10151 ไทยศึกษา (ถอดคำบรรยาย)

10151 ไทยศกษา

ถอดคาบรรยายซดเสยงประจาชดวชา BY PuPaKae

1

• ม�งนาเสนอเกยวกบสาระความร�เรองราวความเป�นไทยในหลากหลายด�าน ทงเรองความเป�นมาทางประวตศาสตร% การเมองการปกครอง เศรษฐกจ สงคม เทคโนโลย ศาสนา ภาษา วรรณคด ประเพณ พฤตกรรม การละเล�นพน บ�าน ศลปะนานาแขนง และแนวการพฒนาบนวถไทย โดยมจดม�งหมายทจะให�นกศกษามความร�รอบเข�าใจพนฐานวฒน ธรรมไทยของเรา ได�ร�ถงภมป4ญญา การพฒนาความคดด�านต�าง ๆ การเปลยน แปลงทางวฒนธรรม การปรบตวการแก�ไขป4ญหาในแต�ละช�วงสมยทเกดขนในบ�าน เมองของเรา ทาให�เราเข�าใจในจดทเรากาลงดารงชวตอย�ในป4จจบน และทศทางทมแนวโน�มว�าจะเป�นไปในอนาคต ซงจะเกอหนนให�เราปรบตวได�ดในกระแสธารแห�งความเปลยนแปลงทดารงอย�ในขณะน รวมทงให�เราได�ร�วมเป�นเฟ:องจกรหนงในการช�วยสร�างสรรค%พฒนาสงคมไทยไปส�อนาคตทเจรญก�าวหน�าอย�างกลมกลนทงทาง ด�านวตถและจตใจไปพร�อมๆกน

สาระสาคญสาระสาคญสาระสาคญสาระสาคญประจาชดประจาชดประจาชดประจาชดวชา วชา วชา วชา 10151101511015110151 ไทยศกษาไทยศกษาไทยศกษาไทยศกษา

หนวยท 1 หนวยท 1 หนวยท 1 หนวยท 1

พฒนาการดานประวตศาสตรในดนแดนประเทศไทยพฒนาการดานประวตศาสตรในดนแดนประเทศไทยพฒนาการดานประวตศาสตรในดนแดนประเทศไทยพฒนาการดานประวตศาสตรในดนแดนประเทศไทย

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

เนนสาระความรเกยวกบพฒนาการดานประวตศาสตรในดนแดนประเทศไทยตงแตสมยกอนประวตศาสตร ตอเนองมาจนถงทก

วนน โดยแบงเปน 4 ตอน และมสาระสาคญดงน

ตอนท 1.1ตอนท 1.1ตอนท 1.1ตอนท 1.1

ขอพนจเบองตนขอพนจเบองตนขอพนจเบองตนขอพนจเบองตน

เรองท เรองท เรองท เรองท 1.1.11.1.11.1.11.1.1 ปจจยทมอทธพลตอพฒนาการทางประวตศาสตรปจจยทมอทธพลตอพฒนาการทางประวตศาสตรปจจยทมอทธพลตอพฒนาการทางประวตศาสตรปจจยทมอทธพลตอพฒนาการทางประวตศาสตร

ปจจยทมอทธพลตอความเปนอยและพฤตกรรมของมนษยแตละสมยในแตละสงคม แบงออกไดเปน 3 กลมใหญ ซงประกอบดวย

(1.) ปจจยดานภมศาสตรปจจยดานภมศาสตรปจจยดานภมศาสตรปจจยดานภมศาสตร ไดแก ทตง ระยะทาง ลกษณะภมประเทศ ภมอากาศ และทรพยากรธรรมชาต สภาพภมศาสตรม

อทธพลตอการตงถนฐานและวถการดารงชวต มขอนาสงเกตวา มนษยทอาศยอยในพนทภมศาสตรทเหมอนหรอคลายคลงกน อาจมความ

เปนอยทแตกตางกนไดขนอยกบความสามารถในการปรบตวเขากบธรรมชาตและความสามารถในการคดคนเทคโนโลย ดงจะเหนไดจากวถ

ความเปนอยของชนเผาเรรอนในทะเลทรายทตางจากกลมคนทตงบานตงเมองในทะเลทรายได

(2.) ปจจยดานวฒนธรรมปจจยดานวฒนธรรมปจจยดานวฒนธรรมปจจยดานวฒนธรรม หมายถง ทกสงทกอยาง ทงรปธรรมและนามธรรมทมนษยทอยรวมกนเปนกลมเปนสงคมสรางขนเพอ

ดารงชวตอยรวมกน และสงสมสบทอดกนมา

(3.) ปจจยดานปจเจกบคคลปจจยดานปจเจกบคคลปจจยดานปจเจกบคคลปจจยดานปจเจกบคคล ไดแก ความร สตปญญา ความสามารถ และเหตผลสวนตว โดยเฉพาะอยางยงของผนาหรอผบรหาร

ประเทศ เปนปจจยทเลกทสดในปจจย 3 กลม แตอยใกลกบพฤตกรรมและการตดสนใจของมนษยมากทสด

เรองท เรองท เรองท เรองท 1.1.2 1.1.2 1.1.2 1.1.2 สภาพภมศาสตรทมผลตอพฒนาการทางประวตศาสตรของไทยสภาพภมศาสตรทมผลตอพฒนาการทางประวตศาสตรของไทยสภาพภมศาสตรทมผลตอพฒนาการทางประวตศาสตรของไทยสภาพภมศาสตรทมผลตอพฒนาการทางประวตศาสตรของไทย

สภาพภมศาสตรของประเทศไทยไดกอผลสาคญตอพฒนาการทางประวตศาสตรอยางไรบาง? ประมวลผลได 3 ประการ ดงน

(1.) การเปนดนแดนทอดมสมบรณ เปดกวางตอการตงถนฐาน มการผสมผสานดานเผาพนธและวฒนธรรม จนพฒนามาเปน

วฒนธรรมไทยวฒนธรรมไทยวฒนธรรมไทยวฒนธรรมไทยปจจบน



2

(2.) การเปดกวางตอการรบวฒนธรรมอนจากตางประเทศ

(3.) การเปนดนแดนเปด ศกยภาพในการปรบประเทศจงมความสาคญอยมากตอพฒนาการของประวตศาสตรไทย

เรองทเรองทเรองทเรองท 1.1.3 1.1.3 1.1.3 1.1.3 ภาพรวมของววฒนาการทางวฒนธรรมภาพรวมของววฒนาการทางวฒนธรรมภาพรวมของววฒนาการทางวฒนธรรมภาพรวมของววฒนาการทางวฒนธรรม

วฒนธรรมในแตละสงคมมขนตอนการววฒนเปนลาดบคลายๆกน ตางกนท ความชา ความเรว และความเรยบงาย ซบซอนของ

การววฒน ทสาคญกคอทสาคญกคอทสาคญกคอทสาคญกคอ วฒนธรรมไมหยดนง หากแตพฒนาปรบเปลยนตามการเปลยนแปลงของปจจยแวดลอม


จากยคหนถงจากยคหนถงจากยคหนถงจากยคหนถงการเขาสสมยประวตศาสตรการเขาสสมยประวตศาสตรการเขาสสมยประวตศาสตรการเขาสสมยประวตศาสตร

สมยกอนประวตศาสตรสมยกอนประวตศาสตรสมยกอนประวตศาสตรสมยกอนประวตศาสตร หมายถง ชวงเวลาทมนษยยงไมไดคดประดษฐตวอกษรขนใชในการบนทกเรองตางๆ แบงกวางๆตามวสด

ทนามาใชประโยชนทาขาวของเครองใชเพอการยงชพ เปนยคหนยคหนยคหนยคหนและยคโลหะยคโลหะยคโลหะยคโลหะ

สมยประวตศาสตรสมยประวตศาสตรสมยประวตศาสตรสมยประวตศาสตร หมายถง สมยทมนษยไดคดตวอกษรขนมาใชในการขดเขยน บนทกเรองราวของกลมสงคมตนไวเปนหลกฐาน

การเขาสสมยประวตศาสตรของแตละสงคมจงชาหรอเรวขนอยกบความสามารถในการประดษฐตวอกษรมาใชในสงคมนนๆ

เรองท เรองท เรองท เรองท 1.2.11.2.11.2.11.2.1 ยคยคยคยคหนในดนแดนประเทศไทยหนในดนแดนประเทศไทยหนในดนแดนประเทศไทยหนในดนแดนประเทศไทย

แบงแยกยอยเปน ยคหนเกา ยคหนกลาง และยคหนใหม

(1.) ยคหนเกายคหนเกายคหนเกายคหนเกา เปนสมยทมนษยรจกนาหนซงเปนวสดธรรมชาตทอยใกลตว มากะเทาะหยาบๆเพอทาเครองมอเครองใช ยงชพ

ดวยการลาสตว เกบอาหารตามธรรมชาต อาศยอยตามถา เพงผา เรรอนยายถนตามแหลงอาหาร

(2.) ยคหนกลางยคหนกลางยคหนกลางยคหนกลาง มนษยสมยนมวถชวตทไมตางจากมนษยยคหนเกาเทาไหรนก แตไดปรบปรงเครองใชเครองมอหนใหมคณภาพท

ดยงขน ดวยการกะเทาะหนใหเรยบและคมขน มพธกรรมฝงศพ

(3.) ยคหนใหมยคหนใหมยคหนใหมยคหนใหม รจกทาเครองมอเครองใชใหมคณภาพดยงขน ขดใหเรยบทง 2 ดาน ทสาคญยงกคอ รจกเพาะปลก เลยงสตวรจกเพาะปลก เลยงสตวรจกเพาะปลก เลยงสตวรจกเพาะปลก เลยงสตว ตง

ถนฐานอยกบทเปนชมชน การไมตองเรรอนทาใหมเวลาคดคน สรางสรรควฒนธรรมในดานตางๆทจะพฒนาสบตอมา มนษยในยคนมหลาย

พวก หลายเหลาอพยพเคลอนยายจากทตางๆมาอยในดนแดนประเทศไทย

เรองท เรองท เรองท เรองท 1.2.2 1.2.2 1.2.2 1.2.2 ยคโลหะในดนแดนประเทศไทยยคโลหะในดนแดนประเทศไทยยคโลหะในดนแดนประเทศไทยยคโลหะในดนแดนประเทศไทย

เปนพฒนาการในสมยกอนประวตศาสตรทตอเนองจากยคหนใหม มอายประมาณ 3,000 ถง 5,000 ปกอนสมยพทธศกราชถง

พทธศกราช 1,000 เปนยคทมนษยรจกนาโลหะบางชนดมาทาเครองมอเครองใชแทนหน เรมจากการนาเอาทองแดงและดบกมาหลอมผสม

กนเปนสารดสารดสารดสารดทาสงของตางๆทใชในชวตประจาวน และพฒนาตอมาจนรจกใชเหลกเหลกเหลกเหลก

มนษยในยคโลหะอยกนเปนชมชนใหญ และพฒนาเปนชมชนเมอง มเทคนควทยาและความรในดานตางๆ ตงแต การปลกขาวและ

พชผลอนๆ การเลยงสตว การใชควายไถนา การทอผา การทาเครองปนดนเผาลายตางๆ การใชโลหะทาสงของหลายชนด การขดสระเกบนา

การทาคนา คนดนลอมรอบทอยอาศยของชมชน การรจกเดนเรอในทะเล มประเพณและพธกรรม งานศลปะ ภาพเขยนสบนผนงถาและอนๆ

ในยคโลหะตอนปลาย มชมชนเมองของมนษยหลายกลม หลายชาตภาษา กระจายอยในพนทหลายแหงของประเทศไทย ชมชน

เหลานเปนพนฐานในการเขาสสงคมบานเมองทรวมตวกนเปนปกแผน

ยคโลหะตอนปลายจงเปนชวงเวลาทคาบเกยวกนอย ระหวางสมยกอนประวตศาสตรและสมยประวตศาสตรในดนแดนประเทศไทย

ซงเรมเมอพทธศกราช 1,000 ตามการศกษาคนควาของอ.ชน อยด

เรองท เรองท เรองท เรองท 1.2.3 1.2.3 1.2.3 1.2.3 การเขาสสมยประวตศาสตรการเขาสสมยประวตศาสตรการเขาสสมยประวตศาสตรการเขาสสมยประวตศาสตร

การเขาสสมยประวตศาสตรสมยประวตศาสตรสมยประวตศาสตรสมยประวตศาสตรหรอการพฒนาเขาสการเปนสงคมบานเมองในดนแดนประเทศไทย เมอตนพทธศตวรรษท 11 นนเกด

จาการตดตอคาขายกบดนแดนทอยหางไกลออกไป เชน อนเดย จน โรมน

และการรบวฒนธรรมหลากหลายดานจากอนเดยมาผสมผสานใหเขากบวฒนธรรมพนถนและพฒนาขยายมาเปนแควนเลกๆท

ประกอบดวย เมองใหญเปนศนยกลาง มเมองเลกๆเปนเมองบรวารอยไมไกลนก ตวเมองใหญหรอเมองหลวงทเปนศนยกลางจะมความ

สมบรณในตวเอง คอเปนทงศนยกลางการคาขาย การคมนาคม การปกครองและวฒนธรรม การดารงอยของแควนเหลานขนอยกบการ

ขนลงของการคาในภมภาคจงมความไมแนนอนอยมาก



3


แควนโบราณในประเทศไทย (แควนโบราณในประเทศไทย (แควนโบราณในประเทศไทย (แควนโบราณในประเทศไทย (พทธศตวรรษท 12พทธศตวรรษท 12พทธศตวรรษท 12พทธศตวรรษท 12----19191919))))

เรองท เรองท เรองท เรองท 1.3.1 1.3.1 1.3.1 1.3.1 แควนในภาคกลางแควนในภาคกลางแควนในภาคกลางแควนในภาคกลาง

พนทภาคกลางซงอยบรเวณลมแมนาเจาพระยาตอนลางท รวมไปถงพนททางฟากตะวนตก และฟากตะวนออกของลมนาดวยนน

มแควนสาคญทตอเนองกนมาคอ

(1.) แควนทวารวดแควนทวารวดแควนทวารวดแควนทวารวด ชวงพทธศตวรรษท 12-16 (2.) แควนละโวแควนละโวแควนละโวแควนละโว ชวงพทธศตวรรษท 12-18

(3.) แควนอโยธยาแควนอโยธยาแควนอโยธยาแควนอโยธยา ชวงพทธศตวรรษท 18-19 (4.) แควนสพรรณภมแควนสพรรณภมแควนสพรรณภมแควนสพรรณภม ชวงพทธศตวรรษท 18-19

เรองท เรองท เรองท เรองท 1.3.2 1.3.2 1.3.2 1.3.2 แควนในภาคเหนอแควนในภาคเหนอแควนในภาคเหนอแควนในภาคเหนอ

ในชวงพทธศตวรรษท 14-19 มแควนสาคญ คอ

(1.) แควนหรภญชยแควนหรภญชยแควนหรภญชยแควนหรภญชย (2.) แควนลานนาแควนลานนาแควนลานนาแควนลานนา (3.) แควนสโขทยแควนสโขทยแควนสโขทยแควนสโขทย

เรองท เรองท เรองท เรองท 1.3.3 1.3.3 1.3.3 1.3.3 แควนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอแควนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอแควนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอแควนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ในชวงพทธศตวรรษท 13-19 มแควนสาคญ คอ

(1.) แควนโคตรบรแควนโคตรบรแควนโคตรบรแควนโคตรบร (2.) กลมเมองทรบอทธพลวฒนธรรมกมพชากลมเมองทรบอทธพลวฒนธรรมกมพชากลมเมองทรบอทธพลวฒนธรรมกมพชากลมเมองทรบอทธพลวฒนธรรมกมพชา

เรองท เรองท เรองท เรองท 1.3.4 1.3.4 1.3.4 1.3.4 แควนในแควนในแควนในแควนในทางดานภาคตะวนออกทางดานภาคตะวนออกทางดานภาคตะวนออกทางดานภาคตะวนออก

ระหวางพทธศตวรรษท 16-19 บานเมองในภาคนมความสมพนธทใกลชดกบอาณาจกรกมพชา จนกระทงอยธยามชยชนะเหนอ

เขมรอยางเดดขาด ในพทธศกราช 1974 จงผนวกดนแดนแถบนเขาเปนสวนหนงของอาณาจกรอยธยาไดสาเรจ

ในสมยอยธยาในสมยอยธยาในสมยอยธยาในสมยอยธยา หวเมองภาคตะวนออกมความสาคญในฐานะเมองทาคาขาย ในเสนทางการคาระหวางอยธยากบจนและญวน

รวมทงบานเมองอนในเอเชยตะวนออกดวย

บทบาททางเศรษฐกจไดสบเนองตอมาถงสมยธนบรสมยธนบรสมยธนบรสมยธนบร และสมยสมยสมยสมยรตนโกสนทรรตนโกสนทรรตนโกสนทรรตนโกสนทร

เรองท เรองท เรองท เรองท 1.3.5 1.3.5 1.3.5 1.3.5 แควนในแควนในแควนในแควนในภาคใตภาคใตภาคใตภาคใต

ในชวงพทธศตวรรษท 13-20 มแควนสาคญ คอ แควนตามพรลงคแควนตามพรลงคแควนตามพรลงคแควนตามพรลงค ซงตงขนเมอพทธศตวรรษท 13 และไดพฒนาตอมาเปนแควนแควนแควนแควน

นครศรธรรมราชนครศรธรรมราชนครศรธรรมราชนครศรธรรมราช เมอราวพทธศตวรรษท 18 และผนวกเขาเปนสวนหนงของอาณาจกรอยธยาในพทธศตวรรษท 20

ตอนท 1.4 ตอนท 1.4 ตอนท 1.4 ตอนท 1.4

อยธยา ธนบร และรตนโกสนทรอยธยา ธนบร และรตนโกสนทรอยธยา ธนบร และรตนโกสนทรอยธยา ธนบร และรตนโกสนทร

เรองท เรองท เรองท เรองท 1.4.11.4.11.4.11.4.1 สมยอยธยาสมยอยธยาสมยอยธยาสมยอยธยา

อาณาจกรอยธยาอาณาจกรอยธยาอาณาจกรอยธยาอาณาจกรอยธยากอเกดขนในพทธศกราช 1893 จากรากฐานการรวมตวกนของแควนละโวแควนละโวแควนละโวแควนละโว----อโยธยาอโยธยาอโยธยาอโยธยาและแควนสพรรณภมแควนสพรรณภมแควนสพรรณภมแควนสพรรณภมทม

ความสมพนธดานเครอญาต จากการอภเษกสมรสระหวางพระเจาอทองแหงแควนละโว-อโยธยา และเจาหญงแหงสพรรณภม

การมรากฐานจากการกอเกดจากแควนละโว-อโยธยาและแควนสพรรณภม อยธยาจงมพนฐานทดตงแตแรกกอตง ทาให

เจรญรงเรองไดรวดเรว แผขยายอานาจออกไปไดกวางขวาง สามารถผนวกแวนแควนไทยหลายแควนไวในอานาจ จนเกดสภาพการเปนการเปนการเปนการเปน

ราชอาณาจกรราชอาณาจกรราชอาณาจกรราชอาณาจกรทมกรงศรอยธยาเปนราชธานศนยกลาง และเปนอาณาจกรหนงทมบทบาทสาคญในเอเชยตะวนออกเฉยงใตในสมยจารต ท

สาคญยงกคอ อยธยาไดสบทอดมรดกทางวฒนธรรมจากแวนแควนไทยหลายแควนมาสรางสรรคใหแตกแขนงไปอกมากมาย

ดวยการจดระบบการเมอง การปกครอง สงคม เศรษฐกจทมประสทธภาพ อาณาจกรอยธยาจงดารงความเปนศนยกลางของโลก

คนไทยอยยงยนนานถง 417 ป ระหวางพ.ศ. 1893-2310 หลงจากนนไดลมสลายไปเนองจากเสยกรงศรอยธยาแกพมาในพ.ศ. 2310

สาเหตพนฐานของการลมสลาย ปจจยภายในปจจยภายในปจจยภายในปจจยภายใน มาจาก การแยงชงอานาจทางการเมองในหมชนชนปกครองการแยงชงอานาจทางการเมองในหมชนชนปกครองการแยงชงอานาจทางการเมองในหมชนชนปกครองการแยงชงอานาจทางการเมองในหมชนชนปกครอง ทเกดขนบอยครงใน

สมยอยธยาตอนปลายและความระสาระสายของระบบไพรความระสาระสายของระบบไพรความระสาระสายของระบบไพรความระสาระสายของระบบไพร ผสานกบปจจยภายนอกปจจยภายนอกปจจยภายนอกปจจยภายนอก คอ สงครามไทยสงครามไทยสงครามไทยสงครามไทย----พมาพมาพมาพมา ระหวางพ.ศ. 2308-2310 เปน

ตวเรงใหอาณาจกรอยธยาลมสลายไปไวยงขน หลงจากนน ศนยกลางของอาณาจกรไดยายมาอยทธนบร และกรงเทพ ตามลาดบ

เรองท เรองท เรองท เรองท 1.4.21.4.21.4.21.4.2 สมยธนบรสมยธนบรสมยธนบรสมยธนบร

เปนชวงหวเลยวหวตอระหวางการแตกสลายของอาณาจกรอยธยา และการฟนฟสรางบรณภาพของอาณาจกรขนมาใหม แมเปน

สมยทมชวงระยะสนๆเพยง 15 ป ระหวางพ.ศ. 2310-2325 แตกมความสาคญยงและมการดาเนนการดานตางๆหลายดาน ตงแต

(1.) การปราบปรามชมนมการเมองตางๆระหวางพ.ศ. 2311-2313 เพอรวบรวมบานเมองใหเปนอนหนงอนเดยวกน

(2.) การทาสงครามกบพมา เพอปองกนอาณาจกร



4

(3.) การทาสงครามกบลาว เขมร เพอขยายอาณาเขตใหกวางขวาง

(4.) การรอฟนเจรญสมพนธไมตรกบจน เพอผลประโยชนทางเศรษฐกจและการรบรองจากจนซงเปนมหาอานาจในโลก

ตะวนออกขณะนน

(5.) การจดระบบการปกครอง

(6.) การฟนฟเศรษฐกจ ศาสนา ศลปะ วรรณคดและวฒนธรรมดานอนๆ

การฟนฟวางรากฐานบานเมองใหมนคง ไดสานตอมาในสมยรตนโกสนทร

เรองท เรองท เรองท เรองท 1.4.31.4.31.4.31.4.3 สมยรตนโกสนทรสมยรตนโกสนทรสมยรตนโกสนทรสมยรตนโกสนทร

สมยรตนโกสนทรเรมเบกฟาในประวตศาสตรไทย เมอพ.ศ. 2325 และไดพฒนาตามสภาพความเปลยนแปลงตอเนองมาถงทกวนน

ชวง 69 ปแรก ซงตรงกบสมยรชกาลท 1 ถงรชกาลท 3 นนเปนสมยแหงการฟนฟวางรากฐานของอาณาจกรใหมนคงสมยแหงการฟนฟวางรากฐานของอาณาจกรใหมนคงสมยแหงการฟนฟวางรากฐานของอาณาจกรใหมนคงสมยแหงการฟนฟวางรากฐานของอาณาจกรใหมนคงในทกๆดาน โดยรวม

แลวกลาวไดวา การกอรางพฒนาประสบผลสาเรจตามเปาหมาย ทางดานการเมอง เศรษฐกจและสงคม รวมทงไดปพนฐานใหแกการรวม

ประเทศสรางรฐชาตไทยสรางรฐชาตไทยสรางรฐชาตไทยสรางรฐชาตไทยในสมยรชกาลท 5

การเขาสระบบทนนยมในสมยรชกาลท 4 การทาใหเกดความเปลยนแปลงทางสงคม เชน การเรมเกดคานยมเรองทรพยสนเงนคานยมเรองทรพยสนเงนคานยมเรองทรพยสนเงนคานยมเรองทรพยสนเงน

ทองทองทองทอง การตนตวการตนตวการตนตวการตนตวใฝหาความรใฝหาความรใฝหาความรใฝหาความร และการมโลกทศนทเนนความมเหตผลมากกวาสมยกอนการมโลกทศนทเนนความมเหตผลมากกวาสมยกอนการมโลกทศนทเนนความมเหตผลมากกวาสมยกอนการมโลกทศนทเนนความมเหตผลมากกวาสมยกอน ความสาเรจของการฟนฟบานเมองในสมย

รตนโกสนทรตอนตน จงเปนเสมอนหนงการเตรยมตวโดยมไดคาดฝนใหแกการเผชญภยจากจกรวรรดนยมในสมยรชกาลท 4 ทตอเนองมา

อกหลายรชกาล

ผนาไทยเผชญภยจากจกรวรรดนยม ดวยการดาเนนการทางการทตผสานกบการปรบปรงบานเมองใหทนสมยทเรมตนในรชกาล

ท 4 ดาเนนการมากยงขนในรชกาลท 5 และสานผลตางๆสบตอมาไมขาดสาย

การปรบปรงบานเมองใหทนสมยการปรบปรงบานเมองใหทนสมยการปรบปรงบานเมองใหทนสมยการปรบปรงบานเมองใหทนสมย เปนกระบวนการเปลยนแปลงปรบปรงบานเมองในทกๆดาน ทงขนบประเพณ คานยม การ

บรหารจดการ ความเปนอยและเรองอนๆอกมาก มกดาเนนการปรบปรงไปตามแบบแผนอารยธรรมตะวนตก เพอใหเปนทยอมรบของชาต

มหาอานาจในขณะนน

นอกจากนยงสงผลตอเนองใหสามารถรวมอานาจเขาสศนยกลางภายใตสถาบนพระมหากษตรย แตในเวลาตอมากเปนสาเหต

สาคญประการหนง ททาใหเกดการเปลยนแปลงการปกครองมาเปนระบอบประชาธปไตยในพ.ศ. 2475

โดยสรปแลว การปรบปรงบานเมองใหทนสมยทาใหสงคมจารตของไทยเสอมสลายไป เปลยนแปลงเขาสสงคมสงคมสงคมสงคมสมยใหมสมยใหมสมยใหมสมยใหม และชวย

วางรากฐานใหสงคมไทยพรอมทจะรบการพฒนาและการขยายตวทางเศรษฐกจครงใหญในสมย การพฒนาประเทศตามแผนพฒนาฉบบการพฒนาประเทศตามแผนพฒนาฉบบการพฒนาประเทศตามแผนพฒนาฉบบการพฒนาประเทศตามแผนพฒนาฉบบ

ตางๆตางๆตางๆตางๆดวย

ในพ.ศ. 2504 รฐบาลเรมใชแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เปนแนวทางกากบการพฒนาประเทศ แผนพฒนาฯฉบบท 1

ดาเนนการระหวาง พทธศกราช 2504-2509 หลงจากนนมแผนพฒนาฯฉบบตางๆตอเนองกนมาตลอดจนถงปจจบนทเขาสแผนพฒนาฯฉบบ

ท 9 ในพทธศกราช 2545 แผนพฒนาฯแตละฉบบ กาหนดชวงเวลาดาเนนการไวแผนละ 5 ป ยกเวนแผนพฒนาฯฉบบแรกทนาน 6 ป

โดยรวมแลวการพฒนาประเทศในชวง 40 ปทผานมา ไดสรางสรรคความเจรญกาวหนาทางดานวตถและความสะดวกสบายหลาย

ดาน แตในขณะเดยวกนกกอใหเกดปญหาทางเศรษฐกจและสงคมหลายประการ จนนาไปสวกฤตการณทางเศรษฐกจทสาคญในพ.ศ. 2540

และสงผลตอเนองใหเกดปญหาอเนกอนนตทางสงคมดวย

ปจจบนจงเปนชวงหวเลยวหวตอทสาคญยงอกครงหนงของสงคมไทยในการแสวงหาแนวทางการพฒนาทเหมาะสมและเพม

ศกยภาพในการปรบตวใหรบกนไดกบความเปลยนแปลงในยคโลกาภวตน รวมทงใหความมงหวงทจะพฒนาประชาธปไตยตามแนวทาง

รฐธรรมนญพ.ศ. 2540 บรรลสฝงฝน

หนวยท หนวยท หนวยท หนวยท 2222

พฒนาการพฒนาการพฒนาการพฒนาการการปกครองไทยการปกครองไทยการปกครองไทยการปกครองไทย

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

การปกครองหรอภาษาองกฤษใชคาวา Government แปลวา การดแล การคมครอง และการบรหาร สวนการเมองนนจะหมายการเมองนนจะหมายการเมองนนจะหมายการเมองนนจะหมาย

รวมถงกระบวนการทงหมดของการใชอานาจเพอทดแลและบรหารประเทศรวมถงกระบวนการทงหมดของการใชอานาจเพอทดแลและบรหารประเทศรวมถงกระบวนการทงหมดของการใชอานาจเพอทดแลและบรหารประเทศรวมถงกระบวนการทงหมดของการใชอานาจเพอทดแลและบรหารประเทศ ในหนวยท 2 น จะมใชคาทง 2 แบบปะปนกนไปโดยตลอด แตก



5

ขอใหเขาใจวามความหมายในทานองเดยวกน ทงนมขอสงเกตวา ถาเปนเรองในสมยโบราณจะใชคาวาการปกครอง เปนหลก แตใน

สมยใหมนนใชคาวาการเมอง เปนสวนใหญ

เราอาจแบงประวตศาสตรทางดานการปกครองของไทยประวตศาสตรทางดานการปกครองของไทยประวตศาสตรทางดานการปกครองของไทยประวตศาสตรทางดานการปกครองของไทย ออกเปน 6 ชวงสาคญๆ คอ

ชวงท 1 สมยการปกครองของไทยแบบจารตประเพณชวงท 1 สมยการปกครองของไทยแบบจารตประเพณชวงท 1 สมยการปกครองของไทยแบบจารตประเพณชวงท 1 สมยการปกครองของไทยแบบจารตประเพณ หมายถง การปกครองตงแตสมยสโขทย อยธยา กรงธนบร เรอยมาจนถง

มาจนถงกรงรตนโกสนทรตอนตนทยงมการปกครองแบบสมบรณาญาสทธราชย

ชวงท 2 สมยการปกครองของไทยแบบตะวนตกชวงท 2 สมยการปกครองของไทยแบบตะวนตกชวงท 2 สมยการปกครองของไทยแบบตะวนตกชวงท 2 สมยการปกครองของไทยแบบตะวนตก เรมมาตงแตรชกาลท 4 แหงกรงรตนโกสนทร ในยคนนบมาจนถงชวงการ

เปลยนแปลงการปกครอง เมอวนท 24 มถนายน 2475

ชวงท 3 สมยประชาธปไตยแบบอมาตยาธปไตยชวงท 3 สมยประชาธปไตยแบบอมาตยาธปไตยชวงท 3 สมยประชาธปไตยแบบอมาตยาธปไตยชวงท 3 สมยประชาธปไตยแบบอมาตยาธปไตย เปนชวงหลงจากทเราเปลยนแปลงการปกครองมาเปนการปกครองแบบ

ประชาธปไตย เปนยคทกลมอานาจใหม คอ ขาราชการนนมอานาจมาก (อมาตยา แปลวา ขนนางหรอขาราชการ)

ชวงท 4 สมยปรชวงท 4 สมยปรชวงท 4 สมยปรชวงท 4 สมยประชาธปไตยในยคทหารและนายทนะชาธปไตยในยคทหารและนายทนะชาธปไตยในยคทหารและนายทนะชาธปไตยในยคทหารและนายทน เปนยคททหารมอานาจมาก โดยเฉพาะทหารนนไดรวมมอกบบรรดานายทน

หรอนกธรกจครอบงาการเมองไทยอยชวงระยะเวลาหนง ตงแตการสนสดอานาจของจอมพล ป. พบลสงคราม ในป 2500 มาจนถง

เหตการณวนท 14 ตลาคม 2516

ชวงท 5 ชวงท 5 ชวงท 5 ชวงท 5 สมยประชาธปไตยสมยประชาธปไตยสมยประชาธปไตยสมยประชาธปไตยของไทยยคหวเลยวหวตอของไทยยคหวเลยวหวตอของไทยยคหวเลยวหวตอของไทยยคหวเลยวหวตอ เปนชวงทประชาธปไตยของเรากาลงกอรางสรางตว นบตงแตเหตการณ 14

ตลาคม 2516 เปนตนมา มาจนถงเหตการณเดอนพฤษภาคม 2535 เปนยคทการเมองไทยคอนขางทจะลมลกคลกคลาน ไมมเสถยรภาพ

ชวงท 6 สมยประชาธปชวงท 6 สมยประชาธปชวงท 6 สมยประชาธปชวงท 6 สมยประชาธปไตยของไทยยคปฏรปการเมองไตยของไทยยคปฏรปการเมองไตยของไทยยคปฏรปการเมองไตยของไทยยคปฏรปการเมอง (ป 2535 จนถงปจจบน)


แนวคดเกยวกบพฒนาการการเมองการปกครองไทยแนวคดเกยวกบพฒนาการการเมองการปกครองไทยแนวคดเกยวกบพฒนาการการเมองการปกครองไทยแนวคดเกยวกบพฒนาการการเมองการปกครองไทย

เรองท 2.1.1เรองท 2.1.1เรองท 2.1.1เรองท 2.1.1 ตวแบบการศกษาพฒนาการการปกครองตวแบบการศกษาพฒนาการการปกครองตวแบบการศกษาพฒนาการการปกครองตวแบบการศกษาพฒนาการการปกครอง

สงสาคญของการศกษาพฒนาการปกครองไทย คอการเรยนรเกยวกบประวตศาสตรทางการปกครอง ของไทย เพราะคาวา

พฒนาการพฒนาการพฒนาการพฒนาการนนแปลวาการพฒนามาโดยลาดบ ตามลาดบเวลา โดยใชเวลาเปนเครองมอทจะวเคราะหเหตการณตางๆของบานเมอง ซงการ

วเคราะหเหตการณตามลาดบเวลานเอง เราเรยกวา การวเคราะหทางประวตศาสตร

พฒนาการทางการเมองการปกครองของไทยหรอการเปลยนแปลงทางการเมองการปกครองของไทยนน มปจจยหรอตวกาหนด

ททาใหเกดการเปลยนแปลงนนขน แบงออกเปน ปจจยปจจยปจจยปจจยดานสงคมและการเมองดานสงคมและการเมองดานสงคมและการเมองดานสงคมและการเมองภายในภายในภายในภายใน และปจจยปจจยปจจยปจจยดานสงคมและการเมองดานสงคมและการเมองดานสงคมและการเมองดานสงคมและการเมองภายนอกภายนอกภายนอกภายนอก

