1

1. UVOD

OSNOVNI PODACI ZD RMU „Kakanj“ d.o.o. Kakanj

Naziv privrednog društva: JP Elektroprivreda BiH d.d. Sarajevo, Zavisno društvo Rudnik

mrkog uglja „Kakanj“d.o.o.Kakanj

Skraćeni naziv Društva: ZD RMU „Kakanj“ d.o.o. Kakanj Sjedište Društva: Kakanj, ul. Alije Izetbegovića broj 17

Pravni oblik Društva: Društvo sa ograniĉenom odgovornošću

Vlasniĉka struktura: Osnivaĉ JP Elektroprivreda BiH d.d. Sarajevo sa ugovorenim

kapitalom u 100% iznosu Matiĉni broj subjekta upisa : 43-01-0538-08 ( stari broj: 1-7871 ) Općinski sud u Zenici

Jedinstveni ID broj: 4218055050007

PDV broj: 218055050007

Šifra djelatnosti: 10.202

Opis preteţne djelatnosti: VaĊenje i briketiranje uglja i njegova prodaja

Rudnik mrkog uglja Kakanj je osnovan 1902.godine. U sadašnjem organizacionom obliku postoji

od 2010.godine, kada je izvršeno pripajanje Društva u koncern JP Elektroprivreda BiH, te od tada

posluje pod sadašnjim nazivom.

Društvo posluje kao jedinstveni pravni subjekt, a trenutno se sastoji od dijelova koji su

organizovani u pogone i ekonomske jedinice, i to:

Dva proizvodna pogona: „Haljinići“ i PK „Vrtlište“;

Dva usluţna pogona: „Separacija“ i „Odrţavanje“ i

Ekonomska jedinica „Struĉne sluţbe“.

BROJ I STRUKTURA ZAPOSLENIH

Na dan 31.12.2016.godine, u Društvu je bilo zaposleno 1.730 zaposlenika.

Tabela broj 1. Zaposlenici na dan 31.12.2016.god. sa uporednim brojem zaposlenih iz 2015.god

KATEGORIJA

RADNIKA 31.12.2015.g. 31.12.2016.g. RAZLIKA

1 2 3 3-2

Zaposlenici 1.747 1.730 -17

U K U P N O 1.747 1.730 -17

2

Tabela broj 2. Plan zaposlenih na dan 31.12.2017.god. po pogonima i ekonomskim jedinicama, te

sa

kvalifikacionom strukturom

POGON/EJ

VSS

VŠS

SSS

VKV

KV

NK

UKUPNO

HALJINIĆI 26 4 70 27 210 409 746

PK“VRTLIŠTE” 33 6 49 33 311 106 538

SEPARACIJA 4 3 16 34 64 82 203

ODRŢAVANJE 6 6 16 23 41 3 95

EJ “STRUĈNE

SLUŢBE” 85 16 68 2 68 58 297

UKUPNO 154 35 219 119 694 658 1879

Tabela broj 3. Proizvodnja uglja po godinama

Godina

Proizvodnja u tonama ZD RMU „Kakanj“

Površinska eksploatacija Podzemna eksploatacija

t t

2010 1.074.826

679.219 395.607

2011 1.114.130

738.144 375.986

2012 1.162.776

743.349 419.427

2013 1.079.666

670.223 409.443

2014 1.099.731

732.972 366.759

2015 1.008.054

677.199 330.855

2016 962.557

838.821 123.736

3

1.1. Procjena javnog interesa

S obzirom da ZD RMU “Kakanj” kao Zavisno društvo posluje u sastavu koncerna

J.P.Elektroprivreda BiH d.d.Sarajevo kao Vladajućeg društva, smatraju se opravdanim zahtjevi

Vladajućeg društva za isporukom potrebnih koliĉina uglja od strane Zavisnog društva prema

Termoelektrani Kakanj.

Zajedniĉkom strategijom za naredni srednjoroĉni period razvoja u elektroenergetskom sektoru

Federacije BiH, predviĊeno je da ZD RMU “Kakanj” svoju proizvodnju uglja u cjelokupnom

obimu isporuĉuje prema Termoelektrani Kakanj za spaljivanje i proizvodnju elektriĉne energije, a

što se ujedno moţe smatrati i drţavnom strategijom.

Detaljni podaci o planovima proizvodnje uglja za naredni srednjoroĉni period u ZD RMU

“Kakanj” su navedeni u poglavlju 3.1.1. ove Studije.

Imajući u vidu naprijed navedene ĉinjenice, koje su u kraćem obrazloţene, moţe se donijeti

zakljuĉak da za projekat snadbijevanja Termoelektrane Kakanj ugljem iz ZD RMU “Kakanj”

postoji javni interes.

Samim time to je i u drţavnom interesu, jer podrazumijeva prethodno pribavljanje koncesije za

nesmetano dugoroĉno eksploatisanje uglja od strane ZD RMU “Kakanj”, na naĉin kako to nalaţu

pozitivni zakonski propisi za oblast eksploatisanja mineralnih sirovina (uglja).

4

2. OPŠTE KARAKTERISTIKE LEŢIŠTA ZD RMU „KAKANJ“

2.1. Poloţaj leţišta i opšte karakteristike podruĉja

Sarajevsko-zeniĉki ugljeni basen odnosno Srednjobosanski nalazi se u središnjem dijelu Federacije BiH.

Pruţanje sarajevsko-zeniĉkog ugljenog basena poĉinje od Vrela Bosne na jugoistoĉnom dijelu odakle se u

pravcu sjeverozapada prostire do gradova Zenice i Travnika. Duţa osa basena od izvorišta rijeke Bosne do

Suhog Dola ispod Vlašića iznosi 77 km a kraća od 7 – 19 km. Prosjeĉna širina basena iznosi 12 km, a odnos

duţe ose prema kraćoj je 1 : 6,4 što ukazuje da sarajevsko-zeniĉki ugljeni basen ima izduţen oblik.

Geografsko-ekonomski poloţaj Rudnika mrkog uglja “Kakanj”, u odnosu na postojeće saobraĉajne

prilike i strateško mjesto je vrlo povoljan.

Istraţni prostor Rudnika nalazi se izmeĊu istraţnog podruĉja Rudnika “Zenica” i istraţnog podruĉja

Rudnika “Breza”. Granice koncesija ovog Rudnika postavljene su prema Rudniku “Breza” izdanaĉkom zonom

pravca Dobrinja – Bijelo Polje – Ţivalji, a izmeĊu Rudnika “Zenica” pravca Modrinje – Mošćanica. Cijeli

istraţni prostor zauzima površinu preko 120 km2.

Eksploataciono polje Rudnika “Kakanj” je manje od istraţnog prostora, a obuhvata podruĉje oko 70

km2. Obuhvata prostor prema Rudniku "Breza"” u pravcu Bijelo Polje – Kevilji, a prema Rudniku Zenica u

pravcu Dumanac – Alajbegovići.

S obzirom da se istraţno podruĉje Rudnika nalazi u neposrednoj blizini većih gradova (Zenica, Visoko,

Breza i Sarajevo) te da je samo podruĉje Rudnika okruţeno većim proizvoĊaĉima i potrošaĉima (TE “Kakanj”,

TC “Kakanj”) to moţemo reći da i ovo podruĉje pripada ekonomski razvijenim dijelovima Federacije BiH.

Samo podruĉje Rudnika “Kakanj” je dosta naseljeno i povezano putnom mreţom kao i ţeljeznicom.

Zahvaljujući blizini većih centara (Sarajevo, Visoko, Zenica, Travnik) podruĉje je povezano i sa širom regijom.

Znaĉajne saobraćajnice su:

magistralni putevi Kakanj-Visoko-Sarajevo, Kakanj-Zenica-Travnik, Zenica-Doboj-Tuzla,

regionalni i lokalni putevi prema Doboju, Ĉatićima, Biĉeru, Dumancu, Vrtlištu, Zgošći i drugim naseljima

povezani su sa Kaknjem. Pored putne mreţe znaĉajno je spomenuti glavnu bosansko-hercegovaĉku ţeljezniĉku

saobraćajnicu dolinom rijeke Bosne prema sjeveru i dolinom Neretve prema jugu.

Slika broj 1. Geografski poloţaj Rudnika “Kakanj” u sarajevsko-zeniĉkom ugljonosnom basenu

5

2.2. Geografske, geomorfološke, hidrološke i klimatske prilike

U širem morfološkom pogledu kakanjsko uglj. podruĉje spada u podruĉja brdsko-planinskog tipa.

Odlikuje se znatnim visinskim razlikama od 370 do preko 1250 m. Istiĉu se uzvišeni reljefni oblici Vis (583

m), Orlovac (710 m), Golo Brdo (784 m), Gradina (663 m), Šemaljka (692 m), Igrišće (805 m).

U sjevernom obodnom dijelu basena, koji je izgraĊen od krednih flišnih sedimenata, reljef terena je

izrazitiji, sa pojavama razliĉitih i oštrih formi a ĉeste su i pojave sipara što ukazuje na postojanje intenzivnih

erozionih procesa. Tu se sreću istaknutiji morfološki oblici: Piljevina (959 m), Kiĉevo (975 m), Krevnik

(920 m) i Teševo (1205 m).

Reljefni oblici na uţem podruĉju karakterišu se blagim breţuljkastim izgledom sa širokim dolinama i

blago nagnutim padinskim stranama, gdje su rijeke i potoci urezali svoja korita, što je opšta karakteristika

mlaĊih tercijarnih terena. Najmarkantnija linija u centralnom dijelu je dolina rijeke Bosne sa jasno izraţenim

diluvijalnim erozionim terasama koja predstavlja glavnu odvodnu arteriju na ĉitavom sarajevsko-zeniĉkom

podruĉju. U nju se od gornjeg toka ulivaju: Ţeljeznica, Miljacka, Ljubinja, Misoĉa, Stavnja, Goruša,

Trstionica, Zgošća, Ribnica i Lašva.

Neke od ovih rijeka naroĉito su nepovoljno situirane u odnosu na rezerve uglja koje se nalaze ispod

njihovih korita. Ovo naroĉito vaţi za rijeku Bosnu koja velikom duţinom meandrira oko izdanaĉkih zona

presjecajući ih i na taj naĉin dovodi velike koliĉine voda u neposredni kontakt sa ugljenim slojevima. Otud

opasnost od prodora podzemnih voda u aktivne radove, naime prisustvo vodopropusnih laporovitih kreĉnjaka u

neposrednoj povlati ugljenih slojeva i vodonepropusnih laporovito-glinovitih stijena u podini ovaj neogeni

basen stavlja u posebnu hidrogeološku cjelinu. Rijeĉni tokovi koji presjecaju povlatne kreĉnjake uspostavljaju

hidrauliĉku vezu sa podzemnim vodama.

Rijeka Bosna ima i velikog udjela u formiranju morfološkog oblikovanja terena. Rijeka je udubila svoje

korito u manje otpornim uglavnom laporovitim stijenama. Znatno otporniji kredni sedimenti na sjeveroistoku i

ĉvrsti konglomerati iz više krovine na jugozapadu primorali su rijeku Bosnu da meandrira u relativno uskom

pojasu. Konglomerati koji se nalaze u visokoj povlati glavne ugljene serije kao otporni na dejstvo egzogenih

faktora uticali su na reljef basena koji nema izgled mlaĊetercijarnih penepleniziranih basena nego skoro

kanjonske oblike sa ostacima rijeĉnih terasa i strmim stranama okolnih brda.

Klima kakanjskog basena je umjereno-kontinentalna. Zbog zatvorenosti doline rijeke Bosne, prisutna je

pojava magle i smoga, što je posebno izraţeno u zimskom periodu. Relativna godišnja vlaga vazduha iznosi i

do 81 % što je posljedica blizine rijeke.

Temperaturno kolebanje iznosi 58 °C i dosta je visoko. Najniţa temperatura zabiljeţena je –22 °C u

januaru a najviša 38 °C u ljetnom periodu. Prosjeĉne godišnje padavine iznose 720-784 mm, prosjeĉna visina

snijega 16 cm, a najviše snijega padne u decembru.

Vjetrovi su razliĉitog smjera, intenziteta i brzine. Najzastupljeniji su pravci SZ a nešto manji iz pravca

juga. Prosjeĉna brzina vjetrova je oko 2,0 m/s.

2.3. Istraţenost leţišta

Na podruĉju Rudnika “Kakanj” znaĉajna istraţivanja uglja, posmatrana sa geološko-rudarskog

aspekta, vezana su za tri znaĉajnija vremenska perioda, i to: 1921.-1945. , 1950.-1964. i 1981.-1988.

godine.

Najveći obim bušenja postignut je u periodu od 1955. do 1961. godine, kada je izbušeno 430

istraţnih bušotina. Ovim bušenjem i pratećim ispitivanjima su osvojene nove rezerve uglja, a

doistraţivanjem su niţe kategorije prevedene u više.

6

Tokom 1974. i 1975. godine istraţivani su oraški i glavni ugljeni sloj na podruĉju Vrtlišta (25

bušotina), za utvrĊivanje uslova površinske eksploatacije uglja. Ova istraţivanja oraškog sloja su

nastavljena 1981. godine, a kontinuirano su se izvodila sve do 1990. godine. Oraški sloj je tokom

‟83. i ‟84. godine istraţivan istraţnim bušenjem i jamskim radovima na podruĉju Kukaĉa. Od ovog

lokaliteta se odustalo zbog vrlo nepovoljnih uslova radne sredine i izraţene tektonike, kao i

neproduktivne debljine sloja.

U periodu 1983.-1988. godine, u sklopu koncepcijskih razmatranja otvaranja i razvoja novih

proizvodnih kapaciteta jamske i površinske eksploatacije, intenzivirana su istraţivanja glavnog

ugljenog sloja na podruĉju Biĉer-Modrinje. Izbušene su 22 nove istraţne bušotine sa ukupno 7 690

m‟ jezgrenog materijala. Izvedeni radovi su omogućili prekategorizaciju ranijih rezervi C1 i C2

kategorije u B i C1.

Buduća perspektiva basena Trstionica ogleda se u proširenju proizvodnih kapaciteta juţnije od

sadašnjih trenutnih radova i usmjereno je na podruĉje lokaliteta Begići-Bištrani, te je tokom 2008.

izvedeno istraţno bušenje.

U periodu od 2008. do 2013. godine, na navedenom lokalitetu, izraĊenoje 25 bušotina ukupne

duţine 4 096 m. Na osnovu dobijenih podataka kao i podataka prethodnih istraţnih bušenja izraĊen

je „Elaborat o klasifikaciji, kategorizaciji i proraĉunu rezervi krovnog ugljenog sloja, revira „Begići-

Bištrani“, sa stanjem 31.10.2013. godine.

U periodu 2013-2015 godina nastavljeni su radovi na istraţnom bušenju te je u tom periodu

ukupno izraĊeno 12 bušotina ukupne duţine 1.835 m'. Navedeno istraţno bušenje u tom periodu

uglavnom je vršeno na lokalitetu prvog otkonog polja radi omoguĉavanja projektovanja rudarskih

radova.

U periodu 2016- 2017 godine izbušeno je još 16 bušotna za potrebe definisanja II i III

otkopnog polja ukupne duţine cca 3.800 m'.

Podaci istraţnih bušotina korišteni su za odreĊivanje geometrijskih elemenata ugljenih slojeva,

za utvrĊivanje kvaliteta uglja, kao i za definisanje fiziĉko – mehaniĉkih svojstava. Istraţno bušenje

izvedeno je sa jezgrovanjem po ĉitavoj duţini profila.

Pored podataka istraţnih bušotina korišteni su i podaci jamskih prosjeka, koji su posluţili za

izdvajanje i obraĉun rezervi uglja A kategorije. Na uzetim uzorcima obraĊen je kvalitet na osnovu

kompletnih i imedijatnih analiza.

Na osnovu naprijed iznijetih podataka moţe se konstatovati da je za istraţivanje uglja, kao

osnovna metoda korišteno dubinsko istraţno bušenje. U posljednje dvije – tri decenije, taĉnije do

1988. godine istraţivani su dublji dijelovi leţišta, a što je tendencija i u buduće, pogotovo što su plići

dijelovi leţišta već odavno iscrpljeni.

Što se tiĉe površinske eksploatacije, istraţivanja koja su vršena u periodu 1974/75. godine bila

su programirana za sagledavanje mogućnosti razvoja površinske eksploatacije. U ovom periodu

izbušeno je 29 bušotina sa ukupno 1 563 m . Ove bušotine su skoncentrisane na prostor Debela

MeĊa - Vrtlište, tj. u najplićem dijelu leţišta, s obzirom na prethodno ocijenjen veoma povoljan

odnos otkrivka – ugalj.

S obzirom da se radi o površinski dosta prostranom produktivnom podruĉju na kojem su

razvijena dva eksploatabilna ugljena sloja (oraški i glavni) istraţivanja su vršena u više navrata

poĉevši od 1932. godine. Sva dosadašnja izvedena istraţivanja PK „Vrtlište“ su bila usmjerena i

prilagoĊena zahtjevima i potrebama, u poĉetku podzemne, a sedamdesetih godina prošlog vijeka i

površinske eksploatacije.

7

Z.D. RMU „Kakanj“ u 2012.godini, odluĉilo se na opseţna istraţivanja na PK „Vrtlište“, koja

su ukljuĉivala istraţna bušenja i sveobuhvatna laboratorijska ispitivanja. Tom prilikom je izbušeno

49 bušotina u ukupnoj duţini od 5012,5 m.

Kad je u pitanju izbor metoda istraţivanja moţe se reći da su bile zastupljene gotovo sve

metode za ovaj tip mineralne sirovine, poĉevši od analiza i prikupljanja svih podataka u toku

istraţivanja, kabinetskih radova, terenskih radova, rudarskih istraţnih i eksploatacionih radova,

laboratorijskih radova itd.

2.4. Geološke karakteristike leţišta

2.4.1. Geološka graĊa leţišta

Kakanjski dio srednjobosanskog ugljenog basena podijeljen je na istoĉno i jugoistoĉno

ugljonosno podruĉje Trstionica i na zapadno podruĉje Stara Jama (Zgošća). Sjeverno od rijeke

Trstionice granica izmeĊu ovih podruĉja odreĊena je rudarskim radovima Stare Jame – Zgošća. U

njima je utvrĊeno da je istoĉno krilo Stare Jame puhovaĉkim rasjedom duboko spušteno u odnosu na

ugljonosno podruĉje Trstionice. Ova granica pruţa se sjeverozapadnim pravcem od Bećirhodţića i

Ĉoba, preko Bjelavića do rijeke Trstionice i njenog ušća u rijeku Bosnu. Oba ova podruĉja

karakterišu se izvjesnim specifiĉnostima razvoja ugljonosnih naslaga, s tim što je glavni ugljeni sloj

kontinuirano razvijen u oba podruĉja. U Trstionici iznad glavnog sloja razvijen je krovni ugljeni sloj,

a na podruĉju Stare Jame ispod glavnog sloja nalazi se oraški ugljeni sloj koji u stvari predstavlja

najdonji dio do sada istraţivane podinske zone glavne ugljene serije na podruĉju Kaknja. Ovaj

ugljeni sloj u basenskim razmjerama nazivaju i II podinski sloj. Pored glavnog i oraškog sloja,

izdanci uglja na nekoliko mjesta kod sela Bijele Vode, Kaparovića i Boţića superpoziciono

odgovaraju III podinskom. Ovaj sloj uloţen je u podinske crvene i zelene pjeskovite gline i pješĉare.

Debljina sloja sa proslojcima jalovine iznosi oko 2,5 m. Ugljeni sloj je neistraţen i Rudnik, za sada,

ne predviĊa zapoĉinjanje istraţivanja ovog ugljenog sloja.

Prema iznijetim osnovnim obiljeţjima razvoja u izdvojenim podruĉjima razvijeni su od

ekonomskog znaĉaja sljedeći ugljeni slojevi:

Podruĉje Ugljeni sloj

Trstionica Krovni

Trstionica + Stara Jama Glavni

Stara Jama Oraški

Modrinje Glavni

Oraški ugljeni sloj normalno leţi na bazalnoj šarenoj oligomiocenskoj seriji sedimenata.

Neposredna podina ovog sloja izgraĊena je od litoloških ĉlanova, koji se po svom sastavu i opštem

izgledu veoma razlikuju i najĉešće višestruko izmjenjuju sa postupnim varijetetnim meĊuprelazima.

Zastupljeni su lapori, gline, pješĉari, zatim u nešto dubljoj podini kreĉnjaci, krupnozrni pješĉari,

konglomerati i gline. Sam ugljeni sloj je interkalisan proslojcima jalovine, radi ĉijeg prisustva je

oraški sloj iz praktiĉnih razloga rasĉlanjen na više eksploatabilnih ploĉa (A, B, C, C1 i D). Ugljeni

sloj je gravitacionim rasjedima poremećen po padu i pruţanju, s tim što mu je generalno zalijeganje

u pravcu juga i jugozapada pod uglom od 10 – 22°. Sloj je sloţene graĊe, neujednaĉene debljine, pri

kojoj je broj i raspored uloţaka promjenjiv, ali ne gubi produktivnu debljinu na prostoru od sela

Alajbegovići na zapadu do rijeke Zgošće na istoku i od izdanaĉke zone do rijeke Bosne na jugu.

8

Krovinske naslage oraškog sloja odlikuju se takoĊe dosta promjenjivim sastavom i zastupljene

su, uglavnom, laporima i glinovito-pjeskovitim laporima kao dominantnom komponentom, sa

odreĊenim uĉešćem pješĉara, laporaca, kreĉnjaka i glina.

Na podruĉju Stare Jame iznad oraškog ugljenog sloja razvijen je glavni ugljeni sloj, u prosjeku

od oko 60-100 metara. U odnosu na druge slojeve, glavni sloj ima najveće rasprostranjenje u

istraţnom prostoru Rudnika “Kakanj”, postojanu graĊu i debljinu.

U krovini glavnog sloja preteţno su razvijeni lapori, zatim laporoviti kreĉnjaci i kreĉnjaci.

TakoĊe su prisutni pjeskoviti lapori i laporoviti pješĉari i to više na podruĉju Trstionice. Uopšte

uzevši sedimenti iz krovine glavnog sloja se odlikuju znatno većim sadrţajem laporovito-karbonatne

komponente u odnosu na ugljonosne sedimente sa oraškim ugljenim slojem. Neposredna podina

izgraĊena je od sivih glinovito-laporovitih sedimenata, a u dubljoj podini zastupljena je i pjeskovita

komponenta.

Povlatna ugljena zona izgraĊena je od kreĉnjaka, laporovitih kreĉnjaka i podreĊeno od

pješĉara. U ove naslage uloţen je krovinski ugljeni sloj. Potpuno je razvijen samo u istoĉnom i

juţnom dijelu podruĉja Trstionice.

Poziciono krovni ugljeni sloj se nalazi iznad glavnog sloja u prosjeku od 25 do 40 metara.

Direktnu krovinu sloja predstavljaju laporoviti kreĉnjaci i laporci, a sliĉni sedimenti nalaze se i

njegovoj neposrednoj podini. U kompletnom razvoju ovaj sloj je prosjeĉne debljine od 5 do 7

metara, sa koncentracijom ugljene materije u gornjem i donjem dijelu sloja. Zbog toga je ugljeni sloj

još od ranije podijeljen na gornju “A” i donju “C” ploĉu, koje se odvojeno otkopavaju. U tehnologiji

otkopavanja moguće je otkopati prvo “A” pa zatim “C” ploĉu. Središnji dio sloja (ploĉa “B”) je

promjenjive graĊe i ojalovljen, radi ĉega ova ploĉa ostaje neotkopana.

Krovni ugljeni sloj, zajedno sa glavnim slojem, je rasjedima poremećen, te je leţište sa

ugljenim slojevima podijeljeno na tektonske blokove. Na podruĉju Trstionice generalno zalijeganje

ova dva sloja je u pravcu ZJZ, a kod sela Bištrani i Dolova se mijenja u pravcu SSZ pod uglom od

10 do 16 °.

Iznad povlatne kreĉnjaĉke zone sa krovnim ugljenim slojem preteţno je razvijena debela

laporovita serija sedimenata, maksimalne debljine oko 700 metara. Ova serija predstavlja višu

krovinu krovnog ugljenog sloja u kojoj su najzastupljeniji sivi laporci, zatim u višim dijelovima

nalaze se i slojevi glinovitih i pjeskovitih laporaca, zatim laporovitih pješĉara i krupnozrnih pješĉara,

kao i podreĊeno konglomerata.

2.5. Podzemna eksploatacija

2.5.1. Bazen Trstionica

Ugljonosno podruĉje Trstionice prostire se od Skomljana i Babića na sjeveru do Vlahovića na

jugu na duţini od oko 7,5 km, a od izdanaĉke zone glavnog i krovnog ugljenog sloja u pravcu

zapada širina ovog podruĉja iznosi 1,7 do 3,8 km. Na ovom prostoru, površine od oko 22,5 km2

ograniĉeno je razvijen krovni ugljeni sloj, s obzirom da isklinjava prema zapadu. Glavni sloj je

istraţivan na istom prostoru s tim da je utvrĊen njegov kontinuirani razvoj prema zapadu, prema

dubljim, centralnim dijelovima basena. MeĊutim, u juţnom dijelu, od linije Bištrani – Dolovi –

Tunjići, glavni sloj naglo istanjava i gubi svoju eksploatabilnu debljinu, a nije dovoljno ni ispitan.

U narednom periodu, Srednjoroĉnim programom razvoja Rudnika planira se doistraţiti juţni i

jugoistoĉni obod basena. Time bi se ova dilema nakon dugogodišnje pauze u istraţivanju ponovo

aktuelizirao.

9

2.5.1.2. Karakteristike glavnog ugljenog sloja

Na podruĉju Trstionice glavni sloj je do 1964. godine bio poznat kao I podinski sloj (L.

Gopčević, 1964.). Na osnovu rezultata i podataka geoloških istraţivanja i rudarskih jamskih radova

utvrĊeno je da se radi o glavnom sloju, koji je nešto izmjenjen, promjenjive i manje debljine u

odnosu na glavni sloj u Staroj Jami. TakoĊe su u neposrednoj krovini i podini zastupljeni pjeskovito-

glinoviti sedimenti a kvalitet uglja je slabiji nego uglja glavnog sloja u Staroj Jami.

Uz neposrednu krovinu ugljenog sloja razvijen je sloj laporovite gline, nazvane “zela”, ĉija

prosjeĉna debljina iznosi oko 0,30 m (0,20 – 0,55 m). Glina se nalazi ispod ĉvrstih krovinskih

kreĉnjaĉko-laporovitih sedimenata, a iznad ĉistih partija uglja. Pri jamskoj eksploataciji ovaj sloj

gline se obrušava i otkopava zajedno sa ugljem. Rijetko da ova glina nije utvrĊena jamskim

radovima, pa se moţe smatrati da je razvijena na cijelom podruĉju Trstionice i da nesumnjivo

nepovoljno utiĉe na razvoj rudarskih radova i na znatno osiromašenje rovnog uglja.

U graĊi glavnog sloja kvalitetne i ĉiste partije sjajnog i trakastog uglja skoncentrisane su u

gornjem dijelu sloja (0,70 – 1,30 m). Središnji dio sloja pored uglja sadrţi i jalove proslojke tamno

sivih lapora i sivo-ţuĉkastih pjeskovito-laporovitih kreĉnjaka, ĉesto sa tankim trakama uglja.

Debljina ovih proslojaka kreće se od 0,03 do 0,35 m. U podinskom dijelu sloja pored proslojaka

uglja zastupljeni su ugljeni škriljac, škriljav i zaglinjeni ugalj i ugljevita glina, sa prosjeĉnom

debljinom od oko 0,50 m. Ovakva struktura i ojalovljenje središnjeg i donjeg dijela ugljenog sloja

doprinijeli su lošijem kvalitetu uglja u odnosu na gornji dio sloja.

