1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr...

133
1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. > ;fsBkw[ eosk g[oy[ fBoGT[ fBot?o[ nekb w{ofs ni{Bh ;?Gz r[o gq;kfd] nkfd fBoziB j? r[o{ BkBe Xkfo e/ w{os j? ir nkfJU] b'e ;[fDU gob'e ;[fDU fpfX b'e ;[fDU ;G do;B gkfJU] ;zrs gko T[skoB eT[ r[o{ BkBe ;kfjp gzE ubkfJU] tkfjr[o{ r[o{ BkBe ;kfjp Xkfo e/ w{ofs j? ir nkfJU] nkfd eoT[ r[od/t e' pzdB tkfjr[o{ w[y wkfj T[ukoh] d[fJ eo i'V XoT[A uoBk go iKT[ ;dk r[o eT[ pfbjkoh] ekB ;[B? T[gwk r[o eh r[o w{ofs fXnkB fod/ wfj Xkoh] tkfjr[o{ r[o{ BkBe ;kfjp ;/te ;ofB rjh dopkoh] vzvT[fs pzdB nfBe pko ;op ebk ;woE] v'bB s/ okyj[ gqG{ BkBe d/ efo jE] frnkB nziB[ r[fo dhnk nfrnkB nzX/o fpBk;[] jfo feogk s/ ;zs G/fNnk BkBe wfB gork;[] ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwmu sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg Cwru ] 1 ] sMq rhq sunhu myry BweI ] auAw kI mihmw kQnu n jweI ] 1 ] rhwau ] vrqix jw kY kyvl nwm ] And rUp kIrqnu ibsRwm ] imqR sqRü jw kY eyk smwnY ] pRB Apuny ibnu Avru n jwnY ] 2 ] koit koit AG kwtnhwrw ] duK dUir krn jIA ky dwqwrw ] sUrbIr bcn ky blI ] kaulw bpurI sMqI ClI ] 3 ] qw kw sMgu bwCih surdyv ] AmoG drsu sPl jw kI syv ] kr joiV nwnku kry Ardwis ] moih sMqh thl dIjY guxqwis ] 4 ] 37 ] 88 ] (pMnw:392) r[o{ eh pyf;a;a d[nkok epho iBBh iB? sk Grs iB e? dksk e? ;{o, Bjh sK iBBh pKM oj/ ekj/ rtkt? B{o* ;fsr[o{ ;Zu/ gks;akj ih dh wjKB pyf;a;a n"o feogk d[nkok BZro ekbok, fibk ibzXo fty/ ;odko T[ikro f;zx ih ;g[Zso ;odko whAjk f;zx ih, i' wjkB r[of;y ;B. r[o{ eh pyf;a;a Bkb T[BK B{z pugB s'A fgsk g[oyh r[of;yh ihtB dh bkr bZrh ;h, fJ; BZro d/ nzdo ;zs pkpk ;ow[y dk; ih T[dk;hB wjkswk, pqjw p{Nk nykVk nzfwqs;o ;kfjp tkfbnK dh ;aky ftu'A wjkg[o;a ;B, fiBK dk ekbo/ BZro fty/ Xow n;EkB ;h, gj[zuh j'Jh nkswk ;B, T[BK d/ n;EkB s/ pkpk BokfJD dk; wjkg[o;a j'J/ jB. fJ;/ soK ;w/ nB[;ko ;zs mkeo dk; ih wjkg[o;a w"e/ s/ jkio ;B. T[dk;hB wjkswK dk fJj gow gftZso n;EkB j?, i' nZi th uZb fojk j?, BZro d/ nzdo fJe fBowb/ ;zsK dk v/ok ;h fiZE/ ;zs mkeo f;zx ih ;/tkdko ;B, fJj v/ok wkbt/ d/; ftu nihstkb sfj;hb w'rk, fibk cohde'N d/ nzdo BZro j?, fJ; BZro d/ wjKg[o;a ;zs jhok bkb ih i' ;zs pkpk Jh;ao f;zx ih d'Xo tkfbnK d/ gow ;/te ;B fJj mkeoK tkb/ v/o/ ftu'A v/ok j? i' mkeoK ;zgodk nzfwqs;o w;aj{o j?. gziK fgnkfonK ftu'A GkJh Xow f;zx ;kfjp ih

Transcript of 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr...

Page 1: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

1

;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. > ;fsBkw[ eosk g[oy[ fBoGT[ fBot?o[ nekb w{ofs ni{Bh ;?Gz r[o gq;kfd] nkfd fBoziB j? r[o{ BkBe Xkfo e/ w{os j? ir nkfJU] b'e ;[fDU gob'e ;[fDU fpfX b'e ;[fDU ;G do;B gkfJU] ;zrs gko T[skoB eT[ r[o{ BkBe ;kfjp gzE ubkfJU] tkfjr[o{ r[o{ BkBe ;kfjp Xkfo e/ w{ofs j? ir nkfJU] nkfd eoT[ r[od/t e' pzdB tkfjr[o{ w[y wkfj T[ukoh] d[fJ eo i'V XoT[A uoBk go iKT[ ;dk r[o eT[ pfbjkoh] ekB ;[B? T[gwk r[o eh r[o w{ofs fXnkB fod/ wfj Xkoh] tkfjr[o{ r[o{ BkBe ;kfjp ;/te ;ofB rjh dopkoh] vzvT[fs pzdB nfBe pko ;op ebk ;woE] v'bB s/ okyj[ gqG{ BkBe d/ efo jE] frnkB nziB[ r[fo dhnk nfrnkB nzX/o fpBk;[] jfo feogk s/ ;zs G/fNnk BkBe wfB gork;[]

;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[]

Awsw mhlw õ ]

AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwmu sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg Cwru ] 1 ] sMq rhq sunhu myry BweI ] auAw kI mihmw kQnu n jweI ] 1 ] rhwau ] vrqix jw kY kyvl nwm ] And rUp kIrqnu ibsRwm ] imqR sqRü jw kY eyk smwnY ] pRB Apuny ibnu Avru n jwnY ] 2 ] koit koit AG kwtnhwrw ] duK dUir krn jIA ky dwqwrw ] sUrbIr bcn ky blI ] kaulw bpurI sMqI ClI ] 3 ] qw kw sMgu bwCih surdyv ] AmoG drsu sPl jw kI syv ] kr joiV nwnku kry Ardwis ] moih sMqh thl dIjY guxqwis ] 4 ] 37 ] 88 ] (pMnw:392) r[o{ eh pyf;a;a d[[nkok „epho iBBh iB? sk Grs iB e? dksk e? ;{o, Bjh sK iBBh pKM oj/ ekj/ rtkt? B{o* ;fsr[o{ ;Zu/ gks;akj ih dh wjKB pyf;a;a n"o feogk d[nkok BZro ekbok, fibk ibzXo fty/ ;odko T[ikro f;zx ih ;g[Zso ;odko whAjk f;zx ih, i' wjkB r[of;y ;B. r[o{ eh pyf;a;a Bkb T[BK B{z pugB s'A fgsk g[oyh r[of;yh ihtB dh bkr bZrh ;h, fJ; BZro d/ nzdo ;zs pkpk ;ow[y dk; ih T[dk;hB wjkswk, pqjw p{Nk nykVk nzfwqs;o ;kfjp tkfbnK dh ;aky ftu'A wjkg[o;a ;B, fiBK dk ekbo/ BZro fty/ Xow n;EkB ;h, gj[zuh j'Jh nkswk ;B, T[BK d/ n;EkB s/ pkpk BokfJD dk; wjkg[o;a j'J/ jB. fJ;/ soK ;w/ nB[;ko ;zs mkeo dk; ih wjkg[o;a w"e/ s/ jkio ;B. T[dk;hB wjkswK dk fJj gow gftZso n;EkB j?, i' nZi th uZb fojk j?, BZro d/ nzdo fJe fBowb/ ;zsK dk v/ok ;h fiZE/ ;zs mkeo f;zx ih ;/tkdko ;B, fJj v/ok wkbt/ d/; ftu nihstkb sfj;hb w'rk, fibk cohde'N d/ nzdo BZro j?, fJ; BZro d/ wjKg[o;a ;zs jhok bkb ih i' ;zs pkpk Jh;ao f;zx ih d'Xo tkfbnK d/ gow ;/te ;B fJj mkeoK tkb/ v/o/ ftu'A v/ok j? i' mkeoK ;zgodk nzfwqs;o w;aj{o j?. gziK fgnkfonK ftu'A GkJh Xow f;zx ;kfjp ih

Page 2: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

2

dh fJj ;zgodk j?. fJ; BZro dk i' v/ok j? fJ; v/o/ Bkb ekbo/ BZro gfjb/ ;zs bkb f;zx ih j'J/ jB pknd ftu p/nzs wjkg[o;a nkJ/, w"e/ s/ ;zs mkeo f;zx ih ;B ;' nihs tkb v/o/ Bkb fJj v/ok ;pzXs ;h, g[oksB v/ok ;h ns/ fJ; BZro d/ nzdo ;zs pkpk oZyk f;zx ih i' ;odko T[ikro f;zx ih d/ gfotko Bkb jh ;pzXs ;B, fJj wjkg[o;a ;zs pkpk ft;kyk f;zx ih wjkB nikdh d/ ;zrokwhJ/, T[Bk d/ gow ;/te ;B, p/nzs ;wK wjkg[o;aK dh nodb ehsh, T[gozs nkgD/A BZro nkgDh iawhB ftu jh v/ok gk eo e/ fpokid/ oj/ ;B. BZro d/ nzdo ;zs pkpk oZxk f;zx ih, wjKB ehosBhJ/ j'J/ jB T[j th wkM/ fe;/ BZro ftu pj[s tZv/ v/o/ d/ wjzs ;B, go T[gokw j' e/ nkgD/A BZro fty/ jh nkgD/A y/s ftu e[Nhnk gk e/ fpokid/ oj/ ;B, pj[s ;ko/ ftfdnkoEhnK B{z ehosB dh dks pyf;a;a ehsh.fJ;/ BZro ftu ;zs eow f;zx ih i' jkJh ;e{b d/ gk; r[od[nkok pDK eoe/ fpoki oj/ jB. fJ;/ BZro d/ nzdo pkjo Bdh feBko/ ;zs pkpk wfjskp f;zx ih sgZ;th ih i' ;zs pkpk jhok f;zx ih f;zrVh tkb/ wjkg[o;aK d/ gow ;/te ;B ;' w/x'tkb BZro d/ ;B. T[BK d/ y/s ftu ;zs Jh;ao dk; ih epho gzEhJ/ wjkg[o;aK dk n;EkB j? fJ; BZro fty/ e[Nhnk gk eoe/ Bdh feBko/ wjkB sg ;kfXnk eod/ ;B. fJ;/ BZro d/ nzdo ;zs skok f;zx ih i' ;zs pkpk nso f;zx ih wjkoki o/o{ ;kfjp tkb/ T[BK d/ gow ;/te ;zs pkpk GrtkB f;zx ih T[Bk d/ ;/te ;zs skok f;zx ih ekbo/ BZro s'A ;B fJj th Bdh feBko/ izrb ftu nkgD/A y/s ftu e[Nhnk gk e/ wjkB sgZf;nk eod/ oj/ ;B n?;hnK gftZso nkswktK B/ fJ; BZro ftu iBw Xko e/ fJ; BZro dk Bkw o";aB ehsk ;fsr[o{ nekb g[oy ih dh wjkB feogk Bkb vo'bh y[od fty/ ;zs pkpk bkb f;zx ih i' ;zs pkpk jhok f;zx ih f;zrVh tkb/ wjkg[o;aK d/ r[oGkJh, wjkB ftZfdnk wkoszv ;B, t/dKs n"o r[o{ xo d/ ;ko/ jh Xow ;ak;asoK B{z noEK ;fjs ftfdnkoEhnK B{z gVkfJnk eod/ ;B, 100 s'A 150 sZe ftfdnkoEh T[BQK s'A t/dKs n"o r[owfs dh ftZfdnk dh skbhw gqkgs efonk eodk ;h T[Bk wjkg[o;aK gk;'A ;odko whjK f;zx ih B/ r[owfs dh ftfdnk gqkgs ehsh. wjKg[o;ak dh ;zrs eoBh, eEk tkosk ;[BDh, r[o{ rqzE ;kfjp ih wjkoki ih d/ noE gVQ/Q thuko/, wjKB frnkBh P[ZX gkmh, fBsB/wh gq/wh ;B nzfwqsXkoh ;B T[BK d/ uko ;g[Zso ;B, EkD/dko T[wdk f;zx ih n"o ;odko T[ikro f;zx ih, ;odko c[ZwD f;zx ih n"o ;ogzu ;odko pbd/t f;zx ih. ;odko whAjk f;zx ih uko Gok ;B, tZv/ ;odko itkbk f;zx, S'N/ ;odko BrhBk f;zx n"o T[Bk s'A S'N/ ;odko whAjk f;zx, S'N/ ;odko w/jo f;zx ih, ;ajhd iawKdko ;kfjp, T[BK B/ prdkd d/ fJbke/ ftu ;zB 1921 ftu ;ajhdh gqkgs ehsh ;h T[;/ e[opkBh ftZu T[BK B{z d' w[oZp/ iawhB gkfe;skB ftu n?bkN j'Jh ;h.gkfe;skB d/ pNtko/ s'A pknd T[j iawhB b[N/ok y[od BZro fty/ n?bkN j'Jh ;' ;odko whjK f;zx ih fBZsB/wh gq /wh j'D d/ Bks/ T[BK B/ nkgD/A gfotko d/ nzdo th r[of;Zyh dh bfjo ubkJh ;h .T[BK d/ gow g{i pi[or rou/ BZro fty/, r[o{ r'eb dk; p?okrh wjkswk dh rZdh j?, T[; rZdh d/ T[gk;ae

Page 3: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

3

;B, T[j pV/ phs okr wjkg[o;a j'J/ jB pqjw frnkBh ;' w[ZY s'A wjkg[o;aK dh ;zrs j'D d/ ekoB gfotko d/ nzdo gq/wk Grsh, nkJ/ rJ/ nfsEh dh ;/tk, ;kX ;zrs dh ;/tk, wjkg[o;aK dh ;/tk eoB tkb/ ;z;eko w"i{d ;B. ;' ;odko whAjk f;zx ih nkgDh feos dk g{ok g{ok d;tzX eZfYnk eod/ ;B. fJjh f;Zfynk T[BK B/ nrKjK gfotko B{z pyf;a;a ehsh ;h ;' ;odko T[ikro f;zx ih B/ ;qhwkB ;zs pkpk fBXkB f;zx ;kfjp ih d/ ntsko BZro Bvkb'A fty/ jkJh ;e{b ftu w?fNqe sZe ftZfdnk gqkgs ehsh. T[gozs c"i dh B"eoh ehsh, ;' T[BK d/ rqfj fty/ uko pZfunK B/ iBw fbnk.tZv/ phph joGiB e"o T[gozs ;odko ni?p f;zx ih n?;Ln?;LnkJhL T[gozs ;zs irihs f;zx ih ns/ S'Nh phph oDpho e"o, „j'Djko fpotk e/ fueB/ fueB/ gks* fpXksk dh y/v nD"yh n"o fBnkoh j?, jo fJe fJB;kB dk ozr, o{g, gqkopX, r[D, eow, frnkB, thuko tkfjr[o{ B/ fBnko/ fBnko/ oZy/ jB ;[Gkn, nkdsK th tkfjr[o{ B/ fBbkohnK jh oZyhnk jB. T[j u'ih gqhsw nkgD/A r[DK B{z nkg jh ikDdk j?. ;' tkfjr[o{ nekb g[oy dh pyf;a;a nB[;ko dk; dk iBw pi[orK d/ dZ;D w[skpe 1 wkou, f;atoksoh dh oks 1 ti/, ;zB 1946, thotko dh oks, 18 cZrD tkb/ fdB j'fJnk ;h .wksk ih eJh tkoh dZf;nk eod/ ;B fe id'A T[j e[nko/ gB ftu ;B T[BK d/ wksk ih B/ nkgDh ezfBnk dk jZE fe;/ i's;ah Bz{ ftykfJnk, i's;ah B/ jZE t/y eo e/ fejk fe fJ; d/th d/ d' ;g[Zso j'Dr/, fJe ;zs j't/rk tkfjr[o{ B/ eow o/yk gfjbK jh fby eo G/ihnK jB, ftZdtkB fJzBK o/yK dk frnkB thuko ;wMd/ jB T[BK fdBK ftu tkfjr[o{ B/ wjkB feogk eofdnK j'fJnK gfotko d/ nzdo wjkB y[;ah pyf;a;a ehsh. BZro d/ v/o/ Xow n;EkB fty/ ;zs pkpk mkeo dk; B{z ;' G[Mzrh d/ iBw pko/ dZf;nk frnk, wjkg[o;aK B/ eVkj gq;akd dh d/r ;itk eoe/ ig[ih ;kfjp n"o nBzd ;kfjp ih dk gkm ehsk n"o r[o{ rqzE ;kfjp ih wjkoki d/ gktB uoBK ftu nodk; ehsh ns/ BkweoD tk;s/ w[Zytke fbnk. ;' ;fsr[o{ ih

dh feogk Bkb, XBk;oh wjbk gzitk] ij ij g/yT[ sj ji{fo d{fo

esj[ B ikJh oft ofjnk ;opsq w? wfB ;dk fXnkJh]ƒ] j[ewBkwk pyf;a; j'fJnk i nZyo s'A j[ewBkwk nkT[D d/ ekoB wjkg[o;aK B/ nkgDh o;Bk Bkb fNZek irihs f;zx Bkw oZfynk. fJ; soK wjkg[o;aK B/ BkweoD nkgDh w[pkoe o;BK Bkb ehsk ns/ nkgD/A gktB d;skto j;s ewbK Bkb p;so pyf;a;a ehsk fe fJ; dk u'bk pDk eoe/ ;[ G[Mzrh B{z gfjBkfJnk ikJ/ wjkg[o;aK B/ wjkB pyf;a;a ehsh ns/ ib T[go ig[ih ;kfjp ns/ nBzd ;kfjp gVQ eoe/ ;[ T[j ib wksk n"o G[Mzrh Bzz{ fgbk eoe/ i' iBw ;z;eko n"o Bkw ;z;eko T[j eoDK ehs/ .;' wksk ih dk Bkw gqf;zB e"o ;h. wksk B{z wjkB gq;zBsk gqkgs j'Jh fe wjkg[o;aK B/ wjkB pyf;a;a ehsh j? fe nkg nkgD/A j;s ewbK Bkb nzfwqs x{Nh fsnko eoe/ ;[ G[Mzrh B{z nzfwqs dh r[Vsh d/Dk ehsh j? ns/ nkg jh r[o{ rqzE ;kfjp ih wjkoki s'A AAA BkweoD ehsk j? ns/ f;o'gk pyf;a;a ehsk j? ;[ wksk ih B/ ;w/ nB[;ko tkfjr[o{ dh feogk Bkb Xkofwe ;z;ekoK B{z w[Zy oZyfdnK j'fJnk, gkbD g';aD dh fefonk

Page 4: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

4

ehsh.nkg ih eJh tkoh c[owkfJnk eod/ ;B fe e[dos B/ pVh ;tZS fefonk pyf;a;a ehsh ;h. ;tZSsk d/ fuzB t/yD d/ ekoB wB B{z e[ZM n;uoisk goshs j'fJnk eodh ;h fe fe;/ ;w/A fJe i's;ah B/ puB dZ;/ ;h fe fJe G[Mzrh, wjKg[o;a ;zs j't/rk.T[j tke ;s goshs j[zd/ jB s/ wjKg[o;aK B/ BkweoD n"o p;so gfjBktD dh fefonk, nzfwqs x{Nh d/D dh fefonk, BkweoD dh fefonk nkg eoDk ehsh j? fJj r[o{ dh pyf;a;a goshs j[zdh j?. ;' gzi ;kb dh nkopbk sZe pugB pshs j'fJnk. ;' gfotko ftZu wjKB y[;ahnK ;B. ;{p/dko ;otD f;zx n"o b?cNhB?AN ;odko fJzdo f;zx T[d'A ;e{b ftu gfVQnk eod/ ;B. BZro ftZu ykb;k jkJh ;e{b ;h, i' nZi r"ofwzN jkJh ;e{b pD u[Zfenk j?. ;' dk; Bkb fJsBk T[BK dk fgnko ;h gVQB s'A gfjbK fyvk eoe/ ikfJnk eod/ ;B, nZi eJh tkoh puB efonk eod/ jB fe ;kvh iao{o gob'e ftu ;jkfJsk eoBh, w[ZY d/ gq/w B{z fBGkT[DK .;' gzi ;kb dh nkopbk d/ nzdo bkbD gkbD j'fJnk. fco wjKg[o;aK d/ uoBk ftu ik eoe/ p/Bsh ehsh fe wjkoki ftZfdnk gVB tk;s/ ;e{b p?mkT[Dk j? nkg r[o{ wjkoki d/ uoBK ftu nodk; eo', gq;akd ftXh g{ote gfotko tb'A fsnko eotkfJnk .fBZsB/w dhnK pkDhnK gVQhnK, r[o{ e/ uoBk ftZu ftZfdnk gqkgsh tk;s/ wjKg[o;aK B/ nodk; ehsh, w[Zytke b? eoe/ n;ahotkd fdZsh. ;e{b ftZu gVQB tk;s/ p?mkfJnk frnk. wjKg[o;aK dh nkfrnk Bkb ftZfdnk ;z;eko j'J/. gzi iwksK BZro d/ gqkfJwoh ;e{b ftu ehshnK, T[gozs BZro d/ jkJh ;e{b ftZu gVQB tk;s/ dkyb j'J/. id'A u"Eh iwks ftu ;B GKt/ fe gotko B{z wjkg[o;aK dh ;zrs gqkgs ;h, B/V/ BZro vo'bh ebK fty/ pkpk wsh ih dk gow gftZso n;EkB j? i' f;o sbh s/ oZy e/ iotkfDnk Bkb bV/ ;B, J/E/ T[BQK dk gow gftZso n;EkB j? fi; dh ;/tk joh uzd oki/ i' r[o{ nwo dk; ih d/ ;/te ;h, eotkJh ;h g[oksB n;EkB j?, fJbke/ ftu T[; n;EkB dh pVh wjkBsk n"o g{ik j?. T[BK d/ xo'A wksk ;zg{oBh ih id'A T[BK dk ;z;eko j'fJnk, ;sh j'J/ ;B :[dh ;wkXh j?, ;' B/V/ ;EkB vo'bh ebK BZro ns/ wkDe' BZro dh jZd T[go j?. ;zs pkpk Gkr f;zx ih iZpVtkb/ v/ok ;zs g[ok j? fpoikd/ ;B, Nkjbh dk fJZe Skgk rZv eoe/ sgZf;nk eoB p?m/ ;B, nZi ;z[do n;EkB j? wjkB sgZ;th ;B T[BK dk th dk;K d/ rqfj fty/ nkT[Dk ikDk ;h. wjkB feogk efonk eod/ ;B ;apd ;[BD/ ns/ n;ahotkd pyf;a;a eoBh, nkgD/A j;s ewbK Bkb gq;akd pyf;a;a eoBK i' ;zs pkpk joh f;zx ih ejkog[o tkfbnK d/ ;/te ;B ;' gfotko d/ Bkb rkVQk ;B/j oZyd/ ;B T[BK dh wjkB pyf;a;a ;h. fJ;/ goeko ;zs pkpk p;zs f;zx ih i"jbK tkb/ wjkB sgZ;th fiBK B/ 62 ;kb fJe n;EkB s/ p?m e/ wjkB sg ;kXB ehsk i' ;zs pkpk joBkw f;zx ih, gow ;/te ;zs pkpk eow f;zx j'sh wodkB tkb/ wjkg[o;aK d/ ;B, finkD tkb/ wjKg[o;a T[BK d/ ;/te ;zs pkpk p;zs f;zx ih ;B, T[BK d/ th do;aB go;B dk ;[Gkr gqkgs j[zdk fojk. gfotko T[go T[BK dh th pVh wjkB fwjo pyf;a;a ;h . fJ;/ goeko ;zs pkpk gqhsw f;zx ih wkBy/Vh fibk nzpkbk ns/ T[Bk d/ gktB w[o;ad, pkb pqjwukoh, fsnkrh p?okrh wjKg[o; ;zs pkpk nihs f;zx ;kfjp

Page 5: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

5

BEbg[o tkb/ fiabk nzpkbk th gfotko s/ wjkB fBtkfia; eod/ ;B, ;zs pkpk gqhsw f;zx ih B/ fesBh t/oh rqfj fty/ uoB gkJ/ nyzv gkm, bzro Gzvko/ ns/ dhtkB ehs/.fJj T[BK dh wjkB pyf;a;a j?. ;zs pkpk nihs f;zx ;kfjp ih B/ fesBh t/oh uoB gkJ/, ;zs pkpk Gkr f;zx ih fesBh t/oh uoB gKT[d/ oj/. ;zs pkpk p;zs f;zx ih d/ j[ew nB[;ko ;zs pkpk frnkB f;zx ih iE/ ;w/s ns/ Bzpodko dhdko f;zx ih Bkb nKT[d/ oj//. wjKg[o;aK dh nodb ftu fesBh t/oh uoB gk e/ rqfj B{z gftZso ehsk, rkj/ prkj/ j'o th wjKg[o;a fBtkfia;a eod/ oj/ .dk; u"Eh iwks nzdo ;B fJ; BZro d/ nzdo ;odko bSwD f;zx ih ;B, i' ;zs pkpk itkbk f;zx ih joy'tkb tkfbnK d/ ;/te ;B. eJh tkoh pI[orK d/ Bkb wjKg[o;aK dh wfjwk d/ puB efonk eod/ ;B fe r[o{ noiB ;kfjp ih wjkoki ih dh wjkB pyf;a;a j?, do;aB eoB/ ukjhd/ jB, pI[orK B/ puB ehsk, nro T[j gow ;zs pqjw frnkBh wjKg[o;a jB, nkg jh rqfj fty/ do;aB d/tDr/, pyf;a;a eoBr/. wB ftu ;zebg pfDnK nro wjKg[o;a nzsoikwh jB T[j nkg jh feogk eoe/ do;aB pyf;a;a eoBr/. ;' wjKg[o;aK d/ fgnko n"o T[vhe ftu bzpk ;wK r[iodk frnk. wB ftu do;aB dh bkb;k ;h ns/ T[BK do;aBK dh f;Ze ftZu fdB oks fpuod/ jB, pkDh gVQd/ jB, fBZsB/w eod/ jB, wB ftu T[BK dh :kd eod/ jB, ;wK ;fsr[o ;Zu/ gks;akj B/ pDk jh fdZsk gqG{ d/ dopko ftu ehsh j'Jh nodk; wBI{o j' iKdh j? id'A th e'Jh ;aoXk Bkb r[o{ uoBK ftu nodk; eodk j? ;fsr[o ;Zu/ gks;akj T[; r[ow[y dhnK GktBktK g{oB eod/ jB. wjKg[oy ikDh ikD ;B nzsoikwh ;B .;wK pfDnk v[w/bh BZro S/t/A gks;akj ;kfjp ;qah r[o{ jor'fpzd ;kfjp ih wjkoki B/ BZro dh p/Bsh s'A uoB gkJ/ ;B, ekoB n?;k fe;/ ;w/ fJ; BZro ftZu fpuod/ j'J/ e'Jh phs okr wjkswK nkJ/ ;B, e'Jh fiawhdko t/bDk i'fVnk j'fJnk ;h, rzB/ ghVQ fojk ;h, nzfwqs t/bk ;h wjKg[oyK B/ T[; ;ZiD B{z o; ghD tk;s/ fejk fe n;hA o; ghDh ukj[zd/ jK. jo fJZe pzd/ dk nkg' nkgDk ;[Gkt j? efjD bZrk ;zs ih s/o/ ;t/o/ nZr bZrh j'Jh j? wjKg[o;aK B/ puB ehsk ;kv/ nZr ekB{z bZr/, s[jkv/ jh bZr/. T[j wjKg[o;aK d/ ;okg d[nkok BZro ftu nZr bZr ikDh s/ fgzv dk pj[s B[e;kB j'Dk. BZro tkfbnK B/ pj[s ;kXB ehs/, fJe dh ehsh j'Jh ;kfonK B{z G'rDh g? ojh j?.

„;zsB ;/sh w;aeoh e[b v'pB eh ohs GkrtkB ;/tk eo/ j[isK eo/ gbhs *

pj[s T[guko ehs/ rJ/, b/feB fJj ;okg Nb Bk ;fenk. BZro ftZu f;nkD/ ;{MtkB g[o;a th j[zd/ jB BZro T[; tes ;yh ;[bskB B{z wzBdk ;h, nkw d/; ftZu fJzBk dk r'rk ;h i'o ;h.S/t/A gks;akj eoskog[o dk izr cfsj eoB s'A pknd crtkV/ d/ B/V/ gbkjh ;kfjp BZro fty/ nkJ/, v[w/bh BZro dh ;zrs B{z gsk bZfrnk, f;nkD/ ;ZiD r[o{ jor'fpzd ;kfjp ih wjKoki d/ uoBK ftu p/Bsh eoB tk;s/ rJ/ fe ;kv/ BZro fe;/ w{oy dh rbsh s'A wjKg[o;aK dk ;okg j' frnk j? ;ko/ BZro B{z ;zskg G'rDk g? fojk j? nkg feogk eo' ;Zu/ gks;akj B/ fejk fe w[;bwkBK dh g{ik SZv', ;yh ;[bskB dh g{ik SZv e/, fJZe nekb dh g{ik eo' r[o{ BkBe ;kfjp dh

Page 6: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

6

f;Zyh Xko' .;ko/ BZro dhnK ;zrsK B/ jI{o d/ puB B{z gotkB ehsk rohp fBtkia ih B/ BZro fty/ uoB gk e/ Xosh B{z gftZso ehsk ns/ nkgDh nkfrnk nB[;ko Nkjbh dh bZeV dk fJZe Ezw xVkn eoe/ nkgD/A w[pkoe jZEK Bkb BZro dh w'jVh rZvh ns/ nkfrnk ehsh fe fJ; d/ d[nkb/ BZro pzB bT[, BZro ftZu i' wjKg[o;aK dk ;okg j'fJnk j?, T[; B{z Bjh n;hA Nkb ;ed/, nZr sK bZr/rh go B[e;kB Bjh j't/rk id'A sZe s[;hA fJ; n;EkB dh g{ik eo'r/. nZi T[; n;EkB s/ r[o{ jor'fpzd ;kfjp ih dh :kd ftu Ezw ;kfjp r[o{d[nkok j? ns/ ;fsr[oK d/ gktB j;s ewbK Bkb fJ;fEs ehsk j'fJnk Ezw th j? fi; dhnK ;zrsK do;aB eodhnK jB n"o wB' ekwBktK g{oB j[zdhnK jB n"o BZro dh oZfynk j[zdh j?. d{;ok eZboh Xosh ;h ;Zg bVB Bkb pzd/ wo iKd/ ;B, p/Bsh ehsh wjKoki ;ZgK s'A fBiaks fdtkJh ikJ/ jI{o B/ fejk nro fe;/ ftnesh d/ ;Zg bV ikJ/ T[j s[jkv/ BZro ftu nk ikJ/, i{j ftu nk ikJ/rk T[; d/ th ;Zg dh iafjo Bjh j't/rh, ;' s[jkv/ BZro ftZu ;Zg j[D vzr Bjh wko/rk. r[o{ ;kfjp d/ gktB puB j'D s'A BZro B/ r[of;Zyh Xkoh. fJ; BZro ftZu ;zs pkpk dbhg f;zx ;kfjp i' w?bh tkb/ wjKg[o;a r[bkp ;akj d/ ;/te wksk ihtk ;akj d/ ;/te ;zs pkpk jhok f;zx ih fpjkb/ tkb/ i' wjKB sgZ;th ;B fizBK B{z ;zs pkpk joBkw f;zx ih finkD tkfbnK B/ gzik fgnkfonK d[nkok nzfwqs dh dks py;ah, pkpk jhok f;zx ih d/ ;zs pkpk dbhg f;zx ih ;/te ;B. fJ; BZro ftZu T[BK d/ BkBe/ ;B, fJE/ jh T[BK B/ e[Nhnk gk eoe/ b[N/o/ tkbh u'n ftZu rkj/ prkj/ p?m eoe/ wjKB sgZf;nk eoBh ns/ nkgDh e[Nhnk ftu dtkJh p{Nh rohpK B{{z w[cs tzvDh nkg uZeh Bkb nkNk ghj eoe/ bzro ubkT[DK, bzrV/, b{b/Q, ngkjia, ;{ow/ pZfunK dh ;/tk ;zGkb eoBhA ns/ gzEe ;/tK ftZu i?s'A ih d/ w'ou/ ftu th rJ/. fsnkrh p?okrh Bkw nfGnk;h GiBhe e[opkBh d/ g[zi, ;aksh d/ g[zi “nkfJnk pkpk p?d o'rhnK dk” wjKg[o;a ;B T[BK wjKg[o;aK B/ fJZE/ bzro n"o eEk ehosB ns/ dtkJh p{Nh dk ;dk pos bkfJnk j'fJnk ;h. fizBK B{z e'Jh pkjo dhnK uhiaK dh e;o j't/ T[; s'A th wjKg[o;aK dh feogk Bkb w[esh fwbdh ;h. wjKg[o;a pqjwfrnkBh phs okr ;B, pkpk itkbk f;zx ;kfjp ih d/ nfBzB ;aoXkb{ ;B ns/ fJZE/ jh pkpk w;s ih fpokfink eod/ ;B, ;' wjKg[oy, id'A th T[BK d/ o{j ftu nkt/, v[w/bh BZro B{z r[o{ jor'fpzd ;kfjp ih dh pyf;a;a ikD eoe/ nkfJnk ikfJnk eod/ ;B. pkpk dbhg f;zx ih pj[s gq/w fgnko ;/tk ;fseko eod/ ;B. pkpk itkbk f;zx ih fJ; BZro fty/ nkJ/ ns/ nZr/ ekbo/ BZro ikD/ dk thuko pfDnK, ;[ pI[or b[N/o/ BZro fiZE/ gkfe;skB dh iawhB n?bkN j'Jh ;h, nkgD/A jt/bh tkV/ fty/ wZMK rkJhnK B{z gZm/ nkfde gkT[D dh fefonk eo oj/ ;B. BZro s'A pkjo tko o;sk nk fojk ;h. pkpk itkbk f;zx ih ikDh ikD, x'V/ s/ n;tko ;B fJ; BZro ftZu nk rJ/ ns/ T[; thjh oKjh bzx eoe/ fiZE/ T[j g;a{nK B{z gZm/ nkfde gkT[D dh fefonk eo oj/ ;B, pkpk itkbk f;zx ih fJ; tkV/ e'b'A dh ;/te dh sKx do;aB dh f;Ze B{z wZ[y oZyfdnK j'fJnk r[iao/ ns/ T[BK B/ fJ; ;ZiD B{z feogk fdq;aNh Bkb sZfenk wjKg[o;aK dh fdZp fdq;aNh id'A gJh, g[okD/ iBw d/ wjKg[o;aK d/

Page 7: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

7

fwbkg d/ ;zi'r d/ ;z;eko T[d? j' rJ/ T[;/ t/b/ nzdo fJj frnkB fposh dk gqek;a j' frnk fe fJj T[j jh wjKg[o;a jB fizBK pko/ ;odko bSwD f;zx ih w?B{ z dZf;nk eod/ ;B T[BK B{z nkgD/A ekoi dh ;[ZX G[Zb rJh wjKg[o;aK dh wBw'jDh w{os T[Bk d/ fjod/ ftZu tZ; rJh. feogk eNky ´ dh gqkgsh tk;s/ wjKg[oy fJ;/ soQK do;aB d/ eoe/ nZr/ ub/ rJ/. fJj nkgDk ekoi fsnkr eoe/ wjKg[o;aK d/ wro uZb gJ/. nZr/ b[N/ok ebK bzxD s'A pknd Bdh feBko/ wjKg[o;aK B/ e[M fJeKs irK ;h, doysK dh fMVh ;h, p?mD dk thuko pDkfJnk, pi[orK B/ nkgDk goBK wjKg[o;aK d/ p?mD tk;s/ ftSk fdZsk, wjKg[o;a T[; T[go ;i rJ/. wjKg[o;aK B/ puB ehsk fijV/ ekoi tk;s/ ;kB{z gow/;ao ;z;ko T[go G/idk j?, T[j ekoi n;hA eoB nKT[d/ jK ekoi j?L

]epho ;/tk eT[ d[fJ Gb/ J/e[ ;zs fJe[ okw[]

]okw[ i' dksk w[efs e' ;zs[ igkt? Bkw[]ƒà†](gzBk 1373)

Bkw igkT[D tk;s/ nkT[d/ jK gow/;ao B/ w[esh dh fvT[{Nh bJh j? ;zsK B{z Bkw igkT[D dh ;/tk fdZsh rJh j?, i' Bkw igd/ jB T[BK B{z gow/;ao d/ dopko ftu'A w[esh gqkgs j[zdh j? go nZi eb:[r dk i'ao j? Bkw dk e'Jh nfGnk; jh Bjh fojk. wjKg[o;aK dh gfjukD tkb/ ;ZiD ew j[zd/ ik oj/ jB

„x'o eb{ ip nkfJr' ;kX B wkB? e'fJ, ekwh eq'Xh wPeok sK eh g{ik j'fJ*

d[BhnK d/ b'e ;ks'A fttjkoe rZbK g[ZSd/ jB gowkoE dk puB g[ZS eoe/ nkgDk b'e gob'e BjhA ;tkod/ jB, b{D jbdh jh wzrd/ jB. d[Bhnkth gdkoEK dh Gkt fJZSk eod/ jB, ;kvh ;/tk tkfjr[o{ tZb'A Bkw igkT[D dh brkJh rJh j? Bkw pko/ e'Jh g[ZSD dh y/ub Bjh eodk j?. ;/tkdko p?m/ ;B id'A wjKg[o;aK B/ nfij/ puB c[owkJ/, pi[orK B/ wjKg[o;ak d/ uoBK ftZu yb' eoe/ p/Bsh ehsh wjkoki nkg feogk eo' fe Bkw igD dh i[rsh pyf;a;a eo'. dk; B{z fJZe' fJZe fJj jh fJZSk j? wjKg[o;a wjKB gq;zB j'J/ .wzrbtko dk fdB ;h ns/ c[owkfJnk ;t/o/ p[ZXtko j?. ;kvk ft;aokw cbkD/ f;zx d/ gk; j't/rk nkg ih B/ T[E/ nk ikDk. nzfwqs t/b/ 3L00 ti/ e/;h fJ;aBkB eoe/ P[ZX gftZso p;so pdb eoe/ .fJj nkfrnk pyf;a;a ehsh. pi[orK B{z oks ;[ BhAd Bk nkJh Gkt wB ftZu fJj bkb;k, ed'A oksoh g{oh j't/ fJ;aBkB eohJ/ ;[ZX j' eoe/ wjKg[o;aK d/ gk; ikJhJ/ ns/ Bkw igD dh i[rsh gqkgs eohJ/, Bkw dk nfGnk; eoe/ wB[Zy iBw ;cb j' ikt/. wjKg[oy nzsoikwh jB feogk eoe/ do;aB pyf;a;a eo fdZs/ jB ns/ j[D Bkw igD dh i[rsh th pyf;a;a eoB, feT[fe nzfwqs dh dks gziK fgnkfonK s'A gfjb/ gqkgs eo u[Ze/ ;B, pqjw frnkBh wjKg[oyK dh n;ahotkd dh wjKB b'V j?, T[j feogk eoB fjod/ ftZu Bkw dk ;zuko j't/, Bkw dk gqtkj ikoh j't/ gftZso g[o;aK s'A nk;ahotkd b?D Bkb Bkw nfGnk;hnK B{z pVh Gkoh ;jkfJsk fwbdh j?. o;s/ ftZu nkT[D tkbhnK

Page 8: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

8

o[ektNK Bftos j' iKdhnK jB ns/ frnkB dk i' wkor j? gqkgs j' iKdk j?, wB ftZu pVh Gkoh ;aoXk j?. wjKg[oy nzsoikwh ;B nkg jh feogk ehsh j? .

]tvjz;[ wÚ õ ] (gzBk ‡à…)

nzsoikwh ;' gqG[ g{ok]dkB[ d/fJ ;kX{ eh X{ok]ƒ]efo feogk gqG dhB

dfJnkbk]s/oh UN g{oB r'gkbk]ƒ]ojkT[]ifb Efb wjhnfb ofjnk

Gog{o/]fBefN t;? Bkjh gqG[ d{o/]„]fi;B' Bdfo eo/ ;' fXnkJ/]nkm gjo jfo e/

r[D rkJ/]…]ihn izs ;rb/ gqfsgko/];ofB gfoU BkBe jfo d[nko/]†]†]

sVe/ T[m/ jB, e/;h fJ;aBkB ehsk j? ;wZuk fJ;aBkB j'fJnk. ;[X p;so pdb/ jB.;aoXk o{gh G/Nk b? eoe/ wjKg[oyK d/ uoBK tZb uZb gJ/ jB. ;ak;asoK ftZu dZf;nk j?.

„oki t?d r[o i's;ah fJB e? gk; i' ikJ/ cb dhJ/ cb j's j? Bjh ykbh jh T[m nkfJ* wjKg[o;aK e'b id'A ikDk j?, oki dopko oki/ gk;, t?d, r[o{, wjkswK n"o i's;ah, cb b? e/ G/Nk b? e/ ikDk ukjhdk, ykbh jZE Bjh ikDk ukjhdk. cb oZy e/ Bw;aeko eoKr/ s/ T[BK s'A th P[G r[DK o{gh cb n;ahotkd gqkgs j't/rh

fos/ gkB do;/ Bjh G{g fGZSe r[od/t,

ykbh jZEh edh th do;aB B{z Bk ikt/] G{g okik, fGZSe nfsEh, wjkswk, r[od/t r[o{, fJBK gk; jw/;ak jh G/Nk b? e/ ikDh ukjhdh j? ;aoXk o{g G/Nk, gZsoz g[;agz cbz s[:z, gZso j't/, g[;ag c[Zb j't/, cb j't/, s[:z ib j't/, rohp nkdwh rohph dh G/Nk bikt/ T[j th gotkB eod/ jB, fJj fJe ;fseko j[zdk j?, wjKg[o;aK dk fB:w j[zdk j?. ;' G/Nk b? e/ wjkg[o;aK d/ uoBK ftu jkio j'J/ .G/Nk oZyh Bw;aaeko ehsh p/Bsh ehsh, j/ wjk wfB;ah wjkswk pqjwkswK n"o pqjwB/;aNh pqjw;a'qsh wjKg[o;a' feogk eo' Bkw igD dh i[rsh pyf;a;a eo' ]

]rT[Vh wjbk õ] (gzBK „Çà-Çâ)

s[M fpB[ etB[ jwkok ]w/o/ gqhsw gqkB nXkok]ƒ]nzso eh fpfX s[w jh ikBh s[w

jh ;iB ;[j/b/];op ;[yk w? s[M s/ gkJ/ w/o/ mke[o nrj ns'b/]ƒ] pofB B ;keT[

s[wo/ ozrk r[D fBXkB ;[ydks/]nrw nr'uo gqG nfpBk;h g{o/ r[o s/ iks/]„] Gqw[ GT[ ekfN ehJ/ fBje/tb ip s/ jT[w? wkoh] iBw woD eT[ u{e' ;j;k ;kX;zrfs

do;koh]…]uoD gykfo eoT[ r[o ;/tk pkfo ikT[ by pohnk] fij gq;kfd fJj[

GT[ib[ sfonk iB BkBe fgqn ;zfr fwohnk]†]â]ƒ„ä]

p/Bsh ehsh j? fe rohp fBtki pyf;a;a eo'

Page 9: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

9

]g? gkfJ wBkJh ;'fJ ihT[](gzBK â…)

]g?oh g? g? pj[s[ wBkJh dhB dfJnkb r'gkbk ihT []…] (gzBK ‹‹)

]g?oh g? g? pj[s wBkJ/](gzBK ƒ„†ƒ)

]nzub[ rfj e? ;kX ek soDk fJj[ ;z;ko[] (gzBK „ƒä)

wjKg[o;a' feogk eo' fJj ;z;ko dk i' nktk rtD j?, iht 84 bZy i{BK ftu GNeNk j'fJnk nkfJnk j? wkB; d/j ftu nkfJnk j?, wkB; d/j dh ;cbsk wjKg[o;aK dh ;zrs eoe/ j[zdh j?. eth B/ fejk j? L^

;zrs eohJ/ ;kX eh pzfdT[A eo? y[dkfJ b'jk ezuB j's j? gko; ;zr fwbkfJ .

;zrs ;kX{ dh eoBh ukjhdh j? i' pzd/ B{z y[dk pDk fdzd/ jB oZp dk o{g pDk fdzd/ jB wjkswk dh ;zrs dk fJj cb j?. „b'jk ;'Bk pD iKdk j? i/ gko; Bkb fwbk fdZsk ikt/*

fJj Bh;kDh ;kX eh fi; G/Ns sohn? ]

iw ezeo[ B/fV B nktJh fcfo pj[fV B wohn? ]

iwK d/ ezeo d{s B/V/ Bjh nkT[d/ jB wjKswk dh ;zrs Bkb fJB;kB so iKdk j? iwezeo[ B/fV B nktJh fcfo pj[fV B wohn? ] pj[V g[Bk fco woBK Bjh j[zdk izwD woD dk uZeo ysw j' iKdk j?

*gko; w? ;zs w? pv' nzso' ikB]tj b'jk ezuB eo? tj eo? nkg ;wkB*

gzfvs nBkE ih ftuko wkbk ftZu dZ;d/ jB gko; ftZu ns/ ;zs ftZu pVk Gkoh coe j?.gko; b'j/ B[z{ ;'Bk pDk ;edk j? go gko; Bjh pDk ;edk j?. gko; s'A pfDnk j'fJnk ;'Bk nrKj ;'Bk Bjh pDk ;edk j? go ;kX{ ftZu s/ gko; ftu coe j?, T[j nkgDk o{g pDk fdzd/ jB ns/ wjKswk s'A pD/ j'J/ ;kX{ nZr/ th T[gd/;a d/ e/ wjKswk pDk ;ed/ jB .;kX{ dh tfvnkJh fJsBh tZvh j? ns/ ;zsK dk ;wki pVk ;q/;aN gftZso j?, s[b;h dk; ih eEB eod/ jB „;m ;[s j? ;s;zrs gkJh gko; go; e[Xks ;[jkJh* ;m fijV/ w{oy jB ;[Xo iKd/ jB i/ T[BK B{z ;sg[o;aK wjKg[oyK dh ;s;zrs gqkgs j' ikt/ .fit/ gko; Bkb fwbD Bkb e[XksK y'NhnK XksK fijVhnK jB, ;'Bk fgZsb sKpk nkfde T[j gko; dh ;zrs eoe/ ;toB o{g gftZso pD iKdhnK jB. fJ; soK wjkswk dh ;zrs eoB Bkb fJB;kB gftZso ihtB B{z gqkgs eo b?Adk j? .

“w[d wzrb w?n ;zs ;wki{ i' ir izrw shoE oki{@

Page 10: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

10

;zsk dk ;wki pVk w[d gq;zBsk wzrb wjkB y[;ah B{z d/D tkbk j? ;zsk dk ;wki i' d[Bhnk s/ izrw shoE jB fijV/ d{;o/ ;o'to nkfde jB fJj iVQ shoE jB e'Jh ik e/ fJ;aBkB eo/rk s/ cb fwb/rk, wjkswK irk pirk nkg ik eoe/ gkgh b'eK B{z feqskoE eod/ jB g[zBh pDk eoe/ fB;aekwh pDk e/ w[esh fdzd/ jB Bkw igk eoe/ pqjw frnkB d/ e/, fJ; eoe/ fJBQK dk ;wki pVk ;q/;aN wzfBnk frnk j?. w/x, ;kX, Bdh s/ G[:zrw fJBQK dh nkgDh ukb j?. „;kX Bdh no w/x[bk ub/ G[:zrw ukb* ;kX{ th w"i d/ jB, BdhnK th fiXo gkDh dk i'ao g?Adk j? o[V iKdhnK jB ,G[:zrw ;og th, s/ pZdb th nkgDh fJZSk ftZu toQd/ jB fiE/ fiE/ n"V bZrh j? tkfjr[o{ G/idk j? n"V d{o eoe/ Xosh B{z ;o ;pia eo fdzd/ jB. fJ; soK wjkswk th fiE/ Bk;sesk dh n"V bZrh j? T[E/ ftuod/ jB . ;og th Xosh d/ oki/ jB nkgDh fJZSk Bkb ftuod/ jB ;[szso jB „ij ij ;kX{ gr Xofj sj sj eos fBjkb* go ;kX{ wjkswK fiE/ nkgDk gftZso uoB oZyd/ jB T[j d[BhnK B{z Bdo' Bdfo fBjkb eod/ iKd/ jB fB^ft;a/a;a eoe/, jkb d[yK s'A ofjs eo fdzd/ jB n?;h wjKgo;aK dh ;zrs j[zdh j? L^

iBw woD d[jj{ wfj Bkjh iB goT[gekoh nkJ/]

ihn dkB[ d/ Grsh bkfJfB jfo f;T[ b?fB fwbkJ/ ] (pMnw 749)

n?;h wjKg[oyK dh ;kX ;zrs j? p/Bsh ehsh „g? g?oh ;zs wBkfJ ihT[* wjkoki feogk eo' n;h ;z;ko fJj fijVk skfw;ao j? nfrnkB, ;kB{z frnkB t?okr d/ B/so py;a' „w? nzX[b/ jfo Bkw be[Nh N'jDh* feogk eo' ;kB{z i[rsh py;a' wjKg[o;aK B/ f;ZX nk;D brtkfJnk,fejk GkJh Xosh d/ T[go e[;ak nkfde dk nk;D ftSk b?Dk, T[go T{Bh p;so ftSkT[Dk, T[go ;c?d t;so ftSk eoe/ e'b ib oZyDk i's X{c g[;ag nkfde Xo{n tZb iK g{op tZb fdq;aNh eoBh, uVd/ ;{oi tZb, f;X nk;D brk eoe/ d't/ jZEK B{z r'fvnK T[go oZyDk, w[Zdok pDk eoe/ nzr{mk n"o gfjbh T[Arb B{z i'V b?Dk fJ; soK w[Zdok pDk eoe/ p?mDk, ohV dh jZvh f;ZXh, ezro'V f;ZXh f;o rohtk M[ekT[Dh Bjh, p?m eoe/ i' gziK fgnkfonK B/ w{b wzso n"o r[owzso dh dks py;ah j? gfjb/ fJekro j' eoe/ yZpk B/so whN eoe/ BZe dh ez[pbh T[go ;Zi/ B/so dh fdq;aNh fbnkT[Dh, e[M ;wK ;apd igd/ ofjDk fdq;aNh B{z pkjo'A o'e eoe/ BZe d/ nro Gkt T[go fNekT[Dk ikg eod/ ikDK, fJ;aBkB eoe/ ig[ih ;kfjp dk gkm eoBk, ;{yw nodk; eoBh fe f;woB dh nkfrnk pyf;a;a eo' ns/ fpxBK dh Bftosh eo', nk;D brk eoe/ fJ; soK BZe dh e[zpbh s/ fXnkB iwkn eoe/ w{b wzso dk nfGnk; eoBK id'A fposh fNeDh P[[o{ j' ikt/ fco r[owzso dk ikg eoBK, gfjb/ p?yoh pkDh Bkb o;BK d[nkok, T[sBk T[ukoB eoBk ;apd B{z fizBK nkgD/A ezBk B{z ;[DkJh d/t/, fco ezm ftu fco fjod/ ftu, fco gok pkDh BkGh ftu, fJE"A fco o'w o'w dh nt;Ek pD iKdh j?, fco fXnkB B{z d' GotZfNnK d/ wZX ftZu fsqe[Nh ftZu fNek b?Dk, fco r[owzso dk ikg eofdnK

Page 11: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

11

j'fJnK (tk nZyo BkGh ftu, j fjod/ ftu, r rb ezm ftZu, o{ o;Bk s'A T[go fsqe[Nh ftu, o{ dk wsbp gqek;a j? fJj sh;ok fsb j? fJE"A gqek;a P[o{ j[zdk j? fJE/ fszB BkVhnK jB fJZe yZp/ gk;/ iKdh j?, fJZe dofwnkB f;ZXh d;w d[nko iKdh j?, sh;oh ;Zi/ gk;/ fsqe[Nh ftZu, r[o{ ;apd r[o{ w{os dk fXnkB fNek eoe/ ;apd dk ikg eod/ ikDK j?. u"jK uZeoK ftu fJZe^fJZe wksok B{z fNekT[fdnK j'fJnk ikg eod/ ikDk j?) (iK tkfj BkGh sZe bikDk j? id'A ;[nk; pkjo iKd/ jB, id'A nzdo nkT[d/ jB r[o{ ;apd fsqe[Nh tZb bikDk j?, o{ ;pd fsqe[Nh sZe nk ikt/ fco gqek;a P[o{ j[zdk j? gfjbK NDkD/ i?;k, pZdbK ftZu roiD tkbh fpibh dh fBnkJh uwseko, fco uzdowk, sko/ s/ uzdowK dh fBnkJh fco ;{oi, fco eo'VK ;{oiK dk gqek;a i/ GiB eofdnK fposh yZp/ gk;/ s[o ikt/ wkfJnk gdkoE fwb ikDr/ b/feB wkor s'A fEVe ikt/rk i/ fposh ;Zi/ gk;/ s[o ikt/ foZXhnK f;ZXhnK, puB f;ZXh, po ;okg dh ;aesh nk ikt/rh, b'ek ftu g{ik j' ikt/rh wkor s'A fEVe ikt?rk.fsqe[Nh s''A i' BkVh f;ZXh d;w d[nko iKdh j? fposh ;' gqek;a fJ; BkVh d[nkok gqkgs eodh j?, wB B{z fpbe[b f;ZXk ;apd Bkb i'V eoe/ d;w d[nko ftu ikDk j? nkfrnk uZeo s'A, nZr/ d;w d[nko d/ nzdo ;jz;o db etb uZeo j? jiako gzyVh dk fyV ikt/rk uZeo w{zX/ jB, ;pd dk nfGnk; eofdnK eofdnK f;ZX/ j' iKd/ jB, gzyVhnK fyV iKdhnK jB, :[d/ :[d/ gqek;a gqkgs j' iKd/ jB fJj d;w d[nko d/ nzdo gfjb/ ;or[B ;o{gh tkfjr[o{ d/ do;aB j'tDr/ s/ fBor[B dk gqek;a jh j't/rk, gqek;a jh gqek;a j't/rk, fco fposh T[; tkfjr[o{ ftu bhB j' ikt/rh, nG/dsk n"o ndt?s dk i' nBzd j? gqkgs eo bt/rk. fJ; d/ tk;s/ „g[Bk g[Bk fuzsB nfGnk;k‟ pko pko fuzsB eoB dk nfGnk; eoBk gt/rk nfGnk; d[nkok fJj wkor gqkgs j't/rk ns/ ;odhnK d/ wjhfBnK ftu fp;sok G{wh s/ oZyDk, i's, X{c jtB dk, e[zG, Bkohnb, 33 wkbk w{bwzso dhnK o'ia c/oBhnK, nZmhA gjoh G'iB nkgD/A jZE dk gek eoe/ fpp/e dk, w"B oZyDK, fJzdohnk dk ;ziw, pqjwukoi pos XkoBk ns/ ;[Zu gftZsosk oZyDh, o'i e/;h fJ;aBkB, izrb gkDh tkb/ p;so pdb e/ gfjBD/ ns/ BZro dh i{j ftu ofjDk, fJeskbh fdBK d/ nzdo ;tk bZy w{b wzso dk ikg eoBK, nZr/ fgZS/ 33 wkbk dk y[Zbk ikg oZyDk, gzi pkDhnK, ;aqh nk;k ih dh tko, ;[ywBh ;kfjp, ofjok;, nkosh, ehosB ;'fjbk, wjkg[o;aK dh ;zrs Xkofwe rqzEk dk gVQBk, eEk ehosB ftdtkBK s'A ;[BDk, tZX s'A tZX fJeks d/;a ftu ;/tB eoBK, Xow dh feos eoBh, d;tzX eZYDk, tzv SeDk, Bkw igDk, fe;/ iht dh fjz;k Bk eoBh, u'oh ikoh s'A puDk, fwfEnk Gk;aD Bjh eoBk, pkd fttkd Bjh eoBk, fgzv dh gzuh ;ogzuh Bzpodkoh j'o fe;/ gqeko dh u"Xo ftu Bjh nkT[Dk, fBwkD/ fBskD/ ;/te pD e/ Bkw nfGnk; eoBk, ;kX{ ;zsk wjKg[o;aK dh, phs okr fpoZes wjkswk dh, fsnkrhnK p?okrhnK dh ;zrs eoBh T[BK dh ;zrs eoB Bkb wB dk p?okr fYZbk Bjh g?Adk, T[s;akj fYZbk Bjh g?Adk, Bkw igD ftu ;jkfJsk th fwbdh s/ T[s;akj th fwbdk j? phs okr wjKg[o;aK dh ;zrs eoBh, fBzfdnk, u[rbh, M{m, fcZek^e"Vk p'bDK fsnkr eoBK, fJBK puBk s/

Page 12: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

12

jw/;aK gfjok d/Dk, r[o{ e/ bzro ftu ikDk, bzro ftZu o;s gk fdT[ s/ G'iB SeDk Bjh sK Bjh, shoEK s/ ikT[ ftdkT{N ed/ Bjh ikDk fpBk fNeN s'A, wkfJnk you e/ ikDk, shoEK s/ fJ;aBkB eoB/, eEk ehosB ;[BDk, pj[sk bzpk ;wk Bjh nNeDk GKs GKs dh gpfbe d/yD s'A eJh tkoh wB uzubsk Xkodk j? T[sBh d/o ofjDk, fisBh d/o wB fJekro gftZso oj/, fizBk fuo ofjDk ;/tk ;s;zr s/ f;woB eoBk, gziK f;zxK B{z fjzws j't/ p;so, i'Vk, d;sko, gzi/ p;so, bzro nkfde SekT[Dk, rohp B{z wkfJnk nkfde G/N eoBh, uko fszB d' fJe nro Bk j't/ nkgD/A xo'A G'iB bikDk T[j SeDk, i/ bzro ftZu Se'r/ s/ s[jkvk nZXk g[zB gq;akd SekT[D tkb/ b? ikDr/, bzro sK SeDk i/ o;s gkDh bzro ftZu gkT[Dh j? jw/;aK fJ; fefonk ftu tosDk. wjKg[o;aK B/ n?;/ puB pi[orK B{z pyf;a;a ehs/ ns/ nk;ahotkd fdZsh ;' nkfrnk pyf;a;a ehsh fJ; i[rsh Bkb GkJh Bkw dh ewkJh eo'.;' pi[orK B/ wjkg[o;aK dh nkfrnk dk ;koh fizdrh Go gkbD ehsk. fJ;/ Yzr Bkb T[Bh Bkw nfGnk;, ;kX{nK dh ;zrs nkgDh feos dk d;tzX eZYDk ns/ fjz;k nkfde Bk eoBh, id' y/shpkVh iK eko'pko ftZu j[zd/ ;B ;' ;?aj/, fsZso, pN/o/ ikBto th T[BK d/ gk; x[zwd/ ofjzd/ ;B Gkt T[j nkgD/A B/V/ fiZE/ g?bhnK izrb bZrdk ;h fe;/ f;aekoh B{z ikBtoK dk f;aeko Bjh ;h y/vD fdzd/ nkb/ d[nkb/ d/ g;{ gzSh S'N/ S'N/ ikBto T[E/ nk e/ ;[Zy Bkb ft;aokw eod/ ;B.;' wjKg[o;aK dh nkfrnk dk fJ; pos d[nkok gkbD eod/ oj/. wZMK rkJhnK dh ;/tk o{j Bkb eoBh fe gP{ ;kv/ gk; nkJ/ jB fgSb/ iBw dk ;pzX j? fe;/ rZb'A fJBK B{z szrh Bjh nkT[Dh ukjhdh fJj th tkfjr[o{ d/ iht jB id'A ;wK pD/ wjKg[o;aK d/ do;aB dhdko eod/ ofjDk v/ok ;zsrVQ joy'tkb fty/ ik eoe/, v[w/bh BZro ;zs pkpk dbhg f;zx ih dh e[Nhnk ik eoe/ do;aB eoB/ n"o wjKg[o;aK dhnK n;ahotkdK gqkgs eoBhnK. fJ; fJbke/ d/ nzdo i/m g[o BZro d/ nzdo fJe nbp/bh o{j pkpk cZs{ ih ;B. T[j Bro ekbo/ fty/ nkfJnk eod/ ;B ;' dk;K d/ rqfj fty/ eJh tkoh G'iB, bzro gkDh SeDk wksk ih B{z uKdh dk fJe o[gJhnk pyf;a;a ehsk, bkb ozr dh Nkeh ftu pzB eoe/ Noze ftZu oZyDk, fJj T[BK dh n;ahotkd ;h wjKg[o;aK dh n;ahotkd Bkb wkfJnk gdkoEK ftZu ed/ s'N Bk nkJh . u'fbnK tkb/ w;s e[M EEbk e/ p'bd/ ;B wkJhnK B{z w'w' mZdDh efjDK, rqfj fty/ nkT[Dk wksk ih s'A wZM iK rT{ u[nk eoe/ e'b p?m eoe/ d[ZX ghDK, fJ;/ gqeko ;zs pkpk wfjskp f;zx ih sgZ;th ih i' Bdh feBko/ e[Nhnk gk e/ fpokfink eod/ ;B. rqfj fty/ fGe;ak tk;s/ nkT[Dk id'A wjkswk dk ;wkrw p[bkT[D gzfvs fBZek f;zx ih eJh fdB fojk eod/ ;B wzvbh ;w/s fBowb/ ;zs, i' ;zs pkpk p[ZYk f;zx ih jfod[nko fBowb pkr tkfbnK d/ ;/te ;B, eEk efonk eod/ ;B. ;zs wzvbh tk;s/ G'iB, d[ZX nkfde fbik eoe/ pi[orK B/ ;/tk eoBh, dk; B/ th Bkb eEk ;[BD ikDk, ;zs pkpk fJzdo f;zx ih vw[zvk tkb/ i' ;zs pkpk jhok f;zx ih f;zrbh tkfbnK d/ nBB ;/te ;B pqjw frnkBh wjKg[o;a fiBk d/ n;EkB s/ ;zs pkpk eow f;zx ;/tk efonk eod/ ;B ;zs pkpk fJzdo f;zx ih dh po;h s/ ;[ZG nt;o go fBowb gzukfJsh nykV/ dh ozws jfod[nko s'A ;zs wzvbh

Page 13: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

13

;w/s fJE/ gj[zu/. jkEhnK ,x'fVnK s/ ib ib' Bkb Gzvkok j'fJnk po;h wBkJh wjKg[o;aK dhnK seohoK j'JhnK fJ; fJbke/ ftu pj[s tZvk fJ; po;h s/ ;zs wzvbh dk fJeZm j'fJnk eodk ;h.fJ; soK vo'bh y[od fty/ ;zs pkpk bkb f;zx ih dh e[Nhnk ftdtkBK dh frnkBhnK dh Ne;kb ubdh ;h wjkB ;kX{ nkfJnk eod/ ;B ;zs pkpk wfjskp f;zx ih ;zs pkpk fJzdo f;zx ih d/ r[oGkJh ;B, p/Bsh eoB s'A nykV/ tkb/ wjKg[o;aK dh e[Nhnk nkJ/ ;ko/ BZroK B/ o;sK t;sK fJeZso ehshnK feT[fe ;zs sgZ;th ih fpoZes wjkswk ;B nyzv gkm ;kfjp j'J/ Gzvkok j'fJnk gzfvs ox[pho f;zx ih d/t g[ok nk;aow jfod[nko tkb/ pqjw frnkBh wjkg[o;a wjkB ftdtkB th nkJ/. ;zs ;wkrw ftZu wjKg[o;aK B/ wjkB seohoK ehshnK dk; th pi[orK Bkb rJ/ .gzfvs ox[pho f;zx ih B/ nkgD/A rb/ ftu'A c[ZbK dk jko bkj eoe/ dk; d/ rb ftZu gkfJnk ns/ n;ahotkd pyf;a;a ehsh fe fJj G[Mzrh th fJZe fdB fBowb G/y dk wjKB ftdtkB pD/rk ns/ fBowb nk;aow B{z fBowb G/y B[{z uko uzB bkt/rk ns/ r[owfs dk gquko eoe/ r[o{ BkBe dh r[of;Zyh gqc[Zbs eoB bJh ;/tk ftZu :'rdkB gkt/rk ;zs pkpk ox[pho f;zx ;kfjp ih e[ZM fdB fpoki/, BZro dh p/Bsh s'A r[od[nkok i'rhnkDk ;kfjp fty/ wjzs mkeo f;zx ih dh p/Bsh s'A nkJ/ dk; pugB ftZu ;h, wjKg[o;a gkbe dk ;kr yk eoe/ y[;a ;B ;kB{z gkbe b?D tk;s/ G/fink wjKg[o;aK B{z gkbe d/ eoe/ G/N ehsh pV/ gq;zB j'J/ n;ahotkd pyf;a;a ehsh. gzfvs ox[pho f;zx ;kfjp ih pqjw frnkBh wjKg[o;aK B/ wjkB pyf;a;a ehsh. pj[s fdB ;zs wzvbh fJE/ ojh T[BK fdB ftZu jkEh nkw pZfunK B/ Bjh ;h t/y/ j[zd/, t/yD tk;s/ d{o' d{o' ;zrsK nkT[dAhnK ;B, ftdtkB wjKg[o;aK dhnK eEktK ;[BD bJh, p/nzs fJbke/ dhnK ;zrsK, ;e{bK*u S[ZNhnK j'JhnK j?v wk;No,wk;No ftfdnkoEh, fBowb wzvb d/ ;kX{nK d/ do;aB eoB tk;s/ nkJ/, r[o{ B/ wjkB pyf;a;a ehsh.pj[s fdB wzvbh ojh ;zrsK feoskoE j[zdhnK ojhnK. ;zs pkpk w;s cZs{ ih T[BK B{z wkoyzv/ ;kB B/ wkfonk iyaw j' rJ/ gke g? rJh ehV/ g? rJ/.BZro s'A vkeNo j/woki ih T[BK dk fJbki eoB iKd/ oj/ go wjKg[oy pqjwfrnkBh T[Bh iywK*u' ehV/ eZYD/ T[Bh uZe e/ fco oZy d/D/ w/o/ ;oho ftu'A g?dk j'J/ jB feZE/ ikDr/ fJj eh ykDr/ G[Zy/ wo ikDr/ fJBK B{z ykD fdT[. vkeNo B{z rkbK eZY e/ dVk d/Dk pqjw frnkBh ;B. fJj u'i ;h E'V/ fdBk pknd gob'e rwB eo rJ/ .pkpk itkbk f;zx ih B/ T[Bk dh :kd ftZu fJZe iZr ehsk .gzikjK fgzvK ftu Y'b tik e/ ;zrs B{z p[bkfJnk.wkb g{fVnK yho dk p/nzs gdkoEK dk Gzvkok ehsk s/ ;zrsK dk i'V w/bk eoB bJh pi[orK dh fvT{Nh brkJh pi[orK B/ wjKg[o;aK dh nkfrnk dk gkbD eofdnK j'fJnk ;/tk B{z fBGkfJnK. wjKg[o;aK B/ w'fYnk s/ jZE oZy e/ n;ahotkd fdZsh fe c"ih f;zx fvT{Nh ftZu gogZe j[zd/ jB feT[fe fJzBK dk ihtB vf;gbB ftZu j[zdk j? nc;oK dh fJZe d{i/ dh nodb ftu ofjD Bkb j[ew wzBD dh skbhw j[zdh j? n;hA th c"i ftu oj/ jK s/ c"ih f;zx B/ fJ; fJbke/ ftZu ;/tk dh fvT{Nh, ;/tk g{oh fBGk eoe/ ;kvk wzB fiZfsnk j? gq;zBsk gqkgs ehsh j?, wjkB pyf;a;a ehsh ;zs pkpk mkeo dk; ih fizBk

Page 14: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

14

pko/ fieo ehsk frnk j?, pqjw p{Nk nykVk nzfwqs;o ;kfjp, T[; ;aky d/ wjKg[oy ;B wjKB fB:w pZX ihtB, r[o{ rqzE ;kfjp ih wjkoki dk wjkB ndp ;fseko eoBk, u"o dh ;/tk iK nodb ftu e'Jh ;/te p?m/ ;[y nk;D eoe/ ;fsr[oK B{z fpokiwkB eoBk, c[owkfJnk eod/ ;B d[Bhnkth pkd;akj dh nodb ftu fezB/ nodbh yVd/ jB, fJj ;afjB;akj dk ;afjB;akj j? fJBk dh nodb ftu e'Jh feT[ Bk yV/, ed/ th r?o jkio Bjh j'Dk n"o fB:w pZX ihtB fsnkrh p?okrh fe;/ s'A fe;/ gqeko dh ikuBk Bjh eoBh, nk;D d/ XBh nkgDk nk;D SZv e/ fes/ Bjh ikDk ;' fB:w d/ gqgZe b?D^d/D ftu fj;kp g{ok, ;[Zu gftZsosk oZyDh pkpk ;ow[y dk; ih dh rZdh d/ wjKg[oy ;B pkpk mkeo dk; ih wjkB wjkg[o;a, d?tr Bkb T[BK B{z ib'Xo dk o'r j' frnk wjKg[o;aK B/ g[Bo iBw ftu Bjh nkT[Dk j[zdk fJ;/ gqkopX o{gh eow dk cb tkfjr[o{ T[BK d/ ;oho s/ G[rsk eoe/ T[Bk B{z iBw woB s'A ofjs eo fdzdk j? pi[orK B/ T[BK dh ;/tk eoe/ n;ahotkd bJh, gqzs{ fJj fpwkoh dhox ;zeN wJh ekoB pDdh rJh. wjKg[oy gob'e rwB eo rJ/ wjKg[o;aK dk ftXh g{ote ;z;eko dh o;w T[BK dh nkfrnk nB[;ko, n;shnK jfod[nko rzrk gqtkj ehshnK rJhnK T[E/ ;zs wzvbh B{z wj';ak ehsk frnk. BZro ftu nyzv gkm ;kfjp Gzvko/ ehs/ rJ/, wjKB ;zs ;wkrw j'fJnk S/nK G/yK d/ ;kX{ fJ; P[G nt;o go nkJ/ n"o gzfvs f;ankw dk; ih B{z wjKg[o;aK d/ n;EkB dh ;/tk fwbh n"o e/;o d/ fNZe/ brkJ/ rJ/. w[yh w[yh ;kX{nK d/ wZE/ d/ th e/;o d/ fNZe/ bkJ/ dk; d/ th wZE/ s/ fNZek brkfJnk frnk ;' r[o{ eh pyf;a;a Bkb fJj ;zs wzvbh dh o;w dk gfjbk ;wkrw t/fynk ;h fe wjzsh d/D ;w/A ;kX{ fe; soK G/y d/ fJZesos j' e/ d;sko pzdh eod/ jB ns/ fe; soK o;w fBGkJh iKdh j? gfjbh t/oh fJj ;wkrw t/fynk ;h pVk nuzGk, wB ftZu y[;ah ;h wjKg[o;aK d/ do;aB ns/ ;ko/ ;wkrw dh gq;zBsk. fJ;/ gqeko ;zs pkpk Gkr f;zx ih iZpV tkb/ wjKg[o;a b[N/ok BZro, ekbo/ BZro nkfJnk eod/ ;B ;zs pkpk r[ouoB f;zx ih fpoZes ;kfjp T[d'A wekB ftu Bjh ;h ofjzd/ doysK EZb/ fojk eod/ ;B jt/bh d/ doZysK EZb/ yV/ ;B pi[orK B/ nzdo nkT[D bJh p/Bsh ehsh T[BK B/ nkgDk fB:w dZf;nk ;zs pkpk Gkr f;zx B{z p/Bsh ehsh efjD bZr/ fpoZes jB fsnkr ftZu ofjzd/ jB ;zs pkpk Gkr f;zx ih B{z rowhnK dk w";w ;h, dk; B{z gZyk MZbD dh ;/tk gqkgs j'Jh. wjKg[o;aK B/ e[M ;apd :kd eoB tk;s/ nkfrnk pyf;a;a ehsh fe n;hA fe;/ fdB nk e/ ;[DKr/ fco ;[BDk ehs/ do;B pyf;a;a eod/ oj/ T[BK d/ gow gftZso n;EkB v/ok ;zsg[o/ ik e/ do;aB dhdko/ eoB/ wjKg[oyK B/ nkgD/A gow gftZso j;s ewbK Bkb gq;akd pyf;a;a eoBk f;o s/ jZE oZy eoe/ n;ahotkd pyf;a;a eoBh ;zs pkpk Gkr f;zx ih fBwosk n"o ;aKsh d/ g[zi ;B ;' fJ;/ gqeko ;zs pkpk p;zs f;zx ;kfjp ih wjKg[o;a T[BK d/ do;aB tk;s/ ikDK fiBK dk iBw Bro wo{b/ ;h fiBk B/ ;zs pkpk joBkw f;zx ;kfjp finkD tkfbnk s'A pyf;a;a gqkgs eoe/ i"jbK BZro fty/ v/ok brkfJnk 62 ;kb wjKB sgZf;nk ns/ sg ;kXB ehs/ pqjw frnkB gqkgs ehsk ;zs pkpk joBkw f;zx ih fJ; BZro nkJ/ ;/te dh e[Nhnk B{z Gkr bkfJnk gziK fgnkfonK d[nkok yzv/ pkN/