เรองท 2.1.2เรองท 2.1.2เรองท 2.1.2เรองท 2.1.2 ปจจยดานสงคมและการเมองภายในปจจยดานสงคมและการเมองภายในปจจยดานสงคมและการเมองภายในปจจยดานสงคมและการเมองภายใน

ทสาคญทสด แบงออกไดเปน 2 สวนกคอ โครงสรางทางสงคมและโครงสรางทางการเมองการปกครอง

(1.) โครงสรางทางสงคมโครงสรางทางสงคมโครงสรางทางสงคมโครงสรางทางสงคม คอ ความเปนไปของบานเมอง ชวตความเปนอยของผคน ประเพณและวฒนธรรม

(2.) โครงสรางทางการเมองการปกครองโครงสรางทางการเมองการปกครองโครงสรางทางการเมองการปกครองโครงสรางทางการเมองการปกครอง ซงกคอ รปแบบความสมพนธระหวางผปกครองกบผใตปกครอง ลกษณะของการใช

อานาจ

เรองท 2.1.3เรองท 2.1.3เรองท 2.1.3เรองท 2.1.3 ปจจยดานสงคมและการเมองภายนอกปจจยดานสงคมและการเมองภายนอกปจจยดานสงคมและการเมองภายนอกปจจยดานสงคมและการเมองภายนอก

ซงมอทธพลอยางยงตงแตยคโบราณเปนตนมา คอ

(1.) โครงสรางโครงสรางโครงสรางโครงสรางทางทางทางทางความสมพนธระหวางประเทศหรอการเมองระหวางประเทศความสมพนธระหวางประเทศหรอการเมองระหวางประเทศความสมพนธระหวางประเทศหรอการเมองระหวางประเทศความสมพนธระหวางประเทศหรอการเมองระหวางประเทศ

(2.) กระแสการเมองระหวางประเทศกระแสการเมองระหวางประเทศกระแสการเมองระหวางประเทศกระแสการเมองระหวางประเทศ ทเราคนเคยกนดในปจจบนกคอกระแสโลกาภวตน ในอดตกเชน กระแสการลาอาณานคม

หรอกระแสของความตองการทจะเปนประชาธปไตย


การปกครองของไทยกอนสมยประชาธปไตยการปกครองของไทยกอนสมยประชาธปไตยการปกครองของไทยกอนสมยประชาธปไตยการปกครองของไทยกอนสมยประชาธปไตย

เรองท 2.2.1เรองท 2.2.1เรองท 2.2.1เรองท 2.2.1 การปกครองของไทยแบบจารตประเพณการปกครองของไทยแบบจารตประเพณการปกครองของไทยแบบจารตประเพณการปกครองของไทยแบบจารตประเพณ

ยคนจะไมมกฎหมายหรอระเบยบทชดเจนแตจะเปนการปกครองทขนอยกบตวผนา ซงในสมยนนกคอ พระมหากษตรย มการ

ปกครองทสาคญอยดวยกน 2 แบบ คอ



6

(1.) การปกครองแบบปตราชาการปกครองแบบปตราชาการปกครองแบบปตราชาการปกครองแบบปตราชาหรอการปกครองแบบพอปกครองลกการปกครองแบบพอปกครองลกการปกครองแบบพอปกครองลกการปกครองแบบพอปกครองลก เปนการปกครองในสมยกรงสโขทย ลกษณะทสาคญของการ

ปกครองแบบ “ปตราชา” กคอ ผปกครองซงกคอพระมหากษตรยนนมความใกลชดกบประชาชนเปนอยางยง ความสมพนธของการ

ปกครองแบบนจงเปนไปแบบงายๆไมซบซอน

(2.) การปกครองแบบเทวราชาการปกครองแบบเทวราชาการปกครองแบบเทวราชาการปกครองแบบเทวราชาหรอสมบรณาญาสทธราชยสมบรณาญาสทธราชยสมบรณาญาสทธราชยสมบรณาญาสทธราชย ถอวาเปนการปกครองทใชอานาจจากสวงสวรรค มลกษณะท “แขง

กราว” ใชอานาจเดดขาดคอนขางมากและพระมหากษตรยจะเปนผทมสทธขาดแตเพยงผเดยว ซงกษตรยสมยกรงศรอยธยารบเอา

วฒนธรรมการปกครองแบบ “เทวราชา” มาจากลทธธรรมเนยมของขอม ซงเปนผลมาจากการผสมผสานแนวคดความเชอของฮนดและ

พราหมณเขาดวยกน

เรองท 2.2.2เรองท 2.2.2เรองท 2.2.2เรองท 2.2.2 การปกครองของไทยแบบตะวนตกการปกครองของไทยแบบตะวนตกการปกครองของไทยแบบตะวนตกการปกครองของไทยแบบตะวนตก

เราไดรบอทธพลจากการหลงไหลเขามาของชาตตะวนตกตงแตชวงกลางของสมยกรงศรอยธยา ประเทศไทยรบเอาความเชอ

วฒนธรรมและเทคโนโลยมามากมาย

แตจดเปลยนเกดขนในสมยรชกาลท 4 แหงกรงรตนโกสนทรทไดยอมรบวา ประเทศไทยนนไมสามารถดารงอยในระบบจารต

ประเพณตอไปได เราตองยอมรบการปกครองแบบใหมคอการปกครองทมรฐสภา ใหอานาจกบประชาชนมากยงขนและพระมหากษตรย

ตองไมอยเหนออานาจนนทเราเรยกในสมยปจจบนวาแบบ “ประชาธปไตย” ซงจากนนรชกาลท 5 กไดทรงเตรยมพรอม สบเนองมาจนถง

รชกาลท 6 รชกาลท 7 เมอขนครองราชยใหมๆกพยายามทจะใหมรฐธรรมนญแตกไมทนกาล กลมขาราชการทเรยกวา “คณะราษฎร” กได

ทาการยดอานาจจากพระมหากษตรยในวนท 24 มถนายน 2475


การปกครองแบบประชาธปไตยของไทยในยคเรมแรกการปกครองแบบประชาธปไตยของไทยในยคเรมแรกการปกครองแบบประชาธปไตยของไทยในยคเรมแรกการปกครองแบบประชาธปไตยของไทยในยคเรมแรก

((((พ.ศ.2475พ.ศ.2475พ.ศ.2475พ.ศ.2475----2516)2516)2516)2516)

เรองทเรองทเรองทเรองท 2.3.12.3.12.3.12.3.1 ประชาธปไตยแบบอมาตยาธปไตยประชาธปไตยแบบอมาตยาธปไตยประชาธปไตยแบบอมาตยาธปไตยประชาธปไตยแบบอมาตยาธปไตย

หลงจากทคณะราษฎรไดทาการเปลยนแปลงการปกครองเมอวนท 24 มถนายน 2475 ประเทศไทยกมการปกครองทขาราชการ

เปนใหญหรออมาตยาธปไตย เพราะวาคณะราษฎรเองกคอกลมขาราชการ ซงปกครองมาจนถงสมยจอมพลป. พบลสงคราม จากนนความ

ขดแยงกนของกลมทหาร

เรองท 2.3.2เรองท 2.3.2เรองท 2.3.2เรองท 2.3.2 ประชาธปไตยในยคทหารและนายทนประชาธปไตยในยคทหารและนายทนประชาธปไตยในยคทหารและนายทนประชาธปไตยในยคทหารและนายทน

เมอจอมพล ป.พบลสงครามหมดอานาจลงทาใหทหารกลมใหมขนมามอานาจแทนท นาโดยจอมพลสฤษด ธนะรชตและจอมพล

ถนอม กตตขจร ในยคนจะเปนการใชอานาจเดดขาดทางทหารและมระบบอปถมภทเออประโยชนแกนายทหารและกลมธรกจ

ในยคนไทยมการพฒนาทางเศรษฐกจอยางมาก แตกลบไมมพฒนาการทางการเมอง ทาใหเกดจดเดอดทางการเมองขน ใน

เหตการณวนท 14 ตลาคม 2516


การปกครองแบบประชาธปไตยของไทยในยคใหมการปกครองแบบประชาธปไตยของไทยในยคใหมการปกครองแบบประชาธปไตยของไทยในยคใหมการปกครองแบบประชาธปไตยของไทยในยคใหม

(พ.ศ.2516 เปนตนมา(พ.ศ.2516 เปนตนมา(พ.ศ.2516 เปนตนมา(พ.ศ.2516 เปนตนมา))))

เรองทเรองทเรองทเรองท 2.4.12.4.12.4.12.4.1 ประชาธปไตยของไทยยคหวเลยวหวตอ (พ.ศ.2516ประชาธปไตยของไทยยคหวเลยวหวตอ (พ.ศ.2516ประชาธปไตยของไทยยคหวเลยวหวตอ (พ.ศ.2516ประชาธปไตยของไทยยคหวเลยวหวตอ (พ.ศ.2516----2535) 2535) 2535) 2535)

ผลกระทบของเหตการณวนท 14 ตลาคม 2516 ไดนามาซงความไรเสถยรภาพทางการเมองของไทยอยางยาวนานจนถงเดอน

พฤษภาคม 2535 ซงประชาชนไดลกฮอขนมาตอตานอานาจทหาร

เรองท 2.4.2เรองท 2.4.2เรองท 2.4.2เรองท 2.4.2 ประชาธปไตยของไทยยคปฏรปการเมอง (พ.ศ.2535 เปนตนมา)ประชาธปไตยของไทยยคปฏรปการเมอง (พ.ศ.2535 เปนตนมา)ประชาธปไตยของไทยยคปฏรปการเมอง (พ.ศ.2535 เปนตนมา)ประชาธปไตยของไทยยคปฏรปการเมอง (พ.ศ.2535 เปนตนมา)

และไดมการเรยกรองใหมการปฏรปการเมอง จนสาเรจออกมาเปนรฐธรรมนญ 2540 ซงเปนจดสาคญในอนาคตของการเมอง

การปกครองของไทย จากรฐธรรมนญ 2540 นนไดกาหนดโครงสรางตางๆทางการเมองในรปแบบใหม และมกลไก มกระบวนการตางๆ

มากมาย



7

ชวงทหนง(ความนา)

ชวงกอนปพ.ศ.2398

ชวงทสอง(เรอง3.1.1)

ชวงพ.ศ.2398-2475

ชวงทสาม(เรอง3.1.2)

ชวงพ.ศ.2475-2504

ชวงทส(เรอง3.2.1)

ชวงพ.ศ.2504-ปจจบน


พฒนาการพฒนาการพฒนาการพฒนาการเศรษฐกจไทยเศรษฐกจไทยเศรษฐกจไทยเศรษฐกจไทย

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

พฒนาการเศรษฐกจไทยตงแตอดตถงปจจบน

โดยแบงชวงเวลาของประวตศาสตรเศรษฐกจไทยอยเปน 4 ชวง คอ

ชวงทหนง ~ ชวงกอนปพ.ศ.2398

ชวงทสอง ~ ชวงปพ.ศ.2398-2475

ชวงทสาม ~ ชวงปพ.ศ.2475-2504

ชวงทส ~ ชวงปพ.ศ.2504-ปจจบน

ความนาความนาความนาความนา

ชวงกอนปพ.ศ.2398 ประเทศไทยม

เศรษฐกจแบบพอยงชพเศรษฐกจแบบพอยงชพเศรษฐกจแบบพอยงชพเศรษฐกจแบบพอยงชพ หรอทบางครงเราเรยกวา

เศรษฐกจเศรษฐกจเศรษฐกจเศรษฐกจแบบเลยงตนเองแบบเลยงตนเองแบบเลยงตนเองแบบเลยงตนเอง ทมการผลตเองใชเองเปนสาคญ

กลาวคอ ครวเรอนจะทาการผลตของแทบทกๆอยางเพอการใชเอง

บรโภคเอง หรอมการคาขายแลกเปลยนในสดสวนทนอย

ในชวงกอนรชกาลท 4 ขนครองราชย ในขณะนนแมไทยจะยงเปน

เศรษฐกจแบบพอยงชพโดยทวไป แตในบางภมภาค การคาระหวางประเทศกมเพม

ขนเรอยๆ ซงมผลทาใหเงนตราเขามามบทบาทมากขนกบเศรษฐกจไทย และเรมเกดการ

กอตวของเศรษฐกจแบบตลาดเศรษฐกจแบบตลาดเศรษฐกจแบบตลาดเศรษฐกจแบบตลาด ซงมการกระจกตวอยเฉพาะบรเวณทมการคาขาย ซอขายแลกเปลยน

เชน ในกรงเทพรวมทงหวเมองโดยเฉพาะทางชายฝงทะเลตะวนออก โดยทมากกวาครงหนงของการคาระหวาง

ประเทศในขณะนนเปนการคาระหวางไทยกบจน ซงเปนการคาในระบบผกขาดดาเนนการโดยพระคลงสนคา


พฒนาการทางเศรษฐกจไทยกอนการใชพฒนาการทางเศรษฐกจไทยกอนการใชพฒนาการทางเศรษฐกจไทยกอนการใชพฒนาการทางเศรษฐกจไทยกอนการใช

แผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาตฉบบท 1 (พ.ศ.2504แผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาตฉบบท 1 (พ.ศ.2504แผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาตฉบบท 1 (พ.ศ.2504แผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาตฉบบท 1 (พ.ศ.2504----2509)2509)2509)2509)

เรองท 3.1.1เรองท 3.1.1เรองท 3.1.1เรองท 3.1.1 พนฐานเศรษฐกจไทย พ.ศ.2398พนฐานเศรษฐกจไทย พ.ศ.2398พนฐานเศรษฐกจไทย พ.ศ.2398พนฐานเศรษฐกจไทย พ.ศ.2398----2475247524752475

ในปพ.ศ.2398 หรอตนสมยรชกาลท 4 มการเปลยนแปลงทสาคญของเศรษฐกจไทยโดยในปนนเองประเทศไทยไดลงนาม

สนธสญญาเบาวรงสนธสญญาเบาวรงสนธสญญาเบาวรงสนธสญญาเบาวรงกบสหราชอาณาจกร

สาระสาคญของสนธสญญาเบาวรงสาระสาคญของสนธสญญาเบาวรงสาระสาคญของสนธสญญาเบาวรงสาระสาคญของสนธสญญาเบาวรง คอ

(1.) ไทยจะตองเปดประเทศโดยทมการคาเสร

(2.) องกฤษไดกาหนดใหไทยมการคาระหวางประเทศโดยไมมการเกบภาษนาเขาหรอเกบโดยไมเกนอตรารอยละ 3 ของมลคา

สนคานาเขาทงหมด

(3.) ชาวตางประเทศมสทธประโยชนในการอยอาศยในประเทศไทยรวมทงมสทธประโยชนอนๆในการทจะซอขายแลกเปลยน

รวมทงการคาระหวางประเทศและการลงทนระหวางประเทศ

จดเปลยนและผลกระทบทสาคญของสนธสญญาเบาวรงตอเศรษฐกจไทย มอยดวยกนหลายดาน

(1.) การเปลยนแปลงโครงสรางการผลตและการคาระหวางปการเปลยนแปลงโครงสรางการผลตและการคาระหวางปการเปลยนแปลงโครงสรางการผลตและการคาระหวางปการเปลยนแปลงโครงสรางการผลตและการคาระหวางปรรรระเทศะเทศะเทศะเทศ สนธสญญาเบาวรงสงผลใหไทยตองเปดประตการคาเสรกบ

นานาประเทศและสงผลตอการขยายตวของการคาระหวางประเทศเปนอนมาก โดยเฉพาะในดานการสงออกขาวทเพมขนอยางรวดเรว

และดวยเหตทกรงเทพเปนเมองหลวงและเปนเมองทาทสาคญทสดของไทย ดงนนการขยายตวของการคาระหวางประเทศยอมมผลตอการ

ขยายตวของกจกรรมทางเศรษฐกจในกรงเทพ อาท กจการโรงส กจการเดนเรอ กจการประกนภย กจการธนาคารพานชย โดยมนายทน

หรอผประกอบการทสาคญคอชาวตะวนตก และมคนจนเปนแรงงานทสาคญ



8

(2.) มการแบงงานกนทาระหวางเชอชาตมการแบงงานกนทาระหวางเชอชาตมการแบงงานกนทาระหวางเชอชาตมการแบงงานกนทาระหวางเชอชาต เมอมการลงนามในสนธสญญาเบาวรงซงไดทาใหไทยกลายเปนผสงออกขาวรายใหญ

ของโลก มผลทาใหการเพาะปลกขาวเพอการสงออกไดขยายตวเปนอนมาก โดยเฉพาะในบรเวณทราบในภาคกลาง ในชวงปลายสมย

รชกาลท 5 นน ประมาณไดวามลคาการสงออกขาวของไทยกวารอยละ 90 มาจากบรเวณทราบภาคกลาง ซงแรงงานสวนใหญในการ

เพาะปลกขาวกคอคนไทย ในขณะทคนจนทางานอยในภาคเมองเปนสาคญ

เหตผลสาคญททาใหมการบางงานกนทาระหวางเชอชาต เพราะในภาคการเกษตร มรายไดคอนขางสง ชาวนาไทยมรายไดสง

กวาเมอเทยบกบคนจนททางานในเมองและยงสงกวารายไดชาวนาในญปนเสยอก เหตทรายไดของชาวนาไทยสงเนองจากไทยมทดนมาก

และมประชากรนอย โดยมประชากรเพยง 5 ลานคนซงทาใหประชากรขยายพนทการเพาะปลกไดอยางไมจากดจานวน เกบเกยวผลผลตได

มากขน รายไดจงเพมขน ดวยเหตนชาวนาไทยจงประกอบอาชพเพาะปลกขาวเปนสาคญ

เหตผลสาคญทคนจนประกอบอาชพนอกภาคเกษตรกรรม

- เพราะคนจนไมไดมแรงจงใจทจะมาตงรกรากถนฐานในชนบท คนจนตองการทจะอพยพมาทางานชวคราวเมอเกบเงนไดก

เดนทางกลบประเทศ

- คนจนมขอผกพนกบเถาแกคนจนทเปนนายหนาจดหางานในประเทศไทย ซงจะจดหางานในเมองให

(3.) การเกดชนชนนายทนการเกดชนชนนายทนการเกดชนชนนายทนการเกดชนชนนายทน กอนการลงนามในสนธสญญาเบาวรง ชนชนนายทนของไทยยงอยในระบบผกขาดไมไดเปนอสระ ยง

อยภายใตระบบอปถมภ แตภายหลงจากมสนธสญญาเบาวรงแลวนนมลกษณะเปนนายทนทเสรมากขน เพราะมการเปดเสรทางการคา ม

การขยายตวของการคาระหวางประเทศซงสงผลตอการขยายตวของกจการอนๆทเกยวของ เชน เกดมกจการโรงสขาว โรงเลอย การ

ประกนภย เปนการเจรญเตบโตของชนชนนายทนทสาคญ

เรองท 3.1.2เรองท 3.1.2เรองท 3.1.2เรองท 3.1.2 เศรษฐกจไทยชวงพ.ศ.2475เศรษฐกจไทยชวงพ.ศ.2475เศรษฐกจไทยชวงพ.ศ.2475เศรษฐกจไทยชวงพ.ศ.2475----2504250425042504

เกดการเปลยนแปลงทสาคญในปพ.ศ.2475 มการเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาสระบอบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมขโดยใชรฐธรรมนญเปนแนวทางในการบรหารประเทศ การเปลยนแปลงในพ.ศ.2475 มผลทา

ใหความรวมมอระหวางนายทนกบขาราชการมมากขน เนองจากคณะราษฎรซงเปนผนาการกอการปฏวตขาดฐานอานาจทางเศรษฐกจ

ดงนนจงตองอาศยความรวมมอกบพอคาหรอนายทนชาวจนโดยรวมกนสรางวสาหกจขนมา จงเกดการใชอานาจผกขาดรฐวสาหกจหรอ

วสาหกจอทธพลวสาหกจอทธพลวสาหกจอทธพลวสาหกจอทธพลเปนจานวนมากในชวงน และรฐวสาหกจเหลานกเปนฐานทสาคญของคณะราษฎรและฐานทสาคญของการพฒนาเศรษฐกจ

ไทยในระยะเวลาตอมา

และในชวงนนเองกไดเกดสงครามโลกครงท 2 ซงเกดขนในปพ.ศ.2484 สงครามโลกครงท 2 มผลทาใหภาวะภาวะภาวะภาวะเงนเฟอเงนเฟอเงนเฟอเงนเฟอในระบบ

เศรษฐกจมระดบสงมาก เกดเกดเกดเกดการการการการทจรตและทจรตและทจรตและทจรตและคอรปชนอยางมากมายคอรปชนอยางมากมายคอรปชนอยางมากมายคอรปชนอยางมากมายเนองจากวาคาครองชพทแพงขน ซงมผลใหเกดความรวมมอระหวาง

นายทนและขาราชการมมากยงขนไปอก เปนทมาของคาวาการพฒนาเศรษฐกจแบบทนนยมขนนางการพฒนาเศรษฐกจแบบทนนยมขนนางการพฒนาเศรษฐกจแบบทนนยมขนนางการพฒนาเศรษฐกจแบบทนนยมขนนาง มการกอตงกจการกจการกจการกจการธนาคารพานชยธนาคารพานชยธนาคารพานชยธนาคารพานชย

ขนหลายแหง เชน ธนาคารกรงเทพ ธนาคารกสกรไทย จงเปนทมาของทนนยมขนนางทนนยมขนนางทนนยมขนนางทนนยมขนนางซงมความเขมแขงขนมา


เศรษฐกจไทยตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตเศรษฐกจไทยตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตเศรษฐกจไทยตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตเศรษฐกจไทยตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

(พ.ศ.2504(พ.ศ.2504(พ.ศ.2504(พ.ศ.2504----2545)2545)2545)2545)

รฐบาลไทยโดยความรวมมอของธนาคารโลก ไดมการวางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตซงประกาศใชในปพ.ศ.2504

และดาเนนมาถงแผนฯท 9 ในปจจบน ซงแตละแผนฯกมสาระสาคญและผลกระทบทางเศรษฐกจแตกตางกนออกไป

เรองท 3.2.3เรองท 3.2.3เรองท 3.2.3เรองท 3.2.3 ผลของผลของผลของผลของการพฒนาเศรษฐกจและสงคมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมการพฒนาเศรษฐกจและสงคม

(1.) ผลตอการเปลยนแปลงโครงสรางการผลตและการคาระหวางประเทศผลตอการเปลยนแปลงโครงสรางการผลตและการคาระหวางประเทศผลตอการเปลยนแปลงโครงสรางการผลตและการคาระหวางประเทศผลตอการเปลยนแปลงโครงสรางการผลตและการคาระหวางประเทศ ในอดตไทยเปนประเทศเกษตร สนคาเกษตรม

ความสาคญในผลผลตหรอรายไดประชาชาตรวมทงมความสาคญตอการคาระหวางประเทศ แตยงพฒนาอตสาหกรรมมากขน การใชแผนฯ

ทาใหภาคการเกษตรมความสาคญนอยลงในขณะทภาคอตสาหกรรมมความสาคญมากขนทงในแงการผลตและการคาระหวางประเทศ

(2.) ผลตอการเปลยนแปลงโครงสรางอาชพและการจางงานผลตอการเปลยนแปลงโครงสรางอาชพและการจางงานผลตอการเปลยนแปลงโครงสรางอาชพและการจางงานผลตอการเปลยนแปลงโครงสรางอาชพและการจางงาน อาชพหลกของคนไทยสวนใหญ คอ เกษตรกร แตเมอมการนา

แผนพฒนาฯมาใช สงผลใหผคนประกอบอาชพเกษตรกรรมนอยลง อาชพลกจาง เชน ลกจางในโรงงานอตสาหกรรมรวมทงผคนททางาน

นอกภาคเกษตรมความสาคญมากขน



9

(3.) ผลตอการเปลยนแปลงโครงสรางการกระจายรายไดผลตอการเปลยนแปลงโครงสรางการกระจายรายไดผลตอการเปลยนแปลงโครงสรางการกระจายรายไดผลตอการเปลยนแปลงโครงสรางการกระจายรายได แมวาการเรงรดพฒนาเศรษฐกจ จะทาใหสดสวนของคนยากจนลดลง

แตกเปนการลดลงอยางชาๆ มหนาซาความเหลอมลาในการกระจายรายไดระหวางเมองกบชนบทนบวนจะทวความรนแรงมากขน

หมายความวา ยงพฒนา คนเมองกยงไดรบประโยชนจากการพฒนาเศรษฐกจมากขน ในขณะทคนจนไดรบผลประโยชนบางแตกไมมาก

(4.) ผลตอทรพยากรสงแวดลอมและคณภาพชวตผลตอทรพยากรสงแวดลอมและคณภาพชวตผลตอทรพยากรสงแวดลอมและคณภาพชวตผลตอทรพยากรสงแวดลอมและคณภาพชวต การพฒนาเศรษฐกจมผลทาใหความเสอมโทรมของสงแวดลอมมเพมขน

ตามลาดบ ปญหาคณภาพชวตกยงมอยในหลายๆสวน เชน เกยวกบปญหายาเสพตด คณภาพทางการศกษา เปนตน


วกฤตเศรษฐกจกบเศรษฐกจไทยและแนวคดเศรษฐกจพอเพยงวกฤตเศรษฐกจกบเศรษฐกจไทยและแนวคดเศรษฐกจพอเพยงวกฤตเศรษฐกจกบเศรษฐกจไทยและแนวคดเศรษฐกจพอเพยงวกฤตเศรษฐกจกบเศรษฐกจไทยและแนวคดเศรษฐกจพอเพยง

หลงจากมการใชแผนพฒนาฯมาหลายฉบบ เศรษฐกจไทยกประสบกบปญหาวกฤตเศรษฐกจซงเกดขนในปพ.ศ.2540และสงผล

กระทบตอภาวะเศรษฐกจ ทาใหเศรษฐกจไทยตกตาตอเนองมาอกหลายป

เรองท 3.3.2เรองท 3.3.2เรองท 3.3.2เรองท 3.3.2 แนวคดและทฤษฎใแนวคดและทฤษฎใแนวคดและทฤษฎใแนวคดและทฤษฎในการพฒนาทางเลอก นการพฒนาทางเลอก นการพฒนาทางเลอก นการพฒนาทางเลอก :::: แนวคดเศรษฐกจแบบพอเพยงแนวคดเศรษฐกจแบบพอเพยงแนวคดเศรษฐกจแบบพอเพยงแนวคดเศรษฐกจแบบพอเพยง

(1.) ทฤษฎใหมและทฤษฎใหมและทฤษฎใหมและทฤษฎใหมและแนวคดทฤษฎเศรษฐกจพอเพยงแนวคดทฤษฎเศรษฐกจพอเพยงแนวคดทฤษฎเศรษฐกจพอเพยงแนวคดทฤษฎเศรษฐกจพอเพยง

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯรชกาลท 9 ไดเสนอทฤษฎเศรษฐกจพอเพยงเพอทจะนาพาประเทศใหกาวพนวกฤตเศรษฐกจท

เกดขน

““““เศรษฐกจพอเพยงเศรษฐกจพอเพยงเศรษฐกจพอเพยงเศรษฐกจพอเพยง”””” เปนปรชญาทชนาถงแนวทางการดารงอยและปฏบตตนของประชาชนทกระดบตงแตระดบครอบครว ชมชน

จนถงรฐ ทงในการพฒนาและบรหารประเทศใหดาเนนไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจเพอใหกาวทนตอยคโลกาภวตน

หลกการสาคญของทฤษฎใหมในแนวคดเศรษฐกจพอเพยงมอย 3 ขนตอน คอ

ขนทหนง ขนทหนง ขนทหนง ขนทหนง :::: ชมชนจะตองผลตอาหารเพอบรโภคเปนสาคญทเหลอจงไวขาย

ขนทสอง ขนทสอง ขนทสอง ขนทสอง :::: ในชมชนจะมการรวมตวกลมเปนสหกรณเพอการผลต รวมทงการรวมตวกลมทางดานศาสนา วฒนธรรม และอนๆ

ขนทสาม ขนทสาม ขนทสาม ขนทสาม :::: ความรวมมอของกลมหรอสหกรณในชมชนกบองคกรหรอภาคเอกชนภายนอก โดยใหกลมหรอสหกรณในชมชนตดตอ

ประสานงานกบองคกรหรภาคเอกชนหรอแหลงเงน ไดแก ธนาคาร และแหลงพลงงาน เปนตน

กลาวโดยสรปกลาวโดยสรปกลาวโดยสรปกลาวโดยสรป ทฤษฎใหมแนวคดเศรษฐกจพอเพยงของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเปนยทธศาสตรการพฒนาประเทศในระยะ

ยาวเพอความผาสกของประชาชนทกคน เพราะเปนการพฒนาเศรษฐกจทยดทางสายกลางและความพอเพยงเปนสาคญ


พฒนาการพฒนาการพฒนาการพฒนาการสงคมสงคมสงคมสงคมไทยไทยไทยไทย

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

นาเสนอสาระความรทมงชใหเหนวา สงคมไทยในสมยจารตมสภาพเปนเชนใด? พฒนาเขาสสงคมสมยใหมเมอใด? เพราะเหต

ปจจยใด? แลวตอเนองมาเปนสงคมรวมสมยทมภาพรวมเปนเชนใด? การเรยนการสอนในหนวยนแบงเปน 3 ตอน ตามลาดบเวลา จาก

สงคมไทยในสมยจารตมาจนถงปจจบน


สงคมไทยในสมยจารตสงคมไทยในสมยจารตสงคมไทยในสมยจารตสงคมไทยในสมยจารต

เรองท เรองท เรองท เรองท 4.1.14.1.14.1.14.1.1 กลมคนในสงคมกลมคนในสงคมกลมคนในสงคมกลมคนในสงคม

สงคมไทยในสมยจารต เรมตงแตสมยอยธยาจนถงชวงกอนการปฏรปการปกครองในชวงรชกาลท 5 นน แบงกลมคนในสงคม

อยางกวางๆ เปน 2 ชนชนใหญ คอ ชนชนปกครอง และ ชนชนทถกปกครอง

(1.) ชนชนปกครองชนชนปกครองชนชนปกครองชนชนปกครอง ประกอบดวย พระมหากษตรย เจานาย และขนนาง พวกเจานายและขนนางนนบางทเรยกรวมๆ กนวา พวกพวกพวกพวก

มลนาย มลนาย มลนาย มลนาย พระมหากษตรยทรงเปนผนาและจดสดยอดของสงคมทรงปกครองอาณาจกรโดยมเจานายทรบราชการแผนดนและพวกขนนาง

รวมกนชวยเปนตวจกรกลในการชวยกนบรหารงานราชการตางๆและชวยควบคมพวกไพรชวยควบคมพวกไพรชวยควบคมพวกไพรชวยควบคมพวกไพรซงเปนกาลงคนพนฐานของแผนดน



10

(2.) ชนชนทถกปกครองชนชนทถกปกครองชนชนทถกปกครองชนชนทถกปกครอง ไดแก ไพร และทาส โดยมพระสงฆเปนคนกลางในการเชอมโยงคนกลมตางๆ ในสงคมเขาดวยกน

นอกจากนนนบแตสมยอยธยาเปนตนมา ยงมพวกชาวจนอพยพพวกชาวจนอพยพพวกชาวจนอพยพพวกชาวจนอพยพ ซงเปนชาวตางประเทศอยนอกออกไปจากการจดระเบยบทางสงคม

ภายใตระบบไพรและการจดโครงสรางทางชนชนในระบบศกดนา แตเปนกลมคนทมบทบาทสาคญในสงคมไทยโดยเฉพาะในดานเศรษฐกจ

สวนชนกลมนอยอนๆ เชน พวกมอญ เขมร ลาว ญวน จามและแขกชวาจะถกควบคมอยในระบบไพร

กลมชนทเรยกขานกนวา ““““ไพรไพรไพรไพร”””” นน หมายถงราษฎรทงชายและหญงทมไดเปนมลนายและมไดเปนทาส ไพรทกคนจะตอง

ลงทะเบยนขนสงกดกบมลนายซงไดแก เจานายและขนนาง คนสวนใหญในสงคมประมาณรอยละ 80-90 จะเปนไพร ชนชนไพรซงมจานวน

คนอยมากนบเปนพนฐานของสงคมไทยสมยจารตและเปนฐานอานาจทสาคญยงของชนชนปกครอง

ความสาคญของชนชนไพร

- ดานเศรษฐกจดานเศรษฐกจดานเศรษฐกจดานเศรษฐกจ เปนแรงงานผลตดานตางๆ

- ดานการเมองดานการเมองดานการเมองดานการเมอง เปนกองกาลงและดลแหงอานาจ

- ดานสงคมดานสงคมดานสงคมดานสงคม เปนสงแสดงความเปนผมหนามตาของผควบคม

เมอยอนมาพนจ ““““พวกทาสพวกทาสพวกทาสพวกทาส”””” ซงเปนคนสวนนอยของสงคม จะพบวาแบงกวางๆเปน

(1.) ทาสทซออสรภาพของตนเองคนได เรยกวา ทาสสนไถ ซงกคอพวกไพรทยากจนขายตนเอง บตร หรอภรรยาไปเปนทาส พอม

เงนคอยมาไถตวจากนาย ทาสพวกนจงเปนทาสบาง ไพรบาง แลวแตฐานะทางการเงน

(2.) ทาสทซออสรภาพของตนเองไมได ไดแก ทาสเชลยศกทาสเชลยศกทาสเชลยศกทาสเชลยศกและลกทาสเชลยศก ทาสพวกนไมมสทธใดๆเลย

ในสงคมไทยสมยจารต พวกไพรเปนชนสวนใหญและแรงงานพนฐานของสงคม มใชพวกทาส

เรองท เรองท เรองท เรองท 4.1.24.1.24.1.24.1.2 ระบบไพรระบบไพรระบบไพรระบบไพร

สงคมไทยในสมยจารตทประกอบดวยกลมคนตางๆดงกลาวขางตน มการจดระเบยบทางสงคมอยางไร คาวา ระเบยบทางสงคมระเบยบทางสงคมระเบยบทางสงคมระเบยบทางสงคม

หมายถง กฎเกณฑหรอระเบยบทแตละสงคมกาหนดขนเพอกากบการอยรวมกนของกลมคนตางๆในสงคมนนๆดาเนนไปดวยด ไม

ระสาระสาย และกฎเกณฑทตงขนนสมาชกในสงคมยอมรบรวมกน เนองจากแรงงานหรอกาลงคนมความสาคญยงตอสงคมจารตของไทย

