

Vo dvete eksplozii zaginaa 34 lica, a 18 bea povredeni.

...POKLONUVAWE ZA POÎTBaroso se griì za avtomobilskite kompanii

Pretsedatelot na Evropskata komisija, @oze Manuel Baroso, se sretna so pretsedatelot na Evropskata avtomobilska

asocijacija, Diter Ze~e, koj e i izvr{en direktor na Dajm-ler, a be{e povrzan so koruptivni skandali.

...NABIEN RASPOREDSarkozi se vide i so Ban Ki Mun

Pretsedatelot na Francija, Nikola Sarkozi, posetata na SAD ja iskoristi i za sredba so generalniot sekretar na

ON, Ban Ki Mun. Glavna tema na razgovorite bea Bliskiot Istok i Iran.

0-24 �

� FOTO NA DENOT

Acer pretstavi nova linija na prenosni kompjuteri - Acer Ethos. Laptopite se

spakuvani vo ku}i{ta so minimalisti~ki dizajn, no i so naglaseni multimedijalni mo`nosti. Toa {to na prv pogled e zabele`livo e deka tastaturata na laptopite od serijata Ethos se prostira od kraj do kraj. Acer aspire ethos raspolaga so vgraden 5.1-kanalen zvu~en sistem i opcionalen Blur-ray drive. [to se odnesuva do glavniot “pogon” na novite

Ethos laptopi, moè da se odbere laptop so Intel Core i3, i5 i i7 procesor, dodeka za grafikata se griì ATI Mobility Radeon HD 5000. Maksimalniot kapacitet za skladirawe na podatoci iznesuva duri 1,28 TB (preku dva diska). Od priklu~ocite prisutni se HDMI, VGA, eSA-TA i USB. Acer Ethos }e bide dostapen vo dve izvedbi, so 15,5-in~en displej so rezolu-cija od 1.366 h 768 pikseli i so 18,4-in~en displej so rezolucija od 1.920 h 1.080 pikseli.

NOVI PRENOSNI KOMPJUTERI OD ACER

Zasadeni 7,5 mil-ioni drvca Pod sloganot “Rasteme zaedno” v~era na 100 lokacii niz Makedonija bea zasadeni 7,5 milioni drvca vo ramkite na pet-tata akcija “Den na drvo-to-zasadi ja svojata id-nina”. Gra|anite masovno u~estvuvaa vo akcijata, za koja {to dobija neraboten den i besplaten prevoz do mestata kade {to se po{umuva{e. Drvca zasa-dija i pretsedatelot, \orge Ivanov, premierot, Nikola Gruevski, ~lenovi na Vladata, pratenici, pripadnici na ARM, u~enici. Godine{nava akcija }e ima balkan-ski karakter bidej}i po{umuvawe }e se spro-vede i na pograni~nite mesta so Bugarija, Grcija, Albanija i Srbija.

SO SEKOJ KUPEN PRIMEROK NA MAGAZINOT KAPITAL SLEDUVA BESPLATEN DNEVEN VESNIK KAPITAL

K O M E R C I J A L E N O G L A S

31.03.20106

GORAN LEFKOV [email protected]

NEMA KRIMINAL PRI NABAVKATA I PRODA@BATA NA STRUJA VO MAKEDONIJA

Kapital: Denovive ima mnogu obvinuvawa za kriminal pri uvozot vo struja vo direk-tni pregovori?

^ i n g o s k i : N a b a v k a t a na elek tri~na energi -ja e specifi~na rabota. Stanuva zbor za postojan balans pome|u proizvodstvo i potro{uva~ka vo ist mo-ment i zatoa nabavkata na elektri~na energija preku ten-der ne e optimalno re{enie. Za 50 dena odnapred ne moète da nabavite op-timalni koli~ini na en-ergija spored podatocite so koi raspolagate denes. Takvi slu~ai imavme pred da bidat doneseni izme-nite na Zakonot za energe-tika koga Mepso nabavuva{e e l e k t r i ~ n a e n e r g i j a . Toj istata ja nabavuva{e za cela godina odnapred vrz osnova na predviduva-wata vo energetskiot bi-lans, bez da ima uvid vo momentalnite sostojbi so potrebite i potro{uva~kata, osobeno za hidrolo{kata sos-tojba vo proletnite meseci. Ima{e slu~ai koga i pokraj toa {to vo proletnite meseci imavme dobra hidrologija, nie bevme prinudeni da go namaluvame proizvodstvo, da ne gi koristime akumulaci-ite optimalno, zatoa {to ne moè da go otkaè uvozot, koj e definiran odnapred i za koj se ve}e potpi{ani dogovori. Zatoa, minatata go-dina, napravivme tenderi za uvoz na struja, na sekoi tri meseci i uspeavme podobro da go planirame proizvodst-voto i go namalivme uvozot od 704 na 355 gigavat ~asovi.Ako i nie realiziravme ten-der za uvoz na struja za cela godina, normalno deka }e nabavevme spored planiran-iot energetski bilans duri 704 gigavat-~asovi, a tie 355 {to nie gi proizvedovme treba{e ili da ne gi proiz-vedeme ili da gi prodademe kako vi{ok na nekoj trgov-ec po mnogu poniski ceni. Zaradi toa, nabavkata vo svetot e oslobodena od ten-deri, no zatoa postojat drugi mehanizmi, kako sprovedu-vawe na interna postapka vo kompanijata, {to ne e tender, a sepak, ima trans-

parentnost.Kapital: Dobro, kakva e post-apkata pri uvozot vo drugite zemji? îngoski: Vo zemji vo koi nema funkcionalna berza na struja naj~esto na po~etokot na godinata se raspi{uva oglas i se prekvalifikuvaat odredeni kompanii koi {to se trgovci ili proizvoditeli na elektri~na energija od koi vo tekot na godinata moè da se uvezuva elektri~na energija. Potoa, dokolku vi treba energija, po faks im pra}ate barawe za ponuda na koli~ina i cena na site prekvalifikuvani kompanii so {to povtorno go zapazuvate principot na transparentnost. Potoa od site dobieni po-nudi od site tie kompanii se izbira najevtinata. Takvi proceduri postojat vo svetot. Kaj nas vakva postapka s$ u{te ne postoi, iako mina-tata godina napravivme obid da napravime ne{to sli~no od {to ostanaa zbuneti samo na{ite novinari. Zo{to pravite novi tenderski post-apki za uvoz koga ve}e imate napraveno tender za uvoz. Zna~i, s$ u{te ELEM vr{i nabavka na elektri~na en-ergija na klasi~en na~in preku tenderski postapki, no na pokratok rok so cel optimirawe na koli~inite i cenite. Najtransparenten na~in e otvorawe na berza na struja, za ~ie otvorawe ELEM ve}e dve godini se zalaga. Generalno, nema potransparentna postapka od nabavka na elektri~na energija. Slu{am ~esto kako opozicijata veli: tie sa-kaat da pravat biznis so uvoz na elektri~na energija. Tuka nema nikakvi malver-zacii, zatoa {to ima samo eden kriterium. Strujata nema ni boja, ni kvalitet, nitu rok, taa ima samo cena. Ako jas pobaram 50 megavati i mi nudat pet firmi, se razbira deka }e ja odberam najevtinata. Drugo ne moè da se slu~i.Kapital: Kako smetate da se organizira berza vo Make-donija?îngoski: Vo regionot ima berza za struja samo vo Qubqana (SouthPool) koja ima otvoreno svoja filijala vo Belgrad i vo Romanija. Nivni pretstavnici ve}e bea kaj nas i najavija deka sa-

kaat da otvorat kancelarija vo Skopje. No, ne kaàa koga, ne kaàa kako ili {to. Ne mora da bide toa dràvna berza. Mnogu lu|e velat deka toa e biznis. Berzata sama po sebe ne e profitabilna institucija, taa treba da ima tolkava marà kolku {to treba da gi plati lu|eto {to rabotat na berza. Berzata pretstavuva samo transparentna platforma. Ima mnogu komentari deka Makedonija nema da ima likvidna berza! No, pra{uvam - {to e toa likvidna ber-za? Likvidna berza moè{ sekoga{ da se napravi. Na primer, ako ima{ trguvawe od 50 gigavat ~asovi, a za rabota na berzata trebaat dva-trojca lu|e koi }e gi pla}ate po 500 ili po 1.000 evra da ja odrùvaat ber-zata, ili zaedno so zakup za telefoni, internet, soft-ver i sli~no potrebno e mese~no berzata da gen-erira po okolu 5.000 evra. Pri cena na strujata od okolu 40 evra za 1 megavat ~as, zna~i deka vie }e gi istrgu-vate ovie 50 gigavat-~asovi vo vrednost od 2 milioni evra, pri {to za funkcion-irawe na berzata vi trebaat samo 5.000 evra {to pretsta-vuva 0,25% od celata zdelka, ili vo evra toa zna~i deka onoj {to prodava i onoj {to kupuva na berza }e go podelat tro{okot za funcionirawe na berzata na polovina. Poto~no, toj {to prodava namesto 40 evra za 1 megavat-~as, }e dobie 39,95 evra po 1 megavat-~as, a toj {to kupuva namesto 40, }e plati 40,05 evro za 1 megavat-~as. Kapital: [to e so javnite aukcii za proda`ba na struja na ELEM?îngoski: Tie i sega se pravat. Nie vo sreda koga imame vi{ok na struja objavuvame javni aukcii. Od pred nekoe vreme otkako dobivme licenca od strana na Regulatornata komisija, vi{ocite na struja ELEM gi prodava preku na{ata kom-panija kerka - ELEM Trejd koja gi sobira ponudite, i do petok znaeme koja fir-ma ima najpovolna ponuda. Tie doa|aat kaj nas da potpi{at dogovor i pla}aat avansno najdocna do petok do ~etiri ~asot . Strujata naj~esto ja dobivaat od nedela na polno}, do sled-

nata nedela na polno}, osven ako ne e poinaku ponudeno i odobreno.Kapital: So {to }e se bavi firmata ELEM trejd?îngoski: Ovaa firma }e pro-dava struja na nereguliraniot pazar na elektri~na energija. Vi{ocite od energija koi gi ima ELEM po regulirana cena mu gi prodavame na ELEM Trejd, a toj gi prodava na pazar, ako sozdade profit, toj }e ostane vo ELEM Trejd. Vrz osnova na statutar-nite dokumenti so koi e formirana ovaa kompanija del od ovoj profit ostanuva vo ELEM Trejd, a drugiot pogolem del odi vo ELEM so koi sredstva ELEM pona-tamu investira vo obnova i nadgradba na postojnite proizvodni kapaciteti, ili izgradba na novi kapaciteti. Na toj na~in potpomagame da se namali pritisokot za porast na cenite na na{ite proizvodi na ime na potreb-ni investicioni sredstva, i da obezbedime dolgoro~en razvo j na kompani jata .Vo idnina, ako dobie licenca za snabduvawe, ELEM Trejd moè da im prodava struja i na site kvalifikuvani potro{uva~i.Kapital: Kolkavi vi{oci proizveduva ELEM godi{no?îngoski: Minatata godina proizvedovme 277 gigavat ~as-ovi elektri~na energija! Ili odprilika dvojno proizvodst-vo na Kozjak. Ova e okolu pet procenti od vkupnoto proiz-vodstvo na ELEM. Ne gledam zo{to nekoj bi se bunel zo{to ELEM Trejd prodava vi{oci! Tie 5% nam ni go optimiziraat proizvodstvoto. Zna~i ako ne gi prodademe - treba da gi potisneme ter-moelektranite. Toa e lo{o, i od tehni~ki i od finan-siski aspekt, elektranite se rasipuvaat, pukaat cevki, imame pogolemi tro{oci, eden den zastoj ~ini 50 il-jadi-60 iljadi evra poradi neproizvedena elektri~na energija. Vo toj slu~aj, ne gledam pri~ina zo{to da ne ja prodademe energijata. Istovremeno, ostvaruvame prihod, i go optimizirame proizvodstvoto. Sekade taka! I vo Srbija i vo Bugarija i vo Hrvatska i Grcija, site prodavaat elektri~na energi-ja. Nekoi velat deka toa bilo konflikt na interesi. Zarem

postoi konflikt na interesi koga edna vinarnica ima i svoj restoran, i vo svojot restoran go prodava svoeto vino? Pa nema verojatno taa vinarnica da prodava tu|o vino, a svoeto da go ~uva? Kapital: Koi investicii se predvideni vo ELEM vo na-redniot period?îngoski: Pokraj modern-izacijata na REK Bitola, prva investicija }e bide osposobuvawe na rudnicite koi ispora~uvaat jaglen za REK Bitola, Brod Gneotino i podinskite sloevi. Ovaa godina zapo~nuvame, a nekade pri krajot na 2011 godina sakame da go stabilizirame toj del so kontinuirana ispo-raka na {est milioni toni jaglen godi{no.Kapital: Za kolku godini o~ekuvate da imate rezervi na jaglen?îngoski: O~ekuvame so ovie dva rudnici – Brod Gneo-tino, poddinskite sloevi koi }e se otvorat i Suvodol da imame jaglen za narednite 25 godini.Kapital: Do koga o~ekuvate da zavr{i rekonstrukcijata na REK Bitola?îngoski: Sekoja godina planirame rekonstrukci-ja odnosno celosna mod-ernizaci ja na po eden turbo-generatorski blok. Ovaa godina zapo~nuvame so prviot, a do 2012 go-dina treba se moderniziraat trite bloka, so {to }e go prodolìme vekot na REK Bitola, i na rudnicite za 25 godini. Vo blizina na sega{nite kopovi za jaglen imame u{te eden rudnik, @ivojno, so rezervi od 80-100 milioni toni jaglen.I toj vo narednite 25 go-dini treba da bide pu{ten vo funkcija. Ova }e ~ini mnogu, no nie za àl nem-ame poevtin izvor na jaglen, i na elektri~na energija. Cenata na doma{niot jaglen dostignuva do 18 evra po ton, dodeka najevtiniot uvozen jaglen 30-40 evra. Za nas najisplatliva e investicijata vo doma{en jaglen.Kapital: [to po istekot na ovie 25 godini koga }e gi iscrpime koli~inite na jaglen od bitolskite rudnici? Dali smetate deka investicii vo Bugarija ili Kosovo se re{enie za makedonskata energetika?

îngoski: Za da se uvezu-va jaglen, treba da imame razviena èleznica. Nie nemame èleznica nitu do REK Bitola, nitu do drugiot rudnik vo Ki~evo. me se ogromni. REK Bitola dnevno tro{i 20.000 toni jaglen. Toa se 20 kompozicii so voz dnevno. Fizi~ki e nevozmo`no da se istovarat 20 kompozicii jaglen dnevno. Lu|eto samo slu{aat, i zbo-ruvaat nekoi raboti, koi nemaat vrska so obi~nata ekonomska matematika . Nie moème da kupuvame odredena koli~ina, i da ja me{ame so na{ata za da moème da go prodolìme ìvotniot vek na na{ata elektrana, no celosno da se posvetime na uvoz na lignit , e mnogu te{ko . Moè da se razmisluva za uvoz na visokokalori~en jaglen, no toga{ rabotite dopolnitelno se uslo`nuvaat so potreba od novi bojleri nameneti za gorewe na ta-kov jaglen, {to e sekako i dopolnitelna investicija koja vo uslovi na zgolemeni ekolo{ki ograni~uvawa moè da bide seriozen problem. No, eve i druga logika. Na primer, {to }e se slu~e{e ako nie vloèvme 400 mil-ioni evra vo Belene kako {to nekoi zagovaraa, i sega da propadne{e proek-tot. Za proekt koj ne e vo Makedonija, i vo koj nem-ame vlijanie, ne smeeme da vloìme tolku golemi pari. Ako imame 400 milioni evra na raspolagawe toa e dovolno da sami izgradime nuklearna elektrana vo Make-donija. Treba da obezbedime 20% od investicijata, a os-tatokot e kredit. Ako sakame da izgradime nuklearka od 1.000 megavati, potrebni ni se okolu dve milijardi evra. Okolu 20% od tie dve milijar-di se to~no tie 400 milioni evra. Koga }e gi imame ovie pari dajte gi na koja bilo banka }e vi dade dve mili-jardi evra, i }e si napra-vime sopstvena nuklearka. Nie vo Kosovo imame edna elektrana, i dalekuvod, no denes ni{to od toa nemoème da koristime.Najisplatlivi se investicii vo doma{ni resursi vo doma{ni kapac-iteti, pa duri i da se ne{to poskapi, tie se tuka, doma i sekoga{ }e bidat na na{e celosno raspolagawe.

INTERVJU

VLATKO ÎNGOSKIGENERALEN DIREKTOR NA ELEKTRANI NA MAKEDONIJAVLATKO ÎNGOSKIGENERALEN DIREKTOR NA ELEKTRANI NA MAKEDONIJA

KAJ STRUJATA IMATE SAMO EDEN KRITIÊN KRITE-RIUM ZA IZBOR. TOA E CENATA I NEMA PROSTOR ZA NIKAKVI MANIPULACII. NIE GI PRODAVAME NA[ITE VI[OCI PREKU ELEM TREJD I EVENTU-ALNO POSTIGNATIOT PROFIT PODOCNA GO RE-INVESTIRAME VO KOMPANIJATA. DO 2012 GODINA PLANIRAME DA GI MODERNIZIRAME TRITE BLOKA NA REK BITOLA I DA GO PRODOL@IME NIVNIOT VEK NA TRAEWE ZA DOPOLNITELNI 25 GODINI

KAJ STRUJATA IMATE SAMO EDEN KRITIÊN KRITE-RIUM ZA IZBOR. TOA E CENATA I NEMA PROSTOR ZA NIKAKVI MANIPULACII. NIE GI PRODAVAME NA[ITE VI[OCI PREKU ELEM TREJD I EVENTU-ALNO POSTIGNATIOT PROFIT PODOCNA GO RE-INVESTIRAME VO KOMPANIJATA. DO 2012 GODINA PLANIRAME DA GI MODERNIZIRAME TRITE BLOKA NA REK BITOLA I DA GO PRODOL@IME NIVNIOT VEK NA TRAEWE ZA DOPOLNITELNI 25 GODINI

31.03.2010 7FOKUS

e operira so izgradbata, odnosno }e go vr{i nadzorot i kontrolata vrz grade`nite raboti na podizveduva~ite. TAV, kako {to najavivme, }e angaìra makedonski grade`ni kompanii. Vo mo-mentov sme vo zavr{na faza na pregovori so nekolku makedonski kompanii, no s$ u{te ne sme odlu~ile koi }e gi angaìrame”, izjavi za Kapital Alper Ersoj, zame-nik-generalen operativen me-naxer na TAV Makedonija.Toj tvrdi deka vo momentov se raboti na ras~istuvawe na terenot kade {to treba da se gradat terminalot i administrativnata zgrada i nema nikakvo odloùvawe ili prolongirawe na izgrad-bata.

“Se raboti na terenot, se se~at drvata, se ras~istuva zemji{teto, se premestuva elektri~nata instalacija. S$ se odviva spored predv-idenata dinamika i nema nikakvo odloùvawe”, objas-nuva Ersoj.Vo grade`nite kompanii velat deka podolgo vreme komuniciraat so turskiot investitor, gi pratile svoite ponudi i sega ja ~ekaat odlu-kata na TAV. Site se nadevaat deka }e ja zemat rabotata. Nekoi ve}e rabotele na re-konstrukcija i izgradba na skopskiot aerodrom, kade }e se vr{at najgolemite grade`ni zafati, pa zatoa o~ekuvaat da bidat izbrani za podizveduva~i. Del od grade`nicite ispratile go-tova ponuda i vrz osnova na dosega{nite razgovori so TAV veruvaat deka }e potpi{at dogovor. Od menaxmentot na TAV ne kaùvaat so kolku kompanii se dogovaraat, no velat deka pregovorite se pri kraj.

GRADE@NICITE ÊKAATMakedonskite grade`ni kom-panii se vo is~ekuvawe na kone~nata odluka na investi-torot. Ne sakaat da zboruvaat za nivnite ponudi, no velat deka pregovorite se pri kraj i deka posle praznicite bi trebalo da se znae koi kom-panii }e bidat angaìrani vo modernizacijata na aero-dromite. “Ve}e edna godina pregov-

arame so TAV za izgradbata na na administrativnata zgrada i na terminalot, koi }e se gradat vo prvata faza. Slednata nedela treba da fini{iraat pregovorite, po {to se nadevame deka }e potpi{eme dogovor so TAV”, velat od Grade`niot institut. Dvete najgolemi grade`ni kompanii vo Makedonija, Beton i Granit, ve}e rabotele na izgradba i rekonstrukcija na skopskiot aerodrom i o~ekuvaat deka }e bidat edni od glavnite podizveduva~i.“Ja isprativme na{ata po-

nuda i sega ~ekame odgovor od nivna strana” veli Trajko Trpeski, generalen direktor na Beton. Toj pozitivno ja ocenuva odlukata na tur-skiot investitor, makedonski grade`ni kompanii da bidat izveduva~i bidej}i imaat do-bra grade`na operativa. “Se nadevam deka }e ja dobieme rabotata za izgradba na aerodromot. Beton ima rabo-teno na skopskiot aerodrom. Vo 2001 godina po~navme so izgradba na carinskiot

TRAJKO TRPESKIGENERALEN DIREKTOR NA BETONPregovarame so TAV. Ja isprativme na{ata ponuda i ~ekame odgovor od nivna strana. Se nadevam deka }e ja dobieme rabotata za izgradba na aerodromot.

ALEKSANDRA [email protected]

ZA 20 MESECI NOV AERODROM VO SKOPJEKoncesionerot TAV od 1 mart oficijalno po~na da upravuva so aerodromite vo Skopje i vo Ohrid. Tur-skata kompanija se obvrza vo narednite 20 godini da upravuva so aerodromot Aleksandar Veliki, na koj vo narednite 20 meseci }e se izgradi nova terminalna zgrada, deset pati pogolema od postojnata, i }e ja prodolì pistata za 500 metri. Na skopskiot aerodrom }e se gradi i nova administrativna zgrada, a na ohridskiot }e se modernizira postojnata. ]e bidat izgradeni i pogolem parking-prostor, nova protivpoàrna stanica i }e se otstranat voenite objekti. Aerodromot Sveti Apostol Pavle vo Ohrid vo rok od 12 meseci }e dobie renoviran prostor za patnicite, hangar i VIP-terminal i }e se zgolemat parkirali{tata. TAV se obvrza da gradi i kargo-aero-drom vo [tip, no ovaa investicija se odloì.