Page 15: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

15

dk nzfwqs fsnko eoe/ gftZso y{jh ftZu gkfJnk. wjKg[oyK B{z wjKB n;ahotkd pyf;a;a ehsh ;zs pkpk frnkB f;zx ih i' wjKg[o;aK d/ T[sokfXekoh jB T[; t/b/ ;/tk ftu ;B wjkB y[;ahnK gqkgs ehshnK fpoZes ;kfjp ih .sh;o/ wjKg[o;a sEk ;ko/ ;/tkdko rkj/ prkj/ ik eoe/ do;aB eoB/ wjkg[oyK B/ n;ahotkd pyf;a;a eoBh. wjKg[o;aK dh wjKB feogk j[zdh j? T[Bk dh ;s;zrs r[o{ eh feogk Bkb fwbdh j?. bSwD f;zx ih d/ wB ftu pkpk itkbk f;zx ih d/ uoB rqfj fty/ gktD tk;s/ p/Bsh eoBh. wjKg[oyK B/ c[owkfJnk fe bSwD f;zx nkg nZr/ gq/wh j' s[jkv/ rqfj Bjh fjod/ ftu uoB jB, n;h T[E/ iKd/ jK fiE/ Bk;se b'e, wBw[y b'e jB .T[BK d/ nzdo ik eoe/ th r[of;Zyh irkJh ikJ/, wBw[ysk s'A pu ikD iBw woB ;cb eoB, d[BhnK d/ G'r gdkoEK ftu br e/ ft;a/ ftekoK ftZu iBw popkd Bk eoB, Bf;anK wk; wdok nKv/ ;aokpK chw v'v/ g';s e[ehB szwke{ fBzfdnk u[rbh u'oh ikoh nkfde s'A pu ikD s/o/ e'b n;hA ;dk jh jK go gq/wh dh shpo fJZSk j[zdh j? wjKg[o;a BZro s'A pkjo fe;/ ;ZiD e'b nkJ/ ;B, e'Nbh BZro fty/ eVkj gq;akd dh d/r eok e/ nodk;k eokfJnk, rqzEh f;zx B{z p/Bsh ehsh tke bt' wjKg[oy w/o/ rqfj fty/ uoB gkT[Dr/ T[; B/ fejk pyf;a;a dk j[ew j? wjKg[o;aK e'b nkfJnk wjKg[o;a ikDh ikD ;B, bSwD f;zx w?B{z jh p/Bsh eo fdzd' d;K gks;akjK B{z feT[ sebhc fdZsh j? T[E/ ik e/ nodk; eokJh j? wjKg[o;a nzfwqs t/b/ g?db jh fJ; d/ rqfj fty/ nkJ/, jkb/ MkV{ sZe th xo Bjh ;h fdZsk GZi BZ; gJh wjKg[o;a efjD bZr/ p; mhe j? ib gkDh bJh p/Bsh ehsh go wjKg[o;aK B/ pj[sk ;wK pyf;a;a Bk ehsk, efjD bZr/ p; s/ok c[oBk jh g{ok eoBk ;h s{z ;Zu/ gks;akj dh wBia{oh fbnkfJnk j? dk; T[d'A u"Eh iwks ftu gVd/ ;B wjKg[o;a ;kv/ rqfj w'jo'A dh bzx e/ rJ/ ;B wksk ih B/ do;aB ehs/ jkb/ T[BK B{z wjKg[o;aK pko/ ikDekoh Bjh fJBK ;h fe wjKg[o;aK d/ do;aB j'J/ jB fe joy'tkb tkb/ wjKg[oy rJ/ jB dk; ;e{b ftZu ;B wB ftu pVh bkb;k j'Jh ;' T[j sKx ftZu jh fdB phfsnk fe gfjbk ;wK ;h id'A wjKg[oyK d/ do;aB dhdko/ j'J/ wB B{z pVh X{ fyZu g?dAh ;h ns/ wjKg[o;a T[go jh wkD j[zdk j?.

f;ohokr[ wjbk ‡ xo[ â ](gzBK ‡ƒ-‡„)

s//o? Go';? fgnko/ w? bkv bvkfJnk]G{bfj u{efj pkfoe s{z jfo fgsk wkfJnk]ƒ] ;[j/bk ejB[ ejktB[]s/ok fpyw[ GktB[]ƒ]ojkT[]jT[ wkD[ skD[ eoT[ s/ok jT[ ikBT[ nkgk];G jh wfX ;Gfj s/ pkjfo p/w[jski pkgk]„] fgsk jT[ ikBT[ Bkjh s/oh etB i[rsk]pzXB w[es[ ;zsj[ w/oh oky? wwsk]…]GJ/ feogkb mke[o ofjU nktD ikDk]r[o fwfb BkBe gkopqjw gSkDk]†]„â]‹â]

wB dh bkb;k s/i j[zdh rJh fe T[j gftZso ;wK ed nkt/rk id'A wjKg[o;aK d/ y[Zb/ do;aB dhdko/ gqkgs j'tDr/.fdB phsd/ rJ/ ;wK phsdk frnk b/feB T[j ;Gkrh xVh wjKg[o;aK d/ do;aB dh ni/ gqkgs Bk j' ;eh. u"Eh iwks gk; ehsh ;'

Page 16: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

16

gzithA iwks ftu dkyb j'J/ ;e{b d/ nzdo ykb;k ;e{b ;h. ;qa'wDh ew/Nh tb'A nzfwqs ;zuko oZfynk frnk. j?v wk;No ;odko jz;k f;zx ih B/ s/ frnkBh r[ouoB f;zx ih B/ nzfwqs SeD dh gq/oBk fdZsh, j?v wk;No ;odko gqhsw f;zx ih B/ pj[s gq/oBk fdZsh GkJh nzfwqs Se', r[o{ tkb/ pD' .pj[s ;ko/ ftfdnkoEh fsnko j'J/, wk;No fsnko j'J/, dk; d/ th wB ftZu fJZSk pD rJh nzfwqs SeD dh, pi[orK B{z nk e/ p/Bsh ehsh feT[fe w[ZY s'A wksk fgsk dh nkfrnk wzBD dk ;[Gkn ;h feT[fe fto;/ ftu fJj r[Vsh fwbh ;h pi[orK B/ nkfrnk pyf;a;a ehsh nzfwqs io{o SektKr/, gqzs{ ;zsK wjKg[o;aK dh ;zrs eoB tkb/ g{oB ofjs wo:kdk ftZu gqgZe Ne;kbh r[ow[y fgnko/ gziK fgnkfonK s'A, eJh tkoh ew/NhnK d/ nzdo fNZb/ wZm/ ;/tkdko j[zd/ jB fBsB/w dhnK pkDhnK th fit/A nBzd ;kfjp ;zg{oB Bjh gVQd/ jB s/ wk; nkfde ykD dh y[Zb d/ fdzd/ jB, nzfwqs SeD tkb/ d/ wB ftu so[ZNh, d';a ofj iKdk j? s/ nzfwqs dk g{ok ;o{o, o;, nt;Ek gqkgs Bjh j[zdh j?. T[AM nzfwqs dh fBzdk Bjh j' ;edh j? gzi fgnko/ th g{iBhe jB, gqzs{ gziK fgnkfonK d/ th e[ZM B/w n"o coia jB fizBk dh nZi eJh irK e[skjh j' ojh j? n?;k phuko fdZsk. bkb;k pVh s/ia ;h gqzs{ T[Bk dk nkgDk thuko ;h fe n?;/ r[ow[yK s'A nzfwqs SekfJnk ikJ/ ozr oZsVh nt;Ek gqkgs j' ikJ/ feT[fAe nzfwqs fJZe n?;h t;s{ j? i' pko pko gqkgs Bjh j[zdh j? f;o th fJe' tkoh G/N ehsk iKdk j? fJe f;o B{z pko pko G/N Bjh uVQkfJnk iKdk fJ; eoe/ T[vhe eo' ;wK nkt/rk wjKg[o;aK s'A nzfwqs gkB ehsk ikt/rk. r[o{ B/ pyf;a;a ehsh g{oBg[o BZro ;odko ;/tk f;zx d/ rqfj fty/ ;zs pkpk gqhsw f;zx ih dh wkBy/Vh tkb/, ;zs pkpk nihs f;zx ih pqjw frnkBh wjkB fsnkrh p?okrh Xow dh feos eoe/ bzro ubkT[D tkb/, puB d/ XBh, wjKg[o;a fBopkD wjKg[o;a, iBw s'A :'rh okia, f;ZX g[o;a, pqjwukoh, pkb pqjwukoh T[E/ uoB gk oj/ jB ;odko ;/tk f;zx d/ rqfj fty/ nyzv gkm ;kfjp j'J/. gkfe;skB pBD s'A pknd fJzBk B{z iawhB fJE/ n?bkN j'Jh ;h w[;bwkBK d/ xo pj[s/ ;B BZro ftu e[M pdo{jK tb' sebhc ;h gkm j'J/ ;zeN Bftos ehsk yzv/ pkN/ dk nzfwqs ;zuko oZfynk johg[o BZro, g{oBg[o BZro, p[bzdg[o, v/ok ekbok, YzY'o, YzY'oh j'o pj[s ;ko/ BZroK s'A nzfwqs SeD tk;s/ ;zrsK fJZE/ gj[zuhnK. dk; th pi[orK ;kE rJ/. n;kv/ gfotko d/ th pj[s ;ko/ wkJh GkJh nzfwqs dh dks gqkgs eoB bJh nkJ/. r[o{ rqzE ;kfjp ih dh gktB ji{oh d/ nzdo e/;h fJ;aBkB eoe/ eeko gfjB e/ ;zrsK rJhnK ns/ wjKg[o;aK B/ gziK fgnkfonK ftZu ;akwb j' e/ nzfwqs dh dks pyf;a;a ehsh gziK ofjsK n"o uko/ pZiao e[ofjsK pko/ ikDekoh fdZsh. gziK pkDhnK dk nzfwqs t/b/ fBsB/w, fszB pkDhnK ;akw B{z ojokf; ;kfjp,nkosh ,ehosB ;'fjbk, ;t/o/ ig[ih ;kfjp, ikg[ ;kfjp, ;t?:/, u"gJh g{oh,nBzd ;kfjp g{ok nkfrnk pyf;a;a j'Jh fe gziK fgnkfonK dk j[ew j?L „ghtj[ gkj[b yzv Xko j'fJ iBw ;[j/bk* dks gqkgs j'Jh o'iakBk fJ;aBkB eoBk j? fBZsB/w eoBk j? fBZsB/w ehs/ s'A fpBK ib gkDh nzrheko Bjh eoBk j?. ;kok ft;Eko pyf;a;a ehsk, f;Zfynk fdZsh rJh nzfwqs Xkoh j' rJ/. nzfwqs dk ;z;eko j' frnk feT[fe iBw ;z;eko, fco ftZfdnk

Page 17: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

17

;z;eko, sh;ok fco nzfwqs ;z;eko ;' T[sw ;z;eko fJjh j? fit/ tkfjr[o{ B/ G/fink iNk i{N ofjDk, wZXw ;z;eko fi; soK iB/T{ ;[zBs nkfde s/ BfyZX ;z;eko ezB nkfde gkVB/ fgzv/ B{z ;[nkj, iNk nkfXe tXk b?DhnK go fJj nzfwqs ;z;eko fJZe T[sw gftZso ;z;eko j?. r[o{ eh feogk Bkb fit/ tkfjr[o{ B/ G/fink iNk i{N ofjDk. r[o{ d;w gks;akj dh nkfrnk nB[;ko gziK fgnkfonK d[nkok r[o{ rqzE ;kfjp ih dh jkioh ftu wjKg[oy jkiao ;B.sh;ok ;z;eko nzfwqs ;z;eko j'fJnk.

wjbk ó tko wbko (gzBK ƒ„äƒ^ä„)

nzfwqs[ ;dk to;dk p{MfB p{MDjko]r[ow[fy fiBh p[fMnk jfo nzfwqs[ ofynk T[fo Xkfo]jfo nzfwqs[ ghtfj ;dk ozfr oks/ jT[w? fsq;Bk wkfo]nzfwqs[ jfo ek Bkw[ j? to;? feogk Xkfo]BkBe r[ow[fy Bdoh nkfJnk jfo nksw okw[ w[okfo]„]

r[o{ tkbk pBD tk;s/ nzfwqs ;z;eko r[owfs ftZu iao{oh jB. gziK fgnkfonK s'A nzfwqs Se b?D Bkb r[of;Zy r[o dhfyns j' iKdk j? Bkw f;woB dh dks gqkgs j[zdh j?, pkD/ dh pyf;a;a n"o nzfwqs wJh fBZsB/w pkDhnK dh pyf;a;a n"o f;woB dh pyf;a;a gqkgs j[zdh j?. fijV/ r[ow[y fgnko/ r[o{ eh ubkJh j'Jh wfo:kdk d/ nB[;ko gziK fgnkfonK s'A nzfwqs Se e/ r[o{ tkb/ pD eo Bkw nfGnk;, ;apd dh ewkJh eod/ jB, T[j b'e gqb'e ;tko b?d/ jB. wjKg[oyK dh gq/oBk d[nkok gziK fgnkfonK s'A nzfwqs dh dks gqkgs j'Jh T[Bk dh wjkB nB[rqj[ pyf;a;a j?. nzfwqs SeD s'A pknd r[of;Zy r[o{ tkbk pD iKdk j?. ;fsr[o{ ih dh ngo ngko pyf;a;a d[nkok yzv/ pkN/ dh nzfwqs dh dks gqkgs j'Jh

ghtj[ gkj[b yzv Xko j'fJ iBw ;[j/bk]

;fsr[o{ ih fgSb/ gkg py;a fdzd/ jB ns/ nrKj tk;s/ r[ows dk wkor pyf;a;a eod/ jB gzith ebk; ftZu ftZfdnk gVd/ oj/, dZ;h j'Jh wfo:kdk w[skpe nzfwqs t/b/ fJ;aBkB eoBk, gzi pkDhnK d/ fBZsB/w o'ikBk eoB/, fJ;/ soK ;akw B{z ;akw dhnK pkDhnK dk fBsB/w eoBk, d'B' tys r[o{ rqzE ;kfjp ih wjkoki d/ gktB do;aB dhdko, ;s;zrs eoBh, u/s n"o Gkdo'A dh nwkt; s/ pi[orK d/ Bkb ;aqh soB skoB ;kfjp n"o ;aqh nzfwqs;o ;kfjp ih d/ fJ;aBkB eoB/, do;aB dhdko/ eoB/, ehosB ;qtB eoBk dhpkBK ftu jkiaoh GoBhnk, u"d; tkbh oks ;aqh soB skoB ;kfjp ;koh oks u"Aeh GoBh, ;qh r[o{ noiB d/t ih wjkoki d/ gktB dopko d/ nzdo nzfwqs t/b/ fJ;aBkB eoB/, ;t/o/ r[o{ ;kfjp d/ do;aB w[Zy tke ;qtB eoB s'A T[gozs nk;k ih dh tko ;qtB eoe/ ;qh nzfwqs;o ;kfjp :ksok tk;s/ nkT[Dk nwkt; d/ fJ;aBkB, fJ;aBkB t/b/ „okwdk; ;o'tfo Bks/* „r[o ;fsr[o ek i' f;y nykJ/* „efo fJ;BkB[ f;wfo gqG[ ngBk* n"o T{ms ;[yhnk p?ms ;[yhnk* „;zsk e/ ekofi nkfg yb'fJnk* ;qh ig[ih ;kfjp ih dk fBZsB/w eoB s'A T[gozs dopko ;kfjp do;aB eoB tk;s/ ;aoXk o{gh G/N b? e/ jkiaoh GoBh, ehosB ;[BDk, jfo eh

Page 18: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

18

gT[Vh s'A uoBkfwqs nzfwqs SeDk. gqeofwnk eoBh nzfwqs;o ;kfjp ih d/ ;ko/ gow gftZso shoEK dh, ;o'toK dh :ksok fJ;aBkB eoB/ fco tkg; gosBK. xo ofjzfdnK fJj d' g[opK dk jw/;aK jh :ksok eoB dk fB:w fojk. g[zfBnk s/ ;qah r'fJzdtkb ;kfjp, yv{o ;kfjp ih dh :ksok fJ;aBkB eoB/, j'b/ wjZb/ s/ ;qh nBzdg[o ;kfjp, d[;fjo/ s/ uwe"o ;kfjp ns/ ;Gk s/ csfjrVQ ;kfjp :ksoKtK eoBhnK. ;wK phsdk frnk pi[orK dk fB:w fJj fojk fe fiE/ T[j ;zs pkpk gqhsw f;zx ih wkBy/Vh, ;zs pkpk nihs f;zx ih BZEbg[o tkb/, ;zs pkpk Gkr f;zx ih iZpVtkb/, ;zs pkpk p;zs f;zx ;kfjp ih i"jbK tkb/, ns/ ;zs sgZ;th ih, wjzs mkeo dk; ih dh ;zrs ftZu ikfJnk eod/ ;B. T[E/ gqG{ nekb g[oy ih dh feogk Bkb „g{oB i's ir? xN w? ykb;k skfj Bykb; ikB?* n?;/ wjKg[o;a pkpk itkbk f;zx ;kfjp ih joy'tkb tkb/ T[BK d/ do;aB eoB tk;s/, joy'tkb v/o/ ;zsrVQ fty/ ikDk v[w/bh Bro nkT[D T[E/ do;aB eoB ikDk. ;zsK wjkg[o;aK B{z pkpk Jh;ao f;zx ih B/ e[M ;/tktK brkJhnK ;B pkok ;kb Bzr/ uoBh soBskoB n"o nzfwqs;o ;kfjp ih d/ u"d; nwkt; s/ fJ;aBkB eoB/, ;tkfJnk f;zx ih dhnK N{NhnK s/ bzro dh ;/tk eoBh, fJj wjKg[o;aK B/ ;koh fizdrh fB:w fBGkfJnk fco pkpk Jh;ao f;zx ih dh nkfrnk w[skpe u/s n"o Gkd'A dh wZf;nk s/ i'sh i's ;wkT[D sZe fB:wK dh gkbDk ehsh . j'b/ wjZb/ s/ bzro dhpkB, d[f;jo/ s/ uwe"o ;kfjp j'b/ s/ nBzdg[o ;kfjp d[;fjo/ s/ uwe"o ;kfjp n"o ;Gk s/ csfjrVQ ;kfjp d[nkp/ tkb/ eoskog[o ;kohnK wZf;nk s/ bzro, gz[fBnk s/ r'fJzdtkb ;kfjp n"o ntsko g[op gfjbh gks;akjh ;qh BBekDk ;kfjp, ;ajhdh g[op s/ v/ok bkj"o, r[o{ noiB d/t ih d/ gow gftZso n;EkB ;ajhdh n;EkB s/ bzro dhtkB eoB/ i'sh i's ;wkT[D tkb/ gow gftZso n;EkB eoskog[o ;kfjp gkfe;skB, T[E/ wjKg[o;aK tb'A bzro Gzvko/ dhtkB eoB/. ji{o ;kfjp ;kb ftu d' tkoh :ksok bJh ikDk, gNBk ;kfjp d' tkoh :ksok bJh ikDk, nB shoEk dh :ksok eoBh, e[zGK d/ w/fbnK s/ jfod[nko Bkf;e T[i?B fJbkjkpkd nkfde :ksoktK s/ ikDk ;kX{nK B{z Gzvko/ d/D/. fJj pkpk itkbk f;zx ih d/ ihtB d/, pkpk Jh;ao f;zx ih tb'A j[ew nB[;ko e[M fB:w ;B. pi[or jw/;aK jh soBskoB nzfwqs;o ;kfjp wjKg[o;aK d/ u/s Gkd'A dh wZf;nk s/ ik e/ do;aB efonk eod/ ;B fJbke/ ftu fiE/ th wjkg[o;aK d/ nkT[D dk thuko gqkgs j't/ T[E/ gj[zuDk do;Ba dhdko/ eoB/, ;kb ftu d' todhnK p;soK dhnK pDk eoe/ wjKg[o;aK B{z gq/w Bkb gfjBkT[DhnK, G/Nk nogB eoBh, wjKg[o;aK dh n;ahotkd gqkgs eoBh, fJe t/o n?;k tkfenk j'fJnk dk; ;e{b gVQB tk;s/ rJ/ ;B gzith iwks ftu ;B v[w/bh Bro ;zs pkpk itkbk f;zx ;kfjp ih nkJ/ ;B pkpk dbhg f;zx ;kfjp ih dk i' gow gftZso n;EkB, T[BK Bkb p/nzs fgnko ;h pkpk dbhg f;zx ;kfjp ih B/ p/Bsh ehsh ;h fe w/o/ nekb ubkD/ ;w/ nkg ih B/ do;aB dhdko/ py;aD/ wjKg[o;aK B/ puB fdZsk ;h, T[BK d/ nzs t/b/ T[E/ nkJ/ wjKg[oyK s/ fdp fdq;aNh ehsh T[BK dh jkiaoh ftu ;zs pkpk dbhg f;zx ih i'sh i's ;wkJ/ ;B. nkg jh ;koh nkgD/A j;s ewbK Bkb fefonk, gkm, Gzvko/ ehs/ eotkJ/ ;B. j[D fJZE/ pkpk w;s ih fojk

Page 19: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

19

eod/ ;B, T[BK d/ fgnko ftu nkfJnk eod/ ;B ;' wjKg[o;a fJ; BZro dh ;zrs dk th nfsnzs fgnko ;h fgnko ftu pZM/ nkfJnk eod/ ;B, pi[orK B{z gsk bZfrnk fe v[w/bh pkpk itkbk f;zx ih nkJ/ jB do;aB eoB tk;s/ rJ/ do;aB dhdko/ ehs/, dk; ;e{b s'A gVQ eoe/ xo nkJ/ wksk ih B{z g[fSnk T[Bk B/ wksk ih s'A g[fSZnk fe pi[or feE/ jB T[Bk B/ dZf;nk fe v[w/bh ;zs wjKg[o;a nkJ/ ;B T[Bk d/ do;aB dhdko eoB tk;s/ rJ/ jB. dk; B/ bzro Sfenk wB ftZu pVh shpo sKx pD rJh fe nZi wjKg[o;aK d/ ik eoe/ do;aB dhdko ehs/ ikD do;aB eoe/ bkG gqkgs ehsk ikt/. feT[fe wjKg[o;aK d/ do;aB dk pVk Gkoh g[zB n"o wjksw j?. wjKg[o;aK dh ;zrs eoB/ Bkb pVk frnkB fwbdk j?. wB ftZu gqG{ dk gq/w, Grsh fdqV j[zdh j? ns/ T[Bk dh feogk Bkb fJ; B{z gqG{ d/ fgnko dh ;{M p{M gqkgs j[zdh j?. ;' do;aB tk;s/ n?;k thuko pD frnk.fJ; B{z w[Zy oZy e/ wjkoki ih s'A wjKg[o;aK d/ do;aB eoB ikD bJh nkfrnk bJh, Bzr/ g?ohA d' whb dk; b[N/o/ BZro sZe d"V// rJ/ T[BK fdBK ftu ;VeK Bjh ;h grvzvhnK ;B T[ikV dk o;sk ;h B/soK s'A ib tfj fojk ;h, nZSo{nK dh Xkok tfj ofj ;h nkw d;K r[o{nK dhnK s;thoK xo ftZu bZrhnK j[zdhnK ;B. wB T[go e[ZM gqGkt j'fJnk eodk ;h pko pko wB ftu fJjh ;zebg ;h fe i/ wjKg[o;a pqjwfrnkBh r[o{ ;kfjp Bkb nG/d ;o{g jB feogk eoB nZi w?B{z iao{o do;aB pyf;a;a eoB.

efpZs GkJh r[odk; ih]

do; fXnkB fpojk fpnkg? fdqrB j[fJ ;qtB fpoj[ fpnkg? wX[o puB e?]

;zrw ;wkrw fpoj[ fpnkg? fijpk e? gko; go; nze wkb eh ouB e?]

f;jik rtB fpojk fpnkg? uoB j[fJ gq/w o; fpoj ;qpzr j[fJ ;uB e?]

o'w o'w fpoj fpqEk e? fpjpb GJh ;;k fiT[ pjho gho gqpb suB e?]„Ç…]

wB ftu pVh shpo bkb;k ;h, dk; fgnko ftu d"V/ ik oj/ ;B ns/ wjKg[o;aK dk wB ftu fXnkB ;h ns/ nodk; ;h id'A b[N/ok y[od BZro fty/ rJ/ pi[or, wjKg[o;aK d/ do;aB eoe/ v[w/bh BZro s'A tkg; b[N/ok BZro nkgD/A y/sK ftZu gj[zu rJ/ ;B. w? T[BK gk; frnk ns/ T[Bk B/ g[fSZnk fe; soK nkT[D dk thuko pfDnk, dZf;nk fe wB ftZu wjKg[o;aK d/ do;aB dh bkb;k j? efjD bZr/ w?A j[D jh do;aB eoe/ tkg; gofsnK jK tZfvnK GkrK Bkb do;aB fwbd/ jB rfo;sh jK wjKg[o;aK e'b'A nkT[D bJh fuZs Bjh eodk go eko'pko wiap{o eod/ jB, ub' nro s/o/ wB ftZu n?;k fgnko j? tkg; c/o ub/ ubd/ jK T[j r[ow[y ;[Gkn d/ w[skpe jkb/ nkJ/ ;B T[Bh g?oh fco v[w/bh BZro B{z wjKg[o;aK d/ do;aB bJh w/oh fJZSk w[skpe s[o gJ/. v[w/bh ;zs pkpk dbhg f;zx d/ v/o/ rJ/ g[fSZnk wjKg[o;aK

Page 20: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

20

pko/, pkp/ w;sK d/ do;aB dhdko/ ehs/ r[o{ wjkoki d/ uoBK ftu Bw;aeko ehsh. frnkBh jopz; f;zx ih g[ZSD s'A gsk bZfrnk fe wjKg[o;a pkjo fJ; fd;aK ftu ;?o tk;s/ rJ/ jB n;h d't/ ikD/ T[; fd;aK ftu ub/ rJ/ seohpB fJZe whb pkjo fpqeSK d/ EZb/ fiE/ fJe y{j ;h v[w/bh s'A gzfvs fp;azGo dk; s/ e[M j'o ;oho w"i{d ;B fiBk d/ BkwK pko/ frnks Bjh p?m/ ;B wjKg[o;a ;"u fefonk rJ/ ;B, nkJ/ rVtk wKfink y{j s'A ib b? eoe/ ib toskfJnk wjKg[o;aK B/ jZE wKi/, gzi fJ;aBkBk ehsk, fefonk P[ZX ehsh, pi[orK B/ ukdok ftSkfJnk wjKg[o;a T[; T[go P[;a'fps j' rJ/ wjKg[o;a gzfvs fp;azGo dk; ih d/ Bkb e[M puB fpbk; eod/ oj/ T[; d/ gk; ;z;feqs dk e'Jh rqzE ;h T[; d/ pko/ pugB ;h, Bk g[fSZnk eh ;h s/ e[M puB fpbk; j' oj/ ;B fJsB/ B{z pi[orK rba ftZu gZbk gk eoe/ wjKg[o;aK d/ uoBK ftu fpB? ehsh fe j/ wjkswB, ;odko bSwD f;zx ih B/ nkg ih d/ do;aB tk;s/ gq/oBk fdZsh ;h nkg ih dh wfjwk ftu puB ej/ ;B, w? gqD ehsk ;h fe wjKg[oy i/ frnkB ;_o{g jB nkg jh do;aB d/tDr/ Bkb jh wB ftu ;zebg nkfJnk i/ wjKg[o;a nzsoikwh jB, w? gqsZfrnk ehsh j? fe T[j nkg do;aB d/D fco T[Bk dh do;aB G/N eh uVkfJnk ikt/rh w? thuko ehsk fe frq;sh e'b d[ZX s/ g[Zso d' jh tZvhnK G/Nk jB T[j th wjKg[o;aK dh pyf;a;a Bkb gqkgs j[zdhnK jB nkg ih B/ wjkB pyf;a;a ehsh xo nk e/ do;aB dhdko py;a/ ns/ Bkw f;woB dh i[rsh thuko th pyf;a;a ehsk nk;ahotkd pyf;a;a ehsh rkj/ prkj/ do;aB eoB dk th ;[Gkr gqkgs j[zdk fojk nkgD/A uoBk dh gqhs py;ah j? d[ZX n"o g[Zso d' G/NK nkg ih tk;s/ ;zebg ehshnK ;B, v/o/ bzro d/ d[ZX tk;s/ fJZe wZM ns/ fJZe g[Zso tk;s/ wZM id'A j[ew eo'r/ v/o/ gj[zuk fdZsh ikt/rh w/o/ e'b nkg ih dh nwkBs j? d{;ok g[Zso tk;s/ fJj nZi nkg jh nkg d/ uoBK ftu nkD jkiao j'fJnk j? nkg feogk eoe/ fJ; G/N B{z gqtkB eo' wjKg[o;a i'sh ;_o{g ;B T[BK B/ gqtkBrh pyf;a;a ehsh pi[orK B/ fejk w? foD s'A w[es j' iktK i' wB ftu gqsZfrnk Xkoh ;h nkg dh pyf;a;a Bkb g{oh j't/, wjKg[o;aK B/ w/o/ tZb fJ;akok ehsk nkgD/A ;kE jh p?mk fbnk w;se T[go jZE Xfonk ;h; s/ jZE oZfynk, fujo/ s/ jZE c/fonk ;oho s/ jZE c/fonk ns/ wjKB nk;ahotkd pyf;a;a fdZsh n"o g[ZfSnk fejVh fejVh pkDh dk fBZsB/w eod/ j' n"o pyf;a;a ehsh pkDhnK dk fBZsB/w d'B' t/b/ eoBk, w{b wzso r[owzso dk fcod/ s[od/ ikg eoBk, ftfdnk gVQB ;w/ wkV/ pZu/ T[Bk dh e[;zrs s'A puDK, wk;No T[;skdK dk ;fseko eoBk, fgnko Bkb ftZfdnk gVQBh, ftZfdnk sh;ok B/so j?, pi[orK B{z nkfrnk ehsh ;kv/ pi[orK d/ g[oksB rqzE ;ak;asoh ftZu jB ;z;feqs ftu jB, G[Mzrh B{z ;z;feqs gVkT[Dh, d{;ok ehosB f;ykT[Dk .

]ebi[r wfj ehosB[ goXkBk]r[ow[fy ighn? bkfJ fXnkBk](gzBK ƒÇâ‡)

fJj puB wjKg[o;aK B/ c[owkJ/ T[;/ soK :kd jB, pi[orK B/ p/Bsh ehsh ;kv/ Bro fty/ gzfvs f;ankw dk; ih ;z;feqs d/ wjkB ftdtkB jB T[BK B{z p/Bsh eoKr/

Page 21: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

21

T[j feogk eoBr/.wjKg[o;aK B/ nkfrnk pyf;a;a ehsh fe fiBk B/ fJ; B{z ftZfdnk gVkT[Dh j? T[j nkg jh fJzBk B{z b?D tk;s/ nktDr/ j'o th puB ubd/ oj/ wjKg[oP v/o/ nk rJ/, dk; T[Bk d/ fgZS/ fgZS/ sEk j'o ;zrh wjKg[oPK d/, e[M ;wK p?m eoe/ do;aB dhdko/ ehs/ wjKg[oyK B/ wjkB nk;ahotkd pyf;a;a ehsh nkfrnk b? eo tkg; BZro ftZu gos/ .;' pi[orK dk fB:w ;h id'A th T[j wjKg[o;aK e'b ikfJnk eod/ ;B, ;akw B{z ;ko/ gfotko B{z e'b p?mk eoe/ wjKg[oyK d/ fgnko/ puB ;qatD eotkfJnk eod/ ;B. GkJh r[odk; ih dhnK tkoK, ;{oi gqek;a dhnK ;kyhnK, BkBe gqek;a dhnK ;kyhnk, T[j nkg, g[okD/ w?fNqe n"o ;z;feqs th gV/ ;B .;' okwkfJD n"o wjKGkos dhnK ;kyhnK T[Bk B/ o'ia ;[Dk ;[Dk e/ I[pkBh :kd eotkJhnK ;B, r[o{ xo dhnK ;kyhnK o'ia ;[DkfJnk eod/ ;B. xo ftu nkw ;kX{ wjKg[o;aK dk nkT[Dk ikDk ;h, ;/tk s/ ;s;zr eoB dk w[ZY s'A thuko gqkgs j'fJnk ;h. ;' fJ; gqeko ;wK phsdk frnk . fJe t/o BZro d/ nzdo ;akwu[ok;h s'A e[M gzfvs nkJ/ ;B, T[Bh ;tk wjhBK okwkfJD dh eEk ehsh. ;ko/ Bro d/ b'e ;[BD ikfJnk eod/ ;B, Bkb T[Bh GiB rkT[D/, dk; th iKd/ oj/, ;' ;[BD/ Bkb th g[oksB ;ak;asoK pko/ ekch ukBD tkech gqkgs j' iKdh j?. gzfvs ;[j/b f;zx ih i' Bzzpodko ;a/o f;zx ih d/ fgnko/ ;g[Zso ;B, iwKdko i;w/b f;zx, ;odko nZSo f;zx Bzpodko ns/ ;zs ;[j/b f;zx fJj fszB GkJh ;B, Bro ftu'A pj[s ;ko/ pi[or vo'bh y[od fty/ ;zs pkpk bkb f;zx ih dh eEk ;[BD, ftZfdnk gVQB ikfJnk eod/ ;B fizBk ftu dk;K d/ pkpk ih, pkpk whAjk f;zx ih n"o BZro ftu'A pi[or pkpk T[d? f;zx. fJj fJe t/oh xo SZv e/ fBowb gzukfJsh nykV/ ftu ub/ rJ/ ;B fJBk d/ xo'A wksk ih ;' fBowb nykV/ d/ wjzsK B{z p/Bsh eoe/ tkg; b? nkJ/ ;B .fJj jo o'ia cohde'NhJ/ Nhe/ s'A r[o{ rqzE ;kfjp ih dh eEk efonk eod/ ;B. e[M gq/w tkb/ ;zrh eEk ;[BD tk;s/ ikfJnk eod/ ;B. dk; B/ fJBK pi[orK d/ do;aB ehs/ jB. pkpk ih d/ do;aB eoB dk ;[Gkr Bjh fwfbnk . ;[fDnk j?, T[Bk B/ r[o{ rqzE ;kfjp ih 10 tkoh fby eoe/ ;zfEnk ehsh P[ZX gkmh ns/ frnkBh ;B, fBZsB/wh gq/wh ;B id'A ;oho fsnkrBk ;h T[; fdB th fJ;aBkB eoe/, fBZsB/w eoe/ Xo{n tZb fujok eoe// nodk; eofdnK Bw;eko ehsh ;kE jh gqkB fBeb rJ/ ;B Gkt n?;/ r[ow[y ;B .fJj pkpk T[d? f;zx, ;zs pkpk ;[j/b f;zx ih id'A pugB ftZu ;B, i[nkB j'J/ pkpk T[d? f;zx ih dh ;zrs ftu ikD bZr gJ/ T[BK d/ j+ tkj nkT[DK, ;/tktK eoBhnK fgzv ftu e'Jh ;aohe/dkoh jz[dh j?, xofdnK B/ o'eDk fJzBK B[z{ gq/w bZr frnk ;h wB ftZu ;aoXk ;h o[e/ Bk gq/w ftZu ;/tk eod/ oj/ xofdnK tb'A e[M o[ektN ;h go T[j gq/w ftZu, ;/tk ftu bZr/ j'J/ ;B T[Bk B/ pkpk T[d? f;zx B{z Bkw pko/ p/Bsh ehsh wjKg[o;aK B/ Bkw igD dh i[rsh dZ;h o'ia eEk ;[Dd/ oj/ xo tZb'A o'e g?Adh ;h. fJBh pkpk T[d? f;zx Bz{ p/Bsh ehsh, T[j w?B{z ;kX{ j'D tk;s/ nkfrnk pyf;a;a eoB go wjKg[o;aK B// fejk fgzv dk ezw j? ;aohe/dkoh j? i/ w?A nkfrnk d/tK s[jkv/ gfotko d/ w/o/ Bkb Jhoyk eoBr/ fe ;kv/ bVe/ B{z fJ; B/ xo'A eZY fdZsk j? go fgSb/ g[zBK o{gh ;z;ekoK w[skpe ;zs pkpk ;[j/b f;zx ih gfjbK s'A jh ;kX{ ;[Gkn

Page 22: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

22

;B, T[Bk B/ dZf;nk ;h fe ;kvh wksk ih B/ fJZe tkoh owbhJ/ B{z jZE fdykfJnk efjD bZr/ fJj ;kX{ j't/rk fGfynk eoe/ G'iB Sfenk eo/rk Gkt fsnkrh p?okrh ;kX{ j'Dr/

] epho Gbh wX{eoh BkBk fpfX e' Bki[]

] dktk ekj{ e' Bjh pvk d/;[ pv oki[]168](gzBK 1373)

;' pkpk T[d? f;zx B/ id'A fJzBk dk fdqV Go';k ft;atk;a t/fynk T[Bh dZf;nk ;kv/ e'b fJZe t/oh e'Jh fsnkrh wjkswk nkJ/ ;B T[Bk B/ ;kB{z Grt/ t;so fdZs/ ;B n;h ;KG e/ oZy/ jB ;akfJd T[j s[jkvh jh nwkBs j't/ Grt/A t;so ;zs ;[j/b f;zx ih d/ r+ gk fdZs/ rJ/ ;zsK B/ ;kX{ pkDk XkoB eo fbnk. wjKg[o;aK s'A nkfrnk b? e/ ;dk bJh xo dk gohfsnkr eo fdZsk. ;kv/ gfotko ftu'A jh ;zs pkpk ;[j/b f;zx ih ;B, xo'rh fo;as/ d/ w[skpe skJ/ jh bZrd/ ;B xo dk fsnkr eoe/ wjKg[o;a v[w/bh BZro rJ/ fJE'A crtkV/ d/ B/V/ fe;/ fgzv ftZu oj/ fco gzfvs w{b f;zx ih i' j'sh wodkB tkb/ wjKg[o;a pkpk eow f;zx ;kfjp ih d/ ;/te ;B, fszB ;kb T[BK s'A Gk;ak d/, t/dKs d/ ;koe[sktbh s'A b? e/ fposh gqGkeo sZe ;ko/ rqzE gV/ thuko/, T[gozs nzfwqs;o ;kfjp nk rJ/, fszB ;kb fJE/ ofj e/ pkpk nwho f;zx ih s'A r[o{ rqzE ;kfjp ih, GkJh r[odk; ih dhnK tkoK, efpZs ;t?:/, d;w rqzE, BkBe gqek;a, ;{oi gqek;a, gzE gqek;a, eEk gVhnK thukohnK fco 12 ;kb jfod[nko gzfvs gq/w f;zx ih pkpk ih, i' vo'bh y[od BZro d/ ;B ftZfdnk gqkgs ehsh n"o gzfvs f;ankw dk; ih s'A wB{ f;zfwqsh nkfde rqzE gV/Q .;z;feqs dh ftZfdnk wjKg[o;aK s'A gqkgs ehsh fco ek;ah rJ/, t//dKs d/ ;ko/ rqzE, 108 T[gfB;adK, w[Zy 11 T[gfB;adK, ;z;feqs d/ ;ko/ rqzE pqjw;{so, pqjwGk;a f;zfwqshnK g[okD, t/d, ;ak;aso, n:[o t/d, i'fs;a, fgzrb ekft ;ko/ rqzE gVQ/ thuko/, ;qhwkB gzfvs GkB f;zx ih fizBk dk iBw Bro BZE{ tkbk idhd sfj;hb w'rk, cohde'N i' ;zs pkpk MrV f;zx ih d/ ;/te ;B fiBk dk n;EkB BZE{tkb/ BZro jh j? fJzBk d/ fgsk uzdB f;zx ih rfo;s fsnkr e/ ;kX{ pD rJ/ ;h ek;ah oj/ p?d oki ;B T[BK d/ Bk s/ ek;ah ftZu nZi th uzdB n";aXkfbnk ub ojh j?. d' g[Zso ;B nkgD/A xo'A phph B{z fejk fJZe g[Zso ;kB{z fdT[, gzfvs GkB f;zx ih fiBK d/ pkoK T[ArbK ;B, wksk B/ e[M ;z;k ehsk ;oho th e[M gsbk d[pbk ;h fJj y/sh Bjh eo ;ed/ efjD bZr/ fJzBk B{z b? bT[, efjD bZr/ fizBK B{z fsnkr ojh j? fJzBk dk Bkw GkB{ j? GkB{ Bkw ;{oi dk j? fJj ;{oi tKr[{ ;ko/ pqjwzv ftu frnkB dk gqek;a eoBr/. wjKg[o;aK B{z nogD ehs/ rJ/ T[j nzfwqs;o ;kfjp ofj eoe/ fBnkfJ ;ak;aso gVQd/ oj/, fpzdqkpB sEk j'o shoEK s/ fBnkfJ t/dKs dh ftZfdnk gVh r[owfs dh ftZfdnk pkpk nwho f;zx ;kfjp nzfwqs;o ;kfjp tkfbnK s'A gqkgs ehsh T[gozs BZE{tkbk e'eoh c{bk f;zx BZro fty/ ofj eoe/ ;kX{ S/nK G/yK fdnK B{z ftZfdnk gVkT[d/ oj/ wzvbh b? e/ ;ko/ fjzd[;skB d/ tZy^tZy shoEK s/ ftuod/ oj/ gquko eod/ oj/. ;' e'eoh BZro fty/ pkpk bywho

Page 23: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

23

;kfjp B/ uoB gkJ/ jB i' r[o{ s/r pjkdo ;kfjp ih d/ f;Zy ;B T[Bk d/ j[ew ftZu jh e'eoh c{bk f;zx BZro tf;nk j? ;' e'eoh ebK s'A pkpk p{V f;zx T[BK dh ;/tk ftZu nkT[d/ oj/ T[Bh fejk BZro uoB gkT[, efjD bZr/ BZro d/ nrtkV ftZu p?m/ jK puB Bkb jh Gkr{ s/ phBk, phBk ukuk, Gkr{ Gshik ;h e'eoh tZvh ftZu'A Bzrb gZsh ftZu'A T[m e/ fgzv dh w'jVh rZvh, BZro pzB/, wjKg[o;aK B/ fejk Bhth irK pzfBnK, jVQ sK nkt/rk go BZro ftu wko Bjh eo/rk, puB j'fJnk pkpk bywho ;kfjp d/ ;/te GkJh wZ;k nihs tkb BZro s'A d[ZX dh ;/tk, T[ZvD dh ;aesh nkJh jfod[nko nksw pb Bkb rJ/ id'A gq/whnK B/ dZf;nk wjKg[o;aK B/ fejk ;aeshnK fdykT[Dk ;kB{z GKT[dk Bjh BZro ik e/ ukdo b? eo fbN rJ/ gqkB fsnkr rJ/. wjKg[o;aK B{z gsk bZfrnk efjD bZr/ ;kB{z d[ZX uVQkT[Adk ;h s/ d[ZX jh uVQ/rk nZi rZb ;Zu j? i/ fgzv d/ b'e d[ZX Bk uVQkT[D wZMK rkJhnK d/ EDK ftZu y{B nkT[dk j? ;koh d[BhnK wzBdh j?. p{V f;zx fw;soh f;zx ;h okwrVQhnk fJ; T[go pkpk bywho ;kfjp dh feogk j'Jh ;{oi gqek;a ftZu pkpk bywho ;kfjp dk Bk nkT[Adk j?. p?b s/ Brkok wjkoki ih B/ pyf;ank ;h x[zw eoe/ f;Zyh dk gquko eod/ ;B bywho ;kfjp s'A pyf;a;a pkpk p{V f;zx, p{V f;zx d/ ;g[Zso ;B pkpk ekpb f;zx T[BK B/ r[o{ ;o ;sbkDhA tkb/ wjKg[o;a i' S/t/A gks;akj d/ ;/te GkJh p;sh okw ih dh ;zgodk j? pkpk e[zwk f;zx ih s'A 6 wjhB/ bzro d/ GKv/ wKi/, yzv/ pkN/ d/ nzfwqs dh dks gqkgs ehsh ns/ wjKg[o;aK tZb'A yzvk pyf;a;a j'fJnk fijVk nZi T[; BZro fty/ w"i{d j? .pkpk ekpb f;zx fiBQK B/ e'eo ozxV dk f;o tZY e/, ikbw ;h XhnK G?DK dh fJZias b[ZNdk ;h BZro dh ;koh iawhB rohp iZNK ftu tzvh n"o id'A npdkbh B/ dopko dh p/gZsh ehsh Btkp eg{o f;zx ih B{z ;/tk fwbh, Btkp eg{o f;zx B/ GkJh d/; oki ;[o f;zx s/ pkpk ekpb f;zx B{z w'jo/ j' e/ ;/tk eoB dh nkfrnk pyf;a;a ehsh ;/tk fBGkJh. pkpk ekpb f;zx d/ Bkb g{ok fsnko po fsnko f;zxK dk db ofjzdk ;h ftZdtkB ;B, ftfdnk gquko eod/ ;B nzfwqs ;zuko eod/ ;B T[BK s'A pknd pkpk ;zr f;zx fijV/ wjKB wzvb/;ao ;B pqjw ftZfdnk dh dks gVQkfJnk eod/ ;B, ftfdnkoEh pj[s/ fJeZm/ j' ikD eo[zv dk ;kr fpDk b{D s'A ubkT[DK fijV/ eZuh fposh tkb/ d"V iKd/ ;B gqgZe nt;Ek tkb/ ofjzd/ ;B. wjkB eokwksh ;B ;' w[deh d/ izr ftu nkg ih B/ ;ajhdh gqkgs ehsh fJzBK s'A pknd gzfvs eosko f;zx ih wjKB wzvb/;ao fizBK s'A ;zs pkpk joBkw f;zx G[Zu' tkfbnK B/ ftZfdnk gqkgs ehsh i' ;zs pkpk nBzd f;zx ih eb/oK tkfbnK d/ w[o;ad ;B pkpk joBkw f;zx G[Zu' tkb/ gzfvs eosko f;zx ih d/ ftfdnkoEh ;B, gzfvs eosko f;zx ih B/ wjKB ftZfdnk dh wzvbh c/oh, gquko ehsk T[BK s'A pknd pkpk T[sw f;zx ;kfjp i' GiBkBzdh ;B, T[gozs pkpk fw;aok f;zx T[gozs gzfvs GkB f;zx gzfvs GkB f;zx dh wfjwk wjkB d[BhnK ftu fyZboh j'Jh ;h. ;zs ;wki nzdo ;zs pkpk ;[j/b f;zx ih B/ th T[BK dh wfjwk pko/ ;[fDnk, fBnkJ/ ;ak;aso gVQB bJh gzfvs GkB f;zx ih uoBK ftu nkJ/ ftZfdnk gqkgs ehsh ;dk bJh wjKg[o;aK i'r/ pD rJ/ T[BK d/ i'sh i's ;wkT[D s'A pknd T[BK n;EkBK dh ;/tk ;zs pkpk ;[j/b f;zx ih B{z gqkgs j'Jh

Page 24: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

24

nkg ih fes/ fes/ nkgD/A iBw BZro ekbo/ fty/ nkfJnk eod/ ;B. ;' pkjo v/ok ;zs pkpk wfjskp f;zx sgZ;th ih T[BK dh e[Nhnk Bdh feBko/ izrb T[ikV ftZu ;h ft;aokw efonk eod/ ;B. ;kv/ jt/bh ftu nkT[D bJh grvzvh ;h BZro d/ b'e seohpB T[E'A gkDh tofsnk eod/ ;B, wjKg[o;aK B/ fJE'A r[iaoBk id'A fe T[j bzx oj/ ;B pi[orK B/ Bw;aeko ehsh p/Bsh ehsh wjKg[o;a' do;aB pyf;a;a eo', nzfwqs o{gh puBK dh to;ak eo' wjKg[o;a T[BK d/ gq/w ftu ;i rJ/ ib gkDh bzro tk;s/ p/Bsh ehsh T[j sK nkfrnk BK fdZsh puB eod/ oj/ w/o/ pko/ pi[orK B/ wjKg[o;aK B{z dZf;nk fe fJzBK B{z ;zs pkpk itkbk f;zx ih joy'tkb tkfbnK dh G/N uVQk fdZsk j? wjKg[o;a nkgD/A fynkbK w[skpe efjD bZr/, j? sK mhe ;kvk th fizdrh dk siopk j? xo ofj e/ GiB ehsk ikJ/ s/ pVk nBzd j? Xow dh feos eoBh, Bkw igDk, tzv SeDk, “r[ow[fy Bkw[ dkB[ fJ;aBkB” r[owfs dh fJjh ohsh j? n;hA th p?okr ftu ;kX{ j'J/ ;K, pkjo id'A BZroK ftu ofjzd/ jK S/ xzN/ GiB eohJ/ s/ ;kv/ gZb/ fJZe xzNk jh g?dk j?, e'Jh bzro gkDh SekT[D tkb/ ;/tk eoe/ b? rJ/, e[M p;so gfjBkT[D tkb/ e[M ;kpD, s/b, wkfJnk j'o gdkoEK Bkb ;/tk eoB tkb/ s/ i/ xo ftu ofj e/ GiB nkgDh feos eofdnK ehsk ikJ/, tzv Sfenk ikJ/ fisBh ewkJh eodk j? gZb/ jh ofjzdh j?. ;kvk fJj siaopk j? T[AM fit/A nkg dh fJZSk j? wjKg[o;aK B/ fJ; soK puB c[owkJ/, gfjbh tkoh T[BK dk do;aB dhdko fJ; Yzr Bkb j'fJnk. ;' fJ;/ goeko fJZe t/oh ;zs pkpk wfjskp f;zx ih sgZ;th ih fizBK B/ pi[orK B[{z joy'tkb ikD tk;s/ nkfrnk pyf;a;a ehsh dk; B{z th nkfrnk pyf;a;a j'Jh, g?db jh joy'tkb ikD dk gq'rokw wjKg[o;aK d/ do;aB eoB dk pDkfJnk. pkpk nkfJnk f;zx ;kfjp ih dh P[ZG po;h ;h 26^27^28 nZ;{ fi; fdB T[j i'sh i's ;wkJ/ ;B pkpk itkbk f;zx ih fes/ th j'D jw/;aK T[BK dh :kd ftu ;fji gkm ;aqtD efonk eod/ ;B ns/ v/ok ;zsrVQ joy'tkb nk eoe/ po;h wBkfJnk eod/ ;B, Gzvkok eod/ ;B, dhpkB ;ikT[Ad/ ;B. p/nzs wjKg[o;a fJ; ;w/A nkfJnk eod/ ;B feT[fe wjKg[oy, ;ko/ wZsK d/ ;kX{nK Bkb fgnko oZfynk eod/ ;B. do;aB tk;s/ g?db jh BZro s'A uZb gJ/. tkN e[M v{zxh ;h T[BK fdBK ftu XoshnK fJsBhnK nkpkd Bjh ;h j'JhnK.niVkw BZro, g[okDh vo'bh, fynkbk, niVkw fJj grvzvh T[ikV/ T[ikV iKdh ;h nZr/ wBkJhnK fgzv s'A fco f;ZXk phph dh gzv'oh, sB[zbh n"o woBkJhnk d/ ftukb/ grvzvh phph dh gzv'oh s'A joy'tkb, ;KJh ykeh ;akj d/ wepo/ e'b fJZe bzph yi{o ;h fijVh d{o'A Biao nkT[dh ;h fJT[ wkb{w j[zdk ;h fe n;h B/V/ nk rJ/ s/ tkN e[M v{zxh ;h. dk; pugB ftZu ;B s/ tkN w[ZeD ftZu Bk nkt/, y?o fdbk;k fdzfdnK v/o/ sZe gj[zu/ wjKg[o;aK d/ do;aB go;/ bzro SeD dh nkfrnk j'Jh, bzro Sfenk dhpkBK dh jkiaoh Goh. wjKg[o;a fiZE/ T[BK dh fNZp/ T[go eZyK dh e[bh e[Nhnk ;h

Gbh ;[jkth Skgoh ik wfj r[B rkJ/ ](gzBK 745)

Page 25: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

25

fJE/ wjKg[oy gbzx s/ fpoki/ ;B y[Zb/ do;aB dhdko/ ehs/, T[BK B/ ;zs sgZ;th ih B{z nkgD/A ;kE p?mkfbnk, pVk ;fseko fgnko ehsk feT[fe pkpk itkbk f;zx ih Gkt/A pkbe T[wo ftu ;kX{ j'J/, p/nzs ;fseko pyf;a;a eod/ ;B ;' oks bzp/ ;w/ sKJh ;zrsK do;aB eodhnK ojhnK puBK o{gh nzfwqs ;[DdhnK ojhnK ;' wB ftu pVk fgnko ;h ;zrsK d/.

tko 27 gT[Vh uT[Eh

uzd ue'o gqhs j? bkfJ sko fBjkb/ ]ueth ;{oi j/s j? fwfb j'fB ;[ykb/]

B/j[ etb ib ikDhn? fyfV w[j t/ykb/]w'o pphj/ p'bd/ t/fy pdb ekb/]

Bkfo Gsko fgnko[ j? wK g[s ;wQkb/]gho w[ohdk fgojVh Uj[ fBpj? Bkb/]4]

fJ; gqeko ;zrsK T[BK d/ do;aB eoe/, puB ;[D e/ rd rd j' ojhnK ;h. oks ft;aokw ehsk nzfwqs t/b/ T[m/ fJ;aBkB gkDh ehs/ wjKg[o;aK dh po;h d/ G'r gkJ/, dhpkB ;i/ T[gozs ;zs pkpk wfjskp f;zx, pi[or s/ dk; wjKg[oyK dh e[Nhnk rJ/, T[j nkgDh e[Nhnk gbzx s/ fpoki/ ;B, ik+h tkbk dotkik y'b e/ Bw;aeko ehsh nkfrnk wzrh fe j[D wjkoki BZro ikD dh nkfrnk pyf;a;a eo', wjKg[o;aK B/ c[owkfJnk bzro Sfenk j? ;zs sgZ;h ih B/ fejk fe wjkoki BZro B/V/ jh j?, d' xzN/ ftu gj[zu iktKr/ T[E/ ik SeDk j?, wjKg[o;a sq?ekb do;h ;B fdnkb{ feogkb{ ;B c[owkfJnk fe nkg d/ Bkb wk;{w pZuk j? pZfunK dhnK nKdok e'wb j[zdhnK jB ykbh g/N s[oB/ Bkb BkVhnK ftu t+ g? iKd/ jB, fco ;koh fizdrh ;oho o'rh j' iKdk j?, fJE/ sZe dhox fdq;aNh tkb/ ;B .;' wjKg[oy efjD bZr/ bzro Se/ fpBK Bjh ikDk, fco c[owkfJnk fe eJh tkoh bKroh f;zx e[skjh eo fdzd/ jB, jkb/ G'r Bjh bZfrnk j? ub' w? ;kE ubdK jK XzB wjKg[o;a jB n?;/ dfJnkb{ feogkb{ fwjotkB nkg ih Bkb nkJ/, bzro ftZu nkg feogk eoe/ ;/tkdkoK B{z nkfrnk ehsh, bzro pyf;a;a ehsk, fco efjD bZr/ j[D ;kB{z fesBh fBwosk nkfrnk py;'a sgZ;th ih B{z efjD bZr/ wjKg[o;aK B{z fe ;zrs pj[sh nkT[dh j? fJ; eoe/ nkfrnk ukj[zd/ jK ;' B/so, GkJh gq/w d/ nZEo{nK Bkb Go rJ/ r+ rd rd j' frnk fe wjKg[oy fesBh fBwosk n"o ;aKsh d/ g[zi feogkb{ dfJnkb{ jB ;' bzro SeD s'A T[gozs wziab sfj eod/ j'J/ BZro fty/ nk rJ/. ;zs ih nkgDh e[Nhnk ub/ rJ/ n;hA tkg; nkgD/A rqfj fty/ nkJ/, pi[orK dk sgZ;th ih Bkb fgnko ;h ;' wjKg[o;aK dh e[Nhnk d[ZX b? e/ dk; ikfJnk eodk ;h. wksk ih dk Xow;akbk pkpk ;ow[y dk; ih d/ v/o/ Bkb fgnko ;h. T[E/ bzro d[ZX nkfde dh ;/tk eoBh ;' sgZ;h ih pV/ wjkB r[ow[y wjKg[oy ;B, T[j dk; B{z nekbh f;zx efj e/ p[bkfJnk eod/ ;B ns/ wjzs mkeo dk; ih fNZek ;kfjp efj e/ p[bkfJnk eod/ ;B fJj wjKg[o;aK d/ nkgD/A u'ia j[zd/ jB. ;' fJ;/ goeko pkpk itkbk f;zx ih v[w/bh BZro

Page 26: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

26

fty/ nkJ/. ;kv/ skfJnk ih ;odko pdB f;zx i' d{;o/ pkfpT[A ;B, feT[fe pkp/ uko GkJh ;B tZv/ itkbk f;zx, S'N/ BrhBk f;zx, S'N/ ;odko whjK f;zx n"o S'N/ ;ajhd iwKdko fwjo f;zx, ;' sgZ;h ih wjkB sfseSk eoB tkb/ ;kX{ ;B. T[Bk dk th pkpk itkbk f;zx ih Bkb pVk fgnko ;h. v[w/bh BZro pkpk itkbk f;zx ih nkJ/ gsk bZfrnk ;odko psB f;zx ih d/ bVe/ ;{p/dko ;otD f;zx i"jbK tkb/ wjKg[o;aK d/ gq/wh jB. i"jbK tkb/ ;zsK tk;s/ GkJh jikok f;zx ih vZrh bk e/ egVk t/funk eod/ ;B T[BK B/ fJZXo dh bkr irkJh ;h ;' wjKg[o;aK d/ gq/wh ;ko/ jh ;kX{nK d/ gq/wh j[zd/ jB, feT[fe wjKg[oy ;ko/ pqjw frnkBh fJe ;o{g jh j[zd/ jB pkjo G/y Gkt/ fBnko/ fBnko/ j'D, nzdo frnkB fJe jh j[zdk j?. fijV/ g{oB gKv/ jB do;aB tk;s/ dk; B{z Bkb b? e/ v[w/bh BZro gj[zu/, wjkg[o;a gbzx s/ ;i/ p?m/ ;B ;/tkdko jkioh ftu ;h r[od[nkok ;kfjp Bw;eko ehsh, wjKg[o;aK B{z Bw;eko ehsh goks gskf;nK Bkb Goh j'Jh ;h wjKg[oyK B/ gzi gsk;/ b? eoe/ dk; B{z pyf;a;a ehs/ id'A ;{p/dko ih B/ jZE ehsk efjD bZr/ ;/tkdko s'A b? bT[, ;{p/dko ih B/ wB ftu thukfonk fe wjKg[oy u'ih jB, eh gsk j? fJ; G[Mzrh dk ;kvk fgSb/ iBw dk ;pzX j?, fJj e'Jh yk; fwjo jh pyf;a;a ehsh j? i' frDt/ gzi gsk;/ jh fdZs/ jB fJj wjKg[oyK dh feogkbsk j? nzfwqswJh fdq;aNh i/ T[j nkgDk fgnko py;a d/D .

rT[Vh wjbk õ](gzBK 198)

n?;h gqhfs r'ftzd f;T[ bkrh] w/fb bJ/ g{oB tvGkrh]1]ojkT[]Gosk g/fy fpr;? fiT[ Bkoh] fsT[ jfo iB[ iht? Bkw[ fuskoh ]1]g{s g/fy fiT[ ihts wksk ] Ufs g'fs iB[ jfo f;T[ oksk] 2]b'Gh nBd[ eo? g/fy XBk] iB uoB ewb f;T[ bkr' wBk] 3]fp;o[ Bjh fJe[ fsb[ dksko] BkBe e/ gqG gqkB nXko]4]93]162]

;' fJ; gqeko wjKg[oyK B/ wjkB pyf;a; ehsh n;ahotkd b? eoe/ tkg; BZro nkJ/, fJ;/ soK j'o tkfenk j? fe ;{p/dko ;otD f;zx ih d/ Bkb ;zs pkpk p;zs f;zx ;kfjp ih dh gktB uoD ;aoD ftZu i"jbk BZro fty/ rJ/, ;{p/dko ih B/ w/o/ pko/ puB ehsk fe wjKoki ih ;kv/ ukuk ih B/ fJzBK B{z pkpk itkbk f;zx ih dh G/N uVQk fdZsk j? pkpk p;zs f;zx ih B/ T[;/ tes c[owkfJnk fe ;zs joy'tkb tkfbnK d/ bkJ/ j'J/ p{N/ ;kv/ gVd/ jB wjkB sgZ;th s/iZ;th,

eow yzv eh pkDh i'o[ ] fsE? j'o[ B e'Jh j'o[ ]

XzB XzB pkpk p;zs f;zx ;kfjp fesBh wjkB pyf;a;a Go/ puB jB fJj wjKg[oyK dh nkgDh fdp fdq;aNh j? T[BK dh feogk fdq;aNh j? fJj T[BK dh ofjws j? fJj T[BK dh py;ah;a j? n"o T[BK wjKg[o;aK dk do;aB p/nzs t/oh B;hp j'fJnk do;aB eoe/ fjodk rd rd j' iKdk j?

Page 27: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

27

gT[Vh] wko{ tko vyD/ wL õ (gzBk 1098)

wB[ b'u? jfo fwbD eT[ feT[ do;B[ gkJhnk]

w? by ftVs/ ;kfjpk i/ fpzd p'[bkJhnk]

w? uko/ e[zvk Gkbhnk s[X[ i/tv[ B ;kJhnk]

w? df;j[ wkor[ ;zsj' feT[ gqG{ fwbkJhnk]

wB[ nofgj[ jT[w? sij[ fJs[ gzfE i[bkJhnk]

fBs ;/ftj[ ;kfjp nkgDk ;s;zfr fwbkJhnk]

;G/ nk;k g{ohnk r[o wjfb p[bkJhnk]

s[X[ i/tv[ j'o[ B ;[MJh w/o/ fwsq r'[;kJhnk]12]

pkpk p;zs f;zx ih g{oB pqjw frnkBh s/iZ;th wjKg[oy ;B. wjkB feogk eNkyQ ehsk, id'A th fJbke/ ftu'A ;zrs ikt/ ;' EkD/dko T[wdk f;zx ih n"o pi[orK tk;s/ jw/;aK jh g[ZfSnk eod/ ;B, c[owkfJnk eod/ ;B Gkt/ nZi tZv/ tZv// gq/wh pD rJ/ jB fJj ;kv/ g[oksB ;s;zrh jB fijV/ fJe o; ;kv/ Bkb s[o/ nk oj/ jB fJj wjKg[oyaK dh wjKB pyf;a;a j?. ;' Bro ftu id'A nyzv gkm ;zs pkpk gqhsw f;zx ih B/ eoB/, i"jbhA p/Bsh eoBh wjKg[oy ;zs pkpk frnkB f;zx ih B{z G/id/ oj/. fJZe t/oh to;ak pVh jV pVk nkfJnk j'fJnk ;h ;' frodkok f;zx ih p/Bsh eoB tk;s/ rJ/ i' ;{p/dko ;otD f;zx ih d/ tZv/ Gqksk ih Bdh ftZu jVQ, wjKg[o;aK B/ e'Jh r?ph fdq;aNKs fdykfJnk fJE'A gkDh E'Vk bzx rJ/ efjD bZr/ ikT[ GkJh ;wkrw s/ gj[zu' gkmh f;zx efjD bZr/ wjkoki to;ak pVh BdhnK uVhnK j'JhnK ;B efjD bZr/ fJj fijVk v[Zpdk nkfJnk, fJ; d/ fgnko B{z t/y' s/ T[E/ dh ;zrs d/ fgnko B{z t/y'. ;' w{;b/Xko to;ak j[zdh ;h. XzB pkpk p;zs f;zx „;{opho puB e/ pbh* nkfrnk pyf;a;a ehsh, whAj tod/ ftZu pkpk frnkB f;zx ih Bzpodko dhdko f;zx sEk ;ko/ rqzEh f;zx gj[zu/ ;B nodk; j'D bZrh Bth vo'bh s'A wjzs w'sk f;zx ih B/ ;fji gkm ehsk ;h, ;zs pkpk gqhsw f;zx ih B{z p/Bsh ehsh T[BK B/ pkpk frnkB f;zx ih B{z, pkpk frnkB f;zx ih pkpk p;zs f;zx ih dh e;"Nh s/ g{o/ T[so/ wjKg[o;a jB T[BK B/ nkfrnk pyf;a;a ehsh fe gkm fejV/ r[ow[y B/ ehsk j? dZf;nk fe wjzs w'sk f;zx ih B/, efjD bZr/ fco rqzEh f;zx dh jh fvT{Nh j?, nodk; ;'XBh feT[Afe wjkoki d/ tiaho dk ngwkB j[zdk j? fJsBk ;fseko r[o{ e/ tiaho dk wjKg[o;a eod/ ;B, XzB XzB pkpk p;zs f;zx ;kfjp. fJZe t/oh rqzEh f;zxK B{z g[ZfSnk fe nkg e[ob/ eoe/ ib feZE/ f;Nd/ j', jI{o fiE/ t/yhdk f;ZN dJhdk, BK GkJh r[ow[y' s[;hA r[o{ BkBe dh pkDh gVQd/ j', fJj ib p{fNnK B{z gkfJnk eo' fJzBK dk th Gbk j' ikt/ fJsB/ dfJnkb{ feogkb{ wjKg[o;a pkpk p;zs f;zx ;kfjp. ;' iaoBb ;kfjp nkJ/, bzro

Page 28: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

28

G'iB Sfenk, wKiB tk;s/ posB u[Ze bJ/ jI{o B/ c[owkfJnk, iaoBb ;kfjp, ;[ywBh ;kfjp :kd j? jI{o Bjh posB oZy fdT[ pkDh :kd j? s/ posB wKi ;ed/ j'. ;/tk f;woB, d' go jB fizBk Bkb iht nkswk fudkek; ftZu ftuodh j?. iaoBb ;kfjp d/ wB ftZu m'eo tZih, 24 fdBK ftu fJe fJe n;Ngdh eoe/ ;[ywBh ;kfjp :kd ehsk, fco ;w/ Bkb bzro ftu'A G'iB Sfenk posB u[Ze/. wjKg[o;aK B/ fco nkfrnk ehsh efjD bZr/ jI{o d/ puB dh gkbDk j'Jh j?. ;[ywBh ;kfjp ezm eo fbnk j? wjKg[o;a rd^rd j'J/ puB gkfbnk j?. ;' posB wKiB dh nkfrnk fwbh n?;/ pkpk p;zs f;zx fijV/ iaoBbK eoBbK B{z th ;Zu dk puB efj ;ed/ ;B ;' wjKg[oyK dhnK wjKB feogkbsktK jB, fizBk T[go T[j feogk eod/ jB T[BK B{z n?;h gqhs n?;h ;s;zrs fwbdh j?.

e/dkok wjbk õ xo[ ò (gzBK 1119)

> ;fsr[o gq;kfd]

wkJh ;zs;zfr ikrh]fgqn ozr d/y? igsh Bkw[ fBXkBh]ojkT[] do;B fgnk; b'uB sko bkrh]fp;oh fsnk; fpvkBh]1]np r[o[ gkfJU j? ;ji ;[ydkfJe do;B[ g/ys wB[ bgNkBh]d/fy dw'do oj;[ wfB T[gfiU BkBe fgqn nzfwqs pkBh]2]1]

nZi th T[j wjKg[o;a pkpk p;zs f;zx ih d/ fgnko/-fgnko/ puB ezBK ftu r{zi oj/ jB id' AT[BK dh :kd nkT[dh j? T[BK d/ gftZso ;or[D ;o{g d/ do;aB j[zd/ jB wB rd rd j' ikdk j? nZyK gbeK Go eoe/ gq/w d/ nZEo{nK Bkb v[ZbD bZr iKdhnK jB rzrk iw[Bk pD iKdhnK jB gq/w d/ ib Bkb rb o[e iKdk j? n?;/ wjKg[o;a dfJnkb{ feogkb{ ;B ;' ;fsr[o ;Zu/ gks;akj feogk eoB n?;/ r[ow[yK dk fwbkg ;dk jh pyf;a;a eoB

]wLõ]fiBk fd;zdfVnk d[owfs tzR? fwsq n;kvV/ ;/Jh]

]jT[ Y{Y/dh ir[ ;pkfJnk iB BkBe ftob/ e/Jh ]2] (gzBK 520)

;oto soto ;zs iB u"Ek pkdb whjA goT[geko ekoB/ u'jK Xkoh d/j.

fJj goT[geko eoB tk;s/ nkT[d/ jB ;' n?;/ wjKg[o;a jB

e/dkok wjbk õ xo[ õ > ;fsr[o gq;kfd ] (gzBK 1120-21)

fp;os Bkfj wB s/ joh]np fJj gqhfs wjk gqpb GJh nkB fpy? ioh]ojkT[]p{zd ejk fsnkfr ukfsqe whB ojs B xoh]r[B r'gkb T[uko[ o;Bk N/t

Page 29: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

29

J/j goh]1]wjk Bkd e[oze w'fjU p/fX shyB ;oh]gqG uoB ewb o;kb BkBe rkfm pkfX Xoh]2]1]9]

pkpk itkbk f;zx ih wjkoki v[w/bh BZro dh ;zrs dh p/Bsh s'A pkpk dbhg f;zx ih dh :kd ftZu jkJh ;e{b dk BhAj gZEo oZyD tk;s/ gXko/. fJ; P[[ZG nt;o T[go ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih dh gow gftZso r[opkDh d/ ftXh g{ote nyzv ikg j'J/, nodk; ;zg{oBsk tk;s/ ehsh rJh, r[o{ ;kfjp ih d/ w[Zytke gqkgs j'J/ ;fsr[o ;Zu/ gks;akj ih B/ wjkB pyf;a;a ehsh. gzi fJZNK fJ;aBkB eotk eoe/ r[o{ rqzE ;kfjp ih d/ uoBK ftu oZyhnK, ;zs pkpk itkbk f;zx ih gziK fgnkfonK ftu ;akwb j'J/, nkg ih B/ nkgD/A d;skto j;s ewbK Bkb gziK fgnkfonK ;w/s nodk;k eoe/ gzi fJZNK oZyhnK. pkpk dbhg f;zx ih dh :kd ftu ;e{b dk ekoieqw gqkozG ehsk frnk. dk; pi[orK d/ Bkb v[w/bh BZro fty/ rJ/ n"o ;zrsK d/ fJ; wjkB fJeZm d/ nzdo r[o{ rqzE ;kfjp ih d/ gktB uoBK dh jkiaoh Goh n"o wjKg[o;aK d/ do;aB dhdko/ eoe/ gq;zBsk gqkgs ehsh, ;w/A nB[;ko ;fsr[o{ rohp fBtki ih dh pyf;a;a d[nkok rkj/ prkj/ wjKg[o;aK d/ gktB gftZso do;aB dhdko n"o nzfwqswJh gow gftZso puBK d/ ;[BD dk ;[Gkr gqkgs j[zdk fojk. gzith ebk; s'A o?r{bo nzfwqsXkoh f;zxK tkbk ihtB gqkgs j'fJnk, fBZsB/w dh dks gqkgs j'Jh, ykb;k jkJh ;e{b ekbok fty/ ;bkBk e[M r[og[op wBkJ/ iKd/ ;B. r[o{ BkBe ;kfjp ih wjkoki ih d/ gktB gftZso ntsko g[op, r[o{ noiB ;kfjp ih wjkoki d/ ;ajhdh g[op, r[o{ s/r pjkdo ;kfjp ih wjkoki d/ ;ajhdh g[op, XzB XzB ;opz; dkBh ;kfjp ;qh r[o{ r'fpzd f;zx ;kfjp ih wjkoki dk ntsko g[op, ;e{b d/ nzdo nyzv gkm j'fJnk eod/ ;B. bzro dhtkB j[zd/ ;B. fJ; P[G nt;o go ftfdnkoEh n"o wk;No ob eoe/ ;w[Zuh ;/tk efonk eod/ ;B. d;w gks;akj d/ g[op T[go ;e{b tb'A ft;a/;a fJzsikw ehsk iKdk ;h n"o BZro ehosB ns/ ;ko/ r[o n;EkBK fty/ dhtkB u"eAhnK bZrdhnK ;B. okrh, Ykvh gqukoe p[bkJ/ iKd/ ;B pV/ T[s;akj Bkb ;ko/ Nhuo n"o ftfdnkoEh ;/tk efonk eod/ ;B .fJ; ;w/ ftfdnkoEh, fiE/ sB wB XB Bkb ;/tk eod/ ;B T[E/ dhtkBK ftZu th ehosB, ;s;zrs d[nkok b?euo nkfdeK dk d/Dk, fJj th T[BK dk ihtB fto;k ;h, feTA[fe ;e{b d/ fB:w ;B o'iakBk ebk;K gqkozG j'D s'A gfjbk wk;No jofdnkb f;zx ih vw[zvk i' ;zs pkpk eow f;zx ih vw[zv/ tkfbnK d/ GkJh ;B, tki/ Bkb ;apd ehosB eod/ ;B, ;w{j ftfdnkoEh n"o wk;No tkfjr[o{ nZr/ gq/no nodk; efonk eod/ ;B.T[gozs ;e{b dhnK ebk;K iwksk gqkozG j[zdhnK ;B n"o fJwfsjkBK s'A gfjbK th nyzv gkm ;kfjp j[zd/ ;B ;e{b d/ ohiabN dh uVdh ebk bJh, ftfdnkoEhnK dh ;cbsktK bJh r[o{ wjkoki d/ uoBK ftu nodk; ehsh iKdh ;h ns/ o'iakBk jh fJe ghohnv Xkofwe j[zdk ;h fi; ftZu d;K r[o{ ;kfjpkBK n"o ;ajhdk f;zxK n"o r[opkDh r[owfs wo:kdk bJh wk;No frnkBh r[ouoB f;zx n"o wk;No irs f;zx ih frnkBh, thuko fdnk eod/ ;B fJ; eoe/ ftfdnkoEhnK d/ nzdo r[owfs d/ ;z;eko ekch

Page 30: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

30

gqpb ;B. ;' dk;K B/ ftfdnkoEhnK B{z gq/oBK fdZsh n"o fJZe Ykvh iEk fsnko ehsk frnk dhtkBK ftu Ykvh tkoK rkT[DhnK gqkozG ehshnK .;' id'A gfjbh tkoh ;N/i T[go ftfdnkoEhnK tb'A Ykvh tkoK ;[DkJhnK rJhnK ;B, ;' nkw wk;NoK, ftfdnkoEhnK s/ ;w{j fJbke/ dh ;zrs tb'A fJj gqtuB ;B fe fJj G[Mzrh fe;/ fdB fe;/ T[u/ woksp/ s/ gj[zu/rk. pi[orK dh g/qoBk d[nkok ;N/iK s/ ;apd thuko d/D/, r[o{ e/ fJfsjk; ;qatB eokT[D/, ;' fJj fto;k fojk. gquko dk gq'rokw ;e{b s'A jh gqkozG ehsk frnk ;h i' nZi r[o{ eh feogk Bkb fJzNoB?;aBb b?tb s/ ;ko/ d/;aK ftu ;sr[oK dh pyf;a;a n"o wjKg[o;aK s/ ;w{j ;zrs dh pyf;a;a Bkb ;/tk uZb ojh j?. gzith s'A S/th n"o ;ZsthA iwks ftu nkJ/, wk;NoK tb' j?v wk;No ;kfjp tb'A ;w{j ftfdnkoEhnK tb'A r[o{ eh feogk Bkb ;fj:'r fwbdk fojk .y/vK ftu epZvh, c[ZNpkb n"o jkeh, d"VQB d/ gq'rokw ftu e[ZM tofi;aa e;os, fJ; gk;/ th gq/oBk ;' dk;K d/ ukuk ih ;ogzu ;kfjp ;odko pbd/t f;zx T[Bk d/ ;g[Zso joikg f;zx tb'A fwbh feT[fe T[;B{z e[M e[;ash nkfde dk P"Ae ;h. ;' ftZfdnk d/ ;fj:'r ftu ;{p/dko ;toB f;zx, ;{p/dko joh f;zx i' ;ogzu ;kfjp d/ bVe/ jB, T[j e[ZM ;wK dk;K d/ rqfj fty/ w?fNqe ebk; d/ ;w/ d"okB oj/ ;B, ftZfdnk bJh ;fj:'r fwbdk fojk. pi[or nkg ftZdtkB j'D d/ ekoB ;e{bh ftZfdnk n"o Xkofwe ftZfdnk ftu T[BK tb'A th ekch :'rdkB fwfbnk. ;ZsthA iwks nkJh pkpk itkbk f;zx ih B{z nrzwh ;Zd/ nk rJ/ .pkpk itkbk f;zx ih B{z nekb g[oy tb'A n"o wjKg[o;aK tb'A fisBh ;/tk pyf;a;a j'Jh ;h T[BK B/ fBGkT[DK ehsh nkg ih ftuod/ j'J/ nkgD/A gow f;a;a ;zs pkpk joh f;zx ih w[e/ohnK tkb/, i' wjKB sgZ;th s/iZ;th wjKg[o;a ;B, fizBK B/ nkgDh fizdrh ftZu pj[s r[of;yh dk gquko ehsk n"o fo;ah jopz; f;zx ih fJj wjkB :'rhoki ;B, ;' nNZbrVQ n;EkB fty/ w[e/ohnK gj[zu/, ;aoho ftu e[ZM fpnkXh ;h, nkg ih wBh wkio/ d;w gks;akj ih d/ gow gftso n;EkB e{jDh ;kfjp fty/ rJ/ T[gozs nkg ih v[w/bh BZro nkJ/ n"o w;s frnkB uzd ih s'A v/ok ;zsrVQ joy'tkb ikD tk;s/ nkfrnk wzrh, wjKg[oyK B/ fJBeko eo fdZsk fe fJE/ jh fpokiDk j? .nkg 35 fdB fJ; n;EkB fty/ oj/ id'A nkg ih w;sK e'b rJ/, r'v/ T[go fJe gZNh pzBh j'Jh ;h pi[orK d/ e'b fJe bkmh ;h, feT[fe ;ak;asoK ftu fbfynk j?

