รปแบบและการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนปญหายาเสพตด: ศกษากรณชมชนธรณคา แขวงโคกแฝด

เขตหนองจอก กรงเทพมหานคร

พ.ต.ท.พรชย กตตชญานธร

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร ปรชญาดษฎบณฑต (พฒนาสงคมและการจดการสงแวดลอม)

คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม

สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร 2555

บทคดยอ

ชอวทยานพนธ รปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนร

ของชมชนในการปองกนยาเสพตด: ศกษากรณชมชนธรณคา แขวงโคกแฝด เขตหนองจอก กรงเทพมหานคร

ชอผเขยน พนตารวจโท พรชย กตตชญานธร ชอปรญญา ปรชญาดษฎบณฑต (พฒนาสงคมและการจดการสงแวดลอม) ปการศกษา 2555

การศกษาวจยเรองรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดศกษากรณชมชนธรณคา ไดใชระเบยบวธการวจยคณภาพเปนหลกทงนจากการเกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณแบบเจาะลก (In-Depth Interview) และการสนทนากลม(Focus Group) การใชแบบสอบถาม และผใหขอมลทสาคญ (Key-Informants) ซงเปนบคคลทอาศยและตงถนฐานถาวรในชมชนนานกวา 10 ป หรอเจาหนาทดแลชมชนโดยตรง บคคลทงหมดมบทบาทและมสวนเกยวของกบการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด รวมทงจากการศกษาเอกสาร ไดแก วารสาร ตารา วจย วทยานพนธและเอกสารอนๆทเกยวของ พรอมทงการสงเกตแบบมสวนรวมและนามาวเคราะหเชงพรรณนา ผลการศกษาพบวารปแบบของศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดมรปแบบโดยนาแนวคดทเปนรปแบบทงภาครฐและภาคประชาชนมาผสมผสานและพฒนาเปนรปแบบของศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดทเหมาะสมกบชมชน สวนกระบวนการขบเคลอนศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดไดนาแนวคดนา 2 แนวคดไดแกแนวคดเกยวกบการพฒนาเชงปฏบตการซงประกอบดวย 1) ขนการตระหนกในชองวาง (Consciousness Gap) 2) ขนมความตองการเปลยนแปลงอยางมขอบเขต (Aspiration Frontier) 3) ขนใหเกยรตไมสรางความรสกแปลกแยก (De-Alienation) 4) ขนการมสวนรวม (Participation) 5) ขนสามารถพงตนเอง (Self - Reliance) 6) ขนคานงถงสวนรวมรวมกน (Collective Personality Society) และแนวคดทเกยวกบการเสรมสรางชมชนเขมแขงเพอปองกนแกไขปญหายาเสพตดโดยนาแนวคดเกยวกบยตธรรมชมชนซงประกอบดวย หลก 3 ประการ คอ 1 ) การแกไขฟนฟผกระทาผดใน

(4)

ชมชน โดยชมชนและเพอชมชน 2) การระงบขอพพาทหรอการจดการกบความขดแยงดวยกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท และ 3) การปองกนปญหาอาชญากรรมโดยใชหลกความยตธรรมเชงสมานฉนท สาหรบความเปนไปไดในดานความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนประกอบดวย 1) ดานเศรษฐกจไดแกความพอเพยงของงบประมาณ อปกรณ เครองมอเครองใชในการจดต งศนยการเรยนร 2) ดานสงคมไดแกความเปนเครอญาต การรวมกลมและเครอขาย 3) ดานการเมองไดแกผนาชมชนทเปนทางการและไมเปนทางการ 4) ดานเทคนคไดแกการถายทอดความรเกยวกบยาเสพ สาหรบการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรนนมรายละเอยด ดงน 1) อาคารสถานททเหมาะสมและเปนศนยรวมของสมาชกชมชน 2) ปจจยการจดการ เชน Plan Do Check Action (PDCA) 3) เนอหา กรณศกษาเชนการจดทาสอการเรยนการสอนในรปแบบตางๆ ซงมเนอหาเกยวกบพษภยและการปองกนยาเสพตดในชมชน4) ปราชญผร ไดแกผทมความรภายในชมชนหรอวทยากรจากภายนอกชมชนตลอดจนเจาหนาททเกยวของ

ขอเสนอแนะจากการศกษา 1) หนวยงานทเกยวของ เชน สถานตารวจในพนททรบผดชอบ สานกงานเขตท

ชมชนตงอย หนวยงานทเกยวของกบการปองกนยาเสพตด ควรใหความรวมมอและสนบสนนในดานตางๆ ในการดาเนนการในการจดตงศนยการเรยนร เชน การใหคาแนะนา การใหความร รวมถงสนบสนนงบประมาณใหแกชมชน

2) ควรมสอททนสมยและกจกรรมทนาสนใจในการนาเสนอความรเกยวกบยาเสพตดเชน เกมสคอมพวเตอรในการตอบปญหายาเสพตดทเดกๆสนใจ

3) ควรทาการศกษาวจยเปรยบเทยบรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตดของชมชนในแตละพนท ซงจะทาใหทราบถงรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนทหลากหลาย ภายใตบรบทของชมชนทแตกตางกน เพอนาไปปรบใชในแตละพนทอยางเหมาะสม

ABSTRACT

Title of Dissertation Styles and Steps of Community Management Movement for Drug

Problem Prevention Learning Center: A Case of Thorraneekum, Khok Faet, Nong Chok, Bangkok.

Author POL.LT.COL Pornchai Kittichayathorn Degree Doctor of Philosophy (Social Development and Environmental

Management) Year 2012

This research was conducted to study styles and steps of Community Management Movement for Drug Problem Prevention Learning center, Quantitative method was used in order to gather the general data from members of the community and the context of the community. Furthermore, qualitative method was used to study styles and steps of community management movement prevention for drug problem learning center, the possibility of establishing for drug problem prevention learning center, and the preparation of management movement for drug problem prevention learning center. An in-depth interview was performed with 21 key-informants, which this target group is the community’s residents and staffs. The descriptive study was applied for the data’s analysis and presentation.

The results show that the styles of community management movement for drug problem prevention learning center should combine both the government and public’s concept. Additionally, there are 2 steps for the management movement; 1) The steps of community management movement includes: awareness, the Development plan, the practice, a summary of lessons, and the expansion. 2) The performance of the development process is the awareness of the Consciousness Gap, the limitation of Aspiration Frontier, the creation of Delineation, create of Participation, create Self-reliance and Collective Personality Society.

(6)

 

The importance of the possibility to prevention learning center is the consistency of levels of policies, the community’s strong network due to family, relatives and good coordination within the members, and the perspective to the center, which results from most people believing that a center is necessary.

The finding for the preparation part shows that the building and staffs are complete and ready. The management and budget are prepared and sufficient to invite outsource speakers. The successful of a case study comes from the harmony and unity of the group, whereas, the failure of the operation is because of corruption and lack of harmonization.

The personnel is the obstacle for the management movement prevention learning center; the dispute between the managing level which leads to an unstable foundation for the community which later becomes a barrier for solving drug problem and other problems in the community.

Recommendations emerged are: 1) Community members should realize that the prevention center belongs to

everyone, not an individual group like before. 2) To educate about drug, there should be an up to date communication route or

activity, for example, an interesting answer-question computer game. 3) There should be a broadcasting tower or a local radio channel to inform news

and updates, especially drug news. In addition, this is a channel for experts and speakers to educate the community. Respectively are the suggestions from the study.

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธนสาเรจไดดวยคาแนะนา ชวยเหลอและกาลงใจจากบคคลตาง ๆ หลายฝายซงเปนสงทมคณคาอยางยง

ขอกราบขอบพระคณ รองศาสตราจารย ดร.สพรรณ ไชยอาพร ทกรณารบเปนทปรกษาวทยานพนธหลกใหคาแนะนา สงสอนรวมทงเปนกาลงใจใหเสมอมา รวมถงผชวยศาสตราจารย ดร.อาแว มะแส ทปรกษาวทยานพนธรวม ศาสตราจารย ดร.สนท สมครการ ทรบเปนประธานกรรมการสอบวทยานพนธและผชวยศาสตราจารย ดร.รจระ โรจนประภายนต กรรมการสอบวทยานพนธ ทกรณาใหคาแนะนา ปรกษา จนวทยานพนธนสาเรจลงไดดวยด

ขอขอบพระคณคณาจารยทกทานทไดใหความเมตตาประสทธประสาทความร ขอขอบคณเจาหนาทคณะพฒนาสงคมและสงแวดลอมทกทานทใหความชวยเหลอและอานวยความสะดวกตลอดเวลาทขาพเจาศกษา ณ สถาบนแหงน

ขอขอบคณชมชนธรณคา (นามสมมต) แขวงโคกแฝด กรงเทพมหานคร และเจาหนาทสวนราชการตางๆ ทใหความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมล

ขอขอบคณเพอนๆ รวมรนทกทานทไดใหความเออเฟอและมน าใจตลอดเวลาทไดรวมเรยนและยงคงมมตรภาพในความเปนเพอนตลอดมา

ขอกราบขอบพระคณคณพอ คณแม ทไดอบรมเลยงด สงสอนและเปนกาลงใจตลอดเวลาทผานมาขอขอบคณครอบครวทใหโอกาสและสนบสนนในการศกษาครงนเปนอยางด

ในทายทสดนขอขอบพระคณผมพระคณทกทานทงทไดเอยนามและมไดเอยนาม พระคณของทกทานจะระลกอยในใจขาพเจาเสมอ พนตารวจโทพรชย กตตชญาณธร ตลาคม 2555

สารบญ

หนา บทคดยอ (3) ABSTRACT (5) กตตกรรมประกาศ (7) สารบญ (8) สารบญตาราง (10) สารบญภาพ (12) บทท 1 บทนา 1

1.1 ความเปนมาของปญหา 1 1.2 คาถามในการศกษา 5 1.3 วตถประสงคในการศกษา 5 1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 5 1.5 ขอบเขตการศกษา 6 1.6 นยามศพททใชในการศกษา 7

บทท 2 แนวคด ทฤษฏและงานวจยทเกยวของ 8 2.1 แนวคดทฤษฏทเกยวกบกระบวนการเรยนร 9

2.2 แนวคดทฤษฏทเกยวกบศนยการเรยนร 31 2.3 แนวคดเกยวกบการขบเคลอนศนยการเรยนร 45 2.4 แนวคดเกยวกบความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนร 53 2.5 แนวคดเกยวกบการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนร 61 2.6 แนวคดเกยวกบยาเสพตด 66 2.7 แนวคดเกยวกบการเสรมสรางชมชนเขมแขงเพอปองกนแกไขปญหายาเสพตด 88 2.8 งานวจยทเกยวของ 93 2.9 แนวคดนาในการศกษา 109

(9)

บทท 3 การออกแบบวจยและวธการวจย 114 3.1 ขนตอนในการศกษา 115 3.2 การเลอกพนทในการศกษา 117

3.3 กลมเปาหมายและผใหขอมลทสาคญในการศกษา 118 3.4 วธการเกบรวบรวมขอมล 118 3.5 แนวประเดนการสมภาษณเจาะลก 120

3.6 การตรวจสอบขอมล 121 3.7 การวเคราะหขอมล 121 บทท 4 ผลการศกษา 123

4.1 บรบทของชมชน 124 4.2 ขอมลพนฐานของผใหขอมลทสาคญ 136 4.3 กรณตวอยางการสมภาษณเจาะลก 139 4.4 รปแบบและการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตด 164 4.5 ความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด 173

4.6 การเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชน 178 ในการปองกนยาเสพตด 4.7 สรปภาพรวมและขอเสนอแนะในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนใน 187 การปองกนปญหายาเสพตด 4.8 ขอคนพบ 190 บทท 5 สรปและขอเสนอแนะ 195 5.1 สรปผลการศกษา 196 5.2 ขอเสนอแนะ 203 บรรณานกรม 206 ภาคผนวก 219 ภาคผนวก ก แนวประเดนการสมภาษณ (Interview Guild) 220 ภาคผนวก ข แบบประเมนสภาวะชมชนอยางเรงดวน (Rapid Rural Appraisal) 226 ภาคผนวก ค แบบสารวจการทดสอบการเตรยมความพรอมในการขบเคลอน 231 การบรหารศนยการเรยนรโดยการสนทนากลม (Focus Group) ประวตผเขยน 234

สารบญตาราง

ตารางท หนา

2.1 แสดงการบรหารศนยการเรยนร 52 2.2 แสดงรายงานผลการปองกนปราบปรามอาชญากรรม และสถตคดอาญาของ 81

สานกงานตารวจแหงชาตทวประเทศ 2.3 แสดงการแบงกลมคดอาชญากรรม 82 2.4 แสดงงานวจยทเกยวกบการมสวนรวมของประชาชนและภาครฐ 95

ในการปองกนปญหาอาชญากรรม 2.5 แสดงงานวจยทเกยวของกบศนยการเรยนร 103 2.6 แสดงงานวจยทเกยวกบความรวมมอของชมชนในการบรหารศนยการเรยนร 107 4.1 แสดงขอมลประชากรชมชนธรณคา 127 4.2 แสดงขอมลพนฐานของผใหขอมลทสาคญ 136 4.3 แสดงสถานททเหมาะแกการทาศนยการเรยนรในการปองกนปญหายาเสพตด 165 4.4 แสดงลกษณะโครงสรางสงคมของชมชน 166 4.5 แสดงโครงสรางอานาจ 168 4.6 แสดงบทบาทของผนา 168 4.7 แสดงขอมลองคความรภมปญญาและความขดแยงกนของสมาชกในชมชน 170 4.8 แสดงแนวทางการแกปญหาของชมชนและปองกนปญหายาเสพตด 170 ของชมชน 4.9 แสดงทนทางสงคม ทนทางวฒนธรรม ทนทางสญลกษณ 171 4.10 แสดงความเปนไปไดดานเศรษฐกจ 174

4.11 แสดงความเปนไปไดดานสงคม 175 4.12 แสดงความเปนไปไดดานการเมอง 176 4.13 แสดงความเปนไปไดดานเทคนค 178 4.14 แสดงความพรอมดานอาคารสถานท 180 4.15 แสดงความพรอมดานการจดการ 181 4.16 แสดงความพรอมดานเนอหากรณศกษา 182 4.17 แสดงความพรอมดานปราชญผร 182

(11)

4.18 แสดงขอมลพนฐานของผตอบแบบสมภาษณ 183 4.19 แสดงความพรอมในการขบเคลอนศนยการเรยนรของชมชน 185 ในการปองกนยาเสพตด 4.20 แสดงความพรอมในการขบเคลอนศนยการเรยนรของชมชน 187 ในการปองกนยาเสพตดในแตละดาน

4.21 แสดงปญหาหรอขอเสนอแนะในการจดตงศนยการเรยนรของชมชน 189 ในการปองกนยาเสพตด

(11) 

สารบญภาพ

ภาพท หนา

2.1 แสดงการเรยนร 2 ระดบ 15 2.2 แสดงรปแบบกระบวนการมสวนรวมดวยจตใจ 24 2.3 แสดงการเรยนรแบบมสวนรวม 26 2.4 แสดงวงจรการเรยนรของ Kolb 28 2.5 แสดงกระบวนการจดการเรยนรแบบมสวนรวม 29 2.6 แสดงรปแบบและการขบเคลอนการบรหารการปองกนและแกไขปญหา 43 ยาเสพตดของประเทศมาเลเซย 2.7 แสดงรปแบบศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด 44 2.8 แสดงกระบวนการพฒนาในระดบปฏบตการ 46 2.9 แสดงการจดการบรหารศนยการเรยน 50

2.10 แสดงการวเคราะหความเปนไปไดของโครงการ (Project Feasibility) 56 2.11 แสดงการศกษาความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการ 61

ปองกนยาเสพตด 2.12 แสดงการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนร 66 2.13 แนวคดนาในการศกษา 113 3.1 แสดงขนตอนการวจย 116 4.1 แสดงแผนทชมชนธรณคา 126 4.2 แสดงโครงสรางการปกครองของชมชน 129 4.3 รปแบบและกระบวนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกน 194 ยาเสพตด

 

1

บทท 1

บทนา

1.1 ความเปนมาของปญหา

มนษยเรามธรรมชาตอยรวมกนเปนหมคณะโดย เรมจากครอบครวขยายวงกวางเปน ชมชน สงคม ประเทศ และโลกอาจพบวามความแตกตางกนในหลายๆ ดาน ท งสภาพภมประเทศ สงแวดลอม วฒนธรรมและอนๆ ความแตกตางเหลานเปนปจจยสาคญททาใหมนษยมความแตกตางกนโดยเฉพาะในดานคณภาพชวต (Quality of Life) และคณภาพสงคม (Social Quality) เมอไมนานมานมการตระหนกถงเรองดงกลาวกนมากดงเหนไดจากการศกษาและการกาหนดระดบคณภาพชวตระดบคณภาพสงคมออกมาในรปของตวชวดตางๆ เชนระดบของสหประชาชาต สหภาพยโรป และเอเชย สาหรบประเทศไทยไดใหความสนใจในเรองนเชนกนโดยเรมมการศกษาครงแรกเมอป พ.ศ. 2550 (สรสทธ วชรขจร, 2553: 30) ทงนเพอเปนแนวทางทจะยกระดบคณภาพชวตและคณภาพสงคมใหคนในสงคมอยรวมกนอยางมความสขมากขน

สงคมไทยในอดตสวนใหญเปนสงคมเกษตรกรรม เนองจากมภมประเทศทเหมาะแกการเพาะปลก ผคนอาศยอยตามบรเวณลมแมนา การดารงชวตจงมลกษณะอยรวมกนเปนชมชน มความใกลชดผกพนกบธรรมชาต มความเชอเกยวกบเรองวญญาณโดยแสดงออกผานทางพธกรรมตางๆ ความสมพนธมกจะเปนไปในแนวราบ เนนการพงพาอาศยกน มความเอออาทรตอกนระหวางสมาชกในครอบครว เครอญาต และชมชนทอาศยอย เชน ลงแขกในฤดเกบเกยว อกท งยงมชวยเหลอกนในการขดคลอง สรางทาง การสรางบานเรอน การสรางสงสาธารณะเพอเปนประโยชนแกสวนรวม (อรศร งามวทยาพงศ, 2549: 5-9) ปจจบนสงคมไทยพฒนามาอยางตอเนองนบจากการนาแผนเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 1 ถงฉบบท 11 มาใช ในการพฒนาประเทศ ปจจบนเปนยคโลกาภวตน (Globalization) มการรบวฒนธรรมตะวนตกเขามาใชอยางกวางขวางทาใหสงคมมความกาวหนาทางเทคโนโลย และรบเอานวตกรรมใหมๆ มาใชมากมาย อนสงผลตอการเปลยนแปลงทางสงคมและวถการดารงชวตของผคนในหลายดาน ความเจรญกาวหนาอยางรวดเรวสงผลตอการเปลยนแปลงดานระบบสงคม กฎเกณฑ กฎหมาย ประเพณ วฒนธรรมและการเมองการปกครองอกทงยงสงผลตอการปรบตวของผคน (สเทพ สวรางกร, 2551: 3) เมอคนสวนใหญไม

2

สามารถปรบตวใหเขากบการเปลยนแปลงทางสงคมได ความเสอมทางดานจตใจ คานยมและคณธรรมของคนในสงคมจงเกดขนตามมา เชน การแขงขน เอารดเอาเปรยบ มความนยมในดานวตถ เบยดเบยนทาลายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ผคนมความเหนแกตวมากขน ละเลยตอประเพณ วฒนธรรม และคาสงสอนทางศาสนา มความผกพนกนทางสงคมนอยลง มงประโยชนสวนตนมากกวาสวนรวม สงผลใหเกดความเสอมทางดานจตใจทเหนไดชดเปนปญหาใหญในสงคมขณะน ไดแก ปญหาครอบครว การหยาราง อาชญากรรม การทจรต ยาเสพตด โสเภณ การขมขนกระทาชาเรา โรคเอดส ความขดแยงทางเชอชาต ศาสนา และความขดแยงทางดานความคดเปนตนสอดคลองกบ สเทพ สวรางกร (2551: 3) ปญหาสงคมเกดจากปญหาหลายประการดงน

ประการทหนง ปญหาสวนบคคล คอ ปญหาททาใหเกดความเสยหายกบบคคลหรอแตละครอบครว ตวอยางของกรณน เชน การทพอแมเลยงดลกตองการใหลกสนใจตอการศกษาเลาเรยน ตอมาลกไปคบเพอนไมด ตดยาเสพตด ตดเกมส ไมใสใจการเรยน ทาใหเกดปญหากบครอบครวและสงคม เปนตน

ประการทสอง ปญหาสาธารณะ เปนปญหาทสรางความเสยหายตอบคคลเปนวงกวาง เปนปญหาทตองนามาถกเถยงเพอหาแนวทางแกไขและปองกนปญหานน เชน ปญหาความแตกแยกในสงคมไทยมการแบงพรรคแบงพวกกน ซงเปนเรองทตองหาทางแกไขใหบคคลในชาตมความสามคค เปนอนหนงอนเดยวกน ไมเชนนนบานเมองจะไดรบผลกระทบและเสยหายอยางมาก

ประการทสาม ปญหาสงคม เปน สภาวะทางสงคมทถกคกคาม ทาลายบรรทดฐาน และคณคาทางสงคม มผลกระทบตอบคคลจานวนมาก แลวบคคลเหลานนรวมกนจดการแกไขปญหา ปญหาเหลานมความสมพนธกบการกระทาของคนทขดตอระเบยบทางสงคม ไมเปนไปตามระเบยบปฏบต สงผลตอวถการดารงชวตซงควรกระตนคนสวนใหญใหตระหนกถงปญหาและความรวมมอในการแกไขปญหาใหหมดไป เชน ปญหาอาชญากรรม คอรปชน ความยากจน การวางงาน วยรน ยาเสพตด การฆาตวตาย การทาแทง นาเสย ภยธรรมชาต เปนตน สอดคลองกบ สนท สมครการและสพรรณ ไชยอาพร (2548: 6-19) ระบวา ปญหาของสงคมไทยมสาเหตเนองมาจากการเพมขนของประชากร ปญหาดานโครงสรางของสงคม (การศกษา ศาสนา วฒนธรรม) ปญหาคานยม และปญหาการเปลยนแปลงสภาพแวดลอม สาหรบองคประกอบของปญหาสงคมนนประกอบดวย สถานการณทางสงคม คานยมทางสงคม และการกระทาทางสงคม สวนรปแบบของปญหาสงคมสามารถแยกตามแหลงกาเนดไดดงน สภาพแวดลอมทางกายภาพ (Physical Environment) เผาพนธประชากร (Population Stock) โครงสรางของกลมสงคม (Social Group Structure) องคกรทางสงคม (Social Organization) และวฒนธรรมของสงคม (The Cultural System)

3

จากปญหาสงคมทกลาวมาขางตน พบวาปญหายาเสพตดเปนปญหาหนงของสงคมทนบเปนปญหาทมความรนแรงมาอยางตอเนอง จากสถตของสานกงานแผนงานและงบประมาณ สานกงานศาลยตธรรม (กลมระบบขอมลและสถต, 2554) ไดสรปสถตคดทเกดขนในป พ.ศ. 2553 และ พ.ศ. 2554 โดยระบวาสถตคดอาญาทขนสการพจารณาของศาลระหวางป 2553 และ 2554 ขอหาในอนดบหนง เหมอนกนทงสองปคอ คดทรฐเปนผเสยหายในฐานการกระทาผดเกยวกบพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ จากสถตดงกลาวจะเหนวาปญหาการแพรระบาดของยาเสพตดเปนปญหาทมอนตรายรายแรงและมแนวโนมทวความรนแรงมากยงขนสรางความเสยหายตอครอบครว สงคมและประเทศโดยเฉพาะการแพรระบาดในหมเดกและเยาวชนซงเปนอนาคตของชาต และเปนปญหาททกรฐบาลไดใหความสาคญและมนโยบายในการปองกนและปราบปรามอยางตอเนอง สาหรบในรฐบาลปจจบนไดใหความสาคญกบการแกไขปญหายาเสพตดโดยมนโยบายการแกไขปญหายาเสพตดตามยทธศาสตรพลงแผนดนเพอเอาชนะยาเสพตด พ.ศ. 2555 เมอวนท 4 กมภาพนธ พ.ศ. 2555 ไดกาหนดปญหายาเสพตดเปนวาระแหงชาตซงรฐบาลตงเปาหมายทจะทาใหยาเสพตดลดความรนแรงรอยละ 80 ใน 60,000 หมบานทวประเทศ ลดปรมาณการลกลอบนาเขาทกจงหวดตามแนวชายแดนซงกาหนดปนแผน ไดแก แผนสรางพลงสงคมและพลงชมชน แผนการแกไขปญหาผเสพ ผตดยาเสพตด แผนสรางภมคมกนและปองกน แผนปราบปรามและบงคบใชกฎหมาย แผนความรวมมอระหวางประเทศ แผนสกดกนตามแนวชายแดน และแผนบรหารจดการแบบบรณาการ อกทงรฐบาลยงปรบการทางานดานปญหายาเสพตด 4 เรองไดแก ปรบปรงขอมลขาวสารใหทนสมย ปรบบทบาทพฤตกรรมเจาหนาทของรฐ ปรบกฎหมาย กฎระเบยบขอบงคบ และปรบทศนคตของสงคมและชมชนใหมสวนรวมในการแกไขปญหายาเสพตดเพอเปนการพลงแผนดนเอาชนะยาเสพตดใหหมดสนไป

ชมชนธรณคา* มทตงอย ทางทศตะวนตกสดของกรงเทพมหานคร ซงเปนพนทตดตอกบจงหวดฉะเชงเทรา จดเปนชมชนทอยรอบนอกของกรงเทพมหานครมเสนทางทเปนทางผานในการเดนทางไปสชมชนอนหลายชมชน เปนชมชนมสลมเกาแก มความเงยบสงบ สมาชกในชมชนยงคงสามารถรกษาวถชวตแบบดงเดมโดยยงอาศยอยรวมกบธรรมชาตไดอยางกลมกลน ใชชวตอยางเรยบงาย มการปรบวถการดาเนนชวตใหสอดคลองกบความเจรญของโลกในปจจบนแตยงคงไวซงลกษณะเดนของความเปนสงคมชนบทด งเดมหลายประการ เชน การแตงกาย การทกทาย การรบประทานอาหารรวมกน เปนตน ประชากรในหมบานกวารอยละ 95 นบถอศาสนาอสลาม มผนาชมชนทเขมแขง มความร ใชศาสนาอสลามเปนศนยกลางและเปนพนฐานหลกในการพฒนา

* นามสมมต

4

คณภาพของคนและชมชน ทาใหชมชนแหงนมการพฒนา โดยยงคงความเปนชมชนชนบททมวถชวตเรยบงาย มการชวยเหลอพงพากนของคนในชมชนสง ในขณะเดยวกนมการปรบตวในลกษณะเปนชมชนเรยนร (Learning Organization) มการจดตงศนยการเรยนรหรอฐานการเรยนรหลายศนย สมาชกชมชนรวมเปนกรรมการของสถานศกษา มการเรยนรขาวสารดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง และความรดานตาง ๆ โดยมลกษณะของการเรยนรรวมกนตามแนวทางของศนยการเรยนร เปนชมชนทมจตวญญาณ (Spirituality) ยดมนในการเปนอสลามมกชนทด สมาชกในชมชนมความผกพนกน มความสมพนธทดตอกน ชวยเหลอและเสยสละทางานเพอชมชน มจตสานกของความเปนเจาของชมชน และเปนชมชนทสามารถจดการตนเองไดโดยมการแบงการดแลตนเองออกเปนกลมบานตางๆ 14 กลมบาน สงผลใหสมาชกในชมชนมคณภาพชวตทด จากบรบทของชมชนดงทไดกลาวมาขางตนนนทาใหชมชนมความเขมแขงสามารถแกไขปญหาของชมชนไดอยในระดบทด สาหรบปญหายาเสพตดในชมชนนนถงแมวาจะมปญหานอยกลาวคอสถตคดทเกยวกบยาเสพตดของสถานตารวจนครบาลลาผกชเฉพาะชมชนธรณคาในป พ.ศ. 2554 มจานวน 14 คด และในป พ.ศ. 2554 มจานวน 11 คด แตดวยสภาพภมศาสตรทเปนทางผานไปสชมชนอนดงนนจงเปนปจจยสาคญททาใหยาเสพตดเขาสชมชนไดงายและเปนสงทชมชนมความวตกกงกลตอปญหาดงกลาวอยางมาก ดงนนแนวทางในการจดการแกไขปญหายาเสพตดจงมความจาเปนตอชมชนธรณคาดวยเชนกน ซงแตเดมนนชมชนไมมรปแบบในการแกไขปญหาคงมแตการใชการแกไขปญหาไปตามเหตการณทเกดขนโดยกรรมการชมชนและผอาวโสเปนผจดการกบปญหาผลทไดรบจงยงคงไมสามารถจดการกบปญหาอยางไดผลเทาทควร รปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนปญหายาเสพตดนนเปนกลไกหนงทนาจะทาใหการแกไขปญหายาเสพตดขบเคลอนไปพรอมๆ กบเจาหนาทของรฐ เพอลดระดบความรนแรง อยางไรกตามการทชมชนจะมความสามารถในการจดการกบปญหายาเสพตดทเกดขนในชมชนไดนน มความจาเปนทจะตองทาความเขาใจกบสภาพแวดลอมทกดานของชมชน โครงสรางตางๆ ทงทางดานสภาพเศรษฐกจ ลกษณะครอบครวทอาศยในชมชน สถาบนทางศาสนา รวมทงประเพณตางๆ อนจะนามาซงการเรยนรและเขาใจถงสภาพทแทจรงของชมชน รวมทงวเคราะหสาเหตทแทจรงของปญหายาเสพตดทเกดขน เพอกาหนดรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนปญหายาเสพตดของชมชนเพอหาแนวทางปองกนและแกไขปญหาตอไป

จากทกลาวมาทงหมดขางตนทาใหผวจยจงมความสนใจทจะศกษาในเรองรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดทสอดคลองกบวถชวตของชมชนทจะทาใหชมชนมความรสามารถทจะปองกนแกไขปญหายาเสพตดและทาการขบเคลอนไปพรอมๆ กบเจาหนาทของรฐ เพอลดการแพรระบาดของยาเสพตดดงกลาวทงนเพอเปนการชวยยกระดบคณภาพสงคมของชมชนใหอยรวมกนไดอยางมความสขและยงยน

5

1.2 คาถามในการศกษา

การศกษาวจยในครงนมขอคาถามดงน 1.2.1 ชมชนธรณคามทศนะตอรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการ

เรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดอยางไร เพอทจะทาใหสมาชกไดรบความรเกยวกบการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด

1.2.2 มความเปนไปไดมากนอยเพยงใดทจะทาใหชมชนธรณคาสามารถจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

1.2.3 ชมชนธรณคามความพรอมเพยงใดในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

1.3 วตถประสงคในการศกษา การศกษาวจยในครงนมวตถประสงคของการวจย 3 ประการ คอ

1.3.1 เพอศกษารปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

1.3.2 เพอศกษาความเปนไปไดของการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

1.3.3 เพอศกษาการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.4.1 ทาใหทราบถงความคดเหนของชมชนทมตอรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด ทงนเพอทชมชนอนจะไดนาไปศกษาและประยกตใชตอไป

1.4.2 ทาใหทราบถงความเปนไปไดของการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

1.4.3 ทาใหทราบถงการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

6

1.4.4 เพอเปนแนวทางในการศกษาการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดสาหรบชมชนอนตอไป

1.5 ขอบเขตการศกษา

1.5.1 ขอบเขตดานพนท การศกษาวจยในครงนมงศกษาถงรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนของชมชนในการปองกนยาเสพตด เปนการศกษาเฉพาะกรณชมชนธรณคา ซงตงอยทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร

1.5.2 ขอบเขตดานเนอหา ทาการศกษาโดยใชแนวทางการวจยเชงคณภาพ เพอมงศกษาความคดเหนทเปนขอมลเชงลกในตางๆของชมชนอนประกอบดวย ดานบรบทของชมชนไดแกสภาพแวดลอมของชมชนลกษณะโครงสรางสงคมของชมชน โครงสรางอานาจ และบทบาทของผนา ความขดแยงของสมาชกในชมชน วฒธรรมชมชน การหลอหลอมเสรมสรางในดานตางๆ รวมถงการใชทนตางๆทมอยในชมชน แนวทางการขบเคลอนและการบรหารศนยการเรยนรอนในชมชนทมอยแลวและรปแบบศนยการเรยนรของชมชนชมชนในการปองกนยาเสพตดทเหมาะสมประกอบดวยรปแบบทงทเปนหนวยราชการและองคกรเอกชน ทาการผสมผสานหลอมรวมเปนรปแบบของศนยการเรยนรของชมชนชมชนในการปองกนยาเสพตด ตลอดจนกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดซงประกอบดวย การขบเคลอนการพฒนาในระดบปฏบตการในพนท ทงนเพอเปนการประเมนความคดเหนของชมชนทมตอรปแบบและการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

ดานความเปนไปไดของการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดซงประกอบไปดวยดานตางๆ เชน ดานเศรษฐกจ การเมองไดแกระดบทองถน ชมชน ดานการบรหาร ดานเทคนคและดานสงแวดลอม ทงนเพอใหทราบถงความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

สาหรบการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตพในดานตางๆ เชน ดานอาคารสถานททเหมาะสม ดานการจดการ ดานเนอหากรณศกษา และดานปราชญผร ทาใหทราบถงความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

ซงประเดนการศกษาในครงนจาเปนทจะตองทาความเขาใจภาพแบบองครวม (Holistic View) ของชมชนททาการศกษา เพอใชเปนเครองมอนาทางมาสการตอบวตถประสงคการวจยตามทผวจยไดกาหนดไว

7

1.5.3 ขอบเขตดานกลมเปาหมาย ในการศกษาวจยครงนผวจยทาการศกษาจากกลมเปาหมาย 3 กลมหลก คอ ผนาชมชน สมาชกในชมชน และเจาหนาทของรฐทเกยวของประจาพนท

1.5.4 ขอบเขตคานยามศพท ในการศกษาครงนผวจยไดจากดขอบเขตของความหมายในคาศพททใชในเปนการเฉพาะเพอการวจยนเทานน

1.6 นยามศพททใชในการศกษา

นยามศพททใชในการศกษารปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด ศกษากรณชมชนธรณคา เขตหนองจอก กรงเทพมหานคร มรายละเอยดดงน

1.6.1 กระบวนการเรยนร หมายถง ระเบยบวธการ ขนตอน เนอหาการเรยนร แหลงความร การแสวงหาความรอยางเปนขนตอนในการตระหนกปญหายาเสพตด การกาหนดแนวทางเลอกในการแกไขปญหายาเสพตด การดาเนนการแกไขปญหายาเสพตด การสรปผลทไดจากการดาเนนการแกไขปญหายาเสพตด และนาไปสการเรยนรเรองการแกไขปญหายาเสพตด ซงเปนองคความรใหม

1.6.2 การขบเคลอนการบรหาร หมายถง การดาเนนกจกรรมตางๆของศนยการเรยนรทจะผลกดนใหบรรลวตถประสงคในการปองกนยาเสพตดของชมชน มกระบวนการและขนตอนตามแนวทางการบรหาร โดยการมสวนรวมของทกภาคสวนทงชมชน ภาครฐ และองคการอสระในการประสานงาน ดาเนนงานรวมกนใหบรรลวตถประสงค

1.6.3 การปองกนยาเสพตด หมายถง การดาเนนกจกรรมตางๆ ของชมชนในการขจดปญหา ยบย งปญหา หรอปองกนไมใหเกดปญหายาเสพตดภายในชมชน ดวยความรวมมอของสมาชกในชมชน และเจาหนาทตารวจประจาทองท รวมถงหนวยงานอนๆ ทเกยวของ

1.6.4 การมสวนรวม หมายถง พฤตกรรมทสมาชกในชมชนใหความรวมมอในกจกรรมตางๆ ของชมชน เขามามสวนรวมชวยเหลอ สนบสนนกบผนาชมชน หรอเจาหนาทตารวจในการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด

1.6.5 ชมชน หมายถง การทคนกลมหนงมวตถประสงครวมกน มวธการดาเนนชวตทคลายคลงกน มความเอออาทรตอกน มการตดตอสอสารกน มผลประโยชนรวมกน ซงในการศกษาครงน หมายถง กลมคนทอาศยอยในชมชนธรณคา หนองจอก กรงเทพมหานคร

1.6.6 รปแบบ หมายถง ตวแทนทอธบายองคประกอบหรอโครงสรางการบรหารงานและหนาทความรบผดชอบตามตาแหนงตางๆ ของบคลากรในการจดกจกรรมหรอการดาเนนงานและแสดงความสมพนธเชงระบบขององคประกอบทมอย

8

1.6.7 ศนยการเรยนร หมายถง สถานทใดๆ ทจดอยางงายๆ เพอใหประชาชนไดมโอกาสเขาไปศกษาหาความรดวยตวเอง เปนศนยกลางการจดกจกรรมการศกษาตลอดชวต เพอกระจายโอกาสทางการศกษาแกประชาชนใหกวางขวางทวถง เปนแหลงการจดกจกรรมทกอใหเกดการเรยนรอยางตอเนอง ประชาชนสามารถใชบรการคนควาหาความรและยงเปนสถานททประชาชนไดมโอกาสจดกจกรรมตางๆ ของชมชนตามความตองการ โดยกจกรรมตางๆ จะสอดคลองกบความตองการของประชาชน กลมกลนกบวถชวตของชมชนและทนตอความเปลยนแปลงในยคโลกาภวตนเพอใหเกดสงคมแหงการเรยนรในการปองกนปญหายาเสพตด

1.6.8 สงคมคณภาพ หมายถง สงคมทประสบความสาเรจทงในดานเศรษฐกจ และมการ พฒนาใหเกดการมสวนรวมและความเปนธรรมในสงคม

1.6.9 ยาเสพตด หมายถง สารใดกตามทเกดขนตามธรรมชาตหรอการสงเคราะห เมอนาเขาสรางกายไมวาวธใดกตามจะทาใหเกดผลตอรางกายและจตใจนอกจากนยงจะทาใหเกดการเสพตดไดหากใชเปนประจา

1.6.10 ความเปนไปได หมายถง การการพจารณาถงความเหมาะสมและการประเมนผลประโยชนเปรยบเทยบกบคาใชจายทใชไปในการดาเนนโครงการ

1.6.11 ความพรอม หมายถง องคประกอบของความพรอมความในดานตางๆ ไดแก ความพรอมของระบบองคกร ความพรอมของบคคล ความพรอมดานทรพยากร และความพรอมของชมชน

1.6.12 โครงสรางสงคม หมายถง ระบบเครอญาต กลมและเครอขาย ระบบการศกษา ระบบสาธารณะสขและระบบเศรษฐกจ

1.6.13 โครงสรางอานาจ หมายถง กลมอานาจในชมชนท งทเปนทางการและไมเปนทางการ

9

บทท 2

แนวคด ทฤษฏ และงานวจยทเกยวของ

การศกษาวจยเรอง รปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด ศกษากรณชมชนธรณคามวตถประสงคดงนคอ 1) เพอศกษารปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด 2) เพอศกษาความเปนไปไดของการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด และ 3) เพอศกษาการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดโดย ผวจยไดทาการศกษาแนวคด ทฤษฏ และงานวจยทเกยวของตามหวขอ ดงน

2.1 แนวคดทฤษฏเกยวกบกระบวนการเรยนร 2.2 แนวคดทเกยวกบศนยการเรยนร 2.3 แนวคดเกยวกบการขบเคลอนศนยการเรยนร 2.4 แนวคดเกยวกบความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนร 2.5 แนวคดเกยวกบการเตรยมความพรอมในการจดตงศนยการเรยนร 2.6 แนวคดเกยวกบยาเสพตด 2.7 แนวคดเกยวกบการเสรมสรางชมชนเขมแขงเพอปองกนแกไขปญหายาเสพตด 2.8 งานวจยทเกยวของ 2.9 แนวคดนาในการศกษา

2.1 แนวคดทฤษฎเกยวกบกระบวนการเรยนร

การเรยนรเปนกระบวนการเปลยนแปลงพฤตกรรม ทเกดขนโดยเชอมโยงระหวางสงเราและการตอบสนอง จนเกดเปนพฤตกรรมอยางถาวร

2.1.1 การเรยนร การเรยนรของมนษยเปนสงทเกดขนจากภายในทเรยกวาสญชาตญาณ เปนการเรยนรทไมม

ขดจากด และตอเนอง คณสมบตนมอยในตวมนษยทกคน ซงการเรยนรเกดขนมานานแลว โดย

10

ระยะแรกเปนการเรยนรระหวางมนษยกบธรรมชาตและมนษยกบมนษย มนษยนาความรทไดมาใชเพอปรบตวและเปลยนแปลงพฤตกรรม ใหสามารถดารงชวตอยไดกบธรรมชาตและมนษยดวยกนเอง เปนลกษณะความรเชงปฏบตทพฒนาจากประสบการณทางตรงและทางออม ลองผดลอง การศกษา สงเกต คด วเคราะห และตกผลกเปนความร นามาถายทอดกลายเปนวฒนธรรมและธรรมเนยมปฏบต ดวยเหตนการเรยนรจงเปนกระบวนการผลตซ าเพอรกษาสงเดมและสรางสรรคสงใหม เนองจากสภาพแวดลอมในการดารงชวตมการเปลยนแปลงและมการพฒนามาโดยตลอด โดยทศกยภาพในการเรยนรของมนษยกมการพฒนาควบคตามมาดวยทงทางดาน กาย จต สงคม และปญญา

2.1.1.1 ความหมายของการเรยนร การเรยนรนกวชาการใหความหมายไวมากมาย ดงน สมพนธ เตชะอธก (2549: 7) ใหความหมายการเรยนร คอ เปนกระบวนการทาง

ความคดและการกระทาททาใหบคคลเกดการเรยนรในเนอหาสาระของความร และการปฏบตทนาไปสการเปลยนแปลงความคดและพฤตกรรม ซงเปนผล เนองมาจากประสบการณทบคคลมปฏสมพนธกบสงแวดลอม หรอจากการฝกหด รวมทงการเปลยนแปลงปรมาณความรของบคคลทมความเกยวของกบการนกคด การวเคราะหและการแกปญหา

บษบา แดงวจตร (2550: 6) ใหความหมายการเรยนร หมายถง การปรบเปลยนทศนคต แนวคด และพฤตกรรมอนเนองมาจากการไดรบประสบการณ ซงควรเปนการปรบเปลยนไปในทางทดขน

เชยรศร ววธสร (2527 อางถงใน วระชต ชวยมนคง, 2549: 33) กลาววา การเรยนรคอการเปลยนแปลงพฤตกรรมทคอนขางถาวรทไดมาจากประสบการณ การฝกหด และการปฏบตการ เปนการกระทาทเกดขนจรง ทงจากความตงใจและไมตงใจ

ทศนา แขมมณ (2544 อางถงใน ธรรมศาสตร โสตถพนธ, 2548: 21) กลาววา การเรยนรหรอวธการเรยนรมขนตอนอยในรปแบบตางๆ ทมาจากการฟง การอาน การโตตอบกบผอน การซกถาม การเขยน การสงเกต การจา การเลยนแบบ การดตวอยาง การคด การลงมอปฏบตในกระบวนการเรยนรน ผเรยนรอาจเกดความเขาใจ และไมเขาใจในเรองนนๆ กได

Hilgard and Bower (1975 : 27-28) กลาววา การเรยนรเปนกระบวนการททาใหพฤตกรรมเปลยนแปลงไปจากเดม อนเปนผลจากการฝกฝนและประสบการณ แตมใชผลจากการตอบสนองทเกดขนตามธรรมชาต เชนสญชาตญาณ หรอวฒภาวะหรอจากการเปลยนแปลงชวคราวของรางกาย เชน ความเมอยลา ความเครยด เปนตน

สรปวา การเรยนร เปน กระบวนการททาใหคนเปลยนแปลงพฤตกรรม ความคด ทศนคตตางๆ ซงทาใหเกดการเปลยนแปลงทางดานพฤตกรรมอยางถาวร

11

2.1.1.2 ปจจยททาใหเกดการเรยนร ปจจยททาใหเกดการเรยนรมหลายปจจย มนกวชาการกลาวถง ดงน วจตร อาวะกล (2537 อางถงใน วระชต ชวยมนคง, 2549: 41-42) ไดสรปปจจยท

ทาใหเกดการเรยนรวามดงตอไปน 1) ความสนใจ (Interest) เปนภาวะทบคคลมความปรารถนาจะรในสงใด

สงหนงเพอตอบสนองความตองการทางดานจตใจ 2) ความตองการ (Need) เปนภาวะทแสดงถงการขาดสงใดสงหนง และ

ตองการทจะมหรอนามาซงสงนน 3) ความพรอมในการเรยนร (Readiness) เปนภาวะทบคคลอยในสภาพท

เหมาะสมกบการเรยนร กลาวคอ เปนความพรอมทางดานรางกายรวมถงความเหมาะสมของสภาพแวดลอมตอการเรยนร

4) การจดจาสงทเรยน (Retention) ความสามารถในการจดจาบนทกสงตางๆ ไวในสมอง อาจจะเปนการเกบไวในรปแบบของคาพดหรอรปภาพกได

5) การกระตนเตอน (Motivation) การเรยนรเกดจากแรงจงใจ ในการทมนษยจะมการเรยนรจะตองมสงจงใจหรอสงมากระตนเพอใหเกดการอยากเรยนร แรงจงใจมทงภายในและภายนอกททาหนากระตนเพอใหการเรยนรหรอการประกอบกจการงานตางๆ มประสทธภาพ

6) การจงใจ (Persuasion) การเรยนรจะมมากหรอนอยขนอยกบการจงใจ ถาการจงใจมมากการเรยนรกจะมมากขนตาม ทงนแรงจงใจจากภายในจะสงผลใหเกดการเรยนรไดดกวาแรงจงใจจากภายนอก

ธนตถ พรมดวง (2550: 24-25) กลาวถง ลกษณะธรรมชาตของการเรยนรวาขนอยกบปจจยหลก 3 ปจจยดงตอไปน

1) ระดบความสามารถของบคคลในการเรยนร การเรยนรของมนษย สวนหนงเกดขนเมอเผชญกบปญหา เมอปญหาเกดขนมนษยจะเกดการรบรและนาไปสการเรยนรปญหานนๆ ความสามารถในการแกปญหาตางๆ ไดนน ขนอยกบระดบของปญหา ลกษณะของปญหาและความสามารถของแตละบคคลในการเรยนร การรบรปญหาและขอมลขาวสาร

2) ระดบการรบรปญหาและขอมลขาวสารสงผลตอการเรยนร เนองจากขอมลทไดรบนนเปนตวจากดขอบเขตของการเรยนร ถาหากระดบการรบรขอมลมมากกจะทาใหระดบการเรยนรจะมมากขนเชนกน

3) ระดบความสามารถในการทาความเขาใจปญหา เปนอกปจจยสาคญตอการเรยนร นอกเหนอจากระดบการเรยนร และระดบขอมลทไดรบ เพราะความสามารถในการ

12

ทาความเขาใจปญหาจะทาใหมความเขาใจลกซงตอปญหาทเกดขนไดอยางครอบคลม สามารถเชอมโยงสงตางๆ เขาดวยกน เมอมความเขาใจทถกตองแทจรงเกดขน การแกไขปญหาตางๆ กจะทาไดดขนและจดการกบปญหานนๆ ไดอยางถกวธ

อรจรย ณ ตะกวทง (ม.ป.ป. อางถงใน พมพนธ เดชะคปต และคณะ, 2544: 273-274) กลาววา การเรยนรอยางเปนระบบ คอ การเรยนรถงปญหาและสาเหตของปญหาทเกดขน มการหาแนวทางแกไขปญหาและนาไปสการลงมอปฏบต นาสงทไดกระทาและเรยนรใหมจากการแกไขปญหานน แลวกลบมาคดใหมแบบเปนวงจรอกครง จะทาใหมโอกาสในการแกไขปญหามากขน โดยแบงการเรยนรของมนษยออกเปน 3 ระดบ คอ

1) การเรยนรระดบบคคลหมายถงศกยภาพของบคคลในการพฒนาทกษะ เชาวนปญญา ทศนคตทไดจากการศกษาคนควาดวยตวเอง เรยนรจากปญหาและการแลกเปลยนความรกบผอน

2) การเรยนรระดบกลม คอการทแตละคนในกลมไดเขามามสวนรวมนาสงทแตละคนร เขามาแลกเปลยนความร ความคดเหนกบบคคลอนๆ ในกลม มลกษณะการทางานเปนทม ทาใหความรมการเพมพน รวมถงทกษะความสามารถของกลมกมมากขนดวยเชนกน

3) การเรยนรระดบองคการ คอการทแตละบคคล แตละกลมนาความรทมมาใชรวมกนเพอเปาหมายขององคการ เปนความรแบบเครอขายเพอเสรมพลงอานาจ การเรยนรระดบนตองเปดโอกาสใหบคคลไดใชความรของตนเองเพอองคการ และตองมชองวางสาหรบการเรยนรทงในเรองของสถานท สงอานวยความสะดวก และเวลา เพอใหระดบการเรยนรไดขยายตวเพมมากขน

ดงนน สรปไดวาการเรยนรเปนผลทไดจากกระบวนการเรยนร และผลของการเรยนรนน ไมใชไดมาจากการอาน การเขยน หรอแคการเขาใจเทานนการเขาใจภาพรวม ถอวาเปนสงทสาคญสาหรบมนษยเพราะทาใหมนษยเกดการพฒนาศกยภาพในตนเอง มนษยนาการเรยนรทไดมานเพอปรบเปลยนใหสอดคลองกบสภาพสงคมทเปลยนแปลงไปเพอใหสามารถดารงชวตอยไดและพงตวเองได

2.1.1.3 เปาหมายของการเรยนร สาหรบเปาหมายของการเรยนรมนกวชาการไดกลาวไว ดงน ธนตถ พรมดวง (2550: 18) ไดสรปเปาหมายการเรยนรทางการศกษาตลอดชวตม

4 ประการ ดงน 1) การเรยนรเพอร เนนการเรยนรหลาย ๆ อยางแบบกวางๆ รวมกบการ

เรยนรในสงหนงอยางลกซง การเรยนรลกษณะนเปนการเรยนรเพอใหไดประโยชนในการศกษาตลอดชพ

13

2) การเรยนรเพอประกอบอาชพ มการพฒนาความสามารถในความรนนๆ กลาวคอ เมอนาความรทไดมาประกอบอาชพแลว จะมการเรยนรการทางานเปนทม เรยนรวธการแกปญหาตางๆ ทเกดขนขณะนาความรวชาชพมาใช

3) การเรยนรเพอเปนประสบการณ เมอเรยนรและนาสงทรมาประกอบอาชพแลว การเรยนรนนจะมอสระมากขน มการตดสนใจทถกตองและมความรบผดชอบตอการทางาน

4) การเรยนรเพออยรวมกนเปนการเรยนรผอน เขาใจจตใจผอน เขาใจธรรมเนยมประเพณ โครงสรางของสงคมทไดอาศยอย

Bloom (1956 อางถงใน ทศนา แขมมณและคณะ, 2550: 21-22) กลาววา เปาหมายของการเรยนร หมายถง การกาหนดจดมงหมายปลายทางของผเรยนวาจะตองบรรลถงจดหมายปลายทางอะไรบางภายหลงการเรยนร ในการบรการการศกษามการกาหนดเปาหมายการเรยนร ซงแบงเปาหมายของการเรยนรออกเปน 3 ดาน คอ

1) ดานพทธพสย (Cognitive Domain) หมายถง พฤตกรรมทเกยวกบทกษะทางปญญาสามารถจาแนกทกษะทางปญญาออกเปน 6 ระดบ คอ 1) ทกษะทางดานความรความจา (Knowledge) 2) ความเขาใจ (Comprehension) 3) การนาไปใช (Application) 4) การวเคราะห (Analysis) 5) การสงเคราะห (Synthesis) 6) การประเมนคา (Evaluation)

2) ดานจตพสย (Affective Domain) หมายถงพฤตกรรมเกยวกบการแสดงออกของสภาพจตใจดานอารมณและความรสก ซงเกยวของกบคานยม คณธรรม จรยธรรม ความสนใจและความซาบซง ซงเปาหมายดานจตพสยสามารถแบงออกเปน 5 ระดบ คอ 1) การรบร (Receiving Attention) 2) การตอบสนอง (Responding) 3) การสรางคณคา (Valuing) 4) การจดระบบคณคา (Organization) 5) การสรางลกษณะนสย (Characterization by a Value)

3) ดานทกษะพสย (Psychomotor Domain) หมายถง ทกษะทางกาย ซงเปนพฤตกรรมเกยวกบความสามารถในการบงคบระบบกลามเนอ ระบบประสาท และสมองใหสมพนธกนจนกระทงเกดเปนการเคลอนไหวของรางกายในการปฏบตงานตางๆ มการจาแนกพฤตกรรมทางทกษะพสยออกเปน 7 ระดบ คอ 1) ดานการรบร (Perception) 2) การเตรยม (Set) 3) การตอบสนองการชแนะ (Guided Response) 4) การสรางกลไก (Mechanism) 5) การตอบสนองทซบซอน (Complex Overt Response ) 6) การดดแปลงใหเหมาะสม (Adaptation) 7) การรเรมใหม (Organization)

ดงนนเปาหมายการเรยนสามารถดาเนนการไดโดยเนนการเรยน การถายทอดหรอผสอนดาเนนการจดทาแผนการเรยนการสอนใหสอดคลองกบพฤตกรรมการเรยนรในแตละทกษะ

14

เนนถายทอดการเรยนรทมการวดประเมนผลการเรยนรตลอดเวลา และเนนการสงเกต และพจารณาพฤตกรรมการแสดงออก เชน พฤตกรรมคณธรรม การยอมรบทางสงคม ลกษณะนสยการฝกปฏบต และทกษะตางๆ ในสงคมหรอชนเรยน

2.1.2 กระบวนการเรยนร กระบวนการเรยนรททาใหคนเปลยนแปลงพฤตกรรม ความคด คนสามารถเรยนรไดจาก

การไดยน การสมผส การอาน กระบวนการเรยนรของ “คน” หรอ “ทรพยากรบคคล” นน เปนภารกจสาคญทเปนแนวทางเพอใหเกดการเรยนรในแตละบคคล

2.1.2.1 ความหมายของกระบวนการเรยนร สาหรบความหมายของกระบวนการเรยนรมนกวชาการทใหความหมายโดยสรป

ดงนคอ ธรรมศาสตร โสตถพนธ (2548: 22-24) กลาวถง กระบวนการเรยนร หมายถง การ

แสวงหาความรอยางเปนระบบและมขนตอน นบตงแตการมขอมล การจาแนกขอมล การสรปองคความร การจดการการเรยนร ดวยการปฏบตจรงกบผอน องคกรอน และการสรปบทเรยน จนนาไปสการจดระบบเปนชดความรในภาพรวม จงอาจกลาวไดวา กระบวนการเรยนรคอสงทไดมาจากประสบการณทงทางตรงและทางออม ทงตงใจและไมตงใจ เชน การลงมอทา การคด การสงเกต การอาน ดตวอยาง และการจา แลวนามาทาซ า หรอนามาปรบปรง เปลยนแปลงเพอสรางสงใหม เปนกลไกสาคญทมนษยใชในการปรบตวเพอสามารถดารงชวตอยไดในสงแวดลอมทมการเปลยนแปลงไป ตลอดทงในระดบบคคล ครอบครว กลม ชมชน องคกร และระดบประเทศ

ประเวศ วะส (2542: 31) ไดกลาวไววา กระบวนการเรยนรของมนษยมวตถประสงค 3 ประการ คอ การเรยนรเพอตวเอง การเรยนรเพอสงนอกตวทสมพนธกบตวเองทงใกลและไกล และกระบวนการเรยนรเพอปฏสมพนธระหวางตนกบสงเกอกลกนและกนเพอการดารงชวต กระบวนการเรยนรเกดขนไดขนอยกบประสบการณของชวต ยงมประสบการณในเรองนนๆมากอนยงเปนเรองทดกบบคคลคนนนอยางยง

ชาตชาย ณ เชยงใหม (2533: 33) ไดกลาวถงกระบวนการเรยนร ม 2 ระดบ ดงน 1) การพฒนาคนในระดบปจเจกชน หมายถงการใหการศกษาแก

ประชาชนเพอใหความรและทกษะการใชเหตผลการตดสนใจในชวต การมความเชอและคานยมทยดถอความเปนไทย และการประหยดพนฐาน รวมถงการพฒนาจตสานก และกระบวนการเรยนรอยางตอเนองเพอใหทนตอการเปลยนแปลงทเกดขนทงภายในและภายนอกชมชน และสามารถนาความรไปปรบใชใหสอดคลองกบวฒนธรรมและทรพยากรธรรมชาต และการบรหารชมชน

15

2) การพฒนาคนในระดบกลม หมายถง การกาหนดเงอนไขและเปดโอกาสทางการเมอง การบรหาร ใหคนในชมชนรวมกลม และพฒนาอานาจเพอตอรองของชมชน เพอใหสามารถตานทานพลงการเอาเปรยบจากภายนอก ปรบปรงดดแปลงเพอใหเกดประโยชนตอคณภาพชวตของคนในชมชน

ดงนนจะเหนไดวา กระบวนการเรยนรจะตองกระทาทงระดบปจเจกชนและระดบกลม เพอปรบใหทนตอการเปลยนแปลงทเกดขนเพอ ใหเกดประโยชนตอการปรบปรงคณภาพชวตของคนชมชนซงแสดงตามภาพท 2.1 ภาพท 2.1 แสดงกระบวนการเรยนร 2 ระดบ แหลงทมา: ชาตชาย ณ เชยงใหม, 2533.

2.1.2.2 องคประกอบของกระบวนการเรยนร ภทรธรา ผลงาม (2542: 83) ไดกลาววา การเรยนรของบคคลนนมองคประกอบท

สาคญเรยกวา “KUSA” ดงน 1) K = Knowledge คอความร หมายถงใหบคคลมความรเกยวกบ

หลกการ แนวคดหรอมโนทศน(Concept) ในเนอหาสาระทตองการใหบคคลอนไดเรยนร 2) U = Understanding คอความเขาใจ หมายถง การใหบคคลมความ

เขาใจ หลงจากทไดเรยนรแลว ไดรบความรในหลกการ แนวคดและมโนทศนตางๆแลวบคคลเกดความเขาใจจนสามารถตความ แปลความ ขยายความในหลกการแนวคดนนๆ ได

3) S = Skill คอ ทกษะ หมายถง ความสามารถในการทางานของบคคลในองคการนนๆทกษะในการทางานจาแนกได 3 ระดบดงน

กระบวนการเรยนร

การพฒนาระดบปจเจกชน การพฒนาระดบกลม

การศกษา

องคความรภายใน

องคความรภายนอก

การเปดโอกาส/เงอนไข

การเมอง การบรหาร ดานอนๆ

16

ขนแรก ทกษะเบองตน เปนความสามารถในการทางานทดไดจากตวอยาง คาชแนะหรอการกากบอยางใกลชดผบงคบบญชา

ขนทสอง ทกษะระดบกลาง เปนความสามารถในการทางานททาไดโดยการกากบชแนะหางๆ จากผบงคบบญชา

ขนสดทาย ทกษะระดบสง เปนความสามารถในการทางานททาไดเองโดยอตโนมต ไมตองมคนกากบหรอชแนะ ผบงคบบญชาเพยงแตกาหนดเปาหมายทตองการเทานน

4) A = Attitude คอ เจตคต หมายถง ผลจากการเรยนร จะตองมการปรบ เปลยนพฤตกรรม หรอแบบแผนการทางาน โดยเรมจากการปรบเปลยนเจตคตของบคคลใหเปนคนมเหตผล มความเขาใจถงความรสกของผอน ขณะเดยวกนกเปดใจพรอมทจะรบฟงความคดเหนจากผอนดวย

ดงนนองคประกอบของกระบวนการเรยนรประกอบดวย ความร ความเขาใจ ทกษะและเจตคต เพอใหกระบวนการเรยนรบรรลเปาหมาย

2.1.2.3 ผลของกระบวนการเรยนร วกพเดย สารานกรมเสร (2555: 1) กลาวถง กระบวนการเรยนร คอ กระบวนการท

ทาใหคนเปลยนแปลงพฤตกรรม ความคด คนสามารถเรยนไดจากการไดยน การสมผส การอาน สวร ศวะแพทย (2549: 154-156) กลาววา พฤตกรรมสวนใหญของมนษยเกดจาก

การเรยนร ไมวาจะเปนการเรยนแบบวางเงอนไข การเรยนรแบบความร ความเขาใจ การเรยนรโดยการเลยนแบบ หรอการเรยนรทมการตอบสนองหลายๆอยาง การเรยนรน จะชวยใหคนเราสามารถปรบตวใหเขากบสงคมและสงแวดลอม บคคลจะมวธการดาเนนชวต หรอแบบแผนการแสดงออกอยางไรกขนอยกบการเรยนร นอกจากนการเรยนรยงเปนปจจยสาคญทจะชวยใหคนเขาใจพฤตกรรมของตนเองและพฤตกรรมของคนอนดวย หากกระบวนการนนไดมการพฒนาอยางตอเนอง จะทาใหคนมการเปลยนแปลงพฤตกรรมทคอนขางถาวร (Long-Lasting Changes) อนเปนผลมาจากสภาพแวดลอม

ภทรธรา ผลงาม (2542: 83) กระบวนการเรยนรของคนหรอทรพยากรบคคลนน เปนภารกจสาคญทหนวยงานจะตองหาแนวทางเพอใหเกดการเรยนรในแตละบคคล

สงเหลานนบเปนประโยชนของกระบวนการเรยนรในการนาไปพฒนารปแบบการประยกตโดยใชแนวคดเศรษฐกจพอเพยงในสถานศกษาในประเทศไทยตอไป

2.1.2.4 ทฤษฎการเรยนร ผวจยไดศกษาเอกสาร แนวคด และทฤษฎตางๆ เกยวกบทฤษฎการเรยนร ดงน ทศนา แขมมณ (2551: 475) กลาววา ทฤษฎการเรยนร (Learning Theory) หมายถง

ขอความรทพรรณนา อธบาย ทานายปรากฏการณตางๆ เกยวกบการเรยนร ซงไดรบการพสจน

17

ทดสอบตามกระบวนการทางวทยาศาสตร และไดรบการยอมรบวาเชอถอได และสามารถนาไปเปนหลกหรอกฎการเรยนรยอยๆ หรอนาไปใชเปนหลกในการจดกระบวนการเรยนรใหแกผเรยนได ทฤษฎโดยทวไปมกประกอบดวยหลกการยอยๆหลายหลกการโดยมนกวชาการไดกลาวไวดงน

Bloom (2009 อางถงใน วกพเดย สารานกรมเสร, 2009: 1) ไดแบงการเรยนรออกเปน 6 ระดบ ดงน

1) ความรทเกดจากความจา (Knowledge) ซงเปนระดบลางสด 2) ความเขาใจ (Comprehend) 3) การประยกต (Application) 4) การวเคราะห (Analysis) สามารถแกปญหา ตรวจสอบได 5) การสงเคราะห (Synthesis) สามารถนาสวนตางๆ มาประกอบเปน

รปแบบใหมไดโดยแตกตางจากรปเดมและเนนโครงสรางใหม 6) การประเมนคา (Evaluation) วดได และตดสนไดวาอะไรถกหรอผด

ประกอบการตดสนใจบนพนฐานของเหตผลและเกณฑทแนชด Gagne (2009 อางถงใน วกพเดย สารานกรมเสร, 2009 : 3) ไดเสนอแนวคดเกยวกบ

ทฤษฎการเรยนร8 ขนไวดงน 1) การจงใจ (Motivation Phase) การคาดหวงของผเรยนเปนแรงจงใจใน

การเรยนร 2) การรบรตามเปาหมายทตงไว(Apprehending Phase) ผเรยนจะรบรสง

ทสอดคลองกบความตงใจ 3) การปรงแตงสงทรบรไวเปนความจา (Acquisition Phase) เพอใหเกด

ความจาระยะสนและระยะยาว 4) ความสามารถในการจา 5) ความสามารถในการระลกถงสงทไดเรยนรไปแลว (Recall Phase) 6) การนาไปประยกตใชกบสงทเรยนรไปแลว (Generalization Phase) 7) การแสดงออกพฤตกรรมทเรยนร (Performance Phase) 8) การแสดงผลการเรยนรกลบไปยงผเรยน (Feedback Phase) ผเรยนได

รบทราบผลเรว จะทาใหมผลดและประสทธภาพสง Gagne (2009 อางถงใน วกพเดย สารานกรมเสร, 2009 : 3) องคประกอบสาคญท

ทาใหเกดการเรยนรม ดงน 1) เรยน (Learner) มระบบสมผสและระบบประสาทในการรบร

18

2) สงเรา (Stimulus) คอ สถานการณตางๆทเปนสงเราใหผเรยนเกดการเรยนร

3) การตอบสนอง (Response) คอ พฤตกรรมทเกดขนจากการเรยนร ทฤษฎการเรยนรของ Gagne ไดสรางทฤษฎการเรยนร เรยกวา ทฤษฎการรบร

ขอมล (Information Processing Theory) กลาวถงความรจากภายนอกเขามาสตวเราไดอยางไรการรบรของสมองแลวบนทกไวเปนความจาชวคราวกบความจาระยะยาวเปนอยางไร รวมทงการระลกไดเมอถกเรยกและแสดงออกเปนพฤตกรรม เพอใหเกดกระบวนการดงกลาว Gagneไดจดลาดบขนของการสอนไว 9 ขน ดงน

ขนท 1 เราความสนใจเพอนาเขาสบทเรยน มโปรแกรมทกระตนความสนใจของผเรยน เชนใชการตน หรอ กราฟฟกทดงดดสายตา ความอยากรอยากเหนจะเปนแรงจงใจใหผเรยนสนใจในบทเรยน การตงคาถามกเปนอกสงหนง

ขนท 2 บอกวตถประสงค ใหผเรยนทราบ ใหผเรยนสนใจในบทเรยนเพอใหทราบวาเปนบทเรยนเกยวกบเรองอะไร

ขนท 3 กระตนความจาของผเรยน สรางความสมพนธในการโยงขอมลกบความรทมอยกอนดวยการทบทวนความรเดมทเกยวของ เพราะสงนทาใหเกดความทรงจาในระยะยาวไดเมอไดโยงถงประสบการณผเรยน โดยการตงคาถาม เกยวกบแนวคดหรอเนอหานนๆ

ขนท 4 เสนอเนอหา เปนการอธบายเนอหาใหกบผเรยน โดยแนะนาสอวสดอปกรณทใชชนดตางๆในรป กราฟฟก หรอ เสยงวดโอ

ขนท 5 การยกตวอยาง ทาไดโดยยกกรณศกษา การเปรยบเทยบ เปนการแนะ แนวทางในการเรยนร เพอใหผเรยนเขาใจ

ขนท 6 การฝกปฏบต เพอใหเกดทกษะหรอพฤตกรรม เปนการวดความเขาใจวาผเรยนไดเรยนถกตอง เพอใหเกดการอธบายซาเมอรบสงทผด

ขนท 7 การใหคาแนะนาเพมเตม เชนการทาแบบฝกหด โดยมคาแนะนาหรอใหขอมลยอนกลบเกยวกบการปฏบต

ขนท 8 ประเมนผลการเรยนรดวยการสอบ เพอวดระดบความเขาใจ ขนท 9 การนาไปใชกบงานททาในการทาสอควรมเนอหาเพมเตม หรอหวขอ

ตางๆทควรรเพมเตม โดยสงเสรมความเขาใจและการถายโอนการเรยนร จากทฤษฎการเรยนรของ Gagne ไดสรางทฤษฎการเรยนร เรยกวา ทฤษฎการรบร

ขอมล (Information Processing Theory) กลาวถงความรจากภายนอกเขามาสตวผเรยน ดวยความคาดหวงทาใหเกดแรงจงใจในการเรยนร ผเรยนจะรบรสงทสอดคลองกบความตงใจ เมอสมองมการรบรแลวบนทกไวเปนความจาชวคราวกบความจาระยะยาว รวมทงการระลกไดเมอถกเรยกและแสดงออกเปนพฤตกรรม และมการนาไปประยกตใชกบสงทเรยนรไป

19

2.1.2.5 ทฤษฎการเรยนรทางสงคม ทฤษฎการเรยนรทางสงคม (Social Learning Theory) ทอธบายกระบวนการเกด

พฤตกรรมไดอยางสมบรณ ซงเปนทยอมรบกนอยางแพรหลายและนยมนามาประยกตใชในการปรบพฤตกรรม

Bandura (1977: 16 อางถงใน ภทรธรา ผลงาม, 2544: 27-36) มความเชอวา การเรยนรทาใหมนษยเกดพฤตกรรมตางๆ มนษยสามารถเรยนรพฤตกรรมใหมไดจากประสบการณตรงหรอไมโดยการสงเกต องคประกอบในตวบคคลมบทบาทสาคญในการเรยนรพฤตกรรม และการอธบายกระบวนการเกดพฤตกรรมของมนษย Bandura ไดอธบายถงการมปฏสมพนธซงกนและกนอยางตอเนองระหวางพฤตกรรม องคประกอบสวนบคคลและองคประกอบทางสงแวดลอมซงลวนมอทธพลตอกน

Banduraไดกลาววา ตวกาหนดพฤตกรรมม2 ประการ คอ ประการแรกตวกาหนดพฤตกรรมทเปนสงเรา ซงไดแกเหตการณตางๆทเกดขนในสงแวดลอมทซ าๆกน ทาใหมนษยคาดการณวา ถามเหตการณหนงเกดขน จะมเหตการณใดตามมา ประการทสอง ตวกาหนดพฤตกรรมทเปนผล ไดแกผลของการกระทา มนษยมกจะเลอกกระทาพฤตกรรมทไดรบผลทางบวกและจะหลกเลยงพฤตกรรมทไดรบผลทางลบ

วธการเรยนรพฤตกรรมของมนษยในทศนะของBandura ม 2 วธ คอ การเรยนรจากผลของการกระทา และวธการเรยนรจากการเลยนแบบ การเรยนรจากผลของการกระทาเปนการเรยนรจากประสบการณตรง กระบวนการเรยนรจากผลของการกระทาจะทาหนาท 3 ประการ คอ ทาหนาทใหขอมล ทาหนาทจงใจ และทาหนาทเสรมแรง สวนวธการเรยนรจากการ เลยนแบบ เปนการเรยนรการสงเกตตวแบบกระทาพฤตกรรม เปนการเรยนรจากประสบการณทางออม การเรยนรจากตวแบบอาศยกระบวนการเรยนรจากการสงเกตเปนสาคญ กระบวนการเรยนรจากการสงเกตตองอาศยองคประกอบทสาคญ 4 ประการ คอ กระบวนการใสใจ กระบวนการเกบจา กระบวนการทางกายและกระบวนการจงใจ

นอกจากน ทฤษฎการเ รยนรทางสงคมของBandura กลาววา การเ รยนรความสมพนธระหวางพฤตกรรมและผลของการกระทาจะอยในรปของความเชอและความคาดหวงซงเปนกระบวนการทางปญญา ความเชอและความคาดหวงนจะทาหนาทควบคมหรอการกากบการกระทาหรอพฤตกรรมของมนษยในเวลาตอมา การควบคมพฤตกรรมดวยปญญาทสาคญเกยวของกบ 3 ประการ คอ ความเชอเกยวกบกฎเกณฑเงอนไข การคาดหวงเกยวกบความสามารถของตนเองและผลทจะเกดขนและสงจงใจ

20

2.1.2.6 รปแบบกระบวนการเรยนร รปแบบและกระบวนการเรยนรมนกวชาการไดกลาวไว ดงน รปแบบกระบวนการ

เรยนรตามธรรมชาตของมนษย เอกวทย ณ ถลาง (2540 อางถงใน ธรรมศาสตร โสตถพนธ, 2548: 22-24) ไดอธบาย

กระบวนการเรยนรตามธรรมชาตของมนษย ดงน 1) การลองผดลองถก การดารงชวตของมนษยในอดต ใชวธการลองผด

ลองถกเพออยกบธรรมชาตและมนษยดวยกน วธการนเปนไปเพอการหาอาหาร การสรางทพก การรกษาพยาบาลเมอเจบปวย การตอสปองกนตวระหวางมนษยกบสตว และกบมนษยดวยกนเอง ในชวงตนนการเรยนรมาจากการบมเพาะประสบการณ เกดความร ความเขาใจในสงตางๆ รอบตววาควรปฏบตอยางไร อะไรไมควรปฏบต และจะไดรบผลจากการปฏบตเชนไรแลวนาสงเหลานมาถายทอดใหลกหลานเพอเปนแนวทางในการดารงชวตตอไป สงทไดรบถายทอดและปฏบตตอๆ กนมาน เมอผานกาลเวลาเนนนานทาใหภมปญญาเหลานไดกลายเปนวฒนธรรม ขอหาม จารตประเพณของคนกลมนนๆ การรบมาปฏบตในยคตอ มาอาจไมเกดความรความเขาใจหรอสาเหตของแนวคด วธการเหลาน มนษยจะรแตเพยงวาเมอเกดปรากฎการณเชนนจะตองปฏบตตนอยางไร หรอไมควรปฏบตอยางไร และมบอยครงทภมปญญาเหลานไมสามารถนามาใชไดอกตอไป เนองจากสงคมมนษยมการเปลยนแปลงพฒนาตลอดเวลา ทาใหมนษยตองคดหาวธการใหมๆ เพอแกไขปญหา เมอสามารถหาวธแกไขปญหานนไดแลวกจะเกดการจดจา และนาวธการนนมาปฏบตสบตอไป

2) การลงมอทาจรง (Learning by Doing) มนษยเรยนรผานการลงมอทา การปฏบตจรงดวยตนเองกบสถานการณตางๆ รอบตว เชน การสรางบาน การเดนทาง การสรางเครองใชสอยตางๆ เพอการดารง ชวต การเรยนรตามวธนมนษยไดสรางความร ความสามารถ ทกษะความคด ทศนคตและคานยมขนเชนชาวบานทอาศยอยในแตละพนทของประเทศมวธการปลกพชผก วถชวตทแตกตางกนตามสภาพของภมประเทศ พนทภาคใตของประเทศไทยประกอบไปดวยเทอกเขาเปนสนอยทางตอนกลางของภาค ดานลางของภาคจะมเทอกเขาอยในแนวตะวนออกจนสดพนทประเทศ สภาพพนทจะลาดลงสทะเลทงสองดาน พนททางฝงตะวนออกของภาคจะเปนพนทราบกวาง มสภาพอากาศรอนชน ทาใหสภาพดนในแตละพนทของภาคใตไมเหมอนกน ชาวบานทอาศยอยภาคใตจงเรยนรการปลกพชทแตกตางกน เพราะลกษณะพนทแบงออกเปน 3 กลม คอ กลมทราบทมลกษณะดนคอนขางเหนยวเหมาะแกการปลกขาว กลมพนททดนมความหยาบมากขน มการระบายนาด เหมาะแกการปลกไมยนตน ไมผล และกลมพนททไมเหมาะแกการเพาะปลก เนองจากพนทมความลาดชนมาก ดนเปรยว ดนทราย ดนพร

21

3) การสาธต การสงสอนดวยการบอกเลา และการสรางองคความรเปนลายลกษณอกษร ความรทไดจากประสบการณและการลองผดลองถก ถายทอดสคนยคตอๆ มา โดยวธทนยมใชคอการสาธต (Demonstration Tradition) การบอกเลา (Oral Tradition) ซงจะพบไดในลกษณะของคาสภาษต คาพงเพย เพลงกลอมเดก สาหรบการสรางความรเปนลายลกษณอกษร (Literary Tradition) นนจะทาการจดบนทกความรและภมปญญาออกมาเปนตารา วธนจะถกนามาใชเมอสงทตองการถายทอดนนมความซบซอน ลกซง เชน ตาราโหราศาสตร ตารายาสมนไพร ตาราการปลกบาน เปนตน

4) พธกรรม (Ritual) การประกอบพธกรรมตางๆ เปนเรองของความเชอ ความศรทธาในอานาจเหนอธรรมชาตทเนนใหเกดผลดานจตใจ ทาใหเกดความสบายใจ และมกาลงใจในการดารงชวตตอไป กลาวคอพธกรรมเปนการยอมรบวาสงตางๆ นนเปนจรงโดยทสงนนจะพสจนไดหรอไมกตามดวยเหตผล หรอปราศจากเหตผล การประกอบพธกรรมเปนการแสดงออกถงสญลกษณของคานยม พธกรรมมความเกยวพนกบมนษยมาเปนเวลานาน และเปนแหลงกาเนดของประเพณ วฒนธรรมตางๆ ในสงคมซงเปนทยอมรบของชมชน เปนตวบมเพาะปลกฝงคณคา ความเชอ แนวทางความประพฤตทพงประสงคในสงคมนนๆ โดยเฉพาะในสงคมชนบท โดยความขลง ความศกดสทธเปนตวประสานความเปนหนงเดยวของชมชนหรอผเขารวมพธหรออาจจะกลาวไดวาพธกรรมเนนทผลทางดานจตใจ จตสานกของผเขารวมเปนสาคญ มากกวาภมปญญาหรอความรอบรทอยเบองหลงพธกรรมนน แมในสงคมยคปจจบนทมความเจรญทางวทยาการมากขน เนนความเปนเหตเปนผลทพสจนไดทางวทยาศาสตร แตกมปรากฏการณบางอยางทเกดขนจรงทวทยาศาสตรกยงใหคาตอบไมได ซงสอดคลองกบแนวทางการสอนของศาสนาทใหความสาคญเรองจตวญญาณ จงจะเหนไดวาพธกรรมมความสมพนธใกลชดกบศาสนามาชานาน

5) ศาสนา (Religions) ศาสนากบชมชนมความสมพนธกนมาชานาน เนองจากศาสนาคอกรอบคาสงสอน ความประพฤตของคนในสงคม ใหบรรทดฐานในการดารงชวตดวยหลกธรรม คาสอน ศล วตรปฏบต และพธกรรมตางๆ ศาสนาคอศนยรวมทางจตใจของคนในสงคมมสวนตอกย าภมปญญา ความรทเปนอดมการณของชวต และเปนศนยกลางการเรยนรของชมชน

6) การแลกเปลยนความรและประสบการณระหวางคนในครอบครว ชมชน และกลมตางๆ ทมความแตกตางกนทาใหเกดการเรยนรสงใหมๆ เพมเตม การแลกเปลยนความรและประสบการณในลกษณะตางๆ น ทาใหกระบวนการเรยนรมการขยายตวกวางออกไปมากยงขน ในแงของความคด ทศนคต วธการ นวตกรรม มการผสมผสานความร และเกดความรใหมๆ อยางไมมขอบเขต และไมมทสนสด

22

7) การผลตซ าทางวฒนธรรม (Cultural Reproduction) การนาความเชอ ประเพณทปฏบตสบทอดกนมาในอดตมาผลตซ าทางวฒนธรรมเพอเผยแพร ตอกย า สบสานความเชอ เปนการสะสมความสาเรจและสงมคาของบรรพบรษ ดงนนการผลตซ าทางวฒนธรรมกเปนอกหนงลกษณะของกระบวนการเรยนรของมนษยซงมเกดขนตลอดเวลา

8) ครพกลกจา เปนอกหนงลกษณะของการเรยนรทใชการสงเกตและการจา จากสงทไดเหน ไดยน ซงไมใชการเรยนรโดยตรง แลวนามาฝกปฏบตจนไดผลสาเรจ ในบางกรณวธครพกลกจาเมอนามาปฏบตแลวไมไดผลลพธตามทควรจะเปนหรอคาดหวง แตอาจไดผลลพธแบบใหมๆ เปนการสรางสรรคสงใหมๆ ขนมากได

มนษยเราเมอถอกาเนดมา จะเกดการเรยนรขนอยตลอดเวลา ทงทรตวและไมรตว เปนการเรยนรจากสภาพแวดลอมตางๆ รอบตว จากสภาพเดมๆ ทเปนอย หรออาจมการนามาประยกตใหสอดคลองกบตนเองและบรบทตางๆ ทมการเปลยนแปลงตลอดเวลาเปนการเรยนรทงทางดานกายภาพและจตใจ แหลงการเรยนรทสาคญทสดของสงคมในยคกอนกคอครอบครว บคคลจะเรยนรจากความสมพนธของแตละบคคลในครอบครว เรยนรเรองหนาท ระบบชวต (เกด แก เจบ ตาย) เมอเตบโตขนเรมรจกสงคมนอกบาน กจะมการเรยนรในดานประเพณ กฎระเบยบ คานยม ปทสฐาน ธรรมเนยมปฏบต ในทกๆ ชมชนจะมผรเฉพาะดาน เชน การทอผา การปน การละคร การสรางบานไปจนถงโหราศาสตรทเปนภมปญญาเฉพาะทองถนทชมชนไดสะสมและพฒนาความรเหลานนไวและมการสบสานมรดกทางความรใหแกคนในทองถน โรงเรยนและวดหรอสถาบนทางศาสนาอนๆ กเปนอกแหลงเรยนรคกบชมชน โดยพระสงฆแตละรปหรอผรในศาสนาอนจะเปนผทาหนาทสอนความรตางๆ ตามความสามารถ ความถนดใหกบบตรหลานในชมชน จงนบไดวาแหลงความรมอยรอบตว

ปฐม นคมานนท (2535: 56-74) กลาววา กระบวนการเรยนรตามธรรมชาตของมนษยในชมชนชนบทไทย สามารถจาแนกได 5 รปแบบทสาคญ ดงน

1) การสบทอดในลกษณะอาชพของหมบาน 2) การสบทอดอาชพหรอความถนดเฉพาะอยางภายในครอบครว มการ

สบทอดภายในสายตระกล 3) การเรยนรจากผรในลกษณะของการฝกงาน ไปอยอาศยหรอบวชเรยน

ในวดหรออาจเปนการเรยนโดยจายคาเรยน เปนการทางานระบบกลม หรออาจมเจาหนาทมาจดสอนให

4) การฝกฝนดวยตนเอง เกดจากความรสกชอบสงนนๆมาตงแตเดก การไดเหนตวอยางแลวทาตาม และการมผชแนะในขนตน

23

5) เกดจากความบงเอญ เชน การฝนหรอมอานาจลกลบมาสงสทาใหมความสามารถในการรกษาโรคบางอยาง และทานายทายทกสงตางๆได

ดงนนกระบวนการเรยนรตามธรรมชาต ตองมการสบทอดตามความถนด มการเรยนรจากผร รวมทา รวมฝกฝนตนเอง เพอใหเกดการเรยนร

2.1.2.7 รปแบบกระบวนการเรยนรแบบมสวนรวม วราลกษณ ไชยทพ, บณฑร ออนดา และสามารถ ศรจานง ( 2544: 8-16 ) ไดกลาวาการ

พฒนาสงคมไทยทผานมาจากอดตจนถงปจจบนผานกระบวนการเรยนรมากมาย ไดสรปไววานบตงแตประเทศมการพฒนาเศรษฐกจตามแนวทางธนาคารโลก ไดมการนาความคดการพฒนาแบบทนนยมมาใช เนองจากมองวาประเทศยงเปนประเทศดอยพฒนาและตองการเรงรดการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ การพฒนาในสมยนนจงมงเนนแตการพฒนาทางดานวตถเพอตองการความทนสมย นาเทคโนโลยเครองจกรกลมาใชเพอเพมมลคาทางเศรษฐกจ วธการพฒนาเปนไปในแบบมองสงคมเปนสงคมดอยพฒนา ขาดความร ความชานาญการ การพฒนาจงเปนไปในแบบรวมศนยอานาจของระบบอปภมภและราชการเนนการเปนผให โดยละเลยองคความร และภมปญญาในระดบทองถน การพฒนาในสมยนนจงเปนการพฒนาแบบดานเดยวขาดการมสวนรวมของประชาชน ผลจากการพฒนาตามแนวทางนทาใหเกดปญหาความเหลอมล าเกดขนหลายดาน รฐบาลจงกลบมาใหความสาคญกบการมสวนรวมของชมชน ตอมาการพฒนาจงเปลยนเปนลกษณะแบบผสมผสานเนนการจดตงกลมอาชพตางๆ โดยจดใหมนกพฒนาซงเปนคนนอกนาความรและเทคโนโลยตางๆ เขามาพฒนาสงคม เปนผนาชมชนโดยไมไดใหความสาคญกบศกยภาพของคนในชมชน ชาวบานไมไดมสวนรวมในการวเคราะหปญหา หาแนวทางแกไข ความขดแยงภายในกลมระหวางชาวบานกบนกพฒนาจงเกดขน เนองจากชาวบานไมใหความรวมมอ จากปญหาดงกลาวทาใหเกดการเรยนรหาแนวทางในการพฒนารวมกนระหวางองคกรของรฐกบชมชน การพฒนาในชวงตอมาจงหนมาใหความสาคญกบการศกษาชมชน องคความร และภมปญญาทองถน การทางานมลกษณะเชอมโยงทงระดบชมชนและแกไขปญหาโครงสรางและนโยบาย เกดการรวมกลมขององคกรประชาชนหลายระดบ ใหชาวบานเขามามสวนรวมกบนกพฒนาในการวเคราะหปญหา มกระบวนการแลกเปลยนความรรวมกนเกดขน ซงองคกรพฒนาจะใชคาวา “องคกรชมชนเขมแขง” จะเหนไดวากระบวนการเรยนรแบบมสวนรวม (Participatory Learning: PL) มความสาคญและเปนแนวทางในการพฒนาทย งยน แกไขปญหาความเหลอมลา ความขดแยงในชมชน

ประวทย ออยเธยรชย (2544: 23-24) กลาววา รปแบบการมสวนรวมนนเกดขนทจตใจ การเรยนการสอนทไมเขาถงจตใจของผเรยน จงไมสามารถทาใหผเรยน เกดการเรยนรได ไมวาผสอนจะสอนดเพยงใดกตาม หลกของการเรยนรใหรจงมเพยงประการเดยวเทานน คอ ตองให

24

ผเรยนมสวนรวมดวยจตใจ ทาใหตวเองเกดการเรยนรในสงทครอยากจะใหรไมทางตรงกทางออมมหลกการสาคญดงน

1) หลกการเรยนเชงประสบการณเปนการเรยนรทแสดงถงความสมพนธของ 3 มตไดแก ดานความคด ดานแรงจงใจ และดานบรบททางสงคม ซงทง 3 มตสงผลตอการเรยนรของนกเรยนภายใตพฤตกรรมดานการสนบสนนและสงเสรมของคร

2) หลกการเรยนรตามสภาพจรง (Authentic Learning) มหลกสาคญ 3 ขอ ไดแก 1) จะตองใหเดกไดสรางความรเอง 2) ตองเปนกระบวนการ คอ มขนตอนหรอองคประกอบชดเจน 3) จะตองสามารถโยงเขากบชวตประจาวนได

รปแบบการมสวนรวมสามารถแสดงไดดงภาพท 2.2

ภาพท 2.2 แสดงรปแบบกระบวนการมสวนรวมดวยจตใจ แหลงทมา: ประวทย ออยเธยรชย, 2544.

