پديدارشناسی Phenomenology

٢اصول و مبانی طراحی شهری : درس

دکتر بحرينی : استاد

کتايون ظريف: دانشجو

ريشه و سابقه نهضت . ١

پديدارشناسی را ١٩٢٠در دهه ) ١٩٣٨ تا ١٨۵٩ (ادموند هوسرل.مطرح کرد

، بدون اتکا به شناخت بی واسطه و مستقيم پديده هابررسی و فرضيات قبلی و درک آگاهانه و صريح آنها

رد بينش دو انگاری ذهن و عين)موضوع ( و ابژه ) فاعل ( سوژه وحدت

در شکل گيری دو جريان ) ١٩٧۶ تا ١٨٨٩ (مارتين هيدگرنقش بسيار مهمی ) اگزيستانسيال و هرمنوتيک ( مهم فلسفی

. داشت

، يکی دانستن ماهيت فضايی انساننظرات او در مورد تاثير زيادی درتغيير نگرش ها در ... و سکنی گزيدنوساختن

: از جمله . محققان معماری و شهرسازی داشت ، آن سيمون، ديويد رلف، ادوارد شولتزکريستين نوربرگ

... وماگروئر، رابرت فرامپتن، کنت باتيمر

پايه فلسفی، علمی. ٢

و بی هويتی فضاهای شهری بی مکانی بحران معاصر

نه تنها در فرم شهر بلکه در ادراک فقدان معنی انسان از پيوستگی با مکان

تفسير پديدارشناسی از مکان و توانايی آن در جمع ميان جنبه های مختلف جهان فيزيکی و

برای معماری و شهرسازی با هدف جهان انسانی. خلق مکان، روش مناسب و مفيدی است

ارتباط بسيار نکته اصلی در پديدارشناسی، که هريک ديگری . است نزديک مردم و محيط

. را به وجود آورده و منعکس می کنند

اصول و روش پديدارشناسی . ٣

و جريان سيالی از روش ها و خالقانهرويکردی تکنيک ها

مکان مختلف کشف و شناخت کيفيت های

: در مطالعات محيطی اين مفاهيم بررسی می شوند

معنی چگونه عناصر محيطی به زندگی مردم - می دهد

فضايی چگونه انسان، هستی خود را به طور - سازمان می دهد

چه کيفيت هايی از چشم انداز و محيط فيزيکی، - را ايجاد می کند حس مکان

شهر از نگاه پديدارشناسانه شولتز . ۴

، نهاد و خانه فضای شهری آبادی، : چهار شيوه سکونت

شناسیگونه شناسی و موضع شناسی، سيما: عوامل زبان معماری

. را تسهيل ميکنند جهت يابیراه، گره، محله، لبه و نشانه عوامل اصلی ساختار فضايی هستند و

. است) خيابان(مسيرو ) ميدان(مرکزعناصر اصلی يک شهر

. صورت می گيرد بنابراين تراکم، تنوع و تداوم بايد وجود داشته باشد گزينش و ديدارشهرمکانی است که درآن

.، مرز، حصار و مرکزيت است بيرونیعرصه و درونی عرصه ديالکتيک مهم ترين عوامل تعيين کننده فضا ،

، شکل مناسب برای گردهمايی ، عدم تقارن ، مقياس انسانی ، محصوريت ويژگی های مهم فضای شهری ، . استسلسله مراتب و هندسه نسبتًا نامنظم

حفظ خاطره ها براینشانه های شهری وجود

موقعيت ها وشرايط برای برقراری تعامالت انسانی تنوع

و ارتباط اين دو بيرون و درون تعريف صحيح

درجه متنوعی از تغيير پذيری و ثبات

در مکان محتواهای گوناگون ظرفيت دريافت

کاربری ها. ۵

. هستندکاراکتر های متنوعفعاليت های مختلف، نيازمند مکا ن هايی با

. در شهر پراکنده باشند نبايد عملکردها

خوانا باشند و هم ساده و پيچيدگی بناها بايد هم دارای ترکيب و

سيستم ارتباطی. ۶. می شود خيابان های مسقيم باعث يکنواختی، يکسانی و بی روح شدن فضای شهری - در شهرمحل اصلی ديدار اهميت خيابان به عنوان -