„S[oh SVh Ssoh SZbK SgVk gKu f;aeko, fJj fBs fYr okyhJ/ nj' e[wko .

;' fJ; d/ w[skpe T[j ;'Nh wjKg[o;aK B/, u'i ;h ;jko/ tk;s/ geV bJh, w;sK e'b rJ/ n"o pi[orK B{z d/ fdZsh pi[orK B/ T[j wjKg[o;aK d/ gftZso j;s ewb T[; bkmh B{z S{jD d/ ekoB rqfj fty/ oZyh j'Jh j? fB;akBh ti'A ;fseko fgnko d/ nzdo, T[; dk o'ikBk fJ;aBkB eokT[Dk ndp ;fseko Bkb g{zM eoe/ s/b nkfde brk e/ oZyDk fe wjKg[o;aK dh nwo :kd rfqj fty/ ekfJw oj/, ;' pkp/ w;sK B/ ikD dh nkfrnk Bk py;ah, 35 fdB nkg ih v[w/bh BZro fty/ ;zrsK B{z do;aB dhdko/

Page 31: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

31

pyf;a;a eod/ oj/, frnkBh jopz; f;zx, ;zs ;otD f;zx ih rzXop ;kfjp, sEk ;w{j BZro fBtk;h ;kX ;zrs, fJbkek fBtk;h ;kX ;zrs ;/tk ftu :'rdkB gkT[Adh ojh. wjKg[o;aK B/ frnkBh jopz; f;zx ih B{z fejk frnkBh ih ;kv/ nkT[D Bkb s[jkB{z ekch e;aN j? efjD bZr/ wjkoki nkg ih d/ nkT[D Bkb wkfJnk gdkoE y[Zb/ nkT[Ad/ jB, Bkb/ do;aB gqkgs j[zd/ jB. ;' frnkBh ih pV/ T[dko nkswk ;B. ;e{bK, ekbiK, j;gskbK, BdhnK d/ g[b, ;VeK pDkT[DhnK, d/;a god/;a r[od[nko/ pDkT[D/, p/nzs ;/tktK eoe/ r[o{ xo dhnK y[;ahnK gqkgs ehshnk fJzrb?Av ftu th r[o{ jookfJ ;kfjp ih d/ Bkw s/ n;EkB ekfJw ehsk, BBekDk ;kfjp wjkoki d/ syas s/ uKdh dh gkbeh uVQkJh, T[E/ d/ gq?ihv?AN fiank T[b jZe tb'A wjKg[o;aK B{z d';akbk G/N j'fJnk. u"Ask ;kfjp ;Zst/ gks;akj d/ gow gftZso n;EkB dh ;/tk, ;o'to dh, ;oK dh, do;aBh fvT{Vh dh fB;akB dh ;/tk eotkJh wjKB ;/tkdko ;B fJ;/ soK rzGho d/ o'rhnK dk fJbki dtkJh p{Nh d[nkok ;kX ;zrs dh ;/tk s/ fJzrb?Av ftu ftfdnkbk ubk eoe/ ;zrhs dk, ;' frnkBh nwo f;zx B{z pZfunK B{z ehosB f;ykT[D bkfJnk, p/nzs ftfdnkoEh ehosB ftu ekfJw ehs/, fiBK ftZu ;odko i;w/o f;zx ih j'mh T[BK d/ G[Mzrh G[MzrBK ns/ T[BK d/ G?D d/ G[Mzrh G[MzrBK B/, j'o p/nzs r[ow[y fgnkfonK B/ ;/tk ftu Gkr fbnk. ;' frnkBh dkB f;zx ih n"o ;odko ;[oihs f;zx ih ;'yb fJzBk B/ wjKg[o;aK dh fJzrb?Av ftZu p/nzs ;/tk eoe/ y[;ahnK gqkgs ehshnK .;' fJ;/ gqeko pkpk itkbk f;zx ih 35 fdB do;aB pyf;a;a eod/ oj/. BZro B/V/ j'D d/ ekoB seohpB o'iakBK Bjh, d{;o/ sh;o/ fdB wjKg[o;aK d/ do;aB eoB tk;s/ iKd/ ofjDk .w;sK d/ gk; p?mDk, T[BK d/ gftZso puB ;aqtB eoB/, fiE/ pkpk dbhg f;zx ih dh e[Nhnk j? j[D ;ko/ ewfonK dh spdhbh j' rJh j?. fJ; n;EkB s'A ;zs ;otD f;zx ih d[nkok p/nzs okrh f;zxK B/ r[owfs ftZfdnk bJh, frnkBh pzsk f;zx ih, frnkBh ;ZiD f;zx, frnkBh r[ow/b f;zx i' ;aq'wDh ew/Nh d/ w[bkiaw jB n"o fJfsjk;e n;EkBK dh ;/tk eoe/ y[;ahnK gqkgs eo oj/ jB fJj n?;k gow gftZso n;EkB, o'rhnK bJh fJbki n"o ftfdnkoEhnK B{z ;zrhs dh dks gqkgs j[zdh ojh .pkpk itkbk f;zx ih dh wjKB fJ; n;EkB T[go pyf;a;a ;h. ;zs pkpk dbhg f;zx ;kfjp ih B/ wjKB fJZE/ xkbDk xkbh, nZi fJ; n;EkB B{z pkpk itkbk f;zx ih th Gkr bk oj/ jB, dk; pi[orK Bkb do;aB dhdko/ eoB iKd/ oj/. GkJh skok f;zx ih v[w/bh BZro s'A wjKg[o;aK dh wjkB ;/tk efonk eod/ ;B fJ; BZro s'A ;zs gq/w f;zx s/ ;zs pdB f;zx, pkpk itkbk f;zx d/ ;/te i' ;zs gqhsw f;zx wBh wkio/ n"o ;zs pdB f;zx, iE/dko ;zsk f;zx i' ;zs pkpk w'jB f;zx ih fGzvoK tkfbnK d/ tZv/ GkJh jB, f;zpbh BZro s'A jB, ;zs pdB f;zx s/ ;zsk f;zx T[E/ ;/tk eod/ jB okrh pkr fty/, wjKg[o;aK d/ do;aB tk;s/ rJ/ Bw;aeko ehsh. ;zrs ftZu p?m rJ/ pkpk itkbk f;zx ih B/ dk; tZb gftZso fJ;akok ehsk ns/ nkfrnk py;ah fe ;zs wfjzdo f;zx ih s'A ik eoe/ nzr{o bt' fco nkg jh T[BK B{z p[bkfJnk ns/ dk; B[{z nzr{oK dk gq;akd, gftZso fdq;aNh d[nkok pyf;a;a ehsk n?;k jh e"se fJZe tkoh nkg ih ;kv/ BZro b[N/ok y[od fty/, mkD/dko T[wdk f;zx d/

Page 32: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

32

rqfj fty/ nkJ/ ;B, ;w{j ;zrsK dk fJeZm ;h, bZv{nK dhnK goksK i' d/;h fxT[ dhnK pDkJhnK ;B, wjKg[o;aK d/ gk; gq;akd ti'A oZfynk, ;zrs ftZu toskT[D dh nkfrnk j'Jh, d[ZX toskT[D dh nkfrnk, wjKg[o;aK tk;s/ d[ZX gkfJnk nkg ih B/ o;Bh bkfJe eoe/ dk; B{z ;zrs ftu'A fJ;akok d/ e/ fgbkfJnk ns/ nkgD/A gftZso j;s ewbK Bkb bZv{nK dk gq;akd n"o ;hsb gq;akd pyf;a;a ehsk. fJ;/ soK v[w/bh BZro th wjkg[o;aK B/ feogk d/ eNky= pyf;a;a ehs/. do;aB dk ;[Gkr gqkgs j[zdk fojk, wjKg[o;aK d/ u'ia ;B T[BK d/ ;aoho s/ YkJh feZb' r'e/ fxT[ dh o'iakBk wkfb;a j[zdh ;h. eZse dk wjhBK ;h, gZyk M[bkT[d/ ;B ,fxT[ ;kok ;oho ftu iaiap j' iKdk ;h fJzBk u'iK B{z T[j nkg ikDd/ jB. r[o{ rqzE ;kfjp ih wjkoki ih dhnK ekch phVK, r[o{ noiB ;kfjp ih d/ fB:wK dh T[bzxDk eoe/ wzrbK dh spdhbh d[nkok SkghnK rJhnK ;h, wjKg[o;aK B/ w[yh bhvoK d/ Bkb thukoK ehshnK, p/BshnK th ehshnK fe wjkoki dh fB:wktbh B{z Gzr BK ehsk ikJ/ go wzfBnk Bk. fJ; uhi dk T[Bk B/ pVk ;zskg wzfBnk ns/ fJj ikfDnk fe n;hA nkgD/A ;aoho dk pbhdkB d/DK j?, fco jh r[o{ rqzE ;kfjp ih dk ;o{g fJzB fpzB T[t/A oZfynk ik ;e/rk fi; soK r[o{ noiB ;kfjp ih B/ fB:wktbh pDkJh j?. ;' nkg ih B/ ;zs pkpk joh f;zx ih ejkog[o tkfbnK dh fvT{Nh brkJh, T[j ;w{j ;kX{nK dh p?me dh fJeZsosk eoe/ EK EK ;zs ;wkrw eoB ns/ ;zrsK B{z fJ; rZb'A ikDz{ eokfJnk ikJ/. id'A ;w{j ;zrsK dk ;fj:'r fwb/rk fco fJj bhvo b'e w[VBr/, gqzs{ n;hA fJj fpndph podk;as Bjh eo ;ed/. nkgDk pbhdkB d/Dk j? sK i' r[o{ rqzE ;kfjp ih dh fB:wktbh Gzr BK j't/ fJj wjkg[o;aK dk e'Jh u'ia j?, T[; B{z T[j jh ikDd/ jB eZse d/ wjhB/ ftu wkfb;a eokT[Dh, gZyk MZbDk, pkp/ w;sK dk ;kjwD/ r[od[nkok ;kfjp d/ poKv/ ftZu nk;D ;h, dotki/ d/ d{;o/ gk;/ fiE/ nZi T[j ewok pfDnk j'fJnk j? wjkg[o;aK dk gbzx j? .;' pkpk itkbk f;zx ih nkg do;aB py;ad/ ;B. r[o{ rqzE ;kfjp ih wjkoki d/ uoBK ftZu pkp/ w;sK dk poKvk ;kok uhiK Bkb Goh iKdk ;h nrKj s/ nrKj nk;D pdbh iKd/ ;B .wjKg[o;aK dh ;/tk ftZu ;zs joh f;zx ih ntX{s i' finkdk gNB/ fBtk; eod/ jB fBowb/ ;zs, pkpk itkbk f;zx ih d/ gow ;/te n"o pjkdo f;zx ih ;odko Grs f;zx izvh tkb/, ;zs pkpk wfjzdo f;zx ih bKroh pkpk itkbk f;zx ih d/, n"o ;zs pkpk rZiD f;zx ih rVtJh pkpk itkbk f;zx ih d/, ;{p/dko T[ikro f;zx ih fYZbtK tkb/ i' ;zs pkpk wfjzdo f;zx ih d/ Bkb ehosB ftZu i'Vh dh ;/tk efonk eod/ ;B, ;zs frnkB f;zx ih wBh wkio/ tkb/ wjKg[o;aK d/ ;/te i' tki/ dh ;/tk eod/ ;B, fJ;/ goeko GkJh skok f;zx v[w/bh tkb/ n"o vkeNo uzBD f;zx ih JhPo Bzrb, fiBQh r[odk;g[o j;gskb ftu ekch ;oft; ehsh j? pkp/ w;sK d/ pj[s/ gq/wh ;B ;zs pkpk Grs f;zx ih d/ n"o vkeNo uoB f;zx ih ibzXo tkb/, rkj/ prkj/ ;/tk ftZu jkiaoh God/ ;B pj[s ;ko/ vkeNo wjKg[o;aK B{z dtkJh pko/ w;atok d/DK ukj[zd/ ;B. wjKg[o;aK B/ fJjh nkfrnk py;aDh fe ;kB{z e'Jh phwkoh Bjh i' gqG{ dk j[ew j? .;odko goskg f;zx ih e?o'A, vkeNoK dh Nhw b? e/ gj[zu/ T[BK B{z th fJjh nkfrnk pyf;a;a j'Jh fe gqG{ d/ GkD/ ftu jh ;koh

Page 33: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

33

y/v j?. ekoB, don;b r[o{ rqzE ;kfjp ih dh pkDh d/ wzrbK dh spdhbh ftZu jh wjKg[oyK B{z fJj ;kok ;zskg eb/;a ;h fe wjkoki d/ nzr Gzr ehs/ jB, wo:kdk n;s ftn;s ehsh j? fJZE/ p; Bjh, r[opkDh ftu'A pj[s ;kohnK pkDhnK s/ pj[s ;ko/ ;apd eZYD d/ th fJzBk b'rK d/ ftuko jB. ;' wjkoki d/ ;o{g B{z fJzB fpzB oZyD tk;s/ pkpk itkbk f;zx ih B/ nkgDk pbhdkB d/Dk T[Zfus ;wfMnk. pkeh ;/tk wjKg[o;aK d/ fizw/ brk fdZsh i' pknd ftZu ;zs pkpk joh f;zx ih ejkog[o, ;zs pkpk Jh;ao f;zx ih okVk ;kfjp, ;zs Jh;ao f;zx ih eb/oK n"o frnkBh r[opuB f;zx ih ykb;k fGzvoK tkb/ ;' fBowb wzvb d/ ;w{j wjKg[o;a, ;zs pkpk ;'jD f;zx ih fpXh uzd, ;w{j f;Zy iE/pzdhnK dh fJeZsosk j[zdh ojh s/ ;zs pkpk csfj f;zx ih id'AA ;qa'wDh nekbh db d/ gqXkB pD/ gfjbhnK phVK ;kohnK spdhb ehshnK ns/ r[o{ noiB ;kfjp ih d/ pDkJ/ j'J/ fBieqw nB[;ko dwdwh phV d/ nXko s/ phVK dh w[V SgtkJh dh ;/tk P[o{ j'Jh. fJj wjKg[o;aK s'A pknd fizBk wjKg[o;aK dh ;/tk bkJh ;h T[BK B/ ;/tk fBGkJh go wjKg[o;aK B/ fJ; d[Zy B{z pj[s tZvk d[Zy wzfBnk, 35 fdB fJZE/ fpoki/, p/nzzs ;zrsK T[BK d/ do;aB go; e/ bkG gqkgs eodhnK ;B. v/o/ tkbh ;zrs th wjKg[o;aK dh ;/tk ftZu jkiao j[zdh ;h. go wjKg[o;aK B/ i' i' T[BK dhnK fvT{NhnK brKJhnK ;B ;zs iZrk f;zx ih ;qahwkB e[mkoh ;kfjp, ;qhwkB e[mkoh B{z eEB eod/ jB ;zs pjkb f;zx ih bKroh n"o iE/dko iBe f;zx y/shpkVh fJzukoia, ;zs gkyo f;zx y/shpkVh tkb/, ;' ;zs r[opy;a f;zx bKroh, pkpk ;kfjp f;zx ih bKroh, ;zs frnkBh joh f;zx ih r[od[nko/ ftZu eEk tkue i' wjKg[o;aK d/ r[oGkJh ;B, gkfe;skB pBD s'A pknd joy'tkb jh wjKg[o;aK d/ fgnko ftZu fBtk; oZfynk .;ko/ ;kX{nK B{z r[o{ rqzE ;kfjp d/ gkm dh ;zfEnk n"o eEk dh gogkNh d'B'A t/b/ ;a[o{ ehsh, brksko 16 ;kb wjKg[o;aK dh nkfrnk gq/w dk gkbD eofdnK j'fJnK eEk dh ;/tk ehsh ns/ nkg ih s'A gzfvs ;a/o f;zx, ;zs Xow f;zx, frnkBh r[ouoB f;zx i' nZi fJzrb?Av e[t?ANoh jB n"o ;zs gkyo f;zx, GkJh ;dk f;zx j/VhnK tkb/, fJ; soK j'o pj[s ;ko/ gq/wh to';kJ/, v/o/ d/ ;w{j fpjzrwK B/, e[M fro;sh f;zxK B/ wjKg[o;aK s'A r[o{ rqzE ;kfjp ih dh ;zfEnk gqkgs ehsh. pV/ fwZm p'bV/, eEk ftu pVk o; ;h, ;zs pkpk nwho f;zx d/ ftfdnkoEh n"o pkpk nkfJnk f;zx ih dh nk;ahotkd „s[jkvk E'Vk gfVQnk pj[sk j't/rk* todkB ;h. nkg ih ;ko/ ;/tkdko n"o wjKg[o;a ;zs pkpk Bzd f;zx, ;zs pkpk wZxo f;zx ih okwrVQ tkfbnK d/ ;/te, ;/tk ftZu jkiaoh God/ ;B. wjKg[o;aK d/ u'ia ;B do;aB eoB dk ;[Gkr ;w{j ;zrsK B[z gqkgs j[zdk fojk. dk; th pi[orK Bkb fJZe fdB rJ/, pkp/ w;sK d/ do;aB, pkpk itkbk f;zx ih dk fiE/ nk;D ;h, c[bekohnK brk e/ gVdk ehsk frnk ;h, dk; gVdk fgZS/ jNk e/ nzdo ub/ rJ/, pkbe nt;Ek ;h wjkg[o;a T[; t/b/ fJeZb/ jh ;B dk; s/ pVh wjKB pyf;a;a ehsh ns/ g[ZSD bZr/ G[Mzrhnk fejVh fejVh pkDh gVQdK j? dk; B/ p/Bsh ehsh, ig[ih ;kfjp ;w/s ikg[ ;kfjp, ;t?:/, u"gJh ;kfjp, nBzd ;kfjp, ;akw B{z ofjok; ;kfjp, nkosh, ehosB ;'fjbk ns/ rkj/ prkj/ fcod/ s[od/ w{bwzso r[owzso, wjKg[o;aK B/ wjkB pyf;a;a ehsh fe fdqVQsk

Page 34: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

34

Bkb fJ;/ sok fBZsB/w eoBk j? n"o ;apd dk nfGnk; eoBk j? .r[o{ BkBe ;kfjp ih wjkoki d/ uoBK Bkb jo t/b/ ;[osh fposh i'VBh, wkV/ pZfunK dh e[;zrs s'A puBK ns/ r[ow[y G[MzrhnK d/ Bkb ;zrs oZyDh, pi[orK dk, wksk fgsk dk ;fseko eoBK, ftZdtkB ;kX{nK dh ;zrs n"o ;/tk eoBh, r[o{ n;EkBK s/ MkV[{ d/Dk, X{g pZsh eoBh ns/ r[o{ rqzE ;kfjp ih wjkoki dk g{ok g{ok ;fseko eoBK, shoE :ksok eoBh, Xkofwe rqzE gVQB/ n?;/ thuko pyf;a;a eo oj/ ;B fJsB/ B{z vkeNo uoB f;zx ih ;fji Xkoh Jh;ao Bzrb tkb/ wjKg[o;aK dh ;/tk ftu i' jkiao ofjzd/ ;B nk rJ/ s/ e[ZM ;wk t/yd/ oj/, wjKg[o;a fesBh dfJnkbsk Bkb fJZe S'Nh T[wo d/ pkbe Bkb puB fpbk; eo oj/ jB, vkeNo ;kfjp B/ wjKg[o;aK B{z p/Bsh eoe/ g[ZfSnk jI{o fJj pkbe e'D j? fJ; Bkb nkg pVh gq/w wJh r';aNh uouk eo oj/ j' jia{o wjKg[o;aK B/ nkgD/A gftZso w[ZyV/ d[nkok c[owkfJnk vkeNo ;kfjp ih,(1) fJj G[Mzrh nkgDk jh j? (2) ;zrs ftu nk ikt/rk (3) iBw ;[Xko bt/rk, fszB gftZso puB wjKg[o;aK B/ nkgD/A gow gftZso w[Zy ewb s'A dk; B{z nk;ahotkd fdzfdnK j'fJnK T[ukoB ehs/, nZi T[BK d/ puB ;cb j' oj/ jB

„;kX{ p'b/ ;fji ;[GkfJ ;kX{ ek p'fbnk fpoEk Bk ikJ/*

rwgu sUhI mhlw 5 Gru 5 pVqwl < siqgur pRswid ]

pRIiq pRIiq gurIAw mohn lwlnw ] jip mn goibMd eykY Avru nhI ko lyKY sMq lwgu mnih Cwfu duibDw kI kurIAw ] 1 ] rhwau ] inrgun hrIAw srgun DrIAw Aink koTrIAw iBMn iBMn iBMn iBn krIAw ] ivic mn kotvrIAw ] inj mMdir iprIAw ] qhw Awnd krIAw ] nh mrIAw nh jrIAw ] 1 ] ikrqin jurIAw bhu ibiD iPrIAw pr kau ihrIAw ] ibKnw iGrIAw ] Ab swDU sMig prIAw ] hir duAwrY KrIAw ] drsnu krIAw ] nwnk gur imrIAw ] bhuir n iPrIAw ] 2 ] 1 ] 44 ] (pMnw 746)

wjKg[o;aK B/ nkgD/A w[pkoe w[ZyV/ d[nkok nk;ahotkd py;ah ns/ nkfrnk pyf;a;a ehsh. pi[orK ;w/s dk; wjKg[o;aK dk pkp/ w;sK dk ;w{j ;zrs dk do;aB eoe/ tkg; BZro gos/. wjKg[o;aK dh ;/tk ftZu phph dfJnk e"o th fojk eodh ;h. pkp/ w;sK d/ Bkb eJh tko puB fpbk; T[BK d/ nkg; ftu ubd/ ofjzd/ ;B. frnkBh jopz; f;zx ih B/ nkJh ;zrs s'A wZE/ tZN Bjh gkfJnk pVh T[dkosk Bkb fit/A fit/A T[BK dk T[dko ;q/;N ;[Gkn ;h ;/tk eoe/ wjKg[o;aK dhnK p/nzs nk;h;K n"o y[;ahnK gqkgs ehshnK. fJ; soK pi[orK B/ fJZe dck c/o gzi/ p;so, i'V/ ;w/s wjKg[o;aK bJh fsnko eotk e/, ;' wjKg[o;aK d/ uoBK ftu G/Nk ehs/ wjKg[o;aK B/ pV/ fgnko Bkb sZfenk ns/ T[BK p;soK B{z rqfjD ehsk wjKB gq;zBsk pyf;a;a ehsh.;w/A nB[;ko do;aB go;B dk ;[Gkr gqkgs j[zdk fojk. wjKg[o;aK B{z frnkBh i'X f;zx ih B/ frnkBh joh f;zx ih B/ p/Bsh ehsh wjkoki ;aohoK dh ;fEosk dk e'Jh gsk Bjh,

Page 35: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

35

nkg sK ;woZE j' ;opZr j', ikDh ikD j', wjKg[o;aK d/ ;aoho fsnkrD s'A pknd eJh t/oh wjzshnK d/ MrV/ nkfde uZb g?Ad/ jB, ;zrs ftu fty/gsk tXdh j?, fi; d/ ekoB ;zrsK ftu Bk;sesk n"o gq/w ftZu so/V g?dk j[zdh j?, nkg feogk eoe/ nkgDh irK e'Jh ;/tkdko nkgD/A ;aoho j[zfdnK fB:[es eo fdT[. wjKg[o;aK B/ puB c[owkfJnk w?A n;EkB nkgDk BjhA pDkfJnk, v/ok r[o{ BkBe ;kfjp ih dk, wjzs Jh;ao f;zx ih, ;/tkdko ;w{j ;kX ;zrs n"o u"Aehdko itkbk f;zx. w?A fe;/ s'A wjzsh bJh Bjh ns/ BK fe;/ B{z d/Dh j?. v/o/ dh i' th ikfJdkd ftok;s j? T[j r[o{ eh b'j d/ Bkw brk fdZsh rJh j?. fijVk ;/tk eo/rk T[j ;/tkdko, BK eo/rk T[; d/ Gkr, ;' fvT{NhnK brk fdZshnK jB. ;zs iZrk f;zx ih e[mkoh ;aqhwkB, ;zs pjkb f;zx n"o pkpk ;kfjp f;zx d't/A bzro d/ ;/tkdko, iE/dko iBe f;zx n"o ;zs gkyo f;zx y/sh d/ ;/tkdko, pkeh ;ko/ ;/tkdko i' i' T[BK B{z i's d/ gfjo/ dhnK ;/tktK, rT[{nK wZMK p?bK dh ;/tk, ;zGkb dh ;/tk ;zs nwo f;zx ns/ eEk gquko dh ;/tk ;zs frnkBh joh f;zx ih B{z fdZsh rJh j? fJj ;kohnK ;/tk ob fwb e/ fi; soK j[D eod/ j' fJ;/ soK eoh ikDhnK jB ;' wjKg[o;aK B/ n?;/ puB ehs/, fe fi; fdB n;h j'sh wodkB s'A nkJ/ ;h izrb ftu nk e/ p?m rJ/ ;K, pkp/ BkBe d/ ;apd dh ewkJh ehsh j?, nZi ;kohnK poesK Bkw dh ewkJh s'A jh gqkgs j' ojhnK jB.pkpk Jh;ao f;zx ;kfjp ih dh, pkpk ekjB dk;, pkpk w/jo f;zx ih dh wjKB nk;ahotkd j?. ;' v/o/ dh ;zrs B/ nkT[DK, wjKg[o;aK B/ efjDk s[;hA v/o/ jh ;/tk efonk eo' feT[Afe i' i' s[jkvhnK ;/tktK bkJhnK jB, s[jkvh efbnkD T[;/ ftZu jh j? T[BK B{z T[;/ t/b/ tkg; w'V d/DK, nkg ih d/ e'b th id'A ;/tkdko p?mD, T[BK B{z efj fdzd/ ;B ikT[ nkg' nkgDk gfjok, ;/tk eo' T[BK B/ p/Bsh eoBh, efjDK fJ; soK ezB o;h g? iKdh j? rZbK ;[BD dh, ;/tk ftZu ewia'oh nkT[dh j? .;/tk ftu jh fdqV eo fdzd/ ;B. ;/tk eo' pkDh gV'Q, Bkw ig', wkVh e[;zrs s'A pu', pZiao e[ofjsK s'A pu' ,ofjsK ftZu fdqV oj', wjKg[o;aK B/ ;koh fiazdoh r[o{ BkBe dh f;Zyh dk gquko ehsk s/ bzroK dh p/nzs ;/tk, fJwkosK dh p/nzs ;/tk eok e/ y[;ahnK bJhnK s/ u"Xo s'A jw/;aK jh ;ze'u eod/ oj/

] jfo e/ ;zs psktj[ wkor[ jw ghS? bkfr ubh]1]

wjKtkeK nB[;ko jh ;/tk fBGkJhnK, ;' wjkokik gfNnkbk B/ GKt/ id'A ;zs ;wkrw gfNnkb/ p[bkfJnk wjkokik :kdftzdo f;zx ih B/, nkg ih B{z w[Zy ;/tkdko dh ;/tk fwbh go fco th fBowkBsk ftZu jh ftuo/ jB, ;koh fizadrh ;' nkgDk Bkw i' T[; dh fynksh tk;s/ ezw Bjh r[o{ BkBe d/ fw;aB nB[;ko fBowkD ;/tkdko pDe/ jh r[io/. fJj jh f;Zfynk T[BK B/ pyf;a;a ehsh

Page 36: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

36

mwJ mhlw 5 ]

qUM jliniD hm mIn qumwry ] qyrw nwmu bUMd hm cwiqRk iqKhwry ] qumrI Aws ipAwsw qumrI qum hI sMig mnu lInw jIau ] 1 ] ijau bwirku pI KIru AGwvY ] ijau inrDnu Dnu dyiK suKu pwvY ] iqRKwvMq jlu pIvq TMFw iqau hir sMig iehu mnu BInw jIau ] 2 ] ijau AMiDAwrY dIpku prgwsw ] Brqw icqvq pUrn Awsw ] imil pRIqm ijau hoq Anµdw iqau hir rMig mnu rMgInw jIau ] 3 ] sMqn mo kau hir mwrig pwieAw ] swD ik®pwil hir sMig igJwieAw ] hir hmrw hm hir ky dwsy nwnk sbdu gurU scu dInw jIau

] 4 ] 14 ] 21 ] (gzBK 100)

fJ; gqeko wjkg[o;aK B/ nkgDk ihtB oZfynk, fBowkD ;/te jh pD/, n?;k u'ia tofsnk, fdB p[ZXtko nkfJnk, ;ko/ jh fJbke/ ftZu ypo j' rJh fe wjKg[oy i'sh i's ;wk ikDr/. ;e{bK ftZu S[ZNhnK j' rJhnK, wk;No, j?v wk;No, ftfdnkoEh, rqkwhB ;zrsK wjKg[o;aK d/ do;aB bJh ;zs pkpk dbhg f;zx ih dh e[Nhnk nk ojhnK jB. w?A th pi[orK d/ Bkb wjKg[o;aK d/ uoBK ftZu frnk. fJj fJbkek j'D d/ ekoB wjKg[o;aK dh nkgDh ofjws th ikD', pi[orK B{z ;aqhwkB pkpk itkbk f;zx ;kfjp ih B/ nkfrnk py;ah, ;odko T[ikro f;zx ihT[ nZi eh tkfjr[o{ tZb'A y/v j?, ;ko/ ;e{bK d/ j?v wk;No, wk;No, ftfdnkoEh fJbke/ dhnK ;zrsK nk ojhnK jB, pi[orK dk r+ gq/w o{gh ib Bkb Go frnk, B/soK ftu'A th ib tfj s[fonk, wjKg[o;aK B/ fejk T[dk; feT[A j' oj/ j' ;Zu dZ;' efjD bZr/ wjkoki w?A dZ; Bjh ;edk jK, efjD bZr/ Bjh, fpBK fMMe s'A puB eo', nyho nkfrnk dk gkbDk eoBk fgnk efjD bZr/ wjkoki ;koh gpfbe ftZu fJj jtk c?b rJh j? fe wjKg[o;a

nZi i'sh i's ;wk ikDr/.wjKg[o;a w[;eokJ/ efjD bZr/ „ybes th ykbe dk ;o{g j[zdh j?‟ fJzBK B{z gfjbK fet/ gsk bZr frnk. fJ; fdB wjKg[o;aK B/ fJZe n?;k u'ia toskfJnk ;kY/ fszB xzN/ nkg ih B/ gqkD ebk B{z o'ehA oZfynk, vkeNo wkb;aK eod/ oj/, ;kY/ fszB xzN/ pknd fco ;aoho ftZu jkiao j'J/ fJj T[j ikBD i' gqG{ d/ dopko ;Zuyzv rJ/, ;Zuyzv sK jw/;aK jh ofjzd/ jB, gqG{ B/ jkb/ nkfrnk Bjh py;ah e[M fvT{Nh fizw/ j?. gqkopX d/ fdB pkeh jB ;zrsK B{z j'o do;aB pyf;a;a eoB/ jB. vkeNoK s/ ;zrsK d/ wB ftu y[;ah j'Jh ;h fJj jtk ;ko/ c?b rJh. fJ; bJh ;w{j ;zrsK do;aB tk;s/ nk ojhnK ;B. pi[orK B{z wjKg[o;aK B/ Xhoia pyf;a;a ehsh fe wjKg[o;aK dk nkT[Dk ikDk fJZe o; jh j[zdk j?, xpokT[Dk BjhA j?. ;' gzdoK fdB r[iao/, g?AshtK fdB nkfJnk, fdB p[ZXtko ;h wjKg[o;aK B/ fBZs fefonk d/ nB[;ko fJ;aBkB ;'X/ n"o nkgDk fBZsB/w ehsk id'A v/foT[ th ;zrs p/nzs nKT[dh ;h vkeNo uzBD f;zx ih B/ fejk wjkoki ih ;zrs pVh nkJh j? jI{{o B/ fejk L

Page 37: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

37

„vvk v/ok fJj[ Bjh‟ fJj ;z;ko e'Jh v/ok Bjh

“v/ok fBjub[ ;u[ ;kX;zr gkfJnk”

n;bh v/ok sK wjkswk dk j? fijVk fBjub nt;Ek B{z gqkgs eoBk, fJsB/ fBow'j ;B, fJ;aBkB ehs/ jB nk;D brkfJnk j?, nkg ih jm :'r n"o ;fji :'r d/ wfjow ;B, jm :'r ;zs pkpk fwjo f;zx ih nkgD/A tZv/ r[oGkJh i' fBZMoK dh gzv'oh s'A ;B, c"i d"okB gqkgs ehsk, ;fji :'r dk thuko pkpk nkfJnk f;zx ih s'A gqkgs ehsk ;h, ;fji :'r efj bT[, Grsh :'r efj bT[, frnkB :'r efj bT[, oki :'r efj bT[, fJj fefonk wjKg[o;aK s'A gqkgs ehsh ;h. nkg ih B/ nk;D brkfJnk f;ZX nk;D bk e/ p?m rJ/, f;ZX/ ;' fBeN tosh ;/tkdko GkJh skok f;zx, ;zs wfjzdo f;zx, ;zs frnkB f;zx, ;zs pjkdo f;zx n"o ;zs joh f;zx ih ntX{s, ;zs pkpk rZiD f;zx ih, ;odko Grs f;zx izvh tkb/ wjKg[o;aK B/ o'fenk ;h, go T[; d"okB fe;/ th ekoB s'A BZro ub/ rJ/ ;B j[D pknd ftZu eJh tkoh g;aukskg eod/ jB n"o vkeNo uzBD f;zx ih, vkeNo uoB f;zx ;' wjKg[o;aK B/ gfjbK jh nkfrnk pyf;a;a ehsh ;h GkyVk Bzrb, fpG"o ;kfjp fiE/ d;w gks;akj ih dk gktB n;EkB j? ns/ u"gJh ;kfjp T[ukoB ehs/ jB „jwoh eo' jkE d? oZSk* fJE/ v'ohnK Bkb gZEo pzB e/ gkDh wkgd/ ofjzd/ ;B, gkDh v{zxk ;h, nkfrnk ehsh ;h fe j'sh wodkB dh wo:kdk nB[;ko, fJe pe;k fsnko eoe/ T[; d/ ftZu w'ohnK oZyDhnK, ;kv/ ;oho dk fJ;aBkB eok e/, r[o{ wjkoki d/ uoBK ftu eVkj gq;akd dh d/r eoe/, :ksoK dh ;cbsk bJh nodk; eoBh ns/ j'JhnK ;/tktK dh ;zg{oBsk bJh p/Bsh eoBh, r[o{ wjkoki ih dk w[Zytke b? e/ ;' p;so gfjBK e/ pe;/ d/ nzdo ;oho oZy e/ w/t/ nkfde Go d/D/ T[go'A pzd eoe/ u"jK e'fBnk s/ i' uko j[ZeK jB wD wD dk p/N, ;zrbK Bkb pzB e/ d' p/VhnK d/ e'fBnK s/ pe;k fbik e/ nodk; s'A T[gozs dfonk d/ wZX ftu gqtkj eo d/Dk. nkgDh jkiaoh ftu pe;k fsnko eotkfJnk T[j nkg ih d/ ;aoho Bkb'A d' fJzu S'Nk ;h, efjD bZr/ fJj th ezw nkt/rk, T[j ;zs frnkBh joh f;zx ih d/ ezw nkfJnk, d{;ok pe;k fsnko eotk e/ oZfynk j'fJnk ;h. ftXh wo:kdk ;wMkJh j'Jh ;h . ;ks'A pknd e'Jh po;h Bjh wBkT[Dh, fijVk th fdB wBkT[DK d;K gks;akjhnK dk wBkT[DK, id'A w/b/ j'D bZr iKd/ jB, y[Zbh d[Bhnk nkT[dAh j? d[ekBK bZrdhnK jB, ;' eJh soK d/ fpGuko nkfde g?dk j' iKd/ jB, w/b/ Bjh wBkT[D/ ;s;zrs eoBh s[jkv/ bJh fijVh ;/tk s/ o'ia eEk ehosB dh fJj jh i'V w/bk j? n;h i' nkgD/A bJh eoBK j? eo u[Ze/ jK ;' fJj wjKg[o;aK B/ nkd/;a pyf;a;a ehs/ fe ;ko/ ;/tkdkoK B/ nkg' nkgDhnK ;/tk fBGkT[DhnK, ;kvk ;oho nzs ;w/A v/o/ th Bjh bikDk, f;ZX/ jh d;w gks;akj d/ uoBK ftZu fpG"o ;kfjp fbik e/ ib gqtkj eoBK, fJj wjKg[o;aK dhnK nkfrnktK ;B. 28 eZse, 13 Btzpo, fdB p[ZXtko ;zB 1957 ;Zs tZi e/ ukbh fwzN T[go, wjKg[o;aK B/ fBeN tosh ;/tkdkoK B{z T[gd/;a fdZs/ fe GkJh p?okr Bjh eoBK, ;' fijVk nkT[DK ikDK fJj gqG{ d/ j[ew ftZu jh j? fit/A T[; tkfjr[o{ dh nkfrnk j?

Page 38: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

38

T[;/ soK fJj ;koh i' y/v j? fJj ubdh j?, T[; tkfjr[o{ d/ j[ew ftZu ;G e[ZM j' fojk j? tkfjr[o{ d/ j[ew ftZu nkT[DK s/ ikDK nkg ;kfonK B/ nkgDh nBzd wJh i' eko j?, T[; B{z eoBK j? ns/ i' i' ;/tktK py;ahnK jB T[BK s/ gfjok d/DK, fJXo T[Xo GNeD s/ x[zwD dh b'V Bjh fJ;/ ftZu nkg ih dk Gbk j?. ;zs wfjzdo f;zx s/ ;zs frnkB f;zx B{z fJeZm/ ofjD dh nkfrnk ehsh n"o pkp/ w;s, pkpk Grs f;zx ih dh ;/tk ftZu ofjDk. v/o/ tkb/ ;ko/ ;/tkdkoK B{z i' i' ;/tk py;ah j? Uj' Uj' fBGkT[Dh ns/ gq/w fgnko Bkb ofjDk, bzro i's ns/ eEk ehosB fJzBK wo:kdk T[s/ yk; gfjok d/Dk ;' ;wK phsdk iKdk j?.

okr XBk;oh Grs epho ih (gzBK 691-92)

idn qy phr phr qy GrIAW Awv GtY qnu CIjY ] kwlu AhyrI iPrY biDk ijau khhu kvn ibiD kIjY ] 1 ] so idnu Awvn lwgw ] mwq ipqw BweI suq binqw khhu koaU hY kw kw ] 1 ] rhwau ] jb lgu joiq kwieAw mih brqY Awpw psU n bUJY ] lwlc krY jIvn pd kwrn locn kCU n sUJY ] 2 ] khq kbIr sunhu ry pRwnI Cofhu mn ky Brmw ] kyvl nwmu jphu ry pRwnI prhu eyk kI srnW ] 3 ] 2 ]

fJ; tk;s/ n;hA nkJ/ jK wjKg[o;aK B/ T[gd/;a fdZsk gqG{ B/ i' ;kB{z wjKg[o;aK B/ pkpk nkfJnk f;zx ih B/, pkpk Jh;ao f;zx ih B/ ;/tk pyf;a;a ehsh ;h T[j n;hA fBGkJh, ;/tk eofdnK e'Jh so[ZNh ojh j't/ ;fsr[o{ rohp fBtkia, ;w{j ;zrsK fywK eoB ns/ gqG{ d/ dopko ftZu jkiaoh gqtkB j't/. fizdrh ftZu ofjzfdnK ;zrs s/ ;/tkdko dk, fe;/ th ;/tkdko dk dk; tZb'A wB d[ykfJnk frnk j't/, fywK pyf;a;a eoBh, fJj wjKg[o;aK dh fesBh fBwosk j? fBwosk T[d'A jh nKT[dh j? id'A pqjw frnkB dh T[Zuh nt;Ek gqkgs j' ikJ/, ;' pkpk rZiD f;zx ih B{z nkfrnk ehsh s[;K B/ ;zs pkpk gq/w f;zx ih d/ Bkb nBzdg[o ;kfjp ofjDK. fJj :[dhnK :[dhnK ;/tktK gfjbK jh tzvhnK ;B, ;kfonK B{z fvT{NhnK brk fdZshnK rJhnK ;B. nZi wjKg[o;aK B/ p?okr d/ T[gd/;a pyf;a;a ehs/ jB]

o;ktb Szd ]pfuZsq BkNe

fis/ okw j{J/ ];G? nzs w{J/]fis/ fe;B j_?j?];G? nzs i?j? ]70]

fis/ d/t j';h];G? nzs ik;h]fis/ p'X j_?j?];G? nzfs S?j?]71]

fis/ d/tok:z];G? nzs ik:z]fis/ dJhs J/;z]fsfs:' ekb b/;z] 72 ]

Bof;zxktskoz ]tj/ ekb wkoz]pv' vzv Xkoh]jfD:' ekb Gkoh] 73]

fdiz pktB/:z]jfD:' ekb s/:z]wjK wZS w[zvz]cfXU ekb M[zvz] 74]

Page 39: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

39

fis/ j'fJ phs/]fss/ ekb ihs/]fis/ ;oB i?j?]fsfsU oky b?j?] 75 ]

G[izr gq:ks Szd] pfuZsq BkNe

fpBk ;oB sk eh B nT[o? T[gk:z]ejk d/t dJhsz ejk oze ok:z]

ejk gks;kjz ejk T[wok:z] fpBk ;oB sk eh B e'N? T[gk:z]76 ]

fis/ iht izsz ;[ d[Bhnz T[gk:z];G? nzfs ekbz pbh ekb xk:z]

fpBk ;oB sk eh Bjh n"o UNz]fby/ izsq e/s/ gV/Q wzsq e'Nz] 77]

d;w gks;akj ih dh nkfrnk w[skpe tZv/ tZv/ ntskoK B{z th ;oho eoe/ GkJh ikDk fgnk, ;' fJzBK fdBK d/ d"okB ;zs pkpk fp;aB f;zx ih Bzrb tkb/ wjKg[o;a i' pkpk itkbk f;zx ih d/ nfBzB w[ZYb/ gq/whnK ftu'A ;B fizBK dh gq/oBK n"o pkpk nkfJnk f;zx ih B{z p/Bsh s'A pkpk itkbk f;zx ih d[nkp/ dh Xosh joy'tkb BZro ftZu nkJ/ ;B wjKB fgnko ;h, wksk Xow e"o ;zs r[biakok f;zx wjzs okw f;zx, ;zs pkpk wkB f;zx ih gqXkB fBowb d[nkpk wzvb, rkj/ prkj/ do;aB n"o ;/tk eod/ oj/ ;' nZi wjKg[o;aK B/ n?;k gqG{ dk i' GkDk ;h nNZb, T[j dZf;nk fe GkJh fisBh ;/tk nekb g[oy tb'A ;kB{z pyf;a;a j'Jh ;h, ;fsr[o{ ih dh feogk Bkb fBGh j?, fBGkJh j?. tkfjr[o{ feogk eoB ;z;ko T[go'A fJZe fdB ikDK j? fJj uZbD ;oK j? fJ; eoe/ nkg ih B/ fe;/ gqeko dk e'Jh ;a'e nkfde Bjh eoBK, tkfjr[o{ d/ j[ew B{z ;s eoe/ wzBDK j? n"o f;woB eoe/ GkJh iBw ;[XkoBK j?.

nk;k ;/y cohd ihT[ eh pkDh]

Awsw ] bolY syK PrIdu ipAwry Alh lgy ] iehu qnu hosI Kwk inmwxI gor Gry ] 1 ] Awju imlwvw syK PrId twikm kUMjVIAw mnhu micMdVIAw ] 1 ] rhwau ] jy jwxw mir jweIAY Guim n AweIAY ] JUTI dunIAw lig n Awpu v\weIAY ] 2 ] bolIAY scu Drmu JUTu n bolIAY ] jo guru dsY vwt murIdw jolIAY ] 3 ] CYl lµGMdy pwir gorI mnu DIirAw ] kMcn vMny pwsy klviq cIirAw ] 4 ] syK hYXwqI jig n koeI iQru rihAw ] ijsu Awsix hm bYTy kyqy bYis gieAw ] 5 ] kiqk kUMjW cyiq fau swvix ibjulIAW ] sIAwly sohMdIAW ipr gil bwhVIAW ] 6 ] cly clxhwr ivcwrw lyie mno ] gMFyidAW iCA mwh quVMidAw ihku iKno ] 7 ] ijmI puCY Asmwn PrIdw Kyvt ikMin gey ] jwlx gorW nwil aulwmy jIA shy ] 8 ] 2 ] (gzBk 488)

;z;ko T[s'A fJZe fdB ikDk jh g?Adk j? feT[Afe fJj ;z;ko dk Bkw nktk rtD j?, nkT[Dk s/ rtD ikDk. iBw s/ woB fJj tkfjr[o{ B/ pDkfJnk j? T[; d/ j[ew ftu iht nkT[Adk j?, j[ew ftu ofjzdk j?, j[ew ftu s[o iKdk j?. r[ow[yK tk;s/ GkDk wzBDk jh iao{oh j?. ;ko/ ;/tkdkok d/ B/so ;ib ;B. wjKg[o;aK d/ uoBK*u Bsw;se ;B, wjkoki n;h eb:[rh iht ;K, nkg ih dh ;/tk g{oB s"o s/ Bjh

Page 40: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

40

fBGk ;e/ jK, ;kvhnK ;/tktK d/ nzdo e'Jh so[Nh ojh j't/ fywk eoBh, ;kB{z GT[iab s'A sko' ;kvk nktk rtD fwNkT[. wjKg[o;aK B/ ;kfonK B{z fdbk;k fdZsk, Xhoia pyf;a;a ehsh j? fe r[ow[y fgnkfoT[ j"bh j"bh ;/tk eofdnK wB fBowb T[ib gftZso j' iKd/ jB s[;K ;kfonK B/ i' ;kX ;zrs eofdnK ;[wZs bJh j?, T[; d/ nB[;ko nkgDk fijVk ihtB j? fJ; B{z pshs eoBk j? feT[fe fijVk ;z;ko j?L^

isrIrwgu mhlw 5 Gru 2 ]

goieil AwieAw goielI ikAw iqsu fMPu pswru ] muhliq puMnI clxw qUM sMmlu Gr bwru ] 1 ] hir gux gwau mnw siqguru syiv ipAwir ] ikAw QoVVI bwq gumwnu ] 1 ] rhwau ] jYsy rYix prwhuxy auiT clsih prBwiq ] ikAw qUM rqw igrsq isau sB Pulw kI bwgwiq ] 2 ] myrI myrI ikAw krih ijin dIAw so pRBu loiV ] srpr auTI clxw Cif jwsI lK kroiV ] 3 ] lK caurwsIh BRmiqAw dulB jnmu pwieEie ] nwnk nwmu smwil qUM so idnu nyVw AwieEie] 4 ] 22 ] 92 ] (pMnw 50)

;' fJ; gqeko wjKg[oyK B/ ;z;ko dh nfBZssk B{z iDkfJnk j? fe r[ow[y fgnkfoT[, gqG{ B/ ihtK B{z nkgDK iBw ;[XkoB tk;s/ G/fink j?, ;' fJ;/ soK fvT{NhnK brkJhnK rJhnK jB i' ;/tk ;kB{z pyf;a;a j'Jh ;h n;hA fBGk uZb/ jK ;' s[;hA th fJ;/ soK GkJh vZN eoe/ r[o{ dopko dh ;/tk, ;kX ;zrs dh ;/tk eoBh j? ns/ Bkw igDk j? tzv SeDk, Xow dh feos eoBh j? i' r[o{ BkBe ;kfjp dk fw;aB j?.

isrIrwgu mhlw 1 Gru 2 ]

Dnu jobnu Aru PulVw nwTIAVy idn cwir ] pbix kyry pq ijau Fil Fuil juMmxhwr ] 1 ] rMgu mwix lY ipAwirAw jw jobnu nau hulw ] idn QoVVy Qky BieAw purwxw colw ] 1 ] rhwau ] sjx myry rMguly jwie suqy jIrwix ] hM BI vM\w fumxI rovw JIxI bwix ] 2 ] kI n suxyhI gorIey Awpx kMnI soie ] lgI Awvih swhurY inq n pyeIAw hoie ] 3 ] nwnk suqI pyeIAY jwxu ivrqI sMin ] guxw gvweI gMTVI Avgx clI bMin ] 4 ] 24 ] (gzBK 23)

wjKg[o;aK B/, ;ko/ jh ;zrhnK d/ B/so ;ib ;B, T[gd/;a fdZs/ fe GkJh fJj ;oho gziK sZsK dk pfDnk j'fJnk j?, nkswk nek;a dh fBnkJh fBob/g j? n"o ;kfonK dk ;kyh u/sB j?. wjKg[o;a ;aoho Bjh j[zd/ T[j ;apd dh ewkJh eoe/, ;apd d[nkok pqjw ;o{g j' iKd/ jB. fJj mheok fJZe fdB GZiDk jh j? nZr/ eh s/ fgZS/ eh, gqG{ dh fit/A nkfrnk j? n;hA iBw woB B{z ;[XkoB tk;s/ nkJ/ jK .pkpk Jh;ao f;zx ;kfjp n"o pkpk nkfJnk f;zx ;kfjp ih dh wjkB feogk d[nkok ihtB :ksok ;cb j' ojh j?, tkfjr[o{ dk fw;kb gqkgs j'fJnk j? ;' ;sr[ok dh nkfrnK nB[;ko n;h nZi Gfonk w/bk SZv oj/ jK ;' fJj o{jK dk fwbkg ;zi'r Bkb j[zdk j? id'A ;zi'rh eow fwbkg j[zdk j?. fti'rh eow ftS'Vk j' iKdk j?

Page 41: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

41

Awsw mhlw 1 CMq Gru 3 ] ndIAw vwh ivCuMinAw mylw sMjogI rwm ] jugu jugu mITw ivsu Bry ko jwxY jogI rwm ] koeI shij jwxY hir pCwxY siqgurU ijin cyiqAw ] ibnu nwm hir ky Brim BUly pcih mugD AcyiqAw ] hir nwmu Bgiq n irdY swcw sy AMiq DwhI ruMinAw ] scu khY nwnku sbid swcY myil icrI ivCuMinAw ] 4 ] 1 ] 5 ] (gzBK 439 ) ;' wjKg[o;aK B/ fJ; soK ;w{j ;kX ;zrsK B{z T[gd/;a d/ eoe/ Xhoi pzXkJh T[gd/;a fdZsk. fJ; d/ ftZu fJZe ;kyh j? i' gfjbK gzdoK fdB u'ia j'fJnk ;h, nkg ih B/ ;zrsK d/ wB ftu'A Gow dh Bftosh bJh ;zs frnkB f;zx ih wBh wkio/ tkfbnK B{z ;qh nBzdg[o ;kfjp pkp/ w;s ih d/ e'b G/fink ;h fe w?B{z ;zs itkbk f;zx ih B/ nkg ih e'b G/fink, eh nkfrnk j? pkp/ w;sK B/ c[owkfJnk ;h fe crtkV/ ekmV t/bD/ dh ;kJh d/ fdT[ w? s/ itkbk f;zx ih B/ rzB/ ghfVnk eoB/ jB id'A fJj puB b? eoe/ ;zs frnkB f;zx ih v[w/bh BZro wjKg[o;aK d/ uoBK*u nkJ/ s/ puB ;[DkfJnk ;h ;w{j ;zrsK d/ wB*u'A fJj G[b/yk fBeb frnk ;h j[D pkp/ w;sK B/ j[ew ehsk j? fe pkpk itkbk f;zx ih pj[s bzpk ;wK ;kX ;zrs B{z do;aB pyf;a;a eoBr/. fJj wjKg[o;aK dk u'ia ;h, nZi g{o/ gzdot/A fdB mhe fJj GkDk toskT[D dh wjKg[o;aK B/ ;'uh j?.

ibhwgVw mhlw 5 ]

kir ikrpw gur pwrbRhm pUry Anidnu nwmu vKwxw rwm ] AMimRq bwxI aucrw hir jsu imTw lwgY qyrw Bwxw rwm ] kir dieAw mieAw gopwl goibMd koie nwhI quJ ibnw ] smrQ AgQ Apwr pUrn jIau qnu Dnu qum@ mnw ] mUrK mugD AnwQ cMcl blhIn nIc Ajwxw ] ibnvMiq nwnk srix qyrI riK lyhu Awvx jwxw ] 1 ] (pMnw 543)

fJzBk fdBK d/ nzdo ;qhwkB ;zs frnkBh r[opuB f;zx ih n"o ;zs GrtkB f;zx ih o/o{ ;kfjp tkb/, ;zs pkpk dkB f;zx ih ytkia/ yVe tkb/, ;zs pkpk Bzd f;zx ih okwrVQ n"o ;zs iE/dko pkpk ;'jB f;zx ih fpXhuzd sEk j'o p/nzs wjKg[oy, wjKg[o;aK d/ gow gftZso do;aBK bJh gXkod/ oj/.wjKg[oy nkJ/ wjKg[oyK dk f;o'g/ d/ e/ wjkB ;BwkB pyf;a;a eod/ oj/. ;' wjKg[o;aK dk ;fseko T[BK d/ ihtB dk fJZe wjkB fto;k ;h ;' pV/ fgnko Bkb T[BK B/ ;/tk fBGkJh.

nt nwrwien mhlw 5 dupdy <> siqgur pRswid ]

aulwhno mY kwhU n dIE ] mn mIT quhwro kIE ] 1 ] rhwau ] AwigAw mwin jwin suKu pwieAw suin suin nwmu quhwro jIE ] eIhW aUhw hir qum hI qum hI iehu gur qy mMqRü idRVIE ] 1 ] jb qy jwin pweI eyh bwqw qb kusl Kym sB QIE ] swDsMig nwnk prgwisE Awn nwhI ry bIE ] 2 ] 1 ] 2 ] (pMnw 978)

Page 42: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

42

fJ; soK wjKg[o;aK B/ r[opkDh d[nkok p/nzs f;ZfynktK pyf;a;a ehshnK ns/ c[owkfJnk fe ;fsr[oK dh nkfrnk n?;h j?.

gauVI mhlw 5 ] mIqu krY soeI hm mwnw ] mIq ky krqb kusl smwnw ] 1 ] eykw tyk myry min cIq ] ijsu ikCu krxw su hmrw mIq ] 1 ] rhwau ] mIqu hmwrw vyprvwhw ] gur ikrpw qy moih Asnwhw ] 2 ] mIqu hmwrw AMqrjwmI ] smrQ purKu pwrbRhmu suAwmI ] 3 ] hm dwsy qum Twkur myry ] mwnu mhqu nwnk pRBu qyry ] 4 ] 40 ] 109 ](pMnw 187-88)

;' wjKg[o;aK B/ n?;/ T[gd/;a pyf;a;a ehs/ jB. ;' GkJh r[odk; ih B/ goT[gekoh wjKg[o;aK pko/ fbfynk j?.

tko T[BhthA, gT[Vh u"dthA

r[ow[fy iBw[ ;tkfo dorj ufbnk.;uh dorj ikfJ ;uk fgV wfbnk.

r[ow[fy G'iB[ GkT[ ukT[ nbfbnk. r[ow[fy fBjub[ fus[ B jb? jfbnk.

r[ow[fy ;u[ nbkT[ Gbh j{z Gfbnk. r[ow[fy ;d/ ikfB nktfB xfbnk]ñ]

;' GkJh r[odk; ih B/ r[ow[yK d/ ihtB pko/ n?;/ puB fby/ jB.n?;k T[gd/;a wjKg[o;aK B/ pyf;a;a ehsk.

gauVI mhlw 1 ]

pauxY pwxI AgnI kw mylu ] cMcl cpl buiD kw Kylu ] nau drvwjy dsvw duAwru ] buJu ry igAwnI eyhu bIcwru ] 1 ] kQqw bkqw sunqw soeI ] Awpu bIcwry su igAwnI hoeI ] 1 ] rhwau] dyhI mwtI bolY pauxu ] buJu ry igAwnI mUAw hY kauxu ] mUeI suriq bwdu AhMkwru ] Ehu n mUAw jo dyKxhwru ] 2 ] jY kwrix qit qIrQ jwhI ] rqn pdwrQ Gt hI mwhI ] piV piV pMifqu bwdu vKwxY ] Biqir hodI vsqu n jwxY ] 3 ] hau n mUAw myrI mueI blwie ] Ehu n mUAw jo rihAw smwie ] khu nwnk guir bRhmu idKwieAw ] mrqw jwqw ndir n AwieAw ] 4 ] 4 ](pMnw 152)

;' n?;/ puB c[owk eoe/ wjKg[oy nk;D ftZu fJ;fEs j'J/. T[Bh gqkB ngkB tk:{ B{z d;w d[nko tZb fyZfunk n"o pqjw ozXo BkVh c'V e/ nkgD/A gqkDK dk ft:'r eo fdZsk, sZs sZsK ftZu i's i'fs ftZu fwbk d/Dk ehsh.

rwmklI mhlw 5 ]

pvnY mih pvnu smwieAw ] joqI mih joiq ril jwieAw ] mwtI mwtI hoeI eyk ] rovnhwry kI kvn tyk ] 1 ] kaunu mUAw ry kaunu mUAw ] bRhm igAwnI imil krhu bIcwrw iehu qau clqu BieAw ] 1 ] rhwau ] AglI ikCu Kbir n pweI ] rovnhwru iB aUiT isDweI ] Brm moh ky bWDy

Page 43: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

43

bMD ] supnu BieAw BKlwey AMD ] 2 ] iehu qau rcnu ricAw krqwir ] Awvq jwvq hukim Apwir ] nh ko mUAw n mrxY jogu ] nh ibnsY AibnwsI hogu ] 3 ] jo iehu jwxhu so iehu nwih ] jwnxhwry kau bil jwau ] khu nwnk guir Brmu cukwieAw ] nw koeI mrY n AwvY jwieAw ] 4 ] 10 ] (gzBK 885)

wjKg[o;aK dk nkT[Dk ikDk fB;zr j[zdk j? fit/ ;Zg e[zi fsnkrdk j?, jkEh c[ZbK dh wkbk fsnkr fdzdk j? fJ; soK wjKg[oyK B/ fizd/ ihn ihtB w[esh dk nBzd gqkgs eofdnK j'fJnK ;' nftZfdnk sZs ekoi dh Bftosh n"o pqjw dh gqkgsh dk nBzd, ndt?sk nBzd, nG/dsk nBzd gqkgs ehsk j[zdk j?, T[BK B/ d/j nfXnk; s'V fdZsk j[zdk j?, n;h ;aoho Bjh jK, e';a Bjh jK n"o ;s' oi' sw' fszB wkfJnk d/ r[D Bjh jK, gkopqjw ;o{g jK fJj T[BK dh nt;Ek j[zdh j?. T[j p/rwg[o/ ftZu fiT[Ad/ ihn ofjzd/ jB, ;oho fsnkrD s'A pknd T[j fco fpd/j w[esh tkfjr[o{ ftZu nG/d nt;Ek B{z gqkgs eo b?Ad/ jB.

fpbktb wjbk 5 Szs (gzBk 846 )

sUrj ikrix imly jl kw jlu hUAw rwm ] joqI joiq rlI sMpUrnu QIAw rwm ] bRhmu dIsY bRhmu suxIAY eyku eyku vKwxIAY ] Awqm pswrw krxhwrw pRB ibnw nhI jwxIAY ] Awip krqw Awip Bugqw Awip kwrxu kIAw ] ibnvMiq nwnk syeI jwxih ijn@I hir rsu pIAw ] 4 ] 2 ]

n?;/ wjKg[o;a GkJh j[zd/ jB T[BK dk BK nkT[Dk j? Bk ikDK j?, T[j tkfjr[o{ d/ j[ew ftZu ;z;ko d/ Gb/ tk;s/ ;kX ;zrs ih nkT[Ad/ jB, ihtB :ksok ;cb eoe/ s[o iKd/ jB.

d'jok ]

jfo jfo iB d[fJ J/e j? fpp fpuko eS[ Bkfj]

ib s/ T[gi sozr fiT[ ib jh fpy? ;wkfj]àÇ](pfusq BkNe)

wko{ ] epho ihT[

audk smuMd sll kI swiKAw ndI qrMg smwvihgy ] suMnih suMnu imilAw smdrsI pvn rUp hoie jwvihgy ] 1 ] bhuir hm kwhy Awvihgy ] Awvn jwnw hukmu iqsY kw hukmY buiJ smwvihgy ] 1 ] rhwau ] jb cUkY pMc Dwqu kI rcnw AYsy Brmu cukwvihgy ] drsnu Coif Bey smdrsI eyko nwmu iDAwvihgy ] 2 ] ijq hm lwey iqq hI lwgy qYsy krm kmwvihgy ] hir jI ik®pw kry jau ApnI qO gur ky sbid smwvihgy ] 3 ] jIvq mrhu mrhu Puin jIvhu punrip jnmu n hoeI ] khu kbIr jo nwim smwny suMn rihAw ilv soeI ] 4 ] 4] (pMnw 1103-04)

Page 44: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

44

pqjw frnkBh dh nt;Ek B"t/ gks;akj B/ fJT[ toBD ehsh j?.

soriT mhlw 9 ]

jo nru duK mY duKu nhI mwnY ] suK snyhu Aru BY nhI jw kY kMcn mwtI mwnY ] 1 ] rhwau ] nh inMidAw nh ausqiq jw kY loBu mohu AiBmwnw ] hrK sog qy rhY inAwrau nwih mwn Apmwnw ] 1 ] Awsw mnsw sgl iqAwgY jg qy rhY inrwsw ] kwmu k®oDu ijh prsY nwhin iqh Git bRhmu invwsw ] 2 ] gur ikrpw ijh nr kau kInI iqh ieh jugiq pCwnI ] nwnk lIn BieE goibMd isau ijau pwnI sMig pwnI ] 3 ] 11](pMnw 633-34)

;' fJ; gqeko wjKg[o;aK B/ nkgD/A fBZi ;o{g ;_?:z xo ftZu fBtk; gqkgs ehsk ;' fiT[A fiT[A wjKg[o;aK d/ i'sh i's ;wkT[D dh ypo ;zrsK B/ ;[DhA, p/nzs fJeZm j' frnk ;tkohnK d/ fJzsiakw ehs/ rJ/, wjKg[o;aK d/ do;aB ;w{j ;zrsK B/ ehs/. nZi nzfsw do;aB th eo oj/ ;B B/so ;ib ;B. p?okr ftu o' oj/ ;B fe GkrK Bkb wjKg[o;aK d/ do;aB dhdko/ j[zd/ jB ;' ;kX ;zrs ih dZ;h j'Jh wjKg[o;aK dh wo:kdk w[skpe ;' ;koh o;w dk gqkozG j'fJnk. fJ;/ fdB jh BZro gK;aNk fty/ ;kv/ BkBK ih gqb'e rwB ehs/ ;B, pI[or T[E/ rJ/ j'J/ ;B T[E/ jh ypo fwbh, ftu/ jh ;' T[; fefonk B{z fsnkr eoe/ ;' nkgD/A w[o;ad d/ fgnko ftZu v[w/bh BZro fty/ nk rJ/. do;aB dhdko/ ehs/ ;' wjKg[o;aK dk gftZso i' ;aoho ;h gbzx s/ ;ik eoe/ fJZe NoZe ftZu ;ikfJnk frnk. ;/tkdko ;[ywBh ;kfjp dh pkDh dk fBZsB/w eod/ oj/ ;' nZs'tkb BZro fty/ ;zrsK dk ns/ j'o th nZfvnK s/ ;zrsK dk pVk fJeZm ;h do;aB dhdko/ ;zrsK B/ ehs/ feT[Afe nkfrnk ;h fe ;kv/ ;aoho B{z f;ZX/ jh fpG"o ;kfjp b? ikDk, v/o/ dh ;zrs th ;koh fJZE/ nkJh ;h ;tkohnK fsnko eoe/ ;qahwkB iZrk f;zx e[mkoh ;kfjp sEk ;ko/ ;/tkdko wjKg[o;aK d/ Bkb uZb gJ/ ;' bzro nkfde dk fJzsiakw th fpG"o ;kfjp ik e/ ehsk. eVQkj gq;akd dhnK d/rK ;ikJhnK ;' fJj ;kok jh ;' gq/w wJh ;' wjKg[o;aK d/ gow gftZso ;oho Bkb i' ekcbk ;h uZfbnk. T{BK ;kfjp, pkpk ;kfjp f;zx p/dh d/ uoBK ftu nodk; eofdnK j'fJnk fpG"o ;kfjp d;w gks;akj d/ dopko, ;' Xow n;EkB s/ gj[zu/ wjKg[o;aK d/ ;oho B{z r[o{ uoBK ftZu oZfynk frnk eVQkj gq;akd dhnK d/rK fsnko eoe/ ;ikJhnK, bzro fsnko Gzvkok fsnko ehsk ;' r[o{ e/ uoBK ftu ehosB j'fJnk, ;' wjkg[oyK dh :ksok dh ;cbsk tk;s/ ;kX ;zrs B/ fwb eoe/ nodk; ehsh ;' nzs nodk; eoe/ tke ;otD eoB s'A pknd d/rK toskJhnK, bzro fe; B{z ;[ZMk ;h ;w{j ;zrsK fgnko ftZu ;B wjKg[o;aK d/ gftZso ;oho dh noEh ;' fpG"o ;kfjp dfonk d/ feBko/ b? rJ/ ;' w[yh wjKg[o;aK B/ wjKg[o;aK d/ fJ;aBkB eok e/ p;so gfjBkJ/ n"o pe;k fsnko eoe/ ;' wjKg[o;aK dh dZ;h j'Jh wo:kdk d/ w[skpe T[BK dk ;aoho pe;/ ftZu fNek e/ ;' w/t/ Go fdZs/ rJ/ pzd ehsk frnk, ;zrsK B/ nzsw do;aB ehs/ c[ZbK dh toyk j'Jh ;' ;zrsK p?okr ftZu o' ojhnK ;B n"o p?okr eo ojhnK ;B wB d/ nzdo pVk Gkoh t?okr ;h n"o ;zrsK wjKg[o;aK d/ gftZso ekoBkfwnK B{z :kd

Page 45: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

45

eo eo e/ o' ojhnK ;B fe wjKg[o;aK dk nkT[Dk XzBsk ;z:[es j? ;' ;/tk eoe/ g{ok bkG gqkgs BK eo ;e/. ;' wB ftZu pVk Gkoh t?okr ub fojk ;h ;' pV/ g/qw d/ Bkb ;kX ;zrs wjKg[o;aK d/ gftZso r[DK B{z :kd eo ojh ;h fe fJj GkrK tkbk ;wK r[ow[y wkJh GkJh B{z jh gqkgs j[zdk j?.

iblwvlu mhlw 4 ]

AMqir ipAws auTI pRB kyrI suix gur bcn min qIr lgeIAw ] mn kI ibrQw mn hI jwxY Avru ik jwxY ko pIr preIAw ] 1 ] rwm guir mohin moih mnu leIAw ] hau Awkl ibkl BeI gur dyKy hau lot pot hoie peIAw ] 1 ] rhwau ] hau inrKq iPrau siB dys idsMqr mY pRB dyKn ko bhuqu min ceIAw ] mnu qnu kwit dyau gur AwgY ijin hir pRB mwrgu pMQu idKeIAw ] 2 ] koeI Awix sdysw dyie pRB kyrw ird AMqir min qin mIT lgeIAw ] msqku kwit dyau crxw qil jo hir pRBu myly myil imleIAw ] 3 ] clu clu sKI hm pRBu prboDh gux kwmx kir hir pRBu lhIAw ] Bgiq vClu auAw ko nwmu khIAqu hY srix pRBU iqsu pwCY peIAw ] 4 ] iKmw sIgwr kry pRB KusIAw min dIpk gur igAwnu bleIAw ] ris ris Bog kry pRBu myrw hm iqsu AwgY jIau kit kit peIAw ] 5 ] hir hir hwru kMiT hY binAw mnu moqIcUru vf ghn ghneIAw ] hir hir srDw syj ivCweI pRBu Coif n skY bhuqu min BeIAw ] 6 ] khY pRBu Avru Avru ikCu kIjY sBu bwid sIgwru Pokt PokteIAw ] kIE sIgwru imlx kY qweI pRBu lIE suhwgin QUk muiK peIAw ] 7 ] hm cyrI qU Agm gusweI ikAw hm krh qyrY vis peIAw ] dieAw dIn krhu riK lyvhu nwnk hir gur srix smeIAw ] 8 ] 5 ] 8]

] ;b'e ]

ibrhw ibrhw AwKIAY ibrhw qU sulqwnu ]

PrIdw ijqu qin ibrhu n aUpjY so qnu jwxu mswn ] 36 ] (pMnw 1379)

;' fJ; gqeko ;zrsK d/ B/so ;ib ;B pV/ fgnko t?okr ftZu ;B, fJ;aBkB eokfJnk pe;k fsnko ehsk j[D d' p/VhnK fsnko eoe/ fbnKdhnK rJhnK, d'jK p/VhnK d/ e'fBnK s/ p/N pzB e/ pe;k ;ikfJnk frnk, g[;agK dh po;ak ehsh i?ekok SZv e/ p/VhnK s'o fdZshnK rJhnK id'A p/VhnK dfonk d/ wZX ftZu ub/ rJhnK pe;/ d/ e'B/ T[sko eoe/ p/VhnK s'A dfonk ftZu SZv fdZsk frnk, pe;k j"bh j"bh p/N j'D d/ ekoB gkDh ftZu p?m frnk. ;' ;zs r[biakok f;zx ih Bzrb tkb/ fizBK d/ GkJh ;kfjp ;' wjKg[o;aK d/ nBB ;/te ;B eJh tkoh fejk eod/ ;B w? ;kX{ j'DK wjKg[o;aK B/ efjDk fe GkJh pkoK ;kb fco w[Ve/ BZro Bjh tVhdk j?, ;' ;kX;zrs ih fJ; soK fiT[ BZro'A rJ/ w[V BK gos/. ;' okrh pkr nkJ/ iE/dko ;zsk f;zx ih B{z g[ZfSnk ;' T[E'A fiT[A p?okr ftZu s[o/ fiE/ wjKg[o;aK dk pe;k gqtkj ehsk ;h nkD eoe/ Skb wkoh s/ Bkb jh gqtkj j' rJ/ .gq/whnK dh nt;Ek pj[s nb"fee j[zdh j?.