Intenzivno ojalovljenje glavnog sloja prisutno je u plićem, izdanaĉkom dijelu leţišta na

lokalitetima Babići i Kevilji, gdje su u sloju najzastupljeniji zaglinjeni ugalj, ugljeni škriljac i

ugljevita glina. Ovo su potvrdila istraţivanja u periodu do 1988. godine (bušotine broj: 870, 873,

915, 916, 921, 922 i druge). Podaci ovih radova su pokazali da se ovako oneĉišćeni ugalj odlikuje

velikim sadrţajem pepela (45,7 – 69,1 %) i umanjenom ogrevnom vrijednošću (do 11 000 kJ/kg).

Geološka debljina glavnog ugljenog sloja u prosjeku iznosi oko 2,3 m, a eksploataciona i

obraĉunska debljina je u prosjeku oko 2,0 m. Uzimajući u obzir ovakve debljine sloja, na prostoru sa

bilansnim rezervama, prosjeĉni faktor ugljonosnosti iznosi 2,96 t/m2.

2.5.1.3. Karakteristike krovnog ugljenog sloja

U povlatnoj kreĉnjaĉko-laporovitoj zoni razvijen je krovni ugljeni sloj i to samo u istoĉnom

dijelu ugljonosnog podruĉja Trstionice.

U zoni jamskih radova detaljnim profilima je utvrĊena graĊa krovnog ugljenog sloja u kojem

je kvalitetniji ugalj u gornjem dijelu u odnosu na ugalj iz donjeg dijela sloja, gdje se ĉešće javlja

ugljeni škriljac i proslojci jalovine. Gornji dio ugljenog sloja ima neposrednu kreĉnjaĉko-laporovitu

krovinu svjetlo-sive i ţuĉkaste boje, a leţi na ugljenom škriljcu, ugljevito laporovitim glinama,

laporcima, kreĉnjacima, kao i sa tanjim slojevima i trakama uglja. Ovi proslojci jalovine i uglja,

ukupne prosjeĉne debljine od 0,2 do 2,7 m, nalaze se u sredini sloja, takozvanoj “B” ploĉi, te dijele

krovni ugljeni sloj na dva već pomenuta eksploatabilna dijela.

MeĊuslojna jalovina u “A” ploĉi krovnog sloja predstavljena je sa 3-4 tanka proslojka

laporovitih kreĉnjaka i tamnosivih glinovitih lapora, protkanim trakama uglja. Najĉešće pojedinaĉna

debljina ovih proslojaka kreće se od 1 do 20 cm, tako da debljina svih proslojaka u gornjem dijelu

10

sloja u proslojku iznosi oko 0,40 m. Sliĉnog sastava i debljine su i 2-4 proslojka jalovine u “C”

ploĉi, s tim što je ovdje pored uglja, zastupljen i ugljeni škriljac, najĉešće zajedno sa ugljem u vidu

naizmjeniĉnog smjenjivanja ili pak kao škriljav ugalj. Debljina ugljenog škriljca iznosi i do 1,3 m, a

u prosjeku se kreće od 0,2 do 0,5 metara.

Na prostoru sa bilansnim rezervama prosjeĉna eksploatabilna debljina gornjeg dijela krovnog

sloja iznosi 2,8 m, raĉunajući i jalove proslojke manje od 20 cm, a za donji dio sloja je 3,18 m.

Prosjeĉni faktor ugljonosnosti za gornji dio sloja je 4,05 t/m2, a za donji 4,6 t/m

2, ili ukupna

ugljonosnost krovnog ugljenog sloja iznosi 8,65 t/m2.

2.5.1.4. Tektonika leţišta

Srednjobosanski ugljeni basen zauzima centralni poloţaj unutar Bosne i Hercegovine. Ovaj

basen odlikuje se sloţenom tektonskom graĊom. Deformisani tektonski oblici hercinske, a dijelom i

starijih orogeneza nalaze se u podruĉju paleozoiskih masiva.

Basen je nastao spuštanjem mezozoiskih kreĉnjaka na kontaktu sa stijenama srednjobosanskog

škriljavog gorja duţ “busovaĉkog” rasjeda, koji predstavlja jedan od najvećih rasjeda u Dinaridima.

Kako je basen u prvom redu tonuo svojim zapadnim krajem (istoĉno busovaĉko krilo) on je na

tom dijelu stalno bio dublji pa je zatrpavanje basena vršeno u pravcu od SI prema JZ što je uoĉljivo

po sastavu sedimenata ovog basena (valutice kreĉnjaka, radiolarija, kvarca ... sa istoka). Tek pred

kraj taloţenja ovaj se odnos mijenja pa se zatrpavanje vrši od jugozapada.

Na istraţnom podruĉju Rudnika “Kakanj” kao i basena u cjelini, osnovni strukturni elementi

odgovaraju dinarskoj tektonici. Pa kako je basen duboko ulegao meĊu planinske vjence dinarskog

sistema tako ima i dinarski pravac pruţanja SZ-JI. Generalno posmatrano sedimenti zadrţavaju ovaj

pravac pruţanja sa padom prema JZ-u (preuzeto iz radova I. Soklića, R. Milojevića i S. Čičića).

Orjentacija pruţanja ugljonosnih slojeva na podruĉju Trstionice je u pravcu SZ-JI. Izuzetak je

jugoistoĉni dio podruĉja Trstionice, na potezu Zajezda-Bištrani-Orah, odakle naslage blago

mijenjaju pruţanje u pravac I-Z i JZ, te formiraju sinklinalni oblik leţišta.

Gravitacionim rasjedima razliĉitih pravaca ova sinklinala je izrasjedana i deformisana, ali se

ipak uoĉavaju njene osnovne konture. Pravac ose sinklinale je I-Z, s tim da je ona otvorena i tone u

pravcu zapada.

Na podruĉju Trstionice zalijeganje ugljenih slojeva je uglavnom u pravcu jugozapada a u

juţnom dijelu prema zapadu i sjeveru pod uglom od 7-20°, najĉešće 10-15°.

Na podruĉju Zgošće, odnosno Stare Jame, kod Doboja i Hrasnog ugljonosne naslage glavnog

sloja iz pravca pruţanja SZ-JI prelaze u pravac I-Z, sa generalnim zalijeganjem slojeva prema jugu i

jugoistoku (Biĉer-Dumanac). Ugao zalijeganja ovih naslaga kreće se od 11 do 21°. Ovakvom

orjentacijom pruţanja i zalijeganja odlikuju se i ugljonosne naslage oraškog i glavnog sloja u leţištu

uglja Vrtlište.

U dosadašnjim jamskim radovima veliĉina zalijeganja krovnog i glavnog sloja u Trstionici

iznosi od 8 do 14°, uglavnom sloju Stare Jame od 10 do 16°, a u oraškom sloju od 14 do 18°. U

blizini rasjednih zona padovi slojeva su veći i mogu dostizati vrijednost od 30°, ali sa udaljavanjem

od zona tektonskih poremećaja nagibi postaju sve blaţi – normalniji, tako da su pojave strmih

padova od lokalnog znaĉaja.

Na osnovu rasporeda utvrĊenih rasjeda na ugljonosnom podruĉju Kaknja mogu se izdvojiti

nekoliko sistema rasjeda od kojih dominantno uĉešće imaju rasjedi sa glavnim pravcem pruţanja

SZ-JI i S-J. Pored ovih rasjeda, u sistemu utvrĊenih diskontinuiteta znaĉajni su i rasjedni pravci I-Z i

SI-JZ. Prisutni su i rasjedi drugih pravaca, koji se odlikuju manjim dimenzijama i u odnosu na

11

naprijed navedene pripadaju mlaĊim rasjednim poremećajima u leţištu. Zbog razliĉitog rasporeda

rasjeda u više pravaca oni se u leţištu pruţaju paralelno i ĉesto stepeniĉasto, zatim u pojedinim

dijelovima leţišta divergiraju ili se meĊusobno presjecaju. Radi toga dijele leţište na tektonske

cjeline – blokove razliĉitih oblika i veliĉina i daju izgled parketne strukture.

U sjevernom dijelu ugljonosnog podruĉja Trstionice najmarkantniji rasjed je Puhovaĉki, koji

dijeli podruĉje Trstionice od Stare Jame. Ovim rasjedom je glavni ugljeni sloj u Staroj Jami Istok

spušten za preko 200 m u odnosu na glavni sloj u Trstionici (jama “Riĉica”). Pravac pruţanja ovog

rasjeda je SZ-JI sa zapadnim spuštenim krilom rasjeda, koji juţno od Puhovca, kod bušotine broj

520 uz radove jame “Riĉica” divergira u pravcu JI preko bušotina broj 574 i 769. Od ovog ogranka,

izmeĊu bušotina broj 574 i 773 ponovo se odvaja rasjedna zona istog pravca i karakteristika kao

prethodno navedena dva rasjeda, tako da su ugljonosne naslage stepeniĉasto spuštene u pravcu

zapada. Juţno od Bistrika (B-594, 768) ova tri rasjeda su presjeĉena rasjednom zonom, pribliţnog

pravca pruţanja I-Z, kojom je sjeverno krilo spušteno za 20-40 metara.

Juţno od rijeke Trstionice krovni i glavni sloj su intenzivno izrasjedani dijagonalnim i

popreĉnim rasjedima i to juţno od linije Breţani-Miljaĉići-Pezeri-Zajezda. Karakteristiĉno je da je

kod ovog sistema rasjeda uglavnom došlo do većih spuštanja juţnih, odnosno zapadnih krila rasjeda.

Navedenim rasjednim pokretima ovaj dio leţišta je izdjeljen u nekoliko većih tektonskih blokova.

Tako je jamskim radovima u krovnom sloju i istraţnim bušotinama utvrĊen Breţanski rasjed (B-774,

644, 840) sa juţnim spuštenim krilom kod Miljaĉića za oko 160 m, ĉiji intenzitet opada prema

jugoistoku. Za strukturni sklop leţišta vaţan je i Pezerski rasjed (B-513, 511, 391) koji se sa

Breţanskim rasjedom ukršta kod sela Pezeri. Glavno pruţanje Pezerskog rasjeda je I-Z, kojim je

juţno od rudarskih radova krovni ugljeni sloj spušten za 60-80 m. U JI dijelu radovima u jami

“Seoce” utvrĊena su dva pribliţno paralelna rasjeda sa spuštenim zapadnim krilima za 20-40 m.

Pored navedenih, na osnovu podataka istraţnih bušotina konstruisane su trase još nekoliko rasjednih

zona u krajnjem juţnom dijelu podruĉja Trstionice, a kako je prikazano na strukturnoj karti krovnog

ugljenog sloja.

2.5.1.5. Hidrogeološke karakteristike

U krovinskim laporovito pjeskovitim kreĉnjacima krovnog i glavnog ugljenog sloja

registrovane su stalne pojave vode koje ne stvaraju znaĉajne probleme pri eksploataciji uglja. Naime,

u zonama napuštenih starih radova formiraju se manje akumulacije, koje se uglavnom prihranjuju

infiltracijom oborinskih voda ĉija koliĉina se mijenja u zavisnosti od godišnjeg doba, tako da u

izrazito kišnim periodima ovaj dotok biva veći. MeĊutim, stalno instalisani pumpni sistemi

zadovoljavaju potrebe odvodnjavanja.

Iz zone starih jamskih revira jame “Riĉica” voda se izbacuje vani, dok vode jame “Haljinići”

sa kote 376 pretiĉu u jamu “Seoce” odakle se sa kote 300 glavnim ulaznim niskopom pumpaju na

površinu. Ukupni dotok vode u jamu Seoce iznosi 5-6 m3/min. Pumpni agregat kapaciteta 3x3

m3/min sasvim zadovoljava potrebe odvodnjavanja ove jame.

S obzirom da kroz dosadašnji rad nije bilo problema sa podzemnim akumulacijama vode u

basenu Trstionica nisu vršena hidrogeološka ispitivanja, te osnovu poznavanja geološke graĊe,

podataka o stepenu zavodnjenosti bivših i aktivnih jama i analogijom prema ostalim dijelovima

leţišta, moţe se dati uopštena slika o hidrogeološkim karakteristikama ovog leţišta.

U hidrogeološkom smislu sedimenti neposredne krovine ugljenog sloja svrstavaju se u

hidrogeološke kolektore sa sekundarnom – pukotinskom poroznošću i pripadaju grupi

slabovodopropusnih stijena.

12

Sedimenti podine ugljenog sloja kao i ugalj imaju funkciju hidrogeoloških izolatora.

2.5.1.6. Inţinjersko–geološke i fiziĉko–mehaniĉke karakteristike leţišta

U kakanjskoj depresiji prisustvo litoloških ĉlanova nepovoljnog sastava i postojanosti utiĉe na

formiranje brojnih fiziĉko-geoloških procesa. Od tih procesa najĉešća su gravitaciona kretanja. Ovi

procesi vezani su za prirodne uslove nastali na kontaktu oligomiocena i miocena sa osnovnim

gorjem ili pak radova u antropogenim uslovima. Pored padinskih procesa vezanih za prirodne

geološke uslove, odreĊene pojave deformacija javljaju se u vezi sa djelatnošću u podzemnoj

eksploataciji.

Tokom ranijih perioda površinski objekti podizani su na podruĉjima koja još nisu bila

zahvaćena rudarskim radovima. Ova neusmjerena i nekontrolisana gradnja zauzima najproduktivnija

podruĉja situirana ispod površinskih tokova rijeke Bosne i njenih pritoka: Trstionice, Zgošće i

Ribnice. Doline ovih rijeka prolaze preko produktivnih polja Rudnika a koja su, s obzirom na

morfologiju, najviše pogodna za gradnju. Naime u srednjem i donjem toku Trstionice, donjem toku

rijeke Zgošće, te cijelim tokom rijeke Bosne nalazi se veći dio kvalitetnih rezervi mrkog uglja.

Kako se urbani procesi sve više vezuju za eksploatacione radove i obrnuto (zbog blizine

glavnih otvora koncentriše se izgradnja naselja) to je sve više problema kako uskladiti jedno s

drugim.

Studijom otkopavanja ugljenih slojeva u zaštitnim stubovima iz 1978. godine koju je radio

Institut iz Beograda naglašeno je da su svi do sada ostavljeni stubovi eksploatabilni uz izazivanje

većih ili manjih materijalnih šteta. Da bi se izbjegla daljnja gradnja na rudnim poljima uraĊen je

Elaborat o ograniĉenim zonama pogodnim za gradnju 1980. god. Ovim Elaboratom daju se zaštitni

stubovi za rijeke Bosnu, Trstionicu, Zgošću i Ribnicu jer rudarski radovi nisu otišli dalje od ovih

zona koje ĉine uţe gradsko i prigradsko podruĉje (misli se na grad Kakanj, D. Kakanj, Doboj, Ćatiće

i Haljiniće).

Tretiranje šireg podruĉja rješavaće buduća jamska ili površinska eksploatacija kada do tih

naselja doĊe.

S obzirom da našim propisima nije regulisan naĉin odreĊivanja zaštitnih stubova koriste se

poljske metode. Prema tim propisima za obraĉun stubova koristi se ugao β (ugao glavnih uticaja

slijeganja) a to je ugao pod kojim jamska eksploatacija ostavlja deformacije na površini. Na našem

podruĉju on je utvrĊen na osnovu mjerenja u “Staroj Jami” i “Riĉici” i iznosi βsr = 68-70° (za

tercijarne sedimente). Po istim propisima objekti koji leţe na naslagama do dubine od 180 m moraju

se zaštititi pojasom širine 30 m, pa tek onda obraĉunati zaštitni stub, dok preko 180 m ne trebaju

zaštitni pojas.

Zaštitni stub na podruĉju basena ostavljen je uz tok rijeke Trstionice u širini od 500 m. Ovaj

stub od upravne zgrade u Haljinićima pa sve do ušća Trstionice u rijeku Bosnu štiti naselja, prugu i

regionalni put. Zarobljenih 12.700.000 tona neće trpjeti veću eksploataciju od pripremnih radova, za

izradu kapitalnih objekata, ukoliko se radovi budu širili prema ovim zonama.

Deformacije nastale prilikom masovne eksploatacije odnose se na nenaseljena podruĉja u

kojima su agrarne površine pretrpjele deformacije u vidu slijeganja.

U ovim depresijama zadrţava se voda u kišnim periodima. S obzirom da su to plitke površine

one se ljeti dijelom isušuju, a djelom procjeĊuju u rijeku Trstionicu koja predstavlja glavnu odvodnu

arteriju za ovo podruĉje.

13

Sistematizacija geomehaniĉkih podataka u ovom Pogonu vršena je zadnjih 15-tak godina tako

da je prikaz geomehaniĉkih podataka dat po podruĉjima i ugljenim slojevima, sa pratećim

sedimentima iz krovine i podine.

2.6. Površinska eksploatacija

2.6.1. Poloţaj leţišta i opšte karakteristike podruĉja PK „Vrtlište“

Površinski kop „Vrtlište“, kao proizvodni pogon Zavisnog društva RMU „Kakanj“, koje

posluje u sklopu JP Elektroprivrede BiH d.d. Sarajevo, administrativno pripada općini Kakanj.

Šire podruĉje samog Površinskog kopa zahvata prostor oiviĉen rijekom Bosnom (juţna

granica) i njenim desnim pritokama Bijele Vode (istoĉna granica) i Ribnica (zapadna granica), te

selima: Mašići, Mramor i Ribnica na sjeveru. Ovo podruĉje predstavlja zapadni dio eksploatacionog

polja RMU "Kakanj".

Jugoistoĉni dio PK „Vrtlište“ se nalazi u blizini gradskog podruĉja Kaknja, na udaljenosti oko

1 km. U središnjem dijelu leţišta smješteno je selo Vrtlište, po kojem je površinski kop i dobio

naziv, te zaseoci: Ćifići, Karaula, Pope, Kuburići i drugi koji će u kasnijim fazama razvoja kopa, biti

dislocirani izvan eksploatacionog polja. Površinskom kopu „Vrtlište“ pripada i prostor odlagališta

„Ribnica“ i „Bijele Vode“.

Duţ jugozapadnog dijela leţišta prolazi auto-put Sarajevo-Zenica. TakoĊe, postoje lokalni

putevi Kakanj - Karaulsko polje - D. Kakanj, koji se nalaze u podruĉju uticaja rudarskih radova i

Kakanj – Pope - Kamenolom Brnj. Ovim putevima leţište i površinski kop su povezani sa Kaknjem

i auto-putem Sarajevo - Zenica.

2.6.2. Geografske, geomorfološke, hidrološke i klimatske prilike

Podruĉje PK ”Vrtlište” je morfološki jasno izdvojeno tokovima rijeke Bosne i njenih desnih

pritoka (Ribnice i Bijelih Voda). IzmeĊu njih je obrazovano gotovo simetriĉno uzvišenje pribliţno

izoklinih nabora prema vodotocima što je posljedica kako litološkog sastava tako i prostorne

orijentacije slojeva. Od uzvišenih reljefnih oblika na ĉitavom podruĉju istiĉe se Radina Glava (673

m). Teren, uopšteno gledano, karakterišu blago oblikovani oblici reljefa koji se spuštaju od sjevera

prema jugu, jugozapadu i jugoistoku ka dolinama rijeke Bosne, i njenih pritoka (Ribnice i Bijele

Vode). Oni predstavljaju glavne sabirne vodotoke za evakuaciju većeg dijela oborinskih voda sa

ovog terena.

U morfološkom oblikovanju sadašnjeg reljefa uĉestvovali su pored normalnih eroziono –

denudacionih procesa i delapsioni procesi naroĉito na dolinskim stranama prema Ribnici i Bijelim

Vodama što je rezultiralo stvaranje specifiĉnih morfoloških oblika na padinama i postojanje vrlo

aktivnih padinskih procesa. Mikromorfologiju padine odlikuje odsustvo većih erozionih zasjeka i

stalnih tokova. Strmiji dijelovi padina nalaze se na juţnom obodu gdje se u graĊi terena javljaju

laporci i kreĉnjaci (srednjeg miocena) koji su, kao otpornije stijene, postojaniji na djelovanje

spoljašnjih sila.

Najviše kote terena se nalaze na krajnjem sjevernom obodu podruĉja (oko 670 m), a najniţe u

dolini Bosne (oko 370 m), tako da maksimalna hipsometrijska razlika terena iznosi oko 300 m.

14

Razvojem površinske eksploatacije uglja, primarna morfologija terena je znatno izmijenjena

što neposrednom otkrivkom i otkopavanjem uglja što deponovanjem jalovine na vanjska i

unutrašnja odlagališta. Ovo podrazumjeva otvorene kratere (otkopne prostore) koji su potopljeni

prilivom površinskih voda i podloţni prostornim promjenama, te se isti aktivno odvodnjavaju

zaštitom od priliva voda. Razvoj vanjskih odlagališta je primarnu morfologiju uglavnom ispunio i

formirane su zaravnjene površine znaĉajnog obima, sa manjim stepenom tehniĉke i biološke

rekultivacije.

Na podruĉju općine Kakanj, preovladava umjerena kontinentalna klima, sa umjereno toplim

ljetima i hladnim zimama. U brdsko - planinskom podruĉju koje graniĉi sa opštinama Zavidovići i

Vareš sa nadmorskim visinama i preko 1000 m klima je sub-planinska, sa kratkim i svjeţim ljetima

i dugim i hladnim zimama, gdje su prosjeĉne godišnje temperature za nekoliko stepeni niţe, a

koliĉina padavina iznosi više od 1000 mm.

Podruĉje opštine Kakanj raspolaţe sa dovoljno padavina, tj. ima humidni karakter sa godišnjim

prosjeĉnim koliĉinama padavina koje iznose 861 mm. Najveće koliĉine padavina su u novembru i

decembru, dok su u ostalom dijelu godine, izuzev juna mjeseca dosta pravilno rasporeĊene. Koliĉine

padavina se povećavaju sa porastom nadmorske visine, tj. idući ka sjeveru, prema brdsko-

planinskom podruĉju.

Prosjeĉna godišnja temperatura iznosi 10ºC. Najhladniji mjesec je januar sa prosjeĉnom

temperaturom od -2,3 ºC, a najtopliji mjeseci su juli i august sa temperaturama od 19,7 i 19,5 ºC.

Slika broj 2. Satelitski snimak prostorne pozicije PK „Vrtlište”

2.6.3. Geološka graĊa leţišta

Teren na kome je ograniĉen površinski kop “Vrtlište“ nalazi se na sjeverozapadnom dijelu

ugljonosnog podruĉja Kaknja.

Limniĉke naslage sa ugljem leţe diskordantno na turon–senonskom flišu, preteţno

karbonatnog sastava. Njihova ukupna debljina je, kako se vidi iz priloţenog litostratigrafskog stuba,

180 – 220 m.

U limniĉkoj seriji je izdvojeno pet litoloških ĉlanova, u kojima se nalaze i dva ugljena sloja:

stariji, oraški i mlaĊi, glavni ugljeni sloj.

15

2.6.4. Podinska ugljena zona

Ovi sedimenti su otkriveni duţ sjevernog rubnog dijela leţišta na znatnoj površini; na terenu se

uoĉavaju po karakteristiĉnoj zelenoj i crvenoj boji glinovito – laporovitih sedimenata.

Neposrednu podinu oraškog ugljenog sloja ĉine laporovito - ugljevite gline do glinovito -

ugljeviti lapor, tamnosive do crne boje, zavisno od stepena ugljevitosti. Debljina ovog "kontaktnog"

sloja iznosi oko 0,5 metara. Nadole, podina postaje manje ugljevita, više laporovita i dobija terigenu

(pjeskovito-konglomeratiĉnu) komponentu.

Istraţnim bušotinama u leţištu je nabušena neposredna i bliţa podina oraškog ugljenog sloja,

koja je izgraĊena preteţno od sivih, zelenih i crvenih glina, pješĉara i glinovitih lapora sa prelaznim

varijetetima. Nabušena debljina ovih sedimenata ne prelazi 60 m, a najĉešća je 10 - 15 m, tako da

ostali ĉlanovi podinske serije nisu bušenjem dostignuti (kreĉnjaci, krupnozrni pješĉari i

konglomerati).

2.6.5. Oraški ugljeni sloj

Oraški ugljeni sloj je kontinuirano razvijen na cijeloj površini PK „Vrtlište“. Promjenljive je

debljine i sloţene strukture.

GraĊu oraškog ugljenog sloja ĉini 5 ugljenih partija-ploĉa, nejednake debljine, koje su

meĊusobno razdvojene jalovim proslojcima. Radi što lakše identifikacije mogućeg paralelisanja, ove

partije uglja, u zoni radova Jame „Orasi“, su oznaĉene, idući odozgo na dole, kao “ploĉa A, B, C, C1

i D“. Krovinska, ugljena, partija, tj. “ploĉa A“, kao najkvalitetniji dio sloja, a djelimiĉno i “ploĉa C1“

eksploatisane su u periodu od 1937. do 1969. godine.

Neujednaĉen raspored i nejednaka debljina sloja uglja, ugljevitog škriljca, škriljavog uglja,

ugljevite gline i jalovih interkalacija, odnosno njihova višestruka izmjena, veoma oteţavaju

identifikaciju i odreĊivanje pripadnosti pojedinim ploĉama. Pored ovoga, za juţni dio leţišta

karakteristiĉna je pojava debljih proslojaka jalovine i manjeg broj ugljenih slojeva, te se šema

podjele na 5 ploĉa, kako se oraški ugljeni sloj u ranijem periodu razdvajao nikako ne moţe

primijeniti na cijelo leţište.

Geološka debljina oraškog ugljenog sloja varira u dosta širokom intervalu, raĉunajući i sve

jalove proslojke i kreće se od 6,5 m (bušotina 722) do 39,08 m (bušotina 212) uz prosjeĉnu

vrijednost od cca 21 metar.

Ovakva, vrlo sloţena struktura ugljenog sloja, uslovila je potrebu definisanja eksploatabilne

debljine sloja, koja će se kao korisna supstanca dobijati u procesu površinske eksploatacije. S

obzirom da je predviĊeno selektivno izdvajanje jalovih proslojaka, debljine > 0,5m, radna

(eksploatabilna) debljina sloja predstavlja zbir proslojaka ĉistog i škriljavog uglja, ugljenog škriljca i

ugljevite gline, te meĊuslojne jalovine do 0,5 m debljine.

Na ovakav naĉin utvrĊena eksploatabilna debljina, ima prosjeĉnu vrijednost od 12,26 metara

za cijelo leţište. Analizom podataka iz istraţnih bušotina uoĉljivo je da na istoĉnom i zapadnom

dijelu leţišta preovladavaju eksploatabilne debljine sloja 5-10 m, a u središnjem dijelu 10-15 metara.

16

2.6.5.1. Krovina oraškog ugljenog sloja

U krovinskoj seriji sedimenata, ukljuĉujući i glavni ugljeni sloj sa neposrednom krovinom,

mogu se izdvojiti 4 grupe slojeva razliĉitog litološkog sastava :

- neposredna krovina oraškog ugljenog sloja.

- viša krovina oraškog sloja, odnosno podina glavnog sloj.

- glavni ugljeni sloj.

- krovina glavnog ugljenog sloja.

- Neposredna krovina

Neposrednu krovinu oraškom ugljenom sloju ĉini sloj trakastog ugljevitog kreĉnjaka, debljine

oko 1 metar. Za ovakve trakaste slatkovodne kreĉnjake u kontaktu sa slojevima uglja ĉesto je u

upotrebi izraz šarena ploĉa. Ta šarena ploĉa oraškog ugljenog sloja gradi njegovu neposrednu

krovinu, na svim onim mjestima gdje je normalno razvijena "A" ploĉa.

- Viša krovina oraškog ugljenog sloja

Kad je šarena ploĉa obogaćena ugljem do mjere da srasta sa ugljenim slojem, tada se u krovini

nalazi pjeskoviti kreĉnjak kao viši ĉlan sedimentne sekvence.

Ovaj pjeskoviti kreĉnjak je markantan ĉlan krovine oraškog sloja. Debeo je oko 6 metara.

