1 w I nost paìsI nost paìsw
Transcript of 1 w I nost paìsI nost paìsw
ISTITUTO COMPRENSIVO DI SCUOLA DELL’INFANZIA E PRIMO GRADO D’ISTRUZIONE DEI COMUNI DI
FORNO DI ZOLDO | ZOLDO ALTO | ZOPPÈ DI CADORE
Grop di Ladin de Zoldo
Union di Ladin da Zopè
Dolomiti p a t r i m o n i o dell’umanitàU N E S C o
w
w
w
w
w
w
lunare 2011
I nost paìsI nost paìs
PresentazioonSt an, da fardima, aon girà par cuasi duti i paìs de Zoldo e sion lugai anca sun Zopè (in chela ota sion montai sul scuolabus, ma al pi sion dui a pè!). Sion dui a vede andoe che stas duti i tosat che ven a scola e valguinc de noi i ne à anca contà valch del so paìs; calche frazioon la è restada fuora dale noste girade, parchè che no n é gnanca an tosat che ven a scola da ilò.Sion vegnui a saé inveze che na ota, fin a 40 o 50 aign fa, inte duti i paìs l era na schiera de tosat che se catava a matedà intoor le case o fuora par chi prai. E na roba che ne dispias l é propio chela de esse de puochi, calche ota anca de un o doi par paìs, e alora se stenta a se sturtà!Insoma adees an saon valch de pi de Zoldo e de Zopè.
Chi tosat che à scrit i é cuasi duti de prima media:Camilla, Irina, Damiano, Agnese, Andrea, Raffaella, Enos, Rebecca, Davit, Diana, Simone, Leonardo, Lorenzo, Pier-luca, Marco, Lara, Laura, Isacco, Elisa, Fabiola, Andrea, Mirko e anca Ernesto e Gioele.Anca le piture le é de chi tosat, soraldut de chi pi picioi dal Foor, da Le Fosine, da La Pief e da Zopè..
I dison gramarzé a duti chi che ne à dat na maan a curà su notizie, a fà fotografie, a ne contà valch de come che i era i paìs na ota. Ringrazion anca al Attilio Zalivani, da Le Fosine, che da tainc aign al sturta cartoline vege dei nost paìs, e al on zerca senpre de autre: la gran part de chele che é sul lunare al ne le à date iel.
PresentazioneQuest’anno, in autunno, abbiamo visitato molte frazioni di Zoldo e anche Zoppè (qui siamo andati con lo scuolabus, ma abbiamo anche camminato parecchio!).Siamo andati in tutti i paesi dove vivono gli alunni che frequentano le nostre scuole e qualcuno di loro ci ha anche raccontato qualcosa sul suo pa-ese; qualche frazione non è stata visitata perché non ci vive nessun ragazzo in età scolare.Abbiamo saputo invece che, fino a 40 o 50 anni fa, in ogni frazione c’erano molti bambini, che si radunavano a giocare tra le case o sui prati, mentre oggi spesso siamo pochi, a volte an-che solo uno o due per paese, ed è difficile ritrovarsi in gruppo… e questo ci dispiace molto.I testi e i disegni sono dei ragazzi di prima media e delle scuole primarie di Forno, Fusine, Pieve e Zoppè di Cadore.
Ringraziamo tutte le persone che ci hanno aiutato con notizie, fotografie e descrizioni dei paesi; in particola-re il signor Attilio Zalivani, di Fusi-ne, appassionato collezionista di vecchie cartoline: sono sue quasi tutte le immagini dei pa-esi di tanti anni fa.
Stampato anche grazie al contributo del Ministero della Istruzione, Università, Ricerca.
Se volé savé valch de pi de le noste scole e de Zoldo e Zopè pudè dì a vardà al nost sito: www.zoldoscuola.eu
Per saperne di più sulle nostre scuole e su Zoldo e Zoppè visitate il nostro sito: www.zoldoscuola.eu
FornegiseFornegise
A la fin del 1800 sione zirca de 800 persone, adees gnanca 200.Inlaota duti i diva a piodech (la deent i laurava par nia par mantegnì polito al pais): i sgiava i breent (calche un al l à fat ma nono e ma pare), i tegnia a pede le strade, l acuedoto, i prai… Al didancuoi l Associazioon del Piodech Zoldan la se dà le maign dintoor par al ben de duti e par daidà chi che à bisoign.