Page 46: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

46

rwgu iblwvlu mhlw 5 Gru 13 pVqwl < siqgur pRswid ]

mohn nId n AwvY hwvY hwr kjr bsqR ABrn kIny ] aufInI aufInI aufInI ] kb Gir AwvY rI ] 1 ] rhwau ] srin suhwgin crn sIsu Dir ] lwlnu moih imlwvhu ] kb Gir AwvY rI ] 1 ] sunhu shyrI imln bwq khau sgro AhM imtwvhu qau Gr hI lwlnu pwvhu ] qb rs mMgl gun gwvhu ] Awnd rUp iDAwvhu ] nwnku duAwrY AwieE ] qau mY lwlnu pwieE rI ] 2 ] mohn rUpu idKwvY ] Ab moih nId suhwvY ] sB myrI iqKw buJwnI ] Ab mY shij smwnI ] mITI iprih khwnI ] mohnu lwlnu pwieE rI ] rhwau dUjw ] 1 ] 128 ](pMnw 830)

gq/whnK dhnK nEkj ejkDhnK jB. ;kv/ pi[or ;' ;kJheb T[go jh Bzrb gj[zu/, fJZvh bzph :ksok gjkVK dk o;sk ;kJheb s/ sfj eoe/ wjKg[oyK d/ ib gqtkj ;w/A do;aB tk;s/ gj[zu/ ns/ nkgD/A ;ib B/soK Bkb fJE/ j'o ;zrsK B/ nkgD/A gq/w d/ nZEo{nK dh G/Nk nzfsw ;w/ wjKg[oyK B{z uVQkJh. pi[orK B/ th nZEo{nK dh G/Nk, nZEo{nK d/ c[Zb wjKg[o;aK d/ uoBK ftZu G/N ehs/ .;' gq/whnK dhnK ejkDhnK pVhnK bzwhnK ;' fit/A th fi; B{z e'Jh ;tkoh fwbh wjKg[o;aK d/ fgnko ftZu nzfsw jkiaoh btkT[D tk;s/ T[j r[ow[y ;kX ;zrs ih gj[zu/. fJZXo ;kv/ ykb;k jkJh ;e{b ekbok fty/ j?v wk;No jz;k f;zx ih B/ ;w{j ftfdnkoEhnK s/ wk;NoK B{z fJeZso eoe/ wjkg[oyK dh :kd ftZu gzi fwzN B/so whN e/ w"B oZfynk ns/ wjKg[oyK tk;s/ ;w{j ;e{b tZb'A nodk; ehsh fe ;Zu/ gks;akj wjKB pyf;a;a eoB n?;/ wjkg[oyK dk do;aB dhdko jw/;ak tk;s/ j[zdk oj/ nzs ftZu j?v wk;No ;kfjp B/ wjKg[oyK d/ ihtB pko/ ukBD gkfJnk.

okr rT[Vh g{oph Szs wjbk 3

Dn eyklVI jIau ibnu nwh ipAwry ] dUjY Bwie muTI jIau ibnu gur sbd krwry ] ibnu sbd ipAwry kauxu duqru qwry mwieAw moih KuAweI ] kUiV ivguqI qw ipir muqI sw Dn mhlu n pweI ] gur sbdy rwqI shjy mwqI Anidnu rhY smwey ] nwnk kwmix sdw rMig rwqI hir jIau Awip imlwey ] 3 ] (pMnw 244)

;' wjKg[oyK d/ nzfsw do;aB p/nzs ;zrsK B/ ehs/, nkg' nkgDhnK ;aoXkiabhnK G/N ehshnK. p/VhnK tkg; goshnK ;' fe;/ B/ fgnko ftZu bzro BK Sfenk, fe;/ B/ Sfenk. ;' nyho ;zrsK nkg' nkgD/A n;EkBK B{z ftdk j'JhnK v/o/ d/ ;/tkdko v/o/ nkJ/. wjKg[o;aK dh :kd ftZu ;fji gkm, nyzvK gkmK d/ G'r gkJ/ rJ/. ;' ;zs pkpk joh f;zx ejkog[o, ;zs pkpk wkMk f;zx we;{dg[o j'sh wodkB tkb/, ;zs frnkBh joh f;zx ih, ;zs pkpk Bzd f;zx okwrVQ, ;zs frnkBh r[opuB f;zx ykb;k fGzvoK tkb/, ;zs Bzd f;zx ih okwrVQ j'o wjKg[o;a p/nzs fwb eoe/ thuko ehsh fe v/o/ d/ ;/tkdko edh v/foT[A pkjo Bjh rJ/, ;' v/o/ d/ ;/tkdkoK dk

Page 47: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

47

p/r gqtkj ;dk bJh iakoh oZyD bJh ;' G'r ;w/A thukoK eoe/ ;zs pkpk wfjzdo f;zx ih i' wjKg[o;aK d/ bKroh ;B d;sko pzdh ehsh rJh, T[BK B{z w;sK dh ;/tk ftZu ofjD dk j[ew ;h ;' wjKg[o;a fit/A fit/A w;s j[ew eoe/ oj/ T[t/A ;/tk fBGkT[d/ oj/. ;' fJ; fdB T[go th dk;K B{z pi[orK d/ ;fjs nzfsw do;aB eoB dk ;[Gkr gqkgs j'fJnk ;zrsK dk pVk Gkoh wjKB fJeZm ;h. ;' n?;k joy'tkb v/o/ ftZu d/yD ftu w[V fdq;a Bjh pfDnk id'A T[d' wjKg[o;aK d/ fizBK d/ BkwK s'A dk; ikD{ Bjh, do;aB pyf;a;a ehs/ ;' p/nzs ;[Gkrk ;wK ;h ;' n?;k wjKg[o;aK dk GkJh nb"fee ihtB ;h ;' ;fsr[o ;Zu/ gks;akj feogk eoB n?;/ wjKg[o;aK dk do;aB dhdko j[zdk oj/ .

goNf mhlw 4 ]

hir drsn kau myrw mnu bhu qpqY ijau iqRKwvMqu ibnu nIr ] 1 ] myrY min pRymu lgo hir qIr ] hmrI bydn hir pRBu jwnY myry mn AMqr kI pIr ] 1 ] rhwau ] myry hir pRIqm kI koeI bwq sunwvY so BweI so myrw bIr ] 2 ] imlu imlu sKI gux khu myry pRB ky ly siqgur kI miq DIr ] 3 ] jn nwnk kI hir Aws pujwvhu hir drsin sWiq srIr ] 4 ] 6 ] Ckw ] 1 ] (pMnw 861-62)

kwnVw mhlw 5 Gru 7 <> siqgur pRswid ]

iqK bUiJ geI geI imil swD jnw ] pMc Bwgy cor shjy suKYno hry gun gwvqI gwvqI gwvqI drs ipAwir ] 1 ] rhwau ] jYsI krI pRB mo isau mo isau AYsI hau kYsy krau ] hIau qum@wry bil bly bil bly bil geI ] 1 ] pihly pY sMq pwie iDAwie iDAwie pRIiq lwie ] pRB Qwnu qyro kyhro ijqu jMqn kir bIcwru ] Aink dws kIriq krih quhwrI ] soeI imilE jo Bwvqo jn nwnk Twkur rihE smwie ] eyk qUhI qUhI qUhI ] 2 ] 1 ] 37 ] (pMnw 1305)

;fsr[o ;Zu/ gks;akj XzB XzB ;kfjp ;qh r[o{ BkBe d/t ih wjkoki, XzB XzB ;kfjp ;qh r[o{ r'fpzd f;zzx ;kfjp ih wjkoki, XzB XzB ;kfjp ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih dh wjkB pyf;a;a n"o feogk dk ;dek i' ;fsr[o ;Zu/ gks;akj d/ dopko ftu'A fBZsB/w dhnK dksK pyf;a;a j'JhnK ;B, ;fsr[o ih dh feogk Bkb fBozso ubdk fojk. ;kv/ G?DK skJ/ ukfuT[A wjZb/ dhnK ;kohnK phphnK B/ fwb eoe/ e[M fB:w T[g^fB:w pDkJ/ ;B. nzfwqs t/b/, t/b/ Bkb T[m eoe/ fJ;aBkB eoBk, ;t/o/ g{ik gkm eoBh ;akw B{z iBw ;kyh dh eEk eoBh, wjZb/ dhnK ;kohnK phphnK nk eoe/ eEk ;qtB efonk eodhnK ;B. ;' pVk nBzd wJh mkm pfDnk j'fJnk ;h, Xkofwe thukoK Bkb wjZbk g{os ;h .;' dk; d/ wB ftZu xo'A gfotkoe wjKg[o;aK dh ;zrs d/ gqGkt Bkw dh brB fdqV j[zdh rJh ;' nkgD/A tZv/ G?D phph joGiB e"o B{z efj eoe/ xo d/ wekB d/ izrb/ d/ y{zi/ ftZu fJZe S'Nh fijh e[Nhnk pDkJh rJh. gfjb/ gfjo eZyK dhnK fyVehnK pDk eoe/ fsnko ehsh rJh ;h, fco phph ih B/ e[M rko/ Bkb fbZgD g'uD eoe/ T[;B{z fsnko eo fdZsk ;h fJ; ftu p?m eoe/ o'iakBk

Page 48: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

48

;[zdo r[Ne/ dk i' p/nzs pkDhnK tkbk ;h fBZsB/w eoBk. nkfd wZX nzs wksk ih B{z efj eoe/ gq;akd fsnko eotkT[Dk ns/ r[o{ wjkoki B{z G'r brtk eoe/ gq;akd tzvDk, ;' wksk ih d/ ;[Gkt dkB g[zB tkb/ ;B. jo wzrbtko wjZb/ dhnK S'NhnK S'NhnK ezfBnK B{z bzro pDk eoe/ SekT[DK ns/ pi[or fgZsoK d/ fdB T[go ;kX[{ pqkjwDK B{z Gzvkok nkfde d/Dk, nkJ/ nfsEh dh ;/tk eoBh xo ftu e'Jh wzrsk, ;kX{, nfsEh, wjkswk nkt/, y?o s'A ed/ ykbh BK w'VBk, fJe t/oh e'Jh wjKg[o;a nkJ/ ;' wksk ih B{z T[BK B/ todkB o{g puB fejk e[M nzsoikwsk d/ tke, s/o/ d' ;g[ZsoK ftu'A fJZe ;zs j't/rk i' d[Bhnk s/ s[jkvh e[b dk Bkw o';aB eo/rk ns/ wjKB ;fseko gqkgs eo/rk. ;' fJ; soK fBZsB/w d/ ;w/A phsd/ rJ/ ;e{b ekb dh gVkJh n"o fBZsB/w n"o ;kX{nK dk ;zr fBozso ubdk fojk. Bdh feBko/ i' BZro d/ Bkb jh B;ok+k u'n ubdh j?, o/s d/ fNZp/ ftZu fJZe pj[s v{zxk N'nk g[ZN fbnk ;h, G'o/ dh fBnKJh T[; d/ d[nkb/ e[M ;oeVk brk fdZsk frnk ;h, T[; ftZu p?m eoe/ w{bwzso dk fBozso ikg eoBk iK ;[zdo r[Ne/ dk gkm eoBk fisBh d/o BZro ftZu ofjD dk ;[Gkr fwfbnk, po;ks'A Bdh dh i/ gkDh trdk j't/ o'iakBk rowh ;odh j't/, Bdh ftZu ik eoe/ jh fJ;aBkB eoBk eJh tkoh ;odh d/ w";w ftu BZro d/ eJh pi[orK B/ efjDk mzY B{z Bw{BhnK nkfde j'D dk vo j?, gozs{ nkgDh X[B n"o brB ftZu Bdh d/ fJ;aBkB ubd/ oj/ id'A gkDh ;[Ze ikJ/ fco jt/bh ftu y{jh ;h T[; d/ ib Bkb jh fJ;aBkB nkfde eohdk ;h. eJh tkoh pi[orK d/ fgnko ftu wjKg[o;a nk e/ fNe iKd/ ;B. e'Jh GrftnK fuZghnK tkb/ e'Jh j'o G/;K tkb/ T[BK B{z y{j s'A gkDh eZY eoe/ nkg fJ;aBkB nkfde eotkT[Dk xo'A ib gkDh bzro gkDh SekT[Dk, T[Bk d/ posB nkfde wKiB/, T[BK d/ j[ew nB[;ko ;/tk nkfde eoBh r[o{ eh pyf;a;a d[nkok Bdh ftZu fJeKs ik eoe/ bZe bZe gkDh ftZu fJZe bZs Gko yVQe/ gzi ig[ih ;kfjp eoB/, fco d{ih bZs Gko yVe// gzi ig[ih ;kfjp d/ g{o/ fBZsB/w eoB/, fJ; soK th ;wK ;fsr[o{ ih dh feogk Bkb ubdk fojk. Bkw dh X[B brB shpo j[zdh rJh ;' nkw b'rK ftZu p?mD s'A ;ze'u, tkX{ rZbK s'A ;ze'u, jw/;aK fJeKs ftZu ofjDk gVkJh ekb ftZu th, ;' fJeKs ftZu ofjDk gfjoktk w[zY s'A i' r[ow[yh pkDK fwfbnk ;h o/g giakwk, ;kdk i'Vk, ebhnK tkbk e[Vsk, ;h; s/ Bhbh iK ghbh d;sko, gzi eeko, rkso/ ;qh ;kfjp, fJj pkDk w[zY s'A nZi sZe T[j jh uZfbnk nk fojk j?. i' ;e{b dh :{Bhckow vo?; ;h T[j Bjh gfjBh, i' d;w gks;akj B/ pyf;a;a ehsh ;h T[j' jh pkDk uZb fojk j? fJj r[o{ eh nkgDh jh pyf;a;a j?, eJh tkoh wk;NoK T[;skdK tZb'A ;' pkDk gfjBD tk;s/ wiap{o ehsk frnk go Xow dh fdqVsk d/ nZr/ T[BK B{z M[eDk fgnk. fJj ;koh wjKg[o;aK dh d/D ;h ;wK fBozso fJ;/ soK ubdk fojk. ;ZsthA ebk; gk; ehsh nZmthA ebk; ftZu j'J/.r[o{ eh pyf;a;a Bkb fJj ebk; th gk; ehsh ;' ;e{b d/ nzdo eJh t/oh eJh bhvoK d/ iBw fdBK s/ Gzvko/ nkfde j[zd/ ;B ykD/ s'A ;ze'u ehsk fe „oki nz; i'r G'r Bk fpoZes e'* fe okfinK dh nz; fijVh j? fpoes b'eK tk;s/ ykDh :'r Bjh fco ;e{b ftu eJh tkoh ;oekoh s"o s/ vkeNo nkfde G/i/ iKd/ ;B Nhe/ brkT[D/,

Page 49: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

49

dtkJhnK fgbkT[DhnK w[zY s'A T[BK dtkJhnk s'A ;ze'u ehsk frnk. ;[Zu gftZsosk dk w[zY s'A fynkb fojk ns/ fisBh d/o xo ftu ofjD dk ;wK fwfbnk nkgDh wksk ih d/ jZE s'A jh G'iB Sfenk. fpp/e dk gfjok fojk, fe;/ d/ xo dk B/Adk Bjh ykDk, ftnkj ;akdh n"o fe;/ th gq'rokw ftZu Bjh ikDK r[o{ eh pyf;a; Bkb fJ; soK d/ fB:w ubd/ oj/ fe;/ B{z Bk i{mk d/Dk s/ Bk fe;/ dk i{mk ykDk, i{m n"o M{m s'A tkfjr[o{ B/ ;ze'u pyf;a;a ehsk feT[fe f;woB ftZu i{m M{m pVh Gkoh o[ektN j? s/ ;Zu n"o ;[Zu dh wjkB b'V j?. id s'A ;[os ;zGkbh ;h nkgD/A e/; X'D/, p;so X'D dh ;koh ;/tk w[zY s'A nkgD/A jZE jh oZyh j?. r[o{ eh pyf;a;a Bkb fJj ;kok e[ZM ;kX ;zrs s'A jh gqkgs j[zdk j? id'A pZuk izwdk j? e[M ;z;eko g[oksB, e[M Bt/A fJE'A fwbd/ jB, e[ZM fco ;zrs eofdnK eofdnK nB[Gt d[nkok gqkgs j[zd/ jB, ;s;zrs eofdnK j'fJnK pj[s ;kohnK thukoK gqkgs j[zdhnK jB. fJj r[o{ eh pkDh nB[;ko fJ; d/ ;z;eko pD ikD fco wjkB pyf;a;a gqkgs j[zdh j? r[owfs nB[;ko r[o{ eh wZs d/ nB[;ko uZbD ftu ;[Zy j? s/ wB dh wZs ftu uZbD ftZu d[Zy j'fJnk eodk j? . nZmthA ebk; id'A gk; ehsh Gkt/A fe pkpk itkbk f;zx ih sq?ekb do;h d{o nzd/;a jB, G{s GftZys toswkB dh ikBD tkb/ ;B T[BK B/ pi[orK B{z j[ew ehs/ ;h fe dk; pko/ xo/ jh ofjDk, d[Bhnkth n"o Xkofwe ftZfdnk s/ ;zzrhs rqfjD eoBK ;' pi[orK B/ nkgD/A nk;a/ w[skpe fit/A T[j soB skoB ;kfjp nwkt; s/ ikfJnk eod/ ;B Gkdo'A dh wZf;nk rJ/, dk; th Bkb ;h, o;{bg[ohnK dh e'mh fiE/ pkpk itkbk f;zx mfjfonk eod/ ;B T[E/ pkpk wfjzdo f;zx ih ;B T[BK d/ gk; iE/dko iBe f;zx joy'tkb y/VhpkVh fJzukoia ns/ ;zs pkpk wKB f;zx ih Bzrb tkb/ s/ ;odko ;/tk f;zx ih fJ; soK j'o eJh r[ow[y w"i{d ;B fizBK d/ BktK s'A dk; ikD{ Bjh. ;' wjKg[o;aK dh w[Zmh ukgh, ;/tk eoB dk ;[Gkr th gqkgs j'fJnk. pi[orK B/ wjKg[o;aK B{z dk; pko/ p/Bsh ehsh fe pV// wjKg[o;a fJ; soK gVQB pko/ efj rJ/ jB j[D nZm iwksK eo bJhnK jB. nkg dh eh nkfrnk j?, nkfrnk s/ wjKg[o;a eo th rJ/ ;B go pi[orK d/ nk;a/ w[skpe T[Bh fco ;zs pkpk wfjzdo f;zx ih B{z p/Bsh ehsh T[BK B/ fJj jh puB ehsk fe wjKg[o;aK dk j[ew gVQkJh eoB dk jh j? jkb/ gVQkJh eokJh uZb' .fJ;/ gqeko fco B"thA ebk; n"o d;thA ebk; gk; ehsh .id'A B"thA ebk; ftZu ;K s/ ;e{b e[M ew/NhnK d/ go;go MrfVnK d/ j'D s'A r"ofwzN B{z ;"Ag fdZsk frnk. g[oksB wk;No pdb/ rJ/ BthB wk;No nkJ/ BK, fijV/ ;B T[BK ftu th fdbu;gh Bk ojh. ;' foiabN pj[s wzdk fojk feT[fe ftfdnkoEhnK B{z g{oh gVQkJh Bk j' ;eh .B"thA s/ d;th dk e'o; ;fwbs jh j[zdk j? .;' fizBk B/ B"thA ebk; d/ e'o; dh e[M fwjBs ;h Uj' jh ftfdnkoEh gk; j' ;e/ pj[s/ c/b j'J/. r[o{ eh feogk Bkb gqhfynk gk; ehsh. ;' fco fJ;/ soK soB skoB ;kfjp pkpk wfjzdo f;zx ih B{z p/Bsh ehsh. ;zsK B/ puB ehsk, fe joy'tkb v/ok ;zsrVQ j[D ofjD ns/ j[f;ankog[o ekbi ftZu ftZfdnk gVQB e'b p?m/ iE/dko iBe f;zx ih B/ puB ehs/ fe ;kv/ e'b gVQkJh eokT[D dk e'Jh fJzsiakw Bjh, wjKg[o;aK B/ Gkt/A fe pVh nk; Bkb puB ehsk ;h, T[; s'A T[gozs id'A iE/dko ih B/ fJsBk puB fejk wjKg[o;a u[Zg j' rJ/

Page 50: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

50

fJ; puB B{z ;zs pkpk wKB f;zx ih Bzrb tkb tkfbnK B/ T[;/ t/b/ ;zGkfbnk efjD bZr/ fe ;kv/ gk; Bzrb, v/ok fp;aBg[oh fJzBK B{z SZfvnk ikt/ ns/ wkbQg[o i' r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ BK T[go ykb;k ekbia j?, fi; dh ;/tk ;zs pkpk joh f;zx ih ejkog[o tkfbnK B/ eotkJh j?, ;odko joGiB f;zx ih fgqz;hgb, fsnkrh p?okrh r[ow[y jB fizBK B/ ;koh iakfJdkd ekbia d/ BK brtk fdZsh j?, T[E/ ftZfdnk gVQB dh, ;zs pkpk wfjzdo f;zx ih B/ gqtkBrh d/ fdZsh Gkt fJj fe wkbQg[o yk;, ;kv/ skfJnk ih d/ bVe/ ;odko gqrN f;zx ih i' j[D vhHn?;HghH jB T[d'A w[B;ah bZr/ ;B T[BK gk; mfjo ;edK ;K. e[nkNo ;kok ftjbk ;h i' ekbia T[E' B/V/ g?Adk ;h. yk; wkbg[o ftu ;h go wjKg[o;aK dh nkfrnk w[skpe dk; ;zs pkpk wKB f;zx ih d/ gk; mfjo/, wksk Xow e"o ih B/ fit/A wksk nkgD/A pkbeK B{z ekbia iK ;e{b ftu bzro gkDh Sek eoe/ ftZfdnk gVQB G/id/ jB ;' wjKB pyf;a;a eod/ oj/ .v/o/ d/ ;ko/ ;kX{ wjzs ih, ;zs pkpk r[biakok f;zx ih, ;' wjKB fgnko eod/ oj/ ns/ v/o/ ftu pj[sk tZvk yb ibD Bjh ;h wksk Xow e"o ih ;zs pkpk wkB f;zx, ;zs r[bikok f;zx ns/ wjzs ih, uko jh ;aoho ;B pkeh ftobk ftobk fes/ e'Jh nkfJnk ;kX{ fpjzrw, ;' fJeKs irK ;h pVk nBzd w/bk ;h .dk; wkbg[o ekbia ftu gVQB/ gJ/ s/ dk; B/ g?db iK ;kJheb s/ iKd/ nKT[d/ ofjDk, rkj/ prkj/ ;zs pkpk joh f;zx ejkog[o tkfbnK d/ do;aB dhdko/ th fJ;/ BfwZs eoB dk ;[Gkr fwfbnk. ;' d;thA iwks 1962 ;zB ftZu gk; ehsh. 1962 s'A 63 sZe dk; Bzrb y[od i' ;zs pkpk joBkw f;zx ih ns/ ;zs pkpk fp;aB f;zx ih T[BK dk iBw BZro j?, ;zs pkpk joBkw f;zx ih finkD tkb/ i' ;zs pkpk eow f;zx j'sh wodkB tkfbnK d/ ;/te ;B T[BK dk iBw BZro j? s/ pkpk fp;aB f;zx ih dk th fJj jh iBw BZro j?. pkpk fpa;aB ih nkgD/A y/s ftu jh e[Nhnk gk e/ fJE/ sgZf;nk eod/ oj/ ;B nZi T[BK d/ sg dk cb ;o{g pj[s ;[zdo v/ok fp;aBg[oh pD frnk j?. eJh t/o ;zs pkpk wKB f;zx ih B/ T[E/ fJe'sohnK eotkJhnK jB s/ ;zrs d/ gquko dk e/Ado pD frnk ;' fJ; soK fJZe ;kb pshs ehsk. fBZsB/w th ubdk fojk s/ ftZfdnk th ubdh ojh rkj/ prkj/ ;zs pkpk wfjzdo f;zx ih th T[E/ nKT[d/ oj/. T[BK dk ;zs pkpk wKB f;zx ih Bkb ft;/a;a gq/w ;h ;' dk; B{z fgsk ih c"i ftZu ofjD d/ ekoB c"ih tiahck fwbdk fojk s/ ekbia ftu th ;' fe;/ soK dh fty/gsk Bjh ;h s/ d{;ok ;zs pkpk joh f;zx ih ejkog[o tkfbnK B/ T[AM ekch ;fj:'r pyf;a;a ehsk. T[; t/b/ fgqz;hgb ;odko gqhsw f;zx ih pV/ Xkofwe fynkbk d/ ;B T[BK fdBK ftu Bk;sesk dk th pVk ia'o ;h nkw ekbiK ftu ftfdnkoEh o'w esb eoB/, ;aokpK epkpK f;B/w/ j'o eJh soK d/ fpn;BK d/ f;aeko ftu c; u[Ze/ ;B go dk; T[s/ r[o{ dh feogk ;h gziK eekoK dh ofjs ftu ofjDk, ekbia ftZu th pkDk fJj jh fojk. fJ; eoe/ fgqz;hgb ;kfjp ih fJ;/ pkD/ ftu ofjzd/ ;B i' r[ow[yh r[of;ZyK dk pkDk j?. ;odko joGiB f;zx ih ns/ ;odko gqhsw f;zx ih feT[Afe ;odko joGiB f;zx ih T[;/ ;kb foNkfJo j' rJ/ ;B ;odko gqhsw f;zx ih fgqz;hgb ;B, pVk fgnko eod/ ;B ns/ T[BK B/ dk; B{z nkfrnk ehsh ;h fe r[o{ r'fpzd f;zx ykb;k ekbi j?, go ykb;/ dk pkDk, pkDh,

Page 51: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

51

f;woB fB:w s?A Xko/, ;' ;kvk ykb;k ekbi Bkw dk phi ekfJw oZfynk j'fJnk, id'A th w/o/ gqsh s?B{z e'Jh b'V j't/ fpBK fMMe s'A w/o/ dcso n"o xo nk ikDK fJsBK T[j fgnko pyf;a;a eod/ ;B. uhB B/ jwbk ehsk T[; t/b/ n?BH;hH;hH dhnK ebk;K bZrD bZrhnK. ;a;aso ftZfdnk dk nfGnk; th eotkfJnk frnk. dk; B{z T[d'A th fJj todh pdbD bJh fejk, i' c"ih pkDk ;h dk; B/ fJj jh p/Bsh ehsh dk; r[o{ r'fpzd f;zx ih dh c"i ftu nzfwqs SZe e/ Gosh j' u[Ze/ jB T[j pkDK sK nZr/ jh r[o{ B/ c"ih pyf;ank j? ;' BtK c"ih pkDk fejVk gfjBDk ;' fJ; fdqVsk B{z d/y e/ T[BK nc;oK B{z th wzBDk fgnk. r[o{ eh pyf;a;a ojh ;koh fizadrh edh j'Nb s/ ib gkDh bzro BjhA Sfenk ;' wk; wdok nkfde ftn;BK s'A th ;fsr[o{ ih B/ d{o oZfynk ukj nkfde th w[zY s'A b;D nkfde Bjh tofsnk fJj r[o{ eh pyf;a;a j? ;kdk ykDk s/ ;kdk pkDk, rzd/ rhs rkD/ f;B/w/ BebK ok; w[io/ rzd/ w?riahB gVQB s'A th r[o{ B/ pukJh oZfynk fJj ;fsr[oK dh nkgDh jh nB[rqj[ pyf;a;a j't/ fJB;kB dh nkgDh e'Jh us[okJh dh ebk ezw Bjh eodh j? r[o{ eh pyf;a;a Bkb jh r[o{ e/ fB:wK, T[g fB:wK ftZu uZfbnk iKdk j? feT[fe ;fsr[oK d/ puB jo t/b/ w'jo/ ;B

ofjDh oj? ;'Jh f;Zy w/ok . Uj[ mke[o[ w? T[; ek u/ok.

ofjs fgnkoh w[M eT[ f;Zy fgnkok Bkfj ]

fJj r[o{ e/ puB jB.fJzBK puBK ftZu jh fdqVsk ;h.fJj ;kb phfsnk. gqhfynk j' rJh. ;zs pkpk fp;aB f;zzx ih d/ wj';a/ T[go t?;ky d/ wjhB/ ;zs pkpk wfjzdo f;zx ih nkJ/. dk; B{z Bkb ikD dh nkfrnk ehsh ;' dk; wjKg[o;aK d/ Bkb ub/ rJ/ .gfjbK iw;a/o BZro ftZu, Bkw :kd Bjh j[D, ;ZiDK d/ rqfj fty/ ;qh nyzv gkm ;kfjp j'J/ T[BK fdBK ftu ;zs pkpk wfjzdo f;zx ih dh fynksh nkw ;zrs ftZu jkb/ gqrN Bjh ;h j'Jh. nkg nyzv gkm dhnK o"bK bkfJnk eod/ ;B. GkJh GiB f;zx ih ns/ dk; B/ ig[ih ;kfjp dhnK o"bK bkT[DhnK .;zs frnkB f;zx ih wBh wkio/ tkb/ fJj nyzv gkmhnK ftZu j[zd/ ;B ;zs pkpk wKB f;zx ih th T[BK Bkb id'A nkT[D, nyzv dh o"b s/ ;/tk eod/ oj/. ;' frnkBh i'X f;zx ih n"o ;zs fJzdo f;zx ih s/ i'frzdo f;zx ih, fJj th pkpk w'jB f;zx ih Bkb gkmK ftZu o"bK dh ;/tk eod/ oj/. ;odko BoziB f;zx fJzBK d/ xo'A wksk p/nzs e"o ih, s/ wksk b'Jh T[j fJZe d' ;ohoK B{z dk; ikDd/ jB. T[j rkj/ prkj/ ;zrs ftZu nkT[d/ ofjzd/ ;B. ;' fizBK f;zxK d/ gkm j'fJnk BKw s'A fpf;wosh j?. gkm d/ d"okB o'i eEk ehosB j'DK, ;s;zr j'DK, BZro dh ;zrs B/ nkT[DK ikDK ;zsK B/ pkjo y{j T[go v/ok oZyDk T[BK d/ ib gkDh, bzro gkDh dh, p;so X"D nkfde dh, dksD o'i oZyDh, ;' i' nodbh ;/tk ;h, ;zs pkpk wfjzdo f;zx ih dh ;w{j ;kX{nK dh ns/ ;kX ;zrs dh eoBh ;ko/ ;kX{nK B{z o'i T[BK fdBK ftu jkb/ Bbe/ th fJsB/ gqubs Bjh ;B, y{j d/ ib Bkb fJ;aBkB eokT[Dk, gkmh f;zxK d/ fJ;aBkB dh ;/tk, wjKg[o;aK d/ fJ;aBkB dh, p;so nkfde X"D/, bzro gkDh, ib gkDh ;koh ;/tk jZEhA

Page 52: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

52

o'iakBk nkg fsnko po fsnko j' e/ eoBh s/ nk;ahotkd gqkgs eoBh. ;' fJE'A fco G'r g?D s'A T[gozs johe/ gZsD ik eoe/ pkp/ w;sK d/ j[ew w[skpe fB;akB ;kfjp M[bkJ/ ;' fco fJE/ e[Nhnk pDkJhnK. dk; B/ gq?g gk; ehsh i' tiahc/ d/ g?;/ ;B, fJj e[Nhnk dh ;/tk ftu you ehs/. dfonk, Ykj/ s'A d{o g?dk ;h, ghg/ iK pkbNhnK dh tfjzrh pDk e/ T[E'A gkDh fbnkT[DK gkDh dk fJzsikw Bjh ;h, d' whb s'A gkDh fbnkT[DK d{o' fJZNk Y'DhnK, ;' fJE/ e[Nhnk pDkJhnK n"o wjkoki gqek;a ehs/ nyzv gkm ;kfjp j'J/ bzro dhtkB j'J/ pkp/ w;sK d/ j[ewK w[skpe g[zfBnk dk r[og[op wBkT[Dk P[[o{ ehsk, gkm j'Dk, bzro eoBk, dhtkB j'Dk r[og[op wBkT[DK, fJ; sok fJE'A fszB whb d{oh s/ wjKg[o;aK B/ fJe j'o fB;akB M[bkfJnk, T[E/ th n;EkB pD frnk j? ;' fijV/ y{jK s/ v/fonK tkb/ ofjzd/ jB t?jeK tkb/ T[j ;/tk eod/ jB. fJ; soK fJE/ ;/tk eoBh s/ g[zfBnk dk fsT[jko r[og[op jkb/ th T[; fJbke/ dh ;zrs wBk ojh j? ;odko ;zg{oB ih uhfwnK tkb/ s/ bkbk gqek;a ih g[okD/ r[ow[yK B{z ikDd/ jK nZi th T[j eJh t/oh :kd eod/ jB, p/nzs fgnko eod/ jB rkj/ prkj/ johe/ gZsD nkT[D dk eJh tkoh ;[Gkr pfDnk fco pkp/ w;sK B/ YkJh e[nzNb dk fJZe NZb pDkfJnk xfVnkb BZro j? fJ;/ fJbke/ ftZu T[E/ T[j NZb fijVk ;h Xow n;EkB s/ uVQkfJnk frnk fJ;/ gqeko fco wjKg[o;a fiZE/ fiZE/ pkpk itkbk f;zx d/ gq/wh ;B XhBK BZro, iaw;a/o n"o Bzrb fJ; soK ;heoh, fJ;/ gqeko rVQdhtkb/, u"XohnK d/ s/ w[e/ohnK ;zs pkpk joh f;zx ih, pkpk itkbk f;zx ih dh po;h wBkfJnk eod/ ;B T[E/ ikDK s/ jkiaoh GoBh. gzfvs bkb f;zx s/ frnkBh i'X f;zx ;zsK Bkb eEk dh ;/tk efonk eod/ ;B dk; s/ ;zs GiB f;zx ;kX{nK dh n"o nkJh ;zrs dh ;/tk fBGkfJnk eod/ ;B fJ;/ gqeko fco :{LghL d/ ftZu ;odko tfonkw f;zx T[BK d/ bVe/ ;odko ;/tk f;zx, e/jo f;zx, X"bg[o ;odko Jh;ao f;zx nkfde ;' fiZE/ fJj ek;ahg[o ;odko Xow f;zx s/ wb{e f;zx i' joy'tkb BZro d/ ;B, fiZE/ fiZE/ ;zrs ;h ikDK, fJ; soK ibzXo wk;No ;kfjp j[D BKw :kd Bjh rVQdhtkb/ d/ ;B n"o vkeNo uoB f;zx T[BK d/ rqfj fty/ ;' j'o th wjKg[o;aK d/ pj[s ;ko/ ;zrh ;B bzpk ;wK ;zrs ftZu BK ikD s'A pj[fsnK d/ BK fpf;wqs j' rJ/ jB.;' fco wjKg[o;aK B/ pkpk itkbk f;zx d/ ;oho fsnkrD s'A pknd i'sh i's ;wkT[D s'A pknd, id'A dk; xo ;B okw pkr e[Nhnk j? J/eKs ftu s/ d{ik fiZE/ ;zs oD f;zx dh e[Nhnk j? fJE/ ;zs oD f;zx pV/ sgZ;th ;B. ubhf;nK tk;s/ ewo/ pDkJ/ j'J/ ;B ;zs pkpk wfjzdo f;zx ih B/ w{b wzso dk ukbh;k eoBK gqkozG ehsk ;oho ftZu o'r j' frnk pi[orK B{z ;B/jk nkfJnk fe cbkD/ vkeNo dh dtkJh ;kB{z w[chd j? T[j b? eoe/ nkT[ s/ dk; th T[d'A Bkb T[E/ rJ/ ;B . ;zs pkpk wfjzdo f;zx ih dk ;oho T[d'A feq;a j'fJnk j'fJnk ;h ns/ ;zs oD f;zx d/ th T[E/ do;aB j'J/ .;aoho ftZu e;aN nk ikD d/ ekoB e[M fB:w ftZu Gzr Bk gJh, 40 fdB sK g{o/ ehs/ b/feB phwkoh B/ g{oB s"o s/ fit/A ;zsK dk fJokdk ;h, T[; fBozso ikg ftZu ftxB gkfJnk, T[BK d/ wB ftu fco fJZSk T[sgB j'Jh dk; id'A fe Bkb nk rJ/ ;B joy'tkb ;zs pkpk itkbk f;zx ih dh po;h 26^27^28 eZse j[zdh j? 11^12^13

Page 53: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

53

Btzpo ,T[BK fdBK ftZu ;zs nkgD/A gkmh fbnk e/ fijV/ fe ;zs pkpk itkbk f;zx ih d/ BfwZs gkm j[zd/ jB s/ ;zrhnK tb'A r[od[nko/ d/ r[zwN nZr/ ewfonK ftZu gqkozG eod/ ;B s/ T[BK fdBK ftZu ;zs wKB f;zx pbku"o tkb/ th gkmK ftZu bZfrnk eod/ ;B j'o th uzr/ uzr/ gkmh feT[fAe ;zs gfjbK gkm ;[Dd/ ;B fijVk ;[ZX gkmh T[; B{z brkT[Dk, ;' uzrh s/ia ;ghv s/ ;[ZX gkm tkb/ gkmh j[zd/ ;B .fJZE/ gkm ubkT[D/, bVh ubkT[Dh fJZe fdB, dk; id'A wZX dk gkm ;h, G'r brkT[D tk;s/ rJ/ nodk; eoe/ feogkB G/N eoB bZr/ gzi T[ArbK y[ZGhnK j'JhnK g{ok p[Ze gq;akd dk rkfJp ;h pugB ;h fJzBh ;'Mh Bjh ;h wjkoki B/ y/v sK gqsZy G'r brkT[D dh toskJh dk; d{;o/ gkmhnK B{z dZf;nk Bjh, ftykfJnk i/ ;akfJd r[gs oZyd/ sK jw/;aK jh pyf;a;a oZyd/ w[V n?;k pyf;a;a dk ;wK T[vhed/ jK fwfbnk BK. r[o{ B/ wjkB feogk eoe/ pyf;a;a ehsh gkmK d/ G'r gJ/ ;Zs tZi e/ ukbh fwzN s/ pkpk itkbk f;zx ih dh :kd ftZu oZy/ j'J/ nyzv gkm ;kfjp d/ G'r, ;fji gkmK d/ G'r nkosh nodk; dhtkB gqkozG j' iKdk j? jw/;aK jh ubdk j? ;zs fJE'A o?b wkiaok fJZe BZro j? o'gV d/ fJbke/ ftZu gjkVhnK jB ;zs ;[zdo dk; ih ;zs p/bh okw T{B/ tkfbnK d/ r[oGkJh ;B wjKB ftZdtkB sgZ;th T[Bh gjkVK B{z y'd eoe/ r[ck pDkJhnK j'JhnK ;B. ;zs pkpk ;akdh f;zx o'gV tkb/ th gfjbK T[BK dh ;zrs eod/ oj/. T[BK s'A e[M S'N/ S'N/ t/dKs d/ rqzE th gV/Q. pknd ftZu ;zs pkpk e/;o f;zx ih i' pb/Bk BZro d/ ;B ;zs pkpk joBkw f;zx ih finkD tkfbnK d/ ;/te ;B, ;koe[stkbh s'A fposh gqGkeo sZe rqzE gV/ ;B fBowb/ ;zs ;B ,T[BK d/ ;/te pD rJ/ T[BK B{z sB wB XB ;T[fgnk j'fJnk ;h s/ T[BK d/ eJh feq;aw/ d/y/ s/ pkd ftu ;zs joh f;zx b'dh wkio/ dh gq/oBk d[nkok ;zs pkpk itkbk f;zx ih dh ;aoD ftZu nk rJ/ ;zs ;[zdo dk; ih r[iao u[Ze/ ;B r[ck ftjbhnK ;B pkp/ w;sK B/ T[E/ fJZe g/Nh ftZu pj[s ;ko/ rqzE fbnk e/ oZy/ fe;/ t/b/ ezw nkT[Dr/. fJj n;EkB T[s/ ;zs dbhg f;zx fiabk gfNnkbk, ;' T[BK dh ;/tk fJZE/ bkJh j'Jh ;h i' ;zs pkpk nwo f;zx ih, phph dfJnk e"o d/ Gok ;B wjKB ftZdtkB frnkBh ;B. ;zs pkpk ;zg{oB f;zx ih fpbk;g[o tkfbnK d/ ;/te ;B, pknd ftZu T[BK B/ okig[o GkJhnK nkgDk v/ok n;Ekgs ehsk ;h nZi fi; dk gqpzX ;zs pkpk w/bk f;zx ih wjkB ftdtkB wzv/;abto fJBK B/ wjkB T[gokbk ehsk r[ows dk, T[BK d/ gow f;a;a ;zs pkpk wbehs f;zx ih pzfrnK tkb/ fJ; ;EkB dk gqpzX eod/ jB. ;zs pkpk nwo f;zx ih d/ ;/te ;B ;zs dbhg f;zx, T[j r[ck ;/tkdko SZv/ rJ/ ;zs pkpk wfjzdo f;zx ih, dk;, ;zs joGiB f;zx i' nZi v/ok pkpk e[Zbh, BZro jo;aK ShBK sfj;hb niBkbk nzfwqs;o ofjzd/ jB, ;' Bkb ;B. n;h fszB/ jh ;/tk ftZu ;K, dbhg f;zx ih B/ ok;aD gkDh fbnkT[DK s/ n;K d'jK B/ wjKg[o;aK d/ p;so X'D nkfde dh bzro nkfde dh T[BK dh nodb dh ;/tk eoBh fJE/ nkJ/ s/ w?B{z fJZE/ SZv rJ/ nkg ub/ rJ/ s/ j[ew eo rJ/ fe n?; irK fJZe S'Nk fijk ewok pDkT[DK, fw;soh osB f;zx f;zxg[o BZro tkb/ i' ;zs pkpk wKB f;zx ih d/, pkpk fp;aB f;zx d/ wjkB nfBzB ;/te ;B s/ Bzrb v/o/ dh fJwkosK dh pj[s ;/tk ehsh T[j Bkb ;B izrb ftu'A bZeVK tZY e/ fJZNK d/ NoZe f;NkJ/ rJ/

Page 54: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

54

;B fJZe S'Nk fijk ewok b?ANo gk e/ gkfJnk, frZbhnK bZeVk ;B osB f;zx B{z g[ZfSnk efjD bZrk frZbhnK bZeVK ;h fbg Bk ikD r[o{ feogk eo/ s/ b?ANo yVk oj/, b?ANo S'Nk ;h ;' b?ANo fsnko j' frnk gbZ;so j'fJnk skehnK dotki/ bkJ/, wjkoki gqek;a ehsk X{c tk;s/ nzrhmh th pDtkJh rJh ;' wjKg[o;a d[pkok nkJ/ ;' eVkj gq;akd dh d/r e/;h fJ;aBkB eoe/ pkDh gVfdnK fsnko ehsh r[o{ eh UN b? e/ ukbh;k gqkozG eo fdZsk.fszB ti/ wjkg[oyK B/ fJ;aBkB eoe/ row gkDh Bkb, ;' dk; B/ ftSkJh eoe/ wjkoki gqek;a eoB/ eVQkj gq;akd ;ik e/ wjkoki d/ uoBK ftZu ;ikT[D/, X{c tk;s/ e'b/ wrk eoe/ p/oh dh bZeV d/ oZyD/, r'e/ fxT[ dh i's irk d/Dh ,e[zG Bkohnb ;kok fsnko eoBK, wjKg[o;aK d/ p?mD bJh ;[Zuk o/;awh nk;D fiE/ p?m e/ ikg eoBK ;h, ftSkT[DK, wkbk nkfde oZy d/Dh T[BK B/ fJ;aBkB gkB eoe/ nk ikDK. EZb/ yZv ftZu y{jhnK ;B fiE/ ;zs dbhg f;zx B/ ;zso/ wkbfNnK dk fJZe S'Nk fijk prhuk th bkfJnk ;h pV/ T[dwh ;/tkdko n"o fBXVe fBvo ;/tkdko ;B izrb ftZu pj[s ;kok fJeZb/ jh ;/tk fBGkT[Ad/ oj/ g?B;aB fwbdh ;h g?B;aB dh wkfJnk Bkb jh r[iakok eoBK n"o ;ko/ r[DK ftZu g{ok ;h fpibh dk ezw, fJZNK dk ezw, bZeV dk ezw jocB w"bk ;/tkdko ;h.pVk fB;aekw fsnkrh p?okrh n"o ;aoXkb{ gq/wh, T[; B/ ;koh soK d/y o/y ;/tk eoBh, BZro T[E'A fszB whb d{o g?Adk j? o?b wkiok pkeh gjkV jh gjkV j? izrb jh izrb j? izrb ;K ;K eodk j?. ;' gzi ;Zs fJE/ r[ck jB pVhnK ;[zdo fJeKs irK j? owBhe, ;' wjKg[o;aK B/ ikg gqkozG eo fdZsk 33 wkbk w{bwzso dhnK o'iakBK eoBhnK. fszB ti/ s'A T[BK B/ seohpB nZm ;kY/ nZm ti/ T[m e/ nkT[Dk nkT[fdnK B{z ed/ dk; B/ ed/ ;zs GiB f;zx B/ ed/ ;zs dbhg f;zx ih B/ row ib fsnko eoBk fi; d/ ftZu ;[zY, tZvh fJb?uh, S'Nh fJb?uh, w[bZmh, bkb uzdB p{o, S'Nh fJb?uh, b'Ar nkfde pkeh uhiaK fJe^fJe SNKe, b'r s/ S'Nh fJb?uh fJe^fJe s'bk fJj e[ZN eoe/ w;kbk fi; B{z d/;h ukj efjzd/ fsnko eo b?Dk .;' b'V w[skpe w;kbk gkDh ftZu T[pkb eoe/ ib fsnko eoBK ;' jbek fwZmk d[ZX gk eoe/ ;' jkiaoh dk gq;akdk wjKg[oyK B/ djhA iwkfJnk j[zdk ;h T[; d/ Bkb Se b?Dk iK fxT[ d/ Bkb s/ row ib Se b?DK, fco T[BK B/ e[M ;wK nkokw eoBK d[g?fjo B{z bzro, ;akw B{z 21 pdkwK dhnK frohnK e[M S'NhnK fJb?uhnK, s/ fwouK d/ e[M dkD/ gk e/ ;aodkJh orVBh T[j ;aodkJh ghDh .fco :{LghL s'A ;odko Xow f;zx B/ ue'sfonK dh p'oh fbnKdh ;h ;' ;zsK B/ T[; dk ib SeDk, ;akw B{z d[ZX nkfde r'e/ fxT[*u pdkwK dhnK frohnK T[;s yd{; p{Nh ;kV e/ oZyh j'Jh ;h T[; B{z g[D b?DK, ;akw B{z ;zsK dh e[M wkfb;a eoBh ns/ T[BK d/ Bk;ek ftZu uwu/ Bkb T[; fxT[ d/ e[M p{zdK gk d/DhnK fi; d/ Bkb fdwkrh y[;aeh th d{o j't/ ns/ fdwkr B{z skes s/ pb nkfde th fwb/ s/ ;h; ftZu th y;y; dk s/b iK pdkw o'rB nkfde MZ;DK. ;apih ftZu E'Vk pj[s d/;h fxT[ tosd/ ;B s/ w"B fefonk oZyDh, ;ze'u dk puB nkfde eoBK s/ n;hA th fcofdnK s[ofdnK nkgDk ikg eod/ ofjDK izrb ftu'A ;[Zek pkbD th eZN fbnkT[Dk s/ gkDh ghfgnK d[nkoK y{jh s'A BhfuU cobKr Go s'A T[go r[ck s/ fbnkT[Dk fJ;aBkB tk;s/ th s/ ghD

Page 55: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

55

tk;s/ th, izrb j'D d/ ekoB ;zrsK dh nktkikJh Bjh ;h s/ nkw ;zrsK B{z gsk th Bjh ;h fe ;zs feE/ jB fJj T[BK fdBK d/ nzdo ;zrs dk e[M i'V w/b th pj[sk Bjh ;h fwfbnk feT[fe BthA BthA d;sko pzdh j'Jh ;h ;w/ Bkb jh gqGkt pDdk^pDdk pDdk j?. nmkoK fdB phs/ i' tkfjr[o{ B{z wBI{o Uj' jh j[zdk j? ;zsK d/ ;aoho ftZu tk:{ dk p[yko tX frnk p?mDk T[mDk n"yk j' frnk EkB f;zx dh e'Nbh s'A wk;No ih d/ Gok fJE/ nkJ/ Bkw T[BK dk th fpf;wos j' u[Zek j? . ;' T[BK d/ Bkb fco ;zsK B/ pkp/ w;sK e'b ikD dk c?;bK eo fbnk ;kB{z fJj puB fejk i/ e'Jh g[ZS/ efjDk pkp/ w;sK B/ p[bk fbnk dk; B/ p/Bsh ehsh nodk; j'Jh ;h r[o{ rqzE ;kfjp ih d/ uoBK ftZu go fpnkXh d/ ekoB wiap{oh j' rJh. fco dk; B{z n"o ;zs GiB f;zx B{z fJj fvT{Nh bkJh fe 16^16 wkbk iK 18^18 wkbk w{bwzso dhnK o'i eoBhnK fJj ukbh;k s[;hA g{ok eoBk. dbhg f;zx dh ;/tk bkJh fe T[j T[go'A ok;aD gkDh jo soK dk fynkb oZyD .;zs T[; f;zx d/ Bkb w;sK e'b ub/ rJ/ n;hA ob fwb e/ ukbh;k g{ok ehsk. dbhg f;zx B/ ;/tk fBGkJh fco ;odko ;/tk f;zx ih :{LghL tkfbnK d/ wkwk ih B{z ;kv/ gk; G/fink fe T[j ;qah nBzdg[o ;kfjp nk ikDk n;h d't/A ikD/ fJZE/ ub/ rJ/ dbhg f;zx fJZE/ ;/tk ftu fojk, okrh pkr v/ok bkfJnk. okrh pkr pkpk itkbk f;zx ih j'b/ wjZb/ s/ bzro bkfJnk eod/ ;B e[M eZyK dhnK e[ZbhnK gkJhnK ;h s/ pkpk itkbk f;zx ih dh M"AgVh th T[E/ w"i{d ;h s/ ;zs pdB f;zx s/ ;zs iE/dko ;zsk f;zx fJE/ ofjzd/ ;B s/ ;zs bkG f;zx ih i' ;zs pkpk gq/w f;zx ih w[fJnK dh wzvh tkfbnK d/ ;/te ;B ;zs bkG f;zx fJzBk fszBK B/ s/ ;zs ihtB f;zx T[j th oj/ e[M fuo joy'tkb fizBh ;apih fsnko eoBh, fJj e/;rVQ ;kfjp ih dh G{wh j? T[j ;apih nBzdrVQ s/ e/;rVQ bikDh s/ fizB/ ;/tkdko T[BK tk;s/ bzro th pfDnk pDkfJnk e/;rV ;kfjp s'A ik febk nBzdrVQ ;kfjp s'A b? nkT[DK fJsBk jh ;/tkdkoK dk fB:w ;h fijVk T[go'A ;kpD s/b eZgVk bhVk j'o you ;h T[j pkpk itkbk f;zx ih, fJzBK ;/tkdko B{z fdzd/ ofjzd/ ;B ;' ;zs pkpk Gkik f;zx ih w;s fpd/j nkswk T[j th fJZE/ fpokid/ ;B pkpk wfjzdo f;zx ih B/ th fJZE/ fojkfJ;a eoB dk c?A;bk pDkfJnk b/feB tkfjr[o{ tZb'A rZb pDh BK nyho nKT[d/ iKd/ oj/. pkp/ w;sK B/ th fJZE/ fwb g?DK eJh tkoh T[BK B/ skokrVQ fiE/ GkJh xBJhnk ih dhnK pkT[bhnK jB . ;zs BrhBK f;zx T[BK d/ Gok 2^3 SZgo/ gk e/ Bdh feBko/ ofjzd/ ;h T[E/ ub/ ikDk eJh tkoh gjkVK ftZu j'o gk;/ fpuod/ ofjDk. w;sK B/ fiE/ T[BK dh w"i j't/ wksk ihs' ih d/ n;EkB s/ nrzwg[o/ bzro eokT[Dk, j'brVQ ;kfjp bzro eokT[Dk, b'jrVQ ;kfjp bzro eokT[Dk fco EkD/ d/ gZsD s/ fiE/ j[D g[b pD frnk j? SZgoh pDkJh ns/ bzro ehsk fJZE/ g[b pD/rk ;zrsK d/ ikD tk;s/ f;ZXh ;VQe o;sk pD/rk nZi T[BK d/ puB ;' ;zg{oB j' rJ/ jB fco fJ;/ soK ehosg[o ;kfjp d/ n;EkBK dh :ksok eoBh n"o T[E/ bzro Gzvko/ d/rK eVkj gq;akd dhnK s/ ;aodkJh dhnK d/rK eoe/ G'r btkT[Dk, ;zrsK ftZu tzvDK. d'b"tkb r[o{ jookfJ ;kfjp ih dk n;EkB j? fJZe t/oh T[E/ rJ/ ik oj/ ;K fJZe gjkV dh r[ck ftZu'A w;s nkJ/ tkiK wkoB bZr gJ/ ;zs pkpk Grs f;zx ih

Page 56: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

56

w;s s/ pkpk wfjzdo f;zx w'jo/ dk; s/ ;zs GiB f;zx fgZS/ ;B. o[eD tk;s/ T[BK w;sK B/ fejk p/Bsh ehsh o[e rJ/ id'A B{z T[j nk rJ/ iNk i{N ;B T[BK B/ ejkDh th ;[DkJh fJe frnkBh eEk eodk ;h e'Jh phph T[; dh eEk d/ gqGkt ns/ T[; d/ i'pB s'A T[; dk wB Gow frnk frnkBh B/ th thuko fbnk fe ;akfJd w? nkgD/A eow Xow s'A fro BK iKtk T[j irK SZv e/ j'o irK ubk frnk T[j T[E/ gj[zu rJh s/ T[E'A th ub/ frnk d' fszB irK nyho puB ehsk fe wkfJnk n?;h w'jDh j? w'AjfdnK w'AjfdnK w'AjfdnK T[; w'jDh wkfJnk B/ T[; frnkBh B{z w'j fbnk fJj wkfJnk n?;h w'jDh j? r[o{ feogk eo/ T[j jh so ;edk j? T[; s'A pkd puB fpbk; j'J/ ub/ rJ/ fco th fejk do;aB fdT[.d"b'tkb fJe wksk ih fBjzr pkD/ d/ o{g ftZu ;B pV/ wjKB ;/tkdko ;B fJE/ fco ;' nkN/ B{z fxT[ ftZu w;b e/ d[ZX pdkw gh; e/ gkJ/ ;' n?;/ ;[zdo d[ZX ftZu r[zB eoe/ gq;akd/ fsnko eoe/ fxT[ ftZu u{oh e[ZNh, d[ZX dh yho tXhnk w/t/ pdkw b?uhnK b'Ar m{mh gk e/ fsnko ehsh rJh i' gjkVh rohp b'e ;h T[BK B{z th fJj Gzvkok SekfJnk fJE/ d' iK fszB fdB oj/ T[gozs fco nBzdg[o ;kfjp nk rJ/ pkp/ w;sK B/ nkgD/A w"i d/ fijV/ puB ;h eod/ ofjDK. fJZe fdB ;zs dbhg f;zx th nkJ/ ;B ;zs pkpk wfjzdo f;zx ih B/ fBZsB/w eod/ ;h dbhg f;zx B{z fejk fe pkp/ Gkik f;zx B{z ukj gkDh SekT[. T[j id'A frnk T[BK d/ Sgo/ ftZu pkpk ih nzdo ;B nkfdq;aN j' rJ/.dbhg f;zx nkfJnk fe ;zsK B/ pkpk Gkik f;zx B{z ib gkDh SekT[D bJh fejk ;h T[j fwb Bjh oj/ fi; t/b/ iKdk s/ SZgo/ ftZu p?m/ T[E/ iKd/ sk fwbd/ Bjh fco dk; Bkb rJ/ dotki/*u Bw;aeko eoe/ p/Bsh ehsh wjkoki fJj nrzwh y/vK nkg ih Bkb nkg i?;/ wjKg[o;a jh y/v ;ed/ jB n;hA sK eb:[rh iht jK feogk eo' ;kB{z do;aB dhdko/ fdT[.wjKg[o;a gqrN j' rJ/ efjD bZr/ w? sK fJZE/ jh ;h fJ; B{z ukj Bjh fgbkJh Gkt fJ; soK d/ nrzwh y/v, y/v ikd/ ;B ;zs pkpk Gkik f;zx fJZe jZE ftu bkbN?B pkb e/ oZyDh fJZe jZE ebw dtks tZvh f;oh ;kfjp ofi;No eZS ftZu oZyDk gsk Bjh T[j eh fbyd/ jB T[BK w;fbnK B{z T[j nkg ikDd/ jB.o/b ubdh j? jZE eo d/Dk o/b T[E/ jh o[e ikDh fJ;akok eoBK fco s[oBh ;' o/b d/ eowukoh B/ t/yDk eh B[e; j? B[e; e'Jh Bjh, ;' fJj wjKg[o;aK d/ j[ew dhnk y/vK GkJh j[zdhnK jB ;' T[BK B/ ;afjo ftZu th ;ko/ x[zwd/ ofjDk puB nkgDh fJZSk ftu p'bd/ ofjDk ;' nkgD/A nkg B{z fJzBK r[gs oZyDk fe e'Jh ;wM jh BK ;e/. pkp/ w;sK Bkb eJh t/oh T[BK d/ puB fpbk; fit/ T[BK dh fJZSk ubd/ ofjzd/ ;B r[gs f;q;aNh d/ T[j wkbe ;B pV/ dfJnkb{ ;h dk; T[s/ pV/ fwjotkB ;B. id'A bzro pDkT[Dk eJh tkoh nke/ GZm M'eD bZr ikDh w"i ftZu nk ikDk. nkw ;koh fizdrh T[BK B/ nkgDh ;/tk Bjh fdZsh dk;k s'A d' iK fszB tkoh e/;K ftZu s/b M;kT[D dh fJ;aBkB p;so nkfde X'D dh ;/tk th pyf;a;a ehsh eJh tkoh gq/w ftZu nk e/ puB efjDk s{z sK BkwXkohnK dk r[o{ j?A. ;' eJh tkoh efjDk fJE/ p?m/ eh eod/ j' ikT[ ik eoe/ gquko eo' nZi gquko dk :[Zr j? p?mD dk :[Zr Bjh ;' wjKg[o;ak d/ fe;/ ;w/ d/ p'b/ j'J/ puB nZi g{o/ j' oj/ jB, T[j GftZ;arkwh j[zd/ jB v/ok ;zsrVQ joy'tkb ;aqh wkB iZrk f;zx, iZE/dko iBe f;zx fJzBK B/ thuko ehsh fe

Page 57: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

57

j'b/ s/ bzro j[zdk ;h okrh pkr tkbh irK ;qa'wDh ew/Nh dh j?, T[BK fdBK ftZu g?bhnK th ;;shnK ;B d' feZb/ iawhB w[Zb yohdh M'AgVh gkJh j'Jh ;h s/ S'Nh fijh o;'Jh s/ y{j bkfJnk ;zs pdB f;zx s/ ;{p/dko T[ikro f;zx fYbtK tkb/ ;/tkdko fJZE/ SZv/ ;B, pkpk wfjzdo f;zx ih B/ fJZE/ th fojkfJ;a eoB dh e'f;a;a ehsh go nftek;a BK pfDnk fco pkpk w;s ih B/ fJZE/ nkT[DK T[BK dk gqGkt ;h r[oGkJhnK dk eJh rZbK ftZu gq;go e[M G/d j[zdk j? pkp/ w;sK eoe/ e'Jh p'bdk Bjh ;h fco id'A uhB B/ jwbk ehsk T[d'A pkpk w;sK B/ B?Bk d/th p?Av tkik uVkfJnk ;h efjD bZr/ wjkoki ih fJj eh e"se j? efjD bZr/, uhB jwbk eoB nk fojk j? efjzd/ T[BK B{z o'eD tk;s/ oZfynk fJ; sok d/ T[BK d/ e"se ;B ;' fJj gfjbhnK rZbK jB. pkpk w;s ih ,;zs pkpk wfjzdo f;zx ih ;/tkdko r[o{ e/ bkj"o rJ/ nkg f;jok ;kfjp o[e rJ/ ;zsK B{z T[E/ d/r eokT[D tk;s/ G/fink fBjzr f;zx nkJ/, ;' w;sK d/ ftZu fJj nkds ;h f;roN nkfde ghD dh, ;' T[j fBjzrK B/ pKj s/ e'Jh jfEnko wkfonk, v"b/ s'A pKj s'V fdZsh T[E/ p?m/ ;B fi; t/b/ w;sK B{z d/fynk ;zs pkpk wfjzdo f;zx ih B/, fe pKj s'Vh j? fco nBzd[go ;kfjp b? nkJ/ fJE/ fco pKj pDkJh, T[Bh gZuoK s'V fdZshnK s/ Grs f;zx izvh tkb/ nkJ/ T[Bh pKj pzBh T[j th gZuoK s'V fdZshnK T[BK B/ efjDk d{o Bjh ikDk T[Bh nkgDh fJZSk Bkb pj[s d{o fBeb ikDk, v'b g?D Bkb fco fjZb ikDh, fJE/ fco e[M ;wK gVkn oZfynk bzro nkfde fsnko eoBK ib gkDh nkfde nkJh rJh ;zrs B{z SekT[Dk ;' ;zs pkpk wfjzdo f;zx ih B{z fit/A pkpk itkbk f;zx ih dk j[ew ;h T[; d/ w[skpe T[j w;sK dh ;/tk eod/ ;B pkpk itkbk f;zx ih dh nkgDh fJZSk j? ;zs rZiD f;zx, ;zs gq/w f;zx, ;zs Gkik f;zx, w;s Grs f;zx s/ BrhBk f;zx eJh gq/whnk tb'A wjhB/ d/ wjhB/ fJzBK B{z e[M wkfJnk btkJh j'Jh ;h fe nbp/bhnK o{jK you gkDh bJh fes/ w[jski BK j'Dk gt/ fJj wjKg[o;aK d/ nkgD/A u'ia jB ;zs wfjzdo f;zx ih puBK d/ w[skpe ;B fJZE/ ekch wjhB/ oj/ T[gozs r[odk;g[o vkeNo uzBD f;zx f;tb j;gskb ftZu ;/tk eod/ ;B s/ T[E/ feokJ/ s/ wekB b? e/ ofjzd/ ;B T[BK gk; ub/ rJ/ T[j w;sK d/ ;aoXkb{ ;B ;' dk; B/ sK fco w;sK dh f;roNK nkfde th Svk fdZshnK ;B fe pkpk ih nkg fJj n?;k fpnZ;B feT[A Xkfonk j? T[AM w;s th ;zs pkpk joBkw f;zx finkD tkfbnK d/ ;/te ;B ;' fJZXo gjkVK ftZu ftuod/ oj/ s/ T[E' f;roNK nkfde uZb gJhnK gfjbK sK ;[BD ftu nkfJnk fsnko po fsnko ;B, e/; dkVQh nkfde w[Bk fdZsh nbp/bh fefonk*u j' rJ/ ;' fJZE/ nk rJ/ dkVQh e/; ekch bzw/ ;B vkeNo B/ gbZ;so ehsk, gbZ;so Bkb x'N g?Dh T[j th s'V fdZsk fJE/ w;s ih B/ e[M iVhnK p{Nhnk e[NkJh ikDhnK fit/ u{oB pDk fbnk e'Jh j'o r'bhnK ;zs pkpk wfjzdo f;zx e'b e'Jh gq/wh nkT[D/ efjDk w;sK s'A dtkJh, ;' fJ; soK y/v ubdh ojh ;' GZbk r[ofdnkb f;zx r'fJzdtkb tkb/ T[BK d/ G?D ;h dk; T[BK d/ xo' ik e/ r'e/ d[ZX dh i' bZ;h j[zdh ;h ;zsK tk;s/ fszB whb s'A fbnkT[Dh ;/tk eoBh B/V/ jh pEtkbk BZro j? fiE/ pkpk joh f;zx w[e/ohnK tkfbnK B/ pkpk pzdk f;zx pjkdo dk n;EkB j?, n;EkB ekfJw ehsk ;h bzro ubdk ;h T[E/ th iKd/ oj/

Page 58: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

58

;' ;odko nB{g f;zx ih gfNnkb/ tkb/ i' pkpk itkbk f;zx ih d/ ;/te T[BK d/ ;KY{ ;kfjp fJE/ n?e;hnB bZr/ ;h ;zs wfjzdo f;zx ih B/ fdBK B{z T[BK dh e'mh ub/ ikDK n;hA w;sK dh ;/tk ftZu ofjDk, fJE/ ;zs pkpk wfjzdo f;zx ih B/ w?B{z s/ GiB f;zx ih B{z r[o{ rqzE ;kfjp ih dh ;zfEnk gqkozG eotkJh, ;' d' gZso/ o'i eokT[D/ s/ 25 tkoh ;zfEnk gZek eoB tk;s/ gVQBh s/ d'B' wjKg[o;aK dh ;/tk i' jo gZy'A fBGkT[Dh s/ nkg jw/;aK wjKg[o;aK d/ pokpo Bjh, G[zB/ jh ;?D eoBK. jo o[Zs ftZu T[BK s'A gfjbk T[mDk s/ wro'A ;'DK wsbp g{oh nodb fBGk e/ ;/tk o'i eoBh. ;' vkeNo ih B/ fco e/; dkVQh th w;sK dh eNtk fdZsh feT[ fe nkg th ;fji Xkoh ;B s/ fco vkeNo ih dk Gshik nkfJnk w;sK B{z i[nkbk ih d/th d/ wzdo G/i fdZsk ;zs wfjzdo f;x ih B/ g[ZfSnk s/ w?A p/Bsh ehsh fe fJ; soK w;s puB eod/ ;h n;hA th rZvh uVQe/ T[E/ gj[zu/ itkbk ih d/th d/ wzdo rJ/, T[E/ d/ g{ikohnK s'A g[ZfSnk fiZE/ e[dosh T[j bkN fBebdh j? bkN eoe/ T[; B{z itkbk ih efjzd/ jB gsk bZfrnk fe fJZe w;s nkfJnk ;h fJ; soK rkbK gzfvnK B{z eZYdk frnk gfjbK w;s efjD d/th d/ eVkjh eokT[Dh j? ;' fco T[j ;oK ftZu nk rJ/ T[j w[zvk fJXo'A nwoheK ftZu'A frnk ;h T[j w;sK Bkb feE'A oj/ rkbK s'A nZe frnk s/ ;oK tkb/ th n"y/ s/ id B{z n;hA ub/ rJ/ f;oc ok;aD gkDh fbnKdk G[Zy/ jh p?m/ ;h rzXe tkbk gkDh ;h fi; d/ Bkb g/fu; bZr iKdh s/ G[Zy tX/o/ bZrdh fJE/ fco dk;K B/ bzro fsnko ehsk ;kfonK B{z SekfJnk T[j vkeNo ih dk Gshik sK nZfenk j'fJnk ;h edh ;kX{nK Bkb ofjnk Bjh T[E'A T[; t/b/ S[ZNh b? e/ d"V nkfJnk. ;' w;s s/ pkpk wfjzdo f;zx SZsohnK b? e/ g?db uZb gJ/ ;kB{z efjD bZr/ ;wkB b? e/ nk ikT[ n;hA itkbk w[yh nk rJ/ fJj th T[E/ gj[zu/ fco o/b uVQ eoe/ d[pkok r[odk;g[o w?B{z s/ GkJh GiB f;zx B{z ;' n?e;hnB ;kfjp dh e'mh SZfvnk s/ w;s vkeNo e'b ub/ rJ/ ;zsK B/ fdBK B{z fJE/ nk ikDk s/ ;akw B{z vkeNo d/ xo ub/ ikDk feT[fe vkeNo ;kfjp feokJ/ s/ ofjzd/ ;B s/ w;s, ;zs wfjzdo f;zx ih s/ d' ikD/ n;h ofjzd/ ;h.you gkDh ;koh uhia w[Zb dh ;h, d' fszB wjhB/ nzdo' nzdoh T[j th n"y/ ;B fco ;zsk B/ ;kB{z n?e;hnB ;kfjp d/ SZv fdZsk nkg T[Xo ik nkT[Dk fJE/ seohpB uko e[ wjhB/ oj/. ;zsK B/ ;kB{z nk e/ pkDh dh ;zfEnk eotk ikDh T[gozs fco w;sK B{z T[E/ SZv nKdk n;h fco nBzdg[o ;kfjp nk rJ/ fco ;zs :{Lgh ub/ rJ/ :{L gh fiE/ gbhnk Ghok fJZXo ek;ahg[o fiE/ fiE/ T[BK dh ;zrs j? ;zrsK d/ nyzv gkm j'J/ ;akw B{z frnkBh i'X f;zx B/ ;{oi gqek;a, BkBe gqek;a dh eEk eoBh dk; B/ Bkb gVQBk, ;' ;t/o/ tke dh eEk fJ; soK fJj gq'rokw fijV/ ;h ubd/ oj/ s/ ;zrsK ekch :{ gh dhnK ;BwkB eodhnK ;B T[Bk fdBK ftu sK E'V/ xo ;h nZi nrKj T[BK d/ gfotko tZX rJ/ jB p/nzs xo jB, T[d'A izrb jkb/ nkpkd eoB tkb/ ofjzd/ th eZyK dhnK e[ZbhnK ftZu jh ;B pj[sh uzrh jkbs Bjh ;h.;' nBzdg[o nkT[D ikD bZr gJ/ fJZe M"AgVh th pDkJh ;zsK B/ T[E/ ofjDK, e[M SZgo/ gfjbK gJ/ j'J/ ;B j"bh j"bh fco T[E/ fNekn eoBk P[o{ eo fdZsk. j'bk wjZbk nkfJnk okrh pkrh ftZu nyzv gkm ;kfjp oZyD dk thuko pDkfJnk d/r j' rJh pkpk Gkik f;zx nk