ทงในดานการเมองการปกครอง เศรษฐกจ และการเปนกาลงในกองทพของอาณาจกร การจดระเบยบทางสงคมจงเนนทการควบคม

กาลงคนเพอใหสามารถจดสรรเกณฑแรงงานไปใชใหเกดประโยชนสงสด นกวชาการเรยกวา ระบบไพรระบบไพรระบบไพรระบบไพร หรอ ระบบมลนายระบบมลนายระบบมลนายระบบมลนาย----ไพรไพรไพรไพร ซงมสาระ

โดยสรปดงน

(1.) ประเภทของไพรประเภทของไพรประเภทของไพรประเภทของไพร แบงเปน ไพรสม และไพรหลวง

- ไพรสมไพรสมไพรสมไพรสม เปนไพรสวนตวของพวกมลนายทไดรบพระราชทานจากพระมหากษตรย ตามศกดนาของมลนายแตละคน เพอใหรบใช

ทางานสวนตวไมตองถกเกณฑมาทางานโยธาใหรฐ ไพรทสงกดกบกรมของเจานายททรงกรมหรอทมกเรยกกนวากรมเจา ถอเปนพวกไพร

สมดวย

- ไพรหลวงไพรหลวงไพรหลวงไพรหลวง เปนไพรของพระมหากษตรยและเปนไพรสวนใหญของอาณาจกร ทรงมอบหมายใหพวกขนนางซงบรหารบงคบบญชา

กรมกองตางๆซงมกเรยกรวมๆกนวา กรมขนนางกรมขนนางกรมขนนางกรมขนนางเปนผควบคมดแลใหพระองค ไพรหลวงจะถกเกณฑมาทางานโยธาตางๆใหรฐ และเปน

กองกาลงในยามศกสงคราม ไพรหลวงคงจะเรมถกเกณฑเมออายประมาณ 18 หรอ 20 ปและปลดจากการถกเกณฑเมออาย 60 หรอ 70 ป

สวนระยะเวลาทถกเกณฑนน ในสมยอยธยาตอนปลาย อยในลกษณะถกเกณฑ 1 เดอนเวน 1 เดอน เรยกวา เขาเดอนออกเดอนเขาเดอนออกเดอนเขาเดอนออกเดอนเขาเดอนออกเดอน รวมปหนง

ถกเกณฑ 6 เดอน นอกจากนนรฐบาลยงอนญาตใหไพรในบางพนทสงสงของหรอเงนแทนการถกเกณฑแรงงาน เรยกวา ไพรสวย แตไพร

หลวงทสงแรงงานใหรฐมจานวนมากทสดในบรรดาไพรประเภทตางๆ

(2.) วธการควบคมไพรวธการควบคมไพรวธการควบคมไพรวธการควบคมไพร มวธควบคมตามลาดบชนจากเจาหม � มลนายทสงขนมา � ขนนางผบรหารกรม � จนถงสงสดท

พระมหากษตรย ในสมยธนบรและสมยรตนโกสนทรยงคงอาศยตนเคาของระบบไพรในสมยอยธยาในการควบคมกาลงคน เพยงแตไดเพม

มาตรการใหมหลายประการเพอใหการควบคมมประสทธภาพสอดคลองกบสภาพแวดลอมทางสงคมทเปลยนแปลงแตกตางไปจากสมย

อยธยา

ในดานความสมพนธระหวางมลนายและไพรนน เปน ความสมพนธแบบอปถมภความสมพนธแบบอปถมภความสมพนธแบบอปถมภความสมพนธแบบอปถมภ มลนาย อยในฐานะ ผอปถมภ สวน ไพร เปน ผ

อยใตอปถมภ ผอปถมภมบรวารหรอผอยใตอปถมภจานวนมาก ในขณะทฝายหลงมผอปถมภเพยงคนเดยว ทงสองฝายผกพนกนเปนสวนตว

ตางมภาระหนาทตอกน รวมทงแสวงหาแลกเปลยนผลประโยชนกนดวย มลนายมลนายมลนายมลนายมหนาทควบคมดแลและใหความชวยเหลอแกไพร ในขณะท

พวกพวกพวกพวกไพรไพรไพรไพรกตองทางานโยธาหรองานอนๆตามทมลนายสง ใหความเคารพเชอฟง ความจงรกภกดและใหของกานล ไพรจะตดตอกบทางการ

ไดตองผานมลนาย ไพรจงตองพงพานายและจะยดมนในตวนายของตน



11

ในสงคมไทยสมยจารตนน ความสมพนธแบบอปถมภเปนความสมพนธอยางเปนทางการในสงคม และสมพนธกนตามลาดบชน

จนถงพระมหากษตรยผทรงเปนมลนายสงสดผควบคมความสมพนธแบบอปถมภทงปวงในสงคม ระบบไพรมความสาคญยงตอความเขมแขง

และความคงอยของอาณาจกรในสงคมไทยสมยจารต

เรองท เรองท เรองท เรองท 4.1.34.1.34.1.34.1.3 ระบบศกดนาระบบศกดนาระบบศกดนาระบบศกดนา

ในสงคมไทยกอนสมยใหมมการจดชวงชนในสงคมดวย ระบบศกดนาระบบศกดนาระบบศกดนาระบบศกดนา กฎหมายเกยวกบศกดนาทบญญตขนนนจะกาหนดศกดนา

ของคนทกกลมในสงคมตงแต เจานาย ขนนาง พระสงฆ ไพร และทาส เปนตวเลขเพอกาหนดฐานะ สทธ อานาจ หนาทและความ

รบผดชอบของผคนในสงคม อนง ศกดนาของพระสงฆจะใชวา เสมอนา นกวชาการไดวเคราะหตความวา ระบบศกดนาทตงขนและพฒนา

จนมนคงนมบทบาทในสงคมไทยสมยจารตดงน

(1.) การเปนกลไกควบคมการแจกจายแรงงานหรอกาลงไพรพล การเปนกลไกควบคมการแจกจายแรงงานหรอกาลงไพรพล การเปนกลไกควบคมการแจกจายแรงงานหรอกาลงไพรพล การเปนกลไกควบคมการแจกจายแรงงานหรอกาลงไพรพล

(2.) การเปนโครงสรางการจดระเบยบชนชนการเปนโครงสรางการจดระเบยบชนชนการเปนโครงสรางการจดระเบยบชนชนการเปนโครงสรางการจดระเบยบชนชน

(3.) การเปนสทธในการถอครองทดน แตไมมกรรมสทธในทดนการเปนสทธในการถอครองทดน แตไมมกรรมสทธในทดนการเปนสทธในการถอครองทดน แตไมมกรรมสทธในทดนการเปนสทธในการถอครองทดน แตไมมกรรมสทธในทดน


การเขาสสงคมสมยใหมการเขาสสงคมสมยใหมการเขาสสงคมสมยใหมการเขาสสงคมสมยใหม

เรองท เรองท เรองท เรองท 4.2.14.2.14.2.14.2.1 ปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงเขาสสงคมสมยใหมปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงเขาสสงคมสมยใหมปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงเขาสสงคมสมยใหมปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงเขาสสงคมสมยใหม

การเขาสสงคมสมยใหมซงเปนผลมาจาการปฏรปบานเมองทกๆดานในสมยรชกาลท 5 เมอพจารณาจากขอมลหลกฐานทมอยสรป

ไดวา มปจจยสาคญอย 3 ประการททาใหเกดการปฏรปครงใหญน ไดแก

(1.) การแผอานาจหรอการคกคามของจกรวรรดนยมตะวนตกการแผอานาจหรอการคกคามของจกรวรรดนยมตะวนตกการแผอานาจหรอการคกคามของจกรวรรดนยมตะวนตกการแผอานาจหรอการคกคามของจกรวรรดนยมตะวนตก

(2.) การขาดประสทธภาพของระบบไพรและหนวยงานราชการตางๆการขาดประสทธภาพของระบบไพรและหนวยงานราชการตางๆการขาดประสทธภาพของระบบไพรและหนวยงานราชการตางๆการขาดประสทธภาพของระบบไพรและหนวยงานราชการตางๆ

(3.) การทกลมคนรนใหมไดเรยนรวทยาการตะวนตกมากขนและกวางขวางกวการทกลมคนรนใหมไดเรยนรวทยาการตะวนตกมากขนและกวางขวางกวการทกลมคนรนใหมไดเรยนรวทยาการตะวนตกมากขนและกวางขวางกวการทกลมคนรนใหมไดเรยนรวทยาการตะวนตกมากขนและกวางขวางกวาในสมยรชกาลท 3 และรชกาลท 4าในสมยรชกาลท 3 และรชกาลท 4าในสมยรชกาลท 3 และรชกาลท 4าในสมยรชกาลท 3 และรชกาลท 4

ปจจยทง 3 ประการทกลาวมาขางตนนมความสมพนธโยงใยกน จนยากทจะสรปวาปจจยใดสาคญทสดในการกระตนใหเกดการ

ปรบปรงบานเมองและการเปลยนแปลงทางสงคมครงสาคญในประวตศาสตรไทย

เรองท เรองท เรองท เรองท 4.2.24.2.24.2.24.2.2 ผลของการเปลยนแปลงเขาสสงคมสมยใหมผลของการเปลยนแปลงเขาสสงคมสมยใหมผลของการเปลยนแปลงเขาสสงคมสมยใหมผลของการเปลยนแปลงเขาสสงคมสมยใหม

การปฏรปบานเมองครงใหญน ไดกอใหเกดผลการเปลยนแปลงทางสงคมทสาคญ 4 ประการดงน

(1.) การยกเลกระบบไพรการยกเลกระบบไพรการยกเลกระบบไพรการยกเลกระบบไพร รชกาลท 5 ทรงใชวธการหลายอยางและคอยๆดาเนนการเปลยนแปลงไปชาๆ จนสามารถยกเลกระบบ

นไดในทสด และใชการจดระเบยบทางสงคมแบบใหมทบทบาทของระบบไพรในดานการเปนกองกาลงในยามศกสงครามถกแทนทดวยกอง

ทหารอาชพและการเกณฑทหาร การบรหารราชการทเคยมพนฐานอยบนระบบไพรไดเปลยนมาอยทกระทรวง ทบวง กรม และมณฑล

เทศาภบาล ทะเบยนไพรพลถกแทนทดวยการจดทาสามะโนครวตามทองท สวนสถานะทางสงคมทเปนไพรนนเปลยนมาเปนเสรชนหรอ

ประชาชนในสงคมสมยใหม ในดานโครงสรางชนชนกอเกดชนชนกลางทเปนผลมาจากการปฏรปบานเมองใหทนสมยในทกๆดาน กลมคน

ในสงคมจงแบงเปน ชนชนสง ชนชนกลาง และชนชนลาง มไดอยในรปของเจานาย ขนนาง ไพร ทาส หรอมลนาย-ไพร ตามแบบสงคมเดม

ในสมยจารต

นอกจากนนความสมพนธแบบอปถมภไดถกแทนทดวย ความสมพนธตามสายงานการบงคบบญชาความสมพนธตามสายงานการบงคบบญชาความสมพนธตามสายงานการบงคบบญชาความสมพนธตามสายงานการบงคบบญชา ผสานดวยความสมพนธทาง

ธรกจจากความเจรญกาวหนาทางเศรษฐกจ และความสมพนธแบบอปถมภ รวมทงความสมพนธเครอญาตจากพนฐานวฒนธรรมไทยใน

สมยสงคมจารต เพยงแตวาความสมพนธแบบอปถมภในสงคมสมยใหมนนเปนความสมพนธทไมเปนทางการไมเปนทางการไมเปนทางการไมเปนทางการ เนนหนกทการแลกเปลยน

ผลประโยชนตามสภาพของทนนยม-บรโภคนยม มความรสกเชงวตถสงกวาเชงจตใจ ในขณะทสมยสงคมจารตนนเชงจตใจสงกวาเชงวตถ

ความสมพนธดารงยาวนาน ขณะทปจจบนจะสนแปรเปลยนไปตามฐานผลประโยชน สงเหลานสะทอนใหเหนถงความยดหยนในการปรบตว

ใหเขากบสภาพการณใหม ความสมพนธแบบอปถมภจงยนยงแฝงเรนอยอยางมพลวตในกระแสธารแหงความเปลยนแปลงในสงคม

(2.) การเลกทาสการเลกทาสการเลกทาสการเลกทาส รชกาลท 5 ทรงดาเนนไปชาๆเปนขนตอนจนสาเรจสมบรณในพ.ศ.2448 ดวยพระราชบญญตเลกทาส ร.ศ.124พระราชบญญตเลกทาส ร.ศ.124พระราชบญญตเลกทาส ร.ศ.124พระราชบญญตเลกทาส ร.ศ.124

รวมใชเวลา 31 ป

(3.) การเคลอนททางสงคมทเปดกวางขนการเคลอนททางสงคมทเปดกวางขนการเคลอนททางสงคมทเปดกวางขนการเคลอนททางสงคมทเปดกวางขน สงคมจารตของไทยเปนสงคมทคอนขางนง การเคลอนยายถนทอย การเลอนฐานะทาง

สงคม ตลอดจนการมความหวงในชวตทดขน เปนสงทไมคอยเกดขนยอยนก โดยเฉพาะในกลมชนชนไพร การปฏรปบานเมองในทนสมยทา

ใหการเลอนระดบทางชนชนเปดกวางขน รวมทงการเคลอนยายของคนทงดานกายภาพและจตใจดวย อนเปนผลมาจากการปฏรป

การศกษา เศรษฐกจ และการปกครองททาใหเกดระบบราชการแบบใหม



12

(4.) การรบวฒนธรรมตะวนตกการรบวฒนธรรมตะวนตกการรบวฒนธรรมตะวนตกการรบวฒนธรรมตะวนตก การปรบปรงบานเมองใหทนสมยในรชกาลท 5 มอารยธรรมตะวนตกเปนแบบอยาง ดวยเหตน

นบตงแตการเขาส “สยามใหม” เปนตนมา สงคมไทยจงไดรบอทธพลวฒนธรรมตะวนตกอยางมาก โดยเรมในหมชนชนนากอน แลวขยาย

ลงสสามญชนผานการศกษาแบบใหม การปฏรปการบานเมองและการเปลยนแปลงเศรษฐกจเปนกระบวนการทเมอเรมแรกเกดขนชาๆ

แลวแผกวางในอตราทรวดเรวขนกวาเดม ขอสงเกตทสาคญกคอ เปนการรบในดานรปแบบและวตถอยมาก ไมไดเขาถง “จตวญญาณ” ของ

วฒนธรรมตะวนตกทรบเขามา


ภาพรวมของสงคมไทยรวมสมยภาพรวมของสงคมไทยรวมสมยภาพรวมของสงคมไทยรวมสมยภาพรวมของสงคมไทยรวมสมย

เรองท เรองท เรองท เรองท 4.3.14.3.14.3.14.3.1 โครงสรางชนชนโครงสรางชนชนโครงสรางชนชนโครงสรางชนชน

เมอสงคมไทยเปลยนแปลงเขาสการเปนสงคมสงคมสงคมสงคมไทยไทยไทยไทยสมยใหมสมยใหมสมยใหมสมยใหมทไดพฒนาตอเนองมาถงปจจบน โครงสรางชนชนกไดเปลยนลกษณะ

มาเปน ชนชนสง ชนชนกลางชนชนสง ชนชนกลางชนชนสง ชนชนกลางชนชนสง ชนชนกลาง และชนชนลางชนชนลางชนชนลางชนชนลาง สวนปจจยทใชกาหนดชวงชนทางสงคมทกลาวมานมหลายประการ ตงแต ชาตตระกล

การศกษา ตาแหนงหนาท การงานอาชพ ฐานะทางเศรษฐกจไปจนถงคานยมทางสงคม

(1.) ชนชนสงชนชนสงชนชนสงชนชนสง กลมคนในชนชนนเรมแรกปรบเปลยนมาจากพวกมลนายระดบสงในสงคมไทยสมยจารต จงมทงพวกทมชาตตระกล

สง เปนเจาทดนใหญ กลมขาราชการชนสงทงทหารและพลเรอนในระบบราชการสมยใหมจากการปฏรปการปกครอง ผทกมอานาจทาง

การเมอง เศรษฐกจ และพวกนกวชาการ นกวชาชพทมปญญาความรความเชยวชาญเลศลาเปนทรพยากรบคคลทหาไดยาก กอยในชนชนน

ดวยเชนกน

(2.) ชนชนกลางชนชนกลางชนชนกลางชนชนกลาง เปนชนชนทเกดใหมในสงคมไทยสมยใหม พฒนามาจากพวกไพรหรอชาวบานทมโอกาสไดรบการศกษาจาการ

ปฏรปการศกษาใหทนสมยในทกระดบการศกษา คนกลมนประกอบอาชพตงแตการเปนแพทย พยาบาล ทนายความ ทหาร นกเขยน

นกหนงสอพมพ ขาราชการ เสมยน ครอาจารย และอกหลายอาชพ กลมชนชนกลางเตบโตเพมจานวนขนมากตามการขยายตวของระบบ

ราชการและเศรษฐกจทนนยม ชนชนกลางในสงคมไทยรวมสมยมจานวนมากกวาชนชนสง แตนอยกวาพวกชนชนลาง

(3.) ชนชนลางชนชนลางชนชนลางชนชนลาง ชนชนนปรบตวมาจากพวกไพร และทาสในสงคมไทยสมยจารต มาเปนเกษตรกร กรรมกร คนรบใช คนเฝารถ

ยาม นกการ ภารโรง ลกจางในงานตางๆและอนๆ ในโครงสรางชนชนของสงคมไทยรวมสมย มจานวนคนมากทสดในชวงชนของ

สงคมไทยทดารงอยในขณะน และทาใหเกดสภาพความเปนมวลชนความเปนมวลชนความเปนมวลชนความเปนมวลชนโดยเฉพาะในหมกรรมกรตามโรงงานตางๆในสงคมเมอง รวมทงมการ

นาพลงมวลชนไปใชในดานการเมองดวย

สวน การเลอนฐานะทางสงคมการเลอนฐานะทางสงคมการเลอนฐานะทางสงคมการเลอนฐานะทางสงคม ในสงคมไทยรวมสมยนนมปจจยสาคญ 2 ประการทเกอหนนการเลอนฐานะทางสงคมใหสงขน

ไดแก การศกษาซงตอเนองมาถงการงานอาชพดวย ตลอดจนถงการมฐานะทรารวยมเงนทองมาก

เรองท เรองท เรองท เรองท 4.3.24.3.24.3.24.3.2 สงคมเมอง สงคมชนบทสงคมเมอง สงคมชนบทสงคมเมอง สงคมชนบทสงคมเมอง สงคมชนบท

ในกรณของ สงคมเมองสงคมเมองสงคมเมองสงคมเมอง มตงแตสงคมเมองขนาดใหญมากๆเปนมหานคร เชน กรงเทพฯ ถดมาทเมองขนาดใหญ เมองขนาดกลาง

และเมองขนาดเลก ในดาน สงคมชนบทสงคมชนบทสงคมชนบทสงคมชนบท กมระดบตางๆเชนกน มตงแต ชนบทกาวหนา ชนบททมความเจรญพอควร และชนบทลาหลงทม

ปญหาอยมาก ทงเรองความยากจน การวางงาน การอานไมออกเขยนไมได สขภาพอนามยไมดและปญหาอนๆอกหลายดาน เมอกาลเวลา

ผานไป สภาพการพฒนาไดเหนชดวา ยงพฒนายงเกดความเหลอลากนมากระหวางภาคอตสาหกรรมภาคบรการและภาคเกษตรกรรม

เมองและชนบท เจาของทนและเจาของแรงงาน รฐบาลจงเรมเนนการพฒนาชนบทโดยเฉพาะอยางยงในเขตชนบทลาหลง ตงแตพ.ศ.2525

เปนตนมาจนถงปจจบน

แตในอกดานหนงนนตงแตตนทศวรรษ 2520 ปญญาชนชาวบานและองคกรพฒนาเอกชนไดเรมการพฒนาแนวใหมในหลาย

รปแบบ เพอไปสการพฒนาทยงยน


เทคโนโลยเทคโนโลยเทคโนโลยเทคโนโลยไทยไทยไทยไทย

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ถงแมวาปจจบนวฒนธรรมตะวนตกจะเขามามบทบาทในวฒนธรรมไทยกทาใหวฒนธรรมไทยเสอมถอยไปบางในเรองของ

ความคดคานงของคนไทยรนใหม แตสงคมไทยกยงมเทคโนโลยไทยๆทยงอยในวถชวตของคนไทยอยมาก ตงแตอดตจนถงปจจบน



13


ความรทวไปเกยวกบวทยาศาสตรและเทคโนโลยความรทวไปเกยวกบวทยาศาสตรและเทคโนโลยความรทวไปเกยวกบวทยาศาสตรและเทคโนโลยความรทวไปเกยวกบวทยาศาสตรและเทคโนโลย

เรองท เรองท เรองท เรองท 5.1.15.1.15.1.15.1.1 ความรทวไปเกยวกบวทยาศาสตรความรทวไปเกยวกบวทยาศาสตรความรทวไปเกยวกบวทยาศาสตรความรทวไปเกยวกบวทยาศาสตร

เทคโนโลยมความสาคญในการดารงชวตของมนษย นบตงแตสมยกอนประวตศาสตร เปนตนมา มนษยเรมตนเรยนรจาก

ธรรมชาต มนษยรจกใชความคดและสรางสรรคความรในการอธบายสงตางๆทเกดขนในธรรมชาตเรยกวา ธรรมชาตวทยาธรรมชาตวทยาธรรมชาตวทยาธรรมชาตวทยา แลวใชความร

นนมาสรางสรรคเทคโนโลยเพอเปนพนฐานในการประกอบกจกรรมตางๆและพฒนาอยางตอเนองเปน ภมปญญาภมปญญาภมปญญาภมปญญาของแตละชมชน สงคม

เมอมนษยสามารถพฒนาความรในยควทยาศาสตรโดยเรมตนกอนในประเทศตะวนตก ความรทางวทยาศาสตรวทยาศาสตรวทยาศาสตรวทยาศาสตรเขาแทนทธรรมชาตวทยา

ทาใหมนษยสามารถสรางสรรคและใชประโยชนเพอพฒนาเทคโนโลยใหเจรญกาวหนาขนอยางรวดเรว

เรองท เรองท เรองท เรองท 5.1.25.1.25.1.25.1.2 ความรทวไปเกยวกบเทคโนโลยความรทวไปเกยวกบเทคโนโลยความรทวไปเกยวกบเทคโนโลยความรทวไปเกยวกบเทคโนโลย

เทคโนโลยเทคโนโลยเทคโนโลยเทคโนโลย หรอ เทคนควทยาเทคนควทยาเทคนควทยาเทคนควทยา หรอ ประยกตวทยาประยกตวทยาประยกตวทยาประยกตวทยา คอการนาความรทางธรรมชาตวทยาตอเนองถงวทยาศาสตรมาเปนวธปฏบต

และประยกตใชในการปรบสภาพธรรมชาตทเปนอย เพอใหการดารงชวตงายและสะดวกยงขน

การสรางและพฒนาเทคโนโลยมตงแตระดบพนฐาน ไปจนถงการสรางสรรคเทคโนโลยในระดบซบซอนยงขนตามความตองการ

และความ กาวหนาทางความรวทยาศาสตร เทคโนโลยจงสะทอนใหเปนถงแนวโนมของสงคมนนๆดวย เทคโนโลยแบงกวางๆไดเปน

เทคโนโลยเหมาะสมและเทคโนโลยกาวหนาทพฒนาตอเนองไปในระดบสง

ตอนทตอนทตอนทตอนท 5.2 5.2 5.2 5.2

บทบาทและความสาคญของเทคโนโลยในสงคมไทยบทบาทและความสาคญของเทคโนโลยในสงคมไทยบทบาทและความสาคญของเทคโนโลยในสงคมไทยบทบาทและความสาคญของเทคโนโลยในสงคมไทย

เรองท เรองท เรองท เรองท 5.2.15.2.15.2.15.2.1 เทคโนโลยในสมยสงคมจารตของไทยเทคโนโลยในสมยสงคมจารตของไทยเทคโนโลยในสมยสงคมจารตของไทยเทคโนโลยในสมยสงคมจารตของไทย

เทคโนโลยระดบพนฐานในสมยสงคมจารตของไทย ชวยแกไขปญหาความตองการปจจยพนฐานกอใหเกดประโยชนสขในการ

ดารงชวต

เรองท เรองท เรองท เรองท 5.2.25.2.25.2.25.2.2 การรบเทคโนโลยตะวนตกการรบเทคโนโลยตะวนตกการรบเทคโนโลยตะวนตกการรบเทคโนโลยตะวนตก

ตงแตครสตศตวรรษท 17 เปนตนมาความรทางวทยาศาสตรในประเทศตะวนตกกาวหนาอยางตอเนอง การตดตอกบประเทศ

ตะวนตกในสมยรตนโกสนทรตอนตนทาใหสงคมไทยไดสมผสวทยาการและเทคโนโลยสมยใหมทสาคญไดแก การแพทยตะวนตกการแพทยตะวนตกการแพทยตะวนตกการแพทยตะวนตก และ

เทคโนโลยการพมพเทคโนโลยการพมพเทคโนโลยการพมพเทคโนโลยการพมพ

สงคมไทยเปดรบเทคโนโลยตะวนตกเพอประโยชนดานการคา การสาธารณปโภค การคมนาคม และการผลตบคลากรทมความร

สนองตอความตองการของประเทศ ในทสดเทคโนโลยดงเดมของไทยในสงคมจารตถกทอดทงไป ทาใหการสบทอดและการพฒนาหยดชะงก

ภมปญญาไทยถกละเลยอยางนาเสยดายและเปนสาเหตหนงททาใหไทยตองเสยเงนจานวนมากในการซอและพงพาเทคโนโลยจาก

ตางประเทศ สบเนองมาจนถงปจจบน

เรองท เรองท เรองท เรองท 5.2.35.2.35.2.35.2.3 เทคโนโลยสมยใหมในสงคมไทยเทคโนโลยสมยใหมในสงคมไทยเทคโนโลยสมยใหมในสงคมไทยเทคโนโลยสมยใหมในสงคมไทย

วทยาศาสตรสมยใหมกอเกดความรในระดบลกหลากหลายดาน ความรเหลานไดนาไปประยกตใชในการประดษฐเครองมอ

เครองจกรกลและการสรางสรรคการใชเทคโนโลยตางๆเปนจดเดนของความเจรญกาวหนาในสงคมปจจบน

เทคโนโลยสมยใหมสะทอนใหเหนแนวโนมของสงคมแตในปจจบน สงคมไทยโดยเฉพาะสงคมเมองใชเทคโนโลยสมยใหมโดยไมได

อยในฐานะเจาของเทคโนโลย แมจะมความพยายามสงเสรมการเรยนรและการคนควาวจยเพอรองรบการพฒนาดานวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย แตกยงตองใชเงนจานวนมากซอเทคโนโลยจากตางประเทศและพงพาเทคโนโลยจากตางประเทศในระดบทสงมาก จนเปน

ปจจยสาคญประการหนง ททาใหการพฒนาเศรษฐกจของประเทศไมเจรญกาวหนาดวยความมนคง

นอกจากนผลจากการพฒนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยยงมทงดานสรางสรรคและการทาลายโดยรเทาไมถงการณ กอเกด

ปญหาทยากจะแกไขตามมา วทยาศาสตรและเทคโนโลยจงเปรยบเสมอนดาบสองคมทตองเลอกใชอยางระมดระวง ดวยเหตนการเลอก

ศกษาเทคโนโลยพนบานเดนๆของไทยเพอพฒนาใหเปนเทคโนโลยเหมาะสมจะทาใหเราพงตนเองในดานเทคโนโลยมากขนและทาใหเกด

การพฒนาอยางยงยน



14


เทคโนโลยเดนในวถชวตไทยเทคโนโลยเดนในวถชวตไทยเทคโนโลยเดนในวถชวตไทยเทคโนโลยเดนในวถชวตไทย

เทคโนโลยของไทยสวนใหญสรางสรรคจากภมปญญาไทยทสบทอดประสบการณความรตงแตยคสงคมจารต เทคโนโลยเดนท

พอจะยกขนเปนตวอยาง มดงน

เรองท เรองท เรองท เรองท 5.3.15.3.15.3.15.3.1 เทคโนโลยการเกษตรเทคโนโลยการเกษตรเทคโนโลยการเกษตรเทคโนโลยการเกษตร

การเกษตรเปนพนฐานทางเศรษฐกจของไทยมาเนนนานจนถงปจจบน มการใชเทคโนโลยทสรางสรรคในทองถนซงสอดคลองกบ

สภาพภมประเทศและแรงงานทมอย เมอผลผลตทางการเกษตรกลายเปนสนคาดานอตสาหกรรมอาหาร และมความตองการในปรมาณท

สงขนจงนาเทคโนโลยกาวหนามาใช กอใหเกดทงผลดและผลเสยโดยรวม

เทคโนโลยการเกษตรทสาคญในสงคมไทย ไดแก เทคโนโลยการทานา เทคโนโลยการประมง

การทานาในยคสมยกอนเทคโนโลยเครองจกรกลอาศยความรภมปญญาไทยสรางสรรคเทคโนโลยทเหมาะสมจากพลงงาน

ธรรมชาตและคดคนเครองมอเครองใชตางๆเปนหลก

การตงถนฐานบรเวณใกลแหลงนา กอเกดความเขาใจในสภาพพนทและธรรมชาตของสตวนา คนไทยปรบประยกตใชเทคโนโลย

การประมงอยางหลากหลาย เชน การวางโปะ โพงพาง การใชลอบ ไซ ยอ การวางเบดเปนตน รจกปรบสภาพพนทเพอเปนแหลงอาศย

ของสตวนา

ภายหลงสงครามโลกครงท 2 เปนตนมา วทยาการตางๆกาวหนาอยางรวดเรวมากจนถงปจจบน การพฒนาการเกษตรแบบ

ยงยนพรอมกบการรกษาธรรมชาตดวยเทคโนโลยเหมาะสมเพอสรางความมนคงใหแกระบบนเวศน จะเปนแนวทางการพฒนาทยง

ประโยชนแกประเทศและสงคมโดยรวมได

เรองท เรองท เรองท เรองท 5.3.25.3.25.3.25.3.2 เทคโนโลยเภสชกรรมเทคโนโลยเภสชกรรมเทคโนโลยเภสชกรรมเทคโนโลยเภสชกรรม

โรคภยไขเจบ เปนปญหาทมนษยทกยคทกสมยตองเผชญ เภสชกรรมไทยนบเปนความรและการใชเทคโนโลยทเหมาะสมในการ

ดแลรกษาและบรรเทาโรค แมวาในชวงสมยหนงความรดานนจะชะงกการพฒนาไป แตปจจบนไดมการศกษาคนควาใหมบทพนฐานของ

เทคโนโลยเภสชกรรมทเปนวทยาศาสตรและนามาใชเปนตวเลอกหนงในการรกษาพยาบาล ความรดานเภสชกรรมในสงคมไทยเปนภม

ปญญาทสงสมและถายทอดสบตอกนมาเนนนาน พอสงเขปไดดงน

(1.) ความรและทฤษฎเภสชกรรมไทยความรและทฤษฎเภสชกรรมไทยความรและทฤษฎเภสชกรรมไทยความรและทฤษฎเภสชกรรมไทย เปนความรจากการสงเกตสรรพคณและเลอกใชสมนไพรปรงยา มหลกสาคญประกอบดวย

เภสชวตถ สรรพคณวตถ คณาเภสช และเภสชกรรม

(2.) ความรเกยวกบชนดและลกษณะสมนไพรความรเกยวกบชนดและลกษณะสมนไพรความรเกยวกบชนดและลกษณะสมนไพรความรเกยวกบชนดและลกษณะสมนไพร ทงจากพช สตว และแรธาต

(3.) ความรเกยวกบขนตอนการปรความรเกยวกบขนตอนการปรความรเกยวกบขนตอนการปรความรเกยวกบขนตอนการปรงยางยางยางยา เรมจากการเลอกยา ขนาดปรมาณ การแปรสภาพ การผสมยา และจดเกบเมอปรงแลวเสรจ

เมอการแพทยตะวนตกเขามามบทบาทในสงคมไทย การประยกตพฒนาภมปญญาไทยดานเภสชกรรมหยดชะงกไปในชวงเวลา

หนง การรกษาพยาบาลและการซอยาจากตางประเทศทาใหเราเสยเงนจานวนมากและตองพงพาตางชาต เพอแกปญหาดงกลาว ปจจบน

จงมการประยกตพฒนาประโยชนจากสมนไพรไทยทาใหภมปญญาทสงสมมามพลวตตอการใชประโยชน ในกระแสแหงการเปลยนแปลง

ทางวทยาการทดาเนนไปอยางรวดเรวในปจจบน

เรองท เรองท เรองท เรองท 5.3.35.3.35.3.35.3.3 เทคโนโลยชลประทานเทคโนโลยชลประทานเทคโนโลยชลประทานเทคโนโลยชลประทาน

ในบางพนทของประเทศไทยมสภาพภมประเทศไมเอออานวยตอการดารงชวตและกจกรรมการเกษตร การใชความรทาง

เทคโนโลยชลประทาน ทงในระดบทองถนโดยชมชนและการจดการโดยรฐแสดงใหเหนถงการพฒนาความรเกยวกบการจดการเรองนาใน

สงคมไทย คนไทยสามารถวางแผนจดระบบชลประทานในพนททมปญหาเรองนาโดยอาศยความรเกยวกบภมศาสตรและลกษณะการไหล

การระบายนา นบเปนเทคโนโลยในวถชวตไทยทโดดเดนมายาวนาน

ระบบชลประทานยคแรกของไทยระบบชลประทานยคแรกของไทยระบบชลประทานยคแรกของไทยระบบชลประทานยคแรกของไทย พบในบรเวณเมองโบราณหลายแหง มทงการทาแนวคนดนเพอกาหนดทศทางของนา การทา

เหมองฝายสาหรบเกบกกนา อาศยความรและเทคโนโลยชลประทานทสะทอนถงการสงสมภมปญญาไทย

ฝายฝายฝายฝาย หรอ เหมองฝายเหมองฝายเหมองฝายเหมองฝาย เปนการกอสรางทานบขวางลานาเพอกนนาใหมระดบสงพอทจะไหลเขาลาเหมองหรอคลองสงนาไปยงพนท