กรมสขภาพจต (2544: 13-17) กลาววา การเรยนรแบบมสวนรวมประกอบดวยหลกการเรยนรพนฐาน 2 แบบ คอ

1) การเรยนรเชงประสบการณ 2) การเรยนรดวยกระบวนการกลม สาหรบการเรยนรเชงประสบการณ

มลกษณะ ดงน (1) เปนการสอนทมงเนนใหผเรยนสรางความรจากประสบการณเดม

รปแบบกระบวนการมสวนรวมดวย

จตใจ

การเรยนรเชงประสบการณ

-ความคด -แรงจงใจ -บรบทสงคม

การเรยนรตามสภาพจรง

-สรางจากความรดวยตนเอง -เปนกระบวนการ/ขนตอน

-เชอมโยงกบวถชวต

25

(2) การเรยนรทอาศยประสบการณของผเรยนทาใหเกดการเรยนรใหมๆ ททาทายอยางตอเนอง และเปนการเรยนรเชงรก (Active Learning) คอ ผเรยนตองทากจกรรมตลอดเวลาไมไดนงฟงบรรยายอยางเดยว

(3) การมปฏสมพนธระหวางผเรยนดวยกนเอง และระหวางผเรยนกบผสอน

(4) ปฏสมพนธทมทาใหเกดการขยายตวของเครอขายความรททกคนมอยออกไปอยางกวางขวาง

(5) อาศยการสอสารทกรปแบบ เชน การพดหรอการเขยน การวาดรป การแสดงบทบาทสมมต ซงเอออานวยใหเกดการแลกเปลยนการวเคราะห และการสงเคราะหการเรยนร สวนองคประกอบของการเรยนรเชงประสบการณ ประกอบดวย ประสบการณ การสะทอนและการอภปราย ความคดรวบยอด การทดลองและการประยกตแนวคด คอ ประสบการณ ผสอนกระตนใหผเรยนนาประสบการณเดมของตนเองมาพฒนาเปนองคความรอยางตอเนองการสะทอนและการอภปราย (Reflection/Discussion) ผสอนชวยใหผเรยนไดแสดงออกเพอแลกเปลยนความคดเหน และการเรยนรซงกนและกน ความคดรวบยอด (Concept) ผเรยนเกดความเขาใจ และนาไปสความคดรวบยอด อาจเกดโดยผสอนเปนผกระตนใหผเรยนเปนผสานตอหรอผเรยนเปนฝายรเรมแลวผสอนชวยเพมเตมใหสมบรณจนเกดเปนความคดรวบยอด การทดลองและประยกตแนวคด (Experimentation/ Application) ผเรยนนาเอาการเรยนรทไดไปประยกตใชในสถานการณจรงจนเกดเปนแนวปฏบตของผเรยนเอง และในการจดการเรยนการสอน จาเปนตองจดกจกรรมใหครบทง 4 องคประกอบ ซงมความสมพนธเกยวของมผลถงกน ผถายทอดจะเรมจากจดใดกอนกไดกาหนดระยะเวลาของแตละองคประกอบ และดความเหมาะสมของแตละกจกรรม หลกการเรยนรพนฐานแบบท 2 คอ การเรยนรดวยกระบวนการกลม (Group Process) เปนการเรยนรพนฐานทสาคญ ซงเมอนามาประกอบกบการเรยนรเชงประสบการณแลว กระบวนการกลมจะชวยทาใหผเรยนไดมสวนรวมสงสด และทาใหบรรลงานสงสด ดงแสดงตามภาพท 2.3

26

ภาพท 2.3 แสดงการเรยนรแบบมสวนรวม แหลงทมา: กรมสขภาพจต, 2544.

พมพพนธ เดชะคปต และคณะ (2544: 148-150) ไดกลาวถงแนวคดพนฐานทสาคญสาหรบการเรยนรแบบมสวนรวมนน ม 7 ประการ ดงน

1) ผเรยนเปนแหลงการเรยนรทสาคญ ในการมสวนรวมนน แตละบคคลมความสาคญเทากน ไมวาจะมความรระดบใด มภมหลงอยางไร หรอมประสบการณอะไร ทงนเนองจากแตละบคคลมลกษณะเฉพาะตน และมความหลากหลาย ท งความร แนวคด และประสบการณ การมาเรยนรรวมกนทาใหแนวความคด ความรและประสบการณนนมการขยายกวางขวางออกไปมากยงขน

2) ทกคนเปนผสอน ทกคนเปนผเรยน แตละคนมศกยภาพทแตกตางกนทงในเรองของความสามารถในการเรยนร ทกษะ ทศนคต คานยม การมาเรยนรรวมกน แลกเปลยนความรและประสบการณตอกน ทาใหมทศนคตทกวางขน ดงนนทกคนจะมความสาคญและมบทบาทเทาเทยมกน โดยอาศยพนฐานของความสมพนธทด มการสอสารทแทจรง มความเคารพซงกนและกน ยอมรบผอน และรบฟงความคดเหนของผอน

3) การมสวนรวมและการเปนหนสวนในกระบวนการเรยนร แตละบคคลจะตองมสวนรวมในกระบวนการเรยนร และมบทบาทในกระบวนการเรยนรตางๆ รวมกน เชน กาหนดวตถประสงค มการสนบสนนใหทกคนไดแสดงออก แสดงความคดเหน

4) การเรยนรทสมพนธกบชวตจรง และเชอมโยงสมพนธกบชมชนทกระดบ การเรยนรเรมจากแนวคด ปญหาทสนใจ หรอปญหาทมความเกยวของกบตนเอง โดยใหแต

กระบวนการกลม

การเรยนรสงสด

การมสวนรวมสงสด การบรรลงานสงสด

การออกแบบกลม การออกแบบงาน

27

ละคนแสดงความคดเหนในประเดนนนๆ และทาการเชอมโยงประสบการณของแตละบคคล สถานการณตางๆ เขาดวยกน ทาใหมองเหนภาพรวมของปญหามากขน เพอนาไปสการวเคราะหปญหา กาหนดแนวทางในการแกไขปญหา

5) การเรยนรโดยการปฏบต การเรยนรแบบมสวนรวม คอการนากจกรรมในเรองทเกยวของเขามาเพอใหทกคนมสวนรวมในการปฏบต

6) พลงการเรยนรรวมกน การเรยนรจากผอนเปนการสรางความเขาใจในปญหาตามสถานการณจรงทเกดขน โดยแตละคนมเปาหมายเดยวกน รวมกนกาหนดแนวทางในการแกปญหา รบผดชอบรวมกน ทาใหเกดพลงของการเรยนร มความสามคคในกลมเพอรวมกนแกไขปญหา

7) การพฒนาความจรงเชงวพากษ การเรยนรแบบมสวนรวมนอกจากจะทาใหเกดพลงในการเรยนรแลว ยงเปนการสรางเสรมลกษณะนสยการวเคราะหสถานการณตางๆ ตามความเปนจรงทเกดขน ไมสรปสถานการณใดๆ งายเกนไป เปนการพฒนาทกษะความคดเชงวพากษ

สรปไดวาผเรยนเปนแหลงการเรยนรทสาคญ ในขณะเดยวกนเปนทงผสอนและผเรยน มสวนรวมเปนหนสวนในกระบวนการเรยนรนนโดยมความสมพนธกบชวตจรง เชอมโยงกบชมชนทกระดบ สงผลใหเกดการเรยนรแบบมสวนรวมในการปฏบตเกดพลงในการเรยนรและขบเคลอน

ประเวศ วะส (2537 อางถงใน วระชต ชวยมนคง, 2549: 42) กลาววา การเรยนรของชมชนตองเปนแบบมปฏสมพนธจากการกระทารวมกน (Interactive Learning Through Action) หรอ การเรยนรโดยลงมอกระทาจรง (Learning by Doing) การเรยนรลกษณะนจะกอใหเกดปญญาทมคณภาพเพยงพอสาหรบการเอาชนะความยากจนในการพฒนาสงคมได นนกคอกระบวนการเรยนรทควบคไปกบการปฏบตหรอการทากจกรรมนนเอง สอดคลองกบ สภณดา ปสรนทรคา (2551) ซงสรปหลกการสาคญของการเรยนรแบบมสวนรวมวาจะตองใชการเรยนรเชงประสบการณ (Experiential Learning) รวมกบ การเรยนรดวยกระบวนการกลม (Group Process) ซงมลกษณะสาคญ 5 ประการคอ

1) การเรยนรตองอาศยประสบการณของผเรยน 2) การเรยนรเกดจากการทากจกรรมตางๆ อยางตอเนอง (Active Learning) 3) การมปฏสมพนธรวมกนของทกคนทอยในกลม 4) การมปฏสมพนธตอกนทาใหองคความรเกดการขยายตวอยางกวางขวาง 5) การเรยนรอาศยการสอสารทกรปแบบ เชน การพด การอาน การฟง

ทาใหเกดการวเคราะหและสงเคราะหการเรยนร

28

การเรยนรแบบ Kolb (Trinity College, 2002) ไดอธบายถงองคประกอบของการเรยนรวาประกอบไปดวย 4 ปจจย คอ 1) ประสบการณจรง (Concrete Experience) เปนขนตอนทผเรยนนาความรและประสบการณตรงของตนเองทไดมาใช 2) การสะทอนความคด (Reflecting Observation) คอการทผเรยนไดนาประสบการณทมมาพจารณา ไตรตรอง สงเกต ทบทวน 3) สรปเปนความคดรวบยอด (Conceptualization) เปนขนตอนทผเรยนทาความเขาใจวเคราะหสงเคราะหสงทไดเรยนรจากการสะทอนความคดมาเปนความรของตนเอง 4) การทดลอง (Experiment) ผเรยนนาความคดรวบยอดทไดนามาทดลองใช หรอประยกตใชในสถานการณตางๆ ซงกระบวนการตางๆ ดงแสดงตามภาพท 2.4

ภาพท 2.4 แสดงวงจรการเรยนรของ Kolb

แหลงทมา: Trinity College, 2000.

ทงนกระบวนการเรยนรแบบมสวนรวมมการดาเนนการทเปนวงจร กลาวคอการทนกพฒนาและคนในชมชนมการมองเหนถงปญหา ตระหนกถงปญหารวมกนและรวมมอกนในการแกไขจดการปญหานนๆ กระบวนการเรยนรแบบมสวนรวม เปนวธทนยมนามาใชเพอทจะเขาถงปญหาตางๆ ทเกดขนและหาวธแกไขทไดผลตามความตองการของคนในชมชน เนองจากกระบวนการเรยนรเปนกระบวนการททาใหบคคลไดคนพบตนเอง เกดการเปลยนแปลงจตสานก อดมการณ ทศนคต ความร ตระหนกในความสามารถและศกยภาพของตนเอง เมอบคคลไดคนพบ

ประสบการณทเปนรปธรรม

แนวความคดนามธรรม

การทดลองใชงาน การสงเกตการสะทอนกลบ

29

วาตนเองมความสามารถกจะเกดความมนใจในการตดสนใจเพอเปลยนแปลงตนเอง สงคมและสงแวดลอมใหดขนเพอแกไขปญหา การทแตละบคคลทตระหนกในศกยภาพของตนมารวมกลมกน กจะเกดพลงในระดบกลม มการใชทกษะการทางานรวมกนตงแตขนวเคราะหปญหา หาแนวทางแกไข วางแผน ลงมอปฏบต และประเมนผลรวมกน

วราลกษณ ไชยทพ (2544: 24) กลาวถง กระบวนการเรยนรแบบมสวนรวมม 8 ขนตอน คอ 1) ประเมนปญหาความตองการของผเขารวม 2) กาหนดวตถประสงค 3) เลอกกาหนดเนอหาและจดลาดบเนอหา 4) เลอกวธการในการจดการเรยนร 5) จดทาโครงการจดการเรยนร 6) การออกแบบจดทาหลกสตรกระบวนการจดการเรยนร 7) จดกระบวนการเรยนร 8) ประเมนผลและตดตามสนบสนน

สาหรบกระบวนการเรยนรแบบมสวนรวม 8 ขนตอน แสดงไดตามภาพท 2.5

ภาพท 2.5 แสดงกระบวนการจดการเรยนรแบบมสวนรวม แหลงทมา: วราลกษณ ไชยทพ, 2544: 25.

การมสวนรวมขององคกร

วเคราะหปญหา

กาหนดเปาหมาย/วางแผน

ตดสนใจ

ปฏบตดาเนนการ สรปบทเรยนแกไขปรบปรง

ตดตามผล

ประเมนผล

ขยายผล เผยแพร

ศกษาขอมล/รบสถานการณ

30

แนวคดกระบวนการเรยนรแบบมสวนรวมซงประกอบดวยข นตอนของกระบวนการม 8 ขนตอน คอ ประเมนปญหาความตองการของผเขารวม กาหนดวตถประสงค เลอกกาหนดเนอหาและจดลาดบเนอหา เลอกวธการในการจดการเรยนร จดทาโครงการจดการเรยนร การออกแบบจดทาหลกสตรกระบวนการจดการเรยนร จดกระบวนการเรยนร ประเมนผลและตดตามสนบสนน และแนวคดการเรยนรดวยกระบวนการกลม (Group Process) ซงมลกษณะสาคญ 5 ประการคอ การเรยนรตองอาศยประสบการณของผเรยน การเรยนรเกดจากการทากจกรรมตางๆ อยางตอเนอง (Active Learning) การมปฏสมพนธรวมกนของทกคนทอยในกลม การมปฏสมพนธตอกนทาใหองคความรเกดการขยายตวอยางกวางขวาง การเรยนรอาศยการสอสารทกรปแบบ จงสามารถทจะกลาวไดวาการเรยนรอยางมสวนรวมนนเปนการเรยนรทมความตอเนองทงชวตของผนน การเรยนรของบคคลเกดจากหลายขนตอน เรมจากการเรยนรจากประสบการณตรงของแตละบคคล ทาใหเกดการกลนกรองความคดจากสงทเกดขนมาในอดต มการพจารณาเหตการณ วเคราะห สงเคราะห วาเกดอะไรขนกบใคร ทไหน อยางไร มความคดและความรสกตอประสบการณหรอเหตการณนนๆ อยางไร และนามาเชอมโยงทาใหเกดความเขาใจตอเหตการณนนๆ มากขน และจะทาใหมองเหนความสมพนธและสรปออกมาเปนบทเรยนได และนาสงทไดเรยนรนนมาใชในการวางแผน กาหนดแนวทางการปฏบตตอไป และนามาปฏบตจรงเรยนรจากการปฏบต ตดตามผลทไดจากการปฏบต กจะเกดเปนประสบการณใหมขน และกลายเปนจดเรมตนของกระบวนการเรยนรในขนตอๆ ไปอยางไมมทสนสด ผลกดนใหเกดพฤตกรรมและการถายทอดตอไปยงคนรนใหม การเรยนรนเพอตอบสนองความตองการแกปญหาของกลม เพอทาใหเกดการปรบตวสาหรบการอยรอด ซงแนวคดเกยวกบกระบวนการเรยนรแบบมสวนรวมนนสามารถนามาสงเคราะหเพอเปนแนวทางในการเรยนรแบบมสวนรวมของชมชนในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดตอไป

ดงนนจากแนวคดและทฤษฏทเกยวกบการเรยนรและกระบวนการเรยนรน น สามารถนาองคประกอบทสาคญและเหมาะสมมาปรบใชเปนเพอแนวทางในการเรยนรของสมาชกศนยการเรยนรเพอปองกนยาเสพตดในดานตางๆ ไดแก แนวคดการเรยนร ไดนาองคประกอบในดานการเรยนรอยางเปนระบบ กลาวคอ การเรยนรถงปญหาและสาเหตของปญหาทเกดขนมการหาแนวทางแกไขปญหาและนาไปสการลงมอปฏบตและนาสงทไดกระทาและเรยนรใหมจากการแกไขปญหากลบมาคดใหมแบบเปนวงจรอกครงทาใหมโอกาสในการแกไขปญหามากขน แนวคดกระบวนการเรยนร ไดนาองคประกอบในดานการแสวงหาความรอยางเปนระบบและมขนตอน นบตงแตการมขอมล การจาแนกขอมล การสรปองคความร การจดการ การเรยนร ดวยการปฏบตจรง และการสรปบทเรยน จนนาไปสการจดระบบเปนชดความรในภาพรวม แนวคดกระบวนการ

31

การเรยนรแบบมสวนรวม ไดนาองคประกอบแนวคดของการเรยนรโดยใช ประสบการณจรง (Concrete Experience) ซงเปนการทผเรยนนาความรและประสบการณตรงของตนเองทไดมาพจารณาไตรตรอง สงเกต ทบทวน และสรปเปนความคดรวบยอด (Conceptualization) ทไดนามาทดลองใช หรอประยกตใชในสถานการณตางๆ

2.2 แนวคดทฤษเกยวกบศนยการเรยนร

ศนยการเรยนรถอวาเปนศนยกลางในการประสานงาน จดกจกรรม ซงมความสาคญกบการขบเคลอนชมชนเปนอยางมากเพอใหเกดการพฒนาซงสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 เกยวกบการใหคนเปนศนยกลางเพอจดกระบวนการเรยนรสชมชน

2.2.1 ความหมายของศนยการเรยนร สาหรบศนยการเรยนรนนมนกวชาการใหความหมายดงน กรมการศกษานอกโรงเรยน (2546: 1) ไดกลาวถง ศนยการเรยนรเปนศนยกลางการจด

การศกษาเพอการเรยนรตลอดชวตสาหรบประชาชนในชมชน และเปนสถานทสรางโอกาสในการเรยนร ถายทอดและแลกเปลยนประสบการณ วทยาการ ตลอดจน ภมปญญาของชมชน รวมทงยงเปนแหลงบรการชมชนในการจดกจกรรมตางๆทสอดคลองกบความตองการของประชาชน โดยเนนการเรยนรบนวถชวตกบการเปลยนแปลงในยคโลกาภวตน และกอใหเกดสงคมแหงการเรยนร มงพงพาตนเอง

กรมการศกษานอกโรงเรยน (2545 อางถงใน วชย รปขาด และสงคม คณคณากรสกล, 2550: 13) ไดใหความหมายของศนยการเรยนชมชนวา เปนศนยกลางการจดกจกรรมการศกษาตลอดชวตสาหรบประชาชนไดมโอกาสเรยนรและแลกเปลยนประสบการณ อกทงยงเปนแหลงบรการชมชนในการจดกจกรรมตางๆตามความตองการของชมชน

บญสง บญทศ( 2543: 2-13) กลาววา ศนยการเรยน คอ สถานททมบรรยากาศแหงการเรยนร มบรการสอการเรยนการสอนตามความตองการของผเรยน มการจดกระบวนการเรยนการสอนและมบคคลากรอานวยความสะดวก มการจดกจกรรมอยางตอเนอง ทาใหประชาชนสามารถเรยนรไดตลอดชวต เพอกระจายโอกาสทางการศกษาแกประชาชนใหกวางขวางทวถงและครอบคลมทกพนท โดยกจกรรมตางๆจะสอดคลองกบความตองการของประชาชน กลมกลนกบวถชวตของชมชนและทนตอความเปลยนแปลงในยคโลกาภวตนเพอใหเกดสงคมแหงการเรยนร

UNESCO ( 2535: 42-51 อางถงใน กรมการศกษานอกโรงเรยน, 2538: 3) กลาววาศนยการเรยน คอ สถานทใดๆ ทจดอยางงายๆ เพอใหประชาชนไดมโอกาสเขาไปศกษาหาความรดวยตวเอง

32

ฉะนนโรงเรยน วทยาลย หองสมด สถานประกอบการ ศนยวฒนธรรม ทอานหนงสอ สโมสรฯลฯ ตางใชเปนศนยการเรยนได

สกฤตตา จนทรวมล (2545 อางถงใน วชย รปขาด และสงคม คณคณากรสกล, 2550: 13) ไดระบวาศนยการเรยนชมชน หมายถง แหลงการจดกจกรรมทกอใหเกดการเรยนรอยางตอเนอง ประชาชนสามารถใชบรการคนควาหาความรและยงเปนสถานททประชาชนไดมโอกาสจดกจกรรมตางๆ ของชมชนตามความตองการ

ดงนนตามแนวคดศนยการเรยนร เปนศนยกลางของการเรยนรตลอดชวตของชมชน และตามความตองของประชาชนในชมชน เพอใหสอดคลองกบวถชวตและสงคมทเปลยนแปลงไปตามกระแสโลกาภวตน

2.2.2 พฒนาการของศนยการเรยนร ชลทตย เอยมสาอางค (2528: 2-11) กลาวถง ศนยการเรยนรเปนแนวทางการศกษาแนว

ใหมทเนนการเรยนรดวยตนเอง ตามอธยาศย และเรยนรอยางตอเนอง ซงยอนอดตของการศกษาไทยพบวา การศกษานอกโรงเรยน (Non-Formal Education) ถอวามมากอนการศกษาในระบบหรอการศกษาในโรงเรยนเชนปจจบน ในสมยอยธยาการศกษากเกดขนในวดในการเรยนการอาน การเขยน และคาบาล รวมทงศลปวทยาการตางๆ โดยเรมจากการบวชเปนสามเณรไปจะกระทงอายครบเกณฑบวช เปนการเรยนทสอดคลองกบบรบท สภาพปญหาและสงคมในยคสมยนน การเรยนดงกลาวไมมการบงคบ ไมมชนเรยน ไมมกาหนดเวลา ไมมการกาหนดอายและไมมหลกสตร ในสมยตอนตนกรงรตนโกสนทรเรมมการตดตอกบตางชาตมากขนและเกดการพมพหนงสอขนทาใหการศกษามการเปลยนแปลง มแบบเรยน จนดามณ ประถม ก กา ประถม มาลา เปนตน แตกระนนระบบการศกษากยงคงเปนการศกษาทไมมแบบแผน โดยเฉพาะเดกหญงมโอกาสไดเรยนนอยกวาเดกชาย จวบจนในสมยรชกาลท 5 จงเปนยคทเรมมการศกษาในระบบ (Formal Education) ขน มการจดตงโรงเรยนโดยเรมจากในวด มการทาหนงสอเรยน เชน มลบทบรรพกจ วาหนตกร อกษรประโยค สงโยคพธาน ไวพจนพจารณและพศาลการนต โดยพระยาศรสนทรโวหาร นอกจากนนเรมมการกาหนดหลกสตรและกาหนดระยะเวลาในการเรยน ใน พ.ศ.2414 มการจดตงโรงเรยนพระตาหนกสวนกหลาบและโรงเรยนวดมหรรณพารามขน พ.ศ. 2430 มการจดตงกรมศกษาธการขน พ.ศ. 2435 ยกฐานะกรมขนเปนกระทรวงธรรมการพ.ศ. 2459 ยกฐานะโรงเรยนขาราชการพลเรอนขนเปนจฬาลงกรณมหาวทยาลย พ.ศ. 2483 มการจดตงกองการศกษาผใหญขนและใหสวนราชการทกกระทรวงรวมกนดแลเพอตอบสนองแนวนโยบายการพฒนาประเทศของคณะราษฎรเนองจากเหนวาประชาชนคนไทยจานวนมากไมรหนงสอ ซงแนวทางการศกษานอกโรงเรยนกตอบสนอง

33

แนวนโยบายนนมาโดยตลอด โดยสามารถจาแนกตามลกษณะของศนยการเรยนออกไดเปน 3 ประเภท คอ 1) ใชสถานศกษาเปนฐาน (Institution-Based) 2) ใชชมชนเปนฐาน (Community-Based) และ 3) รปแบบผสมผสาน (Integrated-Based)

คณะกรรมการทปรกษา คณะปฏวตฝายการศกษานอกโรงเรยน (2515 อางถงใน ชลทตย เอยมสาอางค 2528: 15, 23) ไดกลาวถง การพฒนาศนยการเรยนรวา แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 4 (พ.ศ. 2520-พ.ศ. 2524) มจดมงหมายใหการศกษาเปนกระบวนการตอเนองตลอดชวต มงสงเสรมคณภาพของพลเมอง ซงตรงกบลกษณะของศนยการเรยนแบบผสมผสานทเปนการจดการศกษาในระบบ นอกระบบ และการศกษาตามอธยาศยรวมเขาดวยกนเพอใหเกดการเรยนรอยางตอเนอง การศกษานอกโรงเรยน จงหมายถง ประสบการณและกจกรรมทจดขนนอกระบบการศกษาในโรงเรยนภาคปกต เพอสงเสรมความรและความสามารถทงในดานความรทวไปและวชาชพใหประชาชนมความเปนอย ประกอบอาชพและทาหนาทพลเมองใหด ดวยเหตนในป พ.ศ. 2522 มการจดตงกรมการศกษานอกโรงเรยนขนและยบรวมหองสมดประชาชนเปนกจกรรมหนงของศนยการศกษานอกโรงเรยน โดยกาหนดใหศนยการศกษานอกโรงเรยนมหนาทดแลรบผดชอบ สงเสรม สนบสนนและชวยเหลอการดาเนนงานของหองสมดใหคลองตว มประสทธภาพในการบรการใหความรขอมลขาวสารและจดกจกรรมแกประชาชน

กรมการศกษานอกโรงเรยน (2538: 2)ไดมการจาแนกการศกษานอกโรงเรยนออกเปน 3 ประเภทดวยกน คอ 1) การศกษาขนพนฐานและตอเนอง 2) การพฒนาความรและอาชพ 3) การใหขาวสารขอมล

ดงนนการพฒนาของศนยการเรยนรทาใหเกดการพฒนากระบวนการเรยนรของชมชนอยางย งยนเชอมโยงเปนเครอขายเพอใหเกดกระบวนการแลกเปลยนพฒนาศนยการเรยนรและขบเคลอนสเปาหมาย

2.2.3 รปแบบของศนยการเรยนร

2.2.3.1 รปแบบศนยการเรยนรทเปนภาครฐ 1) กองบญชาการปองกนปราบปรามยาเสพตด สานกงานตารวจแหงชาต กองบญชาการปองกนปราบปรามยาเสพตดนนปจบนสงกดสานกงาน

ตารวจแหงชาตมรปแบบของ หนวยงานทประกอบดวย 6 กองบงคบการและ 1 กองกากบการขนตรงคอกองบงคบการอานวยการ กองบงคบการปราบปรามยาเสพตด 1-4 กองบงคบการขาวกรองและกองกากบการปฏบตการพเศษภารกจหลกทสาคญดงนคอ

(1) เปนฝายอานวยการในการกาหนดยทธศาสตรใหสานกงานตารวจแหงชาต ในการวางแผน ควบคม ตรวจสอบ

34

(2) ใหคาแนะนาและเสนอแนะการปฏบตงานตามอานาจหนาทของกองบญชาการตารวจปราบปรามยาเสพตด ควบคม ตรวจสอบ แนะนาหนวยงานในสงกด ใหเปนไปตามนโยบายของคณะกรรมการนโยบายตารวจแหงชาต และสานกงานตารวจแหงชาต

(3) ดาเนนการเกยวกบการจดระบบงานและบรหารงานบคคล การเงน การบญช การงบประมาณ การพสด อาคารสถานทและทรพยสนอนของกองบญชาการตารวจปราบปรามยาเสพตด

(4) ปฏบตงานตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา กฎหมายอนอนเปนความผดเ กยวกบยาเสพตด และกฎหมายอนอนเกยวกบความผดทางอาญาทวราชอาณาจกร

(5) ดาเนนการเพอใหมการยดหรออายดทรพยสนตามกฎหมายทเกยวกบการยดหรออายดทรพยสน ทไดมาเนองจากการกระทาความผดเกยวกบยาเสพตด

(6) ปองกนและปราบปรามยาเสพตดทวราชอาณาจกร (7) ประสานความรวมมอกบหนวยงานของรฐหรอองคกรอนท

เกยวของกบงานปองกนและปราบปรามยาเสพตด ทงในประเทศและตางประเทศ (8) ปฏบตงานรวมกบหรอสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานอน

ทเกยวของหรอทไดรบมอบหมาย 2) วสยทศนของกองบญชาการปราบปรามยาเสพตดคอ เปนหนวยนาใน

เชงยทธศาสตรในการปองกนและปราบปรามยาเสพตดและเปนฝายอานวยการของสานกงานตารวจแหงชาตในการวางแผนควบคมบรณาการและสนบสนนหนวยงานทเกยวของรวมกนแกไขปญหายาเสพตดเพอใหชมชนและสงคมปลอดภยจากยาเสพตด

3) สานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด สาหรบรปแบบการแบงสวนราชการของสานกงานปองกนและปราบปราม

ยาเสพตด กระทรวงยตธรรมมหนาทความรบผดชอบของสวนตางๆ ประกอบดวย สานกเลขาธการ สานกกฎหมาย ศนยเทคโนโลยสารสนเทศ สถาบนพฒนาบคลากรดานการปองกน และปราบปรามยาเสพตด สถาบนวชาการและตรวจพสจนยาเสพตด สถาบนสารวจและตดตามการปลกพชเสพตด สานกการตางประเทศ สานกงานปองกนและปราบปรามยาเสพตดกรงเทพมหานคร สานกงานปองกนและปราบปรามยาเสพตด ภาค 1-9 สานกตรวจสอบทรพยสนคดยาเสพตด สานกปราบปรามยาเสพตด สานกพฒนาการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด สานกยทธศาสตร

1) ภารกจหนวยงาน (1) เปนหนวยประสานนโยบายและแผน

35

(2) เปนหนวยประสานการปฏบตงาน (3) เปนหนวยสนบสนนขอมล ขาวสาร และวชาการ (4) เปนหนวยปฏบตสาหรบงานดานประชาสมพนธตอตานยาเสพตด

งานบรหารโครงการทมลกษณะเปน Pilot Project และงานตามภารกจทกฎหมายระบใหสานกงาน ป.ป.ส. เปนหนวยงานรบผดชอบ

(5) เปนหนวยงานกลางในการประสานความรวมมอระหวางประเทศ (6) เปนหนวยงานพฒนาบคลากรทเกยวของกบการปองกนและ

ปราบปรามยาเสพตดของประเทศและภมภาค (7) เปนหนวยงานในการควบคม ตรวจสอบและกากบ ตลอดจนตดตาม

และประเมนผลการดาเนนงานปองกนและแกไขปญหายาเสพตด (8) เปนหนวยงานกลางในการประสาน กากบ ดแล และใหความเหน

ตลอดจนขอเสนอแนะดานงบประมาณปองกนและปราบปรามยาเสพตดของประเทศ วสยทศนของสานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด

เปนองคกรกลางทเปนเลศในการบรหารจดการเพอสรางความเชอมนตอทกภาคสวนทงในและตางประเทศในการแกไขปญหายาเสพตดอยางบรณาการภายในป พ.ศ. 2558

2) พนธกจของหนวยงาน สาหรบพนธกจของหนวยงานมดงน

(1) กาหนดและปรบยทธศาสตรการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดใหเหมาะสมกบสภาพการณและเปนไปอยางตอเนอง

(2) บรหารจดการ การปองกนและแกไขปญหายาเสพตดอยางบรณาการ ใหเปนไปตามยทธศาสตรทกาหนด

(3) อานวยการใหมการบงคบใชกฏหมายเกยวกบยาเสพตดและกฏหมายอนทเกยวของใหเออตอการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด

(4) ตดตามประเมนผล ตรวจสอบและเฝาระวงการแพรระบาดของ ยาเสพตด

3) บทบาทหนาทของหนวยงาน นบตงแตกอตงสานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด

เมอป พ.ศ. 2519 จนถงปจบน ภารกจหลกทประชาชนสวนใหญเหน ภาพของการปราบปราม รบทรพย บาบดรกษา กาหนดแนวนโยบาย นาเสนอมาตรการทางกฎหมาย และจดกจกรรมเพอรณรงคตอตานยาเสพตด แตแททจรงสานกงานคณะกรรมการปองกนปราบปรามยาเสพตดยงมบทบาทหนาทสาคญอกประการหนงซงถอเปนภารกจหลกคอ การบรการ เพอสงเสรมและ

36

สนบสนนหนวยงานหรอองคกรตางๆ ทงภาครฐ เอกชน ตลอดจนประชาชนทวไปในดานตางๆ ดงน

(1) บรการใหคาปรกษาเกยวกบการเลกยาเสพตดในวนและเวลาราชการคอวนจนทร-ศกร เวลา 8.30-16.30 น.ทสานกงานปองกนปราบปรามยาเสพตดในกรงเทพมหานครและภมภาค

(2) ศนยนทรรศการยาเสพตด สานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตดไดจดตงศนยนทรรศการยาเสพตดขนทสานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด เขตพญาไท กรงเทพมหานคร และทาพธเปดอยางเปนทางการเมอ วนท 6 กนยายน พ.ศ. 2543 โดยมวตถประสงคเพอใหเดกและเยาวชนมความรเรองยาเสพตดและมแนวทางในการปฏบตตนใหหางไกลจากยาเสพตดอยางเหมาะสม โดยไดจดแสดงนทรรศการถาวร ซงประกอบดวยระบบแสง ส เสยง และสอปฏสมพนธหลายชนด เชน หนจาลอง ของจรง ภาพ แผงวงจรไฟฟา และคอมพวเตอร เปนตน

(3) บรการขอมลขาวสารทาง Internet สามารถสบคนขอมลขาวสารการดาเนนงานแกไขปญหายาเสพตด ขอมลสถต กฎหมาย รายงานประจาป แบบฟอรมขอรบเงนสนบนเงนรางวล ขาวเดน บทความ ผลงานวจย ความรเรองโทษพษภยของยาเสพตดแตละประเภท เปนตน ตลอดจนสามารถตงกระทซกถามปญหา คยกบเพอนๆ ในหองสนทนา และสามารถแจงเบาะแสผกระทาความผดไดตลอด 24 ชวโมง

(4) บรการหองสมด หองสมดสานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตดนอกจากจะเปดใหบรการแกขาราชการภายในองคกรแลว ยงใหบรการแกบคคลภายนอกอกดวย ในวนและเวลาราชการทสานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด กรงเทพมหานครและสานกงานปองกนและปราบปรามยาเสพตดภาคเหนอ บรเวณศนยราชการจงหวดเชยงใหม อาเภอเมอง จงหวดเชยงใหม

(5) บรการรบเรองราวรองเรยนและรบแจงเบาะแสผกระทาผด หากผใดพบเจาหนาทของรฐกระทาความผด หรอ เขาไปเกยวของกบผกระทาความผด โดย สนบสนน ชวยเหลอ ใหความคมครอง หากตองการรองเรยนกรณเจาหนาทของรฐเกยวของกบยาเสพตด โดยสานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตดจะเกบรกษาขอมลเปนความลบของทางราชการ พบเหนเจาหนาทของรฐเกยวของกบยาเสพตด สามารถรองเรยนหลายชองทางไดแกทางจดหมาย โทรศพทและทาง E-mail ไดอกดวย

(6) บรการดานการสงเสรมและสนบสนนการดาเนนงาน การสนบสนนการฝกอบรมและพฒนาขณะนหลายหนวยงานไดรวมมอกนแกไขปญหายาเสพตด ภายใตยทธศาสตร รวมพลงแผนดน ขจดสนยาเสพตด การเตรยมความพรอมของบคลากรจงเปน

37

หวใจสาคญทมอาจมองขามไปไดหากหนวยงานหรอองคกรใดมความตองการใหสนบสนนในดานตางๆเชนวทยากรบรรยายเรอง ยาเสพตด คาแนะนาในการการสรางหลกสตรปองกนและแกไขปญหายาเสพตดรวมถงการสนบสนนงบประมาณ

(7) บรการดานกฎหมาย บรการตอบขอซกถามเกยวกบเงนสนบนเงนรางวล การทาหนาทเปนพลเมองด โดยเฉพาะเมอเปนผแจงขาวสารยาเสพตดแกเจาหนาทจนกระทงสามารถจบกมผกระทาความผดและของกลางยาเสพตด หรอทาลายแหลงผลตได ผแจงจะไดรบเงนคาตอบแทน เรยกวา เงนสนบน ซงมอตราการจายเงนตามจานวนยาเสพตดของกลางทจบได ตามระเบยบสานกนายกรฐมนตรกาหนดไว

4) TK Park อทยานการเรยนร TK Park ยอมาจากคาวา Thailand Knowledge Park เปนสงทมากกวาคาวา

หองสมด เนองจากอทยานการเรยนรประกอบดวยหนงสอ ดนตร กจกรรม มลตมเดย เพอการนาไปส จนตนาการอนไมรจบ TK Park หรออทยานการเรยนร เปนสวนหนงของสานกงานอทยานการเรยนร สานกงานบรหารและพฒนาองคความร (องคการมหาชน) สงกดสานกนายกรฐมนตร จดตงขนตามนโยบายสงคมและคณภาพชวต โดยไดเปดดาเนนการเมอวนท 24 มกราคม พ.ศ. 2548 และไดควบรวมกบศนยกลางการเรยนรเทคโนโลยสารสนเทศ (NICT) เมอเดอนตลาคม พ.ศ. 2548 ทาใหเปนแหลงเรยนรทครบวงจรยงขน โดยมงเนนการดาเนนงานหองสมดมชวต ในรปแบบอทยานการเรยนร เพอเปนกลไกหลกสาคญในการเสรมสรางความร พฒนาความคด และบรณาการภมปญญา โดยผานกระบวนการสงเสรมการรกการอาน การแสวงหาความร และการเรยนรอยางสรางสรรค ตามแนวทางทสอดคลองกบขนบประเพณ และวฒนธรรมอนเปนเอกลกษณของชาต ซงเปนพนฐานสาคญในการพฒนาคนและสงคมไทยใหมคณภาพ ตลอดจนเปนสงคมแหงการเรยนรทพฒนาองคความรอยางตอเนอง นอกจากนน TK Park (อทยานการเรยนร) ยงไดนาสอสารสนเทศททนสมยมาใชกอใหเกดการตนตว เรยนรอยางสนกสนานและสามารถเขาถงองคความรตางๆไดกวางขวางยงขน อทยานการเรยนรเปนแนวทางการพฒนาศนยการเรยนรในรปแบบใหมเพอใหเกดการเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต

วสยทศน รวมสรางสรรคสงคมการเรยนร พนธกจ สานกงานอทยานการเรยนรรวมสรางสรรคสงคมการ

เรยนร โดยการสรางทศนคตและนสยรกการอาน การคด และการแสวงหาความรในกลมเดกและเยาวชน

วตถประสงคการจดตง TK Park 1) เปนแหลงการเรยนร ทเนนการปลกฝงและสงเสรมนสยรกการอาน

และการแสวงหาความรในบรรยากาศการเรยนรอยางสรางสรรค ทนสมย

38

2) สงเสรมใหเดกและเยาวชนมนสยรกการอาน การแสวงหาความรและการเรยนรอยางสรางสรรคตลอดชวต

3) สงเสรมและสนบสนนใหเยาวชนและประชาชนมโอกาสพฒนา แลกเปลยนและแสดงผลงานทมความคดสรางสรรค รวมทงสามารถสรางนวตกรรม ผลผลตหรอชนงานจากการผสมผสานดานศลปะ วฒนธรรม คานยมหรอวถชวต นวตกรรมวทยาศาสตร เทคโนโลยในรปแบบทหลากหลาย

บทบาทและขอบเขตหนาท 1) เปนผสรางแรงบนดาลใจ ทศนคต ความตองการทจะอาน คด และเรยนร 2) เปนผกระตน หรอตวกลาง ททาใหเกดการปฏบต พฤตกรรม เพอการเรยนร 3) เปนแหลงศกษาตนแบบวธการสรางสรรคการเรยนรทมประสทธภาพ 4) เปนแบบอยาง หรอตนแบบ หองสมดมชวต และวธการเรยนร 5) เปนผฝกอบรมใหกบผฝก หรอผบรหารการเรยนรและหองสมดมชวต

ยทธศาสตรและกลยทธ 1) พฒนาแหลงเรยนรตนแบบ 2) สรางทศนคตและนสยรกการอาน การเรยนร 3) รวมมอกบเครอขายเพอขยายผล 4) บรหารจดการองคกรเพอความยงยน

ตลอดระยะเวลาการดาเนนงานกวา 7 ปทผานมา บนพนท 3,700 ตารางเมตร ทชน 8 อาคารศนยการคาเซนทรลเวลด นอกจากบทบาทสาคญในการเสรมสรางและสนบสนนใหเยาวชนและประชาชนมโอกาสพฒนาและเสรมสรางปญญา ตลอดจนทกษะความสามารถของตนเองอยางสรางสรรคแลว สานกงานอทยานการเรยนร ยงเปนแหลงการเรยนรตนแบบ หองสมดมชวต ในรปแบบททนสมย ดวยเครองมอการเรยนรและสอเทคโนโลยสารสนเทศ เพอเชอมโยงเครอขายกระจายความร ในลกษณะศนยรวมสอและขอมล ทสะดวกในการเขาถง

สรปผลของผมาใชบรการ ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2550 สรปไดดงน 1) จานวนสมาชกใหม 21,693 ราย 2) การใชบรการ

(1) ผใชบรการวนตอวน (One-Day-Pass) 112,005 ครง (2) สมาชกอทยานการเรยนร 184,142 ครง รวมกบผใชบรการตอวน

มทงสน 296,147 ครง (3) ผเยยมชมจานวน (องคกรทงภาครฐ ภาคเอกชน และสอมวลชน

ตางๆ 8,488 ราย (4) ผเขารวมกจกรรมตางๆ จานวน 64,948 ราย

39

3) การเปนตนแบบในรปแบบหองสมดมชวตใหกบหนวยงานและหองสมดตางๆ ทเปนรปธรรมแลวกวา 30 แหงอนๆ เชน

หองสมดประชาชนเฉลมราชกมาร อ.เขาขนพนม จ.นครศรธรรมราช หองสมดประชาชนเทศบาลนครระยอง อ.เมอง จ.ระยอง หองสมดประชาชนเฉลมราช อ.เมอง จ.ราชบร หองสมดประชาชน อ.นคมคาสรอย จ.มกดาหาร หองสมดโรงเรยนบานมวงสามป อ.ล จ.ลาพน เปนตน

4) การใหความรวมมอดานสถานทอทยานการเรยนรแกหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และมลนธตางๆ เพอจดกจกรรมทเกยวของกบเดกและเยาวชนจานวน 73 หนวยงาน มลคากวา 5 ลานบาท (อทยานการเรยนร, 2550)

ซงเปนตนแบบใหแกหนวยงานภาครฐและเอกชนทมความสนใจไดเขามาศกษาแนวทางเพอเปนประโยชนในการพฒนาองคกรใหมบทบาทสาคญตอการสงเสรมและพฒนาคณภาพเดก ยาวชนและชมชนทองถนได

สานกงานอทยานการเรยนร มภารกจทง 3 ดาน 1) ภารกจการเปนแหลงการเรยนรทเนนการปลกฝงและสงเสรมนสยรก

การอานและแสวงหาความรในบรรยากาศการเรยนรอยางสรางสรรค ทนสมย 2) ภารกจสงเสรมใหเดกและเยาวชนมนสยรกการอาน การแสวงหา

ความร และการเรยนรอยางสรางสรรคตลอดชวต 3) ภารกจสงเสรมและสนบสนนใหเยาวชนและประชาชนมโอกาส

พฒนา แลกเปลยนและแสดงผลงานทมความคดสรางสรรค รวมทงสามารถสรางนวตกรรม ผลผลต หรอชนงานจากการผสมผสานดานศลปวฒนธรรม คานยมหรอวถชวต นวตกรรม วทยาศาสตร เทคโนโลย ในรปแบบทหลากหลาย

5) โครงการ D.A.R.E. ประเทศไทย (Drug Abuse Resistance Education) เปนโครงการทสอดคลองกบนโยบายของรฐบาลในการแกไขปญหายาเสพตด

โดยใชหลกการปองกนนาหนาการปราบปราม มงเนนกลมผมโอกาสเขาไปใชยาเสพตดใหมภมคมกนยาเสพตดและใชปรชญาของการศกษาแผนใหมทใหเดกนกเรยนเปนศนยกลางในการเรยนร ตลอดจนจดใหมกจกรรมทผปกครองชมชนไดมสวนรวมในการสรางภมคมกนใหแกเดก

หลกการสาคญของ D.A.R.E. คอการใหขอมลและทกษะทจาเปนแกเดกนกเรยนเพอใหสามารถใชชวตไดโดยไมตองยงเกยวกบยาเสพตดหรอการใชความรนแรง สรางสมพนธภาพทดระหวางตารวจ เดกนกเรยน คร ผปกครองและสมาชกในชมชน (สานกงานปองปราบปรามกนยาเสพตด, 2554) สาหรบเนอหาหลกสตรของ D.A.R.E. นนไดมงเนนการปฏบตดงนคอ

40

1) ใหขอมลทถกตองเกยวกบสรา และยาเสพตด 2) ใหเดกรจกใชทกษะในการตดสนใจ 3) ใหเดกรจกวธตอตานแรงกดดนของกลมเพอน 4) ใหเดกรจกใชทางเลอกอนๆ นอกเหนอจากการใชยาเสพตดและความ

รนแรง โครงการดงกลาวประสบผลสาเรจอยางดยง เนองจากเปนการรวมพลงของ

สถาบนทมบทบาทสาคญในสงคม ไดแก สถาบนตารวจ สถาบนการศกษาและสถาบนครอบครว 6) สถาบนธญญารกษ การดาเนนงานโครงการบรณาการเครอขายปองกนและแกไขปญหายาเสพตดใน

ชมชน ภายใตยทธศาสตรการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดในชมชนโดยมโครงการนารองท ชมชนหมท 3 เทศบาลเมองรงสต อาเภอธญบร จงหวดปทมธาน โดยสถาบนธญญารกษ กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข โดยการสนบสนนของสานกงานกองทนสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ไดดาเนนโครงการบรณาการเครอขายการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดในชมชนตามขนตอนโดยศกษาชมชน เตรยมชมชน ประชมเชงปฏบตการ A.I.C. เพอเปดโอกาสใหคนในชมชนไดแสดงความคดเหนและรวมกาหนดภาพของชมชนทตองการใหเปนรวมกนจากน นจงสงเสรมและสนบสนนใหชาวชมชนรวมกนคดกจกรรมทจะนาไปสภาพทตองการรวมกนซงกจกรรมทชาวชมชนหม 3 รวมกนคดและรวมกนดาเนนงานไดแก 1) กจกรรมเวทชาวบาน 2) กจกรรมครอบครวมสข 3) กจกรรมชมรม To Be Number One 4) กจกรรมบาบด/เยยมชมชน 5) ชมชนสขาว 6) พฒนาสภาพแวดลอมในชมชน 7) พฒนาอาชพ และ 8) ธรรมะในชมชน นอกจากกจกรรมทชมชนรวมกนจดทาแลวคณะทางานโครงการกไดจดกจกรรมเพอสงเสรมความเขมแขงในการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดในชมชนดวย 7 กจกรรม ดงน 1) กจกรรมการดงานการบาบดรกษายาเสพตด 2) กจกรรมอบรมหลกสตร สมผสรก สมผสใจ ใหครอบครวอบอน 3) กจกรรม Walk Rally ครอบครว 4) กจกรรมอบรม ประชาสมพนธในชมชน 5) กจกรรมการปฏบตธรรมสาหรบคนในชมชน 6) กจกรรมการปองกนยาเสพตดในเยาวชน และ 7) กจกรรมสรางเสรมความสมพนธในครอบครวและปองกนยาเสพตดสาหรบครอบครวและเยาวชน การประเมนผลโครงการประเมนตามเกณฑชวดความเขมแขงของชมชนในการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดในชมชนดวย 9 เกณฑชวดดงนคอ

1) จานวนผใชยาเสพตดของชมชน 2) จานวนผรบการบาบดในทางบวก 3) จานวนเครอขายทดาเนนการในชมชน

41

4) สมาชกชมชนทมความรในการปองกนยาเสพตด 5) ทศนคตของสมาชกเกยวกบยาเสพตด 6) การทาหนาทของสมาชกทมตอครอบครว 7) การมความฉลาดทางอารมณ (E.Q.) ทมตอยาเสพตด 8) ความรวมมอของสมาชกชมชนในการปองกนยาเสพตด 9) ภาพรวมของสถานการณยาเสพตดในชมชน

โดยการดาเนนการตามทโครงการกาหนดดวยการเกบรวบรวมขอมลจากความคดเหนของคนในชมชนกอนและหลงการดาเนนการโครงการดวย แบบสอบถาม หรอประเมนความเขมแขงของชมชนในการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดในชมชน (สถาบนธญญรกษ, 2553)

2.2.3.2 รปแบบทเปนภาคประชาชน 1) มลนธปองกนและปราบปรามยาเสพตด นอกจากทกลาวมาขางตนแลวยงมตวแบบของหนวยงานอนๆทเกยวของ

กบการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดในชมชนในภาคของประชาชนอกดวยอาทเชน มลนธปองกนและปราบปรามยาเสพตดซงมการดาเนนกจกรรมตามวตถประสงคของมลนธอยางตอเนอง ทงกจกรรมทเกยวกบการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด และกจกรรมสาธารณกศลทเปนประโยชนตอผดอยโอกาสหรอผประสบภยพบตตางๆ สาหรบกจกรรมการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด นอกจากการดาเนนงานบานตะวนใหมเพอสงเคราะหและพฒนาเดกและเยาวชนทเปนกลมเสยงตอการตดยาเสพตดแลว มลนธ ยงคงใหความรวมมอกบสานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตดในโครงการประกาศเกยรตคณบคคลและองคกรทมผลงานยอดเยยมและดเดนในการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด สงเสรมการศกษาแกทายาทเจาหนาทปราบปรามยาเสพตด สนบสนนองคกรเอกชนททาการฟนฟและพฒนาผตดยาเสพตด สนบสนนอปกรณการศกษาใหแกโรงเรยนทขาดแคลน เพอสนบสนนเยาวชนใหมการศกษาทด อนจะเปนภมคมกนยาเสพตดไดเปนอยางด

2) โครงการ To be Number One ทลกระหมอมหญงอบลรตนราชกญญา สรวฒนาพรรณวด (2546 1-13)

เปนโครงการรณรงคปองกนและแกไขปญหายาเสพตด โดยมทลกระหมอมหญงอบลรตนราชกญญา สรวฒนาพรรณวด เปนองคประธาน ประกอบดวย 3 ยทธศาสตร ไดแก 1) การรณรงคปลกจตสานกและสรางกระแสนยมทเออตอการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด 2) การเสรมสรางภมคมกนทางจตใจใหแกเยาวชนในชมชน 3) การพฒนาทกษะชวตและเครอขายการปองกนและชวยเหลอ

42

การรณรงคปลกจตสานกและสรางกระแสนยมทเออตอการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด เปนการสรางกระแสนยมในกลมเยาวชนไมยงเกยวกบยาเสพตด โดยสนบสนนใหเยาวชนและชมชนไดจดกจกรรมสรางสรรคโดยการสนบสนนของสงคม สรางความเขาใจและยอมรบผมปญหาสารเสพตดในกลมตน เพอเปดโอกาสใหกลบมาเปนสวนหนงของสงคม เพอเผยแพรความรเกยวกบการปองกนสารเสพตดในกลม เยาวชนและประชาชนทวไป โดยมกระบวนการ คอ เผยแพรความรและประชาสมพนธผานสอวทย โทรทศน และสงพมพ จดกจกรรมรณรงคในสถานศกษาภมภาค กรงเทพมหานครและปรมณฑล

2.2.3.3 รปแบบทเปนหนวยงานอนๆ ในประเทศไทยและตางประเทศ รปแบบและการขบเคลอนการบรหารการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดของ

ประเทศมาเลเซย โดยหลกใหญมแนวทางดงนคอ การปองกน การบงคบใชกฎหมาย การบาบดฟนฟ และความรวมมอระหวางประเทศ โดยเนนทเดกและเยาวชนเปนสวนใหญและเนนความรวมมอของชมชนในการปองกนมากกวาการปราบปราม ชใหเหนถงโทษและพษภยของยาเสพตดโดยการสอดแทรกลงในหลกสตรและการฝกอบรมคร พอแมผปกครอง รวมไปถงชมชน โดยยทธศาสตรการสรางจตสานกของชมชน ทงนมเปาหมายเพอการลดผคาและผเสพใหลดลงจนปลอดยาเสพตดใน ค.ศ. 2015 หรอ พ.ศ. 2558 โดยตองเปนครอบครวสขาว โรงเรยนสขาว และชมชนสขาวดงแสดงตามภาพท 2.6

43

ภาพท 2.6 แสดงรปแบบและการขบเคลอนการบรหารการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดของ

ประเทศมาเลเซย แหลงทมา: National Anti Drugs Agency, 2012.

จากแนวคดขางตนสามารถแสดงเปนรปแบบศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดตามภาพท 2.7

การปองกน

การบงคบใชกฎหมาย

การบาบดฟนฟ

ความรวมมอระหวางประเทศ

ลดผคาและผเสพ

School based program สอดแทรกในหลกสตร ฝกอบรมคร

ความรวมมอของชมชน 

สมนาชมชนรวมกบผปกครอง โครงการปองกน

บรณาการโครงการรวม

โครงการสรางจตสานกของชมชน

จตสาธารณะ  การจดนทรรศการ  กรณศกษา  การใหคาปรกษา  คณะกรรมการบาบดฟนฟ

การฝกอบรมในระดบครอบครว

การฝกอบรมในระดบชมชน 

44

ภาพท 2.7 แสดงรปแบบศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด แหลงทมา: พฒนาโดยผวจย, 2555.

รปแบบศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดเรมจากชมชนตองสรางจตสานก อนไดแก กจกรรมสาธารณะประโยชนแกผดอยโอกาส การรบรขอมลขาวสารของชมชน ทงการสอสารททนสมย การใหบรการหองสมดเกยวกบยาเสพตดและการจดนทศนการใหความรเกยวกบยาเสพตด อกทงการสงเสรมความรใหกบชมชนทงดานการประกอบอาชพเพอสรางความมนคงดานรายไดใหกบครอบครวและขยายถงชมชนและสงคมตอไป พรอมทงการสงเสรมความรในการใหคาปรกษาในเรองยาเสพตด ทง 3 อยางจะเกดไดตองอาศยการสอดสองดแล ปองกนและบาบดฟนฟผตดยาเสพตดใหกลบมามคณภาพชวตทด และยงตองอาศยปจจยจากภายนอกทเกยวของ ทงจากสถาบนครอบครว สถาบนการศกษา สถาบนดานความมนคงเชนตารวจ หนวยงานตางๆ และภาคเครอขายในการรวมกนจดตงศนยการเรยนร เพอตอบสนองตอชมชนอยางแทจรง

45

2.3 แนวคดเกยวกบการขบเคลอนศนยการเรยนร สาหรบการขบเคลอนศนยการเรยนรนน มแนวคดทสามารถนามาปรบใชไดดงน 2.3.1 กระบวนการพฒนาในระดบปฏบตการ กระบวนการพฒนาในระดบปฏบตการมนกวชาการกลาวไว ดงน สพรรณ ไชยอาพร (2549: 20-23) กลาววาในการขบเคลอนชมชนนนจะตองม

กระบวนการพฒนาในระดบปฏบตการและตองผานมตวฒนธรรมใน 3 มตดวย คอ 1) ระบบความเชอ/ความคด 2) ระบบคณคา/คานยม รวมถงคณธรรมและจรยธรรม และ 3) แบบแผนของคนสวนใหญทกระทาและมพฤตกรรมคลายคลงกน หรอเปนกงอตโนมต โดยสานกวาตองทาอะไร เมอไร อยางไร (Pattern of Action Behavior) ในการขบเคลอนงานพฒนาหรอการขบเคลอนชมชนใดๆ จะมขนตอนทเนนมตของชาวบานเปนหลก แตยงตองเตรยมคน หรอผนาชมชนใหมความสนใจและเขามารวม ฉะนนการขบเคลอนจงจาเปนตองมการเตรยมความพรอมของผคน ซงประกอบดวยผนาและประชาชนไวดงน

1) ขนการตระหนกในชองวาง (Consciousness Gap) ซงการตระหนกในชองวางนมกบงชดวยการรบรปญหาการมความตองการโดยมองเหน/รบรถงชองวางหรอชวงหางของสภาพทเปนอยกบสง ทพงปรารถนา (Problem/Need)

2) ขนมความตองการเปลยนแปลงอยางมขอบเขต (Aspiration Frontier) เมอบคคลตระหนกในชองวางแตยอมรบได/ปลงได การขบเคลอนเพอการเปลยนแปลงยอมไมเกดขน ดงนนหากตองการใหมการขบเคลอน จาเปนตองเสรมสรางใหเกดการจงใจในการเปลยนแปลงหรอตองการการเปลยนแปลง การนาสงทดงามนาภาคภมใจทงในอดตและปจจบนของชมชนมาเปนสอชกนาใหมความตองการใหมสงทดงามนาภาคภมใจเปนตน

3) ขนใหเกยรตไมสรางความรสกแปลกแยก (De-Alienation) กลาวคอ ในการขบเคลอนงาน เพอจะใหบคคลตดสนใจเขามามสวนรวม จาเปนตองใหเกยรต หรอสรางความรสกวาทกคนมความสาคญตองานการขบเคลอน

4) ขน การมสวนรวม (Participation) เนองจากการขบเคลอนเพอใหเกดภาวะการเปลยนแปลงทย งยน ผคนในชมชนจาเปนตองเขามามสวนรวม ไมวาจะเปนการมสวนรวมอยางแทจรง (Genuine Participation) อนหมายถง การมสวนรวมตดสนใจ หรอการมสวนรวมแบบตอเนอง (Continuous Participation) คอ การมสวนรวมในรปแบบใดรปแบบหนงตงแตเรมจนสนสดการขบเคลอน

46

5) ขนสามารถพงตนเอง (Self-Reliance) ทงการพงตนเองทางวตถ การพงตนเองทางจตใจ และการพงตนเองทางสตปญญา

6) ขนผคนในสงคมคานงถงสวนรวมรวมกน (Collective Personality Society) คดถงผอน คดถงผลประโยชนสาธารณะ ตลอดจนการมจตอาสา

กระบวนการพฒนาในระดบปฏบตการแสดงในภาพท 2.8

ภาพท 2.8 แสดงกระบวนการพฒนาในระดบปฏบตการ แหลงทมา: สพรรณ ไชยอาพร, 2549: 20-23.

47

2.3.2 การบรหารจดการศนยการเรยนร 2.3.2.1 ความหมายการบรหารจดการ บญทน ดอกไธสง (2537: 1) ใหความหมายวา การบรหาร คอ การจดการทรพยากรทม

อยใหมประสทธภาพมากทสดเพอตอบสนองความตองการของบคคล องคการ ประเทศ หรอการจดการเพอผลกาไรของทกคนในองคการ

ตน ปรชญพฤทธ (2535: 8) มองการบรหารในลกษณะทเปนกระบวนการโดยหมายถงกระบวนการนาเอาการตดสนใจ และนโยบายไปปฏบต สวนการบรหารรฐกจหมายถงเกยวของกบการนาเอานโยบายสาธารณะไปปฏบต

ไพบลย ชางเรยน (2532: 17) ใหความหมายการบรหารวา หมายถง ระบบทประกอบไปดวยกระบวนการในการนาทรพยากรทางการบรหารทงทางวตถและคนมาดาเนนการเพอบรรลวตถประสงคทกาหนดไวอยางมประสทธภาพและประสทธผล

การบรหารจดการหมายถง การดาเนนงาน หรอการปฏบตงานใดๆ ของหนวยงานของรฐหรอ เจาหนาทของรฐ ท เกยวของกบคน สงของและหนวยงาน โดยครอบคลมและนากระบวนการบรหาร หรอ ปจจยทสาคญตอการบรหาร ทเรยกวา แพมส-โพสคอรบ (PAMS-POSDCORB) มาเปนแนวทางในการใหความหมายไดแก การบรหารนโยบาย (Policy) การบรหารอานาจหนาท (Authority) การบรหารคณธรรม (Morality) การบรหารทเกยวของกบสงคม(Society) การวางแผน (Planning) การจดองคการ (Organizing) การบรหารทรพยากรมนษย (Staffing) การอานวยการ (Directing) การประสานงาน (Coordinating) การรายงาน (Reporting) และการงประมาณ (Budgeting) เชน กระบวนการบรหาร POSDCORB ของLuther Gulick และ Lyndall Urwick ประกอบดวยขนตอนการบรหาร 7 ประการ ไดแก 1) การวางแผน (Planning) 2) การจดองคการ (Organizing) 3) การบรหารงานบคคล (Staffing) 4) การอานวยการ (Directing) 5) การประสานงาน (Coordinating) 6) การรายงาน (Reporting) และ 7) การงบประมาณ (Budgeting)

การบรหารจดการของศนยการเรยนรเปนการใหบรการความรแกประชาชนและเปรยบเสมอนสถานศกษา จงตองนาหลกการวาดวยการบรหารกจการบานเมองและสงคมทด ทเรยกวา ธรรมาภบาล มาบรณาการในการบรหารและจดการศกษาเพอเสรมสรางความเขมแขงใหกบศนยการเรยนรในฐานะทเปนสวนหนงของสงคมดวย หลกการดงกลาว ไดแก

1) หลกนตธรรม 2) หลกคณธรรม 3) หลกความโปรงใส 4) หลกการมสวนรวม 5) หลกความรบผดชอบ 6) หลกความคมคา

48

ในดานการบรหารศนยการเรยนรสามารถแบงไดเปนเปน 4 ดาน ประกอบดวย 1) ในดานการบรหารวชาการ ประกอบดวย งานดานการพฒนาหลกสตร

สถานศกษา การพฒนากระบวนการเรยนร การวดผลประเมนผล การพฒนาสอ นวตกรรม และ เทคโนโลย การพฒนาแหลงเรยนร การแนะแนวการศกษา และการสงเสรมความรดานวชาการแกชมชน

2) ดานการบรหารงบประมาณ ประกอบดวย ภาระกจดาน การจดทาและเสนอของบประมาณ การจดสรรงบประมาณ การตรวจสอบตดตามประเมนผลและรายงานผลการใชเงนและผลการดาเนนงานการระดมทรพยากรและการลงทนเพอการศกษา การบรหารการเงน การบรหารบญช และการบรหารพสดและสนทรพย

3) การบรหารงานบคคล ประกอบดวย ภาระกจดาน การวางแผนอตรากาลงและกาหนดตาแหนง การสรรหาและการบรรจ การเสรมสรางประสทธภาพในการปฏบตงาน วนยและการรกษาวนย

4) การบรหารทวไป ประกอบดวย ภาระกจดาน การดาเนนงานธรการ การประสานและพฒนาเครอขาย การจดระบบการบรหารและพฒนาองคกร งานเทคโนโลยสารสนเทศ การดแลอาคารสถานทและสภาพแวดลอม การสงเสรมและประสานงานการศกษาในระบบ นอกระบบและตามอธยาศย การประชาสมพนธ การสงเสรมสนบสนนและประสานงานการศกษาของบคคลชมชน องคกร หนวยงานและสถาบน งานประสานราชการ และงานบรการสาธารณะ กระทรวงศกษาธการ (2552: 30-34) อธบายวา การบรหารการสงเสรมความรทางวชาการแกชมชนตามแนวทางการปฏบตของกระทรวงศกษาธการนนสามารถทาไดโดย

1) การศกษา สารวจความตองการ สนบสนนงานวชาการแกชมชน 2) จดใหความร เสรมสรางความคด และเทคนค ทกษะ ทางวชาการ เพอ

การพฒนาทกษะวชาชพ และคณภาพชวตของประชาชนในชมชน ทองถน 3) การสงเสรมใหประชาชนในชมชน ทองถน เขามามสวนรวมใน

กจกรรมทางวชาการของศนย และทจดโดยบคคล ครอบครว องคกร หนวยงาน และสถาบนอนทจดการศกษา

4) สงเสรมใหมการแลกเปลยนเรยนร ประสบการณระหวางบคคล ครอบครว ชมชน ทองถน

วชย รปขาด และสงคม คณคณากรสกล (2550:16) ไดกลาวถงการบรหารศนยการเรยนรมจดเรมตนของศนยการเรยนรมาจากการจดใหมทอานหนงสอประจาหมบานทรเรมจากกรมการศกษานอกโรงเรยน และพฒนาขนเปนหองสมดและกลายเปนศนยการเรยน โดยหองสมด

49

สาหรบประชาชนเรมแรกตงใน พ.ศ. 2459 และยตบทบาทใน พ.ศ. 2471 หองสมดสาหรบประชาชนไดฟนตวขนมาใหมใน พ.ศ. 2483โดยมสถานภาพเปนสถานศกษาหรอสาขาของสถานศกษาสงกดกรมสามญศกษา สมพนธ เตชะอธก ( 2539: 6, 7-8) กลาววากระบวนการเรยนรกเปนหวใจของการพฒนาชมชนโดยใชศนยการเรยนทเสรมสรางใหสมาชกของชมชนมความสามารถในการตดสนใจและกาหนดตวเอง ซงนาไปสความเขมแขงและสขภาวะของชมชน กจกรรมและกระบวนการในการจดการความร การขดคนและรวบรวมความร การจดหมวดหมความร การจดเกบความร การสอสารเพอการถายทอดความรภายในศนยการเรยนของชมชน มกจกรรมเพอใหเกดการแลกเปลยนเรยนร การวเคราะห สงเคราะหเพอยกระดบความร การสรางความรใหม การประยกตใชความร ชลทตย เอยมสาอาง (2528: 26-45) ไดกลาวถงศนยการเรยนรควรมสอและเอกสารตางๆไวใหบรการ นอกจากนนยงควรจดใหมนทรรศการเผยแพรความรในโอกาสตางๆ มการจดกจกรรมเสรมการเรยนรตางๆ มหลกสตรทงสายสามญและสายอาชพตามความตองการของชมชน หรอมการจดพาไปทศนศกษานอกสถานท ยงไปกวานนควรจดใหมบรการการศกษาผานสอทางไกลเชนดาวเทยมหรออนเตอรเนต ในสวนของศนยขอมลชมชนน นควรจดเกบขอมลสารสนเทศของชมชนไวโดยจดไดเปน 9 ประเภท ประกอบดวย

1) ขอมลสภาพทวไปของชมชน 2) ขอมลทางสงคมของชมชน 3) ขอมลการเมอง การปกครองทองถน 4) ขอมลการศกษาของประชากรในชมชน 5) ขอมลศลปวฒนธรรมชมชนและภมปญญาทองถน 6) ขอมลวทยาศาสตรและเทคโนโลยทองถน 7) ขอมลดานเกษตรกรรม 8) ขอมลดานอตสาหกรรม 9) ขอมลพนฐานเศรษฐกจ

การบรหารในกระบวนการพฒนาหลกสตรตามแนวทางการศกษานอกโรงเรยนสาหรบศนยการเรยนรมดงน

1) สารวจปญหาและความตองการของประชาชน 2) วเคราะหปญหา จดหมวดหมและจดลาดบของปญหา 3) ศกษาวเคราะหปรชญาแนวคดจตวทยาและความตองการของ

กลมเปาหมาย 4) กาหนดจดมงหมายของหลกสตร

50

5) แปลงจดมงหมายเปนเนอหาและรายวชายอย 6) ทบทวนตรวจสอบเนอหาสาระ 7) จดทาแบบเรยนและคมอ 8) ทดลองใชหลกสตร 9) เผยแพรและอบรมการใชหลกสตร 10) ประเมนผลของการใชหลกสตร

การจดการบรหารศนยการเรยนรสามารถแสดงไดตามเปนภาพท 2.9

ภาพท 2.9 แสดงการจดการบรหารศนยการเรยน แหลงทมา: ชลทตย เอยมสาอางค, 2528: 45.