Page 59: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

59

rJ/ feogkB eZY bJh efjD bZr/ M'AgVh ftZu gkm Bjh oZyD d/D/, whAj nk frnk i[ZshnK b? e/ b'e tVBr/ p/ndph j't/rh gZe/ pDkT[. fco T[BK dh nkfrnk w[skpe v/o/ tkfbnK B/, i' d' feZb/ yohd/ ;B fJZE/ Gkdo'A d/ wjhB/ ftZu BhAj oZyh n"o r[od[nkok P[o{ ehsk, fw;soh ;[o?D f;zx i' ;zs pkpk nwo f;zx ih fizBk B/ nBzdrVQ do;aBh fvT{Vh dh ;/tk s/ joy'tkb r[od[nko/ dh ;/tk ehsh, T[BK d/ ;' f;a;a fw;soh ;[o?D f;zx wfjsg[o s'A nkgDK T[BK dk bVek ;[oihs f;zx s/ T[BK d/ ftfdnkoEh r[od[nko/ dh ;/tk P[o{ j' rJh ;' ;ko/ r[od[nko/ dh fpbfvzr r[zwN sZe dk;K d/ jZEh fsnko j'Jh ;zs pkpk gq/w f;zx v[w/bh tkb/ ;zs pdB f;zx s/ dk; T[E/ bzro dh s/ ;wkB fbnkT[Dk, b?Dk ;/tk ;zGkb eod/ oj/ ;odko gq/w f;zx uzvhrVQ tkb/ s/ n?e;hnB p[ZX f;zx ;zsK dh nkfrnk w[skpe b'jk s/ ;hfwzN T[; d/ G/iD ftZu ;jkfJsk eod/ oj/ s/ ;zs gq/w f;zx B/ pZiaoh b'jk ;hfwzN dh ;koh d/y o/y eoBh gqpzX eoBK ;' ;zs GiB f;zx B/ fco ;zsK d/ Bkb ftuoBK ;zsK B/ rkj/ prkj/ nkT[Dk s/ bzro gkDh dk d{;ok sh;ok fJwkos d/ ;wkB dk you gkDh fdzd/ ofjDk .r[o{ eh feogk Bkb dk;K B/ g{ok bzro ubkfJnk .wjKg[o;aK B/ nkT[Dk T[BK dh ;/tk eoBh. w;s nkJ/ jB/oh nkJh y{j ftu'A gkDh eZY e/ f;ZN' n;hA thukfonK pJh jB/oh dk w[ekpbk eh, puB jh j? e[M pkbNhnK f;ZNhnK jB/oh o[e rJh fJ;/ soK fco pkp/ w;sK B/ i' B"A wfjbk BZro j? T[E/ ewok T[go u[pkok s/ poKvk pDkfJnk ;' dZ;d/ ;h fJE/ d;w gks;akj d/ x'V/ gjkVhnK B/ u'oh eo bJ/ ;h wZN fijk th pfDnk ;h T[j yZvK*u'A gkDh fbnkT[Dk gZEo xV e/ T[j gZEoK dk jh fJj wekB fsnko eokfJnk ;h ;zs pkpk Gkik f;zx B/ bzro fsnko eokT[D dh ;/tk eokT[Dh, w? s/ GiB f;zx B/ T[E/ nBzdg[o'A 6^7 whb gjkV dh uVkJh j? ik eoe/ ;/tk nkfde eoBh. eJh tkoh pkp/ BrhBk f;zx e'b nkT[Dk eJh tkoh fpbk;g[o gjkVK ftu ub/ ikDK ;' fJ; soK fit/ w;sK dh fJZSk ;h ;' eotkT[Dh. ;' T[j th irK pDh s/ nBzdg[o ;kfjp th r[od[nkok s/ bzro dh fJwkos dk;K d/ jZEhA fsnko j'Jh ;' pkpk itkbk f;zx ih d/ j[ew ;B pqjw ftZfdnk gVBh ehosB ;' wjKg[o;aK B/ gkm sK gqkozG eotkfJnk ;' ;{oi gqek;a dh eEk frnkBh i'X f;zx j[DK d/ Bkb gVQB thukoB Bkb BkBe gqek;a, gzE gqek;a ekch bkG gqkgs j'fJnk b/feB d{i/ rqzEK d/ gVQB dh fJZSk ;h ;z;feqs Gk;ak nkfde d/ s/ r[o{ wjkoki dh bVhtko eEk, d;w rqzE GkJh r[odk; ih dhnK tkoK GkJh Bzd bkb ih dhnK ouBKtK r[o{ e/ fJfsjk; g{ok bkG Bjh ;h j' ;edk ;' dk; fco joy'tkb v/ok ;zsrVQ nk rJ/ ;zs pkpk gq/w f;zx s'A S[ZNh bJh ;' fJE/ nk eoe/ feT[fe 1963 s'A 1965 sZe ;zs pkpk wfjzdo f;zx ih d/ e[M Bkb s/ e[M nBzdg[o n;EkB dh s/ bzro dh ;/tk ftZu oj/. pkpk Gkik f;zx nKT[d/ oj/ wjKB nk;ahotkd fdzd/ oj/ s/ ;zs pkpk gq/w f;zx s/ ;zs pkpk rZiD f;zx th dk;K Bkb wjKB fgnko oZyd/ oj/ ;' fco 1965 ftu joy'tkb seohpB Gkd'A d/ wjhB/ nkJ/ T[d' gkfe;skB dh fijVh bVkJh ;h fJ; dk th thuko pfDnk r[o{ B/ fiZs py;ah ;' fJE/ fco d' ;kb oj/ s/ w{bwzso dk fJE/ gfjok ubdk j? ;t/o/ 8 s'A 10 s/ ;akw B{zz 8 s'A 10 d' o"bK dk; B/ bkT[DhnK s/ ;zs nwo f;zx ih r[o{ rqzE ;kfjp

Page 60: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

60

dh bVhtko eEk gqkozG ehsh ;h dk;K B/ Bkb eEk gVBh s/ wjKg[o;aK B/ eEk eoBh fJ;/ gqeko fco ;akw B{z BkBe gqek;a iK ;{oi gqek;a iK gzE gqek;a dh eEk th dk; B/ ;zs nwo f;zx ih d/ Bkb gVBh s/ thukoBh b/feB t/dKs d/ rqzE thuko ;kro sK gV/ ;B pj[sk bkG BK j' ;fenk, fJZe v/o/ ftu y/shpkVh bzro dh ;/tk tX/o/ ;h s/ e[M gq;go id'A gqpzX fJZe Bk j't/ ;' fyZu X{j ofjzdh j? ;' dk; T[gokw j' e/ o'gV ;zs pkpk ;akdh f;zx e'b nk rJ/ fJE/ th bzro dh ;/tk ;h eEk ehosB j'o fJvk e'Jh bkG Bjh ;h, T[gozs ytkik yVe pkpk dkB f;zx e'b ub/ rJ/ i' pkpk sob'e f;zx ;zs pkpk itkbk f;zx ih d/ r[oGkJhnK dk n;EkB ;h pVk owBhe n;EkB ;h wjKg[oy fgnko th pVk eod/ ;B ;zs pkpk ;/tk f;zx i' j[D T[E/ wjzs ;B T[BK fdBk *u T[E/ ;B joy'tkb th fJeZm/ oj/ ;K, dk; joy'tkb pkpk itkbk f;zx ih dh po;h d/ ;w/ fJZE/ nkJ/ po;h wBkT[D s'A pknd dk; nkgD/A iBw BZro ekbok fty/ ;' nzfwqs;o ;kfjp s/ pkpk pekbk ;kfjp dh :ksok eoe/ tkg; nkJ/. fJE/ ;zs pkpk ;[j/b f;zx ;kfjp e'eoh tkb/ wjKg[o;a ;' T[BK dk iBw BZro th fJj jh ;h.dk; id'A BZro nkJ/ T[BK wjKg[o;aK B{z w/o/ pko/ e[ZM ;ZiDK B/ dZf;nk s/ T[BK B/ w?B{z p[bkfJnk w? e[M cb G/Nk b? e/ pkpk ;[j/b f;zx ih d/ uoBK ftZu frnk T[BK B/ e[o;h s/ p?m ikD bJh fJ;akok ehsk id'A fe w? G[zB/ p?mD bZrk ;h T[j ;kX{ o{g dk pj[s ;fseko eod/ ;B T[BK g?AfdnK jh fJjh puB ehsk e'Jh ftZfdnk th gfVnk j? ;' dk; B/ fejk fe e[M ;e{b ekbi iK r[o{ rqzE ;kfjp ih dk gkm jh ehsk j? ;' T[AM eEk gVQd/ ;[Dd/ oj/ jK e[M p'X j? b/feB nkB g{ote Bjh efjD bZr/, fijV/ gzikp d/ v/fonK tkb/ jB fJj ftZfdnk d/ ;aZso{ jB ;zs pkpk gq/w f;zx ih pkpk ih jfod[nko tkb/ fJj puB fejk eod/ ;B ;' fJ; eoe/ s[;hA ;kv/ gk; nkT[. ;kB{z i's;ah B/ dZf;nk s[jkvh T[wo ;Zs ;kb pkeh j?. i's;ah dhnK j'o rZbK ;jh j' rJhnK, fJj th ;jh j' ikDh ikgdh j?. w? ukj[zdK jK pj[s ;ko/ ;kX{, fpjzrw, rfo;shnK B{z ftZfdnk gVkJh j? s{z ;kv/ gfotko dk j? ;' ;kv/ e'b'A ;ak;asoh s/ pqjw ftZfdnk gVQ eoe/ d/;a n"o e"w dh ;/tk eoe/ nkgD/A BZro e[Zb ns/ e"w dk Bkw s/ ;zgodk dk Bkw T[uk eoBk eo' ;' wjKg[o;aK B/ nkfrnk pyf;a;a ehsh.

nt mhlw 5 ] hau vwir vwir jwau gur gopwl ] 1 ] rhwau ] moih inrgun qum pUrn dwqy dInw nwQ dieAwl ] 1 ] aUTq bYTq sovq jwgq jIA pRwn Dn mwl ] 2 ] drsn ipAws bhuqu min myrY nwnk drs inhwl ] 3 ] 8 ] 9 ] (pMnw 980)

fiazdrhBkwk GkJh Bzd bkb ih ftu'A

tke\ / ro w[of;ad/ ekfwb ;ath..p/ seZbc ;kfjp/ Jh Afdb ;ath..†ƒä..

Page 61: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

61

jo fe T{ ][d ok \BkJ/ nK B eod..je wo T{ok ;kjp/ JhwK B eod..†ƒ‹..

;b'e[]

;kX{ eh wB UN rj[ T[efs f;nkBg fsnkr[]

r[o dhfynk fij wfB p;? BkBe w;sfe Gkr[]ñ] (gzBK òöú)

i/ g{ok ;fsr[o j't/ s/ok :ko fwZso, sK s[{z nkgD/ Afdb dk ;fji/ jh wkbe pD ik;h A]Gkt wB p; ftZu nk ikt/rk id sZe e'Jh nkgk T[; ;fsr[oK s' Ax'b x[wKT[dk Bjh AT[d' AsZe e'Jh ;Zu/ frnkB dk ikD{ Bjh j[zdk j? ;kX{ dh wB ftZu UN rqfjD eo, T[eshnK i[rshnK f;nkDgK B{z fsnkr d/, r[o{ dh dhfynk, r[o{ dk f;Zfynk wzso T[; d/ wzB ftZu tZ;dk j? fizBK d/ w;se d/ Gkr ;q/;aN jB. fgZS/ gq;zr o'gV d/ dZ;/ ;B. ;sb[i dfonk d/ feBko/ w;s pkpk Grs f;zx ih B/ e[ZM ;wK gfjbK gjkVh d/ T[go fB;akB ;kfjp M[bkfJnk ;h, fJZE/ ;zs osB f;zx ih i' wjKg[o;aK d/ ;/tkdko ;B.T[dw eoe/ ekm dk r[od[nkok ;kfjp fsnko eoe/ wjkoki gqek;a ehs/ ;B ns/ ;zroKd dk fsT[jko r[og[op gqkozG ehsk frnk ;h ;zroKd tkb/ fdB p/nzs ;zrshnK nkT[dhnK jB s/ dhtkB ;id/ jB r[o{ ek bzro jw/;ak iakoh ofjzdk j? T[gozs ;zs ;akdh f;zx fizBk dh fJZE/ fJZe M'gAVh pDkJh fJbke/ ftu' AT[rokjh eoe/ bzro dh ;/tk ftZu :'rdkB gkfJnk p/nzs fJwkosK dh ;/tk ehsh eotkJh nkg ih nBzdrVQ ;kfjp id' Av/jVh ;kfjp pD oj/ ;B ns/ osB f;zx ih bzro dh o;sK p;sK eoe/ p/nzs ;/tk eod/ oj/ ;B T[gozs j'bk wjZbk uwe"o ;kfjp n"o cfsjrVQ, dhtkBK ;w/ Aj'b/ wjZb/ s/ uwe"o ;kfjp d[;fjo/ s/ ;Gk s/ cfsjrVQ ;kfjp bzro dh ;/tk fBGkfJnk eod/ ;B dk; B{z e[ZM ;wK fJZE/ ofjD dk w"ek pfDnk ;h o'iakBK ebrhXo gks;akj d/ gow gftZso n;EkB r[od[nkok GZmk ;kfjp :ksok eoB ikDK n"o ;qahwkB ;zs pkpk r[opuB f;zx ;kfjp iE/ ;w/s fJZE/ nkJ/ ;B, ik eoe/ wjKg[o;aK dh eEk ;aqtD eoBh. fJZe t/oh :kd j? fe id' AwjKg[o;a eEk eo oj/ ;B

]nzsfo eq'X gVfj BkN;kbk] (gzBK 832) fJj ;apd dh ftnkfynk j' ojh ;h, p?m eoe/ eEk ;aqtD ehsh n"o wjKg[o;aK d/ do;aB dhdko ehs/ wB pVk nBzd gq;zB j'fJnk feT[fe wjKg[oyK dh eEk ftZu pVk Gkoh o; ;h nkg f;Zy e"w d/ wjKB ftZdtkB ;B. p/nzs frnkBh gkmh n"o gqukoe fJj nkg ih d/ ihtB ekb ftZu ;zrhseko fsnko j'J/, fJ;/ gqeko eJh t/o o'gV i' ;sb[i feBko/ pkpk ih d/ j[ew nB[;ko n;EkB pfDnk j? fJ; dk Bkw j?v dopko e'N gokD w;sK B/ oZfynk ;h fJZE'A dk; B/ uwe"o ;kfjp g?db ikDK s/ g?db tkfg; w[VBK ;kfjp pkpk nihs f;zx ;kfjp ih d/ gow gftZso n;EkB dh :ksok eoBh, pkpk i[Mko f;zx ;kfjp ih d/ n;EkBK dh :ksok eoBh pkT[bh ;kfjp ih dk gow gftZso ib Se e/ fjodk ;aKs eoBk ;' Go'nkDk i' BZro j? fiZE/ ;zs pbtzs f;zx j'sh wodkB v/o/ d/ ;kX{ ;B, T[BK dk iBw BZro ;h nkgD/ A y/s ftZu e[Nhnk pDk eoe/

Page 62: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

62

ofjzd/ ;B, do;aB dhdko eoB dk ;[Gkr gqkgs j'fJnk. fJ;/ gqeko o'gV d/ fJbke/ ftZu fcZv/ BZro j? fJZE/ fJZe w;s nkswK j'J/ jB T[BK d/ gow gftZso n;EkB dh :ksok th ehsh ;' T[dk;h ;kX{nK dk v/ok j? wjKg[o;aK d/ Bkb pkpk ;qh uzd ;pzXh puB fpbk; j'J/ *;fji p?okrh eo? p?okr wkfJnk w'jBh wBj[ fsnkr* pkpk ih dh wksok d/ gkm jB *neb fe poSh r[DK eh eNkoh wB e' wko eo' n;tkoh * ;' fJ; soK dhnK thukoK j'JhnK ;zs pkpk ;akdh f;zx ih d/ Bkb fJ; fJbke/ ftZu ekch ftZuoB dk ;[Gkr gqkgs j'fJnk. dk; B/ ;kJheb ubkT[DK wjKg[o;aK B/ fgZS/ ekmh s/ p?m ikDK fiZE/ fiZE/ th T[BK d/ ;zrh ;B ik eoe/ ;' ;/tk ftZu jkiaohnK GoBhnK. fJZE/ ofjzfdnK ;sb[i dfonk ftZu o'iakBK fJ;aBkB eoBK, rowh j't/ ;odh j't/ eJh t/oh dfonk d/ ftZu yVQ eoe/ fBZsB/w eoB/ iK feBko/ p?m eoe/ w{bwzso dhnK 33^33 wkbk c/oBhnK . fJ;/ fJbke/*u nk;o'A fgzv ftZu fJZe fwZso ih ;zs j'J/ jB, T[BK dh r[ck j? T[E/ th ikD dk w"ek fwfbnk w"e/ s/ i' r[ow[y ;B T[BK d/ Bkb thuko tNKdo/ j'J/ T[Bh puB ehsk fe nkg ;kX{ G/y ftZu nkJ/ j' eh gqkgs j'fJnk j? fJj p/Bsh ehsh fe r[o{ feogk Bkb i' gqkgs j'fJnk T[; dh wfjwk efjD ftZu Bjh nKT[dh j?. fi; B/ th fJj Bkw nzfwqs d/ ;[nkd B{z uZfynk T[j' jh nB[Gt eodk j? . T[j r[ow[y pV/ gq;zB j'J/. fJ;/ gqeko o?b wkiao/ r[ck eJh t/oh ikDK s/ eJh fdB fJeKs fJeKs ofj e/ sg ;kXB eoB/. fJ;/ soK iZNg[ok fgzv j? fJZE/ th fJZe r[ck j? fe;/ g[okD/ ;kX{ dh, fJZE/ th fJZe wjKg[oy pV/ sgZ;th ;B T[BK d/ gk; rJ/ ns/ thuko thNKdo/ j'J/, nfXnksw thukoK j'JhnK ;' ;kX{ fizdrh d/ nzdo wjKg[o;aK d/ Bkb fgnko j'fJnk eodk j?. o'gV jh ;zs pkpk dkB f;zx y[nkia/ yVe tkb/ nkJ/ ;B fJZE/ jh T[BK B/ gq/oBK ehsh ;h ytkia/ yVe dk; B/ ;zsK dk fB:w ;h cohde'NhJ/ Nhe/ s'A r[[o{ rqzE ;kfjp ih dh eEk fJZe NkJhw iao{o eoBh .pkpk sob'e f;zx ih B/ ;' GkJh s/ik f;zx d/ y/sK ftZu fJj v/ok pDkfJnk ;h. T[; B/ jh fJj iawhB uko feZb/ pkpk sob'e f;zx ih B{z G/AN eo fdZsh ;h s/ fJ; r[od[nko/ dk BK okw;o oZfynk frnk ;h ;o'to th fsnko eokfJnk, Bkb Bfjo dk ;{nk ubdk j?. pkpk dkB f;zx ih fJ; n;EkB dh ;/tk ftZu T[; t/b/ ;B tZv/ pkpk ih d/ t/b/ s'A fit/A cohde'NhJ/ Nhe/ s'A r[o{ rqzE ;kfjp eEk eoBh, dk; fizBK fuo oj/ eEk eod/ oj/ p/nzs ;zrsK PfjIakdh Pae{o n"o \tkIk yVe fgzv dhnK s/ xZbK BZro s'A gfjb{tkbk fgzv, p/nzs ;zrsK B/ nk e/ eEk ;[BDh, wZf;nk fJZE/ wBkJh iKdh j? wZf;nk d/ fdB r[og[op s/ p/nzs okrh Ykvh gqukoe nKT[d/ ;B. frnkBh bkb f;zx nkfde ns/ w?B/ s'A frnkBh ih nkfJnk eod/ ;B T[BK B/ nk eoe/ jofdnkb f;zx ih B/ eEk tkosh eoBh i' dwdwk ;kfjp ;kp' eh sbtzvh r[o{ ek;ah ftZfdnk gV/Q ;B ;zs pkpk nso f;zx w;s{nkfDnK d/ v/o/ n"o gzfvs eosko f;zx dkyk s'A th T[BK B/ ekch frnkB gqkgs ehsk ;h ns/ fJzBK d/ GkDi/ frnkBh ihs f;zx T[j th fJZE/ nk e/ eEk eod/ ;B s/ dk; th ;/tk fBGKd/ oj/. ;zs r[biakok f;zx Bzrb tkb/ T[j th rkj/ prkj/ fJZE/ nk e/ eJh t/oh fojk eod/ ;B. T[gozs p/Bsh ehsh ;h fe v/ok joy'tkb po;h s/ nkJ/ n"o BZro ekbok fty/ jh fJZE/ ;zs pkpk ;[j/b f;zx ih

Page 63: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

63

Bkb fit/A fwbkg j'fJnk T[j dZf;nk frnk j? ;zs ih pkb pqjwukoh ;B n"o S'Nh T[wo s'A T[BK dk fpbe[b ;{Xk ;[Gkt ;h n"o fBowb/ ;zs ;B r[o{ eh feogk Bkb T[BK B/ wjKB ftZfdnk gqkgs ehsh ;h dk; B{z T[BK B/ nkgDh ftZfdnk d/D dk tuB fdZsk ;' T[BK d/ i' w[o;ad pkpk T[d? f;zx ;B ;aoho fsnkrD s'A pknd wjKg[o;a fco th BZro ftu nkfJnk eod/ ;B T[BK BfwZs ;fji gkm, bzro nkfde eoBK T[Xo wkbt/ ftu e'eoh c{bk f;zx BZE{tkbk iadhd fiE/ ;zs MrV f;zx gzfvs GkB f;zx ih dk n;EkB j? e'eoh BZro fty/, ;' GkJh ;zrs ;kfjp ;Zuh dkVQh dh ;zgodk j? GkJh ;zrs ;kfjp GkJh c/o{ ih, i' r[o{ jookfJ ;kfjp ih d/ ;/te ;B GkJh Grs wZb fJzBK B{z S/nK pyf;a;aK ftu'A pyf;a;a fwbh ;h ;' T[gozs GkJh BokfJD ih i' byBT{ d/ fJbke/ ftZu gquko eod/ oj/ GkJh Grs wZb v/jokd{B, GkJh c/o{ ih bkj"o d/ fJbke/ ftZu gquko dh ;/tk eod/ oj/, bzro dh, T[gozs GkJh fBjkb ih B{z B"t/A gks;akj id'A pkpk pekbk ;kfjp 27 ;kb 9 wjhB/ 9 fdB 9 xVhnK sgZf;nk ehsh ;fsr[oK dh ;/tk ftZu GkJh fBjkb ih ;B, ;/tk s'A gq;zB j' e/ gfjbk Bkw okwd/t ;h wjkoki B/ fejk fBjkb j'fJnk, fBjkb ih g? frnk B"t/ gks;akj B/ fJzBK B{z p?b s/ Brkok fdZsk wjkoki dh f;Zyh dk gquko eo'. XwXkD ;kfjp n;EkB uhB d/ fJbke/ ftZu fJZE/ d;w gks;akj nkJ/ wjkoki tkb/ n;EkB fsnko eotkfJnk w;ae Bkb gkDh fSVfenk, o/sk p?m frnk jtk mzYh nkt/ wjkoki y[;a j'J/ GkJh fBjkb ih sz{ sK whjK jh j? whj tok fdZsk T[; fdB s'A T[BK dk Bkw whAjk ;kfjp g? frnk. fJzBk s'A pknd pkpk bywho ;kfjp fJBK s/ th B't/ gks;akj ih dh pfy;a;a j'Jh ;h fJj ftuod/ j'J/ fiZE/ nZi e'eoh c{bk f;zx j? fJZE/ nkJ/ gkDh dh Ykp ;h izrb ;h T[d'A tZvh e'eoh BZro ;h, S'Nh e'eoh BZro Bjh ;h tZf;nk pkpk p{V f;zx fw;soh ;kfjp ftuod/ j'J/ nkJ/, wjKg[o;aK B{z BZro ikD bJh p/Bsh ehsh fe ;/tk dk w"ek py;a' efjD bZr/ n;hA BZro d/ nrtkV ftZu p?m/ jK Bzrb gZshA ftu'A phBK s/ Gkr{ ukuk Gshik T[BK d/ BK s/ d' gZshnK jB BZro dh w'jVh rZvh, efjD bZr/ f;Zy' BhthA irK BZro pzfBnk, jV th nkT[Dr/ go r[o{ dh feogk rfVnK dh wko s[jkv/ BZro ftZu Bjh j't/rh. pkpk ih B/ sg nk;D fJZE/ bkfJnk s/ pkpk p{V f;zx B/ ;/tk eoe/ wjKg[o;aK s'A gq;zBsk bJh pkpk bywho ;kfjp ftuod/ j'J/ nBzdg[o nkJ/ Brkok tZi fojk ;h ykbf;nK B/ fejk ykb;/ pokpo e"D Brkok tiKT[dk d;w gks;akj gk; b? rJ/ wjkoki B/ d' fB;akB ;kfjp pyf;a;a ehs/ fe f;Zyh dk gquko eo' p/nzs gquko ehsk nBzdg[o ;kfjp i'r nrBh d[nkok nkgD/A nkg B{z nb'g ehsk fJzBK B/ pkpk p{V f;zx s/ pyf;a;a ehsh pkpk p{V f;zx d/ g[Zso pkpk ekpb f;zx ;B nkg ih B/ fejk j[D gzE dk i'ao j? p'bpkbk j? nkg r[o{ ;o ;sbkDhA i' GkJh p;sh okw S/t/A gks;akj d/ f;Zy dh ;zgodk j? T[; t/b/ w"e/ s/ ;/tkdko iE/dko e[zwK f;zx ;B T[BK gk; ikT[ T[E/ nzfwqs dh dks yzv/ pkN/ dh dks gqkgs eo' pkpk ekpb f;zx ih iZE/dko ;kfjp d/ gk; fgsk ih dh nkfrnk Bkb nkJ/ 6 wjhB/ bzro d/ GKv/ wKi/ bzro dk G'iB pzd eo fdZsk GKfvnK dk X'D gh e/ r[iakok eod/ oj/ iZE/dko ih tb'A fJZe gqhfynk ;h T[d'A ;op b'j d/ pV/ pV/ d/r/ pkN/ GKv/ j'fJnk eod/ ;B ;kok fdB bzro d/ posBK

Page 64: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

64

dh ;/tk eoBh X'D gh e/ r[ikok eoBK, Bkw f;woB pkDh gVh ikDhA iZE/dko ih gq;zB j'J/ efjD bZr/ wbtJh f;Zy nkfJnk ;h, feE/ j? j[D T[; dk fjodk wKfinK frnk ;[ZX j' frnk nzfwqs SeD d/ ekpb pD frnk g[okD/ iawkB/ ftZu 6^6 wjhB/ gziK eekoK dh ofjs oZyDh, r[o{ e/ bzro d/ GKv/ wKiB/ pkDh gVBh ikg eoBK ;' wjKg[o;aK B/ gq;zB j' e/ yzv/ pkN/ d/ nzfwqs dh dks pyf;a;a ehsh ns/ yzvk pyf;ank ehsk fJZXo w[;bwkBK Bkb izr i[ZX ubd/ ofjzd/ jB ykb;/ dk nzfwqs Se e/ fsnko po fsnko j'D dk ;dk p/r gqtkj nkg wkbt/ d/; ftZu ubkT[ T[Xo' f;zx fsnko eoe/ iZE/pzdh dh ;/tk bJh G/i' ;' pkpk ekpb f;zx ih wkbt/ ftZu nkJ/ ftZuo eoe/ db b? eoe/ ;a;asoXkoh f;zxK dk, dhtkB bKT[d/ oj/ nzfwqs gquko eo eo e/ f;zx ;iKT[d/ oj/ id'A nfjwd ;akj npdkbh B/ dopko dh p/ndph ehsh Btkp eg{o f;zx ih B{z ;/tk fwbh Btkp eg{o f;zx ih B/ pkpk ekpb f;zx ns/ GkJh d/; oki ;[o f;zx tkfbnK B{z ;/tk py;ah nZi i' fJwkos BIao nk ojh fJ; dh ;/tk wjKg[o;aK B/ eokJh. wjkokik oDihs f;zx ;kfjp ih B/ fuZsoekoh ;'BK bkT[D dh ;/tk ehsh pkpk ekpb f;zx ih s'A pknd T[BK d/ ;[gZso pkpk ;zr f;zx fizBK B/ wjkB wzvb/;ao ;B ftZfdnk dh wzvbh c/oh n"o p/nzs ;kX{ Bkb ofjzd/ ;B n"o w[Zdeh dh izr ftu 17 f;zxK ;w/s ;ajhd j'J/ T[BK dh gftZso ;wkX febh ukjbK BZro fty/ ihH NhH o'v d/ T[go j? T[; n;EkB B{z :'rh gho efjzd/ jB fJzBK s'A pknd pkpk gzfvs eosko f;zx ih wjKB wzvb/;ao ;B r[o{ rqzE ;kfjp ih d/ ;o{g th e'eoh BZro fty/ fby/ iKd/ oj/ ftuo eoe/ wzvbh c/od/ oj/ ;' nkg ih d/ ftfdnkoEhnK ftZu'A wjKB j;sh ;zs pkpk joBkw f;zx ih G[Zu'A tkb/ d[BhnK T[s/ w;aj{o j'J/ jB ;' gzfvs eosko f;zx ih dh ;wkX th febh ukjbK BZro fty/ j?, nzdo BZro ftu th nkg ih dk ;EkB j? T[E/ nkg ih dk gbzx th w"i{d j? ;' nkg ih dk gbzx fe;/ rqzEh f;zx B/ t/u fdZsk ;h ;a/;aBkr d/ o{g ftZu T[; B{z i[ZN fbnk nyho w[nkch wzr e/ T[E/ gbzx oZfynk ;' nZi th b'e T[BK d/ n;EkBK dh g{ik eod/ jB po;hnK wBKT[d/ jB dhtkB ;iKT[d/ jB. ;' T[; n;EkB fty/ dk;K B/ wjKg[o;aK dhnK ;wkXK s/ ;odko jofdnkb f;zx ih e'eoh tkfbnK dh gq/oBK s'A ozr o'rB g/AN dh ;/tk eotkJh. GkJh p[ZX f;zx ih gmkBe'N tkb/ i' ozr ;ki n"o g/ANo jB T[BK B/ T[E/ ik eoe/ ;/tk ehsh i' joy'tkb d/ ;ko/ n;EkBK s/ ik eoe/ seohpB rkj/ prkj/ ;/tk eod/ jB pV/ r[ow[y fgnko/ jB. ;' T[BK s'A pknd ;zs pkpk T[sw f;zx ih GiBkBzdh wjKg[o;a j'J/ jB pkpk ih d/ j[ew nB[;ko eg{o/ fgzv dh ;zrs dh p/Bsh s'A nkg fwZmk wfjo dh irK fty/ oj/. BZro tb'A e[M f;aekfJs j'Jh ;' wjKg[o;aK B/ p[bkfJnk fe ;kvk ;kX{ ;Zuk j? fJj b'e ;kX{nK dh wzr eod/ jB, ;/tk Bjh fBGk ;ed/ puB Bjh wzB ;ed/ nkg ih B{z X"Vh dk i'Vk, d' ukdoK, d' eSfjo/, d' ;kc/ pyf;a;a ehs/, 85 gkm o'ia eoB/ fJZe BZro ftZu fJZe fdB s'A tZX Bjh ofjDk n"o nZmh gfjoh Xosh J/oB/ r'fjnK Bkb sgk eoe/ ;kc eoe/ T[; d/ T[s/ fJZe gq;akdk pDk e/ gkDh Bkb SeDk fJe ;kb fJj ;kXB eoBK, fJZe ;kb fJj ;kXB eoB s'A pknd wjKg[o;a pkpk eosko f;zx e'b nkJ/ wjkB pyf;a;a ehsh pkpk T[sw f;zx ih d/ puB ;' id'A th p'bd/ ;B ;zg{oB j'

Page 65: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

65

iKd/ ;B nw'x pkD ;B, GiBkBzdh oj/ i/ fe;/ B/ ftZfdnk gVQB nkT[Dk puB eo ikDK rT{nK ukoB tkbk pkrh ubk frnk ;ks'A pknd fco ftZdtkB nkT[Dr/ fJj pqkjwD iksh d/ oktbfgzvh d/ fJbke/ d/ ;B, eEk pVh fwZmh ;h fJ; eoe/ nkg B{z fw;aok f;zx efjzd/ ;B nkg ih B/ pkjo nkgDk n;EkB pDkfJnk p/nzs ftfdnkoEh gVkJ/ T[gozs ;qahwkB gzfvs GkB f;zx ih fizBK dk iBw BZro BZE{tkbk iadhd nkg ih ;zs wjKg[o;a pkpk uzdB f;zx ;kfjp ih d/ ;akfjpiakd/ ;B nkg ih d/ fgsk th pkBgq;sh j' e/ ek;ah fBtk; eod/ ;B pV/ p?d:oki ftdtkB ;B nkg ih s'A pV/ pV/ oki/ wjkoki/ fJbki eokT[d/ ;B nkg ih d/ BKw s/ ek;ah ftZu uzdB n";aXkfbnk uZb ojh j?. ;' nkg ih ;zs MrV f;zx ih d/ f;aa;a ;B r[owfs dh ftZfdnk ;zs pkpk nwho f;zx ih s'A nzfwqs;o gVh, fBnkJ/ s/ t/dKs j'o t/dK ;ak;asoK dh ftZfdnk irk pirK ek;ah, fpzdqkpB, jfod[nko, nzfwqs;o ;kfjp ftdtkB gzfvsK s'A gqkgs ehsh ns/ nkg ih B/ wjKB wzvbh c/oh, wjKB wzvb/;ao ;B gohpqkiek nkukoi ;B nkg ih d/ p/nzs ftdtkB f;a;a jB ;qhwkB gzfvs Njb f;zx ih GiBrVQ, gzfvs gqhsw f;zx ih d/ ;/te, gzfvs gqhsw f;zx ih pkpk puB f;zx ih d/ ;/te ;B GiBrVQ tkfbnK d/, GiBrVQ tkb/ pkpk puB f;zx wjKB wjKg[o;a j'J/ jB. r[o{ rqzE ;kfjp ih B{z u"o eoBk, uzv'b ftZu gk e/ M{N/ d/D/ 15^15 ;[ywBh ;kfjp gVQB/, pqjwfrnkBh wjKg[oy ;B pkpk gzfvs gqhsw f;zx ih nkw ;zrsK B{z ;[ywBh gVQkfJnk eod/ ;B fizBh t/o r[o{ rqzE ;kfjp uoBK ftZu ikDK, bzw/ g? eoe/ vzvT[s eoBh fJsBh ;aoXk oZyd/ ;B T[BK d/ ;/te ;B ;zs Nfjb f;zx i' gzfvs GkB f;zx ih d/ ftfdnkoEh ;B nkg ih B/ wjKB fBnkJ/ ;ak;aso dk nfXn?B ehsk S'Nh T[wo ftZu gqb'e gfJnkBK eo rJ/ gzfvs GkB f;zx ih th T[; fdB p?okr ftZu ;B nkg jZEhA fefonk ehsh ;z;eko dh. fBowb/ ;zsK ftZu pj[s tZvk ftZdtkB g?dk ehsk ;h tkfjr[o{ B{z bzph nkopbk wBI{o BK j'Jh. gzfvs fJzdo f;zx ;kfjp oktbfgzvh d/ fJbke/ d/ wjKB fsnkrh p?okrh p?d:oki feZb' feZb' ;'B/ dk e[;ask pDk eoe/ ;zrsK ftZu tzv d/DK, feZb' feZb' d/ e[;as/ pDk e/ ;zrsK ftZu o'rhnK ftZu tzv d/D/ fsnkr p?okr dh w{osh wjKB ftZdtkB, ;aqhwkB gzfvs ;[j/b f;zx t/dKsK nkuko: fBnkfJ nkuko:, ;' fizBK s'A dk;K B/ pqjw ftZfdnk gqkgs ehsh j?. gzfvs rzr/;aok Bzd ih i' nZyK s'A w[Bky/ ;qahwkB gzfvs GkB f;zx ih d/ ftfdnkoEh jB, T[dk;hB wjKswk nZi fjzd[;skB ftZu wkB b? oj/ jB uko/ t/dK dk Nhek fbfynk j? tZv/ tZv/ gq?ihv?AN, gqkJhw wfB;No tiaho T[BK B{z M[ed/ jB. gzfvs sob'e f;zx ih phb/ fJ; soK wjKg[o;aK d/ ;/te noiB w[Bh gzfvs, noiB fGeP{, noiB ;ak;asoh ;zfBnk;h wjkswk, gzfvs fBZek f;zx fJj ;zs pkpk p[ZYk f;zx ih jfod[nko fBowb pkr tkfbnK d/ ;/te ;B ;' wjKg[o;a id'A th jfod[nko ikfJnk eod/ ;B gzfvs p[ZYk f;zzx, ;zs nkswk f;zx i' wjzs ;B T[BK d/ fgnko ftZu fBowb pkr fpoZes e[Nhnk d/ B/V/ v/ok oZfynk eod/ ;B. fpoZes e[Nhnk ;zs pkpk Jh;ao f;zx ih dh :kd ftZu pDhnK jB fpoZes ;kX{ T[E/ ofj e/ GiB eod/ jB ftZfdnk gVd/ jB ;' fJ;/ gqeko gzfvs joh gqek;a ih fBokekohJ/ gzfvs r'fpzd dk; ih p/nzs wjKg[o;a T[BK s'A ftZfdnk gVd/ oj/ rfo;sh f;zx th n"o

Page 66: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

66

fpjzrw th ;kfonK d/ BKw gzfvs r[ofdZs f;zx ih j'o tZv/ tZv/ wjKg[o;aK B/ T[BK s'A ftZfdnk gqkgs ehsh, ;' gzfvs GkB f;zx ih jfod[nko e[zG d/ w/b/ s/ rJ/ ;B ;zs pkpk gqskg f;zx ih BkwXkohJ/ th T[E/ rJ/ nkg ih B/ gzfvs GkB f;zx ih d/ do;aB dhdko/ ehs/, G?Dh ;kfjp nkT[D bJh p/Bsh ehsh wjKg[o;a T[BK dh p/Bsh B{z gqtkB eoe/ G?Dh ;kfjp rJ/. nkg ih wjKB eow eKvh ;B nkgD/A jZEhA bzro fsnko eoe/ Sed/ ;B. pV/ fBowkD fuZs ;B eow eKvh, T[gk;aBk eKvh, frnkB eKvh, ;ko/ r[D nkg ftZu w"i{d ;B. goh fpokiek nkuko: Bt BJhnkfJe ;B nkg ih G?Dh ;kfjp rJ/ pkpk gqskg f;zx ih B/ T[BK B{z fgnko Bkb T[m eoe/ ;fseko Bkb Bw;eko ehsh nkgD/A gk; nk;D s/ fpmkfJnk ns/ ;gheo ftZu fejk n;hA edh jfod[nko Bjh ;h rJ/ n?seh ikD dk ;[Gkr fwfbnk, ;qahwkB goh fpokiek nkukoia gzfvs GkB f;zx ih Bt fBnkfJe fBnkfJ r"sw T[BK d/ do;aB eoe/ ;kvh u[ok;h eZNh rJh j? fJsB/ ;fseko d/ puB ej/. ;odko rzrk f;zx ih BZro wB;{otkbk tZvk sfj;hb iahok BkwXkohJ/ f;zx ;B. gfjbK ;/ytK dk v/ok i' GkJh dfJnk f;zx dh Ne;kb d/ ;/tkdkoK dk j? pkpk Eoki f;zx nkfde j'J/ jB fJZE/ jh frnkBh pdB f;zx B/ cohde'Nhnk Nhek wjkokik cohde'N dh p/Bsh s'A fsnko ehsk. fJ;/ v/o/ ftZu ;/ytK v/o/ ftZu cohde'Nhnk Nhek fsnko ehsk frnk i' gzfvsK s/ frnkBhnK B{z gqtkfBs j? fJ; v/o/ d/ ;/te ;B pknd ftZu BkwXkohnK tZb M[ekn j' frnk ;' rzrk f;zx d/ xo'A wksk ;dk e"o o'v/ BZro s'A ;B fJzBK d/ BkBe/ BZE{tkb/ BZro ;B gzfvs GkB f;zx ih dh wfjwk ;[Dh ;h do;aB eoB bJh BZE{tkb/ nkJ/, p/Bsh uoB gkT[D bJh ehsh wjKg[o;a efjD bZr/ fJeZm/ nKtKr/ 18 fdB nzfsw ;w/ fJzBK d/ rqfj fty/ oj/ ;' rzrk f;zx ftuko ;kro sZe t/dKs d/ g[;se gVQkJ/, rhsk d/ noE gVQkJ/ BkBe gqek;a, ;{oi gqek;a feogk ehsh ;' e[M ;wK fJE/ nkT[d/ iKd/ do;aB fdzd/ oj/ nzfsw ;w/ 18 fdB oj/ n"o fJE/ jh i'sh i's ;wkJ/. BZE{tkb/ BZro fty/ nkg ih dk nzsw ;z;eko ehsk nkg ih dh :kd ftZu ;[zdo nkbh;akB r[od[nkok pfDnk j? ;zs pkpk ;[j/b f;zx ih B/ nkg ih s'A ftZfdnk gqkgs ehsh ;' nZr/ p/Bsh ehsh ;h r[owfs dh ftZfdnk fszB ;kb ofj e/ pkpk nwho f;zx d/ v/o/ nzfwqs;o ;kfjp gqkgs ehsh pkeh ;ak;asoh ftZfdnk b?D bJh jfod[nko ek;ah ftZu ftuo/. gzfvs jehes f;zx ih nofpzd, ;zs pkpk ;[zdo f;zx fGzvoK tkfbnK d/ ;/te T[j th ;zs pkpk ;[j/b f;zx ih Bkb ftZfdnk gVd/ oj/ gzfvs r[odhg f;zx ih e/;oh nkfde ;' gzfvs jehes f;zx ih rkj/ prkj/ wjKg[o;aK e'b nkfJnk eod/ ;B, puB dZf;nk eod/ ;B fe ek;ah ftZu ;zs ;[j/b f;zx ih dk nkuko ftuko ;G Bkb'A ;q/;aN n"o ;op'sw fojk ns/ nkg ;kfonK ftZu g{iBhe oj/ nkg ih gzfvs GkB f;zx ih dh wfjwK ;[D e/ fJZE/ nkJ/ n"o fBnkJ/ ;ak;aso dh ftZfdnk, t?fde ;ak;aso dh ftZfdnk, n:[o t/d P[;aos pkx GZN Gkt gqek;a n"o j'o pj[s ;ko/ rqzE fijV/ ;B w/x fpB'd nkfde Gk;ak d/ gV/ thuko/ n"o j'o rqzE gVQB dh fJZSk gzfvs GkB f;zx B/ fejk “nbgk;au nk:{ pjpk;au rqzEk” T[wo E'Vh j? rqzE pj[s jB nkg ih n";aXh efonk eo' rohp

Page 67: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

67

o'rhnK dk fJbki efonk eo' gzfvs GkB f;zx ih i'r/ ;dk tk;s/ pD rJ/ T[BK dh fydws ftZu nkgDk ;kok ihtB brk fdZsk.

feq;aBK ntsko, ;qh d;w rqzE ftu'A

wjk ekb oytko jwko']wjK b'j w? fezeo Eko']

ngBk ikB eo' oytko]pKfj rj/ eh bki fpuko]ó]

ngBk ikB w[M? gqfsgohn?]u[B u[B ;sq[ jwko/ wohn?]

d/r s/r ir w? d'T{ ub?]oky nkg w[fj nT[o B db?]ô]

s[w ww eoj[ ;dk gqfsgkok]s[w ;kfjp w? dk; fsjkok]

ikB nkgBk w[M? fBtki]nkg eo' jwo/ ;G eki]õ]

s[w j' ;G okiB e/ okik]nkg/ nkg[ rohp fBtkik]

dk; ikB eo feqgk eoj[ w[fj]jko gok w? nkfB d[nko s[fj]ö]

ngBk ikB eo' gqfsgkok]s[w ;kfjp w?A fezeo[ Ekok]

dk; ikB d? jkE T[pko']jwo/ ;G p?ohnB ;zxko']÷]

wjKg[o;aK d/ uoBK ftZu Bsw;se j' rJ/ gzfvs GkB f;zx ih 18 g'j B{z i'sh i's ;wkJ/ ;B ;' wjKg[o;aK B{z T[BK n;EkBK dh ;/tk py;ah rJh e'eoh BZro ftZu d' n;EkB jB pkpk bywho ;kfjp dk pknd ftZu T[dk;h ;kX{ fJZE/ ;/tk eoKT[d/ oj/, pkpk T[sw f;zx ih dk ;z;eko th fJ; n;EkB s/ j'fJnk T[BK dh ;wkX j?. fJZe nzdo n;EkB j? fiE/ pkpk ekpb f;zx ;kfjp oj/ fi; dh ;/tk gzfvs eosko f;zx ih B/ eotkJh ;h n"o BZE{tkb/ gzfvs GkB f;zx ih dh ;wkX, ;zs pkpk MrV f;zx ih dk nzdo Xow;akbk d/ nzdo gzfvs GkB f;zx ih dk sg' n;EkB BZE{tkb/, nkg pkjo ;{J/ d/ feBko/ e[Nhnk pD e/ fpokid/ ;B, fGZfynk dk nzB SeDK, fsnkr p?okr ftZu ofjDk e'eoh BZro fty/ ;wkXK tkbk v/ok tZidk j? fiZE/ GrtkB dk; T[dk;h ;kX{ ;h fi; d/ r[ioB s'A pknd ;zs pkpk ;[j/b f;zx ih B{z ;/tk ;"Agh rJh. nkg ih B/ r[od[nko/ ;kfjp ih dh ;/tk, fojkfJ;a tk;s/ ewo/, bzro n;EkB dh ;/tk fBGkJh id'A nkg ekbo/ BZro fwb/ nkg ih B/ fe;/ pqjwfrnkBh wjKg[o;a d/ do;aB dh nfGbk;ak ehsh. dk; B/ ;zs pkpk nihs f;zx B;bg[o tkb/ wjKg[o;aK pko/ p/Bsh ehsh n;hA d't/A w'fozv/ T[so eoe/ pZ;'A B;bg[o pkpk nihs f;zx d/ do;aB eoB bJh rJ/. nkg ih B/ nkgD/A w[o;ad pko/ e[M p/Bsh ehsh ;zs pkpk nihs f;zx ih B/

Page 68: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

68

gkm eokT[D tk;s/ j[ew ehsk. BZE{tkb/ BZro fty/ ftXh wfo:kdk g{ote nyzv gkm ;kfjp eoe/ bzro dhpkB ehs/ rJ/ ;' nkg ih BZE{tkb/ n"o e'eoh BZro d'jK n;EKBK fty/ fBtk; oZyd/ ;B. dk; tkg; BZro nk rJ/ nkg ih BZE{tkb/ ub/ rJ/ s/ n?vo?; d/ rJ/ fe T[E/ gj[zu ikDk e'eoh n"o BZE{tkbk d' irK ;kvh fojkfJ;a j?, ftZfdnk gVQ', frnkB b? eo e/ “ftfdnk thukoh sK goT[gekoh” ;kX ;zrs dh ;/tk eo', d/;a e"w dh ;/tk eo', wkD gqkgs eo'. dk; BZE{tkb/ BZro rJ/ nkg ih d/ T[E/ do;aB BK j'J/ gsk eoB s'A e'eoh nkJ/. nkg ih T[; t/b/ bzro Se eoe/ p[o;a Bkb fpoX ;oho ;h, Ugo/ dzd ;B ;kc eo oj/ ;B, fuZgh gk; ;h ib tkbh, p?mD tk;s/ w?B{z fejk id'A w? ik eoe/ G/Nk oZy e/ Bw;aeko ehsh n;EkB dh jkbs jkb/ fJsBh nZSh BjhA ;h feT[fe pknd ftZu jh ;zsK B/ ;koh ;/tk eotkJh ;h wB T[gokw j'fJnk s/ nkfrnk wzrh fe w/ok wB Bjh bZrdk efjD bZr/ sz{ M'bhnK Go bJhnK jB, s?A ;EkB dhnK fJZNk s'A eh b?DK ;kE'A frnkB b?D dh rZb eo' p?mDk fgnk. id'A wjKg[oyK B/ soe dk puB fejk fco nkg ih d/ uoBK ftZu ;Zs ;kb ofjD dk ;[Gkr gqkgs j'fJnk wjKg[o;aK d/ ;wkXK ;EkB dk fJ;aBkB eokT[DK, g'uk c/o e/ ;[Zek eoe/ ftSkJh eoBh, r[o{ rqzE ;kfjp ih gqek;a s/ ;akw B{z ;[Zy nk;D d/ B/w eoB/ n"o wjKg[o;aK dh ;bkBK po;h 18 g'j B{z wBKT[Dh gzfvs GkB f;zx ih dh po;h, r[o{ BkBe ;kfjp, r[o{ noiB ;kfjp, r[o{ r'fpzd f;zx ;kfjp ih d/ r[og[op wBKT[D//. wjKg[o;aK dk fB:w ;h fe o'iakBK sVe/ fszB ti/ T[mDK, fJ;aBkB eoe/ G{wh nk;D s/ f;woB eoBK, ;{oi dh fNZeh Bkb ib gkDh Se e/ ftfdnkoEhnK dh ;zEk P[o{ eo d/Dh feT[fe “;zEk gzEk gh;DK shB'A gqksk ekb” Xow ;ak;asoK dh ;zfEnk eoBh, gzEk o;s/ s[oBk s/ uZeh nkfde dk ghjDk fJj fszB/ gqksk ekb j[zd/ jB. fB:w pzB/ j'J/ ;B ;ko/ ftfdnkoEhnK d/, T[; NkJhw s/ nk eoe/ fijVk fijVk rqzE gVd/ ;B T[; dh wjKg[o;aK s'A ;zEk eoBh. ;' wjKg[o;aK d/ nk;D s/ dk; fJZe tkoh p?m rJ/ i' NkN dk ftfSnk j[zdk ;h nkg ih B/ fejk fe pks sK e'Jh Bjh go jB{zwkB id'A ;{oi s'A ftZfdnk gVQB bZfrnk pokpo nk;D s/ p?m ikJ/, pknd ftZu ;koh ftZfdnk fpf;wos j' rJh ;h fco p/Bsh ehsh, efjD bZr/ T[;skd d/ pokpo BjhA p?mDk, d{;o/ nk;D s/ fJj thuko fdZsh fe fi; B/ th ftZfdnk b?Dh j't/ T[j T[;skd n"o T[;d/ nk;D dk ;fseko nkfde eo/ feT[fe fJj thukoK wjKg[o;aK s'A gqkgs j[zdhnK jB. ;aqhokw uzdo ih dk nk;D, bSwD ih Xosh s'A fszB c[ZNk T[uk pDkfJnk eod/ ;B iK nkg Xosh ftZu fszB c[ZN v{zxk N'nk g[ZN eoe/ ndp tk;s/ p?m ikfJnk eod/ ;B. feT[Afe ndp ;fseko d/ Bkb jh wjKg[o;aK s'A r[D ftZfdnk frnkB nkfde gqkgs j[zd/ jB. fJj thukoK th sZs p/s/ wjKg[o;aK s'A fwbdhnK jB. wjKg[o;aK d/ ;Zi/ gk;/ yVQDK, ;Zi/ gk;/ p?mDK fJj th ;ZfGnk s'A T[bN puB j? id'A th puB eoBK T[BK d/ ;Bw[y iK yZp/ gk;/ yVQBK, fco puB p/Bsh o{g ftZu eoBK s/ i' ;z;k j't/ T[; dh Bftosh bJh T[; d/ w[skpe puB nkfde eoB/. wjKg[o;aK B/ r[o{ rqzE ;kfjp ih dk gkm ;[D eoe/ t/fynk r[o{ rzqE ;kfjp ih dh ;zEk ;zs pkpk wfjzdo f;zx ih, frnkBh i'X f;zx ;zs nwo f;zx ih s'A dk; eo u[Ze/ ;B. gkm r[o{ eh

Page 69: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

69

feogk Bkb ;[ZX n"o ubzs th ;h. fco r[o{ rqzE ;kfjp dh ;zfEnk gVQkT[Dh d[pkok wjKg[o;aK B/ b'V BK ;wMh. nkg ih B/ fco rqzE gVQkT[D/ P[[o{ ehs/, ;koe[sktbh gzfvs jofdnkb ih dk fbfynk j'fJnk g[;se, uDkek okiBhs eth ;?Dkgsh dk T[gozs Gkto;kfwqs gzfvs r[bkp f;zx ih ek;ah tkb/ n"o thuko wkbk gzfvs nBkE ih, p?okr ;aZse GoEoh joh, gqp'X uzdo BkNe gzfvs r[bkp f;zx ih ek;ah wjKB ftZdtkB, thuko ;kro gzfvs fBjub dk; ih dkd{ gzEh n"o fJ;/ gqeko w'e;a gzE, gzzfvs r[bkp f;zx ih, nfXnksw owkfJD gzfvs r[bkp f;zx ih, gzu d;h sZstz ;zXkB, fposh gqGkeo gzfvs fBjub dk; ih dkd{ gzEh, fJj Gk;ak d/ pkoK g[;se jB fJj gV/Q s/ thuko/ fco ;z;feqs dh ftnkeoD, bx{ wZs f;XKs nkfde fco ;qah wd Gkrts rhsk, ftt/e u{VkwDh, :'r do;aB, t/dKs do;aB ;B/ ;B/ for, :[io, ;akw s/ nEot t/d, ft;aB{z g[okD, nfXnksw owkfJD ,soe ;zrqfj nkfde n"o S/ ;ak;aso fBnkfJ, ft;/a;ae, gszibh :'r ;{so, t/dKs ;{so fpnk; ih n"o ;Ky egb w[Bh, fJj ;ko/ ;ak;asoK dk thuko, fBnkfJ ;ak;aso r'sw, ;Ky egb w[Bh, ft;/a;ae eDkd, :'r gszibh n"o t/dKs fpnk; ih dk n"o eow whwK;k, g{op whwK;k i?fwBh, T[so whwK;k nkfde ft;aB{z g[okD, ;aqh Gkrts g[okD, 108 T[gfB;adK fizBK ftu'A 11 T[gfB;adK, n?so/, s?so/, w[zve, wzv{e, ;ap/sk ;afpo, Szd'r, pqjdkofDe, emtbh, gq;aB T[gfB;ad, Jh;akpk;, e/B nkfde wjKg[o;aK s'A nfXn?B ehsk BkBe gqek;a, ;{oi gqek;a, r[o fpbk; gks;akjh S/thA ns/ gks;akjh d;thA, ;" ;kyh, fti? w[es, ;/tkdk; dhnK gouhnK, r[og[o gqek;a, GkJh r[odk; ih dhnK tkoK, efpZs ;t?:/, d;w rqzE, ;op b'j rqzE n"o gzE gqek;a, wfjwk gqek;a tkose n"o Gk;ak, ;' j'o th pj[s ;ko/ ;ak;aso n:[o t/d, Gkt gqekP, pkx GZN, P[[;aos, rzr:sh, wkXth fBdkB, dko[b;ack, uoe, o; szsq ;ko, fpqjd p{Nh gqek;a n"o w/x fpB'd n:[o t/d, p/nzs rqzE gV/ thuko/ wjKg[o;aK B/ ;{oi gqek;a dh eEk gqkozG ehsh j'Jh ;h Bkb gVQBk BkBe gqek;a iK ;{oi gqek;a, r[o{ rqzE ;kfjp ih dh eEk gVQBh thukoBh wjKg[o;aK B{z bzro nkg fsnko eoe/ r[o{ wjkoki B{z G'r btk e/ SeDK, SekT[DK nkg ih ;kX{nK s'A ;/tk BjhA ;h eoKT[d/. Gkt/A S'Nh T[wo dk ;kX{ j't/ ;[nkwh ih efj e/ p[bKT[d/A ;B Bkw BjhA ;B b?Ad/, ;Zs ;kb ftZu th ed/ fJZe tkoh th Bkw Bjh ;h fbnk jw/;aK ;[nkwh ih efj e/ p[bkT[DK ;kX{ G/y dk pj[s wkD eod/ ;B i{mK GKvk Bjh wiKT[DK, p;so Bjh X[tkT[DK, fJ;aBkB tk;s/ y{jh ftZu'A ib Bjh eYkT[DK, pbfe seohpB nkgDh ;aohoe ;koh fefonk nkg eoBhA, fGZfynk tk;s/ vkbh bJh nkg ikDK nkJ/ rJ/ okjh gKXh B{z bzro gkDh d/DK r[od[nko/ dkD/A fisB/ ;zroKd nkfde s/ uV/ j'D ikBtoK nkfdeK B{z gkT[D/. nkN/ dk g/Vk tZN e/ r[V b{D nkfde fwbk e/ e'b rT{nK dk tZr yVdk ;h T[; B{z d/DK iK e'Jh rohp j't/ T[;dh ;/tk nkfde eoBhA nkg fsnkrh p?okrh wjKg[oy ;B. f;ZyhnK ;/tehnK d/ uZeo ftZu Bjh gJ/. gzfvs GkB f;zx ih dk th fJj jh nkdo;a fojk fBo'b ;kX{ iK fro;sh i' ftZfdnk d/ ukjtkB j'D ftZfdnk gVkT[Dh gzfvs GkB f;zx ih tZb'A ;e{b th gqkozG ehs/ ;B. wk;NoK sZe sBykjK dk youk nkg fdzd/ oj/ ;' ;zsK dk th T[jh

Page 70: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

70

fB:w fojk. nkg ih d/ BKw s/ gqkfJwoh n"o jkJh ;e{b e'eoh BZE{tkbk uZb oj/ jB ;zs pkpk ;[j/b f;zx ih pkb pqjwukoh ;B nZm gqeko d/ w?EB s/ T[BK B/ fti? gkJh ;h. gftZso ihtB tkb/ ;B, eykfJ p;so oZyd/ ;B jo ;kb jfod[nko Gkdo'A dh wZf;nk s/ iKd/ ;B e[zGK d/ w/fbnK s/ ik eoe/ gzfvs GkB f;zx ih d/ BKw s/ Gzvko/ eod/ ;B ftZdtkB wjKg[oyK ftZu nkg ih dk pVk Gkoh gq/w ;fseko ;h dk; th fsqzpe/;aPo Bkf;e e[zG d/ w/b/ s/ nkg ih Bkb rJ/ ;h T[E/ ik e/ nkg ih dh ;'Gk dk thuko nZyhA t/fynk ;h. ;qahwkB gzfvs ;[Zuk f;zx ;kfjp nkg ih B{z pokpo p?mKT[d/A ;B ez[zG s/ w/b/ s/ dk; B{z gziK fgnkfonK ftZu ;akwb ehsk frnk ;' fJZe t/oh ;akjh ;w/A jkEh s/ r[o{ rqzE ;kfjp gqek;a ;B dk; B{z gzfvs ;[Zuk f;zx ;kfjp ih B/ wjKB feogk eofdnK u"o dh ;/tk py;ah. e[zG dk w/bk t/fynk n"o fJ;aBkB nkfde eoB dk bkG r'sw fo;ah B/ fiE'A r'dktoh gqrN ehsh j? T[; gftZso n;EkB d/ gjkV s/ ik eoe/ do;aB ehs/ ;qahwkB gzfvs ;[j/b f;zx ih dk; B{z Bkb b? e/ ;zs pkpk i?wb f;zx ih G{oh tkfbnK d/ do;aB bJh rJ/ pkpk i?wb f;zx ih pkpk eow f;zx j'sh wodkB v/o/ dh ;zgodK d/ wjKg[oy ;B, fizBh nzfwqs;o ;kfjp do;aBh fvT{VhnK pkpk dhg f;zx, pkpk p'sk f;zx d/ ;ajhd rzi, GkJh wzM d/ n;EkB cfsjrVQ ;kfjp ;kfjpiakfdnK d/ n;EKBk dh ;/tk eotkJh nkg e[zGK d/ w/fbnK s/ yN G/yK d/ ;kX{nK B{z S/so bk e/ wjKB Gzvko/ fdnk eod/ ;B, nkg ih dk jfod[nko ;gs ;o'to th n;EkB j?, nzfwqs;o ;kfjp th sg' pB n;EkB j? nkg ih d/ gk; p/nzs ;kX{nK dh wzvbhnK nkfJnk eodhnK ;B ;ak;aso thuko j[zd/ ;B fBopkD wjKg[oy ;B nkg ih B/ pVk jh ;fseko ehsk pj[s ;ko/ cbK d/ N'eo/, wfmnkJhnK d/ N'eo/, dk;K B{z ftdk ;w/A ;kX{nK dh ;/tk ftZu G/i/. d[{;o/ fdB Gzvkok ;h nkg ih nkg bzro tosKT[d/ oj/ dk; B{z feogk eofdnK d' g{VhnK pyf;a;a ftZu fdZshnK efjD bZr/ gZsbK Bjh uZeDhnK ;' u[Zg eohs/ nkJ/ nkg u[Ze e/ b? rJ/ wjKg[oyK ftZu fBwosk rohph ;/tk dk Gkt dk; B{z iDkfJnK fe ;/tk ftZu'A ;kohnK poesK gqkgs j[zdhnK jB ;' e[zG d/ w/b/ s'A fco jI{o ;kfjp rJ/ pkpk fBXkB f;zx d/ v/o/ pkpk joBkw f;zx ;B, fp;aokw oZfynk bzro dhtKB dh ;/tk ftZu jkiaohnK GohnK, Gzvkok eotkfJnk, d/rK eoKJhnK ;Zuyzv d'B'A NkJhw eEk ehosB ;[D/, wjkoki d/ s\s d/ do;aB, pkeh ;pzXs n;EkBK dh :ksok th ehsh. ;zs pkpk joBkw f;zx ih B/ wjKB feogk f;o'g/ dh dks pyf;a;a ehsh fJE'A BkBe Mho/ n;EkBK dh :ksok fiZE/ r[o{ BkBe ;kfjp ih B/ uoB S[jk e/ gho :e{p s/ ibkb dhB dh p/Bsh s'A fe gkDh ykok j? fwZm/ ib dk uSwK py;a' feogk ehsh sgfde d/ o'rhnK B{z nkokw nKT[d/ jB. fJZE'A j?dokpkd j[zd/ j'J/ Bkrg[o BZE{tkb ;zsK d/ e[ZM gq/wh ;B T[j eoe/ tkg; gos/ gNBK ;kfjp dh :ksok dk; o'gV ofjzd/ j'J/ fBjzr pbtzs f;zx d/ Bkb s/ jI{o ;kfjp dh :ksok fJZe t/oh eo u[Ze/ ;B d{;oh t/oh ;zs pkpk ;[j/b f;zx ih d/ Bkb jI{o ;kfjp dh :ksok eoB dk ;[Gkr j'fJnk T[gozs fdZbh nkJ/ fdZbh d/ r[oXkwK dh :ksok ehsh ;zsK d/ Gshi/ fJZE/ ofjzd/ ;B o/b ftZu w[bkiaw T[BK e'b oj/. id'A fjwk:{ wepo/ d/ B/V/ fiZE/ d;w gks;akj B/ ;zv/ s'A jkEh GikfJnk, dwdwk

Page 71: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

71

;kfjp :ksok eoe/ nkJ/ pZ; uVQB ;w/A dk; pZ; ftZu'A fvZr gJ/ ;B ;' ;h; ftZu frZuh tkb/ gk;/ E'Vk iayw j'fJnk r[o{ eh feogk Bkb pukn fojk, ;' fJZe f;Zy vkeNo e'b rJ/ efjD bZrk e/; eZN e/ fco dtkJh bktKrk dk; B/ fejk o'i nodk; eod/A jK f;Zyh e/;K ;[nk;K Bkb fBG/, wo ikDK wBia{o j? e/; esb Bjh eokT[D/ s/ fjzd{ vkeNo pzrkbh d/ e'b rJ/ efjD bZr/ nkg ih B{zz e/;K B/ puk fbnk feT[Afe T[go d;sko ;h fJt/A dtkJh bk d/Dh s/ ;zs b'e' GiB eo' nkg/ nkokw nk ikt/rk T[; dk fJsBK ft;atk;a r[o{ eh feogk Bkb T[; dh dtkJh B/ pVk mhe ezw ehsk. ;h; rzi dk; ik oj/ ;h w? p/Bsh ehsh wjkoki B/ fejk fJZE/ n;h ;h; G/N ehsk j? wjkoki B/ fJzB/ Bkb e[M tZvk ;zeN Nkb fdZsk fgSb/ gkg eZN fdZs/ fJj r[o{ s/r pjkdo ih dh feogk ;h fco pzrbK ;kfjp ;h; rzi ;ko/ n;EKBK dh :ksok ehsh, wksk ;[zdo e"o, wksk ;kfjp e"o nZmt/A gks;akj d/ d/j[o/, w'sh pkr dwdwk ;kfjp :ksok eoB s'A pknd fco tkg; o/b oKjh nihstkb ;aN/;aB s/ T[so e/ e'eoh nkJ/ fco ftZfdnk dk thuko bzpK ;wK ubdk fojk ;zsK B/ pj[s ;ko/ gkmh s/ frnkBh ekfJw ehs/ ;zsK d/ ftZfdnkoEhnK*u' dk;, ;zs joGiB f;zx jfod[nko, wjzs fBowb fpoZes e[Nhnk th oj/ jB, fBjzr ;[Zuk f;zx ;' n"o fJ;/ gqeko j'o th pj[s ;ko/ wjKg[o;a fijV/ dk; s'A gfjbK gVQ eoe/ ik u[Ze/ ;B. ;Zs ;kb brksko wjKg[o;aK d/ uoBK ftZu ofjD dk ;[Gkr fwfbnk fJE/ dk;K B/ i's irk e/ X{c X[yk e/, 18000 tkfjr[o{ wzso dk ikg eoBK, 6000 t/oh G{wh nk;D eoe/, e/;h fJ;aBkB eoe/ gftZso p;so pdb e/ G{wh nk;D ftSk e/ Xo{ tZb fujok eoe/ X{c, i's, e[zG oZy eoe/ 6000 tkoh ;t/o/, 6000 wfXnkB ekb d[gfjo/, 6000 ;akw B{z, 18000 ikg eoBK eJh tkoh 25^25 ig[ih ;kfjp o'ia, 51^51, 75^75 ig[ih ;kfjp :[d/^:[d/ fBZsB/w ;w/A nB[;ko eod/ ofjDK wjKg[o;aK d/ n;EkB s/ MkV{ X{c i's, gqek;a ;[Zy nk;D dh ;/tk nkg eoBhA wjKg[o;a nkgDh ;/tk Bjh ;h eoKT[d/ T[BK dh r?o jkiaoh ftZu T[BK d/ ;ko/ p;so ;kc eoB/ fco T[;B{z r/o{ ozr d/DK, r/o{ dh gSKD ;kX{nK B{z j? fJZe r/o{ T[j i' wZMK d/ f;zxK B{z b'e bKT[d/, fJZe ;kX{nK d/ p;so B{z eykJ/ ozr dk fJj gSkBDK g?Adk j?. fJ; dk ozr ghb/ ozr dh e[M nkGk fdzdk j? e[M bkb ozr dh, d{;ok fijVk fBo'b bkb i?;k ozr j'sk j? wjKg[o;aK d/ p;so sfj bk e/ fNek d/D/ id'A T[BK B/ nkT[DK t/yDK, s[;hA ;/tk ehsh j? ozr fdZsk j? p/Bsh eoBhA fe wjkoki coia jh pDdk j? wjKg[o;aK B{z o'i ib gkDh Sek e/ ib gkDh SeDK, bzro Sek e/ bzro SeDK, ;' wjKg[o;aK d/ ewo/ ftZu MkV{ pko{ eoBK T[BK d/ p;so fp;sok ftSkT[DK ;ckJh nkfde oZyDhA fJj ;koh uhia T[BK dh r?o jkiaoh ftZu j[zdh ;h nkgD/A j[zfdnK ;/tk BjhA ;h eoB fdzd/, fsnkr p?okr w{osh ;h. ;Zs ;kb d/ ;w/A ftZu edh th nkg; ftZu fe;/ soK dk T[uk BhAtk puB Bjh ;h j'fJnk GKt/ T[j bzr'N Grt/A bhV/ oZyd/ ;B fBowb/ ;zs ;B dk; gziK eekoK dh ofjs ftZu ofjzd/ ;B go edh th e'Jh n?;k T[sokn uVkn tkbk puB BK j'fJnk g{o/ wjKg[o;a ;B ;zs pkpk ;[j/b f;zx ih. ;' dtkJh p{Nh e[;as/ nkfde wkoB/ th wjKg[o;aK B/ f;ykJ/ pkeh dtkJhnK p{NhnK dk thuko th gq?eNhebh fdZsk nkg ih B/

Page 72: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

72

T[dw eoe/ feT[fe nkg ih ofi;Nv p?d:oki ;B gzikp r"ofwzN d/, dk; B{z thA nkg ih B/ T[dw gq/oBK d/ e/ ;' p?fde dk fJwfsjkB fdtkfJnk n"o ;oNhfce/N fdtkJ/ gzikp n"o jfonkDK r"ofwzN d/ ;' ofi;aNo/;aB eotkJh. dk; e'b gzikp n"o jfonkDK d/ nk:{ot?d n"o :{BkBh d/ ;oNhfce/N jB ;' pkoK jiako gzi ;" ofi;aaNo/;aB Bzpo fJj wjKg[o;aK dh feogk j?, eJh tkoh fejk eod/ ;B (gfjbk)fe dtkJh p{Nh n?;k j? goT[geko th j? rohpK d/ o'r dh Bftosh eoBK tkfjr[o{ gq;zB th S/sh j[zdk j? o'rhnK dh nk;ahotkd fwbdh j? (d{;ok) ftZfdnk th j? (sh;ok) fijV/ Bk;se b'e oZp B{z Bjh wzBd/ t?d Bkb T[BK dk th tkj g?Adk j? T[j fJ;/ pjkB/ tkfjr[o{ d/ gq/wh pD iKd/ jB ;ko/ b'e Xkofwe Bjh j[zd/ jo gZy'A ;zrs dh dtkJh p{Nh Bkb ftZfdnk d[nkok frnkB Bkb n"o ;/tk eoBhA. ;' wjKg[o;aK d/ puB ;B o;fsnK ftZu fwZNh GokT[Dh 1) ;VeK pDkT[DhnK 2) r[oXKwK dh ;/tk eoBh 3) dtkJh p{Nh dh ;/tk 4) t?oh th nk ikJ/ ftZfdnk gVkT[D s'A ;ze'u Bjh eoBK 5). ;zsK s'A noE fezBh t/oh g[ZS/ wB ftZu T[eskT[DK Bjh gq/w Bkb ftZfdnk gVkT[Dh fe;/ B{z ftZdtkB pDkT[DK d/;a e"w dh pVh Gkoh ;/tk j?, frnkB :Zr bkT[DK bzro ubkT[DK ;' wjKg[o;aK d/ puB j[zd/ jB n"o f;woB eoBK o;s/ GokT[D/ okjh gKXhnK B{z fezBk ;[Zy j? nzBK b{bk bzrVk th ;[Zy Bkb ik ;edk j? o;s/ ftu'A o'Vk u[ZeDK ezvk u[Ze e/ nZr ftZu ;[ZNDk fe;/ okjh B{z d[Zy BK j't/ fJj th ;/tk j?, ;VeK pDkT[DhnK o;s/ GoKT[D/ bzro ubkT[DK fJj tZvh ;/tk j? G[Zy/ B{z o'Nh d/Dh T[; dh imok nrBhA ;aKs eoBh T[d'A jh nk;ahotkd fwbdh j? . L^