Turskiot investi-tor TAV, koj od 1 mart stopanisu-va so skopskiot i o h r i d s k i o t aerodrom, zasi-leno pregovara so

makedonskite grade`ni kom-panii, za toa koj }e gi gradi dvata aerodromi. Pome|u makedonskite grade`nici postoi golema borba koj da go dobie biznisot vreden 200 milioni evra, ili barem del od nego. Grade`nite raboti na Aleksandar Veliki moè da zapo~nat zatoa {to TAV ve}e registrira{e vo zem-java grade`na kompanija - TAV akpe akfen. Sepak, ima malo zadocnuvawe vo celiot proces zatoa {to oficijal-niot start na izgradbata na administrativnata zgrada i na terminalot na skopskiot aerodrom treba{e da bide na sredinata od mart, koga prvata lopata treba{e da ja frli turskiot premier Rexep Taip Erdogan. “Grade`nata kompanija }

� TAV PREGOVARA SO MAKEDONSKI GRADE@NI KOMPANII

GRADE@NICITE VO BORBA ZA IZGRADBA NA AERODROMOT

VO OÊKUVAWE NA OFICIJALNIOT START NA GRADE@NITE RABOTI ZA RE-KONSTRUKCIJA I MODERNIZACIJA NA SKOPSKIOT I OHRIDSKIOT AERODROM, KADE PRVATA LOPATA TREBA DA JA FRLI TURSKIOT PREMIER REXEP TAIP ER-DOGAN, SE ZAOSTRUVA TRKATA POME\U MAKEDONSKITE GRADE@NI KOMPANII. TAV PREGOVARA SO POVE]E KOMPANII VO ISTO VREME, NO NE SE ZNAE KOJ ]E GO DOBIE BIZNISOT VREDEN 200 MILIONI EVRA ILI BAREM DEL OD NEGO.

i policiski terminal, no dogovorot be{e raskinat so Javnoto aerodromsko pretpri-jatie”, veli Trpeski.I od Granit ne sakaat da prejudiciraat koja }e bide odlukata na TAV. Ottamu potvrdija deka pregovaraat i deka o~ekuvaat potpi{uvawe na dogovor.“Dosega dva pati Granit rabote{e na rekonstrukcija i izgradba na makedonskiot aerodrom i o~ekuvame i ovoj pat da ja dobieme rabotata”, velat vo Granit.

SE ÊKA TURSKIOT PREMIER DA JA PRESEÊ LENTATA

Turski TAV oficijalno po~na da upravuva so aerodromite Aleksandar Veliki vo Skopje i Sveti Apostol Pavle vo Ohrid na 1 mart. Rakovodst-voto prvo najavi deka ofici-jalniot start na grade`nite raboti }e zapo~ne na sre-dinata od mart, a prvata lopata }e ja frlat turskiot premier Rexep Taip Erdo-gan i makedonskiot Nikola Gruevski. No, ve}e se docni dve nedeli. Od TAV izjavija deka ~ekaat potvrda od tur-skata vlada koga Erdogan }e ima sloboden termin da dojde vo Skopje.“Nema nikakvo odloùvawe. S$ u{te ~ekame potvrda od kabinetot na premierot Erdogan. Zatoa ovoj tajming e malku prolongiran”, veli Ersoj. Se u{te nemaat nikakva in-formacija koj den bi bilo toa, no velat deka i bez toa aktivno se raboti na izgradbata. Spored neo-ficijalnite informacii, se o~ekuva Erdogan vo Make-donija da pristigne so 150 biznismeni i visoki vladini pretstavnici, so {to }e i dade u{te pogolemo zna~ewe na investicijata vredna 200 milioni evra.

STRA[O MILKOVSKIGENERALEN DIREKTOR NA GRANITVo momentov sme vo pregov-ori so TAV za u~estvo vo re-konstrukcijata na skopskiot aerodrom. Dosega dva pati Granit rabote{e na rekon-strukcija i na izgradba na skopskiot aerodrom i se nadevam deka i ovoj pat }e ja dobieme rabotata.

31.03.2010 9VESTI

Vladata zasega ne popu{ta pred mol-bite i zakanite na

privatnite lekari da ne se namaluva kapitacioniot bod od 50 na 45 denari za mati~nite lekari i ginekolozi, i od 35 na 30 za stomatolozite. Od Lekarskata komora na Republika Makedonija baraa itna sredba so premierot Nikola Gruevs-ki za da mu go iskaàt nezadovolstvoto na site lekari od dràvata od

namaluvaweto na vrednosta na kapitacioniot bod, {to moè da prerasne vo revolt. Premierot nema{e vreme da gi primi bidej}i sade{e drvca.Od Lekarskata komora pojasnuvaat deka go baraat premierot oti "minis-terot za zdravstvo nemal mo`nost da ja sogleda sos-tojbata i posledicite {to }e proizlezat od ovaa od-luka, poradi prezafatenost so ostanatite problemi vo zdravstvoto".

Carinata koja {to pred samo ~etiri godini be{e poznata kako mnogu

neefikasna i korumpirana institucija, denes postigna ogromen napredok. Kvalitetot i efikasnosta na carinskoto rabotewe se mnogu podignati i Makedonija ima mnogu do-bri standardi vo delot na prevozot na stoki i lu|e i olesnuvawe na ekonomijata i trgovijata", izjavi vicepre-mierot, Zoran Stavreski na v~era{nata prezentacija na reformate vo Carinata

poddràni od Evropskata unija. Na prezentacijata odràna vo EU-infocentarot be{e kaàno i deka onoj den koga Makedonija }e stane del od Evropskata unija, carinata }e bide integralen del na tamo{nata carina, odnosno taa }e bide funkcionalna i }e gi realizira site predv-ideni aktivnosti."Carinata }e pretstavuva i administracija koja {to }e treba da gi sobira pri-hodite na Buxetot na Evrop-skata komisija, poradi {to

treba vo najbrzo vreme da gi izgradi svoite kapaciteti", re~e Van~o Kargov, direktor na Carinskata uprava.

KOSOVSKATA POLICIJA JA PREZEDE KONTROLATA VRZ GRANICATA SO MAKEDONIJA

PRES-KONFERENCIJA NA DOSTOINSTVO

NAGRADA ZA ISTRA@UVA KO NOVINARSTVO


Grani~nata policija na Kosovo ja prezede kontrolata na granicata so Makedonija, ob-

javija pri{tinskite mediumi.Granicata me|u Makedonija i Kosovo dolga skoro 300 kilometri dosega ja kontroliraa vojnicite na KFOR.Otkako Makedonija i Kosovo potpi{aa dogovor za demarkacija na granicata, a demarkacijata zavr{i, Kosovo ja prezede kontro-lata nad granicata. “Pripadnici na kosovskata grani~na policija od deneska samostojno }e patroliraat na granicata so Makedonija. Zna~itelniot napredok e rezul-tat na minatogodi{niot dogovor postignat so kosovskata grani~na policija, naveduvaat mediumite vo Pri{tina.Se o~ekuva sledniot ~ekor da bide sinhronizacija na rabotata na kosovskata i makedonskata grani~na policija.

Zdruènieto na pripadnic-ite na bezbednosnite sili, Dostoinstvo, na v~era{nata

pres-konferencija izjavi deka vo ovoj moment bara samo 30-tina profesionalni vojnici da bidat vraboteni vo MVR. Tie imaat razbirawe za te{kata ekonomska situacija vo koja se nao|a zemjata, pa }e bidat trpelivi da po~ekaat vrabotuvawe i na drugite pripad-nici na koi vo ovoj moment im prestanala slu`bata vo ARM ili vo specijalnite edinici na MVR. Pretsedatelot na Dostoinstvo, Stojan~e Angelov, izjavi deka od 2013 godina }e bide potrebno da se vrabotuvaat po 200 profesion-alni vojnici godi{no, vo razni bezbednosni strukturi.

Novinarot Petre Dimitrov od redakcijata na “Forum" e dobitnik na prvata na-

grada na konkursot za izbor na "Najdobra istraùva~ka storija na godinata- 2009", {to make-donskiot Institut za mediumi i Visokata {kola za novinarstvo i za odnosi so javnosta godinava ja dodeluvaat po devetti pat. Dimitrov ja dobi nagradata za serijalot tekstovi objaveni vo nedelnikot "Forum", so koi {to ja istraùva denacionalizacijata vo Makedonija. Vtorata nagrada e dodelena na storijata "Sopot" na avtorot [kelzen A}ifi, koja {to be{e objavena na TV Alsat-M vo pove}e prodolènija. Tretata nagrada ja dobi seri-jalot "Makedonska enciklopedija" na novinarkata Evis Halili od dnevniot vesnik "Koha". Ovaa storija e me|u prvite {to otkriva propusti i nelogi~nosti vo dela, na {to podocna se nadovrzaa i ostanatite novinari i mediumi.

LEKARITE EKAAT PRIEM KAJ PREMIEROT CARINATA E SE POEFIKASNA

OP[TESTVO31.03.201010

Dokolku pretpostavi-me deka vo zemjava ima okolu {est mil-ioni mobilni uredi koi ne se koristat,

toga{ vo fiokite vo Make-donija se sokrieni nad 600 iljadi evra, dokolku istite se prodadat kako elektronski otpad. Iako vo Makedonija s$ u{te nema organizirano selektirawe na vakviot ot-pad, sepak, vakvi se pret-postavkite na kompaniite koi {to imaat iskustvo so elek-tronskiot otpad. No, tolku e samo vrednosta na mobilnite telefoni, a dokolku na ovaa suma se priklu~at i starite televizori i monitori so katodni cevki, kako i drugite vidovi elektronski uredi, vo toj slu~aj moè da se dojde do suma od nekolku milioni evra. Sepak, vo dràvava s$ u{te nema strategija za tretirawe na vakviot ot-

Edna od ret-kite makedonski kompanii koja {to sobira elektronski ot-pad, od negoviot izvoz i recik-lirawe godi{no zarabotuva 325 iljadi dolari.

��

VO ELEKTRONSKIOT OTPAD IMA GOLEM POTENCIJAL

[TO SO STARATA ELEKTRONIKA?

GOJKO KE[EQ [email protected]

tie bi imale mnogu pogolem benefit, dokolku dràvava go re{i elektronskiot ot-pad na ist na~in kako {to e re{eno recikliraweto na plasti~nite {i{iwa i hartijata. “Dràvata treba da or-ganizira posebni konte-jneri za elektronskiot otpad, sli~no kako {to napravija so plasti~nite {i{iwa. Komu-nalna higiena i kompanijata za plastika Grin tek, sklu~ija dogovor za selektirawe na plasti~nite {i{iwa, pa niz celiot grad se postavija ko-rpi za plastika a Komunalna higiena istite gi dostavuva do kompanijata. Kako {to e regulirano so plasti~nite {i{iwa istoto treba da se napravi i so elektronskiot otpad, odnosno da se nabavat posebni kontejneri kade {to gra|anite bi gi frlale star-ite uredi”, veli Angeleski. Toj izminatiot period uvidel

pad. Iako oficijalno vo dràvava postojat nekolku kompanii koi go skladiraat i izvezuvaat ovoj vid {teten otpad, sepak, tie rabotat so mali koli~ini i o~ekuvaat dràvata kone~no da orga-nizira selektivno sobirawe na starite elektronski uredi, so {to ne samo {to }e se unapredi nivniot biznis, tuku }e se za{titi i sredinata od opasnite materii na ovoj vid otpad.

OTPADOT SAMO OD KOMPANIITE

Kompanijata Eko Cirkon e edna od nekolkute kom-panii vo Makedonija koja {to i vr{i selekcija na ovoj vid otpad. No, osven so pogolemite op{testveno odgovorni kompanii kako Telekom, ambasadite i del od dràvnite institucii tie nemaat nikakov kontakt so otpadot koj proizleguva od strana na fizi~kite lica. Zlate Angeleski, sopstvenik na kompanijata, veli deka

golem potencijal vo ovoj bi-znis i poradi toa investiral i vo posebna ma{ina koja {to od starite elektronski uredi go oddeluva bakarot. Investicijata go ~inela 70 iljadi evra, me|utoa so nea namesto da izvezuva klasi~en otpad, zapo~nal da izvezuva bakar. Ova e edinstvena ma{ina od vakov vid vo Makedonija.Pokraj bakarot vo elek-tronskiot otpad ima i drugi metali koi {to se zastapeni vo mnogu mali koli~ini, a ima i zlato. Vo momentov vo zemjava nema kompanija koja se zanimava so izdvojuvawe na site vidovi metali od otpadot, {to pretavuva skapa investicija, pa drugiot del od elektronskiot otpad se izvezuva nadvor. Celokup-niot izvoz na Eko Cirkon e namenet za Kina. Kompani-jata godi{no izvezuva okolu 500 toni elektronski otpad, odnosno 325 iljadi dolari. Posledniot izvoz kompani-jata go napravila vo 2008 godina, bidej}i za da izveze{ elektronski otpad, odnosno za da vi pratat kamioni, treba da imate sobrano minimum 22 tona, a bidej}i ima specifi~na teìna mnogu dolgo se sobira. Otkako }e se zapo~ne so sobirawe na elektronskiot otpad i od strana na fizi~kite lica, kompanijata bi imala nekolku pati pogolem izvoz. “Posleden pat izvezovme

vo 2008 godina i prete`no stanuva{e zbor za telefonski centrali od Telekom, no tie kako koli~estva zasega se mnogu mali. Otpadot go do-bivame glavno od kompaniite kako Telekom, od bankite i od nekoi drugi kompanii. Od fizi~ki lica s$ u{te ne dobivame otpad”, veli Angeleski.Angeleski ne moè to~no da pretpostavi kolku ot-pad godi{no bi se sobiral, dokolku i fizi~kite lica zapo~nat organizirano da go frlaat, no, sepak, smeta deka ovoj biznis ima golema

idnina vo Makedonija i tokmu poradi toa intenzivno investira vo ma{ini za pre-rabotka na ovoj vid otpad. “Vo drugite dràvi selek-tiraweto na elektronskiot otpad e re{eno na toj na~in {to kompaniite koi rabotat so nego dobivaat grantovi za reciklirawe od strana na dràvite ili od fondovite na EU, no, kaj nas s$ u{te toa ne funkcionira. Vo Bu-garija, na primer, preku Ev-ropska unija, nekolku firmi dobivaat sredstva za da se zanimavaat so vakov vid otpad”, veli Angeleski.

Investicijata � vo fabrika za reciklirawe na vakov vid otpad e mno-

gu skapa investicija, a ima primeri vo svetot kako vo Kina, na primer, kade {to celi sela ra~no go recikliraat otpadot. Bidej- }i nekoi delovi ne moè da gi raboti ni ma{inata, pa mora da se selektiraat ra~no.

VO MAKEDONIJA SE U[TE SE PALI ELEKTRONSKIOT OTPAD!“Prethodno mnogu ~esto se slu~uva{e da go soberat otpadot i da go zapalat i potoa da izvadat izgoren metal, {to e mnogu {tetno. Nekoi firmi s$ u{te go pravat toa. Zna~i, kaj nas, vo Makedonija, ima katego-rija na palen bakar, dodeka vo zapadnite zemji ovaa kategorija e zabraneta”, veli Angeleski. Ovoj na~in na tretirawe na elektronskiot otpad e mnogu rizi~en bidej}i {tetnite materii od elektronskite uredi zavr{uvaat vo vozduhot.

31.03.2010 11OP[TESTVO

[tipskata o{ti-na tvrdi deka ima zaintere-sirani investi-tori, biznisme-nite od Isto~na Makedonija

nemaat interes za vlez vo zonata, a pre-

mierot najavuva 50 fabri-

ki. Koj }e investira vo {tipska ta industriska zona?

��

VIKTORIJA [email protected]

Koj }e investira v o n o v o o t v or e -nata industriska tehnolo{ko-razvojna zona vo koja pre-

mierot Nikola Gruevski naja-vi otvorawe na 50 fabriki i 10.000 novi rabotni mesta? Dodeka od kabinetot na gradona~alnikot na [tip, Zoran Aleksov, tvrdat deka ovaa zona e zlatna {ansa za da porasne vrabotenosta vo celiot isto~en region, za da se razvie turizmot i lokalnite firmi da ostvarat

sorabotka so stranskite kom-panii, golem del od {tipskite biznismeni se somnevaat deka frlenata lopata izminatiot vikend navistina }e prediz-vika industrisko-tehnolo{ki bum vo op{tinata. Vo lokalnata samouprava tvrdat deka ve}e ima zain-teresirani doma{ni i stran-ski kompanii, no nivnite imiwa se delovna tajna?![tipskite proizvoditeli smetaat deka apsolutno se nepotrebni investicii od ovoj tip vo vreme na te{ko stopanisuvawe. Tie smetaat deka celava rabota e politi~ka, ne ekonomska.Tekstilcite velat deka ne bi

investirale vo vakva zona i se ubedeni deka ni stranskite tekstilni kompanii nema da go storat istoto."Ako stanuva zbor za slobod-na zona od tipot na Bunarxik, kade {to funkcioniraat samo dve fabriki so mal broj vraboteni, toga{ nema potreba da se investira vo nova zona. Stranskite investitori se kaj nas, nie moème da i gi dademe na Vladata, ne taa nam", velat od tekstilnata fabrika Mak-sima od [tip. I vo konditorskata fabrika Makprogres Vin~ini od Vi-nica velat deka ne bi inve-stirale vo vakva industriska

zona zatoa {to imaat dovolno sopstven kapacitet i prostor za ponatamo{en razvoj. Tie se ~uvstvuvaat obespraveni vo odnos na stranskite firmi i povolnostite koi gi im gi nudi zonata. "Bi sakale ovoj proekt da uspee i da se vrabotat mnogu lu|e, no ako rabotava se raz-viva kako taa vo Bunarxik, te{ko deka }e se postigne zna~itelen ekonomski razvoj", velat od Vin~ini. Nekoi od kompaniite vo ovoj region sepak se optimisti~ki raspoloèni deka ovaa zona bi moèla da go pot-tikne ekonomskiot razvoj vo isto~niot region. MIK

Sveti Nikole ocenuvaat za pozitivno s$ {to se gradi, no deka mora da se najde na~in za privlekuvawe stran-ski kapital koj }e generira profit. Od vakvite izjavi lesno moè da se zaklu~i deka doma{nite investitori te{ko }e gi ispolnat uslovite za vlez vo vakvite zoni, a i nemaat golem interes za toa. Tehnolo{kite zoni }e ostanat za stranskite investitori, koi spore izjavata na Mar-jan Jovanov, direktor na Direkcijata za tehnolo{ki industriski razvojni zoni, doprva }e se baraat. "S$ u{te ne moème da kaème

Ev r o k o m e s a r o t z a pro{iruvawe, [tefan File, se nadeva deka }e

se najde re{enie za sporot za imeto me|u Skopje i Atina do krajot na {panskoto pre-tsedatelstvo so EU vo juni godinava. - Se nadevame deka }e bideme vo mo`nost da gi po~neme pristapnite pregovori so Biv{ata Jugoslovenska Re-publika Makedonija. Zemjata napravi fantasti~en progres

minatata godina i poradi toa Komisijata mu prepora~a na Evropskiot sovet da gi zapo~ne pristapnite pregov-ori na krajot na 2009 godina. Se nadevam deka preostana-toto vreme do krajot na {panskoto pretsedatelstvo }e bide iskoristeno i od makedonskata i od gr~kata vlada, za da se najde re{enie za pra{aweto za imeto, {to }e im dozvoli na zemjite-~lenki da dadat zeleno svetlo

za po~etok na pre govor -ite za pol-n o p ra v n o ~lenstvo na Makedonija, izjavi kome-sarot File v o i n t e r -vju za Doj~e vele.

deka ima zainteresirani po-tencijalni investitori. Toa }e go ostavime za periodot po zavr{uvaweto na prvata faza od izgradbata. Momen-talno ne moème da kanime stranski kompanii na livada, mora prethodno da im ponu-dime soodveten teren", izjavi za "Kapital"Jovanov.Prvata faza od izgradbata na slobodnata zona vredna sedum milioni evra opfa}a izgradba na glavniot bulevar vo dolìna od 2,2 kilome-tri, izvedba na vodovodna instalacija i atmosferska i fekalna kanalizaciska mreà. Tie treba da bidat gotovi za edna godina. Razvojnata zona vo [tip e edna od vkupno 11 koi se planiraat . Do krajot na godinata vakvi zoni treba da niknat vo Tetovo, Ki~evo i Radovi{.Zakonot za tehnolo{ki i industriski razvojni zoni e donesen u{te vo 2007 godina, a izmeni vo nego se napraveni vo septemvri minatata godina. So izmenite se dozvoli celos-no osloboduvawe od pla}awe personalen danok na dohod vo period od 10 godini. Pre-thodno zakonot dozvoluva{e 50% osloboduvawe za pet godini. Dràvnata pomo{ se utvrdi na maksimum 50% od investicijata. Za investicija so opravdani tro{oci od 50 milioni evra dràvnata re-gionalna pomo{ }e iznesuva 25 milioni evra.

Evroambasadorot Ervan Fuere gi osudi anti-makedonskite i anti-

albanskite skandirawa na gr~kata vojska za vreme na proslavata na Denot na neza-visnosta na Grcija, izrazuvaj}i nade` deka vakviot ~in se slu~uva za posleden pat. #Faktot deka Vladata vo Gr-cija prezede itni merki za da gi sankcionira storitelite go izrazuva nejzinoto osudu-vawe na tie nastani#, izjavi

Fuere.Toj potencira deka i make-donskata i gr~kata vlada se stremat da sozdadat dobra atmosfera za re{avawe na otvorenite pra{awa i da pokaàt deka sosedite moàt da rabotat i iveat zaedno, no ne so takvi predrasudi koi bile izrazeni od mal broj lu|e.Fuere poso~i deka go deli pozitivniot stav so evroko-mesarot za pro{iruvawe,

[tefan File, za nao|awe re{enie za imeto za vreme na {panskoto pretsedatelstvo so Evropskata unija, bidej}i, kako {to re~e, imale vaèn sostanok vo Brisel minatata nedela.Vo vrska so informacijata deka Nimic }e odi vo Brisel na sredbi so evrokomesarot i so pretsedatelot, Fuere re~e deka ima postojan, nefor-malen kontakt me|u Unijata i medijatorot.