ทตองการ และใหนาทเหลอลนขามสนฝายตอไปในลานาเดมได

การจดการเหมองฝายยงเปนการวางระบบดแลการใชทรพยากรนารวมกนทงในชมชนและระหวางชมชนทอยบนเสนทางนา

เดยวกน ชาวบานจะเลอกผนาในทองถนทาหนาท “แกเหมอง” และ “แกฝาย” ดแลลาเหมองและฝายควบคมการจดสนปนนาและแกปญหา

กรณมขอพพาทเรองนา

เขอนระบายนาเขอนระบายนาเขอนระบายนาเขอนระบายนา เปนเทคโนโลยชลประทานสมยใหมทมลกษณะคงทนถาวรเกอบทงหมดลงทนจดการโดยรฐ



15

เรองท เรองท เรองท เรองท 5.3.45.3.45.3.45.3.4 เทคโนโลยการหลอโลหะเทคโนโลยการหลอโลหะเทคโนโลยการหลอโลหะเทคโนโลยการหลอโลหะ

การคนพบเครองมอโลหะทมอายกวาหาพนป สะทอนใหเหนถงความรและเทคโนโลยการหลอโลหะ ทงการคนพบแหลงแร การ

ถลงแร ความรในการใชอณหภมทสงในการหลอมและการนามาผลตเครองมอเครองใชตางๆ คนไทยไดพฒนาความรดานน สรางสรรคเปน

งานโลหะขนาดใหญจนเปนภมปญญาเดนของไทย

มนษยในดนแดนประเทศไทยปจจบนไดพฒนาการใชเครองมอจากยคหนถงยคโลหะมาเปนลาดบ การทาเครองมอโลหะนบเปนการ

พฒนากาวสาคญ โดยเรมจากการใชทองแดงทตอเนองมาเปนการใชโลหะผสมระหวางทองแดงกบดบก คอ สารด แลวรจกใชเหลก รจกคดคน

สงประดษฐทชวยใหเกดการพฒนาทางเทคโนโลยและสรางสรรคกจกรรมตางๆทงดานเศรษฐกจ วฒนธรรม ศลปกรรม ศาสนา เปนตน

เทคโนโลยดานหลอโลหะทโดดเดนของไทย คอ การหลอประตมากรรมโลหะ ทนบเปนการพฒนาเทคโนโลยโลหะวทยาในระดบ

สงดวยภมปญญาในทองถน เมอมาถงสมยสโขทยจงปรากฏงานหลอโลหะเปนพระพทธรปขนาดใหญจดเปนยคทองของการหลอประตมากรรม

ความรในการหลอโลหะเปนประตมากรรมในปจจบนไดมการปรบประยกตความรเทคโนโลยสมยใหมเขาดวยกนอยางกลมกลน

เทคโนโลยการหลอโลหะจงเปนภมปญญาไทยทไดสบทอดใหเหนประจกษและเปนทยอมรบทวกนมาจนถงทกวนน

สรปสรปสรปสรป เทคโนโลยเปนสงสาคญและมความหมายตอการดารงชวตของมนษยชาตทกกลมสงคม นบตงแตกาวแรกทมนษยไดเรยนรจาก

การสงเกตปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดขนซาๆจนนาไปสความเขาใจ และสามารถสรางขนเปนองคความรพนฐานจากนนจงนาไปเปน

วธปฏบตและประยกตใชประโยชนเพอความเปนอยทสขสบายและปลอดภยมากขน ความรทางวทยาศาสตรทาใหเกดการสรางสรรค

เทคโนโลยสมยใหม กอใหเกดความสะดวกสบายและปรบเปลยนธรรมชาตไดมากขน ทงนแลว เทคโนโลยกเชนเดยวกบสรรพสงในโลกเมอ

ใชอยางเหมาะสมรอบคอบ กจะกอเกดคณ หากใชในดลทไมดกจะกอเกดโทษได


ความเชอและศความเชอและศความเชอและศความเชอและศาสนากบสงคมาสนากบสงคมาสนากบสงคมาสนากบสงคมไทยไทยไทยไทย

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ตอนท ตอนท ตอนท ตอนท 6.16.16.16.1

ขอพนจเบองตนเรองความเชอและศาสนาขอพนจเบองตนเรองความเชอและศาสนาขอพนจเบองตนเรองความเชอและศาสนาขอพนจเบองตนเรองความเชอและศาสนา

เรองท เรองท เรองท เรองท 6.1.16.1.16.1.16.1.1 ความเชอและศาสนาในแงวฒนธรรมความเชอและศาสนาในแงวฒนธรรมความเชอและศาสนาในแงวฒนธรรมความเชอและศาสนาในแงวฒนธรรม

ความเชอเปนสงทมนษยสรางสรรคขน เมอกอตวเปนระบบกมกเรยกวาศาสนา ความเชอและศาสนาเชอมโยงสถาบนทางการ

ปกครอง เศรษฐกจและสงคม ความเชอและศาสนาจงเปนสถาบนหลกทางวฒนธรรมความเจรญของสงคม

เรองท เรองท เรองท เรองท 6.1.26.1.26.1.26.1.2 ความเชอ ศาสนา ลทธ ปรชญาความเชอ ศาสนา ลทธ ปรชญาความเชอ ศาสนา ลทธ ปรชญาความเชอ ศาสนา ลทธ ปรชญา

(1.) ความเชอความเชอความเชอความเชอ หมายถง การไววางใจกน การเชอถอ การนบถอ

(2.) ศาสนาศาสนาศาสนาศาสนา แปลตามศพทวา คาสอนการสอนนบเปนระบบความเชออยางหนง

(3.) ลทธลทธลทธลทธ หมายถง สงทรบมานบถอ

(4.) ปรชญาปรชญาปรชญาปรชญา หมายถง หลกแหงความรและความจรง

เรองท เรองท เรองท เรองท 6.1.36.1.36.1.36.1.3 ทฤษฎเกยวแกกาเนดศาสนาทฤษฎเกยวแกกาเนดศาสนาทฤษฎเกยวแกกาเนดศาสนาทฤษฎเกยวแกกาเนดศาสนา

ทฤษฎเรองกาเนดศาสนามมากมายพอสรปไดวา เปนธรรมชาตของมนษย พวกหนงวา เกดเพราะความกลวทาใหมนษยคดเรอง

สงศกดสทธเรองพระผเปนเจา อกพวกหนงไมคอยใสใจเรองกาเนดศาสนา แตดบทบาทของศาสนาในสงคมเปนเรองสาคญ

เรองท เรองท เรองท เรองท 6.1.46.1.46.1.46.1.4 ระบบสาคญตางๆของศาสนาระบบสาคญตางๆของศาสนาระบบสาคญตางๆของศาสนาระบบสาคญตางๆของศาสนา

ระบบความเชอของศาสนานมระบบยอย เชน เรองปรมปราคต เรองจกรวาลวทยา ระบบจรยธรรมศลธรรม ระบบเรองการ

บรรลจดมงหมายสงสด ระบบพธกรรมและระบบความคดปรชญา ระบบตางๆเหลานเมอซบซอนขนตองมการบนทกเปนคมภร มการศกษา

จงตองมผเชยวชาญสบทอดเปนครสอนศาสนา หรอนกบวชแบบตางๆเพอศกษา สงสอนและประกอบพธกรรม



16

เรองท เรองท เรองท เรองท 6.1.56.1.56.1.56.1.5 ศาสนากบสงคมศาสนากบสงคมศาสนากบสงคมศาสนากบสงคม

โดยเหตทศาสนาเปนเรองของพฤตกรรม ความเชอ ความคด ความเหนของมนษยในสงคม การศกษาศาสนาจงทาใหเขาใจ

พฤตกรรมของสงคมและการเปลยนแปลงในสงคมได ศาสนาเกดในสงคมและกากบพฤตกรรมสงคมในแนวเดยวกนตงแตครอบครว ชมชน

ไปถงระดบประเทศ ศาสนาเกยวของกบการเมองการปกครอง การควบคมคนผานทางความเชอ ความขดแยงในทางความเชอของศาสนา

และความเชอทตางกนมกกอเกดการปะทะกน บางครงลกลามเปนสงครามได

เมอศาสนาสาคญเชนนจงเกดการศกษาเรองราวของศาสนาอยางเปนระบบระเบยบทางวชาการ เรยกวา ศาสนศกษาศาสนศกษาศาสนศกษาศาสนศกษา ศกษา

ศาสนาตงแตเรองคาสอน ศลธรรม จรยธรรม โลกทศน จกรวาลวทยา ปรชญา พธกรรม รวมไปถงสวนทเปนประวต พฒนาการและ

ความสมพนธกบระบบอนๆในสงคม

ตอนท ตอนท ตอนท ตอนท 6.2 6.2 6.2 6.2

ลกษณะและความเชอในสงคมไทยลกษณะและความเชอในสงคมไทยลกษณะและความเชอในสงคมไทยลกษณะและความเชอในสงคมไทย

เรองท เรองท เรองท เรองท 6.2.16.2.16.2.16.2.1 ความเชอดงเดมความเชอดงเดมความเชอดงเดมความเชอดงเดม

ความเชอดงเดมของไทยเชอเรองผสางเชอเรองผสางเชอเรองผสางเชอเรองผสางเทวดาเทวดาเทวดาเทวดาเปนความเชอทวไปทพบในแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใตแทรกซมอยในเรองตางๆ เชน

ประเพณการเกด การตาย การดาเนนชวต การศกสงคราม เชอกนวาหากปรนนบตบชาผสางเทวดาถกตองจะมอานาจปองกนภยและ

บนดาลในทากจกรรมในสาเรจดงปรารถนา

ความเชอเกยวกบผหรอสงศกดสทธมอทธพลตอสงคมและวฒนธรรมตลอดจนวถชวตเปนสวนหนงในการกาหนดความสงบ

เรยบรอยของสงคม เมอบญญตกฎหมายการทาผดกเรยกวาผดผ กระบวนการทางกฎหมายสมยกอน มเรองการดานาลยเพลง พสจนความ

จรงความเทจซงมาจากแนวคดเรองผสางเทวดาเปนสาคญ

นอกจากนคนไทยยงมคตเรองขวญ การนบถอผบรรพบรษการนบถอผบรรพบรษการนบถอผบรรพบรษการนบถอผบรรพบรษ ความเชอเรองขาวความเชอเรองขาวความเชอเรองขาวความเชอเรองขาวบนพนฐานวฒนธรรมการเกษตร รวมทงความเชอความเชอความเชอความเชอ

เรองโลกจกรวาลและกาเนดคนเรองโลกจกรวาลและกาเนดคนเรองโลกจกรวาลและกาเนดคนเรองโลกจกรวาลและกาเนดคน----สตวสตวสตวสตวดวย

เรองท เรองท เรองท เรองท 6.2.26.2.26.2.26.2.2 ศาสนาทมาจากอนเดยและศาสนาอนๆศาสนาทมาจากอนเดยและศาสนาอนๆศาสนาทมาจากอนเดยและศาสนาอนๆศาสนาทมาจากอนเดยและศาสนาอนๆ

- ศาสนาทมาจากอนเดยศาสนาทมาจากอนเดยศาสนาทมาจากอนเดยศาสนาทมาจากอนเดย เมอเขาสยคการนบถอศาสนา เรมแรกคงจะเปนการตดตอทางการคากบทางอนเดยททาใหคนไทย

ไดรบศาสนาพราหมณ พทธศาสนามาเปนสวนหนงของชวตและแทรกซมอยในทกระบบสงคม เนองจากทงศาสนาพราหมณและศาสนาพทธ

เขากนไดกบความเชอดงเดมและเอออานวยตอการประกอบกจกรรม ทงในกลมชนชนสงและสามญชน

- ศาสนาอนๆศาสนาอนๆศาสนาอนๆศาสนาอนๆทเขามาในดนแดนประเทศไทย ทมศาสนกมากอกศาสนาหนง คอ

(1.) ศาสนาอสลาม ซงมหลกปฏบตโดยรวมของสงคมเทาเทยมกน จงทาใหศาสนกของศาสนานรวมตวกนเปนระบบระเบยบ

(2.) ครสตศาสนา เปนศาสนาสาคญทเขามาในประเทศไทยตงแตสมยอยธยา มนกายโรมยคาทอลกเขามากอนตอมามกลมโปร

แตสเตนทหรอครสเตยน

ทงสองกลมพยายามเผยแพรศาสนาพรอมๆกบนาความรทางวทยาการตางๆ เชน การพมพ การแพทย การศกษามาสสงคมไทย

ปจจบนมครสตศาสนาแบบตางๆเขามาในประเทศไทยมากขน

(3.) ศาสนาจากอนเดยทเปนกระแสใหม เชน ศาสนาสกข มาพรอมกบพอคาชาวอนเดยรนหลง

(4.) แขนงหรอสาขาความคดของศาสนาพราหมณ หรอเรยกกวาศาสนาฮนด เขามาเผยแพรอยดวย

เรองท เรองท เรองท เรองท 6.2.36.2.36.2.36.2.3 ลกษณะการนบถอศาสนาในสงคมไทยลกษณะการนบถอศาสนาในสงคมไทยลกษณะการนบถอศาสนาในสงคมไทยลกษณะการนบถอศาสนาในสงคมไทย

สงคมทมหลายศาสนาอาจเกดความขดแยงกนแตลกษณะการนบถอศาสนาในสงคมไทยถอศาสนาวาเปนเครองยดเหนยวใจใหทา

ความด มกเลอกนบถอเพอใชใหตองตามจดประสงคเปนสาคญมความยดหยนทางความเชอ คนไทยจงยอมรบความเชอหรอศาสนาอนๆได

มากเรยกวา มขนตธรรมทางศาสนา

เรองท เรองท เรองท เรองท 6.2.46.2.46.2.46.2.4 สงคมไทยในฐานะเปนสงคมพทธศาสนาสงคมไทยในฐานะเปนสงคมพทธศาสนาสงคมไทยในฐานะเปนสงคมพทธศาสนาสงคมไทยในฐานะเปนสงคมพทธศาสนา

สงคมไทยเปนสงคมพทธศาสนา พทธศาสนาเปนศาสนาหลกทคนไทยยอมรบนบถอซงอาจจะแตกตางกนเชน บางกลมยดมนใน

หลกคาสอน บางกลมยดถอเปนทพงพงทางจตใจและทางวตถ แตบางพวกกอาศยเปนชองทางทามาหากนเทานน พทธศาสนาแบบไทยม

ลกษณะอาการทางการนบถอศาสนาทไมไดยดมนในศาสนาเพยงอยางเดยว หากแตยงแฝงความเชอดงเดมหรอพทธศาสนาอาจเขาไปปรบ

ความคด หรอความคดนนๆปรบเขาหาหลกการทางพทธศาสนากได



17

แนวคดสาคญในพทธศาสนาแบบไทยคอ เรองการเวยนวายตายเกด และเรองกรรม นอกจากนยงมเรองบาปบญคณโทษ เรอง

บารม และเรองการอทศสวนบญกศล

ความเชอและศาสนาสนองความตองการพนฐานของคนในสงคมแบบอนๆ ดงนคอ

(1.) เปนระบบประกนภยเปนระบบประกนภยเปนระบบประกนภยเปนระบบประกนภย ทงโลกนและโลกหนาเมอตองเผชญกบปญหาหรอความไมแนนอนกมกจะยดสงทคดวา “ศกดสทธ” เพอ

ขอความชวยเหลออยางไมจากด

(2.) เปนระบบการสงสมเปนระบบการสงสมเปนระบบการสงสมเปนระบบการสงสม เปนการทาบญสงสมทงเพอผลในภายภาคหนาและทไมหวงผล

(3....) เปนระบบการสงหรอการนาบญกศลไปสผอนหรอภพอนๆเปนระบบการสงหรอการนาบญกศลไปสผอนหรอภพอนๆเปนระบบการสงหรอการนาบญกศลไปสผอนหรอภพอนๆเปนระบบการสงหรอการนาบญกศลไปสผอนหรอภพอนๆเปรยบไดกบไปรษณย กคอ การทาบญเกบไวใชชาตหนาหรออทศให

ผลวงลบ นอกจากนยงเชอวาการอทศอาหาร ขาวของถวายพระภกษ สรางศาสนสถาน ผทลวงลบไปแลวจะไดรบสงนน หรอไมกเกบไวสาหรบ

ตนเองกไดเชนกน

วดจงเปนแหลงเชอมโยงทางจตใจนอกเหนอจากหนาทในสงคม หนาทสาคญทสดคอเปนหนาทสาคญทสดคอเปนหนาทสาคญทสดคอเปนหนาทสาคญทสดคอเปนโรงเรยนสอนวชาหนงสอโรงเรยนสอนวชาหนงสอโรงเรยนสอนวชาหนงสอโรงเรยนสอนวชาหนงสอ เปนเปนเปนเปนการศกษาการศกษาการศกษาการศกษา

ขนพนฐานขนพนฐานขนพนฐานขนพนฐานไปจนถงวชาชนสง ไดแก วชาคาถาอาคม การกอสราง การชาง งานศลปะ วดยงทาหนาทเปนโรงพยาบาล สถานสงเคราะห

โรงพยาบาลโรคจต และโรงเลยงคนชราและเดกกาพราดวย


ความเชอและศาสนาในวฒนธรรมไทยแขนงตความเชอและศาสนาในวฒนธรรมไทยแขนงตความเชอและศาสนาในวฒนธรรมไทยแขนงตความเชอและศาสนาในวฒนธรรมไทยแขนงตางๆางๆางๆางๆ

เรองท เรองท เรองท เรองท 6.3.16.3.16.3.16.3.1 การปกครองและกฎหมายการปกครองและกฎหมายการปกครองและกฎหมายการปกครองและกฎหมาย

ตามความคดดงเดมดานการปกครองการปกครองการปกครองการปกครองของไทย พระเจาแผนดนทรงเปนศนยกลางของอานาจทงทางโลกและทางธรรม จงมศพท

เรยก เชน พระเจาแผนดน เจาชวต พระมหากษตรย พระเจาอยหว ในหลวง พอเมอง พอขน ขนหลวง ตามคตพราหมณยกยองพระเจา

แผนดนเปนเทพเจา ตามคตพทธศาสนาทรงเปนผบาเพญบารมเพอบรรลโพธญาณ ทรงเปนบคคลทเปนแบบอยางทางศลธรรม เปน “ธรรม

ราชา” ผปกครองโดยธรรมเพอความผาสกโดยรวม

ในดานกฎหมายกฎหมายกฎหมายกฎหมาย กอนยคสมยใหมไดใชหลกธรรมทางดานศาสนาในการกาหนดบทบญญตหรอการพจารณาพพากษาคดความ

เรองท เรองท เรองท เรองท 6.3.26.3.26.3.26.3.2 การศกษาการศกษาการศกษาการศกษา

ในสมยจารตนนวดมความสาคญเปนศนยกลางการศกษา เปนโรงเรยนสอนวชาการตางๆ แมวาปจจบนการศกษาไดแยกจากวด

แตวดกยงมสวนสรางประโยชนแกชมชนเชนกน

เรองท เรองท เรองท เรองท 6.3.36.3.36.3.36.3.3 ภาษา ภาษา ภาษา ภาษา วรรณคด และศลปะแขนงตางๆวรรณคด และศลปะแขนงตางๆวรรณคด และศลปะแขนงตางๆวรรณคด และศลปะแขนงตางๆ

เมอสงคมไทยรบนบถอพทธศาสนา ศาสนาพราหมณ เรากรบวชาความรและคาศพทภาษาบาล-สนสกฤตเขามาในภาษาไทยภาษาไทยภาษาไทยภาษาไทยดวย

ทาใหเรามคาศพทใชมากขน นอกจากนยงมอทธพลตอดานวรรณคดวรรณคดวรรณคดวรรณคด เรองราวทแตงเปนวรรณคดไทยสวนใหญ มาจากพทธศาสนา ศาสนา

พราหมณ เชน รามเกยรต ชาดกตางๆ รวมทงคตความเชอทปรากฏในวรรณคดกแสดงแนวคดในศาสนาดวยเชนกน ความเชอและศาสนา

ยงกอเกดศลปะแขนงตางๆ ทงประตมากรรม จตรกรรม นาฏศลป ดนตร


สภาพความคดสภาพความคดสภาพความคดสภาพความคดความเชความเชความเชความเชอและอและอและอและศาสนาในปจจบนศาสนาในปจจบนศาสนาในปจจบนศาสนาในปจจบน

เรองท เรองท เรองท เรองท 6.4.16.4.16.4.16.4.1 ศาสนากบการเมองการปกครองศาสนากบการเมองการปกครองศาสนากบการเมองการปกครองศาสนากบการเมองการปกครอง

ความเชอดงเดม ศาสนาพราหมณและศาสนาพทธมอทธพลตอการเมองการปกครองผสมผสานกนเปนวฒนธรรมไทยจงไมมเหต

ขดแยงทางการเมองการปกครอง แตเมอมแนวคดใหมทแสดงความเชอของตนใหออกมาเปนเอกลกษณทางวฒนธรรมทาใหเกดการใช

วฒนธรรมเหลานนเพอผลประโยชนทางการเมองกอเกดความแตกแยกในสงคม จงมกลมทออกมาตอตานกระแสเหลานนทาใหปญหา

ซบซอนยงขนไปจนถงการไมยอมรบการปกครองจากศาสนกตางชาต เรองศาสนากบการปกครองจงเปนเรองละเอยดออนอยางยง

เรองท เรองท เรองท เรองท 6.4.26.4.26.4.26.4.2 ศาสนากบความคดเรองมนษยธรรมศาสนากบความคดเรองมนษยธรรมศาสนากบความคดเรองมนษยธรรมศาสนากบความคดเรองมนษยธรรม

ศาสนาเกยวเนองกบความคดเรองมนษยธรรม ในขณะทสงคมไทยยคปจจบนกาลงเปลยนจากสงคมเกษตรกรรมเปนสงคม

อตสาหกรรมเกดปญหาสงคมเมองใหญตามมา ศาสนาซงเดมกมสวนชวยผดงมนษยธรรมในสงคมอยแลวแตอาจไมเปนระบบหรออาจเปน

ระบบทไมเขากบปญหา ตองพยายามปรบตวและมองปญหาใหถกตอง เพราะศาสนามศกยภาพทจะทางานดานนไดอยางด



18

เรองท เรองท เรองท เรองท 6.4.36.4.36.4.36.4.3 พทธศาสนาในปจจบนพทธศาสนาในปจจบนพทธศาสนาในปจจบนพทธศาสนาในปจจบน

สภาพการณของสงคมทเปลยนแปลงไป วดไมไดเปนศนยกลางของสงคมโดยเฉพาะเมองใหญ พทธศาสนาถกมองวาไมสนองตอบ

ตอสงคม พระภกษประพฤตยอหยอนจงดเหมอนวาพทธศาสนามหนาทหลกทางพธกรรมเทานน สถานการณเหลานทาใหเกดความพยายาม

ปรบปรงพทธศาสนาในหลายดาน

เรองท เรองท เรองท เรองท 6.4.46.4.46.4.46.4.4 ศาสนาใหมในสงคมไทยศาสนาใหมในสงคมไทยศาสนาใหมในสงคมไทยศาสนาใหมในสงคมไทย

ความเปลยนแปลงทางสงคมทาใหคนเสาะแสวงหาทพงใหมๆ เกดเปนความเชอศาสนาแนวใหมในศาสนาเดมหรอเกดศาสนาใหม

โดยมากเกยวแกการรกษาโรคราย แตบางครงแนวคดใหมนกเปนการกอใหคนลมหลงได อยางไรกตามคราวใดทเกดปญหาในสงคมพทธ

ศาสนากเปนแหลงพงพงทคนมงเสาะแสวงหาจากหลกธรรมอย แสดงวาพทธศาสนายงเปนกลจกรสาคญในสงคมไทย


พฒนาการพฒนาการพฒนาการพฒนาการสงคมสงคมสงคมสงคมไทยไทยไทยไทย

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


ความรทวไปเรองภาษาความรทวไปเรองภาษาความรทวไปเรองภาษาความรทวไปเรองภาษา

เรองท เรองท เรองท เรองท 7.1.17.1.17.1.17.1.1 ความหมายของคาวา ภาษา ความหมายของคาวา ภาษา ความหมายของคาวา ภาษา ความหมายของคาวา ภาษา

ภาษา คอ ระบบการสอสารอยางมความหมายของมนษย เปนระบบการสอสารทประกอบดวยระบบเสยง

(1.) เมอนาเสยงเสยงเสยงเสยงตางๆมารวมกน ออกเสยงแตละครงเรยกวา พยางคพยางคพยางคพยางค

(2.) พยางคทมความหมายกเปนคาคาคาคา

(3.) การสรางคาตามเสยงตามลกษณะโครงสรางของคา เราเรยกวาระบบคาระบบคาระบบคาระบบคา

(4.) เมอนาคามาเรยงกนกจะเปนกลมคากลมคากลมคากลมคา เปนประโยคประโยคประโยคประโยค สามารถรอยเรยงเปนขอความตอเนอง

ภาษาเราอาจจะสอสารไดดวยเสยงพดและเขยน ความหมายดงเดมของภาษานนแปลวาการพด ดงนนเรองของเสยงจงเปนเรอง

สาคญเบองตนในภาษา

มนษยตางจากสตวมากทสดเพราะมนษยมภาษา จงเกดมวทยาการ มวฒนธรรมและความเจรญกาวหนาดานตางๆได

เรองท เรองท เรองท เรองท 7.1.27.1.27.1.27.1.2 ความสาคญของภาษาความสาคญของภาษาความสาคญของภาษาความสาคญของภาษา

ภาษานนมความสาคญในวถชวตของมนษยเปนอยางยง เพราะเหตวามนษยใชภาษาในการสงสมความคดและความร ไดบนทกไว

และถายทอดเผยแพรใหคนอนเขาใจไดดวย ดงนนภาษาจงเปนปจจยหนงททาใหสงคมและวฒนธรรมเจรญกาวหนา ภาษามความสาคญใน

แงประวตของวฒนธรรม อารยธรรมของมนษยชาตเพราะหากไมมภาษากไมมสงทเรยกวาประวต สงคมใดกตามทมภาษาเปนของตนเอง

สงคมนนยอมเปนสงคมทเจรญดวยวฒนธรรม ดงเชนสงคมไทยไดมอกษรไทย บนทกถอยความไวเปนหลกฐานมาตงแตพ.ศ.1826

เรองท เรองท เรองท เรองท 7.1.37.1.37.1.37.1.3 การศกษาภาษการศกษาภาษการศกษาภาษการศกษาภาษาในแนวตางๆาในแนวตางๆาในแนวตางๆาในแนวตางๆ

เนองจากภาษามความสาคญ มนษยจงตองศกษาภาษาเพอใหใชไดอยางเหมาะสมและใชประโยชนในการศกษาคนควาอารย

ธรรมของมนษยไดดวย นอกจากนยงมการเรยนรกฎเกณฑของภาษาเพอใหใชไดถกตอง


ขอพนจเกยวแกภาษาไทยขอพนจเกยวแกภาษาไทยขอพนจเกยวแกภาษาไทยขอพนจเกยวแกภาษาไทย

เรองท 7.2.1เรองท 7.2.1เรองท 7.2.1เรองท 7.2.1 ลกษณะสาคญของภาษาไทยลกษณะสาคญของภาษาไทยลกษณะสาคญของภาษาไทยลกษณะสาคญของภาษาไทย

(1.) ระบบเสยง ไดแก เสยงสระ-เสยงแท เสยงพยญชนะ-เสยงแปร เสยงวรรณยกต-เสยงดนตร

(2.) ระบบคา และวากยะสมพนธ หรอการเรยงประโยค

เรองท เรองท เรองท เรองท 7.2.27.2.27.2.27.2.2 ภาภาภาภาษาษาษาษาไทยในแงมมตางๆไทยในแงมมตางๆไทยในแงมมตางๆไทยในแงมมตางๆ

(1.) ภาษากลาง ภาษาราชการ ภาษากลาง ภาษาราชการ ภาษากลาง ภาษาราชการ ภาษากลาง ภาษาราชการ และภาษามาตรฐานและภาษามาตรฐานและภาษามาตรฐานและภาษามาตรฐาน ภาษาไทยนน มภาษาทเปน ภาษามาตรฐานหรอจะเรยกวาภาษากลาง

ภาษาทใชในราชการกได ภาษากลางภาษากลางภาษากลางภาษากลาง หมายถง ภาษาทสอสารเขาใจกนไดหมดทงประเทศ ภาษาไทยเปนภาษากลาง ของประเทศ



19

ภาษากลางนเปนภาษาทใชในการปกครอง ดงนนเอกสารทเปนหลกฐาน กฎหมายตางๆ รวมทงภาษาทใชในสอสารมวลชน

ทงหลายกใชภาษากลางนทงสน จงเรยกไดวาเปนภาษาราชการ

ภาษาราชการภาษาราชการภาษาราชการภาษาราชการ จาเปนตองมมาตรฐาน มเกณฑกากบเพอไมใหภาษานนเปลยนเรวเกนไป ดงนน จงมการบญญตศพทเพอการใช

ภาษาใหถกตองและเรยกภาษานวาภาษามาตรภาษามาตรภาษามาตรภาษามาตรฐานฐานฐานฐาน และหากภาษามาตรฐานผดเพยนไปโดยใชเหต กจะกลาวกนวานนคอภาษาวบต

(2.) ภาษากลางและภาษาถนภาษากลางและภาษาถนภาษากลางและภาษาถนภาษากลางและภาษาถน แททจรงภาษากลางกเปนภาษาถนหนงซงเปลยนเรวมากกวาภาษาถนอนๆ ภาษาถนอนๆจะรกษา

คาและสานวนเดมไวไดมากกวา ดงนนภาษาถนจงใชศกษาขอมลศกษาวรรณคดศกษาภาษาเชงประวตไดดวย

(3.) ภาษากบการเมองและการศกษาภาษากบการเมองและการศกษาภาษากบการเมองและการศกษาภาษากบการเมองและการศกษา ภาษาของภาษาไทยนนไมสจะมปญหา เราสามารถใชภาษากลางและภาษาถนไปดวยกนได

โดยทไมมปญหา

ตอนทตอนทตอนทตอนท 7.37.37.37.3

ภาษากบสงคมภาษากบสงคมภาษากบสงคมภาษากบสงคม

เรองท 7.3.1เรองท 7.3.1เรองท 7.3.1เรองท 7.3.1 สงคมภาษาสงคมภาษาสงคมภาษาสงคมภาษา

เราจะพบวาสงคมมนษยดารงอยไดเปนปกแผนมนคงเพราะมภาษาใชรวมกน ภาษาเปนเครองเชอมโยงใหเขาใจความคด

ความรสกสะทอนใหเหนถงวฒนธรรมของกลมชนในสงคมเดยวกน

ภาษานอกจากจะมความสาคญในตวเองในฐานะเปนสอเนอหาสาระความคดวทยาการของมนษยแลวยงมความสาคญในการ

สรางสรรคความสนทรยะความงามอนเกดจากถอยคาในภาษา ซงเราเรยกสงนนวาวรรณคด วรรณคด วรรณคด วรรณคด

สงคมมนษยเปนสงคมภาษาสงคมมนษยเปนสงคมภาษาสงคมมนษยเปนสงคมภาษาสงคมมนษยเปนสงคมภาษา ภาษาทมอยในสวนตางๆของสงคมมประเดนทเหมอนกนจงรวมกนเปนสงคมใหญ แตในขณะเดยวกน

ภาษากรกษาความตางความตางความตางความตางของกลมหรอระดบของสงคมไวดวย เรยกไดวาเปนภาษาสงคมภาษาสงคมภาษาสงคมภาษาสงคม

เรองท 7.3.2เรองท 7.3.2เรองท 7.3.2เรองท 7.3.2 ภาษาสงคมภาษาสงคมภาษาสงคมภาษาสงคม

ขณะเดยวกนภาษาสงคมภาษาสงคมภาษาสงคมภาษาสงคมนนสงคมหนงๆ ม “ภาษา”ทมลกษณะเฉพาะของตนเอง ภาษาทแตละคนใชกอาจจะตางกนตามอาชพ

ตามทองถน ตามกลม ตามสงคม ตามความร ตามวย ตามเพศหรอการศกษา

เรองท 7.3.3เรองท 7.3.3เรองท 7.3.3เรองท 7.3.3 ภาษาศาสตรสงคมภาษาศาสตรสงคมภาษาศาสตรสงคมภาษาศาสตรสงคม

การศกษาภาษาศาสตรสงคมภาษาศาสตรสงคมภาษาศาสตรสงคมภาษาศาสตรสงคม คอการศกษาภาษาในฐานะเปนสวนหนงของสงคม รวมไปถงพฤตกรรมทแสดงออกทางภาษา

พฤตกรรมทมตอภาษาและผใชภาษาดวย แบงไดเปน 2 แบบดวยกน คอ

(1.) ภาษาศาสตรสงคมแนวบรรยายภาษาศาสตรสงคมแนวบรรยายภาษาศาสตรสงคมแนวบรรยายภาษาศาสตรสงคมแนวบรรยาย เปนการศกษาเพอหาขอสรปวา ภาษาในชมชนภาษาพดหรอเขยนกนอยางไร? คนในชมชน

นนมพฤตกรรมตอภาษาอยางไร?