Par mi Fornegise l é al paìs pi bel!
KK 1 Sabeda 2 Domenega 3 Lunes 4 Martes 5 Mercol 6 Duoiba 7 Vendre 8 Sabeda 9 Domenega 10 Lunes 11 Martes 12 Mercol 13 Duoiba 14 Vendre 15 Sabeda 16 Domenega 17 Lunes 18 Martes 19 Mercol 20 Duoiba 21 Vendre 22 Sabeda 23 Domenega 24 Lunes 25 Martes 26 Mercol 27 Duoiba 28 Vendre 29 Sabeda 30 Domenega 31 Lunes
prim dì de l an
vea de Paschetapaarùoi
Paschetaluga la donaza
San Tiziaan de chi da Guoima
Sant Antone de chi dal Fóor
San Bastiaan
de chi da Stregà
www.zoldo
scuo
la.eu
2011DIGNEER
Foor de là (Barat, Fain e Baron)
L é na piciola frazioon andoe che stas puoca deent.La é de là da l aiva, dapó al poont sul Maè.
Mi staghe inte una de le prime case che i à fat ia a Barat; la é del 1860.
Inte a Fain na ota l era an molin e cotante fusinele e tabiai; cuasi dut però l é stat portà de mal da
l aluvioon del 1966 o anca i l à trat du par fà su case nuove.
Ogni an, d istà, da la bonora inte piaza, se sturta la Criola par l auzabandiera.
F USINELE
M A RTEL C I ODI A N CUDEN
B EVE A IVA F R ESCA D ALBREENT
B ROSA ONBRI A F R ET O NEEF
1 Martes 2 Mercol 3 Duoiba 4 Vendre 5 Sabeda 6 Domenega 7 Lunes 8 Martes 9 Mercol 10 Duoiba 11 Vendre 12 Sabeda 13 Domenega 14 Lunes 15 Martes 16 Mercol 17 Duoiba 18 Vendre 19 Sabeda 20 Domenega 21 Lunes 22 Martes 23 Mercol 24 Duoiba 25 Vendre 26 Sabeda 27 Domenega 28 Lunes
la zeriùola
San Valantin
de chi da Maresoon
www.zoldo
scuo
la.eu
2011FAUREER
Maresoon
Al didancuoi l é alinzirca 150 persone che
stas cuà e che se gode an panorama che l é valch de bel dut intoor via.
Al piaan andoe
che l é ades Maresoon
na ota l era an lach
che se à fat dapò che
dal Sas de Pelf
l era tomàdu na gran boa.
An sin a la ota
al lachal se à inpenì
de materiaal e
sora l é stat fat su le case.
www.zoldo
scuo
la.eu
2011MAARZ
1 Martes 2 Mercol 3 Duoiba 4 Vendre 5 Sabeda 6 Domenega 7 Lunes 8 Martes 9 Mercol 10 Duoiba 11 Vendre 12 Sabeda 13 Domenega 14 Lunes 15 Martes
festa de dute le femene
San Longin de chi
da la Costa
Duoiba grasa
Venđre gnocolar
ultem de carneval
al dì dal zendre 16 Mercol 17 Duoiba 18 Vendre 19 Sabeda 20 Domenega 21 Lunes 22 Martes 23 Mercol 24 Duoiba 25 Vendre 26 Sabeda 27 Domenega 28 Lunes 29 Martes 30 Mercol 31 Duoiba
La é metuda sun an costoon al solif.Al didancuoi l é solche 20 persone, ma da 50 aign n era cotaint de pi.I me à contà che i aign pi burt l é stat del 40 parchè che i vege i moria e no nassea tosat.
Sa La Costa me sa bel parchè che l é intamez al vert e se puol di a fà bele caminade!
La Costa
meda caresema
Sant Isep de chi
da Brusadaz
Prim dì da insuda
Fiera de maarz
dal Fóor
www.zoldoscuola.eu
2011AURIL
1 Vendre 2 Sabeda 3 Domenega 4 Lunes 5 Martes 6 Mercol 7 Duoiba 8 Vendre 9 Sabeda 10 Domenega 11 Lunes 12 Martes 13 Mercol 14 Duoiba 15 Vendre 16 Sabeda 17 Domenega 18 Lunes 19 Martes 20 Mercol 21 Duoiba 22 Vendre 23 Sabeda 24 Domenega 25 Lunes 26 Martes 27 Mercol 28 Duoiba 29 Vendre 30 Sabeda
Pascalunes daré Pasca
San Marco de chi da la Vila
fiera de auril dal Foor
domenega de l ulif
Al paìs no l é cotant vege: le prime case le é del 1600 e chela pi vegia che é ancora l é chela dei Pieruz (del 1640)
davesin da la piazeta col breent grant andoe che, fin al 1964, i menava a beverà al bestiam.