หองสมดประชาชน

งานธรการ

คณะกรรมการบรหาร

ศนยการศกษานอกโรงเรยนจงหวด

ฝายวชาการ

งานการเรยนการสอน -กจกรรมการเรยนการสอนนอกโรงเรยน -กจกรรมสงเสรมการศกษาใน ระบบ -กจกรรมการศกษาตามอธยาศย งานบรการชมชน งานสนบสนนทอานหนงสอประจาหมบาน

การบรหารทวไป

เทคนคเฉพาะหองสมด

51

Luther Gulick และLyndall Urwick ( อางถงใน กตเกษม ใจชน,2536) ไดกลาวถงปจจยการบรหารงานของหองสมดทเรยกวา POSDCORB ไดแก การวางแผน (Planning) การจดองคกร (Organizing) การบรหารงานบคคล (Staffing) การสงการ (Directing) การประสานงาน(Coordinating) การทารายงาน (Reporting) และการจดทางบประมาณ (Budgeting) รายละเอยดดงน

การวางแผน (Planning) มการวางแผนการจดตงสงกดสานกงานบรหารและพฒนาองคความร (องคการมหาชน) เปนหนวยงานหลกในการจดการทนทางปญญาใหกบสงคมไทย เพอใหคนในสงคมไทยมโอกาสเขาถงแหลงทนทางปญญาทเทาเทยมกน อทยานการเรยนรเปนหนวยงานหนงในสงกดของสานกงานบรหารและพฒนาองคความร (องคการมหาชน)

การจดองคกร (Organizing) สานกงานบรหารและพฒนาองคความร (องคการมหาชน)มการแบงแยกองคกรออกเปนหลายหนวยงาน เชน ศนยสรางสรรคงานออกแบบ (ทซดซ) สถาบนพพธภณฑการเรยนรแหงชาต (สพร.) ศนยสงเสรมและพฒนาพลงแผนดนเชงคณธรรม (ศนยคณธรรม) ศนยความเปนเลศดานชววทยาศาสตรของประเทศไทย (ทเซลล) และอทยานการเรยนร(TK park)

การบรหารงานบคคล (Staffing) อทยานการเรยนรมการจดโครงสรางการบรหารประกอบดวยคณะกรรมการ กรรมการผทรงคณวฒ คณะทปรกษาคณะกรรมการ และคณะผบรหารสานกงานอทยานการเรยนร

การสงการ (Directing) เปนไปตามสายงานจากผอานวยการ รองผอานวยการ และฝายตางๆอก 10 ฝาย อาท ฝายอทยานฯ ฝายวชาการ ฝายกฎหมาย ฝายการตลาด เปนตน

การประสานงาน (Coordinating) เปนไปตามสายงานและมสานกผอานวยการเปนหนวยงานประสานงานกบฝายตางๆ

การทารายงาน (Reporting) มการจดทารายงานประจาป การจดทางบประมาณ (Budgeting) ในปพ.ศ. 2549 ไดรบงบประมาณ 457,523,334 บาท

ในป พ.ศ.2550 ไดรบงบประมาณ 295,981,250 บาท (อทยานการเรยนร, 2550: 1-44) จากแนวคดทกลาวขางตนเกยวกบสาหรบแนวคดการบรหารศนยการเรยนร

สามารถสรปการบรหารของแตละศนยการเรยนรแสดงตามตารางท 2.1

52

ตารางท 2.1 แสดงการบรหารศนยการเรยนร

ศนยการเรยนร หลกการบรหาร การศกษานอกโรงเรยน 1.สารวจปญหาและความตองการของประชาชน

2.วเคราะหปญหา จดหมวดหมและจดลาดบของปญหา 3.ศกษาวเคราะหปรชญา แนวคดจตวทยาและความตองการของกลมเปาหมาย 4.กาหนดจดมงหมายของหลกสตร 5.แปลงจดมงหมายเปนเนอหาและรายวชายอย 6.ทบทวนตรวจสอบเนอหาสาระ 7.จดทาแบบเรยนและคมอ 8.ทดลองใชหลกสตร 9.เผยแพรและอบรมการใชหลกสตร 10.ประเมนผลของการใชหลกสตร

การบรหารงานของหองสมด การวางแผน การจดองคกร การบรหารงานบคคล การสงการ การประสานงาน การทารายงาน และการจดทางบประมาณ

อทยานการเรยนร(Thailand Knowlegd Park (TK Park))

การวางแผน การจดองคกร การบรหารงานบคคล การสงการ การประสานงาน การทารายงาน และการจดทางบประมาณ

แหลงทมา: สรปโดยผวจย

53

2.4 แนวคดเกยวกบความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนร 2.4.1 ความหมายของการศกษาความเปนไปได มนกวชาการไดใหความหมายของความเปนไปได ดงน

สวมล ตรกานนท (2550: 9) กลาววาความเปนไปได (Feasibility Study) หมายถง การประเมนเพอตรวจสอบความเปนไปไดของทางเลอก เพอนามาจดทาเปนนโยบาย แผนงาน หรอโครงการใดๆ ทงนมกนยมประเมนกนใน 6 ดานดวยกนคอ

1) ดานเศรษฐกจ เปนการพจารณาคาใชจายทเกดขนเมอเทยบกบผลตอบแทนทไดรบ

2) ดานสงคม เปนการพจารณาวาแผนงาน หรอโครงการไมขดตอวฒนธรรม ประเพณ และการดารงชวต ตลอดจนเปนทยอมรบของสงคม

3) ดานการเมอง เปนการพจารณาวาการดาเนนงานจะมขอขดแยงกบทางการเมองเกดขนหรอไม ตลอดจนไดรบขอสนบสนนทางการเมอง

4) ดานการบรหาร เปนการพจารณาถงขดความสามารถขององคกรทเกยวของวามความสามารถทจะดาเนนการตามแผนหรอไม

5) ดานเทคนค เปนการพจารณาถงความเหมาะสมและความเปนไปไดเกยวกบเทคนควธการทนามาใชในการดาเนนงาน

6) ดานสงแวดลอม เปนการพจารณาโครงการ หรอแผนงานทจดทาขนมผลตอการทาลายสงแวดลอมหรอไม

นอกจากน สามารถพจารณาถงความเหมาะสม และการประเมนผลประโยชนของความเปนไปได (Feasibility) ของโครงการโดยการเปรยบเทยบกบคาใชจายทใชไปในการพฒนาระบบขององคกร โครงการสงเสรมการผลตเอกสารชดวชาและสอประกอบการเรยนการสอน โดยมปจจยทใชเปนหลกเกณฑในการพจารณาดวยกน 4 ประการ คอ

1) ความเปนไปไดดานเศรษฐศาสตร (Economic Feasibility) การศกษาความเปนไปไดทางเศรษฐศาสตรหรอเรยกอกอยางหนงวา “การวเคราะหตนทนและผลตอบแทน (Cost-Benefits Analysis)” เปนการศกษาถงผลตอบแทนทางการเงนและตนทนทเกดขนจากโครงการพฒนาระบบ โดยมวตถประสงคทสาคญของการศกษาความเปนไปไดทางดานเศรษฐศาสตร คอ การจาแนกผลตอบแทน ตนทนทจะใชในโครงการพฒนาระบบ ในการวเคราะหตนทนและผลตอบแทนจะใชฟงกชนทางการเงนเพอคานวณหาตนทนและกาไร ตลอดจนผลตอบแทนทคาดวาจะไดรบ

54

2) ความเปนไปไดทางดานเทคนค (Technical Feasibility) เปนการศกษาถงความเปนไปไดทางดานเทคนคมวตถประสงค เพอทาใหเขาใจถงความสามารถในการพฒนาระบบใหมขององคกร และเปนการประเมนเทคนคของระบบใหมทใชในการแกปญหา โดยอาจจะอาศยคาถามเพอเปนแนวทางในการประเมน ดงน

(1) เทคโนโลยทจะนามาใชนนสามารถรองรบปรมาณลกคาทอาจเพมจานวนมากขน และสามารถปรบเขากบปญหาทจะเกดขนไดหรอไม

(2) เทคโนโลยทมอยเดมนนสามารถปรบใชกบระบบใหมไดหรอไม ถาไมได องคกรสามารถซอมาไดโดยมคาใชจายทผบรหารพงพอใจหรอไม

(3) บคลากรขององคกรมความเชยวชาญกบเทคโนโลยทจะนามาใชมากพอหรอไม ทงน หากมการนาเทคโนโลยทมมาตรฐานมาใชในการทางานหรอดาเนนการยอมถอไดวา เปนสงทดตอการถายทอดขอมลขาวสารความรตาง ๆ แตในขณะเดยวกนกอาจมความเสยงตอความเขาใจของกลมผใชงาน/ ชมชน สบเนองจากเทคโนโลยทนามาใชนนมความลายคเกนไป ดวยเหตน การสรางความคนเคยของผใชงานกบการพฒนาระบบสารสนเทศ ยอมมความจาเปนตอการนาเทคโนโลยททนสมยลายคมาปรบใชในองคกรเชนกน

3) ความเปนไปไดทางดานการปฏบตงาน (Operational Feasibility) เปนการประเมนถงระบบใหมเมอมการใชงาน วาจะสามารถแกไขปญหาของระบบเดมไดมากนอยเพยงใด รวมถงความรสกของผใชระบบทมตอการทางานของระบบใหมดวย

การจะประเมนวาระบบใหมนนจะสามารถแกไขปญหาของระบบเดมไดมากนอยเพยงใด มหลกเกณฑในการพจารณาดงน

(1) ประสทธภาพ (Performance) ระบบใหมนนมความเรวในการทางานมากนอยเพยงใด

(2) สารสนเทศ (Information) สารสนเทศทจะไดจากระบบใหมนน มความถกตอง ตรงประเดน และสามารถใชรวมกนไดหรอไม

(3) เศรษฐศาสตร (Economy) ระบบใหมนนสามารถชวยลดตนทนหรอเพมกาไรใหกบองคกรไดอยางไร

(4) การควบคม (Control) มความสามารถในการควบคมระบบเพอปองกนการโกงและการ ยกยอก และมความถกตองปลอดภย ของขอมลมากนอยเพยงใด

(5) ประสทธผล (Efficiency) ระบบใหมจะตองมการใชแหลงทรพยากรมากทสดเพยงใด เชน ทรพยากรบคคล เวลา ขอมล เปนตน

55

(6) การบรการ (Services) ระบบใหมมการเตรยมการบรการเมอเกดปญหาแกผใชงาน และมความยดหยนหรอไม ไพโรจน ภทรนรากล (2551: 25-28) ไดกลาววา ถงความเปนไปไดของการประเมนโครงการทมขนาดเลกวา สามารถทาการตดสนใจไดทนทเมอดจากขอมลตาง ๆ ทเสนอมา แตหากเปนโครงการขนาดใหญทมความสลบซบซอน ใช เวลายาว (Long Term Project) จะตองทาการประเมนความเปนไปได (Feasibility Study: FS หรอ Feasibility Analysis: FA) ทมความครอบคลมในทกดาน ทงดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ซงมขอบเขตการศกษาความเปนไปได ใน 6 ดานดวยกน คอ 1) ดานเทคนค 2) ดานการเงน 3) ดานการจดการ 4) ดานสงคมและการเมอง 5) ดานการตลาด และ 6) ดานสงแวดลอม ทงนหากเปนภาคธรกจจะเนนดานเศรษฐกจและดานการตลาดเปนหลก แตหากเปนภาครฐมกจะมงเนนใหความสาคญกบดานสงคมการเมอง และดานสงแวดลอมดงแสดงดงภาพท 2.10

56

ภาพท 2.10 แสดงการวเคราะหความเปนไปไดของโครงการ (Project Feasibility) แหลงทมา: ไพโรจน ภทรนรากล, 2551.

ดงนน การวเคราะหความเปนไดของโครงการ เปนสวนหนงในการวเคราะหความเปนไปไดของการจดทาศนยการเรยนร

จนทนา จนทโร และศรจนทร ทองประเสรฐ (2534: 2) ใหความหมายของการศกษาความเปนไปไดของโครงการวา หมายถง การศกษาเพอตองการทราบผลทจะเกดขนจากการดาเนนการตามโครงการนน โดยพจารณาจากการศกษาดานการตลาด วศวกรรม และการเงนของโครงการเปนหลก ทงนเพอชวยประกอบการตดสนใจของผทคดจะลงทนในโครงการนนๆ

บรรษทเงนทนอตสาหกรรมแหงประเทศไทย (2536: 2) ไดกลาวไววา การศกษาความเปนไปไดของโครงการ เปนขนตอนทสาคญในการลงทนตามโครงการลงทน เพราะเปน

Formulation & Feasibility Study

Formulation

Small Simple Short term

Large Complex Long term

- Key factors - Support System - Redefining

Decision Making

ทา ไมทา

Feasibility Study (F.S.)

1) Technical 2) Economic 3) Social/Political 4) Managerial 5) Financial 6) Environmental

Preliminary design

7) Objective 8) Project Summary 9) Technical factor 10) Management Plan 11) Budget

การปรบปรงออกแบบ (Design)

57

ขนตอนทจะตองวเคราะหใหไดคาตอบวา ควรจะลงทนตามโครงการนน ๆ หรอไม โดยความเปนไปได เปนองคประกอบหนงของแผนธรกจ ผประกอบการทจะขอรบการลงทนจากสถาบนการเงนจะตองเสนอแผนธรกจและผลการศกษาความเปนไปไดตอสถาบนการเงนเสมอ

ชยยศ สนตวงษ (2539: 37) ไดกลาวไววา การศกษาความเปนไปไดของโครงการอตสาหกรรมโดยทวไป จะมกจกรรมหลกหรอหนาทหลก 3 กจกรรม คอ กจกรรมดานตลาด

ดานเทคนค และดานการเงน ผลของกจกรรมดงกลาวจะสรป หรอสะทอนออกมาใหเหนในรปของงบการเงนลวงหนา (Performa Financial Statement) ซงเปนหวใจสาคญเพอนามาประเมนผลและตดสนใจวาจะลงทนในโครงการหรอไม โดยพจารณาทผลตอบแทนจากการลงทน และความเสยงวาคมกบเงนลงทนและความเสยงทคาดวาจะเกดขนหรอไมการศกษาความเปนไปไดของโครงการ จะเปนการพจารณาจากการศกษาวเคราะหโครงการใน 4 ดาน คอ ดานการตลาด ดานเทคนค ดานการจดการ และดานการเงน ซงผลของกจกรรมดงกลาว จะสรปหรอสะทอนออกมาใหเหนในรปของการประมาณการกาไรสทธ ของโครงการ ซงเปนหวใจสาคญในการนามาประเมนผล และตดสนใจในการลงทนหรอไม โดยพจารณาผลตอบแทนจากการลงทนวาคมคาในการลงทนหรอไม

สรปไดวา การศกษาความเปนไปไดในการจดตงศนยเรยนร ตองนาหลกการ เกณฑความเปนไปไดทงในดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง การบรการ เทคนค สงแวดลอม เพอเปนแนวทางในการจดทาศนยการเรยนรทเหมาะสมกบชมชน

2.4.2 แนวคดการวเคราะหโครงการ ชยยศ สนตวงษ (2539: 159) ไดทาการวเคราะหโครงการแบงได 4 ดาน ดงน

2.4.2.1 การวเคราะหดานการตลาด การวเคราะหดานการตลาด (Market Analysis) เปนการศกษารายละเอยดของ

ขอมลทนาไปใชกาหนดเปาหมายของตลาดคณลกษณะ และภาวะของตลาด ตลอดจนระบถงขนาดตลาดโดยทวไป การวเคราะหดานการตลาดทนามาใชในการศกษากบโรงเรยนกวดวชา ประกอบไปดวย

1) บรรยายภาวะตลาดโดยสรป รวมถงขอบเขตของตลาด ชองทางระบบการจดจาหนายและวธปฏบตในทางการดาเนนธรกจโรงเรยนกวดวชา โดยทวไป

2) วเคราะหอปสงคทงในอดต ปจจบน และอนาคต 3) วเคราะหชองทางระบบการจดจาหนาย ทงในอดตและปจจบน เกบ

รวบรวมขาวสารเกยวกบสถานการณแขงขนของโรงเรยนกวดวชา เชน คาเลาเรยน คณภาพ กลยทธทางการตลาดของคแขงขน

58

4) คาดคะเนสวนแบงตลาดของโครงการนน โดยคานงถงอปสงค การจดจาหนายสถานการณแขงขน และกลยทธทางการตลาดของโครงการนน

ศรวรรณ เสรรตน และคณะ(2541: 110-123) ไดกลาววาการวเคราะหดานการตลาดจะใชทฤษฎสวนประสมการตลาดสาหรบธรกจใหบรการหรอ 7 P’s มาประกอบในการวเคราะหแตละสวนดงน

1) ผลตภณฑ (Product) หมายถง สงทธรกจเสนอเพอตอบสนองความจาเปน และความตองการของบคคลใหพงพอใจ

2) ราคา (Price) หมายถง มลคาผลตภณฑในรปตวเงน 3) สถานท (Place) หมายถง สถานทใหบรการ ทาเล ทตง หรอชองทาง

จดจาหนาย 4) การสงเสรมการตลาด (Promotion) หมายถง การดาเนนกจกรรมตางๆ

ทจงใจใหลกคาเขามาใชบรการ เชน สอสงพมพ การลดราคา การโฆษณา เปนตน 5) บคลากร (People) หมายถง บคลากรในองคกรทคอยใหบรการ ตงแต

ตนจนจบกระบวนการในธรกจบรการสวนใหญลกคาทใชบรการจะเกยวของโดยตรงกบพนกงานและประเมนผลความพอใจจากบรการทไดรบ ดงนนบคลากรจงเปนองคประกอบทสาคญสาหรบตลาดบรการ

6) ขนตอนการใหบรการ (Process) หมายถง ขนตอนตาง ๆ ของการใชบรการ ตงแตตนจนจบกระบวนการ เนองจากในธรกจบรการลกคาจะสมผสกบกระบวนการใหบรการโดยตรงดงนนองคประกอบดานนจงมความสาคญเปนอยางมาก

7) ภาพลกษณตางๆ ขององคกร (Physical Evidence) หมายถงสวนประกอบขององคกรทลกคาสามารถสมผสไดและเปนสวนทเพมความมนใจใหแกลกคาใหเขามาใชบรการ

2.4.2.2 การวเคราะหดานการเทคนค การวเคราะหดานเทคนค (Technical Analysis) จะบงบอกความเปนไปไดทางดาน

เทคนคและเปนพนฐานในการคาดคะเนตนทนของโครงการเพอจดหาแหลงเงนทนตอไป การวเคราะหดานเทคนคจะพจารณาในเรองตอไปน

1) ในการกาหนดทาเลสถานทตง พรอมทงประเมนความเหมาะสมของทาเลสถานท

2) คณลกษณะของผลตภณฑ รวมถงรายละเอยดคณสมบตทางดานกายภาพ 3) การกาหนดขนาด และวธการกอสราง 4) การออกแบบผงอาคาร และการปรบปรงทดนในการกอสราง

59

2.4.2.3 การวเคราะหดานการจดการ การวเคราะหดานการจดการ (Management Analysis) เปนการศกษากอนการ

จดการกอนการดาเนนงาน เชนการขออนญาตการจดตงโรงเรยนกวดวชา ยงคงตองรวมถงการศกษาเพอกาหนดรปแบบในการดาเนนงานของโรงเรยนกวดวชา การจดโครงสรางการบรหารงาน การกาหนดคณสมบต หนาทและความรบผดชอบในแตละตาแหนง การสรรหาและการรกษาคร อาจารย พนกงาน รวมทงการกาหนดคาตอบแทนในแตละตาแหนง และการดาเนนการตางๆ กอนการเปดกจการ

2.4.2.4 การวเคราะหดานการเงน การวเคราะหขอมลทางการเงน (Financial Analysis) นามาใชประกอบการ

ตดสนใจลงทนนจะเนนหนกการตระเตรยมงบการเงนลวงหนา โดยการนาขอมลทไดจากการวเคราะหทางดานการตลาด ดานเทคนค และดานการจดการมาใชประกอบการประมาณการทางดานตนทนและรายไดของโครงการ เครองมอสาคญทใชในการวเคราะหทางดานการเงน ไดแก

1) ระยะเวลาคนทน (Payback Period หรอ PB) คอวธทคดระยะเวลาคนทนโดยหากาไรทไดรบจากโครงการวาใชระยะเวลานานเทาไร จงจะคมกบรายจายลงทนเรมแรกพอด ซงกาไรในทนหมายถง กาไรสทธหลงหกภาษ รวมกบตนทนทางการเงน (ดอกเบย) และคาเสอมราคาและการคานวณจะไมไดมการคานงถงมลคาของเงนตามกาลเวลา ของกระแสเงนสดตลอดชวงอายของโครงการ จะเปนลกษณะผลตอบแทนโดยสรป มงสภาพคลองทางการเงนมากกวาจะมงถงความสามารถทากาไร แตสาหรบโครงการทมขนาดเลกซงมลคาเงนตามกาลเวลาไมมผลกระทบมากนก กสามารถนามาประเมนได

2) มลคาปจจบนสทธ (Net Present Value หรอ NPV) คอการประเมนหาผลรวมสทธของมลคาปจจบนของกระแสเงนสดทงรบ และจายทเกดขนตลอดชวงอายโครงการลดคาดวยอตราลดคา ซงแสดงออกมาในรปของสมการ คอ อตราดอกเบยทแทจรงของเงนกระยะยาวในตลาดเงนทน หรออาจเปนตนทนของทนกได ซงอตราดงกลาว เปนอตราผลตอบแทนขนตาสด (Minimum Rate of Return) ทนกลงทนตองการ

3) อตราผลตอบแทนภายในโครงการ (Internal Rate of Return หรอ IRR) คออตราทนาไปลดคาแลวทาใหกระแสเงนสดรบเทากบกระแสเงนสดจายพอดนนเอง คอ วธการคานวณกเหมอนกบวธการของ NPV เพยงแตเปลยนการใชอตราผลตอบแทนขนตามาเปนการลดคาหลายๆ คา จนกระทงไดมลคาปจจบนสทธรวมเทากบศนย อตราลดคาทไดนน คอ อตราผลตอบแทนซอลดทแสดงถงความสามารถในการทากาไรทแทจรงของโครงการนนเองซงวธการคานวณเรมดวยการเตรยมตารางกระแสเงนสด แลวนาอตราลดคาทประมาณการไวมาลดคากระแส

60

เงนสดสทธออกมาเปนมลคาปจจบน หากผลลพธทไดออกมาเปนบวก แสดงวา อตราลดคาทประมาณการไวต าเกนไป ควรเปลยนมาลองอตราลดคาทสงขนหากผลลพธทไดออกมาเปนลบ แสดงวาอตราลดคาทประมาณการไวสงเกนไป อตราลดคาทแทจรงจะอยระหวางชวงดงกลาว ซงไมสามารถหาไดจากตาราง กอาจทาไดโดยการเทยบบญญตไตรยางค และโดยหลกการควรเลอกโครงการทใหอตราผลตอบแทนภายในโครงการทสงกวาอตราผลตอบแทนขนตาหรออตราจดตด ซงแสดงวาโครงการนนมความสามารถในการทากาไรแสดงวาโครงการนเปนทยอมรบได ดงนนการวเคราะหโครงการการจดการและแบงออกเปนการตลาด เทคนค การจดการและการเงน

จากแนวความคดทกลาวขางตนเกยวกบความเปนไปไดในของชมชนในการปองกนยาเสพตด นนมดงน

1) ดานนโยบายและกฏหมาย ประกอบดวยนโยบายในระดบชาต ระดบกระทรวง ทบวง กรม และในระดบชมชน ในดานกฏหมายประกอบดวยกฏหมายรฐธรรมนญ พระราชบญญตตางๆทเกยวของ กฏหมายอาญา ซงปจจยดงทไดกลาวมานควรทจะมความสอดคลองในดานนโยบายในการปองกนยาเสพตดในทกระดบตงแตระดบประเทศ ระดบกระทรวง ทบวง กรมจนถงในระดบชมชน ตลอดจนปจจยในดานกฎหมายตางๆ ทเกยวของทมความสอดคลองไปในแนวทางเดยวกนเชนกฎหมายรฐธรรมนญควรทจะเออใหกฎหมายตางๆ ทเปนกฎหมายลกเชนกฎหมายอาญา พระราชบญญตทเกยวของมบทบญญตทสอดคลองและมบทบงคบทถอปฏบตรวมกนของประชาชน

2) ดานการจดการและกระบวนการ ประกอบดวย โครงสรางของศนยการเรยนร บคลากร งบประมาณ อาคารสถานท วสดอปกรณเครองมอเครองใช(5M) และปจจยดานกระบวนการดาเนนการของศนย (PDCA)

3) ดานเทคนค ประกอบดวยเครอขาย การรณรงค ดานการประสานงาน 4) ดานการศกษาศกยภาพความพรอมของชมชนประกอบดวย ดาน

การศกษา ฐานะเศรษฐกจ ดานการรบรในเรองของปญหาแนวทางการแกปญหา เปนตน ดานความตระหนกของปญหา ประสบการณ และการมสวนรวม

สาหรบการศกษาความเปนไปไดของการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดสามารถนามาวเคราะหและเปนแนวทางการจดตงศนยการเรยนรดงแสดงไดตามภาพท 2.11

61

ภาพท 2.11 แสดงการศกษาความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกน ยาเสพตด แหลงทมา: สรปโดยผวจย, 2555.

2.5 แนวคดเกยวกบการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนร

การเตรยมความพรอมเปนการตอบสนองซงขนกบองคประกอบทหลากหลาย เพอให

สามารถขบเคลอนการบรการศนยการเรยนรใหเกดประโยชนกบประชาชน ชมชน สงคม มากทสด 2.5.1 ความหมายของการเตรยมความพรอม Mckechnic (1996: 45) ไดใหความหมายของการเตรยมความพรอมวา เปนลกษณะท

ผกระทามความคลองตว กระตอรอรน ตงใจการทาพฤตกรรมตางๆเพอใหกจกรรมทกระทาบรรลถงผลสาเรจ

ความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนใน

การปองกนยาเสพตด

ดานเศรษฐกจ

-งบประมาณ

-ความพอเพยงของ ปจจย

สงคม

-เครอญาต

-การรวมกลม

-เครอขาย

การเมอง -ทองถน

-ชมชน

เทคนค

-กระบวนถายทอด  ความร  -สอททนสมย

62

Carter (1973: 472) ไดใหความหมายของการเตรยมความพรอมวา คอความสนใจ ความสามารถทเขารวมกจกรรมของสวนรวม วฒภาวะ ประสบการณ และอารมณ ซงเปนการพฒนาบคคล

เดโช สวนานนท (2512: 249) ไดใหความหมายวา การเตรยมความพรอมเปนสภาพของการเตรยมตวเพอการตอบสนอง หรอกระทาอยางใดอยางหนง และสภาพความพรอมของบคคลนนๆ ยอมขนอยกบองคประกอบหลายประการ เชน ภาวะความสมบรณของรางกายและจตใจ การเรา การจงใจ และการฝกอบรม

พไลลกษณ สขเทพ (2543: 1)ไดกลาวถงความหมายของการเตรยมความพรอมวา ไดแก ความพรอมของระบบองคกร ความพรอมของบคคล ความพรอมดานทรพยากร และความพรอมของชมชน ดงน

1) ความพรอมของระบบองคกร คอ สภาพบคคลหรอองคกรทมภาวะสมบรณ ทงทางกายภาพและกระบวนการ สามารถทจะกอใหเกดการเรยน ดาเนนกจกรรมตางๆ ไดอยางบรรลวตถประสงค ซงกลาวไดวาความพรอมของระบบองคกร มองคประกอบ คอ นโยบาย (Policy) เปนแนวทางทศทาง และกระบวนการทนาไปสเปาหมาย เพอ ใหเกดความเหมาะสม ไดแก การวางแผน การเตรยมองคกรหรอเตรยมแผนการปฏบตงาน การมแผนงานหรอระเบยบปฏบตงาน การประสานงาน และการประเมนผล

2) การเตรยมความพรอมของบคคล เปนการเตรยมความพรอมเพอความเจรญกาวหนาในตวบคคล ทงดาน สภาพบคคล ความกระตอรอรนตงใจในการรวมกจกรรม รวมถงการพฒนาทรพยากรมนษย โดยใชกจกรรมอนไดแก การฝกอบรม การศกษา การพฒนา

3) การเตรยมความพรอมดานทรพยากร หมายถงการเตรยมความพรอม การเงนและอปกรณ ซงเปนปจจยพนฐานในการขบเคลอนใหบรรลเปาหมาย

4) การเตรยมความพรอมของชมชน เปนการกระจายอานาจลงสทองถน เพอสรางความเขมแขง เปนการแกปญหาอยางบรณาการ และใชกระบวนการมสวนรวมในการดาเนนกจกรรม อนไดแก การมสวนรวมในการตดสนใจ การปฏบต การรบผลประโยชน การตดตามและประเมนผล

2.5.2 องคประกอบของการเตรยมความพรอม การเตรยมความพรอมเปนสงสาคญอยางยงในการจดตงศนยการเรยนร มนกวชาการได

กลาวถง การเตรยมความพรอม ดงน

63

พรรณ ช. เจนจต (2538 อางถงใน สทรรศน โพชากรณ, 2549: 26) ไดกลาวถงองคประกอบของความพรอมม 3 ประการ ดงน

1) วฒภาวะ 2) การไดรบการอบรมและเตรยมตว 3) ความสนใจหรอแรงจงใจ

Down and Thackrey (1971: 14-16) ไดแบงองคประกอบการเตรยมความพรอม ดงน 1) องคประกอบทางกายภาพ ไดแก การบรรลวฒภาวะทางดานรางกายทวไป 2) องคประกอบทางสตปญญา ไดแก ความพรอมทางสตปญญาโดยทวไป

ความสามารถในการรบร และความสามารถในการคดอยางมเหตผล 3) องคประกอบดานสงแวดลอม ไดแก ประสบการณดานสงคม 4) องคประกอบทางดานอารมณ แรงจงใจ และบคลกภาพ ไดแก ความมนคง

ทางดานอารมณและความตองการทจะเรยนร Rowden (2001) กลาววาความพรอมในการเปลยนแปลงถอเปนสวนหนงในคณลกษณะ

สาคญของการเปนองคกรแหงการเรยนร ทงนสบเนองมาจากสภาพแวดลอมปจจบนมลกษณะเปนพลวต (Dynamic) และมความไมแนนอนในระดบสง องคกรตางๆ จาตองแสวงหายทธศาสตรและวธการรบมอกบการเปลยนแปลงดงกลาวผานการไวตอการเรยนรตอคแขงพรอมกบการแสวงหาองคความรตางๆ เพอสรางความไดเปรยบในการแขงขนในอนาคตใหแกองคการ ม 2 ประเภท ดงน

1) ความพรอมในการเปลยนแปลงระดบบคคล เรมจาก ความปารถนา แรงจงใจและจดมงหมายทสมาชกในองคกรมตอการเปลยนแปลง

2) ความพรอมในการเปลยนแปลงในระดบองคการ หมายถงความสามารถขององคการทงในเชงสงคม เทคโนโลย หรอความคดเชงระบบในความพยายามนาเอาสงใหมๆ เขามาในองคกรและเปลยนแปลงองคกรในรปแบตางๆ

Maurer (2001)ไดเสนอเครองมอในการวดความพรอมในการรบมอตอการเปลยนแปลงซงครอบคลม 6 ประเดนดงน

1) การตรวจสอบความเปนมาของความเปลยนแปลงโดยพจารณาวา ความเปลยนแปลงทเกดขนนนมความเปนมาอยางไร ในอดตเคยมเหตการณลกษณะเดยวกนหรอไม

2) การชนา (Direction) หมายถงองคการจะตองสรางความเขาใจตอสมาชกในองคการและทาใหสมาชกในองคการยอมรบตอการตดสนใจดาเนนการใดๆ เพอรบมอกบการเปลยนแปลงทจะเกดขน

3) การสรางความรวมมอและความไวเนอเชอใจ (Coopertion and Trust) ในหมพนกงาน ทงนองคกรจะตองพจารณาวา ขอมลตางๆภายในองคกรไดถกแพรกระจายไปอยางทวถง รวมถงสรางบรรยากาศแหงความไวเนอเชอใจกนเพอรบมอกบความเปลยนแปลงทจะเกดขน

64

4) การสรางวฒนธรรมองคการ โดยเฉพาะวฒนธรรมทสงเสรมในเรองการสรางความกลาไดกลาเสยและกลาเผชญกบความเสยงทเกดขน

5) การสรางกระบวนการทมความยดหยนในการดาเนนการใดๆ เพอรองรบกบความเปลยนแปลงทจะเกดขน ทงน กระบวนการยดหยนถกคาดหวงวาจะทาใหระดบการตอตานการเปลยนแปลงของสมาชกในองคการลดนอยลง

6) การใชรางวลและกลวธตางๆ เพอจงใจใหเกดการยอมรบการเปลยนแปลง Sudharatna (2004: 61-62) กลาวถงปจจยแหงความสาเรจในการสรางความพรอมรบมอตอ

ความเปลยนแปลงขององคการไว 8 ประการไดแก 1) การคานงถงสภาพแวดลอมภายนอกองคการ คอสมาชกองคการตองมความร

เกยวกบสถานะขององคกร 2) ภาวะผนา ในการสรางความพรอมในการเปลยนแปลง จะตองสนบสนนให

เปาหมายและพนธกจขององคการบรรลผลสาเรจ มการกระตนใหพนกงานทางานรวมกน สรางความไววางใจภายใตกรอบจรยธรรมและยงตองสอสารเกยวกบความเปลยนแปลงทเกดขนรวมถงผลกระทบทมตอตวพนกงานรวมถงการสนบสนนใหเกดความคดสรางสรรคทเปนประโยชนตอการเปลยนแปลง

3) วฒนธรรมองคการ องคการทมความพรอมทจะเปลยนแปลงจะมวฒนธรรมองคการทเนนการใหอานาจพนกงานในการปฏบตงาน สงเสรมใหพนกงานกลาเสยงและพรอมเปลยนแปลง

4) แนวปฏบตในการบรหารจดการ มความพรอมในการรบมอตอความเปลยนแปลงทเกยวของกบการบรหารจดการโดยมงเนนการกระตนใหสมาชกกลาตดสนใจ มความจรงใจ เปดกวาง รวมถงความสามารถในการบรหารจดการความหลากหลายของสมาชกในองคการไดอยางมประสทธภาพ

5) การสอสารภายในองคการ มการสรางชองทางในการสอสารแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางสมาชกในองคการไดสะดวก

6) ทกษะและความเหมาะสมกบของงาน กลาวคอ องคการตองแนใจวา สมาชกสวนใหญขององคการมความตองการทจะเปลยนแปลงและความทาทาย ขณะเดยวกนแนใจวา ผนาในการเปลยนแปลงขององคการมความรและทกษะทเหมาะสม ทงความสามารถในการประสานผลประโยชนทหลากหลายของสมาชกใหสอดคลองตองกน ความสามารถในการรบฟงผอน ความสามารถในการทางานรวมกบผอน ความสามารถในการสอสารกบผคน และความสามารถในการจดการการตอตานการเปลยนแปลงทเหมาะสม

65

7) การใหรางวลและคาชนชม เปนการจงใจใหเกดการเปลยนแปลง อาจทาไดตงแตการโนมนาวใหสมาชกขององคการเชอวา ตนจะไดรบประโยชนจากความเปลยนแปลงทเกดขน การใหรางวลหรอผลตอบแทนทเชอมโยงตอความสาเรจขององคการ การรบประกนความมนใจ ทงความมนคงในการทางาน และคณคาของพนกงาน เปนตน

8) โครงสรางองคการ โดยมองคการโครงสรางทเหมาะสมมประสทธภาพ สมาชกขององคการตองเขาใจถงเปาหมายและบทบาทของตนอยางชดเจน

จากแนวคดขางตน ผวจยไดสงเคราะหความพรอมในการเปลยนแปลงขององคการไว 2 ดาน คอ

1) ภาวะผนา ภาวะผนาทสนบสนนใหองคการมความพรอมกบการเปลยนแปลงใดๆ น น

สามารถแบงออกได 2 ประเภท คอ ภาวะผนาเชงปฏรป (Transformational Leadership) และภาวะผนาเชงแลกเปลยน (Transactional Leadership)

(1) ภาวะผนาเชงปฏรป หมายถง ผนาทมความสามารถในการกระตนผ ตามทงในเชงของปญญา แรงบนดาลใจ และมเสนหในการนาผคน (Avolio, Bass and Jung, 1999) ผนาเชงปฏรปจะเปนผประสานผลประโยชนสวนตวของพนกงานใหสอดคลองและไปในทศทางเดยวกนกบผลประโยชนขององคการ ผนาประเภทนจะสรางแรงบนดาลใจใหพนกงานปฏบตงานภายใตวสยทศนรวมกน และจะอทศตนเพอสรางสภาพแวดลอมในการทางานททาทาย (Bass and Avolio, 1991)

(2) ภาวะผนาเชงแลกเปลยน หมายถง ความสามารถของผนาในการจงใจหรอกระตนพนกงานผานการแลกเปลยนคาตอบแทนและการบรการจดการแบบกระตอรอรน (Avolio et al., 1999) ผนาประเภทนจะตงเปาหมายและมการสอสาร ความคาดหวงขอตกลงตอสมาชก ตลอดจนการสอสารถงรางวลทพวกเขาจะไดรบจากความพยายาม และความงมน นอกจากน ผนาประเภทนยงมการจดเตรยมผลยอนกลบตอพนกงานอกดวย (Bass and Avolio, 1993a; Howell and Hall-Merenda.1999)

2) โครงสรางขององคการ หมายถง การมโครงสรางในการดาเนนงานทพรอมรบมอตอความเปลยนแปลง โครงสรางองคการเหมาะสมและสามารถชวยเหลอใหพนกงานปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ มการประยกตใชเทคโนโลยทเหมาะสมใหเขามาชวยงานตางๆ ภายในองคการ ใหอานาจในการตดสนใจ และอสระในการทางาน สงเสรมการทางานรวมกนเปนทมและขามสายงาน

66

การเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนประกอบดวย 1) ดานอาคารสถานท ทเหมาะสมและเปนศนยรวมของสมาชกชมชน 2) ดานปจจยการจดการ เชน Plan Do Check Action (PDCA) 3) เนอหากรณศกษาตางๆ ทเปนประโยชนในการวเคราะหถงความพรอมในการ

ขบเคลอนศนยการเรยนร มการจดทาสอการเรยนการสอนในรปแบบตางๆ เชน วดทศน แผนพบซงมเนอหาเกยวกบพษภยและการปองกนยาเสพตดในชมชน

4) ปราชญผร ไดแกผทมความรในชมชนเองหรอผมความรหรอวทยากรจากภายนอกชมชนตลอดจนเจาหนาททมหนาทรบผดชอบ

สาหรบการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรนนสามารถนามาสงเคราะหและแสดงตามภาพท 2.12

ภาพท 2.12 แสดงการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนร แหลงทมา: สรปโดยผวจย, 2555.

2.6 แนวคดเกยวกบยาเสพตด

ปญหายาเสพตดนนทวความรนแรงขนเปนลาดบนบเปนปญหาทมความสาคญซงรฐบาลทกรฐบาลใหความสาคญและมนโยบายในการปองกนปราบปรามมาอยางตอเนองแตอยางไรกตามปญหาการแพรระบาดของยาเสพตดไมไดหมดไปแตอยางไร

การเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

อาคารสถานท

ปจจยในการจดการ

เนอหากรณศกษา 

ปราชญผร 

67

2.6.1 ความหมายเกยวกบยาเสพตด ความหมายของยาเสพตดโดยทวไปนนคนสวนใหญมกจะเขาใจวาเปนสงทเสพเขาส

รางกายและใหโทษในดานตางๆ แตในทางกฎหมายแลวจะมความแตกตางกนเชน บหร สราแมจะสามารถทาใหผเสพเกดการเสพตดไดแตไมถอวาเปนยาเสพตดแตอยางใดเพราะกฏหมายมไดกาหนดใหเปนยาเสพตด สาหรบความหมายของยาเสพตดในทางกฎหมายนนตาม พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตดพทธศกราช 2519 แกไขเพมเตมฉบบท 2 พทธศกราช 2534 ยาเสพตดหมายถงตวยา 3 กลมคอ 1) ยาเสพตดใหโทษตาม พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษพทธศกราช 2522 2)วตถออกฤทธตอจตประสาท ตามพระราชบญญตวตถออกฤทธตอจตและประสาทพทธศกราช 2518 3) สารระเหยซงรฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรมไดประกาศไว (สานกงาน ปปส., 2546: 1-4) และไดใหความหมายตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษพทธศกราช 2522 ไดใหความหมายไววา สารเคมหรอวตถชนดใดๆ ซงเมอเสพเขาสรางกาย ไมวาจะโดยรบประทาน ดม สบ ฉด หรอดวยประการใดๆ แลว ทาใหเกดผลตอรางกายและจตใจทสาคญคอตองเพมขนาดการเสพขนเรอยๆ มอาการถอนยาเมอขาดยา มความตองการทงทางรางกายและจตใจทรนแรงตลอดเวลา สขภาพทรดโทรมลง และใหรวมถงพชหรอสวนของพชทเปนหรอใหผลผลตยาเสพตดใหโทษ และยงรวมไปถงสารเคมทใชในการผลตยาเสพตดใหโทษดวย ทงนตามทรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณะสขประกาศในราชกจจานเบกษา แตไมหมายความรวมถงยาสามญประจาบานบางตาหรบตามกฏหมายวาดวยยา ทมยาเสพตดใหโทษผสมอย

ธระ แกลวกลา (2548: 10) ไดใหความหมายไววายาเสพตด หมายถง สารหรอยาทอาจเปนผลตภณฑจากธรรมชาต หรอจากการสงเคราะห ซงเมอบคคลใดเสพหรอไดรบเขาไปในรางกายซาๆกน แลวไมวาดวยวธใดๆ เปนระยะๆ หรอนานตดตอกตามทาใหเกดผลดงน

1) บคคลนนตองตกอยใตอานาจ หรอเปนทาสของสงนนทางดานรางกายและจตใจ หรอจตใจเพยงอยางเดยว

2) ตองเพมปรมาณการเสพขนไปเรอยๆหรอทาใหสขภาพของผเสพตดเสอมโทรมลง

3) เมอถงเวลาอยากเสพแลวไมไดเสพจะมอาการผดปกตทางดานรางกายและจตใจ หรอเฉพาะทางดานจตใจเกดขนในผเสพนน

คณะรฐมนตร (2522: 30 ) ไดกลาววายาเสพตดใหโทษ ตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 หมายความวา สารเคมหรอวตถชนดใดๆ ซงเมอเสพเขาสรางกายไมวาจะโดยรบประทาน ดม สบ ฉด หรอดวยประการใดๆแลวทาใหเกดผลตอรางกายและจตใจในลกษณะสาคญ เชน ตองการเพมขนาดการเสพเรอยๆ มอาการถอนยาเมอขาดยา มความตองการเสพทงทาง

68

รางกายและจตใจอยางรนแรงอยตลอดเวลา และสขภาพโดยทวไปจะทรดโทรมลง กบใหรวมตลอดถงสารเคมทใชในการผลตยาเสพตดใหโทษดงกลาวดวย ทงน ตามทรฐมนตรประกาศในราชกจจานเบกษา แตไมหมายความถงยาสามญประจาบานบางตารบตามกฏหมายวาดวยยาทมยาเสพตดใหโทษผสมอย

2.6.2 ประเภทของยาเสพตด ธระ แกลวกลา (2548: 10) ไดแบงประเภทของยาเสพตดซงสามารถแบงยาเสพตดออกเปน

4 ประเภทไดแก 1) ประเภทกดประสาท เชน กลมฝน (ฝนยา มอรฟน โคเดอน เฮโรอน ฯลฯ) ยา

ระงบประสาทและยานอนหลบ (เซโคบารบตาล อะโมบารบตาล ฯลฯ) ยากลอมประสาท (เมโปรบาเมย ไดอะซแพม คลอไดอาชพอกไซด ) สารระเหย (ทนเนอร นามนเบนซน) เครองดมมนเมา (เหลา เบยร วสก)

2) ประเภทกระตนประสาท เชน แอมเฟตามน กระทอม โคเคน บหร กาแฟ 3) ประเภทหลอนประสาท เชน แอลเอสด (LSD = lyser-Gic Acid Diethylamide)

ดเอมท (DMT = Dimethyltryptamine) เหดขควาย 4) ประเภทออกฤทธผสมผสาน อาจกด กระตน หรอหลอนประสาทผสมรวมกน

เชน กญชา ฯลฯ องคการอนามยโลก( 2545:23)ไดจดแบงยาเสพตดออกเปน 9 ประเภท ไดแก

1) ประเภทฝน หรอมอรฟน รวมทงยาทมฤทธคลายมอรฟน เชน ฝน มอรฟน เฮโรอน เพธดน ฯลฯ

2) ประเภทบาบทเรท รวมท งยาทมฤทธทานองเดยวกน เชน เซโคบารบตาล อะโมบารบตาล พาราลดไฮด เมโปรบาเมท ไดอาซแพม คลอไดอาชพอกไซด ฯลฯ

3) ประเภทแอลกอฮอล เชน เหลา เบยร วสก ฯลฯ 4) ประเภทแอมเฟตามน เชน แอมเเฟตามน เดกซแอมเฟตามน ฯลฯ 5) ประเภทโคเคน เชน โคเคน ใบโคคา ฯลฯ 6) ประเภทกญชา เชน ใบกญชา ยางกญชา ฯลฯ 7) ประเภทคท เชน ใบคท ใบกระทอม ฯลฯ 8) ประเภทหลอนประสาท เชน แอลเอสด ดเอนท เมสคาลน เมลดมอรนง โกลล

ตนลา โพง เหดเมาบางชนด ฯลฯ 9) ประเภทอนๆ เปนพวกทไมสามารถเขาประเภทใดได เชน ทนเนอร เบนซน

นายาลางเลบ ยาแกปวด บหร ฯลฯ

69

คณะรฐมนตร (2522: 30) ไดแบงประเภทยาเสพตดใหโทษออกเปน 5 ประเภท ไดแก 1) ประเภท 1 ยาเสพตดใหโทษชนดรายแรง เชน เฮโรอน (Heroin) 2) ประเภท 2 ยาเสพตดใหโทษทวไป เชน มอรฟน (Morphine)โคคาอน (Cocaine)

โคเดอน (Codeine) ฝนยา (Medicinal Opium) 3) ประเภท 3 ยาเสพตดใหโทษทมยาเสพตดใหโทษประเภท 2 เปนสวนผสมอย

ดวยตามทไดขนทะเบยนตารบยาไวตามมาตรา 43 เชน ยาแกไอผสมโคเดอน (Codeine Cough Syrup)

4) ประเภท 4 สารเคมทใชในการผลตยาเสพตดใหโทษประเภท 1 หรอ ประเภท 2 เชน อาเซตคแอนไฮไดรด (Acetic Anhydride) อาซตลคลอไรด (Acetyl Chloride)

5) ประเภท 5 ยาเสพตดใหโทษทมไดเขาอยในประเภท 1 ถงประเภท 4 เชน กญชา พชกระทอม

ขอ 1 ลกษณะ ชนดและประเภทของยาเสพตด สาหรบความผดฐานเสพยาเสพตดตาม มาตรา 19 วรรคหนงแหง พระราชบญญต ฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด พ.ศ. 2545 มดงตอไปน (คณะรฐมนตร, 2545)

(1) ยาเสพตดใหโทษในประเภท 1 ม 6 ชนด ไดแก (ก) เฮโรอน (ข) เมทแอมเฟตามน (ค) แอมเฟตามน (ง) 3, 4 เมทลลนไดออกซเมทแอมเฟตามน (จ) เมทลลนไดออกซแอมเฟตามน (ฉ) เอน เอทล เอมดเอ หรอเอมดอ

(2) ยาเสพตดใหโทษในประเภท 2 ม 2 ชนด ไดแก (ก) โคคาอน (ข) ฝน

(3) ยาเสพตดใหโทษในประเภท 5 ม 1 ชนด ไดแก กญชา ยาเสพตดใหโทษตาม 1) และ 2) ใหรวมถงวตถทเรยกชอเปนอยางอน แตมสตรโครงสรางทางเคมอยางเดยวกนกบยาเสพตดใหโทษดงกลาว และเกลอใดๆ ของยาเสพตดใหโทษดงกลาวดวย

ขอ 2 ยาเสพตดตาม ขอ 1 สาหรบความผดฐานเสพและมไวในครอบครอง ความผดฐานเสพและมไวในครอบครองเพอจาหนาย และความผดฐานเสพและจาหนายยาเสพตด ตาม มาตรา 19 วรรคหนง ตองมปรมาณดงตอไปน

70

(1) ยาเสพตดใหโทษในประเภท 1 (ก) เฮโรอนมนาหนกสทธไมเกนหนงรอยมลลกรม (ข) เมทแอมเฟตามนมปรมาณไมเกนหาหนวยการใชตามกฎหมายวา

ดวยยาเสพตดใหโทษ หรอมนาหนกสทธไมเกนหารอยมลลกรม (ค) แอมเฟตามนมปรมาณไมเกนหาหนวยการใชตามกฎหมายวา

ดวยยาเสพตดใหโทษ หรอมนาหนกสทธไมเกนหารอยมลลกรม (ง) 3, 4 เมทลลนไดออกซเมทแอมเฟตามนมปรมาณไมเกนหาหนวย

การใช ตามกฎหมายวาดวยยาเสพตดใหโทษ หรอมน าหนกสทธไมเกนหนงพนสองรอยหาสบมลลกรม

(จ) เมทลลนไดออกซแอมเฟตามนมปรมาณไมเกนหาหนวยการใชตามกฎหมายวาดวยยาเสพตดใหโทษ หรอมนาหนกสทธไมเกนหนงพนสองรอยหาสบมลลกรม

(ฉ) เอน เอทล เอมดเอ หรอเอมดอ มปรมาณไมเกนหาหนวยการใชตามกฎหมายวาดวยยาเสพตดใหโทษ หรอมนาหนกสทธไมเกนหนงพนสองรอยหาสบมลลกรม

(2) ยาเสพตดใหโทษในประเภท 2 (ก) โคคาอนมนาหนกสทธไมเกนสองรอยมลลกรม (ข) ฝนมน าหนกสทธไมเกนหาพนมลลกรม

(3) ยาเสพตดใหโทษในประเภท 5 ไดแก กญชามน าหนกสทธไมเกนหาพนมลลกรม

ยาเสพตดใหโทษตาม (1) และ (2) ใหรวมถงวตถทเรยกชอเปนอยางอนแตมสตรโครงสรางทางเคมอยางเดยวกนกบยาเสพตดใหโทษดงกลาว และเกลอใดๆ ของยาเสพตดใหโทษดงกลาวดวย (กฎกระทรวง วาดวยการกาหนดลกษณะ ชนด ประเภท และปรมาณของยาเสพตด พ.ศ. 2546)

2.6.3 สาเหตและแนวทางแกไขปญหายาเสพตด

2.6.3.1 สาเหตเกยวกบปญหายาเสพตด เสนย วยวฒนะ( 2552: 37) ไดกลาววาประเทศไทยเรมตระหนกวาปญหายาเสพตด

เปนปญหาทสาคญปญหาหนงของสงคม ในสมย จอมพลสฤษด ธนะรชต นายกรฐมนตร ไดประกาศเมอวนท 9 ธนวาคม พ.ศ. 2501 ใหเลกการสบและการจาหนายฝนโดยสนเชง ตงแตวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2502 เปนตนไป การเลกฝนในสมยนนทาใหทราบวาประเทศไทยมผตดฝนประมาณ 70,000 คนเศษ ซงเปนตวเลขทเกบไดโดยตรงจากจานวนผเขารวมการบาบดรกษาอาการตดฝนและคาดวายงคงจะมผตดฝนทยงไมยอมเขารบการบา บดรกษาอกจานวนหนงดวย หลงจากป พ.ศ. 2502

71

เปนตนมา ยาเสพตดชนดอนทพกพางายเสพงาย และมฤทธแรงกวากเรมทยอยกน เขามาปรากฏตวในบานเมองของเราเรอยๆ เชน เฮโรอน มอรฟน กญชา บาบทเรท แอมเฟตามน โคเคน เปนตน ในปจจบนปรากฏวามยาเสพตดปรากฏอยใน ทองตลาดเกอบ 150 ชนดดวยกน ยาเสพตดไดเรมแพรระบาดในประเทศไทยอยางตอเนองในรอบ 3 ทศวรรษทผานมากลายเปนปญหาสงคมทมแนวโนมทวความรนแรงและขยายตวเพมขน โดยเฉพาะยาบาไดแพรกระจายเขาสชมชนซงเปนรากฐานสาคญของสงคมไทย และแพรระบาดเขาสกลมนกเรยน นกศกษาและ เยาวชน ซงเปนพลงสาคญของชาตในอนาคต นบเปนปญหาวกฤตของชาตทคกคามตอความมนคงทางเศรษฐกจ สงคมและการเมองของประเทศอยางนาวตก สาหรบกลมผตดยาเสพตดสวนใหญอายต ากวา 25 ป จากขอมลการบาบดรกษาผตดยาเสพตดของสถานพยาบาลทวประเทศและสถตผกระทาความผด พบวามการแพรระบาดในกลมเดกและเยาวชนทมอายระหวาง 15-19 ป เพมมากขนอยางนาตกใจ จากผลการสารวจการแพรระบาดของยาเสพตดในกลมนกเรยนนกศกษา จานวน 5.36 ลานคน พบวามผเกยวของกบยาเสพตดถง รอยละ 12.4 หรอประมาณ 663,300 คน โดยเปนเดกทเรยนในระดบ ม.ตน ม.ปลาย และ ปวช. ถงรอยละ 84 ของจานวนดงกลาว สาหรบยาเสพตดทเปนปญหาในประเทศไทยมอยหลายชนดไดแก ฝน มอรฟน เฮโรอน กญชา พชกระทอม ยาบา ยาอ ยาเค สารระเหย เหดขควาย และโคคาอนหรอโคเคน

ประจน มณนล (2529 อางถงใน ธระ แกลวกลา, 2548: 12) ไดทาการศกษาปจจยทมผลตอการกระทาผดเกยวกบสารเสพตดใหโทษของผกระทาผดทเปนชาวไทยมสลมในสจงหวดชายแดนภาคใต ไดแก จงหวดปตตาน ยะลา นราธวาส และสตล พบวา สาเหตของผกระทาผดเกยวกบการใชสารเสพตด มดงน

1) สภาพครอบครว สวนใหญบดามารดาหยาราง ขาดความอบอน การเลยงด สวนใหญ ไมเขมงวดเกนไปกปลอยเกนไป

2) กลมเพอน เพอนเปนปจจยสาคญในการแนะนาชกจงใหเรมเสพสารเสพตด ซงมสาเหตมาจากกลมใจ วตกกงวล อยากรอยากเหนและอยากทดลอง

3) ความเชอทางดานศาสนา สวนใหญไมเคยเขารวมกจกรรมทางศาสนาและไมปฏบตศาสนกจ บางคนมความเชอวาการเสพอยางอนทไมใชสราไมผดกฎหมาย

4) มความเชอวาสารเสพตดทาใหมความสข สบายใจ สวนใหญรสกวามชวตของตนมปญหา ไมกลาเผชญความจรง หลกหนปญหาดวยการเสพยาเสพตด และบางคนเชอวาทาใหสมรรถภาพทางเพศสงขน

สาเหตของการเขาสการใชสารเสพตดของกลมประชาชนกลมตางๆ มสาเหตปจจยทตางกนแตสรปแลวมสาเหตใหญๆ ดงน

72

1) สาเหตจากตนเอง การขาดความรความเขาใจเกยวกบสารเสพตด ความมความเชอทไมถกตองเกยวกบสารเสพตด ความอยากลอง เนองจากเหนคนอนเสพ มโฆษณาตางๆ ทาใหอยากรวาสารเสพตดเปนอยางไรและอยากทางานไดมากๆ และความวตกกงวลในเรองตางๆของตนเอง

2) สาเหตจากเพอน ไดรบการชกชวนจากกลมเพอน คบเพอนทตดยาเสพตด ซงสวนหนงมาจากสาเหตทตนเองมสภาพจตใจหรอบคลกภาพทออนไหวงาย ไมกลาปฏเสธเพอนเมอไดรบการชกชวนหรอการบงคบใหเสพยาเสพตด

3) สาเหตจากครอบครว สวนใหญเปนเพราะครอบครวแตกแยก ขาดความอบอน ลกษณะ การเลยงดของครอบครวซงบางครงอาจจะเขมงวดเกนไป หรอบางครอบครวอาจจะปลอยอสระจนเกนไป

4) สาเหตจากสงแวดลอม ทงแหลงทพกอาศย โรงเรยนและสถานททางาน ซงอาจจะเปนแหลงทมผเสพยาเสพตด เชน ในแหลงชมชนแออดและยานการคา ซงสามารถหาสงเสพตดไดงาย บานและโรงเรยนบางแหงเปนแหลงทกอใหเกดความวตกกงวลแกนกเรยน ซงเปนปจจยทผลกดนใหบคคลเขาสการใชสารเสพตดไดงาย

ดงนน สาเหตเกยวกบปญหายาเสพตดมาจาก ครอบครว เพอน ศาสนา ความเชอสวนบคคล และสงแวดลอม

2.6.3.2 แนวทางการแกไขปญหายาเสพตด โสภา ชพกลชย และคณะ (2529 อางถงใน ธระ แกลวกลา, 2548: 12) ไดศกษา

วธการนาศาสนาเขามามสวนชวยในการแกปญหายาเสพตดทงภาครฐและเอกชน เปนชาวไทย 148 คน ชาวมาเลเซย 133 คน และชาวอนโดนเซย 141 คน รวมทงสน 422 คน พบวา

1) วธการนาหลกศาสนาไปใชในการปองกนยาเสพตด โดยการประสานผนาศาสนาใหเปนบคคลสาคญในการตอตานและใหมบทบาทมากขน ชกจงสมาชกใหเหนคณคาของการมหลกธรรมเปนเครองยดเหนยวจตใจ พอแม ผปกครองตองพยายามปลกฝงคณธรรม จรยธรรมใหเกดขนกบเดกตงแตเลกๆ

2) วธการนาหลกธรรมของศาสนาไปใชในการบาบดรกษา โดยการสรางพลงใจ สรางความหวงใหม ใหรจกนาหลกธรรมทไดรบการสงสอนมาใชและผเขารบการรกษาไดมโอกาสเขารวมกจกรรมทางศาสนา

2.6.4 กฎหมายทเกยวของกบยาเสพตด

2.6.4.1 แนวคดเกยวกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2550) สภานตบญญตแหงชาต (2550: 41) ไดกลาววารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

(พ.ศ.2550) ตราไว ณ วนท 24 สงหาคม พทธศกราช 2550 เปนปท 62 ในรชกาลปจจบน และประกาศ

73

ในราชกจจานเบกษา เลม 124 ตอนท 47 ก หนาท 1 วนท 24 สงหาคม พ.ศ. 2550 ไดระบความสาคญของการศกษา สทธชมชน และหนาทของชนชาวไทยทเกยวของกบการศกษาในครงนไวดงน

หมวด 3 สทธและเสรภาพของชนชาวไทย สวนท 8 สทธและเสรภาพในการศกษา

มาตรา 49 บคคลยอมมสทธเสมอกนในการรบการศกษาไมนอยกวาสบสองปทรฐจะตองจดใหอยางทวถงและมคณภาพ โดยไมเกบคาใชจาย

ผยากไร ผพการหรอทพพลภาพ หรอผอยในสภาวะยากลาบาก ตองไดรบสทธตามวรรคหนงและการสนบสนนจากรฐเพอใหไดรบการศกษาโดยทดเทยมกบบคคลอน

การจดการศกษาอบรมขององคกรวชาชพหรอเอกชน การศกษาทางเลอกของประชาชน การเรยนรดวยตนเอง และการเรยนรตลอดชวต ยอมไดรบความคมครองและสงเสรมทเหมาะสมจากรฐ

สวนท 12 สทธชมชน มาตรา 66 บคคลซงรวมกนเปนชมชน ชมชนทองถน หรอชมชนทองถนดงเดม

ยอมมสทธอนรกษหรอฟนฟจารตประเพณ ภมปญญาทองถน ศลปวฒนธรรม อนดของทองถนและของชาต และมสวนรวมในการจดการ การบารงรกษา และการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม รวมทงความหลากหลายทางชวภาพอยางสมดลและยงยน

มาตรา 67 สทธของบคคลทจะมสวนรวมกบรฐและชมชนในการอนรกษ บารงรกษา และการไดประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ และในการคมครอง สงเสรม และรกษาคณภาพสงแวดลอม เพอใหดารงชพอยไดอยางปกตและตอเนองในสงแวดลอมทจะไมกอใหเกดอนตรายตอสขภาพอนามย สวสดภาพ หรอคณภาพชวตของตน ยอมไดรบความคมครองตามความเหมาะสม

การดาเนนโครงการหรอกจกรรมทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรงทงทางดานคณภาพสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และสขภาพ จะกระทามได เวนแตจะไดศกษาและประเมนผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพของประชาชนในชมชน และจดใหมกระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชนและผมสวนไดเสยกอน รวมทงไดใหองคการอสระซงประกอบดวยผแทนองคการเอกชนดานสงแวดลอมและสขภาพ และผแทนสถาบนอดมศกษาทจดการการศกษาดานสงแวดลอมหรอทรพยากรธรรมชาตหรอดานสขภาพ ใหความเหนประกอบกอนมการดาเนนการดงกลาว

สทธของชมชนทจะฟองหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ ราชการสวนทองถน หรอองคกรอนของรฐทเปนนตบคคล เพอใหปฏบตหนาทตามบทบญญตนยอมไดรบความคมครอง

74

หมวด 4 หนาทของชนชาวไทย มาตรา 73 บคคลมหนาทรบราชการทหาร ชวยเหลอในการปองกนและบรรเทาภย

พบตสาธารณะ เสยภาษอากร ชวยเหลอราชการ รบการศกษาอบรม พทกษ ปกปอง และสบสานศลปวฒนธรรมของชาตและภมปญญาทองถน และอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทงน ตามทกฎหมายบญญต

2.6.4.2 พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 ไดกลาวถงบทกาหนดโทษ ตาม

พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 ดงน มาตรา 65 ผใดผลต นาเขา หรอสงออกซงยาเสพตดใหโทษในประเภท 1 ตอง

ระวางโทษจาคกตลอดชวต ถาการกระทาความผดตามวรรคหนงเปนการกระทาเพอจาหนายตองระวางโทษประหารชวต

มาตรา 66 ผใดจาหนายหรอมไวในครอบครองเพอจาหนายซงยาเสพตดใหโทษในประเภท 1 มปรมาณคานวณเปนสารบรสทธไมเกนหนงรอยกรม ตองระวางโทษจาคกตงแตหาปถงจาคกตลอดชวต และปรบตงแตหาหมนถงหาแสนบาท ถายาเสพตดใหโทษนนมปรมาณคานวณเปนสารบรสทธเกนหนงรอยกรม ตองระวางโทษจาคกตลอดชวตหรอประหารชวต

มาตรา 67 ผใดมไวในครอบครองซงยาเสพตดใหโทษในประเภท 1 มปรมาณคานวณเปนสารบรสทธไมถงยสบกรมโดยไมไดรบอนญาตตามมาตรา 15 ตองระวางโทษจาคกตงแตหนงปถงสบป และปรบตงแตหนงหมนบาทถงหนงแสนบาท

มาตรา 68 ผใดผลต นาเขา หรอสงออกซงยาเสพตดใหโทษในประเภท 2 อนเปนการฝาฝนมาตรา 16 ตองระวางโทษจาคกตงแตหนงปถงสบป และปรบตงแตหนงหมนบาทถงหนงแสนบาท

ยาเสพตดใหโทษซงเปนวตถแหงการกระทาความผดเปนมอรฟนหรอโคคาอน ผนนตองระวางโทษจาคกตงแตยสบปถงจาคกตลอดชวต และปรบตงแตสองแสนบาทถงหาแสนบาท

มาตรา 69 ผใดมไวในครอบครองซงยาเสพตดใหโทษในประเภท 2 อนเปนการฝาฝนมาตรา 16 ตองระวางโทษจาคกไมเกนหาป และปรบไมเกนหาหมนบาท

ผใดจาหนายหรอมไวในครอบครองเพอจาหนายซงยาเสพตดใหโทษในประเภท 2 อนเปนการฝาฝนมาตรา 17 ตองระวางโทษจาคดตงแตหนงปถงสบป และปรบตงแตหนงหมนถงหนงแสนบาท

ถายาเสพตดใหโทษซงเปนวตถแหงการกระทาความผดเปนมอรฟนหรอโคคาอนคานวณเปนสารบรสทธไมเกนหนงรอยกรม ผนนตองระวางโทษจาคกตงแตสามปถงยสบป และปรบตงแตสามหมนบาทถงสองแสนบาท

75

ถามอรฟนหรอโคคาอนคานวณเปนสารบรสทธเกนกวาหนงรอยกรมขนไปตองระวางโทษจาคกตงแตหาปถงจาคกตลอดชวต และปรบตงแตหาหมนบาทถงหาแสนบาท

มาตรา 70 ผใดผลตหรอนาเขาซงยาเสพตดใหโทษในประเภท 3 อนเปนการฝาฝนมาตรา 20 ตองระวางโทษจาคกตงแตหนงปถงสามป และปรบตงแตหนงแสนบาทถงสามแสนบาท

มาตรา 71 ผใดจาหนาย มไวในครอบครองเพอจาหนาย หรอสงออกซงยาเสพตดใหโทษในประเภท 3 อนเปนการฝาฝนมาตรา 20 วรรคหนง โดยมจานวนยาเสพตดใหโทษไมเกนทกาหนดตามมาตรา 20 วรรคส ตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนสองหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

กรณตามวรรคหนง ถามยาเสพตดใหโทษในประเภท 3 เกนจานวนตามมาตรา 20 วรรคส ตองระวางโทษจาคกไมเกนสองป และปรบไมเกนสองแสนบาท

มาตรา 72 ผใดนาเขาหรอสงออกซงยาเสพตดใหโทษในประเภท 3 อนเปนการฝาฝนมาตรา 22 ตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงป และปรบไมเกนหนงแสนบาท

มาตรา 73 ผใดผลต นาเขา สงออก จาหนาย หรอมไวในครอบครองเพอจาหนายซงยาเสพตดใหโทษในประเภท 4 อนเปนการฝาฝนมาตรา 26 ตองระวางโทษจาคกตงแตหนงปถงสบปและปรบตงแตสองหมนบาทถงสองแสนบาท

กรณตามวรรคหนง ถามยาเสพตดใหโทษในประเภท 4 ตงแตสบกโลกรมขนไป ตองระวางโทษจาคกตงแตหนงปถงสบหาปและปรบตงแตหนงแสนบาทถงหนงลานหาแสนบาท

มาตรา 74 ผใดมไวในครอบครองซงยาเสพตดใหโทษในประเภท 7 อนเปนการฝาฝนมาตรา 26 ตองระวางโทษจาคกไมเกนหาป หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา 75 ผใดผลต นาเขา หรอสงออกซงยาเสพตดใหโทษในประเภท 5 อนเปนการฝาฝนมาตรา 26 ตองระวางโทษจาคกตงแตสองปถงสบหาป และปรบตงแตสองแสนบาทถงหนงลานหาแสนบาท

ถายาเสพตดใหโทษซงเปนวตถแหงการกระทาความผดดงกลาวมานนเปนพชกระทอม ผนนตองระวางโทษจาคกไมเกนสองป และปรบไมเกนสองแสนบาท

มาตรา 76 ผใดมไวในครอบครองซงยาเสพตดใหโทษในประเภท 5 อนเปนการฝาฝนมาตรา 26 ตองระวางโทษจาคกไมเกนหาป หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจาทงปรบ

ถายาเสพตดใหโทษซงเปนวตถแหงการกระทาความผดดงกลาวมาในวรรคหนงนนเปนพชกระทอม ผนนตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนสองหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา 76/1 ผใดจาหนายหรอมไวในครอบครองเพอจาหนายซงยาเสพตดใหโทษในประเภท 5 อนเปนการฝาฝนมาตรา 26 วรรคหนง โดยมจานวนยาเสพตดใหโทษไมถงสบ

76

กโลกรม ตองระวางโทษจาคกตงแตสองปถงสบป หรอปรบตงแตสหมนบาทถงสองแสนบาท หรอทงจาทงปรบ

กรณตามวรรคหนง ถามยาเสพตดใหโทษในประเภท 5 ตงแตสบกโลกรมขนไป ตองระวางโทษจาคกตงแตสองปถงสบหาป และปรบตงแตสองแสนบาทถงหนงลานหาแสนบาท

ถายาเสพตดใหโทษซงเปนวตถแหงการกระทาความผดดงกลาวมาในวรรคหนงนนเปนพชกระทอม ผนนตองระวางโทษจาคกไมเกนสองป หรอปรบไมเกนสหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

ถายาเสพตดใหโทษซงเปนวตถแหงการกระทาความผดดงกลาวมาในวรรคสองนนเปนพชกระทอม ผนนตองระวางโทษจาคกไมเกนสองป และปรบไมเกนสองแสนบาท

2.6.4.3 ประมวลกฎหมายอาญาและกฎหมายอนทเกยวของ นอกจากนยงมกฎหมายอน ๆ ทเกยวของกบการศกษา คอ ประมวลกฎหมายอาญา

ซงเปนการรวบรวมและเรยบเรยงขอกฎหมายเดมคอกฎหมายลกษณะอาญา ร.ศ.127 มาทาการชาระรวบรวมใหมรวมทงมการแกไขปรบปรงใหทนสมยขน ประมวลกฎหมายอาญาทใชอยเปนประมวลกฎหมายอาญาเดมตามทประกาศในราชกจจานเบกษา เลม 73 ตอนท 95 ฉบบพเศษ หนา 12 มทงหมด 398 มาตรา แบงออกเปน 3 ภาค คอ ภาค 1 บทบญญตทวไป ภาค 2 ภาคความผด และภาค 3 ลหโทษ (คณะรฐมนตร, 2499) ในปจจบนมการแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายอาญา ถงฉบบท 21 พ.ศ. 2551 เพอใหทนยคทนสมยขนแตตวบทสวนใหญยงคงยดรางเดม

นอกจากประมวลกฎหมายอาญาแลวยงมพระราชบญญตทเกยวของอกจานวนมากอาท เชน พระราชบญญตยาเสพตด พ.ศ. 2522-พ.ศ. 2545 พระราชบญญตฟนฟผตดยาเสพตด พ.ศ. 2545 พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2534-พ.ศ. 2545 เปนตน

สาหรบแนวคดเกยวกบยาเสพตดน นสามารถนาองคประกอบทสาคญมาเปนแนวทางในการขบเคลอนศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตดไดดงน

1) ยาเสพตด หมายถง สารหรอยาทอาจเปนผลตภณฑจากธรรมชาต หรอจากการสงเคราะห ซงเมอบคคลใดเสพหรอไดรบเขาไปในรางกายซ าๆ กน แลวไมวาดวยวธใดๆ เปนระยะๆ หรอนานตดตอกตามทาใหเกดผลทาให 1) บคคลนนตองตกอยใตอานาจ หรอเปนทาสของสงนนทางดานรางกายและจตใจ หรอจตใจเพยงอยางเดยว 2) ตองเพมปรมาณการเสพขนไปเรอยๆหรอทาใหสขภาพของผเสพตดเสอมโทรมลง 3) เมอถงเวลาอยากเสพแลวไมไดเสพจะมอาการผดปกตทางดานรางกายและจตใจ หรอเฉพาะทางดานจตใจเกดขนในผเสพนน

2) ยาเสพตดไดเรมแพรระบาดในประเทศไทยอยางตอเนองในรอบ 3 ทศวรรษทผานมากลายเปนปญหาสงคมทมแนวโนมทวความรนแรงและขยายตวเพมขน โดยเฉพาะ

77

ยาบาไดแพรกระจายเขาสชมชนซงเปนรากฐานสาคญของสงคมไทย และแพรระบาดเขาสกลมนกเรยน นกศกษาและ เยาวชน ซงเปนพลงสาคญของชาตในอนาคต นบเปนปญหาวกฤตของชาตทคกคามตอความมนคงทางเศรษฐกจ สงคมและการเมองของประเทศอยางนาวตก สาหรบกลมผตดยาเสพตดสวนใหญอายต ากวา 25 ป จากขอมลการบาบดรกษาผตดยาเสพตดของสถานพยาบาลทวประเทศและสถตผกระทาความผด พบวามการแพรระบาดในกลมเดกและเยาวชนทมอายระหวาง 15-19 ป เพมมากขนอยางนาตกใจ จากผลการสารวจการแพรระบาดของยาเสพตดในกลมนกเรยนนกศกษา จานวน 5.36 ลานคน พบวามผเกยวของกบยาเสพตดถง รอยละ 12.4 หรอประมาณ 663,300 คน โดยเปนเดกทเรยนในระดบ ม.ตน ม.ปลาย และ ปวช. ถงรอยละ 84 ของจานวนดงกลาว

3) ยาเสพตดใหโทษแบงออกเปน 5 ประเภท คอ 1) ประเภท 1 ยาเสพตดใหโทษชนดรายแรง เชน เฮโรอน (Heroin) 2) ประเภท 2 ยาเสพตดใหโทษทวไป เชน มอรฟน (Morphine)โคคาอน (Cocaine) โคเดอน (Codeine) ฝนยา (Medicinal Opium) 3)ประเภท 3 ยาเสพตดใหโทษทมยาเสพตดใหโทษประเภท 2 เปนสวนผสมอยดวยตามทไดขนทะเบยนตารบยาไวตามมาตรา 43 เชน ยาแกไอผสมโคเดอน (Codeine Cough Syrup) 4)ประเภท 4 สารเคมทใชในการผลตยาเสพตดใหโทษประเภท 1 หรอ ประเภท 2 เชน อาเซตคแอนไฮไดรด (Acetic Anhydride) อาซตลคลอไรด (Acetyl Chloride) 5)ประเภท 5 ยาเสพตดใหโทษทมไดเขาอยในประเภท 1 ถงประเภท 4 เชน กญชา พชกระทอม เปนตน

4) แนวคดเกยวกบกฎหมายไดแก 1) แนวคดเกยวกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2550) 2) แนวคดเกยวกบพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 3) ประมวลกฎหมายอาญา 4) พระราชบญญตฟนฟผตดยาเสพตด พ.ศ. 2545

2.6.5 อาชญากรรม ในปจจบนสงคมไทยมอาชญากรรมเกดขนมากมาย และนบวนยงเพมความรนแรงทงในแง

ของการลงมอกระทาของอาชญากร และในแงของผลกระทบทเกดจากอาชญากรรมในรปแบบตางๆ ทาใหสงผลกระทบกระเทอนตอจตใจของคนในสงคมอยางมาก ปญหาสงคมเปนสภาวะทางสงคม และพฤตกรรมของบคคลทไมพงปรารถนาทสรางความสบสนวนวายเดอดรอน หรอความทกขใหกบบคคลจานวนมาก แสดงถงความไมเปนระเบยบ และการเปลยนแปลงทเกดจากการวางแผน และการพฒนาสงคม ปญหาสงคมเหลานรวมไปถงรปแบบพฤตกรรมเบยงเบนท งหลาย เชน ปญหายาเสพตด อาชญากรรม การวางงาน โสเภณ วยรน และการฆาตวตาย เปนตนซงมนกวชาการไดกลาวไวดงน

78

1) ความไมรจรง (Ignorance) 2) การเรยนรทางสงคม (Social Learning) 3) การเปลยนแปลงทางสงคม (Social Change) 4) การเสยระเบยบทางสงคม (Social Disorganization) 2.6.5.1 ความหมายของอาชญากรรม สเทพ สวรางกร (2551: 106) ไดกลาวไววาอาชญากรรม (Crime) คอ การกระทา

ผดตอตวบทกฎหมาย และศลธรรมอนดทหามเอาไว ไมใชเรองสวนบคคลแตเปนเรองสวนรวม ผกระทาผดตองไดรบโทษตามกฎหมาย โดยเจาหนาทบานเมอง จากนยามนอาชญากรรมมอย 2 นยใหญๆ คอ ในดานกฎหมาย การกระทาผดฝาฝนละเมดกฎหมายอาญา กฎหมายบญญตเอาไววาเปนความผดในแงศลธรรม การกระทาชวผดไปจากหลกความจรงความถกตองมเหตผล ซงทาใหเกดมโทษ มผลเสยหาย สรางความเดอดรอนวนวายใหกบตนเอง และสงคม พฤตกรรมการกระทาผดทงหลาย พฤตกรรมชวรายเบยงเบนไปจากบรรทดฐาน คานยม วฒนธรรม กฎหมายททกคนในสงคมยอมรบยดถอเปนหลกปฏบต เปนลกษณะฝาฝนละเมดกฎหมาย และศลธรรมทบญญตหามเอาไว มโทษภยอนตรายตอสงคม ผกระทาผดฝาฝนละเมดตองถกลงโทษ

โสภา ชปลมนน (2548: 88) กลาววาสภาพของชมชนในแตละชมชนเตมไปดวยปญหาสงคมในดานตางๆ อาทเชน ปญหาสงเสพตดใหโทษ ปญหาอาชญากรรม ปญหาครอบครว ปญหาการวางงาน เปนตน จงสมควรทจะตองมการปรบปรงชมชนเพอแกไขปญหาดงกลาว และกระตนเตอนใหประชาชนมสวนรวมในการพฒนาชมชนใหมสภาพความเปนอยทดขน ในเรองเกยวกบสภาพครอบครว และชมชน ปญหาสาคญทมแนวโนมทจะกอใหเกดปญหาอาชญากรรม ไดแก ปญหาภายในครอบครว ปญหาสงแวดลอมรอบบาน ปญหาความปลอดภยในชวตและทรพยสน และสภาพความปลอดภยและสภาพแวดลอมในชมชน

2.6.5.2 ประเภทของอาชญากรรม จฑารตน เอออานวย (2551: 119)ไดจาแนกประเภทอาชญากรรมไวทงในระดบ

สงคมทเปนสากล และในสงคมไทยไว 6 ประเภท 1) อาชญากรรมพนฐาน (Traditional Street Crimes) 2) อาชญากรรมตอมาตรฐานทางศลธรรม (Crimes Against the Moral Order) 3) อาชญากรรมคอเชตขาว (White Collar Crime) 4) อาชญากรรมโดยความรวมมอของบคลหลายฝาย (Corporate Crime) 5) อาชญากรรมการเมอง (Political Crime) 6) องคกรอาชญากรรม (Organized Crime)

79

การประกอบอาชญากรรมจะทาไดตอเมอมองคประกอบดงน (สดสงวน สธสร, 2546: 97)

1) ตวผกระทาความผด หรออาชญากรตองมความปรารถนา หรอมความตองการในการประกอบอาชญากรรม (Criminal Desire)

2) มทกษะในการประกอบอาชญากรรม (Criminal Skills) 3) มโอกาสซงเปนองคประกอบทสาคญทสด (Criminal Opportunity)

ชตมา ชยมสก (2550: 27 )จาแนกประเภทอาชญากรรมในสงคมไทยไว 5 ประเภท ดงน

1) อาชญากรรมปราศจากผเสยหาย เปนอาชญากรรมซงเกยวของกบการละเมดศลธรรมจรรยาของบคคล และทเรยกเชนนกเพราะผกระทาผดและผเสยหายคอคนเดยวกน ตวอยางเชน ความผดเกยวกบการพนน การคาประเวณ การทาแทง การมและใชสงลามกอนาจารเปนตน

2) อาชญากรรมพนฐาน เปนอาชญากรรมซงเกยวกบการประทษรายตอทรพยรางกาย และชวตของบคคลอน ตวอยางอาชญากรรมพนฐาน เชน ลกทรพย วงราวทรพย ปลนทรพย และฆาผอนเปนตน อาชญากรรมพนฐาน ยงอาจแยกพจารณาไดออกเปน 2 ชนด คอ อาชญากรรมพนฐานทไมใชกาลงรนแรง และ อาชญากรรมพนฐานทใชกาลงรนแรง ผประกอบ อาชญากรรมพนฐานกมกปรากฏทงกลมทเปนมออาชพ และกลมทไมใชมออาชพ ในทนอาชญากรมออาชพ หมายถงอาชญากรผอาศยการประกอบอาชญากรรม เพอการดารงชพในลกษณะรปแบบตางๆ เชนนกฉกฉวยทรพยสนในหางสรรพสนคา นกลวงกระเปาในทชมชน นกตดชองยองเบาในเคหสถาน หรอพวกแมวนาซงลกสนคาจากเรอขนสงสนคาเปนตน

3) อาชญากรรมองคการ หมายความถง อาชญากรรมซงอาชญากรไดรวมตวเขาดวยกนตามสายบงคบบญชาในรปแบบขององคการ โดยจดการวางแผนและการดาเนนงานเพอประกอบธรกจผดกฎหมายประเภทตางๆ และบอยครงทอาชญากรองคการจะอาศยอานาจทางเศรษฐกจและการเมองเพอผกขาดการดาเนนธรกจผดกฎหมายนน เชน การเปนเจามอสลากกนรวบ การคาหญงโดยบงคบคาประเวณ การคายาเสพตดใหโทษ การคาสนคาหนภาษ และการคาไมเถอน เปนตน อาชญากรรมองคการมการรวมตวกนจดตงองคการและมความผกพนตอกนในหมสมาชกอยางแนบแนนไมวาสายเลอดหรอผลประโยชน ผเปนหวหนาองคการมกเปนบคคลทมอานาจทางเศรษฐกจและการเมอง หรออยางนอยกมสายสมพนธทใกลชดกบนกการเมอง และขาราชการในระดบตางๆ นอกจากนนอาชญากรองคการมกใชความรนแรงในการดาเนนธรกจผดกฎหมาย เชน การขมข การทารายรางกาย หรอแมแตการฆาบคคลผขดผลประโยชน เปนตน เนองจากมอานาจทางเศรษฐกจและทางการเมองสนบสนนทาใหการควบคมอาชญากรรมประเภทนยาก เพราะขาดพยานหลกฐาน พยานบคคล สวนใหญมกเกดความหวาดกลวทจะใหการ

80

4) อาชญากรรมคอปกขาว หมายความถง อาชญากรรมซงผกระทาความผดเปนบคคลทอยในตาแหนงหนาทการงาน ไมวาในภาคราชการ รฐวสาหกจ หรอเอกชน และไดใชตาแหนงหนาทดงกลาวในทางไมชอบเพอการแสวงหาประโยชนสวนตน เชน การยกยอกเงน การรบเงน คอมมชชนในการประมลกอสรางสถานทราชการ การรบเงนจากผสมครสอบคดเลอกซงอยในลกษณะของการทจรตคอรปชน การโยกยายและเขาสตาแหนงเลอนชนยศ อาชญากรรมประเภทน ยงครอบคลมถงปฏสมพนธระหวางบคคลในภาคเอกชนและภาคราชการ ในลกษณะตางตอบแทนผลประโยชนซงกนและกนโดยมชอบ

5) อาชญากรรมพเศษ หมายถง อาชญากรรมซงมลกษณะแตกตางไปจากอาชญากรรม 4 ประเภทแรกทกลาวมาแลว อาชญากรรมเหลานมความสาคญและจาเปนตองไดรบความสนใจเปนกรณพเศษ ตวอยางเชน อาชญากรรมทางเศรษฐกจและพาณชย อาชญากรรมกอการราย และอาชญากรรมทางคอมพวเตอร เปนตน อาชญากรรมเหลานมความละเอยด และสลบซบซอน ยากแกการศกษาและการควบคมเชนเดยวกบอาชญากรรมองคการและอาญากรรมคอปกขาว อาจกลาวไดวา ในการควบคมอาชญากรรมพเศษเหลานกระบวนการยตธรรมมกไมสามารถดาเนนการไดโดยลาพง แตจาเปนตองอาศยความรวมมอและประสานงานกบหนวยงานอนทเกยวของ อาจทงภายในและภายนอกประเทศหรอระหวางประเทศ

2.6.5.3 สถตอาชญากรรมในประเทศไทย สานกงานตารวจแหงชาต( 2555: 45) จากรายงานสถตผลการปองกนปราบปรามอาชญากรรมจากกองบญชาการตารวจนครบาล ในพนทกรงเทพมหานครทง 88 สถานตารวจสาหรบสถตคดอาญาทเกดขนในภาพรวมของกองบญชาการตารวจนครบาลในป พ.ศ. 2551 มคดเกดขนจานวน 458,188 คด เพมจากป พ.ศ. 2550 จานวน 34,935 คด หรอเพมขนรอยละ 8.25 ป พ.ศ. 2552 มคดเกดขนจานวน 511,236 คด คด เพมจากป พ.ศ. 2551 จานวน 53,048 คดหรอเพมขนรอยละ 11.58 จากป พ.ศ. 2551 และในป พ.ศ. 2553 มคดเกดขนจานวนมากขนถง 516,560 คด คด เพมจากป พ.ศ. 2552 จานวน 5,324 คดหรอเพมขนรอยละ 1.04 รายละเอยดสถตปญหาอาชญากรรมรวมของป พ.ศ. 2553และพ.ศ. 2554 ดงแสดงตามตารางท 2.2

81

ตารางท 2.2 แสดงรายงานผลการปองกนปราบปรามอาชญากรรม และสถตคดอาญาของ สานกงานตารวจแหงชาตทวประเทศ 2553 2554 ประเภทความผด รบแจง จบ รบแจง จบ 1. คดอกฉกรรจสะเทอนขวญ 5530 3046 4,652 2,784 2. คดชวต รางกาย และเพศ 29253 16805 25,478 16,017 3. คดประทษรายตอทรพย 56798 26840 50,545 24,635 4. คดทนาสนใจ 39947 8824 31,640 8,751 5. คดทรฐเปนผเสยหาย 385032 501203 437,854 530,449 แหลงทมา: กลมงานสารสนเทศ ศนยเทคโนโลยสารสนเทศ สานกงานตารวจแหงชาต, 2555.