Izgledom podsjeća na pješĉar, u kojega prelazi kada se obogati terigenom komponentom. Iznad ovog

pjeskovitog sloja, nalazi se takoĊe karakteristiĉan sloj slatkovodnog sivog kreĉnjaka, koji je takoĊe

pjeskovit, samo u znatno manjoj mjeri. Zbog toga on zajedno sa prethodnim slojem ĉini jednu dosta

izraţenu zonu pjeskovitih kreĉnjaka sive do tamnosive boje, debelu oko 17 metara. Oni bi zajedno

predstavljali markantnu krovinu oraškog sloja, koja se ĉesto zapaţa na ogolinama po terenu kao i na

otvorenom dijelu površinskog kopa. U ovim kreĉnjacima ima i fino-dispergovane glinovite

komponente, što im daje laporovit karakter. U profilima bušotina, ti kreĉnjaci su najĉešće

makroskopski identifikovani kao laporci (lapori), a ponekad su i glinoviti.

Iznad opisanog kreĉnjaĉkog nivoa, pa sve do glavnog ugljenog sloja nalazi se serija izgraĊena

od razliĉitih litoloških ĉlanova ĉija debljina u kompletnom razvoju iznosi 70-90 metara. To su sive,

sivozelene i crvene gline, pješĉari, lapori, glinoviti lapori, laporovite gline.

- Glavni ugljeni sloj

Glavni ugljeni sloj razvijen je u jugo-zapadnom, juţnom i jugoistoĉnom dijelu leţišta. Glavni

ugljeni sloj je eksploatisan jamski u Jami „Orasi“ i površinski na PK „Karaula“. Ovaj se sloj

superpoziciono nalazi na 60–100 m iznad oraškog ugljenog sloja. Na neotkopavanim dijelovima

debljina mu je 4-8 metara i dosta je homogeniji u odnosu na oraški ugljeni sloj, jer sadrţi manje

jalovih umetaka. Ugalj iz ovog sloja je crne boje i preteţno sjajan. Prelom uglja je nepravilan i sa

oštrim ivicama, dok se mjestimiĉno zapaţa i školjkast prelom (kod uglja iz sredine ugljenog sloja).

Mjestimiĉno zastupljeni proslojci jalovine ne prelaze debljinu od 15 cm, a najĉešće nisu deblji od 0,5

cm. Donji dio sloja je lošijeg kvaliteta, prošaran je sa više proslojaka ugljevite gline, ili ugljevitog

lapora, dok je gornji dio uvijek ĉisti, debljine do 3,0 m i to je sjajni mrko-kameni ugalj. U ovom

dijelu sloja se odvijala jamska eksploatacija. U srednjem i donjem dijelu sloja, pored uglja nalazi se

i ugljeni škriljac i to više u donjem dijelu sloja. Zbog uĉešća ugljevitog škriljca i tanjih proslojaka

17

jalovine, kvalitet uglja iz donjeg dijela sloja je znatno slabiji od uglja iz krovnog dijela, što će uz

ĉinjenicu, da je jamama eksploatisan krovni dio sloja imati negativne odraze na ekonomske efekte

planirane proizvodnje u tim dijelovima leţišta.

Geološka debljina glavnog ugljenog sloja, raĉunajući i sve jalove proslojke, varira u širokom

rasponu od 0,10 m (B - 981) na izdanku, do 10,0 m (B–1049). Prosjeĉna debljina glavnog ugljenog

sloja iz bušotina je 5,72 metara.

- Krovina glavnog ugljenog sloja

Neposrednu i višu krovinu glavnog ugljenog sloja, sve do visine od oko 70 metara, ĉine

slojeviti do bankoviti slatkovodni pjeskoviti laporci i kreĉnjaci. Ova kreĉnjaĉka zona se lako

prepoznaje po karakteristiĉnim odsjecima sa izrazitim ogolinama.

Krovina glavnog ugljenog sloja u potpunosti je razvijena na juţnom i jugoistoĉnom dijelu

Vrtlišta, gdje je saĉuvan glavni ugljeni sloj. Na ostalim dijelovima leţišta, a naroĉito u zapadnom

dijelu, krovina je erodovana u razliĉitoj mjeri, uslijed ĉega najveću površinu zauzima prostor sa

debljinom otkrivke od 40-80 metara.

2.6.6. Tektonika leţišta

Glavni strukturni oblici leţišta su rasjedi: longitudinalni, transverzalni i dijagonalni. Oni su

ispresjecali ugljonosnu seriju, tako da leţište ima blokovski karakter. Najviše izdignuti dio leţišta je

u zoni poloţaja bušotine B-727 na sjeveru do bušotine B-990 na jugu. Od njega se prema istoku i

zapadu ugljonosna serija, spušta kaskadno, pa se u tim pravcima postupno povećava i debljina

ugljenog sloja.

U sistemu utvrĊenih diskontinuiteta, na podruĉju Vrtlišta, dominiraju rasjedi upravni ili

pribliţno upravni na pruţanje slojeva sa generalnim pruţanjem SSZ - JJI.

Od sela Pope, preko bušotina B-871 i B-837 pruţa se sjeverni rasjed orijentacije SSZ – JJI koji

zapadno od Stupe povija preko bušotina B-429, B-1204, B-1021, B-1225, B-239, B-722 i B-530 iz

izlazi iz konture kopa. Aktivnošću sjevernog rasjeda ugljeni sloj na PK „Vrtlište“ je podijeljen na

sjeveroistoĉni i jugozapadni blok. Sjeveroistoĉni blok je kod bušotine 871 spušten ĉak za oko 90

metara. Znaĉajno je reći da je sjeverno od ovog rasjeda u podruĉju bušotina B-1017, B-18, B-1026,

B-1206, B-833, B-834, B-1212 i B-862 konstatovan rasjed istog pruţanja, a suprotnog zalijeganja

rasjedne ravni. Ovaj rasjed je isprekidan manjim popreĉnim rasjedima. Zajedno sa sjevernim

rasjedom u ovom dijelu površinskog kopa ĉini jedan rov širine 60 – 90 m, sa spuštenim ugljenim

slojem od 10 do 40 m.

Kada se posmatra opšta tektonska graĊa leţišta rasjedi pruţanja SSZ – JJI su, podijelili leţište

na 6-7 tektonskih cijelina-geoloških blokova. Pribliţno paralelno rasporeĊeni ovi rasjedi grade manji

horst u sredini leţišta od kojega istoĉno i zapadno prave stepenasti kaskadni sistem. Najmarkantniji

rasjedi iz ovog sistema gledajući od zapada prema istoku su: juţni i ribniĉki rasjed, zatim rasjedi

Ĉifići–Debela MeĊa, karaulski, Paĉev Dolovi i zaguljski rasjed, te na sjeveru sjeverni rasjed i

tektonski rov.

Svaki istoĉniji rasjed od karaulskog, poĉevši od rasjeda Paĉev Dolovi, zatim rasjedi koji

prolaze zapadno i istoĉno od Stupe, te zapadno i istoĉno od Kuburića pruzrokovali su dalje

stepeniĉasto spuštanje sloja. Jedan od takvih rasjeda je zaguljski rasjed ĉije pruţanje je konstatovano

18

preko bušotina B-1202, B-1205, B-212, B-838 i B-1214. Rasjedna ravan nagnuta je u pravcu SI, a

njegova površina pada vrlo strmo pod uglom od 60 - 80o. Duţ rasjeda istoĉno krilo je spušteno za 50

– 70 m. Zapadno krilo rasjeda predstavlja i graniĉne blokove eksploatacije u Jami „Orasi“.

Pored sistema opisanih rasjeda, pravca SSZ - JJI postoje i uzduţni rasjedi manjih dimenzija,

koji su već pomenute tektonske cjeline po padu izdijelili na manje blokove razliĉitih poloţaja i

orijentacije.

Razmatrajući iznijeto, a posmatrajući ugljene slojeve sa pratećom serijom sedimenata u cjelini,

moţe se konstatovati, da je njihvo generalno zalijeganje u pravcu juga i jugozapada. Ugao

zalijeganja ugljenih slojeva varira od 9 - 22 o, s tim što su blaţi padovi u sjeverozapadnom dijelu, a

naroĉito na podruĉju Debela MeĊa, a strmiji u sjeveroistoĉnom dijelu leţišta (20o) ili pak u nekim

manjim izolovanim tektonskim blokovima.

Raspoloţivi podaci umnogome omogućavaju izdvajanje svih glavnih pravaca diskontinuiteta.

Iz tog razloga, u leţištu Vrtlište, ne bi trebalo oĉekivati postojanje drugih rasjeda većeg intenziteta,

koji bi mogli znatnije izmijeniti njegov strukturni oblik. MeĊutim, kao što je već ranije reĉeno

utvrĊen je i niz rasjeda manjeg intenziteta spuštanja.

2.6.7. Hidrogeološke karakteristike leţišta

Hidrogeološke karakteristike na podruĉju PK ‟‟Vrtlište‟‟ su uslovljene litološkim sastavom i

strukturno–tektonskim odnosima na terenu.

Morfogenetski posmatrano, podruĉje pripada eroziono-denudacionom reljefu, ĉiji erozioni

bazis predstavlja korito rijeke Bosne. Teren je izgraĊen sa nekoliko dolina desnih pritoka Bosne, od

kojih su najmarkantnije one kojima otiĉu Ribnica i Bijele Vode.

Ovi stalni vodotoci se prihranjuju sa izvorišta u krednim kreĉnjacima, a koliĉina vode u njima

je u direktnoj zavisnosti od intenziteta oborina. Glavna sabirna arterija za sve površinske vode sa

gravitacionog podruĉja je rijeka Bosna.

Pošto su na ovom podruĉju limniĉki sedimenti razvijeni bez oštrih litoloških izmjena izvršeno

je grubo razdvajanje pojedinih horizonata koji imaju razliĉitu hidrogeološku funkciju. Sa aspekta

vodopropusnoti i kolektorskih sposobnosti stijenskih masa, izdvojeni su:

- hidrogeološki izolatori i

- hidrogeološki kolektori

U kategoriju hidrogeoloških izolatora su svrstane krovinske gline, lapori i podinske gline, što

je dokazano opitom vodopropusnosti.

U hidrogeološke kolektore svrstane su stijene sekundarne poroznosti oligomiocenske starosti i

stijene intergranularne proroznosti.

Pukotinska poroznost je karakteristiĉna za krute sedimente (laporovite i pjeskovite kreĉnjake,

pješĉare).To su stijene koje su poslije procesa litifikacije izloţeni mehaniĉkim naprezanjima i

hemijskom raspadanju. Najzastupljenija je pukotinska poroznost koja većinom i predisponira sve

hidrogeološke kolektore.

Intergranularna poroznost prisutna je u aluvijalnim i terasnim sedimentima rijeke Bosne.

Srednja debljina aluvijalnog nanosa iznosi 4,0 m, a prihranjuje se oborinskim vodama i vodama

Bijele vode i Ribnice tokom ĉitave godine. U terasnim naslagama se takoĊe formiraju zbijene izdani.

Karakteristiĉno za terasne sedimente je da su jako erodovani fluvijalnim i proluvijalnim procesima.

Prihrahivanje ovih sedimenata se vrši oborinama i povremenim površinskim vodotocima.

Tokom ranijih istraţivanja niti na jednoj istraţnoj bušotini nisu registrovane pojave

podzemnih voda u znaĉajnijim koliĉinama. O tome govori i podatak, da tokom višegodišnje

19

površinske eksploatacije uglja glavnog sloja na PK „Karaula“ (dubina i preko 60 m) nije bilo

prodora podzemne vode.

Za definisanje hidrogeoloških karakteristika podruĉja Vrtlišta izvršeni su slijedeći istraţni

radovi:

- hidrogeološko kartiranje terena,

- ispitivanje vodopropusnosti na predviĊenim bušotinama,

- mjerenje nivoa podzemnih voda na pijezometrima u periodu jednog hidrološkog

ciklusa,

- geofiziĉka ispitivanja.

Interpolacijom srednjih vrijednosti nivoa podzemnih voda na pijezometrima, evidentiran je

radijalni tok strujanja podzemnih voda sa generalnim pravcem podzemnog toka od sjeveroistoka ka

jugozapadu sa priliĉno velikim hidrauliĉkim gradijentom.

Uticaj podzemnih i površinskih voda na projektovane rudarske radove je u sadašnjem trenutku

minimalan, meĊutim, spuštanjem na niţe kote, ovaj uticaj će biti povećan, što moţe nepovoljno da

se odrazi na ekonomiĉnost poslovanja, a naroĉito na dinamiku razvoja kopa. Stoga je potrebno

predvidjeti oĉekivane prilive površinskih i podzemnih voda u pojedinim fazama razvoja kopa, da bi

se na vrijeme mogao obaviti prihvat i evakuacija predviĊenih koliĉina voda.

Ovdje se misli i na mogući uticaj rijeke Bosne i njenih pritoka na rudarske radove u fazi kada

površinski kop bude niţi od nivoa ovih stalnih tokova (potencijalne C2 rezerve i dio C1 se nalazi

ispod nivoa rijeke Bosne – 370 m.n.m).

Iz iznijetih hidrogeoloških karakteristika podruĉja PK ''Vrtlište'' mogu se izvesti slijedeći

zakljuĉci:

- U cijelosti gledano kompleks slojeva u podini i krovini oraškog i glavnog ugljenog sloja,

predstavljaju sredinu neznatne vodopropusnosti, a samim tim i male zavodnjenosti, te da u

tom pogledu ne reba oĉekivati poteškoće u smislu ugroţavanja bezbjednosti radova na kopu.

Nešto znatnija curkulacija podzemne vode moguća je u ovakvim sredinama, samo kroz

markantnije rasjedne zone i veće pukotine.

- Unutar projektovane konture kopa postoji kritiĉno podruĉje koje moţe biti ugroţeno

doticajem iz rijeke Bosne, pa je u cilju potpunijeg definisanja tog prostora potrebno izvršiti

dopunska istraţivanja.

2.6.8. Inţenjersko-geološke karakteristike leţišta

Inţenjersko-geološke osobine terena kao direktna posljedica svojstva stijena, su veoma

sloţene. Prisustvo litoloških ĉlanova nepovoljnog sastava i postojanosti, pozitivno djeluje na razvoj

brojnih fiziĉko–geoloških procesa od kojih su najĉešća gravitaciona kretanja delapsivnog karaktera.

Intenzitet i uĉestalost ovih pokreta se uoĉava ĉak površnom analizom morfoplastike padina na

kojima nema normalno razvijene hidrografske mreţe niti izrazito karakteristiĉnih oblika eroziono-

denudacionih procesa.

Klizišta, kao osnovna forma procesa na ovim padinama, vezana su uglavnom za oligomiocen i

donji miocen, s tim što se zbog morfoloških i hidrogeoloških preduslova, ĉešće javljaju u terenu

izgraĊenom od oligomiocena.

Prema veliĉini izdvajaju se klizišta na dolinskim stranama Ribnice koja obuhvataju praktiĉno

cijelu padinu dolinskih strana. Ovdje su razvijena duboka klizišta razliĉite starosti i stepena

20

aktivnosti. Najveće je klizište "Blata" koje je dugo 2 km, sa noţiĉnim dijelom kod Ribnice, širine

oko 400 m. Poĉinje ĉelom na razvoĊu sela Mramor.

Grupa klizišta, koja se noţicom naslanjaju na klizište "Blata" dala su znaĉajne delapsione

naslage na lijevoj obali Ribnice sve do Donjeg Kaknja nedaleko od njenog ušća u Bosnu. Ovdje su

razvijena klizišta insekventnog tipa sa kaskadnim kidanjem neogenih naslaga u više etaţa. Vezana su

takoĊe za evolutivni razvoj padine, odnosno erozioni rad Ribnice. Za njih su karakteristiĉni duţi

periodi mirovanja, blokovska graĊa i povremena sekundarna kretanja u pojedinim "etaţama",

odnosno blokovima.

Simetriĉno, na desnoj obali Ribnice razvijene su takoĊe delapsione naslage klizanjem u

razliĉitim fazama razvoja doline . Zadnji period relativnog mirovanja je dosta dug, a trenutno je

aktivno nekoliko klizišta koja samo dijelom zahvataju stare delapsione mase. Ovdje se opšta kretanja

vrše uglavnom po slojnim površinama i za razliku od onih na lijevoj obali, su sinhrona sa

napredovanjem erozije toka Ribnice.

Sadašnje inţenjersko-geološke odnose i morfološku evoluciju doline Ribnice nizvodno od sela

Banje treba istaknuti posebno zbog ĉinjenice što se ovaj dio doline poĉeo koristiti kao prostor za

odlaganje otkrivke sa površinskog kopa.

U srednjem dijelu terena, istoĉno od sela Vrtlište obrazovano je klizište "Jezero" duţine oko

700 m i prosjeĉne širine oko 250 m. To je, za razmjere prostornog obuhvata relativno plitko klizište

konsekventnog tipa. Trenutno se na njemu odvijaju na više mjesta sekundarna kretanja uglavnom

vezana za staru delapsionu masu.

Središnji dio terena, koji je preteţno izgraĊen od donjeg miocena, nema po veliĉini znaĉajnijih

deformacija terena na padinama, zahvaljujući u prvom redu preteţno karbonatnom razvoju srednjeg

miocena, koji štiti od direktnog erozionog uticaja tokova Bosne i Bijelih voda.

No i pored toga postoje prirodni uslovi za razvoj klizišnih procesa ali su oni vezani samo za

rastresiti deluvijalni pokrivaĉ koji je nastao površinskim raspadanjem stijenskih masa

oligomiocenskog kompleksa i osnovnog gorja, promjenljive debljine 2-6 m. Veoma je mobilan i

sklon deformisanju i pokretanju i pri manjem nagibu terena.

Pored padinskih procesa vezanih za prirodne geološke uslove, odreĊene pojave deformacija su

i u vezi sa djelatnošću na podzemnoj i površinskoj eksploataciji uglja.

Zbog nekadašnje jamske eksploatacije uglja kod Donjeg Kaknja i sjeverno od sela Vrtlišta

došlo je do promjena prirodne geološke sredine, narušavanjem stabilnosti slijeganjem nadsloja iznad

podzemnih hodnika i pojava klizišta. Manifestacije na površini terena kod Donjeg Kaknja i iznad

Vrtlišta se bitno razlikuju u prvom redu zbog litološkog sastava geološkog profila, hidrogeoloških i

morfoloških odlika stijena, odnosno terena. Kod Donjeg Kaknja gdje se u nadsloju iznad podzemnih

radova javljaju preteţno ĉvrsto vezane stijene, strma padina i niska eroziona baza (dolina Bosne),

deformacije su više popraćene slijeganjem i nestabilnim pokretima mase niz padinu, dok se iznad

Vrtlišta javljaju i znaĉajniji klizišni procesi uslovljeni slijeganjem i narušavanjem primarnih

hidrogeoloških odnosa.

Znaĉajnije promjene prirodnih odnosa na PK ‟‟Karaula‟‟ izraţene preko novonastalog

rasporeda masa, nisu bitnije uticale na stabilnost padina. Odlagalište otkrivke sa PK “Karaula”

formirano na relativno strmoj ali stabilnoj padini sa širokim osloncem na aluvijalnu ravan

karaulskog polja, nije do sada izazivalo vidljive promjene u daljem procesu konsolidacije

odlagališta.

Analize stabilnosti kosina su sprovedene Bishopovom metodom za fiziĉki najvjerovatnije

moguće klizne plohe pri projektovanim nagibima radnih kosina od 20o i završnih kosina od 40

o. Iz

obavljenih analiza moţe se zakljuĉiti da su projektovani nagibi radnih i završnih kosina u postojećim

21

uslovima, praktiĉno neznatne ili nikakve zavodnjenosti ali i u uslovima seizmiĉkih uticaja izazvanih

proizvodnim miniranjima niĉim ne ukazuju na problem opšte stabilnosti jer su vrijednosti dobivenih

faktora stabilnosti iznad vrijednosti predviĊenim postojećim pravilnikom o tehniĉkim normativima u

površinskoj eksploataciji.

Projektom predviĊeni nagibi radnih i završnih kosina se mogu izvesti na svim analiziranim

profilima s tim što se na profilu pruţanja sjevero-zapad i jugo-istok u centralnom reviru predviĊeni

nagib završne kosine mora ublaţiti na 30o.

Iz svega navedenog, moţe se reći da je teren PK "Vrtlište" izgraĊen najvećim dijelom od

stijena nepovoljnih fiziĉko-mehaniĉkih svojstava. Kao posljedica takvih svojstava i ostalih geoloških

ĉinilaca (morfologija, strukturni sklop, hidrogeološke prilike) teren se odlikuje aktivnim

egzodinamiĉkim procesima, u prvom redu pojavama klizišta. Najveća klizišta se nalaze izvan

konture površinskog kopa pa je time njihov uticaj na eksploatacione radove bitno umanjen.

2.7. Ograniĉenje leţišta – Eksploataciono polje

Geografski poloţaj basena je prikazan na preglednoj Geografskoj karti R 1: 25.000 na prilogu

broj1. sa istraţnim prostorom ograniĉenim izlomljenim pravim linijama izmeĊu taĉaka slijedećim

koordinatama.

Rješenjem Up/I br. 06-18-85/11 od 31.05.2011. definisane su granice eksploatacionog polja

unutar kojih se JP EP BiH d.d. Sarajevo, ZD RMU „Kakanj“ d.o.o Kakanj produţava dozvola za

površinsku i podzemnu eksploataciju industrijske mineralne sirovine mrkog uglja.

Površina odobrenog eksploatacionog polja „Kakanj“ je 5 888,37 ha.

Koordinate prelomnih taĉaka odobrenog eksploatacionog polja „Kakanj“ su prikazane u tabeli broj 2.

Tabela broj 4. Koordinate prelomnih taĉaka odobrenog eksploatacionog polja „Kakanj“

KOORDINATE UGAONIH TAĈAKA ODOBRENOG

EKSPLOATACIONOG POLJA

KOORDINATE

UGAONA

TAĈKA Y X

25(6) 6 511 717,537 4 889 492,270

39 6 514 142,394 4 888 883,938

40 6 513 947,728 4 888 107,984

43 6 514 626,688 4 887 937,651

44 6 514 383,355 4 886 967,708

45 6 514 868,326 4 886 846,042

46 6 514 770,993 4 886 458,063

54 6 515 546,947 4 886 263,399

55 6 514 938,615 4 883 838,542

73 6 516 102,548 4 883 546,542

70 6 515 129,216 4 879 666,770

69 6 513 182,303 4 880 153,436

67 6 513 383,996 4 880 929,390

65 6 509 698,213 4 881 854,055

22

KOORDINATE UGAONIH TAĈAKA ODOBRENOG

EKSPLOATACIONOG POLJA

KOORDINATE

UGAONA

TAĈKA Y X

63 6 510 063,213 4 883 308,969

62 6 509 384,253 4 883 479,302

24 6 509 627,584 4 884 449,246

59 6 505 747,814 4 885 422,577

58 6 505 991,147 4 886 392,520

3 6 505 797,158 4 886 441,186

85 6 506 345,000 4 888 610,000

84 6 505 520,000 4 888 880,000

83 6 505 770,000 4 890 280,000

82 6 506 060,000 4 890 500,000

81 6 506 060,000 4 891 175,000

80 6 506 620,000 4 891 175,000

1 6 506 673,157 4 889 932,980

5 6 507 643,101 4 889 689,646

4 6 507 764,767 4 890 174,617

79 6 508 525,000 4 889 980,000

78 6 508 525,000 4 891 000,000

77 6 508 665,000 4 891 475,000

76 6 509 000,000 4 891 860,000

75 6 509 320,000 4 891 570,000

74 6 509 335,000 4 889 775,000

19 6 510 868,583 4 889 395,953

19a 6 511 075,405 4 890 220,403

25a 6 511 900,037 4 890 279,727

6(25) 6 511 717,537 4 889 492,270

5' 6 510 746.95 4 888 238.25

4' 6 510 056.00 4 887 888.00

3' 6 509 871.50 4 888 135.90

2' 6 509 521.00 4 888 107.80

1' 6 508 833.00 4 886 975.50

12 6 509 487.50 4 886 540.00

11 6 510 180.00 4 885 756.25

10 6 509 884.50 4 885 180.00

9 6 511 325.40 4 884 375.50

8 6 512 135.00 4 887 332.00

7 6 512 042.25 4 888 083.50

6(25) 6 511 717.53 4 889 492.27

Na prilogu broj 1. granice eksploatacionog polja ZD RMU „Kakanj“ su oznaĉene punom crnom

linijom sa oznakama ugaonih taĉaka.

23

Treba napomenuti da je ovim rješenjem izvršeno isknjiţenje iz katastra eksploatacionih polja

podruĉje Pogona „Stara jama“ ZD RMU Kakanj, u kojoj je potpuno i trajno obustavljena

eksploatacija industrijske mineralne sirovine mrkog uglja. Prelomne taĉke granice ovog podruĉja su

1', 2', 3', 4', 5', 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 ĉije su koordinate navedene u tabeli broj 4.

2.7.1. Prijedlog proširenja granica eksploatacionog polja ZD RMU„Kakanj“

2.7.1.1. Podruĉje naselja Mramor - PK Vrtlište

Prostor naselja Mramor sa okolnim terenom graniĉi sa odobrenim eksploatacionim

poljem na njegovom sjevernom dijelu. U ovoj zoni eksploatacionog polja locirana su dva

odlagališta jalovine, vanjsko odlagalište „Ribnica“ i „Unutrašnje“ odlagalište, cije su granice

definisane Glavnim rudarskim projektom za PK „Vrtlište“. Dosadašnjim aktivnostima na

odlaganju jalovih masa na vanjsko odlagalište „Ribnica“, djelimiĉno je popunjeno, a novonastala

situacija sa klizištem noţice odlagališta u koritu rijeke „Ribnice“ je onemogućila odlaganje na

isto. Završetkom radova na izgradnji hidrotehniĉkih objekata Tunel „Ribnica“ i Brane na rijeci

„Ribnica“ stvorili bi se uslovi za sanaciju noţice klizišta i nastavak odlaganjaja javih masa na

vanjsko odlagalište „Ribnica“.

Odlaganjem jalovih masa na vanjsko odlagalište „Ribnica“ ugroţava se putna

komunikacija za naselje Mramor koja trenutno prelazi preko samog odlagališta. Zadrţavanje

postojeće trase putne komunikacije prema naselju Mramor, oteţava formiranje odlagališta

definisanog projektnim rješenjem.

Unutrašnje odlagalište PK Vrtlišta je locirano unutar radne zone u centralnom dijelu kopa

i širi se u pravcu sjevera prema naselju Mramor. Trenutna kota najvisoĉije etaţe sjevernog dijela

„Unutrašnjeg“ odlagališta iznosi 625 m n.v. a horizontalna udaljenost od naselja Mramor je cca

280 m. Trenutnim radovima na odlaganju jalovih masa na podruĉje sjevernog dijela Unutrašnjeg

odlagališta nije ugroţeno naselje Mramor.

Dugoroĉnim programom razvoja PK Vrtlište predviĊeno je odlaganje jalovih masa na

vanjsko odlagalište „Ribnica“ i sjeverni dio „Unutrašnjeg“ odlagališta. Odlaganjem u navedenim

zonama moţe prouzrokovati negativne posljedice na naselje Mramor u smislu oteţane

komunikacije do samog naselja kao i eventualna pomijeranja unutar odloţenih masa i

ugroţavanje samog naselja Mramor.

S obzirom na ĉinjenicu da naselje Mramor nije unutar granica odobrenog eksploatacionog

polja ZD RMU Kakanj, dodatno oteţava rješavanje imovinsko pravnih pitanja izmeĊu

stanovnika naselja Mramor i ZD RMU Kakanj kao pravnog subjekta.

24

Prijedlog ZD RMU Kakanj je da se izvrši proširenje sjevernog dijela granice odobrenog

eksploatacionog polja tako da se obuhvati naselje Mramor sa širim podruĉjem. Granica

prijedloga proširenja u ovoj zoni je definisana prelomnim taĉkama ĉije su koordinate prikazane u

tabeli broj 5.