تراکم. ٧. وجود داشته باشد و فضا متراکم باشد نزديکیبرای تحقق ديدار در شهر بايد -.بخش های مختلف شهر نبايد دور از هم باشند -

ارتباط با طبيعت. ٨.نياز دارد... انسان به ارتباط پر ثمر با زمين، آب ، گياه و -.و عدم آسيب به آن باشدحفاظت نگاه انسان به طبيعت بايد مانند گذشته همراه با -

مقياس. ٩

. فضاهای بسيار وسيع فاقد هويت هستند

. هميشه مورد توجه بوده است مقياس انسانی

د فيزيکی انسان مقياس انسانی ابعادی است که با فعاليت ها در رابطه هستند و نه ابعا

چارچوب توسعه. ١٠

در مرکز آنچه توسط حومه محصور شده واضح . حومه هميشه مهياکننده رسيدن به مرکز است . و نظم و هماهنگی بيشتر پيدا می کند شود-می

رابطه طراح با استفاده کننده . ١١

. ط را به خوبی درک کند طراح يا محقق پديدارشناس بايد تجربه استفاده کنندگان از فضا و محي

جنبه های مالی و اداری . ١٢

نمونه ها و تجربه ها . ١٣آثار شولتز، سيمون ، رلف، بشالر، هيلر : کتاب ها و مقاالت

...ويليام وايت، استفانوويک، فتحی و : تحقيقات

...آثار استفن هال ، پاالسما، زامتور و : معماری

....مطالعه جين جيکوب روی شهرهای آمريکا، نظرات ، آثار لويی کان و : شبه پديدارشناسی

در هلسينکی، فنالند اثر استيفن هال کياسماموزه هنرهای معاصر

انتقادات. ١۴

هستند ساختار شکن ها و اثبات گراهامنتقدين اصلی پديدارشناسی، .ه می داننداثبات گراها، پديدارشناسی را روشی ذهنی، نرم و منعطف و داستان گون - الگو مورد سوال قرار ساختارشکن ها، پديدارشناسی را در زمينه عاميانه بودن، تداوم، نظم و -

.می دهند

: در روش پديدارشناسی تنشوجود چند تنش بين ذهنی و ميان ذهنی -و زبان . تنش بين شی-تنش بين فرد وجامعه -

امتيازات. ١۵

. فرد و جهان، محقق و پديده، احساس و تفکر، تجربه و تئوری تعادلتالش برای

ديدگاه شهودی و رويکرد عقاليی نزديکیزبان مفهومی خوبی برای

رويکرد کيفی پديدارشناسی در مطالعات محيطی مکان مفيد بودن

: سه مفهومی که توسط پديدارشناسان محيطی تحليل شده است حس مکان و ساختار مکان، پديده مکان

جمع بندی. ١۶

، باعث خلق فضاهای فاقد معنی و هويت مکانعدم شناخت صحيح از ذات و جوهر . شده است

است، طوری که هيچ يک از خواص آن قابل تفکيک کيفی و کلیمکان يک پديده علمی پس مکان ها به عنوان کليت های کيفی نمی توانند با ابزار و روش های . نيست

.توصيف شوند

توانايی . برای توصيف مکان استمناسب ترين روش هارويکرد پديدارشناسی از از طريق مکان ايجاد محيطی دارای معنابالقوه اين روش و معماری و شهرسازی،

.های خاص است

منابع

پايان نامه دکترای شهرسازی، دانشگاه تهران . اصول و متدولوژی : پديدارشناسی مکان ، ١٣٨٢پرتوی، پروين،

١۴، شماره e^ی>‡یâ†ßâ^، مجله “رويکردی پديدارشناسانه : مکان و بی مکانی ” ، ١٣٨٢پرتوی، پروين،

نشر ساقی. مقاالتی درباره پديدارشناسی، هنر و مدرنيته ، ١٣٨٢ريخته گران، محمدرضا،

محمود امير يار محمدی، نشر آگه. به سوی معماری تمثيلی : مفهوم سکونت ، ١٣٨١نوربرگ شولتز، کريستين ،

معمار نشر. عليرضا سيد احمديان . حضور، زبان و مکان : معماری ، ١٣٨١نوربرگ شولتز، کريستين،

http://en.wikipedia.org/wiki/Phenomenology

www.arch.ksu.edu

www.phenomenologyonline.com/articles/seamon.html