VIKTORIJA MILANOVSKAsorabotka so stranskite kom-

kinvestirale vo vakva zona i

b k kzona zatoa {to imaat dovolno

kSveti N

BIZNISMENITE SKEPTI^NIDEKA ZONATA ]E PROFUNKCIONIRA

PO OTVORAWETO NA INDUSTRISKATA ZONA VO [TIP �

7 milioni evra ~ini prvata faza od {tipskata zona

11 tehnolo{ki zoni najavuva

Vladata

FUERE GI OSUDI NACIONALISTI^KITE ASKANDIRAWA NA GR^KATA VOJSKA

FILE OPTIMIST DEKA E MO@NO RE[ENIEZA IMETO DO JUNI

ALEKSANDRA [email protected]

ALEKSANDRASPASEVSKAspaspapppp sevsevskas a@ka@ a@@@@ pitp tpppp al.a .comco .mk.spasevska@kapital com mk

ALEKSANDAR [email protected]

31.03.2010 13KOMENTARI I ANALIZI

DRVO NA IDNINATA

� KOMENTAR

V~era be{e neraboten den koj site }e treba da go odrabotat! Po

tradicija po ~etvrti pat ova be{e denot na zasadu-vawe na na{ata idnina. Se odrà u{te edna parada na politi~ari, glumci, peja~i i na site onie {to “zna~at” ne{to vo Republi-ka Makedonija, i koi treba da bidat videni na TV.Gi nema{e samo ekspertite koi ne{to znaat kako se podiga idninata na {umite. A tie tri godini nanazad predupreduvaat deka ne{to ne {tima vo sadeweto na “na{ata idnina”. Velat deka se sadi bez {umsko-stopanski planovi. [ansite za drvcata da se fatat, i da opstanat vo surovite uslovi na priro-data se minimalni. Ubavo e {to na{ite “mladi gorani” vodat grià za obnovuvawe na {umskiot fond! A se griì li nekoj za starite {umi ? Ne! Eve argumenti: Makedonija godi{no vo prosek tro{i 1,6 milioni kubni metri ogrevno drvo. Spored godi{niot plan na J.P. Makedonski {umi vo site trieset podra~ni edini-ci na ova pretprijatie na teritorija na celata dràva se se~e samo okolu 600.000-650.000 kubni metri drvo, sopstvenicite na privatnite {umi se~at malku pove}e od 100.000 kubni metri. Razlikata do 1,6 milioni kubni metri ogrevno drvo kolku {to tro{at godi{no makedonskite gra|ani, izne-

Po~ituvani ~itateli ...Va{ite komentari, zabele{ki i pofalbi na temite objaveni vo dnevniot vesnik Kapital, kako i vo magazinot Kapital, moète da gi napi{ete i ispratite na na{iot meil: [email protected] i naskoro i na facebook

... Kontaktirajte so nas, ima zo{to ...

NA NOVIOT AERODROM ]E POLETA I EKONOMIJATA!

Osven moderen aero-drom i sovremen terminal po svetski

standardi, Makedonija }e dobie mnogu pove}e od o~ekuvanoto od izgradbata na aerodro-mite. So angaìraweto na makedonski grade`ni kompanii i so koristewe na doma{ni grade`ni materijali }e se povle~e rast na drugite gran-ki, a toa }e pridonese za rast na celokupnata ekonomija. Pridobivkata za dràvata }e bide u{te pogolema ako del od 350-te stranski kompanii so koi sorabotuva TAV holding odlu~at da letaat i od skopskiot aerodrom. Spored ova, Makedonija bi stanala krstosnica na Balkanot, a so toa }e rastat i stranskite investicii. Od rabotata na makedonskite grade`ni kompanii, koi ~ekaat par~e od kola~ot vreden 200 milioni evra, }e se polni buxetot, }e raste bruto-doma{niot proiz-vod, a so angaìraweto na grade`ni rabotnici }e raste i vrabotenosta. Najgolema zasluga za ova mu se pripi{uva sekako na Mile Janakieski. Iako mladiot minister nekolku-pati padna na ispiti od

po~etokot na svojot mandat koga se raboti za real-izacijata na infrastruk-turnite proekti, moè da se kaè deka }e bide zabeleàn vo istorijata

kako minister koj {to stavi red vo aerodrom-skiot biznis vo dràvava. Aerodromot po~na da se gradi pred eden mesec, a novite gazdi veti ja deka za 20 meseci Skopje }e dobie nov aerodrom so evropski lik. Kolku li samo se ~uvstvuvame ubavo! Pa, neli e ubavo koga s$ }e zavr{i taka pobedni~ki?

suva 900.000 kubni me-tri ogrevna drvna masa na godi{no nivo. Toa e koli~inata koja ja se~e i ja prodava organiziranata mafija. Zarabotka od ovoj biznis na godi{no nivo iznesuva okolu 45 milioni

evra. Za poslednite deset godini na ovoj na~in se inkasirani 450 milioni evra vo privatnite xe-bovi, dràvnata kasa i vo tajnite fondovi.I da ve potsetam u{te ne{to. Od [umarskiot fakultet predupreduvaat deka e mnogu podobro akcijata da se odviva vo noemvri, otkolku na krajot na mart koga vegetacijata ve}e zapo~nala da raste. Da ne zboruvame i za toa deka {umite ni se mnogu bolni, “boroviot ~etnik” gi uni{tuva.

RUBINÔ ZAREVSKIkonsultant za strate{ki menaxment i univerzitetski docent

RUBINÔ ZAREVSKIkonsultant za strate{kimenaxment ii ununuuuuu ivivererrrrrrzizitetetstskiki d dddococccenentt

Vo nekoi mi-nati vremiwa, nastapot na jugoslovenskata fudbalska repr-ezentacija po-

vozrasnite generacii go objasnuvaa kako konfuzno tr~awe bez strategija na terenot so edna cel - da se dojde do topkata i da se postigne gol. Driblinzite, “ma~eweto” na topkata po levoto krilo, sebi~nosta, bea del od individualnite majstorii, no rezultatite izostanuvaa. Edno e da se posakuva, drugo e da se umee, treto e da se prifati rezultatot. Vo ekonomskata termi-nologija efektite od politikite najdobro moè da se sogledaat na teren, a vo odreden del i preku statisti~kite podatoci. Vo dvata slu~ai, faktite koi bea objaveni govorat deka zimata e pred nas. Prognozata za toa kakva }e bide, povtorno nali-kuva na onaa od pred pove}e godini. Umereno obla~en pad, so povre-meni pozitivni periodi, magla vo niskite delovi na ekonomijata, so slabi vrneì od likvidnost. Haos. A kako toa izgleda na teren, stanuva jasno od razlikite pome|u po-datocite i politi~kite soop{tenija. Tie govorat deka moèbi statisti~ki ekonomijata kone~no izlegla od recesija, no za àl industrijata ne se ~uvstvuva dobro. Objaveniot podatok deka industriskoto proizvod-stvo vo mesec fevruari zabeleàlo pad od 13,1% govori vo prilog na procenkite deka 2010 godina }e bide pote{ka od 2009. Vo ovoj slu~aj

stanuva zbor za jasni i precizno objaveni oficijalni informacii od Zavodot za statistika. Dokolku se analiziraat brojkite na kvartalno nivo, za koe vo 2009 go-dina zabeleàvme pad od celi 10,8% vo odnos na 2008 godina, jasno e deka kumulativniot pad na in-dustriskoto proizvodstvo vo 2010 sporedeno so prviot kvartal od 2008 godina }e bide pogolem od 25%. Zagriènosta e pogolema dokolku se analizira strukturata na padot po selektivni industriski granki. Minusot od 13,1% }e be{e i pogolem da ne go “spase{e” zgol-emuvaweto zabeleàno vo sektorot proizvod-stvo i distribucija na energija, gas i voda. So drugi zborovi obilnite do`dovi forsiraa proiz-vodstvo na energija, koe go substituira{e uvozot vo poslednite tri meseci, a ova pridonese za zgolemuvawe na proizvod-stvoto na ovaa indus-triska granka za 31%. Za razlika od ovaa indus-triska granka, padot kaj proizvodstvoto na stoki za {iroka potro{uva~ka i generalno kaj indus-triskata prerabotuva~ka e 20%, {to e alarmantno. “Odnesuvaweto na noj” so zakopuvawe na glavata vo pesok samo prividno zadovoluva. Neprimenata na iskustvata, soglasno site napori na ekonom-skata politika vo uslovi na kriza koi treba da se naso~eni kon proizvod-stvo na stoki za {iroka potro{uva~ka i kon prerabotuva~kata vodi kon negativen razvoj. Celta na ovie politiki

e delumno da se zameni uvozot na ovie proizvodi, a od druga strana da se postigne odreden izvoz na konkurentni proizvo-di. Vtorata cel na poli-tikata e da se kreiraat kapitalni investicii koi bi angaìrale del od doma{nite kapac-iteti. Evidentno e deka strukturata na proiz-vodstvoto na doma{nite kapaciteti ne samo {to ne e podobrena, tuku e i vo isklu~itelno lo{a kondicija poradi nedostigot na investicii. Na toj na~in taa e par-alizirana so nemo`nosta da izvezuva, a doma{nata apsorpciona mo} e re-ducirana na minimum. Kapitalnite investicii poradi nepovolniot buxet i negovata struktu-rata se nedovolni za da angaìraat pogolem del od kapacitetite na kom-paniite. Jasno e deka tie poradi krizata ne moàt ni da se pribliàt do nivoto od pred 2009 godina. Ostanuva pos-lednata opcija, koja spored najavite, treba da vlijae pozitivno, a toa e zgolemenoto kreditirawe koe bi nastanalo poradi namalenite kamati. Najav-ata za nov ciklus, koj }e zapo~ne vo juni, zbunuva bidej}i ne e argumen-tirana i se bazira isklu~ivo vrz ~uvstvoto deka bankite }e go zgolemat krediti-raweto. Treba da se o~ekuva deka odredeni procesi }e se dviàt kon pozitiva poradi poniskite tro{oci za kamati. Me|utoa osta-nuva nejasno zo{to ova ne se slu~i vo uslovi koga na pretprijatijata im stoe{e na raspola-

VREM(E)KONOMSKA PROGNOZA

gawe dolgo najavuvaniot kredit od EIB. Iskoris-tenosta od 50% ukaùva deka odnosite pome|u bankite i kompani-ite ne se ednostavni. Ednite baraat kontrola nad rizikot vo svoite plasmani, a drugite se obiduvaat da sogledaat za koja namena }e gi investiraat sredstvata. Dokolku pazarite ne se korigiraat vo pozitiva, odnosno absorpcijata na krediti ne obezbedu-va zgolemeno proizvod-stvo, kreditite }e bidat koristeni samo za da se zatvorat odredeni dupki vo likvidnosta. Bankite za ovaa namena nemaat sredstva. Na kraj ni ostanuva utehata deka rabotite ne stojat podobro ni kaj pove}eto evrop-ski dràvi. No, kakva korist imame nie od ova? Zadovolstvoto ni go rasipaa i vestite deka Grcija uspea da obezbedi 30 milijardi evra krediti od EU, pa sega ni ostanuva da se te{ime so hrvatskiot i slovene~kiot deficit i problemite na ovie zemji.


K O M E R C I J A L E N O G L A S K O M E R C I J A L E N O G L A S

MEÔT PRODOL@UVA

KOMPANII KOMPANII & PAZARI PAZARI31/MART/2010 15

Golem broj svetski analiti~ari smetaat deka dolarot }e raste i ponatamu po dobroto tem-po koe be{e pottiknato u{te minatiot mart, koga amerikanskata vlada vbrizga finansiska injekcija vo svojata ekonomija vredna 12,8 il-jadi milijardi dolari. Ottoga{ e zabeleàno najgolemoto valutno podobruvawe na dolarot vo poslednive 28 godini.

Zacvrstuvaweto na amer-ikanskata ekonomija, poslednava nedela, ja zadrà inflacijata i, preku rastot na cenite na hartiite od vrednost na amerikanskite berzi,

go vivna dolarot vo petmese~en posledovatelen rast. Vakviot rast pridonesuva trgovcite i brokerite da go trgnat pogledot od Evropa, kade i ponatamu plamti poàrot od fiskalnata kriza vo golem del od zemjite na Evropskata unija, kako i od zemjata na izgrejsonceto, Japonija, kade {to sonceto nikako da ja ogree ekonomijata koja se davi vo deflacija. Vakvata razvrska me|u del od najrazvienite zemji go kreva libidoto na amerikanskiot dolar za koj golem broj svetski analiti~ari smetaat deka mu pret-stoi svetla idnina po dobroto tempo koe be{e pottiknato u{te minatiot mart, koga amerikanskata vlada vbrizga finansiska injekcija vo svojata ekonomija vredna 12,8 iljadi milijardi dolari, so {to be{e zabeleàno najgolemoto valutno podobruvawe na dolarot vo poslednive 28 godini.

IZJAVATA NA TRI[E KAKO DOLEVAWE MASLO NA OGNOT

Na stranata na dolarot vo pos-ledniov period igraa i mnogu svetski banki, kako Rojal Bank of Skotland i Siti Grup, koi na toj na~in uspeaa da gi skratat svoite

tro{oci. Licata na Va{ington i Linkoln na zelenata banknota sega sigurno se smeat posle rastot od 1,4% na ovaa valuta za fevruari, vo odnos na 47 najva`ni valuti vo svetot. Osven toa, za prethod-nata nedela indeksot na dolarot, koj ja pokaùva negovata vrednost vo odnos na najgolemite {est svetski valuti, skokna za 1,2% na 81,73 bodovi. Istata nedela be{e zabeleàna i najgolemata razlika vo poslednive deset meseci so {to bea dostignati 82,87 bodovi. Pritoa, vo odnos na evroto, dolarot zajakna za 0,9%, pa razmenskata vrednost stigna do 1,3408 dolari za edno evro. Na sredina od nedelata ovoj indeks dojde i do iznos od 1,3267, so {to ja dostigna najniskata to~ka od maj minatata godina. Ova be{e pottiknato i od izjavata na pre-tsedatelot na Evropskata centralna banka, @an Klod Tri{e, koj kaà deka vklu~uvaweto na MMF vo paketot za spas na Grcija e mnogu, mnogu lo{o, no podocna, sepak, go pojasni svojot stav i kaà deka

paketot za na{iot juèn sosed e dobredojden kako i vklu~uvaweto na monetarniot fond vo nego. Vo istiot period evroto zabeleà porast za 1,3% vo odnos na japon-skiot jen so {to dostigna vrednost od 124,07 jeni za edno evro, dodeka zelenata banknota zajakna za 2,2% i se menuva{e za 92,50 jeni, {to, pak, pretstavuva najvisoka razlika od januari.

AMERIKANSKATA EKONOMIJA ZAKREPNUVA – DOLAROT ]E ODI NAGORE

Pri~ini pove}e koi davaat znaci za ponatamo{en rast se i o~ekuvawata deka amerikanskoto Ministerstvo za trud na 2 april }e izjavi deka se kreirani okolu 190 iljadi novi rabotni mesta za mesec mart, {to zna~i nov rekord vo poslednive tri godini. Pokraj toa, indeksot Standard i Pur 500 koj ve}e 53 godini gi meri cenite na obi~nite akcii na 500 kompanii so najgolema pazarna kapitalizacija porasna za 5,6% za mesec mart. Inaku povratot od investicija vo akcii

od ovoj indeks porasna za 19% vo 2009 godina so {to za eden vloèn dolar se dobiva{e 7,26 dolari. Ponatamu, tro{ocite za ìvot na Amerikancite ostanaa neprome-neti za mesec fevruari, so {to se osigura deka inflacijata nema da go prekine zakrepnuvaweto na ekonomijata na SAD. Nasproti toa, tro{ocite za ìvot vo Japonija zabeleàa ednogodi{en posledovatelen pad vo fevruari. Vladata na Japonija najavi deka se o~ekuva potencijalniot rast na zemjata me|u 2011 i 2017 godina da bide najnizok vo G7 so 0,9%.Sepak, dokaz deka bitkata za pre-vlast na valutite me|u starata Ev-ropa i noviot kontinent ne zapira tuka e postignatiot dogovor me|u Evropskata unija i Me|unarodniot monetaren fond za pomo{ na gr~kata finansiska kriza. Otkako EU najavi deka }e go predvodi paketot-merki {to podrazbira bilateralni zaemi, vo dogovor so MMF, vo slu~aj Grcija da ne moè da najde sredstva za finansirawe na svoite obvrski, se vrati verbata na investitorite so {to evroto be{e dignato na 1,34 dolari. Sepak, EU i ponatamu se nao|a pome|u ~ekanot i nakovalnata poradi stravot od eskalirawe na istite problemi vo [panija, Por-tugalija, Irska i Italija, koi i ponatamu ja dràt evro-valutata pod pritisok. Najsve` primer za ova e namaluvaweto na kreditniot rejting na Portugalija od strana na Fi~ na nivo od AA-, so izgledi i ponatamu da pa|a. Lo{ata sostojba vo ovaa zemja se gleda preku javniot

dolg koj iznesuva 75,2% od nejziniot BDP ili 131 milijardi evra, koja e nadopolneta so 10,5% nevrabote-nost. Nejziniot mediteranski sosed [panija, pak, ima javen dolg od 456 milijardi evra ili 43,1% od BDP na zemjata. [panija, kade {to osobeno e pogoden grade`niot i tekstilniot sector, pridonese zemjata da ima najgolem broj na nevraboteni vo evrozonata, koj iznesuva 18,3%.

SELEWETO NA AMERIKAN-SKIOT KAPITAL MO@E DA GO ZABAVI RASTOT NA DOLAROT

Deka site pati{ta vodat kon Va{ington zboruvaat i ekspertite od “Ekonomist” i “Blumberg” koi o~ekuvaat najgolemiot rast na valu-tata od 2008 godina navamu da bide dopolnitelno osveèn koga pretse-datelot na Federalnite rezervi na SAD }e prestane da pe~ati pari i }e gi podigne tro{ocite za pozajmuvawe, so {to se o~ekuva deka ekonomijata na SAD }e raste dva pati pobrzo od taa na EU i Japonija. Najavite za namaluvawe na razlikata me|u dvete valuti, sepak, moè da bide ograni~ena od strana na amerikanskite in-vestitori koi moè da prenesat milijardi dolari vo drugi zemji so cel da gi iskoristat pogolemite dividendni prinosi kako {to ras-tat svetskite berzi. Morgan Stenli Kapital Interne{nl indeksot, koj gi meri cenite na 1.500 svetski akcii i pretstavuva kriterium za analiza na dvièweto na svetskite berzi, se zgolemi za 42% vo 2009 godina, dodeka istiot indeks za zemjite vo razvoj se zgolemil za 66%.

KOSTADIN GU[[email protected]

EVRO vs DOLAR

� BERZANSKI INFORMACII

BERZA/AKCII/TRGUVAWE16 31.03.2010

� MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII �KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI �KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od ponedelnik-29.03.2010, bidej}i 30.03.2010 be{e nerabo-ten den, odnosno netrgovski den za Makedonskata berza.)

Investitorite na doma{niot pazar na kapital otsega }e moàt mnogu polesno

da donesuvaat odluki so pomo{ na noviot proizvod {to go podgotvi Makedon-ska berza. Od utre po~nuva da funkcionira paketot nare~en “Bestnet anali-tika”, tehnolo{ki napre-den internet-servis po primerot na onie {to gi imaat Blumberg i Rojters. So koristewe na servisot, institucionalnite investi-tori, brokeri, finansiski institucii, analiti~ari, no i individualnite investi-tori, }e moè da napravat kvalitetna analiza na raboteweto na kompaniite i so toa da gi postavat svoite investiciski strate-gii na pozdrava osnova. “Bestnet analitika” se sos-toi od tri posebni moduli –fundametalna analiza na akcii, tehni~ka analiza na akcii i moe portfolio. “Fundametalnata analiza mu otkriva na koris-nikot kako funkcionira edna kompanija, kako ja izvr{uva svojata dejnost, kakva e nejzinata momen-

IGOR [email protected]

Rezidentite fizi~ki lica vo Makedonija moàt da trguvaat

so hartii od vrednost vo stranstvo samo preku ovlasten u~esnik na pazarot na hartii od vrednost (bankite i brokerskite dru{tva). Zakonot za devizno rabotewe ne dozvoluva rezidentnite fizi~ki lica da otvoraat smetki za trguvawe direktno kaj stranskite banki i brokerski ku}i i da trguvaat direk-tno preku niv. No, zatoa pak, moàt da trgu-vaat so site hartii od vrednost na stranskite pazari preku doma{nite banki i drugite ovlas-teni u~esnici koi }e ja ponudat ovaa usluga vo svoeto portfolio na proizvodi. Za da moàt rezidentnite fizi~ki lica da imaat pri-stap na me|unarodnite pazari na kapital, treba bankite ili drugite ovlasteni u~esnici na pazarot na kapital vo Makedonija da ponudat platformi za trguvawe preku koi bi se realiz-irale site transakcii za kupoproda`ba na stran-ski hartii od vrednost. Za da se realiziraat vakvite transakcii na me|unarodniot pazar na kapital, treba ovlasten-ite u~esnici preku koi }e se izvr{uvaat trguva-wata da dejstvuvaat kako posrednici. Ostanuva na samite doma{ni banki da go ovozmoàt ovoj vid trguvawe, so koj {to doma{nite fizi~ki lica kone~no }e imaat pristap kon site pazari vo svetot i }e moàt da investiraat vo mnogu-brojnite proizvodi koi gi nudat stranskite pazari.

ZO[TO NE SE TRGUVA NA STRANSKITE BERZI?

OD UTRE INVESTIRAJTE SO POMO{ NA “BESTNET ANALITIKA”

BLUMBERG VO MAKEDONSKA VARIJANTA

RAJA LAZAROVSKAdirektor na dru{tvoto za upravu vawe so privatni fondovi , Fi{er fondovi

Za da imaat doma{nite fizi~ki lica pristap na me|unarodnite pazari na kapi-tal, bankite ili drugite ovlas-teni u~esnici na pazarot na kapital vo Make-donija treba da ponudat platfor-mi za trguvawe, preku koi bi se realizirale site transakcii za kupoproda`ba na stranski hartii od vrednost

�� So noviot inter-net-servis {to go podgotvi Makedon-ska berza, site zainteresirani vloùva~i, za suma od 350 evra godi{no za najev-tiniot paket, }e moàt da gi koristat najsovre-menite analiti~ki metodi pri donesu-vaweto na svoite investiciski od-luki

talna sostojba i pozicija na pazarot. Vrz osnova na ovie pokazateli moè da se odredi i kakva }e bida idninata na kompanijata”, velat vo Makedonska berza. Modulot “Fundamentalna analiza” }e nudi podatoci za pove}e od 100 kompanii so koi se trguva na Make-donska berza i vo sebe sodrì pove}e od 70 fin-ansiski pokazateli (prinos na kapital, prinos na vkupnite sredstva, stapka na povrat na proda`ba, neto-dobivka po akcija, knigovodstvena vrednost po akcija...) za kompani i pove}e od 40 pokaza-teli za banki. Modulot ovozmoùva i analiza na finansis kite izve{tai na kompaniite preku sledewe i sporeduvawe na vred-nostite za poslednite tri godini na godi{na osnova, sledewe na rezultatite po kvartali, sledewe na podatocite vo denari, evra i dolari, kako i analiza na godi{nite promeni na bilansnite pozicii. Modu-lot prikaùva i podatoci za isplatenite dividendi

na kompaniit za poslednite ~etiri godini, podatoci za najgolemite akcioneri i za organite na upravuvawe.