“nzB' jh pqjw T[gk;s/”

]ighn? Bkw[ ighn? nzB[ ] nzG? e? ;zfr Bhek tzB[] (gzBK ø÷ó)

;' fJ;/ gqeko r[oXKwK dh ;/tk eokT[Dh feT[Afe r[o{ xo j't/rk eEk ehosB j't/rk ;s;zrs dhpkB ;iDr/. fB;akB M[bkT[D/ pVh Gkoh ;/tk j? ;a;asoK n;asoK dh ;/tk pVk g[zB j? X{g i's eoBh MkV{ pko{ nkg eoBK, ;zrs d/ i'V/ MkVB/ bzro d/ i{m/ GKi/ wKiB/ bzro gekT[Dk toskT[DK SekT[DK pVk g[zB j?. ;' o;s/ GokT[D/ bzro dh ;/tk r[oXKwK dh ;/tk s/ eEk tkosk frnkB d[nkok ;/tk eoBhA ftZfdnk gVkT[DhA Bkw igDK igkT[DK, fJeKs ;/tB eoBK n"o iV u/sB wkfJnK s'A gqj/ia eoBK fJj wjKg[o;aK d/ GkJh fB:w j[zd/ jB fco ;e{b ekbia j;gskbK dh ;/tk eoBh fe;/ rohp dh ezfBnk ftnkT[DhA rohp ftfdnkoEh B{z ftZfdnk gVB tk;s/ ;fj:'r d/DK g'EhnK wkfJnk s/ p;so nkfde Bkb ;/tk o'rhnK dh dtkJh p{Nh Bkb, fgzrbtkfVnK dh ;/tk eoBhA nzB/ bzrV/ b{b/ ngkjiaK dh ;zrhs d[nkok ;' wjKg[o;aK B/ e[M i'fs;a d/ rqzEK dk th thuko pyf;a;a ehsk ;h, ;Zs ;kb nkg ih dh ;/tk ftZu ofjD dk ;wK pfDnK fit/A s[b;h ih B/ fejk j?L

Page 73: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

73

nk;k fJ;aN T[gk;aBK ykB gkB gfjokB.

s[b;h ijK yN fwb/ sjK fwZsosk pD/ ;[ikB.

nk;k, fJ;aN, r[o{ s/ T[gk;aBK, g{ik, ykDK ghDK s/ gfjBDk S/ uhiK fwb iKD fco fwZsosk fBGdh j? fJZE/ ofjfdnK j'fJnK dk;k B/ feZbhtkV/ ikDK ;zs pkpk eosko f;zx, ;zs pkpk ;zr f;zx d/ n;EkB s/ ik e/ nkg MkV{ pjko{ ;ckJh eoBhA n"o eJh t/oh eVkj gq;akd dhnK d/rK eotkT[DhnK wjKg[o;aK dh nk;ahotkd gqkgs eoBh. ;' wjKg[o;aK d/ uoBK ftZu ofjzfdnK pVh gq;zBsk ojh ns/ T[BK dk foD dk; uko :[Zr th u[ek Bjh ;ed/ fizBK B/ frnkB dk B/so pyf;ank, d' B/so ;kfonK B{z jB ftZfdnk sh;ok B/so j?, fejVh pqjw ftZfdnk fi; d/ d[nkok b'e gqb'e ;tod/ jB ;' wB pkDh ;aoho eoe/ ;[Zy dh gqkgs j[zdh j? ns/ ftZfdnk d[nkok ;zrsK dk th T[Xko j[zdk j?. i' ntX{s r[o{ j? T[j GiB eoe/ nkg sK w[es ;o{g j? go ;ak;asoh thuko BK j'D d/ ekoB pj[shnK ;zrsK dk Gbk Bjh eo ;edK, T[BK ifrnk;{nK dk fizBK d/ wB ftZu e'Jh ;z;k nkfde Bjh uzd pzd/ T[; s'A bkG b? ;ed/ jB, go fijVk ftZdtkB wjKg[o;a th j't/ nksw frnkBh th p/nzs ;zrsK dh T[j efbnkD eo ;edk j? T[; d/ e'b fdZp B/so ftZfdnk dk ns/ nkswk frnkB dk B/so gqkgs j[zdk j? t?okr ftt/e o{gh B/so j'D d/ ekoB

]r[ow[fy e'fN T[Xkodk GkJh d/ Bkt? J/e eDh ]2] (gzBk 608)

wjKg[oa;K B/ nkgD/A ihtB ekb ftZu dk;K s'A eJh t/oh 12^12 xzN/ tfynkB ;[D/ fco nk;ahotkd fdZsh fe j[D fiZE/ th ikT[r' r[o{ feogk Bkb gk; j't'r/. pyf;a;a j't/rh jo ;N/i s/ s[jkB{z ;BwkB ;fseko fwb/rk ;' wjKg[o;aK B/ fJZe t/oh puB ehsk ;h fe nkg ;bkBK ;' id'A n;h ;oho fsnkrhJ/ T[; :kd ftZu gkm eotkT[DK ;' dk; rkj/ prkj/ wjKg[o;aK d/ Bkw s/ ;[bskBg[o b'Xh, r[od[nkok ;qh p/o ;kfjp eJh tkoh cfsjrVQ eJh t/oh jI{o ;kfjp, fiZE/ th w"ek pD/ ;' T[BK d/ Bkw s/ gkm eotk fdzd/ jB bzro eotk fdzd/ jB ;' wjKg[o;aK B/ seohpB 50 ;kb fJ; BZro ftZu r[iako/ ;B e'Jh th pzdK T[BK d/ ihtB s/ T[Arb Bjh ;h oZy ;edk fJsBk ;tZS ;[zdo gftZso ihtB ;h. ;odko bSwD f;zx frZb T[BK dh ;g[Zsoh wjKg[o;aK s'A eJh t/oh nk;ahotkd b?D tk;s/ nKT[d/ oj/ ns/ nkg ih d/ fJ; n;EkB v/ok ;wkXK d/ nzdob/ r[od[nko/ fiZE/ gzfvs GkB f;zx ih fpokid/ oj/. frZb ;kfjp B/ ;VeK dk n"o fpibh dk fJzsikw th nkg eotkfJnk ;h ;' wjKg[o;aK d/ Bkb d't/A BZro s/ fJbke/ dhnK ;zrsK pVk Gkoh fgnko eodhnK ;B. wB;{otkb tkb/ ;odko rzrk f;zx T[BK d/ xo'A wksk ;dk e"o nkg ih dk pVk ;fseko fgnko nkg ih fJZe d' tkoh T[BK d/ rqfj fty/ th rJ/ dk;K B{z th T[BK d/ rqfj fty/ ikD dk ;[Gkr pDdk fojk nkg ih d/ gfotko dh ;/tk s/ fgnko fJj eEk s/ nb"fee jh j?. ;' n?;/ gq/wh jB wjKg[o;a gzfvs GkB f;zx ih fJ; gfotko s/ pVh Gkoh pyf;a;a j? ns/ fJzBK d/

Page 74: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

74

itkJh ;odko bfjzpo f;zx ns/ eoB?b f;zx nkfde dwdwk fgzv, ;' ;o;/ d/ fJbke/ ftZu j? ;' T[E/ th ikD dk w"ek pfDnK BkwXkohJ/ j'bk wBKT[d/A jB ;' T[BK dk th fgnko pVk nEkj s/ nb"fee j? ;' fJZE/ dk; id'A rJ/ s/ fJzBK dk gokj[Dk nihs f;zx fizBK d/ skJ/ d[nkok wkfonk frnk ;h dk;K B/ nkg ih B{z pVh Xhoi fdZsh j"A;bK fdZsk ;' e'Jh g[oksB t?o fto'X j[zd/ jB fJzBK b'eK d/, ;' bfjzpo f;zx T[E' d/, ikD dk w"ek fwfbnk pV/ Gkoh gq/wh fBZsB/wh jB ;' e'eoh BZro bzpK ;wK wjKg[o;aK d/ uoBK ftZu p/BshnK ehshnK fJE'A th fJZe t/oh ;zs pkpk ;[j/b f;zx s/ dk; oki/nkD/ fiZE/ ;zs pkpk whAjk f;zx ih j'J/ fijV/ fvZrh gkDh dh ftZu yVQe/ 15^15, 25^25 ;[ywBh efonk eod/ ;B. Gkt wjKB ftZdtkB gzfvs GkB f;zx ih d/ gq/wh ;B n"o ;zs pkpk ;[j/b f;zx B{z wjzsh dh d;skopzdhnK fdzd/ ;B go nkg ih fsnkrh p?okrh ;B ;' pV/ wjKg[oy T[; t/b/ ;zs ;otD f;zx ;B dtkJh p{Nh th, r[o{ BkBe d/ Bk s/ n";Xkfbnk ubdh ;h dk; wjKg[o;aK Bkb do;aB bJh rJ/ e[M fdB oj/ pkpk whAjk f;zx ih dh po;h d/ ;wKrw s/ th T[E/ ikD dk w"ek pDdk fojk s/ ftZdtkB ;kX{nK dhnK thukoK ;[BDhnK pkp{ ekB f;zx pkpk itkbk f;zx d/ ;/te fJj th e[M fuo fJZE/ bkG gqkgs eod/ oj/ fJ; soK sbtzvh d[;KM ;zs pkpk wZyD bkb ih pkpk Jh;ao f;zx ih d"Xo tkb/ wjKg[oy pqjwfrnkBh wjKB fpoZes T[BK d/ gow f;a;a gzfvs jhok bkb ih nihs tkb fizBK B/ 25 feZb/ iawhB i' xo dh ;h nihstkb v/o/ i' ;zs bkb f;zx dk v/ok T[; B{z nodk; eok fdZsh fJ;/ v/o/ dh ;aky ftZu'A ;zs pkpk ;[j/b f;zx ;B ;' fJZE/ ;zs puB f;zx s/ r[ofdZs f;zx ;/tk eotKT[d/ ;B nihstkb i' v/ok j?, ih Nh o'v n"o b'eb ;Ve d/ dofwnkB ;' sbtzvh d[;KM ;zs wZyD bkb ih gfjbK p?okrh ;kX{ ;B pkpk Jh;ao f;zx ih dh feogk Bkb fBowb/ ;zs pD/ pkpk Jh;ao f;zx ih gq/w Bkb nkgD/A ftfdnkoEhnK B{z bkb ih efj e/ p[bkfJnk eod/ ;B ftfdnkoEhnK B{z gVkT[DK, ;z;feqs n"yh ;h ftfdnkoEhnK B/ gVQB BK ikDK feT[A GkJh fGe;aK w? fbnk fdnK p;so w? X' fdnK nkg gVQB feT[A Bjh nkT[d/ ftfdnkoEhnK B{z wiap{o j'Dk g?Adk ;h wjKB fpoZes ;B, BZro ftu nkJ/ wzvbh Bkb, e[Zs/ G"AeD wjkoki e[Zs/ G"Aed/ jB GkJh e[Zs/ Bjh G"Aed/ ;kB{z f;Zfynk fdzd/ jB id Grt/A bhV/ gk e/ ;kX j' frnK j[D fgzv ftZu eh b?D nkfJnK. ek;ah ftZu e[M ftZdtkB ;ko/ ftdtkBK B{z fiZsdk j'fJnk dZyD tZb'A nkfJnk, u?b/AI fdZsk ;ko/ ftZdtkB gzfvs Jh;ao f;zx d/ uoBK ftZu fvZr/ nkg bki oZy'. T[; ftZdtkB B{z fejk nkg ;ak;aso noE fejV/ thuko s/ eo'r/ efjD bZr/ nkswK s/ efjD bZr/ nkswk dk ;o{g eh j? ;ko/ ftnkge j? efjD bZr/ fco ;ak;aso noE fe; d/ Bkb eo'r/ gzfvs T[BK d/ uoBK ftZu fvZr fgnk wjkoki nkg frnkBtkB j' ek;ah dh fJZias oZyh ;ko/ gzfvsK dh, n?;/ gzfvs Jh;ao f;zx ih. wjkokik jhok f;zx BkG/ tkb/ B/ fJZe bZy ;'B/ dh w'jo G/N ehsh wjkoki rqfjD eo' ;/tk bJh, efjD bZr/ fJzBK e'fbnK dh dbkbh ftZu g? e/ w{zj ekbk eokT[DK fJj wkfJnk u[Ze e/ b? ik, efjD bZrk ih w/o/ tork dkBh Bjh fwb/rk wjKg[o;a sK ykw';a oj/ go wjKg[o;a d/ ;/tkdko B/ fejk fe j/ okiB jzeko BK eo s?B{z wjKg[oyK tork fsnkrh th BjhA fwb/rk. fJj wkfJnk fco

Page 75: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

75

;zfBnk;hnk B/ rqfjD ehsh. ;' fpoes e[Nhnk jfod[nko ftZu pkpk Jh;ao f;zx d/ Bkw s/ jB n?;/ gow g{i pkpk ihtk f;zx pkpk Jh;ao f;zx pqjw frnkBh j'J/ jB n"o gzfvs gq/w f;zx pkpk ih fizBK s'A ;zs pkpk ;[j/b f;zx ih th ftZfdnk gVd/ oj/ jB T[j gq/w Bkb bkb ih efj e/ p[bKT[d/ ;B jhok bkb ih, wZyD bkb ih fJzBK dh ;/tk bkJh ;h. oki/nkD/ pkpk whAjk f;zx dh fvT{Nh bkJh e[ZM pdwk;a b'e s/ e[ZM pdo{jK fco ;zsK B/ 40 fdB e'Jh ikg eotkfJnk ;kohnK pdo{jK d"V rJhnk s/ wBw[yK B{z th ;ik fwbh s/ n;EkB pf;nk fJZE/ fBowb/ ;zsK dhnk fpoZes e[NhnK ;B rkj/ prkj/ ft;aokw wzvbhnK efonk eod/ ;B gquko j[zdk ;h fdB B{z d[g?fjo B{z fGfynk dk G'iB, ;akw B{z GrsK tZb'A nk eoe/ ;/tk eoBh fJj fpoZes ;kX{nK d/ e[ZM fB:w j[zd/ jB d/; ftZu fJ; soK fpoes e[Nhnk j[zdhnK jB u[wk;k eZNDk T[E/ ofjDk fJ;/ ftuko ftu eEk thuko eoBh ftZfdnk gVkT[Dh thuko d/D/ ;zrsK ftZu gqG{ dh Grsh irkT[Dh ;' ;zs wZyD bkb ih r[o{ rqzE ;kfjp d/ nfBzB ;kXe ;B ;' r[o{ rzqE ;kfjp ih d/ gftZso nzrK B{z o[wkb Bkb rod ;kc eoBh pVh ;aoXk Bkb wzi/ 500 pDK fe fBowb fpoZes e[Nhnk jfod[nko ;kX{nK d/ v/o/ gj[zukT[D/ fp;so/ gj[zukT[D/, ezfBnk B{z ftZfdnk d/Dh, ftfdnkoEhnK B{z ftZfdnk d/Dh r[ows dh n"o fco rohp ezfBnk dhnK ;akdhnK eokT[DhnK s/ rT{nK dh ;/tk eoBh wjKg[o;aK d/ fB:w ;B T[E/ th wjKg[o;aK d/ Bkb ;zs wZyD bkb ih dk do;aB dhdko eoB dk ;[Gkr gqkgs j'fJnk. fJ; soK ;[y nBzd wjKB wjKg[o;a ;zs pkpk GkB f;zx ih T[BK d/ do;aB bJh rJ/ oks ft;aokw ehsk wjKg[oy ikDh ikD, nzdo p[bkfJnk yho wkb g{V/ SekJ/ wjKB gq;zr j'J/ nkg ftZdtkB jB fJe'sohnK ubdhnK jB nkg nzdo/ jh uko dhtkoh ftZu ofj e/ GiB eod/ jB n"o wjKg[o;a pV/ Gkoh sgZ;th jB, gfjbK ;zfBnk;h wjKswk T[BK B/ ;zs d[Zbk f;zx ih B{z fJE/ dh ;/tk fdZsh fco pkpk Gkr f;zx ;' BZro d/ b'e fJ; n;EkB dk th pVk ;fseko eod/ jB ;' T[Bk wjKg[o;aK d/ do;aB n"o nk;ahotkd py;ah ;' wjKg[oyK B/ f;o'gk th pyf;a;a ehsk do;aB eoB dk ;[Gkr gqkgs j'fJnk fJ;/ gqeko ;kX ;zrs ih fco sys{g[ok BZro j? ;zs dopkoh dk; b'g'A tkb/ i' pkpk y[dk f;zx dh ;zgodK*u'A jB pkpk fwZs ih d/ ;/te b'g'A BZro B{z S/t/A gks;akj B/ uoB gk e/ gftZso ehsk, gzi ghoh dk fyskp fdZsk fJZE/ ;zs fJzdo f;zx rfo;sh f;zx i' ;zs ;[yk Bzd tkfbnK d/ gq/wh nkgD/A y{j s/ ofjzd/ ;B T[BK d/ Bkb th fwbkg j'fJnk T[j th rT{nK, pqkjwDK s/ rohpK dh ;/tk Gzvkok efonk eod/ ;B ;' fJZe t/oh w{bwzso bJh gq/oBK w{bwzso dk ukbhjk nkgD/A BZro ekbo/ fty/ jt/bh dh p?me ftZu ehsk ukbh fdB nzdo jh ofjDK, w"B oZyDK, 33 wkbk w{b wzso dhnK r'e/ fxT[ dh i's, jtB dk X{c, e[zG ;' nkfd wZX nzs fszB d/rK, e/;h fJ;aBkB eoe/ p;so pdb e/ p?mDK, :'r tf;a;aN nkfde t?okr d/ rqzE gVB/ j'o Xow ;ak;aso gVd/ ofjDK, ;[nk; ;[nk; f;woB eoBK T[; ;w/A pi[orK B/ n"o wksk ih B/ ;/tk fBGkJh ;h. nZmh gfjohA d' uko uwu/ fyuVh d/ ykD/, fJZE/ ukbh;k nkgD/A BZro jh ehsk ;h s/ wksk ih ;/tk fBGKd/ oj/, 40 fdB nzdo oj/ nzfsw fdB G'r fgnk fJzdo d/ts/ B/ wjKB po;ak eoe/ y[;ah ;zs w[;kco ih, r[ow[y f;zx w[;kco iZpV s'A ;zs

Page 76: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

76

Xow f;zx vw[zv/ s'A ;zs psB f;zx ih ;' iZE/dko niB'jk, nekb syas d/ iZE/dko T[BK d/ Goksk ih frnkBh psB f;zx wjKB ftZdtkB fBowb/ ;zs, r[o{ rqzE ;kfjp d/ rqzEh, pkpk nwho f;zx ih d/ ftfdnkoEh ;' T[BK B/ th uoB gkJ/ ns/ j'o th pj[s ;ko/ wjKg[oyK B/ do;aB py;a/ gzfvs f;ankw f;zx ih ekbok BZro s'A nkJ/ r[od[nkok ;kfjp nodk; ehsh pkpk ;ow[y dk; ih d/ n;EkB s/ ;' r[o{ eh feogk Bkb ;' fJj j[ewBkwk pyf;ank

]fi; ek sB[ wB[ XB[ ;G[ fs; ek ;'Jh ;[xV[ ;[ikBh](gzBk 671)

gzfvs f;ankw dk; ih B/ c[owkfJnk fe n;hA th eJh tkoh u[bh;/ eoB dh e'f;a;a ehsh go tkfjr[o[ tZb'A ;cbsK BK fwbh, S'Nh T[wo ftZu fJj ukbh;/ eoB/ r[o{ feogk Bkb jh ;zg{oBsK j[zdh j?. eJh tko n?;/ fdZp e"se j[zd/ jB nkw nkdwh v'b iKdk, gqek;a podk;as Bjh eo ;edk fJj r[o{ jh feogk Bkb ;zg{oB j[zd/ jB fJzdo d/ts/ B/ y[;ah ehsh wjKg[o;aK B/ th uoB gkJ/ bzro Gzvkok ehsk, nkJ/ ;kX{nK B{z p;so s/ wkfJnk G/AN ehsh fJZe t/oh e'eoh BZro th ;' ukbh;k ehsk ;h T[; t/b/ ;odko itkbk f;zx T[BK d/ xo'A wksk fp;aB e"o B/ ;/tk fBGkJh ;h. ;L itkbk f;zx dh gq/oBK d[nkok pkpk nBzd f;zx ih wjkoki eb/oK tkfbnK d/ n;EkB dh :ksok id'A ;o'to*u fJ;aBkB j'fJnk s/ wjKg[o;aK B/ pkpk Bzd f;zx s/ Jh;ao f;zx ih B/ uwseko ti'A do;aB dhdko/ py;a/ ;' pkp/ tZfvnK d/ ;c?d s/ S'fNnK d/ ekb/ p;so id'A nzdo s;thoK T[jh ;o{g t/y/ pVh ;aoXk, ;Zuyzv d/ do;aB pkpk Bzd f;zx d/ gftZso i'V/ B{z w;se Bkb bkfJnk ns/ p;soK d/ do;aB pkoK doh ftZu ehs/ ;' ;ko/ n;EKB dh :ksok eoe/ wB pVk rd rd j'fJnk. ;zs pkpk e[zdB f;zx ;' T[BK B/ pVk gq/w ;fseko ehsk ;zs ;[oihs f;zx i' okrh f;zx jB T[j nZr/ fgZS/ th pVk fgnko oZyd/ jB eJh t/oh e'eoh BZro th nKT[d/ oj/ fJzBK d/ Bkb ;/tkdko joh f;zx ;' dk; th T[E/ iKd/ oj/ ;' pVk fgnko eod/ oj/ fJj ;odko itkbk f;zx d/ T[dw Bkb b'g'A BZro ftZy/ ;zs pkpk fwZs f;zx ;zs pkpk fBXkB f;zx, ;zs XzBK f;zx ;' T[BK d/ gow gftZso ;zs Grs f;zx ;zs fJzdo f;zx s/ ;zs pkpk dopkoh dk; ih fizBK B{z wjKg[o;aK d/ n;EKBK d/ s/ ;zs dopkoh dk; d/ do;aB n"o eEk ;[BD dk th ;[Gkr gqkgs j'fJnk ;zs dopkoh dk; ih B/ th fJbke/ ftZu p/nzs n;EKB ezfBnK ftfdnkb/ r[od[nkfonK dh ;/tk, ehosg[o ;kfjp gskbg[oh, uwe"o ;kfjp, rVQh ;kfjp, sys{g[o/ gfjbh gks;akjh, d;thA gksPkjh, S/t/ gks;akj dk n;EkB ;o'to, b'g' BZro fty/ S/t/A gks;akj dk n;EkB ;ot'o dh b'g'*u ezfBnk ftfdnkb/ ;e{b ekbi s/ j;gskb nkfde o;s/ GoKT[D/ ;VeK GokT[DhnK, bzro j'b/ wjZb/ s/ eoB/ ;' pVh ;/tk fBGkJh T[BK d/ th do;aB dhdko, puB fpbk; eoB dk ;[Gkr gqkgs jz[dk fojk feT[fe fJj ;kohnK uhiK r[o{ eh pyf;a; Bkb r[o{ n?;k fgnko py;a/ gqkgs j[zdhnK jB ]

Page 77: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

77

;kfjp/ rzihBjJh n? p/\po ] b/e IK rzi/ s[ok B ptd \po ]162]

e? fI nK rzi fp:kph fJsZbk ] nzdo{b/ e[|b u{z pkPd wsk ]163]

g; s[ok bkfIw ptd i'Jh febhd ] sk fp:kph okfI \[chnk ok fgdhd ]164]

e[|b pe[PK nI febhd/ Bkfwje ] nI feskp/ rzfi w\ch yK ;pe ]165]

JhA febhd/ Bkw g/P/ PK ptd ] wojw/ fdbjkT[ o/P iK ptd ]166]

u{z fe;/ ok JhA febhd nk:d pd;s ] ;kfjp/ rzihBk rodd jofe j;s ]167]

(fizdrhBkwk GkJh Bzd bkb ih ftu'A 162^167 P/no)

T[;B{z nekb g[oy dk gq/w bZrdk j? fi; dk fdb joh d/ f;woB dh e[zih Bkb y[Zb ikt/. ns[ZN Gzvko/ dk skbk y[Zb frnk Gkt d;t/A d[nko d/ egkN y[Zb rJ/ sK b[fenk j'fJnk yiakBK jZE nk frnk, w'sh bkb s/ itkjo pj[s jB tvw[Zb/ w'sh ns/ foZXhnK f;ZXhnK d/ T[j wkbe j' iKd/ jB. j/ iht yiakfBnK d/ wkbek, gqzs{ s?B{z nkgD/A yiakB/ dk gsk Bjh T[; yiakB/ dh T[; t//b/ ypo j't/rh id nzsob/ wB dk fizadok y[Zb/rk fJ; bJh s?B{z e[zih bZGDh iao{oh j? sK fe s?B{z r[gs G/dK dk frnkB j' ikt/ s{z fJj fizadok tkfjr[o{ d/ f;woB o{gh e[zih Bkb y'bQ, r[gs yiakB/ dh g[;se fjod/ s'A ;pe gVQ, fJ; dh Bkw o{gh e[zih ;zsK ;fsr[oK d/ jZE j? fdb d/ iaywK dh fJj wbw j? i/ fe;/ jZE fJj e[zih nkt? T[j yiakfBnK dk wkbe pD iKdk j?. ;' wjKg[o;aK dh ;zrs ftZu'A B/e f;Zfynk jh gqkgs j[zdh j?. ;zs dopkoh dk; ;zs pkpk fwZs f;zx ih dh ;zrs eod/ ;B fJZe t/oh nkg ih B/ fejk doZys s/ uVQ ikT[ Skb wko' pj[s ;ko/ ;/te ;h go nkg ih puB wzB ;e/ u'N BK tZih wjKg[oyK dh feogk, ;' ;aodkJh orVk e/ fgbkJh pyf;a;a ehsh ik dopkoh bkb s/oh sbkJh so ojh, ;/tk eo wkD gqkgs eo fJj r[o{ eh feogk Bkb wjKg[oyK dh nk;ahotkd Bkb n?;hnK dksK gqkgs j[zdhnK jB. T[BK d/ th do;aB eoB dk ;[Gkr gqkgs j'fJnk fJ; soK no;k e'eoh BZro fty/ r[iaodk fojk ;' fJZE/ ofjzfdnK j'fJnK dk; w[es;o ;kfjp, dwdwk ;kfjp, gow gftZso n;EkB t?;kyh s/ dwdwk ;kfjp n"o wkxh s/ w[es;o ;kfjp. iZE/dko e[zdB f;zx ih fBjzr f;zx eJh t/oh db ;w/s ;zsK d/ do;aB bJh nKT[d/ oj/ wjKg[o;aK B/ T[BK dh bzro Gzvko/ Bkb ;/tk eoBh ns/ dwdwk ;kfjp th nkg ih d/ do;aB dhdko/ eoB/ wkxh d/ g[op s/ th feT[fe nkw fBjzr f;zxK d/ db shoEK dh :ksok p/nzs o{g ftZu eod/ ofjzd/ jB, ;' shoE fJ;aBkB dhtkBK dh jkiaoh wjKg[o;aK d/ do;aB dhdko eoB/ fJj r[o{ feogk Bkb jh ;w/ dh pyf;a;a j't/ gqkgs j[zd/ jB rkj/ prkj/ ;aqh nzfwqs;o ;kfjp, soB skoB ;kfjp ,r'fJzdtkb ;kfjp, yv{o ;kfjp, ;[bskBg[o b'Xh do;aB dhdko/ eoB/. ;' wksk ih B{z Bkb b? e/ ;ko/ n;EkBK dh :ksok eokT[D dk th dk;K B{z ;[Gkr gqkgs j'fJnk feT[fe wksk fgsk B{z shoEK dh :ksok eokT[Dh pVk Gkoh g[zB j? ;' T[BK dh ;/tk ftZu jkiaoh

Page 78: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

78

GoBh fJj th fJZe g[zB j? feT[Afe wksk fgsk fJZe shoE dh fBnkJh j[zd/ jB, ;ZsK B{z wksk fgsk dk doiak j?. iBw dksh wksk n"o tZv/ GkJh d/ xo'A wksk, ;qah okw uzdo B/ bSwD B{z ;hsk d/ rfjfDnK dk g[ZfSnk efjzd/ ih w? uoBK s'A T[go fBrk Bjh ehsh uoBK d/ rfjD/ dh gSkD eo ;edK jK tZvh GoikJh dk fJsBK ;fseko eod/ oj/ ;' nfijh wksk s[Zb j?, e[b dk gq'js T[; d/ xo'A fJj th wksk s[Zb j? ,fi; s'A ftZfdnk gV/ i/ T[j rfo;sh j't/ T[; dh xotkbh th wksk s[Zb, fiE'A r[owzso fbnk T[BK d/ xo'A th wksk s[Zb, d/; dk i/ okik Xowh j't/ T[; dh wjKokDh fJj g[zBh nkswk fJj th wksk s[Zb j?, ;' i/ rfo;sh j't/ ;Z; th wksk s[Zb j?, fJj ;Zs wksk dk doiak gqkgs eodhnK jB fJzBK d/ xo'A ;Zs/ jh fgsk dk n;EKB oZyd/ jB ;' fJ; eoe/ fJzBK dk ;fseko eoBk ns;? pVk Gkoh iao{oh j'fJnk eodk j? s/ iBw dksh wksk fJ; dk sK foD edh u[ekfJnk BjhA ik ;edk. wjkokik oDihs f;zx B/ nkgDh wksk B{z fejk fe w?A s[jkvk foD u[ekT[DK ukj[zdk jK wksk B/ fejk s{z nkgDk oki G'r, jm ehsk efjzd/ uzrK nZi w/o/ gk; nkT[DK wksk ih B/ oDihs f;zx tk;s/ fp;sok ftSk e/ rzd wzd wb w{so Bkb fbp/V fdZsk fJ; d/ ftZu g? ik fi; t/b/ ftZu tfVnk fbZpV frnk p'n nkt/ fejk wksk ih fJj eh rZb, efjzd/ fJ; rzd ftZu ofj e/ s/oh gkbDk ehsh j? fJ; d/ ftZu g? ik wksk w? rzd ftZu Bjh g? ;edK oki tk;s/ fezB/ ;'jD/ p;so efjD bZr/ fco s{z foD wksk dk feE'A u[ekt/rk oDihs f;zx B/ uoBK ftZu Bw;aeko ehsh wksk nZr/ jZE i'V/ rZb ftZu gZbk gk e/ p/Bsh ehsh fe j/ wksk “wksk dk e'Jh okik th g[Zso pD ikJ/ b/feB T[; dh ;/tk dk foD Bjh u[ek ;edk, sK jh GkJh r[odk; ih B/ fejk j? L

wK fgT[ gojfo ;[D? t/d G/d B ikD? eEk ejkDh.

wK fgT[ gojfo eo? sg[ tDyzfv G[bk fco? fppkDh.

i/ wK j't? ikoBh feT[ g[s[ gsko/.

;' wksk dk doiak pj[s tZvk wzfBnk j? ;' wksk dh ;/tk eoBh :ksok eokT[Dh wksk fgsk dh, fJj pVk Gkoh g[zB j[zdk j? T[M sK ;/tk gokDh wkso iht izs{ fe;/ dh th ehsh ikJ/ pVk g[zB j? ;/tk ehsh fB;acb Bjh iKdh e{eo dh ;/tk eo'r/ ;koh oks GT{A GT{A eoe/ okyh eo/rk s[;hA nkokw Bkb ;'t'r/, x'V/ dh ;/tk eo' ;tkoh bJh, rT{ wZM dh ;/tk d[ZX, jb tkj[D tk;s/ tZS/ eZN/ d/t/rh, wB[ZP dh ;/tk eo' gokDh wkso, ;kX ;zrs dh r[o{nK ghoK fB;akBK XkwK dh ;' ;/tk fijVh j? wjKB j? r[o{ eh feogk Bkb jh ;/tk eoB dk ;[Gkr gqkgs j[zdk j?. ;' r[o{ eh feogk j't/ fJj GkJh dks fijVh j? fJj gqkgs j[zdh j?

P"fe fJo|kBP e;/ ok d;s dkd ] eI febhdP e[|fb fdbjk ok e[Pkd ] 364]

e[|b ok p[e[Pk fe wkb/ p/ feoK ] do e|/ \[d nko nI rzi/ fBjK ]365]

Page 79: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

79

ezdoK bkb' r[jo fpPhnko j;s ] nIwskJ/ b'b{J/ Pkj tko j;s ]366] (rzIBkwk GkJh Bzd bkb ih 364 s'A 366 sZe)

p/Bsh nZr/ ehsh j? T[;B{z nekb g[oy dk gq/w bZrdk j? fi;dk fdb joh d/ f;woB dh e[zih Bkb y[Zb ikt/ ns[ZN Gzvko/ dk skbk y[Zb frnk Gkt d;w d[nko d/ egkN y[Zb rJ/ sK b[fenk j'fJnk yikBK jZE nk frnk w'sh bkb d/ itkjo pj[s jB tvw[Zb/ w'sh ns/ foXhnK f;ZXhnK d/ T[j wkbe j' iKd/ jB fizBK B{z d;w d[nko dh ;wkJh o;kJh gqkgs j' ikt/. ;' wjKg[o;aK dh ;zrs GkrK Bkb fwbdh j? s/ T[BK dh ;zrs ftZu'A pV/ Gkoh bkG gqkgs j[zd/ jB.

Awsw mhlw 1 ] eyk n BrIAw gux kir Dovw ] myrw shu jwgY hau inis Bir sovw ] 1 ] ieau ikau kMq ipAwrI hovw ] shu jwgY hau ins Bir sovw ] 1 ] rhwau ] Aws ipAwsI syjY Awvw ] AwgY sh Bwvw ik n Bwvw ] 2 ] ikAw jwnw ikAw hoiegw rI mweI ] hir drsn ibnu rhnu n jweI ] 1 ] rhwau ] pRymu n cwiKAw myrI iqs n buJwnI ] gieAw su jobnu Dn pCuqwnI ] 3 ] AjY su jwgau Aws ipAwsI ] BeIly audwsI rhau inrwsI ] 1 ] rhwau ] haumY Koie kry sIgwru ] qau kwmix syjY rvY Bqwru ] 4 ] qau nwnk kMqY min BwvY ] Coif vfweI Apxy Ksm smwvY ] 1 ] rhwau ] 26 ]

(gzBK 356^57)

;fsr[o{ ih dh feogk Bkb i/ wB ftu jT[w? fsnkr e/ fBwosk nk ikJ/ fco wjKg[oyK s'A jo soK dhnK thukoK gqkgs j' iKdhnK jB, ;zs pkpk ;[j/b f;zx ih pkpk puB f;zx ih GiBrVQ tkfbnK d/ p/nzs puB ;[DkT[d/ ;B T[E/ ofjD dk ;[Gkr T[BK B{z fwfbnk fe pkpk ih fJekdPh dk tos oyKT[d/ ;B ;' ;[ywBh ;kfjp dk fBZsB/w pj[[sk eokT[DK fJ; soK gzfvs gqhsw f;zx ih pV/ wjKB wzvb/;ao j'J/ jB. ;' jfod[nko ;kX{ ;zw/bB j'fJnk e'Jh ;BksB wZs dk ;kX{ nkfJnk T[BK B{z r[o{ xo dh ohsh dk Bjh ;h gsk fe Bzr/ ;h; Bjh nkT[DK wjKB wzvb/;ao ;h, nkg ih B/ fJZe jko s/ o[wkbk ;h; s/ oZy fdZsk rb ftZu jko gk e/ fe r[o{ xo dh fJj ;[nkwh ih wfo:kdk j?, T[BQK B/ fywK wzrh fe wjKg[o;aK B/ w/ok wkD s/ wo:kdk th dZ; fdZsh s/ fejk th Bjh Gkt n?;/ gzfvs gqhsw f;zx wjKg[oy ;B GiBrVQ tkb/ ;' ;fsr[o{ ih dh feogk Bkb jh fJj ;'Mh ;[wZs i' j? fJj gqkgs j[zdh j? ;' ;zs pkpk ;[j/b f;zx dZ;d/ fi; t/b/ ekPh gzfvsK s'A ftZfdnk gVQB bZr/ ;wM BK nkt/ j"bh j"bh fco pzdk gVQdk gVQdk ftZdtkB pD iKdk j? nZi sZe T[j feZE/ sZe wjKB ftZdtkB pD/ ;B ns/ d/;a e"w dh ;/tk eoe/ wkD fbnk dk; B{z efjD bZr/ i/ sK j'o rqzE gVB/ jB s/ t/y bt' s/ i/ v/o/ dh wjzsh eoBh j? s/ n;h j[zfdnK jh fJZE/ dh ;/tk py;a fdzd/ jK s/ i/ ;[szso ftuoBK ukj[zd/ j' sK ;kv/ tb'A s[jkv/ T[go e'Jh nze; Bjh j't/rk nkgDh fJZSk fit/A th s[jkB{z gq;zBsk j't/ dk; B/ p/Bsh ehsh fe dk; wjzshnK d/ uZeo ftZu Bjh g?Dk ukj[zd/ “fwbh wjzsh BkBek fgSb/ iBw ek gkg” r[o{ feogk

Page 80: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

80

oZy/ ;/tkdko jh pDkt/ ;' ;zrs dh ;/tk eoB dk jh wkD gqkgs j't/, u"Xo ftZu d[Zy jh j[zd/ jB fgzvK ftZu gkoNh pkiahnK pD iKdhnK jB fi; dk gZy Bk eo' T[j Jhoyk eodk j? ;' r[o{ feogk eo/ ;' nkg nk;ahotkd py;a' ;[szsosk dh pyf;a;a eo' ;' w? p/Bsh ehsh nkg dk Poho fpoX j?, efjD bZr/ fe s[;hA ;[szso j' r[o{ feogk oZy/ ;kvk ;oho szdo[;s j? fe;/ gqeko dh sebhc Bjh s[;hA ikt' fJZe irK rkje ;"dk b? e/ p?mk oj/ ckfJdk Bjh, irK pirK fJj ftZfdnk pqjw ftZfdnk d/ ;"d/ dh dks tzv', ftZfdnk gVQkT[ ftZuo e/ gquko eo' ;kvk th s/ nkgDk th, d/;a e"w dk th Bkw nkgDh e[b ykBdkB dk Bkw th T[Zuk eo' ;' w?A foD s'A w[es j' frnK s/ fijVh e[Zb ftZu w?B{z iBw T[;/ ftZu nkg B{z fwfbnk ;h s/ w? ukj[zdk ;h fe p/nzs ;kX{ fpjzrw rfo;shnK B/ ftZfdnk bJh ;h s/ ;kv/ gfotko ftZu th e'Jh ;kv/ tKr{ p{Nk bZr ikJ/ ftZdtkB pD ikJ/ ;kX{ pD ikJ/ pVh y[;ah j[zdh fit/A rfo;sh d/ xo bVek izw/ pVh gq;zBsk j[zdh j? fJ; soK ;kX{nK ftZu th e'Jh BtK ;kX{ fwb ikJ/ BtK ;kX{ pD ikJ/ pVh gq;zBsk j[zdh j? fit/A eK x[ZrhnK d/ nKv/ gh iKdk j? s/ e'fJb eK d/ nKv/ gh e/ nkgD/A nKv/ T[; d/ nkbD/ d/ iKdh j? T[j pZu/ eZY e/ gkbdk j? s/ pVk y[;a j[zdk j? fi; t/b/ e'fJb p'bh p'bdh j? b? e/ s[o iKdh j? fJ;/ soK fro;shnK d/ xo eJh tkoh ;kX{nK d/ pZu/ nKT[d/ jB id'A ;wK nkT[dk j? ;kX{ nkgDh p'bh p'bd/ jB T[j b? eo e/ s[od/ j[zd/ jB id'A e'Jh BtK ;kX{ pDdk j? s/ pVh gq;zBsk j[zdh j? feT[Afe g[okDk pkr T[B/ g[okDk j' e/ MV ikDK s/ pkrK B{z ekfJw oZyD bJh Bthnk gBhohnK bkT[DhnK g?dhnK fJ; soK Bt/ ;kX{ fsnko ehs/ ikD, ftZdtkB nrKj fJj ftZfdnk dk gqtkj ;dk p/r gquko dk ;/tk dk ubdk ofjzdk j? nZi w?A foD s'A nfoD j' frnk wB B{z pVh gq;zBsk j? fe s[;h fsnkr p?okr fB;aekwsk Bkb ftZfdnk gVQh j? fizBk fuo oj/ j' w?B{z e'Jh s[jks'A T[bkwk Bjh nkfJnk jo gkf;U i; tfvnkJh fwbh j? BZro fJbke/ ftZu Xhn G?D dh fJZis s'A ;ko/ gq;zB fuZs jB ;' nkg j[D nkgDh fJZSk ftZu ;[szso j' dk; dk wB T[gokw ;h fe i/ BZroK d/ n;EkBK s/ ojhJ/ b'e gkoNh pkih Jhoyk ;[ d{;ok g{ik dk XkB ykDK g?Adk j? fpjso j? fe nkgD/A BZro y/s ftZu jh e[Nhnk pDk e/ xo'A Xow dh feos dk nzB ykXk ikt/ wjkoki dk j[ew Xow dh feos eoBh, Bkw igDk tzv SeDk ;' fBob/g ofj e/ ftZfdnk dk nfXn?B ehsk ikJ/ ns/ Bkw dk nfGnk; eoe/ iBw ;cbk ehsk ikJ/ ;'A pi[orK B{z p/Bsh ehsh T[BK B/ BZro b[N/ok y[od i' gkfe;skB dh iwhB fiZE/ j? T[E/ ;' ;kv/ y/sK d/ Bkb 10^12 feZb/ e[M iawhB ;' p/ nkpkd gJh ;h T[E/ e[Nhnk pDkJh S'Nh o;'Jh pDk e/ Bbe/ nkfde dk fJzsiakw ;' dk; 1963 ftZu ;kX{ bkJhB ftZu nkJ/ s/ ;kX{ wZs dk ;co 1963 ftZu Bzrb y[od v/ok fp;aBg[oh s'A P[o{ ehsk T[AM nZmth iwks gk; eoe/ th 8^10 fdB ;zs pkpk wfjzdo f;zx ih Bkb ftuod/ oj/ ;B fco gq?g gk; eoB s'A pknd 1963 s'A fJj ;kX{ wZs XkoB ehsk s/ ;kX{ wZs dk ;co P[o{ ehsk 1963 s'A 1965 sZe ;zs pkpk wfjzdo f;zx ih d/ puBK w[skpe T[BK Bkb ik nBzdg[o ;kfjp dh ;/tk ftZu SZfvnk dk; oj/. 1965 s'A 1967 sZe v/ok ;zsrVQ joy'tkb j[f;ankog[o ofjD dk ;[Gkr gqkgs j'fJnk. 1967 s'A 68 sZe o'gV s/

Page 81: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

81

ytkiak yVe, 1968 s'A b? e/ seohpB 1974 sZe, ;' ;zs pkpk ;[j/b f;zx ih d/ gk; ftZfdnk nfXn?B fco 1974 ftZu dk; fco nkgD/A BZro nk rJ/ ;' wjKg[o;a th nkJ/ fJZE/ T[j e[M fdB ekbo/ BZro eoBb f;at f;zx dh e'mh oj/ ;' ;odh dk w";w ;h oks nXozr dk nN?e j'fJnk ;' fco BZE{tkb/ BZro T[BK B{z ;zrs nk eoe/ b? rJh ;[ywBh ;kfjp dk nyzv gkm oZfynk, 16^17^18 fJZE/ T[j oks d/ fszB ti/, thotko dh oks 16 g'j B{z i'sh i's ;wk rJ/, 16^17^18, 18 g'j B{z gzfvs GkB f;zx dh po;h Bkb jh nkgDk fdB fwbk rJ/ 16^17^18 ;zs ;[j/b f;zx ;' s/ 18 g'j B{z gzfvs GkB f;zx dh po;h j[zdh j? ;' 16^17^18 gzfvs GkB f;zx ih dh po;h dk fdB s/ 16 B{z ;zsK B/ ;aoho SZfvnk 14^15^16 ;zsK dh po;h dk G'r pkpk ;[j/b f;zx ih dk ,16^17^18 gzfvs GkB f;zx ih dk, fJeZmhnK jh po;hnK ob rJhnK. ;' fJZE/ ;zs pkpk GkB f;zx ih dk nzfsw ;z;eko fiE/ r[od[nkok, fJE/ ;zs pkpk ;[j/b f;zx ih dh ;z;eko dh o;w ehsh rJh, ;' fNZek whb e'eoh BZro sKJh, BZro ehosB dh ;aeb Bkb ;zsK d/ Bkb ;zrs NokbhnK No?eNoK, w'No ;kJhebK, ;kJhebK s/ rJh. ;kohnK ;zrsK B/ do;aB dhdko ehs/ BZE{tkb/ BZro fiZE/ ;z;eko ehsk nZi T[; irK pj[s ;[zdo n;EKB BZro d/ b'eK B/ pDk fdZsk j?, ;' BZE{tkb/ dhnK ukphnK s/ wkfJnk i' e[ZM ;h T[; BZro B{z dk; B/ nogD eo fdZsh fJZE/ jh wjzsh tk;s/ ;zs pkpk ;otD f;zx oki/nkD/ tkfbnK B/ puB ehs/ go dk; B/ ;' fsnkr jh w[Zy oZfynk. e'eoh BZro nk e/ wjKg[o;aK dh fJj po;h wBkJh ;' fJZE/ dk gqpzX wkfJnk ukphnK BZro dh ;zrs B{z d/ fdZshnK T[BK B/ fJZE/ ew/Nh pDk bJh ;' dk; fco nkgD/A BZro nk rJ/ 1974 s'A 76 sZe dk; fJZE/ e[Nhnk ftZu sg eod/ oj/ B/V/ v[w/bh BZro S//t/A gks;akj dk n;EkB j? r[od[nkok Ezw ;kfjp pkpk dbhg f;zx e[Nhnk T[E/ ik e/ ;kX{nK d/ do;aB, wjkoki d/ n;EkB d/ do;aB, ;' BZro pzp/bh ;' ;Zst/A gks;akj dk n;EkB u"Ask ;kfjp j? T[E/ o'iakBK Bzr/ g?oh fszB whb s/ g?db ikDK, ;koh iawhB p/ nkpkd eZboh Xosh gJh ;h Bdh feBko/ p?m e/ f;woB ftZu i[N/ ofjDK ;' fJZE/ ofj e/ 15 iK 25 ;[ywBh ;kfjp d/ gkm iK 75 ig[ih ;kfjp d/ iK fco 113 wkbk w{b wzso dhnK fJj ikg eoBK. r[o{ rqzE ;kfjp d/ ;fji gkm, fizB/ rqzE ;zsK s'A gV/ ;h T[BK ;kfonK B{z d[pkok tkfunk s/ x'fynk. r[o{ feogk Bkb ;' fJZE/ d' ;kb bzpk ;wK ofj e/ Bkw nfGnk; ehsk xo'A jh nzB gkDh, d[ZX nkfde tosDK ;zrs Bkb T[BK fdB ftZu dk;K dk jkb/ e'Jh pj[sk tZvk ;zgoe BjhA ;h. BK BZro ftZu ikDK BK fe;/ e'b ikDK ;' rkj/ prkj/ i/ fuZs eo/ joy'tkb pkpk itkbk f;zx ih d/ n;EkB s/ ik e/ eVkj gq;akd dh d/r, do;aB go; nkT[D/ ;kX{nK d/ do;aB, ;zrs d/ do;aB dhdko eoB/, nk;ahotkd gqkgs eoBh ;' iK iZpV ;zs r[ow[y f;zx ih w[;kco T[BK e'b ik nkT[DK iK fco vw[zv/ ;' ;zs eow f;zx ih fJ;/ soK nkdwg[o ;zs psB f;zx ih B{z fwb nkT[DK s/ jiako/ BZro i;tzs f;zx ih ntX{s T[BK B{z fwb nkT[DK fJ;/ soK wjKg[o;aK d/ rkj/ prkj/ do;aB dhdko/ eoB/ u"Ask ;kfjp ik e/ o'ia MkV{ dh ;/tk eoBh ;' T[E/ p?mDk s/ Bkw f;woB eoBK MkV{ dh ;/tk wjkoki B/ nkg ;' r?ph pkDh j'Jh fe MkV{ fdnk eo, MkV{ dh ;/tk nKT[fdnK

Page 82: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

82

iKfdnK gzi ;[ywBh ;kfjp eoB/ whAj ikJ/, jB/oh ikJ/, MZyV M[Zb/, rowh j't/, ;odh j't/ fpBK Bkrk ik e/ T[E/ ;/tk fBGkT[Dh id'A e'Jh r[og[op j't/ T[; fdB gqXkB r/Adk f;zx B/ eJh t/oh p/Bsh ehsh ;' ;zrs ftZu eEk tkosk th ;[BkT[Dh fJ; gqeko frnkBh jopz; f;zx ih v[w/bh T[BK e'b ikDK eJh tko eEk tkosk eoBh eJh t/oh NokbhnK ;zrs dhnK joy'tkb do;aB tk;s/ bikDhnK. wjkoki dh feogk Bkb ;wK phsdk fojk. fJZE/ p?m e/ rqzEK B{z gfVnk thukfonk fco wjkoki tZb'A nkfrnk j'Jh fe fJ; irK dk fsnkr eoe/ ;[bskBg[o, ehosg[o iK nBzdg[o ub/ ikT[. dk; nBzdg[o nZr/ ofj u[Ze/ ;B. ;' ;[bskBg[o ;kfjp dk thuko pD frnk fJZE/ fco nk eoe/ ;zs xkN n;EkB r[od[nkok jkb/ skehnK dotki/ Bjh ;h bZr/ gfjbK ;zs pkpk T{Xw f;zx w;s{nkD tkfbnK d/ ;/te ;B pkpk nso f;zx ih d/, T[BK B/ ;/tk eotkJh T[gozs iZE/dko ;zsk f;zx ;' fBjzr f;zx b;{Vh tkb/ T[BK B/ ;/tk eotkJh ;' j[D ;q'awDh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh dk gqpzX ;h jkb/ n;EkB dh ;/tk nX{oh ;h ;' dk; fJZE/ ik e/ oj/. 1976 ftZu ;[bskBg[o ;kfjp ub/ rJ/ fJZE/ fco fBjzr wzrb f;zx T[BK B/ pV/ fgnko Bkb ;/tk fBGkJh ok;aD gkDh o;s gkDh dh ;/tk ehsh d' ;kb fJZE/ seohpB fco t/JhA d/ feBko/ wjKB sg ;kXB ehs/ ;' rqzEK dk thuko eod/ ofjDK ;' fco ;odko irho f;zx piki T[BK d/ gfotko dk ;zgoe j' frnk fco GkJh ;[yu?B f;zx piki fco ;?dg[o BZro s'A ;toB f;zx fpibh tkbk s/ rkihg[o BZro s'A ;odko BoziB f;zx nkT[D ikD bZr gJ/ ;' j"bh j"bh ;zrs dh nktkiakJh j' rJh. fszB ;" ;kbk r[og[op r[o{ s/r pjkdo ih dk nkfJnk ;zs pkpk eosko f;zx mZN/ fNZp/ tkb/ fizBK B/ ;[bskBg[o d/ n;EKBK dh ;/tk eokJh j? r[od[nkok jZN ;kfjp, r[od[nkok r[o{ ek pkr, r[od[nkok e'mVh ;kfjp, ;' jZN ;kfjp T[j fBtk; oZyd/ ;B fiZE/ wjkoki B/ s/oK s/oK s'bhnK feT[fe ;[bskBg[o d/ nzdo r[od[nkok r[o{ ek pkr, p/p/ BkBeh dk xo fiZE/ pkpk BkBe ih B/ gfjbK uoB gkJ/ fJZE'A jh ftnkj[D tk;s/ pNkbk BZro rJ/ fJZE/ jh T[BK dk gfotko wksk ;[bZyDh ih fpoki/ fJZE/ pkpk ;qh uzd, bywh dk; ih B/ ntsko Xkfonk p/p/ BkBeh ih dk :kdrkoh y{j fi; d/ ib Bkb ;fsr[o r[o{ BkBe ;kfjp ih B{z bzro pDk e/ SeKT[d/ oj/ nZi th w"i{d j?. ;' ;zroKd d/ fdB fJZE/ ik e/ eEk tkosk eoBh ;' r[od[nkok jZN ;kfjp fiZE/ wjkoki w'dh ykBK eod/ ;B, 14 tZN/ nZi th w"i{d jB fizBk Bkb s'b e/ rohpK dhnK M'bhnK God/ ;B, r[od[nkok p/o ;kfjp fiZE/ GkJh GrhoE ih wb;hnK tkb/ dksD b? e/ fJ;aBkB bJh o'ia gj[zud/ ;B dksD eoe/ rZvh, nZi p/o ;kfjp dk gftZso pfoe;a ekfJw j? T[; d/ BK s/ r[od[nkok p/o ;kfjp j? fJZE'A jh wjkoki B/ fJ;aBkB d/ pjkB/ ;Zuyzv rJ/ s/ sh;o/ fdB ;zs xkN n;EkB s/ gqrN j'J/, e'mVh ;kfjp fiZE/ fszB fdB b/yk j'fJnk 765 o[g? tZX fBeb/, ;zs xkN s'A eykJ/ p;so eoe/ ;fsr[o ;Zu/ gks;akj T[dk;hnK eoB rJ/ ;B, nzsoikwsk fiZE/ w[;bwkBK B{z fBwkia gVBh dZ;h, fe d"bs yK b'Xh x'V/ yohddk j? ekpb ftZu, ekih dh x'Vh ;h tS/ok N'J/ ftZu BK fvZr gJ/ fJj nzsoikwsk tkbk n;EkB j?. ;' opkp;o Go'nkD/ fiE'A wodkBK ih ik e/ opkp fbnkJ/ ;zs xkN s'A eykJ/ p;so eo T[dk;hnK eoB

Page 83: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

83

s[o/ dk;K B/ ;zs xkN v/ok bk e/ d' ;kb fJZE/ sgZf;nk ehsh, fBopkD fefonk ftZu oj/ ;' ;zs pkpk eosko f;zx B/ 300 ;kbk fJbke/ ftZu BZro ehosB ;zs pkpk eosko f;zx wfjsk ;kfjp tkb/ th fJZE/ gj[zu/, w;ehB ;kfjp ;' nkgD/A gk; jh oDihs f;zx ih gko; eoBkb tkb/ T[j th ftZdtkB nkJ/ pj[s ;ko/ okrh, Ykvh, gqukoe gj[zu/ ;zs th iZE/ ;w/s ;zs pkpk eosko f;zx nkJ/ ;' eEk ehosB gq;zr j[zd/ oj/. fJbke/ ftZu BZro ehosB j'fJnk ;' dk;K B{z th gzi fwzN p'bD dk ;[Gkr fwfbnk ;' dk;K B/ e[M ;ak;asoh, t/dK ;ak;asoK d/ wzso p'b e/ ftnkfynk ehsh ;zs pkpk eosko f;zx wfjsk tkfbnK B/ ;zrs ftZu gq;z;k d/ puB ej/ pknd ftZu iZch gk e/ fwb/ ns/ iZE/ ftZu ofjD tk;s/ th gq/oBK ehsh ;' wjKg[o;aK dk fJZE/ fwbkg j'fJnk gfjbh tkoh. fNZpk ;kfjp ;zs pkpk bSwD f;zx d/ n;EkB s/ ;zs frnkBh nkswk f;zx dh gq/oBK Bkb ;zs eosko f;zx ih d/ do;aB dhdko/ j'J/ ;' ;zs pkpk eosko f;zx mZN/ fNZp/ tkfbnK B/ T[d'A thuko ;[D/ pV/ gqGkts j'J/ ns// fJj ;wkrw ubdk fojk T[gozs dk; B{z g[fSnk nkg feE/ ofjzd/ j' p/Bsh ehsh r[od[nkok ;zs xkN nkg ih ihg b? e/ dk; B{z T[E'A nkgD/A Bkb b? e/ nkJ/ jZN ;kfjp, do;aBh fvT{Vh T[go fojkfJ;a py;ah ;' GkJh ;opihs f;zx s/ GkJh i'rk f;zx fizBK B/ dk;K s'A r[owfs dh ftZfdnk gqkgs ehsh j? ;' ;/tk ftZu jkiaoh God/ oj/ ;toB f;zx ;?dg[o tkb/ jkiaoh God/ oj/ ;zs pkpk eosko f;zx ih B/ ;' gq/oBK fdZsh fe nkg fJsBh ftZfdnk gV/ j' s/ u[Zg eoe/ p?mD dk e'Jh bkG Bjh gquko eo', ;zrsK dh ;/tk eo', ;zrsK dk ;[Xko eo' Bkb/ r[o{ BkBe ;kfjp wjkoki d/ n;EkB jB ns/ w?A th pkpk itkbk f;zx dk gq/wh jK ns/ ;zgodk th fJZe' jh j? feT[fe pkpk pho f;zx s'A T[BK d/ ;/te pkpk N/e f;zx s'A mZN/ fNZp/ dh ;zgodk uZbdh j? s/ i' joy'tkb nkfde v/o/ jB j'sh wodkB d/ fJj pkpk wjkoki f;zx s'A j? ;' fJ; eoe/ nkg ;/tk eo' gNBK ;kfjp dh ;/tk pkpk itkbk f;zx dh nkfrnk Bkb jh ;zs eosko f;zx ih B/ P[o{ ehsh ;h ;' ;zs pkpk Gkr f;zx mZN/ fNZp/ tkb/ nkg ih T[BK dh nodb ftZu oj/ j' T[j pVh fpoZes wjKB nkswk ;B fsnkrh p?okrh ;B i' ;zs pkpk fp;aB f;zx w[okb/ tkfbnK e'b'A ;zs pkpk ;[zdo f;zx ;zs pkpk gq/w f;zx fJeZm/ jh ftZfdnk gVQ/ ;B ;zs irs f;zx ih T[j pkpk nwho f;zx s'A ftZfdnk gV/ ;B i' mZN/ fNZp/ d/ wjzs ofj u[Ze/ ;B ;zs eosko f;zx ih B/ gq/oBK eoe/ BkBe gqek;a dh eEk P[o{ eotkJh efjD bZr/ pV/ :sB ehs/ jB fJj b'e ;s;zr tZb w[Vd/ BjhA ;' dk; B/ fejk fe r[o{ BkBe ;kfjp ih bzpK ;wK fJ; BZro ftZu oj/ jB s/ ne;o gq/w eoe/ jh oj/ jB 14 ;kb 9 wjhB/ 13 fdB. dk;K B/ ;qah BkBe gqek;a dh eEk gqkozG ehsh fco e[M f;nk;h ekoBK d/ ekoB ;zs pkpk eosko f;zx ih dh ;/tk ;' ;q'awDh ew/Nh B/ tkg; b? bJh ;zs eosko f;zx r'fJzdtkb ;kfjp ;/tk ftZu i[N rJ/ dk; fJZE/ fvjVh ftZu ofj e/ eEk eod/ oj/ fco phph pbtzs e"o fizBK B/ phph BkBeh dh :kd ftZu, ;' p/p/ BkBeh ;s;zr xo r[od[nkok pDkfJnk j? T[E/ gq/oBK fdZsh fe w/o/ gsh ih th pkpk itkbk f;zx ih d/ ;/te ;B phph pbtzs e"o ;{;K BZro s'A y[od g[o fgzv ftnkj/ ;B fJzBK d/ gsh pkpk itkbk f;zx ih d/ ;/te ;B T[d'A ncohek ftZu ofjzd/

Page 84: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

84

;B r[ioB s'A phph ih wjKg[o;aK dh ;oD rJ/. phph nwo e"o ih sB[zbh tkfbnK dh, fvT{Nh brkJh fijV/ sg' pB fB;akB M[bk e/ r[od[nkok pDK e/ bzro ubkfJnk ;h ;/tk eod/ oj/, eEk ehosB gqGkNh ubkJh dk; th eJh tkoh T[E/ iKd/ nKT[d/ oj/ ;' phph ih ;kB{z th T[E/ ofjD bJh gq/oBK eod/ oj/ ;' fiZE/ phph gqpzXe j't/ nkw wkJh ;aohoK dk nkT[Dk finkdk fJ; eoe/ dk; e[M ;ze'u eod/ ;B. ;' B"itkB T[wo ftZu gqj/ia jh uzrk j[zdk j? ;' phph nwo e"o dh fvT{Nh bkJh T[BK B/ phph pbtzs e"o ih B{z i' wjkg[o;aK B/ r[owzso d/ ubh;/ eoB dh nkfrnk ehsh ;' fJzBK s'A nZr/ eotk u[Ze/ ;B ftXh ftXkB dk gsk ;h phph pbtzs e"o s'A th w{bwzso d/ ubh;/ eokJ/ fco fJj ncoheK*u'A fJzrb?Av nk rJ/ fJE'A ehosB eo eo e/ phphnK B/ fizBh wkfJnk j'Dh T[; wkfJnk Bkb, ;' ;zs pkpk eosko f;zx ih dk;K dk ;oho, ;zs pkpk eosko f;zx mZNk fNZp/, gziK fgnkfonK ;w/s BhAj gZEo oZfynk nZi ;'jDK nkbh;akB r[od[nkok bzro s/ j;gskb th pD oj/ jB nZyK d/ nkgq/o;aBK d/ e?Ag nkfde bZrd/ jB ;bkBK p/p/ BkBeh dk r[og[op 3^4 ngq?b nkfde wBkfJnk iKdk j? BZro ehosB nkfde j[zd/ jB ;' n;EkB dh ;/tk eotkJh ;h T[BK B/ th e[M ;[nZs Gkt eofdnK j'fJnK eEk bJh fejk pkeh BkBe gqek;a dh eEk fJZE/ ehsh G'r gkJ/ ;' fJ; eEk d/ d"okB ;' ;odko feogkb f;zx ih eT[bXo iZi ;kfjp, ;odko gowihs f;zx p;ok n?;LvhLU j[D n?e;hnB jB s/ iZi ;kfjp th j[D ;a?;aB iZi pD rJ/ jB fJ; soK BoziB f;zx sfj;hbdko XzBK f;zx r[b;aB d/ itkJh, ;' fJ; soK gNtkoh gzSh ih ;odko wB'jo f;zx ih Xho wk;No r[opuB f;zx pj[s ;ko/ gq/wh eEk d/ ftZu PoXkb{ j'J/ BZro dh ;koh ;zrs fJbke/ dh ;koh ;zrs gq/w eoB bZrh n?;HvhHn?wHifszdo f;zx wjKB r[of;Zy T[j th eEk d/ G'r s/ nkJ/ s/ ;zs pkpk eosko f;zx ;kfjp ih nkJ/ jiakoK dh sdkd ftZu ;zrsK dk fJeZm j'fJnk bzro Gzvkok j'fJnk fJZe wjhBK eEk pzd ojh fco ;odko feogkb f;zx, ;aKsh dk; i?B gq/oBK fdZsh fe ;kB{z f;B/w/ nkfde gkoNhnK s'A o'e e/ nzfwqs Sek e/ r[of;Zy pDk fdZsk, j[D wB Bjh bZrdk eEk gqkozG eo' fco T[BK B/ r[od[nkok gqpzXe ew/Nh d/ w?B/iao ;odko g{oB f;zx Bkb thuko eoe/ fojkfJ;a ;zs xkN ns/ eEk r[o{ e/ pkr r[od[nko/ fty/ gqkozG eokJh, ;' ;ko/ ;{oi gqek;a dh eEk fJZE/ ehsh ;' ;afjo d/ fpBK ftseo/ s'A ;kohnK iksK XowK d/ b'e eEk ftZu nk e/ jkiaoh God/ oj/ ;' GkJh i'rk f;zx fi; dk gfjbk Bkw joh;a uzdo ;h, ;opihs f;zx, ioB?b f;zx fJ; soK ;odko gqhsw f;zx dk bVek ;kpk fizBK B/ ;kX ;zrs d/ xo'A i'fVnK dh ;/tk eoBh do;aB f;zx ;Zd{tkb i'fVnK dh ;/tk, ;kJhebK dk gqpzX eoBK ;zrsK 15^15, 3^3, 4^4 whb s'A BZro dhnK ;zrsK eEk ftZu nkT[dhnK ojhnK ;' ;ko/ ;{oi gqek;a dh eEk j'Jh gzE gqek;a dh eEk j'Jh ;' r[o ;'Gk rqzE dh eEk, pho fwqr/;a rqzE dh eEk, wjKg[o;aK dk i; j'fJnk fco ;zrs B/ gq/oBK fdZsh fe r[o{ rqzE ;kfjp ih wjkoki dh eEk gqkozG ehsh ikt/. r[o{ rqzE ;kfjp ih dk nyzv gkm eoe/ eEk gqkozG ehsh rJh T[gozs wZX ftZu fco nyzv gkm ;kfjp d/ G'r, eEk d/ G'r T[s/ ;' wjKg[o;aK dk fJeZm ehsk frnk fJ; ;w/ d"oKB ;' r[o{[ BkBe ;kfjp dk r[og[op sK ;aq'wDh ew/Nh

Page 85: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

85

tZb'A wBkfJnk iKdk d;w gks;akj dk r[og[op f;ZyK wjZb/ pkeh fizB/ r[og[op ;B T[j ;ko/ d/ ;ko/ nZr/ Bjh ;h wBkJ/ iKd/ fJj ;ko/ r[og[op r[od[nkok r[o{ e/ pkr wBKT[D/ P[o{ ehs/ Xow gquko ew/Nh pDkJh, ;' fJ; d/ gqXkB ;odko wB'jo f;zzx ih ;fjiXkoh s'A nzfwqs Se e/ r[of;Zy pD/ pkpk wj/;ak fizBK B{z r[o{ nwodk; ih B/ 22 wzihnK fdZshnK fJZe wzih fwbh T[BK d/ gfotko ftZu'A ;B T[j nzfwqs Se e/ r[of;Zy pD/ T[BK B{z gqXkB pDkfJnk ;' bzroK dh, eEk ehosB dh s/ dhtkBK dh ns/ ;zrhs ;zw/bB, ;kX{ ;wkrw n"o eth dopko eoB/ p/dh bkb f;zx nkfde ;kfjsekoK dk nkT[Dk i' uhc ykb;k dhtkB d/ nkvhNo ;B, ;N/I dk gqpzX eoBK ;' ;ko/ r[og[op wBkT[D dh fijVh gqGkNh ;h gqkozG ehsh fJZe t/oh d;w gks;akj dk r[og[op ;h ;zs pkpk frnkB f;zx ih i"jbK tkb/ fco'iag[o fe;/ gq/whnK d/ rJ/ ;B nkg ih ikD'A nzsoikwsk Bkb piako ftZu nk rJ/ fJZE/ dk; r[od[nkok f;zx ;Gk w[jZbk f;ZyK, ;zrs B{z f;o'g/ d/ oj/ ;B eoBb wbehs f;zx ih B{z G/fink fe wjKg[o;a :kd eod/ jB dk; B/ p/Bsh ehsh fe f;o'gk fbnk wjKg[o;aK B{z f;o'gk ;zrs tZb'A fwfbnk ns/ bzro ib gkDh SekJ/ wjKg[oyK B/ nkfrnk ehsh fJZE/ nzfwqs ;zuko Bjh, p/Bsh ehsh nkg nfrnk eo' ;' wjKg[o;aK B/ fejk n;EkB s/ nkfJT[. T[E/ ik eoe/ p/Bsh ehsh, rkj/ prkj/ id'A th ;zrs nzfwqs SeD bJh fsnko j[zdh ojh ;zs pkpk frnkB f;zx ih Bz{ p/Bsh eod/ oj/, T[j gzziK fgnkfonK, ;w{j ;zrsK, p?Av tki/ ;w/s fJZE/ nKT[d/ oj/ ;' nk eoe/ dhtkB dh ;koh fvT{Nh nkg ;zGkbDh gziK fgnkfonK B/ nzfwqs ;zuko eoBK, bzro Gzvko/ j'D/ s/ wjKg[o;aK B/ p?Av tkik tikT[DK ;' fJ; soK ;ak;asoK dh gqdo;aBh ftykJh ckfJo nkfde eoB/ pVk Gkoh i; e[bkjb j[zdk fojk, wjKg[oy nk;ahotkd py;ad/ oj/ fJzBK ;wkrwK ftZu ;zs pkpk o';aB f;zx ih w;ehB, ;' v/ok we;{dg[o pkpk wkMk f;zx ih d/ T[sok nfXekoh j'sh wodkB ;zgodk d/ ;' ;aky d/ w[yh gqpzXe T[j th nk eoe/ iZE/ ;w/s ;zrsK ;w/s ehosB eod/ oj/ ns/ ;odko ;zs T[ikro f;zx pbkbk ;zs j[f;anko f;zx v/ok YZeh yk;h ebK b[fXnkDk fJ; soK ;zs wfjzdo f;zx wb;hjK n"o pj[s ;ko/ wjKg[o;a fJzBK ;wkrwK ftZu ;zs s/ik f;zx ih ;?cbkpkd s'A nk e/ wjKg[o;a, S/t/A gks;akj dk n;EkB j? ;/tk eod/ oj/ T[j th do;aB dhdko/ ;kX ;zrs d/ eod/ oj/ j'o th wjKg[o;aK B{z rkj/ prkj/ p/BshnK eod/ oj/ eth dopko j[zd/ oj/ p/nzs eth wkBh ih, jz; ih ;' T[BK d/ ;fj:'rh nk eoe/ ;koh ;koh oks eth dopko eJh t/oh ehosB dopko fJ; soK w"ih pbpho f;zx gq/oBK Bkb Ykvh dopko eJh t/oh j'J/. r[o{ eh feogk Bkb dhpkBK d/ gqGkt Bkb p/nzs ;zrsK B/ wk; wdok szpke{ o'wK dh p/ndph phV/ y?DhnK iaod/ fsnkr/ n"o eJhnK B/ nzfwqs Se e/ r[o{ eh f;Zyh rqfjD ehsh s/ ;ko/ fJbke/ ftZu ftuo ftuo e/ EK EK ;zs ;zw/bB eo eo e/ gquko eo eo e/ ;' r[o{ r'fpzd f;zx dh ubkJh wo:kdk nB[;ko yzv/ pkN/ d/ nzfwqs dk ;zuko ehsk ;' eJh t/oh pkpk frnkB f;zx ih do;aB fdzd/ oj/ eJh t/oh ;zs e[zdB f;zx ih iZE/dko fJ;/ soK eJh tkoh ;zrsK ftu'A nkgD/A ftu'A gzi/ fgnko/ ekfJw j' eoe/ fJj ;/tk fBGkT[d/A oj/. ;' fJ; soK bzwk ;wK fJj ;/tktK ubdhnK ojhnK. pkpk o';aB f;zx ih, pkpk frnkB f;zx ih