(2.) ภาษาศาสตรสงคมเชงพลวตภาษาศาสตรสงคมเชงพลวตภาษาศาสตรสงคมเชงพลวตภาษาศาสตรสงคมเชงพลวต เปนการศกษาถงเหตผลของความแตกตางและการเปลยนแปลงของพฤตกรรมของภาษาใน

สงคมหนงในสถานการณทแตกตางกน

ตวอยางทเหนไดชด คอ บางอยางในภาษายงคงอยไมเปลยนแปลง แมสงคมจะเปลยนไป เชน เราอาจจะมคาวาตกฟาก ทงๆท

ปจจบนไมมฟาก แลว เรามคาวาเกบเบยใสใตถนราน ทงๆทปจจบนไมมใชเบย แลว


ภาษาไทยในสงคมไทยภาษาไทยในสงคมไทยภาษาไทยในสงคมไทยภาษาไทยในสงคมไทย

เรองท 7.4.1เรองท 7.4.1เรองท 7.4.1เรองท 7.4.1 ระดบภาษาระดบภาษาระดบภาษาระดบภาษา

ระดบภาษาระดบภาษาระดบภาษาระดบภาษาคอการใชภาษาแสดงฐานะของบคคลและฐานะความสมพนธกนในสงคม สงทแสดงระดบภาษาทชดทสดไดแก ราชาศพทราชาศพทราชาศพทราชาศพท

เรองท 7.4.2เรองท 7.4.2เรองท 7.4.2เรองท 7.4.2 ภาษาเฉพาะกลมภาษาเฉพาะกลมภาษาเฉพาะกลมภาษาเฉพาะกลม

ภาษาเฉพาะอาชพ ภาษาทใชเฉพาะกจ เชน อาจจะเรยกวาภาษาหนงสอพมพ ภาษาโฆษณาหรอภาษาทใชในทางวชาการตางๆ

เรองท 7.4.3เรองท 7.4.3เรองท 7.4.3เรองท 7.4.3 การเปลยนแปลงของภาษาการเปลยนแปลงของภาษาการเปลยนแปลงของภาษาการเปลยนแปลงของภาษา

ภาษาเปนสงทมชวตมการเปลยนแปลงของภาษาไปตามลกษณะสงคม คานยม

เมอสงคมเปลยนภาษากจะเปลยนตาม ดงเชนเราจะพบวา เดมคนไทยมสงคมเกษตรกรรมแตเปลยนเปนสงคมอตสาหกรรมใน

ปจจบนซงทาใหเกดสงคมเมอง สงคมชนบท ภาษากเปลยนแปลงไปมากเชนกน ตวอยาง



20

ภาษาเฉพาะ สงคมเกษตรกรรม สงคมอตสาหกรรม

สงคมเกษตรกรรมสงคมเกษตรกรรมสงคมเกษตรกรรมสงคมเกษตรกรรม

สานวนเกยวกบนา นา นา นา - นาทา - นาใจ - นาเสยง - นาคา - นาใสใจจรง

สานวนเกยวกบ การเกษตรการเกษตรการเกษตรการเกษตร - ทานาบนหลง - ไพรขาวตงทอง - ตปลาหนาไซ

สงคมอตสาหกรรมสงคมอตสาหกรรมสงคมอตสาหกรรมสงคมอตสาหกรรม

- แรงงาน - คนงาน - ทางานเปนกะ - ทาโอท - กรรมกร - กรรมาชพ - ชางฝมอ - ขดรด

ภาษาเฉพาะ สงคมชนบท สงคมเมอง

สงคมชนบทสงคมชนบทสงคมชนบทสงคมชนบท

- กระทอม - กระตอบ - เรอนแพ - ยงฉาง - ไปนาไปไร - ไปจายตลาด - หนานา - ไปวดไปวา

สงคมเมองสงคมเมองสงคมเมองสงคมเมอง

- ตกระฟา - ทาวเฮาส - คอนโด - ซปเปอรมารเกต - ชอปปงเซนเตอร - รถตด - ชวโมงเรงรบ - ปลกมอบ - แจกคปอง

ภาษานนกจะเปลยนไป บางคากยงเหลออยบางคากเลกใชไปแลว เชน ภาษาทเกยวกบเวลา ปจจบนกยงเหลอคาวา ทม กบ โมง

ทมเดมมาจากเสยงกลอง โมงมาจากเสยงฆองทบอกเวลา

ปจจยททาใหภาษาเปลยน กมหลายอยางหลายประการดวยกน เปนตนวา การอพยพของแรงงานจากชนบทเขาสเมองหลวง ก

เปนสวนหนงทอาจทาใหสาเนยงกรงเทพเปลยนไป เดมภาษาตางประเทศทเขามาในภาษาไทย ภาษาทสาคญ ไดแก ภาบาล-สนสกฤต

ภาษาเขมร และคายมจากคาภาษาจนโบราณ แตในสมยใหมนภาษาทเขามามาก คอ ภาษาองกฤษ

เรอง 7.4.4 เรอง 7.4.4 เรอง 7.4.4 เรอง 7.4.4 การอานออกเขยนไดการอานออกเขยนไดการอานออกเขยนไดการอานออกเขยนได

การอานออกเขยนไดทาใหสงคมเจรญไดเรว มนคง และเจรญไดในวงกวาง เพราะการถายทอดความคดความอานวทยาการ

สามารถทาไดเรว กระจายไดสะดวก มหลกฐานอางอง คนควาได

เรองท 7.4.5เรองท 7.4.5เรองท 7.4.5เรองท 7.4.5 ภาษาวบต ภาษาวบต ภาษาวบต ภาษาวบต

ภาษานนเปลยนแปลงตามธรรมชาต เมอมผใชกจะถอวาเปนภาษา ในทางภาษาศาสตรไมคานงวาภาษานนจะถกหรอไม ถามผใช

กถอวาเปนภาษาแลว แตอยางไรกตามการใชภาษาเพอใหเปนภาษามาตรฐาน กจะตองคานงถงกฎเกณฑมฉะนนกจะเกดลกษณะทเรยกวา

ภาษาวบต

คาวาภาษาวบตภาษาวบตภาษาวบตภาษาวบตกจะหมายถงภาษาทเสยสมบตไป เสยลกษณะพเศษของภาษานนๆ เสยถอยคาสานวนทด ทาใหภาษาจนลง นนคอ

ภาษาทใชนนอาจจะใชผด เมอใชภาษาผดกจะทาใหภาษาวบตไป

อยางไรกตามลกษณะของภาษาไทยนนเปน ภาษาทใชการเรยงรอยถอยคาเปนวธการสาคญในการสอความ และมลกษณะเฉพาะ

หลายอยางหลายประการ เชน ภาษาไทยไมคอยใชคาบพบทพราเพอ แตในปจจบนกมการใชภาษาทมการใชการใชการใชการใชคาคาคาคาบพบทมากบพบทมากบพบทมากบพบทมากยงขน

นอนเตยง � นอนบนบนบนบนเตยง � หรอการสบทคาขยายการสบทคาขยายการสบทคาขยายการสบทคาขยาย เชน งายตอการตดตง � กลาวเพยงวา ตดตงงาย � กพอแลว แตเราจะพบวา

ภาษามการเปลยนแปลงไปมากแลวกใชอยางผดๆ

ดงนนในเรองของภาษา เราคงจะตองดใหรใหเขาใจใชภาษาใหถกตองและรถงอทธพลของภาษา วาการใชภาษาทผดๆนน อาจจะ

ทาใหการสอสารผดไปได เราจะพบวาภาษามอานาจ เนองจากภาษาใชในการสอสารตางๆ ทาใหเกดผลตอสงคมได ดงนนการใชภาษาจง

ตองคานงถงการใชภาษาใหถกตองและเขาใจธรรมดาธรรมชาตของภาษา



21


ประเพณ พธกรรมไทยประเพณ พธกรรมไทยประเพณ พธกรรมไทยประเพณ พธกรรมไทย

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

เนอหาของหนวยน อธบายถงลกษณะของประเพณ พธกรรม แนวคดและการเปลยนแปลงของประเพณ พธกรรมของคนไทย โดย

จะยกตวอยางประเพณ พธกรรมซงคนไทยประพฤตปฏบตแลวสบตอถายทอดกนมาจนถงปจจบน


ความเขาใจเกยวกบประเพณ พธกรรมความเขาใจเกยวกบประเพณ พธกรรมความเขาใจเกยวกบประเพณ พธกรรมความเขาใจเกยวกบประเพณ พธกรรม

อธบายถงความรพนฐานเรองของความหมาย ลกษณะและความหมาย ลกษณะและความหมาย ลกษณะและความหมาย ลกษณะและประเภทของประเพณ พธกรรมประเภทของประเพณ พธกรรมประเภทของประเพณ พธกรรมประเภทของประเพณ พธกรรม รวมไปถงความสมพนธของประเพณ

พธกรรม กบศาสนา และบทบาทหนาทของประเพณ พธกรรมตอคนไทย

เรองท เรองท เรองท เรองท 8.1.18.1.18.1.18.1.1 ความหมาย ลกษณะ และประเภทของประเพณและความหมาย ลกษณะ และประเภทของประเพณและความหมาย ลกษณะ และประเภทของประเพณและความหมาย ลกษณะ และประเภทของประเพณและพธกรรมพธกรรมพธกรรมพธกรรม

ประเพณ พธกรรมเปนรปแบบการประพฤตปฏบตหรอการกระทาของบคคลหรอสวนรวม มความสมพนธกบวถชวต ความรสกนก

คดและความเชอของคนไทย

ประเพณประเพณประเพณประเพณ คอ แบบแผนการประพฤตปฏบตตามทสงคมกาหนดไวซงเปนแนวเดยวกนหรอสบตอตกทอดกนมา ประเพณของสงคม

จะมสวนเสรมสรางใหสงคมมระเบยบเรยบรอย และคนในสงคมนนกจะสามารถอยรวมกนไดอยางสนตสข ยกตวอยางเชน ประเพณ

สงกรานตซงมความสาคญตอคนไทยมาก และในปจจบนกถกกาหนดใหเปนวนครอบครว เปนตน

พธกรรมพธกรรมพธกรรมพธกรรม หมายถง วธการกระทา แตเราจะจากดอยทบคคล กลมบคคล หรอสถาบน สวนใหญมกจะจาลองสถานการณหรอ

กาหนดขนมาเปนสถานการณสมมตโดยมความมงหมายวาทาแลวจะเกดผลสาเรจตามทตองการ ดงนนเมอมการประกอบพธกรรมจงทาให

คนทานนมขวญและกาลงใจทดและมนคง พธกรรมมกจะตอบสนองคนสวนใหญในสงคม เพราะฉะนน พธกรรมนนๆกจะคลคลายกลายเปน

ประเพณของสงคมตอไป อยางเชน พธกรรมการไหวครกกลายเปนประเพณการไหวครซงกระทาอยางแพรหลายในสงคมไทยเปนตน

ลกษณะของประเพณและพธกรรมลกษณะของประเพณและพธกรรมลกษณะของประเพณและพธกรรมลกษณะของประเพณและพธกรรม พธกรรมนนเปนหนงในสขององคประกอบประเพณ ประเพณมองคประกอบ 4 อยาง คอ

(1) แนวคดแนวคดแนวคดแนวคด (2) พธกรรมพธกรรมพธกรรมพธกรรม (3) สมาชกสมาชกสมาชกสมาชก (4) การเฉลมฉลองการเฉลมฉลองการเฉลมฉลองการเฉลมฉลอง

ประเพณลอยกระทง มแนวคดเกยวกบศาสนา คอจะลอยกระทงไปเพอบชารอยพระพทธบาทหรออาจจะมแนวคดเกยวกบเรอง

กตญrทจะขอบคณแมนาลาคลองทใหประโยชนไดใชสอย ไดอาบไดกน บางคนอาจลอยกระทงดวยแนวคดวา ลอยความทกข ลอยความ

โศกไปกม

ลกษณะของพธกรรม มลกษณะสาคญกคอ เรองของจตใจ เปนเรองของการยอมรบวาการกระทานนจะตอบสนองจตใจ (ทาใหม

ขวญกาลงใจด และมจตใจทสบายมนคง ) หรอสงตางๆทอางวามอานาจ แมวาจะไมมตวตนแตจตใจของผทาพธกรรม กยอมรบวาสงนนม

สภาวะเหนอธรรมชาตหรอสงนนมภาวะเหนอปกตวสย เพราะฉะนนเมอทาพธกรรมเราจะเหนลกษณะความมนคงของจตใจเปนสาคญ

นอกจากนพธกรรมกยงแสดงใหเหนถงสญลกษณซงเปนตวแทนหรอเปนเครองหมายทจะบอกถงจดมงหมายของการทา เรองของความเชอ

ของผประกอบพธกรรม อาจมการแสดงออกทจะมองเหนไดชด เชน อปกรณทใชในพธกรรม กรยาทาทางและถอยคา

การการการการจาแนกประเภทจาแนกประเภทจาแนกประเภทจาแนกประเภทของประเพณและพธกรรมของประเพณและพธกรรมของประเพณและพธกรรมของประเพณและพธกรรม จะทาใหเขาใจแนวคดของประเพณและพธกรรมทประพฤตปฏบตตงแตอดตจนถง

ปจจบนไดดยงขน

- ประเภทของประเพณจาแนกตามลกษณะแบบแผนการปฏบต แบงออกเปน ปรมปราประเพณ จารตประเพณ ขนบประเพณปรมปราประเพณ จารตประเพณ ขนบประเพณปรมปราประเพณ จารตประเพณ ขนบประเพณปรมปราประเพณ จารตประเพณ ขนบประเพณ และ

ธรรมเนยมประเพณธรรมเนยมประเพณธรรมเนยมประเพณธรรมเนยมประเพณ

- ประเภทของพธกรรมแบงออกเปน พธกรรมพธกรรมพธกรรมพธกรรมตามปฏทน พธกรรมเกยวเนองกบชวตตามปฏทน พธกรรมเกยวเนองกบชวตตามปฏทน พธกรรมเกยวเนองกบชวตตามปฏทน พธกรรมเกยวเนองกบชวต และพธกรรมรกษาโรคพธกรรมรกษาโรคพธกรรมรกษาโรคพธกรรมรกษาโรค

บางคนอาจจาแนกประเภทของประเพณและพธกรรมตามถนทอยของผทาหรอตามลกษณะของกลมคน ดงนนการปฏบตประเพณ

หรอพธกรรมเหลาน กอาจจะมทคลายคลงกนหรอแตกตางกนไปบางตามคตความเชอ การสบทอดสงสมกนมาในหมชนในสงคมนน รวมทง

อาจมการปรบเปลยนไปตามกระแสอทธพลของสงคมภายนอกหรอเปนไปตามความนยมของยคสมย

เรองท เรองท เรองท เรองท 8.1.28.1.28.1.28.1.2 ความสมพนธของประเพณ พธกรรม และคตความเชอความสมพนธของประเพณ พธกรรม และคตความเชอความสมพนธของประเพณ พธกรรม และคตความเชอความสมพนธของประเพณ พธกรรม และคตความเชอ

เปนททราบกนดอยแลววา มนษยนนจะมความเชอเกยวกบผสาง เทวดา วญญาณตางๆและยอมรบวาสงเหลานมอานาจเหนอ

ธรรมชาต และมอานาจดลบนดาลความเปนไปของมนษย เพราะฉะนนจะทาอยางไรใหมความสข ไมไดรบอนตรายจากสงทไมไดรจก ไมม



22

ตวตน มนษยจงทาพธกรรมเพอทจะเอาใจผสางเทวดา หรอประสงคจะประสบความสาเรจในเรองตางๆ กมกจะบนบานศาลกลาวเพอใหดล

บนดาลตามความปรารถนา

เมอมนษยมศาสนากทาพธกรรม เรยกวา ศาสนพธ ศาสนพธทเกยวของกบทกศาสนานนถอเปนอบายทใชอบรมสงสอนใหเขาใจ

ศาสนาตามลาดบขนตอน ซงเหมาะสมกบอายและความร โดยทวไปประเพณ

พธกรรมทเกยวเนองกบศาสนาจะมอยดวยกน 2 ลกษณะกคอ

(1.) ประเพณพธกรรมทเกยวเนองมาจากความเชอทางศาสนา เชน การถอศล พธเกยวกบศลจม หรอศลลางบาปในศาสนาศรสต

หรอการถอศลอดในศาสนาอสลาม

(2.) ประเพณพธกรรมทเกยวเนองมาจากความเชอดงเดมเกยวกบผสางเทวดา แลวจงนามาสอดแทรกในพธกรรม เชน การ

เปลยนพระอนทรและเทพยดาใหมหนาทปกปองดแลพทธศาสนา หรอการนาพธกรรมขบไลผรายมาผสมผสานกบพธสวดพระปรตร เปนตน

โดยสรป ประเพณ พธกรรมกบคตความเชอกเปนสงทสมพนธควบคกน ดงทพระยาอนมานราชธน ไดเปรยบวา เหมอนกบตนไม

ใหญ ซงตองมแกน อนมกระพและเปลอกหอหมอย

เรองท เรองท เรองท เรองท 8.1.38.1.38.1.38.1.3 บทบาทของประเพณและพธกรรมบทบาทของประเพณและพธกรรมบทบาทของประเพณและพธกรรมบทบาทของประเพณและพธกรรม

(1.) บทบาทของประเพณและพธกรรมตอบคคล มบทบาทสาคญตอบคคลเพราะเปนเครองยดเหนยวจตใจ ชวยใหผอนคลายความ

ทกข คอ ทาประเพณและพธกรรมแลวกจะรสกสบายใจ มความหวง มขวญกาลงใจทด ซงจะมผลตอการดารงชวตใหมความสข ประเพณและ

พธกรรมบางอยางอาจจะมบทบาทตอบคคลทาใหเขาใจสาระของชวต วาชวตนไมจรงยงยนมการเปลยนแปลง เพราะฉะนนคนเราจงไมควร

ประมาท พรอมทจะรบกบเหตการณทกอยางทเกดขนไดอยางมสต โดยเฉพาะอยางยงประเพณและพธกรรมทเกยวเนองกบชวต

(2.) บทบาทของประเพณและพธกรรมตอชมชนและสงคม คอเปนเครองมอเสรมสรางความสมพนธความสามคคของคนในสงคม

มผลทาใหสงคมนนเจรญรงเรอง มความเปนปกแผนมนคง นอกจากนนประเพณ พธกรรมบางอยางกอาจเปนเครองมอควบคมความ

ประพฤตของคนในสงคมใหกระทาในความด ใหมคณธรรมจรรยามรรยาท


ลกษณะและแนวคดของประเพณและพธกรรมไทยลกษณะและแนวคดของประเพณและพธกรรมไทยลกษณะและแนวคดของประเพณและพธกรรมไทยลกษณะและแนวคดของประเพณและพธกรรมไทย

กลาวถงแนวคดรวมถงลกษณะของประเพณและพธกรรมทเกยวเนองกบศาสนาทกระทาในเทศกาลตางๆและเกยวเนองกบชวต

รวมไปถงการทามาหากน โดยสรปกคอ เราประพฤตปฏบตเปนแบบแผนของสงคมไทยแลวกสบทอดตอมา ดงนนบางประเพณและพธกรรม

กทาไปโดยอตโนมต


การเปลยนแปลงของประเพณและพธกรรมไทยการเปลยนแปลงของประเพณและพธกรรมไทยการเปลยนแปลงของประเพณและพธกรรมไทยการเปลยนแปลงของประเพณและพธกรรมไทย

เปนการอธบายใหเหนวา สงใด? หรอปจจยใด? ทมผลกระทบ มอทธพลตอการเปลยนแปลงและใหแงคดมมมองวา การอนรกษ

พฒนาประเพณและพธกรรมใหคงอยหรอวาจะละเลกประเพณหรอพธกรรมใดกตาม เราจะทาดวยเหตผลหรอหลกเกณฑวา เพอรกษาความ

เปนชาตไทย ทาใหประเพณและพธกรรมนนธารงรกษาเอกลกษณไทยเอาไวได และเปนมรดกทจะสบตอถายทอดใหแกลกหลานในอนาคต

เนอหาทงหมดของหนวยน เปนเรองของความรความเขาใจ เปนเรองของตวอยางประเพณพธกรรมทเกดขนในสงคมไทย นศ.ตอง

รจกวเคราะหและศกษาใหถงแกนหรอแนวคดสาคญของประเพณหรอพธกรรมนน โดยเฉพาะอยางยงประเพณทสมพนธกบชวตแลวจะเขาใจ

ไดวาเหตผลหรอทมาของประเพณหรอพธกรรมนนมคาอธบายทเราควรจะรและจะไดประพฤตปฏบตได


การละเลนไทยการละเลนไทยการละเลนไทยการละเลนไทย

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

กจกรรมการพกผอนหยอนใจดวยการละเลนของคนไทยนน ถอเปนวฒนธรรมทมคณคา มบทบาทและแงคดมมมองทควรจะศกษา



23


การละเลนในวถชวตการละเลนในวถชวตการละเลนในวถชวตการละเลนในวถชวต

เรองท เรองท เรองท เรองท 9.1.19.1.19.1.19.1.1 ลกษณะและประเภทของการละเลนลกษณะและประเภทของการละเลนลกษณะและประเภทของการละเลนลกษณะและประเภทของการละเลน

การละเลนนนเปนกจกรรมเพอการพกผอนหยอนใจของคนเรา เมอเราทาภารกจตางๆมความเหนดเหนอย มความออนเพลย

การละเลนนนจะชวยใหรสกดขน

การละเลนนนไดพฒนามาจากการเลนเพอบวงสรวงเทพเจา โดยเฉพาะอยางยงเปนเรองของชาวกรกโบราณ การละเลนไทยนนม

มานานแลว ดงจะเหนไดจาก มชอของการละเลนอยในวรรณคดเรองตางๆตงแตสมยอยธยามาจนถงกรงรตนโกสนทร การละเลนของ

มนษยนนมความสมพนธกบสงคมและวฒนธรรมมาโดยตลอด และมการสบทอดโดยการบอกเลากบปากตอปาก และการเลยนแบบการเลน

ตอๆกนมากน ซงเราเรยกวธการถายทอดแบบนวา “มขปาฐะ”

ประเภทของกาประเภทของกาประเภทของกาประเภทของการรรรละละละละเลนเลนเลนเลน

(1.) เกมเกมเกมเกม (2.) การเลนการเลนการเลนการเลน

(3.) การกฬาการกฬาการกฬาการกฬา (4.) การเลนแบบผสมผสานการเลนแบบผสมผสานการเลนแบบผสมผสานการเลนแบบผสมผสาน นาดนตร เพลง การรายรามาประกอบ

แตละประเภทจะมลกษณะสาคญกคอ นอกจากจะเปนการเลนสนกสนานแลว กอาจจะมกตกาการเลนกาหนดเอาไวหรออาจจะม

การแขงขนเอาแพเอาชนะกน

เรองท เรองท เรองท เรองท 9.1.29.1.29.1.29.1.2 ปจจยทางสงคมกบปจจยทางสงคมกบปจจยทางสงคมกบปจจยทางสงคมกบการละเลนการละเลนการละเลนการละเลน

ปจจยทางสงคมทมอทธพลตอการละเลน ไดแก (1.) สภาพแวดลอมสภาพแวดลอมสภาพแวดลอมสภาพแวดลอม (2.) ลกษณะการเมองการปกครองลกษณะการเมองการปกครองลกษณะการเมองการปกครองลกษณะการเมองการปกครอง (3.) ลกษณะลกษณะลกษณะลกษณะเศรษฐกจเศรษฐกจเศรษฐกจเศรษฐกจ

(4.) ลกษณะสงคมลกษณะสงคมลกษณะสงคมลกษณะสงคม และ (5.) กระบวนกระบวนกระบวนกระบวนการถายทอดความรการถายทอดความรการถายทอดความรการถายทอดความร กมสวนททาใหมการละเลนใหมๆเกดขนหรอมการปรบเปลยนการละเลน

บางอยางใหเหมาะสมกบความตองการของคนในสงคม

เรองท เรองท เรองท เรองท 9.19.19.19.1....3333 บทบาทบทบาทบทบาทบทบาทของของของของการละเลนไทยการละเลนไทยการละเลนไทยการละเลนไทย

(1.) มบทบาทในฐานะมบทบาทในฐานะมบทบาทในฐานะมบทบาทในฐานะเปนวฒนธรรมไทยเปนวฒนธรรมไทยเปนวฒนธรรมไทยเปนวฒนธรรมไทย ทสะทอนใหเหนภมปญญาและความสมพนธระหวางคนไทย

(2.) เปนสวนหนงของพธกรรมเปนสวนหนงของพธกรรมเปนสวนหนงของพธกรรมเปนสวนหนงของพธกรรม สะทอนใหเหนถงระบบความเชอเกยวกบสงศกดสทธ และความตองการทจะสอสารกบสงศกดสทธ

เลยใชการละเลนเปนสอ

(3.) เปนกจกรรมทเปนกจกรรมทเปนกจกรรมทเปนกจกรรมททาใหทาใหทาใหทาใหเกดความรวมมอรเกดความรวมมอรเกดความรวมมอรเกดความรวมมอรวมใจกนวมใจกนวมใจกนวมใจกน รสกผกพนยอมรบเปนพวกเดยวกน สามารถทจะรบรปญหาของสวนรวม

(4.) เปนการศกษานอกระบบเปนการศกษานอกระบบเปนการศกษานอกระบบเปนการศกษานอกระบบ ชวยใหผเลนไดรจกสงเกต ไดรบรสงตางๆแลวเกดเปนความรจากการเลน ควบคกบการปลกฝง

คณธรรมจรยธรรม

(5.) เปนเครองมอควบคมสงคมเปนเครองมอควบคมสงคมเปนเครองมอควบคมสงคมเปนเครองมอควบคมสงคม เนองจากมกฎเกณฑและกตกาในการเลน ทาใหผเลนไดรบการปลกฝงใหปฏบตตามกรอบบงคบ

ของสวนรวมและชวยในการพฒนาบคลกภาพทจะอยรวมกนในสงคมดวยความสข

(6.) เปนเครองบนเทงใจเปนเครองบนเทงใจเปนเครองบนเทงใจเปนเครองบนเทงใจ ทาใหสนกสนานเบกบาน ผอนคลายความเครยดความเหนดเหนอยในชวต

(7.) เปนสอของเปนสอของเปนสอของเปนสอของมวลชนมวลชนมวลชนมวลชน เราใชการละเลนเปนเครองมอในการบอกเลา การประชาสมพนธ หรออธบายเหตการณทเกดขนในชมชน


การละเลนเดกการละเลนเดกการละเลนเดกการละเลนเดก

เรองท เรองท เรองท เรองท 9.2.19.2.19.2.19.2.1 ลกษณะของการละเลนเดกลกษณะของการละเลนเดกลกษณะของการละเลนเดกลกษณะของการละเลนเดก

การละเลนของเดกนนเปนชวตเปนความสนกสนานเบกบานทจาเปน เดกทกคนตองไดเลน การละเลนของเดกนนกมแนวคดม

ลกษณะการเลนแตกตางไปตามกลมตามวยของผเลน ตามสถานทตามการใชอปกรณการเลน โดยสรป การละเลนของเดกนนเลนไดทก

โอกาส ทกสถานท ทกเวลาเปนชวตจตใจของเดกมคณประโยชนแกเดกมากมายทงทางรางกาย ทางจตใจ ทางอารมณ สงคมและสตปญญา

การละเลนถอวาเปนการศกษาหรอการสอนนอกระบบ เปนการฝกฝนพฒนาการของเดกในทางออมเดกจะไดรจกเคารพกฎเกณฑของ

สงคมและมความรบผดชอบ รจกรกษาผลประโยชนของกลม เชน การเลนงกนหาง การเลนขมาสงเมอง

เพลงกบของเลน

เรองท เรองท เรองท เรองท 9.2.29.2.29.2.29.2.2 เพลงเดกเพลงเดกเพลงเดกเพลงเดก

เราจะพบวาเพลงเดกนนมเนอหาสาระทมคณคาสรางเสรมประสบการณ ฝกฝนภาษา เนองจากวาเดกยงพดไมคลองแคลว การ

รองเพลงจงเปนวธการทจะสอนภาษาทางออม



24 เพลงเหลานสะทอนภาพชวตความเปนอย อารมณและความรสกของชาวชนบท

• (1.) เพลงกลอมเดก • (2.) เพลงปลอบเดก • (3.) เพลงปฏพากย • (4.) เพลงรองราพน • (5.) เพลงประกอบการเลน • (6.) เพลงประกอบพธกรรม

เรองท เรองท เรองท เรองท 9.2.39.2.39.2.39.2.3 ของเลนของเลนของเลนของเลนเดกเดกเดกเดก

ของเลนของเดกนนกฝกฝนความคดรเรม การรจกสงเกต การรจกประโยชนจากสงของตางๆทอยรอบตว ของเลนเดกยงสะทอน

ใหเหนถงฐานะความเปนอยในครอบครวของเดกและทาใหเหนถงความสมพนธของคนในครอบครว ซงจะตองดแลและสงเสรมใหเดกรจก

เลนของเลนทมคณภาพและประโยชน


การละเลนการละเลนการละเลนการละเลนผใหญผใหญผใหญผใหญ

เปนเรองของการรองเพลงหรอวาการละเลนรวมกนในโอกาสในวนสาคญตางๆรวมไปถงการเลนระบาราฟอน การแขงขนในเชง

กฬา

เรองท เรองท เรองท เรองท 9.3.19.3.19.3.19.3.1 เพลงและการละเลนพนบานเพลงและการละเลนพนบานเพลงและการละเลนพนบานเพลงและการละเลนพนบาน

เพลงและการละเลนของผใหญนนมตนเคาและไดพฒนามาจากกจกรรมในพธกรรมตางๆแลวพฒนาเปนกจกรรมการเลนเพอความ

สนกสนาน เพอความบนเทงใจ

ลกษณะสาคญของเพลงพนบานลกษณะสาคญของเพลงพนบานลกษณะสาคญของเพลงพนบานลกษณะสาคญของเพลงพนบาน เปนสมบตของชาวบานมการถายทอดกนปากตอปากหรอทเราเรยกกนวา มขปาฐะ รปแบบของ

บทเพลงไมกาหนดไวตายตว เพราะฉะนนเราจะเรยกกลอนหรอลกษณะของเพลงพนบานของชาวบานวา “กลอนหวเดยว” (กลอนหวเดยว มก

พบในบทเพลงกลอมเดกและบทเพลงปฏพากย เชนเพลงเรอ ลาตด เพลงอแซว เพลงฉอย เปนตน/เพมเตม) และมทวงทานองและวธการการขบรองซง

ปรบเปลยนดดแปลงไดตามความพอใจของผรองหรอตามความนยมของผดผชม กเลยมคากลาววา เพลงพนบานมรอยเนอแตทานองเดยว

ดงนนการเลนเพลงพนบานกจะมทงในชวตในการทางานในกจกรรมทการพบปะสงสรรคกน

ประเภทขประเภทขประเภทขประเภทของเพลงพนบานองเพลงพนบานองเพลงพนบานองเพลงพนบาน

เพลงพนบานเหลาน ปจจบนกคลคลายมาเปนเพลงลกทง เราจะไดเหนบรรยากาศของชวตของคนไทยในชนบท ไดเหนอารมณ

ความรสกนกคดซงถายทอดมาจากเพลงพนบานนนเอง

เรองท เรองท เรองท เรองท 9.3.29.3.29.3.29.3.2 การการการการละละละละเลนระบาราฟอนเลนระบาราฟอนเลนระบาราฟอนเลนระบาราฟอน

เปนศลปะของการฟอนรา คนไทยกจะใชลลาของมอและแขนแลวกเคลอนไหวอากปกรยาทาทางหรอรางกายใหเขากบทวงทานอง

ของเพลงและดนตรพนบาน ในแตละทองถนของสงคมไทย กจะมการละเลนระบาราฟอนซงเปนเอกลกษณเฉพาะถน ภาคภาคภาคภาคเหนอเหนอเหนอเหนอ มลลาออน

ชอยนมนวล ภาคอสานภาคอสานภาคอสานภาคอสาน สนกสนานราเรง ภาคภาคภาคภาคใตใตใตใต มลลาการรายราฉบไว ภาคกลางภาคกลางภาคกลางภาคกลาง รายราอยางอสระตามเนอเพลงแตละถนกจะมลลา

อารมณความรสกนกคดทเปนเอกลกษณของทองถน เชน การฟอน การเซง การรา การเตน

เรองท เรองท เรองท เรองท 9.3.39.3.39.3.39.3.3 การละเลนกฬาการละเลนกฬาการละเลนกฬาการละเลนกฬา

ซงมแบบแผน มกตกา มแขงขนเอาแพเอาชนะกน การเลนกฬาบางอยางกจรงจงกลายเปนอาชพ กลายเปนการพนนขนตอ เชน

การชกมวย การชนไก การชนวว ซงการเลนกฬานกพฒนาไปตามคานยมของสงคม นอกจากคนจะเลนกฬากนแลวกอาจจะเอาสตวมา

แขงขนตอสกน และมการบนทกความร ประสบการณเกยวกบธรรมชาตวทยาของสตวทใชในการแขงขน กแสดงใหเหนถงภมปญญาของคน

ไทยทสามารถจะเรยนรลกษณะสตวทดและบนทกไวเปนตารา

การละเลนคอชวต คอกจกรรมเพอการพกผอน แมวาวถชวตจะเปลยนไปคนไทยกควรชวยกนอนรกษการละเลนของไทย มองให

เหนคณคาและนามาใชในกจกรรมตางๆตามโอกาสและตามเวลาทเหมาะสม เชน ในการเรยนการสอน การทาสนทนาการรวมกน เปนตน



25


นาฏศลปและดนตรไทยนาฏศลปและดนตรไทยนาฏศลปและดนตรไทยนาฏศลปและดนตรไทย

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

วาดวยความรทวไปเกยวกบนาฏศลป ดนตรไทยซงเกยวของวถชวตของคนไทยรวมทงแนวโนมของนาฏศลปและดนตรไทยใน

สงคมปจจบน ซงมความสาคญในดานเปนสอวฒนธรรมในทางการทตและสรางความเขมแขงในทางวฒนธรรมไทยในดานความเปนชาตทม

วฒนธรรมทดงาม


ความรทวไปเกยวกบนาฏศลปไทยความรทวไปเกยวกบนาฏศลปไทยความรทวไปเกยวกบนาฏศลปไทยความรทวไปเกยวกบนาฏศลปไทย

เรองท เรองท เรองท เรองท 10.1.110.1.110.1.110.1.1 ความหมายและความสาคญของนาฏศลปไทยความหมายและความสาคญของนาฏศลปไทยความหมายและความสาคญของนาฏศลปไทยความหมายและความสาคญของนาฏศลปไทย

หมายถง “ศลปะแหงการละครฟอนรา” คอการแสดงตางๆทใชสรระทาทาทางทสรางสรรคขนเพอสอความหมายในเพลง

นาฏศลปไทยมความสาคญในตวเอง เปนเอกลกษณประจาชาตไทย แสดงใหเหนภมปญญาไทยในดานตางๆ

เรองท เรองท เรองท เรองท 10.1.210.1.210.1.210.1.2 ประเภทของนาฏศลปไทยประเภทของนาฏศลปไทยประเภทของนาฏศลปไทยประเภทของนาฏศลปไทย

นาฏศลปไทยนนมหลายประเภท แบงเปนประเภทตางๆ ดงน (1.) หนงใหญ (2.) หนไทย (3.) โขน (4.) ละคร (5.) การฟอนรา และ

(6.) นาฏศลปพนบาน ไดแก ลเก

(1.) หนงใหญหนงใหญหนงใหญหนงใหญ ตวหนงทาจากหนงววหรอหนงควาย ฉลลวดลายเปนตวละคร โดยมากเปนเรองรามเกยรต คนเชดมทาทางการเตน