Tabela broj 5. KOORDINATE UGAONIH TAĈAKA

PODRUĈJA „MRAMOR“ PREDLOŢENOG ZA

PROŠIRENJE KOORDINATE

UGAONA TAĈKA

Y X

80' 6 506 668.213 4 890 048.350

1 6 506 673,157 4 889 932,980 5 6 507 643,101 4 889 689,646

4 6 507 764,767 4 890 174,617 80' 6 506 668.213 4 890 048.350

Prelomna taĉka 80' je postavljena na postojećoj granici odobrenog eksploatacionog polja

izmeĊu taĉake 80 i taĉke 1. Naredne tri lomne taĉke sa oznakama 1; 5 i 4 su ujedno i prelomne

taĉke odobrenog eksploatacionog polja.

Površina prostora predloţenog za proširenje eksploatacionog polja podruĉja naselja Mramor iznosi 31,36 ha.

Kontura predloţenog prostora proširenja eksploatacionog polja u njegovom sjevernom

dijelu, odnosno zoni naselja Mramor je prikazana na situacionom planu razmjere 1:2500 kao i na

topografskoj karti razmjere 1 : 25 000 prilog broj 1.

2.7.1.2. Podruĉje aktivnog vanjskog odlagališta „Bijele Vode“ na PK„Vrtlište“

Osnovni uslov za kontinuirani nastavak eksploatacije uglja na pogonu PK Vrtlište jeste

obezbjeĊenje prostora za kontinuirano odlaganje jalovih masa nastalih procesom rada. Jedno od

aktivnih odlagališta na PK Vrtlištu je i vanjsko odlagalište „Bijele Vode“. Poziciono ovo

odlagalište je smješteno u sjevernom dijelu odobrenog eksploatacionog polja.

Ovo odlagalište je formirano prema Glavnom rudarskom projektu površinskog kopa„Vrtište“

kojim je predviĊeno da se u ovom podruĉju odloţi cca 23 000 000 m3 ĉ.j.m.

Trenutno stanje vanjskog odlagališta „Bijele Vode“ je takvo da postoje kapaciteti za

odlaganje jalovine u iznosu od 2 500 000 m3ĉ.m. uz odreĊena ojaĉanja noţice odlagališta prema

vaţećoj projektnoj dokumentaciji.

Podruĉje koje zahvata granica odlagališta je u imovinsko pravnom smislu riješena tako

što je izvršena eksproprijacija i otkup zemljišta od strane ZD RMU Kakanj. Prilikom utvrĊivanja

granice eksproprijacije, jednim dijelom, ista izlazi iz pojasa odobrenog eksploatacionog polja u

istoĉnom i zapadnom dijelu odlagališta „Bijele Vode“.

U zapadnom dijelu vanjskog odlagališta „Bijele vode“ podruĉje koje je izvan granica

eksploatacionig polja a obuhvaćeno je rudarskim radovima jeste dio pristupne saobraćajnice koja

povezuje aktivni dio PK „Vrtlište“ sa odlagalištem. TakoĊer prema projektnoj dokumentaciji,

jalovinske mase koje bi se mogle odloţiti na postojeće odlagalište zahtijevaju dodatni prostor koji

bi izašao iz obuhvata odobrenih granica eksploatacionog polja.

Prostor koji je potreban za proširenje zapadnog dijela vanjskog odlagališta „Bijele Vode“

zauzima površinu od 12,38 ha.

25

Koordinate lomnih taĉaka granice prijedloga za proširenje odlagališta u ovoj zoni su

prikazane u tabeli broj 6.

TABELA BROJ 6. KOORDINATE UGAONIH TAĈAKA ZAPADNOG PODRUĈJA

ODLAGALIŠTA „BIJELE

VODE“ PREDLOŢENOG ZA PROŠIRENJE KOORDINATE

UGAONA TAĈKA

Y X

79' 6 508 404,976 4 890 010,724 78' 6 508 439,974 4 891 002,618

77 6 508 665,000 4 891 475,000 78 6 508 525,000 4 891 000,000

79 6 508 525,000 4 889 980,000 79' 6 508 404,976 4 890 010,724

Taĉke sa oznakama 79' i 78' su nove ugaone taĉke predloţene granice dok su taĉke sa

oznakama 77; 78 i 79 lomne taĉke odobrene granice eksploatacionog polja ZD RMU Kakanj.

Istoĉna granica odobrenog eksploatacionog polja u dijelu vanjskog odlagališta „Bijele

Vode“ bi se trebala pomjeriti prema istoku, kako bi bilo obuhvaćeno podruĉje koje se moţe

iskoristiti za proširenje postojećeg odlagališta a prema vaţećoj projektnoj dokumentaciji. Dio

zemljišta koje je predloţeno za proširenje je otkupljeno od strane ZD RMU Kakanj.

Koordinate lomnih taĉaka predloţene granice za proširenje istoĉnog dijela odlagališta

„Bijele Vode“ su prikazane u tabeli broj 7.

Tabela broj 7.KOORDINATE UGAONIH TAĈAKA

ISTOĈNOG PODRUĈJA ODLAGALIŠTA „BIJELE

VODE“ PREDLOŢENOG ZA PROŠIRENJE KOORDINATE

UGAONA TAĈKA

Y X

75 6 509 320,000 4 891 570,000

75' 6 509 536,310 4 891 373,969 74' 6 509 537,920 4 889 724,845

74 6 509 335,000 4 889 775,000 75 6 509 320,000 4 891 570,000

Taĉke sa oznakama 75' i 74' su nove ugaone taĉke predloţene granice dok su taĉke sa

oznakama 75 i 74 ugaone taĉke odobrene granice eksploatacionog polja ZD RMU Kakanj.

Površina istoĉnog dijela prostora predloţenog za proširenje granice eksploatacionog polja

iznosi 35,99 ha.

Konture predloţenog prostora proširenja eksploatacionog polja u njegovom sjevernom

dijelu, odnosno zoni vanjskog odlagališta „Bijele Vode“ je prikazana na situacionom planu

razmjere 1:2500 kao i na topografskoj karti razmjere 1 : 25 000 prilog broj 1.

26

2.7.1.3. Podruĉje istraţnog prostora ZD RMU Kakanj - Mošćanica-„Repovaĉki potok“

Rudnik mrkog uglja Kakanj već duţi niz godina usmjerava istraţivaĉku aktivnost na

perspektivna podruĉja za razvoj površinske eksploatacije uglja, u cilju otvaranja novih pogona i

povećanja proizvodnih kapaciteta.

U skladu sa strateškim planom i programom razvoja enegetskog sektora, odnosno

planiranog proširenja prizvodnog kapaciteta, planirano je otvaranje novog površinskog kopa na

podruĉju Mošćanica – Repovaĉki potok. Radi toga potrebno je bilo uraditi doistraţivanja

ugljenih slojeva i pratećih sedimenata u ovom dijelu leţišta. Osnovni zadatak je bio da se uradi

doistraţivanje glavnog ugljenog sloja, te I, II i III podinskog ugljenog sloja i da se da konaĉna

slika raspoloţivih rezervi i kvalitet ugljenih slojeva i na lokalitetu Mošĉanica – Repovaĉki potok.

Istraţivanja su raĊena tokom 2014.godine, a podaci dobiveni nakon istraţnog bušenja bit

će obraĊeni u novom Elaboratu. Kad je u pitanju izbor metoda istraţivanja moţe se reći da su

bile zastupljene uglavnom istraţne bušotine za ovaj tip mineralne sirovine, gdje su se uzimale

analize i prikupljali podatci u toku istraţivanja, kako terenski tako i laboratorijskih.

Istraţnim bušenjem provedenim od strane firme Geo-Marić, Mostar, je izbušeno 43

bušotina u ukupnoj duţini od 3 414,7 m, pored toga bušene su još i 9 dodatnih geomehanoĉkih

bušotina i njihova ukupna dubina iznosi 86 m. .

2.7.1.3.1. Geografske, geomorfološke, hidrološke i klimatske karakteristike istraţnog

podruĉja

Leţište mrkog uglja Mošćanica – Repovaĉki potok udaljeno je cca 7 km zapadno od

grada Kaknja, neposredno uz magistralni put Sarajevo – Kakanj – Zenica, na desnoj obali rijeke

Bosne i omeĊeno koordinatnim taĉkama kako je predstavljeno na priloţenoj situacionoj karti 1 :

2 500 (prilog broj 1.) i tabeli 8., a odobreno Rješenjem UP / I br. 07-18-940/05.

TakoĊe, lijevom obalom rijeke Bosne prolazi i ţeljezniĉka pruga Ploĉe – Sarajevo – Kakanj –

Zenica i dalje na sjever, pa se moţe reći da ovo leţište u cjelini ima povoljan geogorafski poloţaj.

Ako istaknemo da je prostornom planskom dokumentacijom Općine Kakanj predviĊena

izgradnja lokalnog asfaltnog puta od grada do rubnih seoskih podruĉja Općine, gdje pripada i ovo

podruĉje i da je udaljenost leţišta od uraĊene pretovarne ţeljezniĉke stanice kod PK "Vrtlište"

cca 5 km, sve ovo potvrĊuje jako povoljan geografski i komunikacijski poloţaj leţišta mrkog

uglja Mošćanica – Repovaĉki potok

TABELA BROJ 8.KOORDINATE UGAONIH TAĈAKA

ISTRAŢNOG PROSTORA LEŢIŠTA MOŠĆANICA -

REPOVAĈKI POTOK KOORDINATE

UGAONA TAĈKA

Y X

Taĉka 1 6 501 140 4 887 940 Taĉka 2 6 501 935 4 887 860

Taĉka 3 6 502 220 4 887 930 Taĉka 4 6 502 560 4 888 140

Taĉka 5 6 502 690 4 888 245 Taĉka 6 6 502 850 4 889 160 Taĉka 7 6 502 850 4 889 360

Taĉka 8 6 502 308 4 889 865 Taĉka 9 6 501 625 4 889 910

27

U okviru odobrenog istraţnog prostora nalazi se jedino selo Mioĉi, locirano na samoj

izdanaĉkoj zoni ugljenih slojeva glavne ugljene zone, u sjevernom dijelu istraţnog prostora.

Osim toga u zoni Repovaĉkog potoka izgraĊeno je nekoliko pojedinaĉnih stambenih ili vikend

objekata, tako da se moţe reći da je relativno slaba naseljenost i izgraĊenost stambenih objekata

na ovom prostoru.

Ovaj problem će se posebno obraditi studijom stanja i izgraĊenosti stambenih i drugih objekata, koja će se uraditi prije poĉetka eksploatacije iz leţišta.

Slika broj 3. Satelitski snimak prostorne pozicije Mošćanica- Repovaĉki potok

Iako je ovo leţište relativno male površine (257,19 ha), u geomorfološkom pogledu je ono

raznovrsno i pripada podruĉju brdsko-planinskog tipa sa znatnim visinskim razlikama. Nivo

rijeke Bosne u juţnom graniĉnom dijelu istraţnog prostora je cca 360 m, dok se izdanak III

podinskog ugljenog sloja na krajnjem sjeveroistoĉnom dijelu podruĉja nalazi na koti cca 650

m.n.m.

Sav ovaj teren predstavlja padinu koja sa sjeveroistoka pada ka jugozapadu, saglasno i pruţanju i padu ugljenih slojeva i pratećih sedimenata.

Uz samo leţište protiĉe rijeka Bosna koja predstavlja njegovu prirodnu juţnu granicu

mogućeg razvoja površinske eksploatacije. Pored rijeke Bosne, jedini znaĉajan vodotok na ovom

podruĉju predstavlja Repovaĉki potok , koji se u gornjem toku naziva i Mošćanićki potok. Ovaj

potok drenira i prikuplja sve povremene vodotoke sa ovog podruĉja i odvodi ih juţno u rijeku

Bosnu.

Zapadna granica istraţnog prostora Mošćanica – Repovaĉki potok predstavljena je

granicom eksploatacionog polja "Mošćanica" Rudnika Zenica, i ide linijom izmeĊu koordinatnih

28

taĉaka 1. i 9. Sjeverna i istoĉna granica predstavljena je izdanaĉkom zonom ugljenih slojeva,

glavne ugljene zone.

Površina israţnog prostora Mošćanica – Repovaĉki potok iznosi 257,19 ha.

Juţnu granicu uţeg istraţnog podruĉja ĉini rijeka Bosna, sjeverni izvorišni dio potoka Repovac, istoĉni prevoj iznad sela Rovići, a zapadni potok Repovac.

Na tretiranom uţem podruĉju kakanjskog basena razvijen je glavni ugljeni sloj, te I, II, III podinski ugljeni sloj.

Geološke rezerve izuzete iz Elaborata-Izvještaja o provedenim istraţivanjima Mošćanica-

Repovaĉki potok, 2014.godine, date su u tabeli broj 9.

Tabela broj 9. Geološke rezerve

Kategorija

Proraĉunate

geološke rezerve

oba ugljena sloja

Eksploatacioni

gubici

(%)

Eksploatacione

rezerve

(t)

A 4 214 466 17 3 498 007

B 8 365 963 17 6 945 280

C1 10 841 387 17 8 998 352

A + B + C1 23 528 816 17 19 528 978

Elaborat je uraĊen od strane Rudarskog instituta Tuzla. Rješenjem br. Up/broj: 06-18-

369/17 od 09.08.2017.godine od strane FMERI-e je formirao Komisiju koja će uratiti reviziju

Elaborata o klasifikaciji, kategorizaciji i proraĉunu rezervi glavnog i podinskog ugljenog sloja

na leţištu „Repovaĉki Potok“, kod Kaknja, sa stanjem na dan 30.06.2017.godine.

Nakon revizije, FMERI-Mostar će RMU Kakanj, dostaviti Rješenje kojim se potvrĊuju

geološke rezerve i kvalitet glavnog i podinskog ugljenog sloja na leţištu „Repovaĉki Potok“,

kod Kaknja, sa stanjem na dan 30.06.2017.godine.

Nakon dobivanja Rješenja, pristupit će se proceduri za proširenje našeg eksploatacionog

polja, za površinu sadašnjeg istraţnog prostora leţišta „Repovaĉki Potok“, kod Kaknja.

2.7.2. Prijedlog isknjiţenja dijela odobrenog eksploatacionog polja ZD

RMU „Kakanj“

Prvobitna granica eksploatacionog polja je definisana rješenjem Sekretarijata za

industriju i graĊevinarstvo Izvršnog vijeća NRBiH broj: 16-2640-1/62 od 23.07.1962. Trenutno

vaţeća granica eksploatacionog polja ZD RMU Kakanj je odobrena rješenjem Federalnog

ministarstva energije, rudarstva i industrije broj:06-18-85/11 od 31.05.2011. godine. Obuhvat

granice definisane ovim rješenjima je dosta širok (cca 5 888 ha), a zahvata i podruĉja na kojima

nisu u potpunosti razvijeni ugljeni slojevi koji bi bili obuhvaćeni podzemnom ili površinskom

eksploatacijom. Tako se na istoĉnom dijelu odobrene granice eksploatacionog polja nalazi

izdanaĉka zona ugljenog sloja u Basenu Trstionica. TakoĊer u sjevero-istoĉnom dijelu

odobrenog eksploatacionog polja nalazi se izdanaĉka zona ugljenog sloja Basena Zgošća. U

podruĉju iza navedenih izdanaĉkih zona nisu razvijeni ugljeni slojevi iako je lokacijski to

29

podruĉje obuhvaćeno odobrenim eksploatacionim poljem. Ovim elaboratom će se dati prijedlog

da se takva podruĉja isknjiţe iz odobrenog eksploatacionog polja ZD RMU Kakanj.

2.7.2.1. Sjeveroistoĉni dio odobrenog eksploatacionog polja

U granicama sjeveroistoĉnog dijela odobrenog eksploatacionog polja definisani su ugljeni slojevi sjevernog dijela Basena Zgošća i sjeveroistoĉnog dijela Basena Trstionica.

U navedenom dijelu Basena Zgošća egzistirale su jame „Vazgeć jama“ ; „Bećirović

jama“; „Pranjić jama“ i jama „Ĉobe“. Rudarski radovi u navedenim jamama su vršeni u periodu

izmeĊu 1930. i 1950. godine. Većina prostora koji su zauzimale navedene jame je obuhvaćen

rješenjem o isknjiţenju prostora „Stara jama“ iz eksploatacionog polja ZD RMU Kakanj gdje je

potpuno i trajno obustavljena eksploatacija mineralne sirovine mrkog uglja. Linija istoĉne

granice isknjiţenog dijela ujedno predstavlja liniju izdanaĉke zone uglja. Prostor izmeĊu

navedene linije i krajnje istoĉne granice odobrenog eksploatacionog polja je prostor u kojem

nisu vršeni rudarski radovi i nisu predviĊeni u budućnosti iz razloga što na tim dijelovima nije u

potpunosti razvijen ugljeni sloj. Puhovaĉkim rasjedom su razdvojeni ugljeni slojevi Basena

Zgošća i Basena Trstionica.

U sjeveroistoĉnom dijelu Basena Trstionica egzistirale su jama „Riĉica“ i „Đaĉki revir“ u

kojima je vršena eksploatacija u tom dijelu leţišta u periodu od 1948. do 1962. godine. krovnog

ugljenog sloja a od 1962. do 1970. godine i glavnog ugljenog sloja. Naselja koja su egzistirala na

podruĉju obuhvaćenom ovim jamskim radovima su Puhovac; Vlahovići; Lipavina; Ĉelikovina;

bjeloševići i Babići. Eksploatacija je vršena do dijelova izdanaĉkih zona koje su ostale

neotkopane iz razloga slabijeg kvaliteta uglja kao i nemogućnosti otkopavanja istih podzemnim

naĉinom eksploatacije. Prostor izmeĊu izdanaĉke zone i krajnje sjeveroistoĉne granice

odobrenog eksploatacionog polja je prostor u kojem nisu vršeni rudarski radovi i nisu predviĊeni

u budućnosti iz razloga što na tim dijelovima nije u potpunosti razvijen ugljeni sloj.

Navedenim rudarskim radovima, rezerve predviĊene za eksploataciju na tom podruĉju su

iscrpljene te se prešlo na razvijanje i eksploataciju juţnih dijelova jame Riĉica.

Trenutno stanje juţnog dijela jame „Riĉica“ je takvo da je izvršeno privremeno zatvaranje

jame u ventilacionom smislu sto znaĉi da nema nikakvih rudarskih aktivnosti u toj jami osim

praćenja parametara ventilacije na ventilacionim zidovima kojim je odvojena jama Riĉica od

ostatka jamskih prostorija pogona Haljinići.

Aktiviranjem radova u jami Riĉica, rezerve uglja koje bi bile eksploatisane nisu u zoni

koja je ovim elaboratom predloţena za isknjiţenje iz odobrenog eksploatacionog polja.

2.7.2.2. Istoĉni dio odobrenog eksploatacionog polja

U granicama istoĉnog dijela odobrenog eksploatacionog polja definisani su ugljeni slojevi istoĉnog Basena Trstionica. U ovom dijelu basena Trstionica izvoĊeni su rudarski radovi u jami

„Haljinići“. Prostor istoĉnog dijela navedene jame je prostor u kojem su definisane izdanaĉke

zone ugljenih slojeva. Jamskim radovima vršena je eksploatacija uglja u tim zonama u periodu

od 1958. godine do 1964. godine. Otkopavanje uglja je vršeno metodom klasiĉnih ĉela a

eksploatisan je gornji dio krovnog ugljenog sloja „A-ploĉa“. Naseljena mjesta na navedenom

podruĉju su Haljinići (Staro selo) i Ravne.

30

Kako se radi o izdanaĉkoj zoni i malim dubinama ugljenog sloja, kao i ĉinjenici da je

eksploatacija vršena prije 50 i više godina, konsolidacija vanjskog terena tog podruĉja bi trebala

biti završena.

Prostor izmeĊu izdanaĉke zone i krajnje istoĉne granice odobrenog eksploatacionog polja

je prostor u kojem nisu vršeni rudarski radovi i nisu predviĊeni u budućnosti iz razloga što na tim

dijelovima nije u potpunosti razvijen ugljeni sloj. Naseljena mjesta koja egzistiraju na

navedenom podruĉju su Kolići; Kevilji i naselje Roje.

Opisana podruĉja izdanaĉkih zona sjeveroistoĉnog i istoĉnog dijela odobrenog

eksploatacionog polja nisu obuhvaĉena razvojnim planovima ZD RMU Kakanj. TakoĊer to su

podruĉja na kojima nisu u potpunosti razvijeni ugljeni slojevi odnosno nema geoloških rezervi

obraĉunatih u vaţeĉem geološkom elaboratu basena Trstionica.

Stim u vezi ZD RMU Kakanj predlaţe da se navedena podruĉja isknjiţe iz vaţećih granica odobrenog eksploatacionog polja.

Prostor predloţen za isknjiţenje iz odobrenog eksploatacionog polja je omeĊen linijom ĉije su lomne taĉke definisane koordinatama i prikazane u tabeli br. 9.

Na topografskoj karti razmjere 1:25 000 prikazana je granica omeĊena lomnim taĉkama iz

tabele broj 10.

TABELA BROJ 10. KOORDINATE UGAONIH TAĈAKA

SJEVEROISTOĈNOG I ISTOĈNOG DIJELA EKSPLOATACIONOG POLJA PREDLOŢENOG ZA ISKNJIŢENJE

KOORDINATE

UGAONA TAĈKA

Y X

8 6 512 135,000 4 887 332,000 46' 6 514 422,625 4 886 264,850 54' 6 514 920,023 4 885 325,600

55' 6 514 562,774 4 884 087,227 55 6 514 938,615 4 883 838,542 54 6 515 546,947 4 886 263,399

46 6 514 770,993 4 886 458,063

45 6 514 868,326 4 886 846,042 44 6 514 383,355 4 886 967,708 43 6 514 626,688 4 887 937,651 40 6 513 947,728 4 888 107,984 39 6 514 142,394 4 888 883,938

25(6) 6 511 717,537 4 889 492,270 7 6 512 042.250 4 888 083.500 8 6 512 135,000 4 887 332,000

.

Poĉetna taĉka sa oznakom 8 je lomna taĉka postojeće granice. Taĉke sa oznakama 46', 54'

i 55' su lomne taĉke predloţene granice koja se spaja sa potojećom lomnom taĉkom 55. Od ove

taĉke se ide postojećom granicom preko taĉki 54, 46, 45, 44, 43, 40, 39, 25 i 7 do poĉetne taĉke

sa oznakom 8.

Podruĉje zaokruţeno lomnim taĉkama prikazanim u tabeli broj 10. koje je odreĊeno kao

prijedlog za isknjiţenje iz odobrenog eksploatacionog polja ZD RMU Kakanj, zauzima površinu

od 701,35 ha.

31

2.7.3. Konaĉan izgled predloţene granice eksploatacionog polja ZD RMU „Kakanj“

2.7.3.1.Prijedlog izmjene granice odobrenog eksploatacionog polja ZD RMU „Kakanj“

Uzimajući u obzir sve gore navedene prijedloge izmjena postojeće granice odobrenog

eksploatacionog polja ZD RMU Kakanj, predloţena buduća granica omeĊena je lomnim taĉkama

ĉije su koordinate prikazane u tabeli broj 11. Na prilogu broj 1 (Topografska karta 1:25000)

prikazana je predloţena granica eksploatacionog polja ZD RMU Kakanj.

TABELA BROJ 11. KOORDINATE UGAONIH TAĈAKA

PREDLOŢENE GRANICE EKSPLOATACIONOG POLJA ZD RMU KAKANJ

KOORDINATE

UGAONA TAĈKA

Y X

8 6 512 135,000 4 887 332,000 46' 6 514 422,625 4 886 264,850 54' 6 514 920,023 4 885 325,600 55' 6 514 562,774 4 884 087,227 55 6 514 938,615 4 883 838,542

73 6 516 102,548 4 883 546,542 70 6 515 129,216 4 879 666,770 69 6 513 182,303 4 880 153,436 67 6 513 383,996 4 880 929,390 65 6 509 698,213 4 881 854,055

63 6 510 063,213 4 883 308,969 62 6 509 384,253 4 883 479,302 24 6 509 627,584 4 884 449,246 59 6 505 747,814 4 885 422,577 58 6 505 991,147 4 886 392,520

3 6 505 797,158 4 886 441,186 85 6 506 345,000 4 888 610,000

84 6 505 520,000 4 888 880,000

83 6 505 770,000 4 890 280,000 82 6 506 060,000 4 890 500,000 81 6 506 060,000 4 891 175,000 80 6 506 620,000 4 891 175,000

80' 6 506 668.213 4 890 048.350 4 6 507 764,767 4 890 174,617

79' 6 508 404,976 4 890 010,724 78' 6 508 439,974 4 891 002,618 77 6 508 665,000 4 891 475,000

76 6 509 000,000 4 891 860,000 75' 6 509 536,310 4 891 373,969

74' 6 509 537,920 4 889 724,845 19 6 510 868,583 4 889 395,953

19a 6 511 075,405 4 890 220,403 25a 6 511 900,037 4 890 279,727

6(25) 6 511 717,537 4 889 492,270 5' 6 510 746.95 4 888 238.25

32

4' 6 510 056.00 4 887 888.00

3' 6 509 871.50 4 888 135.90 2' 6 509 521.00 4 888 107.80 1' 6 508 833.00 4 886 975.50

12 6 509 487.50 4 886 540.00 11 6 510 180.00 4 885 756.25

10 6 509 884.50 4 885 180.00 9 6 511 325.40 4 884 375.50 8 6 512 135.00 4 887 332.00

Površina prostora obuhvaćenog predloţenom granicom iznosi 5 266,75 ha.

Ukupna površina prostora predviĊena za proširenje eksploatacionog polja iznosi 79,73 ha.

Površina istoĉnog i sjeveroistoĉnog dijela odobrenog eksploatacionog polja predloţenog za

isknjiţenje iznosi 701,35 ha.

2.7.3.2. Prijedlog granice istraţnog prostora leţišta Mošćanica-Repovaĉki potok za koji

se traţi dozvole za eksploataciju

Koordinate lomnih taĉaka granice predloţene za izdavanje rješenja za eksploataciju su sljedeće:

TABELA BROJ 12. KOORDINATE UGAONIH TAĈAKA ISTRAŢNOG PROSTORA LEŢIŠTA MOŠĆANICA -

REPOVAĈKI POTOK

KOORDINATE

UGAONA TAĈKA

Y X

Taĉka 1 6 501 140 4 887 940 Taĉka 2 6 501 935 4 887 860

Taĉka 3 6 502 220 4 887 930 Taĉka 4 6 502 560 4 888 140 Taĉka 5 6 502 690 4 888 245

Taĉka 6 6 502 850 4 889 160 Taĉka 7 6 502 850 4 889 360

Taĉka 8 6 502 308 4 889 865 Taĉka 9 6 501 625 4 889 910

Podruĉje istraţnog prostora leţišta Mošćanica - Repovaĉki potok predloţenog od strane

ZD RMU Kakanj za odobrenje za eksploataciju, iznosi 257,19 ha.

Prema tome, Ukupna površina istraţno – eksploatacionog polja iznosi 5523,94 ha.

33

2.8. Koliĉine i kvalitet uglja

Postojeća vaţeća Rješenja za podzemnu eksploataciju:

Za bazen Trstionicu - Up/I broj: 06-18-60/16, Elaborat o klasifikaciji, kategorizaciji i

proraĉunu rezervi mrkog uglja za podzemnu eksploataciju-bazen Trstionica sa stanjem na dan

31.12.2015. godine.

Za Begiće-Bištrane - Up/I broj: 06-18-391/13, Elaborat o klasifikaciji, kategorizaciji i

proraĉunu rezervi krovnog ugljenog sloja sa stanjem na dan 31.10.2013.godine.

Za „Stara Jamu“ - Up/I broj: 06-18-868/04, Elaborat o preostalim geološkim rezervama

glavnog ugljenog sloja nakon likvidacije pogona „Stara Jama“ Rudnik mrkog uglja „Kakanj“ do.o.o.

Kakanj sa stanjem na dan 31.12.2003.godine.