Page 86: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

86

nk;ahotkd py;ad/ oj/. r[o{ BkBe ;kfjp d/ r[og[opK s/ fBjzrK f;zxK d/ ;ko/ db ;kX{ ;zgodK bzro dhtkB ubd/ oj/ s/ fizBh tkfjr[o{ B/ ;/tk eotkJh iK eotk fojk j? T[; d/ w[skpe nkJhnK ;zrsK dh ;/tk eoB dk ;[Gkr gqkgs j[zdk fojk j?. ;' ;zs pkpk ioB?b f;zx ih 1978 ftZu fBozekoh eKv id'A j'fJnk ;' dk; B{z T[M gfjbK phph fJzdoihs e"o ;odko nwoihs f;zx B{z e'eoh BZro ftnkjh ;h dk;K dh gq/oBK Bkb id'A nzfwqs ;zuko fJZE/ eod/ oj/ ;' ;odko nwoihs f;zx gfotko ;w/s pj[s ;ko/ gq/whnK B/ nzfwqs dh dks gqkgs ehsh T[d'A ;zs ioB?b f;zx ih nkgD/A xo jh ofjzd/ ;B ;' nkgD/A GDtJhJ/ dh gq/oBK Bkb fe wk; wdok SZv e/ nzfwqsXkoh j'fJnk dk;K d/ gk; g[Zi/ puB fpbk; j[zd/ oj/ fJzBK dh wksk Bzd e"o B/ i' j/oK BZro s'A ;B ;zs pkpk eosko f;zx e'eoh tkfbnK s'A nzfwqs dh dks gqkgs ehsh ;h ns/ todkB th gqkgs ehsk fe s/o/ gotko ftZu r[ow[y nkt/rk i' xo xo nzfwqs Sekt/rk ;' fJZE/ gfjbk fwbkg j[zdk fojk 1978 s'A id'A fJj eKv j'fJnk nkg ih nkgDh pZ; ftZu ik oj/ ;B dk; ;[bskBg[o ;kfjp ;' T[; t/b/ fojkfJ;a wk;No r[opuB f;zx d/ y/sK ftZu e[Nhnk pDhnK j'JhnK ;B fJj e[Nhnk ;zs pkpk o';aB f;zx ih dh gq/oBK Bkb ;odko Jh;ao f;zx ih fwnkDh tkb/ i' wzvhnK d/ tZv/ nc;o ;[bskBg[o bZr/ ;B T[dw Bkb ;' ;/tkdkoK B/ fjzws eoe/ pDkJhnK ;B j[D dk; fJZE/ fBtk; oZyd/ ;B, 113 wkbk w{bwzso dhnK c/oBhnK gzi pkDhnK, nk;k dh tko, ;[ywBh ;kfjp ;[nk; ;[nk; f;woB i's X{c jtB Bkb ikg eoBK ;' d'B' t/b/ eEk dh ;/tk gfjbK r[o{ e/ pkr ubdh ;h fco ;q'awDh gqpzXe ew/Nh d/ w?Apo ;odko jiakok f;zx ih tvkbk ;' fJ; soK ;odko g{oB f;zx ih w?B/iao ;kfjp ns/ g{oB f;zx fNZpk ;kfjp T[BK dh gq/oBK Bkb ;odko fgnkok f;zx fNZpk gq/oBK Bkb p/o ;kfjp th eEk gqkozG ehsh rJh. nzfwqs t/b/ p/o ;kfjp, ;akw B{z r[od[nkok r[o{ e/ pkr fJj bzwK ;wK eEk ubdhnK ojhnK ;' fJbke/ ftZu th pVk r[o{ eh feogk Bkb gquko j'fJnk ;kohnK ;N/iaK s/ ikD dk ;[Gkr fwfbnk. ;zsK dh pZ; ik ojh ;h ;' dk;K dh gq/oBK Bkb p/o ;kfjp ;w{j ;zrsK tZb'A gqpzXe ew/Nh tZb'A ;' 13 f;zxK dh ;ajhdh s/ ;' :kd ftZu nyzv gkm ;kfjp bzro dhtkB ;B ;' dk;K B/ w'No ;kJheb s/ ;odko i?wb f;zx ubk oj/ ;B ;zsK dh pZ; sZe gj[zu/ ns/ wjKg[o;aK B/ pZ; o'eh, p/o ;kfjp do;aB dhdko/ eoB bJh p/Bsh ehsh nkg B/ e[M wiap{ohnK, y?o iZch gk e/ fwb/ feT[fe pj[s ;kbK pknd fwb/ ;h ;' fco efjD bZr/ pkp/ y{zv/ tkb/ jB puB wzBDk g?DK, tkg; nkJ/ ;' ;zsK B/ g"DK xzNK T[E/ ;[bskBg[o d/ fJfsjk; dh wjkBsk bJh thuko fdZs/ ;kX ;zrs tb'A f;o'gk j'fJnk ftdkfJrh j'Jh efjD bZr/ nkg xo d/ ;zs j', ;kB{z edhA nkg ih B/ iZE/ ;w/s p[bkfJnk Bjh ;' p/Bsh ehsh nkg id'A nkfrnk eo' efjD bZr/ fe ;kB{z soB skoB ;kfjp ;oK ftZu fwb', ;' T[E/ fwb' ;' nkgK vkfJoh t/y e/ gq'rokw pDktKr/ soB skoB ;kfjp ik eoe/ do;aB n;EkB d/ ehs/ wjkoki d/ ;o'to ftZu fJ;aBkB ehs/ ;oK s/ ;zsK dk v/ok ;h T[E/ ik e/ fwb/ gq'rokw pDkfJnk s/ jo ;kb iZE/ ;w/s ;zs, ;[bskBg[o ;kfjp nKT[d/ oj/ jZN ;kfjp fojkfJ;a oZyDh eEk ehosB j'D/ nzfwqs ;zuko j'D/ ;' ;t/o/ jZN ;kfjp

Page 87: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

87

iK p/o ;kfjp eEk iK p/p/ BkBeh fJ;soh ;s;zr xo fty/ iK r[od[nkok r[o{ e/ pkr fty/ ;akw B{z ;' jiakoK dh sdkd ftZu ;zrsK dk fJeZm j'DK, ;zs efjD bZr/ nZr/ ;zs eosko f;zx frnkBh r[opuB f;zx ih Bkb nkT[D dk ;[Gkr fwfbnk fJzBh ;zrs Bjh ;h i[Vdh ;' j[D r[o{ eh feogk Bkb, w? p/Bsh ehsh gfjbK eZboh Xosh ;h ;' c;b th xZN j[zdh ;h b'e th y[;ae jB j[D fNT{pt?b nk rJ/ Xosh th ;o ;pia b'e th ;o ;apia ;' ;zsK B/ puB c[owkfJnk fe wjKg[o;aK B/ dk;K tZb fJ;akok nk e/ frnkB dh to;ak ehsh n? fiE/ Xosh s/ n"V ;h, b'eK d/ wB Bk;se y[;ae ;B ;' T[E/ frnkB dh to;ak eoe/ fJzBK b'eK d/ wB ftZu f;Zyh irkJh n? nZi jiakoK d/ fJeZm eEk ftZu j[zd/ ;' ;zrs sB wB XB Bkb ;/tk eoe/ pVk bkG gqkgs eodh j? ;' jo ;kb iZE/ ;w/s wjKg[o;a nKT[d/ oj/ eEk ehosB nzfwqs ;zuko j[zd/ oj/ fJbke/ dhnK ;N/iK s/ ;ko/ jh ;/tk ubdhnK ojhnK. ;' r[o{ eh feogk Bkb bzwK ;wK fJ; soK jh phsdk fojk ;' fJ;/ d"oKB ;' ;odko feogkb f;zx s/ pV/ gq/wh fBZsB/wh ;B T[BK s'A pknd fJZe iZi ;kfjp nkJ/ ;' pknd ftZu e[ZM f;nk;h pzfdnK dh u[Ze ftZu nk eoe/ T[Bk B/ dk;K T[go e'oN nkc ezN?AgN pDk fdZsh jkJhe'oN ftZu e/; pfDnk ;fsr[o{ dh wjkB feogk j'Jh e/; n?vfwN Bk j' ;fenk ;' iZi NzvB ;kfjp B/ eZuh g/;ah T[j e/; fijVk ;h ykoia eo fdZsk tkfjr[o{ B/ feogk eoe/ nkgD/A dk;K dh nkg jh bki oZyDK ehsh, feT[fe T[j gqw/;ao pVk p/nzs j? id'A T[;dh UN XkoB eo bJhJ/ T[j nkgD/A nkg jh feogk eodk j? bki oZydk j? id'A T[; dh UN rqfjD eohJ/ T[j ;/teK d/ nzr ;zr jh ofjzdk j? L

mwJ mhlw 5 ] Eiq poiq syvk sMig rwqw ] pRB pRiqpwly syvk suKdwqw ] pwxI pKw pIsau syvk kY Twkur hI kw Awhru jIau ] 1 ] kwit islk pRiB syvw lwieAw ] hukmu swihb kw syvk min BwieAw ] soeI kmwvY jo swihb BwvY syvku AMqir bwhir mwhru jIau ] 2 ] qUM dwnw Twkuru sB ibiD jwnih ] Twkur ky syvk hir rMg mwxih ] jo ikCu Twkur kw so syvk kw syvku Twkur hI sMig jwhru jIau ] 3 ] ApunY Twkuir jo pihrwieAw ] bhuir n lyKw puiC bulwieAw ] iqsu syvk kY nwnk kurbwxI so gihr gBIrw gauhru jIau ] 4 ] 18 ] 25 ] (pMnw 102-03)

r[o{ ;kfjp dh feogk Bkb soheK d/ d"oKB iKfdnK 37 ;?eNo ph ftZu fB;akB M[bk e/ ;' p/dh wfjzdo f;zx tehb dh gq/oBK s'A r[od[nkok ;Ekfgs eokfJnk ;' e/; ftZu ;odko nihs f;zx ;ojZdh tehb ih tehb ;kfjp s/ ;odko wfjzdo f;zx p/dh B/ wjKB ;/tk ehsh s/ ;odko nwohe f;zx tehb ;[bskBg[o T[BK d/ d';s ;B, wfjzdo f;zzx p/dh ;' pVk ;fj:'r fdZsk, wk;No r[opuB f;zx ;odko i?wb f;zx ;w{j ;zrsK B/ pVk BZro fBtk;hnK B/ ;fj:'r fdZsk, tkfjr[o{ dh feogk Bkb fiZs gqkgs j'Jh. fJ;/ soK e[ZM d'yhnK B/ fiZE/ r[bkp dk c[Zb j? ezv/ th jz[zd/ jB feZeo ;h t/AJh d/ feBko/ T[j fBjzr u[Ze eoe/ b? rJ/ ;' T[BK wBw[ZyK B/ dk; s/ u'oh dk e/; pDK fdZsk ;' wjkoki dh feogk Bkb ;' T[j e/; th ykoi j'fJnk fBzdeK B{z w{zj dh ykDh gJh fJ; soK fBjzrK f;zxK dh go;go nkg; ftZu e[ZM d[;awDh ;h ;' fJ; soK

Page 88: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

88

fJZe fBjzr f;zx dk esb fBjzrK f;zxK B/ eo fdZsk ;' e[M fto'Xh fijV/ ;B fBzde b'e, T[BK B{z r[o{ eh pkDh dk gquko nzfwqs ;zuko uzr/ Bjh ;h bZrd/ ;' dk; s/ esb gkT[D dh e'f;a;a ehsh go ;Zu ;Zu jh j[zdk j? UVe r[o{ B/ T[; gk;/ th cfsj pyf;a;a ehsh feT[fe ;Zuk gks;akj nzr ;zr j't/ fco fe;/ dk th e[M ftrkV Bjh ;edk j? ;' fJ;/ soK fco Xow :[ZX w'ouk gqkozG j' frnk ;' fJZe bZy f;zxK B/ frqcskohnK fdZshnK ;' ;oeko e[ZM pfiad j' rJh ;' dk;K B{z th ;' ;odko GrtkB n?; n?u U ;B e[M wBw[yK dh u[Ze ftZu nk e/ e[Nhnk s'A oks B{z ;' fszB ti/ id'A fe dk; pkpk ;qh uzd ih dk r[og[op wBK oj/ ;B d{;o/ fdB G'r g?DK ;h ;' frqcsko ehsk frnk ;' gfjb/ j'o th f;zx frqcsko fJbke/ ftu'A j'J/ eg{oEbk i/ab ftZu oj/, fco r[odk;g[o i/b ftZu fszB wjhB/ s/ e[M fdB oj/, dhtkbh s/ ;ko/ GkJh fizBhnK th i/abK ;B SZv fdZs/ rJ/ ;B T[E/ dk;K B/ ik e/ r[o{ rqzE ;kfjp ih d/ nyzvK gkmK dh bVh gqkozG ehsh ;ko/ f;nk;h s/ fJybkeh e?dhnK B{z r[o{ rqzE ;kfjp ;zfEnk d/Dh, d'B'A t/b/ eEk gqkozG ehsh w[ZY s'A bzro seohpB ;[bskBg[o th nkg pDk e/ Sed/ oj/. fJZE/ i/b ftZu th bzro e[M fdB 15 fdB G[Zy/ ofjDK fgnk yzv tkbk gkDh gh b?DK iK e'Jh cb c[b fco ;[gov?AN fijVk e/He/H;aowK ;h T[j e[M ofjw fdb ;h T[; B/ fco posB stk nkfde gqks wzrtk e/ fdZs/. ok;aD gkDh dh e'Jh ewh Bjh, ;zrsK p/nzs ok;aD G/idhnK ;B cb co{N nkfde fco 15 fdB s'A pknd bzro nkfde pDK e/ nkg SeDK P[[o{ ehsk feT[Afe i/bK ftZu ;[Zu gftZsosk Bjh j[zdh j? ;' r[o{ eh feogk Bkb fJZE/ pzdk pjkdo ih oj/ ;h ;' ;[fDnk ;h fe T[BK d/ y{j dk ib Se e/ e'Jh e?dh ikt/ poh j' iKdk j? ;' y{j s/ nzro/iaK B/ vkN bk e/ pzd eo fdZsk ;h dk;K B/ niwkT[D bJh nodk;K ehshnK seohpB 20 s'A 25 sZe e?dh 20^20 ;kb d/ e?dh poh j'J/ p/nzs e?dhnK B/ wk; wdok o'wK dh p/ndph SZvh ns/ nzfwqs SeD d/ goD ehs/ s/ nzdo ehosB dopko th s/ Ykvh dopko th eotkJ/ s/ r[o{ ek r[od[nkok th S'N/ ;e/b ftZu ;ikfJnk s/ fB;akB ;kfjp th M[bkfJnk ;' ;fsr[oK dh wjKB feogk Bkb fJZE/ th pVk i; gqkgs j'fJnk ;' nZi sZe th T[j e?dh fizBK B{z Xkofwe f;ZfynktK fwbhnK, f;Zfynk b? e/ nkgD/A ihtB gbN rJ/ :kd eod/ jB. fJj r[o{ eh wjKB pyf;a;a j? ;' fJj ;kX ;zrs ih tkfenk 1982 dk j? ;' dk; fco id'A ;ko/ e?dh SZv/ rJ/, dk; th Bkb fJZE/ nkJ/ e[ZM ;wK eEk tkosk ehsh pknd ftZu e[ZM d'yhnK B/ ;' ;kX{ ;zsK dh e[Nhnk ftZu fpoZes nkswk e'b fejVk e'Jh fJsBK ;wKB j[zdk j? fizdo/ GzB eoe/ ;[ g[bh; tkfbnK B/ ;wM' iK e[M j'o, fJj tkfjr[o{ ikD/ ;' ;wKB nkfde th i' jow'Bhnw tkik gZyk ;kJheb p;so nkfde ;' S'N/ u'oK dhnK S'NhnK u'ohnK, T[j ;wKB nkfde u[Zfenk frnk ;' fco fJZE/ e[ZM ;wK fBtk; ehsk T[gozs ;zs pkpk iZrk f;zx ih ;' joh f;zx vokJhto B{z Bkb b? e/ r'fJzdtkb ;kfjp nkJ/ ;h, nk rJ/ fe joy'tkb v/o/ frnkBh i'X f;zx ih ;oho fsnkr rJ/ jB nkg T[E/ r[o{ rqzE ;kfjp eEk wko{ ;'jfbnK ftu'A SZv rJ/ jB nkg ;zg{oB eo' 1982 s'A 83 sZe fco T[j eEk fijVh ;h ;zg{oB ehsh fco fJZe ;kb bJh dk; e'eoh BZro ub/ rJ/ fJZE/ r[od[nkok ;kfjp dk b?ANo s/ e[ZM ewo/ fJwkosK uko dhtkoh nzdobk

Page 89: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

89

r[od[nkok ;' fJj fijVh ;/tk ;h ;' fJj r[o{ feogk Bkb eokJh. fJ; BZro ftZu ofj e/ e[M bzro gkDh Sed/ oj/ ;K, coia ;h fe fJ; fgzv dk foD u[ekfJnk ikJ/ d'jK n;EkBK s/ nkgD/A e'b'A 30000 o[g? dh ;/tk eotkJh s/ 12000 o[g? feZbh tkV/ gZek g/AN eoB dh s/ wjKg[o;aK s/ n;EkB s/ fBwe yk e/ ftZfdnk gqkgs ehsh j? ;' foD u[ekfJnk ikJ/ T[AM wjKg[o;aK dk foD sK u[ekfJnk Bjh ik ;edk ;zrsK dk b{D ykXk ;h fJ; uhia B{z w[Zy oZye/ T[; n;EkB s/ tkfjr[o{ dh feogk Bkb i' u{B g{B fwfbnk ;/tk ehsh eotkJh fJ;/ gqeko e[ZM ;wK fco dk; wjKg[o;aK d/ n;EKBK s/ ftZuod/ oj/ okwg[o y/Vk ;' ;zs pkpk joBkw f;zx ;kfjp d/ do;aB eoB dk th d' uko t/oh ;[Gkr gqkgs j'fJnk pVh gftZso nkswk ;h ;zs pkpk uoB f;zx ih Ghy'tkb fJj ;[bskBg[o jh dk;K B{z fwb/ fco pVk T[BK B/ gq/w ehsk rkj/ prkj/ id'A th T[BK d/ Gzvkok dhtkB j't/ ;Zdd/ oj/ ;[bskBg[o'A th biKd/ oj/ eko ftZu, SZv e/ iKd/ oj/ ;' do;aB dhdko eoB dk ;[Gkr j[zdk fojk feT[fe ;fsr[o{ ih dh feogk Bkb jh fJj ;[Gkr/ ;w/A fwbd/ jB

kwnVw mhlw 5 ] AYsI mWgu goibd qy ] thl sMqn kI sMgu swDU kw hir nwmW jip prm gqy ] 1 ] rhwau ] pUjw crnw Twkur srnw ] soeI kuslu ju pRB jIau krnw ] 1 ] sPl hoq ieh durlB dyhI ] jw kau siqguru mieAw kryhI ] 2 ] AigAwn Brmu ibnsY duK fyrw ] jw kY ihRdY bsih gur pYrw ] 3 ] swDsMig rMig pRBu iDAwieAw ] khu nwnk iqin pUrw pwieAw ] 4 ] 4 ]

(gzBk 1298^99)

;' wjKg[oy pVh wjKB gftZso nkswk ;h ;' fJzBK d/ th do;aB dhdko/ j'J/ wB B{z pVh ;aKsh gqkgsh j'Jh nkg r[owfs ftZu pV/ Yb/ j'J/ wjKg[oy ;B ;' nkg ih id'A i'sh i's ;wkJ/, dk; ;zs pkpk iZrk f;zx d/ Bkb w[e/ohnK pkpk joh f;zx dh po;h s/ rJ/ ;B ;' fJZE/ nkJ/ o;s/ ftZu d;{j/ ;' rZvh dk n?e;hv?AN j'fJnk go ;ko/ ;ohoK dk pukn fojk, go fco th ;zs gqhsw f;zx ih, w[e/ohnK tkfbnK dh rZvh ftZu p?m e/ y/Vk ;kfjp nkJ/, ;zs ;/tk f;zx dh d;sko pzdh j'Jh joy'tkb v/o/ tZb'A dk;K B/ d;sko G/AN ehsh fco ;zs ;/tk f;zx ih gq/w eod/ oj/. nZyK d/ e?Ag bKT[d/ oj/ dk; th 7^7 ,8^8 fdB e?Agk d"okB ofj e/ r[o{ rqzE ;kfjp dh eEk eoe/ ;kX ;zrs dh nk;ahotkd gqkgs eod/ oj/, rkj/ prkj/ wjKg[oyK d/ ;EkB po;hnK s/ jkiaoh God/ oj/. T[; fJbke/ dh ;w{j ;zrs pVk fgnko eodh j?. ezXkok iZNK pkpk fp;aB f;zx ih dk i' v/ok j? pkpk fp;aB f;zx ih pkpk wjkoki f;zx d/ ;/te ;B ;zs r[opuB f;zx ;zs pfuZso f;zx ;' fJZE/ ofjzd/ ;B T[BK dh gq/oBK Bkb e[M ;wK nKT[d/ iKd/ fBtk; eoe/ eEk ehsh s/ nzfwqs ;zuko gquko j'J/ r[o{ ehnK n"o ;kX ;zrs dhnK y[;ahnK gqkgs j'JhnK. fJ; fJbke/ ftZu ;ko/ NKv/ nkfde ;ko/ fJbke/ p[ZYh fgzv Bzrb y[zrk ;' gquko nkfde dh ;/tk eod/ oj/ tehb ;otD f;zx ih Bzrb, p[ZYh fgzv s'A wjKB ;/tk fBGKT[d/ oj/ T[; n;EkB s/ th ik e/ wjKg[oyK d/ i' gftZso T[gd/;a ;B T[j pyf;a;a i' r[o{ tZb'A fwb/ ;B eod/ oj/ jK. fJj ;fsr[o ;Zu/

Page 90: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

90

gks;akj jh wjkB feogk Bkb ;ko/ j[f;ankog[o fib/ ftZu fiZE/ th ;wK pfDnK, johnK t/bK ;zs pkpk joGiB f;zx iZE/dko dh po;h d/ ;w/A ;zs iZE/dko fBjkb f;zx ih dh gq/oBK s'A eEk dh ;/tk dk ;[Gkr gqkgs j[zdk fojk fJ;/ gqeko pho'tkb i' wjKg[o;aK dk n;EkB j? ;' T[E/ ik e/ th ;/tk dk ;[Gkr pDdk fojk r[o{ eh feogk Bkb wjKg[o;aK B/ pbku"o ;zs pkpk wKB f;zx s/ ;zs pkpk skok f;zx ih dk n;EkB, T[E/ th do;aB dhdko/ eoB dk ;[Gkr gqkgs j[zdk fojk ;' ;fsr[o ;Zu/ gks;akj feogk eoB fco jh fJ; gk;/ s[fonk iKdk j? ns/ r[o{ eh feogk Bkb jh ;/tk eoB d/ ;[Gkr fwbd/ jB. ;' r[o{ eh pyf;a;a Bkb BZro p{;'tkb w;hs ftZu wjkoki gqek;a ;h pVh p/ndph ;h ;w{j ;zrs ftZu'A gq/oBK eoe/ p/nzs wkfJnk fJeZmh j'Jh r[od[nko/ ;kfjp dk BhAj gZEo oZfynk fB;akB M[bkfJnk ;'jDk r[od[nkok, fJ; soK i?Bg[o BZro d/ nzdo th r[od[nko/ dk BhAj gZEo oZfynk. ;' ;odko eow f;zx ;ajhd BZro d"bsg[o T[BK d/ BZro ftZu r[od[nko/ ;kfjp dk s/ T[BK dh :kdrkoh BhAj gZEo oZy/. r[o{ eh feogk Bkb fit/A j' ;e/ wkfJnk th ;/tk ftZu jkiao ehsh fJ;/ gqeko r[o{ eh feogk Bkb fiZE/ fiZE/ th ;kX ;zrs :kd eodh ojh ;/tk ;' fBGKd/ oj/ ;' fJ;/ soK fJj bzwK ;wK ;/tk ubdh ojh fco BZro ezrK fty/ pkpk wzM ;kfjp ih dk n;EkB i' gzit/A gks;akj d/ ;/te ;B fizBK B{z to fwfbnk “wzM fgnkok r[o{ eT[ r[o wzM fgnkok” T[BK dh gftZso b'j j? pkbD pkbhJ/ ;' ;[nkj Bjh pDdh s/ b'j ekbh Bjh j[zdh n?;k gftZso n;EkB j? fJZE/ th e[M ;wK ofjD dk ;[Gkr fwfbnk ;' f;woB eoB dk ;[Gkr Xosh BdhnK jB izrb jB pkpk wzM d/ n;EkB s/ e[M ;wK ofjD dk ;[Gkr fwfbnk ;' fBZsB/w eod/ oj/ eEk eod/ oj/, nyzv gkm ;kfjp r[o{ eh feogk Bkb fJeKs d/;a ;h, pkpk wzM dhnK nk;ahotkdK gqkgs ehshnK fJZE'A dk; ftuod/ j'J/ pkpk nkfJnk f;zx ih dh po;h i' 26^27^28 nZ;{ B{z v/ok ;zsrVQ joy'tkb wBkJh iKdh j? dk; nkJ/ ;' dk; d/ Bkb wfjw{tkb BZro s'A wk;No nihs f;zx s/ ;odko ;toB f;zx BZro d"bs yK pZ;h s'A Bkb ;B bzro ftZu ;zs pkpk pjkb f;zx i' j?v bKroh jB yb's/ ;B ;' nkgD/A u'b/ d/ gZb/ dh M'bh pDkJh puB eoB bZr/ fBwosk Bkb pi[or, fe fizBhnK ;kvhnK rbshnK fJZ; d/ ftZu gkT[i/ fJ; n;EkB B{z nkgD/A fgsk dk n;EkB ;wMd/ j', eEk gqkozG eo', pkpk iZrk f;zx B/ th e[mkoh ;kfjp ;qahwkB B/ ;' fJjh puB ehsk fe w/ok ;aoho fpoX j? w?A ukj[zdk jK fe r[o{ rqzE ;kfjp ih wjkoki dh ;' nkB g{ote nkfd s'A ;zg{oB eEk noEK Bkb ;aqtD eokJh ikt/ ;' 1984 ftZu dopko dk xZb{xkok j'fJnk. ;' dk; 1982 s'A 83 joy'tkb oj/ fJZe ;kb pkjo oj/. T[gozs 1984 s'A fco fJZE/ eEk gqkozG ehsh rJh ;' fJj eEk dk G'r gkfJnk ;' ;{oi gqek;a dh eEk, gzE gqek;a dh, Grs pkDh dh, pkJh tkoK dh, GkJh r[odk; ih dhnK tkoK ;' efpZs ;t?:/ fJj ;kohnK eEktK d[nkok ;zg{oB ehshnK sh;oh eEk fco fJZE/ gqkozG ehsh i' rT[Vh okr ftZu uZb ojh j?. ;' 84 s' Ab? e/ 1989 sZe ;' dk; fJZE/ eEk dh ;/tk fJbke/ ftZu fiZE/ fiZE/ th r[o{ eh ;zrs :kd eodh ojh T[E/ ik ik e/ eEk gquko nzfwqs ;zuko ehs/ eokJ/ ;' r[o{ eh pyf;a;a Bkb wjKB ;/tk fBGkT[D dk w"ek ;fsr[o

Page 91: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

91

;Zu/ gks;akj B/ pyf;a;a ehsk ;' p/nzs b'eK d/ fpn;B SvkJ/ p/nzsK B{z nzfwqs dh dks r[o{ feogk Bkb gziK fgnkfonK s'A b?D dh gq/oBK fdZsh fJj ;fsr[o{ ih dh nkgDh jh pyf;a;a j? fco ;odko do;aB f;zx ih T[BK d/ xo'A phph gqek;a e"o ns/ T[BK d/ bVe/ w'jB f;zx T[BK dk GkJh so;/w f;zx e?B/vk fBtk;h Bkb gq/w ;h ;' T[BK B{z fuZmh fbyh fe ;zsK B{z ;' e?B/v/ iao{o :ksok eokT[Dh j? T[j nZs'tkb BZro d/ ;B fJZE/ nkJ/ nyzv gkm ;kfjp eokJ/ dk;K B{z th G'r s/ p[bkfJnk eEk ftZu pV/ gqGkfts j'J/ ;odko so;/w f;zx T[BK d/ xo'A phph ;[fozdo e"o joy'tkb do;aB tk;s/ nkJ/ phph d/ rfjD/ bjkJ/ c?;aB gq;sh fsnkrD bJh puB fdZsk so;/w f;zx B{z dkVh e/; oZyD bJh wk; wdok fsnkrD bJh efjD bZr/ w? nzfwqs Se e/ r[of;Zy th pDKrk go puB wzBDk gt/rk, nkg B{z e?B/v/ nkT[DK gt/rk ;' ;zs pkpk uoB f;zx Ghy'tkb B/ fJZe tkoh gq/oBK eoe/ gk;g'oN pDtkfJnk ;h. fJ; d/ ftZu T[dw ;odko nZSo f;zx ih gK;aNk BZro ;kv/ G{nk ih bVe/ ;B T[dw eoe/ ;' fJj gk;g'oN pDtkT[D dk ;kok T[gokbk ehsk ;h ;' gk;g'oN pfDnK j'fJnk ;h so;/w f;zx c'N' ;N/N ekgh b? rJ/ s/ ik e/ r[od[nkok ;oh fty/ gqXkB ;zX{ ;kfjp ;' T[BK d/ Bkb thuko tNKdok ehsk ;' r[od[nko/ tZb'A okjdkoh G/ih rJh e?B/v/ nzp?;h ftZu rJ/ ;' T[BK B/ fJZe ;kb sZe thik BK fdZsk fJZe ;kb s'A pknd vkeNoh fco S/sh thik fwb frnk fco dk; e?B/v/ rJ/. r[od[nkok ;oh fty/ ;' seohpB 2 wjhB/ 24 fdB eEk ehsh ;odko so;/w f;zx d/ e'b fojkfJ;a oZyh T[j j[D ;ko/ r[ow[y pD rJ/ ;B r[o{ rqzE ;kfjp gqek;a d'B' t/b/ ib gkDh bzro dh, ;' G'r btkT[DK ;' ;ko/ gfotko ftZu r[of;Zyh nkJh s/ phph B{z r[o{ rqzE ;kfjp dh w[ezwb ;[ ;zfEnk th eotkJh ;' nZm fdB, ;' gkb f;zx i' vhHn?;HghH gorN f;zx d/ bVe/ Gkt ;kv/ Gshi/ jh bZrd/ jB T[BK e'b oj/ ;' fJZe fdB e?bfroh eEk eoB tk;s/ r[od[nkok ;kfjp v[w/bh d/ f;zx ;B gq/oBK d[nkok rJ/ T[gozs fJZE/ th p/nzsK B/ wk; wdok fsnkrh, o'wK dh p/ndph fsnkrh yzv/ pkN/ dk nzfwqs ;zuko j'fJnk, ;' p/nzs r[o{ eh feogk Bkb r[owfs dk gquko j'fJnk fJj ;fsr[o ;Zu/ gks;akj B/ nkg ;/tk bJh. GkJh so;/w f;zx n"o phph ;[fozdo e"o B/ wjKB ;/tk fBGkJh. fJ;/ d"okB ;odko ntsko f;zx ;zdo T[j th r[ow[y pD/ ;' T[gozs ;odko ifrzdo f;zx ih i;tkb ;' T[BK d/ xo'A phph nwoihs e"o T[BK B{z gsk bZfrnk fNeN G/fink n"Ntk e?B/v/ dh okiXkBh nkJ/ fJZE/ ;odko r[ouoB f;zx s/ G[fgzdo f;zx ;' fJ;/ soK j'o pj[s ;ko/ nihs f;zx ;j'sk ;' r[ow[y fgnko/ gq/wh pD/. r[od[nko/ eEk eod/ oj/ ;odko ;otB f;zx p[ZYh fgzv fJzBK d/ ;g[Zso ;odko irihs f;zx ;' T[BK dh ;akdh pko/ ;' tehb ;kfjp B/ fJZe t/oh g[ZfSnk fe e?B/v/*u'A fo;ask j' fojk s/ dk; B/ nkfrnk ehsh ;h fe fo;ask eo fdT[ phph o[fgzdo e"o e?B/v/ jh ofjzd/ ;B ;' T[BK B/ fco ;odko irihs f;zx d/ Bkb T[BK dh ;akdh j'Jh T[BK d/ T[dw Bkb irihs f;zx N'oKN' e?B/v/ nkfJnk ;odko irihs f;zx B/ puB fdZsk ;h i/ w? N'oKN' ub/ iKtk nkg ih B{z fJZe t/oh e?B/v/ iao{o ;ZdDk j? ;' nkT[D dk nB ib r[o{ B/ gfjbK jh pDk fdZsk ;' n"Nt/ s'A dk;, ;odko irihs f;zx d/ e'b N'oKN' ub/ rJ/ fiE/ r[od[nkok wkbNB fty/ ;odko ntsko f;zx

Page 92: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

92

pokV ;B s/ fve;h r[od[nko/ ;odko joGiB f;zx gzv'oh ;B ;' eEk gqkozG ehsh brksko ;' ;kY/ d; wjhB/ fJE/ eEk j'Jh s/ fve;h r[od[nko/ th eEk dk ;[Gkr pDdk fojk ;zrsK B/ pVk ;fj:'r fdZsk p/nzsK B/ wk; wdok szwke{ phVk o'wK dh p/ndph fsnkrh xo xo i's X{c jtB s/ 33^33 wkbk w{bwzso dhnK, 25^25 ig[ih ;kfjp ;' fJ;/ soK N?bhftiaB s/ eEk dk gq'rokw fdZsk fjzd{nK dk ;h s/ i?BhnK dk, w[;bwkBK dk Jh;kJhnK dk ,f;ZyK tZb'A Bjh, ;odko ntsko f;zx pokV B/ T[dw ehsk gfjbh t/oh e?B//vk b?tb s/ eEk ehosB, Ykvh tkoK dk g'qrokw dk;K dh gq/oBK s'A gqkozG ehsk frnk. p/nzsK B/ yzv/ pkN/ dk nzfwqs Sfenk fBZsB/wh gq/wh pD/ e'b'A wkfJnk d/ e/ ;[ r[Ne/ ;[ZX Sgk e/ ;zrsK ftZu tzvDK ehs/. ;' ;odko irihs f;zx d/ e'b fojkfJ;a oZyh. T[BK B/ sB wB XB d[nkok ;/tk eoe/ r[o{ xo dhnK y[;ahnK gqkgs ehshnK wZE/ tZN Bjh gkfJnk ;' phph o[fgzdo e"o ;' fiZE/ xo dh ;/tk, nkJh ;kX ;zrs dh ib gkDh, bzro gkDh d[nkok ;/tk, T[E/ r[o{ rqzE ;kfjp ih B{z d'B'A t/b/ ib gkDh dk G'r brkT[Dk, d'B'A t/b/ bzro dk G'r brkT[DK, ;' dk; d/ ewo/ ftZu i's X{c, r[o{ rqzE ;kfjp d/ ewo/ ftZu i's X{c, ;' p;so nkfde X'D dh ;/tk bzro nkfde dh ;/tk ;' ;[Zu gftZsosk fpp/e dk gfjok oZfynk. fpp/e d[nkok bzro fsnko eoBK, r[o{ rqzE ;kfjp ih dh ;/tk eoBh bzwK ;wK ;/tk ehsh. T[gozs c/o fJzrb?Av nkT[D dk thuko pfDnK fJZE/ ;' ;b'n fty/ dk; ;' 5^7 fdB mfjo/ fojkfJ;a wB g;zd BK fwbD d/ ekoB ;b'n r[od[nko/ eEk th j'Jh r[o{ eh feogk Bkb p/nzs ;zrsK B/ bkG gqkgs ehsk tkg; fco e?B/v/ ub/ rJ/ T[gozs fco fJzrb?Av gos/ ;' T[BK f;zxK e'b fJZe fdB mfjo/ fco GkJh ioB?b f;zx s/ eoB?b f;zx dk; B{z pkb;b nkgD/A rqfj fty/ b? nkJ/ fJZe wjhBK fJZE/ oj/ eEk ehsh nzfwqs ;zuko j'J/ p/nzs ;zrsK B/ ;' eEk ;qtD eo bkG gqkgs ehs/ v[w/bh tkb/ ;zs pkpk jopz; f;zx fiBK B/ r[o{ jookfJ ;kfjp dh :kd ftZu fJj r[od[nkok pDkfJnk T[E/ th eEk j'Jh ;?ioh ;NohN gfbZe r[od[nko/ BkBe;o j'o r[o{ xoK ftZu ;w?fEe nkfde th, ;' ;b'n nkfde th fJZe jcsk eEk ehsh, ikD dk ;[Gkr pDdk fojk. ;' GkJh nwohe f;zx nZs'tkb tkb/ T[j th eko ftZu vokfJtoh dh ;/tk pV/ fgnko Bkb eod/ oj/. r[o{ eh wjKB pyf;a;a j'Jh n"o v[w/bh tkb/ ;zsK B{z gq/oBK fdZsh fe do;aB f;zzx ih e'wb Bzrb tZvk Bzrb ebK, wkbg[o d/ fJbke/ T[BK d/ ftfdnkoEh uzBD f;zx wiap{o GkJh dhdko f;zx ;' T[j uKj[zd/ ;B e'wb ih dh :kd ftZu ;zrhs ftfdnkfbnk y'fbnk ikJ/ ;zrsK B{z gq/oBK fdZsh ;' dk; tb' AAfwbh ;apd G/N wkfJnk s/ ;zsK wjKg[o;aK B/ ekch :'rdkB gkfJnk. j[f;ankog[o t/b/ do;aB f;zx ih e'wb ;zrhs ftfdnkfbnk iakoh ehsk frnk s/ fiE/ nZi p/nzs ftfdnkoEh ehosB f;Zy e/ bkG gqkgs eo oj/ jB ;' fJj r[o{ eh feogk Bkb jh ;kohnK ;/tktK j[zdhnK jB .

gauVI mwJ mhlw 4 ] mY hir nwmY hir ibrhu lgweI jIau ] myrw hir pRBu imqu imlY suKu pweI jIau ] hir pRBu dyiK jIvw myrI mweI jIau ] myrw nwmu sKw hir BweI jIau ] 1 ] gux gwvhu sMq jIau myry hir pRB kyry jIau ] jip gurmuiK nwmu jIau Bwg vfyry jIau ] hir hir nwmu jIau

Page 93: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

93

pRwn hir myry jIau ] iPir bhuiV n Bvjl Pyry jIau ] 2 ] ikau hir pRB vyKw myrY min qin cwau jIau ] hir mylhu sMq jIau min lgw Bwau jIau ] gur sbdI pweIAY hir pRIqm rwau jIau ] vfBwgI jip nwau jIau ] 3 ] myrY min qin vfVI goivMd pRB Awsw jIau ] hir mylhu sMq jIau goivd pRB pwsw jIau ] siqgur miq nwmu sdw prgwsw jIau ] jn nwnk pUirAVI min Awsw jIau ] 4 ] 5 ] 31 ] 69 ] (pMnw 175)

;fsr[o{ rohp fBtki ih dh pyf;a;a Bkb ftd/;aK ftZu r[of;Zyh dk gquko eoB dk ;[Gkr gqkgs j'fJnk d{;oh t/o fJzrb?Av :ksoK s'A tkg; d/;a gos/. v/ok ;zsrVQ joy'tkb pkpk nkfJnk f;zx ;kfjp ih dh gktB po;h s/ gj[zu/, 26^27^28 nZ;{ pkpk ih dh :kd ftZu nyzv gkm ;kfjp j'J/ 28 nZ;{ B{z wjKg[o;aK dh :kd ftZu G'r gkJ/ rJ/. T[gozs dk;K B/ pkpk nkfJnk f;zx ;kfjp ih d/ ihtB T[go thuko toBD ehs/. okrh f;zxK B/ ehosB d[nkok ;/tk ehsh ;' pkpk itkbk f;zx ;kfjp ih tZb'A T[;ko/ rJ/ r[od[nkok ;kfjp dh fJwkos dk gZek g/AN eotkT[D dh ;/tk ns/ ;KJh ykeh ;akj wjKg[o;aK d/ gow gftZso n;EkB dh gZe/ g/AN d[nkok ;/tk eoB dh n"o ;KJh ykeh ;akj dh g[oksB y{jh i' fe pzd j' u[Zeh ;h T[; dh y'ia ehsh pkpk cohd ih th fJZE/ nKT[d/ oj/ ;B. y{jh dh gVQskb eoe/ T[; ftZu ;zrsK d/ ib SeD tk;s/ Bbek btkfJnk frnk. v/o/ ftZu seophB uko wjhB/ r[o{ rzqE ;kfjp ih wjkoki dh eEk gqtkj ubkJ/ r[o{ eh pyf;a;a nB[;ko ;[bskBg[o b'Xh, soB skoB ;kfjp, cfsjrVQ ;kfjp, v/ok ;zsrVQ joy'tkb, fdZbh pkpk pzdk pjkdo d/ n;EkB s/ pkbk ;kfjp ;kfjp ;qh r[o{ jor'fpzd ;kfjp ih dk n;EkB, wksk ;[zdo e"o ih, wksk ;kfjp e"o ih sEk ;h; rzi, pzrbk ;kfjp ;ko/ n;EkBK s/ seohpB 101 gkmK dh bVh ubkJh. ;' uko wjhB/ d/; ftZu irK pirK r[owfs gquko eoB d/ ;[Gkr gqkgs j'J/ p/nzs BZroK ftZu Bt/A r[od[nkfonK d/ BhAj gZEo oZy/ rJ/ pho'tkb BZro ;zs pkpk pyskto f;zx ih i' fBowb wjK wzvb d/ gqXkB th ofj u[Ze/ ;B wjkB ftdtkB ;B ;z;feqs d/ gzfvs ;B T[BK d/ n;EkB dh ;/tk ;zs pbpho f;zx ih eotk oj/ jB ;zs pbpho f;zx ih ;' p/nzs ;aoXk oZyd/ jB T[BK dh p/Bsh s'A fesBh tko fJ; n;EkB s/ eEk ;wkrw j'J/ ns/ ;zs pbpho f;zx ih dh p/Bsh s'A fJ; fJbke/ dhnK ;kohnK ;N/iK s/ r[owfs gquko j'J/ nzfwqs ;zuko j'J/. ;fsr[oK B/ i' i' ;/tk b?Dh j[zdh j? T[j nkg jh feogk eoe/ eotKd/ jB r[o{ eh pyf;a;a nB[;ko pkoK nwkt;, ;aqh soB skoB, nzfwqs;o ;kfjp brksko fJ;aBkB eoB dk thuko pfDnk ;fsr[o{ ih B/ wjKB pyf;a;a eoe/ fJ;aBkB :ksok do;aB go;aB eoB d/ ;[Gkr pyf;a;a ehs/. d[pkok fco fJzrb?Av dh ;zrs dh p/Bsh s'A ;' GkJh f;azrkok f;zx, GkJh feogkb f;zx ih dh gq/oBK n"o jw/;aK jh nkT[D ikD d/ fNeN dh ;/tk fJzBK tb'A j[zdh ojh. fojkfJ;a ;odko Bkio f;zx ih YzY'tkb T[BK d/ ;g[Zso e[btzs f;zx d/ gk; tkb;b ftZu oZyDK ehsh. uko wjhB/ seohpB T[BK gk; oj/ r[owfs gquko P[o{ j'fJnk fJzrb?Av dhnK tZy tZy ;N/iK s/ nZr/ tKr eEk ;wkrw ehs/ rJ/ r[od[nkok Jh;ao dopko ;zs pkpk nwo f;zx ih tb'A T[;ko/ j'J/ fJ; gow gftZso n;EkB s/ th

Page 94: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

94

ftnkfynk, ;' BkBe;o gfbZe o'v n"o fJ;/ soK ekbw' o'v r[od[nkok ;kfjp fb;No fty/ po?vc'ov n"o fjuB fJ;/ gqeko jov;NohN, wkBu?;No d/ ;ko/ r[oXkwK voph, B"oNhrzw, ;b'n, ;kT{Ejkb, ro/ti?Av r[o{ xoK ftZu fiZE/ fiZE/ ;zrs B/ p/Bsh ehsh T[E/ T[E/ jcsk, d'^d' jcs/, fes/ fJe, d'^d' fdB r[opkDh dh fBo'b nfXnkswe eEk ;qtD eok e/ ;kX ;zrs ih B{z ;fsr[oK d/ fw;aB dk frnkB fdqV eotkfJnk n"o nzfwqs SeD dh gq/oBK s/ nzfwqs ;zuko j'J/ p/nzs r[ow[y wkJh GkJh r[o{ tkb/ pD/, r[o{ e/ iajki/ uV/, ofjs wo:kdk ftZu fdqV j'J/ n"o GkJh i;tzs f;zx ih nzfwqs Se e/ r[ow[y pD/ T[BK B/ ;wki ;[Xko bfjo ubkJh, ftnkjK ;akdhnK oj[ ohshnK ftZu pj[s so[ZNhnK nkJhnK T[BK dh Bftosh tk;s/ T[BK B/ gq'rokw :koh ehs/ BkBe;o gfbZe o'v, r[od[nko/ gzrs dh wfo:kdk gqkozG ehsh fb;No r[o{ BkBe r[od[nkok, Jh;aN gke o'v fJZE/ th gzrs dh gqEk gqkozG ehsh n"o e[tzNoh okwrVhnk p'ov r[od[nko/ n"o ;zs pkpk whAjk f;zx ih d/ n;EkB s/ th eEk eoB d/ g{oBwk;ah s/ r[o{ B/ ;[Gkr pyf;a;a ehs/ pkpk itkbk f;zx ;kfjp ih dh gow gftZso po;h e?B/v/ ofjzfdnK th wBkJh n"o fJZE/ fJzrb?v ftZu ofjzfdnk th wBkT[D dk ;[Gkr gqkgs j'fJnk. pkpk nBzd f;zx ih, pkpk Jh;ao f;zx ih eb/oK, pkpk Jh;ao f;zx ih okVk ;kfjp tkfbnK dhnK po;hnK, BkBe;o mkm fty/ wBktD t/b/ eEk ;wkrw j'J/, ;[Gkr gqkgs j[zd/ oj/, ;' fJj uko wjhB/ fJZE/ oj/, fco nwoheK ftZu'A ;[oihs f;zx n"o ntsko f;zx i' gfotko ftu'A ;{p/dko nuB f;zx d/ bVe/, Gshi/ jh bZrd/ jB GkJh nwohe f;zx ;' b?cNhB?AN fJzdo f;zx d/ bVe/ T[j th Gshi/ bZrd/ jB, dh gq/oBK s'A nwohek fBT{:koe rJ/. e[M fdB fJZE/ ofjD dk ;[Gkr j'fJnk p/nzs r[ow[y wkJh GkJh B{z r[owfs fdqVkJh. T[gozs ;odko i'frzdo f;zx, r[ouoB f;zx, G[fgzdo f;zx n"Ntk e?B/vk T[BK dh gq/oBK s'A fBT{:koe s'A n"Ntk nkJ/ fJZE/ e[M fdB r[od[nkok ;kfjp eEk ehsh p/nzs wkJh GkJh B/ bkG bJ/, GkJh gZbk ih S/t/ gks;akj ih d/ r[of;Zy ;B pkp/ pekb/ s'A ;' fizBK B{z r[o{ jor'fpzd ;kfjp ih B/ wjKB pyf;a;a ehsh T[BK d/ gfotko d/ fJE/ e[ZM r[ow[y ;B. pkpk Jh;ao f;zx ih fizBK B/ joy'tkb v/ok pzfBnk, T[j GkJh gZbk ih dh nz; tz; ftu'A ;B fJzBK r[ow[yK B{z gq/oBK eoe/ GkJh gZbk ih, pkpk Jh;ao f;zx ih dh po;h wBkT[D dh nkfrnk ehsh T[j jo ;kb GkJh gZbk n"o pkpk Jh;ao f;zx dh ftXh g{ote, wfo:kdk Bkb g[oksB oj[ ohs Bkb nyzv gkm ;kfjp, bzro dhtkB eoe/ r[o{ xo dhnK y[;ahnK gqkgs eod/ jB.T[gozs ;odko irihs f;zx ;g[Zso ;otD f;zx n?vt'e/N, p[ZYh fgzv, NKvk j[f;ankog[o T[BK dh gq/oBK n"o N'oKN' dh ;zrs d/ gq/w B{z w[Zy oZyfdnK j'fJnK dk; fco N'oKN' rJ/. seohpB g"D/ fszB wjhB/ r[od[nkok wkoNB fty/ r[opkDh dh eEk ;qatD eotkJh. T[gozs ph ;h n?to;c'N r[o{ xo d/ gq/whnK tZb'A ;Zdk gZso nkfJnk ;' n?to;c'N r[o{ xo ftZu seohpB 15 fdB eEk j'Jh. ;[ywBh ;kfjp ih dh eEk ;zg{oB ehsh n"o r[o{ rqzE ;kfjp dh SgtkJh tk;s/ 27000 vkbo, fJZesos eoe/ fJzBK B{z fdZsk i' gqpzXeK gk; j? fve;h r[o{ xo dh ouBK t/b/ o/vhT[ ;aN/;aB s/ dk; B{z ;odko joGiB f;zx ih gzv'oh

Page 95: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

95

T[E/ b? e/ rJ/ p/Bsh ehsh v/Y bZy vkbo ;kX ;zrs B/ r[od[nko/ dh ;/tk bJh G/N ehsk fszB wjhB/ iK ;kY/ fszB wjhB/ d[pkok e?B/v/ oj/, phH;hH ftZu ;oh r[od[nko/ 125 c[ZN bzpk fB;akB ;kfjp 36000 vkbo d[nkok ;/tk eotkJh s/ ;oh GkJh ntsko f;zx ih d/ gk; mfjo/ T[BK B/ gq/w Bkb ;/tk fBGkJh p/nzs ;zrsK do;aB go;aB dk bkG gqkgs eodhnK ojhnK T[gozs dk; tkg; N'oKN' nkJ/ fJZE'A fco fJzrb?Av seohpB 7^8 fdB GkJh e[btzs f;zx d/ gk; oj/. T[gozs Gkos tkg; fco v/ok ;zsrVQ joy'tkb gj[zu/, seohpB uko wjhB/ v/ok joy'tkb fty/ eEk gquko dh ;/tk, d/;a ftZu eEk gquko dh ;/tk, shoEK dk oND, nZr/ tKr{ gkmK dhnK bVhnK ubkT[DhnK, pkpk nkfJnk f;zx ih, pkpk itkbk f;zx ih dh po;h d/ ;[ZG nt;o go ;kX ;zrs B{z wjKg[o;aK d/ ihtB fposKs efo;aw/ ;q atD eotkT[D/, nzfwqs ;zuko eoB/ s/ ;/tk dk ;[Gkr gqkgs j[zdk fojk. T[gozs fco uko wjhB/ mfjoB s'A fJzrb?Av dh ;zrs dh gq/oBK s'A fco tkg; nkJ/ seohpB uko wjhB/ GkJh e[btzs f;zx e'b mfjo/. fJ;/ soK nZr/ tKr{ tZy tZy ;N/iK s/ r[opkDh gquko j'J/ p/nzs ;zrsK d/ ihtB pdb/ r[o{ xo Bkb ;kX ;zrs i'Vh, ;fsr[o{ B/ wjKB feogk pyf;a;a ehsh fco pkpk itkbk f;zx ih dh po;h s/ ;' dk; tkg; rJ/ fJ; d"okB ;ko/ shoEK s/ fiZE/ fiZE/ ;aoXk Grsh j?, wjKg[o;aK d/ n;EKBk s/ nyzvK gkmK dhnK bVhnK ubkJhnK ;' gqukoe ;/tk j'Jh nzfwqs;o fiabk sfj;hb niBkbk fgzv jo;ak ShBK, ;zs pkpk irs f;zx ih dk n;EKB j? ;' wjKg[o;aK d/ n;EkB s/ ;zs joGiB f;zx ih ;/tk eotKd/ jB T[BK B{z e'soh eoB dh gq/oBK fdZsh wkbh jkbs tZb'A ;zsK B/ puB ehs/, dk; B/ thuko fdZs/ fe gkmh f;zx T[dw XkoB r[o{ feogk eo/rk e[ZM ;zrsK B/ thuko fdZs/ fe BZro dh ;zrs B{z fJZeso eoe/ thuko ehsk ikJ/, p/Bsh ehsh ;fsr[oK dh UN b? e/ nzfwqs t/b/ jh ekoi gqkozG eo d/Dk j? r[o{ ;kfjp nkg jh ;cbsk pyf;a;a eo d/Dr/ gkmh f;zxK B/ ;zs joGiB f;zx ih B/ ;s puB ehsk e'soh gqkozG ehsh rJh r[o{ eh pyf;a;a Bkb 121 nyzv gkm, ig[ih ;kfjp, w{b wzso, X{c, i's, jtB g{oh ftXh nB[;ko gkmK dh bVh ubkJh. fszB u/s sZe fJj gq'rokw uZfbnk pkpk irs f;zx ih, pkpk ;{pk f;zx ih dh po;h s/ ;[ZG nt;o go e'soh ;zg{oB j'Jh yzv/ pkN/ dk nzfwqs ;zuko j'fJnk. 300 s'A tZX wkJh GkJh B/ nzfwqs dh dks gqkgs ehsh p/nzsK B/ wk; wdok o'wK dh p/ndph fsnkrh ;ko/ wkM/ d/ fJbke/ ftZu f;Zyh dh bfjo T[ikro j'Jh, P[G nt;o go ;zs pkpk do;aB f;zx xB{zg[o n"o fGZN/tZv s'A ;zs eoB?b f;zx, wfjsk ;kfjp s'A gzi fgnkfonK ;w/s gzfvs py;ah;a f;zx, ;zs pkpk w'jD f;zx ih Gzrkbh ebK r[od[nkok Nkjbh ;kfjp fty/ s'A ;zs pjkb f;zx ih j?v bKroh joy'tkb s'A j'o th pj[s wjKg[o;a fJ; P[ZG nt;o go nkJ/ p/nzs okrh Ykvh eth;ao gqukoeK B/ dhtkBK ftZu jkiaohnK GohnK fJe'soh d"okB bzro, d/;h fxT[ d[ZX tos/ ;zg{oBsk s/ Gzvko/ ftZu d/;h fxT[ dhnK wfmnkJhnK toshnK ;fsr[o{ ih B/ wjKB pyf;a;a ehshnK. fJZE/ ofjzd/ okik;K;h r[o{ e/ pkr ;zs pkpk bZyk f;zx ih dh p/Bsh s'A ;zs pkpk jiakok f;zx dh po;h s/ eEk gquko j'J/ ;zs pkpk wzrb f;zx r[o{;o ;sbkDhA n"o j'o ;zs ni?p f;zx ih T[BK d/ do;aB dhdko j'J/

Page 96: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

96

rZr' wkjb pkpk ihtB f;zx ih ozxo/N/ r[o{ e/ p/N/ T[BK d/ gftZso n;EkB s/ ;zs pkpk Gkr f;zx nBzdrVQ tkb/ ;/tk eotk oj/ jB, eEk gquko j'J/, nzfwqs ;zuko j'J/ owdk; pkpk p[ZYk ih, GkJh gko' ih d/ n;EkBK dh :ksok eoB d/ ;[Gkr ,r[o{ ;o ;sbkDh :ksok d/ ;[Gkr oZs'A e/ w[ZfmnK tkb/ pkpk pho f;zx ih d/ gktB ;ajhdh n;EKBK dh do;aB :ksok, rZr'p{jk pkpk pho f;zx ih d/ iBw n;EkB dh :ksok ;ko/ fJbke/ ftZu f;Zyh dk gquko, fiZE/ fiZE/ th ;zrs B/ :kd ehsk, gj[zu eoe/ ehsk. okik;K;h pkpk itzd f;zx ih pkpk itkbk f;zx ih d/ r[oGkJh wjKB ehosBhJ/ T[BK d/ ;EkB dh :ksok, eEk thuko, T[BK d/ gow ;/te ;zs pkpk wfjzdo f;zx ih okik;K;h T[BK d/ n;EkB s/ eEk gquko p/nzs ;zrsK okik;K;h ftZu ;[Xko j'fJnk. r[o{ eh pkDh, pkDk nzfwqs Se e/ r[o{ tkb/ pD/. pkpk pho f;zx d/ n;EKBK s/ bzro Gzvko/ d/rK, Gzrkbh ;kfjp pkpk pho f;zx ih d/ 27 t?;ky d/ i'V w/b/ s/ pkpk w'jD f;zx ih dh p/Bsh s'A eEk gquko nzfwqs ;zuko r[o{ eh pyf;a;a Bkb i' wjKg[o;a bKT[d/ jB, gq/oBk fdZsh ;fsr[oK dh wjKB pyf;a;a d[nkok, fJj tZvk ekoi nkg jh tkfjr[o{ B/ e'soh dk g{ok eokfJnk ;zs pkpk joGiB f;zx ih dk fJ; fJbke/ ftu pVk i; j'fJnk. fGZN/ tZv ;zs pkpk BokfJD f;zx ih dh po;h s/ ftnkfynk j'JhnK r[o{ eh feogk Bkb nzfwqs ;zuko, p/nzs f;zx f;zxDhnK B/ yzv/ pkN/ dk nzfwqs Sfenk. wk; wdok, nKv/, szwke{B';ah, o'wK dh p/ndph fsnkr e/ r[o{ tkb/ fBZsB/wh gq/wh pD/ wjkoki dh ngo ngko pyf;a;a j? ;zs pkpk eoB?b f;zx B/ 41 fdB bJh ig[ih ;kfjp d/ nyzv ikg eotkJ/ p/nzs wkJh GkJh B{z 25^25 ig[ih ;kfjp, 33^33 wkbk w{bwzso dhnK ikg tk;s/ bkJhnk, T[BK B/ ;zg{oB ehshnK. wkM/ ftu r[o{ eh feogk Bkb gquko dh bfjo ikoh j'Jh p/nzs r[ow[y wkJh GkJh B/ bkG gqkgs ehsk. nzfwqs;o ;kfjp th :[d/ :[d/ n;EKBK fty/ ftnkfynk d/ ;[Gkr gqkgs j'J/, r'fJzdtkb ;kfjp r[o{ nwodk; ;kfjp ih d/ ntsko g[op T[go th GZbk r[ofdnkb f;zx tehb ;kfjp, T[BK dh p/Bsh s'A eEk gquko j'J/, ;[bskBg[o pkpk ;qh uzd ih d/ r[og[op, r[o{ BkBe ;kfjp ih d/ r[og[op, d;w gks;akj ih d/ r[og[op s/ p/p/ BkBeh d/ r[og[op s/ BZro ehosBK ftZu r[o{ rqzE ;kfjp dh r'd ftZu u"o dh ;/tk py;a e/ ;zrs B/ ;BwkfBs ehsk. p/o ;kfjp syas ;kfjp s'A r[o{ BkBe ;kfjp ih d/ r[og[op s'A ;odko r[ouoB f;zx xfozvk w?B/io ;kfjp, gqpzXe ew/Nh tZb'A ;w{j ;zrsK tZb'A f;o'g/ pyf;a;a j'J/ fJj r[o{ eh wjKB d/D j?. r[od[nkok nzso:kwsk ;kfjp fty/ ;zs pkpk irsko f;zx ih dh p/Bsh s'A eEk gquko r[o{ BkBe ;kfjp ih d/ r[og[op s/ j'J/. fco fJzrb?Av dh ;zrs dh gq/oBK s'A e[ZM ;wK v/ok ;zsrVQ joy'tkb j[f;ankog[o fBtk; oZyD s'A dk; fJzrb?Av nkJ/. f;zarkok f;zx ih d/ gk; seohpB uko wjhB/ oj/ nZr/ tKr tZy tZy ;N/iK s/ r[owfs gquko eoB dh ;/tk pyf;a;a j'J/. d[pkok fco tkg; fJzvhnk gos/. r[o{ eh feogk Bkb tZy tZy BZroK ftZu ;afjoK ftZu n"o ibzXo d/ ekfbia ;e{bK ftZu th eJh t/o r[owfs thukoK eoB dk ;[Gkr fwfbnk. e/;rVQ ;kfjp gq'c?;o wBihs f;zx ih iZE/dko ;kfjp tb'A ;?whBko oZfynk frnk T[BK dh nkfrnk nB[;ko fiZE/ j'o ftdtkB nkJ/ dk;K B{z th ;[Gkr gqkgs

Page 97: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

97

j'fJnk thuko fdZs/ “oki fpBk Bj Xow ub?j? Xow fpBK ;G db? wb? j?” fJ; gzrsh d/ thuko ;B dk;K B{z ft;/a; ;BwkB pyf;a;a j'fJnk n"o syas ;kfjp tb'A f;o'gk th pyf;a;a j'fJnk j'b/ wjZb/ s/ tZy tZy ;N/iK s/ eEk gquko d[nkok ;kX ;zrs dh ;/tk eoB d/ ;[Gkr gqkgs j[zd/ oj/. s\s ;kfjp dh ;N/i s'A eEk dh ;/tk dk ;[Gkr gqkgs j[zdk fojk fJj r[o{ eh wjkB pyf;a;a j?. fJ;/ soK ;odko ntsko f;zx ih ;zdo T[BK B/ pZ; dk o/iaw?AN ehsk fjzd[;skB d/ r[owfs d/ tZy tZy shoE fdZbh o;s/ d/ n;EkB n"o jI{o ;kfjp dh :ksok eoB dk ;[Gkr gqkgs j'fJnk. ;Zuyzv nyzv gkm dh bVh d/rK Gzvko/ pkpk fBXkB f;zx ih d/ nmkoK nyzv gkm d/rK s/ Gzvkok ;wZ;sh ehsk frnk n"o fisB/ fdB ;[Gkr fwfbnk r[o{ rqzE ;kfjp dh ;akw B{z eEk gqtkj ubkJ/ p/nzs ;zrsK B/ bkG fbnk. BkBe Mho/ dh :ksok r[o{ ;kfjp B/ pyf;a;a ehsh T[gozs tkg; gos/ n"o d[pkok fco r[o{ eh gq/oBK d[nkok GkJh f;azrkoK f;zx ih B/ fNeN G/fink fJzrb?v nkJ/. j[D eEk ;wkrw ikoh jB. fJ; d"okB ;zs ;wkrw th tZy tZy ;N/iK s/ P[o{ ehs/ rJ/ jB n"o fJZE/ dh ;kX ;zrs B{z ;w{j r[od[nkfonK dh ;aq'wDh ew/Nh pDkT[D dh gq/oBk fdZsh rJh. r[o{ xoK ftZu MrV/ orfVnK s'A puB tk;s/ gq/oBK ehsh. ykb;k ;e{b ekbi pZfunK d/ GftZS B{z T[ibk pDkT[D tk;s/ y'bD bJh p/Bsh, gq?;K s/ o/vhT[ ;aN/;aB ekfJw eoB tk;s/ th p/BshnK ehshnK n"o pV{ ;kfjp tkb/ ;zs pkpk fJepkb f;zx ih fgSb/ d"okB ftfdnkoEhnK dh ;/tk bJh e[M wkfJnk nogB ehsh. r[od[nkok p/o ;kfjp fty/ ;o'to dk BhAj gZEo dk;K s'A ;odko r[ouoB f;zx xfozvK dh p/Bsh s'A oZfynk frnk n"o p/o ;kfjp dh ;/tk tk;s/ ;fsr[o{ ih B/ tZX s'A tZX wkfJnk dh ;/tk dk ;[Gkr pyf;a;a ehsk. nekb s\s ;kfjp, cfsjrVQ ;kfjp th r[o{ ;kfjp B/ wkfJeh ;/tk d/ ;[Gkr, pkeh gq/w tkb/ n;EKBK s/ wjKg[o;aK d/ n;EKBK s/, v/ok ;zsrVQ joy'tkb, Gzrkbh ;kfjp, ShBK ;kfjp ;' nkw BZroK fiZE/ r[od[nkfonK d/ BhAj gZEo oZyD tk;s/ ;zrsK p/BshnK eodhnK jB, ;/tk d/ ;[Gkr ;fsr[o{ ih B/ pyf;a;a ehs/. r[o{ eh feogk Bkb i' ;zrs tb' fsb c[Zb jkiao ehsk iKdk j? T[j r[o{ e/ bzroK, nyzv gkm ;kfjp n"o gquko tk;s/, r[oXKwK dh ;/tk tk;s/, ;e{bK j;gskbK, ekbiK tk;s/ gzEe ;/tktK tk;s/ fiZE/ fiZE/ th ;fsr[o{ ih gq/oBK pyf;a;a eod/ jB, ;/tk fBGkJh iKdh j?. r[o{ ;kfjp ih B/ e[M ;kb gfjbK pyf;a;a ehsh . ;[bskBg[o ;kfjp XzB XzB ;kfjp ;qh r[o{ BkBe ;kfjp ih B/ nkg jh pyf;a;a ehsh. p/o ;kfjp gftZso uoBK ftZu e[M G{wh dh dks pyf;a;a j'Jh. fJZE/ ;zs nk;aow wjKg[o;aK dk n;EkB ekfJw ehsk frnk fi; dh ;/tk ftZu ;zs pkpk joGiB f;zx ih ShB/ tkb/ g{oh brB Bkb dk; dh r?o jkiaoh ftZu ;/tk fBGk oj/ jB. GkJh w'jB f;zx, GkJh ;opihs f;zx fJ;/ gqeko j'o b'eb ftfdnkoEh ;' r[o{ eh feogk Bkb r[o{ rqzE ;kfjp ih wjkoki dh ;zgodkJh Yzr Bkb ;zEk gfjb/ gzi rqzEh, pkJh tkoK, Grs pkDh, d; rzqEh, r[o{ rqzE ;kfjp ih dh ;zEk eotkJh iKdh j? b'eb ftfdnkoEh ;zEk eo xoK B{z ub/ iKd/ jB. pkeh r[[o{ eh feogk Bkb fJZE/ ofj eoe/ ;zEk eod/ jB. T[BK dh fojkfJ;a, bzro gkDh, p;so, ;kpD, s/b jo soK dk

Page 98: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

98

fJzsiakw r[o{ eh pyf;a;a Bkb nk;aow tZb'A j[zdk j?. ;fsr[o ;Zu/ gks;akj dh feogk Bkb ehosB dh dks ftfdnkoEhnK B{z d/D tk;s/ th T[gokbk ehsk frnk j?. ;' e[ZM ftfdnkoEh i'Vh tkik th f;Zy oj/ jB. fit/A fit/A ;fsr[o{ ih feogk eoBr/, fco t/dKs ftZfdnk s/ r[owfs ftZfdnk fijV/ ftfdnkoEh gVQ ;eD, T[BK B{z gVkJh ikt/rh sK i' fi; soK dk;K B{z wjKg[o;aK B/ pqjw ftZfdnk dh dks fdZsh j?, wjKg[o;aK dh nk;ahotkd r[o{ eh pyf;a; d[nkok pqjw ftZfdnk dh poes Bkb ;kX ;zrs dh gqukoe ;/tk eoB dk dk; B{z d/;a gqd/;a ftu gquko eoB dk bkG gqkgs j' fojk j?. fJ; soK nk;ak j? fe j'o ftfdnkoEh th dk;K s'A t/dKs ;ak;aso, r[owfs dh ftZfdnk b? eoe/ ftZdtkB pD e/ d/;a god/;a ftZu gquko eoe/ Gkosh ;ZfGnsk B{z T[ikro oZy ;eD. “ftZfdnk fijVh j?” fJj nrzwh dks j? fJZe wjKg[oy d{;o/ wjKg[o;a B{z nwkBs ti'A fdzdk j? ns/ Bkb nkfrnk j[zdh j? fJj nwkBs j? fJ; d/ ftZu fynkBs Bjh eoBh, fpBK bkb;k, fB;aekw, ftfdnkoEhnK B{z ftZfdnk dk dkB d/DK j?, feT[fe “pqjw frnkB ;w dkB Bj” fJ; d/ pokpo j'o e'Jh dkB Bjh. nzB dkB th j?, p;so dkB th j?, ezfBnk dkB th j?, ;opz; dkB th j?, go pqjw frnkB d/ f;tk pokpo e'Jh dkB Bjh, e'Jh ;'BK dkB eodk j?, e'Jh wkfJnk gdkoE dkB eodk j?, nkg' nkgD/A EK T[BK dh th ft;/a;asK j?. go ftZfdnk dkB fco r[owfs ftZfdnk, ftZfdnk sh;ok B/so j?.

“ftfdnk thukoh sK goT[gekoh”

fJj tZvk dkB j? feT[feL^

“w[rX g{i fBi Xkw w?, gqG{ g{i fBi BZro]

G{g g{i ;P? d/;a w? , g{is r[Dh ;wZro]

w{oy dh g{ik nkgD/A xo ftu j[zdh j?. gzu ;ogzu Bzpodko dh g{ik BZro ftu j[zdh j?. oki/ dh g{ik nkgD/A d/;a ftZu j[zdh j?, ftZdtkB fiZE/ th ub/ ikJ/, T[;/ n;EkB s/ T[; dh g{ik j[zdh j? .

ftZfdnk pzX god/;a w?, ftZfdnk d/t ft;/ay .

ftZfdnk god/;aK ftZu, fJ; dk ;pzXh j?. ftZfdnk jh ft;/a;a d/tsk j? gok s/ ngok Bkw Bkb d' gqeko dh ftZfdnk j?. fJZe ftZfdnk ;z;koe j? fi; d/ ftZu fttjko, ;wki okiBhsh d/ e[ZM sZE j'D fi; d/ ftZu 64 gqeko dh ftZfdnk nk iKdh j? . d{;oh pqjw ftZfdnk j? fi; d/ ftZu nkswk dk frnkB gqkgs ehsk iKdk j? s/ nBksw t;s{nK dk fsnkr ehsk iKdk j?. ftZfdnk b? e/ gq'e;a frnkB n"o ftZfdnk d/ dZ;/ j'J/ f;XksK s/ fdqVsk eoB bJh Bkw nfGnk; eoe/ nkgq'e;a frnkB gqkgs ehsk iKdk j?. id'A pkjoh ;ak;asoh frnkB n"o nfXnkswe nkswk dk frnkB gqkgs j' ikJ/ fco fJB;kB p/nzs f;aq;aNh dk T[Xko eo ;edk j?. fJZe wjKg[oy n?;/ jB,

Page 99: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

99

fit/A bkmh j?, bkmh nkg sodh j? d{;o/ B{z BjhA sko ;edh, T[j nkg sK so rJ/ jB d{;o/ B{z BjhA sko ;ed/. fJ; soK fJZe fGzqrh j? fit//A fGzqrh ehVk yk; iksh d/ ehfVnK B{z w{zj S[jk e/ fGqzrh pDK e/ T[vk fdzdk j?.fJ; soK gko;, gko; e[ZM ft;a/;a XksK B{z S{jD/ s'A ezuB pDK fdzdk j?, gko; Bjh pDK ;edk T[; s'A pfDnK j'fJnK ezuB ;'BK nrKj ;'BK Bjh pDk ;edk. e[M uzd pzfdnK dk efbnkD, fJ; soK uzdB, fit/A pktB uzdB e[M ft;a/;a p{fNnK B{z ;[rzXh Bkb uzdB pDK fdzdk j?, fJ; soK wjKg[o;a, fJZe fco wjKg[o;a j?L

] r[ow[fy e'N T[Xkodk GkJh d/ Bkt? J/e eDh]ò](gzBK öúø)

Bkw dh fJZe eDh d/ e/, fijVk nkswk frnkBh j?, ;ak;aso frnkBh j? ,T[j p/nzsK dh efbnkD eo ;edk j? T[; dh pVh Gkoh ft;a/;ask dZ;h rJh j?. pj[s ;ko/ wjKg[o;a GiBKBzdh jB s/ ftZfdnk Bjh. eJh ftZdtkB jB, GiBKBzdh nksw frnkBh Bjh jB. d'B' gZy oZy/ iKD, ;s ;ak;aso ns/ nkswk frnkB n"o nB[Gt, fco wjKg[oy pj[s ;koh f;aq;aNh dk Gbk eo ;edk j?. ftZfdnk s'A fpBK fJt/A j?, fit/A d{;oh p'bh tkb/ b'eK ftZu ubk ikJ/ fpNo fpNo t/y/rk. fi; soK fuZeV ftZu y[ZGh j'Jh rK t/ydh j?. fJ; eoe/ ftZfdnk dk gqkgs eoBK pj[s iao[{oh j?. t/d gVBK gVkT[DK, :Zr eoBK eokT[DK, dkB d/DK s/ b?DK, fJj ftZdtkB d/ ;q/a;aN gftZso eow jB. ;{opho dk ftZfdnk gVBh, dkB d/DK, :Zr eoBK, d/;a dh oZfynk nkfde eoBh. fJ;/ soK fco d[Bhnkdko d/ ezw eh jB, y/sh eoBh, rT[{nK dk gkbD, dKB nkfde d/DK. ;/tkdko dk eh eosZp j?, T{u Bhu dk G/d fsnkr e/ ;w{j gqik dh ;/tk eoe/ bkG gqkgs eoBK. ftZdtkB jh wksk fgsk dh d/;a e"w dh r[opkDh r[owfs fB;akB Xkw ;ak;asoh ;aoXk Grsh gq/w frnkB fJzBK thukoK s/ ukBD gk e/ ;zrsK B{z Gb/ gk;/ s'o ;edk j?. gzi ;kb s'A pkoK ;kb sZe Xkofwe ftZfdnk, fco 25 ;kb sZe pkeh fijVhnK ftZfdnk gVBhnK ukjhdhnK .fit/A wzdo dh BhAj wiap{s j't/ fco T[go i' th T[;koh eo'r/, T[j gqgZe jh oj/rh i/ pugB ftZu jh Xkofwe ftZfdnk d/ ;z;eko pZfunK nzdo g? ikD, fco j'o ftZfdnk gV th b?D s/ wB ewia'o Bjh j[zdk vKtk v'b Bjh j[zdk fJ; eoe/ Xkofwe ftZfdnk dk gVBK ns;? pj[s iao{oh j? ;kv/ d/; ftZu g[okD/ ;w/A ftZu fo;ahnK w[BhnK wjkswK s'A pZu/ gzi ;kb dh T[wo ftZu ik e/ gZuh ;kb sZe Xow Bhsh ;wki fttjko i'fs;a jo gqeko dh i' ftZfdnk ;a;aso n;aso dh ;h ,gqkgs eod/ ;B fJ;/ eoe/ T[j jo gZy'A fBg[zB j'D d/ ekoB pVk bkG gqkgs eod/ ;B. p?de ekb ftZu fJj jh Bhsh ojh fco p'X ekb nkfJnk T[BK B/ th pVhnK pVhnK Bbzdk s/ N?e;bk :{Bhtof;NhnK pDkJhnK fGe;a{nK B/ irK pirK fco e/ wzvb/;aoK B/ gquko ehs/, d/;k d/;zsoK ftZu wjkokik n;a'e d/ T[dw Bkb Xow dk ft;Eko j'fJnk. ;' fJ; eoe/ GkJh ftZfdnk dk gqkgs eoBK pVk iao{oh j?. ftZfdnk ftZd Xks{ s'A pDh, fJ; d/ w?B/ ikBDK, frnkB dk gqkgs eoBK, ftZfdnk fi; d/ d[nkok frnkB gqkgs ehsk ikJ/, ftZdtkB fijVk ftZfdnk d[nkok d{;o/ B{z frnkB d/t/, ftfdnkoEh fijVk ftZfdnk dk noE gq:'iB

Page 100: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

100

oZyD tkbk j't/. ftZfdnk dk wkjo i' ftZdtkB j? T[j ftZfdnk dk noEh i' ftfdnkoEh T[; dk wB'oE g{ok eo ;edk j? g[oksB ;w/A ftZu ;kX{ wjkswK d/ nk;aowK ftZu ftZfdnk dk thuko j[zdk ;h fi; d/ ftZu ;/tk f;woB thuko fdZs/ iKd/ ;B ;s;zr dk thuko fdZsk iKdk ;h pes/ n"o ;o's/ d/ i' 14^14 r[D jB T[j ;wMkJ/ iKd/ ;B fco :'r ebk dk T[gd/;a fdZsk iKdk ;h nksw frnkB dh fdqVsk bJh t/dKs dk thuko fdZsk iKdk ;h ftt/e ;wMkfJnk iKdk ;h nZi wkJheh :[Zr j? n;EkBK dhnK ouBKtK pV/ ;[zdo Yzr Bkb ehshnK ik ojhnK jB gqzs{ ftZfdnk dk gZy fdB'-fdB vktKv'b j[zdk ik fojk j? fJ;/ eoe/ gquko dh xkN d[nkok b'rK d/ ihtB n;s ftn;s j' oj/ jB. ;' id'A nkjko ftjko nkuko jh fro frnk fco nfXnksw tkd B{z e"D gSkD/rk fJ; wkor s/ e"D s[o/rk fet/A ihtB dh B"ek ;z;ko ;kro ftZu'A gko j't/rh. fJ; tk;s/ v/fonK, r[od[nkfonK, Xkofwe ;z;EktK T[s/ ;zrhs, ;kfjs, i'fs;a, t?fde dk thuko j'DK, Bhsh dk thuko j'DK pj[s iao{oh j? e[Nb Bhsh, okiBhsh, Xow Bhsh, Xow Bhsh dk rqfjD eoBK nfs;? iao{oh j? Bhsh Bkb jh pzdk d[BhnK T[s/ pdh fpeko s'A pu ;edk j?. Xow Xqh Xks{ s'A pfDnk fJ; dk w?B/ j? XkoB eoBK r[o{ d/ dZ;/ j'J/ n;{bK B{z XkoB eoBK Xow d/ d; fuzB jBL

fywK nfjz;k d:k fwqd ;s puB sg dkB ]

;hb ;"u fsq;BK fpBK Xow fbzr d; ikB ]

fywK, nfjz;k wB pkDh ;aoho eoe/ fe;/ dh fjz;k BK eoBh, d:k rohpK s/ d:k eoBh ,fwqd e'wb puB p'bDK, ;s puB ;Zuk puB p'bDK ,sg sgZf;nk eoBh, dkB d/DK nkgDh ewkJh ftZu'A, Xow dh feos*u'A G[Zy/ B{z o'Nh, Bzr/ B{z p;so, o'rh B{z dtkJh p{Nh, ftfdnkoEh B{z g[;seK ns/ ;jkfJsk, ;hb ;"u is ;s oZyDK, ;"u gftZsosk oZyDh wB pkDh ;aoho eoe/, fsq;aBK fpBK fsq;aBK s'A fpBK j'DK ;zs'yh ihtB XkoBK, Xow fbzr d; ikB, fJj Xow d/ d; fbzr fuzB jB.fJ; soK B"A gqeko dh Grsh rqfjD eoBh L^

;qtB f;woB ehosB gd ;/tk noukB]

dk;k ;ygB pzdBK Grs Bt/dB ikB ]

;qtBL wB pkDh ;aoho B{z fJekro eoe/ r[o{ t/d tke wjkswk d/ puB ;[BD/, f;woBL r[o{ d/ fdZs/ j'J/ r[owzso dk f;woB ns/ T[gd/;aK dk f;woB eoe/ ftekoK s'A puBK, ehosBL gqw/;ao ;pzXh i; eoBK, gd ;/tkL r[o{ d/ uoBK dh fydws eoBh, noukBL fJ;aN T[go ;[rzXh tkb/ dqt fSVeD/, dk;kL dk;k Gkt XkoBK, ;ygBL fwZso Gkt XkoBK, pzdBKL r[o{ B{z fJ;aN B{z Bw;aeko eoBh, tZfvnK dk ndp eoBK,

Page 101: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

101

;qtB f;woB ehosB gd ;/tk noukB]

dk;k ;ygB pzdBK, (Bw;aeko eoBh) Grs fBt/dB ikB. ns/ ib gkDh bzro dk nodk;k eoe/ r[o{ B{z G'iB nzrheko eokT[DK, ib gkDh nzrheko eokT[DK.