Del 1893 la deent del paìs, anca se i avea puochi schei, i à fat su la giesia de la Beata Vergine del Rosare.
Vila
Duti i aign, al 25 de auril,
fon la festa de San Marco,
dugon e magnon duti insieme.
16 Lunes 17 Martes 18 Mercol 19 Duoiba 20 Vendre 21 Sabeda 22 Domenega 23 Lunes 24 Martes 25 Mercol 26 Duoiba 27 Vendre 28 Sabeda 29 Domenega 30 Lunes 31 Martes
1 Domenega 2 Lunes 3 Martes 4 Mercol 5 Duoiba 6 Vendre 7 Sabeda 8 Domenega 9 Lunes 10 Martes 11 Mercol 12 Duoiba 13 Vendre 14 Sabeda 15 Domenega
festa de chi che laora
San Foriaan de chi
da La Pief
San Duaan dal Poont aut
Madona del Caravagio
sa Stregà
www.zoldo
scuo
la.eu
2011MAI
Caanp e Soruoign
Caanp l é senpre stat an incrosameent de strade, parchè da cuà se puol di sa La Pief e anca ia al Foor… se puol propio dì che dute le strade le luga ia Caanp!
A mi me sa bel a Caanp parchè
che l é an luoch silenzioos andoe
che se stà in paas.
Mi son afezionà soraldut al boschet
che é daesin da casa mia: l é da incant
che ere piciol che vade ilò a matedà,
mi sool e anca coi miei amighi.
A Soruoign l é puoche case e puoca deent, ma se saludon duti volentiera! Al luoch che me sa pi bel l é an gran pra suparpede a casa mia: ilò dughe al baloon, ma solche da insuda e da fardima parchè d istà vade in Germania andoe che i miei i laora.
1 Mercol 2 Duoiba 3 Vendre 4 Sabeda 5 Domenega 6 Lunes 7 Martes 8 Mercol 9 Duoiba 10 Vendre 11 Sabeda 12 Domenega 13 Lunes 14 Martes 15 Mercol 16 Duoiba 17 Vendre 18 Sabeda 19 Domenega 20 Lunes 21 Martes 22 Mercol 23 Duoiba 24 Vendre 25 Sabeda 26 Domenega 27 Lunes 28 Martes 29 Mercol 30 Duoiba
festa de la
Republica Taliana
Corpus Domini
ultem dì de scola
prim di da istà
Sainc Vit, Modesto e
Cresenzia de chi
da Fornegise
2011DUIGN
la Sensa
Pentecoste
L é inte an luoch cotant bel, sota al Ponta, e l é al paìs del gran scultoor Valentino Panciera Besarel.La giesia de San Fabiaan e Bastiaan la é inte piaza.
Stregà
Mi ài acaro co luga la sagra de San Bastiaan, parchè se puol se fà an giret col elicotero;
dapó, da la sera, magnon duti auna e l é anca i sonadoor
par stà duti in alegria!
www.zoldo
scuo
la.eu
1 Vendre 2 Sabeda 3 Domenega 4 Lunes 5 Martes 6 Mercol 7 Duoiba 8 Vendre 9 Sabeda 10 Domenega 11 Lunes 12 Martes 13 Mercol 14 Duoiba 15 Vendre 16 Sabeda 17 Domenega 18 Lunes 19 Martes 20 Mercol 21 Duoiba 22 Vendre 23 Sabeda 24 Domenega 25 Lunes 26 Martes 27 Mercol 28 Duoiba 29 Vendre 30 Sabeda 31 Domenega
Madona
de la Salute
de chi da Doont
Sainc Armacola e
Fortunato de chi
da Cozolveer
Sant Ana
de chi da Zopè
www.zoldoscuola.eu
2011LUI
Me sa bel su n Zopè d inveer col fioca… reste co la boca verta can che vede mile farfale bianche che bala su n ziel.Da fardima Zopè al deventa de tainc coloor biei… le fuie rosse e dale le se anpis co la luce del sol. Col venta, le fuie le trema.