Tabela broj 13. Geološke i eksploatacione rezerve uglja za podzemnu eksploataciju (stanje

31.12.2016.)

(u tonama)

Lokaliteti

Bilansne rezerve (t) Ekspl

.

Gubic

i

Ekspl.

Rezerve

Potencijaln

e

C2+D1

Vanbilans

ne A B C1

Haljinići-

“A” ploĉa 3.643.739 11.036.216 21.559.000 12

31.890.28

0 18.508.000 5.600.010

Haljinići-

“C” ploĉa 2.056.277 22.806.320 17.340.000 29

29.961.49

4 27.149.290 7.115.000

Haljinići-

glavni 1.276.997 8.985.188 10.476.000 16

17.417.92

9 13.774.459 5.026.143

Begići-

krovni -

gornji dio

1.298.919 5.347.784 - 12 5.848.335 - -

Begići-

krovni -

dornji dio

- 6.743.277 - 29 4.787.727 - -

UKUPN

O 8.275.932 54.918.785 49.375.000

89.905.76

5 59.431.749 17.741.153

A+B+C1 112.569.717

Tabela broj 14. Geološke i eksploatacione rezerve uglja za podruĉje Biĉer-Dumanac i Modrinje

Lokalitet

i

Bilansne rezerve Ekspl.

Gubici

Ekspl.

Rezerve

Potencijaln

e

C2+D1

Vanbilansn

e A B C1

Biĉer-

Dumanac - 19.047.000 22.557.000 40 % 24.962.000 29.028.000 33.266.000

Modrinje - 9.659.000 20.138.000 - - 16.846.000 5.055.000

34

U bazenu su razvijena i ekonomski znaĉajna dva ugljena sloja: krovni i glavni. Prosjeĉna

debljina krovnog ugljenog sloja kreće se izmeĊu 5-7 m, pa iz praktiĉnih razloga sloj je podijeljen na

dvije eksploatabilne ploĉe:

„A“ ploĉa koja se prva otkopava (2,4)

„C“ ploĉa koja se druga otkopava (3,2)

Istraţenost krovnog sloja iznosi oko 60 %.

Glavni ugljeni sloj ima manje rasprostranjenje u odnosu na krovni i nije dovoljno istraţen

prema jugu i jugoistoku bazena Trstionica. Debljina ugljenog sloja kreće se do 2,20 m, a u krovini

glavnog nalazi se laporovita glina „zela“ debljine 0,30 m, koja se u procesu eksploatacije otkopava.

Istraţenost glavnog ugljenog sloja iznosi oko 50%.

Bilansne rezerve krovnog i glavnog ugljenog sloja sa stanjem 31.12.2008. godine iznose:

Rezerve „A“ kategorije 8.360.000 t

Rezerve „B“ kategorije 54.413.000 t

Rezerve C1 kategorije 49.431.000 t

112.204.000 t

Potencijalne rezerve C2 i D1 lategorije : 59.430.000 t

Stepen istraţenosti bilansnih rezervi krovnog i glavnog uglj. sloja:

za A rezerve – 7,5 %

za B rezerve – 48,5 %

za C1rezerve – 44,0 %

Eksploatacione rezerve Bazena Trstionica (krovnog i glavnog ugljenog sloja) A+B+C1

kategorije iznose oko 89.000.000 tona, pošto C1 rezerve nisu dovoljno istraţene zasad se moţe

raĉunati na eksploatacione rezerve A+B koje iznose oko 50.000.000 tona.

Postojeća Rješenja za površinsku eksploataciju:

Za oraški ugljeni sloj - Up/I broj: 06-18-400/13 , Elaborat o klasifikaciji, kategorizaciji i

proraĉunu rezervi oraškog ugljenog sloja u leţištu PK „Vrtlište“ , sa stanjem na dan

31.12.2013.godine

Za glavni ugljeni sloj - Up/I broj: 06-18-353/13 , Elaborat o klasifikaciji, kategorizaciji i

proraĉunu rezervi glavnog ugljenog sloja PK „Vrtlište“, sa stanjem na dan 31.12.2013.godine.

35

Tabela broj 15. Geološke i eksploatacione rezerve uglja za površinsku eksploataciju (stanje

31.12.2016.)

(u tonama)

Lokaliteti

Bilansne rezerve Ekspl

.

Gubic

i

Ekspl.

Rezerve

Potencijaln

e

C2

Vanbilansn

e A B C1

Oraški

ugljeni

sloj

4.266.145 18.405.559 19.551.14

0 17

34.977.27

9 13.412.507 -

glavni

ugljeni

sloj

546.086 360.741 4.994.820 10 5.311.304 - -

UKUPNO 4.812.231 18.766.300 24.545.96

0

40.288.58

3 13.412.507 -

A+B+C1 48.124.491

2.9. Ukupne rezerve ZD RMU „Kakanj“

Tabela broj 16. Ukupne rezerve rudnika razvrstane po kategorijama i lokalitetima

(stanje 31.12.2008.)

(u tonama)

Lokaliteti

Bilansne rezerve Ekspl.

Gubici

Ekspl.

Rezerve

Potencijal

ne

C2+D1

Vanbilans

ne A B C1

Biĉer-

Dumanac -

19.047.00

0

22.557.00

0 40 % 24.962.000

29.028.00

0

33.266.00

0

Modrinje - 9.659.000 20.138.00

0 - -

16.846.00

0 5.055.000

Repovaĉki

potok - - 9.078.252 - - 8.934.374 -

Vrtlište-oraški 4.683.960 13.603.55

6

29.953.15

7 16 40.481.914

13.365.82

1 -

Vrtlište-glavni -

387.024 5.987.442 - - - -

Haljinići-“A”

ploĉa 4.574.000

16.804.00

0

21.559.00

0 12 37.784.620

18.507.00

0

5.599.000

Haljinići- “C”

ploĉa 2.436.158

29.196.09

7

17.340.00

0 30 34.201.552

27.149.00

0 7.113.000

Haljinići-

glavni 1.350.400 8.413.000

10.532.00

0 16 17.026.216

13.774.00

0 5.025.000

UKUPNO: 13.044.51

8

97.109.67

7

137.144.8

51 - 154.456.302

127.604.1

95

56.058.00

0

SVEUKUPO: 247.299.046

36

Odnos udjela A, B i C1 kategorija rezervi u ukupnim bilansnim rezervama Rudnika, iznosi:

A= 13.044.518 t – 5,3 %

B= 97.109.677 t – 39,3 %

C1= 137.144.851 t – 55,4 %

A+B+C1= 247.299.046 t – 100 %,

Udio bilansnih rezervi A+B kategorije iznosi 44,6 % što u konaĉnici ne zadovoljava

odredbe ĉlana 45. Zakona o rudarstvu, po kom udio bilansnih rezervi A+B kategorije treba da

iznosi 60 % od ĉega A rezerve ne smiju biti manje od 10 %

Tabela broj 17. Pregled geoloških rezervi rudnika (sa ukupnim kvalitetom bilansnih rezervi)

(u tonama)

Lokaliteti Bil. reserve

A+B+C1

DTV

KJ/kg

Potencijaln

e

C2+D1

Vanbilansn

e

Biĉer-

Dumanac 41.604.000 14.724 29.028.000 33.266.000

Modrinje 29.797.000 16.073 16.846.000 5.055.000

Repovaĉki

potok 9.078.252 8.934374 -

Vrtlište-

oraški 48.240.673 12.330 13.365.821 -

Vrtlište-

glavni 6.374.465 13.109 - -

Haljinići-

"A" ploĉa 42.937.000 14.614 18.507.000 5.599.000

Haljinići-

"C" ploĉa 48.972.255 13.963 27.149.000 7.113.000

Haljinići-

glavni 20.295.400 13085 13.774.000 5.025.000

UKUPNO: 247.299.046 127.604.195 56.058.000

Ukupno: A+B+C1 +C2+D1+vanbilansne= 430.961.241

Eksploatacione rezerve Rudnika na koje se moţe raĉunati pri trenutnom stanju istraţenosti:

Stara jama - eksp. B=11.428.000 t

Haljinići - eksp. A+B=49.053.000 t

Vrtlište - eksp. A+B=15.321.000 t

Ukup. =75.802.000 t

Eksploatacione reserve ( A+B kategorije ) bez Stare jame iznose:

A (ukup)=10.740.360 t

B (ukup)=53.636.390 t

Ukupno A+B=64.376.750 t

37

Postojeća Rješenja:

Za bazen Trstionicu - Up/I broj: 07-18-511/02 – istiĉe tokom godine i radi se novi Elaborat,

Za Staru Jamu – Up/I broj: 06-18-868/04,

Za PK „Vrtlište“ – Up/broj: 06-18-4/08,

Za odobreno eksploataciono polje – Up/I broj: 06-310-73/87 – vaţi do 2012. godine,

Za Repovaĉki potok-Mošćanica – odobrenje za istraţivanje uglja po Rješenju Up/I broj: 07-18-

940/05, vaţi do 2011. godine.

Tabelarni prikaz je naĉinjen na osnovu podataka iz godišnjih geoloških izvještaja i Rješenja o

verifikaciji rezervi uglja za rudnike koji su u sastavu koncerna JP Elektroprivreda BiH.

Tabela broj 18. Bilansne rezerve ZD RMU „Kakanj“

Leţište Ugljeni

sloj

Kategorija rezervi uglja (t)

A B C1 A + B + C1 C2

Kakanj 15.258.998 108.369.953 131.723.131 255.351.632 85.433.103

Vrtlište Oraški 4.266.145 18.405.559 19.551.140 42.222.844 13.412.507

Glavni 546.086 360.741 4.994.820 5.901.647 -

Haljinići Kr.-g.dio 3.643.739 11.036.216 21.559.000 36.238.955 12.107.530

Kr.-d.dio 2.056.277 22.806.320 17.340.000 42.202.597 17.081.900

Glavni 1.276.997 8.985.188 10.476.000 20.738.185 13.774.459

Begići-Bištrani Kr.- g.dio 1.298.919 5.347.784 6.646.703

Kr.- d.dio 6.743.277 6.743.277

Rez.neop., a

verif.

Stara jama Glavni - 19.047.000 22.557.000 41.604.000 14.611.000

Modrinje Glavni 9.659.000 20.138.000 29.797.000 6.317.000

Neverifik.rezerve

Mošćanica Gl, II i III 2.170.835 5.978.868 15.107.171 23.256.424 8.128.707

38

2.9.1. Eksploatacione rezerve uglja

Tabela broj 19. Eksploatacione rezerve ZD RMU „Kakanj“

Leţište Ugljeni

sloj

Kategorija rezervi uglja (t)

A B C1 A + B + C1 C2

Kakanj 10.845.326 69.971.077 74.339.945 155.156.348

Vrtlište Oraški 3.474.969 15.274.864 16.227.446 34.977.279

Glavni 491.298 324.667 4.495.339 5.311.304

Haljinići Kr.-g.dio 3.206.490 9.711.870 18.971.920 31.890.280

Kr.-d.dio 1.457.607 16.192.487 12.311.400 29.961.494

Glavni 1.072.677 7.545.412 8.799.840 17.417.929

Begići-Bištrani Kr.-g.dio 1.142.285 4.706.050 5.848.335

Kr.-d.dio 4.787.727 4.787.727

Rez.neop., a verif.

Stara jama Glavni - 11.428.000 13.534.000 24.962.000

Modrinje Glavni - - - -

Neverifik.rezerve

Mošćanica Gl, II i

III - - - -

2.10. Kvalitet uglja

2.10.1. Kvalitet uglja u leţištu

Ocjena kvaliteta zasniva se na rezultatima i podacima iz istraţnih bušotina i pojedinaĉnih šlic

proba. Proraĉun kvaliteta uraĊen je na osnovu raspoloţivih podataka imedijatnih analiza,

elementarnih analiza uglja, pepela i taĉke topljenja pepela te na osnovu rezultata data je ocjena

kvaliteta ugljenih slojeva.

-podzemna eksploatacija

Tabela broj 19. Ocjena kvaliteta ugljenih slojeva

Komponente Sadrţaj u %

Krovni - gornji Krovni - donji Glavni

Vlaga 9,59 9,16 9,11

Pepeo 35,87 37,78 40,33

Isparljive materije 28,71 25,56 26,41

Koks 54,47 64,57 64,32

C-fix 26,70 24,83 29,00

Sagorive materije 54,47 51,74 51,68

S-sagorivo 0,71 0,98 1,19

S-ukupno 1,40 1,60 2,04

DTV, kJ/kg 14.333 13.963 13.085

39

- Površinska eksploatacija

Metoda oprobavanja eksploatabilne mase uglja oraškog ugljenog sloja bila je uslovljena i

prilagoĊena već pomenutim uslovima površinske eksploatacije (tehnologija rada, raspoloţiva

mehanizacija itd.). Iz oraškog ugljenog sloja vršilo se oprobovanje prema uslovima selektivnog

izdvajanja jalovine preko 0,5 m, koja nije ni sadrţana u formiranim probama. Pri ovom, iz ugljenog

sloja su formirane 2 - 6 , a najĉešće 3 - 4 parcijalne probe. Duţine oprobavanih intervala iz oraškog

ugljenog sloja, iskljuĉujući nekoliko izuzetaka, su najĉešće iznosile 1 - 3 m.

Ocjena kvaliteta eksploatabilne mase glavnog ugljenog sloja u leţištu, zasnovana je iskljuĉivo

na rezultatima i podacima iz istraţnih bušotina, kao i na osnovu oprobavanja u dijelovima leţišta

gdje ugljeni sloj plitko zalijeţe tj. na osnovu oprobavanja otvorenog dijela ugljenog sloja na kopu.

Eksploatabilna masa uglja predstavlja mješavinu ĉistog uglja, ugljevitog škriljca i ugljevite gline i

jalovine do 0,5 %.

Tabela broj 20. Prosjeĉan kvalitet uglja za oraški i glavni ugljeni sloj

Oraški ugljeni

sloj

Glavni ugljeni

sloj

Vlaga, % 7,99 12,02

Pepeo, % 44,92 35,96

S – ukupni, % 2,11 1,97

S – sagorivi, % - -

Koks, % 65,82 61,69

C – fix, % 19,19 21,07

Isp. materije, % 25,84 29,68

Sag. materije, % 45,58 52,02

GTE, kJ/kg 12.624 -

DTE, kJ/kg 12.027 13.770

40

3. EKSPLOATACIONI SISTEMI U ZD RMU“KAKANJ“

U ZD RMU“Kakanj“razvijeni su sistemi podzemne i površinske eksploatacije.

Podsistemi u površinskoj eksploataciji su površinski kopovi , a u jamskoj eksploataciji otkopna ili

širokoĉelna otkopna polja. Svaki od ovih podsistema je toliko kompleksan da predstavlja zaseban

sistem koji ima opet svoje podsisteme.

Svi ovi sistemi imaju jedan cilj, a to je proizvodnja dovoljnih koliĉina uglja potrebnih elektroprivredi

i nešto širokoj potrošnji u BiH.

Zbog toga je potrebno obezbijediti kontinuiran rad rudnika u vremenu i prostoru kao i pravilnu

procjenu buduće potraţnje i mogućnost plasmana uglja.

3.1. Proizvodnja uglja

Pregled ukupne proizvodnje ZD RMU“KAKANJ“ za period 2010 -2016 godina

Tabela broj 21. Proizvodnja uglja po godinama

Godina

Proizvodnja u tonama

Površinska eksploatacija Podzemna eksploatacija

- -

2010 1.074.826

679.219 395.607

2011 1.114.130

738.144 375.986

2012 1.162.776

743.349 419.427

2013 1.079.666

670.223 409.443

2014 1.099.731

732.972 366.759

2015 1.008.054

677.199 330.855

2016 962.557

838.821 123.736

3.1.1. Prognozna proizvodnja uglja za naredni period

U skladu sa Strateškim planom i programom EP BiH predviĊa se zamjena generatora (blokova) broj

5, 6 i 7 TE Kakanj, tako da se predviĊa puštanje u rad Bloka 8 2018. godine. Taj blok će imati

kapacitet 300 MW a koristit će ugalj iz rudnika Kakanj, Breza i Zenica u omjeru 70 : 20 : 10 %.

To znaĉi da će paralelno sa blokom 8 raditi još dva bloka jedan period (blokovi br.6 i br.7) a

onda će prestati sa radom blok br. 6 (kapaciteta 110 MW) 2025. i blok br. 7 (kapaciteta 230 MW)

2027. godine. MeĊutim, relizacija ovih planova je u debelom zaostatku, a prema novim planovima

Elektroprivrede ( Okvirne dugoroĉne projekcije EP BiH do 2035.godine) planira puštanje u rad

Bloka 8 krajem 2024. godine, a produţuje rad bloka br.7 iza 2035.godine Svi ovi planovi direktno

41

determinišu nivo proizvodnje uglja na nabrojanim rudnicima, a za nas je svakako najvaţnije za

Rudnik Kakanj, pa će se u skladu sa novim okolnostima dati prognozna proizvodnja uglja za

naredni period kako je prikazano u tabeli broj 13.

Tabela broj 22. Ukupna proizvodnja u ZD RMU „Kakanj“

Godina

Podzemna

eksploatacija

Površinska

eksploatacija

Ukupno

tona

Prosjeĉna

toplina

kj/kg

2017. 600.000 846.000 1.446.000 13089

2018. 495.000 715.000 1.210.000 13089

2019. 475.000 725.000 1.200.000 13221

2020. 450.000 700.000 1.145.000 13221

2021. 450.000 700.000 1.145.000 13221

2022. 450.000 700.000 1.145.000 13221

2023. 450.000 700.000 1.145.000 13221

2024. 450.000 700.000 1.145.000 13221

2025. 450.000 800.000 1.250.000 12961

2026. 523.000 800.000 1.323.000 12961

2027. 523.000 800.000 1.323.000 12961

2028. 523.000 800.000 1.323.000 12961

2029. 523.000 800.000 1.323.000 12961

2030. 525.000 800.000 1.325.000 12961

2031. 525.000 800.000 1.325.000 13309

2032. 526.000 800.000 1.326.000 13309

2033. 526.000 800.000 1.326.000 13309

2034. 527.000 800.000 1.327.000 13309

2035. 527.000 800.000 1.327.000 13309

2036. 800.000 1.272.000 2.072.000 13309

2037. 800.000 1.272.000 2.072.000 13309

2038. 800.000 1.272.000 2.072.000 13309

2039. 800.000 1.272.000 2.072.000 13309

2040. 800.000 1.272.000 2.072.000 13309

2041. 800.000 1.272.000 2.072.000 13309

2042. 800.000 1.272.000 2.072.000 13309

2043. 800.000 1.272.000 2.072.000 13309

2044. 800.000 1.272.000 2.072.000 13309

2045. 800.000 1.272.000 2.072.000 13309

2046. 800.000 1.272.000 2.072.000 13309

2047. 800.000 1.272.000 2.072.000 13309

2048. 800.000 1.272.000 2.072.000 13309

2049. 800.000 1.272.000 2.072.000 13309

2050. 800.000 1.272.000 2.072.000 13309

2051. 800.000 1.272.000 2.072.000 12913

2052. 800.000 1.272.000 2.072.000 12913

2053. 800.000 1.272.000 2.072.000 12913

42

Godina

Podzemna

eksploatacija

Površinska

eksploatacija

Ukupno

tona

Prosjeĉna

toplina

kj/kg

2054. 800.000 1.272.000 2.072.000 12913

2055. 800.000 1.272.000 2.072.000 12913

2056. 800.000 1.272.000 2.072.000 12913

2057. 800.000 1.272.000 2.072.000 12913

2058. 800.000 1.272.000 2.072.000 12913

Kao što se vidi iz tabele detaljnije planiranje je obavljeno do 2035. godine( na osnovu Trogodišnjeg

plana poslovanja ZD RMU „‟Kakanj‟‟ d.o.o. Kakanj, za period 2017. - 2019. godina,

Srednjoroĉnog programa razvoja podzemne eksploatacije uglja u pogonu „Haljinići“ ZD RMU

„Kakanj“ d.o.o. Kakanj, za period 2017. - 2025. godina, Okvirne dugoroĉne projekcije EP BiH do

2035.godine), dok se period do 2058. godine prikazuje orijentaciono, bez puno detaljisanja iz

prostog razloga što bi detaljisanje zahtijevalo mnogo više podloga i podataka koje u ovom trenutku

nije moguće obezbjediti. Medjutim, smatramo da je i to dovoljno pogotovu ako se zna da će sve

idejne strategije biti aţurirane u skladu sa vremenom, ambijentom poslovanja rudnika i prije svega

rezultatima istraţivanja.

3.2. Proizvodni pogoni

Proizvodni pogoni u ZD RMU“Kakanj“ su:

- pogon “Haljinići“ – podzemna eksploatacija

- pogon“Vrtlište“ – površinska eksploatacija

3.2.1. Stanje rudarskih radova - podzemna eksploatacija

Podzemna eksploatacija egzistira u bazenu „Trstionica”, gdje je smješten pogon „Haljinići”, a

koji je nekada bio sastavljen od tri jame povezane u jednu cjelinu. To su bile jame „Haljinići”,

„Riĉica” i „Seoce”. Redukcijom rudarskih radova u jami „Haljinići” i „privremenim zatvaranjem”

jame Riĉica, prostorno najvećim dijelom ĉini jama „Seoce” kao i novootvorena jama „Begići-

Bištrani”.

Lokacija pogona „Haljinići” je u mjestu Haljinići sa upravnom zgradom i pratećim objektima

(lampare, banje, trafo stanice, ventilatorska postrojenja i dr.). Na pogonu je uposleno 602 radnika

U jamama pogona „Haljinići“, kroz dugi niz godina, eksploatacija uglja vrši se u dva ugljena

sloja i to u krovnom i podinskom ugljenom sloju, koji su adekvatno razvijeni u sve tri jame pogona

„Haljinići“. U poĉetnom periodu eksploatacije uglja unutar bazena „Trstionica“ postojala je

znaĉajna opravdanost zbog radova koji su se izvodili u gornjem dijelu krovnog ugljenog sloja

(eksploatacija rezervi tzv.“A“ ploĉe), meĊutim tokom dugog perioda eksploatacije iste su

iscrpljene. Zbog odrţanja kontinuiteta pristupilo se eksploataciji podne partije krovnog ugljenog

sloja (tzv. „C“ ploĉe) ĉime su se rezerve znaĉajno povećale. Korištenjem savremenih metoda

eksploatacije koje su omogućile siguran i produktivan rad u „C“ ploĉi krovnog ugljenog sloja i u

glavnom ugljenom sloju obezbjeĊena je stabilna proizvodnja uglja, nešto slabijeg kvaliteta koji je

odgovarao potrebama TE „Kakanj“. Iz navedenih razloga, kao i potrebe iskorištenja svih preostalih

rezervi koje gravitiraju postojećim otvorima, nije se u ozbiljnijoj mjeri razmatrala opcija otvaranja

novih jamskih kapaciteta unutar bazena „Trstionica“.

43

Shodno tome zbog stalnog pogoršanja prosjeĉnog kvaliteta rovnog uglja eksploatisanog u

bazenu „Trstionica“, još prije 30-tak godina pristupilo se ozbiljnom razmatranju naĉina otvaranja i

eksploatacije krovnog ugljenog sloja juţnog krila jame „Seoce“. Pokušaji otvaranja ovog

neodgovarajuće koncepcije kao i nedovoljno istraţenog podruĉja otvaranja, nedefinisanog rasjeda

broj 1 i nedefinisane strukture sloja.Jama „Begići-Bištrani“ je novootvorena jama u sastavu pogona

„Haljinići“ ZD RMU „Kakanj“ u Kaknju, i treba da predstavlja zamjenski kapacitet za jame

„Haljinići“, „Seoce“ i „Riĉica“.

Aktivni rudarski radovi na pogonu „Haljinići” odvijaju se u centralnom reviru jame „Seoce”,

odnosno vrši se otkopavanje krovnog ugljenog sloja otkopnog polja OP Kp-II, a u jami „Begići-

Bištrani” otkopavanje krovnog ugljenog sloja „A” ploĉa OP-I i otvaranje glavnih jamskih

prostorija za otkopno polje OP-II.

Trenutno u glavnom ugljenom sloju se ne vrše rudarski radovi, a za otkopavane istog se

koristilo široko ĉelo broj: 27 duţine 120 m. Za osiguranje radnog prostora širokog ĉela broj: 27

koristilo se SHP “Becorit” 150/2 EW 234, a za otkopavanje jednobubnjasti kombajn EW 170 L

“Eickhoff”.

U podnoj partiji krovnog ugljenog sloja u tzv. „C” ploĉi otkopavanje se vrši sa

mehanizovanim širokim ĉelom broj: 91. koje se trenutno nalazi u otkopnom polju Kp-II centralnog

revira jame „Seoce”. Široko ĉelo broj: 91 opremljeno je štitnom SHP „Klockner Bekorit” u

kooperaciji sa preduzećima „TRO” Kakanj i „Goša” Smederevska Palanka i dvobubnjastim

kombajnom „Eickoff” EDW 200/340 L – Eickotrack.

Pouzdanost pomenute opreme mehanizovanih širokih ĉela uslovljena je kontinuiranom

nabavkom rezervnih dijelova potrebnih za tekuće odrţavanje,

Otkopavanje krovnog ugljenog sloja „A” ploĉa OP-I u jami „Begići-Bištrani” vrši se novom

opremom, odnosno kompleksno mehanizovanim širokim ĉelom opremljenim štitnom samohodnom

hidrauliĉnom podgradom (SHP) tipa BW 15/36 POZ i dvobubnjastim kombajnom „Eickoff” SL-

300.

Otkopavanje ugljenih slojeva vrši se sa zarušavanjem neposredne krovine u otkopane jamske

prostore, što će za posledicu imati deformacije površine terena u vidu slijeganja sa mogućnošću

deformacije loma u vidu pragova, ugiba i smicanja.

Na otvaranju i pripremanju novih jamskih kapaciteta (uţa i šira priprema) , u periodu 2017-

2035 godina, radit će ĉetiri radilišta, odnosno dva na otvaranju i pripremanju krovnog i dva na

otvaranju i pripremanju podinskog (glavnog) ugljenog sloja

Pored poslova na uţoj i široj pripremi neophodno je u jamama „Seoce“ i „Begići-Bištrani“

izraditi prostorije koje su u funkciji ventilacije, odvodnjavanja i dopreme repromaterijala, odnosno

izrada vodosabirnika u jami „Begići-Bištrani“ za nova niţeleţeća otkopna polja i izrada prostorije

glavne izlazne vazdušne struje u jami „Seoce“.

Izrada jamskih postorija na otvaranju i pripremanju vršiti će se mehanizovanim naĉinom uz

primjenu mašina za izradu AM 50 z-w i polumehanizovanim naĉinom, odnosno primjenom

bušaĉko-minerskih radova i utovarom materijala korištenjem utovarne lopate tipa „Mindev“.

Transportni sistem za rad u navedenom periodu za ove jame ĉiniti će veći broj trakastih

transportera sa gumenom trakom širine 1000 mm i odgovarajućim duţinama, odnosno do

najudaljenijih taĉaka transporta u jamama.

Transport uglja iz otkopnih polja obavlja se širokoĉelnim grabuljastim transporterom do

transportera sa gumenom trakom , a onda glavnim sistemom transporta do sabirnih bunkera vani.

Bunkeri su kapaciteta 30 t i ima ih ukupno deset, zatvorenog su tipa tako da pri istresanju sa

trakastog transportera u bunker ne dolazi do širenja odnosno emitovanja prašine u okolinu.

44

Transport rovnog uglja od pogona „Haljinići“ do pogona „Separacija“ vrši se uzanim

kolosijekom širine 600 mm, dizel lokomotivom snage 100 kW kao vuĉnim sredstvom i jamskim

vagonetima, kapaciteta cca 1000 kg odnosno jedne (1) tone. Kompoziciju ĉini 50 vagoneta.

Prosjeĉna udaljenost od pogona „Haljinići“ do pogona „Separacija“ iznosi cca 5,5 km. Transport

rovnog uglja iz jame „Begići-Bištrani” obavlja se kamionskim putem.