SO “MOE PORTFOLIO” DO NAJPROFITABILNA KOMBINACIJA NA AKCII

Ako kaj fundamental-nata analiza finansiskite izve{tai, uslovite i per-spektivite na industrijata i kompanijata se osnova za edna prodlabo~ena anali-za, kaj tehni~kata analiza, vtoriot modul od “Bestnet analitika”, toa e pazarna-ta cena. “Preku postojano vred-nuvawe na kompaniite na pazarot, se dobivaat korisni informacii za toa kako pazarot, odnosno investitorite, go ocenuvaat dosega{noto rabotewe, no u{te pove}e, kako gi procenuvaat pespektivite na kompanijata vo idnina”, objasnuvaat vo Berzata. Ot-tuka, za ovoj pristap va`na e pazarnata cena, odnosno uslovite na stranata na ponudata i pobaruva~kata {to vlijaat vrz nejzinoto formirawe. Tehni~kata

analiza gi zema predvid i iracionalnite faktori kako {to e op{tiot senti-ment na pazarot (pezimi-zam/optimizam) ili, pak, momentalnata popularnost na nekoj tip investicisko odnesuvawe. So modulot “Moe port-folio” se sledat vloùvawata, nivnata momentalna vrednost, presmetka na dobivkite ili zagubite na izvr{eni, no i na nerealizirani transakcii. So ovoj modul polesno se utvrduva riz-ikot od vloùvaweto, moè da se sozdadat simulirani portfolija, da se sle-dat dvièwata na pove}e portfolija i pri toa da se vidat najprofitabilnite hartii vo portfolioto, kako i najprofitabilnata kombinacija na hartii od vrednost. Cenite za godi{na pretplata na “Bestnet analitika” se od okolu 350 evra (cena sose DDV) za koristewe na eden modul, 450 evra za dva moduli i 540 evra za paket od site tri moduli.

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI �NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

KOMPANII & PAZARI 31.03.201018

Dru{tvoto za tur-izam, ugostitelstvo i uslugi Masterbet

od Skopje dobi licenca za prireduvawe na posebni igri na sre}a i }e postavi 22 avtomati za igri na sre}a i eden avtomat za igri na sre}a na koi istovremeno moàt da u~estvuvaat pove}e igra~i. Za ovaa licenca skop-skata kompanija Master-bet ima dozvola da gi

postavi ovie avtomati vo svojot avtomat klub koj se nao|a vo Kumano-vo. Kompanijata za licen-cata }e treba da plati 72.800 evra. Polovina od iznosot ili 36.400 evra treba da gi plati na denot koga }e ja dobie licencata, a osta-natiot iznos vo ednakvi mese~ni rati vo vrem-etrawe od {est godini, kolku {to trae licen-cata.

MASTERBET OD KUMANOVO DOBI LICENCA ZA IGRI NA SRE]AMakedonskiot

brend Astibo promovira{e nova

proletna kolekcija Spring connection with Astibo col-lection. Dizajnite pretstavuvaat spoj na modernoto i klasi~noto i se nametnu-vaat kako modna linija za ovaa sezona za site sledbenici na ubavinata i modata."Nie sme istovremeno i klasi~ni i moderni vo na{iot dizajn. Gradot

e poln so energija i so ìvot, ulicite se polni so moderni i inteli-gentni lu|e koi imaat vlijanie vo inspiraci-jata na na{iot dizajn, a istiot e napraven za tie da se ~uvstvuvaat sigurni i komotni dodeka gi nosat na{ite modeli", veli Beti Saneva, gener-alen menaxer na Astibo.Preku ovaa revija, oceni Saneva, Astibo pokaà deka e brend {to e bli-zok do svoite potro{uva-

~i i pretstavuva si-nonim za vrven dizajn i kvalitet vo na{ata zemja i regionot. Modnata ku}aBeas napravi povtorno vra}awe na brendotAstibo vo sopstven brend. Kompanijata e izvozno orientirana i sorabotu-va so visoko kvalitetni evropski i svetski modni ku}i, a preku svoite partneri e prisutna vo pove}e od 10 evropski dràvi.

SO INVESTICIIDO PODOBRI REZULTATI

IBM USPE[NO JA ZAVR[I 2009 GODINA �

Udvojuvawe na kapacitetite za proizvodstvo na jogurt i kiseli mle~ni proiz-vodi , kako i modernizacija

na opremata so kvalitet-no pakuvawe i bezbedna ambalaà se planovite na IBM mlekarnica - Bitola za ovaa godina. I pokraj skandalite vo mle~nata in-dustrija, i ekonomskata kriza koja ja namali kupovnata mo} na potro{uva~ite, bitol-skata mlekarnica uspe{no ja zavr{i 2009 godina. Lani e ostvarena investicija od polovina milion evra za nabavka na 110 laktofriz-eri, odnosno ladilnici za mleko, koi {to treba da go odrùvaat visokiot kvalitet na mlekoto. IBM mlekar-nica - Bitola vo momentov e edinstvena mlekarnica vo Makedonija koja e EU-sertificirana so dodelen izvozen broj. Spored Predrag Cvetkovi}, pretsedatel na upravniot odbor na IBM mlekarnica - Bitola, mina-tata godina be{e stabilna.“Minatata godina moème definitivno da ja ocenime kako stabilna, so porast na pazarniot del vo sporedba so 2008 godina. Vo tekot na 2008 godina be{e izvr{ena kompletna avtomatizacija

NOVA KOLEKCIJA NA ASTIBO

�� Farmerite koi {to im-aat potpi{ano dogovor so IBM mleka-rnica - Bi-tola moè da go koristat istiot kako garancija za dobivawe na bankarski krediti so po-volni kamatni stapki. Osven na doma{noto proizvodstvo, IBM mlekar-nica - Bitola s$ pove}e se orientira kon izvozot.

EMILIJA [email protected]

na proizvodstvoto i fer-mentacijata na mlekoto {to pridonese za podobruvawe na kvalitetot na proizvodite”, veli Predrag Cvetkovi}.Spored nego, podobruvaweto na kvalitetot na mlekoto i mle~nite proizvodi kako finalen proizvod e pri~ina za investiciite vo razvojot. Vo momentov, pove}e od 50% od otkupnoto mleko e od ekstra klasa, me|utoa od mlekarnicata se zalagaat ovoj procent da se zgolemuva u{te pove}e.

SRPSKOTO MLEKO E VOMINIMALNI KOLIÎNI

Sekoj den IMB mlekarnica - Bitola otkupuva po 110 toni mleko, koi podocna se prerabotuvaat, i od niv se proizveduvaat pove}e vi-dovi na mle~ni proizvodi. Koli~inite na otkupno mleko se zgolemeni za 25%- 30% vo prvite tri meseci na ovaa godina, vo sporedba so istiot period vo 2008 godina,. “Pred eden mesec se najdovme vo situacija na nedostig na kvalitetno surovo mleko, pa bevme prinudeni da uvezeme mnogu mali koli~estva od Sr-bija, koi potoa bea obrabo-teni ovde, i plasirani na pazarot. Toa se slu~i samo edna{, i e pomalku od 1% od vkupnoto proizvodstvo. Go zgolemivme brojot na koop-eranti, me|utoa ne moème da otkupuvame kakvo bilo mleko. Prioritet za nas e kvalitetot i zadovoluvaweto

na potrebite na krajnite potro{uva~i. Sepak, pove}e od 99% od na{ite proizvodi se od makedonsko mleko”, velat od IBM mlekarnica - Bitola. Aferata Svedmilk koja pove}e od edna godina ja branuva makedonskata javnost vlijae{e i na proizvodst-voto vo IBM mlekarnicata - Bitola. Po otvoraweto na fabrikata na Svedmilk, farmerite sozdadoa mnogu poinakva slika za mle~nata industrija i gi zgolemija svoite o~ekuvawa. “Sekako deka vo toa vreme aferata Svedmilk ima{e negativno vlijanie na na{ata rabota. Vlijae{e za nerealen porast na otkupnoto mleko, so {to se sozdadoa nerealni o~ekuvawa na farmerite. Isto taka be{e naru{ena doverbata na farmerite kon nas, i predizvika edna nestabilnost. IBM prido-nese kon stabilizirawe na sostojbata na toj na~in {to vr{ime redoven otkup i re-dovna isplata na farmerite. Isto taka gi obu~uvame i gi educirame kako da go podo-brat kvalitetot na mlekoto”, veli Predrag Cvetkovi}. Osven edukacijata, farmerite koi imaat potpi{ano dogovor so IBM mlekarnica - Bitola moè da go koristat istiot kako garancija za dobivawe na bankarski krediti so povolni kamatni stapki. So ova se o~ekuva makedonskite farmeri da imaat pristap

do finansiite isto kako i ostanatite delovni subjekti vo dràvava.

ZGOLEMUVAWE NA IZVOZOT

Za da se zgolemi proiz-vodstvoto i kvalitetot na mlekoto, vo tekot na ovaa godina od IBM mlekarnica - Bitola najavuvaat deka na farmerite }e im ponu-dat kvalitetni junci, koi se o~ekuva da go zgolemat nivoto na produkcija na mleko po krava, od sega{nite 3.000 na 5.000 litri. “Stru~nite lica od IBM im pomagaat na farmerite vo podgotvuvawe na tehni~ka dokumentacija i edukacija, so cel da se iskoristat sred-stvata od IPARD-razvojnite fondovi”, veli Predrag Cvet-kovi}.Osven za doma{no proizvod-stvo, bitolskata mlekarnica

s$ pove}e se orientira kon izvozot. Dosega se izvezeni 40 toni od delikatesnoto sirewe koe preku stranskite partneri se izvezuva vo SAD. Vo regionot, tradicional-nite makedonski ka{kavali na bitolskata mlekarnica se dobro poznat brend. Vo Srbija se izvezuva ov~iot ka{kaval "kajmak~alan". Vo naredniot period se planira zgolemuvawe na izvozot i pro{iruvawe na stranskite pazari. Vo 1952 godina vo IBM e proizveden prviot ka{kaval. Od toga{ pa na-vamu, paletata na proizvodi postojano se pro{iruva. Novite proizvodi se dobro prifateni na konkurent-nite svetski pazari. Eden od najnovite proizvodi na bitolskata mlekarnica e mle~niot napitok "ajran", koj e osobeno popularen vo Grcija i Turcija.

40 toni sirewe proizvedeno od IBM e izvezeno vo SAD

PREDRAG CVETKOVI]PRETSEDATEL NA UPRAVNIOT ODBORNA IBM - BITOLA"Aferata Svedmilk vlijae{e za nerealen porast na otkupnoto mleko, so {to se sozdadoa nerealni o~ekuvawa kaj farmerite. IBM pridonese za sta-bilizirawe na sostojbata na toj na~in {to vr{ime redoven otkup i redovna isplata na farmer-ite. Isto taka gi obu~uvame i gi educirame kako da go podo-brat kvalitetot na mlekoto", veli Predrag Cvetkovi}.

110 toni mleko dnevno se

otkupuvaat od bitolska mlekarnica

50% od otkupnoto mleko e ek-

stra klasa

31.03.2010 19KOMPANII & PAZARI

Kolekcijata organski ~aevi "Gud nej~r" na Alkaloid e izbrana

me|u prvite 6 najdobri proizvodi prezentirani na saemot Natural Products Expo West 2010, odràn vo Los An|eles, SAD, vo vto-rata polovina na mart. Stanuva zbor za isklu~itelno renom-irana saemska manifes-tacija specijalizirana za prirodni i organski

proizvodi na koja se pr-ezentiraa pove}e od 3.000 kompanii od svetot. Pretstavnicite na Al-kaloid AD Skopje vo ramki-te na Saemot, no i po nego, ostvarija brojni kontakti so distributeri, golemi trgovski centri i specijalizirani sinxiri na prodavnici koi se zainteresiraa za proiz-vodite Gud nej~r, koi po mnogu ne{ta otskoknuvaat

od ona {to vo momentot moè da se najde na pazarot na severno-amerikanskiot kontinent. Prvi~nite dogovori bi trebalo da se o~ekuvaat vo prvata polovina od godinava. Ovoj saem e vo zadolìtelnata agenda na najgolemite i najeksluz-ivnite trgovski centri i specijalizirani sinxiri na prodavnici za zdrava i organska hrana.

ORGANSKITE ÂEVI NA ALKALOID DOBIJA NAGRADA VO SAD

Komisijata za hartii od vrednost ja zadolì ZK Pelagonija da gi vrati

site uplati na kupuva~ite na akcii od kombinatot {to nastanaa kako rezultat javnata ponuda za proda`ba na 18 iljadi akcii na kombinatot. Ova doa|a po prethodnata odluka na KHV za poni{tuvawe na proda`bata na 18 iljadi akcii po cena od 2.470 denari po akcija so vkupna proda`na vrednost od 723

iljadi evra. Posle ovoj neuspe{en obid na najgole-miot zemjodelski kombinat vo zemjava, Odborot na direktori dade predlog na Sobranieto na akcioneri koe e zakaàno za 9 april da poni{ti del od svoite akcii. So usvojuvaweto na ovoj predlog dru{tvoto bi trebalo da ja namali koli~inata na obi~ni akcii za 3% so {to }e dojde do brojka od 229.809 obi~ni akcii.

ZK PELAGONIJA ]E GI VRA]A UPLATITE ZA KUPENITE AKCII

K O M E R C I J A L E N O G L A S K O M E R C I J A L E N O G L A S

Minatata nedela site vladini orga-nizacii vo Skopje imaa mo`nost da prisus-tvuvaat na trkalez-nata masa na tema “Interoperabilnosta nudi izbor, pottiknuva inovacii sozdava mo`nosti”. Vie bevte moderatorot naovoj nastan, kaète ni ne{to pove}e za godina{nata trkalez-na masa?

Fuhsberger: Ova be{e odli~en nastan, pofalbi

do organizatorite. Po govorot na generalniot menaxer na Majkrosoft za Makedonija, Ilijan~o Gagovski, koj ja otvori trkaleznata masa, a so toa ja po~na i dis-kusijata, ministerot za informati~ko op{testvo dade svoja izjava so koja dopre do site aktuelni temi so koi se soo~uva vladata vo Makedonija. Moàm da izrazam po~it za naporite koi taa gi pravi za realizacija na {to e mo`no pogolem

razvoj na informati~ko-komunikaciskata tehno-logija. Isto taka imavme mo`nost da ja slu{nemei prezentacijata na na Bla` Golob, direktor na centarot za razvoj na E-Vlada za Jugoisto~naEvropa, kade {to slu{-navme pove}e detali za korista od primenata na javnite privatni partner-stva nameneti za javnite proekti. Za vreme na diskusijata po nivnite prezentacii, stana jasno deka pove}e-

VLADATA DA KREIRA STRATEGISKI CELI!

2

ANDREAS FUHSBERGERAKOVODITEL NA ODDELOT ZA SLEDEWE I IMPLEMENTACIJA NA STANDARDI VO MAJKROSOFT ZA CENTRALNA I ISTO^NA EVROPA

TRI PRA[AWA ZA...

to u~esnici vo publika-ta ve}e imaa iskustva od prva raka kade gi po~uvstvuvale prido-bivkite od politi-kata na interoperabil-nosta (povrzuvawe na kompjuterskite sistemi).

Koe e zna~eweto na interoperabilnosta kako del od proektot E-Vlada?Fuhsberger: Vladata

treba da se fokusira na kreiraweto na strat-egiski celi kako del od

31

politikata na E-Vlada.Vo idealen slu~aj potrebno e taa da bide tehnolo{ki neutralna, izdvojuvaj}i nekolku teh-nologii koi vo idnina moàt da ja ograni~at interoperabilnosta. Takvite tehnologii im-aat tendencija da bidat pokratkoro~ni vo od-nos na koja bilo druga

vladina politika.Kakov e va{iot vpe~atok, vo koj pra-vec se dviì Make-donija koga govorime za E-Vlada i interop-erabilnosta i koi se slednite ~ekori koi makedonskata Vlada e potrebno da gi prezeme za uspe{na implementacija na interoperabilnosta i kreiraweto na

efikasna E-vlada? Fuhsberger: Od ona {to dosega Makedonija go ima postaveno i realiz-irano kako cel moè da se zaklu~i deka E-vlada-ta zad sebe ima odli~ni proekti, kako {to e na primer dokumentaciskiot sistem za upravuvawe na

parlamentot. Prodolète da ja vr{ite rabotata kako {to go pravevte toa dosega.Vo idnina rabotete na nadminuvawe na preprekite i vloùvajte vo sinergijata koja moè da se postigne preku proektot E-Vlada i interoperabilnosta.

BANKI I FINANSII31.03.201020

VAWA MIHAJLOVAantikorupciski eksper“Zakonot za javni nabavki mora da se dopolni so odredbi za sankcii i kazni za prekr{oci. Vaka nikoj ne odgovara za negovoto nepo~ituvawe. Pokraj toa, Javnoto obvinitelstvo ne treba da bide pasivno i so godini da ~eka podatoci za da reagira. Rabotata na Javnoto obvinitelstvo mora da se podobri i so angaìrawe na specijalizirani obviniteli za finansiski kriminal. Sega se ostava vpe~atok deka se pominuva nekazneto i se gubi doverbata vo instituciite”

Dràvnite insti-tucii tro{at pari kako {to sakaat, a zlo-potrebite nikoj ne gi sank-

cionira. Javnite nabavki preku koi {to se tro{at stotici milioni evra pari od gra|anite, pretstavuvaat instrument na dràvata preku koj se pravi najgole-miot finansiski krimi-nal! Dràvniot zavod za revizija vo izve{taite za re~isi site vladini insti-tucii, postojano obelode-nuva naodi za nezakonsko i neefikasno tro{ewe na pari. Zakonot za javni na-bavki ne se po~ituva, {to otvora prostor za golemi somneì za korupcija. Kapital se obide da gi an-alizira poslednite nekolku revizorski izve{tai vo koi se otkrieni seriozni prekr{oci i zloupotrebi na pari od gra|anite. Naj~esto, dràvnite in-stitucii vr{ele javni nabavki bez pritoa da se sprovede postapka za javna nabavka soglasno Zakonot, uslovite {to se baraat vo tenderskata dokumentacija ~estopati se utvrduvale taka {to }e odgovaraat na odredena favorizirana kompanija, se pla}ale fak-turi za neizvr{eni raboti i na kompanii koi ne bile

Spored podatocite od Centralniot registar na RM, promenet e me-

naxmentot na Stater banka. Dragan Dimitrov pove}e ne e ~len na upravniot odbor na bankata. Kako ovlasteni lica se pojavuvaat Jordan Trajkov od Skopje, koj {to e ~len na upravniot od-bor, i Oskar Gardarson od Rejkjavik, Island, kako vr{itel na dol`nost i ~len na upravniot odbor. Dva-jcata imaat neograni~eni ovlastuvawa vo vnatre{niot

i nadvore{niot promet na bankata.Stater banka (porane{na Komercijalno-investiciona banka od Kumanovo) be{e vo sopstvenost na island-skata grupacija Majlston, koja {to pretrpe zagubi vo me|unarodnata hipoteka-rna kriza, zaradi {to & ja prodade Stater banka na bugarskata Centralno kooperativna banka (CKB), za suma od okolu 6 milioni evra.

Od deneska do 7 april 2010 godina, Unibanka, po povod veligdenskite praznici, sproveduva promotivna akcija

za site korisnici na kreditni karti~ki od brendovite Viza (Visa) i MasterKard (Mas-terCard), izdadeni od bankata. Korisnicite na kreditnite karti~ki koi }e podignat gotovina od bankomatite na Unibanka za vreme na veligdenskite praznici, }e bidat oslobodeni od provizija. Vo Unibanka velat deka obezbeduvaat postojana funkcionalnost na mreàta na bankomati i sekoga{ ja ga-rantiraat efektivnata rabota na mreàta na ATM-terminali niz celata dràva.

PROMENA VO MENAXMENTOT NA STATER BANKA BEZ PROVIZIJA ZA PODIGAWE GOTOVINA OD BANKOMAT

Dràvnite insti-tucii tro{at pari kako {to sakaat, a zloupotrebite nikoj ne gi sank-cionira! Zakonot za javni nabavki ne se po~ituva, se mestat tenderi, se favoriziraat kom-panii bliski do vlasta. Dràvniot revizor redovno otkriva finan-siski kriminal vo re~isi site izve{tai, no Javnoto obvinitel-stvo spie.

��

angaìrani, pa duri i voop{to ne u~estvuvale vo postapkata za javna nabavka. Posledniot revizorski izve{taj za rabotata na Agencijata za stranski in-vesticii potvrdi u{te eden slu~aj na favozrizirawe na kompanija koja bila angaìrana za izrabotka na promotivniot spot za vladinata kampawa *In-vest in Macedonia. Agen-cijata sprovela otvorena postapka za javna nabavka, no pri ocenkata na ponu-dite, ne ja po~ituvala met-odologijata na boduvawe, tuku prifatila bodirawe od nadvore{no lice koe na ponudata so najvisoka cena & dodelilo pove}e bodovi od bodovite na onoj koj ponudil najnizok iznos. Revizijata konstatira deka so toa, 90 iljadi evra se potro{eni neraciona-lno i neefikasno, a od druga strana se zagrozeni ostanatite kompanii koi konkurirale za ovaa na-bavka.Agencijata za civilno vozduhoplovstvo sklu~ila dogovor za nabavka na sistem za kontrola na letawe za aerodromot vo Ohrid, so obvrska kompani-jata dobavuva~ da dostavi

bankarska garancija za kvalitetno i navremeno izvr{uvawe na rabotite. Kompanijata ne dostavila bankarska garancija, i spored Zakonot toj tender trebalo da bide poni{ten. Istata agencija, za nabavka na dve vozila Ford vo vrednost od 92 iljadi evra, sprovela postapka za javna nabvaka vo koja ponudi dostavile dve firmi, a pri pla}aweto, dostaveni se fakturi od treta kom-panija koja voop{to ne u~estvuvala vo javnata nabavka. Mnogu ~esto, dràvnite institucii gi menuvale uslovite {to se baraat od kompaniite za u~estvo vo javnite nabavki i za izveduvawe na isti raboti se postapuvalo razli~no. Na primer, za oddelni grade`ni raboti, nekoga{ se baralo kompaniite da poseduvaat standard ISO 9001, nekoga{ ne. Spored revizorot, toa upatuva na zaklu~ok deka dràvata postapuva subjektivno i favorizira odredeni kom-panii.

JAVNOTOOBVINITELSTVO SPIE!

Ekspertite {to gi ana-lizirale procesite na

javni nabavki vo zemjava, komentiraat deka ogromni sumi pari od gra|anite se tro{at nezakonski i najgolem del od niv zavr{uvaat vo privatni xebovi na vla-dini funkcioneri. Spored niv, golem problem e {to postojniot Zakon za javni nabavki ne pred-viduva sankcii i kazni za negovo nepo~ituvawe. Zgora na toa, naodite za

zloupotrebite na bux-etski pari, zavr{uvaat samo na hartija vo nekoj izve{taj, bez pokrenu-vawe na postapka za toa. “Zakonot za javni nabavki mora da se dopolni so odredbi za sankcii i kazni za prekr{oci. Vaka nikoj ne odgovara za negovo nepo~ituvawe. Pokraj toa, Javnoto obvinitelstvo ne treba da bide pasivno i so godini da ~eka poda-toci za da reagira. Celata sorabotka so MVR treba da se podobri, za da se obezbedi podobar

KAKO DR@AVATA PERE NARODNI PARI!?