สาหรบคดตางๆ นนแบงเปนกลมคดไดดงน

1) กลมคดประเภทอกฉกรรจสะเทอนขวญ ไดแก ฆาผอนโดยเจตนา ปลนทรพย ชงทรพย ลกพาเรยกคาไถ วางเพลง

2) กลมคดประเภทประทษรายตอชวตรางกายและเพศ ไดแก ฆาผอนโดยเจตนา ฆาผอนโดยไมเจตนา ทาใหตายโดยประมาท พยายามฆา ทารายรางกาย ขมขนกระทาชาเรา

3) คดประทษรายตอทรพยสน ไดแก ลกทรพย วงราวทรพย รดเอาทรพย กรรโชก

4) กลมคดทนาสนใจ ไดแก โจรกรรมรถจกรยานยนต โจรกรรมรถยนต โจรกรรมโค-กระบอ โจรกรรมเครองมอเกษตร ปลน-ชงรถยนตโดยสาร ปลน-ชงรถยนตแทกซ ขมขนและฆา

5) กลมคดทรฐเปนผเสยหาย ไดแก อาวธปน การพนน ยาเสพตด ปรามการคาประเวณ มและเผยแพรวตถลามก

จากขอมลสถตอาชญากรรมจากสานกงานตารวจแหงชาต สามารถแบงออกเปน 4 กลม ดงแสดงตามตารางท 2.3

82

ตารางท 2.3 แสดงการแบงกลมคดอาชญากรรม ประเภทอาชญากรรม ประเภทความผด เกยวกบทรพยสน ปลนทรพย ชงทรพย เกยวกบชวต ฆาผอนโดยเจตนา และไมเจตนา เกยวกบเพศ ขมขนกระทาชาเรา,ขมขนแลวฆา, การคาประเวณ,

ม/เผยแพรวตถลามก เกยวกบอบายมข ยาเสพตด, การพนน

แหลงทมา: สรปโดยผวจย, 2555.

2.6.5.4 สาเหตของปญหาอาชญากรรม สเทพ สวรางกร ( 2551: 6) ไดกลาวถงปจจยหลายประการทมสวนสมพนธกนนน

บางครงกไมสามารถมองเหนไดอยางชดเจนหรอทราบทมาของสาเหตตางๆ ไดแนนอน ปญหาสงคมจาเปนตองแยกแยะสาเหตตามเงอนไขตางๆ ของปญหา การมองปญหาทเกดขนในหลายมต ปญหาสงคมทงหลายอาจเกดมาจากหลายสาเหตซงมนกวชาการกลาวไว

สาหรบสาเหตปญหาอาชญากรรมนนจากสภาพสงคมไทยมเหตปจจยแวดลอมหลายอยางทอาจจะเปนสาเหตของการเกดปญหาอาชญากรรมได

จฑารตน เอออานวย (2551: 109) ไดกลาวถงสาเหตทเกดจากดานสงแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคมประกอบดวย

1) การวางงาน ผทวางงานยอมขาดรายไดสาหรบดารงชวต ทาใหสภาพจตใจและอารมณไมปกต สวนผทวางงานทอยในชนบท มกใชเวลาวางไปในทางอบายมขเทยวเตร ดมสรา เลนการพนน การวางงานจงทาใหขาดรายไดเ ลยงชพเปนสาเหตหนงทกอใหเกดอาชญากรรม

2) พวกตดสงเสพตด ประสาทหลอน ควบคมสตไมได ครนตกเปนทาสยาเสพตดความคดสรางสรรคการทางานสมองและจตใจทบรสทธจะถกบนทอนลง ขาดความยงคดทาอะไรงายๆยาเสพตดจงมกจะเปนสาเหตของการกออาชญากรรม

3) การเปลยนแปลงทางสงคม ในปจจบนสงคมไทยไดรบเอาวฒนธรรมตะวนตกเขามาปฏบตในการดาเนนชวต เชน การแตงกาย ความสมพนธทางเพศ อนเปนการยวยความรสกทางกามารมณ ซงเปนสาเหตหนงของอาชญากรรม

83

4) ความเสอมทรามทางศลธรรม ปจจบนสงคมไทยมวฒนธรรมทางวตถ เจรญลาหนากวาวฒนธรรมทางจตใจ ฉะนนผทขาดการอบรมทางจตใจจงประกอบอาชญากรรมเพอแสวงหาวตถอนเปนสงปรารถนา

5) คานยมทผดเชนการเปนนกเลงโตสรางกลมอทธพลอานาจการขดแยงในคานยม การแขงขนตอสชวงชงกนเมอมความตองการรนแรงดวยวธการทขาดความความชอบธรรมเชนการฉอโกง ลก ปลน เปนตน

6) สภาพครอบครว มอทธพลกระตนใหบคคลกลายเปนอาชญากรรมได เชน ครอบครวทยากจน ครอบครวแตกแยก ขาดความอบอน

7) สภาวะเศรษฐกจฝดเคอง ปจจบนคาครองชพสงขนเรอยๆ และจะเปนปฏภาคกลบกบคาของเงน คอ คาของเงนลดลงทาใหสนคามราคาสงขนรายไดไมพอกบรายจาย บคคลบางประเภทจาตองดนรนตอสดวยการเปนอาชญากรรมหาเงนโดยทางผดกฎหมาย

ความบกพรองทางจต เปนโรคจต โรคประสาท มความกาวราว มความรสกนกคดตอตานเปนปฏปกษตอสงคม สภาพของจตใจทถกบงคบซงอาจเปนสาเหตใหบคคลกระทาผดไดเชนกน

สาหรบสาเหตทเกยวกบปญหาอาชญากรรม จาแนกไดดงน 1) อายกบอาชญากรรม สาหรบสงคมไทยแมเดกและเยาวชนหรอผทอย

ในวยหนมสาวจะกระทาผดมากกวาผใหญ แตสถตคดทเขาสกระบวนการยตธรรม และทตองโทษจาคกหรอฝกอบรมในสถานพนจในกรณเปนเดกและเยาวชนสงสดในชวง พ.ศ. 2540-พ.ศ. 2545 กลบกลายเปนคดความผดพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ คอเสพ ครอบครอง หรอจาหนายยาบา เฮโรอน กญชา เปนตน ทงๆ ทควรจะเกดคดประเภทกอการววาทชลมนทารายรางกายกนตามประสาวยหนม ซงเปนพฤตกรรมกาวราวรกราน แตเดกวยรนไทยกลบหนไปเสพยาเสพตดซงเปนพฤตกรรมไมตอสไมดนรน และตามขอเทจจรงดงกลาวนเปนปรากฏการณทนาศกษาวเคราะหการเปลยนแปลงพฤตกรรมการกระทาผดของเดกและเยาวชนไทยในเชงลกตอไปโดยทวไปทผใหญกระทาผดมากขนวเคราะหไดวา เนองจากบคคลเหลานสวนหนงไมรสกเหนดเหนอยทจะพาตนเองเขาสความยงยากเดอดรอน ไมเรยนรจากประสบการณและความผดพลาดของผอน และอกสวนหนงรสกวาการเกษยณอายการทางานของตนนนจะนาพาความเบอหนาย เงยบเหงา อางวางเปลาเปลยวมาให ความกลวตอสงทจะเกดขนในอนาคตทาใหเกดความคบของใจ ไมสบายใจตอสถานภาพทางการเงนทกาลงจะเปลยนแปลงไป หรอกลวการถกครอบครวละทงไมใหความสาคญเมอเกษยณอาย เปนตน เชนเดยวกบเหตผลทกลมวยรนกระทาผด การทผสงอายกระทาผดมากขนอาจเกดจากสภาวะทเปลยนผานสาหรบผสงอายเหลาน อาจทาใหผสงอายกระทาผดแบบทไมคดวานาจะทาได

84

2) เพศกบอาชญากรรม เพศกบพฤตกรรมการกระทาผดเปนเรองทมความสมพนธกนอยางมาก ในทกๆ สงคมทวโลกพบวา เพศชายกระทาผดมากกวาเพศหญง การทชาย–หญงแสดงพฤตกรรมอาชญากรแตกตางกนอธบายไดวา

(1) เพศชายและเพศหญงมความแตกตางกนทางสรระรางกาย เชน ระดบฮอรโมนเทสโทสเทอรโรน ซงมมากในชายทาใหรางกายบกบน แขงแรง แตในหญงมฮอรโมนเทสโทสเทอรโรนนอยกวา ทาใหชายมพฤตกรรมทกาวราวกวาหญง

(2) ชองวางระหวางเพศซงเปนผลมาจากความแตกตางในการขดเกลาทางสงคมทอบรมสงสอนบทบาททางเพศของชายและหญงแตกตางกน โดยเดกผชายจะถกสอนใหกาวราว เปนฝายรก ขณะทเดกผหญงตองสงบเสงยม เรยบรอย พอแมจะใหอสระแกเดกผชายมากกวาขณะทควบคมดแลเดกผหญงมากกวา

(3) โครงสรางทางสงคมกดกนผ หญง และเปดโอกาสใหผ ชายมากกวาในเรองการประกอบอาชพการงาน และโครงสรางนสงผลมาถงองคการอาชญากรรม แกงอาชญากร และเครอขายการคายาเสพตดดวยองคการอาชญากรรมตางกเปดโอกาสใหชายมากกวาหญง ดงนนประสบการณทางสงคม โอกาสทางสงคม การมอานาจอนชอบธรรมจงจากดการมสวนรวมในการประกอบอาชญากรรมของหญงไปดวย

3) ชนชนทางสงคมกบอาชญากรรม ผประกอบอาชญากรรมประเภทพนฐานทถกดาเนนคดตามกระบวนการพจารณาของศาล สวนใหญเปนคนจน ตกงาน หรอไมกประกอบอาชพเปนกรรมกรผใชแรงงาน ซงอธบายความสมพนธของการทชนชนลางกระทาผดมากนไดวา

(1) การเกบสถ ตคดอาชญากรรมเนนการจาแนกประเภทคดอาชญากรรมพนฐานทเกยวของกบผกระทาผด ทเปนชนชนลางอยแลว สวนคดอาชญากรรมคอเชตขาวซงกระทาผดโดยชนชนสงทงหลายไมปรากฏชดเจนในสาระบบความผดทางอาญา

(2) ตารวจและผเกยวของในกระบวนการยตธรรมทงกระบวนการเชอวาหรอตงสมมตฐานวาชนชนลางมกจะเปนอาชญากรมาก

(3) ความยากลาบากในการครองชพของคนจนอาจกดดนใหคนเหลานประกอบอาชญากรรม

ขณะเดยวกนชนชนสงกประกอบอาชญากรรมประเภทหนง ซงแตกตางออกไปตามระบบการจดจาแนกชนช นทางสงคม คออาชญากรรมคอปกขาวซงผประกอบอาชญากรรมชนดนมกเปนผมตาแหนงหนาทการงาน มบทบาททางการเมอง และอยในวงสงคมชนสง รวมทงคดยกยอกทรพย อาชญากรรมคอมพวเตอร เรยกรบสนบน ปนหน โกงทดนและ

85

อสงหารมทรพย และเกยวของกบผคนทอยอกดานหนงของชนชนทางสงคม ความรสกของสงคมมกจะมองวาอาชญากรรมคอปกขาวและผมสวนรวมเหลานไมไดประกอบอาชญากรรมรายแรงทเปนอนตรายแกสงคมเทากบอาชญากรรมทกระทาโดยคนจน ดงนนเมอชนชนลางกระทาผดจงรสกวานนคอเขากาลงกอปญหาอาชญากรรมใหกบสงคม

4) กลมชาตพนธกบอาชญากรรม กลมชาตพนธทอยอาศยในสงคมใหญของแตละประเทศมกจะเกยวของสมพนธกบกระบวนการยตธรรม แตไมไดหมายความวา กลมชาตพนธหรอการเปนชนกลมนอยเปนสาเหตทาใหกระทาผดกฎหมายเสมอไป อยางไรกตามอาจเปนไปไดวา กระบวนการยตธรรม มอคตตอชนกลมนอยทยากจน ชนกลมนอยทยากจนจงมกเปนกลมแรกทถกตงขอสงสยวากระทาผดเมอมอาชญากรรมพนฐานเกดขน

สาหรบประเทศไทยยงไมสามารถหาสถตเกยวกบกลมชาตพนธกบการกระทาผดได เนองจากขาดระบบการจดเกบขอมลทมประสทธภาพ มเพยงงานวจยชนเดยวทเกยวของกบเรองน ซงทาการศกษาขอมลจากเดกและเยาวชนกระทาผด คอ จฑารตน เอออานวย (2543) ไดศกษาวจยเรองครอบครวของเดกและเยาวชนกระทาผด จาแนกตามกลมชาตพนธ ในกรงเทพมหานคร พบวา เยาวชนเชอสายจนกระทาผดเกยวกบยาเสพตดทกรปแบบมากทสด ขณะทเยาวชนเชอสายลาว กระทาผดเกยวกบทรพยทกรปแบบมากทสด

2.6.5.5 ผลกระทบของการกออาชญากรรม จฑารตน เอออานวย (2551: 109) ไดพบพบวาอาชญากรรมสงผลกระทบตอชวต

และทรพยสนดงน 1) ประชาชนขาดความปลอดภยในชวตและทรพยสน 2) ทาใหผคนเกดความหวาดระแวง 3) ทาใหประชาชนขาดความไวเนอเชอใจกน 4) เกดขาวสะเทอนขวญ 5) กอความไมสงบในสงคมและทาใหสงคมเสอมโทรม 6) ทาใหสนเปลองคาใชจาย ในการหาวธการตางๆเพอรกษาความ

ปลอดภย 7) ทาใหเกดพฤตกรรมเลยนแบบ 8) เกดความเสอมโทรมทางศลธรรม 9) ใหบคคลผกระทาผดถกรงเกยจจากคนรอบขาง

สาหรบปญหาอาชญากรรมนนสงผลเสย คอ

86

1) เปนผลเสยแกผประกอบอาชญากรรม คอเสอมเสยชอเสยงและอสรภาพเมอถกจบกมคมขง

2) ผลเสยของเจาทกข คอ ทรพยสน เสยชวต เสยสขภาพจต เสยเวลา 3) ผลเสยตอสงคมสวนรวม คอเสยงบประมาณในการปราบปราม

ปองกนแกไข รวมถงการทรฐตองเสยงบประมาณในการดแลผตองขงเปนจานวนมาก 2.6.5.6 การปองกนแกไขอาชญากรรม สเทพ สวรางกร ( 2551: 116) อาชญากรรมเปนปรากฏการณการขดแยงทางสงคม

มผลกระทบทาลายความเปนระเบยบเรยบรอยความสงบสขของสงคม จงเปนภาระหนาทของสมาชกทกคนในชมชน ทจะตองรวมมอรวมแรงรวมใจสอดสองดแลแกไขปองกน ซงมแนวทางการปองกนแกไขอาชญากรรม ดงน

1) การขดเกลาทางสงคม กระบวนการศกษาฝกฝนอบรม กระบวนการเปลยนแปลงวฒนธรรมของสงคมไทยไปยงเดก และเยาวชนใหมพฤตกรรมสอดคลองสมพนธความจรงตามทสงคม และวฒนธรรมคาดหวงยอมรบตองการ เปนการจดระเบยบชวตเพอความเปนระเบยบของสงคม เปนสมาชกทดไมมปญหาในสงคม ปลกจตสานกใหรจกความผดถกชวดมศลธรรมคณธรรม ยดมนในความดมเหตผลถกตอง มความละอายแกใจเกรงกลวตอกรรมชว ไมกลาฝาฝนละเมดในการกระทาผดกออาชญากรรมสถาบน ครอบครวถอเปนสถาบนสาคญทสดในสงคม มหนาทรบผดชอบโดยตรงตอกระบวนการขดเกลาทางสงคม บดามารดาถอไดวามอทธพลอยางสง ตอพฒนาการบคลกภาพของบตร ตอความคด ความเชอ ทศนคต คานยม และการปฏบตของบตร ดงนน ลกษณะสขภาพกาย และจตทดจะเรมทบาน เมอบคคลมสขภาพกายและจตดกยอมสงผลใหคดด พดด และทาด ไมกระทาผดกออาชญากรรม ดงนนการปองกนแกไขไมใหคนกออาชญากรรม ตองเรมทการฝกฝนอบรมพฒนาคนใหเปนคนดมคณภาพเปนสมาชกทดของสงคม

2) การลงโทษทณฑ เมอมผกระทาผดเจาหนาทตองดาเนนการจบกมผกระทาผดมาลงโทษ ตามกระบวนการยตธรรมดวยความถกตองเทยงธรรมมประสทธภาพ เพอใหเกดความเกรงกลวทจะกระทาความผด และปฏบตตามกฎหมาย ทกคนในสงคมสามารถใชชวตรวมกนไดอยางปกตสงบสข

3) การรวมกนรบผดชอบ ประชาชนควรทจะเขาใจสทธ หนาทตอสงคม และประเทศชาต เขาใจการพทกษปกปองคมครองรกษาชวต และทรพยสนของตนและผอนมความสนใจและทาความเขาใจขอมลขาวสารเหตการณบานเมอง การเปลยนแปลงของสงคม ใหความรวมมอสรางความสมพนธและรบผดชอบในการปองกนอาชญากรรมระหวางประชาชนกบตารวจ

4) การพฒนาทางเศรษฐกจ การมชวตและความเปนอยทด มความสขมสมมาอาชพ ทเหมาะสมกบความรความสามารถความถนดของตนเองใชจายใหพอเหมาะกบฐานะ

87

ตนเองไมเปนภาระของคนอนไมประพฤตเสยหายสรางปญหากออาชญากรรม ความสงบสขปลอดภยมนคงในสงคมกจะเกดขน

ดงนนจากขางตนมผลกระทบของอาชญากรรมทมตอเหยอและสงคมทมมลคามหาศาลอนไมอาจประมาณคาได เหยอบางรายถกทารายไดรบอนตรายทางกายแสนสาหสตองเขารบการรกษาทโรงพยาบาล เสยคาใชจายมากมาย บางกมความทกขยากเดอดรอน เสยเวลาและเงนทองในการซอมแซม เปนตน การประเมนคาความเสยหายจากอาชญากรรมโดยใชการประเมน 2 มต คอ มลคาของทรพยสนทเสยหายเ มอเกดอาชญากรรมมตหนง และคาใชจายในการรกษาพยาบาลเหยอผบาดเจบอกมตหนง แตกยงมอาจประมวลตวเลขทงหมดได เนองจากการรกษาพยาบาลบางรายตองใชเวลาตอเนองในการรกษาภายหลงเกดอาชญากรรมเปนเดอน บางครงเปนป บางครงเหยอยงตองใชจายเปนคารกษาทางจตใจกบนกจตวทยาใหคาปรกษาอกดวย และบางกรณบรษทประกนมการจายเงนใหระหวางพกรกษาตวไมสามารถไปทางานตามปกตใหแกเหยอดวยเชนกน

สาหรบแนวคดเกยวกบอาชญากรรมผวจยนาองคประกอบทมาเพอเปนแนวทางในการขบเคลอนศนยการเรยนรดงน

1) อาชญากรรม (Crime) คอ การกระทาผดตอตวบทกฎหมาย และศลธรรมอนดทหามเอาไว ไมใชเรองสวนบคคลแตเปนเรองสวนรวม ผกระทาผดตองไดรบโทษตามกฎหมาย โดยเจาหนาทบานเมอง

2) การจาแนกประเภทอาชญากรรมทงในระดบสงคมทเปนสากล และในสงคมไทยไว 6 ประเภท อาชญากรรมพนฐาน (Traditional Street Crimes) อาชญากรรมตอมาตรฐานทางศลธรรม (Crimes Against the Moral Order) อาชญากรรมคอเชตขาว (White Collar Crime) อาชญากรรมโดยความรวมมอของบคลหลายฝาย (Corporate Crime) อาชญากรรมการเมอง (Political Crime) องคกรอาชญากรรม (Organized Crime)

3) ปจจบนสภาพของชมชนในแตละชมชนเตมไปดวยปญหาสงคมในดานตางๆ อาทเชน ปญหาสงเสพตดใหโทษ ปญหาอาชญากรรม ปญหาครอบครว ปญหาการวางงาน เปนตน ปญหาสาคญทมแนวโนมทจะกอใหเกดปญหาอาชญากรรม ไดแก ปญหาภายในครอบครว ปญหาสงแวดลอมรอบบาน ปญหาความปลอดภยในชวตและทรพยสน และสภาพความปลอดภยและสภาพแวดลอมในชมชน

4) สาเหตของการเกดปญหาอาชญากรรมประกอบดวย การวางงาน ผทวางงานยอมขาดรายไดสาหรบดารงชวต ทาใหสภาพจตใจและอารมณไมปกต พวกตดสงเสพตด ประสาทหลอน ควบคมสตไมได การเปลยนแปลงทางสงคม ในปจจบนสงคมไทยไดรบเอา

88

วฒนธรรมตะวนตกเขามาปฏบตในการดาเนนชวต เชน การแตงกาย ความสมพนธทางเพศ อนเปนการย วยความรสกทางกามารมณ ซงเปนสาเหตหนงของอาชญากรรม ความเสอมทรามทางศลธรรม คานยมทผดเชนการเปนนกเลงโตสรางกลมอทธพลอานาจการขดแยงในคานยม สภาพครอบครว มอทธพลกระตนใหบคคลกลายเปนอาชญากรรมได เชน ครอบครวทยากจน ครอบครวแตกแยก ขาดความอบอน สภาวะเศรษฐกจฝดเคอง ปจจบนคาครองชพสงขนเรอยๆ รายไดไมพอกบรายจาย บคคลบางประเภทจาตองดนรนตอสดวยการเปนอาชญากรรมหาเงนโดยทางผดกฎหมาย

5) ผลกระทบของอาชญากรรมทมตอเหยอและสงคมทมมลคามหาศาลอนไมอาจประมาณคาได อาชญากรรมสงผลกระทบตอชวตและทรพยสนดงนคอ 1) ประชาชนขาดความปลอดภยในชวตและทรพยสน 2) ทาใหผคนเกดความหวาดระแวง 3) ทาใหประชาชนขาดความไวเนอเชอใจกน4) เกดขาวสะเทอนขวญ 5) กอความไมสงบในสงคมและทาใหสงคมเสอมโทรม 6) ทาใหสนเปลองคาใชจาย ในการหาวธการตางๆเพอรกษาความปลอดภย 7) ทาใหเกดพฤตกรรมเลยนแบบ 8) เกดความเสอมโทรมทางศลธรรมและ 9) ใหบคคลผกระทาผดถกรงเกยจจากคนรอบขาง

2.7 แนวคดเกยวกบการเสรมสรางชมชนเขมแขงเพอปองกนแกไขปญหายาเสพตด

ชมชนทเขมแขงเปนรากฐานในการพฒนาในทกดานเพอใหเกดการพฒนาอยางย งยน 2.7.1 ยตธรรมชมชน

Karp and Clear (2000: 324 อางถงในองคณา บญสทธ, 2551: 5-7) ยตธรรมชมชน (Community Justice) เปนแนวคดตอเนองจากกระบวนการมสวนรวมของประชาชนในการปกครอง เปลยนการเมองแบบตวแทนมาเปนแบบมสวนรวม ซงเกดขนนานแลวในตางประเทศแตสาหรบประเทศไทยพงตนตวและตอบรบเมอมรฐธรรมนญฉบบป พ.ศ. 2540 โดยเนนการแกปญหาภาครฐมไดกระทาแตการใชอานาจหากแตตองคานงถงความยตธรรมในสงคมดวย สงคมทไมเปนธรรมนาไปสปญหาอาชญากรรมได ดงนนระบบยตธรรมทางอาญาทมประสทธภาพจะตองพฒนาทง ความยตธรรมทางอาญา และความยตธรรมทางสงคม ไปพรอมๆ กน กระบวนการยตธรรมชมชนใหความสาคญกบแกนมากกวาเปลอก นนคอการใหความสาคญกบเนอแทของความยตธรรม มากกวาพธกรรมทเปนทางการของความยตธรรม ความยตธรรมเชงสมานฉนท (Restorative Justice) เปนปรชญา วธคด วถชวต ทมงส ความสมพนธทดงาม (Right Relationship) ของมนษยและสรรพสงทงทมชวตและไมมชวต เปนความสมพนธทใหเกยรตกนและกน เหนคณคาและความงามของกนและกน

89

ยดหลกความเสมอภาค ยอมรบในความแตกตางดวยความเคารพและใหเกยรต กระบวนการยตธรรมภายใตกระบวนทศนความยตธรรมเชงสมานฉนทไดพฒนาเปนงานยตธรรมชมชน ซงกนความกวางกวากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท ดงนนงานยตธรรมชมชนจงอยในกระบวนทศนการมสวนรวมของชมชนใหประชาชนและชมชนมสวนรวมในการตดสนใจทาแทนในระดบทองถนมใชเปนอานาจของภาครฐแตฝายเดยว พระราชบญญตฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2545 ทมวตถประสงคเพอใหผทเสพตดเขารบการบาบดแทนการสงไปฟองคด และหากผนนปฏบตตามเงอนไขการบาบดและผลการบาบดเปนทพอใจผนนกจะไดรบการยกเวนไมดาเนนคดและยงจะไดรบความชวยเหลออยางตอเนองในชมชนตามหลกการความยตธรรมทางสงคม เพอใหสามารถคนสชมชนไดอยางพลเมองด แตกระบวนการนจะไมประสบกบความสาเรจไดเลยหากขาด กระบวนการมสวนรวมจากชมชน อยางแทจรง

ยตธรรมชมชนหมายถงการปองกนอาชญากรรม และกจกรรมทเกยวกบความยตธรรมในรปแบบตางๆ ในความรบผดชอบของหนวยงานในกระบวนการยตธรรมหนวยใดหนวยหนงทเปดโอกาสใหชมชนเขามามสวนรวมในการปองกนหรอในกจกรรมนน ๆ โดยมเปาหมายสดทายเพอคณภาพชวตของชมชน

กตตพงษ กตยารกษ (2545: 67) ไดกลาววากระบวนทศนยตธรรมชมชนมเปาหมายสดทาย 2 ประการประการแรกเพอลดอาชญากรรมและความหวาดกลวในอาชญากรรม ประการทสอง เพอสรางความแขงแกรง ใหกบชมชนในการปกปองคมครองตนเอง

กระบวนทศนยตธรรมชมชนมความสาคญใน ศกยภาพของชมชนในการจดสวสดการเพอสมาชกของชมชนโดยชมชน (Collective Efficacy) ยทธศาสตรยตธรรมชมชนทสาคญยงยทธศาสตรหนงคอการกอตง ศาลยาเสพตด หรอ Drug Court เพอใหการบาบดฟนฟแกผตดยาเสพตดใหโทษ ศาลยาเสพตดยดหลกปรชญาทวาจะไมทอดทงสมาชกของชมชนคนใดใหอยขางหลง แตจะพยายามถกทอสายสมพนธของสมาชกทกคนเขาดวยกนใหแนบแนน

สมชาต เอยมอนพงษ ( มปป.: 1-21) ไดกลาววา กระทรวงยตธรรมมอบหมายใหสานกงานยตธรรมจงหวดเปนศนยประสานงานยตธรรมชมชนเพอสรางความเขาใจและสรางเครอขายยตธรรมชมชนใหเกดผลสมฤทธ งานยตธรรมชมชนเปนแนวทางในการแกไขปญหาอาชญากรรม โดยมบทบาทสาคญ 3 ประการ คอ 1) การแกไขฟนฟผกระทาผดในชมชน โดยชมชน เพอชมชน 2) การระงบขอพพาทหรอการจดการกบความขดแยงดวยกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท และ3) การปองกนปญหาอาชญากรรมโดยใชหลกความยตธรรมเชงสมานฉนท

สานกงานคมประพฤต ( 2551: 24) ไดกลาวถงปจจยความสาเรจในการสรางการมสวนรวมของประชาชนในงานยตธรรมชมชนประกอบดวย 1) มประเพณ วฒนธรรมวถชวตหรอกจกรรม

90

สาธารณะทอาศยการมสวนรวมของชมชนทหลากหลาย 2) ผนาชมชนเหนพองดวย 3) ชมชนตองมความสามคคไมแตกแยกกน 4) ผนาชมชนตองมศกยภาพทด 5) ชมชนหรอคนในชมชนตองเขาใจและเหนถงผลประโยชนทจะเกดขนหรอไดรบ 6) ชมชนตองมความพรอมทจะเขารวมกจกรรม และ 7) การมสวนรวมของภาคราชการทเกยวของแบบมหนสวน

2.7.2 ยตธรรมชมชนของอสลาม จฑารตน เอออานวย (2551: 167-170, 227-228, 233) ไดกลาววาภารกจหลกของกระบวนการ

ยตธรรมชมชนของอสลามมดงน 1) การปองกนควบคมอาชญากรรมและการกระทาผด 2) การจดการความขดแยงเชงสมานฉนท 3) การเยยวยาและเสรมพลง 4) การรบผกระทาผดคนสชมชน

ชมชนมสลมมมสยดเปนศนยกลางการบรหารจดการความขดแยงในชมชน ซงมสยดถอเปนสถาบนหนงทมอทธพลสาคญตอชวตของมสลม สะทอนถงเอกลกษณเฉพาะของชมชนทเปนศนยกลางแหงวฒนธรรมอสลาม กรณศกษาชมชนธรณคาเปนการนาเสนอแนวคดยตธรรมชมชนตามแนวทางอสลามทกลมกลนและลงตวตามภารกจของกระบวนการยตธรรมชมชน กลาวคอ มการปองกนความขดแยงในชมชนโดย ฮบาดะฮ (ความหมายของอบาดะฮ คอ การเปนบาวของพระเจา เปาหมายแหงการสรางญนและมนษย กรอบของการทา อบาดะฮตออลเลาะฮ ผททาฮบาดะฮสมบรณทสด หนาทของปวงบาวทพงกระทาตอพระองคอลเลาะฮ การแสดงการนอบนอมอยางสมบรณ การเคารพภกดตออลลอฮ) มกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดย มซาวาเราะหฮ (การมชาวาเราะหฮเปนการปรกษาหารอในเรองราวตางๆ ทเกดขนในชมชนเพอหาทางออกหรอแนวทางสาหรบการดาเนนกจการใดๆ ในชมชนโดยมเปาหมายเพอความสงบสขรวมกน ซงถอเปนเรองจาเปนทางศาสนาทกาหนดใหมการปรกษาหารอกนในกจการตางๆ) มการเยยวยาและฟนฟผกระทาผดหรอ เตาบะฮ (การกลบเนอกลบตวตอพระผเปนเจา หยดการกระทาความผดนนทนท เสยใจอยางสดซงในสงทไดกระทา ตงใจอยางแนวแนทจะไมกลบไปทาบาปอกและคนสทธทไดมการละเมด) และทายสดเปนการคนคนดสสงคม นอกจากนนชมชนธรณคายงมฮมกมฟากด(การสรางขอตกลงรวมกนของชมชนในการหามหรอสงเสรมใหสมาชกในชมชนปฏบตตาม) เปนขอกาหนดเพอความสมานฉนทในชมชนซงเกดจากขอตกลงกนภายในชมชน และชมชนยงมคณะกรรมการชมชนอนประกอบดวยกรรมการบรหาร 7 คนเปนผบรหารจดการชมชน การมชาวาเราะฮถอเปนจดเดนทสาคญของชมชนมสลมในการเปดโอกาสใหสมาชกในชมชนเขามามสวนรวมกบการดาเนนงานตางๆ ของชมชนไมวาจะเปนการรวมกนคด หรอรวมกนปฏบต ซงจะทาใหสมาชกในชมชนมความผกพนกบชมชนและยงสงผลตอความยงยนของนโยบายตางๆทใชในชมชนอกดวย

91

การจดการความขดแยงในชมชนมสลมดวยวธการมชาวาเราะฮมจดเดนทนาสนใจดงตอไปน 1) กระบวนวธในการจดการความขดแยงเนนการประนประนอมคกรณทงสองฝายและจะพยายามใหเรองราวความขดแยงจบลงภายในชมชน 2) ไมมการกาหนดอตราโทษของความผดทจะนาเขาสการมชาวาเราะฮ 3) ไมมการกาหนดรปแบบทแนนอนตายตว โดยมลกษณะยดหยนไปตามสถานการณของแตละกรณความขดแยง 4) ใชกระบวนการลงโทษทางสงคมแบบไมเปนทางการ เชน การทผนาถามไถผทไมปฏบตตามฮกมฟากตของชมชนจากเพอนบานเพอใหเกดความสานก เปนตน 5) มลกษณะขามมตของเวลาและขามภพขามชาต ในกรณทผกระทาผดคนสทธของผเสยหายทตน ไดละเมดกจะตองมการชดใชหรอรบโทษในวนแหงการตอบแทนในโลกหนาตามความเชอทางศาสนาอสลาม (มฮมหมดรอฟอ มซอม, 2549)

การดาเนนงานยตธรรมชมชนมหลกพจารณาทนาทนทางสงคมของชมชนทมอยมาเกอหนนการดาเนนการของกระบวนการยตธรรมชมชน ทนทางสงคมดงกลาวไดแก ระบบคณคาความเชอ ผนา โครงสรางความสมพนธของชมชน เวทสาหรบการประชมหารอจดการความขดแยงเชงสมานฉนท และขอตกลงเพอความสมานฉนทในชมชน

ชมชนมสลมภายใตการนาของอหมามจะรวมกนสรางขอตกลงรวมกนของชมชนในการหามหรอสงเสรมใหสมาชกในชมชนปฏบตตาม เรยกกนวา ฮกมฟากตเปาหมายทสาคญของการขบเคลอนชมชนมสลมกคอการสรางชมชนตกวา (การยาเกรงตออลลอฮ) ฮกมฟากตของชมชนเนนเปาหมายในการสรางชมชนแหงการตกวา การไกลเกลยกอนคดขนสศาลนนเปนการใชหลกของศาสนาอสลามมาใชระงบขอพพาทเบองตนในชมชนธรณคาเองมการใชวธการน ในการไกลเกลยคนในชมชนทมการพพาทในเรองตางๆอยแลวสวนมากเปนเรองเลกๆ นอยๆ ไมรนแรงและและสามารถกจะตกลงกนไดและเปนทพอใจของทงสองฝาย คาวายตธรรมชมชนนนเปนเรองทควรใหความสนใจกลาวคอจะชวยในการลดความขดแยงในชมชนไดเปนอยางด เพราะวาหากมการฟองรองกนมการตดสนคดจะตองมผแพและผชนะเมอเปนเชนนการอยรวมกนในเวลาตอมากจะกนแหนงแคลงใจกนมองหนากนไมตด ความสามคคกจะเสอมลงไปถาหากมการเจรจากนในชมชนถงแมวาจะมผเสยเปรยบอยบางแตถาคกรณพอใจกถอวาเปนธรรมแลวและสงทสาคญความสามคคกนยงคงอยฝายใดผดกขอ มะอบหรอการขอโทษกนซงตามหลกศาสนาผนอยตองขอมะอบผทอาวโสกวาและผทมอาวโสกวาตองใหอภยผนอยเสมอเมอเปนเชนนความรกความสามคคกจะมในชมชน ยตธรรมชมชนและยตธรรมสมานฉนท หากมการทาใหเปนรปแบบทชดเจนมการขบเคลอนอยางจรงจงกจะไดผลดในชมชนไมเฉพาะชมชนมสลมเทานนคดวาชมชนพทธและชมชนอนๆกสามารถนาไปใชไดเชนกน

ดงน นการเสรมสรางชมชนเขมแขงเพอปองกนแกไขปญหายาเสพตดน นสามารถนาองคประกอบทสาคญเพอนามาใชในการขบเคลอนศนยการเรยนรไดดงน

92

1) แนวคดเกยวกบยตธรรมชมชนผวจยสามารถนาองคประกอบทสาคญในดานงานยตธรรมชมชนเปนแนวทางในการแกไขปญหาอาชญากรรม โดยมบทบาทสาคญ 3 ประการ คอ1) การแกไขฟนฟผกระทาผดในชมชน โดยชมชน เพอชมชน 2) การระงบขอพพาทหรอการจดการกบความขดแยงดวยกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท และ 3) การปองกนปญหาอาชญากรรมโดยใชหลกความยตธรรมเชงสมานฉนท โดยมเปาหมายเพอลดอาชญากรรมและความหวาดกลวในอาชญากรรม และขณะเดยวกนเปนการสรางความแขงแกรงใหกบชมชนในการปกปองคมครองตนเอง

2) ยตธรรมชมชนของอสลามผวจยนาองคประกอบในดานการมชาวาเราะฮสาหรบการมชาวาเราะหฮเปนการปรกษาหารอในเรองราวตางๆ ทเกดขนในชมชนเพอหาทางออกหรอแนวทางสาหรบการดาเนนกจการใดๆ ในชมชนโดยมเปาหมายเพอความสงบสขรวมกน ซงถอเปนเรองจาเปนทางศาสนาทกาหนดใหมการปรกษาหารอกนในกจการตางๆถอเปนจดเดนทสาคญของชมชนมสลมในการเปดโอกาสใหสมาชกในชมชนเขามามสวนรวมกบการดาเนนงานตางๆ การจดการความขดแยงในชมชนมสลมดวยวธการมชาวาเราะฮมจดเดนทนาสนใจดงตอไปน 1) กระบวนวธในการจดการความขดแยงเนนการประนประนอมคกรณทงสองฝายและจะพยายามใหเรองราวความขดแยงจบลงภายในชมชน 2)ไมมการกาหนดอตราโทษของความผดทจะนาเขาสการมชาวาเราะฮ 3)ไมมการกาหนดรปแบบทแนนอนตายตว โดยมลกษณะยดหยนไปตามสถานการณของแตละกรณความขดแยง 4) ใชกระบวนการลงโทษทางสงคมแบบไมเปนทางการ เชน การทผนาถามไถผทไมปฏบตตามกตกาของชมชนจากเพอนบานเพอใหเกดความสานก เปนตน 5) มลกษณะขามมตของเวลาและขามภพขามชาต ในกรณทผกระทาผดคนสทธของผเสยหายทตน ไดละเมดกจะตองมการชดใชหรอรบโทษในวนแหงการตอบแทนในโลกหนาตามความเชอทางศาสนาอสลาม

ดงน นการเสรมสรางชมชนเขมแขงเพอปองกนแกไขยาเสพตดผวจยไดนาองคประกอบยตธรรมชมชนไดแกการแกไขฟนฟผกระทาผด การระงบขอพพาท และการปองกนปญหาอาชญากรรมโดยการใชหลกยตธรรมเชงสมานฉนทและนาองคประกอบยตธรรมชมชนอสลามไดแกการจดการปญหาความขดแยง การไมมกาหนดอตราโทษ มรปแบบยดหยนและการลงโทษไมเปนทางการและมลกษณะขามมตเวลาและขามภพขามชาต

93

2.8 งานวจยทเกยวของ

2.8.1 งานวจยทเกยวกบการมสวนรวมของชมชน และภาครฐในการปองกนปญหา

อาชญากรรม สาหรบงานวจยทเปนแนวทางของการมสวนรวมของชมชน และภาครฐในการปองกน

ปญหาอาชญากรรมและยาเสพตดเปนสวนใหญ โดยทาการศกษารายงานวจยตงแตป พ.ศ. 2536 จนถง ป พ.ศ. 2553 โดยมพนทครอบคลมทงกรงเทพมหานครและตางจงหวด ซงปญหาของการปองกนอาชญากรรมเปนปญหาทประชาชนใหความสนใจและพยายามมสวนรวม ทงในดานการวางแผน การปฏบตการ การเฝาระวง การแจงขาวสาร และการรวมประเมนผล ซงผลทไดกมความแตกตางกนไปตามบรบทของพนท บางพนทมความรวมมอมาก เชนงานของรฐศาสตร สงหเหลอง (2540) เรองการมสวนรวมในการปองกนอาชญากรรมของประชาชนในเขตพระโขนง งานของรณณรงค สดกงวาล (2544) เรองการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรม: กรณศกษาสถานตารวจภธรอาเภอเมอง จงหวดสมทรปราการ งานของสนทช กรกฎกาจร (2546) เรองการมสวนรวมของอาสาสมครตารวจบานดานการปองกนและปราบปรามอาชญากรรมในพนทเขตรบผดชอบของสถานตารวจภธร อาเภอเชยงแสน จงหวดเชยงราย เปนตน บางกมสวนรวมปานกลางเชนงานของสมพล อครเดโชชย (2536) เรองความรวมมอของประชาชนในการปองกนอาชญากรรมในเขตอาเภอเมองลาปาง งานของชยานนท มสต (2543) เรองการมสวนรวมของผนาทองถนในการปองกนอาชญากรรม อาเภอไทรนอย จงหวดนนทบร ธรรมธรรม วนสข (2543) เรองการมสวนรวมในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรมของผนาชมชน: กรณศกษาอาเภอเมอง จงหวดบรรมย งานของเพลนสข ทองคามน (2546) เรองการมสวนรวมของประชาชนในกจกรรมประชาคมหมบานตานยาเสพตด: ศกษาเฉพาะกรณตาบลมวงคา อาเภอพาน จงหวดเชยงราย งานของเทอดเกยรต วงศาโรจน (2547) เรองการมสวนรวมในการปองกนอาชญากรรมของประชาชนในชมชน เทศบาลเมองราชบร อาเภอเมอง จงหวดราชบร งานของวรจกร จนทาทอง (2548) เรองการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนและปราบปรามยาเสพตด: ศกษาเฉพาะกรณเทศบาลนครอบลราชธาน จงหวดอบลราชธาน และงานของวรดล ขารตน (2549) เรองการมสวนรวมของผนาชมชนในกระบวนการเสรมสรางชมชนเขมแขงเพอการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด: ศกษาเฉพาะกรณ อาเภอควนโดน จงหวดสตล และงานวจยทระบวาความรวมมอในการปองกนปญหาอาชญากรรมอยในระดบนอยกม เชน งานของฉลอง ภาคยภญโญ (2540) เรองบทบาทของชมชนในการปองกนอาชญากรรม: กรณศกษาเฉพาะในเขตเทศบาลตาบลชมแพ จงหวดขอนแกน

94

แนวทางการปองกนอาชญากรรมในทางกายภาพ เชน การตดตงไฟฟาแสงสวาง การดแลรกษาบรเวณใหสะอาดปราศจากสงปกคลม การกวดขนการปดประตหนาตาง การจากดการเขาออก เปนตน มผทาการศกษาในหลายกรณ เชน สมพล อครเดโชชย (2536) เรอง ความรวมมอของประชาชนในการปองกนอาชญากรรมในเขตอาเภอเมองลาปาง งานของฉลอง ภาคยภญโญ (2540) เรองบทบาทของชมชนในการปองกนอาชญากรรม: กรณศกษาเฉพาะในเขตเทศบาลตาบลชมแพ จงหวดขอนแกน งานของปรางคทพย เรงศรกล (2542) เ รองการนามาตรการการปองกนอาชญากรรมโดยชมชนมาใชในเขตเทศบาลเมองหนองคาย จงหวดหนองคาย และงานของอนษา เลศโตมาสกล และชาญคณต กฤตยา สรยะมณ (2552) เรองการศกษาหาแนวทางในการปองกนอาชญากรรมแบบไมเปนทางการ: กรณศกษาในเขตกรงเทพมหานคร เปนตน

สาหรบผลการศกษาทผานมาในอดตพบวาการมสวนรวมในการปองกนปญหาอาชญากรรมและยาเสพตดนนสวนใหญอยในระดบปานกลางซงขนกบบรบทของแตละพนทแตสงทสอดคลองกนคอความรวมมอกนระหวางเจาหนาทกบชมชนหรอประชาชนยงอยในวงแคบ ทงนอาจจะยงขาดการประสานงานและความไวเนอเชอใจกน รวมทงคดวาเปนหนาทของเจาหนาทเพยงฝายเดยวในการดแลแกไข ซงเปนแนวคดทอาจจะคลาดเคลอน เนองจากประชากรมจานวนเพมขนโดยตลอดแตกาลงของเจาหนาทไมเพมขนมากนกและยงขาดแคลนงบประมาณ จงทาใหการมสวนรวมในการปองกนปญหาอาชญากรรมและยาเสพตดของชมชนและประชาชนมความสาคญเปนอยางยง จากการทบทวนวรรณกรรมพบวาปจจยทมผลตอการมสวนรวมในการปองกนปญหาอาชญากรรมและยาเสพตดททาการศกษาเปนสวนใหญไดแก เพศ อาย การศกษา อาชพ รายได สถานภาพสมรส ศาสนา จานวนสมาชกในครอบครว ระยะเวลาทพกอาศยอยในชมชน ภมลาเนา การเขาอบรมความรเรองอาชญากรรม ความสนใจ ทศนคตทมตอเจาหนาทหรอการมญาตพนองเปนตารวจ รปแบบทอยอาศย ความรเกยวกบอาชญากรรม ความสมพนธกบเจาหนาท ลกษณะทางสงคม การไดรบขอมลขาวสาร เปนตน เมอพจารณาปจจยทมผลตอการมสวนรวมในการปองกนปญหาอาชญากรรมและยาเสพตดสรปไดวา ปจจยดานการศกษาสงผลมากทสด รองลงมาคอปจจยดานเพศ ปจจยดานอาชพ ปจจยดานอาย รายได และความรเกยวกบอาชญากรรม เปนปจจยระดบแรกๆทมการศกษาวาสงผลตอการมสวนรวมในการปองกนปญหาอาชญากรรมและยาเสพตด ปจจยในระดบทรองลงมาไดแก ภมลาเนา การเขาอบรม ระยะเวลาทพกอาศยในชมชน และความสมพนธกบเจาหนาท

สงทเกยวเนองกบการศกษาในครงนกคอ ระดบของการการศกษา การใหความรความเขาใจในการปองกนปญหาอาชญากรรมและยาเสพตด รวมทงปจจยดานกระบวนการกคอการใหการฝกอบรมและการสรางเสรมประสบการณ รวมทงความสมพนธกบเจาหนาทนาจะเปนประเดนสาคญของการศกษาในครงน ดงแสดงตามตารางท 2.4

95

ตารางท 2.4 แสดงงานวจยทเกยวกบการมสวนรวมของชมชนและภาครฐในการปองกนปญหาอาชญากรรม

ลาดบ ผศกษา ชอเรอง ผลการศกษา

1

รฐศาสตร สงหเหลอง (2540)

การมสวนรวมในการปองกนอาชญากรรมของประชาชนในเขตพระโขนง

ประชาชนในเขตพระโขนงระดบบคคลและครอบครวมสวนรวมในการปองกนอาชญากรรมมาก ระดบชมชนอยในระดบปานกลาง ระดบความรวมมอโครงการชมชนสมพนธมนอย ปจจยทมผลตอการมสวนรวม ไดแก เพศ อาชพ รายได รปแบบทอยอาศย

2

รณณรงค สดกงวาล

(2544)

การมสวนรวมของประชาชนในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรม: กรณศกษาสถานตารวจภธรอาเภอเมอง จงหวดสมทรปราการ

กลมตวอยางสวนใหญเปนชาย อาย 36 ปขนไป ระดบการศกษามธยมศกษา อาชวะ อาชพคาขาย แรงงานรบจาง รายไดเฉลยตอเดอน 7,000 บาท ประสบการณคดอาชญากรรมจากการรบฟงบคคลรอบขาง อาศยอยในชมชน 5-10 ป ไมเปนสมาชดกลมใด มความตองการมสวนรวมในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรม มความพงพอใจในการปฏบตงานของตารวจมาก โดยเฉพาะดานปองกนและปราบปราม ดานการบรการในระดบมาก ดานสบสวนอยในระดบปานกลาง การมสวนรวมอยในระดบปานกลาง ดานการปองกนตนเองในระดบมาก ดานการแจงเบาะแสและดานสนบสนนมในระดบนอย ปจจยทมผล คอ ระดบการศกษา อาชพ ขอมลขาวสาร ประสบการณ ความพงพอใจตอการปฏบตการของตารวจ

3

สนทช กรกฎกาจร (2546)

การมสวนรวมของอาสาสมครตารวจบานดานการปองกนและ

การมสวนรวมของอาสาสมครตารวจบานดานการปองกนและปราบปรามอาชญากรรมอยในระดบมาก โดยเฉพาะดานรายงานความ

96

ตารางท 2.4 (ตอ) ลาดบ ผศกษา ชอเรอง ผลการศกษา

ปราบปรามอาชญากรรมในพนทเขตรบผดชอบของสถานตารวจภธร อาเภอเชยงแสน จงหวดเชยงราย

เคลอนไหว ดานบรการประชาชน ดานจราจร ดานปองกนและปราบปรามอาชญากรรม ดานชวยเหลอตารวจในการปฏบตหนาท ดานรกษาความสงบเรยบรอย การมสวนรวมในระดบปานกลางคอ ดานประสานงานระหวางตารวจและผนาชมชน ดานรวมคดและวางแผนการปองกนฯ ปจจยทมผลตอการมสวนรวม คอ ระดบการศกษา การไดรบการฝกอบรม ความคาดหวงในผลประโยชน ความคดเหนตอปญหาอาชญากรรม ความรความเขาใจในหนาท ปจจยทไมมผลตอการมสวนรวม คอ เพศ อาย อาชพ รายได ระยะเวลาทปฏบตหนาท

4

สมพล อครเดโชชย (2536)

ความรวมมอของประชาชนในการปองกนอาชญากรรมในเขตอาเภอเมองลาปาง

ประชาชนในเขตอาเภอเมอง ลาปาง มความสนใจในการปองกนอาชญากรรมพอสมควร ความรวมมอในการแจงเหต การใหขอมลขาวสารอยในระดบปานกลาง การเปนพยานในคดคอนขางนอย การปองกนโจรกรรมทตารวจเหนวาไดผล คอ การตดตงสญญานเตอนภย ตดไฟฟาสองสวาง รวรอบขอบชด ประชาชนจะชวยเหลอหากไมเปนอนตราย ความรวมมอของประชาชน โดย แนะนาเพอนบาน ชวยเหลอการจบกม แจงบาะแส เปนพยาน ภมหลงดานการศกษา และถนทอยอาศย การเคยเขาอบรม เขารวมกจกรรม ความสนใจตอปญหาอาชญากรรม และทศนคตตอเจาหนาทมความสมพนธกบความรวมมอฯ

97

ตารางท 2.4 (ตอ) ลาดบ ผศกษา ชอเรอง ผลการศกษา

5

ธรรมธรรม วนสข (2543)

การมสวนรวมในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรมของผนาชมชน: กรณศกษาอาเภอเมอง จงหวดบรรมย

ผนาชมชนมความพงพอใจในการปฏบตหนาทของตารวจในระดบปานกลาง ผนาชมชนมสวนรวมในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรมโดยรวมในระดบปานกลาง การมสวนรวมในการปฏบตกจกรรมมคะแนนเฉลยสงสด รองลงมาคอการวางและและตดสนใจ ดานการประเมนและตดตามผลมคะแนนตาทสด ปจจยทมผลตอการมสวนรวม คอ ประสบการณเกยวกบตารวจ การมญาตพนองคนรจกเปนตารวจ การไดรบขอมลขาวสารอาชญากรรม และความพงพอใจในการปฏบตหนาทของตารวจ

6

เพลนสข ทองคามน (2546)

การมสวนรวมของประชาชนในกจกรรมประชาคมหมบานตานยาเสพตด: ศกษาเฉพาะกรณตาบลมวงคา อาเภอพาน จงหวดเชยงราย

กลมตวอยางสวนใหญเปนหญง รอยละ 65.4 อายระหวาง 35-44 ป รอยละ 39.5 การศกษาระดบประถมศกษารอยละ 69.7 อาชพเกษตรกรรอยละ 60 รายไดพอๆกบรายจายรอยละ 43.2 มภาระหนสนรอยละ 77.8 การรวมกจกรรมตานยาเสพตดอยในระดบปานกลาง ความคดเหนตอการมสวนรวมในการตอตานยาเสพตดอยในระดบปานกลาง เพศ ระดบการศกษา การรบร ความตระหนก การมอดมการณประชาธปไตยและภาวะผนามผลตอการมสวนรวมของประชาชน

7

เทอดเกยรต วงศาโรจน

(2547)

การมสวนรวมในการปองกนอาชญากรรมของประชาชนในชมชน เทศบาลเมองราชบร

การมสวนรวมในการปองกนอาชญากรรมของชมชนอยในระดบปานกลาง การมสวนรวมวางแผน การมสวนรวมดานปฏบตกจกรรม และการมสวนรวมดานตดตามประเมนผล อย

98

ตารางท 2.4 (ตอ) ลาดบ ผศกษา ชอเรอง ผลการศกษา

อาเภอเมอง จงหวดราชบร

ในระดบปานกลาง แนวทางการมสวนรวมในการปองกนอาชญากรรมของประชาชนในชมชนเทศบาลเมองราชบรในภาพรวม พบวาอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดานพบวาทง 3 ดาน คอ การมสวนรวมดานการวางแผน การมสวนรวมดานปฏบตกจกรรม และการมสวนรวมดานการตดตามประเมนผล อยในระดบมากการมสวนรวมในการปองกนอาชญากรรมของหวหนาครวเรอนในชมชนเทศบาลเมองราชบร แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 เมอจาแนกตามระดบการศกษาและอาชพ สวนแนวทางการมสวนรวมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 เมอจาแนกตามเพศ

8

วรจกร จนทาทอง

(2548)

การมสวนรวมของประชาชนในการปองกนและปราบปรามยาเสพตด: ศกษาเฉพาะกรณเทศบาลนครอบลราชธาน จงหวดอบลราชธาน

กลมตวอยางสวนใหญเปนชายรอยละ 34.5 อาย 21-30 ป จบปรญญาตรรอยละ 65 รบราชการรอยละ 65 อาศยอยนอยกวา ปรอยละ44.5 รบร/ตระหนกปญหายาเสพตดมาก ผนาชมชนมภาวะผนาปานกลาง การมสวนรวมในระดบปานกลาง ปจจยทมผลตอการปองกนปราบปรามยาเสพตด ไดแก อาชพ รายได การรบรปญหายาเสพตด ความตระหนกในปญหา และภาวะผนา ปจจยทไมมผล ไดแก เพศ อาย ระยะเวลาทอย ตาแหนงทางสงคม

9 วรดล ขารตน (2549)

การมสวนรวมของผนาชมชนในกระบวนการเสรมสรางชมชนเขมแขง

กลมตวอยางเปนชายรอยละ77.8 อายระหวาง 30-60 ปรอยละ 81.3 จบมธยมศกษารอยละ 51.7 สมรสแลวรอยละ 79.5 ดารงตาแหนง

99

ตารางท 2.4 (ตอ) ลาดบ ผศกษา ชอเรอง ผลการศกษา

เพอการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด: ศกษาเฉพาะกรณ อาเภอควนโคน จงหวดสตล

ของผนาชมชน 1 ตาแหนงรอยละ 75 ประกอบอาชพเกษตรกรเปนหลกรอยละ 65.3 การมสวนรวมของผนาชมชนในกระบวนการเสรมสรางความเขมแขงเพอการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด อยในระดบปานกลาง ผนาสวนใหญมสวนรวมโดยการบรจาคทรพย ผนาสวนใหญมความรความเขาใจในการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด อยในระดบสง ความตระหนกในการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด อยในระดบปานกลาง ปญหาอปสรรคขนกบความรวมมอจากครอบครวของผเสพ ควรมการจดกจกรรมอยางตอเนอง ปจจยทมความสมพนธกบกระบวนการเสรมสรางชมชนเขมแขงในการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด ไดแก เพศ อาย การศกษา และความตระหนกของผนาชมชน

10

ฉลอง ภาคยภญโญ

(2540)

บทบาทของชมชนในการปองกนอาชญากรรม: กรณศกษาเฉพาะในเขตเทศบาลตาบลชมแพ จงหวดขอนแกน

ผตอบแบบสอบถามเปนหญงรอยละ 65.5 อาย 40 ป ขนไปรอยละ 41.8 สมรสแลวรอยละ 67.6 การศกษาระดบประถมศกษาปท 4 รอยละ 37.6 คาขายรอยละ 27.9 รายไดนอยกวาเดอนละ 2,500 บาท การความคมอาชญากรรมจากสภาพแวดลอมอยในระดบปานกลาง เชน ไฟฟาสองสวาง เมอพบการทาผดกฏหมายใหแจงตารวจอยในระดบมาก แตการปองกนคดวาเปนหนาทของตารวจฝายเดยว(ยงไมถกตอง) การรณรงคเสรมสรางความรวมมออย

100

ตารางท 2.4 (ตอ) ลาดบ ผศกษา ชอเรอง ผลการศกษา

ในระดบนอย การสนบสนนในการปองกนฯอยในระดบนอย ปญหาเรงดวน คอ ปญหายาเสพตด การพนน และลกทรพย ภาพลกษณของตารวจอยในระดบปานกลาง ความสมพนธกบตารวจอยในระดบปานกลาง ดานการเปนพยานอยในระดบมาก ตารวจชมชนสมพนธมสวนชวยในระดบปานกลาง และทาใหชมชนมความมนใจปลอดภยขนอยในระดบมาก ชมชนตองการใหแกไขปญหายาเสพตดอยางเรงดวน

11

ปรางคทพย เรงศรกล(2542)

การนามาตรการการปองกนอาชญากรรมโดยชมชนมาใชในเขตเทศบาลเมองหนองคาย จงหวดหนองคาย

กลมตวอยางเปนหญงรอยละ 55.2 อาย 31-40ป รอยละ 30.9 นบถอศาสนาพทธรอยละ 93.3 การศกษาระดบมธยมศกษารอยละ 34.8 คาขายหรอประกอบอาชพสวนตวรอยละ 29.4 รายไดครอบครวตอเดอน 2001-5000 บาทรอยละ 25 สมรสแลวรอยละ 52.1 เหนดวยอยางยงในการตดตงไฟฟาสองสวางและควรมมาตรการรกษาความปลอดภย เหนดวยกบการนามาตรการตางๆมาใช การสารวจประตหนาตางบาน เหนดวยอยางยงในการปฏบตตามกฏจราจรและเมอเหนการกระทาผดใหแจงตารวจ การปองกนตนเองและฟองรองอาชญากร เหนดวยอยางยงในการไมเดนตามลาพงเวลากลางคน และเหนดวยไมใหคนแปลกหนาเขาบาน ประชาชนควรมสวนรวมมอในการปองกนฯ และประสานความรวมมอกบเจาหนาท ชมชนควรมการฝกอบรม

101

ตารางท 2.4 (ตอ) ลาดบ ผศกษา ชอเรอง ผลการศกษา

เยาวชน เหนดวยอยางยงในการมสายตรวจ การมจดตรวจ ปญหาทควรเรงแกไขคอปญหายาเสพตด เจาหนาทเหนดวยอยางยงในการมสวนรวมของชมชน

12

อนษา เลศโตมาสกล และชาญคณต กฤตยาสรยะมณ (2552)

การศกษาหาแนวทางในการปองกนอาชญากรรมแบบไมเปนทางการ: กรณศกษาในเขตกรงเทพมหานคร

ปญหาในชมชน คอ ยาเสพตดและลกทรพย โดยยาเสพตดเกดกบเยาวชน สวยลกทรพยเกดจากการระบาดของยาเสพตดและแรงงานตางดาว มกมองวาปญหาอาชญากรรมเปนเรองของเจาหนาทยกเวนกลมผนาทเหนวาเปนปญหาของตน ใชการเสรมพนธะทางสงคมเพอใหเกด Active citizen ตารวจตองเปนตวขบเคลอนและสรางความสมพนธกบชมชน จดตงศนยประสานงานชมชน กระจายงานลงสชมชน การใหความรแกคนในชมชนเกยวกบการปองกนอาชญากรรมจากสภาพแวดลอม (CPTED) เชน การปรบสถานทใหโลง การจากดทางเขาออก การแบงพนทใหชดเจน การสรางระบบการบรหารจดการพนทสาธารณะอยางมประสทธภาพ เพอลดโอกาสของการเกดอาชญากรรม

2.8.2 งานวจยทเกยวกบศนยการเรยนร สาหรบการทบทวนวรรณกรรมในสวนของศนยการเรยนนนพบวาปญหาของศนยการ

เรยนซงสวนใหญเปนการจดต งของภาครฐโดยสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (สานกงาน กศน.) หรอทรจกกนในนามเดมวากรมการศกษานอกโรงเรยนสงกดกระทรวงศกษาธการนนมการดาเนนงานมานานหลายปประสบกบปญหาอปสรรคตางๆ อาท เชน การขาดแคลนงบประมาณ การขาดแคลนวสดอปกรณหรอสอการสอนตางๆ การขาดแคลน

102

ดานอาคารสถานท และการขาดแคลนบคคลากร เปนตน โดยมงานวจยทเสนอประเดนปญหาในเรองดงกลาวนหลายเรอง เชน งานของจรารตน เพชรจนทก (2541) งานของดสต สายทอง (2541) สถตย มาดสมบต (2548) งานของสมพงษ เรอนนะการ (2548) งานของกมลฉตร บารงตระกล (2548) งานของณรงค อภธนง (2551) และงานของ กอบกล กลบอาไพ (2552) ซงลวนแลวแตกลาวถงปญหาในรปแบบเดยวกน นอกจากปญหาดงกลาวยงมปญหาในดานอนๆ อก เชน สถต มาดสมบต (2548) ในการศกษาเรองการมสวนรวมของชมชนในการดาเนนการศนยการเรยนชมชน: ศกษาเฉพาะกรณศนยการเรยนชมชนเฉลมพระเกยรตวดโพธการาม ต.โพนสง อ.ปทมรตน จ.รอยเอด เสนอวาปญหาทปรากฏคอปญหาทางเศรษฐกจททาใหตองอพยพยายถน ปญหาการขาดผนา ซงสอดคลองกบงานของดสต ทองสาย (2541) เรองประสทธผลของการบรหารศนยบรการการศกษานอกโรงเรยนอาเภอ: กรณศกษา จงหวดพระนครศรอยธยาทระบวาปญหาของศนยการเรยนสวนหนงเกดจากการขาดผนา และงานของณรงค อภธนง (2551) เรองแนวทางสงเสรมการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาศนยการเรยนชมชน อาเภอเชยงแสน จงหวดเชยงราย ทระบวาปญหาของการสงเสรมการมสวนรวมของชมชนในการจดการศนยการเรยนชมชน สวนหนงเกดจาก กรรมการขาดประชม กรรมการไมมความรความเขาใจ การจดการศกษาไมตรงตามความตองการชมชน ขาดการประชาสมพนธ ขาดจตสานกใฝร ไมเหนความสาคญของศนยการเรยนร และงานของพระมหาสนท สทนต (2544) เรองการมสวนรวมของผนาชมชนสาหรบการพฒนาศนยการเรยนชมชนในเขตพนทฝงธนบร ทระบวาศนยฯขาดความพรอมในดานอปกรณ หนงสอ และงบประมาณ ปญหาในดานสภาพแวดลอม การไมไดรบความสนใจจากชมชน คณะกรรมการทางานไมตอเนอง กรรมการขาดประสบการณและไมมความรเรองระบบการศกษา และขาดครทมประสบการณ ซงพอสรปไดวาปญหาหลกของการบรหารจดการศนยการเรยนนนมประเดนใหญๆ คอ การขาดแคลนงบประมาณ การขาดแคลนวสดอปกรณหรอสอการสอนตางๆ การขาดแคลนดานอาคารสถานท การขาดแคลนบคคลากร การขาดผนา และการขาดความรวมมอจากชมชนดงแสดงตามตารางท 2.5

103

ตารางท 2.5 แสดงงานวจยทเกยวกบศนยการเรยนร ลาดบ ผศกษา ชอเรอง ผลการศกษา

1

จรารตน เพชรจนทก (2541)

ศกษาการบรหารศนยการเรยนชมชนกรมการศกษานอกโรงเรยน กระทรวงศกษาธการ ทไดรบรางวลดเดนระดบจงหวด: ศกษาเฉพาะกรณศนยการเรยนชมชนบานหนโคน ตาบลหนโคน อาเภอจกราช จงหวดนครราชสมา

เปนการศกษาทใชชมชนเปนฐาน ครประจากลมทาหนาทเสนอและจดกจกรรมรวมกบชมชนและเชญชมชนเขามามสวนรวมกบศนย ปญหาเรองของเวลาในการทากจกรรม ปญหาดานงบประมาณ ปญหาดานวสดอปกรณ ขนตอนการเบกจายลาชา การออกหลกฐานการศกษาลาชา

2

ดสต ทองสาย(2541)

ประสทธผลของการบรหารศนยบรการการศกษานอกโรงเรยนอาเภอ: กรณศกษา จงหวดพระนครศรอยธยา

ความสาเรจของการจดศนยการเรยนและเครอขายการเรยนรทเปนวถชวตมความสาเรจในระดบปานกลาง การจดการศกษาตามอธยาศยมความสาเรจปานกลาง ปจจยทเกยวของตอความสาเรจ คอ ขาดความรวมมอจากหนวยงานทเกยวของ ขาดภาวะผนา ขาดบคคลากร ขาดงบประมาณ ขาดสอการเรยน

3

สถต มาดสมบต(2548)

การมสวนรวมของชมชนในการดาเนนการศนยการเรยนชมชน: ศกษาเฉพาะกรณศนยการเรยนชมชนเฉลมพระเกยรตวดโพธการาม ต.โพนสง อ.ปทมรตน จ.รอยเอด

ปญหาทางเศรษฐกจตองอพยพยายถน ปญหาขาดผนาและพระสงฆ ปจจยทสงเสรมไดแก การเปนชนบท ชมชนขนาดเลกมความผกพนใกลชดกนเปนเครอญาต ศรทธาเจาอาวาส บคคลากรมความสามารถ ระดบการมสวนรวมมแตกตางกน แนวทางการสงเสรมการมสวนรวม คอ ทางานเสยสละโปรงใส สงเสรมกจกรรมตามพนฐานประเพณ

104

ตารางท 2.5 (ตอ) ลาดบ ผศกษา ชอเรอง ผลการศกษา

ตอบสนองความตองการของชมชน การมคณะกรรมการทหลากหลาย

4

สมพงษ เรอนนะการ(2548)

ความสมพนธระหวางปจจยและประสทธผลการบรหารศนยการเรยนชมชนของศนยการศกษานอกโรงเรยน จงหวดลพบร

ปจจยทงภายในและภายนอกมผลตอการบรหารในดานการบรหารและการจดการ การบรหารกจกรรมการศกษานอกระบบ และการบรหารกจกรรมการศกษาตามอธยาศย ปญหาภายในไดแก ดานเนอหา ดานบคลากร ดานสอและอปกรณ ดานงบประมาณ

5

กมลฉตร บารงตระกล(2548)

ปญหาและแนวทางแกไขในการปฏบตงานของครประจาศนยการเรยนชมชน สงกดศนยการศกษานอกโรงเรยน กรงเทพมหานคร 4

ปญหาของครสวนใหญเกดจาก สถานท งบประมาณ การเรยนการสอนและระบบการเรยน งานดานเอกสารและธรการ ควบคมนกเรยนไมได ขาดการตรงตอเวลา เทคโนโลย ความสามารถของคร และบคลกภาพ

6

ณรงค อภธนง(2551)

แนวทางสงเสรมการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาศนยการเรยนชมชน อาเภอเชยงแสน จงหวดเชยงราย

แบงออกเปนขนตอนตางๆ ขนใหขอมลขาวสารโดยเสยงตามสายอยในระดบมาก ขนรบฟงความคดเหนอยในระดบมากโดยผอ.ศนย ขนความรวมอโดยใหครมสวนในการคดเลอกกรรมการอยในระดบมาก ขนเสรมอานาจ โดยจดทาแผนสงเสรมการศกษาของชมชนตลอดชวตตลอดภาคอยในระดบมากทสด ปญหามดงน กรรมการขาดประชม กรรมการไมมความรความเขาใจ การจดการศกษาไมตรงตามความตองการชมชน ขาดการประชาสมพนธ ขาดจตสานกใฝร ไมเหน

105

ตารางท 2.5 (ตอ) ลาดบ ผศกษา ชอเรอง ผลการศกษา

ความสาคญของศนย ขาดงบประมาณ 7

กอบกล กลบอาไพ(2552)

การบรหารจดการศนยการเรยนชมชนของครประจาศนยการเรยนชมชนสถานศกษา สงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงหวดนครศรธรรมราช

การบรหารจดการศนยอยในระดบดมาก ดานปจจยมคาเฉลยสงสด รองลงมาคอดานผลผลต และดานกระบวนการ ดานผลผลตพบวาผเรยนไมสามารถเรยนรดวยตนเองไดอยางตอเนอง เพราะขาดความรพนฐาน และไมสามารถเขารวมกจกรรมไดครบ ขาดระเบยบ ขาดความรบผดชอบ ไมมความตระหนกในคณคาหรอประโยชนในกจกรรมการเรยนร ทาใหสอบตก ดานกระบวนการขาดการสารวจปญหาและความตองการของชมชน ขาดการนเทศนตดตาม ภาคเครอขายไมใหความรวมมอในกจกรรม ขาดการสนบสนนดานทรพยากร คณะกรรมการและผเกยวของไมพฒนา ดานปจจยสภาพอาคาร สงแวดลอมไมเออตอการเรยนร อยหางไกลชมชน สงอานวยความสะดวกไมเพยงพอ ไมมงบประมาณ ไมมขอมลสารสนเทศ

8

สถต มาดสมบต(2548)

การมสวนรวมของชมชนในการดาเนนการศนยการเรยนชมชน: ศกษาเฉพาะกรณศนยการเรยนชมชนเฉลมพระเกยรตวดโพธการาม ต.โพนสง อ.ปทมรตน จ.รอยเอด

ปญหาทางเศรษฐกจตองอพยพยายถน ปญหาขาดผนาและพระสงฆ ปจจยทสงเสรมไดแก การเปนชนบท ชมชนขนาดเลกมความผกพนใกลชดกนเปนเครอญาต ศรทธาเจาอาวาส บคคลากรมความสามารถ ระดบการมสวนรวมมแตกตางกน แนวทางการสงเสรมการม

106

ตารางท 2.5 (ตอ) ลาดบ ผศกษา ชอเรอง ผลการศกษา

สวนรวม คอ ทางานเสยสละโปรงใส สงเสรมกจกรรมตามพนฐานประเพณ ตอบสนองความตองการของชมชน การมคณะกรรมการทหลากหลาย

9

พระมหาสนท สทนต(2544)

การมสวนรวมของผนาชมชนสาหรบการพฒนาศนยการเรยนชมชนในเขตพนทฝงธนบร

ผนาชมชนมสวนรวมในทกขนตอนของกระบวนการพฒนาศนยการเรยนโดยเฉพาะการกาหนดนโยบายและการวางแผน การบรหาร งบประมาณ การมสวนรวมในการจดกจกรรม และการมสวนรวมในการประเมนผลขอเสนอแนะใหสารวจความพรอมของศนย ใหแตละศนยทาการคดเลอกครประจาการเอง ควรจดโครงการบณฑตอาสา และควรวางระเบยบและวธปฏบตใหชดเจน ศนยขาดความพรอมในดานอปกรณ หนงสอ และ งบประมาณ ปญหาในดานสภาพแวดลอม การไมไดรบความสนใจจากชมชน คณะกรรมการทางานไมตอเนอง กรรมการขาดประสบการณและไมมความรเรองระบบการศกษา ขาดครทม ประสบการณ คณลกษณะทวไปของผนาชมชนมผลอยางมนยยะสาคญ เชน อาย รายได ตาแหนงทางสงคม ตาแหนงในศนยการเรยน ความคาดหวง เปนตน

107

2.8.3 งานวจยทเกยวกบความรวมมอของชมชนในการบรหารศนยการเรยนร ในดานความรวมมอของชมชนในการบรหารจดการศนยการเรยนนนพบวามทงทใหการม

สวนรวมระดบมากและระดบปานกลาง พยวาจากการศกษาของ เฉลยว วาปกง (2549) และการศกษาของณรงค อภธนง (2551) ทระบวาชมชนมสวนรวมในการบรหารจดการศนยการเรยนในระดบมาก และงานของ ดสต ทองสาย (2541) บญสง บญเทศ (2543) และสนทร คาเวบญ (2545) ทระบวาชมชนมสวนรวมในการบรหารจดการศนยการเรยนในระดบปานกลาง ซงปจจยทมผลตอการมสวนรวมไดแก อาย ระดบการศกษา อาชพ ระยะเวลาทอยในชมชน ความรและความเขาใจตอการดาเนนงานของศนย ตาแหนงทางสงคม ตาแหนงในศนย และความคาดหวง ซงปจจยดงกลาวเปนตวแปรตอการมสวนรวมในการบรหารจดการศนยการเรยน ดงนนการดาเนนการศกษาในครงนควรมขอมลบรบทของชมชนในประเดนดงกลาวเพอการพจารณาถงแนวทางการมสวนรวมของชมชนในการบรหารจดการศนยการเรยน นอกเหนอไปจากประเดนของ สถานท วสดอปกรณ สอการเรยน งบประมาณ และบคคลากร สงทเนนเปนพเศษคอในการศกษาครงนศนยการเรยนทจะจดตงขนนนเปนศนยประเภทชมชนเปนฐานดงนนสงทตองดาเนนการกคอการศกษาปญหาและความตองการของชมชนเปนหลก

สาหรบแนวคดในงานวจยทเกยวของประกอบดวย งานวจยทเกยวกบการมสวนรวมของชมชน ประชาชน และภาครฐในการปองกนปญหาอาชญากรรม ผวจยการเรยนร ความรวมมอของชมชนในการบรหารศนยการเรยนร สามารถนามาสงเคราะหและนามาเปนแนวทางในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนดงตารางท 2.6 ตารางท 2.6 แสดงงานวจยทเกยวกบความรวมมอของชมชนในการบรหารศนยการเรยนร

ลาดบ ผศกษา ชอเรอง ผลการศกษา 1

เฉลยว วาปกง (2549)

การมสวนรวมในการบรหารศนยการเรยนชมชน ของคณะกรรมการศนยการเรยนชมชน จงหวดบรรมย

สภาพการมสวนรวมอยในระดบมาก ดานการนามคะแนนสงสด รองลงมาคอดานการวางแผน การจดองคกร และการควบคม การประเมนจากภายนอกมระดบนอยทสด เชนเดยวกบดานของปญหา การขาดระเบยบและขอกาหนด ขาดความชดเจนในหนาท เสนอใหเชญผทรงคณวฒมารวมเปนกรรมการ

108

ตารางท 2.6 (ตอ) ลาดบ ผศกษา ชอเรอง ผลการศกษา

2

ณรงค อภธนง(2551)

แนวทางสงเสรมการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาศนยการเรยนชมชน อาเภอเชยงแสน จงหวดเชยงราย

แบงออกเปนขนตอนตางๆ ขนใหขอมลขาวสารโดยเสยงตามสายอยในระดบมาก ขนรบฟงความคดเหนอยในระดบมากโดยผอ.ศนย ขนความรวมอโดยใหครมสวนในการคดเลอกกรรมการอยในระดบมาก ขนเสรมอานาจ โดยจดทาแผนสงเสรมการศกษาของชมชนตลอดชวตตลอดภาคอยในระดบมากทสด ปญหามดงน กรรมการขาดประชม กรรมการไมมความรความเขาใจ การจดการศกษาไมตรงตามความตองการชมชน ขาดการประชาสมพนธ ขาดจตสานกใฝร ไมเหนความสาคญของศนย ขาดงบประมาณ

3

บญสง บญเทศ (2543)

การมสวนรวมของกรรมการศนยการเรยนชมชนในการดาเนนงานศนยการเรยนชมชน: ศกษาเฉพาะกรณ จงหวดมกดาหาร

ประชากรมสวนรวมในระดบปานกลาง การวมกาหนดปญหาชมชนมคาเฉลยสงสด การประเมนผลมคาตาสด ปจจยทมผลตอการมสวนรวม คอ อาย ระดบการศกษา อาชพ ระยะเวลาทอยในชมชน ความรและความเขาใจตอการดาเนนงาน

4

สนทร คาเวบญ (2545)

ความคดเหนของคณะกรรมการองคการบรหารสวนตาบล ตอการมสวนรวมในงานการศกษานอกโรงเรยนดานการดาเนนงานศนยการเรยนชมชนในจงหวดเพชรบร

ระดบการมสวนรวมทง 4 ดานอยในระดบปานกลาง การมสวนรวมดานการดาเนนงานมคาเฉลยมากทสด การมสวนรวมในการดาเนนงานศนยการเรยนม 4 ดาน คอ รวมตดสนใจ รวมในการดาเนนงาน รวมรบผลประโยชน และรวมในการประเมนผลอยในระดบปานกลาง

109

ตารางท 2.6 (ตอ) ลาดบ ผศกษา ชอเรอง ผลการศกษา

5

นงนช กมล(2542)

แนวทางการจดศนยการเรยนร

จดศนยการเรยนเปนเอกเทศ อยในชมชน องคกรและผนาชมชนมสวนรวม จดกจกรรมทงสายสามญ อาชพ และตามอธยาศย ครเปนผมความร เสยสละ อดทน มนษยสมพนธด สรางทองถนพฒนาและสงเสรมสนบสนนดานการศกษา เพอยกระดบคณภาพชวตของคนในชมชน

2.9 แนวคดนาในการศกษา การศกษาวจยเรอง รปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด ศกษากรณชมชนธรณคา ใชแนวคดนาในการศกษา 4 ดาน มรายละเอยดดงน

2.9.1 ดานรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดทเหมาะสมประกอบดวย

2.9.1.1 บรบทของชมชน ไดแก 1)สภาพแวดลอมของชมชน ทาเล ทตงการตงถนฐานของครวเรอน เสนทางคมนาคม 2)โครงสรางของชมชนประกอบดวย ระบบเครอญาต การรวมกลม ระบบ การศกษา ระบบสาธารณะสข ระบบเศรษฐกจ 3)โครงสรางอานาจไดแก กลมอานาจในชมชน 4)บทบาทผนาในเรองของภาวะผนาในประเดน ประกอบดวย การทามาหากน ศาสนา ปญหาสวนรวม การนาสารวจ การรวบรวมขอมลองคความรภมปญญา การรวบรวมนกปฏบตในการปองกนแกไขปญหา การใชเทคนควธการ การใชกลไกลทางวฒนธรรมประเพณ 4) ความขดแยงของสมาชกอานาจ ผลประโยชน 5) วฒธรรมชมชน 6) การหลอหลอมเสรมสรางไดแก คานยมดานการปองกนแกไขปญหา ยาเสพตดและความร 7) การใชทนทมอยในชมชนไดแกทนทางสงคม ทนทางวฒนธรรม/ ทน ทางสญลกษณและเครอขาย 8) การขบเคลอนและการบรหารศนยการเรยนรตางๆ ของชมชนทมอยแลว

2.9.1.2 รปแบบศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดโดยไดนาองคประกอบของแนวคดมาผสมผสานและพฒนาเปนรปแบบของศนยการเรยนรในการปองกนยา