แบบโขน(เปนตนแบบของโขน) และมวงดนตรไทย คอ วงปพาทยบรรเลงประกอบการเชดหนงใหญ

(2.) หนไทยหนไทยหนไทยหนไทย ตวหนทาขนจากไมและวสดอนๆ ตกแตงเสอผาแบบตกตา โดยยอสวนตวละครตางๆ มหลายขนาด ใชวงดนตรไทย

บรรเลง มบทรอง บทพดและบทรองเชดหน ไดแก

- หนใหญหรอหนหลวง เปนหนไทยทมขนาดใหญทสด ตวใหญนนจะสงประมาณ 1 เมตร มตวมแขนขาครบ

- หนเลก มขนาดเลกสงประมาณ 1 ฟต

- หนกระบอก จะสงประมาณครงเมตร มตวเปนกระบอกไมไผ มหวและแขนแตไมมขา ใชเสอตวใหญคลมเอาไว

- หนละครเลก ตวมขนาดเลกกวาหนใหญ แตสงประมาณ 1 เมตรเชนเดยวกน

(3.) โขนโขนโขนโขน เปนนาฏศลปชนสง โขนไดแบบอยางมาจากการแสดง 3 ชนด 1.)1.)1.)1.) หนงใหญ 2.)2.)2.)2.) ชกนาคดกดาบรรพและ 3.)3.)3.)3.) กระบ

กระบอง โขนนนมหลายประเภท แบงเปน 1.)1.)1.)1.) โขนกลางแปลง 2.)2.)2.)2.) โขนโรงนอกหรอโขนนงราว 3.)3.)3.)3.) โขนหนาจอ 4.)4.)4.)4.) โขนโรงใน 5.)5.)5.)5.) โขน

ฉาก นยมแสดงเฉพาะเรองรามเกยรต แบงตวละครออกเปน 4 กลม คอ “พระ นาง ยกษ และลง” โดยใชวงปพาทยประกอบการแสดง

ปจจบนนยมแสดงโขนฉาก เพราะสวยงาม สามารถเปลยนฉากไดตามทองเรองผแสดงโขนจะสวมศรษะโขน ตวพระ ตวนางนนจะใสยอด

ชฎา ตวประกอบอนๆ กจะมศรษะสวมตามแบบตวโขนนนๆ เมอตวแสดงสวมศรษะโขน จะตองมคนพากยเจรจา และมการรองเพลง

ประกอบตามบทโขนทมผประพนธไว

(4.) ละครไทยละครไทยละครไทยละครไทย การแสดงทเปนเรองราวอกชนดหนงคอ ละคร ละครมหลายชนดไดแก

- ละครชาตร นยมแสดงแกบนเพราะใชผแสดงไมมากนก ใชรายชาตรดาเนนเรองไดรวดเรว

- ละครนอก ในสมยโบราณ ใชผชายลวนเปนละครชาวบาน ภาษาทใชในการแสดงบางครงไมคอยสภาพปจจบนมผหญงแสดง

ดวยแลว

- ละครใน ใชผหญงแสดงลวน นยมแสดงเฉพาะในวง ปจจบนแสดงไดทวไป แตกยงนยมใชผหญงแสดงลวนเชนเดม เปลยนไป

บางแตตวประกอบทมผชายดวย

- ละครดกดาบรรพ เกดขนภายหลงเลยนแบบจากละครโอเปราจากทางยโรป ผแสดงตองรองเอง ราเอง ใชวงปพาทยดกดา

บรรพประกอบ

- ละครรอง ตวละครรองเพลงเองแตมลกครบเออนอยหลงฉาก และดาเนนเรองเรว มการจดฉากแสดงคลายละครเวทในปจจบน

- ละครพด มหลายลกษณะ เชน ละครพดลวนๆ ละครพดสลบราหมายถงลานา ละครพดคาฉนท ละครพดคากลอน

- ละครสงคต มหลายอยางอยในวธลลาการแสดง คอการรองราทาเพลงซงแตละลลามความสาคญเทาเทยมกน

---- ละครเสภา และ ละครพนทาง

การแสดงละครตางๆนน บทละครไดมาจากวรรณคดตางๆทมผประพนธไว ละครทกชนดจะตองมวงดนตรไทยบรรเลงประกอบ แต

วาแตกตางกนไปในแตละแบบอยางของการละคร



26

(5.) การฟอนราการฟอนราการฟอนราการฟอนรา คอการแสดงเปนชดๆตามความคดสรางสรรคของคร ผใหญทคดการแสดงฟอนราทาทางนนๆ มการแสดงได

หลายโอกาส เชน ราอวยพร ราสนวล ราเพอเทพยดา และการราหนาไปในงานศพ

(6.) ลเกลเกลเกลเก เปนนาฏศลปพนบานนยมแสดงทวไป หรอเรยกอกอยางวา “นาฏดนตร” การแตงกายนนสวยงาม ตวละครรองเองและ

ราเอง บางคณะกนยมใชเครองดนตรสากลเขามาประกอบเชนกลอง กลองชด การแตงกายนนกเปลยนไปตามรปแบบทกาลงนยม เชน จะ

แตงกายในชดราตรสาหรบนางเอก แลวกการแตงกายทเปนตามแบบสมยนยมบางเนนความสนกสนาน


ความรทวไปเกยวกบดนตรไทยความรทวไปเกยวกบดนตรไทยความรทวไปเกยวกบดนตรไทยความรทวไปเกยวกบดนตรไทย

เรองท เรองท เรองท เรองท 10.2.110.2.110.2.110.2.1 ความหมายและความสาคญของดนตรไทยความหมายและความสาคญของดนตรไทยความหมายและความสาคญของดนตรไทยความหมายและความสาคญของดนตรไทย

ดนตรไทยนน หมายถงเครองดนตรไทย เพลงไทย และวฒนธรรมไทยอนๆทเกยวของกบดนตรไทย คอเปนศาสตรอยางหนงท

เกยวของกบคนไทยตงแตเกดถงตาย ทงยงมความสาคญในการสรางความเขมแขงใหกบชาตในดานวฒนธรรม และเปนศาสตรทชวยเสรม

ใหศาสตรดานอนๆสมบรณ ไดแก นาฏศลปไทยนาฏศลปไทยนาฏศลปไทยนาฏศลปไทย ซงตองอาศยดนตรไทย รวมทงกฬาไทยกฬาไทยกฬาไทยกฬาไทย ประเภททตองใชดนตรไทย เชน มวยไทย กระบ

กระบอง ดานศาสนาศาสนาศาสนาศาสนา พทธ ตองมดนตรไทยประกอบในการเทศนมหาชาตและการแพทยแผนไทยการแพทยแผนไทยการแพทยแผนไทยการแพทยแผนไทย ทใชดนตรบาบด มดนตรพนบานทใช

บรรเลงประกอบ นบวาดนตรไทยนนมสวนทาใหวถไทยดาเนนไปไดอยางด

เรเรเรเรองท องท องท องท 10.2.210.2.210.2.210.2.2 ประเภทของดนตรไทยประเภทของดนตรไทยประเภทของดนตรไทยประเภทของดนตรไทย

ดนตรไทยนนแบงประเภทตามลกษณะการบรรเลงไดเปนประเภท เครองดดเครองดดเครองดดเครองดด เครองเครองเครองเครองส ส ส ส เครองตเครองตเครองตเครองต และเครองเปาเครองเปาเครองเปาเครองเปา มอยหลายวง

บรรเลงไดแก วงเครองสาย วงมโหรและวงปพาทย

(1.) วงเครองสาย สาหรบวงเครองสายกมเครองดนตรทมสายเปนลกษณะสาคญ

(2.) วงปพาทย จะเปนวงดนตรทมเครองตเปนสาคญ

(3.) วงมโหร จะรวมทงวงเครองสายและวงปพาทยเขาดวยกน แตเครองวงมโหรจะมขนาดเลกกวา ซงในสมยโบราณจะนยมใช

ผหญงบรรเลงลวน


นาฏศลปและดนตรในวถชวตไทยนาฏศลปและดนตรในวถชวตไทยนาฏศลปและดนตรในวถชวตไทยนาฏศลปและดนตรในวถชวตไทย

เรองท เรองท เรองท เรองท 10.3.110.3.110.3.110.3.1 นาฏศลปและดนตรในวฒนธรรมไทยนาฏศลปและดนตรในวฒนธรรมไทยนาฏศลปและดนตรในวฒนธรรมไทยนาฏศลปและดนตรในวฒนธรรมไทย

ในวถชวตวถชวตวถชวตวถชวตนนจะมดนตรเขาไปเกยวของตงแตเกดถงตาย เชน ในชวงตอนเกดกจะมเพลงกลอมเดก เพลงเดกเลน และเพลงลอเดก

พอโตขนมากดนตรบรรเลงในงานแตงงาน งานบวชนาค สดทายกจะคองานศพ สาหรบในดานของพธสงฆพธสงฆพธสงฆพธสงฆกจะมดนตรบรรเลงในเวลาพระ

ฉนท เวลาพระขนธรรมาสน แลวกในพธกรรมตางๆ ในงานทเกยวกบพระมหากษตรยและพระบรมวงศานวงศพระมหากษตรยและพระบรมวงศานวงศพระมหากษตรยและพระบรมวงศานวงศพระมหากษตรยและพระบรมวงศานวงศกจะมพธกรรมตางๆ เชน พระ

ราชพธประสต พระราชพธทรงผนวช พระราชพธโสกนต กจะมวงดนตรไทยประกอบรวมทงในการสมโภชและตอนรบแขกเมอง

เรองท เรองท เรองท เรองท 10.3.210.3.210.3.210.3.2 นาฏศลปและดนตรไทยในงานอาชพนาฏศลปและดนตรไทยในงานอาชพนาฏศลปและดนตรไทยในงานอาชพนาฏศลปและดนตรไทยในงานอาชพ

ดานงานอาชพดนตรและนาฏศลปไทย กจะมงานอาชพทเกยวของกบดานนอยหลากหลาย เชน ครสอนดนตรนาฏศลปไทย การ

ทาเครองดนตร เครองแตงกายนาฏศลป การทาของทระลกเกยวกบดนตรไทยนาฏศลปเพอจาหนายไปยงตางประเทศ


แนวโนมของนาฏศลปและดนตรไทยในสงคมปจจบนแนวโนมของนาฏศลปและดนตรไทยในสงคมปจจบนแนวโนมของนาฏศลปและดนตรไทยในสงคมปจจบนแนวโนมของนาฏศลปและดนตรไทยในสงคมปจจบน

เรองท เรองท เรองท เรองท 10.4.110.4.110.4.110.4.1 การเรยนการสอนนาฏศลปและดนตรไทยการเรยนการสอนนาฏศลปและดนตรไทยการเรยนการสอนนาฏศลปและดนตรไทยการเรยนการสอนนาฏศลปและดนตรไทย

การเรยนการสอนนาฏศลปและดนตรไทยมทงการศกษาในระบบและการศกษานอกระบบ

เรองท เรองท เรองท เรองท 10.4.210.4.210.4.210.4.2 นาฏศลปและดนตรไทยรวมสมยนาฏศลปและดนตรไทยรวมสมยนาฏศลปและดนตรไทยรวมสมยนาฏศลปและดนตรไทยรวมสมย

แนวโนมของดนตรไทยและนาฏศลปในปจจบนกยงคงมการอนรกษและสงเสรมของเดมไว และมดนตรนาฏศลปรวมสมยซงมการ

แสดงรวมกนเปนการประยกต มการแสดงรวมกบวงดนตรสากลบาง วงดนตรพนบานบาง และมการแสดงละครเวททมทงดนตรไทยและ

ดนตรสากล การแสดงนาฏศลปไทยและนาฏศลปสากลแสดงรวมกน



27

เพลงไทยนนกมการบรรเลงไดหลายรปแบบ ทงแบบเดมและแบบประยกต ซงจะมเพลงไทยสากลนาเอาทานองเพลงไทยเดมมาใส

เนอรองเตม เชน วงสนทราภรณ วงฟองนา วงบอยไทย วงกงสดาล และสดทายกคอวงลกทงซงจะใชลลาและทวงทานองของเพลงไทยเดม

แตนามาใสเนอเตมซงเปนทนยมกนอยางแพรหลายในปจจบนน ทงวงดนตรทเปนวงดนตรแบบดงเดม วงดนตรแบบประยกต และวงดนตร

ลกทง


วรรณกรรมไทยวรรณกรรมไทยวรรณกรรมไทยวรรณกรรมไทย

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


ขอพนจเบองตนเกยวกบวรรณกรรมไทยขอพนจเบองตนเกยวกบวรรณกรรมไทยขอพนจเบองตนเกยวกบวรรณกรรมไทยขอพนจเบองตนเกยวกบวรรณกรรมไทย

เรองท เรองท เรองท เรองท 11.1.111.1.111.1.111.1.1 ความหมายของวรรณกรรมและวรรณศลปความหมายของวรรณกรรมและวรรณศลปความหมายของวรรณกรรมและวรรณศลปความหมายของวรรณกรรมและวรรณศลป

วรรณกรรมเปนผลผลตดานภาษาทบนทกประสบการณชวต ประวตของสงคม สออารมณความรสกนกคดดวยภาษาทไพเราะ

ละเมยดละไมอยางทเรยกกนวา ““““วรรณศลปวรรณศลปวรรณศลปวรรณศลป”””” วรรณกรรมทาใหเราไดรจกลกษณะเฉพาะประจาชาต วถชวต คานยม รวมทงความเชอ

ประสบการณตางๆของบรรพชน เมอกลาวถงวรรณกรรมวรรณกรรมวรรณกรรมวรรณกรรมแลว เราจะไดยนคาอกคานงกคอคาวาวรรณคดวรรณคดวรรณคดวรรณคด ทงสองคาแปลมาจากคาวา

literature ในภาษาองกฤษ ดงนน ทงสองคาจงมความหมายในทานองเดยวกน คาวาวรรณคดเรมใชเมอปพ.ศ.2457 หมายถงหนงสอท

แตงด วรรณกรรมมความหมาย 2 ประการคอ

(1.) ความหมายอยางกวางความหมายอยางกวางความหมายอยางกวางความหมายอยางกวาง วรรณกรรม หมายถง งานเขยนทกประเภท

(2.) ความหมายอยางแคบความหมายอยางแคบความหมายอยางแคบความหมายอยางแคบ วรรณกรรม หมายถง หนงสอทแตงด เปนงานสรางสรรคเปน “วรรณศลป” หรอความหมายเดยวกน

กบคาวา “วรรณคด” นนเอง

คาวา ““““วรรณศลปวรรณศลปวรรณศลปวรรณศลป”””” หมายถงการใชภาษาอยางมศลปะในการเรยงรอยถอยคาใหเกดผลทางอารมณและประกอบดวยองคประกอบ

ทางศลปะเปนตนวา อารมณสะเทอนใจ หมายถง ความออนไหว ซาบซงตางๆ และจนตนาการรวมทงภาพพจนการใชภาพพจนในภาษา

เรองท เรองท เรองท เรองท 11.1.211.1.211.1.211.1.2 ปจจยทสงผลตอวรรณกรรมไทยปจจยทสงผลตอวรรณกรรมไทยปจจยทสงผลตอวรรณกรรมไทยปจจยทสงผลตอวรรณกรรมไทย

เชน (1.) เหตการณบานเมองเหตการณบานเมองเหตการณบานเมองเหตการณบานเมอง ถาบานเมองเจรญรงเรอง สงบสข วรรณกรรมกจะเจรญ

(2.) ภาวะผนาภาวะผนาภาวะผนาภาวะผนา กมสวนสงเสรมตอวรรณกรรมไทย ถาผนาเปนกวเอง โดยเฉพาะอยางยงในสมยเกา ถาผนาเปนกว

พระมหากษตรยทรงเปนกว กจะทรงทานบารงวรรณกรรมใหเจรญรงเรอง

(3.) อปกรณการผลตวรรณกรรมอปกรณการผลตวรรณกรรมอปกรณการผลตวรรณกรรมอปกรณการผลตวรรณกรรม ในสมยทยงไมมการพมพ วรรณกรรมกเผยแพรไดนอย

(4.) การศกษาของประชาชนการศกษาของประชาชนการศกษาของประชาชนการศกษาของประชาชน เมอยงไมมการเรยนรกนทวประเทศผอานกนอยเพราะฉะนนในยคแรกๆผผลตวรรณกรรมและ

ผอานกอยในวงแคบ

(5.) อทธพลจากตางประเทศอทธพลจากตางประเทศอทธพลจากตางประเทศอทธพลจากตางประเทศ ททาใหเกดวรรณกรรมรปแบบใหม เปนตนวา เรองสน และนวนยาย

เรองท เรองท เรองท เรองท 11.1.311.1.311.1.311.1.3 ประเภทของวรรณกรรมประเภทของวรรณกรรมประเภทของวรรณกรรมประเภทของวรรณกรรม

(1.) แบงตามรปแบบแบงตามรปแบบแบงตามรปแบบแบงตามรปแบบลกษณะการประพนธลกษณะการประพนธลกษณะการประพนธลกษณะการประพนธ แบงไดเปน ประเภทรอยกรองรอยกรองรอยกรองรอยกรอง และประเภทรอยแกวรอยแกวรอยแกวรอยแกว

(2.) แบงตามประเภทเนอแบงตามประเภทเนอแบงตามประเภทเนอแบงตามประเภทเนอหาหาหาหา แบงไดเปน /1/วรรณกรรมแนวจรรโลงสงคม /2/วรรณกรรมแนวจรรโลงใจ /3/วรรณกรรมปจจบน


วรรณกรรมแนวจรรโลงสงคมวรรณกรรมแนวจรรโลงสงคมวรรณกรรมแนวจรรโลงสงคมวรรณกรรมแนวจรรโลงสงคม

วรรณกรรมแนวจรรโลงสงคม ไดแก

เรองท เรองท เรองท เรองท 11.2.111.2.111.2.111.2.1 วรรณกรรมศาสนาและคาสอนวรรณกรรมศาสนาและคาสอนวรรณกรรมศาสนาและคาสอนวรรณกรรมศาสนาและคาสอน

ทมงหมายจะยกระดบคณภาพชวตของคนใหดขน

เรองท เรองท เรองท เรองท 11.2.211.2.211.2.211.2.2 วรรณกรรมเกยวกบประเพณและพธกรรมวรรณกรรมเกยวกบประเพณและพธกรรมวรรณกรรมเกยวกบประเพณและพธกรรมวรรณกรรมเกยวกบประเพณและพธกรรม



28

หมายถง วรรณกรรมทอธบายเรองราวทเกยวของกบประเพณพธกรรมและเปนวรรณกรรมทสรางขนเพอใชในการประกอบพธ

ตางๆโดยตรง

เรองท เรองท เรองท เรองท 11.2.311.2.311.2.311.2.3 วรรณกรรมเชงประวตวรรณกรรมเชงประวตวรรณกรรมเชงประวตวรรณกรรมเชงประวต

วรรณกรรมเชงประวตอยางหนงทมประโยชนมาก กคอวรรณกรรมเชงบนทก เชน ศลาจารก เปนตน รวมถงวรรณกรรมประเภท

ทกลาวถงพระราชกรณยกจของพระเจาแผนดนทไดทรงกระทาประโยชนแกบานเมอง วรรณกรรมประเภทนเรยกวา วรรณกรรมยอพระ

เกยรต หรอ เฉลมพระเกยรต คาวา “ยอพระเกยรต” หมายถง การเชดชพระเกยรตใหปรากฏ


วรรณกรรมแนวจรรโลงใจวรรณกรรมแนวจรรโลงใจวรรณกรรมแนวจรรโลงใจวรรณกรรมแนวจรรโลงใจ

วรรณกรรมแนวจรรโลงใจ ประกอบดวย

เรองท เรองท เรองท เรองท 11.3.111.3.111.3.111.3.1 วรรณกรรมนทานวรรณกรรมนทานวรรณกรรมนทานวรรณกรรมนทานรอยกรอง รอยกรอง รอยกรอง รอยกรอง

เรองท เรองท เรองท เรองท 11.3.211.3.211.3.211.3.2 วรรณกรรมบทละครวรรณกรรมบทละครวรรณกรรมบทละครวรรณกรรมบทละคร

เรองท เรองท เรองท เรองท 11.3.311.3.311.3.311.3.3 วรรณกรรมนราศวรรณกรรมนราศวรรณกรรมนราศวรรณกรรมนราศ


วรรณกรรมปจจบนวรรณกรรมปจจบนวรรณกรรมปจจบนวรรณกรรมปจจบน

วรรณกรรมปจจบนนนเรมตงแตสมยรชกาลท 5 แบงออกเปน

เรองท เรองท เรองท เรองท 11.4.111.4.111.4.111.4.1 วรรณกรรมประเภทบนเทงคดวรรณกรรมประเภทบนเทงคดวรรณกรรมประเภทบนเทงคดวรรณกรรมประเภทบนเทงคด

คอ วรรณกรรมทมงหมายเพอความบนเทงเปนสาคญ วรรณกรรมรปแบบใหมทเปนวรรณกรรมปจจบน ไดแก เรองสนและนว

นยาย บทละครพด บนเทงคดเหลานมงใหความบนเทงเปนสาคญ

เรองท เรองท เรองท เรองท 11.4.211.4.211.4.211.4.2 วรรณกรรมวรรณกรรมวรรณกรรมวรรณกรรมประเภทสารคดประเภทสารคดประเภทสารคดประเภทสารคดและสอมวลชนและสอมวลชนและสอมวลชนและสอมวลชน

วรรณคดประเภทสารคดใหความสาคญดานเนอหา มงสาระความรเปนสาคญ แตสารคดนนไมใชตารา จงอาจใหสาระบนเทงได

ถาผเขยนมความสามารถในการใชภาษาทด

(1.) วรรณกรรมประเภทวรรณกรรมประเภทวรรณกรรมประเภทวรรณกรรมประเภทสารคดสารคดสารคดสารคดนนแบงออกเปน

- สารคดทองเทยว

- สารคดชวประวต ชวประวตนนอาจจะแยกเปนชวประวตตามปกตหรอชวประวตทผเขยนเขยนเองกมกจะเรยกหนงสอนนวา

อตชวประวต

- สารคดทเปนบนทกตางๆ

(2.) วรรณกรรมอกประเภทหนงทเปนวรรณกรรมปจจบนและเปนวรรณกรรมทแพรหลายอยางมาก กคอวรรวรรวรรวรรณกรรมประเภทณกรรมประเภทณกรรมประเภทณกรรมประเภท

สอมวลชน สอมวลชน สอมวลชน สอมวลชน ไดแก หนงสอพมพตางๆ นตยสาร ซงในหนงสอพมพและนตยสารกจะมทงขาว บทความ เรองทใหความร ความบนเทง

วรรณกรรมสอมวลชนเหลานกจะแพรหลายไปในวงกวาง เนองจากในปจจบนผทมการศกษามมากขน มการศกษาภาคบงคบ

การศกษาเผยแพรไปสทวยราษฎรและคนมการศกษาสงขน ดงนนผสรางวรรณกรรมและผเสพยวรรณกรรมจงมอยในวงกวางและมเปน

จานวนมากขนถาเทยบกบสมยกอนๆ ในสมยกอนกจะมผทมโอกาสอานหนงสอนอยไมไดมมากมายดงเชนในปจจบน

บทสงทายบทสงทายบทสงทายบทสงทาย

(1.) ในการศกษาวรรการศกษาวรรการศกษาวรรการศกษาวรรณกรรมณกรรมณกรรมณกรรม ถาเราตองการทจะเรยนรชวตความเปนอยของคนในสมยกอน กอาจศกษาไดจากวรรณกรรมใน

สมยกอน เปนตนวา ถาเราอยากจะทราบวาคนสมยกอนนนสงสอนสตร กนอยางไร เรากอาจจะอานวรรณกรรมคาสอน เชน สภาษตสอน

หญง กฤษณาสอนนอง เปนตน

ถาอยากทราบวรรณกรรมเชงประวต กอาจอานดวาวรรณกรรมสมยกอนนนมบนทกไวอยางไร ดงนนถาเราอานวรรณกรรมอยาง

พนจพเคราะห อานอยางพจารณา เรากยอมจะไดประโยชนจากวรรณกรรมอยางเตมท ดงเชน เราอาจจะอานวรรณกรรมนราศ ในสมย

หนงแลว พบวานราศนนมหลายอยางซงจะใหความรความคดแกเรา ไมเฉพาะแตวาเปนเรองราพงราพนถงความรกเทานน นราศอาจใหแง



29

คดแกเราในแงการเรยนรเกยวกบสงคมของพนทในแถบถนทกวไดผานไป ทาใหเราไดเรยนรหลายอยางดวยกน ดงนน วรรณกรรมจงเปน

สงทมประโยชนอยางยงในดานการศกษาไมวาจะเปนวรรณกรรมสมยเกาหรอสมยใหม

วรรณกรรมทางดานศาสนาพทธ โดยเฉพาะเรองไตรภมพระรวงไตรภมพระรวงไตรภมพระรวงไตรภมพระรวงซงเปนวรรณกรรมทเกาแกตงแตครงสมยสโขทย ไตรภมพระรวง

เปนบทประพนธของพระยาลไท ทรงประพนธโดยรวบรวมคมภรทางพทธศาสนาถง 30 คมภรดวยกน

ไตรภมพระรวงนเปนเรองทมอทธพลกบจตใจคนเปนอนมาก เพราะทาใหคนรสกเกรงกลวตอบาป มงมนจะทาความด รกษาศล 5

โดยในไตรภมพระรวงนน ไดแบงภมตางๆ ออกเปนกามภม รปภม อรปภมกามภม รปภม อรปภมกามภม รปภม อรปภมกามภม รปภม อรปภม ในกามภมนน มนษยทอยในมนษยภม ผทถอศล 5 อยาง

เครงครดนนกจะอยอยางมความสข มอายยนถงพนป ไมแก ไมเจบ ไมตองทามาหากน ซงจรงๆแลวเปนความเปรยบททาใหเหนวาผท

ประพฤตตนด อยในศล อยในธรรม และรกษาศลนน กจะเปนผทมความสขอายยนยาว อายยนเปนพนปนนเปนความเปรยบอายยนเปนพนปนนเปนความเปรยบอายยนเปนพนปนนเปนความเปรยบอายยนเปนพนปนนเปนความเปรยบ ไตรภมพระ

รวงนนนอกจะเปนเรองสอนใจผคนทงหลายแลว ไตรภมพระรวงยงมขอคดขอสงสอนตางๆทใหคนประพฤตด แลวกยงเปนแหลงทใหความร

เกยวกบวรรณคดไทยตางๆ โดยเฉพาะอยางยงเรองเกยวกบหมพานต สวรรค หรอเรองทเกยวของกบวรรณคดเรองอนๆเรากอาจจะหา

ความรไดจากเรองไตรภมพระรวงนเอง จงถอวาเปนแหลงศกษาและเปนตนแบบใหแกวรรณคดเรองตอๆมา จงทาใหผทศกษาไตรภมพระ

รวงมความเขาใจในวรรณคดเรองอนๆไดดยงขน

ดงนนในการศกษาวรรณคด เราจะไดศกษาทงในดานความบนเทงและประสบการณของบรรพบรษของเราวาทานไดผานพบสงใด

มาบาง และมสงใดบางทเปนขอคดขอคานง นอกจากนนเรายงไดเหนแบบอยางของการใชภาษาในแตละยคแตละสมย

(2.) ความเปลยนแปลงของแนวความคดตางๆ เราจะมองเหนความเปลยนแปลงของแนวคดตางๆไดจากวรรณคด ลกษณะความ

เชอทเปลยนไป คานยมทเปลยนหรอแมแตเรองงายๆ เปนตนวา ในตนสมยรตนโกสนทร ผหญงสวนใหญนยมฟนดา พอมารชกาลท 6

ผหญงกเรมจะนยมความงามทมฟนขาวแลว ดงนนการอานวรรณคดทาใหเราไดรถงวถชวตและคานยมของคนในแตละยคสมย จงชวยใหเรา

ไดรถงเหตการณตางๆและชวยใหไดรถงความเปนมา พฒนาการของแนวความคดตางๆ รวมทงสงทงดงามในสมยกอนรวมทงทยงรกษาตอ

ถงปจจบนไดในรปของขอเขยนทปรากฏในวรรณคดหรอวรรณกรรมตางๆนนเอง


สถาปตยกรรมสถาปตยกรรมสถาปตยกรรมสถาปตยกรรมไทยไทยไทยไทย

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


ความเขาใจเกยวกบสถาปตยกรรมความเขาใจเกยวกบสถาปตยกรรมความเขาใจเกยวกบสถาปตยกรรมความเขาใจเกยวกบสถาปตยกรรม

เรองท 12.1.1 เรองท 12.1.1 เรองท 12.1.1 เรองท 12.1.1 ปจจยทมอทธพลตอการสรางสถาปตยกรรมและประโยชนใชสอยปจจยทมอทธพลตอการสรางสถาปตยกรรมและประโยชนใชสอยปจจยทมอทธพลตอการสรางสถาปตยกรรมและประโยชนใชสอยปจจยทมอทธพลตอการสรางสถาปตยกรรมและประโยชนใชสอย

สถาปตยกรรมคอศลปะของการกอสราง เปนศลปกรรมแขนงหนงของทศนศลป ซงไมเพยงแตตอบสนองประโยชนใชสอยในการประโยชนใชสอยในการประโยชนใชสอยในการประโยชนใชสอยในการ

ดาเนนชวตดาเนนชวตดาเนนชวตดาเนนชวต แตยงมอทธพลทางจตใจอทธพลทางจตใจอทธพลทางจตใจอทธพลทางจตใจดวย

““““สถาปตยกรรมสถาปตยกรรมสถาปตยกรรมสถาปตยกรรม”นนเปนศลปะทไดรบอทธพลจากสภาพแวดลอมและแหลงทไดรบอทธพลจากสภาพแวดลอมและแหลงทไดรบอทธพลจากสภาพแวดลอมและแหลงทไดรบอทธพลจากสภาพแวดลอมและแหลงทตงถนฐานของชมชนตงถนฐานของชมชนตงถนฐานของชมชนตงถนฐานของชมชนทเปนเจาของสถาปตยกรรมเปน

อยางมาก เพราะมนษยสรางทอยอาศยหรอพนทใชสอยในกจกรรมอนๆ ตามเงอนไขของสภาพแวดลอมตามธรรมชาต , ตามทรพยากรท

ตนเองม รวมทงสภาพภมอากาศในสถานททตงชมชน อย

ในเรองของปจจยทางภมศาสตร และสภาพแวดลอม ลกษณะสภาพแวดลอมทางภมศาสตรของไทยตงแตบนจรดลางนน เราจะเหน

วา ตอนบนของประเทศไทยมภเขาเปนรวๆ และมทราบเปนทราบลมอยระหวางภเขา สวนตรงกลางเปนทราบลมปากอาว และทาง

ตะวนออกเฉยงเหนอเปนทราบสงซงยกระดบสงกวาภาคกลางคอนขางมาก ในขณะทภาคใตเปนแหลมลงไปแลวกเปนสนเขา ภเขาเปนสน

อยทางซกดานตะวนตก ภเขาเปนรวอยทางตะวนออกบาง มทราบลมอยระหวางภเขานนและทราบลมชายหาด เปนตน ดวยเหตนเอง

ลกษณะบานเรอนของไทยจงตองมลกษณะทสอดคลองกบสภาพแวดลอม

เรองท 12.1.2เรองท 12.1.2เรองท 12.1.2เรองท 12.1.2 คตนยมของการสรางสถาปตยกรรมคตนยมของการสรางสถาปตยกรรมคตนยมของการสรางสถาปตยกรรมคตนยมของการสรางสถาปตยกรรม

คตนยมทเหนไดชดๆในสงคมไทย กคอคนไทยสวนใหญนยมตงบานเรอนอยในบรเวณทราบลม เพราะวาคนไทยนนมวฒนธรรม

ขาว บรโภคและเพาะปลกขาวเปนหลก ซงขาวนนจาเปนจะตองปลกอยในมซงมนามากจงจะเจรญเตบโตไดด



30


ลกษณะสถาปตยกรรมไทยลกษณะสถาปตยกรรมไทยลกษณะสถาปตยกรรมไทยลกษณะสถาปตยกรรมไทย

เรองท 12.2.1เรองท 12.2.1เรองท 12.2.1เรองท 12.2.1 สถาปตยกรรมบานสถาปตยกรรมบานสถาปตยกรรมบานสถาปตยกรรมบาน

เรอนไทยไมวาจะในภาคใดกตามจะมลกษณะทวไปกคอ เรอนไมทมใตถน และหลงคาทรงจว อยางไรกด ในแตละภาคมแบบแผน

นยมเฉพาะตวอย ซงทาใหมความแตกตางกนไปบางเลกนอย เชน

(1.) เรอนกาแลเรอนกาแลเรอนกาแลเรอนกาแล ของภาคเหนอภาคเหนอภาคเหนอภาคเหนอ นยมสรางเรอนแบบสองจวหรอเรอนจวแฝด มลกษณะเปนเรอนไมใตถนสงหลงคาทรงจว ปลกคชด

กนอยางนอยสองหลง ทาหลงคาแฝดตดกน หลงหนงอาจมขนาดเลกกวาเปนลกษณะเรอนแฝด ทสาคญกคอ บนยอดจวนนจะม “กาแล”

ซงเปนไมแกะสลกลวดลายสวยงาม ลกษณะฝาเรอนมเอกลกษณเฉพาะ คอเปนแบบฝาลม ผายออก เรยกวาฝาตาก ซงเปนฝาทไมพบใน

เรอนไทยแบบอนๆ รปทรงเรอนกาแลเมอมองจากภายนอกมลกษณะปอม สวนบนของเรอนผายออก มคตนยมในการวางผงเหนอ - ใต(เนองจากภาคเหนอมอากาศคอนขางหนาวเยน เรอนลานนาจงนยมวางเรอนเอาดานยาวของเรอนหนไปยงทศตะวนออกและทศตะวนตก สวนจวหรอดานสกด มกหนไปยงทศ

เหนอและทศใตเปนการวางเรอนขวางตะวนทาใหตวเรอนไดรบแสงแดดมากขนไมxตองปะทะกบลมจากทศเหนอในฤดหนาว/เพมเตม)

(2.) เรอนทรงไทยเรอนทรงไทยเรอนทรงไทยเรอนทรงไทย ของภาคกลางภาคกลางภาคกลางภาคกลางนน มลกษณะเปนทรงฝาลม สอบเขา คอขางบนแคบกวาขางลาง ตรงขามกบภาคเหนอทเปน