KORUPCIJA VO JAVNITE NABAVKI �

40%od dràvnite institucii ne davaat ot~et za javnite na-bavki, spored istraùvaweto na Centarot za gra|anski

komunikacii

269revizorski izve{tai se podneseni do Javnoto obvini-

telstvo za osum godiniSamo 2 presudi se doneseni za finansiski kriminal

ALEKSANDAR [email protected]

17.03.2010 21

31.03.2010 21BANKI I FINANSII

Idnata nedela se o~ekuva bankata XP Morgan i êjs da objavi novo

ukinuvawe na kobrending karti~kata. Stanuva zbor za karti~kata Starbaks Dueto Viza. Pokraj kobrending-karti~kata so Starbaks od strana na bankata vo izminatiot period bea ukinati i karti~kite na Avon, Fakultetot vo Merilend, hokejarskiot klub Wu Xersi Devils kako i karti~ki na dva NBA tima Detroit Pistons i Orlando Mexik. Momentalno

XP Morgan i êjs vo svojata ponuda ima okolu 110 tipovi na kobrending-karti~ki za razlika od lani koga ovoj broj iznesuva{e nad 200. Kobrend-ing-karti~kite se plate`ni i kreditni karti~ki koi pravat kombinirawe na brendot na onoj koj gi izdava so brend na nekoja poznata kompanija, no krizata gi natera golemite svetski banki da ukinat golem del od niv zaradi golemite tro{oci, a maliot profit {to go nosat.

KRIZATA GI PREPOLOVI KOBRENDING-KARTI^KITE

Spored podatocite objav-eni od Narodnata banka na Avstrija, izminatata godina konsolidiranata dobivka na site avstriski banki vo odnos na 2008 godina porasnala za 600 milioni evra i iznesuva 1,5 mil-jardi evra. No, i pokraj ovie rezultati, avstriskite banki, sepak, ne uspeaja da go odràt ~ekorot so 2007 godina, koga ovaa dobivka dostignala duri 6,8 mili-jardi evra, veli avstriskiot

vesnik "Di Prese". Ona {to privlekuva vnimanie kaj objavenite podatoci e struk-turata vo pogled na potekloto na ovaa dobivka. Podatocite pokaùvaat deka avstriskite banki najgolema dobivka ostvarile vo Jugoisto~na Evropa, poto~no na Balkanot, i taa iznesuva 1,25 miljardi evra, {to e pove}e od 83% od celata dobivka. Za raz-lika od nego, dobivkata vo Avstrija padna na samo 248 milioni evra.

AVSTRISKITE BANKI NA BALKANOT PRAVAT 80% OD PROFITOT

Kako najseri-ozen kandidat se spomenuva imeto na Goran Piti}, pretsedatel na upravata na Sosiete @en-eral i nekoga{en minister za nadvore{na trgovija.

��

KADAR OD DELOVNITE BANKI ]E GO ZAMENI JELA[I]?

NASKORO NOV GUVERNER NA NBS �rezultat vo sankcionirawe na zloupotrebite. Rabotata na Javnoto obvinitelstvo mora da se podobri i so angaìrawe na specijal-izirani obviniteli za finansiski kriminal. Sega se ostava vpe~atok deka se pominuva nekazneto i se gubi doverbata vo instituciite”, veli Vawa Mihajlova, antikorupciski ekspert. U{te eden dokaz deka Javno-to obvinitelstvo (JO) spie e i analizata na podatocite za podneseni izve{tai do JO i pokrenati postapki i doneseni presudi kako rezultat na toa. Od vkupno podneseni 269 revizorski izve{tai za 8 godini, JO povelo krivi~na postapka vo 12 slu~ai, vo isto tolku slu~ai e podneseno barawe za poveduvawe istraga, vo 5 slu~ai e podneseno barawe za prekr{o~na postapka i samo vo dva slu~ai e donesena presuda.

INSTITUCIITE – NEDO-VOLNO TRANSPARENTNI

Edno istraùvawe na Cen-tarot za gra|anski komu-nikacii za sproveduvaweto na javnite nabavki vo 2009 godina, pokaùva deka duri 40% od insituciite ne se

transparentni i ne davaat ot~et za tro{eweto na narodnite pari, iako toa im pretstavuva zakonska obvrska. Ova istraùvawe na postapkite za javni nabavki isto taka obelo-denuva serizoni somneì za zloupotrebi i korupcija. Kako naj~esti na~ini za manipulacija se navedu-vaat kriteriumite za izbor na najpovolnata ponuda i nivno menuvawe vo prilog na edna kompanija, boduvawe na ponudite i favorizirawe na odreden ponuduva~, odolgovlekuvawe na izborot na najpovol-nata ponuda so {to se otvora prostor za potkup, poni{tuvawe na postap-kite dokolku ne se ostvarat planiranite kalkulacii. Duri 25% od monitoriran-ite javni nabavki vo 2009 bile poni{teni, a nega-tivniot trend go potvrduvaat i podatocite od Biroto za javni nabavki. Spored toa, raste i brojot na àlbi od firmite, a Dràvnata komisija za àlbi s$ pove}e gi uvaùva {to dokaùva deka dràvata i insti-tuciite koi vr{at javni nabavki s$ pove}e pravat gre{ki vo postapkite.

Po senzacionalnata os-tavka na guvernerot na Narodnata banka

na Srbija, Radovan Jela{i}, srpskite mediumi vedna{ po~naa da {pekuliraat za toa koj }e bide negov nasled-nik. Momentalno vo igra se pet kandidati, glavno {efovi na delovni i komercijalni banki. Kako najseriozen kandidat se spomenuva imeto

na Goran Piti}, pretseda-tel na upravata na Sosiete @eneral i nekoga{en minis-ter za nadvore{na trgovija. Za nego mnogumina smetaat deka bi bil odli~en za ovaa pozicija zaradi negovite analiti~ki i cvrsti stavovi, no i poradi samostojnosta vo odlu~uvaweto. Vtor kandidat koj se najde na listata e Vladimir upi}, pretsedatel na izvr{niot odbor na Hipo Alpe Adria. Za tret seriozen kandidat se spomenuva imeto na Veroqub Dugali}, glaven sekretar na Zdruènieto na bankari vo Srbija i spored mnogumina eden od najdo-brite bankarski stru~waci vo dràvata. So imeto na Du{an Vujovi} glaven ekono-mist na Svetskata banka vo Srbija mediumite po~naa da {pekuliraat ovie de-novi. Inaku poznat e kako porane{en sorabotnik na Ante Markovi} za vreme na negovata neuspe{na reforma

na ekonomskiot sistem na SFRJ vo tekot na devedeset-tite. Me|u kandidati se spomenuva i imeto na edna dama. Sta-nuva zbor za Dragiwa Xuri}, pretsedatelka na izvr{niot odbor na banka Intesa. Iako vo Srbija se smeta za edna od najuspe{nite bankarski menaxeri, sepak, ote`nuva~ka okolnost e fak-tot {to spa|a vo krugot na najbliski sorabotnici na Miroslav Mi{kovi}, sopst-venikot na Delta holdingot, pa srpskata javnost toa bi go protolkuvala kako premin na finansiskiot sistem od dràvni vo tajkunski race. I pokraj {to site navedeni kandidati za ovaa pozicija se eminentni stru~waci od svo-jata oblast, sepak, kone~nata odluka najmnogu }e zavisi od toa koj }e uspee da se dobliì do interesite na vladata vo Srbija. Re~isi nikoj vo Srbija ne veruva

deka porane{niot guvern-er Jela{i} ovaa funkcija ja napu{til zaradi li~ni pri~ini. Preovladuva mis-leweto deka odlu~uva~ki moment za negovata os-tavka e silnoto insisti-rawe na Vladata na Srbija da ja zgolemi doma{nata potro{uva~ka preku plasman na benificirani kreditni linii {to spored Jela{i} bi dovelo do dopolnitelna neramnoteà vo platniot bilans na zemjata.(M.P.)

17.03.2010 21

31.03.2010 21BANKI I FINANSII

Idnata nedela se o~ekuva bankata XP Morgan i êjs da objavi novo

ukinuvawe na kobrending karti~kata. Stanuva zbor za karti~kata Starbaks Dueto Viza. Pokraj kobrending-karti~kata so Starbaks od strana na bankata vo izminatiot period bea ukinati i karti~kite na Avon, Fakultetot vo Merilend, hokejarskiot klub Wu Xersi Devils kako i karti~ki na dva NBA tima Detroit Pistons i Orlando Mexik. Momentalno

XP Morgan i êjs vo svojata ponuda ima okolu 110 tipovi na kobrending-karti~ki za razlika od lani koga ovoj broj iznesuva{e nad 200. Kobrend-ing-karti~kite se plate`ni i kreditni karti~ki koi pravat kombinirawe na brendot na onoj koj gi izdava so brend na nekoja poznata kompanija, no krizata gi natera golemite svetski banki da ukinat golem del od niv zaradi golemite tro{oci, a maliot profit {to go nosat.

KRIZATA GI PREPOLOVI KOBRENDING-KARTI^KITE

Spored podatocite objav-eni od Narodnata banka na Avstrija, izminatata godina konsolidiranata dobivka na site avstriski banki vo odnos na 2008 godina porasnala za 600 milioni evra i iznesuva 1,5 mil-jardi evra. No, i pokraj ovie rezultati, avstriskite banki, sepak, ne uspeaja da go odràt ~ekorot so 2007 godina, koga ovaa dobivka dostignala duri 6,8 mili-jardi evra, veli avstriskiot

vesnik "Di Prese". Ona {to privlekuva vnimanie kaj objavenite podatoci e struk-turata vo pogled na potekloto na ovaa dobivka. Podatocite pokaùvaat deka avstriskite banki najgolema dobivka ostvarile vo Jugoisto~na Evropa, poto~no na Balkanot, i taa iznesuva 1,25 miljardi evra, {to e pove}e od 83% od celata dobivka. Za raz-lika od nego, dobivkata vo Avstrija padna na samo 248 milioni evra.

AVSTRISKITE BANKI NA BALKANOT PRAVAT 80% OD PROFITOT

Kako najseri-ozen kandidat se spomenuva imeto na Goran Piti}, pretsedatel na upravata na Sosiete @en-eral i nekoga{en minister za nadvore{na trgovija.

}}}}

KADAR OD DELOVNITE BANKI ]E GO ZAMENI JELA[I]?

NASKORO NOV GUVERNER NA NBS �rezultat vo sankcionirawe na zloupotrebite. Rabotata na Javnoto obvinitelstvo mora da se podobri i so angaìrawe na specijal-izirani obviniteli za finansiski kriminal. Sega se ostava vpe~atok deka se pominuva nekazneto i se gubi doverbata vo instituciite”, veli Vawa Mihajlova, antikorupciski ekspert. U{te eden dokaz deka Javno-to obvinitelstvo (JO) spie e i analizata na podatocite za podneseni izve{tai do JO i pokrenati postapki i doneseni presudi kako rezultat na toa. Od vkupno podneseni 269 revizorski izve{tai za 8 godini, JO povelo krivi~na postapka vo 12 slu~ai, vo isto tolku slu~ai e podneseno barawe za poveduvawe istraga, vo 5 slu~ai e podneseno barawe za prekr{o~na postapka i samo vo dva slu~ai e donesena presuda.

INSTITUCIITE – NEDO-VOLNO TRANSPARENTNI

Edno istraùvawe na Cen-tarot za gra|anski komu-nikacii za sproveduvaweto na javnite nabavki vo 2009 godina, pokaùva deka duri 40% od insituciite ne se

transparentni i ne davaat ot~et za tro{eweto na narodnite pari, iako toa im pretstavuva zakonska obvrska. Ova istraùvawe na postapkite za javni nabavki isto taka obelo-denuva serizoni somneì za zloupotrebi i korupcija. Kako naj~esti na~ini za manipulacija se navedu-vaat kriteriumite za izbor na najpovolnata ponuda i nivno menuvawe vo prilog na edna kompanija, boduvawe na ponudite i favorizirawe na odreden ponuduva~, odolgovlekuvawe na izborot na najpovol-nata ponuda so {to se otvora prostor za potkup, poni{tuvawe na postap-kite dokolku ne se ostvarat planiranite kalkulacii. Duri 25% od monitoriran-ite javni nabavki vo 2009 bile poni{teni, a nega-tivniot trend go potvrduvaat i podatocite od Biroto za javni nabavki. Spored toa, raste i brojot na àlbi od firmite, a Dràvnata komisija za àlbi s$ pove}e gi uvaùva {to dokaùva deka dràvata i insti-tuciite koi vr{at javni nabavki s$ pove}e pravat gre{ki vo postapkite.

Po senzacionalnata os-tavka na guvernerot na Narodnata banka

na Srbija, Radovan Jela{i}, srpskite mediumi vedna{ po~naa da {pekuliraat za toa koj }e bide negov nasled-nik. Momentalno vo igra se pet kandidati, glavno {efovi na delovni i komercijalni banki. Kako najseriozen kandidat se spomenuva imeto

na Goran Piti}, pretseda-tel na upravata na Sosiete @eneral i nekoga{en minis-ter za nadvore{na trgovija. Za nego mnogumina smetaat deka bi bil odli~en za ovaa pozicija zaradi negovite analiti~ki i cvrsti stavovi, no i poradi samostojnosta vo odlu~uvaweto. Vtor kandidat koj se najde na listata e Vladimir upi}, pretsedatel na izvr{niot odbor na Hipo Alpe Adria. Za tret seriozen kandidat se spomenuva imeto na Veroqub Dugali}, glaven sekretar na Zdruènieto na bankari vo Srbija i spored mnogumina eden od najdo-brite bankarski stru~waci vo dràvata. So imeto na Du{an Vujovi} glaven ekono-mist na Svetskata banka vo Srbija mediumite po~naa da {pekuliraat ovie de-novi. Inaku poznat e kako porane{en sorabotnik na Ante Markovi} za vreme na negovata neuspe{na reforma

na ekonomskiot sistem na SFRJ vo tekot na devedeset-tite. Me|u kandidati se spomenuva i imeto na edna dama. Sta-nuva zbor za Dragiwa Xuri}, pretsedatelka na izvr{niot odbor na banka Intesa. Iako vo Srbija se smeta za edna od najuspe{nite bankarski menaxeri, sepak, ote`nuva~ka okolnost e fak-tot {to spa|a vo krugot na najbliski sorabotnici na Miroslav Mi{kovi}, sopst-venikot na Delta holdingot, pa srpskata javnost toa bi go protolkuvala kako premin na finansiskiot sistem od dràvni vo tajkunski race. I pokraj {to site navedeni kandidati za ovaa pozicija se eminentni stru~waci od svo-jata oblast, sepak, kone~nata odluka najmnogu }e zavisi od toa koj }e uspee da se dobliì do interesite na vladata vo Srbija. Re~isi nikoj vo Srbija ne veruva

deka porane{niot guvern-er Jela{i} ovaa funkcija ja napu{til zaradi li~ni pri~ini. Preovladuva mis-leweto deka odlu~uva~ki moment za negovata os-tavka e silnoto insisti-rawe na Vladata na Srbija da ja zgolemi doma{nata potro{uva~ka preku plasman na benificirani kreditni linii {to spored Jela{i} bi dovelo do dopolnitelna neramnoteà vo platniot bilans na zemjata.(M.P.)

BALKAN BIZNIS POLITIKA31.03.201022

Albanija soop{ti deka go popolnila EU-pra{alnikot vo

vrska so procesot za priklu~uvawe kon Unijata, objavija deneska mediumite vo Tirana. "Po tri i pol meseci ja zavr{ivme ovaa procedura, koja vo izvesna smisla be{e ispit za site institucii i za dràvnata administracija vo zemjata", izjavi albanskiot premier, Sali Beri{a.

Vesnikot „[kip” pi{uva deka Pra{alnikot }e & bide predaden na Evrop-skata komisija na po~etokot na sledniot mesec. Beri{a potvrdi deka na popolnuvaweto na odgov-orite na 2.842 pra{awa rabotele 1.200 dràvni slu`benici i okolu 27 ek-sperti od zemji prijatelski nastroeni kon Albanija i od me|unarodnite orga-nizacii.

ALBANIJA GO POPOLNI PRA[ALNIKOT ZA LENSTVO VO EU

UNGARIJA ]E MU POMAGA NA ZAPADEN BALKANVO EVROINTEGRIRAWETO

Hrvatskata aviokom-panija Adria Vings na po~etokot na maj

bi trebalo da zapo~ne redovna linija na letawe pome|u Rieka i Ni{, iz-javi direktorot na aero-dromot vo Rieka, Mladen Pesari}.Aviokompanijata na lini-jata Ni{- Rieka }e leta tri pati nedelno.Adria Vings }e bide treta aviokompanija koja vo

letniot red na letawe }e ima letovi od nik{i~kiot aerodrom Konstatin Veliki, a crnogorskata aviokompanija Montenegro erlajns i italijanskata Vind xet, go imaat zgole-meno brojot na letovi od Ni{, vo letniot red na letawe.Crnogorskata aviokom-panija Montenegro erlajns }e leta na linijata Ni{-Podgorica sekoj den.

Direktorot na crnogor-skata Nacionalna turisti~ka organizaci-

ja (NTO), Sa{a Radovi} na-javi deka Crna Gora vo na-rednite nedeli na turistite od zemjite od regionot, }e im ponudi aran`mani za letuvawe na crnogorskiot breg so popularni ceni. Radovi} izjavi deka }e bidat ponudeni aran`mani od 70 evra za sedumdnevno privatno smestuvawe vo

apartmani, vklu~uvaj}i i povolen prevoz.”Za u~estvoto vo ovaa akcija interes pokaàa i malite hotelieri koi ne nudat samo no}evawe tuku i polupansion, a nivnata ponuda }e bide so cena od 149 evra za sedum dena”, navede Radovi}. Vo ovaa akcija }e se vklu~at i izdava~ite na privatno smestuvawe od planinskite turisti~ki centri.

HRVATSKATA ADRIA VINGS NASKORO LETA ZA NI[

Srbija se smeta za zemjodelska zemja, a zemjodelstvoto e eden od najkonkurentnite sektori za proizvod-

stvo i oblast koja bi moèla da donese zna~ajni prihodi. Srpskiot zemjodelec od 1989 godina do denes moè da nahrani s$ pogolem broj usti, no negovata trudoqubivost ni odblisku ne e dovolna za da go namali jazot vo produktivnosta vo odnos na farmerite od razvienite zemji, koi moàt da nahranat vo prosek 150 lu|e pove}e.Srbija i nejziniot zemjodelec ne moàt da ja promenat tradicijata i vreànata samodovolnost vo proiz-vodstvoto na hrana za dve decenii, no sepak, se pokaà deka moè da se fati ~ekor so razvieniot svet i so minimalni investicii.„Nie od neodamna stanavme "ne{to" me|u proizvoditelite i izvoznicite, a ne samo farmeri ~ija {to edinstvena cel e da ja nahranat svojata familija. Ne moème da go zanemarime faktot deka do pred polovina vek bevme zemja na zemjodelci so 40% do 50% iteli nadvor od gra-dovite, a denes ima s$ pomal-ku zemjodelci", re~e Vojislav Stankovi} od Zemjodelskata

ZEMJODELSTVOTO VO SRBIJA

�� Srbija vo poslednite dve decenii zna~itelno ja zgolemi produk-tivnosta vo zemjodelstvoto, no ne go na-mali jazot vo odnos na raz-vienite zemji

Idejata na Grcija site zemji od Zapaden Balkan da vlezat

vo EU do 2014 godina e nerealna, no Ungarija e podgotvena da pomogne vo procesot na evrointeg-rirawe na regionot, iz-javi {efot na ungarskata diplomatija, Peter Bala{.“2014 godina kako rok za ~lenstvo vo EU e nereal-na, bidej}i sekoja dràva mora poedine~no da gi

ispolni kriteriumite za priem", istakna Bala{ po sredbata vo Budimpe{ta so {efot na srpskata diplomatija, Vuk Jer-emi}, i gr~kiot zamenik-minister za nadvore{ni raboti, Dimitris Drucas.Spored Bala{, procesot za priem na Hrvatska vo EU ne moè da zapo~ne pred 2011 godina, dodeka za procesot na pregovori za ~lenstvo na Make-

donija i Srbija „}e mora da pominat u{te nekolku godini”. "Ungarija saka celiot re-gion da napravi napredok vo pribliùvaweto kon EU i da se namalat razlikite me|u zemjite", potencira Bala{.Vo Budimpe{ta toj se sretna i so hrvatskiot minister za nadvore{ni raboti Gordan Jandroko-vi}.

CRNA GORA NAJAVUVA EVTINI CENI ZA TURISTITE OD REGIONOT

Kosovskite gra|ani za biometriski paso{ se podgotveni da

platat 3.000 evra. Po viznata liberalizacija za Srbija, Makedonija i Crna Gora, brojot na barawata za dobivawe na dokumenti od sosed-nite zemji stana pogolem, a najbaran e biometrisk-iot paso{ na Srbija za koj se spremni da platat duri nekolku il-jadi evra. So kosovskiot paso{ tie bez viza moàt da patuvaat samo vo Crna Gora, Albanija, Turcija i Makedonija. Vo zapadnite zemji tie gledaat spas od bedata vo koja {to ìveat.Za da dobijat bi-ometriski paso{ so koj bi moèle bez vizi da patuvaat vo zemjite od Evropskata unija, Kosovcite treba da go odjavat ìveali{teto od Kosovo i da pobaraat adresa vo Srbija. Dvaeset i dve godi{niot, Agim Rama od Kosovo, koj dobil srpski biometriski paso{, ja objasni procedurata za dobivawe na paso{.“ Osven dobivawe na barawe za iseluvawe vo Gra~anica, podnesov i barawe za dobivawe na dràvjanstvo i izvod od mati~nata kniga na rodeni od Srbija. Koga gi dobiv ovie dokumenti, pojdov vo Bujanovec i po~nav procedura za da stanam ìtel na taa op{tina”, objasni Agim. Bidej}i pogolemiot broj na Kosovci ne moàt da odat vo Srbija, za odredena suma na pari toa za niv go vr{at posrednici i nekoi agencii koi imaat dobri vrski vo gradovite kade do skoro se izdavaa paso{i. Firmata Meg-asitis konsalting, koja

se nao|a vo centarot na Pri{tina, nudela dràvjanstva i paso{i za Britanska Gvajana ili Nambija od 6.000 do 10.000 evra.Policijata na Kosovo e podgotvena za borba protiv nezakonito obez-beduvawe na dokumenti ili vizi. Arber Beka, slu`benik od Minis-terstvoto za vnatre{ni raboti, re~e deka od dekemvri minatata godina, vremeto koga zemjite od regionot ja dobija viznata liber-alizacija, zgolemen e brojot na falsifikatori na dokumenti. Iako so Ustav e dozvoleno dvojnoto dràvjanstvo, kosovskata vlast treba da bide zapoznaena so dràvjanstvata koi gi zemaat negovite gra|ani. Artan Duraku od kos-ovskoto Ministerstvo za vnatre{ni raboti re~e deka ministerstvoto ne znae kolku gra|ani od Kosovo dobile srp-ski paso{i. Na Ko-sovo 46% od gra|anite se bez postojana rabota, 40% ìveat vo siroma{tija. Platite vo prosek im iznesu-vaat 200 evra, sredno u~ili{te zavr{uvaat 30.000 u~enici, a 10.000 mladi se zapi{uvaat na fakultet.