110

เสพตดของชมชนการศกษาครงนแบงแนวคดออกเปน 3 สวน คอสวนทหนงคอภาครฐประกอบดวย 1) แนวคดของกรมการศกษานอกโรงเรยนไดนาองคประกอบในดานศนยการเรยนรในรปแบบผสมผสาน (Integrated-Based) ซงเปนการจดการศกษาในระบบ นอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย 2) แนวคดของกองบญชาการตารวจปราบปรามยาเสพตดไดนาองคประกอบการประสานความรวมมอกบหนวยงานของรฐหรอองคกรอนทเกยวของกบงานปองกนและปราบปรามยาเสพตด 3) สานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตดไดนาองคประกอบดานการบรการเพอสงเสรมและสนบสนนหนวยงานหรอองคกร ทงภาครฐ เอกชน ตลอดจนประชาชนทวไป 4) TK Park อทยานการเรยนร ไดนาองคประกอบในการจดรปแบบของศนยการเรยนรไดนาองคประกอบในการสอสารสนเทศททนสมยมาใชเพอกอใหเกดการตนตวและ เรยนร 5) โครงการ D.A.R.E. ประเทศไทย (Drug Abuse Resistance Education) ไดนาองคประกอบหลกการปองกนนาหนาการปราบปราม เปนการรวมพลงของสถาบนทมบทบาทสาคญในสงคม ไดแก สถาบนตารวจ สถาบนการศกษาและสถาบนครอบครว 6) สถาบนธญญารกษไดนาองคประกอบแนวคดเกยวกบโครงการบรณาการเครอขายการปองกนและแกไขยาเสพตดในชมชน สวนทสองภาคประชาชน ประกอบดวย 1) มลนธปองกนและปราบปรามยาเสพตดไดนาองคประกอบการดาเนนกจกรรมสาธารณกศลทเปนประโยชนตอผดอยโอกาสหรอผประสบภยพบต 2)โครงการ To Be Number One ไดนาองคประกอบการรณรงคปลกจตสานกและสรางกระแสนยมทเออตอการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด ในกลมเยาชนโดยไมยงเกยวกบยาเสพตด เพอสนบสนนเยาวชนและชมชนจดกจกรรมสรางสรรค สวนทสามรปแบบหนวยงานในตางประเทศ คอ รปแบบและการขบเคลอนการบรหารการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดของประเทศมาเลเซย ไดนาองคประกอบทเนนเกยวกบความรวมมอของชมชนในการปองกนมากกวาการปราบปราม เนนยทธศาสตรการสรางจตสานกของชมชน ทงนมเปาหมายเพอการลดผคาและผ เสพใหลดลงจากทกลาวขางตนผศกษาไดนามาผสมผสานเปนรปแบบของศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

2.9.1.3 กระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดมแนวคดนา 2 แนวคดไดแกแนวคดเกยวกบการพฒนาเชงปฏบตการโดยนาองคประกอบดานการขบเคลอนโดยมการเตรยมความพรอมของชมชนคอ 1) ขนการตระหนกในชองวาง (Consciousness Gap) หมายถง การปลกจตสานกทาใหผนาและสมาชกในชมชนตระหนกถงความสาคญและผลกระทบของปญหายาเสพตดทมตอชมชน 2) ขนมความตองการเปลยนแปลงอยางมขอบเขต (Aspiration Frontier) หมายถง การทชมชนไดตระหนกถงปญหายาเสพตดแลวจะตองมการขบเคลอนใหเกดการปองกนแกไขโดยนาสงทชมชนภาคภมใจทงในอดตและปจจบน

111

เชน การรวมแรงรวมใจของบรรพบรษในการกอตงชมชนเชนการทชมชนไดรบรางวลในดานตางๆ เพอเสรมสรางเปนแรงจงใจ 3) ขนใหเกยรตไมสรางความรสกแปลกแยก (De-Alienation) โดยการสรางความรสกใหสมาชกของชมชนเหนวาตนมเกยรตและมความสาคญในการชวยแกไขปญหายาเสพตดซงเปนปญหาของสวนรวม 4) ขนการมสวนรวม (Participation) หมายถง สมาชกตองเขามามสวนรวมอยางแทจรง เชน สวนรวมในการตดสนใจทกขนตอน และ 5) ขนสามารถพงตนเอง (Self - Reliance) เมอผานกระบวนการทงหมดขางตนแลวจะทาใหสมาชกชมชนสามารถพงตนเองไดในดานตางๆ เชนดานวตถชมชนสามารถมอปกรณ/เครองมอเครองใชหรอสงทจาเปนทตองใชในการขบเคลอนการแกไขปญหายาเสพตด มจตใจทเขมแขงมความรและสตปญญาในการปองกนแกไขปญหายาเสพตด 6) ขนคานงถงสวนรวมรวมกน (Collective Personality Society) หมายถงสมาชกของชมชนมความพรอมและแกไขปญหายาเสพตดไดแลวจะตองขยายวงเพอชวยเหลอผอนดวย จตอาสา รวมถงการนาแนวคดทเกยวกบการเสรมสรางชมชนเขมแขงเพอปองกนแกไขปญหา ยาเสพตดโดยนา แนวคดเกยวกบยตธรรมชมชน มหลกการสาคญ 3 ประการ คอ 1 ) การแกไขฟนฟผกระทาผดในชมชน โดยชมชนและเพอชมชน 2)การระงบขอพพาทหรอการจดการกบความขดแยงดวยกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท และ3) การปองกนปญหาอาชญากรรมโดยใชหลกความยตธรรมเชงสมานฉนท โดยมเปาหมายเพอลดอาชญากรรมและความหวาดกลวในอาชญากรรม ขณะเดยวกนเปนการสรางความแขงแกรงใหกบชมชนในการปกปองคมครองตนเอง สาหรบแนวคดเกยวกบการบรหารจดการศนยการเรยนรไดนาองคประกอบ ประกอบดวย Plan คอการวางแผนทด Do คอ การปฏบตงานทมประสทธภาพ Check คอการประเมนผลการปฏบตงานและ Action คอการปรบปรงการปฏบตงาน (PDCA) มาเปนแนวทางในการขบเคลอนศนยการเรยนร

2.9.2 ดานความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรของชมชน ดานความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนประกอบดวย 1) ดานเศรษฐกจ

ไดแกความพอเพยงของงบประมาณ อปกรณ เครองมอเครองใชในการจดตงศนยการเรยนร 2) ดานสงคมไดแกความเปนเครอญาต การรวมกลมและเครอขาย 3) ดานการเมองไดแกผนาชมชนทเปนทางการและไมเปนทางการ 4) ดานเทคนคไดแกการถายทอดความรเกยวกบยาเสพ

2.9.3 การเตรยมความพรอม ในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนร สาหรบการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรนนมรายละเอยด

ดงน 1) อาคารสถานททเหมาะสมและเปนศนยรวมของสมาชกชมชน2) ปจจยการจดการ เชน Plan

112

Do Check Action (PDCA) 3) เนอหา กรณศกษาเชนการจดทาสอการเรยนการสอนในรปแบบตางๆ เชน วดทศน แผนพบซงมเนอหาเกยวกบพษภยและการปองกนยาเสพตดในชมชน4) ปราชญผร ไดแกผทมความรภายในชมชนหรอวทยากรจากภายนอกชมชนตลอดจนเจาหนาททเกยวของ

จากแนวคดนาในการศกษารปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด ศกษากรณชมชนธรณคา สามารถแสดงไดตามภาพท 2.13

PDCA

บรบทของชมชน 1.สภาพแวดลอมของชมชน

ทาเล/ทตง/การตงถนฐานของครวเรอน/ เสนทางคมนาคม 2.โครงสรางของชมชน ระบบเครอญาต/การรวมกลม/ระบบ การศกษา/ระบบสาธารณะสข/ระบบเศรษฐกจ 3.โครงสรางอานาจ

กลมอานาจในชมชน 4.บทบาทผนาในเรองของภาวะผนาในประเดน

การทามาหากน/ศาสนา/ปญหาสวนรวม/การนาสารวจ /การรวบรวมขอมลองคความรภมปญญา/ การรวบรวมนกปฏบตในการปองกนแกไขปญหา/ การใชเทคนควธการ/การใชกลไกลทางวฒนธรรมประเพณ 5.ความขดแยงของสมาชก

อานาจ/ผลประโยชน 6.วฒธรรมชมชน 7.การหลอหลอมเสรมสราง

คานยมดานการปองกนแกไขปญหา ยาเสพตดและความร 8.การใชทนทมอยในชมชน ไดแกทนทางสงคม/ ทนทางวฒนธรรม/ ทน ทางสญลกษณและเครอขาย 9.การขบเคลอนและการบรหารศนยการ

เรยนรตาง ๆ ของชมชนทมอยแลว

การขบเคลอนการพฒนาในระดบปฏบตการในพนทชมชน 1.ตระหนกถงความสาคญของปญหายาเสพตด 2.การรวมแรงรวมใจของบรรพบรษในการกอต งชมชนและความภาคภมใจเ ชน ชมชนไดรบรางวล ต า งๆ มาเสรมสรางเปนแรงจงใจ 3.รสกมเกยรตและมความสาคญในการแกไขปญหายา เสพตดซง เ ปนปญหาสวนรวมของชมชน 4.มสวนรวมอยางแทจรง เชนมสวนรวมในการตดสนใจในทกขนตอน 5.มจตใจทเขมแขงและมความรและสตปญญา 6.สมาชกของชมชนมความพรอมตองขยายวงเพอชวยเหลอผอนและมจตอาสา กระบวนการยตธรรมชมชน 7.การแกไขฟนฟ

8.การระงบขอพพาทดวยกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท 9.การสรางความแขงแกรงใหกบชมชน

ภาพท 2.13 แนวคดนาในการศกษา แหลงทมา: พฒนาโดยผวจย, 2555

กระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนร

PDCA

PDCA PDCA

113

บทท 3

การออกแบบวจยและวธการวจย

การศกษาวจยเรองรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดศกษากรณชมชนธรณคา เปนการศกษาปรากฏการณทางสงคม (Social Phenomena) โดยใช ระเบยบวธการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) เปนการศกษาขอมลเชงลก เนนการบรรยายเชงพรรณนาเพอใหไดขอมลทถกตอง ลกซง แสวงหาความจรงของพนทเปาหมายทมขอบเขตเฉพาะ การศกษาครงน ผวจยไดทาการศกษาจากเอกสารทเกยวของกบชมชนทเลอกมาเปนกรณศกษา คอ ตารา บทความ งานวจย วทยานพนธ และอนๆ และศกษาปรากฏการณทางสงคมของชมชนทเปนกรณศกษา ตามแนวทางการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) เพอใหไดขอมลทถกตอง มความละเอยดลกซง การศกษาวจยนมงศกษาประเดนเกยวกบ 1) ทศนะของชมชนทมตอรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด 2) ความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด 3) การเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนของชมชนในการปองกนยาเสพตด ทงน เพอทาความเขาใจในประเดนดงกลาวและ ชมชนสามารถทจะนาความรทไดรบจากศนยการเรยนรมาใชในการปองกนปญหายาเสพตดตอไป เพอทาความเขาใจเกยวกบรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตตดทเหมาะสมของชมชน ในบทนจงประกอบดวยการแสดงขนตอนและรายละเอยดในการศกษา โดยนาเสนอตามลาดบดงน

3.1 ขนตอนในการศกษา 3.2 การเลอกพนทในการศกษา 3.3 กลมเปาหมายและผใหขอมลทสาคญในการศกษา 3.4 วธการเกบรวบรวมขอมล 3.5 แนวประเดนการสมภาษณเจาะลก 3.6 การตรวจสอบขอมล 3.7 การวเคราะหขอมล

115

3.1 ขนตอนในการศกษา

ในการศกษา ผวจยจาแนกการศกษาออกเปน 4 ขนตอน ดงน 3.1.1 ขนตอนท 1 ผวจยไดรวบรวมขอมลเอกสารวชาการทเกยวของกบรปแบบและกระบวนการขบเคลอน

การบรหารศนยการเรยนรเพอปองกนยาเสพตดของชมชน โดยจาแนกเปนหมวดหมและสงเคราะหขอมลออกเปนรปแบบและการบรหารศนยการเรยนรเพอปองกนยาเสพตดของชมชน ความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรเพอปองกนยาเสพตดและการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

3.1.2 ขนตอนท 2 การศกษารปแบบและการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรเพอปองกนยาเสพตดของ

ชมชน ขนตอนนผวจยนาขอมลจากขนตอนท 1 มาศกษาอยางละเอยดในพนทเปาหมาย โดยใชวธการศกษาวจยเชงปรมาณ เพอเกบรวมรวมขอมลทวไปของชมชน สมาชกของชมชน และบรบทของชมชน ใชวธการวจยเชงคณภาพ เพอศกษารปแบบและการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด ความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดและการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดโดยใชเทคนควธการ การประเมนสภาวะชมชนอยางเรงดวน(Rapid Rural Appraisal) การสมภาษณแบบเจาะลก และการสงเกตแบบมสวนรวม เปนเครองมอในการศกษา

3.1.3 ขนตอนท 3 การพฒนารปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการ

ปองกนยาเสพตดของพนทเปาหมาย โดยนาขอมลจากขนตอนท 1 และขนตอนท 2 มาประกอบการวเคราะห และสงเคราะหรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนร

3.1.4 ขนตอนท 4 การนาเสนอรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนใน

การปองกนปญหายาเสพตดใหกบชมชนโดยการใชเทคนคการสนทนากลม (Focus Group) กบผให

116

ขอมลทสาคญเพอทดสอบใหไดรปแบบทเปนทยอมรบและเหมาะสมกบชมชนและเปนแนวทางในการดาเนนการใหชมชนอนนาไปประยกตใชเพอลดปญหายาเสพตด และยกระดบคณภาพสงคมใหมคณภาพตอไปแสดงตามภาพท 3.1

ภาพท 3.1 แสดงขนตอนการวจย แหลงทมา: พฒนาโดยผวจย, 2555.

ขนตอนท 1 รวบรวมขอมลดานเอกสารวชาการทเกยวของกบรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพ ความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรของชมชน และการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชน

ขนตอนท 2 ศกษารปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด ความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรของชมชน การเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในพนทเปาหมาย โดยใชเครองมอการศกษาตามทกาหนดไว

ขนตอนท 3 การพฒนารปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด โดยการนาขอมลจากขนตอนท 1 และขนตอนท 2 มาวเคราะหและสงเคราะห เพอพฒนาใหไดรปแบบทเหมาะสม

ขนตอนท 4 การนาเสนอรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนเพอการปองกนยาเสพตดทสมบรณ โดยใชเทคนคสนทนากลมกบผใหขอมลสาคญเพอเปนแนวทางใหชมชนอนนาไปประยกตใช

117

3.2 การเลอกพนทในการศกษา

การเลอกพนทในการศกษาเปนการเลอกศกษาปรากฏการณทางสงคมทเกดขนในพนท ซงเปนพนทตวอยางในหลายดาน ดงน

3.2.1 มระบบการจดการทเปนขนตอน ระบบการจดการมลกษณะการทางานในรปแบบของการวางแผน การทากจกรรม การ

ตดตามผลและการพฒนางานใหมโดยขยายผลจากงานเดม โดยมลกษณะของความรวมมอ 3 องคกรทสมพนธกน ไดแก โรงเรยน ชมชน และมสยด

3.2.2 ไดรบรางวล ชมชนไดรบรางวลชนะเลศในเขตบรพากรงเทพมหานครทมการแบงเขตและมการแขงขน

ชมชน ไดรบโลพระราชทานชมชนชนะเลศในการรวมใจสภยเศรษฐกจ ระดบกรงเทพมหานคร ป พ.ศ. 2541 เปนตนซงแสดงใหเหนถงความพรอมและศกยภาพของชมชนในดานตางๆ

3.2.3 เปนพนทมการดาเนนชวตตามหลกเศรษฐกจพอเพยง

จากทไดกลาวมาขางตนทาใหผวจยสนใจศกษาปรากฏการณทเกดขนในดานการปองกนยาเสพตดในทองท ซงเปนหนงในปญหาสงคมทมความรายแรง ทงนเปนการศกษารปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดเพอทจะไดนาไปปองกนและแกไขปญหายาเสพตดทเกดขน อกทงผวจยยงไมพบงานวจยใด ททาการศกษาดานการปองกนปญหายาเสพตดในพนทชมชนตวอยาง

สาหรบพนททศกษาดานการปองกนปญหายาเสพตดในพนทกรงเทพมหานคร มเกณฑในการคดเลอก ดงน

1) เปนพนทชมชนตวอยางทมการดาเนนกจกรรมตางๆ อยางตอเนอง และมลกษณะเปนชมชนทพงพาตนเอง ตามหลกเศรษฐกจพอเพยง

2) เปนพนทชมชนทมกระบวนการจดการ กระบวนการเรยนรทเดนชด และนาองคความรตางๆ ทไดมาในการจดระบบชมชน รวมถงการแกไขปญหาตางๆ ทาใหชมชนเปนสงคมคณภาพ (Social Quality)

118

3.3 กลมเปาหมายและผใหขอมลทสาคญในการศกษา การคดเลอกกลมเปาหมายทใชในการศกษาเปนการคดเลอกแบบเจาะจงโดยใชวธคดเลอก

เพอทาใหมองเหนภาพรวมของชมชนไดชดเจน มมมมองแตกตางและหลากหลายอกทงยงไดมการตรวจสอบความเทยงตรงของขอมลดวย โดยกาหนดดงน

3.3.1 กลมเปาหมายเปนสมาชกทอยอาศยหรอเปนเจาหนาททเกยวของในการกากบดแลชมชนในดานตางๆ

3.3.2 กลมผใหขอมลทสาคญซงเจาะจงคดเลอกจากกลมเปาหมายโดยมคณสมบตเพมเตมในแตละกลมดงน

3.3.2.1 กลมผนาชมชน/หวหนาศนยการเรยนรทมคณสมบตอยอาศยในชมชนมระยะเวลามากกวา 10 ป จานวน 7 คน

3.3.2.2 กลมสมาชกตองมคณสมบตอยอาศยในชมชนมระยะเวลามากกวา 10 ปจานวน 7 คน

3.3.2.3 กลมเจาหนาททมหนาทเกยวของและมความสมพนธอนดกบชมชน จานวน 7 คน 3.4 วธการเกบรวบรวมขอมล

ผวจยใชวธการเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย 2 ประเดนหลก คอการรวบรวมขอมลดานเอกสาร และการรวบรวมขอมลจากการศกษาเชงคณภาพและเชงปรมาณ มรายละเอยดดงน

3.4.1 การรวบรวมขอมลดานเอกสาร (Documentary Data)

ผวจยไดรวบรวมขอมลดานเอกสาร คอ 1) เอกสารดานแนวคด ทฤษฏ งานวจยตางๆ ทเกยวของกบรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรเพอปองกนยาเสพตดของชมชนในการปองกนยาเสพตด จากหนงสอตาราทางวชาการ การประชมทางวชาการ ไดแก วทยานพนธ ภาคนพนธ งานวจยทงในและตางประเทศ 2) ขอมลทเกยวของกบสภาพการศกษาชมชนในพนทโดยตรง ไดแกงานวจยทเกยวของ วทยานพนธ ภาคนพนธ ทเกยวกบประวตความเปนมาของชมชน บรบทของชมชนไดประกอบดวย สภาพแวดลอมของชมชน ลกษณะโครงสรางสงคมของชมชน ระบบการศกษา ระบบสาธารณสขและระบบเศรษฐกจ โครงสรางอานาจและบทบาทของผนา ความขดแยงของสมาชกในชมชน วฒธรรมชมชน การหลอหลอมเสรมสรางใน

119

ดานตาง การใชทนตางๆ ไดแกทนทางสงคม ทนทางวฒนธรรม ทนทางสญลกษณและทนเครอขาย แนวทางการขบเคลอนและการบรหารศนยการเรยนรฯตางๆ ของชมชนทมอยแลว ขอมลทได ผวจยนามาศกษาวเคราะห ตรวจสอบความถกตองของขอมลในทกๆ ดานทเกยวของ

3.4.2 การประเมนชมชนแบบเรงดวน (Rapid Rural Appraisal)

ผวจยใชแบบสารวจกงโครงสรางเปนเครองมอทาการสารวจกลมตวอยางจานวน 155 คนซงเปนตวแทนทกครวเรอนในชมชนโดยใชแบบสารวจ ทาการประเมนบรบทของชมชนความรสก และความเขาใจในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด และนาขอมลทไดเสรมกบขอมลดานอนๆ ทาใหไดขอมลทเกยวกบชมชนและมงเนนประเดนใหเดนชดมากขน

3.4.3 การสมภาษณแบบเจาะลก (In-Depth Interview) ผ วจยทาความเขาใจและเตรยมความพรอมในแนวทางการสมภาษณ การตดตอ

ประสานงานกบหวหนาศนยการเรยนรจานวน 7 คน สมาชกชมชนทอาศยอยในชมชนเปนระยะเวลาเกนกวา 10 ปขนไป ทมความเขาใจสภาพแวดลอม ความเปนอยและปญหาของชมชน รวมถงการพฒนาของชมชน จานวน 7 คน เจาพนกงานปกครองและเจาหนาททมหนาทรบผดชอบดแลในทองทททาการศกษา เปนจานวน 7 คน รวมทงสนจานวนเปน 21 คน เพอศกษารปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรเพอปองกนยาเสพตดใน 3 ดานคอ 1) ดานรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนร 2) ดานความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนร และ3) ดานการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนร

3.4.4 การสนทนากลม (Focus Goup) ผวจยไดทาการนาเสนอรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของ

ชมชนในการปองกนปญหายาเสพตดใหกบชมชนโดยใชเทคนคการสนทนากลม (Focus Group) กบผใหขอมลทสาคญเพอทดสอบใหไดรปแบบทเปนทยอมรบและเหมาะสมกบชมชน

3.4.5 การสมภาษณโดยใชแบบสอบถามในเชงปรมาณ ผวจยไดใชแบบสอบถามกลมตวอยางทเปนตวแทนแตละครวเรอนของชมชนโดยทาการ

สอบถามขอมลพนฐานทวไปและสอบถามเพอวดดานความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในดานตางๆ 4 ดานไดแก ดานอาคารสถานททเหมาะสมและเปนศนยรวมของสมาชก ดานปจจยการจดการเชนการวางแผน การลงมอปฏบต การตรวจสอบตดตามผลและการปรบปรงดาเนนการ ดานเนอหากรณศกษา และดานปราชญผรเพอเปนการตรวจสอบและสนบสนนขอมลทไดจากการสมภาษณแบบเจาะลกใหมความชดเจนและหนกแนนมากยงขน

120

3.4.6 การสงเกตการณ (Observation) ผวจยใชวธการสงเกตการณแบบมสวนรวม (Participation Observation) ในการศกษาพฤตกรรมตางๆ ของกลมเปาหมาย โดยผวจยอยในฐานะผสงเกตการณ ในกจกรรมตางๆ ของชมชนและใชเทคนคตะลอมกลอมเกลา

3.5 แนวประเดนการสมภาษณเจาะลก

แนวประเดนการสมภาษณเจาะลกม 5 สวนดงน 3.5.1 สวนท 1 ขอมลพนฐานทวไปของผใหขอมลทสาคญไดแก เพศ อาย สถานภาพสมรส ศาสนา

สถานภาพทางสงคม เศรษฐกจและบทบาทในสงคมของสมาชกในครอบครว ระดบการศกษา อาชพ รายได ระยะเวลาทอยในชมชน การรบรประสบการณเกยวกบสงเสพตด

3.5.2 สวนท 2 รปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกน

ยาเสพตด ประกอบดวย สภาพแวดลอมของชมชน ลกษณะโครงสรางของชมชน โครงสรางอานาจและบทบาทของผนา ความขดแยงของสมาชกในชมชน วฒนธรรมชมชน การใชทนตางๆ ทมอยในชมชน และการขบเคลอนและการบรหารศนยการเรยนรตางๆ ของชมชนทมอยเดม

3.5.3 สวนท 3 ความเปนไปไดในการจดต ง ศนยการเ รยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

ประกอบดวยรปแบบของศนยการเรยนรทมองคประกอบทสาคญในดานตางๆ 4 ดานไดแก ดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานการเมองและดานเทคนค

3.5.4 สวนท 4 การเตรยมความพรอมของชมชนในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนเพอปองกนปญหา

ยาเสพตด ประกอบดวย 4 ดานดงน 1) อาคารสถานททเหมาะสมและเปนศนยรวมของสมาชกชมชน 2) ปจจยการจดการ เชน Plan Do Check Action (PDCA) 3) เนอหา กรณศกษาเชนการจดทา

121

สอการเรยนการสอนในรปแบบตางๆ เชน วดทศน แผนพบซงมเนอหาเกยวกบพษภยและการปองกนยาเสพตดในชมชน 4) ปราชญผร ไดแก ผทมความรภายในชมชนหรอวทยากรจากภายนอกชมชนตลอดจนเจาหนาททเกยวของ

3.5.5 สวนท 5 ปญหาและขอเสนอแนะ

3.6 การตรวจสอบขอมล

ผวจยไดสรางแบบสมภาษณแบบเจาะลกเกบรวบรวมขอมลดวยวธการทหลากหลายและ

ทาการตรวจสอบขอมลทได นามารวบรวมในทกประเดนททาการศกษา โดยใชวธการตรวจสอบแบบสามเสา (Triangulation) ดงน

3.6.1 การตรวจสอบสามเสาดานขอมล (Data Triangulation)

เปนการตรวจสอบแหลงขอมลทไดมาประกอบดวย เวลา สถานท และแหลงบคคล หากขอมลมความเหมอนกน หรอซากน ผวจยถอวาขอมลนนเชอถอได

3.6.2 การตรวจสอบสามเสาดานวธการ (Methodology Triangulation)

โดยผวจยใชการศกษาการรวบรวมขอมลดานเอกสาร (Documentary Data) การประเมนชมชนแบบเรงดวน (Rapid Rural Appraisal) การสมภาษณแบบเจาะลก (In-Depth Interview) การสนทนากลม (Focus Goup) การสมภาษณโดยใชแบบสอบถามในเชงปรมาณเพอตรวจสอบในดานความพรอมของชมชนในดานตางๆในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนร การสงเกตการณ (Observation) เพอตรวจสอบขอมลจากทกแหลงวามลกษณะเปนไปในทศทางเดยวกนหรอไม

3.7 การวเคราะหขอมล

ผวจยดาเนนการวเคราะหขอมลในการศกษา โดยจาแนกประเดนขอมลตามวตถประสงคของการศกษาทต งไว ทาการตรวจสอบขอมลทได นามาวเคราะหขอมลโดยจดใหเปนระบบหมวดหม เพอนาไปวเคราะหเทยบเคยงแนวคด ทฤษฏ ควบคบรบท หาความหมายแยกแยะในแตละประเดน และเชอมโยงขอมล รวมทงหาความสมพนธของขอมล โดยทาการเปรยบเทยบเหตการณ

122

(Incidents) จากขอมลภาคสนามและนามาประมวลประเภทของขอมล และคณลกษณะของขอมล เพอหาขอคนพบ ขอสรปทไดจากการเปรยบเทยบกบขอมลภาคสนาม เมอทาการวเคราะหเปรยบเทยบและเชอมโยงเขาดวยกนแลว ผวจยทาการเสนอผลการวเคราะหขอมลในลกษณะของการบรรยายเชงพรรณนา เพอตอบคาถามตามวตถประสงคการวจยตอไป

บทท 4

ผลการศกษา

การศกษาวจยเรองรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชน

ในการปองกนยาเสพตดศกษากรณชมชนธรณคา ไดใชระเบยบวธการวจยคณภาพเปนหลกทงนจากการเกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณแบบเจาะลก(In-depth Interview) และการสนทนากลม(Focus Group) การใชแบบสอบถาม และผใหขอมลทสาคญ(Key- Informants) ซงเปนบคคลทอาศยและตงถนฐานถาวรในชมชนนานกวา 10 ป หรอเจาหนาทดแลชมชนโดยตรง บคคลทงหมดมบทบาทและมสวนเกยวของกบการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด รวมทงจากการศกษาเอกสาร ไดแก วารสาร ตารา วจย วทยานพนธและเอกสารอนๆทเกยวของ พรอมทงการสงเกตแบบมสวนรวมและนามาวเคราะหเชงพรรณนาประกอบดวยหวขอ ดงน

4.1 บรบทของชมชน 4.2 ขอมลพนฐานของผใหขอมลทสาคญ 4.3 ตวอยางการสมภาษณเจาะลก 4.4 รปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการ

ปองกนยาเสพตด 4.5 ความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด 4.6 การเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการ

ปองกนปญหายาเสพตด 4.7 สรปภาพรวมและขอเสนอแนะในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชน

ในปองกนปญหายาเสพตด 4.8 ขอคนพบ

124

4.1 บรบทของชมชน 4.1.1 ขอมลพนฐานของชมชน

ชมชนธรณคา* มพนทตงอยทางทศ ตะวนตกของกรงเทพมหานคร มขนาดของพนทชมชนทงหมดประมาณ 1,000 ไร อยหางจากกรงเทพมหานครประมาณ 45 กโลเมตร มอาณาเขตพนทตดตอกบพนทขางเคยงตามลกษณะการปกครองทองทของกรงเทพมหานคร คอ ทศเหนอ ทศตะวนออก และทศตะวนตก ตดกบพนทแขวงกระทมรายและสวนทศใตตดตอกบพนทแขวงโคกแฝด

4.1.2 ประวตความเปนมาของชมชน ชมชนธรณคา*มประวตเกาแกยาวนานกวารอยปเมอประมาณ พ.ศ.2430 นบยอนหลงไปใน

สมยรตนโกสนทรตอนตน บรรพบรษของชมชนไดถกกวาดตอนมาจากเมองปตตานหรอจงหวดปตตานในปจจบน หลงจากการมความขดแยงในดานการปกครอง จนกระทงกองทพจากกรงรตนโกสนทรไดยกทพไปตหวเมองทางใตไดแก ปตตาน ไทรบร กลนตน ตรงกาน ทวาย มะรดและปนง หลงจากการศกเสรจสนมการกวาดตอนเชลยศกเขามาอยในเขตชานพระนคร คอ พนทเขตพระโขนง มนบร หนองจอก ลาดกระบง นครนายก นนทบร ปทมธาน เปนตน กลมเชลยเหลาน สวนใหญจะสรางบานเรอนอยตามรมคลองตางๆ ตลอดชายฝงทงสอง เชลยในกลมของผอพยพ ซงเปนเชลยชาวปตตานนน สวนหนงไดเดนทางมาตามลาคลองแสนแสบและปลกบานเรอน ตงถนฐานเรยงรายอยตลอดแนวลาคลองแสนแสบ ในกลมผอพยพมสามภรรยาคหนงคอนายอาหมด และนางอบเซาะ* ไดเดนทางแสวงหาพนทตงรกรากตามคลองแสนแสบและไดพกอาศยตามรมคลองมาเปนระยะๆ กพบพนทซงมลาคลอง 2 สายมาบรรจบกน (คลองลาจระเข*และคลองสาย*ในปจจบน) บรเวณนเปนพนททมตนไทรอยเปนจานวนมาก อดมสมบรณไปดวยปาออและปาแขม เปนทอยอาศยของสตวหลายชนด จงไดเขาจบจองพนทแหงนและตงหลกปกฐานสรางบานเรอนในพนทบรเวณใกลตนไมใหญ ทมชอเรยกวา ตนสะตอ (ปจจบนตนสะตอตนนยงคงมอยในชมชน) ตอมานางอบเซาะ ไดใหกาเนดบตรชายหญง รวม 9 คน และไดใชนามสกล สมตระกล* ตอมานางอบเซาะ เสยชวต นายอาหมดมภรรยาอกคนหนงชอ นางสม* ซงเปนผทอพยพเขามาอยอาศยในภายหลง โดยนายอาหมด มบตรรวมกบนางสมอกรวม 4 คนครอบครวสมตระกลกไดทาการหกรางถางพงจบจองทดนจนไดพนทประมาณ 500ไรและไดแตงงานกบผทมาอยอาศยภายหลงตอมาสมาชกครอบครวรนหลานของนายอาหมดทเปนสตรไดสมรสกบคนตระกลประสานสกล* และได *นามสมมต

125

สบทอดนามสกลประสานสกลตอมา และทงหมดไดตงบานเรอนอยในพนทดงกลาวและกอตวเปน ชมชนขนมา มชอเรยกวา หมบานธรณคาหรอชมชนธรณคาโดยมสมาชกเปนจากลกหลานของสองตระกลนเปนสาคญ ชมชนนไดขยายตวมาเรอยๆ

กระทงในป พ.ศ. 2492 ชาวบานในชมชนไดชวยกนบรจาคทรพยสน เงนทองและสงของตลอดจนกาลงแรงงานรวมกนปลกสรางมสยดขนมา เพอใชเปนสถานทประกอบพธทางศาสนาซงตอมาไดมการจดทะเบยนมสยดในชอวา มสยดชมชนธรณคา และในป พ.ศ. 2537 ทางราชการไดมการประกาศนโยบายทมชอวาบรม หรอ บวร ซง บรม หมายถง บาน โรงเรยน มสยดและ บวร หมายถง บาน วด โรงเรยน ขนตามคาสงคณะกรรมการอานวยการประสานงานอดมการณแผนดนธรรมแผนดนทองท 35/2537 เพอการสรางสรรคชมชนตางๆ ในเขตหนองจอกรวม 58 ชมชน จงไดมการใชชอวา ชมชนธรณคา ตงแตนนเปนตนมา (สพจน แสงเงน, 2546: 70-71)

4.1.3 ลกษณะพนท

ลกษณะพนทซงเปนทตงของชมชนธรณคา มลกษณะเปนทราบลมแมน าเจาพระยาตอนลาง เปนพนทราบระดบตา มความสงจากระดบน าทะเลไมเกน 1.50 เมตร ลกษณะดนเปนดนเหนยวซง เปนดนทอมน าทาใหเหมาะสมในการทาการเกษตรคนในชมชน มการทานา ทาสวนและเลยงปลาในบอและสตวเลยงเศรษฐกจเชน การเลยงเปดแมนดารน หงษดา เปนตน แตในปจจบนคงเหลอเนอทในการทาการเกษตรไมมากนก เพราะมการเพมขนของประชากร อกท งมการเปลยนแปลงดานอาชพทาใหสมาชกนยมทาอาชพเกษตรกรลดนอยลง หนไปประกอบอาชพรบราชการ และรบจางมากขน ทงนจากการรวบรวมขอมลเกยวกบการใชประโยชนจากพนทของชมชนธรณคาในปจจบนพบวาเปนทอยอาศยประมาณ 600 ไร และเปนพนทการเกษตร 400 ไร รายละเอยดดงแสดงตามภาพท 4.1

126

ภาพท 4.1 แสดงแผนทชมชนธรณคา แหลงทมา: พฒนาโดยผวจย, 2555.

4.1.4 ขอมลประชากร ชมชนธรณคา มการแบงกลมบรหารภายในชมชนออกเปน 14 กลมบานโดยยดถอตาม

ระบบเครอญาต สภาพภมศาสตร ทาเลทตง และการรวมตวกนอยในพนทใกลเคยง โดยมจานวนครวเรอนทงหมด 155 หลงคาเรอน 162 ครอบครว มจานวนประชากร 889 คน แยกเปนเพศชาย 466 คน และเพศหญง 423 คน พบวามผไมมทะเบยนบานเปนชาย 9 คน หญง 5 คน รวมทง สน 14 คน นบถอศาสนาอสลามรอยละ 95.00 และนบถอศาสนาพทธรอยละ 5.00 ดงแสดงในตารางท 4.1

127

ตารางท 4.1 แสดงขอมลประชากรชมชนธรณคา

มทะเบยนบาน ไมมทะเบยนบาน

กลมบาน

จานวน (หลงคาเรอน) ช ญ รวม ช ญ รวม

กลม1 15 31 34 65 - - - กลม2 27 123 100 223 - - -

กลม3 14 48 35 83 - - - กลม4 7 19 15 34 - - -

กลม5 13 43 30 73 3 - 3 กลม6 12 35 39 74 2 2 4

กลม7 6 19 14 33 - 1 1 กลม8 10 22 30 52 - - -

กลม9 9 24 18 42 - - - กลม10 11 28 23 51 - - -

กลม11 10 24 32 56 - - - กลม12 10 20 19 39 - - -

กลม13 2 6 11 17 4 2 6

กลม 14 9 24 23 47

รวม 155 466 423 889 9 5 14 แหลงทมา: งานทะเบยนชมชน, 2554.

จากขอมลประชากรชมชนธรณคา พบวาในกลมบานท 2 เปนพนทสาธารณะของมสยดหรอทดนวากฟ ซงเปนพนททมการจดสรรใหกบประชาชนทไมมพนทอยอาศยและททากนไดเขามาอาศยอยโดยไมเสยคาเชา ประกอบกบเปนพนทใกลถนนและมบคคลจากภายนอกชมชนไดอพยพเขามาอยในพนท ซงการเขามาจะมาในลกษณะของการแตงงานและการเขามาซอทดนเพอทาบานจดสรร จงทาใหพนทบรเวณนมประชากรมากกวากลมบานอนๆ

128

4.1.5 โครงสรางการปกครอง ชมชนธรณคา มลกษณะการปกครองทมประธานชมชนเปนผคอยดแลประสานงาน

เหมอนกบชมชนในกรงเทพมหานครโดยมประธานชมชนเปนตวแทนของทางราชการในการดแลทกขสขของชาวบานในชมชนเชนเดยวกบผใหญบานในเขตการปกครองอน ๆ ในปจจบนประธานชมชนมาจากกลมบานท 1 คอ นายอาหมด* ชมชนธรณคา มลกษณะการบรหารงานภายในชมชนในรปของคณะกรรมการ ทมชอวา คณะกรรมการชมชนธรณคา ประกอบดวยประธาน รองประธาน เหรญญก เลขา ประชาสมพนธ ทะเบยน และปฏคม ซงคณะกรรมการชมชนในปจจบนมจานวนทงหมด 7 คน (ซงเปลยนแปลงจากเดมทเคยมคณะกรรมการจานวน 12 คน ในปจจบนไดลดลงตามระเบยบของชมชนของกรงเทพมหานคร ซงมขอกาหนดใหมคณะกรรมการไดไมเกน 7 คนอยในตาแหนงวาระละ 2 ป) มบทบาทหนาทในการประสานงานระหวางราชการกบทางสมาชกชมชน รวมทงการกาหนดนโยบายและวางแผนการดาเนนงานพฒนาและบรหารชมชน นอกจากคณะกรรมการชมชน แลวยงมการแบงการปกครองเปนกลมบานโดยแบงออกเปน 14 กลมบาน แตละกลมบานมการเลอกหวหนาและคณะกรรมการบรหารกลมบานเองโดยดจากความเหมาะสมและการเปนคนด โดยสวนใหญแตกลมบานเดมมการรวมตวกนของคนในกลมเครอญาตอยแลว นอกจากนนการแบงกลมตามสภาพภมศาสตรดวย เพอใหสอสารไดทวถงและเพอสงเสรมยงการปกครองแบบมสวนรวมและกระจายอานาจอกดวย การปกครองแบบกลมบานเปนการปกครองแนวราบ ทาใหไดรบผลดกวาการปกครองแบบแนวตง นอกจากนนยงมผนาแบบไมเปนทางการ เชน ผนาศาสนา เปนผนาทเปนคนในชมชนใหความเคารพนบถอ โดยเฉพาะอยางยงในชมชนมสลมยดแกนกลางทางศาสนาเปนหลกการในการดารงชวต จงใหความเคารพนบถอเชอฟงผนาทางศาสนาซงอหมามเปนผนาทางศาสนาสงสด นอกจากการเปนผนาทางศาสนาแลวอหมามยงเปนผนาทางชมชนในตาแหนงทปรกษาคณะกรรมการชมชนอกตาแหนงหนง อหมามมกจะมบทบาทในการใหความชวยเหลอดแลทกขสขของชาวบาน ตลอดจนเปนผนาในการทากจกรรมตางๆ ทเกยวของกบศาสนาอกดวยดงแสดงตามภาพท 4.2

129

ภาพท 4.2 แสดงโครงสรางการปกครองของชมชน แหลงทมา: พฒนาโดยผวจย, 2555.

4.1.6 โครงสรางพนฐาน เนองจากชมชนธรณคาเปนชมชนชานเมอง จงมระบบสาธารณปโภคคอนขางสมบรณ การ

คมนาคมสะดวก ดงมรายละเอยดดงน 4.1.6.1 ไฟฟา ไดเขามาในชมชนประมาณ พ.ศ. 2515 หลงจากทสขาภบาล

หนองจอกไดทาการกอสรางโรงปนไฟฟาขน เพอใหบรการแกประชาชนทวไปทอาศยอยในเขตสขาภบาล ตอมาชาวบานในชมชนไดไปเหนและมแนวคดทจะนามาใชในชมชน จงไดดาเนนการซอเครองปนไฟและเปดใหบรการใชไฟฟาในชมชนเปนครงแรก โดยมจานวนหลงคาเรอนทใชไฟฟาในครงแรกประมาณ 50 หลงคาเรอน และเมอเปดใหบรการใชไฟฟาแลว ทางชมชนไดเรยนเชญนายอาเภอ (ตาแหนงในขณะนน) เขามาเยยมชมชมชนและตอมาทางชมชนกไดมการประสานงานกบทางเขตหนองจอกเพอตดตงเสาไฟฟาและมเตอรไฟฟาเพอใชภายในชมชนปจจบนมครวเรอนในชมชนธรณคา มไฟฟาใชทกครวเรอน โดยจาแนกเปนครอบครวทมมเตอรไฟฟาเปนของตวเองประมาณ 145 ครอบครว และไมมมเตอรเปนของตวเองจานวน 16 ครอบครว

4.1.6.2 ถนนจากทชมชนธรณคาไดเปดใหบรการไฟฟาเปนครงแรกในป พ.ศ. 2515 และไดเชญนายอาเภอเขามาเยยมชมชมชนตามทไดกลาวมาแลวขางตน จงกอใหเกดผลสบเนองตามมา โดยทางชาวบานในชมชนไดขอใหทางนายอาเภอสนบสนนงบประมาณของทางราชการ

ประธานชมชน

คณะกรรมการชมชน

หวหนากลมบาน 1-14

คณะกรรมการกลมบาน 1-14

130

เพอทาการกอสรางถนนเขามาในชมชนดวย และจากการของบประมาณของทางราชการในครงนน ทางราชการกใหการสนบสนน จงทาใหมการสรางถนนเขาในชมชนเปนระยะทาง 1,300 เมตร โดยชอวา “ถนนเลยบไทร*” เชอมระหวางชมชนน เลยบไปตามแนวคลองเลยบไทร* ไปบรรจบกบถนนเชอมสมพนธ ซงเปนถนนสายหลก ทเชอมตอระหวางอาเภอหนองจอกกบกรงเทพมหานคร และอาเภอหนองจอกกบจงหวดฉะเชงเทรา

4.1.6.3 แหลงน า ในปจจบนชมชนธรณคามการใชน าจากแหลงตาง ๆ 3 แหลง คอ น าประปา นาบาดาลและน าจากคลองเลยบไทร* โดยน าประปานนมการตอทอประปามาจากเขตหนองจอก มครอบครวทใชน า จากแหลงนและมมเตอรน า เปนของตนเอง 137 ครอบครว สวนนาบาดาลนน มการขดบอบาดาลขนมาภายในชมชน เดมมทงหมดจานวน 5 บอ โดยจาแนกเปนบอบาดาลเพอการใชประโยชนในการศกษาของโรงเรยน จานวน 1 บอ และบอบาดาลเพอการใชประโยชนในครวเรอนภายในชมชนจานวน 4 บอ ปจจบนไดยกเลกนาบาดาลไปหมดแลว ครวเรอนชมชนใชน าประปาประมาณ รอยละ 90 เหลอทยงคงใชน าจากคลองอยอก 8 ครวเรอน

สาหรบน าทมาจากคลองเลยบไทร เปนแหลงน า ทมการใชประโยชนไดเกอบตลอดทงป แตมกมปญหาในชวงทมการทานาขาว เพราะมการใชสารเคม ประเภทปย ยาฆาแมลง และยาปราบศตรพช ทาใหสารเคมเหลาน ไหลลงสลาคลองทาใหเกดการปนเปอน แตอยางไรกตาม จากการศกษาพบวาทางคณะกรรมการชมชนธรณคาไดรวมกบชาวบานในชมชนทาการขดลอกลาคลองทง 2 สายเมอป พ.ศ.2552 ซงสงผลใหน าในลาคลองมความสะอาดขน จนสามารถเลยงปลาและปลกพชนาไดหลายชนดในปจจบนจากการสอบถามพบวามการใชประโยชนจากนาประปา เพอการอปโภคและบรโภคสวนการใชประโยชนจากน าในคลองเนนเพอการเกษตร คอ การทานาเปนสวนใหญ รองลงมาใชประโยชนเพอการปลกพชและเลยงสตวและมผใชบรโภคเปนสวนนอย

4.1.7 ลกษณะทางดานเศรษฐกจ ในอดตชมชนธรณคาทาการเกษตรโดยเฉพาะการทานา เปนหลกเนองจากมคลองเลยบไทร

จงทาใหมน าบรบรณตลอดป แตดวยการขาดแคลนเครองมอจาพวกเครองจกรกลจงทานาไดปละครงเรยกวานาป เรมตนในชวงฤดฝน โดยใชแรงงานววและ ควายในการไถนา นอกจากนนชาวบานจะชวยเหลอกนลงแรงทเรยกวาลงแขก ดวยวตถประสงคของการทานาสวนใหญเอาไวบรโภคทเหลอจงนาออกมาขายหรอแลกเปลยนเปนสนคาอน ในขณะเดยวกนชมชนยงนยมเลยงสตวประเภทเปด ไก สวนใหญเพอการบรโภค วถการดารงชพในรปแบบนสะทอนใหเหนการมเศรษฐกจแบบชมชนพอเพยง การพฒนาทางดานเศรษฐกจของชมชนธรณคามการเปลยนแปลงไปมากจากเศรษฐกจแบบชนบทพอเพยงไปเปนเศรษฐกจแบบทนนยม ในปจจบนสมาชกประกอบอาชพภายนอกชมชนเปนสวนใหญ คอ ลกจาง รบราชการ พนกงานรฐวสาหกจ เปนตน กจกรรมของชมชนในแงเศรษฐกจในปจจบนมรายละเอยด ดงน

131

4.1.7.1 สหกรณรานคาชมชนธรณคา จดตงขนในป พ.ศ. 2532 โดยมวตถประสงคเพอพฒนาชมชนในรปแบบของการพงพาตนเอง ลกษณะการดาเนนการเปนไปในรปแบบของความรวมมอระหวางโรงเรยนกบชมชน โดยสหกรณรานคาจะเปดใหชาวบานในชมชนและนกเรยนสมครเปนสมาชกดวยการถอหนและจะมการปนผลเมอสนปของทกป การจดแบงเงนปนผลนจะแบงใหกบสมาชกในอตราประมาณรอยละ 3 ตอป ของจานวนเงนทซอหน สาหรบสนคาทนามาจาหนายมกเปนสนคาทใชในการดารงชวตประจาวนและสนคาทเกยวกบการเรยนของเดกนกเรยนปจจบนเลกดาเนนการแลวโดยหยดดาเนนการประมาณปลายป พ.ศ. 2554 เนองจากประสบปญหาขาดทนมาตลอด จนกระทงมการเลอกประธานและกรรมการชมชนชดปจจบนและมการตงกรรมการตรวจสอบทางบญชพบการทจรต จงใหหยดการดาเนนการไปกอนเพอทาการแกไขปญหาทเกดขน เหตการณดงกลาวนทาใหมผลตอความเชอมนของสมาชกของชมชนอยางมาก ซงประธานและกรรมการชมชนในชดปจจบนไดพยายามเรยกความเชอมนความศรธาของสมาชกใหกลบมาดวยการทาโครงการอน ๆอยางโปรงใสสามารถตรวจสอบได และทสาคญคอการใหสมาชกชมชนมสวนรวมในการดาเนนการทกขนตอน ซงปญหาดงกลาวนสามารถนามาเปนกรณตวอยางในการจดตงศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตดตอไปได

4.1.7.2 รานคาชมชน มวตถประสงคใหชาวบานในชมชนสามารถนาเอาผลตผลทตนมอยออกมาวางจา หนายในพนทบรเวณมสยดขางโรงเรยน เพอเปนการสงเสรมอาชพในทองถนและเพมรายไดใหกบชาวบานในชมชนปจจบนเลกดาเนนการแลวเนองจากชมชนมความเปนเครอญาตกนอยแลวการซอขายสนคาระหวางคนในชมชนไมเปนทนยมจะเปนในรปแบบของการให แลกเปลยน แบงปนกนมากกวา

4.1.7.3 รานขายของชาในชมชน ตงอยพนทกลมบานท 3 และกลมบานท 2 (หนาหมบานธาณ*) มลกษณะเปนรานขายสนคาทจาเปนตอการดารงชวตในชมชน รานขายของชาเหลานเกดขนมาเนองจากเศรษฐกจภายในชมชนเปลยนแปลง ซงทาใหลกษณะของเศรษฐกจของชมชนเปลยนไปตามกระแสโลกาภวตน เปลยนจากระบบพงพาตนเอง หรอระบบแลกเปลยนระหวางกนมาเปนระบบการคาทมการพงพงและพงภาระบบเศรษฐกจจากภายนอกชมชนมากขน ชาวบานในชมชนจาเปนตองหารายไดมาใชจายซอหาสนคาตางๆ ชมชนธรณคายดแนวทางชมชนเศรษฐกจพอเพยงรวมกบแนวทางของศาสนาอสลามในการดาเนนชวต โดยลดรายจาย เพมรายได ขยายโอกาส ลงทนสรางงานสรางรายได เปนตน สาหรบลกษณะเศรษฐกจชมชนทเปลยนไปตามกระแสโลกาภวฒนนนนาจะมผลตอศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตดในระดบหนง ดงนนจงควรคานงถงปญหาดงกลาวในการดาเนนการตอไป

4.1.7.4 บานพกโฮมสเตยของชมชน เปนการจดบานของตนเองเปนบานพกโฮมสเตย เพอใหเปนสถานทในการเรยนรวถชวตและวฒนธรรมชมชน เปนการใหแขกมาพกและกนอย

132

กบเจาของบาน มบรการทนอนพรอมอาหาร แตเครองอานวยความสะดวกแบบทพกประเภทรสอรตหรอโรงแรมนนไมมใหบรการ เนนการเรยนรวฒนธรรมชมชนเปนหลก ในชมชนมบานพกโฮมสเตยจานวนหนงตามทเจาของบานสะดวก อตราการเขาพกกราคาถกเพยง 100 บาทตอวน อาหารหลก 70 บาท และอาหารวาง 25 บาทตอวน มครวเรอนทใหบรการในปจจบน 11 ครอบครว

4.1.8 กลมทจดตงขนภายในชมชน ภายในชมชนธรณคา มกลมทจดตงขนหลายกลม เพอการแลกเปลยนเรยนรและทากจกรรม

รวมกน ซงแตละกลมตางมวตถประสงคทแตกตางกน โดยกลมทจดตงขน มดงน 4.1.8.1 กลมวทยากรฐานการเรยนรเศรษฐกจพอเพยง เปนการรวมกลมของผรใน

ชมชนเพอถายทอดความรดานเศรษฐกจพอเพยงใหแกสมาชกของชมชนตลอดจนผทมาศกษาดงานจากภายนอกชมชนดวย

4.1.8.2 กลมคณะกรรมการมสยด เปนการรวมกลมของสมาชกในชมชนเพอดาเนนการในการทากจกรรมตาง ๆทางศาสนารวมถงการบรหารงานของมสยดดวย

4.1.8.3 กลมคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมอง เปนการจดตงจากสมาชกชมชนเพอการบรหารเงนกองทนของหมบานใหเปนไปตามวตถประสงคในการออมเงนของสมาชก

4.1.8.4 กลมเกษตรกรรม เปนการรวมกลมเพอชวยเหลอกนในดานตาง ๆในการทาการเกษตรเชนดานวชาการ ดานการตลาดเปนตน

4.1.8.5 กลมสตวเศรษฐกจ เปนการรวมกลมเพอแลกเปลยนเรยนรในการเลยงสตวตาง ๆทมความสาคญทางเศรษฐกจเชนการเลยงวว แพะ เปนตน

4.1.8.6 กลมคหกรรม เปนการรวมกลมของแมบานในชมชนเพอทาการผลตผลตภณฑทจาเปนในครวเรอนเชนนายาลางจาน ยาสระผม สบ เปนตนรวมถงการผลตภณฑอาหารอกดวย

4.1.8.7 กลมหตถกรรม เปนการรวมกลมเพอผลตผลตภณฑงานฝมอของชมชนเพอนาไปจาหนายยงนอกชมชนเพอเปนการเพมรายไดอกทางหนง

4.1.8.8 กลมรานคาและสหกรณชมชน เปนการรวมกลมเพอจาหนายสนคาในราคาถกและมการนากาไรมาปนผลคนใหแกสมาชกดวย

4.1.8.9 กลมโรงสขาว เปนการรวมกลมดาเนนการสขาวทสมาชกผลตไดโดยไมเสยคาใชจายเพอเปนการบรโภคในครวเรอน

4.1.8.10 ศนยการเรยนรตาง ๆ เปนการดาเนนการเพอดาเนนการและใหความรแกสมาชกและผมาศกษาดงานจากภายนอกชมชน โดยมหวหนาศนยการเรยนรแบงออกเปน 7 ศนย

133

การเรยนร ประกอบดวยศนยการเรยนรท 1 เกษตรทฤษฏใหม ศนยการเรยนรท 2 ไรนาสวนผสม ศนยการเรยนรท 3 สตวเศรษฐกจ ศนยการเรยนรท 4 บานกบตนไม ศนยการเรยนรท 5 ชวภาพเพอชวตและสงแวดลอม ศนยการเรยนรท 6 พพธภณฑเครองมอและเครองใช และศนยการเรยนรท 7 เศรษฐกจพอเพยง

4.1.9 ลกษณะทางดานการศกษา หลงจากไดตงชมชนมาระยะเวลาหนงลกหลานของนายฮม*และนางซา*ไดมอบทใหกบ

โรงเรยนขนาด 2 ไร 68 ตารางวาเพอสรางอาคารสามหองเรยนใตถนสงทรงปนหยาขนใชเปนสถานศกษาของลกหลานในชมชน ในป พ.ศ. 2479 ไดจดสรางโรงเรยนอสลามธรณคา* แลวเสรจเมอวนท 7 มถนายน พ.ศ. 2479 ไดทาพธเปดเมอวนท 11 มถนายน พ.ศ. 2479 ตอมาโรงเรยนนไดปรบไปเปนโรงเรยนประชาบาลประเภทอาเภอจดตงในป พ.ศ. 2528 และไดรบอนมตใหเปดสอนในชนประถมศกษา ในป พ.ศ. 2547 ไดสรางอาคาร 5 ชนขนเปนอาคารเรยนอกหลงหนง เมอเดกนกเรยนสาเรจการศกษาในระดบชนประถมศกษาปท 6 แลวกจะสอบเขาศกษาในพนทเขตหนองจอกตอไป และสามารถเรยนตอในระดบปรญญาตรได ในอดตมมหาวทยาลยราชภฏพระนครมาเปดหลกสตรศลปศาสตร สาขาพฒนาสงคม ขนในชมชนดาเนนการสอนได 3 รนปจจบนเลกดาเนนการแลว สาหรบการศกษานอกระบบกมการเรยนการสอนของสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย กระทรวงศกษาธการ หรอทรจกกนคอ กศน.ดวย นอกจากการสอนสายสามญแลวกมการเรยนการสอนทางศาสนาดวยตามแนวทางของอสลาม สาหรบการศกษาของชาวชมชนธรณคามการศกษาทกระดบตงแตชนเตรยมความพรอมไปจนถงระดบปรญญาโท

4.1.10 ลกษณะทางดานสาธารณสข ในอดต เมอชาวชมชนมอาการปวย เชน ปวดหว ตวรอน หรออาการบาดเจบเลกๆนอยๆ ก

จะรกษาโดยการใชภมปญญาทองถน แตหากมอาการรนแรงจงไปรบการรกษาตอทโรงพยาบาลหนองจอก ตอมาในป พ.ศ. 2541 ไดมการจดตงศนยสขภาพชมชนขนภายในชมชนเอง เนองจากชาวชมชนมความตองการสถานบรการทางดานสาธารณสข เพอรกษาพยาบาล อาการเจบปวยเลกๆ นอยๆ หรอการปฐมพยบาลเบองตนกอนนาตวสงโรงพยาบาลหนองจอกในรายทอาการหนก สาหรบสถานทนนเรมแรกในการกอต งไดรบความอนเคราะหจากมสยด เปนสถานทสาหรบใหบรการ และมลนธชวยการสาธารณสขชมชนและศนยบรการสาธารณสข 43 มนบร ไดมอบวสดอปกรณทางการบรการแกศนย อาทเชน ตยาสามญประจาบาน เครองมอวดไขและวดความดน เปนตน

134

ในขณะเดยวกนทางชมชนกสงตวแทนชาวบานไปเขารบการฝกอบรมสาธารณสขขนพนฐานจากศนยบรการสาธาณสข 43 กอนมาปฏบต ในศนยสขภาพชมชน เปนการชวยเหลอตนเองของชมชนในเรองของสาธารณะสขมลฐาน นอกจากนนยงมอาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน(อสม.) คอ ประชาชนทอาสาเขามามสวนรวมในการดแลสขภาพชมชนของตนเอง ชวยดแลรกษาอาการในเบองตนดวย นอกจากนนชมชนยงสามารถไปขอรบบรการไดจากศนยบรการสาธารณสข 44 อกแหลงหนงดวย 4.1.11 วฒนธรรมชมชน

เนองจากกวารอยละ 95.00 ของประชากรในชมชนธรณคาเปนคนไทยมสลมและเปนคนไทยพทธรอยละ 5.00 บรบททางสงคมวฒนธรรมของชมชนจงเปนบรบททผกตดอยกบศาสนา เปนหลก

4.1.11.1 วฒนธรรมอสลาม สาหรบคนในชมชนซงเปนสวนใหญของประชากรมวถชวตทดาเนนตามหลกการ

อสลามจากการสมภาษณผใหขอมลสาคญโดยกลาวประกอบดวยหลกการศรทธาและหลกการปฏบตมดงน

หลกการศรทธาของชาวมสลมประกอบดวย 1) ความมศรทธาหรอยดมนในตวพระอลลอฮ 2) ความยดมนในเทพบรวารของพระอลลอฮ 3) ความยดมนในคมภรกรอานและบรรดาคมภรทพระเจาเคยประทานลงมา 4) ความยดมนในบรรดาผแทนของพระอลลอฮหรอศาสนา 5) เชอมนในความเชอทวามนษยตายไปแลวจะตองกลบฟนคนชพขนมา

เพอรบคาตดสนใหไปสสวรรคหรอนรกในวนสนโลก 6) เชอมนในกฏกาหนดสภาวะซงอธบายวาเหตการณท งปวงไมวา

เกดขนมาแลวในอดต ทเปนอยในปจจบน หรอกาลงจะเกดขนในอนาคตกตาม เปนไปตามลขตของพระอลลอฮ ทงสน

สวนหลกการปฏบต หรอขอวนยบญญตการปฏบตทเปนแกนหลกของศาสนาอสลาม มอย 5 ขอดวยกนซงมสลมทดนนไมเพยงแตการเปนผเลอมใสเทานนแตยงจะตอง“ปฏบตตนตาม”ดวย หลกปฏบตทเรยกวา รกนอสลาม 5 ประการ คอ

1) ตองปฏญาณตน “แทจรงไมมพระเจาอนใดเวนแตอลลอฮ ” 2) ตองกระทาละหมาดวนละ 5 เวลาทกวน

135

3) การถอศลอดในเดอนรอมฎอน 4) ตองบรจาคทรพยเปนทานเมอครบเกณฑทกาหนดไวในแตละป 5) การบาเพญฮจญ (แสวงบญ)ทนครมกกะฮประเทศซาอดอาระเบยเมอ

มความพรอม ในชมชนมมสยด 1 หลงซงเปนศนยรวมทางดานจตใจและเปนศนยกลางของ

กจกรรมศาสนาและวฒนธรรมตามแนวทางของอสลาม มสยดหลงนสรางขนมาไมนานหลงจากทไดมการตงชมชนโดยลกหลานของนายฮมและนางซาไดมอบทดนขนาด 2 ไรใหกบมสยดซงเปนทตดกบโรงเรยน ซงมสยดนกไดเปนแหลงยดเหนยวทางใจใหกบคนในชมชน ชมชนธรณคามความยดมนและเปนอสลามกชนทด ปฏบตตวตามหลกการของศาสนาอยางเครงครด โดยในวนศกรจะเปนวนสาคญในการทาละมาดรวมและอหมามจะใชเวลานเทศนสงสอนคนในชมชนตามแนวทางของศาสนาอสลามทาใหเกดความรกสามคคในกลม และมการพบปะหารอกนกอนและหลงการทาพธ เปนการทาใหผนาชมชนสามารถรบทราบและเขาถงคนในชมชนไดเปนอยางด นอกจากนกจกรรมตางๆ ของชมชนหลายกจกรรมมกจะจดขนทมสยดดวย สอดคลองกบการศกษาของนจมดดน อมา (2542, 58) พบวาผนาศาสนาอสลามมสวนรวมกบชมชนในการพฒนา สนบสนนการศกษา เสรมสรางวฒนธรรม ตอตานอบายมขและยาเสพตดและจากการศกษาพบวา ชาวมสลมตระหนกถงคณธรรมและจรยธรรม จงทาใหผนาศาสนาอสลามมบทบาทอยางมากในการพฒนาภายในชมชน เพราะในศาสนาอสลามไดจดใหผรเปนธรรมทายาทของพระศาสดาใหสงสอนและนาคนปฏบตภารกจทพระศาสดาไดรบพระบญชามาจากพระเปนเจา คอ การถกทอ ปรง ซอมมนษยใหแตละคนปฏบตอยในกรอบแหงสนตภาพและกรอบแหงความสข ซงแนวทางปฏบตของมสลมนอกจากการปฏบตตออลลอฮ (ตะอบบด) แลว ยงมการปฏบตตอผอนและสงคม (มอามะละฮ ) เพอแสวงหาความสขของตนและชวยเหลอสงคมนาไปสสงคมทสงบสข ศาสนาอสลามไมมแนวคดในการทาการกศลเพอขอใหพระเจาประทานสงปาฏหารย แตศาสนาอสลามตองการใหใชหลกจรยธรรม การทมเททางานมความรบผดชอบเพอทาใหเกดคณภาพชวตทดขนมากกวาการรองขอพรจากพระเจา (Osella and Soares, 2010: 179)

4.1.11.2 วฒนธรรมพทธ ประชากรไทยพทธซงเปนสวนนอยยงคงยดถอวฒนธรรมทมความผกพนธใกลชดกบศาสนาพทธอยางเชนชมชนอนๆ ไมมความขดแยงทางวฒนธรรมระหวางไทยและมสลม โดยมวถชวตทกลมกลนถอยทถอยอาศยและใหเกยรตซงกนและกน

136

4.2 ขอมลพนฐานของผใหขอมลทสาคญ

ผใหขอมลทสาคญจากการศกษาเปนเพศชาย 14 คน คดเปน รอยละ 67.00 เพศหญง 7 คน

คดเปน รอยละ 33.00 มอายอยระหวาง 31 ป ถง 79 ป โดยมคาเฉลยอยท 53.55 ป คาฐานนยมอยท 67 ป ไดอาศยอยในพนทตงแต 3 ป ถง 79 ป โดยมคาเฉลยอยท 38.05 ป และคาฐานนยมอยท 67 ป มรายไดตงแต 3,500 บาทตอเดอน ถง 69,000 บาทตอเดอน คาเฉลย 20,447.37 บาทตอเดอน คาฐานนยม 10,000 บาทตอเดอน สถานะภาพสมรส 19 คนคดเปน รอยละ 90.50 เปนโสด 2 คน คดเปน รอยละ 9.50 สวนใหญนบถอศาสนาอสลาม 18 คน คดเปน รอยละ 85.70 และนบถอศาสนาพทธ 3 คน คดเปน รอยละ 14.30

ระดบการศกษาตงแต ประถมปท 4 ถงปรญญาโท โดยมผจบปรญญาตรมากทสด 10 ราย คดเปนรอยละ 47.60 ชนประถม 4 ม 2 รายคดเปนรอยละ 9.50 ชนประถม 6 ม 1 รายคดเปนรอยละ4.80 ชนมธยมศกษาปท 3 ม 1 รายคดเปนรอยละ 4.80 ชนมธยมศกษาปท 5 ม 1 รายคดเปนรอยละ 4.80 ชนมธยมศกษาปท 6 ม 4 ราย คดเปน รอยละ 19.00 ประกาศวชาชพชนสงม 1 รายคดเปนรอยละ 4.80 ปรญญาโท 1 รายคดเปนรอยละ 4.80

การประกอบอาชพมความหลากหลายไดแก พนกงานบรษท รบจาง ลกจาง ธรกจสวนตว วทยากรอสระ แมบาน เกษตรกร ขาราชการ และขาราชการบานาญ จากการศกษาพบวาผใหผใหขอมลทสาคญเปนขาราชการบานาญมากทสด 5 คน คดเปนรอยละ 23.80 รองลงมาเปนขาราชการ 4 คนคดเปนรอยละ 19.00 และเปนเกษตรกร 3 คน คดเปน รอยละ 14.30

จากขอมลพนฐานของผใหขอมลทสาคญสามารถแสดงไดตามตารางท 4.2 ตารางท 4.2 แสดงขอมลพนฐานของผใหขอมลทสาคญ

รายละเอยด จานวน รอยละ

เพศ ชาย 14 66.67 หญง 7 33.33 อาย 31-40 4 19.05 41-50 5 23.81

137

ตารางท 4.2 (ตอ)

รายละเอยด จานวน รอยละ 51-60 6 28.57 61-70 5 23.81 เกน 70 ปขนไป 1 4.76

อายเฉลย 53.55 ฐานนยม 67.00 อายสงสด 79.00 อายนอยสด 31.00

ระยะเวลาทอยในพนท ตากวา 10 ป 1 4.76 11-30 7 33.33 เกนกวา 30 ปขนไป 13 61.90 เฉลย 38.50 ฐานนยม 67.00 อยนานทสด 79.00 อยนอยทสด 3.00

รายไดของผใหสมภาษณ นอยกวา 10,000 บาท 6 28.57 10,001-20,000 บาท 8 38.10 20,001-30,000 บาท 4 19.05 มากกวา 30,000 บาท 3 14.29 เฉลย 20,447.37 ฐานนยม 10,000.00 รายไดมากทสด 69,000.00 รายไดนอยทสด 3,500.00

สถานะภาพการสมรส โสด 2 9.50 สมรส 19 90.50

138

ตารางท 4.2 (ตอ)

รายละเอยด จานวน รอยละ

ศาสนา พทธ 3 14.30 อสลาม 18 85.70 ระดบการศกษา ป.4 2 9.50 ป.6 1 4.80 มศ.3 1 4.80 มศ.5 1 4.80 ม.6 4 19.00 ปวส. 1 4.80 ป.ตร 10 47.60 ป.โท 1 4.80 อาชพ พนกงานบรษท 1 4.80 รบจาง 1 4.80 ลกจาง 1 4.80 ธรกจสวนตว 2 9.50 วทยากรอสระ 2 9.50 แมบาน 2 9.50 เกษตรกร 3 14.30 ขาราชการ 4 19.00 ขาราชการบานาญ 5 23.80

139

4.3 กรณตวอยางการสมภาษณเจาะลก

เนองจากการสมภาษณเจาะลกผใหขอมลทสาคญ (Key-Informance) จานวน 21 รายมรายละเอยดมากและมโครงสรางคลายกน ผวจยจงขอยกตวอยางทไดจากการสมภาษณเจาะลกผใหขอมลทสาคญ 3 ราย ประกอบดวยผนาอยางเปนทางการ ผนาตามธรรมชาตของชมชน และเจาหนาทของรฐทดแลชมชนมรายละเอยดดงน

4.3.1 กรณตวอยางรายท 1: อาหมด* อาหมด* เปนเพศชายมภมลาเนาอยในชมชนตงแตเกดอาย 67 ป เปนผนาชมชน กรรมการ

การศกษาชมชน ประธานกองทนหมบาน และ กรรมการยตธรรมชมชน นบถอศาสนาอสลาม สมรสแลวมบตร 4 คน เปนชาย 2 คนและหญง 2 คน จบการศกษาชนมธยมศกษาปท 6 ปจจบนเกษยณอายราชการหลงจากเกษยณแลวไดทางานใหกบชมชนมาตลอด จนไดรบการไววางใจและไดรบเลอกเปนผนาชมชนและตาแหนงอนๆ อกหลายตาแหนง อาทเชน เปนยตธรรมชมชนของกระทรวงยตธรรม เปนตน

อาหมดไดเลาประวตความเปนมาของชมชน วาชมชนนเกดจากการทสามภรรยาคหนงอพยพมาจากปตตานเมอประมาณ 130 ปมาพบพนทอนอดมสมบรณแหงนและไดตงรกรากและยดอาชพทานาและเกษตรกรรมเปนหลกใชวถชวตแบบมสลมในการดาเนนชวตจนมลกหลานในปจจบนเปนรนท 5 แลว

4.3.1.1 รปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

สาหรบอาหมดเหนวา ทาเลทตงและสภาพแวดลอมของชมชนเอออานวยอยางมากตอการแพรระบาดของยาเสพตด กลาวคอ มเสนทางคมนาคมทสะดวกมรถรบสง สาธารณปโภคพรอมทง ถนน ลาคลอง ไฟฟา ประปา สมบรณ ลาคลองสามารถทาการเกษตรไดอยางด การตงถนฐานครวเรอนในชมชนมการตงตามบรรพบรษทอยอาศยอยดงเดมเมอมลกหลานเพมมากขนจงมการจดการทอยอาศยเปนกลม เปนทดนจากบรรพบรษเปนสวนใหญ เวนแตบางคนไมสามารถรกษาทดนของตนเองไดกขายไป ชมชนนแบงไดเปน 14 กลม สาเหตทแบงคอแบงตามระบบเครอญาต สวนระบบโครงสรางชมชน ระบบเครอญาตและการรวมกลมเครอขายของชมชนนนยดถอตามบรรพบรษใครเปนเขย สะใภเขามาอยในชมชน กอยตามกลมๆ เดม ถาผหญงมสามกตองใชนามสกลสามและไปอยบานสาม เดมนนม 5 นามสกลใหญๆ ปจจบนแตกเปนหลายนามสกลแตกยงใชนามสกลเดมเปนสวนใหญ ในชมชนอยกนแบบเครอยาตเปนสวนใหญ และเชอฟงบรรพบรษ

140

อาจมความขดแยงกนบาง แตไมขดแยงกนรนแรงสามารถตกลงและยตกนไดภายในชมชนชมชน การรวมกลมและเครอขายโดย (อาหมด, 2554) กลาวถงการรวมกลมวา

ในการประชมกลมตองมเทคนคคอเทคนคของผมนน เวลาจะมการประชม หรอทากจกรรมใด จะไมทายาว ไมทาใหญเลย รวมกนเลกๆ กอน ใชแนวความคดเลกๆ กอนแลวคอยขยายผล จนใหญอนนเปนการรวมกลมแนวความคด จะทาอะไร ตองคยกนกอน แลวคอยขยายออกเปนกลมใหญภายหลง เวลาประชมกเชนเดยวกน ถาเรารวาการประชมเปนอยางไรกหารอกนกอน ถามเปนวาระตองพจารณาตอง คยกนหาความเหนขางนอกกอนใหเดนชดออกมา และวาระนนจะตองพจารณาใหตรงประเดนเรองผมจะตองวเคราะหขางนอกกอนใหเขาใจกนในวงนอก เพอไมใหไปเถยงกนในทประชม

สวนระบบการศกษาของชมชนนนนอกจากมการเรยนการสอนตามหลกสตรท

ทางราชการกาหนดใหแลวยงมการเรยนการสอนทงศาสนาพทธและอสลามควบคกนไปและสามารถ เรยนรวมกนได มศนยเดกเลกกอนวยเรยนรบทงเดกทนบถอศาสนาพทธและอสลาม หลงจากนนเขาสโรงเรยนประชาบาล หลงจากเรยนจบกสามารถเขาเรยนตอทโรงเรยนในพนทของหนองจอกหากใครจะเรยนช นสงกวาน นม การศกษานอกโรงเรยนตามอธยาศย (กศน.) มาสนบสนนทงในระดบมธยมตนและมธยมปลาย ในภาคฤดรอนโรงเรยนปดเทอมเดกนกเรยนทนบถอศาสนาพทธกไปเรยนตามหลกศาสนาพทธ เดกนกเรยนอสลามกมาเรยนหลกคาสอนของศาสนาอสลาม

ในเรองของระบบสาธารณสขของชมชนนนมการใหความรโดยใชประสบการณทผานมาของบรรพบรษเปนภมปญญาของชมชนเชนใชสมนไพรในการรกษาอาการเบองตนเชนปวดทอง ไอ เปนตน มการอบรมใหความรพนฐาน และนอกจากนนมศนยสาธารณสขชมชน ปจจบนนมอาสาสมครสาธารณสขชมชน (อสม.) 5 คน ขนตรงกบศนยสาธารณะสขท 44 เปนการดแลสขภาพหรอการรกษาอาการเจบปวยเบองตนหรอมอาการเจบปวยเลกนอยหากมอาการเจบปวยมากขนจะตองสงตอไปยงโรงพยาบาลตอไปโครงสรางของระบบเศรษฐกจในชมชนมการอบรมสงสอนสมาชกใหยดแนวทางของ ศาสนาคอ ใหประหยด พอกน พอใช มบญชครวเรอนเรองรายรบรายจายใชประโยชนไดดอยางยงในชมชน

สาหรบโครงสรางอานาจในชมชนแบงเปนกลมอานาจหลก 3 กลมใหญ กลมแรก กลมการปฏบตทางสงคมซงไดรบการแตงตงจากทางราชการคอประธานชมชนและกรรมการรวม 7 คน

141

กลมทสองเปนกลมทางศาสนามอหมามเปนผนา และกลมสดทายเปนกลมโรงเรยน มผอานวยการโรงเรยนเปนผนา อาหมดมภาวะผนาเชนเรองการทามาหากนของชมชน (อาหมด, 2554) กลาววา

ผมไดทาไวหลายเรอง โดยเฉพาะยดผนาเปนหลก หลกของผนามอยขอหนงคอ การแสดงใหเหนเปนตวอยาง ผมกเอามาเปนตวอยาง เชน ผมจะใชควบคกนในการพฒนา คอ พฒนาบคลากรและพฒนาสงแวดลอมทาควบคกน เพราะฉะนนการพฒนาตรงนแสดงตวอยางและพฒนาบคลากรและสงแวดลอม ผมจะทา และดงพรรคพวกทา แลวใหคนในชมชนมาดและปฏบต เชน เรยกเขามาอบรมใหมารบร เราเอาผรในชมชนททางานสาเรจมาเปนวทยากรอบรมใหความร เชน เขาปลกตนไม ปลกผก ทาหมอดน เอามาใหความร อกอยางคอเราใหเขาเรมตนจากการเลยงปลา ปลกผกในบาน ใหเขาเขาใจ อยางนอยในชมชนทกคนตองใหเขาเขาใจกอนแลวคอยทา สงทผมประสบความสาเรจคอ กองทนหมบาน ทผมเปนประธานอยทกวนน เงนไมมดอกเบย แตตอนนรบฝากมเงนเกอบ สามแสน เขาไปประกอบอาชพ คาขาย ลงทนทางการเกษตร หรอทาอะไรในภาคความตองการของเขา หากเขามรายไดกเอามาเขาออม ฝาก เงนเหลานเปนเงนของเขา ไมใชเปนเงนของผม แตเราฝกเขาใหมการออม

ภาวะผนาในประเดนของศาสนามการเชญชวนกลมตางๆ ทแบงไวใหไปทาความดกนอยางเชน 1 วน ทากจกรรม 5 เวลากมการผอนปรนวาจะทาทบานกได แตกจะมการชกชวนใหไปมสยดบางเพอจะไดพบปะปรกษาหารอหรอชแนะ พดคย คนรนหลงจะไดดาเนนรอยตามซงสอดคลองกบชมชนทยดหลกศาสนาเปนแนวทางปฏบตอยแลว และชวนกนมาไปสความด การกระทาในการละหมาดหรอการบรจาคหรอการชวยกนกอสรางถาวรวตถ สาหรบภาวะผนาตามประเดนปญหาสวนรวมนนมการแกไขโดยยดหลกความถกตองไมแบงแยกวาเปนพทธหรอมสลมและยดหลกความเปนธรรมในเรองของบทบาทของผนาในเรองของการทจะรวบรวมขอมลองคความรภมปญญาของชมชนรวมถงการรวบรวมปราชญ ผรตางๆ ในชมชน เพอจะเอาสงเหลานมาพฒนาปองกนแกไขตางๆ ในฐานะผนาชมชนไดพดคยกนเชญผทมความรความเชยวชาญในชมชนซงมอยมากใหเปนวทยากร และรบผดชอบเรองนโดยพจารณาวาแตละคนมความเหมาะสมกบเรองใด ถนดและเหมาะกบเรองใด แลวใหรบผดชอบในแตละเรององคความรของผรทงหลาย ไดมการรวบรวมเปนความรของชมชนโดยมชอมแผนงาน เชน การใหทาน ายาลางจาน นายาซกเสอผา เปนตน ซงถอไดวาเปนองคความรทมของชมชน สาหรบเทคนคหรอวธการ กลไก ทางประเพณวฒนธรรม

142

ชมชนมาใชในการปกครองนนมการใชหลกศาสน คอ การใหอภยหรอการใหโอกาสแกกนไดหรอการขอโทษแกกน(มะอบห) โดยหากมการทาผดเกดขนจะตองเรยกมาพดคยใหโอกาสเขาใหกลบเนอกลบตว ความขดแยงของสมาชกในชมชนในเรองอานาจ เรองผลประโยชนมอยบาง เพราะอานาจตรงนเกดจากการเลอกตงจงมผสนบสนนของแตละฝาย แตในทสดกสามารถพดคยตามแนวทางทยดถอกสามารถยตไดภายในชมชนของตนเอง

ในชมชนมการหลอหลอมเสรมสรางคานยมดานตางๆ โดยมการประชมทาความเขาใจชแจงกน โดยการหลอหลอมเอาบรรพบรษมาเปนแบบอยาง ยกตวอยางเชน การกอสรางโรงเรยนรฐ ไมเขามาชวยกชวยสรางกนเองมการลงแรงกนลงแขกกนทาใหประสบผลสาเรจ การหลอหลอมดานแนวคดปองกนแกไขปญหายาเสพตดนน พยายามใหสมาชกในชมชนปกครองดแลกนเอง ใหหวหนากลมบานดแลกนเอง ไมมงเนนการปราบปรามใชวธการพดคยขอรองใหความร ขอความรวมมอ มการสงเสรมในเรองความรใหกบชมชนโดยมการมาประชมกนโดยใหความรในเรองตางๆเชน ความรเกยวกบกองทน ความรเกยวกบยาเสพตด เปนตน

ในชมชนมการใชทนตางๆ คอ ทนทางสงคม ทนทางวฒนธรรมและทนทางสญลกษณ ทมอยในชมชนกลาวคอ

ทนทางสงคม มการใชทนทางสงคมซงเปนทนทสมาชกในชมชนมอยโดยทบรรพบรษวางรากฐานไวเปนแบบอยาง เชน ความรกความสามคค มความเอออาทรซงกนและกนเชน การขดคลอง รวมมอรวมใจกนสรางมสยด มการไวเนอเชอใจตอกน เชน มรปการกอสรางโรงเรยน ความรวมมอรวมใจกนทาใหมสงเหลานทาใหสมาชกในชมชนเหนเปนตวอยาง โดย (อาหมด, 2554) ยกตวอยางวา