แบบฝาลมผายออก ลกษณะเดนทเหนไดชด คอ มหลงคาทรงจวสง ปนลมยอดแหลม ปลายงอกระดกกลบชหายอดเรยกวาตวเหงา จวโคง

แอนปลายงอนขนเลกนอย และผงเรอนมแบบแผนทแนนอนคอเรอนหลงหนงนนอยางนอยๆจะตองม เรอนนอน 1 หลง เรอนครว 1

หลง ระเบยงยาวตลอดเปนตวเชอมระหวางหองนอนกบชาน

(3.) เรอนเรอนเรอนเรอนภาคใตภาคใตภาคใตภาคใตกบภาคกลางนนคลายกนมาก เพยงแตวาของภาคใตนนไมนยมตดปนลม ทงนอาจเปนเพราะปนลมไมผเรวและ

ถกลมตหลดรวงเสยหมด มลกษณะคลายเรอนทรงไทยทงรปทรงและการวางผง แตมกทาขนาดเตยและเลกกวา เชน หนาตางขนาดเลกกวา

ของภาคกลาง

(4.) เรอนเรอนเรอนเรอนภาคภาคภาคภาคอสอสอสอสานานานาน ลกษณะเดนของเรอนอสานอาจจาแนกไดเปน

---- เรอนไทยเรอนไทยเรอนไทยเรอนไทยโคราชโคราชโคราชโคราช คลายเรอนทรงไทยของภาคกลางมาก ไมนยมฝาปะกน แตจะกรฝาทางนอนแบบตเกลดทบ

- เรอนอสานเรอนอสานเรอนอสานเรอนอสาน ทมลกษณะสมพนธกบเรอนลาว ม 3 แบบ

�� เรอนเกย เปนเรอนมระเบยงลกษณะคลายเรอนเดยวของภาคกลาง คอมเรอน 3 หอง หลงหนงมเกยหรอระเบยง

ตามความยาวดานหนาเรอน มชานแดด แลวกมครว แตการวางตาแหนงครวไมเหมอนกบเรอนภาคกลาง

�� เรอนโขง นน มเรอนหลกทเรยกวาเรอนใหญ แลวกมเรอนโถงคอเรอนโขง ซงเรอนโขงนอาจจะหลงมยอมกวา

เรอนใหญ เรอนโขงมกจะไมมฝา หรออาจจะมฝาเพยงดานเดยว

�� เรอนแฝด เรอนแฝดกบเรอนโขงดจากลกษณะภายนอกนนคลายกนและเปนเรอนโถงเชนกนทงค แตเรอนโขงนน

มโครงสรางทสามารถนาไปแยกปลกตางหากได เรอนแฝดนนฝากโครงสรางบางสวนไวกบเรอนใหญ ดงนนเรอนแฝดจงไมสามารถทจะ

แยกออกไปปลกตางหากได

เรองท 12.2.2 เรองท 12.2.2 เรองท 12.2.2 เรองท 12.2.2 สถาปตยกรรมวดสถาปตยกรรมวดสถาปตยกรรมวดสถาปตยกรรมวด

วดในประเทศไทย สวนใหญแบงพนทภายในวดออกเปน 2 หรอ 3 สวน คอ เขตซงปชนยสถาน ปชนยวตถเกยวกบพระศาสดาเปน

สวนใหญ คอ เขตเขตเขตเขตพทธาวาสพทธาวาสพทธาวาสพทธาวาส เชน โบสถ วหาร สถป เปนตน สวนเขตทเปนทอยของพระสงฆเรยก เขตเขตเขตเขตสงฆาวาสสงฆาวาสสงฆาวาสสงฆาวาส แตวดในบางพนทมเขต

พนทวางตนไมเยอะคลายปาเรยก เขตเขตเขตเขตปรกปรกปรกปรกเพมขนมา แตกอนเขตปรกใชเปนททาวเวก แตภายหลงคอยเปลยนไปเปนเขตณาปนกจหรอปา

ชาขนมาแทน

สถาปตยกรรมสถาปตยกรรมสถาปตยกรรมสถาปตยกรรมภายภายภายภายในเขตพทธในเขตพทธในเขตพทธในเขตพทธาวาสาวาสาวาสาวาส (พทธาวาส = พทธะ+อาวาส -> สถานทประทบของพระพทธเจา/เพมเตม)

(1.) พระสถปทรงปรางคพระสถปทรงปรางคพระสถปทรงปรางคพระสถปทรงปรางค ไดรบอทธพลมาจากปราสาทขอม ตามความเชอของไทยสรางขนเพอประดษฐานพระธาต พระมหาธาต

หรอสงของสาคญของพระพทธองค พระอรหนต มลกษณะเปนทรงยอดทคลายฝกขาวโพด

(2.) พระสถปทรงพระสถปทรงพระสถปทรงพระสถปทรงเจดยเจดยเจดยเจดย โดยทวไปเจดยจะยอดเรยวแหลม แตกมรายละเอยดแตกตางกนอกหลายแบบ เชน เจดยแบบองคระฆง

กลม เจดยเหลยมยอมม เจดยมเรอนธาต เจดยบวเหลยม เจดยทรงพมขาวบณฑ และเจดยแบบสตตมหาปราสาท

(3.) โบสถโบสถโบสถโบสถ เปนทประกอบกจของสงฆหรอสงฆกรรม มผงเปนสเหลยมผนผา รอบโบสถมใบเสมาปกอย 8 ทศ ปจจบนเปน

สถาปตยกรรมทมความสาคญเปนหลก

(4.) วหารวหารวหารวหาร มลกษณะเชนเดยวกบโบสถแตไมมใบเสมา วหารเปนทประดษฐานพระพทธรป ซงจะแยกเปน วหารหลวง วหารนอย

วหารแกลบ วหารพระพทธไสยาสน วหารพระอฏฐารส เปนตน



31

ลกษะโบสถวหารทสาคญ คอ ปกตจะเปนหลงคาทรงจวทงหมด มการตกแตงขอบหลงคาจวดวย “ชอฟาใบระกา หางหงส”ภาษา

ชางเรยกเครองประดบนวาเครองลายอง

(5.) ซมเสมาซมเสมาซมเสมาซมเสมา ในสมยรตนโกสนทรนนนยมทาซมเสมา มทวไปเฉพาะภาคกลาง ภาคใตและภาคอสานแตไมพบในภาคเหนอ(เสมาคอ

หลกกาหนดเขตพทธาวาสเพอใหพระสงฆไดทาสงฆกรรมรวมกนและมการสรางเรอนหรอซมครอบเสมาไวเรยกวา“ซมเสมา”/เพมเตม)

สถาปตยกรรมภายสถาปตยกรรมภายสถาปตยกรรมภายสถาปตยกรรมภายในเขตสงฆในเขตสงฆในเขตสงฆในเขตสงฆาวาสาวาสาวาสาวาส (สงฆาวาส = สงฆ + อาวาส -> ทอยแหงหมสงฆ/เพมเตม)

(1.) ศาลาการเปรยญศาลาการเปรยญศาลาการเปรยญศาลาการเปรยญ ปกตใชเปนทใหชาวบานมาทาบญถวายภตตาหาร ภายในจงมธรรมาสนและอาสนสงฆ (ศาลาการเปรยญ =ศาลา

วดสาหรบพระสงฆแสดงธรรม/เพมเตม)

(2.) หอกลองและหอระฆงหอกลองและหอระฆงหอกลองและหอระฆงหอกลองและหอระฆง อาจจะแยกอยกนคนละทกไดหรอรวมอยในทเดยวกนทา 2 ชนโดยใหระฆงอยชนบน กลองอยชนลาง

โดยมากกจะเปนหอสงม 2 แบบ แบบหนงเปนหลงคายอดปราสาทคอยอดแหลมเรยวขนไป อกแบบหลงคาจะมลกษณะคลายโบสถวหารเปน

แบบเรอนไทย

(3.) หอไตรหอไตรหอไตรหอไตร คอหอสมดของไทยโบราณเปนเรอนเลกๆ ในภาคกลางและภาคอสานปลกในนา สวนภาคเหนอนนทาเปนครงตกครง

ไมปลกอยบนบก

เรองท 12.2.3เรองท 12.2.3เรองท 12.2.3เรองท 12.2.3 สถาปตยกรรมวงสถาปตยกรรมวงสถาปตยกรรมวงสถาปตยกรรมวง

สถาปตยกรรมวงมลกษณะแตกตางกนไปตามศกด ตามฐานะ และตามพระอสรยยศของผเปนเจาของวง นนกคอ พระบรมมหา

ราชวง(วงหลวง) ทประทบของพระมหากษตรย พระราชวงบวรสถานมงคล(วงหนา) พระราชวงบวรสถานพมข(วงหลง) และยงมวงเจานาย

อก ตามฐานนดรศกด

พระบรมมหาราชวงพระบรมมหาราชวงพระบรมมหาราชวงพระบรมมหาราชวง หรอ วงหลวงวงหลวงวงหลวงวงหลวง แบงพนทเปน 3 สวนคอ เขตชนกลาง เขตชนนอก เขตชนใน

(1.) เขตพระราชฐานชนนอกเขตพระราชฐานชนนอกเขตพระราชฐานชนนอกเขตพระราชฐานชนนอก ปกตเปนทตงหนวยงานสาคญๆเกยวกบพระราชกจของพระมหากษตรย เชน ททาการของขาราช

สานก โรงทพกของทหาร

(2.) เขตพระราชฐานชนกลางเขตพระราชฐานชนกลางเขตพระราชฐานชนกลางเขตพระราชฐานชนกลาง เปนทตงพระทนงทองพระโรงทเสดจออกวาราชการและทรงประกอบพระราชพธตางๆ

(3.) เขตพระราชฐานเขตพระราชฐานเขตพระราชฐานเขตพระราชฐานชนในชนในชนในชนใน เปนทประทบสวนพระองค และเปนทอยของฝายใน

ลกษณะลกษณะลกษณะลกษณะสถาปตยกรรมสถาปตยกรรมสถาปตยกรรมสถาปตยกรรมวงวงวงวงทสาคญทสาคญทสาคญทสาคญอย 3 ลกษณะ นนกคอ

(1.) (1.) (1.) (1.) แบบแบบแบบแบบไทยไทยไทยไทยประเพณประเพณประเพณประเพณ

- แบบท 1 ทาหลงคา ทรงปราสาท เปนสถาปตยกรรมหลกในพระบรมมหาราชวง

- แบบท 2 ทาหลงคาทรงจวมเครองประดบชนสง คอ แบบเครองลายอง หรอ ชอฟา ใบระกา หางหงส นนเอง

- แบบท 3 ทาหลงคาทรงจวมเครองประดบสามญ มปรากฏอยไมมากนกในสมยรตนโกสนทร

(2.)(2.)(2.)(2.) แบบตะวนตกแบบตะวนตกแบบตะวนตกแบบตะวนตก หรออทธพลตะวนตก เรมปรากฏใหเหนอยางเดนชดในสมยรชกาลท 4 เปนตนมา

(3.) (3.) (3.) (3.) แบบจนแบบจนแบบจนแบบจนหรอหรอหรอหรอ อทธพลจน เรมมขนในสมยรชกาลท 2 แตวามไมมากนก ทสาคญกคอพระทนงเวหาสนจารญในพระราชวงบางปะอน


ประตมากรรมและจตรกรรมไทยประตมากรรมและจตรกรรมไทยประตมากรรมและจตรกรรมไทยประตมากรรมและจตรกรรมไทย

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

เนอหาของหนวยนกลาวถงงานประตมากรรมและจตรกรรมซงจดอยในประเภทของทศนศลป


ประตมากรรมไทยประตมากรรมไทยประตมากรรมไทยประตมากรรมไทย

เรองท เรองท เรองท เรองท 13.1.113.1.113.1.113.1.1 ลกษณะและรปแบบลกษณะและรปแบบลกษณะและรปแบบลกษณะและรปแบบของประตมากรรมของประตมากรรมของประตมากรรมของประตมากรรม

ประตมากรรมเปนการสรางสรรคดวยการปน แกะสลก การหลอและการประกอบวสดใหเกดเปนรปลกษณรปทรง แบงไดเปน 3

ลกษณะ คอ

(1.) ลกษณะทมพนหลงรองรบลกษณะทมพนหลงรองรบลกษณะทมพนหลงรองรบลกษณะทมพนหลงรองรบ ไดแก ประตมากรรมนนตา และประตมากรรมนนสง

(2.) ลกษณะลอยตวสามารถมองเหนไดรอบลกษณะลอยตวสามารถมองเหนไดรอบลกษณะลอยตวสามารถมองเหนไดรอบลกษณะลอยตวสามารถมองเหนไดรอบ



32

(3.) ลกษณะทเจาะหรอจมลงในพนลกษณะทเจาะหรอจมลงในพนลกษณะทเจาะหรอจมลงในพนลกษณะทเจาะหรอจมลงในพน เชน รอยพระพทธบาท

นอกจากนประตมากรรมยงแบงไดเปน 3 ประเภท คอ

(1.) ประตมากรรมรปเคารพประตมากรรมรปเคารพประตมากรรมรปเคารพประตมากรรมรปเคารพ ไดแก

- ประตมากรรมรปคน ซงมพระพทธรปเปนประตมากรรมทสาคญ

- ประตมากรรมรปสญลกษณ เชน พระพทธบาท พระธรรมจกร

(2.) ประตมากรรมตกแตงประตมากรรมตกแตงประตมากรรมตกแตงประตมากรรมตกแตง เชน หนาบน ซมประตหนาตาง

(3.) ประตมากรรมเพอประโยชนใชสอยประตมากรรมเพอประโยชนใชสอยประตมากรรมเพอประโยชนใชสอยประตมากรรมเพอประโยชนใชสอย ไดแก การตกแตงสงของเครองใช เครองมหรสพ เครองเลนและเครองตกแตงชวคราว

ประตมากรรมในประเทศไทยแบงตามยคสมย ไดแก ประตมากรรมกอนสมยใหมและประตมากรรมสมยใหม

เรองท เรองท เรองท เรองท 13.1.213.1.213.1.213.1.2 ประตมากรรมกอนประตมากรรมกอนประตมากรรมกอนประตมากรรมกอนสมยใหม สมยใหม สมยใหม สมยใหม

สวนใหญเปนศลปะในศาสนา ระยะแรกรบอทธพลทางศลปะจากอนเดย ลงกาและเขมร จากนนจงพฒนาจนมลกษณะเฉพาะของ

ไทยในแตละยคสมยและทองถน ประตมากรรมทสาคญไดแก

(1.) ประตมากรรมแบบทวารวดประตมากรรมแบบทวารวดประตมากรรมแบบทวารวดประตมากรรมแบบทวารวด อยในชวงพทธศตวรรษท 12-16 เปนประตมากรรมทางพทธศาสนารนแรกทมลกษณะเฉพาะ

อยางเดนชดในดนแดนเอเชยตะวนออกเฉยงใต

(2.) ประตมากรรมแบบศรวชยประตมากรรมแบบศรวชยประตมากรรมแบบศรวชยประตมากรรมแบบศรวชย อยในชวงพทธศตวรรษท 13-18 พบในเขตจงหวดภาคใตของไทย

(3.) ประตมากรรมแบบเประตมากรรมแบบเประตมากรรมแบบเประตมากรรมแบบเขมรขมรขมรขมร หรอทเรยกกนวาแบบลพบรหรอแบบละโวอยในชวงพทธศตวรรษท 16-18 ไดรบอทธพลศลปะแบบ

เขมร

(4.) ประตมากรรมไทยแบบลานนาประตมากรรมไทยแบบลานนาประตมากรรมไทยแบบลานนาประตมากรรมไทยแบบลานนา อยในชวงพทธศตวรรษท 16-21 แบงไดเปน 2 ยค คอ

- ประตมากรรมแบบลานนารนตน ทเรยกวาแบบเชยงแสนรนแรกหรอสงหหนงเนองจากพบมากในเขตเมองเชยงแสน ตอมา

พบวามการสรางพระพทธรปลกษณะนในเขตภาคเหนอทวไปจงเรยกวาแบบลานนารนตน

- ประตมากรรมแบบลานนารนหลง เปนประตมากรรมทผสมผสานรปแบบศลปะสโขทยกบแบบลานนา

(5(5(5(5....)))) ประตมากรรมแบบสโขทยประตมากรรมแบบสโขทยประตมากรรมแบบสโขทยประตมากรรมแบบสโขทย แบงออกเปน 4 หมวด

- หมวดวดตระกวน สวนใหญเปนพระพทธรป

- หมวดใหญ งานประตมากรรมพระพทธรปสโขทยพฒนาอยางรวดเรว ตงแตครงหลงพทธศตวรรษท 19 เปนตนมากอเกดรปแบบ

ของพระพทธรปทงดงามของสกลชางสโขทย ยคนเปนยคทองของศลปะสโขทย

- หมวดพระพทธชนราช พฒนาตอเนองจากหมวดใหญ ประณตมากขน

- หมวดกาแพงเพชร เปนยคสดทาย ภายหลงจากทอาณาจกรสโขทยถกผนวกเขากบอาณาจกรอยธยา

(6(6(6(6....) ) ) ) ประตมากรรมแบบอยธยาประตมากรรมแบบอยธยาประตมากรรมแบบอยธยาประตมากรรมแบบอยธยา สบเนองจากศลปะแบบทวารวดยคปลายมงานประตมากรรมพระพทธรปเรยกวาแบบอทองรนแรก

และพฒนาในยคตอมา เปนแบบอทองรนสองพระพทธรปสาคญคอพระพทธรปขนาดใหญทวดพนญเชง พระนครศรอยธยา

ประตมากรรมแบบอยธยาอยางแทจรงปรากฏขนตงแตรชสมยสมเดจพระรามาธบดท 2 ระหวางพ.ศ2034-2072 ประตมากรรมรป

เคารพหรอพระพทธรปเปนประตมากรรมแบบอยธยาทสาคญทสด และเปนยคทนยมสรางพระพทธรปทรงเครองดวย

(7(7(7(7....) ) ) ) ประตมากรรมสมยรตนโกสนทรประตมากรรมสมยรตนโกสนทรประตมากรรมสมยรตนโกสนทรประตมากรรมสมยรตนโกสนทร ในสมยรชกาลท 1และ2ยงคงสบเนองจากสมยอยธยาและเนองจากภาวะบานเมองทยงไม

สงบสขทาใหมการสรางประตมากรรมไมมากนก จนถงสมยรชกาลท 3อทธพลศลปะจนและตะวนตกทาใหงานศลปกรรมแบบประเพณทสบ

ตอกนมาเรมปรบเปลยนแนวทางใหมๆทงดานความคด การใชวสด และรปแบบทแตกตางจากเดมมการสรางงานประตมากรรมเพอสนอง

วตถประสงคอนนอกเหนอจากพทธศาสนา

เรองท เรองท เรองท เรองท 13.1.313.1.313.1.313.1.3 ประตมากรรมประตมากรรมประตมากรรมประตมากรรมสมยใหมสมยใหมสมยใหมสมยใหม

รปแบบประตมากรรมไทยแบบประเพณเรมเปลยนแปลงในชวงทเมองไทยปรบตวสความทนสมยแบบตะวนตกนามาสการพฒนา

บานเมองอยางรวดเรว งานศลปกรรมแบบดงเดมจงลดความนยมและขาดผสบทอดความรความชานาญ แตกมความพยายามสงเสรมโดย

การจดตงหนวยงาน สถาบนการศกษา ตลอดจนการจดกจกรรมตางๆ

ความนยมรปแบบศลปกรรมตะวนตกปรากฏทงดานสถาปตยกรรม ประตมากรรม จตรกรรม สงอทธพลใหประตมากรรมไทย

ปรบเปลยนสแบบสมยใหม

ประตมากรรมแบบสมยใหมทสาคญ เชน

(1.) อนสาวรยและรปเหมอนอนสาวรยและรปเหมอนอนสาวรยและรปเหมอนอนสาวรยและรปเหมอน การปนรปบคคลแบบเหมอนจรงเรมมขนในรชกาลท 4และรชกาลท 5 นบเปนจดเรมตนของการ

สรางอนสาวรยและรปเหมอนในเวลาตอมา



33

ศาสตราจารย คอราโด เฟโรจหรอศลป พระศร มบทบาทสาคญในวงการศลปะสมยใหมของไทย งานสาคญของทานคอการ

วางรากฐานการศกษาดานศลปะสมยใหม

(2.) ประตมากรรมพระพทธรปตามแนวทางสมยใหมประตมากรรมพระพทธรปตามแนวทางสมยใหมประตมากรรมพระพทธรปตามแนวทางสมยใหมประตมากรรมพระพทธรปตามแนวทางสมยใหม ลกษณะของพระพทธรปยคสมยใหมเหมอนมนษยจรงตางจากแบบดงเดมท

เปน “อดมคต” พระพทธรปสาคญ เชน พระศรศากยทศพลญาณ ประธานพทธมณฑลสทรรศน ประดษฐาน ณ พทธมณฑล จงหวดนครปฐม

(3.) ประตมากรรมประตมากรรมประตมากรรมประตมากรรมสมยใหมสมยใหมสมยใหมสมยใหม ประตมากรรมสมยใหมเปนงานทศนศลปทสนองตอความตองการอยางกวางขวางของกลมชนทก

ระดบ ไมเนนเฉพาะงานทางดานศาสนา แนวคดดานศลปะถายทอดขามวฒนธรรมทาใหเกดรปแบบและการใชวสดทหลากหลายตาม

จนตนาการสรางสรรคทเปนอสระของศลปน


จตรกรรมในประเทศไทยจตรกรรมในประเทศไทยจตรกรรมในประเทศไทยจตรกรรมในประเทศไทย

เรองท เรองท เรองท เรองท 13.2.113.2.113.2.113.2.1 ลกษณะและรปแบบของจตรกรรมไทยลกษณะและรปแบบของจตรกรรมไทยลกษณะและรปแบบของจตรกรรมไทยลกษณะและรปแบบของจตรกรรมไทย

จตรกรรม คอ งานศลปกรรมทสรางสรรคดวยการใชอปกรณวาดรปรางรปทรงเปนลายเสนระบายสบนพนผววสดตางๆ

จตรกรรมแบบประเพณจตรกรรมแบบประเพณจตรกรรมแบบประเพณจตรกรรมแบบประเพณ สวนใหญเขยนขนดวยความศรทธาในพระพทธศาสนา ภาพเขยนภายในองคพระปรางคและพระสถปเจดย

หรอเขยนบนผนงถา โบสถ วหาร ศาลาการเปรยญ และพระราชวง รวมเรยกวา “จตรกรรมฝาผนง” เขยนวาดในสมดกระดาษ เรยกวา

“สมดภาพ” หากเขยนภาพบนผนผา รยกวา “ผาบฏ”

(1.) การเขยนเขยนภาพจตรกรรมฝาผนงการเขยนเขยนภาพจตรกรรมฝาผนงการเขยนเขยนภาพจตรกรรมฝาผนงการเขยนเขยนภาพจตรกรรมฝาผนง เขยนไดหลายวธ ไดแก แบบสฝน แบบปนเปยก และ แบบสขผงผสมนามน

วธการเขยนมขนตอนสาคญเรมตงแตการเตรยมพนผวผนงทจะเขยนซงมวธการละเอยดซบซอน การทาแบบโครงราง การเขยน

ภาพโดยใชอปกรณ คอ พกนและส

(2.) เนอหาในจตรกรรมไทยแบบประเพณเนอหาในจตรกรรมไทยแบบประเพณเนอหาในจตรกรรมไทยแบบประเพณเนอหาในจตรกรรมไทยแบบประเพณ ประเภทบอกเลาเรองราวสวนใหญวรรณกรรมทางพทธศาสนา ประเภทแสดง

ความหมายดวยตวเอง เชน ภาพลวดลาย ตนไมใบไม ภาพบคคล เปนตน การเขยนภาพเปนแบบ “อดมคต” แตก “สมจรง” หรอ “เหมอน

จรง” อยดวย

งานจตรกรรมไทยแบบประเพณมกจะแสดงภาพ 2 มต ในสมยตนรตนโกสนทรตงแตราวรชกาลท 3 ชางไทยไดรบอทธพลจากงาน

เขยนภาพตะวนตกซงสวนใหญเปนภาพทวทศน จงปรบเปลยนการเขยนภาพจตรกรรมแบบประเพณเปนแบบ 3 มต

เรองท เรองท เรองท เรองท 13.2.213.2.213.2.213.2.2 จตรกรรมไทยแบบประเพณจตรกรรมไทยแบบประเพณจตรกรรมไทยแบบประเพณจตรกรรมไทยแบบประเพณ

จตรกรรมไทยมพฒนาการอยางตอเนอง จตรกรรมไทยแบบประเพณในยคสมยตางๆจตรกรรมไทยแบบประเพณในยคสมยตางๆจตรกรรมไทยแบบประเพณในยคสมยตางๆจตรกรรมไทยแบบประเพณในยคสมยตางๆแบงยคสมยไดดงน

(1.) จตรกรรมไทยกอนพทธศตวรรษท19 ศลปะการเขยนภาพสมยกอนประวตศาสตรในประเทศไทย เราจะพบภาพสตว เชน ชาง

ปลา วว ภาพคน ภาพฝมอเขยนดวยสแดง สดา หรอสขาว

(2.) จตรกรรมไทยสมยสโขทย มปรากฏทงภาพเขยนสและภาพจาหลกลายเสน นบเปนระยะตนๆของการเขยนจตรกรรมแบบ

ประเพณของไทย

(3.) จตรกรรมไทยสมยอยธยา การเขยนภาพแสดงลกษณะแบบประเพณอยางแทจรง สะทอนใหเหนถงศรทธาอยางแรงกลาใน

พระพทธศาสนาและการพฒนาฝมอของชางเขยนไทยสจดสงสดในเชงศลปะ จตรกรรมฝาผนงสมยตนอยธยาพบในกรพระปรางคเปนสวน

ใหญ ในสมยตอมาเขยนภาพประดบผนงพระอโบสถและพระวหาร

(4.) จตรกรรมสมยธนบร งานจตรกรรมสาคญ คอ สมดภาพเรองไตรภม

(5.) จตรกรรมสมยรตนโกสนทร มลกษณะสบเนองจากสมยอยธยา ในรชสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหวมความนยม

ศลปะแบบจนในงานจตรกรรมฝาผนง ทงรปแบบ เนอหา และเทคนคการเขยนภาพ เรยกวา “ศลปะในพระราชนยม”

การเขยนภาพจตรกรรมไทยแบบประเพณมการเปลยนแปลงอยางชาๆการเขยนภาพจตรกรรมไทยแบบประเพณมการเปลยนแปลงอยางชาๆการเขยนภาพจตรกรรมไทยแบบประเพณมการเปลยนแปลงอยางชาๆการเขยนภาพจตรกรรมไทยแบบประเพณมการเปลยนแปลงอยางชาๆ จากการรบวฒนธรรมตะวนตก จงมการสรางสรรคงาน

จตรกรรมแบบประเพณดานเทคนควธการและแนวคดใหม ตามทรรศนะของศลปนอยางไมเคยปรากฏในงานจตรกรรมไทยแบบประเพณมา

แตดงเดม

เรองท เรองท เรองท เรองท 13.2.313.2.313.2.313.2.3 จตรกรรมไทยสมยใหมจตรกรรมไทยสมยใหมจตรกรรมไทยสมยใหมจตรกรรมไทยสมยใหม

ตงแตหลงสงครามโลกครงทสองเปนตนมา แนวการเขยนภาพของศลปนไทยเปนแนวสมยใหม เชน แนวสจจนยมหรอเหมอนจรง

(Realism) แนวนามธรรม(Abstract) อมเพรสชนนสซม(Impressionism) ควบสซม(Cubism) ศลปะสมยใหมดาเนนควบคกบงานจด

แสดงศลปะและนทรรศการในหอศลปซงเปนเวทสาหรบศลปนไดแสดงผลงาน



34


คณคาของประตมากรรมและจตรกรรมไทยคณคาของประตมากรรมและจตรกรรมไทยคณคาของประตมากรรมและจตรกรรมไทยคณคาของประตมากรรมและจตรกรรมไทย

เรองท เรองท เรองท เรองท 13.3.113.3.113.3.113.3.1 คณคาของประตมากรรมและจตรกรรมไทยดานศลปะคณคาของประตมากรรมและจตรกรรมไทยดานศลปะคณคาของประตมากรรมและจตรกรรมไทยดานศลปะคณคาของประตมากรรมและจตรกรรมไทยดานศลปะ

คณคาดานศลปะไมเพยงความงดงามทผชมไดพบเหนและสมผส งานศลปกรรมยงสะทอนถงแรงบนดาลใจและพฒนาการ แตเปน

ทนาเสยดายวาการศกษาถงความงดงามและงานศลปะมขอจากด เนองจากสภาพทชารดสญหายและเสอมสลายไปเนองจากสภาพ

ธรรมชาต การลกลอบโจรกรรม เกบงาไวเปนสวนตว และสงออกไปตางประเทศ

เรองท เรองท เรองท เรองท 13.3.213.3.213.3.213.3.2 คณคาของประตมากรรมและจตรกรรมไทยดานประวตศาสตรและโบราณคดคณคาของประตมากรรมและจตรกรรมไทยดานประวตศาสตรและโบราณคดคณคาของประตมากรรมและจตรกรรมไทยดานประวตศาสตรและโบราณคดคณคาของประตมากรรมและจตรกรรมไทยดานประวตศาสตรและโบราณคด

งานประตมากรรมและจตรกรรมไทยทเหลออยจนถงทกวนนทาใหเราสามารถศกษารองรอยของอดตในฐานะหลกฐานสาคญทบง

บอกถงความคด ความเชอ ภมปญญา ความร การใชเทคโนโลย วตถประสงคการสราง ผอปถมภ ชางผสรางผลงาน การใชประโยชน

ความตองการของสงคม และจากเนอหาบอกเลาในงานศลปกรรมนนๆโดยตรง การชนชมในงานประตมากรรมและจตรกรรมจงไมไดจากด

เพยงดานศลปะหรอความศรทธาในศาสนาเทานน หากแตยงอานวยคณประโยชนใหเราเขาใจอดตไดชดเจนมากขนดวย

เรองท เรองท เรองท เรองท 13.3.313.3.313.3.313.3.3 คณคาของประตมากรรมและจตรกรรมไทยดานคคณคาของประตมากรรมและจตรกรรมไทยดานคคณคาของประตมากรรมและจตรกรรมไทยดานคคณคาของประตมากรรมและจตรกรรมไทยดานความเชอและศาสนาวามเชอและศาสนาวามเชอและศาสนาวามเชอและศาสนา

ประตมากรรมและจตรกรรมไทยมคณคาโดยตรงในดานศาสนา เนองจากการสรางสรรคผลงานในอดตทงหมดสนองตอความ

เลอมใสศรทธาในพระพทธศาสนา


งานชางไทยงานชางไทยงานชางไทยงานชางไทย

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

เนอหาสาระของหนวยนจะกลาวถง งานชางไทย ซงประกอบดวย งานชางพนบาน และงานชางหลวง ซงเปนผลผลตและผลงาน

สรางสรรคประเภทตางๆตอบสนองผคนทงในสงคมระดบชาวบานทวไปและงานชางของทางราชการครงโบราณซงประกอบดวยงานชาง

ของราชสานกและงานชางของบานเมอง รวมทงเนอหาเรองการทานบารงโดยการสบทอดวชาชางและการสงเสรมการอาชพใหงานชางคง

อยได


ขอพนจเบองตนเกยวกบขอพนจเบองตนเกยวกบขอพนจเบองตนเกยวกบขอพนจเบองตนเกยวกบงานชางไทยงานชางไทยงานชางไทยงานชางไทย

เรองท เรองท เรองท เรองท 14.1.114.1.114.1.114.1.1 หนาทของชางในสงคมไทยหนาทของชางในสงคมไทยหนาทของชางในสงคมไทยหนาทของชางในสงคมไทย

ดวยเหตทสงคมไทยเปนสงคมเกษตรดารงชวตตามสภาพแวดลอมทางธรรมชาต ราษฎรชาวเมองสวนใหญเปนพทธศาสนกชน

ลกษณะสงคมไทยเชนนกอใหเกดบคคลพวกหนงซงมทกษะความชานาญพเศษในการประดษฐสงของเครองมอเครองใช และทาสงอทศถวาย

แกพระศาสนารวมทงงานชางของบานเมองโดยทวไป หนาทการใหบรการแกสงคมเชนนมคาเรยกยกยองกนมาวา ชางชางชางชาง

หนาทของชางโดยทวไปจงอาจจาแนกเปน

(1.) งานชางททาสาหรบใชในครวเรอนงานชางททาสาหรบใชในครวเรอนงานชางททาสาหรบใชในครวเรอนงานชางททาสาหรบใชในครวเรอน ซงมการสบทอดวชาความรกนในครอบครว เชนการทอผา และการทาเครองจกรสาน

เปนเครองใชตางๆ ผลตภณฑเหลานนอกจากขนเพอใชเองแลวทเหลอยงนาไปแลกเปลยนจาหนายแกชมชนอนกม

(2.) งานชางททาใหงานชางททาใหงานชางททาใหงานชางททาใหชมชนทอยอาศยชมชนทอยอาศยชมชนทอยอาศยชมชนทอยอาศย นอกจากงานชางในครวเรอน ผเปนชางยงตองไปชวยงานชางของสวนรวม ทงในระดบ

ชมชนและระดบเมองเพอใชประโยชนรวมกน งานชางประเภทนจาเปนตองอาศยชางฝมอหลายประเภทมารวมกนทางาน เชนการสราง

ศาลาทานา โบสถ วหาร ศาลาการเปรยญของวดประจาหมบาน โดยเฉพาะชางฝมอททางานละเอยดประณตสวยงาม เชนภาพฝาผนง ภาพ

ลายรดนาบานประตหนาตาง ตพระธรรม ชางทมความชานาญแตโบราณมกเปนพระสงฆซงเคยเปนชางตงแตเมอเปนฆราวาส เมอบวช

เรยนมเวลาวางมากขนจงมเวลาฝกฝนงานชางจนมฝมอสงขน

(3.) งานชางทงานชางทงานชางทงานชางททาใหแกบานเมองทาใหแกบานเมองทาใหแกบานเมองทาใหแกบานเมอง ชางชาวบานทงหลายนน เมอเขารบราชการกยงสามารถใชความรความชานาญพเศษนไป

ทางานชางแกบานเมองได

เรองท เรองท เรองท เรองท 14.1.214.1.214.1.214.1.2 ประเภทของชางตามลกษณะงานชางประเภทของชางตามลกษณะงานชางประเภทของชางตามลกษณะงานชางประเภทของชางตามลกษณะงานชาง