KOSOVCITE PLA]AAT 3.000 EVRA ZA SRPSKI PASO[

komora na Srbija.Toj dodade deka doprva im pretstoi èstoko pazarno natpre-varuvawe so s$ poizvesnoto pribliùvawe kon Evropa, vo koja produktivnosta i zemjodelskoto proizvodstvo se dovedeni do sovr{enstvo. Spored Stankovi}, zemjodel-skite farmi moàt da ja zgolemat produktivnosta na tri na~ini. Prviot e da se oslobodi vi{okot na rabotna sila. Vo Srbija, u~estvoto na zemjodelecot vo vkupnoto rabotosposobno naselenie e 20%, a vo bruto-doma{niot proizvod (BDP) zemjodel-stvoto dava edvaj 10%. Vo Amerika, na primer, brojot

na zemjodelci e 2%, a vo Evropskata unija (EU) 5%, no tie so~inuvaat 10% do 15 % od vkupniot nacionalen kola~.Vtoriot na~in za podignu-vawe na produktivnosta e zgolemuvawe na tehni~kata efikasnost i otstranuvawe na nedostatocite, kako na primer namaluvawe na zagu-bite od ètvite pri trans-portot, skladiraweto i pre-rabotkata. Tretata mo`nost podraz-bira voveduvawe na novi tehnologii vo procesot na proizvodstvo.„Novite tehnologii baraat ne samo proces na usovr{uvawe na proizvodstvoto, tuku i promeni vo domenot na or-ganizacijata, rakovodeweto i definiraweto na motiva-cionite faktori na farmite“, re~e Stankovi}.Srbija spored Stankovi} ne e hendikepirana vo pogled na goleminata na raspolo`livoto zemji{te, koja raspolaga so 5.111.000 hektari zemjodelska povr{ina, {to e 60 ari po ìtel. Obrabotlivata povr{ina iznesuva 4.255.000 hektari, odnosno 50 ari po ìtel, {to e pove}e od stan-dardite na zemjite vo Evropa. Ovaa godina, veli Stankovi}, Srbija bi trebalo da ja zado-

voli doma{nata pobaruva~ka i da ostvari devizen priliv od izvoz od okolu dve mili-jardi dolari. Do 2020 godina bi trebalo da se obezbedi devizna zarabotuva~ka od {est milijardi dolari, a vo 2030 godina od deset milijardi dolari, preku zadovoluvawe na doma{nata potro{uva~ka na povisoko i pokvalitetno nivo. Spored Stankovi} ova se realni o~ekuvawa, no pod uslov postojano da se vloùva vo odbrani sektori na proizvod-stvoto i da ne se izvezuvaat samo malini i p~enka, tuku i poskapi artikli proizvedeni od tie surovini.„Svetot, a osobeno EU e pred nas, no toa ne e pri~ina za da kreneme race od vloùvaweto vo agrarot i potencijalite na zemjodelcite. Ovaa zemja i ekonomskata vlast treba da go kopiraat ona {to go pravi Evropa, so cel da se pottikne produk-tivnosta vo zemjodelstvoto“, naglasi Stankovi}.

MNOGU RACE, MAL EFEKT

5,1 milioni hektari zemjodel-

ska povr{ina vo Srbija

31.03.2010 23BALKAN BIZNIS POLITIKA

Profesorot na Pravniot fakultet vo Belgrad Miroqub Labus izjavi

deka Srbija poradi ekonom-ski i politi~ki pri~ini treba da go vovede evroto kako valuta.“Pobrzo bi se integrirale vo evropskiot pazar na koj izv-ezuvame 80% od proizvodite”, re~e Labus i dodade deka sega{niot dvovaluten sistem, vo koj se dinarot i evroto ne e dobar za Srbija, bidej}i poradi nego se pojavuvaat periodi~ni krizi. Za prob-

lemite vo ekonomijata, Labus istakna deka bi trebalo da se namalat zadolìtelnite rezervi za bankite, koi gi propi{uva Narodnata banka, bidej}i taka bi se namalile kamatnite stapki i }e se obezbedat povolni krediti za ekonomijata.“Od depozit za {tedewe vo banka vo vrednost od 100 evra, Narodnata banka zema 45 evra zadolìtelni de-poziti, a bankata raspolaga so preostanatite 55 evra”, re~e Labus i dodade deka toa

e edna od pri~inite poradi koi kamatnite stapki vo Sr-bija se za nekolku procenti povisoki otkolku vo drugite zemji vo Evropa i SAD.

SRBIJA DA VOVEDE EVRO?

Ministerot za od-brana na Germanija Karl-Teodor cu

Gutenberg izrazi ubede-nost deka me|unarodnite sili KFOR u{te dolgo vreme }e ostanat vo zem-jata, koja vo 2008 godina ja proglasi svojata neza-visnost od Srbija. Po sredbata vo Pri{tina so pretsedatelot na Kosovo, Fatmir Sejdiu, germanskiot minister

izjavi deka namaluvaweto na brojnosta na KFOR treba da bide usloveno so natamo{ni uspesi. Vo momentov silite na KFOR, koi se nao|aat pod komanda na NATO, vklu~uvaat 9.900 lica, a me|u niv i 1.500 german-ski vojnici. Vo vrska so evropskite perspektivi na Kosovo, Gutenberg naglasi deka zemjata treba da gi ispolni site kriteriumi

i site barawa na Evrop-skata unija (EU).Spored Fatmir Sejdiu, naselenieto na Ko-sovo so napregnatost go sledi procesot pred Me|unarodniot sud na ON vo Hag, kon koj se obrati Srbija, osporu-vaj}i go legitimitetot na proglasenata nezavisnost na Kosovo. Kosovo, kako nezavisna dràva, dosegae priznata od 65 zemji.

ME\UNARODNITE SILI U[TE DOLGO]E OSTANAT NA KOSOVO


Vkupnata vrednost na planiranite investicii vo zdravstveniot sektor vo

Republika Srpska (RS), vo 2010 godina iznesuvaat 130 milioni evra, a za unapreduvawe na uslo-vite za rabota vo zdravstvenite ustanovi se obezbedeni polovina milion evra, izjavi portparolot na Ministerstvoto za zdravstvo, Nata{a Aleksi}.”Parite za unapreduvawe na uslo-vite za rabota vo zdravstvenite ustanovi se odobruvaat po osnova na itnosta na intervenciite za obezbeduvawe na nabavki, sostoj-bata i amortizacijata na opre-mata i neophodnosta da se nabavi oprema za nepre~eno funkcion-irawe na zdravstvenite ustanovi”, re~e Aleksi}.Vkupnite kapitalni investicii vo zdravstveniot sektor vo RS vo 2009 godina iznesuvale 25 mil-ioni evra.

130 MILIONI EVRA ZA ZDRAVSTVOTO VO REPUBLIKA SRPSKA

Konsolidiranata dobivka na site avstriski banki mina-tata godina porasnala za

600 milioni evra, objavi Naro-dnata banka na Avstrija. Kako {to pi{uva vesnikot Di Prese, bankite ne go zadràle ~eko-rot so zlatnite vremiwa pred krizata, bidej}i vo 2007 godina dobivkata na avstriskite banki bila 6,8 milijardi evra. Ona {to privlekuva vnimanie se podatoc-ite za potekloto na dobivkata, koi pokaùvaat deka vo izmina-tata godina avstriskite banki najmnogu profitirale na Bal-kanot. Iako bankite vo jugoisto~na Evropa gi udvoija svoite rezervi na 11 milijardi evra tie, sepak, zarabotija 1,25 milijardi evra. Vo bankarskiot sektor vo Avstrija kon krajot na 2009 godina rabo-tele 79.000 lu|e {to e za 1.500 pomalku od prethodnata godina.

AVSTRISKITE BANKI OSTVARU-VAAT PROFIT NA BALKANOT

Hrvatskata premierka Jad-ranka Kosor vo Zagreb razgovara{e so delegacijata

na Evropskiot parlament, pred-voden od Gunar Hokmark.Hokmark re~e deka Hrvatska postignala napredok za prista-puvawe kon Evropskata unija (EU) i deka Zagreb }e bide 28-ot glaven grad na Evropskata unija. Toj dodade deka hrvatsko-slovene~kiot na~in na re{avawe na problemite moè da deluva stimulativno za razvojot na ce-liot region. Kosor go zapoznala Hokmark so zavr{nite pregovori za ~lenstvoto vo EU i so merkite za spre~uvawe na korupcijata na site nivoa spored reformite na pravosudstvoto.Hrvatska ovaa godina planira da gi zavr{i pregovorite, istakna Kosor koja e spremna da ovozmoì pomo{ za evroatlanski pat i na sosednite zemji.

ZAGREB ]E BIDE28-OT GLAVEN GRAD VO EU

SVET BIZNIS POLITIKA31.03.201024


]E IMA POMO[ZA GRCIJA!

EVROZONATA KONE^NO POSTIGNA KONSENZUS �

Liderite na evrozonata na Samitot vo Brisel kone~no se soglasija za “spasuva~ki”

paket, koj }e & pomogne na Grcija da se spravi so ekonomskata kriza. Po nekolkumese~noto nat-egawe pome|u “glavnite” vo evrozonata - Germanija i Francija za toa kakva i kolkava treba da bide pomo{ta za Grcija (dali da se vklu~i MMF ili ne), se postigna kom-promisno re{enie. Dve tretini od spasuva~kiot paket }e bide finansiran od ~lenkite na EU, a edna tretina od Me|unarodniot monteraen fond, vo koj Germanija }e go ima na-jgolemiot pridones. Spored ekspertite, paketot koj

e namenet za pomo{ na Grcija }e bide teòk 22 milijardi evra, a istata nedelava }e dobie pet milioni evra.“Evrozonata nikoga{ nema da dozvoli Grcija da padne“ izjavi Herman van Rompuj, pretsedatel na Evropskiot sovet. Spored dogovorot postig-nat pome|u francuskiot pretsedatel Nikola Sarkozi i germanska-ta kancelarka Angela Merkel, Atina samo vo

slu~aj na “mnogu seri-ozen problem”, }e dobie koordinirani bilater-alni zaemi od partner-ite na evrozonata, kako i pomo{ od MMF. @an Klod Tri{e, pretsedatelot na Evropskata centralna banka, koj izrazi somne` za angaìraweto na MMF, izjavi deka toj e “celosno sre}en” so dogovorot, koj ja zadrùva odgovornosta na evropskite vladi. Dogovorot ja vrati evro-zonata nazad od rabot na

nesoglasuvawe vo odnos na toa kako treba da bide postignat dogovor so koj }e im se pomogne na ~lenkite {to imaat problem so zadolùvaweto i so stabiliziraweto na finansiskiot pazar i valutata. Dolgot na Grcija ovaa godina }e dostigne 290 milijardi evra, a buxetskiot deficit e pro-cenet na 12,7% od BDP, {to e ~etiri pati pove}e od limitot na EU.

KOJA E ULOGATANA MMF

Pomo{ta }e bide predmet na procenki vo Evrop-skata centralna banka i Evropskata komisija, {to }e osigura deka EU ja ima kontrolata vo spasu-vaweto. No, i pomo{ta od MMF nema da bide nezna~itelna. Ova zna~i

�� Po nekolku-mese~noto nategawe me|u “glavnite” vo evrozonata - Germani-ja i Francija za toa kakva i kolka-va treba da bide pomo{ta za Grcija (dali da se vklu~i MMF ili ne), se postigna kompromisno re{enie.

deka na krajot Berlin uspea da izvojuva dogovor za MMF da bide vklu~en vo procesot. Germanskite mediumi pi{uvaa deka Merkel ja imala vitalna-ta uloga vo pregovorite i ja nagradija so epitetite “~eli~niot kancelar” i “evropski borec”.MMF moè da donese relativno nepristrasni odluki. Fondot treba da ponudi poddr{ka samo ako smeta deka taa moè da bide uspe{na za Gr-cija. Ako so tek na vreme stane jasno deka Grcija ne go ispolnuva dogovorot ili ako odlukite za restartirawe na fiskal-nata politika se pokaàt neuspe{ni, MMF }e mora da nastapi na scena.“U~estvoto na MMF vo pomo{ta za Grcija podrazbira deka fondot }e se vklu~i vo akcija samo toga{ koga toa }e go pobara Atina. S$ dodeka gr~kata strana ne pobara pomo{ od nas, nie nema da se pomrdneme”, izjavi Dominik [tros Kan, pre-tsedatel na MMF. Toj ja nare~e intervencijata na MMF “posledna pomo{“, no ne precizira konkretno za kakva pomo{ stanuva zbor. Za vreme na krizata, MMF obezbedi 89 milijar-di dolari za poddr{ka na zemjite od Evropa. Kako i da e, poradi momentalnta kriza vo koja se nao|a evrozonata fondot na-jverojatno }e bide povikan da dade mnogu pogolemi

zaemi. [tros Kan, koj prethodno be{e minister za fin-ansii na Francija koga zaedni~kata valuta be{e lansirana, gi isko-risti krizata vo Grcija i problemite so koi se soo~uvaat drugite poslabi ekonomii vo evrozo-nata da pobara pobliska ekonomska integracija vo EU. Toj re~e deka krizata gi otkri nedostatocite na EU vo fiskalnata i finan-siskata politika.“Ekonomskoto vodstvo ne e dovolno silno vo evrozonata. Edinstvenata vistinska institucija vo evrozonata e centralna-ta banka. No, isto taka e potreben mehanizam koj}e ja menaxira ekonom-skata politika”, izjavitoj.Posledicite od krizata vo Grcija zna~itelno }e vlijaat i vrz ekonomiite na zemjite od Balkanot. Po 1989 godina zapo~naa mnogu gr~ki investiciivo regionot, vo tekstil-nata i prehranbenata industrija, kako i vo grade`ni{tvoto, teleko-munikaciite i energet-skiot sektor. Do 2007godina, sedum golemi gr~ki banki osnovaa mreà vo regionot, vra-botuvak}i vo prosek 23.500 lu|e. Gr~kata uloga kako donator i promotor na integracijata naZapaden Balkan vo EU isto taka }e bide limi-tirana.Vo 2002 Grcija zapo~na masovna inicijativa, poz-nata kako “Gr~ki plan za ekonomska rekonstrukcija na Balkanot”, koj dosega dodeli 163,4 milioni evra za pomo{ vo in-frastrukturata na Bal-kanot.

22 milijardi evra teòk

paketot namenet za pomo{ na Grcija

PATOT DO USPEHOT31.03.201026

Sem Palmisano e poznat kako ~ovekot koj ja transformira{e IBM (IBM) vo “inte-

grirana globalna mreà”, kako {to toj ja narekuva, koja {to gi naso~uva svoite najdobri tal-enti kon re{avawe na te{kite problemi na klientite. Kompani-

jata, ikona na amerikanskata in-dustrija, do pred desetina godini site ja znaevme kako proizvodi-tel na kompjuteri, no denes IBM e najmalku toa. Pod vodstvo na Palmisano, koj {to dojde na ~elo na IBM vo mart 2002 godina, firmata go

prodade oddelot za laptopi TinkPad na kineskiot Lenovo, go napu{ti proizvodstvoto na kompjuter-

SEMJUEL PALMISANO, GLAVEN IZVR[EN DIREKTOR NA IBMCELTA E USPEHOT NA KLIENTITE,CELTA E USPEHOT NA KLIENTITE,A NE SAMO ZADOVOLUVAWEA NE SAMO ZADOVOLUVAWENA NIVNITE POTREBINA NIVNITE POTREBI

2

1

Za da gi obedini okolu svojata viz-ija, Palmisano gi pottiknuva site 350 iljadi vraboteni vo kreiraweto i odrùvaweto na osnovnite vrednosti na IBM – posvetenost kon uspehot na kli-entite, inovacija i doverba.

��

IGOR [email protected]

3

4

5

ski hard-diskovi i agresivno se vklu~i vo segmentot na globalni IT uslugi i analitika na po-datoci, kupuvaj}i popatno u{te stotina drugi kompanii. S$ na s$, Palmisano potro{i 50 mili-jardi dolari na prezemawa i istraùvawe i razvoj, so cel da ja podgotvi kompanijata za tekton-skite pomestuvawa vo biznisot. Za da gi obedini okolu svojata vizija, Palmisano gi stimulira site 350 iljadi vraboteni vo kreiraweto i odrùvaweto na osnovnite vrednosti na IBM – posvetenost kon uspehot na klientite, inovacija i doverba. Negovite napori se isplatuvaat, zatoa {to prihodite na IBM ras-tat od godina vo godina, dostignu-vaj}i 104 milijardi dolari za minatata godina, vo vreme na recesija. Doznajte ne{to pove}e za osnovnite principi na lid-erstvoto {to go praktikuva Sem Palmisano.

1LIDEROT NE GI ZNAE SITE ODGOVORIPalmisano vaka gi opi{uva prvite momenti otkako ja

prezel rakovodnata palka od Lu Gerstner: “Na po~etokot si mislite deka gi imate site odgo-vori. Brzo sfativ deka e mnogu pova`no da obedinite silni timovi”

KOMANDUVAWETO I KONTRO-LATA SE ZASTARENIMENAXERSKI STILOVI“Vo IBM, od 407 iljadi

vraboteni, ja namalivme brojkata na 212 iljadi, vo periodot 2001-2005 godina. Vo 2006 godina ima-vme rekordni prihodi i profitni margini. Treba da gi najdete najdobrite lu|e i da ja ohraboru-vate sorabotkata me|u niv”

NAM NI E CEL USPEHOT NA NA[ITE KLIENTI, A NE SAMO ZADOVOLUVAWENA NIVNITE POTREBI

Palmisano pominuva 60-70% od svoeto vreme so klientite.

Denovite na beskrajni finan-siski sostanoci se ve}e minato. Globalnite finansiski sistemi na IBM ovozmoùvaat sekoj da ima pristap do informcijata vo realno vreme, globalno, taka {to menaxerite nema potreba da tro{at vreme po sostanoci za da razmenat informacii. Palmi-sano samo edna sedmica vo mesecot ima sostanoci, a osta-tokot od vremeto e na pat, sre}avaj}i se so klienti i slu{aj}i za nivnite potrebi.

POÎTUVAJTE GI SVOITE SORABOTNICI.SLU[AJTE [TO IMAATDA VI KA@AT

“Sum zabeleàl deka nekoi od najdobrite svetski biznis-lideri ne se stavaat sebesi vo cen-tarot na vnimanieto. Tie imaat po~it kon drugite. Tie se dobri slu{ateli. Ova e isklu~itelen ~ove~ki kvalitet, no isto taka i izvonredna liderska osobina. Lu|eto okolu vakvite lideri se otvoraat polesno, glasno go kaùvaat svoeto mislewe, pridonesuvaat pove}e”, veli Palmisano.

NE GLEDAJTE JA VA[ATAKARIERA ISKLUÎVO KAKOLINEARNA PROGRESIJAPalmisano veli deka eden

od najdobrite soveti {to gi dobil vo svojata rabota e od eden porane{en negov {ef, koj mu prepora~al da prezema poprvo horizontalni, odo{to vertikalni ~ekori vo karierata. “Mi sovetuva{e da isprobuvam situacii koi ne se strogo struk-turirani i prethodno definira-ni, da nau~am razli~ni na~ini na rabota, da izlezam nadvor od sedi{teto na kompanijata i da iskusam razli~ni kulturi. Ovoj sovet go primenuvav mnogu pati, prvin prifa}aj}i ja rabotata vo IBM Japonija i potoa vklu~uvaj}i se vo biznisot na IBM so us-lugi, koj {to be{e na po~etok od

svojot razvoj. Po ovie iskustva, steknav samodoverba deka moàm da napravam s$”, veli Palmisano.

ODR@UVAJTE JA DOVERBATA SO TOA [TO ]E GO“SNI@ITE CENTAROT NA GRAVITACIJA”

Mnogumina se pra{uvaat kako Sem Palmisano ja gradi i odrùva doverbata vo ramki na edna globalno integrirana kompanija. Negoviot odgovor e: so “sniùvawe na centarot na gravitacija”. “Donesuvaweto na odluki treba da se forsira kon poniskite nivoa i treba da gi privle~ete i razvivate vistinskite lu|e {to moè da gi nosat tie odluki vo kontekst na “snièn centar na gravitaci-jata”. No, lu|eto se lu|e, i }e prodol`t da se pravat gre{ki. Kompaniskoto lider-stvo }e ostane odgovorno za tie gre{ki i negova osnovna dol`nost e da pristapat kon tie gre{ki proaktivno i mudro”, smeta Palmisano.

BARAJTE PROBLEMI [TO PRETHODNO NE MO@ELE DA BIDAT RE[ENIPalmisano gi ohrabruva

svoite vraboteni so razmisluva-wata da izlezat od standardnite matrici. Da probaat da ja usovr{at seko-ja “glupava” mreà {to moè da bide popametna. Zatoa {to, kako {to istaknuva toj, sekoj kapital-ist {to se po~ituva sebesi znae deka vo nekoja golema bolka leì skrien profit. “Barame golemi problemi {to prethodno ne moèle da bidat re{eni.Moè da go re{ime zagaduvaweto na vozduhot, na primer. Moè da gi napravime elektri~nite mreì poefikasni. A, seto toa kreira golemi bi-znis-mo`nosti”, veli Palmisano.

6

SEMJUEL PALMISANO GLAVEN IZVR[EN DIREKTOR NA IBM

7

31.03.2010 27KARIERI

Mnozinstvoto uspe{ni lu|e istaknuvaat deka steknale dragoceno is k u s t vo to kmu na gre{kite vo tekot na

svojata kariera, {to podocna im posluìlo za deloven uspeh. Me|utoa, eden neizbeèn del od nivniot uspeh leì vo faktot {to otkako pogre{ile znaele kako da ja prifatat kritikata. Kritikata moè da bide konstruk-tivna i destruktivna. So dvete treba da se postapuva vnimatelno, no so razli~en odnos. Pove}eto

ZAD SEKOJA KRITIKA NE STOI LO[A NAMERA� KAKO DA SE SPRAVITE SO KRITIKITE?

Li~nosta {to vi upatuva kritika moè da vi pre~i vo rabotata i da vi ja naru{i kon-centracijata, no moèbi saka i da vi pomogne

��

Uspehot sam po sebe ne e dovolen za zadovol-stvo. Uspe{na li~nost e onaa koja {to ostvar-uva pogolem del od svoite èlbi, no, zadovol-ni se samo onie koi {to uìvaat vo uspehot.