Zopè
Andò che me sa pi bel l è al canpet sota le scole. Vade senpre igliò a dugà co i miei amighi e son massa content can che faze an gol!
B URTA S O RIZA O R BA TIRA FU O RA LE ONGIE IN T ORCOLADE
S IEI
A MIGHI
MA G NA
D U TE
INSIEME
LONGHE
MAT I TE
SEN Z A
P O NTA
NUA
V INTIDOI MUL I L IEDE L A STORI A
www.zoldo
scuo
la.eu
1 Lunes 2 Martes 3 Mercol 4 Duoiba 5 Vendre 6 Sabeda 7 Domenega 8 Lunes 9 Martes 10 Mercol 11 Duoiba 12 Vendre 13 Sabeda 14 Domenega 15 Lunes 16 Martes 17 Mercol 18 Duoiba 19 Vendre 20 Sabeda 21 Domenega 22 Lunes 23 Martes 24 Mercol 25 Duoiba 26 Vendre 27 Sabeda 28 Domenega 29 Lunes 30 Martes 31 Mercol
San Pelegrin
de chi dai Coi
Madona de aost
San Laureenz de chi
da Brusadaz
Se cor la 39ª
Sganbada
San Rooch
de chi da Bragareza,
Guoima e Pianaz
www.zoldo
scuo
la.eu
2011
Da sto paìs l é vegnù valguinc de inportante
come al scultoor Valentino Gamba Danpol
e al scritoor Augusto Serafin.
Sti ultem aign inte a Bragareza no n é pi
massa deent: al didancuoi sion solche de 120…
e ne n dispias cotant!
AOST
Bragareza
A noiautre tosat
ne sa bel di inte
par al tabià de Tamai
o anca matedà
su par chi prai sora
la casa frazional.
1 Duoiba 2 Vendre 3 Sabeda 4 Domenega 5 Lunes 6 Martes 7 Mercol 8 Duoiba 9 Vendre 10 Sabeda 11 Domenega 12 Lunes 13 Martes 14 Mercol 15 Duoiba 16 Vendre 17 Sabeda 18 Domenega 19 Lunes 20 Martes 21 Mercol 22 Duoiba 23 Vendre 24 Sabeda 25 Domenega 26 Lunes 27 Martes 28 Mercol 29 Duoiba 30 Vendre
Madona de setenbre
prim di da fardima
2011
Int a Guoima l é cuatre frazioign:
Cordele, Gavaz, Molin e La Giesia; in dut sion zirca 200 persone. Ston dalpè de la Moiaza e del San Bastian, inte l Comun de Zoldo Aut, che fin del 1890 al se ciamava Comun de San Tiziaan.L é pi de dies aign che aon al “Museo degli usi e costumi della Valle di Goima” che é propio interessante: là inte l é sturtai an grum de atrezi e arte: chele che se dorava inte i caanp, inte le fusinele, par laurà al leign e fà la tela. Se puol anca vede come che le era le stanze de le case da na ota.
Guoima
Me sa cotant bel stà int a Guoima:
l é n paìs chiet, bel dut intoor, co la Moiaza che incanta.
SETENBRE
www.zoldo
scuo
la.eu
1 Sabeda 2 Domenega 3 Lunes 4 Martes 5 Mercol 6 Duoiba 7 Vendre 8 Sabeda 9 Domenega 10 Lunes 11 Martes 12 Mercol 13 Duoiba 14 Vendre 15 Sabeda 16 Domenega 17 Lunes 18 Martes 19 Mercol 20 Duoiba 21 Vendre 22 Sabeda 23 Domenega 24 Lunes 25 Martes 26 Mercol 27 Duoiba 28 Vendre 29 Sabeda 30 Domenega 31 Lunes
San Franzesch
de chi dal Foor
fiera del rosare dal Foor
Madona del Rosare
su n Zopè
www.zoldo
scuo
la.eu
2011OTOBRE
Pianaz l é cognossù parchè che da cuà l é vegnù la fameia Colussi, chela che à in-vià la fabrica dei famosi biscoti Colussi. Taint aign fa aeone anca la lataria col caser che la fea di indavant.