Transportovane koliĉine rovnog uglja na godišnjem nivou iznose cca 450.000 tona. Ţeljezniĉkim

transportom se preveze cca 70 % koliĉina, dok se preostalih cca 30 % koliĉina transportuje

kamionskim putem.

Za redovno snabdjevanje jame „Seoce” sa svim potrebnim repromaterijalima, opremom i rezervnim

dijelovima, koristi se jednošinska viseća ţeljeznica (JVŢ) sa disel lokomotivom tipa DZ 66-31.

U jami „Begići-Bištrani”, izvršena je montaţa novog transportnog sistema sa donjom šinom i

ozubljenom letvom. TakoĊe treba reći da je pored nabavljenih 1500 metara transportne šine sa

pripadajućim kompletima neophodno u 2017.g. nabaviti još cca 300 metara transportne šine sa

pripadajućim krivinama i dvije skretnice. U narednom periodu neophodno je nabaviti cca 200 m

transportne šine sa pripadajući dijelovima kod razrade i otkopavanja preostalih otkopnih polja.

Odvodnjavanje jama pogona «Haljinići» vrši se pomoću pumpnih agregata lociranih u glavnim i

privremenim vodosabirnicima.

Sistem odvodnjavanja jama Pogona "Haljinići" veoma sloţen. Voda se stepenasto izbacuje vani

kroz više otvra i u sistemu se nalzi veći broj pumpnih postrojenja razliĉitih karakteristika U glavnoj

pumparnici su instalirane dvije pumpe kapaciteta od 2400 – 4600 l/min. Duţina potisnog cjevovoda

je 780 m. Srednji dotok vode iznosi oko 2000 l/min. Teoretski kapacitet vodosabirnika od 7245

l/min je u znatnoj mjeri zamuljen i iznosi oko 2400 l/min. Iz ovog vodosabirnika, a kroz dva

paralelna potisna cjevovoda promjera od 250 odnosno 100 mm voda se direktno izbacuje vani. U

ovoj pumparnici je instalirana i treća pumpa kapaciteta Q = 750 - 1600 l/min, koja vodu pumpa

(prebacuje) ispod natezne stanice GIT. Ova pumpa ima zaseban usisni cjevod tj. komoru. Potisni

cjevovod pumpe je PVC cijev Φ 100 mm.

3.2.2. Stanje rudarskih radova na površinskom kopu„Vrtlište“

Teren na kome je ograniĉen površinski kop „Vrtlište“ nalazi se na sjeverozapadnom dijelu

ugljonosnog podruĉja Kaknja.

Ugljeno leţište površine oko 450 ha ima oblik nepravilne elipse sa duţom osom pravca istok-

zapad. Maksimalna duţina leţišta je oko 3,75 km (pribliţno paralelno pruţanju ugljenog sloja) a

širina 1,75 km. Na ovom lokalitetu razvijena su dva ugljena sloja Oraški ugljeni sloj (OUS) i Glavni

ugljeni sloj (GUS). Oraški ugljeni sloj je dominantniji i ima ga oko 95 % ukupnih rezervi uglja u

konturi otkopnog prostora površinskog kopa Vrtlište a Glavnog oko 5 %. Prosjeĉna eksploatabilna

debljina Oraškogugljenog sloja je 12,06 m a Glavnog ugljenog sloja 4,91 m.

Površinski kop „Vrtlište“ projektovan je kao zamjenski objekat za površinski kop „Karaula“.

Glavnim rudarskim projektom RGIIF Tuzla 1983. godine predviĊeno je etapno da se proizvodnja sa

1,2 miliona t r.u./god. diţe na 2,4 miliona t r.u./god.

Sistem eksploatacije je klasiĉan diskontinuirani uz miniranje otkrivke i uglja, kopanje i utovar

otkrivke i uglja te kamionski odvoz otkrivke na odlagališta odnosno uglja do pretovarnog

postrojenja. Glavnim rudarskim projektom predviĊeno je uvoĊenje kombinovane tehnologije sa

drobilicama, gumenim transportrom 1800 mm i odlagaĉem što nikada nije realizovano. DRP-om

rekonstrukcije površinskog kopa „Vrtlište“ RI Tuzla 2006. godine odustalo se od kombinovane

tehnologije te je nastavak eksploatacije predviĊao iskljuĉivo diskontinuiranu tehnologiju. Ugalj sa

površinskog kopa Vrtlište u najvećem dijelu se koristi za potrebe TE “Kakanj” i preko 93 %.

45

Realizacijom godišnjih planova na eksploataciji uglja u centralnom dijelu kopa bez adekvatnog

razvoja frontova radova u jugozapadnom dijelu otkopnog prostora koji gravitira Ribnici narušeni su

osnovni projektovani parametri kopa.

Nemogućnost ostvarenja projektovanih geometrijskih parametara prema vaţećem DRP-om

rekonstrukcije površinskog kopa „Vrtlište“ RI Tuzla 2006. godine je posljedica kašnjenja na

izgradnji tunela i hidrotehniĉkih objekata Ribnica na šta je u svojim zakljuĉnim razmatranjima kao

realnu mogućnost upozoravao i pomenuti projekat.

U periodu od poĉetka rada PK „Vrtlište" 1980 godine zakljuĉno sa 2016. godinom

proizvedeno je 23.596.635 tona uglja. U periodu 1980. godine zakljuĉno sa 2016. godinom za

potrebe TE „Kakanj" isporuĉeno je cca. 93,5% tona uglja od ukupne proizvodnje, a ostatak do 100

% je snabdijevao ostale potrošače.

3.2.2.1. Aţurno stanje rudarskih radova na površinskom kopu „Vrtlište“

Prema vaţećem Elaboratu o klasifikaciji, kategorizaciji i proraĉunu rezervi uglja PK "Vrtlište"

orašakog ugljenog sloja (A+B+C1+C2) iznose 58.375.438 t, a glavnog ugljenog sloja rezerve

(A+B+C1) iznose 5.920.329 t što ukupno predstavlja 64.259.767 t uglja. Kvalitet uglja u leţištu u

pogledu donje toplotne energije (DTE) za ugljene slojeve koji se eksploatišu na PK „Vrtlište" iznosi

za glavni ugljeni sloj 13.177 kJ/kg, a za oraški ugljeni sloj 12.722 kJ/kg.

3.2.2.2. Otkopni prostor površinskog kopa „Vrtlište“

Otkopni prostor PK „Vrtlište" moţe se okarakteristati sljedećim:

- u periodu 2006-2016. godine otkopana otkrivka kretala se od 2,32 do 3,46 miliona m3 a

uglja od 0,71 do 0,93 miliona tona godišnje, sa ukupnom otkopanom otkrivkom u navedenom

periodu 35.050.884 ĉ. m3 otkrivke i 8.807.135 t r.u. sa odnosom 3,97 ĉ. m3/ t r.u.

- od 2006 do 2016. godine frontovi rudarskih radova u otkopnom prostoru su napredovali

prema godišnjim planovima uraĊenim od strane RMU „Kakanj“ u centralnom dijelu kopa i dijelu

koji gravitira odlagalištu Ribnica.

- u otkopnom prostoru nema klasiĉne radne kosine sa razvijenim etaţama na otkrivci i uglju već

je razvijena generalna kosina od kote terena do podine uglja, što nije u skladu sa projektnim

rješenjima,

- front napredovanja ove kosine je od unutrašnjeg odlagališta u pravcu jugoistoka a u

dijelovima sa povoljnim nagibom otvorene podine odlaţe se otkrivka formirajući izvozne trase

odnosno formira front odlaganja.

3.2.2.3. Stanje rudarskih radova na odlagalištima površinskog kopa "Vrtlište"

Pregled odloţenih koliĉina otkrivke na vanjska i unutrašnje odlagalište površinskog kopa "Vrtlište"

prikazano je u tabeli 23.

46

Tabela broj 23. Pregled odloţenih koliĉina otkrivke na odlagališta PK "Vrtlište"

Pregled odliţenih koliĉina otkrivke na odlagališta PK

„Vrtlište“

ODLAGALIŠTE Odloţene koliĉine otkrivke

(ĉ.m3)

Vanjsko odlagalište „Ribnica“ 19.383.341

Vanjsko odlagalište „Bijele

Vode“

21.330.795

Unutrašnje odlagalište 22.563.310

UKUPNO: 63.277.446

Prema DRP iz 2006. godine na vanjsko odlagalište "Ribnica" moguće je još smjestiti cca. 58

miliona m3, na vanjsko odlagalište Bijele Vode cca. 5,6 miliona m

3 ĉ.m, a na unutrašnje odlagalište

oko 262 miliona m3. Ukupno to iznosi oko 325 miliona m

3 otkrivke koje se mogu odloţiti, što

odgovara projektovanim koliĉinama otkrivke cca. 325 miliona m3. U periodu 2006-2016 godine

otkopano je cca. 31 milion m3 otkrivke koje su odloţene na navedena odlagališta.

U periodu 1980-2016. godina otkopano je 23.596.635 tone uglja i otkrivke 81.903.785 m3 sa

prosjeĉnim odnosom otkrivke i uglja 3,47 m3/t i ostavrenom DTE prema TE "Kakanj" 12.078 kJ/kg.

3.3. Dinamika proizvodnje rudnika

3.3.1. Podzemna eksploatacija

Prema iskazanim potrebama koliĉina uglja za TE „Kakanj“ i široku potrošnju godišnje potrebe za

ugljem u periodu 2017-2025.godine iz jamskih pogona RMU „Kakanj“ iznose 450.000-600.000

tona komercijalnog uglja i to iz rezervi koje gravitiraju postojećim otvorima jama „Haljinići“ i

otvoru „Begići“. U skladu sa gore navedenim zadatkom je da se u tom periodu obezbjedi

kontinuitet u radu oba široka ĉela tj. širokog ĉela br.91 u krovnom ugljenom sloju u (A i C) ploĉi i

širokog ĉela br.27 u glavnom ugljenom sloju.

Prognozirana proizvodnja (prosjeĉna godišnja za period 2025 – 2058 godine), varijanta bloka 300

MW iskazane potrebe iz jamskih pogona RMU „Kakanj“ iznose 523.000 - 800.000 tona

komercijalnog uglja i to iz rezervi koje gravitiraju postojećim otvorima jama „Haljinići“ i otvora

„Begići“. U skladu sa gore navedenim zadatkom potrebno je da se u tom periodu obezbjedi

otkopavanje u krovnom ugljenom sloju (A i C ploĉi ) i u glavnom ugljenom sloju

47

Tabela broj 24. Ukupna proizvodnja uglja iz rudarskih radova na otvaranju, pripremanju i

otkopavanju krovnog i glavnog ugljenog sloja po otkopnim poljima jama „Haljinići“, „Seoce“ i

„Riĉica“ i otvoru „Begići“ za period 2017.-2025.godina

Godina

Široko ĉelo Jamske prostorije Ukupna

proizvodnja

[t] Lokacija Duţina x

širina [m] koliĉina [t] Lokacija

Duţina

[m]

koliĉina

[t]

2017

Seoce

OP Kp-II 390x105 204 422

Seoce

osnovne +

OP PS-I

2 928 61 898

600 000 Begići

OP-I 410x120 268 632

Begići

Vodosabirn

ik +

OP-II

3 077 65 048

Ukupno 473 054 6005 126 946

2018

Seoce

OP PS-I 315x120 137 340

Seoce

OP PS-I 372 7 812

495 000

Begići

OP-II 444x120 291 132

Seoce

OP PS-II 1 212 25 452

Begići

OP - III 1 584 33 264

Ukupno 428 472 3 168 66 528

2019

Seoce

OP PS-I 340x120 148 240

Seoce

OP PS-II 736 15 456

475 000

Seoce

OP PS-II 70x120 30 520

Seoce

OP PS-III 848 17 808

Begići

OP-II 135x120 88 425

Begići

OP - III 659 13 839

Begići

OP-III 215x120 141 287

Begići

OP - IV 925 19 425

Ukupno 408 472 3 168 66 528

2020

Seoce

OP PS-II 450x120 196 200

Seoce

OP PS-III 1 345 28 245

450 000 Begići

OP-III 294x120 192 291

Begići

OP - IV 1 584 33 264

Ukupno 388 491 2 929 61 509

2021 Seoce

OP PS-II 157x120 68 452

Seoce

OP PS-IV 635 13 335

450 000

48

Godina

Široko ĉelo Jamske prostorije Ukupna

proizvodnja

[t] Lokacija Duţina x

širina [m] koliĉina [t] Lokacija

Duţina

[m]

koliĉina

[t]

Seoce

OP PS-III 228x120 99 408

Begići

OP - IV 540 11 340

Begići

OP-III 149x120 96 990

Begići

OP-IV 245x120 160 475

Ukupno 425 325 1 175 24 675

2022

Seoce

OP PS-III 420x120 183 120

Seoce

OP PS-IV 1 223 25 683

450 000 Begići

OP-IV 317x120 207 933

Begići

OP - V 1 584 33 264

Ukupno 391 053 2 807 58 947

2023

Seoce

OP PS-IV 333x120 145 247

Seoce

OP PS-VI 2 000 42 000

450 000

Begići

OP-IV 373x120 244 315

Begići

OP - V 878 18 438

Ukupno 389 562 2 878 60 438

Ukupno

2024

Seoce

OP PS-IV 156x120 68 016

Seoce

OP PS-VI 514 10 794

450 000

Seoce

OP PS-VI 180x120 78 480

Begići

OP - VI 1 015 21 315

Begići

OP-V 414x120 271 395

Ukupno 417 891 1 289 32 109

2025

Seoce

OP PS-VI 418x120 182 241

Begići

OP - VI 1 054 22 134

450 000

Begići

OP-V 340x120 222 700

Begići

OP-VI 35x120 22 925

Ukupno 427 866 1 054 22 134

UKUPNO

2017-2025 3 750 186 24 473 519 814 4 270 000

49

3.3.2. Površinska eksploatacija

Obim proizvodnje na uglju i otkrivci za period 2017.godina do 2050 godina, dat je u tabeli broj 25.

Tabela broj 25. Obim proizvodnje na uglju i otkrivci za period 2017 - 2058 godina

Godina Ugalj ( t.k.u.) Otkrivka (m3 č.m.)

2017 846 000 4 344 600

2018 715 000 38700000

2019 725 000 3920 000

2020 700 000 3780 000

2021 700 000 3780 000

2022 700 000 3780 000

2023 700 000 3780 000

2024 700 000 3780 000

2025 800 000 4320 000

2026 800 000 4320 000

2027 800 000 4320 000

2028 800 000 4320 000

2029 800 000 4320 000

2030 800 000 4320 000

2031 800 000 4320 000

2032 800 000 4320 000

2033 800 000 4320 000

2034 800 000 4320 000

2035 1 272 000 6 820 000

2036 1 272 000 6 830 000

2037 1 272 000 6 840 000

2038 1 272 000 6 850 000

2039 1 272 000 6 950 000

2040 1 272 000 7 000 000

2041 1 272 000 7 000 000

2042 1 272 000 7 000 000

2043 1 272 000 7 000 000

2044 1 272 000 7 000 000

2045 1 272 000 7 000 000

2046 1 272 000 7 000 000

2047 1 272 000 7 000 000

50

Godina Ugalj ( t.k.u.) Otkrivka (m3 č.m.)

2048 1 272 000 7 000 000

2049 1 272 000 7 000 000

2050 1 272 000 7 000 000

2051 1 272 000 7 000 000

2052 1 272 000 7 000 000

2053 1 272 000 7 000 000

2054 1 272 000 7 000 000

2055 1 272 000 7 000 000

2056 1 272 000 7 000 000

2057 1 272 000 7 000 000

2058 1 272 000 7 000 000

2017 do 2058 godina 44314 000 241524600

3.3.2.1.Osnovni parametri usvojenih projektnih rješenja na površinskom kopu

„Vrtlište“

Pregled otkrivke i uglja u projektovanoj završnoj konturi površinskog kopa "Vrtlište" prema DRP-u

rekonstrukcije PK "Vrtlište" RI Tuzla, 2006. godine je slijedeći:

uglja 60.223.871 t

otkrivke 325.640.173 m3 ĉ.m

prosjeĉni odnos otkrivke i uglja 5,41 m 3ĉ.m /t

Projektovani godišnji kapacitet površinskog kopa "Vrtlište" prema DRP-u rekonstrukcije

površinskog kopa "Vrtlište", RI Tuzla, 2006. godine je 700.000 tona komercijalnog uglja tj.

742.000 t r.u. za 2006., 2007. i 2008. godinu. Od 2008. godine planiralo se povećanje kapaciteta za

po 50 000 tona komercijalnog uglja godišnje do 2018. godine kada kop treba da dostigne

maksimalnu proizvodnju od 1.272.000 t r.u. Zbog već pomenutih neriješenih projektnih rješenja

Plan proizvodnje uglja i otkrivke dat je u predhodnoj tabeli.

Donja toplotna energija oraškog ugljenog sloja u leţištu je 12.722 kJ/kg, a za glavni sloj 13.177

kJ/kg.

Sistem eksploatacije prema DRP-u rekonstrukcije površinskog kopa "Vrtlište", RI Tuzla, 2006.

godine je klasiĉan diskontinuirani uz upotrebu bagera kašikara i bagera dreglajna na kopanju

otkrivke i uglja, i kamionskog odvoza i odlaganja otkrivke. Pregled rebalansa masa otkrivke na

odlagališta dat je u tabeli 26.

Tabela broj 26. Projektovani rebalans masa otkrivke po odlagalištima

51

3.3.2.2. Ocjena stanja izvedenih radova na otkrivci i uglju u odnosu na

projektovana stanja površinskog kopa „Vrtlište”

Ocjena stanja otkopnog prostora površinskog kopa „Vrtlište”

Predhodne taĉke dale su pregled projektovanih radova prema DRP-u rekonstrukcije PK „Vrtlište“

RI Tuzla, 2006. godine i izvedenih radova u otkopnom prostoru iodlagalištima u periodu 2006-

2016. godine.

U poreĊenju sa projektovanim koliĉinama otkrivke i uglja DRP Rekonstrukcije PK „Vrtlište“ RI

Tuzla, 2006. godine za ostvarene koliĉine uglja od 2006-2016. godine, (koje iznose 8.807.135 t,

otkopano je 35.050.884 m3 ĉ.m otkrivke) a neophodno je bilo otkopati prema projektnim rješenjima

cca. 44 mil. m3 ĉ.m otkrivke.

Aktuelno stanje rudarskih radova moţe se okarakterisati kroz sljedeće ĉinjenice:

- Usmjerenje frontova rudarskih radova u otkopnom prostoru u navedenom periodu nije bilo u

projektovanim prostornim lokalitetima.

- Frontovi rudarskih radova u otkopnom prostoru u navedenom periodu su razvijani u

centralnom dijelu kopa.

- U navedenom periodu 2006-2016. godine ostvareni odnosi otkrivka/ugalj su od 2,91, u

2012. godini do 4,58 u 2016. godini, dok je projektovani odnos za ovaj period oko 5,6 .

- Radovi prve faze razvoja otkopnog prostora nisu realizirani a samim tim se nije prešlo u

preĉni sistem eksploatacije i stvorila predpostavka za poĉetak formiranja odlagališta Ribnica i

unutrašnjeg odlagališta kao osnovnog preduvjeta za razvoj kopa prema vaţećem projektnom

rješenju.

- Osnovni razlog ovakvog stanja je taj što tunel i hidrotehniĉki objekti Ribnica nisu izgraĊeni

pa zbog toga glavno vanjsko odlagalište nije bilo spremno za prihvat znaĉajnije koliĉine otkrivke.

- Iz tog razloga, bilo je praktiĉno nemoguće radove izvoditi u skladu sa projektovanim

razvojem kopa a da se ostvaruje proizvodnja na uglju.

DRP rekonstrukcije površinskog kopa Vrtlište iz 2006. godine skreće paţnju na ovakav mogući

nepovoljan scenario i napominje da ako se navedeni objekti Ribnice ne izgrade u što je moguće

brţem roku, odnosno odlagalište Ribnica ne pripremi za prihvat masa otkrivke iz kopa, upitan je

kasniji razvoj kopa prema istom.

Napomena: Iz tog trazloga ne moţe se ad hoc reći na koji naĉin bi se riješilo pitanje zaostale

otkrivke a samim tim kop vratio u projektovane prostorne okvire prema DRP rekonstrukcije Vrtlišta

iz 2006. godine. Najracionalnije rješenje je kompletnu problematiku rješavat kroz novo projektno

rješenje (GRP) Vrtlišta sa predpostavkom sadašnjeg stanja kopa kao „nultog stanja” i otkopnih i

odlagališnih prostora. Da bi ovo bilo ostvarivo potrebno je vanbilansne rezerve C2 kategorije u

konturi Glavnog rudarskog projekta iz 1983 godine prevesti u bilansne rezerve kao podlogu za

izradu novog GRP-a.

3.3.2.3. Ocjena stanja odlagališnog prostora na površinskom kopu„Vrtlište“

Vanjsko odlagalište „Bijele Vode“ – Na ovo odlagalište nije bilo odlaganja od 2012. do 2016.

godine kada je odloţeno cca. 90.000 m3 ĉ.m. otkrivke. Prema DRP odlaganja otkrivke iz

površinskog kopa Vrtlište na odlagalište Bijele Vode RI Tuzla 2014. godine na ovo odlagalište

moguće je još odloţiti cca. 3,3 miliona m3 ĉ.m. otkrivke na gornje etaţe i to najviše u svrhu

planiranja platoa i pripremi za tehniĉku rekultivaciju. TakoĊe u noţiĉnom dijelu ovog odlagališta

moguće je odloţiti cca. 1 milion m3 ĉ.m. otkrivke i to birane otkrivke iz kopa i oko 0,5 miliona m

3

ĉ.m kreĉnjaĉkog nabaĉaja u svrhu formiranja noţice odlagališta. Prema tome ovo odlagalište treba

52

sanirati u noţiĉnom dijelu i odraditi poslove na pripremi završnih platoa za rekultivaciju kako to

predviĊa navedeni projekat. Na osnovu reĉenog na ovo odlagalište se u smislu potencijalnog

lokaliteta za odlaganje većih koliĉina otkrivke u budućem periodu ne moţe raĉunati.

Vanjsko odlagalište „Ribnica“ – Na ovo odlagalište je u periodu 2006-2016. godine odloţeno cca.

11.5 miliona m3 ĉ.m otkrivke iz ĉega proizilazi da je na ovom odlagalištu prema DRP

rekonstrukcije ostalo prostora za smještaj cca. 47 miliona m3 ĉ.m otkrivke. MeĊutim problematika

ovog odlagališta je ista od otvaranja površinskog kopa Vrtlište o ĉemu govore sva projektna

rješenja uraĊena za ovaj objekat od GRP-a pa do danas.

(Detaljnije elaboriranje ove problematike dato je u Elaboratu otkopnog i odlagališnih prostora

Vrtlišta, RI Tuzla 2013. godine.)

Kako je pomenuto u prethodnim taĉkama, ovo odlagalište je radi problema neizgraĊenosti tunela i

hidrotehniĉkih objekata odnosno nepripremjenosti odlagališta kao i njegovog klizanja da do već

pomenutih nophodnih rješenja nije u funkciji.

“Unutrašnje odlagalište” – Unutrašnje odlagalište je projektovano kao najveće odlagalište

površinskog kopa Vrtlište koje je u direktnoj vezi sa razvojem otkopnog prostora. Mogućnost

odlaganja na ovo odlagalište (bez prelaska u preĉni sistem eksploatacije) na ovom odlagalištu

definirano je Pojednostavljenim rudarskim projektom odlaganja otkrivke na PK „Vrtlište” (sjeverni

dio), RI Tuzla 2013. godine. Ovim projektnim rješenjem data je mogućnost odlaganja cca. 6

miliona m3 ĉ.m otkrivke na sjeverni dio unutrašnjeg odlagališta i to je ujedno i limit unutrašnjeg

odlagališta bez zaokretanja frontova radova u kopu i prelaska u preĉni sistem eksploatacije.

3.3.2.4. Ocjena mogućnosti realiziranja usvojenih projektnih rješenja na površinskom kopu

“Vrtlište”

Što se tiĉe mogućnosti realiziranja usvojenih projektnih rješenja vaţećeg DRP rekonstrukcije

Vrtlišta RI Tuzla 2006. godine (kao i GRP iz 1984. godine) valja reći da je i za otkopni i za

odlagališne prostore vaţno naglasiti da je problematika Vrtlišta evidentna još od otvaranja objekta

1984. godine jer se prema verifikovanoj projektnoj dokumentaciji nisu izgradili tunel i

hidrotehniĉki objekti kao osnovni preduvjet pravilnog razvoja kopa i odlagališta. Iz tog razloga

problemi su se iz godine u godinu gomilali i nakon 32 godine nagomilali do mjere da više nije

moguće davati privremena projektna rješenja već je najlogiĉniji korak da se površinski kop Vrtlište

preprojektuje sa osnovnom postavkom/podlogom “nultog stanja” (trenutno – zateĉeno stanje),u

kojem će vjerojatno doći do smanjenja eksploatacionih rezervi u kopu te bezuvjetno okonĉati

radove na izradi tunela i hidrotehniĉkih objekata u Ribnici kao osnovnog preduvjeta bilo kakavog

razvoja površinskog kopa. Veoma je bitno prelazni period (do okonĉanja izrade novog projektnog

rješenja) pravilno definirati uzimajući u obzir trenutna stanja otkopnog i odlagališnih prostora kao i

mogućnost eksploatacije lokaliteta Alajbegovići koji nije u konturi DRP-a rekonstrukcije

površinskog kopa Vrtlište iz 2006. godine ali jeste u konturi GRP-a iz 1984. godine.

3.3.2.5. Zaostala otkrivka i potrebna ulaganja u zaostalu otkrivku na površinskom kopu

„Vrtlište”

Jedan od problema koji se pojavljuje na PK “Vrtlište“ jeste zaostatak otkrivke iz prethodnih

godina. Ostvarenje proizvodnje otkrivke u razmatranom periodu nije bilo u skladu sa projektnim

rješenjima po DRP iz 2006. god.

Pojam „zaostala otkrivka“ ima smisla samo ako se promatra u kontekstu projektovanih i ostvarenih

odnosa otkrivka/ugalj te je povratak na projektovana stanja ili previše skup a ponekad i nemoguć iz

ĉega opet slijedi nuţnost iznalaţenja novog projektnog rješenja na novim postavkama.

53

3.4.Opis kompleksa glavne i pomoćne opreme u rudniku

3.4.1. Podzemna eksploatacija

Za eksploataciju uglja u jami „Begići-Bištrani“, širokoĉelnom otkopnom metodom, u

naznaĉenom periodu, koristiće se oprema u okviru SHP kompleksa Becker Warkop, koju ĉine:

- štitna samohodna hidraulicna podgrada (SHP) tip BW 15/36 POZ 80 kom

- otkopna mašina – kombajn tip SL-300 1 kom

- celni grabuljasti transporter tip PZS BW 230/750 1 kom

- odvozni grabuljasti transporter tip PZP BW 230/750 1 kom

- hidraulicne pumpe visokog pritiska za emulziju tip Kamat 2xK25045M-3G 2 kom

- pumpe visokog pritiska za snabdijevanje kompleksne opreme sa vodom

tip Kamat K13050M-3G 1 kom

- udarno rotaciona drobilica tip KD BW 800/1200 1 kom

- ureĊaj za pomjeranje odvoznog grabuljastog transportera tip UP-1 1 kom

- VN transformator 6/0,5 kV IT 3 Sb-Q6 2 kom

- VN transformator 6/1 kV TEK 926 1 kom

- kompaktna zaštitna upravljacka stanica (motorna) KE 1008 2 kom

- kompaktna zaštitna upravljacka stanica (motorna) KE 1004 1 kom

- kompaktna zaštitna upravljacka stanica (kablovska) KE 1004 1 kom

- VN prekidac ROK 6-Q 3 kom

- mreţni kontrolnik 500 V R 3002 3 kom

- energetski i signalni kablovi i ostala elektro oprema, sa pripadajućim ureĊajima instalacijama.