��

VO RABOTATA PREOVLADUVAAT DVA VIDA EMOCII - ZADOVOLSTVO I NEZADOVOLSTVO

Razo~aruvawe, demotivacija, �indiferentnost, apatija, dosadaNegirawe, vina, inferiornost, �osamenost, beznade`nost

Potrebi vo pozadina na emociitePripadnost (prifa}awe, �sorabotka, poddr{ka, zaedni{tvo, zabava, predizvik, povrzanost)Sigurnost (doverba, samodover- �ba, ~uvstvo na za{tita, pravi-la, poznavawe)Avtoritet (da ve slu{aat, �po~ituvaat; da se uìva avto-ritet, da se ima kontrola, mo}; da se donesuvaat i sprovedu-vaat odluki).NEKOLKU SOVETI KAKO DA UPRAVUVATE SO NEGATIVNITE EMOCII PRI RABOTATAGriàta za sebe e najdobar �lek. Toj {to se stremi da gi zadovoli svoite potrebi, po

Prvo treba da sfatime deka ~uvstvata i odnesuvaweto ne se isto i deka sekoj moè da bira kako }e se odnesuva. Takanare~enata

kontrola na emocii, vsu{nost pretstavuva izbor na odnesuvawe, {to za sre}a se u~i i se ve`ba. Istraùvaweto na emociite i odnesuvaweto ne e samo indi-vidualen, tuku i socijalen ~in. Emocijata e nosa~ na porakata, komu-nikaciski kanal so koj {to na drug-ite lu|e im pokaùvame deka nam ni se slu~uva ne{to i od niv o~ekuvame povratna reakcija. Koga drugite gi po~ituvaat na{ite emocii, toga{ zboruvame za ~uvstvoto simpatija. Vo sprotivno, se raboti za anti-patija. So ogled na toa deka komunikaci-jata e prete`no neverbalna, na-jgolemiot del od emociite se ~ita

od odnesuvaweto na drugite, a toa pretstavuva de{ifrirawe na poraki i e ~esto izloèno na gre{ki. Koga podredeniot mu e lut na {efot, za nego toa moè da ima zna~ewe: “Ne mi delete soveti, dovolno sum golem. Ostavete me sam da si ja zavr{am rabotata”. Od druga strana, {efot toa moè da go pro~ita kako: “Ne me po~ituva, ne me prifa}a, misli deka ne sum dobar”. Toa e samo eden primer na mnogu nedorazbirawa vo delovnata ko-munikacija.Naj~esti negativni reakcii vo rabotnata sredina

Pregolemo ~uvstvo na odgo- �vornost, preoptovarenost, zagriènostFrustracija, zajadlivost, lu- �tina, prezir, stresNedoverba, nesigurnost, grià, �strav

lu|e imaat negativni konotacii za zborot kritika, zatoa {to vedna{

pomisluvaat deka kritikite nosat ne{to destruktivno.

KAKO DA PRIFATITEDESTRUKTIVNA KRITIKA

Destruktivnata kritika i ne e korisna. Moè da vi se ukaè na gre{kata, no dokolku upatenata po-raka ne sodrì na~in na re{avawe na nastanatiot problem, kritikata }e rezultira so izrazito negativen efekt. Verojatno najdobriot na~in za prifa}awe na ovaa kritika e ednostavno zanemaruvawe, t.e. igno-rirawe na porakata so negativna

pozadina, dokolku ne moète da iz-vadite nikakov konkreten zaklu~ok. Celta na kriti~arot vo toj moment ne bila da vi pomogne, tuku da vi ja popre~uva rabotata i da vi ja naru{i koncentracijata.

KONSTRUKTIVNA KRITIKASo konstruktivnata kritika moète da gi podobrite svoite performansi. Najdobro e da u~ite na istite gre{ki. Da re~eme, pretpostave-niot }e vi kaè: “Blagodaram za izve{tajot, gledam deka si se potrudil. Me|utoa, mislam deka bi

pravilo stanuva stru~wak vo upravuvaweto so negativnite i neprijatelski emocii na rabot-noto mesto.

Doznajte {to predizvikuvaat vo vas lutinata i frustracijata.

Nekoga{ imame ~uvstvo deka �sme se odrekle od sopstvenite emocii i deka ne se odnesu-vame soodvetno, a ne ja znaeme pri~inata za toa. Potro{ete malku vreme za da doznaete {to vi predizvikuva

lutina i vo koj del od va{eto telo ja ~uvstvuvate.

Koga ne znaete {to da storite so emociite, napravete pauza

Pro{etajte se desetina minuti. �Toa }e vi gi pro~isti mislite i }e ve spasi od gubewe na trpenieto.Otidete kaj mentorot ili kaj �nekoj od kolegite vo kogo imate doverba. ]e ve smiri mo`nosta da gi podelite emociite so nekogo. Tie li~nosti moè da ve poddràt i da vi pomognat da prodolìte napred.Zapra{ajte se od kogo se �pla{ite. Lutinata i frus-tracijata ~esto se pojavuvaat vo momenti koga se aktivira stravot. Naso~uvaj}i se nep-osredno na izvorot na ~uvstva-ta, }e uspeete da gi sovladate.

moèl malku da go podobri{“. Sfa}ate deka pozadinata na ovaa kritika e pozitivna. Pogriète se {to podobro da ja sfatite porakata i dopolnitelno informirajte se za da bidete sigurni deka razbi-rate s$ {to treba da napravite za pokvalitetno zavr{uvawe na zada~ata. Na krajot, koga }e ja popravite gre{kata, nikako ne zaboravajte da & se obratite na li~nosta {to prviot pat vi ja upatila kritikata, za da proverite dali e taa zado-volna so povratniot efekt.

Napravete iscrpna lista na sî ona {to ne sakate. Napi{ete s$ {to ne sakate vo odredena situacija- na primer, da izgle-date glupavo, nepromisleno i sli~no. [tom edna{ go storite toa, mislite }e vi se pro~istat i }e bidete podgotveni za razmis-luvawe za efikasni re{enija. Naso~ete go pogledot na ne{to �neutralno. Isklu~uvaweto na mislite koga ste voznemireni, ponekoga{ e dovolen ~in za

da se smirite. Prenaso~uvaj}i go fokusot, }e ja prenaso~ite i glednata to~ka.Pra{ajte se {to bi bilo �korisno da napravite vo odredena situacija. Koga bi znaele {to moème da storime, podobro }e upravuvame so stresnata situacija.Prezemete ne{to, nekoja akcija. �Namesto da ~uvstvuvate frus-tracija, prenaso~ete ja taa energija vo pozitivni celi.Postavete cvrsti i jasni ba- �rawa. Ako sakate ne{to da bide poinaku, po~nete proces za da go ostvarite toa. Kontaktirajte gi va`nite �li~nosti. Objasnete im deka sakate da rabotite na izlez od }orsokakot, zapoznajte gi lu|eto so va{ite potrebi. Toa moè da predizvika promena.

� KAKO DA SE SPRAVIME SO NESAKANITE EMOCII?

KARIERI31.03.201028

UPRAVUVAWE SO ÔVE^KI RESURSI31.03.201028

Imate li rabotnici {to se postojano na boleduvawe, koi ne doa|aat na sostanoc-ite, takvi koi {to se postojano na Internet, vrabo-teni koi pominuvaat ~asovi od rabotnoto vreme dopi{uvaj}i se preku Mesinxer ili Skajp? Ispita-jte gi pri~inite za nivnoto nezadovol-stvo

��

Nezadovolstvoto se iskaùva na razli~ni na~ini. Site tie oblici ukaùvaat na eden vid otsustvo od rabotnoto mesto, fizi~ko

ili psihi~ko, a za da razbereme poradi {to se slu~uva toa, potrebno e da se vleze vo psihologijata ili pri~inite za nezadovolstvoto na vrabotenite. Gorivoto, odnosno pogonskata sila na sekoj biznis e motivacija za rabota, a neza-dovolstvoto od rabotodava~ot, kolegite ili samata rabota se manifestira so ”povlekuvawe” od rabotnoto mesto, pa taka se na-maluva i produktivnosta. So ogled na toa deka ~ovekot e socijalno su{testvo, neizbe`no e postojano da se sporeduva so lu|eto okolu sebe vo privatniot, no i vo de-lovniot ìvot. Percepcijata deka lu|eto okolu nas rabotat pomalku, a se nagraduvani pove}e od nas, moè da go zagrozi zadovolstvoto na rabota.

SKLONOSTA KON ZADOVOLSTVO E GENETSKA?!

Pogledot na rabotnata okolina i sudeweto za odnosite so lu|eto e pod vlijanie na li~nite percepcii na sekoj poedinec. Li~nostite koi se skloni kon nezadovolstvo po~esto i posilno pokaùvaat negativni emocii od tipot na lutina, nervoza i sli~no, na rabotnoto mesto. Ova e karakteristi~no za najglasnite vo

organizacijata, za onie koi sakaat sebesi da se stavat vo pozicija na `rtva, pa sekoga{ se drugite vinovni za nepravdata koja im e napravena . Kako kaj sebe,taka i kaj drugite zabeleùvaat naj~esto negativni aspekti vo odnesuvaweto i negativno presuduvaat za odne-suvaweto. Nivnoto nezadovolstvo moè da se odrazi preku posto-janoto nastojuvawe da se pronajde nova rabota. Ovaa op{ta sklonost kon nezadovolstvo e genteski pre-dizvikana, a istraùvaweto na ednojaj~eni bliznaci koi ìveele odvoeno, pokaùvaat jaka vrska vo stepenot na nezadovolstvoto me|u bra}ata i sestrite. So ogled na

toa deka ovie li~nosti se skloni kon nezadovolstvo i moàt da gi pro{irat negativnite informacii za drugite i istite negativni emocii i vrz drugite ~lenovi na orga-nizacijata, kako virus, potrebno e dobro da se ispita pri~inata za nivnoto nezadovolstvo, a so toa da se napravi obid za da se re{i toa nezadovolstvo.

NESRE]NI ZARADI [EFOVITE Polesno e da se vlijae i da se izvr{at promeni na nezadovolstvoto predizvikano od zada~ite ili ulog-ite vo kompanijata. Imeno, produk-tivnosta moè so tek na vreme da opadne poradi monotonata rabota na poedinecot, a monotonosta moè

[TO GI TERA LU\ETO DA ODAT NA RABOTA SEKOJ DEN?

� SEDUM TEORII NA MOTIVACIJA

parite sekako }e bidat ako ne prva, toga{ sigurno vtora najva`na pri~ina zaradi koja se budat i odat na rabota.Toa go potvrduvaat i napravenite anketi, spored koi platata e najgolem motivator.

SEDUM SOVETI ZA PODOBRA MO-TIVACIJA NA VRABOTENITE

Osigurete se deka motivite i �vrednostite na vrabotenite odgovaraat na rabotnoto mestoOsigurete se deka rabotata �na vrabotenite }e bide trajno privle~na i vo soglasnost so negovite motivi i vrednostiDefinirajte gi celite na �rabotata na na~in {to }e gi napravi jasni, predizvikuva~ki, privle~ni i dosti`niObezbedete im na vrabotenite �materijalni resursi koi }e obezbedat efektivnostKreirajte opkruùvawe koe na �poedinecot mu nudi socijalna poddr{ka

Zasilete gi rabotnite svojstva �na vrabotenite Uskladete gi site tie elementi �vo dosleden socio-tehnolo{ki sistem

SEDUM TEORII NA MOTIVACIJA I NIVNA PRIMENA

“Teorija na potreba”- izvorot �na motivacijata e nesvesen, voden od potrebite, pa pri-menata na teorijata mnogu e ograni~ena “Teorija na pravednosta”- �nastojuva da go namali ~uvst-voto na napnatost poradi voo~enite nepravdi, prime-nata & e ograni~ena zatoa {to doìvuvaweto na nepravdata moè da se ublaì i na drugi na~ini, a ne samo so zasilena motivacija“Teorija na o~ekuvaweto”- �izvorot na motivacijata e odnos pome|u sakanite rezul-tati, nagradata za u~inokot i

Dopolnitelen predizvik na kompaniite, ~ii lideri sakaat da imaat motivi-rani vraboteni, vo ovaa rabotna godina e toa deka

poradi zabavuvawe na stopan-skiot rast, raste~kata inflacija i globalno lo{ite delovni mo`nosti, }e se najdat vo situacija da imaat pomalku pari za motivirawe na vrabotenite. A, mnogu na prv pogled nefinansiski modeli na motivacija, od tipot na postdiplomski studii, razni treninzi, tim bilding i sli~no, vsu{nost po~ivaat vrz tro{ewe na kompaniskite pari. Motiviraweto na vrabotenite bez materijalnoto vloùvawe }e bide mnogu te{ko, a nekade moèbi i neizvodlivo. Iako navidum moè da se ~ini ednostavna, prikaznata za toa kako da se motiviraat vrabo-tenite pove}e slojno e sloèna koga malku }e se zagrebe pod povr{inata. Imeno, nau~nicite vo istraùvawata ve}e pedeset godini se trudat da dokaàt deka parite vo oblik na plata, bonusi, stimulacija, slu`ben avtomobil ili laptop ne se prv, najvreden i neprikosno-ven motivator. Na prestolot ja izdignuvaat interesnata rabota i ostvaruvaweto na uspehot.Me|utoa, kogo i da pra{ate od vrabotenite za toa {to go motivira,

��[to i da ste slu{ale ili zboruvale za moti-vacijata, s$ se sveduva na dilemata- gi moti-viraat li vrabotenite isklu~ivo parite ili gi pottiknuva ne{to drugo, od tipot na slobod-noto vreme, dopolnitelno obrazovanie, dobra rabotna sredina, novi predizvici itn.

vloèniot trud, primenata & e uspe{na zatoa {to odgovara na pra{aweto zo{to lu|eto se trudat pove}e“Teorija na zasiluvawe”- drì �deka izvorot na motivacija e nagrada za u~inokot, primenata & e umereno uspe{na zatoa {to nagraduvaweto moè da bide efikasno na nekoi raboti, no koga stanuva zbor za obidi za promena na odnesuvaweto na vrabotenite, se pojavuvaat eti~ki problemi“Teorija na postavuvawe na �celite”- izvorot na motivacija e naso~uvawe na odnesuvaweto kon postavuvaweto na celite, primenata & e uspe{na zatoa {to celite moàt da se posta-vat na site raboti.

“Samoregulaciska prijava”- �smeta deka izvorot na moti-vacija e sledeweto na povratni informacii za izvr{uvawe na raboti sro~eni taka {to ja zgolemuvaat dosti`nosta na celite, primenata & e uspe{na zatoa {to kompanijata moè na vrabotenite da im ponudi takva povratna informacija ”Teorija na karakteristiki na �rabotata”-izvorot na motivaci-ja ,lu|eto go nao|aat vo rabota-ta zatoa {to imaat silna èlba za uspeh, primenata e umereno uspe{na zatoa {to ne e jasno dali vo opisot na rabotata stanuva zbor za ne{to {to go odreduva kompanijata ili za subjektiven vpe~atok na vrabotenite.

ZO[TO NE RABOTATVA[ITE VRABOTENI?

da se re{i so davawe dopolnitelni ovlastuvawa ili zada~i. Konfliktot vo ulogite ili nejasno definiranata rabota na vrabotenite moè isto taka da go namali zadovolstvoto koe doveduva do fizi~ko ili do psihi~ko povlekuvawe od rabota. êsta posledica od namaluvaweto na brojot na rabotnici e dodelu-vawe na rabotata na ostanatite rabotnici, {to pak doveduva do preoptovarenost. Potrebno e da se vnimava nezadovolstvoto da ne dovede do zaminuvawe na produk-tivnite vraboteni, odnosno do nefunkcionalni fluktuacii. Kako {to nekoi poedinci moàt da imaat problemi so avtoritetite,

ne e retko ni nezadovolstvoto na rabota poradi direktno nadredenite li~nosti. Ako ne ni se sovpa|aat stavovite i nekoi od osnovnite vrednosti na {efovite, ako nemame poddr{ka od nadredenata li~nost, ako {efovite nemaat vreme da ni ja objasnat rabotata, toga{ nema da moème da izbegame od komen-tarite deka se nestru~ni, deka n$ pretrupuvaat so rabota, deka n$ nerviraat i sl. Bidej}i za toa se s$ pove}e svesni vo organizaciite, s$ pogolem akcent se stava na tim-skite aktivnosti bez koi ne bi se postignala me|u~ove~ka harmonija potrebna za odrùvawe na zado-volstvoto vo organizacijata.

� VLEZETE VO PSIHOLOGIJATA NA NEZADOVOLSTVOTO

31.03.2010 29PATOT DO USPEHOT

Aleksandar Lebedev, 50-godi{niot deloven ~ovek, kogo javnosta go etiketira kako “{pi-onot vo potraga po zlato”, ne se gleda sebe si kako bezkru-

pulozen oligarh. Toj se portretira sebe si kako filantrop koj “odg-leduva kompiri, koj najmnogu saka da lovi riba na moskovskata reka vo zima i da odi na kampuvawe vo Mongolija so negovata 23 godi{na devojka Elena Perminova. So nea toj neodamna dobi sin, koj za nego e vtor po red. Lebedev e dobro obrazovan ~ovek koj te~no zboruva angliski i gi citira Fjodor Dos-toevski i Andrej Tarkovksi, koi najmnogu go inspiriraat. So negoviot nadvore{en izgled (~esto e oble~en vo sini farmerki, patiki i crno palto) pove}e nalikuva na trudo-qubiv ~ovek od srednata klasa, otkolku na milijarder. Negova slaba strana e kolekcioniraweto na nedvi`nosti. Biznis imperijata na Lebedev opfa}a kompanii od tekstilnata industrija, turizmot, telekomunikaciite, nedvi`nostite, mediumite i avionskiot prevoz i se procenuva na 2 milijardi dolari. Otkako vo januari, 2009 godina, Lebedev se stekna so sopstvenost na 75% od akciite na London Eve-ning Standard , minatata nedela toj gi kupi i irskite vesnici The independent i Independent on Sun-day, koi rabotea so zaguba od 12,4 milioni funti.Lebedev se soglasi da gi kupi ovie vesnici od INM (Independent News and Medium) za simboli~na cena od 1 funta i da investira milioni vo istite, narednite godini.So ovaa postapka Lebedev ja {iri svojata mediumska imperija vo Velika Britanija, a britancite nestrplivo go o~ekuvaat negoviot sleden poteg. Nekoi od vlijatelnite

Britanci mislat deka toj e ~ovek od Kremeq, koj ima dozvola od Putin da go izerazi svoeto mislewe, no e delumno ograni~en vo toa. Nekoi, na negovoto prisustvo vo Velika Britanija gledaat kako na “trojanski kow praten od Kremeq”, koj }e go nadgleduva protokot na informacii vo zemjata.Toj, za britanskite mediumi izjavi deka }e go poddrùva slobodniot pe~at i deka identifikuval 5 mil-ioni Britanci na koi im treba stariot lik na vesnikot.Minatata godina, Gardijan objavi citat na blizok sorabotnik na Lebedev vo koj se veli deka Putin sekoga{ im kaùva na ruskite oligarsi da investiraat na Zapad, a Lebedev saka da mu dokaè na Putin deka moè da kontrolira del od zapadnite mediumi, so cel da proektira podobra slika za Rusija. Toa e negoviot motiv.

OD ^LEN NA KGB DO NAJBOGAT RUSIN

Aleksandar Lebedev e roden vo 1959 godina,vo Moskva, vo familija na prosvetno-nau~ni rabotnici. Negoviot tatko bil profesor po opti~ko inèwerstvo na tehni~kiot univerzitet, a negovata majka pre-davala istorija i angliski jazik. Vo 1977, Aleksandar Lebedev se zapi{al na Dràvniot institut za me|unarodni odnosi vo Moskva, na ekonomskiot oddel, a posle dok-torskata disertacija vo 1982, se vrabotil vo Ekonomskiot institut, od kade napravil transfer vo KGB. Tamu ostanal 10 godini i se steknal so ~inot Podpolkovnik.Posle zaminuvaweto od KGB, vo 1992, Lebedov ja osnoval svojata prva kompanija Russian Investment-Finance Company, preku koja vo 1995 ja kupil malata i nestabilna banka NRB (National Reserve Bank) koja denes e edna od najgolemite banki vo Rusija. NRB e del od holdingot NRK National Reserve Corporation, koja e istaknata ruska industriska grupacija, ~ii

interesi se proizvodstvoto na visoka tehnologija i op{testveno orientiranite biznisi, nasproti eksploatacijata na prirodnite resursi na Rusija. Politikata za investirawe na ovaa korporacija gi poddrùva industriite koi direktno vlijaat na nacionalnata ekonomija i op{testveniot ìvot na lu|eto.Pokraj akciite vo NRK, Lebedev poseduva i zna~aen del od akci-ite na Gasprom i drugi vode~ki kompanii vo Rusija. Osven bankata NRB, vo grupacijata NRK se vklu~eni i Nacionalnata stambena korpo-racija, koja e vode~ka kompanija za izgradba na stanbeni zgradi i Nacionalnata zemjodelska korpo-racija, koja ima vode~ki pozicii vo proizvodstovoto na kompir. Avi-onskata kompanija Red Wings, koja e vo sostavot na NRK, e najgolemata civilna aviokompanija koja koristi novi letala od rusko proizvodstvo. NRK ima udel i vo energetikata, telekomunikaciite, grade`ni{tvoto i osiguruvaweto. Vo 2003 godina, Aleksandar Lebedev se naso~il kon politi~kata kariera, u~estvuvaj}i na lokalnite izbori, za gradona~alnik na Moskva i vo parlamentarnite izbori kako pratenik vo Dràvnata Duma na Rusija. Vo prviot krug od izborite za gradona~alnik na Moskva gi osvojuva glasovite na 13% od gra|anite, a podocna vo parlamentot toj stavnuva eden od najaktivnite i najtransparentnite predlaga~i na zakoni. Toj se zalaga za zgolemuvawe na transparentnost, unapreduvawe na ekonomskiot razvoj na Rusija i mnogu drugi.Vo 2008 godina, Lebedev mu se vra}a na biznisot. Kako akcioner vo vesnikot Nova Gazeta, Lebedev go podrùva raboteweto na vesnikot, koj prerasnuva vo simbol na nezavisnoto novinarstvo vo Rusija. Zaedno so porane{niot ruski pre-tsedatel, Mihail Gorba~ov, Lebedov inicira formirawe na Nezavisnata demokratska partija na Rusija i e eden od inicijatorite na civilnata

antikrizna inicijativa, ~ija cel e da se iznajdat re{enija za izlez od ekonomskata kriza.Forbs go smesti Lebedev na listata najbogati lu|e vo Rusija so bogatstvo od 2 milijardi dolari. Minatoto leto, medicinskite tes-tovi vo negovata krv otkrija 14 pati zgolemeno prisustvo na ìva. Ovoj slu~aj ostanuva misterija za javnosta, no istata sostojba ja ima{e u{te eden porane{en ~len na KGB, Aleksandar Litvinenko, koj po~ina od truewe. Lebedev, e ostar kriti~ar na politikata {to ja vodi Vladimir Putin, sega{niot ruski

premier, koj preku svojot vesnik Novaya Gazeta, ~esto gi izrazuva svoite kritiki kon Kremlin. Za trueweto so ìva, Lebedev go ob-vinuva Putin, kako i za misterioz-nata zaguba na 660 milioni dolari vo ekonomskata recesija.Negovata reputacija kako kriti~ar na Putin, se stavi pod znak pra{alnik, vo januari ovaa godina koga dobi golema suma pari od dogovorot koj li~no go potpie{a so Putin, so koj izvr{i proda`ba na akcii vo vrednost od 450 milioni dolari od avionskata kompanija Aeroflot i drug imot, na ruskata vlada.