สมยกอนบานใครเสยชวต บานใครมขาวเอาขาว ใครมไกเอาไก ใครมมะพราว เอามะพราว ชวยกนทา โดยบานคนทเสยชวตไมตองออกอะไรเลย นคอทนทางสงคมทมมาแตเดมตอนนเรายงใชอยแตเราเปลยนไปบาง ตรงนไมดแลวขาวหมอแกงหมอไมมแลว อาจจะมการชวยกนในรปแบบอน กยงเหมอนกนอนนคอทนทางสงคมทชมชนเรามอย สวนทนทมด งเดมจะเอามาปดฝ นใหม อนไหนทไมทนสมยกเอามาทาใหด

ทนทางวฒนธรรมมการใชทนทางวฒนธรรมของชมชนซงมความผกพนธใกลชด

กบหลกศาสนาทปฏบตมาตงแตบรรพบรษและมการวางรากฐานและยดถอปฏบตตอๆ กนมาจนถงปจจบนซงกลายเปนขอปฏบตของสมาชกของชมชน เชน การเคารพเชอฟงผอาวโสตามแนวทางศาสนาอสลาม เปนตน

143

ทนทางสญลกษณ ชมชนไดใชทนทางสญลกษณ ไดแกสงทชมชนมความภาคภมใจรวมกน กลาวคอ ชมชนไดรบรางวลประกาศนยบตร ตางๆมากมาย ไดแก รางวลรองชนะเลศมสยดกบการพฒนาในงานเมาลตกลาง เมอป พ.ศ. 2537 รางวลชมชนสะอาด ตามโครงการรวมใจทาไทยใหสะอาด ของสมาคมสรางสรรคไทย รวมกบกรงเทพมหานคร เมอป พ.ศ. 2540 รางวลรองชนะเลศอนดบ 2 ชมชนนาอย ระดบกรงเทพมหานครเมอป พ.ศ. 2547 เปนตน นอกจากนยงมวรกรรมของบรรพบรษทอพยพมาตงถนฐานตอสกบอปสรรคตางๆจนสามารถตงถนฐานเปนมรดกตกทอดทสรางความภาคภมใจแกลกหลานสบมา

ศนยการเรยนร 7 ศนย ทมอยแลวในชมชน มการขบเคลอนและการบรหารโดยมหวหนาศนยเปนผรบผดชอบ มกรรมการและสมาชกของแตละศนยดาเนนการขบเคลอนใหเปนไปตามวตถประสงค เชน ศนยการเรยนรพพธภณฑเครองมอเครองใชมวตถประสงคทจะอนรกษเครองมอเครองใชพนบานเพอใหเดกและเยาวชนไดศกษาและรถงวถชวตของคนรนกอน เปนตนสาหรบศนยการเรยนรบางศนยมการบรหารแบบกจการสวนตว เชน ศนยการเรยนรสตวเศรษฐกจสมาชกของชมชนททากจกรรมนมเพยงบางครวเรอนเทานนดงนนประโยชนทไดรบจงไมไปสสมาชกคนอนๆ ในชมชน สาหรบทศนะทมตอศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตดนน เหนวามความจาเปนอยางยงทจะตองมและเปนประโยชนอยางนอยเปนการปองปรามและเยาวชนจะไดรบความร และศนยการเรยนรจะเปนทยอมรบของชมชนการเขามามสวนรวมของชมชน ในการเขารวมกจกรรมกบศนยเรยนรยาเสพตด คดวาสมาชกนาจะมสวนรวมอยางมากหากเปนศนยการเรยนรทมมาตรฐาน ควรจะนาเอาหวหนากลมบาน 14 กลมขนมาเปนกรรมการศนยเพอสมาชกทกคนในชมชนจะไดมสวนรวมและใชประโยชนจากศนย ทงนไดใชประสบการของการจดตงศนยการเรยนรตางๆ ทชมชนมอยมาเปนแนวทางในการพจารณาเรองรปแบบและการบรหารตอไป และมความเหนวาสมาชกในชมชนจะสนบสนนการดาเนนงานยาเสพตดอยางมากหากมการจดตงศนยขนมาเปนรปธรรมแลวและจะเหนถงประโยชน สวนการทจะตองเตรยมการอยางไรบางนนอยางแรกคดวาควรเชญประชม ปรกษาหารอ พดคยกนถงเรองตางๆทเปนรายละเอยดของศนย สวนรปแบบของศนยนามหนงสอหรอสอเกยวกบพษภยยาเสพตด มเอกสาร เดก นกศกษาหรอสมาชกสามารถเขามาใชในการเรยนรได และควรจะมหอกระจายเสยง ออกขาวทกวนใหขอมลทกวน แนวคดน คนในชมชนนาจะเหนดวยและชมชนพรอมทจะมศนยดงกลาวโดยพรอมในเรอง สถานท บคลากรและคดวาศนยนจะมความสาเรจตามวตถประสงคทไดตงไว สวนรปแบบของศนยการเรยนรนนคดวามความเหมาะสมมความพรอมในดานตางๆ รวมถงมความเพยงพอของปจจยและมความสอดคลองของนโยบายโดยเฉพาะนโยบายในการปองกนยาเสพตดของรฐบาลในปจจบนและนโยบายของชมชนทมการรณรงคในการปองกนยาเสพตดมาตลอดจะเหนไดจากการทากจกรรม

144

ตางๆรวมกบทางราชการ เชน โครงการลานกฬาตานยาเสพตดและโครงการบานสขาว เปนตน หากมการจดตงศนยการเรยนรขนมาจะทาใหชวยสงเสรมโครงการตางๆทเกยวกบการปองกนยาเสพตดใหมประสทธภาพมากยงขน

4.3.1.2 ขอมลความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

สาหรบขอมลความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรในดานตางๆ ดงตอไปน 1) ดานเศรษฐกจ เหนวางบประมาณในการจดตงและการขบเคลอนการ

บรหารศนยการเรยนรนนทางชมชนนนมงบประมาณจากสานกงานเขตทไดรบเปนประจาทกเดอนแตเปนจานวนไมมากพอ ดงนนคดวาชมชนจะตองดาเนนการในการจดกจกรรมตางๆเพอระดมทนซงกจกรรมในลกษณะนชมชนไดทาเปนประจาอยแลว เชน การจดงานดมน าชา จดงานออกรานภายในชมชนเปนตนและยงมแนวทางอนทจะสามารถระดมทนเพอนามาเปนงบประมาณได เชนการขอรบการสนบสนนจากหนวยงานทเกยวของกบการปองกนยาเสพตดเชนสถานตารวจ สานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด ตลอดจนมลนธปองกนและปราบปรามยาเสพตดเปนตนและเหนวาคาใชจายในการดาเนนการจดตงศนยการเรยนรนนไดผลตอบแทนทคมคา

2) ดานสงคม เหนวาชมชนมระบบเครอญาตเปนพนองกนทงชมชนและมการแบงกลมออกเปน 14 กลมบานมหวหนากลมเปนผดแลปกครอง ดงนนจะเหนวามเครอขายทเหนยวแนนทงชมชนนอกจากนยงมการรวมกลมกนเพอทากจกรรมตางๆของชมชนอกหลายกลมเชนภายในชมชนธรณคา เพอการแลกเปลยนเรยนรและทากจกรรมรวมกน ซงแตละกลมตางมวตถประสงคทตางกน โดยกลมทจดตงขน มดงน กลมวทยากรฐานการเรยนรเศรษฐกจพอเพยง เปนการรวมกลมของผรในชมชนเพอถายทอดความรดานเศรษฐกจพอเพยงใหแกสมาชกของชมชนตลอดจนผทมาศกษาดงานจากภายนอกชมชนดวย กลมคณะกรรมการมสยด เปนการรวมกลมของสมาชกในชมชนเพอดาเนนการในการทากจกรรมตางๆ ทางศาสนารวมถงการบรหารงานของมสยดดวยกลมคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมอง เปนการจดตงจากสมาชกชมชนเพอการบรหารเงนกองทนของหมบานใหเปนไปตามวตถประสงคในการออมเงนของสมาชกกลมเกษตรกรรม เปนการรวมกลมเพอชวยเหลอกนในดานตางๆ ในการทาการเกษตรเชนดานวชาการ ดานการตลาดเปนตน กลมสตวเศรษฐกจ เปนการรวมกลมเพอแลกเปลยนเรยนรในการเลยงสตวตางๆ ทมความสาคญทางเศรษฐกจเชนการเลยงวว แพะ เปนตน กลมคหกรรม เปนการรวมกลมของแมบานในชมชนเพอทาการผลตผลตภณฑทจาเปนในครวเรอนเชนนายาลางจาน ยาสระผม สบ เปนตนรวมถงการผลตภณฑอาหารอกดวย กลมหตถกรรม เปนการรวมกลมเพอผลตผลตภณฑงานฝมอของชมชนเพอนาไปจาหนายยงนอกชมชนเพอเปนการเพมรายไดอกทางหนง กลมรานคาและ

145

สหกรณชมชน เปนการรวมกลมเพอจาหนายสนคาในราคาถกและมการนากาไรมาปนผลคนใหแกสมาชกดวย กลมโรงสขาว เปนการรวมกลมดาเนนการสขาวทสมาชกผลตไดโดยไมเสยคาใชจายเพอเปนการบรโภคในครวเรอนศนยการเรยนรตางๆ เปนการดาเนนการเพอดาเนนการและใหความรแกสมาชกและผมาศกษาดงานจากภายนอกชมชน โดยมหวหนาศนยการเรยนรแบงออกเปน 7 ศนยการเรยนร ประกอบดวย ศนยการเรยนรท 1 เกษตรทฤษฏใหม ศนยการเรยนรท 2 ไรนาสวนผสม ศนยการเรยนรท 3 สตวเศรษฐกจ ศนยการเรยนรท 4 บานกบตนไม ศนยการเรยนรท 5 ชวภาพเพอชวตและสงแวดลอม ศนยการเรยนรท 6 พพธภณฑเครองมอและเครองใช และศนยการเรยนรท 7 เศรษฐกจพอเพยง

3) ดานการเมองเหนวามกลมอานาจหลก ๆ แบงเปน 3 กลมใหญ กลมแรก คอ กลมการปฏบตทางสงคม ซงไดรบการแตงตงจากทางราชการ คอ ประธานชมชนและกรรมการชมชนรวม 7 คน กลมทสองเปนกลมทางศาสนามอหมามเปนผนา และกลมสดทายเปนกลมโรงเรยน มผอานวยการโรงเรยนเปนผนา ประธานชมชนและกรรมการมอานาจหนาทในการปกครองดแลและพฒนาชมชนในดานตางๆ อหมามและคณะกรรมการมสยด มหนาททเกยวกบพธกรรมทางศาสนาเปนหลกมการแนะนา อบรมสมาชกชมชนใหอยในคณธรรมผานการปฐกถา สวนใหญจะมโอกาสพดคยปรกษาหารอกนในวนศกรซงเปนวนประกอบกจกรรมทางศาสนารวมประจาสปดาห ผอานวยการโรงเรยนมหนาทดแลในเรองการศกษา

4) ดานเทคนคในชมชนมกระบวนการถายทอดความรเกยวกบยาเสพตดกลาวคอการหลอหลอมแนวความคดในการปองกนยาเสพตด โดยใชหลกการทางศาสนาการเสพยาเสพตดเปนขอหามทางศาสนา สาหรบสอการใหความรอยางเชนหนงสอ ซด ทจะนามาใชในการใหความร ควรจะมหองหนงทาการกระจายขาวจดเปนเวลาโดยจะใชเจาหนาทภายนอกและภายในชมชนดวยหมนเวยนกนมาใหความร เชน เชญเจาหนาทตารวจมาออกอากาศหรอไมสะดวกจะทาการบนทกเสยงมาเปดประมาณ 30 นาท หรออาจเชญหมอมาพด เอาคนทมความรเขามาสอนรวมถงปราชญผรทรในชมชน บคคลเหลาน อยในชมชนอยแลว อาจจะสะดวกในเรองเสยงตามสายบาง หรออาจจะไปบรรยายในโรงเรยนบางหรอวนศกรละหมาดเสรจแลวกไปบรรยายนดหนอยสอดแทรกเรองยาเสพตด กจะมกจกรรมทาและเปนกจกรรมเชงรก สาหรบการใหความร จากทงบคคลภายนอก ทเปนราชการ เชน ตารวจมาใหความรเปนระยะๆ ควรทจะประสานกบ ทางสถานตารวจเพอใหเขามามสวนรวมในการดาเนนการในดานตางๆ โดยแตงตงใหเปนกรรมการทงหมด มขาวสารทางราชการกคยกนไปวาควรจะทาอะไร อยางไร และตอบสนองในเรองนโยบายเรองนอยางไร สาหรบการใหความร โดยผรจากหนวยงานขางนอก อาจจะเปน ผรในชมชน หรอผเคยตดยาเสพตด มาเปนวทยากรเลาประสบการณใหฟงซงศนยอยใกลโรงเรยนใกลมสยด การขบเคลอนศนยการเรยนรกจะใชวธการอบรม ใหความรนกเรยนอาจจะใชเวลาประมาณครงหรอหนงชวโมง

146

ชแจงวาเราจะใหความร ประสบการณวาคนตดแลวมโทษอยางไร เลกแลวดอยางไร และมความเหนวาการจดตงศนยการเรยนรมความสอดคลองกบนโยบายเปนอยางยงโดยเฉพาะนโยบายของรฐบาลทใหความสาคญกบการปองกนปราบปรามยาเสพตดอยางมากถอวาปญหายาเสพตดเปนวาระแหงชาตรวมถงสอดคลองกบนโยบายของสวนราชการอนดวยเชนนโยบายลานกฬาปองกนยาเสพตดของสานกงานเขตทไดดาเนนการอยแลวทงนเพอทจะไดรวมมอการปฏบตงานตอไป และเหนวาการดาเนนการในการจดตงศนยการเรยนรไมมขอขดแยงกบชมชนสมาชกในชมชนจะสนบสนนการดาเนนงานของศนยการเรยนรอยางมากหากมการจดตงขนมาเปนรปธรรมแลวและจะเหนถงประโยชนโดย (อาหมด, 2554) กลาววา

เรองของศนยการเรยนรจาเปนอยางยงทตองม อยางนอยเปนการปองปราม และอกอยางเปนสงทเยาวชนยดเหนยวได ไมงนจะเปนการลอยแพ เยาวชนเหลานทาความเขาใจในเรมตน แลวชแนวทางใหเขาเขาใจ ขณะนทตดอยางงอมแงม มาทาความด ทกวนนยงมสองคนมาทา มาละหมาด เขาเลกโดยปรยาย

4.3.1.3 ขอมลการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนร

ของชมชนในการปองกนยาเสพตด สาหรบชมชนมการเตรยมความพรอมทจะทาการขบเคลอนการบรหารศนยการ

เรยนรในดานตางๆ ดงน 1) ความพรอมในดานอาคารสถานทนนมความพรอมและมทตงอยในใจ

กลางของชมชนใกลโรงเรยนและมสยดจงมความเหมาะสมอยางยง 2) ความพรอมในดานการจดการในเรองบคลากรทอาจจะเปนจากนอก

ชมชนไดแกตารวจ เจาหนาทเขตทรบผดชอบชมชนหรอผรในชมชนเองเหนวามความเหมาะสมแลวมการวางแผนในการทจะดาเนนการในการจดตงและขบเคลอนศนยการเรยนร

3) ความพรอมในดานเนอหากรณศกษาเหนวาสอการใหความรอยางเชนหนงสอ ซด ทจะนามาใชในการใหความร อาจจะมตวเครองวดทศนเมอทาการสอนกจะเปดใหเดกดไมตองอานหนงสอแตกไดความรเปดซดดเรองยาเสพตดทรวบรวมไวได และควรจะมหองหนงทาการกระจายขาวจดเปนเวลาโดยจะใชเจาหนาทภายนอกและภายในชมชนดวยหมนเวยนกนมาใหความร เชน เชญเจาหนาทตารวจมาออกอากาศหรอไมสะดวกจะทาการบนทกเสยงมาเปดประมาณ 30 นาท หรออาจเชญหมอมาพด เอาคนทมความรเขามาสอนรวมถงปราชญผรทรในชมชน บคคลเหลาน อยในชมชนอยแลว อาจจะสะดวกในเรองเสยงตามสายบาง หรออาจจะไปบรรยายในโรงเรยนบางหรอวนศกรละหมาดเสรจแลวกไปบรรยายนดหนอยสอดแทรกเรองยาเสพตด กจะมกจกรรมทาและเปนกจกรรมเชงรก

147

4) ความพรอมในดานปราชญผรเหนวาผรในชมชน บคคลเหลาน อยในชมชนอยแลว อาจจะสะดวกในเรองเสยงตามสายบาง หรออาจจะไปบรรยายในโรงเรยนบางหรอวนศกรละหมาดเสรจแลวกไปบรรยายนดหนอยสอดแทรกเรองยาเสพตด กจะมกจกรรมทาและเปนกจกรรมเชงรก สาหรบการใหความร จากทงบคคลภายนอก ทเปนราชการ เชน ตารวจมาใหความรเปนระยะๆ ควรทจะประสานกบ ทางสถานตารวจเพอใหเขามามสวนรวมในการดาเนนการในดานตางๆ โดยแตงตงใหเปนกรรมการทงหมด มขาวสารทางราชการกคยกนไปวาควรจะทาอะไรอยางไร และตอบสนองในเรองนโยบายเรองนอยางไร สาหรบการใหความร โดยผรจากหนวยงานขางนอก อาจจะเปน ผรในชมชน หรอผเคยตดยาเสพตด มาเปนวทยากรเลาประสบการณใหฟงซงศนยอยใกลโรงเรยนใกลมสยด การขบเคลอนศนยการเรยนรกจะใชวธการอบรม ใหความรนกเรยนอาจจะใชเวลาประมาณครงหรอหนงชวโมง ชแจงวาเราจะใหความร ประสบการณวาคนตดแลวมโทษอยางไร เลกแลวดอยางไร

กรณตวอยางของศนยทประสพความสาเรจนน ขอยกตวอยางกองทนหมบานปจจบนมสมาชก 98 คน ปจจยททาใหกองทนหมบานประสบความสาเรจคอทาใหคนศรทธา คอการทาใหศรทธาในตวผบรหารและคณะกรรมการกองทนโดยประธานและคณะกรรมการไดรบการคดเลอกจากผทสมาชกใหการอมรบนบถอไววางใจ เชอถอ และโปรงใสโดยการทาหลกฐานทางการเงนอยางถกตองและปดประกาศเกยวกบหลกฐานการดาเนนการเปดโดยสมาชกสามารถตรวจสอบไดตลอดเวลาเปดโอกาส ใหสมาชกมสวนรวม ในรปแบบตางๆเชน แนวคด การกระทา แนวทางในการปฏบตรวมทงขอชแนะใหมสวนรวมทงหมด มการตรวจสอบจนทาใหเกดศรทธา ชใหเหนวาเราเหมอนธนาคารมกรรมการทแตงตงไว 4 คน ถา 2 คน อนมตกสามารถเบกไดเลยและมเงนสารองจายจานวนหนงเพอไวใหสมาชกเบกยามฉกเฉนตลอด 24 ชวโมง

4.3.1.4 ขอมลปญหาและขอเสนอแนะ ในแนวคดการจดตงศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตดนควรทจะเปนศนยการ

เรยนรของชมชนทแทจรง สาหรบศนยการเรยนรอนๆ ทผานมาเปนศนยของสมาชกชมชนมากกวา ไมใชศนยของชมชนจรง ๆ ซงจะมภาระหนาทในการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด รวมถงกรณทมคนเสพ ควรจะเรยกมาพดคย เดมมวธการอยางนอยแลว แนวคดของศนยการเรยนร น จะเอาสงตางๆ เหลานเชนหากมปญหาอะไรกจะเรยกมาทศนยเพอทาการ ไกลเกลย สาหรบสวนหนงคอการใหความร จากทงบคคลภายนอก ทเปนราชการ เชน ตารวจมาใหความรเปนระยะ ๆ ควรทจะประสานกบ ทางสถานตารวจเพอใหเขามามสวนรวมในการดาเนนการในดานตางๆ โดยแตงตงใหเปนกรรมการทงหมด มขาวสารทางราชการกคยกนไปวาควรจะทาอะไร อยางไร และตอบสนองในเรองนโยบายเรองนอยางไร สาหรบการใหความร โดยผรจากหนวยงานขางนอก อาจจะเปน ผรในชมชน หรอผเคยตดยาเสพตด มาเปนวทยากรเลาประสบการณของตนเองใหฟงซงศนยอยใกล

148

โรงเรยนใกลมสยด การขบเคลอนศนยการเรยนรกจะใชวธการอบรม ใหความรนกเรยนอาจจะใชเวลาประมาณครงหรอหนงชวโมง ชแจงวาเราจะใหความร ประสบการณวาคนตดแลวมโทษอยางไร เลกแลวดอยางไร

4.3.2 กรณตวอยางรายท: 2 เดะม* เดะม*เพศชายอาย 79 ป สมรสมบตร 6 คน ชาย 2 คน หญง 4 คน บตรทกคนทางาน

หมดแลวการศกษามธยม 6 วฒคร ปจจบนเปนขาราชการบานาญและเปนผนาทางศาสนาในชมชนธรณคามภมลาเนาในชมชนตงแตเกด เดะม*เปนคนในชมชนรนแรกๆ ทยงมชวตอยและไดรบการศกษาจากโรงเรยนในชมชนทบรรพบรษไดรวมมอรวมใจกนสรางขนมากลาวไดวาเดะมเปนผลผลตความของคาดหวงของบรรพบรษทมองกาลไกล

4.3.2.1 ขอมลรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

สาหรบทตงของชมชนเดะม ไดกลาวเกยวกบทาเลทตงของชมชนวา (เดะม, 2554)

ทาเลเราด มชยภมเหมาะสม บรรพบรษเลอกชยภมทเหมาะสมมศนยกลางอยตรงแฉก 3 แฉกพอด มศนยกลางเปนทรวมจตใจ ชยภมด มทดน สวนใหญกเปนทดนของตวเอง ทไมมกมบาง เหมอนในหลวงวาใครมทดนกเหมอนมทนของชวตจะปลก 2 ตารางวา 5 ตารางวา ปลกอะไรกขน

สาหรบโครงสรางของชมชน เปนระบบเครอญาตเดมมสามภรรยาอยคเดยว

ปจจบนเดะม เปนรนท 5 โดยทวไปแลวชมชนเปนญาตกนหมดมการชวยเหลอกนในกลมเครอญาต สมาชกในชมชนคอยใหความชวยเหลอกนมการแบงเปนกลมบานอยกนเปนกลม ๆ ชมชนนแบงไดเปน 14 กลม สาเหตทแบงคอแบงตามระบบเครอญาตการรวมกลมเครอขายยดถอตามบรรพบรษ นอกจากนนในชมชนยงมการรวมกลมในรปแบบอนๆ หลายกลม หลายอยาง อาท เชน รวมกลมทางการศกษา รวมกลมทางศาสนา ดานจตวญญาณ รวมกลมอาชพ รวมถงรวมกลมกองทน การรวมกลมอาชพสงผลใหชมชนมความสามคคกนการรวมกลมกนเปนกระบวนการใหญทางศาสนาชมชนมทนของตนเอง ไมใชหนนอกระบบ

ดานการศกษามทงศาสนาพทธและอสลามมการเรยนการสอนควบคกนมศนยเดกเลกกอนวยเรยน รบทงเดกศาสนาพทธและศาสนาอสลาม มโรงเรยนอสลามสอนตงแตระดบถงอนบาลชนประถมศกษาปท 6 หลงจากนนกเขาโรงเรยนมธยมในพนทใกลเคยง

149

ในดานสาธารณสข ทาหนาทคอการใหความรในเบองตนโดยใชประสบการณทผานมา เชน ใชสมนไพรอนดบแรกกอน เชนนาย ก. ปวดทอง รบประทานอะไรททาใหหาย เชน ขา ตะไคร หรอไอ ใชใบชะพล ใบพล เอาคนทประสบความสาเรจแลวมาใหความร เชน ฟาทะลายโจร ปวดฟนใชทาน เปนหลกการของสาธารณสขเบองตนความรภมปญญาชาวบาน อบรมใหความรพนฐานกอน และหลงจากนน มศนยสาธารณสขชมชน ตอนนม อาสาสมครชมชน 5 คน อยในสงกดของศนยสาธารณสขชมชน ใหการรกษาเบองตน วดความดน จายยา ตาราหลวง การรกษาเบองตน ถาอาการมากจะสงไปท ศนย สาธารณสข สงกดสานกอนามย (กรงเทพฯ) เจบปวยมากขนไมสามารถรบไดกสงไปโรงพยาบาลโดยมขอสงเกตวา

เวนแตใครจะทาประกนสงคมอะไรไว บางคนทาบตรประกนสงคมโรงพยาบาลนพรตน กตองไปโรงพยาบาลนพรตน เพราะประหยดคาใชจาย ถาลงทนกได แตคนทมประกนสงคม คนทอยชมชน เวลาทางานไมไดทางานในเขตหนองจอก ทางานขางนอกดวย เขากตองใชประกนสงคมของเขา

สาหรบรปแบบของกลมอานาจการปกครอง แบงเปน 3 กลมใหญคอ กลมแรก

กลมการปฏบตทางสงคม มอาหมดเปนประธานชมชน ตอมากลมเปนกลมทางศาสนา มอหมามเปนผนา และโรงเรยน มผอานวยการเปนผนา

ผนาในเรองการทามาหากนในชมชน มผนายอยๆ อยกลมหนง มหวหนากลม รวมตวปรกษากน ในการพฒนา สาหรบอาชพในชมชนมมากแตขาดการรวมกลม ผลผลตไมเพยงพอตอความตองการทสาคญคอ จานวนคนงานไมพอ คนหนมสาวไปทางานโรงงานนอกชมชนเปนสวนมากคงเหลอแตผสงอาย

สาหรบทางศาสนาโตะอหมาม มการแนะนาสมาชกในชมชนในวนศกร เวลาเทยงตรง หวหนาครอบครว หรอคนในครอบครวอาย 15 ปขนไป ตองไปรวมประชมสมนาทกวนศกร สวนผหญงจะไปกได ไมไปกได แตกตองฟงจากสามมาเลาใหฟง สวนใหญเปนขาวสงคม บานเมอง ขอควรปฏบตทางคาสงขอหามในเรองศาสนา เรองคณธรรม เชญชวนกลมตาง ๆ ทแบงไวใหไปทาความดกน อยางเชน 1 วน ทากจกรรม 5 เวลา ถงจะผอนปรนวาจรง ๆ ใครจะทาทบานกได แตเรากชวนใหไปมสยดบางเพอจะไดพบปะ ปรกษาหารอเราจะไดชแนะ พดคย คนรนหลงจะไดดาเนนรอยตามเอาศาสนาเปนหลก การกระทาในการละหมาด หรอการบรจาค หรอการชวยกนกอสรางถาวรวตถ ซงอยางนอยทาใหมความรกความผกพน

เมอชมชนมปญหาเรองตางๆ เปนปญหาสวนรวม ผนาชมชนจะทาการแกไขเบองตน โดยไดสทธพเศษเปนยตธรรมชมชนของกระทรวงยตธรรม ไมตองไปถง สถานตารวจ

150

หากเกดเรองเลกๆ นอยๆ ในชมชนกสามารถ เรยกมาไกลเกลยกน แลวกจบ เลกแลวตอกนการ ใชวธนมกจะไดผลสวนใหญเชอฟง สาหรบ ผนาชมชนมบทบาทในเรองการรวบรวมขอมล ความร ภมปญญาของชมชน เพอมาใชในการปองกนแกไขปญหา โดยไดยนผนาดารครงหนงวาจะมสารพดอาชพมาลงทะเบยนไว เชน นาย ก. มความสามารถชางไม นาย ข. ฉาบปน นาย ค. ทาส ใครมาตดตองานกตดตอผานมา กสงไปทางานทาใหผนามอานาจในการตอรอง ถาตางคนตางไปรบงานกนเอง แขงราคากนเอง จะทาใหไดราคาคาจางไมด เคยไดยนผนาชมชนดารอยางน อหมามกเหนดวย เรององคความรของผรทงหลายในชมชนไดมการรวบรวมเปนความรภมปญญาของชมชน มชอ มแผนงาน เชน การใหทาน ายาลางจาน นายาซกเสอผา อาจารยไพบลย มความรดานชางไฟฟา มเครองใชไฟฟาเสย พดลมไมหมน เลก ๆ นอย ๆกซอมแซมได ตอนนกาลงดาเนนการทาบอแกสชวภาพเปนฐานการเรยนรเพมขนในชมชนอกฐาน สนบสนนการนามลสตวมาใชใหเกดประโยชน ประหยดคาใชจาย โดยการทดลองทาตนแบบเพอเปนตวอยางในชมชน

ในชมชนมการใชเทคนค วธการตางๆของขนบธรรมเนยมประเพณของชมชนใชเปนประโยชนในการแกปญหากบชมชนโดยหากมผกระทาผดกจะทาการภาคทณฑเอาไวกอน สวนใหญจะเรยกมาคยเพอสรางความเขาใจ จะไมใชวธปราบปราม หากทาความผดซ าอก กยงตองประนประนอมหากหนกหนาเกนไปกสง สถานตารวจดาเนนการบาง ถาอยในชมชนทาความผดซ าซาก ผอาวโส ผนาพดแลวไมฟงกมการใชวธการกลมชมชนบาบดซงไดผลดในระดบหนง เปนการใชหลกยตธรรมชมชนแบบอสลามมาใชในการแกปญหา (เดะม, 2554) กลาวถงคานยมในการรวมแรงรวมใจวา

อนนนาจะเปนคานยมในการรวมมอรวมใจกนมากกวาในการพฒนา การสรางวตถโดยการลงแขก เปนคานยมทเรายดถอกนมาตลอด ถาเรามเงนแค รอยบาทเรากสามารถทางานไดมากกวารอย หรอ สองรอยบาท เราชวยกน เอาเงนไปซอวสดมา แรงงานชวยกน การทาโรงเรยนหลงแรกกใชวธน ตอนเดกๆ ผมกต งคาถามวา บรรพบรษเราทาทาไม ทาไมถงไมจางวศวกร ผลสดทายไดรบคาตอบ คอตองการใหเปนแบบอยาง สรางอยางชาญฉลาด สรางหนงอยางแตใชไดสองอยาง เรยนหนงสอดวย ละหมาดดวย จนกวาจะมทนสรางมสยดขนทหลง มสยดกเกดขน ผมกสรางมสยดทหลง ใชแนวทางของบรรพบรษเดม กซอวสด คานยมในการรวมมอรวมใจกน มมะพราวกขอมะพราว มขาวสารกขอขาวสารเปนเสบยงเลยงคนงานกประสบความสาเรจ

151

สาหรบการหลอหลอมเสรมสรางดานแนวคดในการปองกนยาเสพตดอยางไร (เดะม, 2554) เสนอวา

เรองของยาเสพตดยงมการหลอหลอมยงนอยมาก มนยงไมเขาตากรรมการ จะเขาตากตองมาทาแบบมาลงแขกกอสราง ตองรวมมอรวมใจ สามคค ลกมงลกกจบไมได ฉนใดกฉนนนเรองของยาเสพตด ใชสตรเดยวกนหมด คอความรวมมอรวมใจ ลกฉนไมตดกไมอยากยง ไมชวยแก ไมได จาเปนตองรวมมอ อยางนอยทางสายตา ทางความคด อยางนอยทางเสบยงอาหาร มหลายอยาง ทงทางปาก พดใหเปนประโยชนอยาพดใหแตกแยกกน ปากเสยกไมได ตองมความสามคคกน

สวนการปองกนยาเสพตดนนในขณะนกาลงทา เหมอนโครงการหมบานสขาวทประสบความสาเรจมาแลว ตอนนทาอยเพอใหเกดการปกครองดแลกนเอง ทแบงกลมบานไดใหดแลกนเองแตละกลมบาน ใหหวหนาหมบานแตละหมบานดแลกนเองนอกจากการหลอหลอมตรงน แลวยงมงเนนไมปราบปราม ใหความร ขอความรวมมออยางเดยว

ในชมชนมทนทางสงคม เชน ความรวมมอรวมใจมากความไวเนอเชอใจของคนในชมชนมมาก เพราะเปนญาตกน การทประสบความสาเรจตองใชทนทางสงคม ไมตองลงทนอะไรเพยงแตขดเกลาแลวเอามาใชไดเลย มทนแนวความคดเปนทนเดมทเรามอยโดยทบรรพบรษมไว ถอเปนแบบอยาง เชน ความรกความสามคค มความเอออาทรซงกนมการ แบงปนกนและกน แตกมการใชทนทางสงคมทผดเชนกนตามทเจาหนาทไดใหขอมลวา

บางครงมเรองยาเสพตดกปด ปดกมเพราะเปนเครอญาตกน เขาปดกน ชวยเหลอกน บอกมาแตพอเจาะลกกไมได เขาชวยเหลอซงกนและกน เปนเครอญาตกน แตกจกรรมเครอขายอยางอนใหความรวมมอด แตเปนกนทกชมชนนอยทจะใหขอมลโดยตรง

วฒนธรรมสวนใหญเกยวพนธกบศาสนา การนบถอผอาวโส อหมามเปนผนาทาง

ศาสนา ทางดนตรอสลามจะนอย การเลนรองแงง ดเกฮล กมการนามาใชบาง แตคนชมชนเตนไมเปน ไมไดใชวฒนธรรมตรงน กระบกระบองกไมม เรองมวยกไมม เพราะเขาเลกสบทอดกนมา มบางสาหรบวฒนธรรมทางอาหาร สวนใหญจะเปนวฒนธรรมดานศาสนาเปนหลกของชมชน

152

ทนทางสญลกษณ สงทชมชนภมใจ เชน ภาพการกอตงโรงเรยน อหมาม ครงหนงเคยรวมมอรวมใจและทาใหเกดสงทพฒนาโรงเรยน มความภมใจมาก พยายามทาการกอสรางมสยด ถายภาพไวทกระยะ แมกระทงยกเสาเอก เอาผใหญเขามา เปนสญลกษณ เปนแรงกระตน มสวนรวมมอกน เกดความภมใจไปชวลกชวหลาน มการนดหมายวาวนนยกเสาเอกคดวามนเปนสญลกษณ เชน กลวยยอดเสา ผาขาวมา อนนกเปนของแถมสาหรบผทมาชวย ผาขาวมาเอามาใชนงอาบนา กลวยลงจากยอดเสากเอาไปปลก นแหละเปนทนทางวฒนธรรม มการถายรปไวจานวนมาก อหมามกาลงจะรวบรวมทาประวตเอาลงแผนซด เกบไวสาหรบเปนทนทางสญลกษณของชมชน

ศนยการเรยนรของเราในเรองเกษตรทฤษฎใหม ไรนาสวนผสม 7 ศนย เดมเปนกจการสวนตว ไมใชชมชนทา แตอยในชมชน ศนยของชมชนกม แตชมชนมาเพอใหศกษาใหรกนจรง ๆ และนาไปสการปฏบตแตมงเนนคนในชมชนเกดการเรยนร โรงเรยนเกษตรทฤษฎใหม จะมการประชมกบทาง สานกงานเขต จะมคณะกรรมการของศนยเองมการบรหารงานของตนเอง โดยทวไปศนยทเกดขนในชมชนนนเปนเพราะเจาของศนยเองเปนผขบเคลอนซงบางสวนกเกดผลประโยชนทงสวนตวและสวนรวม

4.3.2.2 ขอมลความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

สาหรบความเปนไปไดในดานตางๆ นนสรปไดดงน 1) ดานเศรษฐกจ เหนวาความเพยงพอของปจจยและโครงสรางของศนย

นน ดานงบประมาณชมชนมงบประมาณสวนหนงกลาวคอปจจบนชมชนไดรบงบประมาณจากทางเขตหนองจอกเดอนละ 5,000 บาท สวนทนอกเหนอจากนนคงจะตองชวยกนจดหาในชมชนโดยการทากจกรรมหรอชวยกนในการบรจาคในรปแบตางๆ เชนการจดงานเลยงน าชา หรอการจดจาหนายสนคาราคาถกในชมชนซงทผานมาชมชนมการจดกจกรรมในลกษณะนอยแลวอกสวนหนงทาการขอรบการสนบสนนจากหนวยงานทเกยวของไดบางไมนาจะเปนปญหา อาคารสถานทชมชนมอยแลวสะดวกอยใจกลางชมชน สวนวสดอปกรณเครองมอตางๆ ถาหากขาดสงใดชมชนชวยกนหามาใชไดไมนาจะเปนปญหามากนก

2) ดานสงคมดานเครอขายนนชมชนมความเปนเครอขายสงเพราะเปนญาตพนองกนทงชมชนจงงายตอการประสานงานและการณรงคในการทากจกรรมตางๆ

3) ดานการเมอง ในชมชนมกลมอานาจหลกๆ แบงเปน 3 กลมใหญ กลมแรกคอ กลมการปฏบตทางสงคม ซงไดรบการแตงตงจากทางราชการ คอ ประธานชมชนและกรรมการชมชนรวม 7 คน กลมทสองเปนกลมทางศาสนามอหมามเปนผนา และกลมสดทายเปนกลมโรงเรยน มผอานวยการโรงเรยนเปนผนา ประธานชมชนและกรรมการมอานาจหนาทในการ

153

ปกครองดแลและพฒนาชมชนในดานตางๆ อหมามและคณะกรรมการมสยด มหนาททเกยวกบพธกรรมทางศาสนาเปนหลกมการแนะนา อบรมสมาชกชมชนใหอยในคณธรรมผานการปฐกถา สวนใหญจะมโอกาสพดคยปรกษาหารอกนในวนศกรซงเปนวนประกอบกจกรรมทางศาสนารวมประจาสปดาห ผอานวยการโรงเรยนมหนาทดแลในเรองการศกษา ผนาชมชนใหการดแลเอาใจใสสมาชกชมชนด

4) ดานเทคนค สาหรบความเปนไปไดในปจจยตาง ๆนนเชนบคคลากรในชมชนมผรและเปนครอาจารยอยมากอกทงผรภายนอกกสามารถประสานมาใหความรไดสาหรบศนยการเรยนรนนควรใหประธานชมชนเปนผบรหารรวมกบกรรมการและหวหนากลมบาน 14 กลมกนาจะดาเนนการไปได และมความเหนวามความสอดคลองของนโยบายทงในระดบของประเทศคอรฐบาลมการดาเนนการในเรองยาเสพตดอยางเขมขนในปจจบนและในระดบทรองลงมาไมวาจะเปนระดบเขตหรอชมชนกมนโยบายทสอดคลองไปในทศทางเดยวกนสามารถดาเนนการรวมกนได

5) ดานรปแบบของศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตดคดวามความเหมาะสมดแลวอาจจะตองทาการปรบรปแบบไปเรอยๆ จนมความเหมาะสมมากทสด ชมชนมความพรอมในทกๆ ดาน ทงอาคารสถานท อปกรณ ดานสถานทสะดวก สวนความพรอมดานการจดการศนยฯโดยในเรองของวทยากรมาใหความร โดยใชคนในชมชนและคนนอกชมชนสวนดานอนๆคดวาชมชนมความพรอม

6) ชมชนนนมการศกษาอยในเกณฑดมเศรษฐกจทสามารถพงพาตนเองไดมแนวทางการแกไขปญหาโดยยดหลกศาสนาและแบบอยางบรรพบรษสาหรบทศนะตอศนยการเรยนรนนเหนวามความจาเปนและมประโยชนแตจะใหเปนทยอมรบของคนในชมชนนน ไมควรไปยดเยยดใหเขาอยาไปเกณฑคนมาตองทาใหเหนประโยชนโดยการเรมจากจานวนทนอยกอนทาใหไดประโยชนและใหผทยงไมไดเขารวมกจกรรมกบศนยการเรยนรเหนถงประโยชนจะทาใหเขาสนใจเองแลวเขาจะยอมรบเองภายหลง การมสวนรวมของชมชนในการจดตงศนยเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด หากแจงขาวใหสมาชกชมชนและมการประชาสมพนธทดคอการทผเขารวมกจกรรมกบศนยการเรยนรไดประโยชนและมการบอกกลาวกนตอๆไปยงสมาชกคนอนๆหากมการทาความเขาใจการมสวนรวมจะมมาก สาหรบสมาชกในชมชนมการสนบสนนเรองการปองกนยาเสพตดนนแตเดมกมการสนบสนนอยในเกณฑทดหากจะใหรวมมอกนใหมากกวานอาจจะตองมการรณรงคใหมากขน และตองมการเตรยมการโดยการรบฟงความเหนของสมาชกอาจใชวธการประชมหารอ คดวานาจะสาเรจได

154

4.3.2.3 ขอมลการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

สาหรบการเตรยมความพรอมทจะทาการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในดานตางๆไดแก

1) ดานอาคารสถานทนนมความพรอมและเหมาะสมเนองจากอยในแหลงชมชนใกลโรงเรยนและมสยดซงเปนแหลงเปาหมายมความสะดวกอยางมาก

2) ดานการจดการในเรองของบคคลากรนนชมชนมความพรอมเนองจากชมชนมผทมความรมากและคดวาผรจากหนวยราชการจะใหการสนบสนนเปนอยางดงบประมาณนนชมชนนาจะพรอมและอาจขอรบการสนบสนนจากสวนราชการไดบางไมนาจะเปนปญหา

3) ดานเนอหากรณศกษา ในการใหความรเรองยาเสพตดควรจะมเนอหาทเขาใจงายและสอใหเหนถงพษภยของยาเสพตดรวมถงวธการปองกนทงระดบสวนบคคลและปองกนชมชน สวนโครงสรางของศนยการเรยนรนนควรจะประกอบดวยกรรมการชมชนเปนหลกและควรมฝายราชการใหคาปรกษาชวยเหลอในดานการใหความรและวทยากรควรมสอททนสมยทาใหการนาเสนอความรไมนาเบอและเปนทสนใจของเดกๆ ควรมการกระจายขาวสารโดยอาจใชเสยงตามสาย

4) ดานปราชญผ ร เหนวาในชมชนมผ รในสาขาวชาตางๆมากมายเนองจากชมชนมพนฐานการศกษาทบรรพบรษไววางแนวทางไวสามารถถายทอดใหกบสมาชกของศนยการเรยนรไดและเหนวาทกคนเตมใจใหความรวมมอในการถายทอดความรทงนควรจะตองคานงถงความถนดและเชยวชาญในแขนงความรนนๆเชนความรเรองยาเสพตดมผใดมประสพการณใหนามาเลาใหเยาวชนฟงและชใหเหนถงพษภยของยาเสพตดในฐานะผ มประสบการณมากอน

สาหรบตวอยางของโครงการหรอศนยการเรยนรทเปนตวอยางทสาเรจในชมชนและสามารถนามาเปนตวอยางนนไดมโอกาสไปดงานทจงหวดระยอง ไดเหนถงความแตกตางเมอนามาเปรยบเทยบกบชมชนธรณคากลาว คอ ชมชนธรณคานนมการปลกขาวเปนสวนใหญ แตชมชนทไปศกษาดงานนนปลกหลายอยางมความแตกตางกนผลตผลมราคาด มการขายหนซอทดนเปนรปสหกรณรบสมาชกและมการขายหนๆ ละหนงพนบาทเมอมเงนกเอาไวใชประโยชนในกลมหรอใชปลกยางไวกอน ไดททายางเพมขนมเงนจานวนหลายลานบาท เอาไวใชประโยชนในกลมและมการใชเทคโนโลย สาหรบผรซงประกอบดวยผมความรมประสบการในดานตางๆซงในชมชนมอยมากและมความสามารถในการถายทอด มความเตมใจทจะถายทอดความรในดานตาง ๆ ใหคนในชมชนโดยเฉพาะเรองยาเสพตด

155

4.3.2.4 ขอมลปญหาและขอเสนอแนะ สาหรบกลมเปาหมายทเขามาในศนยการเรยนรไดแก เดกและเยาวชนนนจะตอง

เขาไปหาเขาและใหเขาเตมใจอาจจะใชวธเกลยกลอมขอความรวมมอหรอจะตองทาใหเหนถงประโยชนโดยผเกยวของตองพดคยกนกอน มความคดเหนรวมกน เชน จะใชวทยากรอยางไรจงจะประสพความสาเรจ

4.3.3 กรณตวอยางรายท 3: ศรมา* ศรมา*เพศหญง อาย 38 ป สถานภาพสมรส มหญงบตร 1 คน นบถอศาสนา พทธ ตาแหนง

เจาหนาทอาสาสมครลานกฬา ระดบการศกษาปรญญาตร มอาชพหลก เจาหนาทลานกฬาพนกงานของรฐ อาชพเสรมรบทารายงานใหกบนกศกษากาญจนาภเษก ชวยในการคนหาขอมล อยมาตงแตป พ.ศ. 2542-พ.ศ. 2555 ภมลาเนาเดมอยซอยลาดพราว 101 กรงเทพมหานคร

การทลงชมชนมการรบร ประสบการณเกยวกบยาเสพตดจากการเปนเจาหนาทรฐไดรบทราบขอมลบาง พบวาชมชนมการดแลทด มความเขมแขงเปนชมชนทมปญหาเกยวกบยาเสพตดนอย (ศรมา, 2554) โดยกลาววา

ทธรณคา(นามสมมต)นอย เพราะเปนชมชนเขมแขงเปนชมชนตนแบบดวยซ าไป เพราะอดตผนาชมชนคอยดแลเดกๆ พฒนาชมชน มโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหม มลานกฬา ในชมชนนอย ยาเสพตดมแตนอย ไมเยอะ ทเยอะคอชมชนทอยถดไปขางใน คนชมชนนเทาทสมผสสวนใหญไมคอยมผคา มแตผเสพ แฟนสงจดหมายอยแถวนน ตารวจจะถามสวนใหญจะไมมผคามแตผเสพ

สภาพชมชนมทาเลดแตอยในละแวกนแคบไปนดหนง มโรงเรยน มลานกฬา มถนน

เชอมตอตดกนหลายชมชน สามารถทะลเขาออกกนไดหลายชมชน ดแลตามพนทตามจานวนคนกมประชากรพอสมควร ไมเปลยวเกนไป ยงไมหนาแนนเหมอนชมชนขางในทเปลยวกวา เสนทางคมนาคม ทะลออกไดหลายเสนทาง สะดวก ถาไมใชคนในพนทกจะไมร เพราะจะทะลออกไดหลายซอย การตงชมชนถนฐานของครวเรอนลกษณะชมชนเปนเครอญาตกน สรางบานตดตอกนเปนกลมๆ เชน กลม 1 กลม 2 เวลาเจาหนาทเขาไปในชมชนกจะใหความรวมมอด มทเดยวของชมชนหนองจอกทเปนกลมบาน มสภาพเปนญาตพนองกนหมด มหมบาน จดสรรทอยในชมชนทไมใชคนหนองจอกโดยกาเนดมความเปนคนเมองมากมกไมคอยใหความรวมมอ ไมสนใจ และดเสมอนวายงไมเขาใจวามคณะกรรมการชมชนเพออะไร ลกษณะโครงสรางในเรองระบบเครอญาต ชวยเหลอกนในกลมเครอญาต เปนกลมบาน มอะไรจะชวยเหลอกนด

156

เครอขายของชมชนธรณคามความเขมแขงใหความรวมมอในการชวยเหลอกนด มกลมกจกรรมตางๆ ทเปนศนยเรยนรของชมชนและเปนแหลงเรยนรของบคคลภายนอกดวย และตามขอกาหนดของอสลามในการตองไปละหมาดรวมกนทกวนศกรทาใหมการพบปะพดคยปรกษาหารอกนทาใหเกดความเขมแขงของเครอขายมากขน ดงท (ศรมา, 2554) กลาววา

เครอขายเขมแขง มโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมอยดวย มโฮมสเตของอดตผนา กจดวาใชได เขาใหความรวมมอทกอยาง เวลามการอบรม จดกจกรรมใหความรวมมอดมากกวาชมชนอนๆ เวลาละหมาดทกวนศกรจะมการรวมกลมกนทมสยด มการพบปะพดคย แลกเปลยนปญหาครอบครวนนครอบครวนเปนอยางไร ถาเราเขาไปประสานงานในตอนนนเขากจะตอบปญหาเราไดด เวลามน าทวมเขาไปดเขากจะชวยเหลอเรา เขาจะพาเราไปด ถาเราไมไดรบความชวยเหลอเรากแยเหมอนกน คอยใหความชวยเหลอ ขอความชวยเหลออะไรจะแนะนาตลอด

ระบบการศกษา มโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร เปดสอนระดบอนบาลถงประถมศกษา

ปท 6 เดกนกเรยนมคณภาพ มการทากจกรรมในโรงเรยน เชน เปดตลาดวนศกร สอนใหเดกรจกการคาขาย ประกอบอาชพ สอนใหรวาคาขายทายงไง เอาสนคามาขายแลกเปลยนกน โรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงกเปนสวนหนงทชวยเพราะเดกเขามารจกเศรษฐกจพอเพยง นอกจากนนยงเปดโอกาสใหกบสถานศกษาจากทอนเชนจากภาคใตเขามาศกษาดงาน มาจาก โรงเรยนนานาชาตกม เขามาจดกจกรรมรวมกน นอกจาก โรงเรยนอสลาม ยงมการศกษานอกโรงเรยนดวยเปนการสนบสนนใหผขาดโอกาสในการศกษาไดมโอกาสศกษาเพอเพมพนความรความสามารถและเปนการยกระดบการศกษา

ระบบสาธารณสขมการดแลเบองตนโดยอาสาสมครสาธารณสข (อสม.) มศนยอนามยชมชนตดกบรานคาขางมสยด เวลาไมสบายไปศนยอนามยชมชนเปนอนดบแรกกอนมาโรงพยาบาล เปนศนยเลกๆ อยในชมชนแตละชมชน บาดเจบเลกนอย ปวดหว ปวดทอง ดแลเบองตน หากมอาการรนแรงกจะไปทสถานสาธารณะสขหรอไปโรงพยาบาล

โครงสรางอานาจในชมชนและบทบาทของผนาในเรองของกลมอานาจของชมชน ม 2 กลม แตสวนใหญขณะนตกลงกนได กลมแรกคออดตผนา เคยเปนประธานชมชน และอกกลมคอผนาปจจบน ซงเขามาชวงหลง แตภายหลงอดตผนาไมไดเขามามสวนรวมมากนกเนองจากมภาระ ในการดแลผทเขามาศกษาดงานตลอด กเลยตองแบงเวลา มเวลาใหชมชนไมเตมท งานของชมชนกเลยใหผนาปจจบนดแลไป โดยทวไปแลวกจการของชมชนกจะเปนกรรมการและประธานชมชนเปน

157

คนดแลรวมทงกลมบานอก 14 กลมดวย ในทางราชการคณะกรรมการหมบานกเปนผดแลชมชนตามแนวทางการปกครองทเขตดแล โดย (ศรมา, 2554) กลาววา

สองกลมน ไมไดขดแยงกน เหมอนการเลอกตงทวไป ไมมการกลาวโจมตกน ทงสองกลมมแตอยากดแลชมชนในแนวทางของตนเอง อาจมความคดเหนไมตรงกน แตไมรนแรงเหมอนการเมองสมยน พดคยกนได เพราะเปนระบบเครอญาตอยแลว

ภาวะผนา ในเรองการนาสมาชกในชมชนเรองการทามาหากนนนจากคาบอกเลาของคณ

ศรมา ใหความคดเหนวาผนาปจจบน ไมคอยมาประชม จะใหเลขา และกรรมการชมชนมาเปนสวนใหญ ลาสดไปโครงการผสงอายเลขากไป แตใหความรวมมอตลอด เชน ศนยบรหารเงนออมทจะไปออกหนวย กตดตอเลขา จะไปแนะนาการออมเงนใหเดกๆ ชวยเหลอตลอด ถาประสานงานไปยนดใหความรวมมอ แตภาระหนาทมมากกเลยใหเลขาประสานงานสวนใหญ เพราะไมสะดวกในการตดตอ แตถาเรองน าทวมประธานจะเปนคนนาดแลให ถาประสานกบหนวยงานภายนอกทจะเขาไปสวนมากจะเปนเลขาชมชน บทบาทผนาในเรองการบรหารจดการปญหาความขดแยงทางดานศาสนา เนองจากชมชนธรณคาชมชนเปนศาสนาอสลามเปนสวนใหญอยแลว มความรนแรงนอยมาก ไมมการแบงแยกเรองศาสนา คนพทธมอยประมาณรอยละ5.00 ถามปญหาอะไรกประกาศเสยงตามสาย สวนใหญพนองมสลมจะใชเวลาพบกนทกวนศกรเปนปกต การการบรหารจดการปญหาความขดแยงจะใชการพดคยกนเปนหลก และประกอบกบการเปนเครอญาตกนจงไมคอยเกดปญหารนแรง อหมามจะเปนผนาทางศาสนากจะเปนทพ งหากมปญหาเกดขน บทบาทของผนากจะประสานสอดคลองกบอหมาม

เรองภาวะผนาเกยวกบเรองปญหาสงคม การแกปญหาสวนรวมพบวาประธานชมชนแสดงบทบาทความเปนผนาในการแกปญหาของชมชน เชน ปญหาจากน าทวมทผานมาประธานฯทาหนาทประสานงานกบทางราชการในการไดรบการชวยเหลอเยยวยาจากการประสบอทกภย โดย (ศรมา, 2554) ไดใหขอมลวา

จากทสมผสตอนน าทวมเจอแกบอย ไมไดดแลอยในชมชนโดยตรง แตแกเปนผรบผดชอบเลยตองลงไปดดวย แกกบอกหมด ใหขอมลหมดทกหลงคาเรอนในเบองตนเทาทจะชวยไดกอน มการออกเอกสารหนงสอรบรองเวลาทจะตองมาตดตอเรองน าทวมกบทางเขต แกจะจดการใหทงหมด ถาใครตกหลนกจะแจง

158

กลบมาเรากลงไปสารวจ กจะพาไปดแม น าลดแลวกยงพาไปดใหเหนภาพวาทวมจรง ๆ เดอดรอนจรง ๆ ชวยอะไรไดหรอไม เอาดนมาลงไดไหม กจะถามตลอดวาเงนหาพนของชมชนทาอะไรไดบางทจะชวยใหคนในชมชนลกบานรอดพนจากภาวะนาทวม

บทบาทของผนาในเรองการรวบรวมขอมลความร ภมปญญาของชมชน หรอรวบรวมนก

ปฏบต นกคดนกปองกนแกไขปญหานอกชมชน บทบาทของแกตรงนประธานฯจะมนอย สวนหนงเนองมาจากอดตผนา ทมความรมากกวาในการดงคนทมความร ตาง ๆ เขามาใหความรในชมชน สภาพการเหมอนเหมอนกบมผนา 2 กลมทจะแบงหนาทกนรบผดชอบ จะไมกาวกายกน ถาพดถงการรวบรวมขอมลความร ภมปญญาของชมชน จะเปนอดตผนาเสยสวนใหญผนาปจจบนจะมบทบาทนอยกวา ผนามเทคนค วธการในการใชกลไกวฒนธรรมทางสงคมในการเอามาปฏบตตอสมาชกในชมชน เชน การมสมาชกในชมชนตดยาเสพตดในชมชนไมสามารถจดการได เพราะสมาชกไมเชอฟง ผนามมาตรการทางสงคมลกษณะเดนๆ สวนใหญจะพาไปบาบด จะสงชอมาเพอใหมารบตวมาเพอเขาบาบด แตผมปญหาจะมนอยมาก สวนหนงเพราะมเลขาชมชนทสามารถเขาถงไดทงเดก ผใหญและคนสงอาย เลขาชมชนจะคอยชวยเหลอ แตเทาทสารวจยงไมพบเหนเรองยาเสพตดในชมชนรายแรงในชมชนธรณคา จนทาใหชมชนไดรบเลอกจากกองบงคบการตารวจนครบาล 3 ใหเปนชมชน บานสขาว ปลอดจากยาเสพตด ความขดแยงของสมาชกของชมชนเรองอานาจยงพบการแบงแยกในสวนผนาปจจบนกบอดตผนาในการดาเนนกจการของศนยเรยนร มสภาพแยกกนบรหารจดการไมพยายามเขามายงเกยวกน เรองการปกครองจะเปนหนาทของประธานฯ สวนเรองของศนยเศรษฐกจพอเพยงเปนเรองของอดตผนา ตามคากลาวของ (ศรมา, 2554) ทวา

ความขดแยงลาสดเรองอบตเหต บงเอญเกดจากคนททาใหเกดอบตเหตเปนคนอสลามดวย เมา คนในนนกจะคดวากนเหลาเมาแลวทาใหเกดอบตเหต คนตายคออสลาม ปญหากเกดขนนดหนอยแตไมเยอะมาก เพราะสวนใหญเขาเปนอสลามเยอะ และเปนคนในหมบาน และคนในหมบานเขาจะไมยงกบใคร จะแบงแยกกนออกไปเลย เพราะตอนเขาชมชนจะมการสารวจวาจะเขารวมกบชมชนหรอไม ตรงนเขากแยกออกไปเลยวาไมเขารวมกบชมชน เขากเหมอนกบแยกชมชนไปแลวอดตผนากแยกไปแลว ผนาปจจบนกไมไดกาวกายอดตผนากแยกอยในสวนของแกแลวเวลา มคนมาดงานกตดตออดตผนา เพราะตองพาคนเขาไปดแปลงเกษตร กไมกาวกายกน ไมมเรองผลประโยชนกน

159

วฒนธรรมชมชนเปนเรองของศาสนาซงผกตดกนดงนนวฒนธรรมชมชนนจงเปนสงทเปนหลกคาสอนของศาสนาในเรองของคานยมของชมชน มการหลอหลอมเสรมสรางคานยมทเดนๆ ของชมชนสวนใหญนบถอศาสนาอสลาม ตองเปนตามระบบศาสนา มการเคารพนบถอพอแมนบถอผอาวโส อหมามมความสาคญ มอะไรกจะผานอหมาม ภาวะผนาทางชมชนกจะมบทบาทนอย อดตผนามจดเดนกวา แตการเคารพนบถอผใหญมอยเปนหลก อหมามกเปนศนยรวมของคนในชมชน

การหลอหลอมแนวความคดในการปองกนยาเสพตด โดยเนนใหเลนกฬา สวนใหญถามลานกฬาเขาไปจะมคณะกรรมการบรหารลาน สวนใหญกเปนคณะกรรมการชมชนจะเปนสวนหนง จะเนนใหเดกออกมาออกกาลงกายในชวงเยน เดกกจะเลนไดเฉพาะชวโมงเรยน เวลามการแขงขนกฬากจะไปแนะนาเรองกฬาการออกกาลงกาย และแนะนาใหความรเรองยาเสพตด ทางเขตจะมบทบาทตรงนนมากกวา และชกชวนใหออกมาเลนกฬากนตอนเยนเปนการปองกนยาเสพตดโดยใชกฬาเปนเครองมอ ทนทางสงคม ทางวฒนธรรม เครอขาย ของชมชนธรณคามมากเพราะความเปนเครอญาต แตเครอขายยงไมเขมแขงและชดเจนมากนก บางครงการเปนเครอญาตกเปนผลเสยในการพยายามปกปองปดบงผเสพยาเสพตด การขาวกไมอาจลวงรในรายละเอยดไดไมสามารถรบทราบขอมลทาใหการดแลปองกนเปนไปไดโดยลาบาก ซงสภาพการณดงกลาวเปนกนทกชมชน ดงท (ศรมา, 2554) กลาววา

เครอขายมแตของเลขาชมชน ทนทางสงคม ความไวเนอเชอใจของคนในชมชนมเยอะ เพราะเขาเปนญาตกน บางครงมเรองยาเสพตดกปด ปดกมเพราะเปนเครอญาตกน เขาปดกน ชวยเหลอกน บอกมาแตพอเจาะลกกไมได เขาชวยเหลอซงกนและกน เปนเครอญาตกน แตกจกรรมเครอขายอยางอนใหความรวมมอด แตเปนกนทกชมชนนอยทจะใหขอมลโดยตรง

ศนยเรยนรตางๆ ทมอยแลว เกษตรทฤษฎใหม ไรนาสวนผสม สตวเศรษฐกจ บานตนไม

สงแวดลอม พพธภณฑเครองมอเศรษฐกจพอเพยง ทมอยแลว มการขบเคลอนมการบรหารศนยโดย ศนยทกลาวมาทงหมดอดตผนาเปนผรเรม ผนาปจจบน ไมคอยมความรทางดานน กตกหนกทอดตผนา สวนใหญคนทดแลกคออดตผนา การขบเคลอนสวนใหญเกดจากเจาของศนยเองเปนผ ขบเคลอน มการประสานงานรวมมอกนเวลามผศกษาดงานในการเยยมชมศนยเรยนรตางๆ สวนเกษตรทฤษฎใหม อาจารยบญลนยนยอมใหใชทดน สานกงานเขตฝายพฒนาชมชนจะคอยชวยดแลเวลามคนประสานงานขอดงานมา ทางเขตกจะเขาไปชวยเหลอ แบงการบรหารตรงๆชดเจน สาหรบศนยของ อาจารยบญลนและศนยของอดตผนา กไมกาวกายกนตางคนตางบรหารกน แตละ

160

ศนยมการบรหารโดยของอดตผนา จะมโครงสรางอยแลว มคณะกรรมการ แตท โรงเรยนเกษตรทฤษฎใหม มการประชมรวมกบทาง สานกงานเขต

4.3.3.1 ขอมลความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตด สาหรบความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรในดานตางๆนนตามความเหน

ของศรมา*สรปไดวา 1) ดานเศรษฐกจเหนวาศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพ

ตดนาจะสาเรจไมมาก นาจะพอดพอด คนสวนใหญ ผปกครองมกเสยเวลา เพราะทามาหากนกนเปนสวนใหญ อาจจะเหนดวยแตจะสงเดกเขามาอบรมจะนอย สวนมากจะชวยกนชวงเวลาวาง คงไมประสบความสาเรจมากทสด แตคงจะไดระดบปานกลาง การตงศนยนเหมาะสมมประโยชน อยางนอยเออประโยชน กบเจาหนาทลานกฬา เออประโยชนกน ความพรอมของชมชนตองดวาใครเปนคนดแล ใครเปนคนตนคด เรองนขนมา ความพรอมของชมชนในการตงศนยน ความพอพยงในเรองงบประมาณ งบประมาณจากเขตมใหชมชนละ 5 พนบาท ผานไป 2 เดอนบางครงยงไมไดเงน งบประมาณมความลาชา คนทเปนประธานชมชนตองมฐานะการเงนทดดวยอาจจะตองสารองจายไปกอนสวน เรองอนๆไมคอยมปญหา ปญหาอยตรงงบประมาณในการดาเนนงานศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตดดานความเพยงพอของปจจยและโครงสรางของศนยนนเหนวาเปนเรองสาคญนอกจากกรรมการชมชนแลว ยงมเจาหนาท ศนยรวมในการขบเคลอนดวย เจาหนาทลานกฬา เจาหนาทตารวจ สานกงานปองกนและปราบปรามยาเสพตดเขามาชวยกนรวมกนขบเคลอน สาหรบ เจาหนาทลานกฬาพรอมอยแลว เพราะปกตมการลงพนทอยเปนประจา แตบางครงทางเขตกตองมอบหมายใหกบฝายพฒนาชมชน และฝายพฒนา กตองมอบใหกบลานกฬา โดยสวนตวลานกฬาคดวาพรอมอยแลว เพราะบทบาทของ เจาหนาทลานกฬานนกเปนสวนหนง ศนยเหมอนเปนสวนหนงของลานกฬาเหต เพราะเปนลานกฬาตานยาเสพตด หากมศนยการเรยนรปองกนยาเสพตดกจะเปนศนยกลางใหเจาหนาทเขาไปพดคยกบคนในชมชนดวยสวนเรองงบประมาณและวสดอปกรณไมแนใจวาชมชนพรอมหรอไมจะหามาจากทใดดานสถานทคดวาชมชนมอยแลว

2) ดานสงคมนนเหนวาชมชนมเครอขายในการเปนญาตพนองกนดงนนจงมเครอขายเหนยวแนนจากการลงพนทในการปฏบตงานเหนวาการประสานงานสะดวกรวดเรวการรณรงคเรองตางทาไดดและยงมการรวมกลมทากจกรรมชมชนตางๆอกหลายกลมเขมแขง มโรงเรยนเกษตรทฤษฎ กจกรรมใหความรวมมอดมากกวาชมชนอนๆ เวลาละหมาดทกวนศกรจะมการรวมกลมกนทมสยด มการพบปะพดคย แลกเปลยนปญหาครอบครวนนครอบครวนเปนอยางไร ถาเราเขาไปประสานงานในตอนนนเขากจะตอบปญหาเราไดด เวลามน าทวมเขาไปดเขากจะชวยเหลอเรา เขาจะพาเราไปด ถาเราไมไดรบความชวยเหลอเรากแยเหมอนกน คอยใหความชวยเหลอ ขอความชวยเหลออะไรจะแนะนาตลอด

161

3) ดานการเมอง มกลมอานาจแค 2 กลม แตสวนใหญตอนนตกลงกนไดกลมแรกคอ อดตผนา และอกกลมคอ กลมผนาปจจบนซงเขามาชวงหลง กจะตกลงกนไดวาผลดกนเปนแตหลง อดตผนาไมมาตรงนเพราะมภาระมคนเขามาศกษาดงานตลอด กเลยตองแบงเวลา มเวลาใหชมชนไมเตมทตรงนนกเลยใหผนาปจจบนดแลไปสองกลมนไมไดขดแยงกน เหมอนการเลอกตงทวไป ไมมการกลาวโจมตกนทงสองกลมมแตอยากดแลชมชนในแนวทางของตนเอง อาจมความคดเหนไมตรงกนแตไมรนแรงเหมอนการเมองสมยนพดคยกนได เพราะเปนระบบเครอญาตอยแลว ผนาปจจบนไมคอยมาประชม จะใหเลขา และกรรมการชมชนมาเปนสวนใหญ ลาสดไปโครงการผสงอายเลขากไป แตใหความรวมมอตลอด เชน ศนยบรหารเงนออมทจะไปออกหนวย กตดตอเลขาจะไปแนะนาการออมเงนใหเดกๆ ชวยเหลอตลอด ถาประสานงานไปยนดใหความรวมมอ แตภาระหนาทมมากกเลยใหเลขาประสานงานสวนใหญ เพราะแกไมสะดวกในการตดตอแตถาเรองน าทวมแกจะเปนคนนาดแลให ของในชมชนจะดแลให ถาประสานกบหนวยงานภายนอกทจะเขาไปสวนมากจะเปนเลขา สาหรบบทบาทผนาในเรองการบรหารจดการปญหาความขดแยงทางดานศาสนานนเหนวาชมชนธรณคาเปนชมชนทนบถอศาสนาอสลามเปนสวนใหญอยแลว มความรนแรงนอยมาก ไมมการแบงแยกเรองศาสนา คนพทธไมคอยมสวนใหญจะใชเวลาพบกนทกวนศกร

4) ดานเทคนคในการสนบสนนศนยการเรยนรปองกนยาเสพตด ควรหาวทยากร หางบประมาณ แสวงหาการมสวนรวมจากองคกรภายนอกมาชวย เพราะโดยลาพงตวเองยงตองประสานงานกบประธานชมชนดวย (ไมคอยมนใจ) หากขอความรวมมอจาก สานกงานเขต จากตารวจ มหนวยงานจาก สถานตารวจ สานกงานปองกนและปราบปรามยาเสพตด วทยากร เขามาสอนเดกๆ เสาร-อาทตย เขามาเสรมตรงนนาจะมประโยชน สาหรบความสอดคลองของนโยบายนนขณะนเปนนโยบายเรงดวนอยแลวในเรองการปราบปรามยาเสพตด การตงศนยการเรยนรปองกนยาเสพตด มความสอดคลองกนอยแลว เดกๆ กไดเรยนร และเออประโยชนกบ เจาหนาทลานกฬาหากมศนยนขนมา นาไปเชอมโยงกนไดกจะเปนผลด เจาหนาทลานกฬามบทบาทมากขน เพราะบางครง เจาหนาทลานกฬาอาจขอยมใชสถานทในการพดคยกบเยาวชน นบวาเปนไปตามนโยบายการตอสกบยาเสพตด ในทศนะของศรมา ตอศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด และเหนวามความจาเปนในการมศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด และเหนวาศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตดจะมบทบาทในการปองกนเดกจากปญหายาเสพตดได และทาเลของธรณคาเปนเสมอนศนยการเรยนรของอกหลายชมชน ซงการมศนยการเรยนรปองกนยาเสพตดในธรณคานาจะเปนประโยชนตามคากลาว (ศรมา, 2554) ทวา

162

มความจาเปนแนนอน ถามไดกด ตรงนนมนตดตอกนหลายชมชน ถามศนยนขนมาเดกกจะไดรอะไรมากขนกวาเดมรจกทงวธปองกน และแกไข เพราะสวนใหญคนทเอามาจาหนายจะมาจากคนภายนอกสวนใหญ เดกในหนองจอกผคาไมม มแตผเสพสวนใหญ ตรงนนจะเปนศนยกลางเพราะมาจากแดนใหญคอชมชนทอยขางใน ถาตงไดธรณคากจะเปนศนยกลางโซนตรงนนใหเดกเขามา ถามไดจะเปนประโยชน

4.3.3.2 ขอมลการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนร

ในการปองกนยาเสพตด สาหรบการเตรยมความพรอมในการบรหารศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพ

ตดนนมความเหนในดานตางๆ ดงน 1) ดานอาคารสถานทนนครงหนง มหาวทยาลยราชภฏพระนครเคยมาตง

ศนยการเรยนร แตปจจบนเลกดาเนนการไปแลว ถาตงบรเวณเดมทมการจดสรางโรงเรอนไวแลวอาจเปนมมหนง ซงเปนมมของเรองนโดยเฉพาะ คดวาบรเวณทตงตรงศนยการเรยนรเดมมความสะดวกเหมาะสม แตกตองทาการประชาสมพนธ ตรงนนเหมาะเพราะเปนแหลงชมชน เปนทรจกมากกวาชมชนอนในเขตหนองจอกมทกอยาง มศนยการเรยนรของอดตผนาอยแลว มโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมทาใหสามารถดงเดกและเยาวชนจากศนยการเรยนรอนมาได อาจเปนจดหนงทดในอนาคตถาตรงนด คนทเขามาศกษาดงานสามารถเอาไปปรบปรงพฒนากบจดอนไดดวย เวลามผ มาศกษาดงานเขาไมไดมาจดเดยวในชมชนเขาจะไดมาดศกษา และจะไดเปนตนแบบใหนาไปพฒนาชมชนของตนเองได

2) ดานการจดการเหนวาในการวางแผน การลงมอปฏบตงาน การประเมนผล และการแกไขปรบปรงนนชมชนมคนมความรในเรองการจดการอยแลว จะเหนไดจากการทาโครงการตางๆทผานมาประสบผลสาเรจมาอยางตอเนองจงคดวาชมชนมความพรอมในการบรหารจดการในขนตอนตางๆสาหรบความพรอมดานการจดการ เรองของคนในชมชน (ศรมา, 2554) กลาววา

กตองดอกวา เขาจะเลอกใคร จะเลอกกรรมการชมชน หรอคนทมความรในเรองนโดยเฉพาะ ตองดวาใครเปนตวหลกในการทาเรองน คณะกรรมการกตองม ตารวจ สถานตารวจเขามารวมดวย และตองดวาใครเปนตวหลกในการทาเรองน เรองงบประมาณ นนแหละคอปญหา โครงการเกษตรทฤษฎใหมไมไดมงบมากมาย ขนาดทดนกตองให อาจารยบญลนเหลอบรจาคมา โดยรวมของศนยถาจะมจรงๆ หลกๆ คอ งบประมาณ

163

3) ดานเนอหากรณศกษาสาหรบเนอหาวธการในการใหความรนนชมชนมความพรอม พนทตดกนเคยไดรบรางวลเรองยาเสพตด ท บ นมเบอรวน สามารถเชอมโยง กน ดงกน เปนชมพชมนอง ใกลเคยงกน สามารถดง ใหวทยากรตรงนมาพดคยแนะนาได สาหรบเจาหนาทเขตโดยตรง เจาหนาทลานกฬาสามารถเขามาแนะนาได แนะนาใหมาเลน ใชเวลาวางใหเปนประโยชนไดถาไดรบเชญเขาไป ดแลวชมชนมความพรอมในเนอหาวธการใหความรเกยวกบการปองกนยาเสพตด เรองการจดการศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตด ใครจะเขามาเปนคนจดการ คนหลกคอใคร จะใหผนาปจจบนหรอ กนาจะเปนผนาในอดต เพราะเปนคนมความร และสามารถดงคนทมความรเขามาเปนวทยากร เขามาชวยดแลตรงจดนไดมากกวา กวางขวาง รจกคนมากกวา โครงสรางของศนยนน ตองใหคนในชมชนเปนหลก คอยดแล มทางดาน สานกงานเขตกตองมฝายพฒนาชมชนเปนทปรกษา และทางดาน สถานตารวจเขามาใหความรถงโทษ ทกอยางกบเดกๆ นาจะเปนลาดบขน หลกๆคอคนในชมชนมากกวา คนทอยภายนอก สถานตารวจ เจาหนาทเขต เปนทปรกษามากกวาในศนยเรองเทคโนโลยจาเปน งบประมาณ บางทเดกหมดยคทจะมานงคยกน สอจากคอมพวเตอรนาสนใจ นาจะมการอธบายรวมดวย นาสนใจมากกวา ใหนงฟงอยางเดยวคงไมนาสนใจสาหรบเดก หรอมวทยากรควรทาอะไรใหนาสนใจ แตกตาง เทคโนโลยสาคญมาก เดกจะใหความสนใจ คอมพวเตอร โนตบกและแทปเลต

4) ดานปราชญผรเหนวาในชมชนมผทมความรในสาขาตางๆมากมายดงเหนไดจากผลงานของชมชนในการทาโครงการตางๆดงนนผทมความรและมประสพการณในเรองยาเสพตดนนนาจะมผมความรใหความรกบสมาชกของศนยการเรยนรไดสวนผรมความเตมใจทถายทอดความรใหกบชมชนหรอไมนนไดรบคาตอบวา

ถาใชคาวาผนาชมชน ถาไมใชประธานชมชน คดวาพรอมเตมใจเชนอยางอดตผนา ถอวาเปนหนงในผนาชมชน พรอมอยแลว ในการถายทอดความร ใครเขาไปอธบายไดหมด อยางเกษตรทฤษฎใหม จะมนกกระจอกเทศอยตวหนงชอเจากฐน เดกจะใหความสนใจเจากฐนมาก มากกวาเวลาวทยากรเขาไปแลวคย อาจารยบญลนกจะอธบายใหฟง ตวนทาอะไร มาจากไหน มประโยชนอะไรบาง ผนาชมชนหลายทานทมความพรอม มความร

กรณศกษาตวอยางทประสบความสาเรจ คอ กลมเยาวชน คอฝายพฒนาจะมสภา

เยาวชน จะมผนาสภาเยาวชน เหนยวแนน ถงตอนนบทบาทนอยลง แตเดกเหลาน เคยพาไปอบรมดงานขางนอก ไมรจกกน กลบมารจกกน เปนกระบอกเสยง ใหมาทาประโยชนเดกกลมน ทกวนนจบมหาวทยาลย กยงตดตอบอกวาใหสาเรจนะ ตรงนมากกวากรรมการชมชนไปศกษาดงาน

164

ไมไดอะไรเลย ไมออนดดงาย ไมแกดดยากในเรองเยาวชน ปจจยททาใหเกดความสาเรจ คอ เดกใหความสนใจดวย ทางราชการกสนบสนน มคนชนาในทางทถก มคนใหการสนบสนน ซงชวงหลงสภาเยาวชนลดบทบาทลง ชวงแรกทมคดวาเปนประโยชนมากเพราะเดกมาจากหลายชมชน เปนเครอขาย เดกจะนดกนไปทากจกรรมทไมเกยวกบยาเสพตด คดวาเปนเรองของเยาวชน

4.3.3.3 ขอมลปญหาและขอเสนอแนะ ในเรองการจดต งศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตด 1) ปญหาคอจะนา

งบประมาณมาจากสวนใด 2) จะใหผใดเปนกรรมการศนยและประธานศนยเนองจากมกลมอานาจ 2 ขวคอ ขวหนงเปนผนาชมชนคนปจจบน อกขวหนงเปนอดตผนาชมชนแตกมบทบาทในชมชนจะมอบหมายใหผใดและงบประมาณคอคนทเปนผจดการทกอยาง เปนผดแล คอใคร เปนเรองทตองพจารณาทงสองเรองเนองจากมความละเอยดออนและสงผลกระทบตอการจดตงศนยการเรยนรปองกนยาเสพตดสาหรบขอเสนอแนะ (ศรมา, 2554) ไดใหขอเสนอแนะวา

เรองงบประมาณสาคญมากเอามาจากไหน ผทเปนประธานศนยทางาน คารกษาพยาบาลไมม คาครองชพไมม ทางาน 24 ชวโมง ทางานเตมวน ถาจดตงศนยขนมา กตองดวางบประมาณจะเอามาจากไหน อปกรณเอามาจากไหน คอมฯ อยางนอยตองม เหมอนเปนสอ ชใหเหนชดเจน นาสนใจ วา โทษอะไร ถกลงโทษอยางไร มกจกรรม มรางวล ไดกคะแนน เดกจะเอามาคยกนสนกสนาน และจาไดงายดวย แตถาไมมอปกรณ สอ ใหเขาใหไปนงฟงไมมใครจาหรอก นาเบอ วทยากรทเขามาคอใคร อยางคนทตองคดมาเปนตวอยางนาจะด เดกจะกลววาตองคดมาแลว ถายทอดประสบการณใหฟง

4.4 รปแบบและการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรเพอปองกนปญหายาเสพตด

จากการสมภาษณแบบเจาะลกผใหขอมลทสาคญ 21 ราย ผลการศกษา พบวา เรองของประสบการณดานยาเสพตดในชมชน พบวามการเสพยาบาง แตไมมาก ไมพบผคาอยางจรงจงนก ชมชนมกจกรรม เชน บานสขาว มสยดสขาว มการฝกอบรมกบทางราชการบาง มการเฝาระวงในชมชนและทางานรวมกบเจาหนาทของสถานตารวจเกยวกบเรองยาเสพตดและมเจาหนาทเขามาใหความรประชาสมพนธเกยวกบภยของยาเสพตด มกลมตวอยางเพยงสองคนทกลาววา เสพเยอะ ขายกเยอะไมสามารถจบกมได และอกคนเสนอวา สวนมากจะเสพเยอะ จาหนายไมคอยม สวนมากจะเปนเสพ

165

การจดตงศนยการเรยนรในการปองกนปญหายาเสพตด ทาเลทเหมาะควรเปนบรเวณมสยดเปนสถานทท เหมาะแกการศกษาอบรม เสนทางคมนาคมสะดวก เพราะคนพนทสวนใหญนบถอศาสนาอสลาม มสยดจะเปนศนยกลางมความสะดวกในการเดนทางของสมาชก มบางคนเสนอวาควรจะเปนบรเวณโรงเรยนหรอททาการชมชนแตเปนสวนนอยโดยผใหสมภาษณใหความเหนวา อาคารสถานททเหมาะสมนนควรจะเปนทมสยดเพราะมความสะดวกในการเดนทางและอยในชมชนมอาคารทสะดวกสบายทสาคญคออยใกลโรงเรยน และททาการชมชนปจจบน

จากการศกษาแสดงสถานทในการจดตงศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตด แสดงตามตารางท 4.3 ตารางท 4.3 แสดงสถานทเหมาะสมในการจดตงศนยการเรยนรในการปองกนปญหายาเสพตด