- alati i ureĊaji za montaţu kompleksno mehanizovane opreme.

- ostala neophodna oprema, ureĊaji i instalacije za transport i smještaj sekcija u PU.

Jama „Seoce“

Opremu širokog ĉela u jami „Seoce“ (krovni sloj) ĉini:

- Štitna smohodna hidrauliĉna podgrada (SHP Becorit IV).

- Mašina za dobijanje uglja (kombajn EDW 200/340 L).

- Ĉelni grabuljasti transporter TOT 732.

- Odvozni grabuljasti transporter Samson.

- Udarno-rotaciono drobiliĉno postrojenje.

- Hidrauliĉne pumpe visokog pritiska Hauhinco EP 3K.

- Pripadajuća elektroenergetska i upravljaĉka oprema.

- Širokoĉelna opremu jame „Seoce“ ĉini samohodna hidrauliĉna podgrada „Becorit IV“ za

krovni ugljeni sloj i „Becorit II“ za podinski ugljeni sloj.

U pogledu stepena ispravnosti i pouzdanosti u radu postojeća širokoĉelna oprema (Becorit IV

i Becorit II) je u svojoj završnoj fazi radnog vijeka, koju karakteriziraju visoka ulaganja koja ne

rezultiraju znaĉajnim povećanjima stepena pouzdanosti.

54

Što se tiĉe otkopavanja u podinskom dijelu jame ”Seoce” sadašnja oprema, koja se koristila i koja

se planira koristiti za otkopavanje u podinskom dijelu je veoma stara, nepouzdana i nesigurna.

Ovdje se prije svega radi o sljedećoj opremi:

- SHP tipa „BECORIT II i III“, njemaĉke proizvodnje.

- otkopna mašina EW 170 L.

- grabuljasti transporteri ”TOT 732” i ”Šljonsk”.

- drobiliĉno postrojenje DP 22 ”Eso” Velenje i

- hidrauliĉne pumpe visokog pritiska ”Hauhinco

3.4.2. Površinska eksploatacija

Osnovna oprema koja radi na otkrivci i uglju površinskog kopa "Vrtlište" su bageri dreglajni:EŠ

10/70 1 kom i EŠ 6/45 1 kom., bageri kašikari:EKG-5A (4 kom.), hidrauliĉni bageri kašikari:CAT

385B (1 kom.), CAT 350LME (1 kom.), CAT 330DNL (1 kom.), el.hidrauluĉni bager RH 90C (1

kom.), bušaće garniture: ROC860HC (1 kom.), ROCL8 (1 kom.), ROC D55 (1 kom.), kamioni

damperi:CAT 777C (1 kom.), CAT 777D (8 kom.), Belaz 75135 (5 kom.), Belaz 75131 (5 kom.),

kamioni na prevozu uglja: mercedesi 2631 (1 kom.) i Renault (4 kom.), buldozeri: D9R (2 kom.),

D8L (2 kom.), Kom D275-6 (1 kom), utovaraĉi: CAT 990 (1 kom.), CAT 966F (1 kom.), ZL50G (1

kom.), ULT160 (1 kom.), grejderi: CAT16M (1 kom.), CAT16H (1 kom.).

3.4.2.1. Nedostajuća oprema i potrebna ulaganja u opremu na površinskom kopu „Vrtlište”

Prema Elaboratu o investicionim ulaganjima u ZD RMU “Kakanj” d.o.o. Kakanj u periodu 2016-

2018.god. broj: 01/D-01-4-1140/16 od 29.1.2016.god. predviĊena investiciona ulaganja data su u

tabeli 27.

Tabela broj 27. Planirane strukture ulaganja na PK “Vrtlište” za period 2016-2018.

55

U smislu prognoze proizvodnje uglja od 1 milion tona, moţe se reći da su podaci o investicionim

ulaganjima u ZD RMU “Kakanj” d.o.o. Kakanj u periodu 2016-2018.god. broj: 01/D-01-4-1140/16

od 29.1.2016. godine u saglasnosti sa prognoziranom proizvodnjom.

3.4.2.2. Odvodnjavanje i zaštita PK “Vrtlište” i odlagališta “Bijele vode” i “Ribnica” od

površinskih i podzemnih voda

PK “Vrtlište” zahvata podruĉje ograniĉeno sa juţne strane rijekom Bosnom, sa zapadne strane

rijekom Ribnicom, a sa istoĉne strane Bilivojskom potokom. Ova tri stalna vodotoka su kolektori

svih površinskih voda koje se gravitacionim putem spuštaju u njih sa posmatranog podruĉja koje je

uzdignuto iznad dolina koje obrazuju ova tri vodotoka. Sa sjeverne strane granica je izdanaĉka

zona, a generalno pad terena se poklapa sa padom ugljenog sloja od sjevera ka jugu.

Zbog poloţaja PK “Vrtlište” i njegovog karaktera kao brdskog površinskog kopa, površinske i

podzemne vode ne bi trebale imati veći uticaj. Zbog trenutnog stanja razvoja fronta rudarskih

radova, taj uticaj na stanje rudarskih radova je izuzetno znaĉajan. U zoni izvoĊenja rudarskih

radova u Centralnom reviru, zbog nerazvijenosti etaţa na otkrivanju uglja, došlo je do stvaranja

akumulacije vode, koja oteţava, a ponekad i onemogućava radove na eksploataciji uglja. U

prothodnim godinama su poduzimane mjere definisane odlukama Štaba sluţbe spasavanje ZD

RMU Kakanj, koje su omogućile kontinuitet radova na eksploataciji uglja, ali nisu mogle riješiti

svu problematiku odvodnjavanja vode.

Zbog toga je u 2014. godinu izraĊen PRP –Tipski projekat pumpnog postrojenja za odvodnjavanje

zone rudarskih radova na PK »Vrtlište« RMU »Kakanj«, kojim su definisani radovi koje treba

izvesti, kako bi se riješilo odvodnjavanje predmetnih zona.

Zaštita radnih etaţa otkrivanja i dobivanja efikasno se izvodi izradom kanala za odvodnjavanje,

izvoĊenjem etaţa sa blagim padom prema odvodnim kanalima i ravnanjem eventualnih neravnina

planumu etaţe, kako se nebi obrazovale akumulacije. Voda se u kanalima odvodi u glavne sabirne

kanale kojima se gravitaciono spušta u pomenute kolektore. Daljim napredovanjem i spuštanjem

radnih etaţa javlja se potreba izrade obodnih kanala na završnoj kosini tj. podini ugljenog sloja.

Mnogo veći problem predstavlja zaštita odlagališta od površinskih i podzemnih voda. Svako od dva

vanjska odlagališta na PK “Vrtlište” posebno ćemo obraditi. Odlagalište “Ribnica” kao glavno

vanjsko odlagalište na PK “Vrtlište” smješteno je u dolini rijeke Ribnice. Ovo odlagalište u

sadašnjoj fazi razvoja odlagališnih etaţa i izgraĊenosti vitalnih objekata za daljni rad, sa stanovišta

zaštite od površinskih voda veoma je sloţeno. Radovi na izradi odvodnog tunela i brane su u toku.

U sadašnjoj fazi razvoja odlagališta rijeka Ribnica jednim dijelom teĉe preko odlagališta za to

uraĊenim kanalom.

Na podruĉju odlagališta “Ribnica” aktivno je klizište “Blato”, ĉija je sanacija raĊena u zadnjih deset

godina, te je potrebno nastaviti , uporedo sa regulacijom korita rijeke Ribnica.

Na odlagalištu „Bijele vode“ kvalitetno izraditi kanal za odvoĊenje voda Ĉopinog potoka u dijelu

toka kroz odlagalište, ĉime bi se sprijeĉilo procjeĊivanje vode iz postojećeg kanala u odlagalište.

Popraviti postojeće i po potrebi uraditi nove obodne kanale tako da se u njima voda ne zadrţava.

Završetak izrade kanala i odvoĊenje voda Bilivojskog potoka kako je predviĊeno glavnim

rudarskim projektom PK “Vrtlište”. Tehniĉki rudarski projekat “ Zaštita od površinski voda

odlagališta Bijele vode”.

56

Odlagališne etaţe se vode tako da se na njima eliminiše mogućnost stvaranja akumulacija vode, a

ukoliko se depresije pojave iste se zaravnavaju.

3.4.2.3. Ocjena mogućnosti realizacije usvojenih projektnih rješenja na površinskom kopu

“Vrtlište”

Što se tiĉe mogućnosti realizacije usvojenih projektnih rješenja vaţećeg DRP rekonstrukcije

Vrtlišta RI Tuzla 2006. godine (kao i GRP iz 1984. godine) valja reći da je i za otkopni i za

odlagališne prostore vaţno naglasiti da je problematika Vrtlišta evidentna još od otvaranja objekta

1984. godine jer se prema verifikovanoj projektnoj dokumentaciji nisu izgradili tunel i

hidrotehniĉki objekti kao osnovni preduslov pravilnog razvoja kopa i odlagališta. Iz tog razloga

problemi su se iz godine u godinu gomilali i nakon 32 godine nagomilali do mjere da više nije

moguće davati privremena projektna rješenja (kao premosnicu do izgradnje navedenih

hidrotehniĉkih objekata) “u okviru usvojenog projektnog rješenja”, već je najlogiĉniji korak da se

površinski kop Vrtlište preprojektuje sa osnovnom postavkom/podlogom “nultog stanja” (trenutno

– zateĉeno stanje). Ovo pojednostavljeno znaĉi da se na bazi trenutnog stanja otkopnog i

odlagališnih prostora iznaĊe projektno rješenje nastavka eksploatacije i odlaganja na naĉin kako to

bude “novo” projektno rješenje definisalo. Ovdje valja takoĊe napomenuti da je i za to novo

projektno rješenje u kojem će vjerovatno doći do smanjenja eksploatacionih rezervi u kopu veoma

bitno okonĉanje radova na tunelu i hidrotehniĉkim objektima Ribnica kao osnovnog preduslova bilo

kakvog razvoja Vrtlišta. Veoma je bitno prelazni period (do okonĉanja izrade novog projektnog

rješenja) pravilno definisati uzimajući u obzir trenutna stanja otkopnog i odlagališnih prostora kao i

mogućnost eksploatacije lokaliteta Alajbegovići koji nije u konturi DRP-a rekonstrukcije

površinskog kopa Vrtlište iz 2006. godine ali jeste u konturi GRP-a iz 1984. godine.

3.4.2.4. Usmejrenje i dinamika izvoĊenja radova u kopu i odlagalištima površinskog kopa

“Vrtlište”

Kapacitet na uglju površinskog kopa “Vrtlište” treba da zadovolji potrebe Elektroprivrede BiH. Na

osnovu dinamike otkopavanja uglja (cca. 2,4 miliona tona uglja) za period 2016 -2018. god.

neophodno je obezbjediti potrebne kapacitete glavne i pomoćne opreme koja bi mogla ostvariti

planirane kapacitete na uglju i otkrivci.

Prosjeĉni odnos otkrivke i uglja za ovaj period je planiran u iznosu 5,6 ĉ. m3/t. Za postizanje tog

cilja neophodna su odgovarajuća investiciona ulaganja u opremu kako bi se otkopalo projektovane

koliĉine uglja. Na osnovu reĉenog u prethodnom poglavlju evidentno je da se prelazak u preĉni

sistem eksploatacije i poĉetak formiranja unutrašnjeg odlagališta neće moći realizovati prema

navedenom projektu.

Rješenje valja traţiti u nuţnom nastavku eksploatacije (radi zadovoljenja potreba TE “Kakanj”)

prema godišnjim planovima rudnika u revirima koji su otvoreni. TakoĊe treba analizirati mogućnost

eksploatacije lokaliteta Alajbegovići (koje nije u konturi DRP-rekonstrukcije iz 2006. godine) kao

zasebnog revira koji bi obezbijedio vrijeme za pripremu odlagališta Ribnica i vrijeme potrebno za

iznalaţenje novog generalnog projektnog rješenja Vrtlišta. Za izvoĊenje radova na otkrivci i uglju u

ovom periodu kako bi se realizovali zacrtani ciljevi predviĊena je nabavka nove osnovne opreme i

to na otkrivci, dva hidrauliĉna bagera zapremine

hidrauliĉne kašike 12-15 m3 i pet kamiona nosivosti 130-140 t, a na uglju hidrauliĉni bager

zapremine kašike 2,4 m3.

57

3.4.2.5. Zaostala otkrivka i potrebna ulaganja u zaostalu otkrivku na

površinskom kopu „Vrtlište”

Jedan od problema koji se pojavljuje na PK “Vrtlište“ jeste zaostatak otkrivke iz prethodnih

godina. Ostvarenje proizvodnje otkrivke u razmatranom periodu nije bilo u skladu sa projektnim

rješenjima po DRP iz 2006. god.

Prema Elaboratu o investicionim ulaganjima u ZD RMU “Kakanj” d.o.o. Kakanj u periodu 2016-

2018.god. broj: 01/D-01-4-1140/16 od 29.1.2016.god. planirano je 1,1 milion ĉ.m3 zaostale

otkrivke, meĊutim zaostatak otkrivke u periodu 2006-2015. god. iznosi oko 13 miliona ĉ.m3 u

odnosu na projektna rješenja DRP iz 2006.god.

Ako bi se "zaostala otkrivka" promatrala u funkciji vaţeće DRP-a rekonstrukcije iz 2006. godine

kao odvojeni trošak moţe se izraziti preko vrijednosti otkopavanja, utovara, transporta i odlaganja

otkrivke kroz procjenjenu prosjeĉnu cijenu oko 5 KM/ ĉ. m3 što bi iznosilo oko 65 miliona KM što

je izuzetno veliko ulaganje uz koje frontove radova opet nemoţemo dovesti u projektovana stanja.

Principijelno pojam „zaostale otkrivke“ ima smisla samo ako se promatra u kontekstu projektovanih

i ostvarenih odnosa otkrivka/ugalj iz ćega se vidi da je povratak na projektovana stanja ili previše

skup a ponekad i nemoguć iz ĉega opet slijedi nuţnost iznalaţenja novog projektnog rješenja na

novim postavkama (Nultom stanju) što ide u prilog tezi iz prethodnih poglavlja o potrebi

iznalaţenja novog generalnog projektnog rješenja za Vrtlište.

3.4.2.6. Prijedlog mjera za sanaciju stanja na površinskom kopu “Vrtlište”

Mjere koje treba poduzeti u cilju prevazilaţenja stanja na površinskom kopu „Vrtlište“ mogu se

podijeliti u dvije grupe:

- dugoroĉne i

- kratkoroĉne.

Dugoroĉna mjere podrazumjevaju skup mjera u cilju iznalaţenja rješenja za površinskikop

"Vrtlište" u okviru kojeg će biti moguće vršiti racionalno otkopavanje i odlaganje.

Kratkoroĉne mjere su znaĉajne sa aspekta hitnosti provoĊenja istih i bez kojih ovaj objekat dolazi u

još kritiĉnije stanje.

Strateške mjere (po prioritetima)

1. Okonĉavanje radova na izgradnji hidrotehniĉkih objekata i tunela za glavno vanjsko

odlagalište „Ribnica“.

2. Po okonĉanju izgradnje hidrotehniĉkih objekata i tunela sinhronizovati razvoj kopa

(prijedlog projektanta – u razmatranje uzeti i revir Alajbegovići) za period od 2 do 3

godine. Ovo bi podrazumijevalo izradu idejnog rješenja koje bi riješilo koncept razvoja

Vrtlišta prelaznog perioda za narednih 2-3 godine a u funkciji obezbjeĊenja proizvodnje

za navedeni period kao i uklapanja u novo generalno projektno rješenje.

3. Iznalaţenje projektnih rješenja za usvojeni koncept razvoja prelaznog perioda 2-3 godine

kroz DRP ili PRP.

4. Istraţna bušenja – Elaborat o klasifikaciji i kategorizaciji (prevoĊenje vanbilasnih u

bilansne rezerve Vrtlišta) kao podloga za izradu novog projektnog rješenja (GRP).

5. Iznalaţenje novog generalnog projektnog rješenja (izrada novog GRP).

Kratkoroĉne mjere

Kratkoroĉne mjere u cilju prevazilaţenja trenutnog stanja na PK "Vrtlište" se mogu definisati kao:

- Mjere koje treba poduzeti u svrhu kontinuiranog nastavka proizvodnje na uglju i otkrivci.

58

- Mjere koje treba poduzeti na prevazilaţenju problema nedostajućih kapaciteta mehanizacije,

odnosno remont i nabavka nove opreme.

Kratkoroĉne mjere u svrhu kontinuiranog nastavka proizvodnje na uglju i otkrivci

- Hitno izrada i usvajanje Idejnog rješenja prelaznog perioda 2-3- godine.

- Hitno iznalaţenje rješenja kontinuiranog nastavka proizvodnje za naredne 2-3 godine – u tu

svrhu izrada DRP ili PRP-ova koji će definisati radove u kopu i na odlagalištima za navedeni

prelazni period.

b) Kratkoroĉne mjere po pitanju mehanizacije

- Realizacija Odluka o dokapitalizaciji uglja JP Elektroprivreda BiH d.d. - Sarajevo ZD Rudnici

RMU "Kakanj" broj Sd-5211/16-38/6b, Sarajevo , 29.03.2016. u predviĊenom iznosu od

33.300.000 KM.

Evidentno je da se planirani tok ulaganja u ranijem periodu kako je to prezentirano nije ostvarivao.

Veoma je bitno da se planirana ulaganja za period 2016-2018. godine i ostvare.

59

4.MAŠINSKO I ELEKTRO ODRŢAVANJE

4.1. Mašinsko i elektro odrţavanje u podzemnoj eksploataciji

Mašinsko i elektro odrţavanje mehanizacije predstavlja skup svih radnji i postupaka ĉiji je zadatak

da odrţi radne karakteristike sredstava za rad u dozvoljenim granicama odstupanja, prema

zahtjevima funkcije proizvodnje, u datim uslovima, uz minimalne troškove.

ObezbijeĊeni su radioniĉki prostori sa odgovarajućom opremom u dijelu pogona „Haljinići“ i

pogona „Odrţavanje“. Upravnik pogona „Odrţavanje“ sa odgovornim glavnim inţenjerima

tehniĉkog sektora vodi investiciono odrţavanje, a sa inţenjerima pogona „Haljinići“ tekuće

odrţavanje.

Ono ima za cilj da obezbijedi sigurnost mašina u radu i pouzdanost u tehnološkom procesu.

4.2. Mašinsko i elektro odrţavanje u površinskoj eksploataciji

Sama organizacija odrţavanja mašina, zbog razliĉite vrste i namjene, podijeljena u šest jedinica za

odrţavanje. Svaka od jedinica je zaduţena za odrţavanje odreĊene grupe srodnih sredstava za rad.

Te jedinice su :

Odrţavanje bagera i bušaćih garnitura,

Odrţavanje pomoćne mehanizacije

Odrţavanje dampera CAT i BELAZ

Odrţavanje vozila na prijevozu uglja i ostalih transportnih sredstava

Remontno odrţavanje

Servisno odrţavanje opreme

Mašinsko odrţavanje sistema za prijem, preradu i utovar uglja u vagone

Koncepcija odrţavanja na PK Vrtlište zasniva se na politici korektivnog te planskog i preventivnog

odrţavanja po konstantnom trajanju i izvršava se kroz slijedeće zadatke:

-tehniĉka priprema,

-ĉišćenje, podmazivanje i servisiranje,

-popravak iznenadnih kvarova,

-planski popravci, remonti,

-preventivni pregledi,

-kontrolni pregledi.

5. SNABDIJEVANJE ELEKTRIĈNOM ENERGIJOM

5.1.Napajanje energetske mreţe Rudnika

Osnovni principi koji su korišteni kod formiranja 35 kV elektroenergetske mreţe ZD RMU

"Kakanj" su bili da se za sve transformatorske stanice Rudnika naponskog nivoa 35/6 kV obezbijedi

mogućnost napajanja iz najmanje dva nezavisna pravca i da se kompletan Rudnik moţe napojiti

elektriĉnom energijom sa najmanje dva nezavisna prikljuĉka na distributivnu 35 kV mreţu

Elektroprivrede BiH. Trenutno Pogon "Haljinići" nema mogućnost napajanja elektriĉnom

energijom iz dva nezavisna pravca, obzirom da je 35 kV dalekovod "Bijelo Polje – TS Haljinići"

uništen u ratnim dešavanjima. Potrebno je napomenuti da su aktivnosti u vezi osposobljavanje

pomenute dionice napajanja u toku i za oĉekivati je da će u narednom periodu biti završene. Naime,

stavljen je u funkciju dalekovod DV 35 kV "Ćatići – Bijelo Polje", a u toku je izrada projektne

dokumentacije za polaganje kablovskog 35 kV voda "Bijelo Polje – TS Haljinići".

Osnovno napajanje RMU ˝Kakanj˝ je ostvareno iz pravca TE ˝Kakanj˝, preko RTS ˝Ćatići˝

35/10 kV. Rezervno napajanje RMU ˝Kakanj˝ je ostvareno iz pravca TS ˝Cementara Kakanj˝

110/35 kV, preko rasklopnice ˝Doboj˝ i transformatorske stanice ˝IV juli˝. Podjela napajanja na

osnovno i rezervno je uslovna i predstavlja samo interni dogovor izmeĊu distributivne organizacije

60

i RMU ˝Kakanj˝, obzirom da i jedna i druga taĉka omogućavaju nesmetano i kvalitetno napajanje

elektriĉnom energijom RMU ˝Kakanj˝.

5.2.Napajanje elektriĉnom energijom pogona „Haljinići“

Pogon ˝Haljinići˝ napaja se iz transformatorskih stanica ˝TS Haljinići˝ 35/6 kV i ˝TS Riĉica˝

35/6 kV.

U TS ˝Haljinići˝ su instalirana dva transformatora 35/6 kV snage 4 MVA i 3,2 MVA.

Trenutno je transformator 35/6 kV - 3,2 MVA u radu, dok je transformator 35/6 kV - 4 MVA

oštećen i nije u funkciji. Svaki od transformatora pojedinaĉno mogu zadovoljiti potrebe potrošaĉa

prikljuĉenih na ovu transformatorsku stanicu, te su jedan drugom rezerva. Pored ova dva, u

transformatorskoj stanici su instalirani i transformatori 300 kVA, 6/0,4 kV i 250 kVA, 6/0,5 kV,

koji zadovoljavaju potrebe niskonaponskih ˝vanjskih˝ potrošaĉa Pogona ˝Haljinići˝. U završnoj fazi

su i aktivnosti na izmjeni oštećenog transformatora 4 MVA, ĉime bi se obezbijedila rezerva u

napajanju elektriĉnom energijom jama Pogona "Haljinići", a omogućio bi se i eventualno paralelan

rad dva transformatora, ĉime bi se stvorila mogućnost povećanja instalisane snage.

U TS "Riĉica" su instalirani transformatori 35/6 kV – 2,5 MVA, 6/0,5 kV – 630 kVA, 6/0,4

kV – 250 kVA koji raspoloţivom snagom u potpunosti zadovoljavaju potrebe.

Za jamu „Begići-Bištrani“ pogona „Haljinići“ je izgraĊena TS „Begići“ 6/0,5/0,4 kV.

Napojena je 6 kV kablom sa TS „Haljinići“.

U projektnoj dokumentaciji GRP otvaranja i eksploatacije rezervi krovnog ugljenog sloja juţnog

krlla jame “Seoce” jama “Begići–Bištrani” pogona “Haljinići” ZD RMU “Kakanj” d.o.o. Kakanj,

elektro dio, Tuzla 15.04.2014 godine odobren Rješenjem Federalnog ministarstva energije,

rudarstva i industrije Mostar, UP/I broj06-18-268/14 od 03.07.2014 godine, predviĊeno je da se za

jamu „Begići-Bištrani“ osigura rezervno napajanje, a što je zahtjev zakonske regulative, koja tretira

ovu oblast. U pomenutom projektu navedeno je da se rezervno napajanje treba ostvariti 6 kV

kablovskim vodom preko BTS „Niskop Haljinići“ (sastoji se od transformatorskih stanica internih

oznaka TS -14 i TS–15). BTS Niskop “Haljnići”, locirana je pored upravne zgrade i restorana na

pogonu “Haljnići” i sastoji se od dva blindirana kontejnera u kojima su smještena NN i VN

razvodišta i dva transformatora 6/0,5 kVA, 630 kVA i 6/0,4 kV, 315 kVA. Da bi bilo moguće

realizovati pomenuti projekat u cjelosti, odnosno obezbijediti rezervno napajanje za jamu “Begići-

Bištrani” potrebno je izvršiti rekonstrukciju transformatorske stanice TS–15. Pošto je transformator

6/0,4 kVA, 315 kVA u jako lošem stanju (na njemu su oštećenja koja je nemoguće sanirati i

proizveden je prije više od 50 godina), a takoĊer je i ogranićene instalisane snage, koja je na granici

zadovoljavanja potrebe pogona “Haljinići”, tako da ga je potrebno zamijeniti. TakoĊer, realizacija

pomenutog projekta zahtjeva povećanje broja kablovskih odvoda, što nameće potrebu da jedan od

kontejnera bude zamijenjen većim, koji će moći u sebi objediniti sve neophodne zahtjeve. Prostor

na kome se nalazi postojeća BTS Niskop Haljinići, bit će iskorišten za postavljanje nove blindirane

transformatorske stanice (dio na kome se nalazi transformator 6/0,4 kV, 315 kVA i blindirani

kontejner sa koga je napojen ovaj transformator

5.3.Napajanje elektriĉnom energijom pogona „Vrtlište“

Napajanje elektriĉnom energijom vrši se iz TS “Vrtlište” 35/6 KV snage trafoa 2 x 10 MVA od

kojih je jedan u rezervi.

Na 35 kV nivou TS “Vrtlište” je dalekovodom 3x150 mm2 Al Ĉe preko TS »4 JULI« povezano sa

preostalom 35 kV mreţom Rudnika.

Iz TS «Vrtlište» izlazi pet kablovskih odvoda preko kojih se napajaju dva 6 kV dalekovoda i to:

DV-2 Al Ĉe 3x120mm2 za revir “Ribnica”

DV-1 Al Ĉe 3x70 mm2 za radioniĉki kompleks “Karaula”.

61

Kablovski direktno iz TS «Vrtlište» napaja se ZTS 1000kVA

Iz TS“Vrtlište“ kablovskim odvodom direktno se napaja VNR-2

Iz TS“Vrtlište“ kablovskim odvodom napaja se VNR-1

Kablovskim dovodom iz TS“Vrtlište“ preko VNR-1 napajaju se sljedeći potrošaĉi:

Bager EKG 5A int. br. 5.

Bager EKG 5A int. br. 3.

Iz VNR-2 napajaju se :

Bager EŠ 10/70 i bager EŠ 6/45

Bager EKG 5A int. br. 8.

Bager RH90C.

Dalekovodom DV-2 Al Ĉe 3 x 120 mm2 napaja se PP-5 postrojenje a iz PP-5 se napaja kablom

XHP 3x50/16 mm2, 2,8 km BTS 400 kVA (tunel Ribnica) za potrebe izgradnje hidrotehniĉkog

objekta – „Tunel Ribnica“.

Iz TS“Vrtlište“ kablovskim odvodom XHP 84 3x20/16 mm2 cca 0,475 km napaja se ZTS 1000

kVA u starom krugu “Karaula”, a sa iste se napaja i BTS 250 KVA za potrebe potrošaća u starom

krugu. Preko dalekovoda DV-1/1 3 x 50 mm2 se napaja BTS -1 i BTS - 2 po 630 kVA za

industrijsko remontni centar. Isti dalekovod je povezan sa TS »Kakanj« (povratni napon) presjekom

3 x 70 mm2 Al Ĉe.

6. REKULTIVACIJA ODLAGALIŠTA NA PK „VRTILŠTE“

Obzirom da ni na jednom od projektovanih odlagališta nije završeno sa odlaganjem otkopanog

materijala nije se ni prišlo potpunoj rekultivaciji istih.