ALEKSANDAR LEBEDEVNOVIOT MEDIUMSKI MAGNAT

PODOBRA SLIKA ZA RUSIJA PREKU KONTROLA NA ZAPADNITE MEDIUMI?!

ZA PORANE[EN KGB ^LEN, KOJ MISLEL DEKA ]E GO ZAGUBI @IVOTOT OD TRUEWE SO @IVA, ALEKSANDAR LEBEDEV DENES IMA NEVEROJATNO ZDRAV APETIT. OTAKAKO GO PREZEDE LONDON EVENING STANDARD, “RUSKIOT MILI-JARDER NEODAMNA GI KUPI I IRSKITE VESNICI THE INDEPENDENT I INDE-PENDENT ON SUNDAY. BRITANCITE SE PRA[UVAAT DALI STANUVA ZBOR ZA POSVETEN DEMOKRAT ILI TROJANSKI KOW OD KREMEQ?

VASE [email protected]

2 MILIJARDI DOLARI VREDI BOGATSTVOTO NA LEBEDEV

1 FUNTA PLATI ZA

THE INDEPENDENT I INDEPENDENT ON SUNDAY

KULTURA31.03.201030

Makedonija kone~no se najde na svetskite kon-

certni mapi. Za prvpat publikata nema potreba da patuva nadvor od zemjava za da prosledi koncert na svetska yvezda. Avalon uspea da go stori i nevozmo`noto. Dosega sme imale zvu~ni peja~ki imiwa vo dràvava, no pove}eto ne bile tolku aktuelni ili pak bile na zalezot na nivnata kariera, pa bilo pole-sno da se donesat. Toa ne e slu~aj so Fifti sent. Toj e svetska yvezda koja e vo ekot na svojata kariera i vo momentov e na svetska turneja za da go promovira posled-niot album “Pred da se samouni{tam” (Before I self Destruct).Kurtis Xekson, za nas popoznat kako Fifti sent, ne e samo rap-yvezda vo Amerika. Toj e kulten simbol na seto toa {to pretstavuva rap-kulturata. Yvezda koja {to gi doìveala ~ove~kite problemi, ìvotot na uli-ca, koja {to preìveala 9 kur{umi, no koja imala i tri pesni me|u prvite 10 mesta na top-listata Bilbord 100 vo edna ne-dela, so {to gi nadmina i legendarnite Bitlsi. So toa top-listata Bilbord 100 go proglasuva za rap-yvezda broj eden vo poslednata dekada 2000-2009 godina.Patot do slavata mu go ovozmoì prviot album “Zbogati se ili umri obiduvaj}i se” (Get Rich od Die Tryin) vo 2003 godina, blagodarenie na rap-erot Eminem koj mu dade {ansa da se dokaè. A deka navistina dobro se pokaàl govorea milion-skite brojki za prviot album prodaden vo 12 milioni kopii.Ve~erva vo salata "Boris Trajkovski" }e go imame toa zadovolstvo da uìvame vo negovata muz-ika koja {to vsu{nost e negovata ìvotna storija.

Moèbi ima lu|e koi ne go slu{aat, no site se zainteresirani da vidat kako izgleda koncert na golema svetska yvezda vo Skopje i barem za moment da po~uvstvuvaat deka se nao|aat vo centarot na muzi~kite zbidnuvawa. Fifti sent go kr{i mra-zot i se nadevame deka vo idnina, koga svetskite yvezdi }e pravat turnei, nema da ne zaobikolat.

PIRATERIJA �

MAKEDONIJA IMA 95% PI-RATSKA MUZIKA I FILMOVI

�� Moèbi ima lu|e koi {to ne go slu{aat Fifti sent (50 Cent), no site se zain-teresirani da vidat kako iz-gleda koncert na golema svetska yvezda vo Skopje

12milioni kopii e pro-daden prviot album “Zbogati se ili umri

obiduvaj}i se” (Get Rich or Die Tryin) vo 2003

godina

SILVANA [email protected]

KONCERT �

“PETPARA^KA” ATRAKCIJA

�� Evropskata unija vo slednite pet godini moè da doìvee zagubi od 240 milijardi evra ili 1,2 mil-ioni rabotni mesta. Makedonija e pred Srbija, na nivo so Hrvatska, a daleku zad evropskite Slovenija i Bugarija vo po~ituvaweto na avtor-skite prava

SILVANA [email protected]

PIRATERIJATA VO MAKEDONIJA

63% piraterija �vo site oblasti, kompjuterski pro-grami, softveri, muzika, video-iz-danija, a samo 95% od toj procent se sveduva na muzikata i filmovite70% stapka na �piraterija kaj soft-verot45.000 piratski �cedea se uni{teni vo deponijata Drisla

PIRATERIJATAVO EVROPA

Vo 2008 godina, �kreativnite industrii vo Evropskata unija doìveaa zagubi od 10 milijardi evra i zagu-ba na 185 000 rabotni mesta poradi vlijanie-to na piraterijata (na filmot, televizijata, muzikata...) Spored najnovite �procenki i poradi nezna~ajnite promeni vo politikata na ova pole, Evropskata unija moè da doìvee zagubi do 240 mili-jardi evra do 2015 go-dina ili 1,2 milioni rabotni mesta

Vo Velika Britanija �poradi piraterijata dràvata izgubila 1,4 milijardi evra i 39.000 rabotni mestaVo Francija 1,7 mili- �jardi evra i 31.400 rabotni mesta Germanija – zaguba od �1,2 milijardi evra i 34.000 rabotni mesta[panija – 1,7 mili- �jardi evra i 13.200 rabotni mestaItalija – 1,4 mili- �jardi evra i 22.400 rabotni mesta75% od vkupniot bruto- �doma{en proizvod na Evropskata unija se sveduva na kulturnite industrii

63%piraterija vo Makedonija

od site oblasti

Produkcijata i dis-tribuci ja ta na kreativnite i kul-turni industrii vo svetot vo koi se

vbrojuvaat filmovite, muzika-ta, televiziskata programa se prifateni kako industrii koi imaat pozitiven efekt vrz ekonomskiot rast. Za al, vo poslednata dekada pirateri-jata (kr{eweto na avtorskite prava vo mediumite) seriozno se zakanuva vrz ekonomijata na ovie industrii.Ova ne e problem samo kaj nas, tuku i vo Evropskata unija koja {to zabeleà ogromni zagubi vo ova pole. Vo posledniot period eksper-tite seriozno opomenuvaat deka mora da se najde nekoe re{enie bidej}i ovie indus-trii u~estvuvaat so okolu 75% od bruto-doma{niot proizvod na nekoi dràvi od EU, kako [panija, Italija, Francija, Velika Britanija i Germanija.I Makedonija odamna se soo~uva so ovoj problem. Spored Valen-tin Pepequgoski, advokat specijaliziran za avtorskite prava i pretstavnik na BSA (Biznis softver alijansa ), Makedonija e daleku zad Ev-ropa. Dodeka na Balkanot sme podobri od Srbija i na isto ramni{te so Hrvatska, daleku sme od legaliziranosta {to postoi vo evropskite zemji na Balkanot, kako Slovenija i Bugarija. “[to se odnesuva do softverskiot del, toj proces dobro se odviva, sekoja go-dina se namaluva stapkata na piraterija, iako go nemame postignato nivoto na Evrop-skata unija. Moème da bi-deme zadovolni od svesnosta na instituciite i kompaniite za potrebata od koristewe na originalen softver. Kaj nas, momentalnata stapka na piraterija na softverot, sepak, iznesuva zagriùva~ki 70%”, izjavi Pepequgoski. Sostojbata kaj muzikata i filmot, za razlika od soft-verot, e sosema porazli~na, odnosno nepromeneta. Pi-

raterijata e najzastapena i profitabilna na ova pole. Uli~nite prodava~i, bukval-no, gi uni{tuvaat kinata kaj nas, koi sekojdnevno se pove}e zamiraat. Pepequgoski veli deka sekoj gra|anin najprvo bi se odlu~il za daunloudirana verzija na na-jnovite filmski ostvaruvawa i snimka so pomal kvalitet i bi platil 90 denari za dva takvi filma, otkolku da plati 1.200 denari za origi-nalno cede ili pak 150 do 300 denari za da go gleda edna{ na kino. “Sosema isto e vo muzikata, pa duri i poponiùva~ki. Ne moèj}i da se borat so piraterijata, muzi~kite yvezdi se primo-rani da gi prodavaat svoite albumi preku vesnicite. Zarabotkata e minimalna ili nikakva i ne moàt da platat ni eden spot so nea, a {to ostanuva za ostanatite raboti. Stapkata na pira-terijata vo Makedonija e pove}e od zastra{uva~ka, nad 95%”, smeta Pep-equgoski.Spored pos-lednite oficijalni podatoci, dobieni od istraùvawata po po-vod Nacionalniot den na borbata protiv piraterijata na 12 dekemvri minatata godina, vo Make-donija duri 63% od muzi~kite i video-cedea, kompjuter-skite programi i sli~no, se pirats-ki. Procentot bil u{te pogolem vo prethodnite godini i se dvièl do 78%. Makedonija e dlaboko propadnata vo svetot

na piraterijata, iako postoi borbata protiv nea. Mina-tata godina, na primer, na Nacionalniot den na borbata protiv piraterijata na deponijata Drisla bea u n i { t e n i 45.000 pi-ratski dis-kovi . Taa b o r b a n e e samo za za{tita na originalnite dela, tuku i borba protiv

GOJKO KE[[email protected]

Kon sredinata na maj 2009 godina, Universal, EMI, Sony i Warner poba-raa od {vedskiot

Okruèn sud da vovede kazni za operatorite na veb-stranicata za razmena na filmovi D Pajrat Bej (The Pirate Bay) za sekojd-nevno rabotewe na sajtot. Tuìtelite tvrdea deka preku ”nelegalniot servis” bile prezemeni pove}e od 467 muzi~ki albumi vo nivna sopstvenost. Tie isto taka pobaraa od ~etirite operatori na Pajrat bej da prezemat merki za da ne moè internet- koris-nici preku veb-sajtot da gi prezemat delata koi se vo sopstvenost na ovie izdava~ki ku}i. Dopol-nitelno, tie pobaraa od sudot da gi izre~e kaznite duri pred sudot da gi pre-sudi, i bez soslu{uvawe na ~etirite obvineti.Na 25 maj 2009 godina, sudot

gi odbi ovie barawa so ob-jasnuvawe deka prvo treba da se soslu{aat obvinetite i im dadat nekolku nedeli na operatorite na Pajrat bej za da go iznesat svojot stav po odnos na ova pra{awe. Isto taka im be{e dadeno vreme i na izdava~kite ku}i za da odlu~at dali sakaat da se àlat na odlukata do Apelacioniot sud. Ekspertot za IT-bezbednost, Andre Rikardson, tvrde{e deka ba-raweto na izdava~kite ku}i e iznenaduva~ko, bidej}i {ved-skiot zakon vaì vo [vedska, a nivniot internet-servis ne e vo [vedska, i servisot funkcionira vo zemji kade {to toa e dozvoleno. Piter Sund, eden od obvinetite, izjavi deka izdava~kite ku}i nikoga{ na pobarale od Pajrat bej da otstra-ni nekoj od torentite koi tuìtelite gi spomnuvaat i gi obvini izdava~kite ku}i deka se pozainteresirani za parite i mo}ta otkolku za izveduva~ite koi tre-ba da gi zastapuvaat. Vo me|uvreme, Pajrat bej e vo

sivata ekonomija. Golem broj od lu|eto koi se zanimavaat so ovaa rabota go pravat toa, naj~esto, bidej}i nemaat drug na~in da zarabotat pari za ivot. Piraterijata otvora pogolemi pra{awa i navleguva vo site ostanati sferi od ìvotot. Treba da se prezemat i drugi merki i da se najde na~in da se re{i problemot so nevrabotenosta, za da moè da se re{at tie problemi. Zemjite od Ev-ropskata unija seriozno se zanimavaat so ovoj problem i

imaat podgotveno strategii kako da se namali ovaa

pojava. Dokolku ne se prezeme ne{to, se predviduva deka vo sled-nite pet godi-ni bi moèlo da se izgubat do 240 mili-jardi dolari ili 1,2 mil-ioni rabotni mesta.

Raste svesnosta na instituciite i � kompaniite za koristeweto na legalensofver: Valentin Pepequgoski

potraga po nepristrasni sudii vo ovoj slu~aj, bidej}i nazna~enite bile ~lenovi na {vedskata Asocijacija za avtorski prava, ili bile povrzani so stokholmskiot Centar za trgovsko pravo. Podocna thepiratebay.com be{e prodaden na nekoja {vedska firma koja {to planira da vovede ~lenstvo koe {to }e bide plateno, i na toj na~in da im kompen-zira na kompaniite koi {to se bunat deka nivnite prava se povredeni. S$ u{te nema ni{to navedeno za navodno-to –plateno ~lenstvo, osven toa deka, demek, eve sega site }e moème da bideme sopstvenici na Pajrat bej. Toa be{e i idejata na Sund i negovite istomislenici: neprofitnata Pajrat bej e samo socijalna mreà preku koja filmofilite i muzi~kite fanovi moàt da si menuvaat filmovi i muzika. Inaku, privr-zanicite na piraterija-ta formiraa i Piratska partija vo [vedska, a na parlamentarnite izbori minatoto leto osvoija i dve prateni~ki mesta!

[arena ponuda za siva ekonomija �

MENUVAWE SLIKI^KI

SPORTSPORT31.03.2010 31SPORT

Sudirot na “ti-tanite” od ~et-vrtfinaleto na Ligata na evrop-skite {ampioni

vo fudbal, prodolùva so ve~era{nava programa. Vo London se sre}avaat finalistite od 2006 go-dina, Arsenal i Barselona. Toga{, vo krajno kontro-verzen natprevar, Barsa go sovlada Arsenal so 2:1, vpi{uvaj}i u{te edna titula vo bogatata istorija na klubot. Po “epskiot” natprevar, Kataloncite prodolìja so dobrite igri, za minatata sezona da prokniàt u{te eden trofej vo {ampi-onskata liga, pravej}i go toa na dominanten na~in, so {to stanaa vistinski gospodari na evropskiot klupski fudbal. Od druga strana, “top~iite” kako da zastanaa vo vremeto i namesto so site sili da se obiduvaat da dojdat do pov-toruvawe na uspehot i ost-varuvawe na ~ekor napred, tie postojano se navra}aa na finaleto, sonuvaj}i poinakov ishod.“Mnogu raboti }e treba da se slu~at za da se nadomesti zagubeniot me~ od finaleto. Barselona e

mnogu sli~na na nas. Negu-va igra {to dobiva priz-nanie za isklu~itelen stil, ima izvonredni fudbaleri koi igraat izvonreden fud-bal. Istoto go imame i nie vo Arsenal”, istakna Cesk Fabregas, glavniot adut na menaxerot, Arsen Venger, vo sezonskive nastapi vo Ligata na {ampionite.Tokmu Fabre-gas e cen-tralniot lik vo najavata za ve~era{niot duel, poradi s$ poglasnite {pekulacii deka od letovo }e premine vo Barselona.“Ne gi razbi-ram glasinite, nema potreba da se zboruva za idninata na mojata kariera. Arsenal e mojot dom, jas sum sre}en tuka. Postojano povtoruvam deka nemam namera da se vratam vo [panija i nikoj ne mi veruva”, izjavi {panskiot reprezentativec, odgovaraj}i pred s$ na sekojdnevnite apeli od fudbalerite na Barselona da se preseli vo nivniot klub.Od kampusot na Barsa in-

formiraa deka tie }e nas-tapat bez Andreas Iniesta vo sostavot na natprevarot vo London, koj poradi pov-reda najverojatno nema da bide fit i za revan{ot na Nou kamp.Vo senka na duelot {to }e se igra na stadionot Emirati, e sredbata me|u Inter i CSKA od Moskva. ]e bide sosema nekorek-tno dokolku se prognozira neinteresen

nat-prevar me|u ovie dve ekipi, no isto taka mora da se istakne deka Inter e apsoluten favorit vo presmetkata so moskov-janite i s$ }e pretsta-vuva vistinsko fijasko, osven ubedliv triumf za milanskiot klub.

Krvavata vojna, vodena od nekoga{ bratskite narodi na Jugoslavija,

pokraj dràvata, nejzinite vrednosti i ekonomsko-proizvodnite kapaciteti, ja urnisa i sportskata doktrina, koja spored rezultatite be{e edna od najuspe{nite vo Evropa.Obidot da se vratat fudbalskite “klasici” od prvata jugoslovenska liga od tipot na Crvena Yvezda-Hajduk ili Partizan-Di-namo, pa i onie pomalku zvu~nite, no sepak primam-livi za publikata, Vardar so golemata ~etvorka, ili saraevski @elezni~ar i ni{ki Radni~ki, dobiva nova dimenzija.Hrvatskite i srpskite me-diumi nagolemo pi{uvaat za s$ poizgledniot trans-fer na Mateja Ke`man od timot na Pari Sen @ermen vo redovite na Dinamo od Zagreb. Iako zvu~i senza-cionalno, sepak, ne treba da se iznenaduvame prem-nogu od ovaa “fiks-ideja” na {efot na “modrite”, Zdravko Mami}, momen-talno glavniot promoter

na regionalnata fudbal-ska liga. Od anga`manot na Ke`man moè da se pro~ita èlbata na Mami} za relativizacija na zateg-natite odnosi me|u Srbija i Hrvatska, barem na fud-balski plan. Vo intervjuto dadeno za Kapital, generalniot sekretar na makedonskata Fudbalska federacija, Igor Klimper, poso~i deka eden od glavnite problemi za pokrenuvawe na ligata se tokmu hrvatskite fanovi i nivniot amonizitet kon srpskite klubovi.“Nemam ni{to protiv da igram vo dresot na Dinamo”, izjavi Ke`man, nekoga{niot heroj na par-tizanovite Grobari. Sig-urno deka po eventualniot transfer na Maksimir, Mateja }e bide bojkotiran od Bed blu bojs, no so sekoj negov gol }e rastat i simpatiite kon Srbinot od zagrepskite qubiteli na fudbalot. Zdrako Mami} neodamna izjavi deka samo Crvena Yvezda i Partizan moàt da gi predizvikaat hrvatskite fanovi da se

pojavat na stadionot vo maksimalen broj, komen-tiraj}i ja izjavata na porane{niot predvodnik na splitski Hajduk, a sega trener na Lacio, Eduardo Reja, koj pora~a deka na

Hrvatite im e najdobro fudbalski da se obedinat so ostanatite regionalni klubovi, no bez timovite od Srbija, barem vo prvite nekolku godini od funcion-iraweto na ligata.

SR\AN IVANOVI]ivanovic@ka pi tal.com.mk

LIGA NA [AMPIONI

ARSENAL I GO NAPLA]A DOLGOT NA BARSELONA?

“TOPÎITE” SE U[TE GO SONU-VAAT FINALETO OD 2006 GODINA, KOGA BEA SOV-LADANI OD BARSELONA

KE@MAN GO OBEDINUVA KE@MAN GO OBEDINUVA BALKANOT!BALKANOT!

REGIONALNA FUDBALSKA LIGA

2:1vo korist na Barsa na

posledniot me~ so Arsenal

Makedonskata èn-ska rakometna reprezentacija ve}

e odamna ne e na vrvot na evropskiot rakomet, no sedmoto mesto na pos-lednoto evropsko prven-stvo e pri~ina pove}e da se ostvari zna~aen rezultat na dene{niot natprevar so Hrvatska.Duelot (17.45) se igra pred vernata makedonska publika, vo rakometniot hram SRC Kale vo Skopje, kade {to mnogumina se nadevaat na u{te edno sportsko ~udo i pobeda na na{ite reprezenta-tivki. Sepak, vo sostavot na makedonskata selekcija se svesni deka vo momentov Hrvatkite raspolagaat so kvaliteten sostav, a kako dopolnitelen problem za selektorot, Jo{ko Petkovi}, e neigraweto na Julija Portjanko, koja vo posleden moment se poàli na povreda.Sepak, ne e neophoden triumf vo duelot so re-nomiraniot protivnik, poradi dobrite rezultati ostvareni so preosta-

natite protivnici od grupata, Holandija i Litvanija. Za plasman na evropskoto prvenstvo }e ni treba po edna pobeda vo pretstojnite sredbi so dvete selekcii, po {to rezultatite od dvome~ot so Hrvatska }e nemaat pogolemo zna~ewe.

Nesoglasuvawata pome|u Luis Ham-ilton i stratezite

na Meklaren se nadmi-nati, be{e soop{teno vo oficijalnoto komunike na klubot. Hamilton javno gi napadna timskite pret-stavnici, obvinuvaj}i gi deka so pogre{nata strategija za vreme na trkata vo Avstralija, mu go odzele mestoto na podiumot.“Tie mi objasnija zo{to se re{ile da odat na dva pit-stopa. Ednostav-no u{te u~at za novite pnevmatici i stepenot na nivnoto raspa|awe”, izjavi Hamilton.Negoviot timski kolega, aktuelniot {ampion Xen-son Baton, pobedi na trkata vo Melburn park, po {to mediumite ve}e go promoviraa vo prv voza~

na Meklaren, mesto na koe otvoreno se nadeva Hamilton.

Nekoga{ najdobrata ekipa od isto~nata Konferencija na

NBA-ligata, timot na Wu Xersi Nets go iz-begna neslavniot rekord na najmalku ostvareni pobedi vo edna sezona, otkako po triumfot nad San Antonio Spars, od 87:84, ja zabeleà 10-ta pobeda vo {ampi-onatot.Ko{arkarite na Nu Xersi definitivno se najslabiot tim vo li-gata vo ovaa sezona, no sepak uspeaja da dojdat do dvocifren broj na pobedi, so {to go nadmi-naa neslavniot rekord na Filadelfija od se-zonata vo 1973 godina,

koga igra~ite od gradot na “bratskata qubov” pobedija devetpati.

POTVRDA NA RENOMETO

HAMILTON SE SMIRI SO MEKLAREN

NETSI GO ODBEGNAA NE-SLAVNIOT REKORD

JO[KO �PETKOVI]: Favoritskata uloga im ja prepu{ti na Hrvatkite

LUIS HAMILTON: Vo Meklaren s$ u{te u~at za novite gumi

Radosta po �10-ta pobeda deluva{e kako Netsi da do{le do 100-ta vo sezonata

Cesk Fabregas: �Arsenal e mojot dom! Arsenal e mojot dom! Cesk Fabregas: �

11 kapital_31 sreda mart 2010

Documents

Transcript of 11 kapital_31 sreda mart 2010