ความคดเหน จานวน รอยละ มสยด 19 90.47 โรงเรยน 1 4.76 ททาการชมชน 1 4.76

ลกษณะโครงสรางสงคม อนไดแก เครอญาต และการรวมกลม มระบบเครอญาตท

คอนขางใกลชดและรวมกลมเปน 14 กลมบาน พนทแหงนเปนชมชนอสลาม ทอยกนอยางเครอญาตแตละกลมมกจะเปนกลมญาตใกลชดโดยหวหนากลมบานจะจดการการปกครองกนเอง สวนมากเปนพนองกน เปนครอบครวแยกจากครอบครวใหญ คอ แยกมาจากครอบครวพอแม ออกมามครอบครวเปนของตวเอง แลวตงบานเรอนในกลมบานเดยวกน ในแตละกลมจะมการดแลกลมของตนเอง นอกจากนนยงมการรวมกลมกนเปนกองทนหมบานตามนโยบายของภาครฐ กองทนนมจานวนเงนเพมขนอกดวยอกทงมกลมเกษตร กลมการคา กลมโรงส กลมหตถกรรม โดยผใหสมภาษณใหความเหนวา

เราปฏบตตามบรรพบรษทอยอาศยดงเดม แตกลกหลาน อาศยอยเปนกลมเปนทเดมสวนใหญ เวนแตบางคนไมสามารถปกปองพนทไดกขายไปอยเปนกลมๆ ชมชนนแบงไดเปน 14 กลม สาเหตทแบงคอ แบงตามระบบเครอญาตยดถอตามบรรพบรษขนมา ใครจะเปนเขย สะใภ เขามาอยในชมชน กอยตามกลมๆ เดมถาผหญงไปไดกบสามกตองใชนามสกลสาม เดมม 5 นามสกลใหญๆ ปจจบนแตก

166

เปนหลายนามสกล ซงผหญงตองใชนามสกลสาม สวนใหญมครอบรวแลวกยงใชนามสกลเดมเปนสวนใหญ อยกนแบบฉนพนองเปนสวนใหญ และเชอฟงบรรพบรษ สมยกอนเขาวาอะไรกวาไปตามนนจะไมขดแยงกน มบางแตฟงกน ระบบการศกษา อยในขนด มการเรยนระดบอนบาลถงประถม 6 มการศกษานอกโรงเรยน

ตามอธยาศย (กศน.) มแกนหลกคอ บรม หรอ บาน โรงเรยน มสยด ทผานมาสามองคกรนทางานเกอหนนกนตลอด มการประสานงานในเรองตางๆ อยตลอดเวลา

ระบบสาธารณสข มอาสาสมครสาธารณะสข (อสม.) มศนยสาธารณสขชมชน เมอมการเจบปวยจะมาขอรบการรกษาเบองตนทศนยสาธารณสขชมชน หากมอาการหนกกจะไปรบการรกษาทศนยสาธารณสข 44 หรอโรงพยาบาลหนองจอก

ระบบเศรษฐกจจดวาคอนขางด ทามาหากนโดยยดหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงคอความพอประมาณ มเหตผล และมภมคมกน ควบคกบการยดหลกการศาสนา คอ ใหประหยด พอกน พอใช ใหความชวยเหลอเกอกลในชมชน อาชพททามทงอาชพเกษตรกรรมไดแก ทานา เลยงสตว นอกจากนมอาชพคาขาย รบราชการ และทางานโรงงาน อยางไรกตามอาชพดานการกษตรมแนวโนมลดนอยลง

จากการศกษา สามารถอธบายลกษณะโครงสรางสงคมของชมชน แสดงตามตารางท 4.4 ตารางท 4.4 แสดงลกษณะโครงสรางสงคมของชมชน

ความคดเหน จานวน รอยละ

โครงสรางสงคม เปนระบบเครอญาต 18 85.71 มการรวมกลม 14 กลมบาน 6 28.57 มการรวมกลมเพอกจกรรมอนๆ 3 14.29 ระบบการศกษา มโรงเรยนอนบาล-ป6 8 38.10 ระดบการศกษาอยในขนด 7 33.33 ม กศน. 9 42.86 ม อสม. 4 19.05 ระบบสาธารณะสข เมอมอาการเจบปวยรบการรกษาทคลนก 1 4.76

167

ตารางท 4.4 (ตอ)

ความคดเหน จานวน รอยละ เมอมอาการเจบปวยรบการรกษาทศนยสาธารณสขชมชน 9 42.86 เมอมอาการเจบปวยรบการรกษาทศนยสาธารณสข 44 8 38.10 เมอมอาการเจบปวยรบการรกษาทโรงพยาบาลหนองจอก 7 33.33 ระบบเศรษฐกจ มระบบเศรษฐกจแบบพอเพยง 6 28.57 ทาเกษตรกรรม 5 23.81 คาขาย 3 14.29 รบราชการ 8 38.10 โรงงาน 5 23.81 รบจาง 1 4.76

สวนในเรองของโครงสรางอานาจและบทบาทของผนาพบวา ในชมชนมกลมอานาจหลก

แบงเปน 3 กลมใหญ กลมแรกคอ กลมการปฏบตทางสงคม ซงไดรบการแตงตงจากทางราชการ คอ ประธานชมชนและกรรมการชมชนรวม 7 คน กลมทสองเปนกลมทางศาสนามอหมามเปนผนา และกลมสดทายเปนกลมโรงเรยน มผอานวยการโรงเรยนเปนผนา ประธานชมชนและกรรมการมอานาจหนาทในการปกครองดแลและพฒนาชมชนในดานตางๆ อหมามและคณะกรรมการมสยด มหนาททเกยวกบพธกรรมทางศาสนาเปนหลกมการแนะนา อบรมสมาชกชมชนใหอยในคณธรรมผานการปฐกถา สวนใหญจะมโอกาสพดคยปรกษาหารอกนในวนศกรซงเปนวนประกอบกจกรรมทางศาสนารวมประจาสปดาห ผอานวยการโรงเรยนมหนาทดแลในเรองการศกษา ผนาชมชนใหการดแลเอาใจใสสมาชกชมชนด ชาวบานใหความรวมมอด เวลาทากจกรรมสามารถดงชาวบานมาชวยไดมาก เชน เมอครงทจดโครงการบานสขาวซงตอมาไดพฒนาเปนชมชนสขาว ชมชนใหความรวมมอเปนอยางด บทบาทของผนาในชมชนธรณคา มอย 2 ขว คอ ผนาคนปจจบนซงอาจมความขดแยงกบผนาเดม แตเวลามกจกรรมของหมบาน หรอกจกรรมทางศาสนากยงมารวมกน ถงแมจะแตกแยก ในระดบบคคลแตกรวมมอกนเพอสวนรวม ทงสองกลมใหญพอกน ถวงอานาจได ในเรองการทามาหากน ผนาดแลเรองการทามาหากนโดยมการตงกลมเลกๆ เชนกองทนหมบาน กลมเศรษฐกจ กลมการเกษตร และหลายๆ กลม โดยเฉพาะกลมกองทนหมบานประสบความสาเรจมากเนองจากมสมาชกเขารวมจานวนมากพอควร และเงนกองทนมยอดเงนสะสมเพมพนขน เปนแหลง

168

ทนทสาคญของชมชน ใหการกยมโดยไมเสยดอกเบย ผใดมความจาเปนมปญหาทางดานการเงนสามารถขอใชบรการได และเปนการสรางนสยการออมใหเกดขนดวย นอกจากน นยงมการรวมกลมผมทกษะในดานตางๆ เชน ดานชางกอสรางเพอรบงานจากผวาจางจากนอกชมชนทงนเพอใหไดราคาสงและไมเกดการแยงกนรบงาน เปนตน

จากการศกษา สามารถสรปโครงสรางอานาจของชมชนและบทบาทของผนาแสดงตามตารางท 4.5-4.6 ตารางท 4.5 แสดงโครงสรางอานาจ

ความคดเหน จานวน รอยละ ประธานชมชน 4 19.05 อหมาม 6 28.57 ผอ.โรงเรยน 3 14.29

ตารางท 4.6 แสดงบทบาทของผนา

ความคดเหน จานวน รอยละ ภาวะผนาด 7 33.33 มปญหาดานการสามคค 1 4.76 หวหนากลมบานคอยดแล 2 9.52 ผนาชมชนเอาศาสนาเปนหลก 2 9.52 ความขดแยงในชมชน 3 14.29

สาหรบภาวะผนาในประเดนของศาสนา มการเชญชวนกลมตาง ๆ ทแบงไวใหไปทาความ

ดอยางเชน 1 วน ทากจกรรมละหมาด 5 เวลา กมการผอนปรนวาจะทาทบานกได แตกจะมการชกชวนใหไปมสยดบาง เพอจะไดพบปะปรกษาหารอหรอชแนะ พดคยกบคนรนหลงจะไดดาเนนรอยตาม ซงสอดคลองกบชมชนทยดหลกศาสนาเปนแนวทางปฏบตอยแลว และชวนกนมาทาความดดวยการเชญชวนกระทาการละหมาด การบรจาคและการชวยกนกอสรางถาวรวตถ สาหรบภาวะผนาตามประเดนปญหาสวนรวมนน มการแกไขปญหาโดยยดหลกความถกตอง ไมแบงแยกวาเปนพทธหรอมสลมแตยดหลกความเปนธรรม ในเรองของบทบาทของผนาในการทจะรวบรวมขอมล

169

องคความรภมปญญาของชมชน รวมถงการรวบรวมปราชญ ผรตางๆ ในชมชน เพอจะเอาสงเหลานมาพฒนาปองกนแกไขปญหาตางๆ ในฐานะผนาชมชนไดพดคยกนเชญผทมความรความเชยวชาญในชมชน ซงมอยมากใหเปนวทยากร และรบผดชอบในแตละเรอง โดยพจารณาวาแตละคนมความเหมาะสมกบเรองใด ถนดและเหมาะกบเรองใด แลวใหรบผดชอบในแตละเรอง องคความรของผรทงหลาย ไดมการรวบรวมเปนความรของชมชน โดยมชอมแผนงาน เชน การใหทาน ายาลางจาน ซกเสอผา เปนตน สาหรบเทคนคหรอวธการ กลไกทางประเพณ วฒนธรรมชมชนทนามาใชในการปกครองนน มการใชหลกศาสนาคอ การใหอภยหรอการใหโอกาสแกกนหรอการขอโทษซงกนและกน(มะอบ) ซงหากมการทาผดเกดขนจะตองเรยกมาพดคยใหโอกาสใหกลบเนอกลบตวซงกมบาง เชน ปญหาดานยาเสพตด ถาพบเจอผเสพกแนะนาใหเลก ทางสถานตารวจกสนบสนนใหเปนหมบานสขาว หากพบคนตดยาเสพตดกนาไปบาบด ผนาชมชนเองกนาเอาศาสนาเปนหลกคอยตกเตอนซงกนและกน มการแกไขปญหาสวนรวม สวนใหญเวลามปญหาในกลมครอบครว พอบานจะเปนผดแลและใหการสนบสนน แกปญหา หากแกปญหาไมไดจะใหผนาตดสน หากหวหนากลมบานตกเตอนไมได จะเอาหวหนาชมชนมาตกเตอน ในเรองของความขดแยงของสมาชกในชมชนนนมความขดแยงระหวางผนาชมชนคนปจบนและผนาในอดต แตยงมการทากจกรรมบางอยางรวมกนอยโดยเฉพาะในทางศาสนา สาหรบความขดแยงในเรองผลประโยชนมอยบางในเรองของการจดสรรทรพยากรตาง ๆ ทไมเปนธรรม ทงทมอยในชมชนและทไดรบจากนอกชมชนหรอจากทางราชการ แตในทสดกสามารถพดคยตามแนวทางทยดถอและสามารถยตไดเปนสวนใหญ

ในดานประเพณและวฒนธรรม จะยดหลกทางศาสนาอสลาม ทาพธทางศาสนาทกวนศกร ผนาจะนาเอาหลกของศาสนามาสอน มาแนะนา สาหรบวฒนธรรมนนมความเกยวพนกบศาสนา เพราะวฒนธรรมชมชนนนมาจากหลกคาสอนของศาสนาแทบทงสนและมการถายทอดอยางตอเนอง ตงแตบรรพบรษ มาจนกระทงรนหลานรนเหลนกยงยดปฏบตตาม เปนเพราะหลกศาสนาอสลามคอนขางเครงครดในการปฏบต ในชมชนมการหลอหลอมเสรมสรางคานยมดานตางๆ โดยมการประชมทาความเขาใจชแจงกน โดยการหลอหลอมนาเอาบรรพบรษมาเปนแบบอยาง ยกตวอยางเชน การกอสรางโรงเรยน รฐไมเขามาชวยกชวยสรางกนเองมการลงแรงกนลงแขกกนทาใหประสบผลสาเรจ การหลอหลอมดานแนวคดปองกนแกไขปญหายาเสพตดนนพยายามใหสมาชกในชมชนปกครองดแลกนเอง ใหหวหนากลมบานดแลกนเอง ไมมงเนนการปราบปรามแตใชวธการพดคยขอรอง ใหความร ขอความรวมมอ มการสงเสรมในเรองความรใหแกชมชนมการมาประชมกนโดยใหความรในเรองตาง ๆ เชน ความรเกยวกบกองทน ความรเกยวกบยาเสพตด เปนตน ผลจากการศกษา สามารถแสดงขอมลองคความรภมปญญาและความขดแยงกนของสมาชกในชมชนแสดงตามตารางท 4.7

170

ตารางท 4.7 แสดงขอมลองคความรภมปญญาและความขดแยงกนของสมาชกในชมชน

ความคดเหน จานวน รอยละ มการรวบรวมองคความร ภมปญญา 14 66.67 มความขดแยงเรองผลประโยชน 4 19.05 มความขดแยงเรองอานาจ 3 14.29

ในการปองกนปญหายาเสพตดในชมชนนควรมการใหความร และแนะนาใหหางไกลจาก

ยาเสพตด โดยวทยากรทมาใหความรนนอกจากผรในชมชนแลว ควรมเจาหนาทจากสานกงานปองกนปราบปรามยาเสพตด ตารวจ เจาหนาทคมประพฤต และเจาหนาทเขตหนองจอกรวมดวย การปองกนยาเสพตดในชมชนในขณะเดยวกนกพยายามโดยขณะนกทากนอย หากรวามใครเสพกจะเรยกมาคย ตกเตอน วายาเสพตดไมด บางคนกเชอ บางคนกไมเชอ เอาหลกศาสนานา หากลกหลานนายาเสพตดเขามาในบานกจะมการสงสอน แนะนาวา สงททาเปนเรองทผดและผดหลกศาสนาดวย ดงแสดงตามตารางท 4.8 ตารางท 4.8 แสดงแนวทางการแกปญหาและปองกนปญหายาเสพตดของชมชน

ความคดเหน จานวน รอยละ ใหความร แนะนาใหหางไกลจากยาเสพตด 6 28.57 มการเรยกประชม อบรมผปกครอง ใหชวยกนดแลลกหลาน 5 23.81 เรยกมาคย ตกเตอน 5 23.81 มคนคอยดแล 2 9.52 คนทมปญหายาเสพตดเขารวมกจกรรม 1 4.76

ในชมชนมการใชทนตางๆ คอ ทนทางสงคม ทนทางวฒนธรรมและทนทางสญลกษณทม

อยในชมชนโดยมรายละเอยดลกษณะของทน และการใชดงน ทนทางสงคม มการใชทนทางสงคม ซงเปนทนทสมาชกในชมชนมอยจากการทบรรพบรษ

ไดวางรากฐานไวเปนแบบอยาง เชน ความรกความสามคค มความเอออาทรซงจะเหนไดจากการรวมมอรวมใจกนขดคลอง และรวมมอรวมใจกนสรางมสยดเปนตน มการไวเนอเชอใจตอกน ความรวมมอรวมใจกน สงเหลานเปนสงทสะทอนใหเหนทนทางสงคมในระบบเครอญาต ทมความไวเนอเชอใจกน มความปรองดองกน ความเปนเครอญาตจะเปนประโยชนมากในการอยรวมกนอยาง

171

สงบสขเนองจากสามารถตกเตอนไปในหนทางทด และชวยกนดแล ทสาคญคอเรองศาสนาไดแก หลกการทางศาสนา เปนการพดคยกน ใหความรกน นามาใชประโยชนในการแนะนาสงสอนไมกระทาสงทไมด

ทนทางวฒนธรรม มการใชทนทางวฒนธรรมของชมชนซงเกดจากความผกพนใกลชดกบศาสนาทปฏบตมาตงแตบรรพบรษและมการวางรากฐานทยดถอปฏบตตอๆกนมาจนถงปจจบนจนกลายเปนขอปฏบตของสมาชกของชมชน เชน การเคารพเชอฟงผอาวโสตามแนวทางศาสนาอสลาม เปนตน โดยนาศาสนามาขดเกลาจตใจ ศาสนาเปรยบเสมอนภมคมกน คอยแนะนาตกเตอนไมใหไปยงเกยวกบสงทไมด จดเดนของชมชน คอ ความสามคค ไมคอยทะเลาะววาทกน มการใชหลกเศรษฐกจพอเพยงในการดาเนนชวต สญลกษณสวนมากจะเปนเรองของการแตงกายของผหญงซงแตงตวมดชด ผชายใสหมวกทเรยกวา กะปเยาะ แสดงใหเหนถงความเปนมสลม ไมทานอาหารทตองหาม ศาสนกชนอนรกจะยนดทจะใหความรวมมอเรองอาหารและศาสนากจ ชมชนธรณคาเปนชมชนแผนดนทอง หมายถง สญลกษณวาทกอยางมความอดมสมบรณ

ทนทางสญลกษณชมชน ไดใชทนทางสญลกษณ ไดแก สงทชมชนมความภาคภมใจรวมกนกลาวคอ ชมชนไดรบรางวลและประกาศนยบตร ตางๆมากมายเชนรางวลรองชนะเลศมสยดกบการพฒนาในงานเมาลตกลาง เมอป พ.ศ. 2537 รางวลชมชนสะอาดตามโครงการรวมใจทาไทยใหสะอาด ของสมาคมสรางสรรคไทย รวมกบกรงเทพมหานคร ป พ.ศ. 2540 รางวลรองชนะเลศอนดบ 2 ชมชนนาอย ของกรงเทพมหานครเมอป พ.ศ. 2547 เปนตน นอกจากนยงมวรกรรมของบรรพบรษทอพยพมาต งถนฐานตอสกบอปสรรคตางๆ จนสามารถต งถนฐานเปนมรดกเชงสญลกษณทตกทอดแกลกหลานสบมา แสดงตามตารางท 4.9 ตารางท 4.9 แสดงทนทางสงคม ทนทางวฒนธรรมและทนทางสญลกษณ

ความคดเหน จานวน รอยละ ทนทางสงคมเปนหลกการทางศาสนา 4 19.05 ทนทางสงคมเปนระบบเครอญาตไวเนอเชอใจกน 11 52.38 ทนทางวฒนธรรมเปนหลกการทางศาสนา 7 33.33 ทนทางสญลกษณเปนหลกการทางศาสนา 3 14.29 ทนสญลกษณเปนเรองของการแตงกาย 2 9.52 ทนสญลกษณเปนเรองของความสามคค 3 14.29 ทนสญลกษณเปนเรองของแผนดนทอง 1 4.76

172

สาหรบศนยการเรยนรในแตละศนยทมอยเดม 7 ศนยนนมการบรหารและการขบเคลอนโดยให แตละศนยแยกเปนอสระ แบงเปนฐานเรยนร แตอยในละแวกเดยวกนและมความเชอมโยงเปนเครอขายในระดบชมชน โดยมกจะทารวมกนในกลมเครอญาตทใกลชด มประธานศนยและคณะกรรมการเปนผดาเนนงานของแตละศนย อกทงยงมการทาจรงจงในเชงธรกจ เชน การเลยงสตวกเลยงจรง และ สงขายจรงๆ มการพฒนาคณภาพใหไดมาตรฐานทาใหมราคาทสงขนได การขบเคลอนของกลมมการดาเนนการ อยางตอเนองและนาผลตภณฑทไดจากการผลตมาใชในชวตประจาวน เชน น าสมควนไม มการนามาใชในการบรโภคในครวเรอน เมอกอนอาจเปนอาชพเสรมแตในปจจบนไดยดเปนอาชพหลก เชน ศนยบานกบตนไม เกดจากการทกลมสมาชกทมความสนใจตนไมพนธตาง ๆและชอบวถชวตแบบเรยบงาย เงยบ สงบ ชอบการปลกตนไมเพราะมความคดวาตนไมใหอะไรทมากกวาการออกดอกออกผล เมอมการปลกมากขนจงมการแจกจายใหกบคนในชมชนและพฒนามาเปนการปลกเพอการคาจาหนายนอกชมชนและยดเปนอาชพในทสด สวนศนยชวภาพเพอชวตและสงแวดลอมขณะนมการดาเนนโครงการผลตไบโอแกสจากมลสตว การทาสารชวภาพขนมาใชในการปรบปรงบารงดน ไลแมลง เพอเปนทางเลอกแกเกษตรกรในการไมใชสารเคม ศนยพพธภณฑเครองมอเครองใช เปนการแสดงเครองมอเครองใชในการทาการเกษตรและการดาเนนชวตในอดดโดยมวตถประสงคใหเดก เยาวชนตลอดจนผทสนใจทงในและนอกชมชนไดศกษาเพอใหทราบทมาและเหนถงคณคาของภมปญญาของบรรพบรษซง ปจจบนเครองมอบางชนไมคอยไดใชโดยผใหขอมลทสาคญไดใหความเหนวา

ศนยพพธภณฑเครองมอเครองใช กอนจะเกดศนยนขนมา เขามความรกในเรองสงใดกจะเอาสงนนขนมา เชน ผมมความรกการเกษตร กจะคนหาเรองทเรารกมาทา ศนยนมาจากความมใจรกในการเกบและสะสม และรทมาทไปวาสงเหลานนทเอามาคออะไร และถายทอดใหเดกรนหลงร ทเกบเครองมอเครองใชเพอแสดงวาในชมชนอดตชมชนเปนเกษตรกร เครองมอเครองใช เรองไถเรองแอกเรองเสยมกจะเกบไว แตปจจบนมนอยเครองมอตางๆ เปลยนไปดวยการพฒนาของเทคโนโลยตาง ๆ ใชววควายกเลกใชมาใชเครองจกรแทน ใชไถดวยไมกใชกมาใชเหลกแทน เกยวขาวดวยเคยวกมาใชรถ เดกรนใหมจะไมร กจะมการเกบและมาบอกเดกรนหลงวาเมอกอนใชเครองมอเหลานในวถชวตและทามาหากน

173

4.5 ความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

สาหรบความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกน ยาเสพตดไดแก

4.5.1 ดานเศรษฐกจ ในอดตชมชนธรณคาทาการเกษตรโดยเฉพาะการทานา เปนหลกเนองจากมคลองเลยบไทร

จงทาใหมน าบรบรณตลอดป ปจจบนการพฒนาทางดานเศรษฐกจของชมชนธรณคามการเปลยนแปลงไปมาก จากเศรษฐกจแบบชนบทพอเพยงไปเปนเศรษฐกจแบบทนนยม ในปจจบนสมาชกประกอบอาชพภายนอกชมชนเปนสวนใหญ คอ ลกจาง รบราชการและพนกงานรฐวสาหกจ เปนตน ชมชนธรณคายดแนวทางชมชนเศรษฐกจพอเพยงรวมกบแนวทางของศาสนาอสลามในการดาเนนชวต โดยลดรายจาย เพมรายได ขยายโอกาส ลงทนสรางงานสรางรายได เปนตน สาหรบลกษณะเศรษฐกจชมชนทเปลยนไปตามกระแสโลกาภวฒนนนนาจะมผลตอศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตดในระดบหนง ดงนนจงควรคานงถงปญหาดงกลาวในการดาเนนการตอไปดานเศรษฐกจเหนวางบประมาณในการจดตงและการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรนนทางชมชนนนมงบประมาณจากสานกงานเขตทไดรบเปนประจาทกเดอนแตเปนจานวนไมมากพอ ดงนนคดวาชมชนจะตองดาเนนการในการจดกจกรรมตางๆเพอระดมทนซงกจกรรมในลกษณะนชมชนไดทาเปนประจาอยแลวเชนการจดงานดมน าชา จดงานออกรานภายในชมชนเปนตนและยงมแนวทางอนทจะสามารถระดมทนเพอนามาเปนงบประมาณไดเชนการขอรบการสนบสนนจากหนวยงานทเกยวของกบการปองกนยาเสพตดเชนสถานตารวจ สานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด ตลอดจนมลนธปองกนและปราบปรามยาเสพตด เปนตน จากการศกษาพบวาผใหขอมลทสาคญมความเหนวา ศนยการเรยนรเพอปองกนยาเสพตดยงขาดแคลนอปกรณ รอยละ 14.29 มการระดมทนกนเองเพอใชเปนงบประมาณในการจดตงศนยการเรยนรเพอปองกนยาเสพตด รอยละ23.81 และขอรบการสนบสนนจากหนวยงานทเกยวของรอยละ 28.57 และเหนวางบประมาณคาใชจายตางๆ ในการจดตงศนยการเรยนรมผลคมคาเมอเปรยบเทยบกบประโยชนทชมชนจะไดรบรอยละ 33.32 โดยผใหขอมลผใหขอมลทสาคญกลาววา

ความจาเปนเรองงบประมาณในการจดหาอปกรณนนสาคญมาก บางทเดกหมดยคทจะมานงคยกน สอ คอมฯ นาสนใจ นาจะมอธบายรวมดวย นาสนใจมากกวาใหนงฟงอยางเดยวคงไมนาสนใจสาหรบเดกหรอมวทยากรควรทา

174

อะไรใหนาสนใจแตกตาง เทคโนโลยสาคญมาก เดกจะใหความสนใจ คอมพวเตอร โนตบก แทปเลต กนเยอะจงควรคานงถงงบประมาณในการจดซออปกรณเหลานดวย แตไดผลคมคาเดกไดรบความรในการปองกนยาเสพตด

ดานความเปนไปไดดานเศรษฐกจสามารถแสดงตามตารางท 4.10

ตารางท 4.10 แสดงความเปนไปไดดานเศรษฐกจ

ความคดเหน จานวน รอยละ ขาดแคลนอปกรณ 3 14.29 ระดมทนกนเองเพอใชเปนงบประมาณ 5 23.81 ขอรบการสนบสนนจากหนวยงานทเกยวของ 6 28.57 ไดผลคมคาเมอเปรยบเทยบกบประโยชนทชมชนจะไดรบ 7 33.32

4.5.2 ความเปนไปไดดานสงคม ความเปนไปไดทางดานสงคมนน ประกอบดวย ความเปนเครอญาต การรวมกลมและ

เครอขาย จากการศกษาพบวา ชมชนมความสมพนธกนเปนระบบเครอญาตรอยละ 85.71 มการรวมกลมโดยแบงเปนกลมบาน 14 กลมบานรอยละ 28.57 และมการรวมกลมเพอกจกรรมอนๆ รอยละ 14.29 ในชมชนมเครอขายตางๆ รอยละ 28.56 มการรณรงคในการทากจกรรมของชมชน รอยละ 38.09 และมการประสานงานระหวางสมาชกในชมชน รอยละ 33.33 โดยผใหสมภาษณกลาววา

เปนญาตกนหมดชวยเหลอกนในกลมเครอญาตในชมชนคอยใหความชวยเหลอกนอยแลวเปนกลมบานมอะไรจะชวยเหลอกน เครอขายมความเขมแขงกจดวาใชได เขาใหความรวมมอทกอยาง เวลามการอบรม จดกจกรรมใหความรวมมอดมากกวาชมชนอนๆ เวลาละหมาดทกวนศกรจะมการรวมกลมกนทมสยด มการพบปะพดคยแลกเปลยนปญหาครอบครวนนครอบครวนเปนอยางไร ถาเราเขาไปประสานงานในตอนนนเขากจะรวมมอกบเราไดด เวลามน าทวมเขากจะชวยเหลอกน ดงแสดงตามตารางท 4.11

175

ตารางท 4.11 แสดงความเปนไปไดดานสงคม

ความคดเหน จานวน รอยละ เปนระบบเครอญาต 18 85.71 มการรวมกลมเปน 14 กลมบาน 6 28.57 มการรวมกลมอนๆ 3 14.29 ในชมชนมเครอขายตางๆ 6 28.57 มการรณรงคในการทากจกรรม 8 38.09 มการประสานงานระหวางสมาชกในชมชน 7 33.33

4.5.3 ความปนไปไดดานการเมอง

จากการศกษา พบวา ในชมชนมกลมอานาจหลก ๆ แบงเปน 3 กลมใหญ กลมแรกคอ กลมการปฏบตทางสงคม ซงไดรบการแตงตงจากทางราชการ คอ ประธานชมชนและกรรมการชมชนรวม 7 คน กลมทสอง เปนกลมทางศาสนามอหมามเปนผนา และกลมสดทายเปนกลมโรงเรยน มผอานวยการโรงเรยนเปนผนา ประธานชมชนและกรรมการมอานาจหนาทในการปกครองดแลและพฒนาชมชนในดานตางๆ อหมามและคณะกรรมการมสยด มหนาททเกยวกบพธกรรมทางศาสนาเปนหลก มการแนะนา อบรมสมาชกชมชนใหอยในคณธรรมผานการปฐกถา สวนใหญจะมโอกาสพดคยปรกษาหารอกนในวนศกร ซงเปนวนประกอบกจกรรมทางศาสนารวมประจาสปดาห ผอานวยการโรงเรยนมหนาทดแลในเรองการศกษา ผนาชมชนใหการดแลเอาใจใสสมาชกชมชนด ชาวบานใหความรวมมอด เวลาทากจกรรมสามารถดงชาวบานมาชวยไดมาก ปจจบนบทบาทของผนาในชมชนธรณคา มอย 2 ขว คอ ผนาคนปจจบนซงอาจมความขดแยงกบผนาเดม แตเวลามกจกรรมของหมบาน หรอกจกรรมทางศาสนากยงมารวมกน ถงแมจะแตกแยก ในระดบบคคลแตกรวมมอกนเพอสวนรวม ทงสองกลมใหญพอกน ถวงอานาจได จากการศกษาพบวาผใหขอมลทสาคญเหนวารอยละ 42.85 ผนาชมชนสามารถดาเนนการจดตงศนยการเรยนรได รอยละ 33.33 เหนวามภาวะผนาด รอยละ 9.52 เหนวาผนาชมชนยดศาสนาเปนหลกและรอยละ 14.29 เหนวามความขดแยงของผนาชมชนรอยละ 85.60 เหนวาชมชนใหการสนบสนนและรอยละ71.43 เหนวาชมชนจะมสวนรวมในการดาเนนงานของศนยการเรยนร แสดงตามตารางท 4.12

176

ตารางท 4.12 แสดงความเปนไปไดดานการเมอง

ความคดเหน จานวน รอยละ ผนาสามารถจดตงศนยการเรยนรได 9 42.85 ภาวะผนาในดานตางๆด 7 33.33 ผนาชมชนยดศาสนาเปนหลก 2 9.52 ความขดแยงของผนาชมชน 3 14.29 ชมชนใหการสนบสนน 18 85.60 ชมชนจะมสวนรวมในการดาเนนงานของศนย 15 71.43

4.5.4 ความเปนไปไดดานเทคนค จากการศกษาพบวาในชมชนมกระบวนการถายทอดความรเกยวกบยาเสพตดกลาวคอการ

หลอหลอมแนวความคดในการปองกนยาเสพตด โดยเนนใหเลนกฬา สวนใหญถามลานกฬาเขาไปจะมคณะกรรมการบรหารลาน สวนใหญกเปนคณะกรรมการชมชนจะเปนสวนหนง จะเนนใหเดกออกมาออกกาลงกายในชวงเยน เวลามการแขงขนกฬากจะไปแนะนาเรองกฬาการออกกาลงกาย และแนะนาใหความรเรองยาเสพตด ทางเขตจะมบทบาทตรงนนมากกวา และชกชวนใหออกมาเลนกฬากนตอนเยนเปนการปองกนยาเสพตดโดยใชกฬาเปนเครองมอสาหรบเนอหาวธการในการใหความรนนชมชนมความพรอม พนทตดกนเคยไดรบรางวลเรองยาเสพตด ท บ นมเบอรวน สามารถเชอมโยง กน ดงกน เปนชมพชมนอง ใกลเคยงกน สามารถดง ใหวทยากรตรงนมาพดคยแนะนาได สาหรบเจาหนาทเขตโดยตรง เจาหนาทลานกฬาสามารถเขามาแนะนาได แนะนาใหมาเลน ใชเวลาวางใหเปนประโยชนไดถาไดรบเชญเขาไป ดแลวชมชนมความพรอมในเนอหาวธการใหความรเกยวกบการปองกนยาเสพตด สาหรบสอการใหความรอยางเชนหนงสอ ซด ทจะนามาใชในการใหความร อาจจะมตวเครองวดทศนเมอทาการสอนกจะเปดใหเดกดไมตองอานหนงสอแตกไดความรเปดซดดเรองยาเสพตดทรวบรวมไวได และควรจะมหองหนงทาการกระจายขาวจดเปนเวลาโดยจะใชเจาหนาทภายนอกและภายในชมชนดวยหมนเวยนกนมาใหความร เชน เชญเจาหนาทตารวจมาออกอากาศหรอไมสะดวกจะทาการบนทกเสยงมาเปดประมาณ 30 นาท หรออาจเชญหมอมาพด เอาคนทมความรเขามาสอนรวมถงปราชญผรทรในชมชน บคคลเหลาน อยในชมชนอยแลว อาจจะสะดวกในเรองเสยงตามสายบาง หรออาจจะไปบรรยายในโรงเรยนบางหรอวนศกรละหมาดเสรจแลวกไปบรรยายนดหนอยสอดแทรกเรองยาเสพตด กจะมกจกรรมทาและเปนกจกรรมเชงรก ผใหสมภาษณกลาววา

177

ในศนยเรองเทคโนโลยจาเปนบางทเดกหมดยคทจะมานงคยกน สอจากคอมพวเตอรนาสนใจ นาจะมการอธบายรวมดวย นาสนใจมากกวา ใหนงฟงอยางเดยวคงไมนาสนใจสาหรบเดก หรอมวทยากรควรทาอะไรใหนาสนใจ แตกตาง เทคโนโลยสาคญมาก เดกจะใหความสนใจ คอมพวเตอร โนตบก แทปเลต

สาหรบการใหความร จากทงบคคลภายนอก ทเปนราชการ เชน ตารวจมาใหความรเปน

ระยะๆ ควรทจะประสานกบทางสถานตารวจเพอใหเขามามสวนรวมในการดาเนนการในดานตางๆ โดยแตงตงใหเปนกรรมการทงหมด มขาวสารทางราชการกคยกนไปวาควรจะทาอะไรอยางไร และตอบสนองในเรองนโยบายเรองนอยางไร สาหรบการใหความร โดยผรจากหนวยงานขางนอก อาจจะเปน ผรในชมชน หรอผเคยตดยาเสพตด มาเปนวทยากรเลาประสบการณใหฟงซงศนยอยใกลโรงเรยนใกลมสยด การขบเคลอนศนยการเรยนรกจะใชวธการอบรม ใหความรนกเรยนอาจจะใชเวลาประมาณครงหรอหนงชวโมง ชแจงวาเราจะใหความร ประสบการณวาคนตดแลวมโทษอยางไร เลกแลวดอยางไร

ผใหขอมลทสาคญเหนวาการจดต งศนยการเรยนรน น มความสอดคลองของนโยบายโดยเฉพาะนโยบายในการปองกนยาเสพตดของรฐบาล นโยบายของสานกงานตารวจแหงชาต นโยบายของสถานตารวจและนโยบายของชมชนในปจจบนทมการรณรงคในการปองกนยาเสพตดมาตลอดจะเหนไดจากการทากจกรรมตางๆรวมกบทางราชการเชนโครงการลานกฬาตานยาเสพตด โครงการบานสขาวเปนตนหากมการจดตงศนยการเรยนรขนมาจะทาใหชวยสงเสรมโครงการตางๆทเกยวกบการปองกนยาเสพตดใหมประสทธภาพมากขนโดยผใหขอมลสาคญกลาววา

เปนนโยบายเรงดวนอยแลวในเรองการปราบปรามยาเสพตด มนสอดคลองกนอยแลวสอดคลองกบรฐบาล สอดคลองกบชมชนทกาลงจะแกไขในเรองยาเสพตด ถงในชมชนเราจะมนอย แตเรากลว อนนสอดคลองกบใจของคนในชมชนเดก ๆ กไดเรยนร และเออประโยชนกบ เจาหนาทลานกฬาวามสวนนขนมาถาเราเขาไปเชอมโยงกนไดกดเจาหนาทลานกฬามบทบาทมากขน เพราะบางท เจาหนาทลานกฬาอาจขอยมใชสถานทในการพดคยกบเยาวชน ผใหขอมลสาคญมความเหนวารอยละ 14.29 ควรมวทยากรมาใหความร อบรม รอยละ

14.29 เหนวาควรมองคกรจากภายนอกเขามาชวยดาเนนการ รอยละ 4.76 เหนวาควรนาเยาวชนเขามาฝกอบรม รอยละ 4.76 เหนวาบคลากรทจะเขามาทางานมความพรอม รอยละ 14.29 เหนวาควรม

178

การทากจกรรมอยางตอเนอง รอยละ 14.29 เหนวาภาครฐควรเขามามสวนรวมในการปฏบตอยางจรงจงรอยละ 4.76 เหนวาควรนาหลกคาสอนทางดานศาสนามาสอดแทรกในการใหความรเกยวกบยาเสพตดดวยรอยละ 4.76 เหนวาควรมการตดตงหอกระจายขาวเสยงตามสาย รอยละ 9.52 เหนวาตองใชเทคนคอยางสงในการชกชวนคนในชมชนใหเขารวม รอยละ4.76 เหนวาควรใชสอททนสมยในการเผยแพรความรเกยวกบยาเสพตดและรอยละ 28.57 เหนวามความสอดคลองกบนโยบายในระดบตางๆ ดงแสดงตามตารางท 4.13

ตารางท 4.13 แสดงความเปนไปไดดานเทคนค

ความคดเหน จานวน รอยละ ควรมวทยากรมาใหความร อบรม 3 14.29 มองคกรจากภายนอกเขามาชวย 3 14.29 นาเยาวชนเขามาอบรม 1 4.76 ความพรอมของบคลากรทจะเขามาทางาน 1 4.76 ทากจกรรมอยางตอเนอง 3 14.29 ภาครฐมเขามามสวนรวมการปฏบตอยางจรงจง 3 14.29 นาคาสอนทางดานศาสนาเขาไปสอดแทรกในการใหความรดวย 1 4.76 หอกระจายขาวเสยงตามสาย 1 4.76 ใชเทคนคอยางสงในการชกชวนคนในชมชนใหเขามารวม 2 9.52 ใชสอททนสมยในการเผยแพรความรเกยวกบยาเสพตด 5 23.80 มความสอดคลองกบนโยบาย 6 28.57

4.6 การเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

จากผลการศกษาโดยการสมภาษณเจาะลกจากกลมผใหขอมลทสาคญการเตรยมความ

พรอมทจะทาการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรพบวาม 4 ดาน ไดแก ดานอาคารสถานททเหมาะสมและเปนศนยรวมของสมาชก ดานปจจยการจดการ ดานเนอหากรณศกษาและในเรองปราชญผร ดงน

179

4.6.1 ความพรอมดานอาคารสถานท สาหรบการเตรยมความพรอม ในเรองสถานท พบวา ครงหนง มหาวทยาลยราชภฏพระนคร

เคยมาตงศนยการเรยนรในบรเวณมสยดและโรงเรยนอสลามลาไทร แตปจจบนเลกดาเนนการไปแลว ศนยดงกลาวปจจบนมการใชประโยชนในการประชมเรองตางๆของชมชนบาง ถาตงบรเวณเดมทมการจดสรางโรงเรอนไวแลวอาจเปนมมหนง ซงเปนมมของเรองของศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตดโดยเฉพาะ คดวาบรเวณทตงตรงศนยการเรยนรเดมมความสะดวกเหมาะสม แตกตองทาการประชาสมพนธ ตรงนนเหมาะเพราะเปนแหลงชมชน เปนทรจกมากกวาชมชนอนในเขตหนองจอกมทกอยาง มศนยการเรยนรของอดตผนาอยแลว มโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมทาใหสามารถดงเดกและเยาวชนจากศนยการเรยนรอนมาได อาจเปนจดหนงทดในอนาคตถาตรงนด คนทเขามาศกษาดงานสามารถนาไปปรบปรงพฒนากบจดอนไดดวย เวลามผมาศกษาดงานเขาไมไดมาจดเดยวในชมชนเขาจะไดมาดศกษา และจะไดเปนตนแบบใหนาไปพฒนาชมชนของตนเองไดจงมความเหนวามความพรอมและมทตงอยในใจกลางของชมชนใกลโรงเรยนและมสยด ซงเปนแหลงเปาหมายมความสะดวกและเหมาะสมอยางยง โดยผใหขอมลทสาคญกลาววา

ตอนนชมชนกจะมความพรอมพอสมควรในการจดต งศนย ทางชมชนมนโยบายปองกนยาเสพตด ทางสถานท ควรใชสถานททใกลมสยด เพราะมสยดเปนทสวนรวมและสะดวก ทางดานบคลากรมความพรอม ดานงบประมาณ ควรสอนเรองศาสนาและสอดแทรกเรองยาเสพตดดานอปกรณตอนนยงไมม องคกรมความพรอมทจะตงศนยยาเสพตดเทคโนโลยวชาการมพรอม

จากการศกษาพบวาผใหขอมลทสาคญมความเหนวารอยละ 28.56 สถานทตงศนยการเรยนรควรอยใกลโรงเรยน รอยละ 33.32 เหนวาควรอยใกลมสยด รอยละ19.04 เหนวาสถานทตงศนยการเรยนรควรมความสะดวกใกลกลมเปาหมาย รอยละ47.60 เหนวาสถานทควรเปนอาคารศนยการเรยนรเดมของมหาวทยาลยราชภฏพระนครและรอยละ 85.68 เหนวาสถานทในการจดตงศนยการเรยนรมความพรอม ดงแสดงตามตารางท 4.14

180

ตารางท 4.14 แสดงความพรอมดานอาคารสถานท

ความคดเหน จานวน รอยละ สถานทตงศนยการเรยนรควรอยใกลโรงเรยน 6 28.56 สถานทตงศนยการเรยนรควรอยใกลมสยด 7 33.32 สถานทตงศนยการเรยนรควรมความสะดวกใกลกลมเปาหมาย 4 19.04 สถานทควรเปนอาคารศนยการเรยนรเดม 10 47.60

สถานทมความพรอม 18 85.68 4.6.2 ความพรอมดานการจดการ จากการศกษา พบวา ชมชนมการเตรยมความพรอมในดานตางๆไดแก ดานการวางแผน

ดานการปฏบต การประเมนผลและดานการปรบปรงการดาเนนการ เหนวาเรองในการดาเนนการการจดการศนยการเรยนร จะตองเตรยมการอยางไรบางนนประการแรกคดวาควรเชญประชม ปรกษาหารอ พดคยกนถงเรองตางๆ ทเปนรายละเอยดของศนยใครจะเขามาเปนคนจดการ คนหลกคอใคร จะใหผนาปจจบนหรอ จะเปนผนาในอดต เพราะเปนคนมความร และสามารถดงคนทมความรเขามาเปนวทยากร เขามาชวยดแลตรงจดนไดมากกวา กวางขวาง รจกคนมากกวา โครงสรางของศนยนน ตองใหคนในชมชนเปนหลก คอยดแล มทางดาน สานกงานเขตกตองมฝายพฒนาชมชนเปนทปรกษา และทางดาน สถานตารวจเขามาใหความรถงโทษ ทกอยางกบเดกๆ นาจะเปนลาดบขน หลกๆคอคนในชมชนมากกวา คนทอยภายนอก สถานตารวจ เจาหนาทเขต เปนทปรกษามากกวา ความเหมาะสมในดานการจดการในเรองบคลากรทอาจจะเปนจากนอกชมชนไดแกตารวจ เจาหนาทเขตทรบผดชอบชมชนหรอผรในชมชนเองเหนวามความเหมาะสมแลวและเหนวาชมชนควรมการรวมกนคดรวมกนทาในทกขนตอนรวมถงมการตรวจสอบประเมนผลการปฏบตเปนระยะหากมขอบกพรองจะไดทาการปรบปรงแกไขใหมความถกตองเหมาะสมตอไปโดยผใหสมภาษณมความเหนวารอยละ 33.32 เหนวาชมชนมการวางแผนในการดาเนนการจดตงและการขบเคลอนศนยการเรยนร รอยละ23.80 เหนวาควรใหผนาปจจบนเปนผนาในการจดตงและขบเคลอนศนยการเรยนร รอยละ 14.28 เหนวาควรใหอดตผนาเปนผนาในการจดตงและขบเคลอนศนยการเรยนรและควรใหอหมามเปนผนารอยละ 19.05 ดงแสดงตามตารางท 4.15

181

ตารางท 4.15 แสดงความพรอมในการจดการ

ความคดเหน จานวน รอยละ มการวางแผนในการจดตงศนยการเรยนร 7 33.32 ควรใหผนาปจจบนเปนผนาในการจดการศนยการเรยนร 5 23.80 ควรใหอดตผนาเปนผนาในการจดการศนยการเรยนร 3 14.28 ควรใหอหมามเปนผนาในการจดการศนยการเรยนร 4 19.05

4.6.3 ความพรอมดานเนอหากรณศกษา จาการศกษา พบวา ศนยการเรยนรจาเปนตองมสอทเหมาะสมและเพยงพอ การใหความร

อยางเชนหนงสอ ซด ทจะนามาใชในการใหความร อาจจะมตวเครองว ซ ดเมอทาการสอนเดกกจะเปดใหเดกด ไมตองอานหนงสอเสมอไปแตกไดความรเปดซดดเรองยาเสพตดทรวบรวมไวได ใหเขากบยคสมย สอจากคอมพวเตอรมความนาสนใจ ควรมการอธบายรวมดวยจงนาสนใจมากกวาใหฟงอยางเดยว แมจะมวทยากรควรทากจกรรมประกอบใหนาสนใจ การใชเทคโนโลยสาคญมาก เดกจะใหความสนใจ คอมพวเตอร โนตบก แทบเลต และควรจะมหองหนงทาการกระจายขาวจดเปนเวลาโดยจะใชเจาหนาทภายนอกและภายในชมชนหมนเวยนกนมาใหความร เชน เชญเจาหนาทตารวจมาออกอากาศ หรอไมสะดวกจะทาการบนทกเสยงมาเปดประมาณ 30 นาท หรออาจเชญหมอมาพดบาง เอาคนทมความรเขามาสอน ควบคกบปราชญผรทรในชมชน เพราะบคคลเหลานอาศยอยในชมชนอยแลว อาจจะสะดวกในการออกเสยงตามสายบาง หรออาจจะไปบรรยายในโรงเรยนบาง หรอวนศกรหลงละหมาดเสรจแลวกไปบรรยายนดหนอยสอดแทรกเรองยาเสพตด การมกจกรรมทาและเปนกจกรรมเชงรกสาหรบโครงสรางของศนยนนควรจะใหประธานศนย เปนผนาในการขบเคลอนโดยรวมมอกบกรรมการชมชนทง 14 กลม โดยจะใหหวหนากลมบานทง 14 กลมบาน เปนกรรมการทงหมด และมเจาหนาทตารวจและเจาหนาทเขตเปนทปรกษา หากเกดปญหาอะไรเกยวกบยาเสพตดประธานชมชนควรจะมาทาการพดคยปรกษาหารอหากมขาวสารทางราชการทเหนวาสาคญและควรแจงใหสมาชกชมชนทราบทเกยวกบยาเสพตดจะไดดาเนนการอยางตอเนอง และตอบสนองนโยบายไดชดเจนและถกจด โดยผใหขอมลทสาคญใหความเหนวารอยละ33.32 เหนวาศนยการเรยนรมสอตางๆในการในการใหความรเกยวกบยาเสพตด รอยละ28.57 เหนวาควรมสอททนสมย และรอยละ14.29 เหนวาชมชนมวทยากรมาใหความร อบรมเกยวกบยาเสพตด ดงแสดงตามตารางท 4.16

182

ตารางท 4.16 แสดงความพรอมดานเนอหากรณศกษา

ความคดเหน จานวน รอยละ ศนยการเรยนรมสอตางๆในการใหความรเกยวกบยาเสพตด 7 33.32 ศนยการเรยนรควรมสอททนสมย 5 28.57 ชมชนมวทยากรมาใหความร อบรม 3 14.29

4.6.4 ความพรอมดานปราชญผร จากผลการศกษา พบวา ปราชญผรในชมชนมความเตมใจทจะถายทอดความร ชมชนม

ปราชญผรอยพอสมควร สวนมากจะเปนเรองของศาสนา เศรษฐกจพอเพยง การฝกอาชพ ภมปญญา เกษตรกรรม และยาเสพตดโดยผใหขอมลทสาคญมความเหนวารอยละ 52.36 ชมชนมความพรอมเรองของปราชญผรและรอยละ 33.32 ปราชญผรสามารถใหความรแกสมาชกของศนยการเรยนรไดด ดงแสดงตามตารางท 4.17

ตารางท 4.17 แสดงความพรอมดานปราชญผร

ความคดเหน จานวน รอยละ ชมชนมความพรอมในเรองของปราชญผร 11 52.36 ปราชญผรสามารถใหความรแกสมาชกของศนยการเรยนรไดด 7 33.32

นอกจากการศกษาโดยการสมภาษณแบบเจาะลกจากกลมผใหขอมลทสาคญแลวผวจยยง

ไดทาการศกษาโดยใชแบบสอบถามในเชงปรมาณทาการสอบถามกลมตวอยางทเปนตวแทนแตละครวเรอนของชมชน โดยทาการสอบถามขอมลพนฐานทวไปและสอบถามเพอวดความพรอมของชมชนใน 4 ดาน ไดแก ดานอาคารสถานททเหมาะสมและเปนศนยรวมของสมาชก ดานปจจยการจดการ เชน การวางแผน การลงมอปฏบต การตรวจสอบตดตามผลและการปรบปรงการดาเนนการ ดานเนอหากรณศกษา และดานปราชญผร ซงไดผลการศกษา ดงน

ขอมลพนฐานของผตอบแบบสมภาษณเปนชาย 45 คน หญง 35 คน หรอคดเปนชายรอยละ 56.20 และหญงรอยละ 43.80 อายเฉลยของผตอบแบบสมภาษณอยท 45.72 ป คามธยฐานอยท 47 ป ผตอบแบบสมภาษณสวนใหญอยในชวงอาย 46-55 ป คดเปนรอยละ 27.50 ผตอบแบบสมภาษณสวนใหญสมรสรอยละ 80 เปนโสดรอยละ 18.80 และเปนหมายรอยละ 1.20 ดงแสดงตามตารางท 4.18

183

ตารางท 4.18 แสดงขอมลพนฐานของผตอบแบบสมภาษณ

รายละเอยด จานวน รอยละ

เพศ ชาย 45 56.20 หญง 35 43.80

อาย นอยกวา 25 9 11.20 26-35 8 10.00 36-45 20 25.50 56-65 15 18.80 มากกวา 60 6 7.50

สถานภาพสมรส สมรส 64 80.00 โสด 15 18.80 หมาย 1 1.20

สาหรบผลการศกษาความพรอมของชมชนใน 4 ดาน ไดผลการศกษา ดงน

1) ความพรอมดานอาคารสถานททเหมาะสมและเปนศนยรวมของสมาชก ผตอบแบบสมภาษณ มความคดเหนตอการดาเนนงานการขบเคลอนศนยการ

เรยนรของชมชนในการปองกนปญหายาเสพตดดงน ศนยการเรยนรควรอยในบรเวณใกลมสยด โรงเรยน เหนดวยรอยละ 52.50 เหนดวยอยางยงรอยละ 36.20 ชมชนมความพรอมในดานอาคารสถานทสาหรบการจดตงศนยการเรยนร เหนดวยอยางยงรอยละ 50.00 เหนดวยรอยละ 45.00 ควรการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนปญหายาเสพตด เหนดวยรอยละ 53.80 เหนดวยอยางยงรอยละ 36.20

2) ความพรอมดานปจจยการจดการ ประกอบดวย การวางแผน การลงมอปฏบต การตรวจสอบตดตามผลและการ

ปรบปรงการดาเนนการผตอบแบบสอบถาม เหนวา ชมชนมการวางแผนทดในการบรหารจดการศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนปญหายาเสพตด เหนดวยรอยละ 40.00 เหนดวยอยางยง

184

รอยละ 37.50 ชมชนมความพรอมในการปฏบตงานในศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนปญหายาเสพตด เหนดวยรอยละ 53.80 เหนดวยอยางยงรอยละ 37.50 ชมชนมความพรอมในการประเมนผลการปฏบตงานของศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนปญหายาเสพตด เหนดวยรอยละ 61.20 เหนดวยอยางยงรอยละ 27.50 ชมชนมความพรอมในการปรบปรงการดาเนนงานของศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนปญหายาเสพตด เหนดวยรอยละ 36.20 เหนดวยอยางยงรอยละ 45.00

3) ความพรอมดานเนอหากรณศกษา สาหรบดานเนอหากรณศกษาผตอบแบบสอบถาม มความเหนวา ศนยการเรยนร

ควรมสอในการปองกนปญหายาเสพตด เหนดวยรอยละ 46.20 เหนดวยอยางยงรอยละ 35.00 ชมชนมความพรอมในการจดหาสอในการปองกนปญหายาเสพตด เหนดวยรอยละ 45.00 เหนดวยอยางยงรอยละ 32.50 ชมชนมความพรอมในการจดหาวทยากรเพอใหความรในการปองกนปญหายาเสพตด เหนดวยรอยละ 46.20 เหนดวยอยางยงรอยละ 35.00

4) ความพรอมดานปราชญผร สาหรบความพรอมดานปราชญผรผ ตอบแบบสอบถาม เหนวา ชมชนมความ

พรอมในดานของปราชญผรของชมชน เหนดวยรอยละ 47.50 เหนดวยอยางยงรอยละ 33.80 ปราชญผรของชมชนสามารถชวยขบเคลอนศนยการเรยนร เหนดวยรอยละ 53.80 เหนดวยอยางยงรอยละ 28.80

จากผลการศกษา ความพรอมของชมชนใน 4 ดาน ไดแก ดานอาคารสถานททเหมาะสมและเปนศนยรวมของสมาชก ดานปจจยการจดการเชน การวางแผน การลงมอปฏบต การตรวจสอบตดตามผลและการปรบปรงการดาเนนการ ดานเนอหากรณศกษา และดานปราชญผร แสดงตามตารางท 4.19

ตารางท 4.19 แสดงการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนปญหายาเสพตด

การเตรยมความพรอมในการขบเคลอน

ศนยการเรยนร

ไมเหนดวยอยางยง ไมเหนดวย เปนกลาง เหนดวย เหนดวยอยางยง

จานวน

(n=80)

รอยละ

(100)

จานวน

(n=80)

รอยละ

(100)

จานวน

(n=80)

รอยละ

(100)

จานวน

(n=80)

รอยละ

(100)

จานวน

(n=80)

รอยละ

(100)

ดานอาคารสถานททเหมาะสม

ศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนปญหายาเสพตดควรอยในบรเวณใกลมสยด โรงเรยน

1 1.20 1 1.20 7 8.80 42 52.50 29 36.20

ชมชนมความพรอมในดานอาคารสถานทสาหรบการจดตงศนยการเรยนร

4 5.00 36 45.00 40 50.00

ควรมการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนปญหายาเสพตด

1 1.20 7 8.80 43 53.80 29 36.20

ดานการจดการ ชมชนมการวางแผนทดในบรหารการจดศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนปญหายาเสพตด

1 1.20 17 21.20 32 40.00 30 37.50

ชมชนมความพรอมในการปฏบตงานในศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนปญหายาเสพตด

7 8.80 43 53.80 30 37.50

ชมชนมการตรวจสอบการดาเนนศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนปญหายาเสพตด

9 11.20 49 61.20 22 27.50

185

124

ตารางท 4.19 (ตอ)

การเตรยมความพรอมในการขบเคลอน

ศนยการเรยนร

ไมเหนดวยอยางยง ไมเหนดวย เปนกลาง เหนดวย เหนดวยอยางยง

จานวน

(n=80)

รอยละ

(100)

จานวน

(n=80)

รอยละ

(100)

จานวน

(n=80)

รอยละ

(100)

จานวน

(n=80)

รอยละ

(100)

จานวน

(n=80)

รอยละ

(100)

ชมชนมการปรบปรงการดาเนนงานของศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนปญหายาเสพตด

1 1.20 14 17.50 29 36.20 36 45.00

เนอหากรณศกษา ศนยการเรยนรควรมสอในการปองกนปญหายาเสพตด

15 18.80 37 46.20 28 35.00

ชมชนมความพรอมในการจดหาสอในการปองกนปญหายาเสพตด

1 1.20 17 21.20 36 45.00 26 32.50

ชมชนมความพรอมในการจดหาวทยากรเพอใหความรในการปองกนปญหายาเสพตด

15 18.80 37 46.20 28 35.00

ดานปราชญผร ชมชนมความพรอมในดานของปราชญผรของชมชน

15 18.80 38 47.50 27 33.80

ปราชญผรของชมชนสามารถชวยขบเคลอนศนยการเรยนร

1 1.20 13 16.20 43 53.80 23 28.80

186

187

จากการศกษาความพรอมของชมชนในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด พบวา มความพรอมในดานอาคารสถานทมากทสด ความพรอมดานการจดการเปนอนดบท 2 ความพรอมดานปราชญผรเปนอนดบท 3 และความพรอมดานเนอหากรณศกษาเปนอนดบสดทาย ดงแสดงตามตารางท 4.20 ตารางท 4.20 แสดงรอยละของความเหนตอการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนศนยการเรยนร

ในการปองกนปญหายาเสพตดในแตละดาน การเตรยมความพรอมในการขบเคลอน

ศนยการเรยนร ไมเหนดวยอยางยง

ไมเหนดวย เปนกลาง เหนดวย เหนดวยอยางยง

ดานอาคารสถานททเหมาะสม 0.40 0.80 7.53 50.43 40.80 ดานการจดการ 0.60 14.68 47.80 36.88 เนอหากรณศกษา 0.40 19.60 45.80 34.17 ดานปราชญผร 0.60 17.50 50.65 31.30

4.7 สรปภาพรวมและขอเสนอแนะในการจดตงศนยการเรยนรเพอปองกนปญหายาเสพตด การศกษา พบวา ขอเสนอแนะในการจดตงศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตดนนผใหขอมลสาคญมความเหนสอดคลองกน ดงน

4.7.1 ตองการใหมวทยากรจากภายนอกมาใหความร อบรม ในเรองของยาเสพตดควบคกบปราชญผรในชมชน

4.7.2 อยากใหมองคกรจากภายนอกเขามาชวยในเรองของการบรหารจดการ เพราะหากใหคนในชมชนทาโดยลาพงเกรงวาจะมปญหา

4.7.3 กอนทจะทา ตองทาความเขาใจใหความรแกคนในชมชนกอน จะประสบความสาเรจมากกวา

4.7.4 ควรนาเอาเรองศาสนาเขาไปสอดแทรกในการจดตงหรอถายทอดความรเกยวกบยาเสพตด

4.7.5 ถาจะตง ศนยการเรยนรชมชนเพอการปองกนยาเสพตดควรนาเยาวชนเขามาอบรมพดคยกนโดย จะตองทาอยางจรงจงและตอเนอง

4.7.6 มกจกรรมเกยวกบการปองกนยาเสพตดอยางตอเนอง

188

4.7.7 มการสงเสรมเรองการแกไขปญหายาเสพตด หรอแนะนาใหไมเกยวของกบยาเสพตดโดยเจาะจงกลมเปาหมายทเปนเยาวชน (วยรน)

4.7.8 อยากใหมกจกรรมใหแกเดกไดฝกหรออาจจะมอปกรณ กจกรรมใหพวกเขาไดเลน โดยผใหขอมลทสาคญใหความเหนวา

เรองงบประมาณสาคญมากเอามาจากไหน ตวเองทางาน คารกษาพยาบาลไมม คาครองชพไมม ทางาน 24 ชวโมง ทางานเตมวน ถาจดตงศนยขนมา กตองดวางบประมาณจะเอามาจากไหน อปกรณเอามาจากไหน คอมฯ อยางนอยตองม เหมอนเปนสอ ชใหเหนชดเจน นาสนใจ วาโทษอะไร โดนอยางไร มกจกรรม มรางวล ไดกคะแนน เดกจะเอามาคยกนสนกสนาน และจาไดงายดวย แตถาไมมอปกรณ สอ ใหเขาใหไปนงฟงไมมใครจาหรอก นาเบอ วทยากรทเขามาคอใคร อยางคนทโดนคดมาเปนตวอยางนาจะด เดกจะกลว วาโดนมาแลว ถายทอดประสบการณใหฟง สวนการจดต งศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตดน นกลมผใหขอมลทสาคญม

ความเหนสอดคลองกนดงน 1) เปนสงทดมความจาเปนและคานงถงเรองตางๆ เชน เรองความพรอมของ

บคลากรทจะเขามาทางาน และงบประมาณสนบสนน เปนตน 2) ตองมการพดคยทาความเขาใจโดยเฉพาะผเกยวของกอนเปนตนโดยผทอยใน

ชมชนควรมการพดคยหารอ มความคดเหนรวมกนกอนแลวจงดาเนนงาน 3) สาหรบการใหความรกบชมชน ควรใหชมชนมความตนตวดวยการประชาสมพนธ

ใหสมาชกในชมชนไดรบรถงความจาเปน และความสาคญของการปองกนยาเสพตดทาความเขาใจภานในครอครว กลมบาน หรออาจใชวธการทาประชาพจารณ

4) ตองใชเทคนคขนสงในการชกชวนคนในชมชนใหเขามารวมกจกรรม โดยอาจใชคนภายนอกชมชนมาถายทอดทาความเขาใจ

5) ควรจะนาคนนอกชมชนเขามารวมในการขบเคลอนศนยการเรยนร เพอจะไดชวยเหลอในดานตางๆ

จากผลการศกษาพบวาเรองยาเสพตดควรเรมจากการปองกนทครอบครวกอน คอนาความรทเปนขอหามของศาสนามาใชในการปฏบตตนเพอไมใหไปเกยวของกบยาเสพตดและขยายไปยงชมชนคอ ทกบาน และขยายวงกวางออกไปสสงคมคอรอบชมชน ทสาคญในครอบครวทม

189

ลกหลานทเกยวของกบยาเสพตดจะตองไมปดบงวาลกหลานมปญหา เพอทจะไดชวยกนหาทางแกปญหาทถกวธ และทสาคญจะตองมความสมาเสมอในการดาเนนการ สาหรบศนยการเรยนรเพอการปองกนยาเสพตดหากมการวางระเบยบวางโครงการอยางเหมาะสมจะประสบความสาเรจในการดาเนนการการบรหารศนยควรใหสมาชกมสวนรวม และดาเนนการอยางโปรงใส มคณธรรม มความซอสตย มความไวเนอเชอใจ มการบรหารงานอยางจรงจง และมจตสาธารณะ ดงแสดงตามตารางท 4.21

ตารางท 4.21 แสดงปญหาหรอขอเสนอแนะในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกน ยาเสพตด

ความคดเหน จานวน รอยละ มวทยากรมาใหความร อบรม 3 14.29 มองคกรจากภายนอกเขามาชวย 3 14.29 นาเยาวชนเขามาอบรม 1 4.76 ความพรอมของบคลากรทจะเขามาทางาน 1 4.76 งบประมาณสนบสนน 7 33.33 ทากจกรรมอยางตอเนอง 3 14.29 คณะกรรมการชมชนตองเปนแกนหลก 6 28.57 คนบรหารงานตองโปรงใสและมจตสาธารณะ 3 14.29 ไมปดบงวาลกหลานมปญหา 1 4.76 ภาครฐมเขามามสวนรวมการปฏบตอยางจรงจง 3 14.29 นาคาสอนทางดานศาสนาเขาไปเกยวของดวย 1 4.76 วางระเบยบวางโครงการอยางเหมาะสม 1 4.76 ออกแบบรวมกน มความคดเหนรวมกน 1 4.76 ทาประชาพจารณ 1 4.76 หอกระจายขาว 1 4.76 ใชเทคนคอยางสงในการชกชวนคนในชมชนใหเขามารวม 2 9.52 อยากใหชวยกนเปนหเปนตาเรองยาเสพตด 1 4.76 ชวยกนเผยแพรขอมลเกยวกบพษภยของยาเสพตด 1 4.76

190

4.8 ขอคนพบ จากการศกษา พบวา รปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของ

ชมชนในการปองกนยาเสพตดศกษากรณชมชนธรณคา แขวงโคกแฝด กรงเทพมหานคร พบวาชมชนมประวตยาวนานสบทอดจากรนสรน มการตงถนฐานในบรเวณราบลมแมน าเจาพระยาตอนลาง ซงถอวาเปนวฒนธรรมแมน าผคนทอาศยอยในพนทมการศกษายดหลกศาสนาเปนหลกรวมกลมกนเปนเครอญาต มการทางานเปนระบบเหนไดจากกระบวนการทางานกลมในชมชน มทนทางสงคมทหลากหลาย มวฒนธรรมเหนอยางเดนชด เชนวฒนธรรมอสลาม วฒนธรรมพทธและสงสาคญ ชมชนมการปรบตวเขาหากนทามกลางการเปลยนแปลงและพบวา พนทมความอดมสมบรณ มเสนทางคมนาคมทสะดวกสบายในการตดตอสอสารเขาสชมชน และพบวาในความอดมสมบรณมแหลงน าทสาคญกบชมชนคอคลองเลยบไทรเพอทาการเกษตรสรางเศรษฐกจพนฐานใหกบคนในชมชน

โครงสรางชมชนมความสมพนธเปนระบบเครอญาตซงประชาชนสวนใหญนบถอศาสนาอสลาม ศทธาในพระอลเลาะฮมการรวมกลมเพอทากจกรรมทหลากหลายทงกลมทเปนทางการและกลมทไมเปนทางการไดแกกลมฐานการเรยนรเศรษฐกจพอเพยง กลมคณะกรรมการมสยด กลมกองทนหมบาน กลมเกษตรกรรม กลมสตวเศรษกจ กลมคหกรรมผลตภณฑในครวเรอน กลมหตถกรรมโดยเปนการพฒนาฝมอของสมาชกในชมชน กลมรานคาและสหกรณชมชน กลมโรงสขาว และกลมศนยการเรยนรตางๆ ซงแบงออกเปน 7 ศนย ประกอบดวยศนยการเรยนรเกษตรทฤษฏใหม และศนยเศรษฐกจพอเพยง มระบบการศกษาในชมชนโดยมโรงเรยนระดบประถมศกษาภายในชมชน ภายในชมชนมระบบสาธารณะสขโดยมอาสาสมครสาธารณะสขภายในชมชนดแลเรองการปองกนระบบสขภาพเบองตนและศนยสาธารณะสขท 43 รกษาอาการทประชาชนเจบปวยเลกนอย และพบวาระบบเศรษฐกจทจาเปนในการขบเคลอนใหชมชนเขมแขงและกระจายรายไดในชมชนพบวามการรวมกลมของสมาชกในชมชน ไดแก สหกรณรานคาชมชนธรณคา รานคาชมชนและบานพกโฮมสเตยของชมชนเพอจดเปนสถานทในการเรยนรวถชวตและวฒนธรรมของชมชน

โครงสรางอานาจในชมชน พบวา มการปกครองโดยประธานชมชนและคณะกรรมการหมบานและแบงการปกครองเปนกลมบาน 14 กลมบานโดย มหวหนากลมบานเปนผดแลและประสานงานเชอมโยงภายในชมชนและภายนอกชมชน ขณะเดยวกน พบวา มผนาทไมเปนทางการทสมาชกในชมชนศรทธา เขามามสวนรวมในการนาจดกจกรรมตางๆซงทาใหชมชนนมความเขมแขงอยางยงแสดงใหเหนถงบทบาทของผนาในชมชนทมความสาคญในการจดตงและบรหาร

191

จดการเพอขบเคลอนศนยการเรยนรใหบรรลเปาหมาย และพบวาในชมชนมความขดแยงภายในชมชนดวยกนเองในดานอานาจและผลประโยชน แตเมอมกจกรรมทสาคญทเกยวกบผลประโยชนของชมชนผนาเหลานนกมความพรอมทจะเขามาชวยแกไขปญหาและยตความขดแยงเหลานนไวกอนเชอมโยงกบวฒนธรรมชมชนทพบวาชมชนมวฒนธรรมทเหนยวแนนจนไมสามารถแยกสวนออกจากกนได สบเนองจากเปนกลมชมชนทสวนใหญนบถอศาสนาอสลามเปนสงทยดเหนยวจตใจเชอมโยงใหเกดความสามคคในชมชน โดยอาศยหลกของศาสนาอสลามเปนตวเชอมประสานสงตางๆเหลาน ขณะเดยวกนยงมวฒนธรรมไทยพทธทสามารถผสมกลมกลนหลอมเปนหนงเดยวซงแสดงใหเหนถงความกลมเกลยวเหนยวแนนของชมชนอยางยง

การหลอหลอมเสรมสรางคานยมดานการปองกนแกไขปญหายาเสพตด และสรางองคความร พบวา มความพรอมในการชวยเหลอซงกนและกน ดแล สอดสองปองกน รกษาชมชนใหเปนชมชนทปลอดจากยาเสพตด โดยใชทนทางสงคมของชมชนทมอยโดยมการสบทอดจากรนสรน ไดแก ความรกความสามคค ความเอออาทร ความรวมมอรวมใจ ความปรองดอง และทสาคญทสดคอ ความเปนเครอญาต ซงทนเหลานเชอมโยงทกอยางในชมชนใหเขารวมกนและเสรมสรางใหชมชนเกดความเขมแขงเปนรากฐานในการปองกนยาเสพตดไมใหเขามาสชมชน ขณะเดยวกนยงมทนทางวฒนธรรม คอ ความผกพนทางศาสนาเชอถอศรทธาในระบบอาวโสเชอมผคนในชมชนใหอยรวมกนอยางมความสข นอกจากนยงพบวา ชมชนมทนทางสญลกษณ ไดแก สงทชมชนภาคภมใจและไดรบรางวล ขณะเดยวกนยงมภาพความภาคภมใจซงเปนแรงกระตนใหเกดความสามคคคอวรกรรมของบรรพบรษทรวมมอรวมใจในการสรางชมชนใหเปนปกแผนจนสบทอดตอๆ กนมาถงรนลกรนหลาน และทสาคญชมชนมการเชอมโยงกบเครอขายทงภายในและภายนอกแลกเปลยนความรเพอนามาพฒนาชมชนใหเกดความเขมแขง

จากการศกษา พบวา การขบเคลอนการพฒนาในระดบปฏบตการในพนทชมชน ชมชนธรณคามกระบวนการขบเคลอนทสาคญทหลอหลอมใหชมชนเหนยวแนน ไดแก การตระหนกถงความสาคญของปญหายาเสพตด มการพงพาตนเองในระดบพนฐานรวมแรงรวมใจเรมตงแตบรรพบรษ และมความภาคภมใจในชมชนของตนเองเหนความสาคญในการแกปญหายาเสพตดโดยไมมองเรองดงกลาวเปนเรองของคนใดคนหนงแตทกคนในชมชนตองรวมกนกาวผานปญหาเหลานนและแสวงหาแนวทางแกไขรวมกน การมสวนรวมมความสาคญอยางยงทชมชนควรจะไดตระหนกอนไดแก การรวมคด รวมปฏบต รวมรบผลประโยชน รวมแกไขปญหาและรวมประเมนผลดวยกนโดยเกดกระบวนการการมสวนรวมทกขนตอนในการขบเคลอนขณะเดยวกน สมาชกภายในชมชนมจตใจทเขมแขงและมความรทงระดบปจเจกชนและระดบกลม สมาชกในชมชนมจตสาธารณะในการชวยเหลอซงกน และกนพรอมทงคานงถงประโยชนสวนรวมเมอชมชนเกดปญหาความขดแยง

192

พบวาชมชนใชกระบวนการยตธรรมชมชนเขามามสวนในการแกไขปญหาเหลานนทงการแกไขฟนฟ การระงบขอพพาทดวยกระบวนการยตธรรมชมชนเชงสมานฉนทซงจะเปนการเชอมโยงเพอสรางความแขงแกรงใหกบชมชน

จากการขบเคลอนการพฒนาในระดบปฏบตการในพนทชมชนธรณคาการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด พบวา กระบวนการบรหารจากจตสานกทพรอมจะบาเพญประโยชนเพอสวนรวมของคนในชมชน ขณะเดยวกนขอมลขาวสารอนไดแกการสอสารททนสมยมประสทธภาพสอดคลองกบสงคมในยคโลกาภวตนควรมเครองกระจายเสยงตามสายของชมชนเพอประชาสมพนธขอมลขาวสารเกยวกบยาเสพตด เชน ระบบ Internet ภายในชมชน หรอเวบไซค เสรมสรางระบบการบรการหองสมด มการจดกจกรรมถายทอดขอมลดานยาเสพตดและสงทสาคญตองมการบรหารทมประสทธภาพพรอมขบเคลอนควบคกนเพอพฒนา การประกอบอาชพของสมาชกในชมชนเพอใหเศรษฐกจของชมชนมความเจรญและเขมแขงและหากเกดปญหายาเสพตดมบคคลหรอแหลงเรยนรทพรอมจะอยเคยงขางกบสมาชกของชมชนในการแกไข แนะนาเพอขจดปญหาเหลานน สาหรบความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรเพอปองกนยาเสพตดของชมชนม 4 ดาน ไดแก ดานสงคมประกอบดวยความเปนเครอญาต ระบบกลมทเหนยวแนนจะชวยเสรมสรางใหเกดศนยการเรยนร ดานเทคนค มกระบวนการถายทอดความรเกยวกบยาเสพตดทมประสทธภาพสอสารเขาใจงายและชดเจนทาใหสมาชกในชมชนรถงขอดขอเสยของยาเสพตด รวมถงความรเกยวกบนโยบายของภาครฐ ทงนเพอใหเกดความสอดคลองเปนไปในแนวทางเดยวกนในการดาเนนการในการปองกนยาเสพตด ดานการเมองโดยมผนาในชมชนทเปนทางการและผนาชมชนทไมเปนทางการเพอชวยนาชมชนไปสเปาหมายและดานเศรษฐกจซงเปนพนฐานการพฒนาทเขมแขงในชมชน 4 ดานมการขบเคลอนดวยกระบวนการการมสวนรวมเปนจดเรมตนหรอแกนกลางในการขบเคลอนและสรางใหเปนระบบในการขบเคลอนดวยกระบวนการ PDCA อนไดแก Plan คอการวางแผน Do คอการปฏบต Check คอการตรวจสอบประเมนผล และActionคอการปรบปรงการดาเนนงานกระบวนการเหลานจะเชอมโยงดานตางๆเขาดวยกนและขบเคลอนศนยการเรยนรไปพรอมๆกนอยางสมดลและเกดความเชอมโยงแบบผสมผสาน บรณาการเปนเนอเดยวกนสงเสรมใหเกดความเขมแขง จากการใชการขบเคลอนความเปนไปไดในแตละระดบซงจะเชอมโยงถงความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดโดยสถาบนทเกยวของภายในชมชนตองมสวนเขามาเสรมสรางใหเกดความเขมแขงไดแกสถาบนครอบครว ตองอบรมเลยงดสมาชกในครอบครวของตนเองเสรมสรางความอบอน ความรก สภาพแวดลอมทดใหกบสมาชกในครอบครวและสงตอสถาบนการศกษาซงทาหนาทอบรมสงสอนใหความร ความเปนอตลกษณ ความรเชงตรรกะ เหตผลและเปนจดเรมตนในการเรยนรสงคมใน

193

ระดบเดยวกนเปนพนฐานในการพฒนาเยาวชนใหเปนคนทมคณภาพ มชวตทด สงสาคญ คอ สถาบนความมนคงโดยเฉพาะตารวจซงทาหนาทในการปองกนและปราบปรามยาเสพตดและหนวยงานตางๆทงภายในและภายนอกชมชนตองเขามามสวนรวมในการบรหารศนยการเรยนรของชมชนเพอใหมความพรอมและทางานไมแยกสวนโดยทาหนาทสอดสองดแล ปองกนและบาบดฟนฟเมอมการตดยาเสพตด ซงกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด อยภายใตนโยบายของรฐบาล สานกงานตารวจแหงชาตเชอมโยงถงนโยบายของกองบงคบการตารวจนครบาล 3 และนโยบายของสถานตารวจซงเปนหนวยงานทมความสาคญสงผลใหเกดศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดทาใหเกดการพฒนาทงในระดบชมชน สงคมและประเทศอยางย งยนตามรปแบบและกระบวนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด ดงแสดงตามภาพท 4.3

การมสวนรวม

บรบทของชมชน 1.สภาพแวดลอมของชมชน ทาเล/ทตง/การตงถนฐานของครวเรอน/

เสนทางคมนาคม 2.โครงสรางของชมชน ระบบเครอญาต/การรวมกลม/ระบบ

การศกษา/ระบบสาธารณะสข/ระบบ เศรษฐกจ 3.โครงสรางอานาจ

กลมอานาจในชมชน 4.บทบาทผนาในเรองของภาวะผนา ในประเดน

การทามาหากน/ศาสนา/ปญหาสวนรวม/การนาสารวจ /การรวบรวมขอมลองคความรภมปญญา/ การรวบรวมนกปฏบตในการปองกนแกไขปญหา/ การใชเทคนควธการ/การใชกลไกลทางวฒนธรรมประเพณ

5.ความขดแยงของสมาชก อานาจ/ผลประโยชน

6.วฒธรรมชมชน 7.การหลอหลอมเสรมสราง คานยมดานการปองกนแกไขปญหา

ยาเสพตดและความร 8.การใชทนทมอยในชมชน ไดแกทนทางสงคม/ ทนทาง วฒนธรรม/ ทน ทางสญลกษณและเครอขาย

9.การขบเคลอนการบรหารศนยการ เรยนรตางๆของชมชนทมอยแลว

การขบเคลอนการพฒนาในระดบปฏบตการในพนทชมชน 1.ตระหนกถงความสาคญของ ปญหายาเสพตด 2.การรวมแรงรวมใจของบรรพ บรษในการกอตงชมชนและ ความภาคภมใจเชนชมชนไดรบ รางวลตางๆ มาเสรมสรางเปน แรงจงใจ 3.รสกมเกยรตและมความสาคญ ในการแกไขปญหายาเสพตดซง เปนปญหาสวนรวมของชมชน 4.มสวนรวมอยางแทจรง เชนม สวนรวมในการตดสนใจในทก ขนตอน 5.มจตใจทเขมแขงและมความร และสตปญญา 6.สมาชกของชมชนมความพรอม ตองขยายวงเพอชวยเหลอผอน และมจตอาสา กระบวนการยตธรรมชมชน 7.การแกไขฟนฟ 8.การระงบขอพพาทดวย กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

9.การสรางความแขงแกรง ใหกบชมชน

ศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

การพฒนาทย งยน

โดย ชม ชน

เพอ ชม

ชน

กระบวนการขบเคลอน ศนยการ เรยนร

ภาพท 4.3 รปแบบและกระบวนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด แหลงทมา: พฒนาโดยผวจย, 2555.