Pianaz
Adees cuà partis
al prim inpianto
par di su le piste a sià.
L é anca i cavai
del Ric e la Alessia.
Me sa proprio bel
stà sa Pianaz,
ma se fosse de pi
tosat sarae meio!
1 Martes 2 Mercol 3 Duoiba 4 Vendre 5 Sabeda 6 Domenega 7 Lunes 8 Martes 9 Mercol 10 Duoiba 11 Vendre 12 Sabeda 13 Domenega 14 Lunes 15 Martes 16 Mercol 17 Duoiba 18 Vendre 19 Sabeda 20 Domenega 21 Lunes 22 Martes 23 Mercol 24 Duoiba 25 Vendre 26 Sabeda 27 Domenega 28 Lunes 29 Martes 30 Mercol
San Carlo de chi da Pecol
I Sainc
I Mort
Madona de la Salute
de chi da Doont
Santa Catarina
de chi da Doont
Sant Andrea
de chi da Praloonch www.zoldo
scuo
la.eu
2011NOENBRE
La giesia del 1600 la é de Sant Andrea.Da cuà se puol di sun Cozolver andoe che l é an autra giesia piciola del 1700 dei sainc Armacola e Fortunato che però la é daré a di de mal.
Praloonch
Mi me sa cotant bel al mees de mai: de daré medodì vade in giro co le mie amighe e vardon le zirighe che se cor daré sun ziel: …sere i uoge e sente al stof de l insuda!
I P RAI PI LOONCH
LE R ANE PI BONE
A L POONT SU LA MALISIA
L E STRADE PI BELE
L O RT DEL NONO
A N SIN DE BONA VOLONTÀ
C HEL CHE OCOR PAR MAGNÀ
C HEL CHE SE VOL!
2011Dizenbre
1 Duoiba 2 Vendre 3 Sabeda 4 Domenega 5 Lunes 6 Martes 7 Mercol 8 Duoiba 9 Vendre 10 Sabeda 11 Domenega 12 Lunes 13 Martes 14 Mercol 15 Duoiba 16 Vendre 17 Sabeda 18 Domenega 19 Lunes 20 Martes 21 Mercol 22 Duoiba 23 Vendre 24 Sabeda 25 Domenega 26 Lunes 27 Martes 28 Mercol 29 Duoiba 30 Vendre 31 Sabeda
San Nicolò
de chi da le Fosine
Madona de dizenbre
Santa Luzia
Al dì de Nadaal
San Liberaal de chi
da Fornegise
prim dì da inveer
ultem dì de l an
San Stefen
www.zoldo
scuo
la.eu
Par mi Le Fosine l é al pi bel luoch par dì a spasso dantre le case o anca inte l bosch.
Le FosineAl gnom al ven da fosina, che l é andoe che na ota i faure i scaudava al feerpar al bate su l ancuden.
Pradel e FopaPradel l é al paìs che te cate
se te vos di int a Guoima e in Agort. Te passe prima sa Doont e Vila
la resta de là da ti. Na ota che tes lugà
al no te sa an gran che, ma pi tarz al deventa propio bel:
core par chi prai e se brodolà inte la erba, po tornà a casa a magnà.
www.zoldoscuola.eu
COMUNE DIFORNO DI ZOLDO
COMUNE DIZOLDO ALTO
COMUNE DIZOPPÈ DI CADORE
Chi tosat de le scolede Zoldo e de Zopè
IstItuto ComprensIvo “Dante alIghIerI “ DI Forno DI ZolDoPiazza Dante Alighieri, 1
32012 FORNO DI ZOLDO (BL) tel. 0437 78141 - fax 0437 78137E mail: [email protected]
Sani e sarevedean autr an!
DIGNEER DUIGN AOST
SETENBRE
NOENBRE
DIZENBRE
OTOBRE
faurEer
LUI
MAARZ
AURIL
Foor de là Foor de là (Barat, Fain e Baron)
Maresoon
Zopè
Stregà
Fornegise
Bragareza
Guoima
Praloonch
Le Fosine
Pradel e Fopa
Pianaz
La Costa
Vila
Maresoon
Zopè
Stregà
Fornegise
Bragareza
Guoima
Praloonch
Le Fosine
Pradel e Fopa
Pianaz
La Costa
Vila
MAI
Caanp eSoruoignCaanp eSoruoign