Rekultivisane površine:

- Prostor vanjskog odlagališta PK " Karaula " sa kosinom – 5,6 ha,

- Prostor rudarskih radova unutar PK " Karaula " sa završnom kosinom – 6,5 ha.

Površine koje su djelomiĉno rekultivisane:

- Prostor Radine Glave – 8,4 ha,

- Prostor kosina ispod PK " Karaula " – 3 ha,

Projektna dokumetacija rekultivacije na PK“Vrtlište“

1. DRP rekultivacija retardiranih površina na prostoru unutrašnjeg odlagališta na etaţi E-585

na PK“Vrtlište“ ( 2006. godina)

2. DRP rekultivacija (tehniĉka, biološka i šumarska) retardiranih površina na odlagalištu

"Bijele Vode" na etaţi E-650 m, pogona PK "Vrtlište" RMU "Kakanj" d.o.o. Kakanj(

2007.godina)

3. PRP rekultivacija retardiranih površina na prostoru unutrašnjeg odlagališta PK”Vrtlište” (

2011.godina )

4. DRP hortikulturnog uredjenja kruga pogonskog kompleksa na PK“Vrtlište“, JP EP

BiH d. d. Sarajevo, ZD RMU „Kakanj“ d.o.o. Kakanj ( 2015. godina )

62

7. OTKUPI I ŠTETE

7.1. Plan otkupa eksproprisanog zemljišta

U narednom periodu planiraju se otkupiti eksproprisane površine koje su obuhvaćene

projektovanim radovima u datim godišnjim planovima za PK „Vrtlište“.

Štete koje bi nastale izvoĊenjem radova na PK „Vrtlište“ su takvog obima da se mogu smatrati

zanemarivim.

8. DOZVOLE I ODOBRENJA

U svom dosadašnjem radu na eksploataciji uglja, ZD RMU “Kakanj” je redovno pribavljao

potrebne dozvole, saglasnosti i odobrenja za koja su se ukazale potrebe u skladu sa Zakonom o

rudarstvu i podzakonskim aktima tog zakona, te drugim zakonima koji su vezani za poslovanje u

oblastima rudarstva.

Najvaţnije dozvole, saglasnosti i odobrenja koje su pribavljene od strane ZD RMU “Kakanj”, a

koje su trenutno na snazi su:

1. Dozvola za površinsku i podzemnu eksploataciju mrkog uglja u granicama eksploatacionog

polja Up/I broj: 06-18-85/11 od 31.05.2011.godine.

2. Dozvola za izvoĊenje radova po GRP otvaranja i eksploatacije uglja jame “Begići-Bištrani”

pogon “Haljinići”, Up/I broj: 06-18-268/14 od 3.7.2014.g.

3. Odobrenje za izvoĊenje radova po GRP PK “Vrtlište”, Up/I-br.06-310-879/84 od

03.12.1984.godine

4. Okolišna dozvola za revir “Begići-Bištrani” – pogon “Haljinići”, broj: UPI-05/2-23-11-

174/12 MK od 17.12.2012.godine.

5. Urbanistiĉka saglasnost za revir “Begići-Bištrani”- pogon “Haljinići”, broj: UPI/03-23-2-

65/13 MT, od 26.11.2013.godine

6. Vodna dozvola za ispuštanje sanitarno-fekalnih voda iz pogona “Haljinići”, broj:05-25-

02057-2/16 od 27.05.2016.godine

7. Vodna dozvola za ispuštanje tehnoloških otpadnih voda sa pogona “Haljinići”, broj:UP-

I/25-3-40-054-6/17 od 26.05.2017.god.

8. Vodna saglasnost na projektnu dokumentaciju za revir “Begići-Bištrani”- pogon “Haljinići”

UP-I/25-2-40-327-6/17 od 19.06.2017.godine

9. Obnovljena okolišna dozvola za objekte i postrojenja na PK “Vrtlište”, UPI/05-23-131/15

MK od 20.10.2017.godine

Napominje se da naprijed spomenute okolinske dozvole u sebi sadrţe odobrene mjere i aktivnosti

koje su vezane za zaštitu ĉovjekove okoline, dok su mjere zaštite na radu utvrĊene internim aktima

ZD RMU “Kakanj” i iste su usklaĊene sa Zakonom o zaštiti na radu Federacije BiH, pa je sve

navedeno kao potrebna graĊa u izradi predmetne Studije.

63

9. EKONOMSKO-FINANSIJSKA ANALIZA

9.1. Proraĉun potrebnih ulaganja

Tabela broj 28. Zbirni plan investicija ZD RMU "Kakanj" d.o.o. Kakanj za period

2017-2019 godine

POGON/EJ ULAGAĈ

INVESTICIJE U RUDNIK KAKANJ

ZA PERIOD 2017-2019 GODINE UKUPNO

IZNOS

INVESTICIJA

2017-2019

(KMx1.000)

2017 2018 2019

Iznos

(KMx1.000)

Iznos

(KMx1.000)

Iznos

(KMx1.000)

Pogon PK "Vrtlište"

EP BiH 26.100 7.400 1.500 35.000

RUDNIK 6.340 2.535 3.160 12.035

UKUPNO 32.440 9.935 4.660 47.035

REPOVAĈKI POTOK

(Novi pogon površinske

eksploatacije uglja)

EP BiH 13.600 7.200 14.450 35.250

RUDNIK 60 600 1.900 2.560

UKUPNO 13.660 7.800 16.350 37.810

Pogon "Haljinići"

EP BiH 6.890 420 0 7.310

RUDNIK 1.500 1.510 500 3.510

UKUPNO 8.390 1.930 500 10.820

Jama "Begići"

(Novi pogon podzemne

eksploatacije uglja)

EP BiH 6.890 420 0 7.310

RUDNIK 1.500 1.510 500 3.510

UKUPNO 8.390 1.930 500 10.820

Pogon

"Separacija Ćatići"

EP BiH 3.610 200 200 4.010

RUDNIK 520 570 170 1.260

UKUPNO 4.130 770 370 5.270

Pogon "Odrţavanje"

EP BiH 960 0 0 960

RUDNIK 210 227 70 507

UKUPNO 1.170 227 70 1.467

UKUPNO

INVESTICIJE

EP BiH 58.050 15.640 16.150 89.840

RUDNIK 10.130 6.952 6.300 23.382

UKUPNO 68.180 22.592 22.450 113.222

64

Ulaganja prema projektu “Idejna rješenja razvoja proizvodnih kapaciteta rudnika “Kakanj” period 2019 – 2035. godina”

Tabela broj 29. Ulaganja po godinama (000 KM)

Pogon/lokalitet 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 Ukupno

“Begići”, pogon

Haljinići

23.250 3.200 6.220 1.620 1.200 35.490

Zvijezda, Begići,

Bištrani

5.440 4.140 22.000 31.580

PK “Vrtlište 7.650 4.525 6.275 7.760 7.475 12.925 9.675 9.565 5.475 6.500 7.285 11.025 96.135

PK “Repovaĉki

potok”

13.400 900 340 1.650 1.185 17.475

UKUPNO: 7.650 17.925 7.175 8.100 9.125 14.110 32.925 12.765 11.695 13.560 12.625 33.025 180.680

Ukupna ulaganja u periodu 2017-2035 iznose 293.902.000 KM

9.2. Izvori finansiranja i obaveze prema izvorima

Od ukupno potrebnih ulaganja, iznos od 138 miliona KM obezbijediće se dokapitalizacijom EP BiH, što je predviĊeno

dokumentom “Okvirne dugoroĉne projekcije Elektroprivrede BiH do 2035. godine.

U projekcijama bilansa stanja i bilansa uspjeha predviĊen je dugoroĉni kredit u iznosu od 10 miliona KM.

Uslovi kreditiranja planirani su na nivou dosadašnjeg iskustva i to :

a) kamatne stope 2 – 3,5 %,

b) grace period 3 – 4 godine,

c) period otplate kredita u rasponu od 15 – 25 godina,

Preostala potrebna sredstva obezbijediće se iz vlastitih sredstava i drugih izvora ( nova odluka o dokapitalizaciji EP BiH).

65

9.3. Projekcija bilansa stanja, bilansa uspjeha i novĉanog toka

9.3.1. Polazne pretpostavke

Polazne pretpostavke za realizaciju finansijske projekcije ZD RMU “Kakanj” do 2035. godine su:

- Ostvarenje planiranog prihoda od uglja koji je izraĉunat na bazi dostignute prosjeĉne cijene

uglja u iznosu 4,81 KM / GJ ( 35% uglja iz jamske eksploatacije po cijeni od 5 KM/GJ i

65% iz površinske eksploatacije po cijeni od 4,7 KM/GJ) i planirane topline uglja od 12,3

kj/kg. Procijenjena godišnja proizvodnja uglja uzeta je iz tabele “Dugoroĉni plan

proizvodnje uglja za ZD RMU Kakanj” iz Okvirne dugoroĉne projekcije ZD RMU

“Kakanj” d.o.o. Kakanj do 2035. godine.

- Ostvarenje ostalog prihoda u u iznosu od 1.326.500 KM godišnje, budući da je to prihod

koji RMU “Kakanj” ostvaruje u kontinuitetu pruţajući usluge drugim pravnim licima , a

odnosi se na : usluge vaganja, usluge odrţavanje gradske uliĉne rasvjete, zakup i sliĉno.

- Visina planiranih troškova i rashoda zahtijeva stabilno trţište kako u pogledu vrsta i

asortimana, tako i u pogledu visine cijena roba i usluga u naredom dugoroĉnom periodu.

- Troškovi plaća i naknada plaća zadrţavaju dostignuti nivo. Broj zaposlenika od 2019.

godine varira od broja 1808 do 1.683. što znaĉi da se od 2020. godine broj zaposlenika

kontinuirano smanjuje.

- ObezbjeĊenje planiranih sredstava dokapitalizacije Vladajućeg društva u rokovima koje

previĊa ovaj dokument,

- Uslovi kreditiranja planirani su na nivou dosadašnjeg iskustva i to :

d) kamatne stope 2 – 3,5 %,

e) grace period 3 – 4 godine,

f) period otplate kredita u rasponu od 15 – 25 godina,

- Porez na dobit nije raĉunat.

- Kontrolni indikatori za ocjenu odrţivosti projekcija, posebno objektivne mogućnosti

zaduţivanja i servisiranja obaveza, posluţit će indikatori zaduţenosti i likvidnosti.

66

Tabela broj 30. Projekcija bilansa uspjeha do 2035. godine ( 000 KM )

P R I H O D I

Grupa

konta

Naziv 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035

61 ugalj 90.656 75.839 76.320 67.742 67.742 67.742 67.742 64.783 73.540 78.273 78.095 78.095 78.332 78.391 78.391 78.450 78.450 78.509 78.509

62-69 ostali 1.326 1.326 1.326 1.326 1.326 1.326 1.326 1.326 1.326 1.326 1.326 1.326 1.326 1.326 1.326 1.326 1.326 1.326 1.326

60-69 svega 91.982 77.165 77.647 69.068 69.068 69.068 69.068 66.109 74.866 79.599 79.421 79.421 79.658 79.717 79.717 79.776 79.776 79.835 79.835

T R O Š K O V I I R A S H O D I

50 Nab. robe 0,00 0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00 0,00 0,0 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

51 Mat.troškovi. 15.523 13.100 13.100 11.500 11.500 11.500 11.500 10.500 13.100 13.500 13.500 13.500 13.500 13.500 13.500 13.500 13.500 13.600 13.600

52 Plaće I nak. 48.158 47.376 46.574 43.500 43.500 43.500 43.500 43.000 45.000 46.500 46.500 46.500 46.500 46.500 46.500 46.500 46.500 46.500 46.500

53 Proizv.usluge 4.225 4.205 4.205 2.500 2.500 2.500 2.500 2.000 3.500 4.300 4.400 4.400 4.400 4.400 4.400 4.400 4.400 4.500 4.500

54 Amort. 8.800 9.400 9.400 9.500 9.500 9.300 9.300 9.000 9.500 9.300 9.100 9.000 9.000 8.800 8.700 8.500 8.400 8.500 8.700

55 Nemat.

Trošk.

2.746 2.143 2.243 1.500 1.500 1.500 1.500 1.000 1.950 2.200 2.200 2.200 2.200 2.300 2.300 2.300 2.300 2.350 2.350

56 Finan..rash. 261 191 142 142 142 142 142 140 190 190 190 190 495 484 473 449 437 426 399

57 Ostali rash. 370 370 370 370 370 370 370 370 370 370 370 370 370 370 370 370 370 370 370

58 Umanj.

Vrujed,

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

59 Isp.greške 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23

50-55 Trošak. 79.452 76.224 75.522 68.500 68.500 68.300 68.300 65.500 73.050 75.800 75.700 75.600 75.600 75.500 75.400 75.200 75.100 75.450 75.250

56-59 Rashod 654 584 535 535 535 535 535 535 583 583 583 583 888 877 866 842 830 819 792

50-59 Trošak +

Rash

80.106 76.812 76.057 69.035 69.035 68.835 68.835 66.035 73.633 76.383 76.283 76.183 76.488 76.377 76.266 76.042 75.930 76.269 76.042

REZULTAT

PERIODA

11.876 353 1.590 33 33 233 233 74 1.233 3.216 3.138 3.238 3.170 3.340 3.451 3.734 3.846 3.566 3.793

67

Tabela broj 31. Projekcija bilansa stanja do 2035. godine

U bilans stanja ukljuĉen je dugoroĉni bankarski kredit u iznosu od 10.000.000,00 KM koji bi se realizirao u 2025. i 2026. godini sa

predloţenim uslovima kreditiranja od strane Vladajućeg društva:

- iznos kredita: 10.000.000,00 KM

- kamatna stopa 3% godišnje,

- period otplate 20 godina

- otplata po metodu jednakih anuiteta,

- bez obraĉuna interkalarne kamate ( kamate u grace periodu )

- grace period 4 godine.

GODINA 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035

AKTIVA

Stalna sredstva

i dugoroĉni

plasmani 178.055 194.632 207.082 215.507 213.182 211.982 211.807 216.917 221.767 223.472 225377 231697 247232 281907 273407 265107 256907 248607 240107

Tekuća

sredstva 15.830 15.830 16.000 16.000 15.900 15.900 15.000 15.000 15.000 15.000 14000 13800 13600 13400 13200 13000 12800 12600 12400

POSLOVNA

AKTIVA 193.885 210.462 223.082 231.507 229.082 227.882 226.807 231.917 236.767 238.472 239.377 245.497 260.832 295.307 286.607 278.107 269.707 261.207 252.507

PASIVA

Kapital 54.736 81.066 104.506 122464 129672 138055 147413 161597 162830 166046 169184 172422 175592 178932 182383 186117 189963 193529 197322

Dugoroĉna

rezervisanja 5.947 5.947 5.947 5.900 5.900 5.900 5.900 5.900 5.900 5.900 6000 6000 6000 6000 6000 6000 6000 6000 6000

Dugoroĉne

obaveze 11.436 10.037 8.312 7.072 6.800 6.400 6.000 5.800 15.400 15.000 14600 14200 13435 12659 11871 11072 10261 9437 8601

Kratkoroĉne

obaveze 121.766 113.412 104.317 96.071 86.710 77.527 67.494 58.620 52.637 51.526 49593 52875 65805 97716 86353 74918 63483 52241 40584

POSLOVNA

PASIVA 193.885 210.462 223.082 231.507 229.082 227.882 226.807 231.917 236.767 238.472 239.377 245.497 260.832 295.307 286.607 278.107 269.707 261.207 252.507

68

Finansijski tok pokazuje priliv i odliv novĉanih sredstava u odreĊenom vremenskom periodu, odnosno, ekonomskom vijeku projekta,

i dat je u stalnim cijenama, bez diskontiranja.

Priliv obuhvata prihode od prodaje uglja, finansiranja ( kredit za investicije, dokapitalizacija i sl.) i ostale prihode koje RMU “Kakanj”

ostvaruje ( usluge za treća lica, pozitivne kursne razlike, prihod od zakupa i sl.).

Odlivi obuhvataju fiksne i varijabilne troškove, troškove investicija, obaveze prema izvorima finansiranja i porez na dobit. Razlika

priliva i odliva daje nam neto priliv projekta. Finansijski tok za period 2017. – 2035. prikazani su u tabeli koja slijedi:

Tabela broj 32. Finansijski tok

(000 KM)

OPIS GODINA

2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035

A. PRIMICI

1. Ukupni prihodi 91.982 77.165 77.647 69.068 69.068 69.068 69.068 66.109 74.866 79.599 79.421 79.421 79.658 79.717 79.717 79.776 79.776 79.835 79.835

2. Izvori finansiranja 68.180 22.592 30.100 17.925 7.175 8.100 9.125 14.110 32.925 12.765 11.695 13.560 12.625 33.025

UKUPNO PRIMICI 160.162 99.757 107.747 86.993 76.243 77.168 78.193 80.219 107.791 92.364 91.116 92.981 92.283 112.742 79.717 79.776 79.776 79.835 79.835

B. IZDACI

1. Ulaganja u osnovna sred. 68.180 22.592 30.100 17.925 7.175 8.100 9.125 14.110 32.925 12.765 11.695 13.560 12.625 33.025

2. Troškovi 70.652 66.824 66.122 59.000 59.000 59.000 59.000 56.500 63.550 66.500 66.600 66.600 66.600 66.700 66.700 66.700 66.700 66.950 66.950

2.1. Materijalni troškovi 15.523 13.100 13.100 11.500 11.500 11.500 11.500 10.500 13.100 13.500 13.500 13.500 13.500 13.500 13.500 13.500 13.500 13.600 13.600

2.2. Plaće i naknade 48.158 47.376 46.574 43.500 43.500 43.500 43.500 43.000 45.000 46.500 46.500 46.500 46.500 46.500 46.500 46.500 46.500 46.500 46.500

2.3. Usluge 4.225 4.205 4.205 2.500 2.500 2.500 2.500 2.000 3.500 4.300 4.400 4.400 4.400 4.400 4.400 4.400 4.400 4.500 4.500

2.4. Nematerijalni troškovi 2.746 2.143 2.243 1.500 1.500 1.500 1.500 1.000 1.950 2.200 2.200 2.200 2.200 2.300 2.300 2.300 2.300 2.350 2.350

3. Porez na dobit 1.188 35 159 3 3 23 23 7 123 322 314 324 317 334 345 373 385 357 379

4. Fin. obaveze (anuiteti) 665,52 665,52 665,52 665,52 665,52 665,52 665,52

UKUPNO IZDACI 140.020 89.451 96.381 76.928 66.178 67.123 68.148 70.617 96.598 79.587 78.609 80.484 80.208 100.725 67.711 67.739 67.751 67.973 67.995

C. NETO PRIMICI (A-B) 20.142 10.306 11.366 10.065 10.065 10.045 10.045 9.602 11.193 12.777 12.507 12.497 12.075 12.017 12.006 12.037 12.025 11.862 11.840

D. KUMULATIV NETO

PRIMITAKA 20.142 30.448 41.814 51.879 61.944 71.989 82.034 91.636 102.829 115.606 128.113 140.610 152.685 164.703 176.709 188.747 200.772 212.635 224.475

S obzirom da su neto primici u svim godinama > od 0 moţemo reći da je projekat likvidan, što znaĉi da će preduzeće raspolagati sa

dovoljno sredstava za pokriće svih svojih obaveza

69

Rekapitulacija izvora sredstava i potreba iskazanih za posmatrani period, pokazuje potrebu za dokapitalizacijom od strane Vladajućeg

društva i kreditnog zaduţenja.Na kraju perioda se dostiţu prihvatljivi pokazatelji u pogledu likvidnosti, nivoa dobiti i salda gotovine,

kao i prihvatljiv nivo zaduţenosti.

Projekcija bilansa uspjeha zasnovana je na konstantnom ostvarenju dobiti u posmatranom periodu, što je i strateški cilj poslovanja.

Likvidnost je u granicama prihvatljivosti, kao i nivo zaduţenja. Postoji znaĉajna osjetljivost na promjene polaznih pretpostavki

(povećanja troškova plaća i naknada plaća, povećanje materijalnih troškova, smanjenje prihoda od osnovne djelatnosti) koje bi dovele

do nelikvidnosti i ograniĉenja zaduţivanja. Ovo ukazuje na postojanje znaĉajnih rizika i potrebu paţljivog planiranja dinamike i obima

ulaganja i analiziranje rizika.

10. OCJENA PROJEKTA

Sljedeći pregled daje kvantificirane moguće ciljeve koji se odnose na nivo dobiti, nivo zaduţenja, pokazatelje likvidnosti i servisiranja

obaveza:

Tabela broj 33. Kvantifikacija financijskih ciljeva t(000 KM)

Indikator 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035

Dobit 11.876 353 1590 33 33 233 233 74 1.233 3.216 3.138 3.238 3.170 3.340 3.451 3734 3846 3.566 3.793

ROE 0,21 0,004 0,015 0,0002 0,0002 0,0016 0,0015 0,0004 0,0075 0,0193 0,018 0,0187 0,018 0,018 0,0189 0,020 0,020 0,0184 0,019

Likvidnost 0,13 0,14 0,15 0,16 0,18 0,20 0,22 0,25 0,28 0,29 0,28 0,26 0,20 0,13 0,15 0,17 0,20 0,24 0,30

Zaduţenost 0,72 0,61 0,53 0,47 0,43 0,39 0,35 0,30 0,31 0,30 0,29 0,30 0,32 0,39 0,36 0,33 0,29 0,25 0,21

ROA 0,06 0,0016 0,0071 0,0001 0,0001 0,0010 0,0003 0,0003 0,0052 0,0013 0,013 0,0013 0,012 0,0113 0,012 0,013 0,014 0,013 0,015

ROE – Dobit / Kapital u posmatranom periodu. Najpovoljniji je u periodu 2026 – 2035. godina

Likvidnost – Tekuća sredstva/ kratkoroĉne obaveze , U posmatranom periodu preduzeće moţe servisirati svoje kratkoroĉne obaveze.

Zaduţenost – Ukupne obaveze / Aktiva. Projicirani koeficijent omogućava zaštitu investitoru u ulaganju sredstava u kapitalne

projekte.ROA – Dobit/Imovina. Najpovoljniji odnos u periodu 2026 – 2035. godina.

70

11. OCJENA U USLOVIMA NEIZVJESNOSTI - RIZICI

Najvaţniji uticajni faktori na buduće poslovanje i realizaciju planiranog razvojnog procesa su :

- neostvarenje fiziĉkog obima proizvodnje,

- nedostizanje planiranog nivoa kvaliteta uglja,

- Zastoji u realizaciji planiranog obima otkrivke na PK “Vrtlište”

- Neadekvatni radovi i zastoj na uţoj i široj pripremi,

- Nerealizacija planiranih investicija iz sredstava dokapitalizacije i vlastitih sredstava rudnika,

- Nemogućnost smanjenja broja zaposlenika što se odraţava na produktivnost,

- Nedovoljna zastupljenost proizvodnih zaposlenika u ukupnom broju zaposlenih,

- Sporost u realizaciji javnih nabavki; neispunjavanje ugovorenih rokova i kvaliteta isporuke

opreme i radova od strane odabranih dobavljaĉa i sl.

S ekonomskog aspekta rizici u realizaciji planiranog razvojnog procesa su sljedeći:

- Neostvarenje planiranog prihoda zbog neostvarenja fiziĉkog obima proizvodnje ili

nedostizanje planiranog nivoa kvalitete uglja.

- Ugroţavanje likvidnosti vezano za izmirenje obaveza iz ranijeg perioda

- Rizik nabavki zbog neblagovremene nabavke, odugovlaĉenja postupaka nabavke ţalbama

zbog grešaka u procedurama,

- Vrednovanje i politika zaliha robe, gomilanje zaliha robe, neadekvatno rješavanje zastarjelih

zaliha.

- Ostvarenje troškova poslovanja iznad planiranih vrijednosti zbog većeg broja zaposlenih u

odnosu na plan, povećanja plaća zaposlenika, visoki troškovi odrţavanja sredstava za rad

- Povećanje cijena osnovnih repromaterijala , roba i usluga uz zadrţavanje cijene uglja na

dostignutom nivou.

71

12. ZAKLJUĈAK

U ZD RMU „Kakanj“ d.o.o. Kakanj dostignuta je proizvodnja uglja, u posljednih deset godina, od

1.100.000 – 1.200.000 t i iskljuĉivo je namjenjena za termoenergetske potrebe termoelektrane

Kakanj, a zanemarivi dio je namjenjen za široku potrošnju (škole, zdravstvene ustanove, vlastita

potrošnja, sindikat i dr.).

Proizvodnja uglja iz podzemne eksploatacije iznosila je 30-35%, a površinske eksploatacije izmeĊu

65-70% u odnosu na ukupnu proizvodnju uglja rudnika.

Ukupna površina istraţno – eksploatacionog polja ZD RMU „Kakanj“ d.o.o. Kakanj iznosi 5523,94

ha.

ZD RMU „Kakanj“ d.o.o. Kakanj je perspektivan rudnik, a to pokazuje i ova Studija, sa

respektabilnim ugljenim rezervama, kadrovima, proizvodnim pogonima, potrebnom

infrastrukturom i opremom koja moţe zadovoljiti predviĊenu planiranu proizvodnju uglja od

1.145.000 do 2.072.000 t, a koju moraju pratiti investiciona ulaganja od strane vladajućeg društva.

Povećanje proizvodnje iskljuĉivo je vezano za dugoroĉne planove Elektroprivrede BiH u

obezbjeĊenju potreba za ugljem, odnosno usklaĊivanje strategijskih planova ZD RMU „Kakanj“

d.o.o. Kakanj sa okvirnim dugoroĉnim projekcijama i drugim strategijskim planovima

Elektroprivrede BiH.

U cilju realizacije mogućnosti razvoja ZD RMU „Kakanj“ d.o.o. Kakanj, neophodno je ispoštovati

dinamiku otvaranja, pripremanja i otkopavanja kako kvantitetom, tako i kvalitetom u navedenom

dugoroĉnom periodu. Ekonomsko-finansijska analiza poslovanja ZD RMU „Kakanj“ d.o.o. Kakanj u narednom periodu,

uraĊena na bazi finansijskih iskaza, projektovanog obima proizvodnje i procjenjenih troškova,

implicira pozitivno poslovanje i odrţavanje likvidnosti, kao i blagovremeno izmirenje dospjelih

obaveza. Iz podataka navedenih u ekonomsko-finansijskoj analizi, zasnovanim na realnim faktorima, uz

dosljednu primjenu standardnih normativa i ispunjenje ostalih projektovanih elemenata, proizilazi

da će ZD RMU „Kakanj“ d.o.o. Kakanj u periodu za koji se traţi koncesija, poslovati pozitivno, tj.

da je ekonomski opravdana dodjela koncesije.

72

13. LITERATURA

- Studija Marston & Marston Studija.

- Studija DMT – MC.

- Rudniĉki program prestruktuiranja.

- Program za izradu studije Svjetske banke sa ciljem podrške energetskom sektoru B i H.

- Akcioni plan prestruktuiranja i modernizacije rudnika uglja kao i Ugoverena izvedbena projektna

dokumentacija ( koja je u fazi izrade) a koja je u saglasnosti sa nabrojanim dokumentima i

programima.

- Strateški razvoj rudnika od 2010. do 2054. godine, maj 2009.godine.

- Okvirne dugoroĉne projekcije Elektroprivrede BiH do 2035.godine, maj 2017.godine.

- Okvirna dugoroĉna projekcija ZD RMU „Kakanj” d.o.o. Kakanj. Do 2035.godine, jun 2017.god.

- Srednjoroĉni programa razvoja podzemne eksploatacije uglja u pogonu „Haljinići“ ZD RMU

„Kakanj“ d.o.o. Kakanj, 2017 do 2025. godina, 2017.godina.

- Trogodišnji plan poslovanja RMU „ Kakanj“ d.o.o. Kakanj za period 2017-2019 godina,2017.god.