PDCA

การมสวนรวม

การมสวนรวม การมสวนรวม

PDCA

PDCA PDCA

นโยบายรฐบาล นโยบายสานกงานตารวจแหงชาต นโยบายบก.น.3 นโยบายสถานตารวจ

194

ยาเสพตดเปนปญหาสวนรวม

การกระจายเสยงตามสาย

เกยวกบนโยบายรฐ

195

บทท 5

สรปและขอเสนอแนะ

การศกษาวจยเรอง รปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของ

ชมชนในการปองกน ยาเสพตดของชมชน ศกษากรณชมชนธรณคา แขวงโคกแฝด เขตหนองจอก กรงเทพมหานคร มวตถประสงคในการศกษา ดงน

1) เพอศกษารปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

2) เพอศกษาความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

3) เพอศกษาการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

การศกษาวจยครงน ผวจยใชระเบยบวธ วจยคณภาพเปนหลก ทงนจากการเกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณแบบเจาะลก (In-Depth Interview) ทงหมดจานวน 21 คน และการสนทนากลม (Focus Group) และผใหขอมลทสาคญ (Key- Informants) ซงเปนบคคลทอาศยและตงถนฐานถาวรในชมชนนานกวา 10 ป หรอเจาหนาทดแลชมชนโดยตรง และการศกษาโดยการประเมนสภาวะชมชนอยางเรงดวน (Rapid Rural Appraisal) โดยมกลมตวอยางทงหมด 155 คน บคคลทงหมดมบทบาทและมสวนเกยวของกบการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด รวมทงจากการศกษาเอกสารไดแก วารสาร ตารา วจย วทยานพนธและเอกสารอนๆทเกยวของ พรอมทงการสงเกตแบบมสวนรวมโดยการสงเกตแบบไมมสวนรวมและนามาวเคราะหนาเสนอเชงพรรณนา ตลอดจนการตรวจสอบความนาเชอถอของขอมลโดย เทคนคสามเสา (Triangulation) เพอวเคราะหความเชอมโยงสอดคลองกบเนอหา รปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด และความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด ตลอดจนการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด แลวทาการวเคราะหขอมลโดยใชแนวคดและงานวจยทเกยวของมาทาการศกษาถงความเหมาะสมสาหรบชมชน แลวนามาประกอบเปนแนวคดเกยวรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตดของชมชน

196

5.1 สรป

5.1.1 บรบทชมชน 5.1.1.1 ขอมลพนฐานของชมชน ชมชนธรณคา มพนทตงอยบรเวณ ตะวนตกสดของกรงเทพมหานคร มขนาดของ

พนทชมชนทงหมดประมาณ 1,000 ไร อยหางจากกรงเทพมหานครประมาณ 45 กโลเมตร โดยมอาณาเขตพนทตดตอกบพนทขางเคยงตามลกษณะการปกครองทองทของกรงเทพมหานคร คอ ทศเหนอ ทศตะวนออก และทศตะวนตก ตดตอกบพนทแขวงกระทมรายสวนทศใตตดตอกบพนทแขวงโคกแฝด

5.1.1.2 ประวตความเปนมาของชมชน ชมชนธรณคามประวตเกาแกยาวนานกวารอยปเมอประมาณ พ.ศ.2430 นบ

ยอนหลงไปในสมยรตนโกสนทรตอนตน บรรพบรษของชมชนไดถกกวาดตอนมาจากเมองปตตานหรอจงหวดปตตานในปจจบนเขามาอยในเขตชานพระนคร คอ พนทเขตพระโขนง มนบร หนองจอก ลาดกระบง นครนายก นนทบร ปทมธาน เปนตน กลมเชลยเหลาน สวนใหญจะสรางบานเรอนอยตามรมคลองตาง ๆตลอดชายฝงทงสองในกลมผอพยพมสามภรรยาคหนงคอนายอาหมด และนางอบเซาะไดเดนทางแสวงหาพนทตงรกรากตามคลองแสนแสบไดเขาจบจองพนท และตงหลกปกฐานสรางบานเรอนในพนทบรเวณใกลตนไมใหญ ทมชอเรยกวา ตนสะตอนางอบเซาะ ไดใหกาเนดบตรชายหญง รวม 9 คน และไดใชนามสกล สมตระกล ตอมานางอบเซาะ เสยชวต นายอาหมดมภรรยาอกคนหนงชอ นางสม ซงเปนผทอพยพเขามาอยอาศยในภายหลง โดยนายอาหมด มบตรรวมกบนางสมอกรวม 4 คนครอบครวสมตระกลกไดทาการหกรางถางพงจบจองทดนจนไดพนทประมาณ 500ไรทงหมดไดตงบานเรอนอยในพนทดงกลาวและกอตวเปนชมชนขนมา มชอเรยกวา หมบานธรณคาหรอชมชนธรณคาโดยมสมาชกเปนจากลกหลานของสองตระกลนเปนสาคญ ชมชนนไดขยายตวมาเรอย ๆกระทงในป พ.ศ. 2492 ชาวบานในชมชนไดชวยกนบรจาคทรพยสน เงนทองและสงของตลอดจนกาลงแรงงานรวมกนปลกสรางมสยดขนมา เพอใชเปนสถานทประกอบพธทางศาสนาซงตอมาไดมการจดทะเบยนมสยดในชอวา มสยดชมชนธรณคา และในป พ.ศ. 2537 ทางราชการไดมการประกาศนโยบายทมชอวาบรม หรอ บวร ซง บรม หมายถง บาน โรงเรยน มสยดและบวร หมายถง บาน วด โรงเรยน ขนตามคาสงคณะกรรมการอานวยการประสานงานอดมการณแผนดนธรรมแผนดนทองท 35/2537 เพอการสรางสรรคชมชนตางๆ ในเขตหนองจอกรวม 58 ชมชน จงไดมการใชชอวา ชมชนธรณคา ตงแตนนเปนตนมา

197

5.1.1.3 ลกษณะพนท ชมชนธรณคา มลกษณะเปนทราบลมแมนาเจาพระยาตอนลาง เปนพนทราบระดบ

ตา มความสงจากระดบน าทะเลไมเกน 1.50 เมตร ลกษณะดนเปนดนเหนยว เปนดนทอมน าทาใหเหมาะสมในการทาการเกษตรคนในชมชน มการทานา ทาสวนและเลยงปลาในบอและสตวเลยงเศรษฐกจเชน การเลยงเปดแมนดารน หงษดา เปนตน แตในปจจบนคงเหลอเนอทในการทาการเกษตรไมมากนก เพราะมการเพมขนของประชากร ทาใหเมอแบงพนทแลวเหลอครอบครวละไมมากนก อกทงมการเปลยนแปลงดานอาชพทาใหสมาชกนยมทาอาชพเกษตรกรลดนอยลง หนไปประกอบอาชพรบราชการ และรบจางมากขน การใชพนทในปจจบน เปนทอยอาศยประมาณ 600 ไร และเปนพนทการเกษตร 400 ไร

5.1.1.4 ขอมลประชากร ชมชนธรณคา มการแบงกลมบรหารภายในชมชนออกเปน 14 กลมบานโดยยดถอ

ตามระบบเครอญาต สภาพภมศาสตร ทาเลทตง และการรวมตวกนอยในพนทใกลเคยง โดยมจานวนครวเรอนทงหมด 155 หลงคาเรอน 162 ครอบครว มจานวนประชากร 889 คน โดยแยกเปนเพศชาย 466 คน และเพศหญง 423 คน และยงมผไมมทะเบยนบานเปนชาย 9 คน หญง 5 คน รวมทง สน 14 คน นบถอศาสนาอสลามรอยละ 95.00 นบถอศาสนาพทธรอยละ 5.00 ชมชนธรณคา

5.1.1.5 โครงสรางการปกครอง ชมชนธรณคา มลกษณะการปกครองท มประธานชมชนเปนผ คอยดแล

ประสานงานเปนตวแทนของทางราชการในการดแลทกขสขของชาวบานในชมชน มลกษณะการบรหารงานภายในชมชนในรปของคณะกรรมการ ปจจบนมจานวนทงหมด 7 คนสวน มการประชมสอบถามในเรองปญหา ตลอดจนความตองการดานตางๆของชมชน ใชการปกครองแบบการรวมกลม มผนายดถอตามแนวทางเครอญาต ใหความเปนกนเอง ใหความชวยเหลอและมการเยยมเยยนตามบานสมาชกชมชนแบบพนอง โครงสรางอานาจนนผตอบแบบสารวจเหนวาแบงออกเปน 3 กลม คอกลมอานาจผนาปจจบนและกลมอานาจของอหมามและกลมอานาจของผอานวยการโรงเรยน บทบาทของผนาในปจจบนนนเหนวาทาหนาทไดเปนอยางด มความเอาใจใสและอออาทรกบสมาชกในชมชน มความเปนผนาทจะดาเนนโครงการตางๆ และมความเปนธรรม

5.1.1.6 โครงสรางพนฐาน ชมชนธรณคาเปนชมชนชานเมอง จงมระบบสาธารณปโภคคอนขางสมบรณ การ

คมนาคมสะดวก ปจจบนมครวเรอนในชมชนธรณคา มไฟฟาใชทกครวเรอน โดยจาแนกเปนครอบครวทมมเตอรไฟฟาเปนของตวเองประมาณ 145 ครอบครว และไมมมเตอรเปนของตวเองจานวน 16 ครอบครว มถนนเขาในชมชนเปนระยะทาง 1,300 เมตร โดยชอวา “ถนนเลยบไทร”

198

เชอมระหวางชมชนเลยบไปตามแนวคลองเลยบไทรไปบรรจบกบถนนเชอมสมพนธ ซงเปนถนนสายหลก ทเชอมตอระหวางอาเภอหนองจอกกบกรงเทพมหานคร และอาเภอหนองจอกกบจงหวดฉะเชงเทรา นาประปานนมการตอทอประปามาจากเขตหนองจอก มครอบครวทใชน า จากแหลงนและมมเตอรนา เปนของตนเอง 137 ครอบครว คดเปนรอยละ 90 เหลอทยงคงใชน าจากคลองอยอก 8 ครวเรอน สาหรบน าทมาจากคลองสายและคลองเลยบไทร เปนแหลงน า เพอการเกษตร คอ การทานาเปนสวนใหญ รองลงมาใชประโยชนเพอการปลกพชและเลยงสตว

5.1.1.7 ลกษณะทางดานเศรษฐกจ ในอดตชมชนธรณคาทาเกษตรโดยเฉพาะการทานา เปนหลกเนองจากมคลองสาย

และคลองเลยบไทรจงทาใหมน าบรบรณตลอดป วตถประสงคของการทานาสวนใหญเอาไวบรโภคทเหลอจงนาออกมาขายหรอแลกเปลยนเปนสนคาอน ในขณะเดยวกนชมชนยงนยมเลยงสตวประเภทเปด ไก สวนใหญเพอการบรโภค การพฒนาทางดานเศรษฐกจของชมชนธรณคามการเปลยนแปลงไปมากจากเศรษฐกจแบบชนบทพอเพยงไปเปนเศรษฐกจแบบทนนยม ในปจจบนสมาชกประกอบอาชพภายนอกชมชนเปนสวนใหญ คอ ลกจาง รบราชการ พนกงานรฐวสาหกจ เปนตน กจกรรมของชมชนในแงเศรษฐกจในอดตมสหกรณรานคาชมชนธรณเพอพฒนาชมชนในรปแบบของการพงตนเองปจจบนเลกดาเนนการแลว รานขายของชาในชมชน มลกษณะเปนรานขายสนคาทจาเปนตอการดารงชวตในชมชน ชมชนธรณคายดแนวทางชมชนเศรษฐกจพอเพยงรวมกบแนวทางของศาสนาอสลามในการดาเนนชวต โดยลดรายจาย เพมรายได ขยายโอกาส ลงทนสรางงานสรางรายได นอกจากนยงมบานพกโฮมสเตยของชมชน เปนการจดบานของตนเองเปนบานพกโฮมสเตย เพอใหเปนสถานทในการเรยนรวถชวตและวฒนธรรมชมชน เปนการใหแขกมาพกและกนอยกบเจาของบาน มบรการทนอนพรอมอาหาร เนนการเรยนรวฒนธรรมชมชนเปนหลก

5.1.1.8 กลมทจดตงขนภายในชมชน ภายในชมชนธรณคา มกลมทจดตงขนหลายกลม เพอการแลกเปลยนเรยนรและทา

กจกรรมรวมกน ซงแตละกลมตางมวตถประสงคทตางกน โดยกลมทจดตงขน มดงนกลมวทยากรฐานการเรยนรเศรษฐกจพอเพยง เปนการรวมกลมของผรในชมชนเพอถายทอดความรดานเศรษฐกจพอเพยงใหแกสมาชกของชมชนตลอดจนผทมาศกษาดงานจากภายนอกชมชนดวยกลมคณะกรรมการมสยด เปนการรวมกลมของสมาชกในชมชนเพอดาเนนการในการทากจกรรมตาง ๆทางศาสนารวมถงการบรหารงานของมสยดดวยกลมคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมอง เปนการจดตงจากสมาชกชมชนเพอการบรหารเงนกองทนของหมบานใหเปนไปตามวตถประสงคในการออมเงนของสมาชก กลมเกษตรกรรม เปนการรวมกลมเพอชวยเหลอกนในดานตาง ๆในการทาการเกษตรเชนดานวชาการ ดานการตลาดเปนตน กลมสตวเศรษฐกจ เปนการรวมกลมเพอแลกเปลยนเรยนรในการเลยงสตวตางๆ ทมความสาคญทางเศรษฐกจเชนการเลยงวว แพะ เปนตน

199

กลมคหกรรม เปนการรวมกลมของแมบานในชมชนเพอทาการผลตผลตภณฑทจาเปนในครวเรอนเชนน ายาลางจาน ยาสระผม สบ เปนตนรวมถงการผลตภณฑอาหารอกดวย กลมหตถกรรม เปนการรวมกลมเพอผลตผลตภณฑงานฝมอของชมชนเพอนาไปจาหนายยงนอกชมชนเพอเปนการเพมรายไดอกทางหนง กลมรานคาและสหกรณชมชน เปนการรวมกลมเพอจาหนายสนคาในราคาถกและมการนากาไรมาปนผลคนใหแกสมาชกดว กลมโรงสขาว เปนการรวมกลมดาเนนการสขาวทสมาชกผลตไดโดยไมเสยคาใชจายเพอเปนการบรโภคในครวเรอน ศนยการเรยนรตางๆ เปนการดาเนนการเพอดาเนนการและใหความรแกสมาชกและผมาศกษาดงานจากภายนอกชมชน โดยมหวหนาศนยการเรยนรแบงออกเปน 7 ศนยการเรยนร ประกอบดวยศนยการเรยนรท 1 เกษตรทฤษฏใหม ศนยการเรยนรท 2 ไรนาสวนผสม ศนยการเรยนรท 3 สตวเศรษฐกจ ศนยการเรยนรท 4 บานกบตนไม ศนยการเรยนรท 5 ชวภาพเพอชวตและสงแวดลอม ศนยการเรยนรท 6 พพธภณฑเครองมอและเครองใช และศนยการเรยนรท 7 เศรษฐกจพอเพยง

5.1.19 ลกษณะทางดานการศกษา มโรงเรยนประชาบาลประเภทอาเภอจดตงในป พ.ศ. 2528 และไดรบอนมตใหเปด

สอนในชนประถมศกษา ในป พ.ศ. 2547 เปนสรางอาคาร 5 ชนเปนอาคารเรยน เมอเดกนกเรยนสาเรจการศกษาในระดบชนประถมศกษาปท 6 แลวกจะสอบเขาศกษาในพนทเขตหนองจอกตอไป

5.1.1.10 ลกษณะทางดานสาธารณะสข มการจดตงศนยสขภาพชมชนขนภายในชมชน เพอรกษาพยาบาล อาการเจบปวย

เลกๆ นอยๆ หรอการปฐมพยบาลเบองตนกอนนาตวสงโรงพยาบาลหนองจอกในรายทอาการหนก เปนการชวยเหลอตนเองของชมชนในเรองของสาธารณะสขมลฐาน นอกจากนนยงมอาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน(อสม.) คอ ประชาชนทอาสาเขามามสวนรวมในการดแลสขภาพชมชนของตนเอง ชวยดแลรกษาอาการในเบองตนดวย นอกจากนนชมชนยงสามารถไปขอรบบรการไดจากศนยบรการสาธารณสข 44 อกแหลงหนงดวย

5.1.1.11 วฒนธรรมชมชน เนองจากกวารอยละ 95.00 ของประชากรในชมชนธรณคาเปนคนไทยมสลมและ

เปนคนไทยพทธรอยละ 5.00 บรบททางสงคมวฒนธรรมของชมชนจงเปนบรบททผกตดอยกบศาสนาเปนหลก วฒนธรรมอสลามประชากรมว ถ ชวตทดา เนนตามหลกการอสลามซงประกอบดวยหลกการศรทธาและหลกการปฏบต วฒนธรรมพทธ ประชากรไทยพทธซงเปนสวนนอยยงคงยดถอวฒนธรรมทมความผกพนธใกลชดกบศาสนาพทธอยางเชนชมชนอนๆ ไมมความขดแยงทางวฒนธรรมกบไทยมสลมโดยมความกลมกลนถอยทถอยอาศยกนและใหเกยรตซงกนและกน

200

5.1.2 ขอมลพนฐานของผใหขอมลทสาคญ สาหรบกลมผใหขอมลทสาคญเปนชาย 14 คนเปนหญง 7 คน มอายอยระหวาง 31 ป ถง 79

ป ไดอาศยอยในพนทตงแต 3 ป ถง 79 ป มรายไดตงแต 3,500 บาทตอเดอน ถง 69,000 บาทตอเดอน สถานะภาพสมรส 19 คน เปนโสด 2 คน สวนใหญนบถอศาสนาอสลาม 18 คน นบถอศาสนาพทธ 3 คน ระดบการศกษาตงแต ประถมปท 4 ถงปรญญาโท โดยมผจบปรญญาตรมากทสด 10 ราย คดเปน ชนประถม 4 ม 2 ราย ผใหสมภาษณมอาชพเปนขาราชการบานาญมากทสด 5 คน รองลงมาเปนขาราชการ 4 คน และเปนเกษตรกร 3 คน

5.1.3 รปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการ

ปองกนยาเสพตด เรองของประสบการณดานยาเสพตดในชมชน พบวามการเสพยาบาง แตไมมาก ไมพบผคา

อยางจรงจง ชมชนมกจกรรม เชน บานสขาว มสยดสขาว มการฝกอบรมกบทางราชการบาง มการเฝาระวงในชมชนและทางานรวมกบเจาหนาทของสถานตารวจเกยวกบเรองยาเสพตดและมเจาหนาทเขามาใหความรประชาสมพนธเกยวกบภยของยาเสพตด การจดตงศนยการเรยนรในการปองกนปญหายาเสพตด ทาเลทเหมาะควรเปนบรเวณมสยดเปนสถานททเหมาะแกการศกษาอบรม เสนทางคมนาคมสะดวก เพราะคนพนทสวนใหญนบถอศาสนาอสลาม มสยดจะเปนศนยกลางมความสะดวกในการเดนทางของสมาชก โครงสรางสงคม เครอญาต และการรวมกลม มระบบเครอญาตทคอนขางใกลชดและรวมกลมเปน 14 กลม โดยหวหนากลมบานจะจดการการปกครองกนเอง สวนมากเปนพนองกน นอกจากนนยงมการรวมกลมกนเปนกองทนหมบานตามนโยบายของภาครฐ นอกจากนนยงมกลมเกษตร กลมการคา กลมโรงส กลมหตถกรรมอกดวย ระบบการศกษา อยในขนด มโรงเรยนทาการเรยนการสอนระดบอนบาลถงประถม 6 มการศกษานอกโรงเรยนตามอธยาศย(กศน.) ทผานมาสามองคกรนทางานเกอหนนกนตลอด มการประสานงานในเรองตางๆอยตลอดเวลา ระบบสาธารณสข มอาสาสมครสาธารณะสข (อสม.) มศนยสาธารณสขชมชน เมอมการเจบปวยจะมาขอรบการรกษาเบองตนทศนยสาธารณสขชมชน หากมอาการหนกกจะไปรบการรกษาทศนยสาธารณสข 44 หรอโรงพยาบาลหนองจอก ระบบเศรษฐกจจดวาคอนขางด ทามาหากนโดยยดหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ควบคกบการยดหลกการศาสนาคอ ใหประหยด พอกน พอใช ใหความชวยเหลอเกอกลในชมชน อาชพททามทงอาชพเกษตรกรรมไดแก ทานา เลยงสตว นอกจากนมอาชพคาขาย รบราชการ และทางานโรงงาน อยางไรกตามอาชพดานการกษตรมแนวโนมลดนอยลง สวนในเรองของโครงสรางอานาจและบทบาทของผนานน ในชมชนมกลมอานาจหลกๆ แบงเปน 3 กลมใหญ กลมแรก คอ กลมการปฏบตทางสงคม ซงไดรบการแตงตงจาก

201

ทางราชการ คอ ประธานชมชนและกรรมการชมชนรวม 7 คน กลมทสองเปนกลมทางศาสนามอหมามเปนผนา และกลมสดทายเปนกลมโรงเรยน มผอานวยการโรงเรยนเปนผนา บทบาทของผนาในชมชนธรณคา มอย 2 ขว คอ ผนาคนปจจบนซงอาจมความขดแยงกบผนาเดม แตเวลามกจกรรมของหมบาน หรอกจกรรมทางศาสนากยงมารวมกน ถงแมจะแตกแยก ในระดบบคคลแตกรวมมอกนเพอสวนรวม ทงสองกลมใหญพอกน ถวงอานาจได ในเรองการทามาหากน ผนาดแลเรองการทามาหากนโดยมการตงกลมเลกๆ เชนกองทนหมบาน กลมเศรษฐกจ กลมการเกษตร เปนตน โดยเฉพาะกลมกองทนหมบานประสบความสาเรจมากเนองจากมสมาชกเขารวมจานวนมากพอสมควร และเงนกองทนมยอดเงนสะสมเพมพนขน เปนแหลงทนทสาคญของชมชน

สาหรบภาวะผนาในประเดนของศาสนา มการเชญชวนกลมตางๆ ทแบงไวใหไปทาความดอยางเชน 1 วน ทากจกรรมละหมาด 5 เวลา สาหรบภาวะผนาตามประเดนปญหาสวนรวมนน มการแกไขปญหาโดยยดหลกความถกตอง ไมแบงแยกวาเปนพทธหรอมสลมแตยดหลกความเปนธรรม ในเรองของบทบาทของผนาในการทจะรวบรวมขอมลองคความรภมปญญาของชมชน รวมถงการรวบรวมปราชญ ผรตางๆ ในชมชน เพอจะเอาสงเหลานมาพฒนาปองกนแกไขปญหาตางๆ ในฐานะผนาชมชนไดเชญผทมความรความเชยวชาญในชมชน ซงมอยมากใหเปนวทยากร และรบผดชอบในแตละเรอง โดยพจารณาวาแตละคนมความเหมาะสมกบเรองใด ถนดและเหมาะกบเรองใด แลวใหรบผดชอบในแตละเรอง องคความรของผรทงหลาย ไดมการรวบรวมเปนความรของชมชน โดยมชอมแผนงาน เชน การใหทาน ายาลางจาน ซกเสอผา เปนตน สาหรบเทคนคหรอวธการ กลไกทางประเพณ วฒนธรรมชมชนทนามาใชในการปกครองนน มการใชหลกศาสนาคอ การใหอภยหรอการใหโอกาสแกกนหรอการขอโทษซงกนและกน (มะอบ) ซงหากมการทาผดเกดขนจะตองเรยกมาพดคยใหโอกาสใหกลบเนอกลบตว ในเรองของความขดแยงของสมาชกในชมชนนนมความขดแยงระหวางผนาชมชนคนปจบนและผนาในอดต แตยงมการทากจกรรมบางอยางรวมกนอยโดยเฉพาะในทางศาสนา สาหรบความขดแยงในเรองผลประโยชนมอยบางในเรองของการจดสรรทรพยากรตางๆ ทไมเปนธรรม ทงทมอยในชมชนและทไดรบจากนอกชมชนหรอจากทางราชการ แตในทสดกสามารถพดคยตามแนวทางทยดถอและสามารถยตไดเปนสวนใหญ

ในดานประเพณและวฒนธรรม จะยดหลกทางศาสนาอสลาม ทาพธทางศาสนาทกวนศกร ผนาจะนาหลกของศาสนามาสอน มาแนะนา สาหรบวฒนธรรมนนมความเกยวพนธกบศาสนา เพราะวฒนธรรมชมชนนนมาจากหลกคาสอนของศาสนาแทบทงสนและมการถายทอดอยางตอเนอง ตงแตบรรพบรษ มาจนกระทงรนหลานรนเหลนกยงยดปฏบตตาม เปนเพราะหลกศาสนาอสลามคอนขางเครงครดในการปฏบตในชมชนมการหลอหลอมเสรมสรางคานยมดานตางๆ โดยมการประชมทาความเขาใจชแจงกน โดยการหลอหลอมนาเอาบรรพบรษมาเปนแบบอยาง การหลอหลอมดานแนวคดปองกนแกไขปญหายาเสพตดนนพยายามใหสมาชกในชมชนปกครองดแล

202

กนเอง ใหหวหนากลมบานดแลกนเอง ไมมงเนนการปราบปรามแตใชวธการพดคยขอรองใหความร ขอความรวมมอ มการสงเสรมในเรองความรใหกบชมชนมการมาประชมกนโดยใหความรในเรองตางๆ เชน ความรเกยวกบกองทน ความรเกยวกบยาเสพตด เปนตน

ในชมชนมการใชทนไดแก ทนทางสงคม ซงเปนทนทสมาชกในชมชนมอยจากการทบรรพบรษไดวางรากฐานไวเปนแบบอยาง เชน ความรกความสามคค มความเอออาทรซงจะเหนไดจากการรวมมอรวมใจกนขดคลองและรวมมอรวมใจกนสรางมสยดเปนตน มการไวเนอเชอใจตอกน ความรวมมอรวมใจกน ความเปนเครอญาตจะเปนประโยชนมากในการอยรวมกนอยางสงบสขเนองจากสามารถตกเตอนไปในหนทางทด และชวยกนดแล ทสาคญคอเรองศาสนา หลกการทางศาสนา นามาใชประโยชนในการแนะนาสงสอนไมกระทาสงทไมด ทนทางวฒนธรรม มการใชทนทางวฒนธรรมของชมชนซงเกดจากความผกพนธใกลชดกบศาสนาทปฏบตมาตงแตบรรพบรษและมการวางรากฐานทยดถอปฏบตตอๆกนมาจนถงปจจบนจนกลายเปนขอปฏบตของสมาชกของชมชน เชน การเคารพเชอฟงผอาวโสตามแนวทางศาสนาอสลาม เปนตน ทนทางสญลกษณชมชน ไดใชทนทางสญลกษณไดแก สงทชมชนมความภาคภมใจรวมกนกลาวคอ ชมชนไดรบรางวลและประกาศนยบตร ตางๆ มากมายเชนรางวลรองชนะเลศมสยดกบการพฒนาในงานเมาลตกลางเปนตน สาหรบศนยการเรยนรในแตละศนยทมอยเดม 7 ศนยนนมการบรหารและการขบเคลอนโดยให แตละศนยแยกเปนอสระ แบงเปนฐานเรยนร แตอยในละแวกเดยวกนและมความเชอมโยงเปนเครอขายในระดบชมชน โดยมกจะทารวมกนในกลมเครอญาตทใกลชด มประธานศนยและคณะกรรมการเปนผดาเนนงานของแตละศนย อกทงยงมการทาจรงจงในเชงธรกจ มการพฒนาคณภาพใหไดมาตรฐานทาใหมผลผลตมราคาทสงขนได การขบเคลอนของกลมมการดาเนนการ อยางตอเนองและนาผลตภณฑทไดจากการผลตมาใชในชวตประจาวน เชนนาสมควนไม เปนตน

5.1.4 ความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด สาหรบความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

ไดแก ดานเศรษฐกจพบวาศนยการเรยนรเพอปองกนยาเสพตดยงขาดแคลนอปกรณควร มการระดมทนกนเองเพอใชเปนงบประมาณและขอรบการสนบสนนจากหนวยงานทเกยวของ และพบวา งบประมาณและคาใชจายตางๆในการจดตงศนยการเรยนรมผลคมคาเมอเปรยบเทยบกบประโยชนทชมชน ดานสงคม พบวา ชมชนมเครอขายทเขมแขงมระบบเครอญาตและการรวมกลมในการทากจกรรมชมชนหลายกลม ดานการเมอง พบวา มกลมอานาจ 2 กลมคอกลมผนาปจจบนและกลมอดตผนา ผนาทงสองมความขดแยงกนในเรองอานาจและผลประโยชนแตถามกจกรรมทเปนสวนรวมของชมชนทงสองฝายจะเขามาชวยกนในการดาเนนการใหสาเรจไดดานเทคนคนนมการเคลอนไหวใหความรแกสมาชกของศนยนนพบวาควรมสอททนสมย ควรมบคคลภายนอกและ

203

เจาหนาททเกยวของกบการปองกนยาเสพตดมาใหความรในการใหความรในการจดตงศนยการเรยนรนน มความสอดคลองกบนโยบายในระดบตาง ๆตงแตนโยบายระดบประเทศซงถอเปนวาระแหงชาตและยงสอดคลองกบนโยบายระดบรองลงมาจนถงนโยบายของชมชน

5.1.5 การเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

จากผลการศกษา โดยการสมภาษณแบบเจาะลกจากกลมผใหขอมลทสาคญ พบวา การเตรยมความพรอมทจะทาการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรพบวาม 4 ดาน ไดแก ดานอาคารสถานททเหมาะสมและเปนศนยรวมของสมาชก ดานปจจยการจดการ ดานเนอหากรณศกษาและในเรองปราชญผรดงน มความพรอมและมทตงอยในใจกลางของชมชนใกลโรงเรยนและมสยด จงมความเหมาะสม ดานการจดการ พบวา ชมชนมความพรอมในวางแผนในการดาเนนการ การลงมอปฏบต การประเมนผลและการปรบปรงแกไข ความพรอมดานเนอหากรณศกษา พบวา ชมชนมความพรอมมสอทเหมาะสมและเพยงพอ การใหความรอยางเชนหนงสอ ซด ทจะนามาใชในการใหความร อาจจะมตวเครองว ซ ดเมอทาการสอนเดกกจะเปดใหเดกด ไมตองอานหนงสอเสมอไปกไดความรเปดซดดเรองยาเสพตดทรวบรวมไวได ใหเขากบยคสมย มการใชเครองกระจายเสยงตามสายทาการกระจายขาวสารเกยวกบยาเสพตดและขาวสารทวไปและดานปราชญผรจากผลการศกษาพบวา ปราชญผรในชมชนมความเตมใจทจะถายทอดความร ผนาชมชนมความพรอมและเตมใจถายทอดความร ชมชนมปราชญผรอยพอสมควร สวนมากจะเปนเรองของศาสนา เศรษฐกจพอเพยง การฝกอาชพ ภมปญญา เกษตรกรรม และยาเสพตด

5.2 ขอเสนอแนะ

5.2.1 ขอเสนอแนะสาหรบแนวทางการปฏบตภายในชมชน

5.2.1.1 ควรมการพดคยปรกษาหารอกนของคนในชมชนใหมความเขาใจกนและใหมความรสกวาศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตดนเปนของสมาชกในชมชนทกคน ซงในอดตศนยการเรยนรตางๆทเกดขนในชมชนนนสมาชกในชมชนมความรสกวาไมใชศนยของสมาชกชมชนจรง ๆ กลาวคอ ในการดาเนนกจกรรมตางๆของศนยการเรยนรจะกระทากนเฉพาะกลม และไดรบประโยชนไมทวถง

5.2.1.2 ประธานและกรรมการชมชนจะตองเปนผนาในการดาเนนการในดานตางๆ ทงในการจดตงและการขบเคลอนศนยการเรยนรโดยมหวหนากลมบานทง 14 กลมบานเขามามสวนรวมดวย

204

5.2.1.3 งบประมาณคาใชจายในการดาเนนการตาง ๆภายในศนยน นชมชน นอกจากงบประมาณทชมชนไดรบจากทางราชการอยแลวอาจจะไมเพยงพอ จะตองมการชวยกนบรจาคในรปแบบตาง ๆ เชน การจดงานเลยงน าชา หรอการจดการจาหนายสนคาราคาถกภายในชมชน ซงทผานมามการดาเนนกจกรรมนกนอย นอกจากนนควรจะมการของบประมาณจากหนวยงานทเกยวของกบการปองกนละแกไขยาเสพตด เชน สถานตารวจในพนทรบผดชอบ สานกงานคณะกรรมการปองกนปราบปรามยาเสพตด เปนตน

5.2.1.4 ควรมสอททนสมยและกจกรรมทนาสนใจในการนาเสนอความรเกยวกบยาเสพตดเชน อาจมเกมสคอมพวเตอรในการตอบปญหายาเสพตดทเดกๆสนใจเมอตอบถกไดคะแนนตามทกาหนดจะไดรบรางวลอาจเปน ขนมหรอสมด ดนสอและปากกา เปนตน

5.2.1.5 ควรมหอกระจายขาวหรอเสยงตามสายในชมชน เพอแจงขาวสารตาง ๆ โดยเฉพาะขาวสารเกยวกบยาเสพตด รวมถงการใหวทยากรหรอผร ทงในชมชนและนอกชมชนและจากสวนราชการมาใหความรโดยผานหอกระจายขาวหากวทยากรไมสามารถมาไดดวยตนเองอาจใหทาการบนทกเสยงการและกระจายเสยงใหความรได

5.2.2 ขอเสนอแนะสาหรบหนวยงานทเกยวของ 5.2.2.1 หนวยงานทเกยวของ เชน สถานตารวจในพนททรบผดชอบ สานกงาน

เขตทชมชนตงอย หนวยงานทเกยวของกบการปองกนยาเสพตด ควรใหความรวมมอและสนบสนนในดานตางๆ ในการดาเนนการในการจดตงศนยการเรยนร เชน การใหคาแนะนา การใหความร รวมถงสนบสนนงบประมาณใหแกชมชน

5.2.2.2 หนวยงานทเกยวของควรมการเสรมสรางในการเรยนรของสมาชกของชมชน โดยเขามามสวนรวมในการขบเคลอนและบรหารศนยการเรยนรในทกขนตอน เพอใหความเหมาะสม และสอดคลองกบบรบทของชมชน

5.2.2.3 หนวยงานทเกยวของทมอยหลายหนวยงานควรประสานในการปฏบตแบบบรณาการเพอใหการปฏบตเปนไปในแนวทางเดยวกน และเพอเปนประโยชนในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดมากทสด

5.2.3 ขอเสนอแนะสาหรบแนวทางการวจย 5.2.3.1 ควรทาการศกษาวจยเปรยบเทยบรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการ

บรหารศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตดของชมชนในแตละพนท ซงจะทาใหทราบถงรปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตดของชมชนทหลากหลาย ภายใตบรบทของชมชนทแตกตางกน เพอนาไปปรบใชในแตละพนทอยางเหมาะสม

205

5.2.3.2 ควรทาการศกษาเกยวกบกระบวนการในการเสรมสรางการเรยนรของชมชน เพอทจะนาผลการศกษาทไดไปใชประโยชนในการปรบปรงกระบวนการเรยนรของชมชนใหเกดความเขมแขงภายในชมชน

5.2.3.3 ควรทาการศกษาเกยวกบยตธรรมชมชน เพอเปนพนฐานในการปฏบตเบองตนของสมาชกในชมชน ทงนเพอเปนการเสรมสรางการขบเคลอนศนยการเรยนรในการปองกนยาเสพตดของชมชน

206

บรรณานกรม

กมลฉตร บารงตระกล. 2548. ปญหาและแนวทางแกไขในการปฏบตงานของครประจาศนยการ

เรยนชมชน สงกดศนยการศกษานอกโรงเรยน กรงเทพมหานคร 4. ภาคนพนธ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

กรมการศกษานอกโรงเรยน. 2538. แนวคดการพฒนาหองสมดประชาชน: มตใหม ศนยการเรยน. กรงเทพมหานคร: กองสงเสรมปฏบตการ.

กรมคมประพฤต. 2551. เสนทางสยตธรรมชมชนภายใตความหลากหลายทางวฒนธรรม. กรงเทพมหานคร: กระทรวงยตธรรม.

กระทรวงศกษาธการ. 2546. คมอสงเสรมการบรหารสถานศกษาทเปนนตบคคล. กรงเทพมหานคร: กระทรวงศกษาธการ.

กลมระบบขอมลและสถต. มปป. ขอมลรายชอศาลและสถตคด. คนวนท 28 พฤษภาคม 2553 จาก http://www.coj.go.th/oppb/info.php?cid=1

กลมงานสารสนเทศฯศนยเทคโนโลยสารสนเทศกลาง. 2555. สถตคดอาญา 5 กลม. คนวนท 17 เมษายน 2555 จาก http://statistic.police.go.th/dn_main.htm

กอบกล กลบอาไพ. 2552. การบรหารจดการศนยการเรยนชมชนของครประจาศนยการเรยนชมชนสถานศกษา สงกด สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงหวดนครศรธรรมราช. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยราชภฏนครศรธรรมราช

กาญจน ละอองศร และชาญวทย เกษตรศร. 2552. โลกของอสลามและมสลม: ในสยามประเทศไทยอษาคเนย เอเชยตะวนออกเฉยงใต. กรงเทพมหานคร: มลนธโตโยตาประเทศไทย.

กตเกษม ใจชน. 2536. แนวทางการนเทศหองสมดประชาชน. กรงเทพมหานคร: ศกษานเทศก กรมการศกษานอกโรงเรยน.

กตตพงษ กตยารกษ. 2545. กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท: ทางเลอกใหมสาหรบกระบวน การยตธรรมไทย. กรงเทพมหานคร: สานกงานกองทนสนบสนนการวจย.

เกรเยอร, เจ. 2524. ศาสนาทงหลายนบถออะไร. นครปฐม: คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร.

207

เกรยงศกด คงทบทม. 2546. การมสวนรวมของผนาชมชนในการปองกนปญหายาเสพตด: ศกษาเฉพาะกรณ เขตรบผดชอบของสถานตารวจภธรตาบลกระตบ อาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม. วทยานพนธมหาบณฑต สถาบนราชภฏนครปฐม.

คณะอนกรรมการการจดการความร. ม.ป.ป. Explicit Knowledge and Tacit Knowledge. คนวนท 12 พฤษภาคม 2554 จาก http://pharm.kku.ac.th/km/pdf/kmpr3.pdf

จานงค ทองประเสรฐ. 2520. แบบเรยนศาสนาสากล. กรงเทพมหานคร: วฒนาพานช. จรประภา อครบวร, จารวรรณ ยอดระฆง และอนชาต เจรญวงศมตร. 2552. การจดการความร.

ปรบปรงใหม. กรงเทพมหานคร: กลมพฒนาระบบบรหาร สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ.

จรภกด จอมวญญาณณ. 2551. กระบวนการในการควบคมอานาจและความรของเวบไซต มหาวทยาลยเทยงคน. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม.

จฑารตน เอออานวย. 2551. สงคมวทยาอาชญากรรม. กรงเทพมหานคร: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

จฑารตน เอออานวย, สทธ สขยง และมฮมหมดรอฟอ มซอ. 2551. ยตธรรมชมชน: การเปดพนทของชมชนในการอานวยความยตธรรม. กรงเทพมหานคร: สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.).

จรารตน เพชรจนทก. 2541. ศกษาการบรหารศนยการเรยนชมชน กรมการศกษานอกโรงเรยน กระทรวงศกษาธการ ทไดรบรางวลดเดนระดบจงหวด: ศกษาเฉพาะกรณศนยการเรยนชมชนบานหนโคน ตาบลหนโคน อาเภอจกราช จงหวดนครราชสมา. วทยานพนธมหาวทยาลยมหาสารคาม.

จลศกด ชาญณรงค. 2550. การวเคราะหวาทกรรมและผลลพธทเกดจากวาทกรรม. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยธรกจบณฑต.

จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 2520. หองสมดประชาชนในประเทศไทย. กรงเทพมหานคร: ภาควชาบรรณารกษศาสตร.

เจดหลา สนทรวภาต. 2524. การศกษานอกโรงเรยนเพอการพฒนาสงคม. เชยงใหม: คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

ฉลอง ภาคภญโญ. 2540. บทบาทของชมชนในการปองกนอาชญากรรม: กรณศกษาเฉพาะในเขตเทศบาลตาบลชมแพ จงหวดขอนแกน. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

208

เฉลยว วาปกง. 2545. การมสวนรวมของคณะกรรมการศนยการเรยนรชมชนในการบรหารศนยการเรยนชมชนจงหวดบรรมย. การคนควาอสระ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ชนดา เสงยมไพศาลสข. 2548. เศรษฐกจของทรพยสนเชงสญลกษณของปแยร บรดเยอ: บทแปลและบทวเคราะหมโนทศนทางสงคมวทยา. กรงเทพมหานคร: ศลปศาสตรมหาบณฑตมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ชยานนท มสต. 2543. การมสวนรวมของผนาทองถนในการปองกนอาชญากรรม อาเภอไทรนอย จงหวดนนทบร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ชลทตย เอยมสาอางค. 2528. การศกษานอกโรงเรยนและการพฒนา: ทฤษฎและการปฏบต กรงเทพมหานคร: กรมการศกษานอกโรงเรยน.

ชยรตน ศรพธนะ, ฮชเซน นยมเดชา, ดสต หวนเหลม, อบดลรอยะ ปาแนมาแล, อมพร หมาดเดน, นาบล หสลาม และวาสนา หวนสกล. 2553. โครงการอสลามศกษาและการพฒนาชมชนเพอการอยรวมกนอยางสนต. นครศรธรรมราช: มหาวทยาลยราชภฎนครศรธรรมราช.

ชตมา ชยมสก. 2550. ความคดเหนเกยวกบปญหาสงคมไทย ทมผลกระทบตอการเกดปญหาอาชญากรรม. กรงเทพมหานคร: กองบญชาการศกษา สานกงานตารวจแหงชาต.

ฐาศกร จนทรประเสรฐ. 2553. โครงสรางทางสงคมทเกยวของกบความรนแรงทเดกและเยาวชนถก. กระทาในโรงเรยน: กรณศกษาโรงเรยนแหงหนงในเขตภาคกลาง. ปรญญานพนธดษฎบณฑต มหาวทยาลยศรนครรนทรวโรฒ.

ณฐพงศ จตรนรตน. 2545. ชมชนวาทกรรมการพฒนา. ปารชาต. 15 (2): 74-83. ณรงค อภธนง. 2551. แนวทางสงเสรมการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษา ศนยการเรยน

ชมชน อาเภอเชยงแสน จงหวดเชยงราย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลย ราชภฎเชยงราย.

ดสต ทองสาย.. 2541. ประสทธผลของการบรหารศนยบรการการศกษานอกโรงเรยนอาเภอ: กรณศกษาจงหวดพระนครศรอยธยา. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

เดะม. อหมามประจามสยต. 2554 (20 ธนวาคม). การสมภาษณ. ตน ปรชญพฤทธ. 2535. ศพทรฐประศาสนศาสตร. กรงเทพมหานคร: สานกพมพจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย

209

ทศนา แขมมณ. 2548. ศาสตรการสอน: องคความรเพอการจดกระบวนการเรยนรทมประสทธภาพ. พมพครงท 4 ฉบบปรบปรง. กรงเทพมหานคร: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เทดเกยรต วงศาโรจน. 2546. การมสวนรวมในการปองกนอาชญากรรมของประชาชนในชมชนเทศบาลเมองราชบร อาเภอเมอง จงหวดราชบร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม

ธงชย สนตวงษ. 2543. องคการและการบรหาร. กรงเทพมหานคร: ไทยวฒนาพานช. ธนตถ พรมดวง. 2550. กระบวนการเรยนรของชมชนในการแกไขปญหาการขาดแคลนนาในลม

แมนาศก อาเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม.

ธรรมธรรม วนสข. 2543. การมสวนรวมในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรมของผนาชมชน: กรณศกษาอาเภอเมอง จงหวดบรรมย. ภาคนพนธ สถาบนบณฑตพฒน บรหารศาสตร.

ธรรมศาสตร โสตถพนธ. 2548. กระบวนการเรยนรของชมชนในการจดการปาชมชน: กรณศกษาปาชมชนเขาหวชาง ตาบลตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง. วทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

ธระ แกลวกลา. 2548. การมสวนรวมขององคกรชมชนในการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด: ศกษาเฉพาะกรณอาเภอเมองกาญจนบร จงหวดกาญจนบร. วทยานพนปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร.

ธรยทธ บญม. 2551. มเชล ฟโกต (Michel Foucault). กรงเทพมหานคร: วภาษา. นจมดดน อมา. 2542. บทบาทจรงของผนาศาสนาอสลามตอการมสวนรวมในการสงสรม

ประชาธปไตย: ศกษาเฉพาะกรณจงหวดนราธวาส. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

บญทน ดอกไธสง. 2537. การจดองคการ. พมพครงท 4. กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

บญสง บญทศ. 2543. การมสวนรวมของคณะกรรมการศนยการเรยนชมชนในการดาเนนงานศนยการเรยนชมชน: ศกษาเฉพาะกรณจงหวดมกดาหาร. ภาคนพนธ สถาบนบณฑต พฒนบรหารศาสตร.

บญสง หาญพานช. 2546. การพฒนารปแบบการบรหารจดการความรในสถาบนอดมศกษาไทย. วทยานพนธดษฎบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

210

บษบา แดงวจตร. 2550. ทศนะของนกเรยนตอการจดการเรยนการสอนในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาควบคสามญ: ศกษากรณ โรงเรยนอสลามสนตชน เขตวงทองหลาง กรงเทพมหานคร. ภาคนพนธ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

ประจน มณนล. 2529. ปจจยทมผลตอการกระทาความผดเกยวกบยาเสพตดใหโทษของผกระทาความผดทเปนชาวไทยมสลมในสจงหวดชายแดนภาคใต. ภาคนพนธ มหาวทยาลยมหดล.

ประเวศ วะส. 2543. แนวคดเกยวกบระบบพฒนาการเรยนร. กรงเทพมหานคร: วญญชน. ปรางคทพย เรงศรกล. 2542. การนามาตรการการปองกนอาชญากรรมโดยชมชนมาใชในเขต

เทศบาลเมองหนองคาย จงหวดหนองคาย. สารนพนธ มหาวทยาลยธรรมศาสตร. พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต). 2548. สการศกษาแนวพทธ. กรงเทพมหานคร:

มลนธพทธรรม. พระมหาสถตย มาตสมบต. 2548. การมสวนรวมของชมชนในการดาเนนการศนยการเรยนชมชน:

ศกษาเฉพาะกรณศนยการเรยนชมชนเฉลมพระเกยรตวดโพธการาม ต.โพนสง อ.ปทมรตต จ.รอยเอด. วทยานพนธ มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

พระมหาสนท สทนต. 2544. การมสวนรวมของผบาซมชนสาหรบการพฒนาศนยการเรยนซมชน. ในเขตตพนทฝงธน. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

พระมหาสทตย อาภากโร. 2548. เครอขาย: ธรรมชาต ความร และการจดการ. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: โครงการเสรมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข

พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522. คนวนท 29 สงหาคม 25454 จาก http://www.thailandlawyercenter.com/index.php?lay=show&ac=article&Id=538974830&Ntype=19

พระราชบญญต ฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด พ.ศ. 2545. คนวนท 29 สงหาคม 25454 จากhttp://www.thailandlawyercenter.com/index.php?lay=show&ac=article&Id=538974651&Ntype=19

พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2499. ราชกจจานเบกษา. ฉบบกฤษฎกา 73, 95 (15 ตลาคม): 12. พระราชวรมน. 2528. ปรชญาการศกษาไทย. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร: โรงพมพกรมการศาสนา. พชรนทร สรสนทร. 2550. ชมชนปฏบตการดานการเรยนร: แนวคด เทคนคและกระบวนการ.

กรงเทพมหานคร: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. พมพนธ เดชะคปต, ลดดา ภเกยรต และสวฒนา สวรรณเขตนคม. 2544. ประมวลบทความ

นวตกรรมเพอการเรยนรสาหรบครยคปฏรปการศกษา. กรงเทพมหานคร: คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

211

พสษฐ จอมบญเรอง. 2553. ตวแบบสมรรถนะองคการขององคการบรหารสวนตาบล. วทยานพนธดษฏบณฑต สถาบนบนฑตพฒนบรหารศาสตร.

เพลนสข ทองคามน. 2546. การมสวนรวมของประชาชนในกจกรรมประชาคมหมบานตานยาเสพตด: ศกษาเฉพาะกรณตาบลมวงคา อาเภอพาน จงหวดเชยงราย. ภาคนพนธ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

ไพบลย ชางเรยน. 2532. วฒนธรรมการบรหาร. กรงเทพมหานคร: อกษรเจรญทศน. มารควอดตม, ไมเคล เจ, บดนทร วจารณ และวรวธ มาฆะศรานนท. 2548. การพฒนาองคการแหง

การเรยนร. กรงเทพมหานคร: เอกซเปอรเนท. มฮมหมดลอฟอ มซอ. 2549. กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทและการจดการความขดแยงใน

ชมชนมสลม. กรงเทพมหานคร: โครงการพฒนาระบบกฎหมายไทย สานกงานกองทนสนบสนนการวจย.

รณณรงค สดกงวาน. 2544. การมสวนรวมของประชาชนในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรม: กรณศกษาสถานตารวจภธรอาเภอเมอง จงหวดสมทรปราการ. ภาคนพนธ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

รฐศาสตร สงหเหลอง. 2540. การมสวนรวมในการปองกนอาชญากรรมของประชาชนในเขต พระโขนง. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

วรจกร จนทาทอง. 2548. การมสวนรวมของประชาชนในการปองกนและปราบปรามยาเสพตด: ศกษาเฉพาะกรณเทศบาลนครอบลราชธาน จงหวดอบลราชธาน. ภาคนพนธ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

วราลกษณ ไชยทพ, บณฑร ออนดา และสามารถ ศรจานงค. 2544. การจดกระบวนการเรยนรแบบมสวนรวม. เชยงใหม: สถาบนสงเสรมการเรยนรเพอการพฒนาทย งยน มลนธพฒนาภาคเหนอ.

วศน สทธวภากร. 2552. วาทกรรมของ มเชล ฟโกต ตอสถานภาพและบทบาทสตรไทยตามทนาเสนอในนวนยายของ คณหญงวมล ศรไพบลย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม.

วชย รปขาด และสงคม คณคณากรสกล. 2550. การประมวลความร: การสรางและพฒนาศนยการเรยนรดานการพฒนาสงคมและสวสดการ. กรงเทพมหานคร: กรมพฒนาสงคมและสวสดการ.

วรช วรชนภาวรรณ. 2545. การบรหารเมองหลวงและการบรหารทองถน: สหรฐอเมรกา องกฤษ ฝรงเศส ญปน และไทย. กรงเทพมหานคร:โฟรเพซ.

212

วรช วรชนภาวรรณ. 2548. การบรหารจดการและการบรหารการพฒนาขององคกรตามรฐธรรมนญและหนวยงานของรฐ. กรงเทพมหานคร: นตธรรม.

วระชต ชวยมนคง. 2549. กระบวนการเรยนรของผนาชมชนในการแกไขปญหาและพฒนาชมชน: ศกษากรณตาบลบานพราน อาเภอแสวงหา จงหวดอางทอง. ภาคนพนธ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

วรดล ขารตน. 2549. การมสวนรวมของผนาชมชนในกระบวนการเสรมสรางชมชนเขมแขงเพอการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด: ศกษาเฉพาะกรณ อาเภอควนโดน จงหวดสตล. ภาคนพนธ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

ศรมา. เจาหนาทลานกฬาเขตหนองจอก. 2554 (20 สงหาคม). การสมภาษณ. สถาบนธญญารกษ. 2553. รายงานประจาป. ปทมธาน: สานกงานปองกนปราบปรามยาเสพตด. สนธยา พลศร. 2550. เครอขายการเรยนรในงานพฒนาชมชน. พมพครงท 2 ปรบปรงแกไข.

กรงเทพมหานคร: โอเดยนสโตร. สนท สมครการ. 2539. ความเชอและศาสนาในสงคมไทย: วเคราะหเชงสงคม-มานษยวทยา.

กรงเทพมหานคร: โอเดยนสโตร. สนท สมครการ และสพรรณ ไชยอาพร. 2548. แนวความคดและแนวทางการศกษาปญหาสงคม

กบปญหาสงคมไทยและมาตรการปองกนแกไข. กรงเทพมหานคร: สถาบนบณฑต พฒนบรหารศาสตร.

สนทช กรกฎกาจร. 2546. การมสวนรวมของอาสาสมครตารวจบานดานการปองกนและปราบปราม อาชญากรรมในพนทเขตรบผดชอบของสถานตารวจภธร อาเภอเชยงแสน จงหวดเชยงราย. ภาคนพนธ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

สภานตบญญตแหงชาต. 2550. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2550). คนวนท 8 กนยายน 2554 จาก http://www.ombudsman.go.th/10/documents/law/ Constitution2550.pdf

สมชาต เอยมอนพงษ. 2550. ยตธรรมชมชนคออะไร. กรงเทพมหานคร: กรมคมประพฤต กระทรวงยตธรรม.

สมชาย สมานตระกล. 2548. โครงการวจยสบคนประวตศาสตรวฒนธรรมทองถน กรณศกษาการสบคน ประวตศาสตรและวฒนธรรมชมชนแผนดนทองคอยรตตกวา. กรงเทพมหานคร: สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต กระทรวงวฒนธรรม.

สมพงศ เกษมสน. 2523. การบรหาร. พมพครงท 7. กรงเทพมหานคร: ไทยวฒนาพานช.

213

สมพงษ เรอนนะการ. 2548. ความสมพนธระหวางปจจยและประสทธผลการบรหาร ศนยการเรยนชมชนของศนยการศกษานอกโรงเรยน จงหวดลพบร. วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต มหาวทยาลยราชภฎเทพสตร. สมพนธ เตชะอธก. 2539. เกษตรกรรมทางเลอก: การศกษากรณตวอยางการปรบตวของ

เกษตรกรรมพนบานไทยภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. กรงเทพมหานคร: สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต.

สมพนธ เตชะอธก. 2549. โครงการวจยกระบวนการเรยนรและจดการความรของชมชน การจดการองคกรชมชนเพอการพงตนเอง: รายงานวจยฉบบสมบรณ. กรงเทพมหานคร: สานกงานกองทนสนบสนนการวจย.

สมพล อครเดโชชย. 2536. ความรวมมอของประชาชนในการปองกนอาชญากรรมในเขตอาเภอเมองลาปาง. การคนควาอสระ มหาวทยาลยเชยงใหม.

สมาน ดอราแม. 2545. ภมหลงและบทบาทของคณะกรรมการมสยดในการพฒนาชมชน: ศกษาเฉพาะกรณมสยดในอาเภอสงหนคร. ภาคนพนธ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

สมทธ สระอบล. 2534. การพฒนาเยาวชน. กรงเทพมหานคร: โอเดยนสโตร. สญญา สญญาววฒน. 2550. ทฤษฎสงคมวทยา: เนอหาและแนวการใชประโยชนเบองตน. พมพ

ครงท 12. ฉบบปรบปรง. กรงเทพมหานคร: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. สาโรช บวศร. 2526. ปรชญาการศกษาตามแนวพทธศาสตร. กรงเทพมหานคร: กราฟค อารต. สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2544. แผนพฒนาเศรษฐกจและ

สงคมแหงชาตฉบบท 9. กรงเทพมหานคร: สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.

สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2549. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 10. กรงเทพมหานคร: สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.

สานกงานปองกนปราบปรามยาเสพตด. 2554. โครงการ D.A.R.E. ประเทศไทย. คนวนท 11 กมภาพนธ 2554 จาก http://www.banka.police7.go.th/index.php?option=com_ content&task=view&id=13&Itemid=1

สานกงานอทยานการเรยนร. 2550. หนงสอรายงานประจาป. กรงเทพมหานคร: สานกงาน. สานกวจยและพฒนาการเกษตร เขตท 8. 2555. สานกวจยและพฒนาการเกษตร เขตท 8. คนวนท

17 เมษายน 2555 จาก http://www.oard8.go.th/about_me.html

214

สดสงวน สธสร. 2546. อาชญาวทยาและงานสงคมสงเคราะห. กรงเทพมหานคร: สานกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สเทพ สวรางกร. 2551. ปญหาสงคม. กรงเทพมหานคร: โอเดยนสโตร. สนทร คาเวบญ. 2545. ความคดเหนคณะกรรมการองคการบรหารสวนตาบล(อบต.) ตอ การม

สวนรวมในงานการศกษานอกโรงเรยนดานการดาเนนงานศนยการเรยนชมชน(ศรช.) ในจงหวดเพชรบร. วทยานพนธ มหาวทยาลยราชภฎเพชรบร.

สนย ประสงคบณฑต. 2553. แนวความคดฮาบทสของปแอร บรดเยอ กบทฤษฎทางมานษยวทยา. กรงเทพมหานคร: ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคกรมหาชน).

สพจน แสงเงน. 2543. การมสวนรวมของโรงเรยนและชมชนในกระบวนการพฒนาชมชนทองถน: กรณศกษาชมชนแผนดนทองคอยรตตกวา. กรงเทพมหานคร: สานกงานกองทนสนบสนนการวจย.

สพจน แสงเงน. 2547. มตทางวฒนธรรมทเออตอความเขมแขงของชมชนแผนดนทองคอยรตตก-ตกวา. กรงเทพมหานคร: สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต กระทรวงวฒนธรรม.

สพรรณ ไชยอาพร. 2549. วฒนธรรมกบการพฒนา: ศาสตรของการพฒนาในระดบปฏบตการ. กรงเทพมหานคร: สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

สภณดา ปสรนทรคา. 2551. หลกการเรยนรแบบมสวนรวม. กรงเทพมหานคร: กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข.

สรพงษ โสธนะเสถยร. 2546. วทยปรชญา. พมพครงท 5. กรงเทพมหานคร: ประสทธภณฑ แอนด พรนตง.

สรสทธ วชรขจร. 2553. คณภาพสงคม: จากยโรปสประเทศไทย. วารสารพฒนาสงคม. 12 (1): 15-44.

สวรรณา สถาอานนท. 2551. หลนอว: ขงจอสนทนา. กรงเทพมหานคร: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เสาวลกษณ สมสข. 2551. การฟนฟชมชน: ยทธศาสตรการสรางทนในสงคม กรณศกษาตาบลตนแบบ อาเภอพฒนานคม จงหวดลพบร. วารสารพฒนาสงคม. 10 (1): 1-26.

โสภา ชปลมนน. 2548. อาชญากรรม: หนงในวกฤตสงคม มมมองทางจตวทยาเพอการปองกนและแกไข. กรงเทพมหานคร: โครงการสงเสรมตาราวชาการและเอกสารบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต.

215

อดศร สมาแอ. 2550. บทบาทปอเนาะในฐานะแหลงเรยนรของชมชนมสลม: กรณศกษาจงหวดยะลา. ภาคนพนธ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

อรศร งามวทยาพงศ. 2549. กระบวนการเรยนรในสงคมไทยและการเปลยนแปลง: จากยคชมชนถงยคพฒนาความทนสมย. กรงเทพมหานคร: วทยาลยการจดการทางสงคม (วจส.).

อนนต เกตวงศ. 2523. การบรหารการพฒนา. กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร. องคณา บญสทธ. 2551. ยตธรรมชมชนกบความสมานฉนทในสงคมไทย. กรงเทพมหานคร:

กรมคมประพฤต กระทรวงยตธรรม. องศนนท อนทรกาแหง. 2547. การเรยนรรวมกนสความสาเรจเปาหมาย. วารสารพฤตกรรมศาสตร.

10 (กนยายน): 52-58. อานนท กาญจนพนธ. 2552. คดอยางมเชล ฟโกต คดอยางวพากษ: จากวาทกรรมของอตบคคล ถง

จดเปลยนของอตตา. เชยงใหม: สานกพมพมหาวทยาลยเชยงใหม. อาหมด และอบเซาะ. 2554. ประธานชมชน. 2554 (18 ตลาคม). การสมภาษณ. อนษา เลศโตมาสกล และ ชาญคณต กฤตยา สรยะมณ. 2552. การศกษาหาแนวทางในการปองกน

อาชญากรรมแบบไมเปนทางการ: กรณศกษาในเขตกรงเทพมหานคร. วาสารสงคมสงเคราะหศาสตร. 17, 2 (กรกฎาคม-ธนวาคม): 38-47.

อบลรตนราชกญญา สรวฒนาพรรณวด, ทลกระหมอมหญง. 2546. To Be Number One: โครงการรณรงคปองกนและแกไขปญหายาเสพตดในทลกระหมอมหญงอบลรตนราชกญญา สรวฒนาพรรณวด. กรงเทพมหานคร: กรมสขภาพจต.

Bloom B. S. 1956. Taxonomy of Educational Objectives, Handbook I: the Cognitive Domain. New York: David McKay.

Bourdieu, P. 1977. Outline of Theory Practice. Cambridge: Cambridge University Press. Bronislaw, M. 1922. Argonauts of the Western Pacific. London: Routledge & Kegan Paul. Calvin, J. 2002. The Institutes of the Christian Religion. Grand Rapids: Christian Classics

Ethereal Library. Capra, F. 1989. The Tao of Physics: an Exploration of the Parallels Between Modern

Physics and Eastern Mysticism. New York: Random House,Bantam. Claude, L. S. 1969. The Elementary Structures of Kinship. Boston: Boston Press. Evans, R. L. 1973. Jean Piaget: The Man and His Ideas. New York: E.P. Dutton & Co.

216

Fred, Z. and Rogers, Carl. 1994. The Quarterly Review of Comparative Education. 25 (3/4): 411-422.

Fröbel, F. 1826. On the Education of Man (Die Menschenerziehung). Leipzig: Wienbrach. Gaer, J. 1964. What the Great Religions Believe. New York:New American library. Gagne, R. M. 1985. The Conditions of Learning and Theory of Instruction.

New York: CBS College Pub. Gardner, H. 1993. Multiple Intelligences: the Theory in Practice. New York, NY: Basic Books. Gulick, L. and Urwick, L. 1936. Papers on the Science of Administration.

New York: Institute of Public Administration Columbia University.

Gupta, J. and Sharma, S. 2004. Creating Knowledge Based Organizations. Boston: Idea Group. Herbert, A. S. 1947. Administrative Behvior. New york: Macmillian. Herbert, P. 1986. The Principles of Sociology. Vol.2. New York : D. Appleton and Company. Karp, D. R. and Clear, T. R. 2000. Community Justice: A Conceptual Framework. Boundaries

Changes in Criminal Justice Organizations. 2: 323-368. Kolb, D. 1984. Experiential learning: Experience as the Source of Learning

and Development. Englewood Cliffs : Prentice Hall. Kumar, K. and Beyerlein, M. 1991. Construction and Validation of an Instrument for

Ingratiatory Behaviors in Organizational Settings. Journal of Applied Psychology. 76, 5 (October): 619-627.

Lefrancois, G. R. 2000. Theories of Human Learning: What the Old Man Said. 4th ed. Nelson, C.A.: Wadsworth. Maslow, A. H. 1943. A Theory of Human Motivation. Psychological Review. 50: 370-96. Maslow, A. H. 1962. Towards a Psychology of Being. Princeton: D. Van Nostrand Company. Maslow, A. H. 1970. Motivation and Personnality. New York: Harper and Row. Morse, R. S. 2004. Community Learning: Process, Structure and Renewal. Doctoral

Dissertation, Virginia Polytechnic Institute and State University. National Anti Drugs Agency. 2012. Anti Drugs Agency. Ministry of Internal Security.

Retrieved July 27, 2012. from http://www.wyf.org.my/ Nonaka, I. and Takeuchi, H. 1995. The Knowledge Creating Company: How Japanese

Companies Create the Ynamics of Innovation. New York: Oxford University Press.

217

Osella, F. and Benjamin, F. S. 2010. Islam, Politics, Anthropology. London: Wiley. Osho. 2007. Tao: the Pathless Path. New York: Renaissance Books. Othman, N. 2011. Exploring the Ummatic Personality Dimensions from the Psychospiritual Paradigm.

International Journal of Psychological Studies. 3, 2 (December): 37-47. Pestalozzi, J. H. 1977. Pestalozzi's Leonard and Gertrude. New York :Gordon Press. Plato. 1945. The Republic of Plato. New York: Oxford University Press. Putnam, R. D. 2002. Democracies in Flux: the Evoluation of Social Capital in

Contemporary Society. New York: Oxford University Press. Quinn, J. B. 1992. Intelligent Enterprise: a Knowledge and Service Based Paradigm for

Industry. New York: Free Press. Ricardo, S. M. 2004. Community Learning: Process, Structure, and Renewal. Doctoral

Dissertation Virginia Polytechnic Institute and State University. Richey, R. E. 2000. The Legacy of Robert M. Gagne'. New York: Eric Clearinghouse on

Information and Technology. Robert, M. and Richey, R. 2000. The Legacy of Robert M. Gagn. Syracuse, N.Y.: ERIC Clearinghouse on Information & Technology, Syracuse University. Rogers, C. R. 1942. Counseling and Psychotherapy: Newer Concept in Practice. Boston:

Houghton Mifflin. Rogers, C. R. 1969. Freedom to Learn. Columbus, Ohio: Charles E. Merrill. Rogers, C. R. 1983. Freedom to Learn for the 80's. Columbus, Ohio: C.E. Merrill Pub. Roussean, Jean- Jacques. 1762. The Social Contract, Or Principles of Political Right.

Retricevd 28 August, 2011from http://etext.lib.virginia.edu/toc/modeng/ public/RouSoci.html

Sensky, T. 2002. Knowledge Management. Advences in Psychiaric Treatment. 8 (5): 387-395. Smith, M. and Jeffs, T. 1996. Informal Education-Conversation, Democracy and Learning.

Bramcote Hills: Educational Heretics Press. Spencer, H. 1896. Principles of Sociology. New York: Appleton Stace, W. T. 1962. A Ccritical History of Greek Philosophy. New York: St. Martin's Press. Stephen, R. C. 1989. The 7 Habits of Highly Effective People. New York: Simon & Simon.

218

Stephen, R. C. 1992. Principles-Centered Leadership. New York: FranklinCovey. Stephen, R. C., Mirill, A. R. and Merrill, R. R. 1994. First Things First. New York: Franklin

Covey. Tagore, R. 1917. My Reminiscences. London: Macmillan. Tagore, R. 1929. Ideals of Education. The Visva-Bharati Quarterly. 8 (April-July): 73-74. Trinity College. 2002. Learning Styles: Kolb's Theory of Experiential Learning. Retrieved

March 10, 2011 from http://www.scss.tcd.ie/disciplines/information_systems/ crite/crite_web/lpr/teaching/kolb.html

Vinoba, B. 1954. The Man and His Mission. Tandon: Vora. Vygotsky, L. S. 1978. Mind and Society: the Development of Higher Mental Processes.

Cambridge, MA: Harvard University Press. Whitdhead, A. N. 1910. Principia Mathematica. Oxford: CambridgeUniversity Press. Wikipedia. 2011. POSDCORB. Retrieved June 14, 2011 from http://en.wikipedia.org/wiki/POSDCORB

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก แนวประเดนการสมภาษณ

(Interview Guild)

แนวประเดนการสมภาษณ

(Interview Guild) เรอง รปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการ ปองกนยาเสพตด แนวประเดนการสมภาษณประกอบไปดวยชดคาถาม 4 สวน ประกอบดวย สวนท 1 ขอมลพนฐานทวไปของผตอบแบบสอบถาม สวนท 2 รปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยา

เสพตด สวนท 3 ความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด สวนท 4 การเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในปองกนยา

เสพตด สวนท 5 ปญหาขอเสนอแนะ

222

สวนท 1 ขอมลพนฐานทวไปของผใหขอมลสาคญ 1.1 เพศ 1.2 อาย 1.3 สถานภาพสมรส 1.4 ศาสนา 1.5 สถานภาพทางสงคม เศรษฐกจและบทบาทในสงคมของสมาชกในครอบครว 1.6 ระดบการศกษา 1.7 อาชพ (อาชพหลก อาชพรอง) 1.8 รายได (รายไดหลก รายไดรอง) 1.9 ระยะเวลาทอยในชมชน/เวลาทรบราชการอยในพนททรบผดชอบชมชน 1.10 ภมลาเนาเดม 1.11 การรบรและประสบการณทเกยวกบสงเสพตด

สวนท 2 รปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยา

เสพตด 2.1 สภาพแวดลอมประกอบดวย

2.1.1 ทาเล, ทตง 2.2.2 การตงถนฐานของครวเรอน 2.2.3 เสนทางคมนาคม

2.2 ลกษณะโครงสรางสงคมของชมชนประกอบดวย 2.2.1 ระบบเครอญาต, การรวมกลมและเครอขาย 2.2.2 ระบบการศกษา 2.2.3 ระบบสาธารณะสข 2.2.4 ระบบเศรษฐกจ

2.3 โครงสรางอานาจและบทบาททางดานของผนา ในประเดน 2.3.1 กลมอานาจ 2.3.2 ภาวะผนาตามประเดน

2.3.2.1 การทามาหากน 2.3.2.2 ศาสนา 2.3.2.3 ปญหาสวนรวม

223

2.4 บทบาทของผนาตามประเดน 2.4.1 การนาสารวจ, การรวบรวมขอมลองคความรภมปญญา, การรวบรวมนก

ปฏบตในการปองกนแกไข 2.4.2 การใชเทคนควธการ, ใชกลไกลทางวฒนธรรมประเพณทางสงคมเชนการขบ

ออกจากสปบรษ 2.5 ความขดแยงกนของสมาชกในชมชนในสวนของเรองอานาจ ผลประโยชน 2.6 วฒนธรรม 2.7 ชมชนมการหลอหลอมเสรมสรางในดานตาง ๆ อยางไร ในประเดนดงตอไปน

2.7.1 ดานคานยม 2.7.2 ดานแนวคดในการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด 2.7.3 ความร

2.8 ในชมชนมทนดงตอไปนหรอไมหากมนามาใชอยางไร 2.8.1 ทนทางสงคม 2.8.2 ทนทางวฒนธรรม 2.8.3 ทนทางสญลกษณ 2.8.4 เครอขาย

2.9 การขบเคลอนและการบรหารศนยการเรยนรตางๆของชมชนทมการจดตงไวแลว มรปแบบและลกษณะอยางไร

2.9.1 ศนยการเรยนรเกษตรทฤษฎใหม 2.9.2 ศนยการเรยนรไรนาสวนผสม 2.9.3 ศนยการเรยนรสตวเศรษฐกจ 2.9.4 ศนยการเรยนรบานกบตนไม 2.9.5 ศนยการเรยนรชวภาพเพอชวตและสงแวดลอม 2.9.6 ศนยการเรยนรพพธภณฑเครองมอเครองใช 2.9.7 ศนยการเรยนรเศรษฐกจพอเพยง

สวนท 3 ความเปนไปไดในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

3.1 รปแบบของศนยการเรยนรฯทเปนไปไดในเรอง 3.1.1 ความสอดคลองของนโยบาย 3.1.2 ความพรอม /เพยงพอของปจจย

224

- โครงสรางของศนยการเรยนร - บคลากร - งบประมาณ - อาคารสถานท - วสดอปกรณ/เครองมอเครองใช

3.1.3 ความเหมาะสม 3.1.4 ปจจยดานเทคนค

- เครอขาย - การรณรงค - การประสานงาน

3.1.5 ทศนะตอการจดตงศนยการเรยนร - ความจาเปน - ประโยชน - การยอมรบของชมชน - การเขามามสวนรวมของชมชน (รปแบบ ความถบอย คณภาพ) - การสนบสนนการดาเนนงานในการปองกนยาเสพตด - การเตรยมการ - ความสาเรจ - การศกษา - การรบรปญหาและแนวทางแกไขปญหา - ประสบการณ

สวนท 4 การเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการ

ปองกนยาเสพตด 4.1 ชมชนมความพรอมทจะทาการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรฯในดานตางๆ

ดงตอไปนหรอไมอยางไร 4.1.1 ดานอาคารสถานท

- มความสะดวก - เหมาะสม - ใกลแหลงเปาหมาย

225

4.1.2 ดานการจดการในเรองของ - คน - งบประมาณ - เครองมอทใช - เนอหา - Concept - วธการ - วสดอปกรณ

4.1.3 การจดการในเรองของ - โครงสรางขององคกร - ผนา - เทคโนโลย - ขาวสาร

4.2 เนอหากรณศกษา การถอดบทเรยนจากกรณตวอยางทสาเรจหรอลมเหลวทงในและนอกชมชนตามประเดน

4.2.1 หลกการ 4.2.2 ขนตอน 4.2.3 วธการ 4.2.4 ปจจยแหงความสาเรจ

4.3 ปราชญผรในชมชนทเปนผรพรอมและเตมใจในการถายทอดในดานตาง ๆไมเฉพาะดานยาเสพตด สวนท 5 ปญหาและขอเสนอแนะ

มปญหาหรอขอเสนอแนะอยางไรในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด

ภาคผนวก ข

แบบประเมนสภาวะชมชนอยางเรงดวน (Rapid Rural Appraisal)

227

แบบประเมนสภาวะชมชนอยางเรงดวน (Rapid Rural Appraisal)

คาชแจง

แบบสอบถามนเปนการศกษาเรอง รปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดโดยมวตถประสงคเพอศกษารปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด ความเปนไปไดของการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด และการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตด ซงผลการศกษาทไดจะทาใหทราบถงแนวทางในการจดตงศนยการเรยนรในดาน รปแบบทเหมาะสม ความเปนไปได การเตรยมความพรอมและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรเพอนาไปเปนขอมลในการจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนยาเสพตดตอไป

แบบสอบถามประกอบไปดวยชดคาถาม 3 สวน ประกอบดวย สวนท 1 ขอมลพนฐานทวไปของผตอบแบบสอบถาม สวนท 2 รปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนร สวนท 3 ปญหาและขอเสนอแนะ

ขอขอบคณทกทานทใหความรวมมอ

พนตารวจโทพรชย กตตชญานธร คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

228

แบบสอบถามชดท ......................

สวนท 1 ขอมลพนฐานทวไปของผตอบแบบสอบถาม

1. เพศ ชาย......หญง......... 2. อาย.............ป 3. สถานภาพ........ 4. ศาสนา......... 5. จานวนสมาชกในครอบครว...........คน 6. ระดบการศกษา......... 7. อาชพ.......... 8. รายได..............บาท/เดอน 9. ระยะเวลาทอยในชมชน/เวลาทรบราชการอยในพนททรบผดชอบชมชน.............ป 10. ภมลาเนาเดม...............

สวนท 2 รปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชน 1. ชมชนมลกษณะโครงสรางสงคมในดานตาง ๆ อยางไร?

- ระบบเครอญาต ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................

- ระบบการศกษา ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................

- ระบบสาธารณะสข ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................

229

- การรวมกลมและเครอขาย ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................

- ระบบเศรษฐกจ ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 2. ชมชนมลกษณะโครงสรางอานาจและบทบาทของผนาอยางไร?

- ทางดานการเมอง ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................

- การปกครอง ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 3. ชมชนมลกษณะสภาพแวดลอม วฒนธรรม และอาชพเปนอยางไร? ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 4. ปญหายาเสพตดเปนปญหาของชมชนหรอไม? มความรนแรงมากนอยเพยงใด? ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 5. การแกปญหายาเสพตดในชมชนปจจบนดาเนนการอยางไร? สามารถแกปญหาไดดเพยงใด? ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................

230

6. ในปจจบนชมชนไดมการจดตงศนยการเรยนรตาง ๆ หลายศนยเชนเกษตรทฤษฏใหมไรนาสวนผสม สตวเศรษฐกจ เปนตนหากชมชนมศนยเรยนรเพอประโยชนในการจดการปญหาและสงเสรมคณภาพสงคม ทานคดวาควรจะมลกษณะอยางไร? ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 7. จากขอ 6 ทานคดวาศนยดงกลาวควรมองคประกอบอะไรบาง? ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 8. ทานคดวาชมชนควรมการจดตงศนยการเรยนรเพอประโยชนในการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดขนในชมชนหรอไม? เพราะเหตใด? .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................. 9. ทานคดวาชมชนมความพรอมในดานตาง ๆ เชน ในดานการศกษา ทางดานเศรษฐกจ ดานการรบร ดานการตระหนก ดานประสบการณ และดานการมสวนรวม ทจะทาการจดตงศนยการเรยนรหรอไมเพยงใด? .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................. สวนท 3 ปญหาและขอเสนอแนะ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................

ภาคผนวก ค แบบสารวจการทดสอบการเตรยมความพรอมในการขบเคลอน การบรหารศนยการเรยนรโดยการสนทนากลม (Focus Group)

232

แบบสอบถาม

เรอง รปแบบและกระบวนการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนปญหา

ยาเสพตด แบบสอบถามประกอบไปดวยชดคาถาม 2 สวน ประกอบดวย

สวนท 1 ขอมลพนฐานทวไปของผตอบแบบสอบถาม สวนท 2 การเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการเรยนร

สวนท 1 ขอมลพนฐานทวไปของผตอบแบบสอบถาม 1. เพศ……………. 2. อาย…………….. 3. สถานภาพสมรส………… สวนท 2 การเตรยมความพรอมในการขบเคลอนการบรหารศนยการเรยนร ใหเลอกหมายเลขททาน

เหนวามความเหมาะสม โดย 1 ไมเหนดวยอยางยง 2 ไมเหนดวย 3 เปนกลาง 4 เหนดวย 5 เหนดวยอยางยง

ลาดบ รายละเอยด 1 2 3 4 5

1 ทานเหนดวยหรอไมวาศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนปญหายาเสพตดควรอยในบรเวณใกลมสยด โรงเรยน

2 ทานเหนดวยหรอไมวาชมชนมความพรอมในดานอาคารสถานทสาหรบการจดตงศนยการเรยนรฯ

3 ทานเหนดวยหรอไมทจะจดตงศนยการเรยนรของชมชนในการปองกนปญหายาเสพตด

4 ทานเหนดวยหรอไมวาชมชนมการวางแผนทดในการบรหารจดการศนยการเรยนร

5 ทานเหนดวยหรอไมวาชมชนมความพรอมในการปฏบตงานในศนยการเรยนร

233

ลาดบ รายละเอยด 1 2 3 4 5

6 ทานเหนดวยหรอไมวาชมชนควรมการตรวจสอบการปฏบตงานของศนยการเรยนร

7 ทานเหนดวยหรอไมวาชมชนควรมการปรบปรงการดาเนนงานของศนยการเรยนร

8 เหนดวยหรอไมวาศนยการเรยนรควรมสอในการปองกนปญหายาเสพตด

9 เหนดวยหรอไมวาชมชนมความพรอมในการจดหาสอในการปองกนปญหายาเสพตด

10 เหนดวยหรอไมวาชมชนมความพรอมในการจดหาวทยากรเพอใหความรในการปองกนปญหายาเสพตด

11 เหนดวยหรอไมวาชมชนมความพรอมในดานของปราชญผรของชมชน

12 เหนดวยหรอไมวาปราชญผรของชมชนสามารถชวยขบเคลอนศนยการเรยนร

ประวตผเขยน

ชอ นามสกล พนตารวจโท พรชย กตตชญานธร ประวตการศกษา นตศาสตรบณฑต

พฒนบรหารศาสตรมหาบณฑต หลกสตรผกากบการ รนท ๗๓

ประสบการณทางาน รองผกากบการปองกนปราบปรามสถานตารวจภธร

คลองเขอน ตารวจภธรจงหวดฉะเชงเทรา ผลงาน ไดรบรางวลขาราชการตารวจยอดเยยมประจาป ๒๕๕๑

โครงการชมชนมวลชนสมพนธ จากสมาคมผสอขาวและชางภาพอาชญากรรมแหงประเทศไทย