ดวยเหตทมชางทางานตางๆดงกลาว จงอาจแบงชางตามลกษณะไดเปน



35

(1.) ชางประเภททาของใชชางประเภททาของใชชางประเภททาของใชชางประเภททาของใช ไดแก ชางทวไปทมฝมอในการทาของใชสอยในชวตประจาวนโดยไมไดใชเครองจกรกล จงมกเรยกชาง

ประเภทนวา ชางฝมอและชางหตถกรรมชางฝมอและชางหตถกรรมชางฝมอและชางหตถกรรมชางฝมอและชางหตถกรรม และหากเปนชางททางานสรางสรรคดวยความชานชานาญ มคณคาทางสนทรยภาพทมความ

ประณตสวยงามมากขนกเรยกชางนวา ชางหตถศลปชางหตถศลปชางหตถศลปชางหตถศลปและเรยกงานทผลตขนนวา งานศลปหตถกรรมงานศลปหตถกรรมงานศลปหตถกรรมงานศลปหตถกรรม

(2.) ชางทาของชมชางทาของชมชางทาของชมชางทาของชม คอชางททางานเนนประโยชนสาหรบเปนของชนชมมากกวาใชสอยในชวตประจาวน หรอเพอประดบตกแตงให

สวยงามเพมคณคาของสงนน เชน ชางทาเครองสด ชางมก ชางถม ชางปน ชางสลก ชางทาของชมจงมคาเรยกวา ชางสปปชางสปปชางสปปชางสปป หรอชางศลปะชางศลปะชางศลปะชางศลปะ

ซงปจจบนเรยกกนวา ศลปนศลปนศลปนศลปน

เรองท เรองท เรองท เรองท 14.1.314.1.314.1.314.1.3 องคประกอบของสถาบนชางองคประกอบของสถาบนชางองคประกอบของสถาบนชางองคประกอบของสถาบนชาง

ทงชางทาของใชและชางทาของชมมองคประกอบรวมอยดวยกนเปนสถาบนชางสถาบนชางสถาบนชางสถาบนชาง ไดแก

(1.) ตวผเปนชางตวผเปนชางตวผเปนชางตวผเปนชาง (2.) วชางานชางวชางานชางวชางานชางวชางานชาง (3.) ขนบนยมของชางขนบนยมของชางขนบนยมของชางขนบนยมของชาง (4.) ผลงานชางผลงานชางผลงานชางผลงานชาง (5.) สกลชางสกลชางสกลชางสกลชาง

ชางแตละกลมมการสบทอดสงตอความรจากคนรนหนงสงตอถงคนอกรนหนงดวยวธทางการชาง คอ

(1.) การฝกหดถายทอดกนในครอบครวหรอตระกล

(2.) สวนการสบทอดในชมชนการถายทอดวชาชางในลกษณะนมวดเปนศนยกลาง มพระสงฆผมความรความชานาญของชาง ผท

ประสงคจะไดวชาความรจงสมครใจเขามาเปนลกศษยใหพระอบรมสงสอนฝกปรอ


งานชางพนบานงานชางพนบานงานชางพนบานงานชางพนบาน

เรองท เรองท เรองท เรองท 14.2.114.2.114.2.114.2.1 ปจจยทมอทธพลตองานชางพนบานปจจยทมอทธพลตองานชางพนบานปจจยทมอทธพลตองานชางพนบานปจจยทมอทธพลตองานชางพนบาน

งานชางพนบานทผลตหรอทาขนในแตละทองถน ยอมขนอยกบ (1.) สภาพแวดลอมทางธรรมชาตและ (2.) สภาพแวดลอมทาง

วฒนธรรม

เรองท เรองท เรองท เรองท 14.2.214.2.214.2.214.2.2 ลกษณะและเอกลกษณของชางพนบานลกษณะและเอกลกษณของชางพนบานลกษณะและเอกลกษณของชางพนบานลกษณะและเอกลกษณของชางพนบาน

เนองจากงานชางพนบานประดษฐสรางสรรคขนในแตละชมชนแมจะมจดประสงคในการใชสอยคลายคลงกน แตงานชางของแต

ละพนทกมลกษณะเฉพาะตามสภาพแวดลอมและวตถดบทมในแตละแหง รวมทงทกษะความชานชานาญในฝมอชางดวย ทงนเปนเพราะชาง

ไดเรยนรและถายทอดฝมอชางตามทองถนของตน

เรองท เรองท เรองท เรองท 14.2.314.2.314.2.314.2.3 ประเภทของงานชางพนบานประเภทของงานชางพนบานประเภทของงานชางพนบานประเภทของงานชางพนบาน

แบงไดตามวธการผลตและประโยชนใชสอย ไดแก

(1.) เครองปนดนเผาเครองปนดนเผาเครองปนดนเผาเครองปนดนเผา เปนงานชางพนบานทเกาแกทสดประเภทหนงทมนษยทาขนเพอใชสอยในชวตประจาวนเพราะใชวสดทมและ

หาไดงายในทกทองท คอ ดน นามาปนเปนรปทรงตางๆ และเผาดวยความรอนกไดภาชนะไวใชสอยหลากประเภท เครองปนดนเผาทเปน

ฝมอชางในแตละถน มกมรปทรงและวสดแตกตางกนตามสภาพแวดลอม

(2.) สงทอสงทอสงทอสงทอ คอ งานหตถกรรมทใชเสนใยธรรมชาต เชน ฝาย ไหม ปาน มาทอเปนผนผา ใชสาหรบเปนเครองนงเครองหมและ

เปนเครองบชาตามคตความเชอ งานชางประเภทสงทอนบเปนงานชางทเกาแกคกนมากบเครองปนดนเผา เพราะเปนหนงในปจจยสท

สาคญสาหรบมนษย งานทอ นอกจากจะทาขนใชในชวตประจาวนยงมงานทประดษฐเพอความสวยงามใชในโอกาสพเศษในงานพธกรรม

ตางๆดวย งานทอสงทอของแตละชมชนมเอกลกษณและฝมอชางทเปนลกษณะเฉพาะทองถนเชนกน

(3.) งงงงานแกะสลกานแกะสลกานแกะสลกานแกะสลก ไดแก งานจากวสดตางๆ เชน ไม หนงสตว งาชาง ผกผลไม ทาเปนเครองเรอน เครองใชในครวเรอน

(4.) เครองโลหะเครองโลหะเครองโลหะเครองโลหะ งานชางททาดวยโลหะตางๆทงการหลอ การต ซงตองใชเทคโนโลยระดบสงกวางานชางทวไป มทงงานหลอททา

เครองมอประกอบการทามาหากน

(5.) เครองจกสานเครองจกสานเครองจกสานเครองจกสาน เปนงานชางทใชวสดธรรมชาตทมอยทกทองทมาจกสานเปนเครองใชในครวเรอน เครองมอดกจบสตว เครอง

จกสานในแตละทองถน สวนใหญมลกษณะใกลเคยงกนตางกนแตวสดทใช

(6.) สถาปตยกรรมพนบานสถาปตยกรรมพนบานสถาปตยกรรมพนบานสถาปตยกรรมพนบาน ไดแก งานชางกอสรางอาคารบานเรอนทอยอาศย อาคารสาธารณะของชมชน เชน ศาลาทพกรม

ทาง ศาลาทานา

(7.) ภาพเขยนภาพเขยนภาพเขยนภาพเขยน งานชางพนบานทเปนภาพเขยนสวนใหญ ไดแก ภาพตกแตงศาสนสถาน

(8.) งานประตมากรรมงานประตมากรรมงานประตมากรรมงานประตมากรรม ไดแก งานชางททาดวยการปน หลอ แกะสลกเพอศาสนาคตความเชอทาเปนรปเคารพประดบตกแตง

อาคารในศาสนา

(9.) งานเครองกระดาษงานเครองกระดาษงานเครองกระดาษงานเครองกระดาษ ไดแก งานชางพนบานทนากระดาษมาประดษฐตกแตง เปนสงประดบอาคารสถาน



36

ชางสปป

ชางสป

ชางสบหม

(10.) ประเภทเบดเตลดประเภทเบดเตลดประเภทเบดเตลดประเภทเบดเตลด ไดแก งานชางพนบานทไมอาจจดใหอยในประเภททกลาวมาแลวไดชดเจน

เรองท เรองท เรองท เรองท 14.2.414.2.414.2.414.2.4 ลกษณะของงานชางพนบานทวาดวยคณคาและคานยมลกษณะของงานชางพนบานทวาดวยคณคาและคานยมลกษณะของงานชางพนบานทวาดวยคณคาและคานยมลกษณะของงานชางพนบานทวาดวยคณคาและคานยม

ซงนอกจากใชประโยชนในชวตประจาวนตอการดารงชวตของผคนในสงคมแลวยงเปนงานทมคณคาสงในดานสนทรยภาพท

เรยกวางานศลปหตถกรรม เปนของใชตามประเพณไดแกปจจยใสของถวายพระ ของอาสาเปนของทเจาบาวทาใหเจาสาวในพธแตงงานเปนตน


งานชางหลวงงานชางหลวงงานชางหลวงงานชางหลวง

เรองท เรองท เรองท เรองท 14.3.114.3.114.3.114.3.1 กรมชางหลวงกรมชางหลวงกรมชางหลวงกรมชางหลวง

กรมชางหลวงนไดใหคาจากดความของคาวา ชางหลวงชางหลวงชางหลวงชางหลวง วาหมายถงชางททางานชางของหลวง ไดแก ชางทถวายตวเขารบราชการ

หรอเปนผทถกเกณฑเขามารบราชการในกรมทมหนาททางานของหลวงและงานราชการทวไป งานชางของหลวงแตเดมมากระจดกระจาย

อยในกรมกองตางๆ ภายหลงเมอหนวยงานทไดรบมอบหมายใหทางานทเกยวกบงานชางมภารกจมากขน จงจาเปนตองใชชางฝมอหลาย

ประเภท จงมการจดหาชางมารวมไวดวยกน เกดเปนกรมชางหลวงอยางเปนทางการ

เรองท เรองท เรองท เรองท 14.3.214.3.214.3.214.3.2 กรกรกรกรมชางสบหม มชางสบหม มชางสบหม มชางสบหม งานชางสบหมงานชางสบหมงานชางสบหมงานชางสบหม

สาระทนาเสนอไวคอการทาความเขาใจเกยวกบกรมชางสบหมวามไดหมายความวากรมนมชางสงกดอยเพยง 10 หม หรอ 10

ประเภท คาวา ชางสบหมชางสบหมชางสบหมชางสบหม มทมาดงเดมมาจากคาวา ชางสปปชางสปปชางสปปชางสปป ในภาษาบาล ชางศลปะชางศลปะชางศลปะชางศลปะ ในภาษาสนสกฤต ชางสปปนตอมาออกเสยงเหลอ

เพยงชางสป ภายหลงเปลยนคาพดเปนชางสบและเตมคาวาหมเขาไปในตอนทาย

กรมชางสบหมทมชางหลวงรวมอยหลายประเภทน ตอมามการปรบปรง

ระเบยบบรหารราชการแผนดน งานชางในกรมนไดถกนาไปรวมในกรมโยธาธการ

บาง กรมศลปากรบาง ชอของกรมชางสบหมจงคอยๆเลอนหายไป

งานชางสบหมงานชางสบหมงานชางสบหมงานชางสบหม จาแนกไดเปน ชางเขยน ชางปน ชางแกะ ชางสลก ชางหลอ ชางกลง ชางหน ชางบ ชางปน และชางรก


การทะนบารงงานชางไทยการทะนบารงงานชางไทยการทะนบารงงานชางไทยการทะนบารงงานชางไทย

เรองท เรองท เรองท เรองท 14.4.114.4.114.4.114.4.1 การสงเสรมใหความรและการจดแสดงเผยการสงเสรมใหความรและการจดแสดงเผยการสงเสรมใหความรและการจดแสดงเผยการสงเสรมใหความรและการจดแสดงเผยแพรผลงานชางไทยแพรผลงานชางไทยแพรผลงานชางไทยแพรผลงานชางไทย

การทานบารงงานชางไทยดวยวธการตางๆ เชน การสงเสรมใหความรสนบสนนจดแสดงเผยแพรผลงานเพอใหงานชางไทยสาขา

ตางๆยงคงดารงอยได นอกจากน ในสวนของงานชางหลวง งานประณตศลป ปจจบนมชางผเชยวชาญเหลออยนอยมาก สมเดจพระเทพฯจง

ไดโปรดใหถายทอดความรวชาชางแกอนชนรนหลง โดยทรงพระกรณาโปรดเกลาฯใหตงโรงเรยนสอนวชาชางประดษฐของสตรเรยกวา

วทยาลยในวงหญงหรอโรงเรยนผใหญพระตาหนกสวนกหลาบ เปดสอนแกบคคลทวไปรวมสามแขนงวชา อกโรงเรยนหนงเรยกวา วทยาลย

ในวงชาย สอนวชาชางศลปกรรมไทยโบราณ

เรองท เรองท เรองท เรองท 14.4.214.4.214.4.214.4.2 การสบทอดงานชางไทย จากชางพนบานสชางหลวงการสบทอดงานชางไทย จากชางพนบานสชางหลวงการสบทอดงานชางไทย จากชางพนบานสชางหลวงการสบทอดงานชางไทย จากชางพนบานสชางหลวง

นอกจากนยงมการสบทอดชางไทยทสาคญของ โครงการศลปาชพพเศษโครงการศลปาชพพเศษโครงการศลปาชพพเศษโครงการศลปาชพพเศษ ซงสมเดจพระนางเจาพระบรมราชนนาถทรงพระกรณา

โปรดเกลาฯใหกอตงขนโดยมจดประสงคทสาคญคอ (1.) เพอใหชาวนาชาวไรและครอบครวมอาชพเสรมเพมรายไดเปนการยกระดบความ

เปนอยใหดขน และ (2.) เพออนรกษสบทอดศลปกรรมไทยไว


แนวการพฒนาบนวถไทยแนวการพฒนาบนวถไทยแนวการพฒนาบนวถไทยแนวการพฒนาบนวถไทย

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

นาเสนอ ทศนะ มมมองเกยวกบแนวการพฒนาบนวถไทยเพอไปสการพฒนาทยงยนซงเออประโยชนแกประชาชนทกหมเหลาใน

สงคมไทยโดยรวม



37


นยามของคาวาวถไทยนยามของคาวาวถไทยนยามของคาวาวถไทยนยามของคาวาวถไทย การพฒนาการพฒนาการพฒนาการพฒนา

เรองท เรองท เรองท เรองท 15.1.115.1.115.1.115.1.1 ความหมายของคาวา วถไทย วถชวตความหมายของคาวา วถไทย วถชวตความหมายของคาวา วถไทย วถชวตความหมายของคาวา วถไทย วถชวต

คาวา วถไทย มาจากคาศพท วถ ประกอบกบคาวา ไทย คาศพท วถ แปลวา สาย แนว ถนน หรอทาง วถไทย จงมความหมายถง

แนวทางความเปนไทย สอนยถง การดารงชวตของผคนในสงคมไทยตลอดจนถงการพฒนาประเทศบนพนฐานวฒนธรรมไทย ทปรบเปลยน

ไดอยางเหมาะสมกบสภาพการณความเปลยนแปลงในแตละชวงสมย สวนคาวา วถชวต หมายถง ความเปนอยในชวตประจาวนของผคนใน

แตละสงคม บนพนฐานทางวฒนธรรมของสงคมนน

เรองท เรองท เรองท เรองท 15.1.215.1.215.1.215.1.2 ความหมายของคาวา การพฒนาความหมายของคาวา การพฒนาความหมายของคาวา การพฒนาความหมายของคาวา การพฒนา

คาวา การพฒนา แปลตามศพทวา การทาใหเจรญ เมอใชในนยทกวาง ประกอบกบคาวา ประเทศ เปน การพฒนาประเทศ จงม

ความหมายถง การกระทาใหเกดความเปลยนแปลง ใหเกดความกาวหนาไปในทางทเจรญ ทาใหบานเมองอยอยางสงบ เกดความมนคง

คนทอยในเขตการปกครองนนมความสขในระเบยบสงคมทด เนองจากการพฒนาประเทศเปนงานใหญมากและกวาง จงตองพฒนาไป

พรอมกนดวยความสมดลกลมกลนทงดานการเมอง เศรษฐกจและสงคม


สรปการพฒนาในศตวรรษกวาทผานมาสรปการพฒนาในศตวรรษกวาทผานมาสรปการพฒนาในศตวรรษกวาทผานมาสรปการพฒนาในศตวรรษกวาทผานมา

เรองท เรองท เรองท เรองท 15.2.115.2.115.2.115.2.1 การพฒนาในสมยรชกาลท 5 ถง พ.ศ.2475การพฒนาในสมยรชกาลท 5 ถง พ.ศ.2475การพฒนาในสมยรชกาลท 5 ถง พ.ศ.2475การพฒนาในสมยรชกาลท 5 ถง พ.ศ.2475

เปนชวงทไทยเผชญกบการแผอานาจของจกรวรรดนยมตะวนตก ในสมยรชกาลท 5 การคกคามเปนไปอยางเขมขน แลวลดลงใน

สมยรชกาลท 6 และตอมา ผนาไทยในชวงนตระหนกดวา นอกจากการดาเนนนโยบายตางประเทศทปรบใหยดหยนเขากบภาวะการกดกน

จากมหาอานาจแลว การปรบปรงบานเมองใหทนสมยเปนอกวถทางหนงทสาคญยง เพราะประเทศจกรวรรดนยมมกเขายดครองประเทศ

อนเปนอาณานคม ดวยการอางถงความเปนบานปาเมองเถอนของประเทศนนๆและเขายดครองประเทศเพอชวยพฒนาใหดขน เหตปจจย

ดงกลาวเมอมาผสานกบกบการขาดประสทธภาพของระบบไพรและหนวยงานราชการ ตลอดจนถงการทกลมคนรนใหมไดเรยนรวทยาการ

ตะวนตกทแผเขามา ทาใหการปฏรปบานเมองใหเปนสมยใหมกอเกดขน โดยม วธการพฒนาวธการพฒนาวธการพฒนาวธการพฒนาทมลกษณะเดน 3 ประการ

(1.) การเดนสายกลาง มงสรางความกาวหนาทามกลางความสามคค

(2.) การผสานวธการแบบตะวนตกใหเขากบพนฐานวฒนธรรมไทย

(3.) การเนนยทธวธสรางความสงบและความมนคงภายในประเทศ

ในดานผลของการพฒนาผลของการพฒนาผลของการพฒนาผลของการพฒนานนไดกอผลอนกวางขวาง

(1.) ผลทางการเมองการปกครอง เกดรฐชาตไทย ไดรบแนวคดตะวนตก : ประชาธปไตย สงคมนยม แตประชาธปไตยมกระแส

แรงและเดนกวา สวนผลทสาคญอกประการหนงกคอ การเกดระบบราชการสมยใหมแบบตะวนตก บนพนฐานของระบบกระทรวง ทบวง

กรม

(2.) ผลทางเศรษฐกจ ไดเปลยนแปลงเขาสระบบทนนยม ซงไดพฒนาสบตอมา

(3.) ผลทางสงคม เปลยนแปลงเขาสสงคมสมยใหม เฉพาะในสงคมเมอง ยงมไดลงลกไปถงชนบทและหมบาน

อนง การพฒนาในสมยนไดเกดปญหาทางเศรษฐกจในปลายรชกาลท 6 และในรชกาลท 7 จนเปนสาเหตสาคญประการหนงท

นาไปสการเปลยนแปลงการปกครอง จากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาเปนระบอบประชาธปไตยในวนท 24 มถนายน พ.ศ.2475

เรองท เรองท เรองท เรองท 15.2.215.2.215.2.215.2.2 การพฒนาจาก พ.ศการพฒนาจาก พ.ศการพฒนาจาก พ.ศการพฒนาจาก พ.ศ.2475.2475.2475.2475----2500250025002500

เปนเสยวศตวรรษของการเรมแรกระบอบประชาธปไตยในสงคมไทย ผนาประเทศสวนใหญมาจากคณะราษฎรทปฏวต

เปลยนแปลงการปกครอง และมนโยบายบรหารประเทศในแนวชาตนยม

สวนปจจยทกาหนดแนวทางการพฒนาประเทศปจจยทกาหนดแนวทางการพฒนาประเทศปจจยทกาหนดแนวทางการพฒนาประเทศปจจยทกาหนดแนวทางการพฒนาประเทศนนม 4 ประการ ไดแก

(1.) การสรางความชอบธรรมใหแกผนาใหมในระบอบประชาธปไตย ทเพงจะไดเขามากมอานาจบรหารประเทศ

(2.) ความรสกชาตนยมในหมผนาสมยนทตองการพฒนาประเทศใหเจรญกาวหนาตามแบบอยางของประเทศตะวนตกไดเหนมา

(3.) การลดบทบาทและอทธพลขององกฤษ-ฝรงเศสในภมภาคเอเชยตะวนตกเฉยงใต เพราะทง 2 ประเทศตางกมปญหาทาง

เศรษฐกจและการเมองในประเทศของตนทจกตองแกไข จากผลของสงครามโลกครงท 1 และภาวะเศรษฐกจตกตาทวโลกในครงแรกของ



38

ทศวรรษ 2470ทาใหเกดชองวางทางอานาจขนในภมภาค และเปนเหตใหผนาไทยพยายามแสวงหาผลประโยชนทางการเมองดวยการขยาย

ดนแดนและเขตอทธพล

(4.) การเพมบทบาทและอทธพลของญปนในเอเชยตะวนออกเฉยงใตในชวงกอนสงครามโลกครงท 2 รวมทงอทธพลของลทธ

คอมมวนสตหลงสงครามโลกครงท 2

ในดานวธการปรบปรงพฒนาบานเมองวธการปรบปรงพฒนาบานเมองวธการปรบปรงพฒนาบานเมองวธการปรบปรงพฒนาบานเมองในสมยนมลกษณะสาคญ 3 ประการคอ

(1.) การใชลทธชาตนยมในการกาหนดนโยบายทางเศรษฐกจและการเมอง

(2.) การใชอานาจบงคบคอนขางสง ลกษณะเปนเผดจการทองประชาธปไตยแครปแบบ

(3.) อทธพลอารยธรรมตะวนตกเรมปรากฏมากขนในวถชวตของผคนในสงคมเมอง

เมอหนมาพนจผลของการเปลยนแปลงกมสาระหลกทสรปไดดงน

(1.) การเมองการปกครองการเมองการปกครองการเมองการปกครองการเมองการปกครอง เปลยนแปลงมาปกครองดวยระบอบประชาธปไตย ทอยในชวงของการทดลองคนหา ยงหางไกลจาก

สาระจตวญญาณการปฏบตจรงตามแนวคดการเมองการปกครองน

(2.) เศรษฐกจเศรษฐกจเศรษฐกจเศรษฐกจ เกดทนนยมโดยรฐ ตงรฐวสาหกจจานวนมากทไมประสบความสาเรจตามเปาหมายทไดตงใจไวในการขจดอทธพล

ของนายทนตางชาต และทาใหไทยพงพาตนเองไดในทางเศรษฐกจ ผลทเกดขนนนนายทนไทยเชอสายจนยงคงมบทบาทอนเปนพลวตยงใน

เศรษฐกจไทยสบตอมา ทสาคญกคอ ไดสงผลใหเกดความสมพนธโยงใยประสานผลประโยชนระหวางนกการเมอง ขาราชการ และนก

ธรกจ ซงสถานการณดงกลาวไดดาเนนตอเนองมาจนถงทกวนน ทการโยงใยขยายกวางและซบซอนยงขนตามการเตบโตขยายตวทาง

เศรษฐกจ

(3.) สงคมสงคมสงคมสงคม----วฒนธรรมวฒนธรรมวฒนธรรมวฒนธรรม เรมเกดสภาพการเปนตะวนตก หรอ westernization ในวถชวตของสงคมเมอง

เรองท เรองท เรองท เรองท 15.2.315.2.315.2.315.2.3 การพฒนาในตนทศวรรษการพฒนาในตนทศวรรษการพฒนาในตนทศวรรษการพฒนาในตนทศวรรษ 2500250025002500----พ.ศ.พ.ศ.พ.ศ.พ.ศ.2544254425442544

เปนชวงสมยทมแนวทางและวธการพฒนาแตกตางจาก 2 สมยแรกอยมาก ทาใหเกด westernization รวมทงกอใหเกดการ

เปลยนแปลงอยางมากทกๆดานในสงคมไทย นกวชาการบางคนเรยกขานชวงสมยนวา สมยพฒนา เพราะเรมพฒนาประเทศโดยมแผนท

กาหนดไวเปนแนวทางในการดาเนนงาน ซงเปนวธการทใชกนอยมาจนถงทกวนน

ปจจยปจจยปจจยปจจยทเรงรดใหตองเรมพฒนาประเทศทเรงรดใหตองเรมพฒนาประเทศทเรงรดใหตองเรมพฒนาประเทศทเรงรดใหตองเรมพฒนาประเทศโดยมแผนพฒนากากบนนม 3 ประการ ไดแก

(1.) ความตองการทจะพฒนาเศรษฐกจของประเทศใหเจรญกาวหนาพนจากสภาพความดอยพฒนา

(2.) ความหวนเกรงภยคกคามของลทธคอมมวนสตหลงสงครามโลกครงท 2

(3.) การขยายตวของระบบทนนยมโลกในชวงหลงสงครามโลกครงท 2 ทมทนนยมจากสหรฐอเมรกาเปนแกนนา

แผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาตฉบบท 1 ใชเปนแนวทางกากบการพฒนาประเทศระหวาง พ.ศ.2504-2509 รวม 6 ป หลงจากนน

แผนพฒนาฯฉบบตอๆมาไดกาหนดไวฉบบละ 5 ปและนบตงแตแผนพฒนาฉบบท 3 เปนตนมาไดเพมมตการพฒนาในดานสงคมดวย จงได

ปรบชอเปนแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ในดานอดมการณและยทธศาสตรการพฒนาอดมการณและยทธศาสตรการพฒนาอดมการณและยทธศาสตรการพฒนาอดมการณและยทธศาสตรการพฒนานนตงอยบนรากฐานความเชอหลก 3 ประการคอ

(1.) พฒนานยม (2.) บรโภคนยม (3.) ความมนคงนยม

จากรากฐานความเชอนนาไปสยทธศาสตรการพฒนาทมลกษณะเดน 3 ประการดาเนนควบคกนไปดงน

(1.) การมงสภายนอก เนนตลาดตางประเทศ การใชและลอกเลยนเทคโนโลยตะวนตก

(2.) ความไมสมดล เนนการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจเปนหลก โดยไมคานงถงความสมดลและความเทาเทยมกนในการกระจาย

ผลประโยชนจากการพฒนาใหทวถงแกทกกลมสงคม

(3.) การเนนตลาดเสร เปดเสรทงดานตลาดการคาและบรการ

สวน ผลของการพฒนา ใน 4 ทศวรรษทผานมาภายใตแผนพฒนา 8 ฉบบนน ไดกอผลทงในดานบวกและลบตอสงคมไทย ใน

ดานหนง ประเทศไทยไดเปลยนแปลงไปจากเดมมาก มความเจรญกาวหนาทางวตถ ไดรบวทยาการเทคโนโลยใหมๆ และความทนสมย

หลากหลายดาน แตในอกดานหนงนน ผลของการพฒนากไดกอใหเกดปญหาดานสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอมมากมายหลายประการ

เชนกน และเรอรงตอเนองกนมาจนมความรนแรงมากขน ทาใหแนวคดการพฒนาทยงยนซงปญญาชนชาวบานและองคกรพฒนาเอกชนได

เรมนาไปใชพฒนาบางหมบานในบางทองทตงแตตนทศวรรษ 2520 ไดรบการกลาวขวญและอภปรายพจารณากนมากขนในปจจบน



39


การพฒนาทยงยนการพฒนาทยงยนการพฒนาทยงยนการพฒนาทยงยน

เรองท เรองท เรองท เรองท 15.3.115.3.115.3.115.3.1 แนวพระราชดารเศรษฐกจพอเพยงแนวพระราชดารเศรษฐกจพอเพยงแนวพระราชดารเศรษฐกจพอเพยงแนวพระราชดารเศรษฐกจพอเพยง

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯไดพระราชทานแนวพระราชดารเศรษฐกจพอเพยงและทฤษฎใหมเปนปรชญาและแนวปฏบตทางหนง

ในการบรรลสการพฒนาทยงยน พระองคทรงเคยมพระราชดารสเกยวกบแนวคด พอควร พออยพอกน มความสงบพอควร พออยพอกน มความสงบพอควร พออยพอกน มความสงบพอควร พออยพอกน มความสงบ มาตงแตพ.ศ.2517 และ

ไดทรงรเรมโครงการพระราชดารตางๆตามแนวคดน ตอมาในวนท 4 ธนวาคม พ.ศ.2540 ไดทรงพดเรอง เศรษฐกจพอเพยงเศรษฐกจพอเพยงเศรษฐกจพอเพยงเศรษฐกจพอเพยง และในปตอมา

วนท 4 ธนวาคม 2541 ไดทรงอธบายเพมเตมถงความหมายของเศรษฐกจพอเพยง เพอจะไดเขาใจกนแจมชด

นกวชาการไดศกษาวเคราะหเพอสรปนยามความหมาย แลวขอพระราชทานพระบรมราชวนจฉย ทรงพระกรณาปรบปรงแกไข

และพระราชทานพระบรมราชานญาตเมอวนท 29 พฤศจกายน พ.ศ.2542 ใหนาไปเผยแพรได มความดงน

เศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาชถงแนวการดารงอยและปฏบตตนของประชาชนในทกระดบ ตงแตระดบครอบครว ระดบชมชน

จนถงระดบรฐ ทงในการพฒนาและบรหารประเทศใหดาเนนไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจเพอใหกาวทนตอโลกยค

โลกาภวตน ความพอเพยง หมายถง ความพอประมาณ ความมเหตผล รวมถงความจาเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควร ตอ

การมผลกระทบใดๆอนเกดจากการเปลยนแปลงทงภายนอกและภายใน ทงนจะตองอาศยความร ความรอบคอบ และความระมดระวงอยาง

ยงในการนาวชาการตางๆมาใชในการวางแผนและการดาเนนการทกขนตอน และขณะเดยวกนจะตองเสรมสรางพนฐานจตใจของคนใน

ชาต โดยเฉพาะเจาหนาทของรฐ นกทฤษฎ และนกธรกจในทกระดบใหมสานกในคณธรรมความซอสตยสจรต และใหมความรอบรท

เหมาะสม ดาเนนชวตดวยความอดทน ความเพยร มสตปญญา และความรอบคอบ เพอใหสมดลและพรอมตอการรองรบการเปลยนแปลง

อยางรวดเรวและกวางขวางทงดานวตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางด

สวนทฤษฎใหมทฤษฎใหมทฤษฎใหมทฤษฎใหมนน เปนหลกการหรอแนวทางในการบรหารจดการดนและนาเพอการเกษตรสาหรบเกษตรกรรายยอยในทดน

ขนาดเลกใหเกดประโยชนสงสด ในสดสวน 30:30:30:10 ของพนททมอย กลาวคอ ขดสระและเลยงปลา 30 ปลกขาว 30 ปลกพชไรพชสวน

30 และเปนทอยอาศย ปลกพชสวนครว เลยงสตว 10

การดาเนนการตามทฤษฎใหมเพอไปสเปาหมายความเปนอยทพอเพยงและการพงตนเองไดนนม 3 ขนตอนดงน

ขนท 1ขนท 1ขนท 1ขนท 1 การจดสรรพนททากนและทอยอาศย เพอไปสความพอเพยงเลยงตวเองไดบนพนฐานความประหยด

ขนท 2ขนท 2ขนท 2ขนท 2 การรวมพลงของชมชนในรปของกลมหรอสหกรณ เพอการผลต การตลาด การจดการ รวมถงดานสวสดการ การศกษา

และการพฒนาสงคมในชมชน

ขนท 3ขนท 3ขนท 3ขนท 3 ความรวมมอของกลมหรอสหกรณในชมชนกบภายนอก เปนการสรางเครอขาย กลมอาชพและขยายกจกรรมทาง

เศรษฐกจหลายอยาง โดยประสานความรวมมอกบภาคธรกจ ภาคองคกรการพฒนาเอกชนและภาคราชการในดานเงนทน การตลาด การ

ผลต การจดการ และขาวสารขอมล

เรองท เรองท เรองท เรองท 15.3.215.3.215.3.215.3.2 แนวทางการพฒนาแบบยงยนแนวทางการพฒนาแบบยงยนแนวทางการพฒนาแบบยงยนแนวทางการพฒนาแบบยงยน

เปนการพฒนาทยด “คน” เปนศนยกลางของการพฒนา ใหความสาคญกบเสรภาพ ภราดรภาพและศกดศรความเปนมนษย เนน

ความสมดลระหวางมนษยกบสงแวดลอม ความเปนทาทางเศรษฐกจ สงคมและการเมอง ตลอดจนใหโอกาสประชาชนมสวนรวมอยางเตมท

ในการรวมคดรวมพฒนา ใหผลประโยชนตกแกประชาชนและชมชน มใชใหประชาชนมสวนรวมเพยงทาตามรฐสง การพฒนาแบบยงยนจง

เปนแนวทางการพฒนาบนพนฐานศกยภาพของชมชน รวมทงระบบคด-ภมปญญาของสงคมนนๆและมตดานวฒนธรรมในระยะยาว

เปาหมายของการพฒนากคอ ความกนดอยดของคนระดบลางหรอคนสวนใหญของประเทศตามพนฐานการดารงชวตในสงคมทเกอกล

สมานฉนท มความผาสกสถาพรทยนนาน การพฒนาทยงยนจงเปนแนวการพฒนาบนพนฐานวฒนธรรมของเราหรอในแนววถไทย

สวนแนวปฏบตอนเพอไปสการพฒนาทยงยนททากนอยนนมอาท วนเกษตร เกษตรผสมผสาน เกษตรธรรมชาต การพฒนาแบบ

พงตนเอง การพฒนาแนวพทธ และการพฒนาแนววฒนธรรมชมชน แตละแนวนนคดขนเพอใหเหมาะสมกบสภาพทองถนในแตละแหงและ

ตางกมอดมการณและจดมงหมายทตรงกนคอการไปสการพฒนาทยงยนเพอคนทกกลมในสงคม

10151 ไทยศึกษา (ถอดคำบรรยาย)

Law

Transcript of 10151 ไทยศึกษา (ถอดคำบรรยาย)