;qtB f;woB ehosB gd ;/tk noukB]

dk;k ;ygB pzdBK Grs fBt/dB ikB ]

fJj B"A gqeko dh Grsh j?. gq/wh Grsh wjKB j? i/ gq/w B{z XkoB eoe/, ;aoXk B{z Xko e/, Grsh rqfjD ehsh ikJ/ n"o Bkw dh ewkJh ehsh ikJ/ fco w'e;a dh gqkgsh j' iKdh j?, w[esh eh j? <

nftZfdnk sZs ekoi dh Bftosh, gow nkBzd dh gqkgsh. ;' fJ;/ soK fco ;qtB wzBD fBfXnk;D sssPz dk ;'XB, uko fJj ;kXB jBL p?okr, ftt/e yN ;zgsh, w'e;a fJZSk, uko/ ;kXB jB yN;zgsh ftZu L

;w dw ;aoXk sh;oh ;wkXkB T[gokw] Smh sfse;ak ikBhJ/ fGzB fGzB :j Bkw]

;wL wB dk o'eDk, dwLfJzdohnK dk ftekoK tb'A o'eDk, ;aoXkL r[o{, t/d, r[o{ rzqE ;kfjp, wjKg[o;aK d/ puBK s/ ;aoXk j'Dh, ;w dw ;aoXk sh;oh fJj fszB j' rJ/ ;wkXkBL ;wkX fuZs j'DK, T[gokwLT[dk; fposh, Smh sfse;akL ;hs nksg, rowh ;odh, G[Zy fgnk;, joy ;a'e, wkB ngwkB, podk;as eo ikDK, fJj S/nK dk fJZe ;kXB pDdk j? i' fJzBK nZmK nzsoht n"o pfjozr ;kXBK B{z XkoBk tkbk T[j ifrnk;{ j? ifrnk;{ dk wsbp, w[esh dh fJZSk tkbk, frnkB dh fJZSk tkbk.

uko gqeko d/ Grs jB LnoskoEh, noEkoEh ,ifrnk;{, frnkBh.

noskoEh e"D jB i' d[Zy dh Bftosh tk;s/ i' ;/tk f;woB eod/ jB.

noEkoEhL i' wkfJnk dh fJZSk ftZu eod/ jB.

ifrnk;{L i' oZp dh gqkgsh dh fJZSk ftZu GiB, pkDh, ;/tk eod/ jB.

frnkBhL ;kfonK ftZu pqjw o{g ikD e/ fuzsB eod/ jB nkswk okw B{z oftnk j'fJnk ikD e/ fuzsB eod/ jB.

ifrnk;{ wZXw j? s/ d'B' efB;aN jB frnkBh T[sw j? fJj ;G B{z fgnkok j?. ;' fJ;/ gqeko fco r[of;Zy tk;s/ nzfwqs Se e/ r[o dhfyns j'DK, sVe/ ;w/A Bkb T[mDK, fJZe ti/ T[m e/ fJ;aBkB eoe/ ;{oi uVd/ sKJh Bkw nfGnk; ehsk ikJ/ ;tk wD ;'BK wD;B d/ pokpo g[zB gqkgs j[zdk j?. d' ti/ T[m eoe/ fJ;aBkB eoe/ fJ;/ gqeko ehsk ikJ/, ;tk wD uKdh wD;B d/ s[Zb g[zB fwbdk j?. fszB ti/ ;tk wD sKp/ d/ s[Zb, uko ti/ ;tk wD fgZsb d/ s[Zb, gzi ti/ ;tk wD d[ZX d/ s[Zb, S/

Page 102: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

102

ti/ ;tk wD gkDh d/ s[Zb, ;{oi uVB s'A fijVk BjkT[DK, fJj uwVk X'D j?, g[zB gkg Bjh. ;' nzfwqs t/b/ T[m e/ fJ;aBkB eoBK gfjbK ;"u fefonk, fco gzi fJ;aBkBK eoe/ dksD e[obk, fco fJ;aBkB, G{wh nk;D brk e/ f;ZX nk;D go p?mDK, X{c i's, e[zG Bkohnb, Xo{n dh fd;ak iK g{op dh fd;aK fujok eoBK, yZph nZy whN e/ BZe dh e[zpbh s/ fXnkB iwKT[DK, ig[ih ;kfjp dk ikg eoe/, ;' ikg s'A gfjbK nodk; eoBh fBoftxBsk bJh, ikg P[o{ eoBK fXnkB iwk e/ id'A fXnkB fJekro j't/, fsqe[Nh d' GotZfNnK d/ wZX ;[osh fNekT[Dh, fco w{bwzso dk ikg fJsBK T[uh ;[o Bkb fizzBK ezBK B{z ;[D ;e/ id'A fposh fJekro s/ ;{yw j[zdh ikJ/ wB ;zebgK s'A ofjs j[zdk ikJ/ fco r[owzso dk, fco nZyK whN eoe/, tkfj ;apd BkGh tZb bikDK s/ r[o{ ;apd fsqe[Nh tZb, fJ; soK brksko fBozso bzpK ;wK ikg eod/ ofjDK, gfjbK p?yoh pkDh o;BK d[nkok, fco ezm wZXwk pkDh, fco fjod/ ftZu gf;anzsh pkDh dk, fco BkGh ftZu gok pkDh, fco j"bh j"bh fJj ikg nkgD/A nkg L

] r[ow[fy o'fw o'fw jfo fXnkt? ]

dh nt;Ek tkbk pD ikJ/rk. gfjbK BZe dh e[zpbh*u' e[ZM tk;BK, o;BK s/ fwZmk fwZmk ;[nkd nkt/rk, fjod/ ftu'A mzYh mzYh c[jko, NBkD/ tKr{ gqek;a fco fpiabh d/ uwsekfonK tKr{, fco skfonK tKr{, fco uzdowK, fco ;{oi tKr{, fco eo'VK ;{oiK d/ gqek;a Bkb'A th tZX gqek;a gqkgs j' ikJ/rk, fco fJj ;apd dh ewkJh eodk j'fJnk, ;apd i' pqjw j? Bkw igdk j'fJnk Bkwh ftZu nG/d j' e/ ihtB w[esh n"o fpd/j w[esh dk nBzd gqkgs eoe/, nktk rtD iBw woB d/ uZeo*u' ofjs j' ikt/rk.

swrg mhlw 5 ] min ibrwgYgI ] KojqI drswr ] 1 ] rhwau ] swDU sMqn syiv kY ipRau hIArY iDAwieE ] Awnµd rUpI pyiK kY hau mhlu pwvaugI ] 1 ] kwm krI sB iqAwig kY hau srin praugI ] nwnk suAwmI guir imly hau gur mnwvaugI ] 2 ] 7 ] 136 ] (pMnw 1230) tkfjr[o{ d/ uoBK ftZu d'B'A t/b/ fBZsB/w eoBK j? gzi pkDhnK dk, ;qh ig[ih ;kfjpL pqjw frnkB tk;s/, ikg[ ;kfjpL wB d/ n"r[DK dh Bftosh bJh r[o{ d/ gftZso 1400 BkwK dk T[ukoD i' ikg[ ;kfjp ftZu d;w r[o{ ih B/ ehsk j?, wB dh fJekrosk tk;s/ gkgK dh Bftosh bJh, ;t?:/L p?okr tk;s/ d[BhnK *u T[gokw nt;Ek oj/, u"gJhL ftxBK dh Bftosh tk;s/ oZfynk bJh, nBzd ;kfjpL wB d/ y/V/ ftrk; tk;s/, ojokf;L e[Nb o;s/ dk fsnkr eoB bJh ;jh o;s/ s[oB bJh, nkoshL d[ZyK dh Bftosh tk;s/ nodk;, ehosB ;'fjbkL G?V/ ;[gfBnK pdo{jK dh SkfJnk SgkfJnk s'A oZfynk tk;s/, nk;k ih dh tkoL nk;k w[okdK dh ;zg{oBsk bJh i' r[owfs nB[;ko jB, ;[ywBh ;kfjpL 24000 ;[nk; dh ;cbsk tk;s/ n"o w{bwzso r[owzso dk ikg ;op gkgK dk Bk; eoe/ pqjw frnkB dh gqkgsh tk;s/

Page 103: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

103

nktk rtD fwNkT[D tk;s/. fit/A d;w gks;akj d/ gk; Bkod ih nkJ/, fjwk:{ gzSh d/ go G/N ehs/ jI{o B/ gziK shoK Bkb fgZS/ pzB e/ sho ubk fdZs/, nZr/ th u'ia efonk eod/ ;B nZi th r[of;ZyK B{z fejk sho Y{zY eoe/ fbnkT[ pVh Gkb ehsh sho BK fwb/ efjD bZr/ wjkoki sho Bjh fwb/ jI{o efjzd/ T[BK B{z Bkod ih i' fjwk:{ ikBto d/ yzG d/ rJ/ ;B pzB fdZs/ ;B fjwk:{ ikBto nkek;aukoh iakBto j? yzGK ftZu poes j? fijVh uhia Bkb pzBh, T[j nkgD/A d/;a ftZu b? iKd/ jB fit/A fjwk:{ d/ go shoK B{z nkgD/A d/;a ftZu b? rJ/ jB fJ; soK fJj r[opkDh w{bwzso r[owzso pqjw d/ d/;a ftZu'A t;s{nK nkJhnK jB no pqjw d/ d/;a ftu'A fijV/ fJjBK dk gmB gkmB Bkw nfGnk; f;woB eod/ jB f;woB eoB tkb/ r[ow[y B{z pqjw frnkB d/ e/ w[es nt;Ek iht nkswk B{z gkopqjw d/ d/;a ftZu fJj f;woB b? iKdk j? fJ; eoe/ GkJh r[opkDh dk, w{b wzso dk, Bkw dk nfGnk; eoBK fJsBk bkGekoh j?. gqG{ d/ fwbD tk;s/ pVh Gkoh T[sezmk s/ ;aoXk j'Dh ukjhdh j?L

rwgu gauVI pUrbI mhlw 5 < siqgur pRswid ] kvn gun pRwnpiq imlau myrI mweI ] 1 ] rhwau ] rUp hIn buiD bl hInI moih prdysin dUr qy AweI ] 1 ] nwihn drbu n jobn mwqI moih AnwQ kI krhu smweI ] 2 ] Kojq Kojq BeI bYrwgin pRB drsn kau hau iPrq iqsweI ] 3 ] dIn dieAwl ik®pwl pRB nwnk swDsMig myrI jlin buJweI ] 4 ] 1 ] 118 ] (pMnw 204)

Bkw nfGnk; ftZu is ;s dh pVh Gkoh b'V j? is th j't/ s/ ;s th, is j? fJzdohnK dk ftekoK tZb'A ekp{ oZyDK, nZm gqeko d/ fteko T[go fti/ gkT[Dh. ;s j?, ;Zu XkoB eoBK feT[fe ;s s'A fpBK is Bjh pDdk ;s nkt/rk s/ is pD/rk fiZE/ M{m j? T[E/ is Bjh M{m j't/ s/ w?EB j? fiE/ ;s j? T[E/ w?EB Bjh. ;qh r[o{ BkBe d/t ih wjkoki fJZe tkoh fp;azGog[o ;toBg[o d/;a ftZu rJ/ wodkBK ih B{z G[Zy bZrh fijVh th d[ekB s/ ikD ;'B/ dhnK sZeVhnK, ;'B/ d/ tZN/, ;tk feZb' feZb' d/;h fxT[ dh wfmnkJh n"o d[ZX feb' feb', fijVh woih d[ekB s'A b? bT[ ;/tk ftZu jh fwb/ g?;k dkw e'Jh Bjh b?Ad/, wodkBK ih B{z Xow f;zx fwfbnk, g[ZfSnk fe wkfJnk efjD bZr/ Xow BZroh j? fJZE/ ;G e[ZM ;/tk ftZu j? fJZE/ dk okik pVk Xowh j? goik th Xowh j? ;Zu p'bd/ jB, M{m Bjh p'bd/ wodkBK ih B/ fejk fttjko fet/A ubdk j? efjD bZr/ ;Zu d/ nk;o/ jh ubdk j? wfmnkJh bJh, r[o{ BkBe ;kfjp tk;s/ th b? nkfJnk GkJh pkbk ih tk;s/ nkgD/A tk;s/ d[ZX th b? nkfJnk, wjkoki B{z efjzd/ wjkoki fJZE/ jh ojhJ/ e?;h Xow BZroh j? g?;k b?Adk e'Jh Bjh ;'B/ d/ sZeVhnK tZN/ jB Xow dk jh ;kok ftT[gko j[zdk j? wodkBK ih B/ fejk jI{o okik th Xowh j?, goik th Xowh fttjko fet/ ubdk j?, ;fsr[o{ ih efjD bZr/ wodkfBnK fJZE/ w?EB Bjh j? ekw G'r dh tk;aBK Bjh fiZE/ w?EB j? T[E/ ;Zu Bjh M{m j? wodkBK ih B/ fejk wjkoki fco fJzBK d/ n"bkd fet/A g?dk j[zdh j? wjkoki efjD bZr/ wodkfBnK fdq;aNh G'r j? id'A fe;/ B{z g[Zso bkb;k j[zdh j?, ;ko/

Page 104: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

104

nksw frnkBh jB fdZp fdq;aNh Bkb jh n"bkdK g?dk j[zdhnK jB fiZE/ w?EB j? T[E/ ;Zu Bjh Xow BZroh sK jh j? fJZE/ w?EB Bjh fJj fdZp b'e jB, Bkw nfGnk;h jB, o'w o'w f;woB eod/ jB, ;s d/ pb Bkb is j? n?;h ;stkdh fJzBK dh n"bkd j?, fJj Xow BZroh j?, wodkBK ih B/ fejk wjkoki jw/;aK fJZE/ ojhJ/, ;fsr[o{ ih efjD bZr/ i' nekb tZb'A ;/tk bkJh j? d[BhnK d/ ;[Xko eoB dh,

efb skoD r[o[ BkBe nkfJnk.

;[Dh g[ekfo dksko gqG[ r[o[ BkBe ir wkfj gmkfJnk.

wodkBK ih fJj th g{ok eoBK j? ;' i' nZm gqeko dk ekw j? fJ; B{z fiZsD dk Bkw is j?. fteko dhnK rZbK ;[BDhnK, f;woB eoBK, fJeKs ftZu fustBK eoBh n"o fwbD dh fJZSk, ;go;a dh fJZSk, fwbDK n"o eohVK n"o fustBh eoBh fteko G'rD tk;s/ ikDK, fteko G'rDK, fteko dkJh rhs ;[BD/, fJ; soK dk i' fJj fteko j? fJ; tZb'A fposh dk o'eDK

];[gB? fpzd[ B d/Jh MoBk](gzBK ññöú)

is[ gkjkok Xhoi[ ;[fBnko[]njofD wfs t/d[ jEhnko[]GT[ ybk nrfB sg skT[]GKvk GkT[ nzfwqs[ fss[ Ykfb]xVhn? ;pd[ ;uh Ne;kb]fiB eT[ Bdfo eow[ fsB eko]BkBe Bdoh Bdfo fBjkb]óø]

Gh;aw fgskwk ih is d/ pb Bkb wjKGkos d/ izr ftZu 18 fdBK ftZu'A 12 fdB fJZe cozN s/ bV/. pkpk dhg f;zx ih pqjwuoia d/ pb Bkb sbh s/ ;h; b? e/ npdkbh dh fszB bZy c"i Bkb bV/, 60000 bVeh dh fJZias puk e/ pjkdo xo'A xoh G/fink jfowzdo dh gftZsosk bJh ;' nkgDK ;h; dk pbhdkB ;' r[o{ okwdk; ih d/ uoBK ftZu G/N ehsk fJj is dh skes j? is ;s dhnK fw;kbK jB. r[o{ eh pyf;a;a Bkb ;[osh Bkw ftZu i[V ikJ/, Bkwh ftZu i[V ikJ/ fco fJzdohnK n"o fJzdohnK d/ fijV/ fteko jB, fJzBK s/ fJB;kB fti? gqkgs eo ;edk j? L

gauVI mwJ mhlw 4 ] myrw ibrhI nwmu imlY qw jIvw jIau ] mn AMdir AMimRqu gurmiq hir lIvw jIau ] mnu hir rMig rqVw hir rsu sdw pIvw jIau ] hir pwieAVw min jIvw jIau ] 1 ] myrY min qin pRymu lgw hir bwxu jIau ] myrw pRIqmu imqRü hir purKu sujwxu jIau ] guru myly sMq hir suGVu sujwxu jIau ] hau nwm ivthu kurbwxu jIau ] 2 ] hau hir hir sjxu hir mIqu dsweI jIau ] hir dshu sMqhu jI hir Koju pvweI jIau ] siqguru quTVw dsy hir pweI jIau ] hir nwmy nwim smweI jIau ] 3 ] mY vydn pRymu hir ibrhu lgweI jIau ] gur srDw pUir AMimRqu muiK pweI jIau ] hir hohu dieAwlu hir nwmu iDAweI jIau ] jn nwnk hir rsu pweI jIau ] 4 ] 6 ] 20 ] 18 ] 32 ] 70 ] (pMnw 175)

Page 105: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

105

;fsr[o{ rohp fBtki ih dh feogk Bkb ;zs nk;aow ftZu GkJh w'jD f;zx, ;opihs f;zx, GkJh r[owhs f;zx sEk j'o rqkwhB ftfdnkoEh bkG b?Ad/ jB. GkJh i'rk f;zx p/o ;kfjp d/ rqzEh f;zx, r?o jkiaoh ftZu ;zEk dh ;/tk fBGKd/ jB feT[fe T[j dk;K d/ gfjb/ ftfdnkoEh jB, GkJh i'rk f;zx, GkJh ;opihs f;zx, GkJh ;toB f;zx, GkJh e/tb f;zx ;' fJ;/ gqeko GkJh uwe"o f;zx, GkJh Bfozdo f;zx, GkJh e[bftzdo f;zx j'o pj[s ;ko/ phphnK B/ th r[owfs dh ftZfdnk gqkgs ehsh. ;koe[sktbh s'A ftuko ;kro sZe pj[s/ gV/ jB. r[o{ rqzE ;kfjp d/ gkmh ;' ;zs nk;aow dk Gkt jh fJj j? fe wjKg[o;aK d/ nk;aow ftZu pqjw ftZfdnk dh dks d/ eoe/ Gkosh ;ZfGnsk dk, r[owfs ftZfdnk dk, t/dKs ftZfdnk dk gquko eoB bJh ftZdtkB g?dk ehs/ ikD, ;kfjseko, ;zrhseko p?d:oki i's;ah sK i' d/;a e"w dh ;/tk eoe/ ;' BkwBK gqkgs eoB, d/;a e"w dk Bkw T[uk s/ ;[Zuk eoB. ;fsr[o{ ih pyf;a;a eoB fJ;/ soK n?;/ ftfdnkb/ EK EK y'b/ ikD sK i' ;kX ;zrs dk T[Xko j' ;e//.

> ;fsBkw[ eosk g[oy[ fBoGT[ fBot?o[ nekb w{ofs ni{Bh ;?Gz r[ogq;kfd]

r[ogo;kdh ftfdnk thuko? gfV gfV gkt? wkB[]

nkgk wX/ nkg[ gorkf;nk gkfJnk nzfwqs[ Bkw[](pRBwqI mhlw 1) nzr ñóòù)

r[o{ r'fpzd f;zx ih wjkoki B/ gVB tkb/ ftfdnkoEhnK bJh ;' dwdwk ;kfjp, r[o{ eh ek;ah fB:w oykJ/ ;B fJzBK fB:wK nB[;ko ftfdnkoEh tos/ s/ ftZfdnk dh gVkJh ftZu ;cb j' ;edk j? .

1) nzfwqsXkoh j't/, d;K ;fsr[oK dh i's ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih s'A fpBK fe;/ j'o B{z r[o{ BK wzB/ rkso/ feqgkB Xkoh j't/, gzi eeko dh ofjs wo:kdk oZydk j't/, gziK e[ofjsK s'A pfunk j't/. fBZsB/w dh pkDh dk B/wh j't/, gzi rqzEh nkfd dk gkm eodk j't/ ;koh fBZsB/w dh pkDh s'A fJbktk gzi rqzEh th i[pkBh ezm j't/ .

2) w{bwzso, r[owzso, nzfwqs Bkw dk nfGnk;h j't/.

3) wB pkDh ;oho eoe/ fBwosk ;fjs j't/. bVkek BK j't/.

4) ;G ;zrs Bkb r[o{ ek o{g ikD e/ gq/w eodk j't/, okr dt?y s'A ofjs fJZe o; gq/wh j't/.

5) ykb;k gzE dh iZE/pzdh ftZu nkgD/A nkg B{z ;dk ;akwb ikD/. gzE s'A T[bN BK j't/. gzE dh fBzdk BK eo/. ;a;aso Xkoh, ;{opho Xow dh okyh tk;s/ ;w/ f;o ;h; e[opkB eo d/t/ ekfJo BK pD/.

Page 106: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

106

6) d;w s/ nkfd ;qah r[o{ rzqE ;kfjp wjkoki ih dk ;[ZX gkm eoB tkbk s/ noE gekT[D tkbk j't/.

7) nkfd ;qah r[o{ rzqE ;kfjp ih wjkoki B{z > s'A b? e/ “nmkoj d; ph;” sZe ;zg{oB ;o{g ikD e/ GktBK eo/.

8) d;K r[oK dk g{ok fJfsjk; ikBD tkbk j't/.

9) GkJh r[odk; ih dh pkDh ns/ GkJh Bzd bkb ih dh pkDh d/ noE gVQ/ .d;w dh phV ;koh ;qh w[Zytke fB;uk eoe/ gV/Q.

10) j'o wZsK d/ g[;se gVQ/ j'D. t/dKs nkfd d/ f;XKs dk uzrK ikD{z j't/.

11) fJZe gqw/;ao dk fdqVQ ft;atk;ah s/ nk;ae j't/.d't/A tes ;s;zrs eodk j't/, iEk ;aes bzro dh ;/tk eoB dk T[dwh j't/.

12) fe;/ wZs Bkb t?o Bk eo/.;kfonK ftZu gqw/;ao fJZe' fijk ftnkge ikD e/ fjZs eo/. I[bw dk t?oh j't/. nkgD/A ykb;k Xow ftZu gZek j't/.

13) wB ftZu g{oB frnkB, w[Zy ftZu ehosB Grsh, ;oho eoe/ t?okr dk toskok, ;kX ;zrs ih dh ;/tk eo/.

14) nkgD/A r[DK dh ;abkxk s/ gokJ/ nT[r[D B{z gqrN BK eo/, ihtK B{z d[Zy BK d/t/, egN s'A ofjs j't/ r[o ;/th j't/.

15) gqw/;ao dk nfBzB Grs j't/ r[of;Zyh B{z ;G s'A T[uh ikD/, d[Zy ;[Zy ftu ;w oj/. pkji w[y dh ;zrs BK eo/. ;G frnkB fXnkB Bkb'A Bkw B{z tZvk ikD e/ r[owfs d[nkok ig/. w[esh dksk e/tb Bkw fdqVQ eo/.

16) Bkw dh fdqVQsk ;qah r[o{ rzqE ;kfjp ih wjkoki d/ jia{o gziK fgnkfonK e'b'A nzfwqs SeD t/b/ ehsh j't/ fdqVQ fbt bZrh j't/ .

17) ;aokp, wk; s/ nKvk j'o e'Jh nwb BK tosdk j't/ jm u[rbh Jhoyk gkoNh pkiah s'A ofjs j't/ ekw nkfd gziK ftekoK s'A vodk oj/.

18) nbg njkoh j't/. E'VQk ;"Adk j't/. E'VQk p'bdk j't/, Bkw ozr ftZu oZsk j't/. nzfwqs Bkw dk fdqVQ ft;atk;ah j't/.

19) Xkofwe f\nkbK ftZu gZek j't/, gqhs Bkb gVQdk j't/, e[soeh BK j't/ ;wMD ftZu us[o j't/, nkb; jhD j't/.

20) ;oho dh P[Xh oZy/, gkyzvh BK j't/, ;fsr[oK d/ f;XKs s'A fto[ZX dk fsnkr eo/, pes/ Bkb gqhstkB j't/, us[o j't/ s/ fJeKs d/;a ftZu ftZfdnk gekt/.

Page 107: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

107

21) nzfwqs t/b/ ikrD tkbk j't/, fJ;aBkB dk jo o'ia fB:wh j't/, ;zrs dh iZE/pzdh ftZu oj/, nkfrnkekoh j't/.

22) bkbu s'A ofjs j't/, gVQB gVQkT[D dh w[cs ;/tk eodk j't/. d/;a fJbke/ nkfd dh w/o s'A ofjs j' e/ r[owfs d[nkok f;Zy Xow dk gquko eo/.

23) nkg i' ftZfdnk gVQh gqkgs ehsh j't/. nZr/ ;zrsK ftZu gq/w Bkb gVQkt/.nkg d/ ;oho Bkb'A ;ko/ f;zxK dk finkdk ndp eo/, fgnko eo/ .

24) mZrh BK wko/, M{m BK p'b/ jo jkbs ftZu fgnkoh f;Zyh BK fsnkr/ Bk;se BK j't/ wB pkDh ;aoho eoe/ r[oK B{z nzr ;zr ikD/.

25) fBo nfGwkB j' e/ ;Zuk gq/w bk e/ nkg Bkw ig/. j'oBK s' ABkw igkt/. ihtB w[esh gkt/ .

fJj gZuh fB:w ftfdnkoEhnK tk;s/ jB. fijV/ r[ow[y fgnko/ fJzBK puBK nB[;ko r[o{ eh pkDh d/ noE thuko gVd/ jB T[j bkG gqkgs eod/ jB.

X{c ;wZrohL

e;s{oh 2 oZsh, e/;o 4 wk;/, w[;eg{o 3 wk;/, ;[Zu/ w'sh 1 oZsh, r'ek fxT[ 3 SNKe, d/;h yzv 2 SNKe, ikftsqh, d/;h i"A, fJzdo i"A, Sb SbhVk, eg{o euoh, uzdB fuZNk, uzdB bkb ,pkb SV, G'i gZso, nro, sro, nbkuh S'Nh, nbkuh tZvh ;G 1^1 s'bk. y'gk, froh pdkw, S[jko/, y;, X{g bZeV, ekb/ fsb, fuZN/ fsb, Bkro w'EK 2^2 s'b/, pk;wsh u"b 3 s'b/ . nso r[bkp, pqjwh y[;ap{dko, jkT{ p/o, c[Zb Xkt/, b'j pkB, w[;ae nzpo, eu{o T{d, dkb uhBh, fJj ;kohnK uhiaK s'bk^s'bk gk b?DhnK T[gozs yzv s/ fxT[ fwbk e/ X{c fsnko eoBK n"o fiZE/ o'iakBK X{c i's j't/ n"o Bkb fB:w Bkb ikg ehsk ikt/ wjKB pyf;a;a gqkgs j[zdh j? n"o e[M r[o{ xo d/ gkmK ;w/ yk; fB:w L

1) r[od[nko/ s/ wjkoki ih d/ gqek;a n;EkB s/ jo irK d't/A tes X{c X[ykT[Dh.

2) r[odnko/ ftZu wjkoki ih d/ jI{{o oks B{z fxT[ dh i's irkT[Dh.

3) nyzv gkm ;w/ X{chJ/ jo tes p?m/ ofjD, X{c irkT[D s/ w{bwzso dk gkm eod/ ofjD.

4) wjkoki ih d/ jia{o c[Zb uVQkT[D/ ukjhd/ jB s/ y[;ap{ th fSVe'.

5) wjkoki ih d/ ewo/ ftZu rZbK dk ;ze'u j't/. jo gqeko d/ nyzv gkm Bkb ig[ih ;kfjp dk gkm s/ w{bwzso dk gkm ikoh oZyDK .

Page 108: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

108

6) pj[s/ nyzv gkmK Bkb T[sB/ jh ig[ih ;kfjp oZyD/, Bjh sK fJZe sK iao{o oZyDK.

7) ig[ih ;kfjp \k; eoe/ yZp/ gk;/ oZyDK. fi; gk;/ wjkoki ih d/ ig[ih ;kfjp fbfynk j[zdk j? i/ yk; tiQk eoe/ BK j' ;e/ sK d{i/ gk;/ th oZfynk ik ;edk j?.

8) nodk; eoe/ w[Zy tke b? e/ gkm nkozG eo d/DK. ;zrs s'A nkfrnk Bjh wzrDh fe nkfrnk j?< fJj mhe Bjh j?.

9) jo gkm s/ nzfwqs t/b/ nk;k dh tko, ;akw B{z ofjok; ;kfjp s/ ehosB ;'fjb/ dk gkm eoBK ukjhdk j?.

10) G'r gkT[D tes s/ nodk; tes wjkoki ih d/ T[s/ u"o j[zdk oj/ yVQ/ j' e/ ;kfonK B/ nodk; ;[BDh fJZe f;zx B/ eoBh j?.

11) jo gkm d/ G'r s/ wjkoki ih dh G/Nk ;[zdo o[wkbk (g[;akek) eo/.

12) jo gkm d/ nkfd, wZX, nzs eVkj gq;akfd eoBK. f;oc ;fji gkm s/ ;fji fwqse d/ wZX ftZu Bjh ehsk iKdk j?.

13) gkm d/ nkozG tes ns/ G'r g?D s'A pknd ehosB j't/.

14) G'r gk e/ nkosh eoBh.

15) ;zgN nyzv gkm s/, eVkj gq;akd o'i eoBK s/ ;fji ;zgN gkm s/ o'iakBK nkozG ;w/A wZX ns/ G'r ;w/A Gh iao{oh eoBK .

16) jo fJZe gkm T[uh ;[o Bkb gVBK.

17) jo gkm s/ e[zG, X{g, Bo/b, i's, c[Zb nkfd iao{o oZyD/.

18) G'r g?D tes ;tk o[gJ/ wjkoki ih dh G/Nk eoBK i' ;o{g d/ Bkb ikJ/, ;r'A gzi o[gJ/ ukjhd/ jB.

19) eVkj gq;akd wjkoki ih d/ ;kjwD/ skfpnk p?m/ f;zx d/ ;Zi/ jZE oZyDK, ;zg{oB nBzd[ ;kfjp dk gkm eoBK.

20) d/r mzYh eoe/ G'r btkT[DK, row gq;akd B{z G'r Bjh bkT[DK.

21) G'r g"DK P[o{ eoB s/ nodk; eoB tes eVkj gq;akd s/ o[wkbk gk d/Dk gq;akd d/ skfpnk w{bwzso gVQd/ ofjDK.

22) G'r gkT[D tes gq;akd d/ ftZu y[ouBK nkfde e'Jh uhia BK j't/.

Page 109: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

109

23) jo gkm d/ G'r g?D s/ ehosB s/ nkosh T[uko/, fpBK fwose gfjbh tko dk.

24) wjkoki ih d/ gqek;a tkbh EK gZeh j't/ s/ fJ;aBkB eokfJnk ikt/, i/ eZuh irQK j't/ sK fwZNh dk g'uk c/fonk ikt/, r'jk fes/ Bjh tosDK fco wjkoki ih dk gqek;a ehsk ikt/, dhtk fxqs dk irkT[DK c[Zb uVQkT[D/ feT[Vk nkfde fSVeDK.

25) wjkoki ih dk ewok, p;soK eoe/ ;ik e/ oZyDK, ;\kJh oZyDh.

26) gkmh f;zx e;[zG/ p;so BK gfjB/. pqjwukoia Xko/. e;[zG/ ozr dk g[;akek ;aqh r[o{ rzqE ;kfjp ih B{z th BK uVQkt/.

27) gkm eoB tes ;dk wzih ;kfjp ih s'A fgZS/ jZN e/ p?m/ wzih ;kfjp ih d/ EZb/ g?o BK j't/ s/ T[s/ e{jDhnK (noeK) nkfde oZy e/ Bk p?m/. gZsfonK s/ jZE BK oZy/ b'V g?D s/ o[wkbk oZy b?DK, gZso/ ;dk ;Zi/ jZE Bkb T[gob/ gk;/ s'A gbNkDK.

28) wjkoki ih dh pkDh, ;qah r[o{ rqzE ;kfjp ih d/ ;o{g s/ g'EhnK nkfd fby e/ w[cs ;/tk eoBh, r[og[oh dh gqkgsh j[zdh j? .

29) nyzv gkm ;'bK gfjoK d/ nzdo eoBK j?. fwqse gkm d;t/A fdB jh, ;gskje gkm dk ;Zst/A fdB G'r gkT[DK, pkeh id'A y[;ah j't/ G'r gkT[DK.

30) jo fJZe gkm oZyD tk;s/ irK ;kc j't/, b/g fwZNh dk eoBk, i/ gZek j't/ X'DK EK y[Zbh j't/ fiZE/ jtk ns/ o";aBh nk ;e/ .

31) gkm nkozG eoB tes nodk; ;w/A ;ko/ gkmh jkiao j'D .

32) nyzv gkm nkozG eoB bZfrnK gfjbK nodk; eoBh, fco j[ew b?DK. fco > ;fsBkw eosk g[oy s'A nkozG eoBK.

33) wZX dh nodk; 705 nzr i?s;oh eh tko d/ nkozG ;w/ nkozG eoBh, fco G'r gk e/ “nmkoj d; ph;” wro'A ig[ih ;kfjp dk gkm eoe/ fco nBzd ;kfjp eoe/, nodk; eoe/ csj p[bkT[Dh s/ fco j[ew b? e/ d/r toskT[Dh.

34) id'A skfpnk ikDK j? ;fji gkm j't/ ukj/ nyzv gkm ;kfjp ih j't/, sK gzi fJ;aBkBk r'fvnK sZe eoe/ ikDK s/ izrb (w?dkB) frnk j't/ sK fJ;aBkB eoe/ ;fsr[oK dh skfpnk ikDk j?.

r[opkDh ndp

1) r[opkDh dk ndp ;qah r[o{ noiB d/t ih gzithA gks;akjh B/ pkDh fJZeso eoB tk;s/ ;qah r'fJzdtkb ;kfjp s'A pkpk w'jB ih gk;'A i' wjkoki ih d/ wkw/ bZrd/ ;B g'EhnK gqkgs eoB tk;s/ rbh ftZu p?m e/ fpBk p;so ftSkJ/ i; ehosB ehsk s/ g'EhnK gqkgs ehshnK .

Page 110: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

110

2) fco ;qah nzfwqs;o ;kfjp B{z g'EhnK B{z gkbeh ftZu ;EkgB eoe/ s/ nkg g?db Bzr/ uoBh ;qah nzfwqs;o ;kfjp sZe u"o eod/ nkJ/ fJZE'A f;Zfynk fwbdh j? fe ;fsr[oK d/ ;o{g B{z id'A fJZe EK s'A d{ih EK b? ikDK j't/ sK xZN s'A xZN gzi f;zx j'D fJZe u"o eo/ fJZe nZr/ ib fSVe/, fJZe xzNh tikJ/ fJZe ;apd gVQd/ Bzr/ uoBh ;kfonK B/ ikDK j? i'Vk ed/ Bjh gfjBDK.

3) g'EhnK nm;m shoE s/ fpokiwkB eoe/ ;fsr[oK B/ pkpk p[ZYk ;kfjp ih B{z nkfrnk d/ e/ ;zrsK s'A ;koh oks ;fseko ;kfjs ehosB eotkfJnk.

4) ;aqh r[o{ noiB d/t ih B/ u"jK gks;akjhnK dh pkDhA s/ nkgDh pkDhA s/ GrsK dh pkDhA GkJh r[odk; ih gk;'A fbytk e/ ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih dk ;o{g fsnko ehsk, i' Gkdo'A ;[dh J/ew, ;zws 1661 fpeqwh B{z gfjb/ fdB ;qah okw;o s'A u"o eod/ j'J/ fbnk e/ ;qah jfowzdo ;kfjp gqek;a ehsk. gfjbk rqzEh pkpk p[ZYk ih d/ sKJh Ekfgnk s/ ;/tk tk;s/ pkpk ih wjkoki ih dh skfpnk p?md/ s/ u"o th ;aqh r[o{ rqzE ;kfjp ih B{z eod/.

;qah r[o{ noiB d/t ih B/ T[; fdB s'A ;qah jfowzdo ;kfjp ih d/ nzdo ;zrs ftZu p?mDk P[o{ ehsk u"o nkgD/A s/ BjhA eotkfJnk. ;zrsK d/ Bkb ftSkJh s/ p?md/ oj/. nkg ih B/ ;fseko s/ ndp eoe/ ;kB{z f;Zfynk fdZsh.

i? i? eko[ ik;[ ir nzdfo wzdfo Gkfr i[rfs f;t ojsk](nzr ñôú÷)

5) oks B{z fpokiwkB eoB tes ;qah nekb s\s ;kfjp tkbh e'mVh ;kfjp ih ftZu fiZE/ nkg fpokiwkB j[zd/ ;B T[; s'A pknd ;qah r[o{ rqzE ;kfjp ih B{z gbzx s/ fpokiwkB eod/ s/ nkg fJZe ukdo ftSk e/ gbzx d/ EZb/ G{w nk;D s/ fpokid/ oj/ j[D th T[j jh wo:kdk j? s/ gbzx ;kfjp d/ EZb/ ;fsr[oK dh fJZe doh s/ ukdo ftSkJh iKdh j? :kd ftZu.

6) fJ; gqeko fJZe ;w/ ;qh r[o{ jfookfJ ;kfjp ih gbzx s/ fpokiwkB ;B s/ ekpb nkfd s'A ;zrs nkJh s/ EZb/ p?m e/ ehosB P[o{ eo fdZsk. ;fsr[o{ ih ;[D e/ MZN T[m/, S/sh T[mZD ekoB r'v/ s/ gbzx Bkb tZi e/ ;ZN bZrh. f;ZyK d/ g[ZSD s/ fejk fe ehosB j[zd/ gbzx s/ p?mDK ehosB d/ ndp ftZu pVk Gkoh coe g?Adk j? r[opkDh dk ;fseko n;hA BK eoKr/ sK ;zrsK fet/ eoBrhnK<

fJj ;fseko wjkoki ih B/ nkg eoe/ ;kB{z f;Zfynk fdZsh j? ;kB{z fJzBK f;ZfynktK B{z wzBDK ukjhdk j? ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih dk ;o{g b? ikD tk;s/ Bzr/ g?ohA u"o eod/ j'J/, gkDh fSVed/ j'J/ ikDK ukjhdk j? xZN s'A xZN gzi f;zx Bkb j'D. wjkoki dh d/ ewo/ ftZu jw/;aK G[zR/ ;"DK ukjhdk j?.

Page 111: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

111

wjkoki ih d/ s\s s/ ns/ ;kjwD/ ns/ fes/ th rZdh bk e/ Bjh p?mDk ;aqh r[o{ rqzE ;kfjp ih dk s\s fsnko eoe/ wzih ;kfjp EZb/ fJZe tkX{ eZgVk ftSkT[DK ukjhdk j?. rqzEh f;zx EZb/ fJZe eZgVk xZN j't/. wjkoki ih d/ jI{o f;oc ehosB d/ EZb/ fJZe eZgVk ftSkfJnk ik ;edk j? s/ iK wjKoki ih dh pkDhnK dhnK g'EhnK nkfde EZb/, j'o fes/ Bjh fi; EK ehosB j[zdk j't/ ;kjwD/ wzi/ s/ Bjh p?mDK fiZE/ ;zrs p?mh j't/, ;kjwD/ wzi/ s/ Bjh p?mDK bzro Sedh j't/ ;zrs, sK th wzi/ Bjh p?mDk. fJj wjKg[oyK tZb'A fB:w jB. fJ; soK ;fseko fgnko Bkb ;' jw/;aK uZbDK j?. ;' r[o{ eh wfo:kdk d/ nB[;ko jh ;zs wjKg[o;a fGzvoK tkb/ id'A r[opkDh ;[Dd/ sK r[opkDh gVB tkb/ f;zx B{z T[uh EK p?mKT[d/ ;B, eEk ehosB eoB tys, eEk ehosB d/ ;fseko bJh ftSkJh ehsh iKdh ;h, ehosB eEk d/ G'r g?D s'A MZN ftSkJh u[Zeh iKdh ;h. wjKg[oy ;dk ;zrs d/ Bkb ;dk doh s/ p?md/ ;B eEk eoB tys rqzEh f;zx ;Zi/ gk;/ s/ wjKg[oy yZp/ gk;/ p?me/ eEk eod/ jB. gzit/ gks;akj dk j[ew j? L

;qh dopko eokJ/ fJ;BkBk]BthB g[;ake f;zxk;D pkBk]

;dk fxos eh i's irkt']fJj fpfX efo ;/t/ cb gkt']

J/e ikw ip fB; ofj ikt?]r[o{ rqzE ih g[B jhnK nkt?]

b? ntki ig[ih ek gkm]H H H H H;ko' fdB; ehosB j't?]

(fJj jfowzdo ;kfjp dh e[M e[ wo:kdk j?)

;' fJ; wo:kdk B/ Bkb, jo ftfdnkoEh B{z gkm ;w/, ;zfEnk ;w/ i' fB:w T[g fB:w dZ;/ rJ/ jB fJzBK T[go uZbDk ukjhdk j? i' ;fsr[o ;Zu/ gks;akj d/ dZ;/ j'J/ fB:wK nB[;ko ubdk j? ;fsr[o{ rohp fBtkia wjKB pyf;a;a eoe/ T[; T[go nB/e jh dksK pyf;a;a eod/ jB. fJ;/ soK eEk gquko eoB tkb/ wjKg[o;aK pefsnK d/ th e[ZM r[D jB ;' T[BK r[DK nB[;ko uZbDK ukjhdk j? L

1)o; dkfJe pkDh tkbk 2)ekft dk frnksk 3);o'sk th T[; nB[;ko noE dk ft;Eko ns/ ;zy/g eoB tkbk 4) ;s tkdh 5) yzvD wzvB ftZu us[o 6) gq;zr nB[;ko gqwkD d/D tkbk 7) nB/eK wZsK dk ikD{z 8) XhoitkB 9) uzubsk ofjs 10) ;o'sk dh p[ZXh nB[;ko T[; dh ;wM ftZu noE rvkT[D tkbk 11) jzeko s'A fpBK 12);zs'yh 13) Xow ftZu gZek 14) i' j'oBK B{z ;[DKT[dk j? T[; T[go nkg nwb eoB tkbk.

;o'sk d/ 14 r[D

1);aoXtkB 2)fBwosk tkbk 3) gq/wh 4) T[dko 5)noE ;wMD dh p[ZXh oZyD tkbk 6)nkb; ofjs 7)gq;aB tkbk 8)fwZmh pkDh tkbk 9)fJzdoh fiZs 10)gq;zr d/

Page 112: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

112

f;XKs B{z ikBD tkbk 11)e[Nbsk s'A fpBK 12);/tk eoB dk gq/wh 13)gkyzv ns/ i; dk fsnkrh 14) i' ;[fDnk j't/ T[; s/ nwb eoB tkbk .

fJ; soK r[ow[y fgnkfonK B{z fB:wK T[g fB:wK ftZu tosDK g?Adk j?. ;' ftZdtkBK d/ nzdo fJj 14 bZSD ns/ eEk gVB s/ ;[BD tkfbnK ftZu th fJj 14 r[D j'D/ ukjhd/ jB fco fJB;kB B{z gftZso ihtB gqkgs j[zdk j? fco wjKg[o;aK s'A gVh ;[Dh ftZfdnk dk g{ok g{ok bkG gqkgs j[zdk j?. ;' ;fsr[o{ rohp fBtki ih dh feogk d[nkok ;' eJh t/o e[zGK d/ w/fbnK s/ ikD/ dk ;[Gkr, ;kX{ ;zsK dhnK wzvbhnK d/ do;aB fe; soK ;akjhnK fBebdhnK jB, shoE fJ;aBkB eodhnk jB ;[Gkr gqkgs j'fJnk. jfod[nko noX e[zGh d/ w/b/ s/ fBowb pkr ;zs pkpk p[ZYk f;zx ih d/ nk;aow fty/ ft;aokw ehsk. ;zs nkswk f;zx ih wjzs ;B gzfvs fBZek f;zx ;kfjp ih o'iakBK eEk eod/ oj/. ;zs Bo?D f;zx ih, ;zs do;aB f;zx ih, nkJh ;zrs dh wjKB ;/tk eod/ oj/ yk; eoe/ t/yD tkbh uhia fit/A wjKg[o;aK B/ nkJ/ ;kX{nK dk ;fseko fgnko T[BK dk nk;D btkT[DK T[BK dk ;fseko fgnko eoBK fJZe ft;/a;a jh ;' wo:kdk t/yD ftZu nkJh j?. fJ;/ gqeko f;zX d/ fJbke/ dh i' pkpk p[ZYk f;zx ih dh gq/oBK d[nkok r[o{ BkBe dh Bkw b/tk ;zrs j? sVe/ T[m e/ gqGks c/oh eZYDh fco r[o{ rzqE ;kfjp ih d/ uoBK ftZu nk eoe/ ;[ywBh ;kfjp d/ gkm s'A pknd nk;k ih dh tko dk ehosB, ;apd ehosB eoBK :[d/ :[d/ ftdtkBK B/ ftnkfynk Gk;aD d/D/ fJ; soK fBowb gzukfJsh nykVk eByb fty/ gzfvs ;[Zuk f;x ih wjkoki T[; n;EKB fty/ r[o{ BkBe ;kfjp d/ gow gftZso T[gd/;aK B{z :[d/ :[d/ wjKg[o;aK B/ fpnkBDK ns/ r[of;Zyh dk gquko eoBK fJ; soK j'o wjKg[oyK d/ nk;aowK ftZu p?okrh ;zfBnk;h, T[dk;h dkd{ gzEhJ/, epho gzEhJ/, rohp dk;hJ/ ikD dk ;' w"ek pfDnK T[BK wjKg[o;aK B/ th pV/ ;fseko fgnko pyf;a; ehs/. fBowb fpoZes e[Nhnk pV/ fsnkrh p?okrh wjKg[o;aK d/ do;aB dhdko/ j'J/ gzfvs Jh;ao f;zx ih wjkoki, gzfvs ihtk f;zx ih dh :kd ftZu fJj e[Nhnk pDhnK T[BK d/ gftZso fuZso t/yD s'A T[BK d/ fsnkr p?okr d/ fuzB gqrN j[zd/ jB. ;' fJ;/ gqeko ntX{s wzvb ;' joh gqek;a ih i' gzfvs GkB f;zx ih wjkoki d/ ftfdnkoEh ;B, e'eoh tkfbnK d/ T[BK d/ nk;aow fty/ rJ/. nkg ih B/ pVk ;fseko ehsk nkgDh fbyh j'Jh fJe g[;se th t/dKs dh G/N ehsh ns/ wjKg[o;aK pko/ puB fpbk; j'J/. ;' itkbk f;zx ih B/ fejk wjkoki e'Jh puB ;[DkT[. efjD bZr/ fe j[D ;aoho fpoX j' frnk ihtB dh B"ek ;z;ko ;kro ftZu m/bh j'Jh j? T[obk feBkok SZv p?m/ jK gobk Biao Bjh nKT[dk fJj fe;/ t/b/ puB j'fJnk ;h. itkbk f;zx B/ nZi fco puB ehsk efjD bZr/ j[D sK gobk feBkok e[ZM B/V/ j? Skb wko e/ th GkJh T[; feBko/ s/ gj[zu iKtkr/ wjKg[o;K d/ puB. T[E/ r[o{ rqzE ;kfjp ih dk th gqek;a eod/ jB s/ ;BksB wZs d/ e[M nzrK Bkb th gqhsh j? fiZE/ r[o{ rqzE ;kfjp dk ;fseko fgnko T[E/ okwkfJD nkfde dh eEk th fJzBK d/ nk;aow ftZu ubdh j?. ;aqhwkB ;zs pkpk i?wb f;zx ih G{oh tkfbnK dk nk;aow ;' fJ;/ soK ;gs ;o'to, bSwD M{bk, Bhb

Page 113: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

113

ezm wjKg[o;aK d/ :[d/ :[d/ ;EkB gzikph f;zXh S/so fijV/ ;kX{ izrbK ftZu fpokid/ jB nZmh gfjohA nk e/ fJ; S/so ftZu'A c[bek b? e/ Se e/ fco ik eoe/ sgZf;nk GiB eod/ jB p/nzs fpoes wzvbhnK n"o wjKg[o;aK d/ do;aB dhdko/ ftZdtkBK d/, eoB dk ;[Gkr e[zGK d/ w/fbnK s/ gqkgs j[zdk j?.feT[Afe

]T[m cohdk rtB eo d[BhnK t/yD ik]

]e'Jh pyf;ank fwb ikJ/ oZp dk s{z Gh pyf;ank ik]

fJ; eoe/ shoEK s/ ikDK :ksok eoBh pVk Gkoh g[zB j? ;' wjKg[o;aK dh ;zrs ftZu'A pVk e[ZM gqkgs j[zdk j?. ;' r[o{ eh pyf;a;a Bkb gNBk ;kfjp, jia{o ;kfjp dhnK :ksok, o;s/ ftZu nkT[D tkb/ ;ko/ shoEK fdZbh d/ r[od[nko/ nkrok gks;akjh B"thA r[od[nkok r[o{ ek skb, r[nkbhno r[od[nkok pzdh S'V, fJzd"o, X[bhnk, wBtkV ;' Bzd/V ;kfjp ;' nzs ;ko/ r[o{ xo, fJ;/ soK BkBe Mhok fpdo, j'o th pj[s ;ko/ gow gftZso n;EKB jB fizBK dh :ksok Bkb ;zrsK d/ do;aB dhdko/ eoe/ pVk Gkoh T[s;akj j[zdk j? ;' feT[fe Xow d/ uko g?o jB ]shoE[ sg[ dfJnk ds[ dkB[] shoE :ksok eoBh, sg sgZf;nk eoBh n"o dfJnk s/ dkB fJj uko nzr jB fJzBK B{z rqfjD eoB/ Bkb Xow ftZu fdqVsk n"o gqhsh gqkgs j[zdh j?. ;' jw/;aK fJj ;kohnK t;s{nK B/e wjKg[o;ak dh ;zrs s'A jhA gqkgs j[zdhnK jBL

soriT mhlw 5 ] hm sMqn kI rynu ipAwry hm sMqn kI srxw ] sMq hmwrI Et sqwxI sMq hmwrw ghxw ] 1 ] hm sMqn isau bix AweI ] pUrib iliKAw pweI ] iehu mnu qyrw BweI ] rhwau ] sMqn isau myrI lyvw dyvI sMqn isau ibauhwrw ] sMqn isau hm lwhw KwitAw hir Bgiq Bry BMfwrw ] 2 ] sMqn mo kau pUMjI saupI qau auqirAw mn kw DoKw ] Drm rwie Ab khw krYgo jau PwitE sglo lyKw ] 3 ] mhw Anµd Bey suKu pwieAw sMqn kY prswdy ] khu nwnk hir isau mnu mwinAw rMig rqy ibsmwdy ] 4 ] 8 ] 19 ] (pMnw 614)

wjKg[o;aK B/ wjKB pyf;a;a eofdnK j'fJnK fJZe t/oh puB ;zs pkpk ;[j/b f;zx ih B/ c[owkfJnk ;h fe gzfvs GkB f;zx ih B{z j'o fBnkfJ ;ak;aso s/ d{;o/ ;ak;asoK dh ftZfdnk gVB tk;s/ p/Bsh ehsh. wjKg[o;a efjD bZr/ fe e'Jh n";aXh efonk eo' ;' dk;K B{z th T[BK B/ dtkJh p{Nh dk r[D pyf;a; ehsk ;' e[ZM n?;/ B[e;a/ fi; soK ;' fizBK d/ g[Zso nkfde BK gqkgs j'D n"bkd s'A jhD/ fijV/ jB ;' wjKg[o;aK B/ B[e;a/ py;a/ r[o{ eh feogk Bkb T[BK dtkJhnK p{NhnK Bkb ;kv/ gfotko nzdo jh ;{p/dko ;toB f;zx, ;{p/dko joh f;zx fJ;/ soK dk;K d/ tZv/ GkJh ;odko nikfJp f;zx fJ;/ soK ;kv/ Gshi/ GkJh ;[oihs f;zx, ntsko f;zx nkfde ;' pj[s ;ko/ gq/wh ;[bskBg[o Bzpodko joh f;zx, Bzpodko fJzdo f;zx, n"o fJ; fJbke/ ftZu j'o th r[o{ eh feogk d[nkok gfjbK ;[bskBg[o b'Xh t/JhA ;kfjp ftZu fJ;aBkB eokT[DK fco p/o ;kfjp cb fbik eoe/ r[o{ rqzE ;kfjp ih dh jia{oh XzB XzB ;kfjp ;qh r[o{ BkBe ;kfjp ih d/ uoBK ftZu ;' dzgsh B{z nodk; eokT[Dh rqzEh f;zx M'bh ftZu cb

Page 114: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

114

gKT[d/ jB ns/ Bkb e[M ;apdK dk, pkDh dk ikg dZ;DK, s/ fco dtkJh p{Nh ;w/A nB[;ko eoBh ;' r[o{ eh feogk Bkb ;' pj[s ;kohnK wksktK dhnK e[ZyK johnK j'JhnK Gkr bZr/ T[BK dh ;z;ko s/ ghVh uZbh feT[fe g[Zso fijVk e[Zb dk fuokr j? g{z Boe s'A so so/ ns/ fgZsoK B{z sko/.

] g[shA rzY[ gt? ;z;kfo ] (gzBK ñôó)

g[Zso fB;akB nkfde eEB ehsk frnk j?. ;' fJ;/ soK tb?sK d/ nzdo th e?B/v/ d/ nzdo GkJh irihs f;zx NoKN' T[BK d/ th ;Zu/ gks;akj B/ ;' ;g[Zso dh dks pyf;a;a ehsh ;' fJ;/ gqeko ;' t?Be{to d/ fJbke/ ftZu th e[ZM ;ZiDK B{z ;Zu/ gks;akj B/ ;g[ZsoK dhnK dksK pyf;a;a ehshnK fJ;/ gqeko fJzrb?Av d/ nzdo ;' GkJh f;azrkok f;zx ;' fJ;/ gqeko j'o pj[s ;ko/ r[ow[y fgnko/ pZb ;kfjp T[BK B{z th g[ZsoK dhnK dksK gqkgs j'JhnK ;' Bkb Bkb eJhnK B{z fJj p/Bsh eohdh j? fe ;tk bZy w{bwzso dk gkm eoBK, X{c i's ftXh g{ote iK 25 ig[ih ;kfjp o'iakBK fJZe ;kb Go eoB/ r[od[nkok ;kfjp o'iakBK i's irkT[Dh ;t/o/ ;kX ;zrs d/ i'V/ MkVB/ ;' fJ;/ gqeko Bkb Bkb Bkw nfGnk; eoBK r[o{ eh feogk Bkb ;/tk f;woB eoB s'A Bkb n";Xh ;apd Bkw dk nfGnk; fco ;fsr[o ;Zu/ gks;akj N[ZN/ j'J/ eowK dh bVh B{z i'V fdzd/ jB pyf;a;a eo fdzd/ jB ;' fJ; soK pj[s ;ko/ tZv/ tZv/ o'rh fiBK dk fJbki ehsk szdo[;sh fwbh. fJj ;fsr[o{ dh feogk Bkb wjKg[o;aK dh pyf;a;a j? fe fJ; gZy'A th fiZE/ eEk gquko, ftZfdnk gVkT[D dh ;/tk ;' Xow n;EkBK dh ;/tk eokT[D dh ;/tk, r[o{ e/ fB;akB MbkT[D dh ,bzroK dhtkBK dh ;/tk T[E/ T[E/ wjkoki B/ n";Xh d[nkok pj[s ;ko/ o'rhnK B{z szdo[;s eoB dh ;/tk dk ;[Gkr th pyf;a;a j'fJnk fJj r[D wjKg[o;aK s'A jh gqkgs j[zd/ jB.

soriT mhlw 5 ] qnu sMqn kw Dnu sMqn kw mnu sMqn kw kIAw ] sMq pRswid hir nwmu iDAwieAw srb kusl qb QIAw ] 1 ] sMqn ibnu Avru n dwqw bIAw ] jo jo srix prY swDU kI so pwrgrwmI kIAw ] rhwau ] koit prwD imtih jn syvw hir kIrqnu ris gweIAY ] eIhw suKu AwgY muK aUjl jn kw sMgu vfBwgI pweIAY ] 2 ] rsnw eyk Anyk gux pUrn jn kI kyqk aupmw khIAY ] Agm Agocr sd AibnwsI srix sMqn kI lhIAY ] 3 ] inrgun nIc AnwQ AprwDI Et sMqn kI AwhI ] bUfq moh igRh AMD kUp mih nwnk lyhu inbwhI ] 4 ] 7 ] (gzBk610) GkJh dfJnk f;zx ih s'A pknd pkpk ;'Gk f;zx ih wjKg[o;a j'J/ jB T[BK dk puB ;h fijVk d[yhnK dk fJbkia eoBK fJj th fJZe pVk Gkoh GiB j? feT[fe d[Zy d/ pjKB/ nkw nkdwh gqw/;ao Bkb S/sh i[Vdk j? T[; B{z g[zB dkB tk;s/ pkDh gVB tk;s/ fiZXo B{z th go/o' S/sh bZr iKdk d[Zy Bkb wB Bow j'fJnk j[zdk fJ; eoe/ d[yh g[o;aK B{z Bkw pkDh Bkb i'VBK pVk Gkoh g[zB n"o wjksw j? ;' fJ; eoe/ fco d[yh dh n;h; th gqkgs j[zdh j? feT[fe ;koh ekfJBks tkfjr[o{ gqw/;ao B/ ouh j? T[; dh f;q;Nh B{z ;[Zy d/D Bkb fco tkfjr[o{ y[;a j[zdk j? s/ gqw/;ao d/ dopko ftZu'A th

Page 115: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

115

GkJh ;[Zy dh dks gqkgs j[zdh j? fJj wjKg[o;aK dk j[ew ;h e'Jh th d[yh nkt/ T[; B{z iao{o szdo[;sh d/Dh nkw fBowb/ ;zsK d// v/fonK ftZu fotkia j? fe r[o{ BkBe Bkw s/, r[o{ BkBe n";Xkfbnk y'bhnK jB fiZE/ d[yh ;[yh b'eK B{z w[cs dtkJh fdzd/ jB ns/ fJbkia eod/ jB s/ Bkb Bkb ;' eEk ehosB gkm ns/ ftZfdnk gVkT[D dk th thuko wjKg[o;aK d/ n;EkBK s/ j'fJnk eodk ;h nZi e[ZM ;w/A Bkb xkN g?Adh ik ojh j? ;fsr[o ;Zu/ gks;akj ih feogk eoB. ;' fJ;/ soK fJZe t/o ;zs Grtzs f;zx ih i' gfjbK sfj;hbdko ofj u[Ze/ ;B. ;[bskBg[o d/ fJbke/ ftZu ;odko gqskg f;zx e?o'A id'A uhc wfB;No ;B ;' dfonKtK d/ feBkfonK s/ pzB bkT[D dh ;ehw j'Jh fe po;ksK d/ fdBK ftZu dfonKtK d/ gkDh ;' fJbke/ ftZu pVh wko eod/ jB ;' nkw b'eK dk pVk B[e;kB j[zdk j? i/ pzB bkJ/ ikD fco nkw gpfbe pu ;edh j? s/ bZyK J/eV iawhB fijVh ek;as ehsh ikt/ d/;a ftZu nzB Gzvko g?dk j' ;edk fJzBK ;ehwK B{z wZ[y oZye/ n?;/ thuko j'J/ ;B. ;' fJ; fJbke/ d/ nzdo fJj sfj;hbdko ;B, ;zs pkpk nso f;zx ih w;s{nkD tkfbnK d/ ;zrh ;B T[d'A S'Nh T[wo ftZu ;B id'A wjKg[o;a i'sh i's ;wk rJ/ ;' fJ; fJbke/*u fJzBK B/ pVh ;/tk fBGkJh ;' r[ow[y ;B ;' p{V/tkb T[dk;h ;kX{nK dk v/ok j? T[E/ wjKg[o;aK dh po;h wj';ak ;h, ;kX{nK dh wzvbh fJeZso j' rJh GiB f;woB dhnK thukoK j'JhnK dk; pko/ th ;kX{nK ftZu e[ZM thuko uZb/ ;' Grtzs f;zx ih dk; e'b nkJ/ ns/ wjKg[o;aK dk ih nkfJnK ;fseko ehsk T[; t/b/ sfj;hbdkoh SZv e/ Grt/A bhV/ gk e/ ;kX{ j' rJ/ ;B ;' dk; T[; t/b/ eEk tk;s/ fsnko ;B fJzBK B/ f;woB pko/ e[ZM thukoK ehshnK nkg ih B{z oks ofjD tk;s/ p/Bsh ehsh oks fco f;woB ftZu p?mkfJnk i[rsh d[nkok ;apd dhnK wksoK B{z ;' fi; soK ;[nk; Bkb i'VBK fejV/ fejV/ uZeo T[go fNekT[DK fit/A wjKg[o;aK B/ ftXh ;wMkJh ;h p/Bsh ehsh nkg ih B/ T[;/ Yzr Bkb nfGnk; ehsk e[zvbBh T[ikro j' rJh ns/ wB ftZu pV/ gq;zB j'J/ eJh tko fuZmhnK fbyd/ oj/ fe bzw/ ;w/A s'A nfGnk; eod/ ;K o[ektN j'D d/ ekoB g{ok nBzd Bjh ;h nk fojk. ;' efjD s'A Gkt ftXh g{ote wfo:kdk Bkb id'A Bkw dk nfGnk; ehsk ikJ/ fwjBs E'Vh s/ cb tZvk j[zdk j? .;' nftXh g{ote e'Jh th ezw eohJ/ w;aZes pj[sh eoBh g?dAh j? bkG xZN j[zdk j? i/ ftXh g{ote wfo:kdk Bkb eohJ/ s/ fwjBs xZN s/ cb tX/o/ j[zdk j? ;' fJ; eoe/ ftXhnK d[nkok jh ;a;aso ftZfdnk b? bT[, ;ak;aso ftZfdnk b? bT[, Bkw nfGnk; b? bT[, d[Bhnk dk fttjko, ;wki okiBhsh d/ nzr b? bT[, fe;/ th ekoi ftZu ftXh wfo:kdk Bkb uZb'r/ s/ pVk Gkoh ;[Zy nBzd e[;ab j[zdk j?. nftXh g{ote eohJ/ NZeoK pj[shnK wkoDhnK g?AdhnK jB gqkgsh pVh xZN jz[dh j? fit/A Xosh ftZu gkDh ;ko/ jh j? go T[j gkDh j[zdk j'fJnk th fgnk; Bjh p[MKT[dk i/ y{j Bbek s/ fNT{pt?b nkfde bk bJhJ/ ftXh wfo:kdk Bkb ;' y/ub xZN j[zdh j? s/ gkDh S/sh gqkgs j' iKdk j? fgnk; th p[Mk fdzdk j?. fJ; soK nkswk o{gh t;s{ j? sK ;kfonK d/ fjod/ ftZu, fjod/ ftZu j[zfdnK j'fJnK wB B{z ;aKsh Bjh gzi fteko yfjVk Bjh SZvd/, nk;k fsq;aBk wwsk iht B{z eb/;a d/ ojhnK jB, j'o th pj[s ;kohnK nk;[oh fposhnK B/, fijVk fJ; B{z eb/;a fdzdhnK jB nk;[oh fposhnK

Page 116: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

116

s'A S[Nekok gkT[D bJh, d?th fposhnK dk gqek;a eoB bJh shoE :ksok j? fco fJ;/ soK sgZf;nk j?, dkB j?, dfJnk j?, wjKg[o;aK dk ;s;zr j?, tk;aBK dk fsnkr j?, ;ak;asoK dk gmB gkmB noE thuko j? s/ Bkw dk nfGnk; j?, j'o th pV/ gftZso nzr jB id'A fJj rqfjD ehs/ ikD s/ j"bh j"bh n"r[D xNB/ P[o{ j' iKd/ jB gftZso r[D g?dk j'D bZr iKd/ jB fco r[o{ e/ uoBK*u id'A nodk; p/Bsh ehsh ikt/ ;fsr[o{ dh pyf;a;a d[nkok L

iblwvlu mhlw 5 ] ipMgul prbq pwir pry Kl cqur bkIqw ] AMDuly iqRBvx sUiJAw gur Byit punIqw ] 1 ] mihmw swDU sMg kI sunhu myry mIqw ] mYlu KoeI koit AG hry inrml Bey cIqw ] 1 ] rhwau ] AYsI Bgiq goivMd kI kIit hsqI jIqw ] jo jo kIno Awpno iqsu ABY dwnu dIqw ] 2 ] isMGu iblweI hoie gieE iqRxu myru idKIqw ] sRmu krqy dm AwF kau qy gnI DnIqw ] 3 ] kvn vfweI kih skau byAMq gunIqw ] kir ikrpw muih nwmu dyhu nwnk dr srIqw ] 4 ] 7 ] 37 ] (pMnw 809-810)

;kX ;zrs ftZu pVk Gkoh pb j?. ;kX ;zrs eoB/ Bkb fJB;kB d/ nzdo'A ss_ wB'Bk;a tk;BK y? ;zgoh fsnkr ns/ gqkDk:kw ;gzX fBo'XB ns/ ssP dk frnkB fijVk fJj gqkgs j' iKdk j? thukoK gqkgs j[zdhnK jB id'A r[o{ eh ;kX ;zrs ftZu nkJhJ/ wjKg[o;aK dh ;kX ;zrs eohJ/ ;kX{nK dh ;zrs dk cb jI{o nkg jh toBD eod/ jB

gT[Vh] rT[Vh eh tko (gzBK óòú)

fJj Bh;kDh ;kX eh fi;[ G/Ns sohn?]iwezeo[ B/fV B nktJh fcfo pj[fV B wohn?]Gt ;kro[ ;z;ko[ fpy[ ;' gkfo T[sohn?]jfo r[D r[zcj[ wfB wkb jfo ;G wb[ gojohn?]BkBe gqhsw fwfb oj/ gkopqjw Bojohn?]ññ]

;kX{nK dh ;zrs Bkb fJj ;z;ko ;kro ;"fynK so ikJhdk j? fi; soK p/Vh ftZu p?m e/ ;[y?B Yzr Bkb dfonk BdhnK gko eo bJhdhnK jB p/V/ ftZu p?m e/ ;kro so ikJhdk j?, fJ; soK wjKg[oyK dh ;zrs eoe/ T[BK d/ T[gd/;ak B{z rqfjD eoe/ Bkw o{gh p/V/ dk ;jkok b? e/ ;z;ko ;kro s'A ;"fynK jh so ikJhdk j?. ;' ;qahwkB ;zs pkpk ;[j/b f;zx ;kfjp ih B/ pVh wjKB feogk ehsh fizBK B/ nfXnkswe ftZfdnk dh dks pyf;a;a ehsh fi; ftZfdnk d/ pb Bkb jh dk; d/;aK god/;aK ftZu ;' eEk gquko d[nkok ;kX ;zrs dh ;/tk fBGk oj/ jB. ;' wjKg[o;aK dh pyf;a;a Bkb fe;/ gqeko dh T{DskJh n"o eb/;a Bjh, jo gZy' ApVh wjKB pyf;a;a j? ;' wjKg[oyK dh ;zrs eoB/ Bkb pzd/ B{z nkofEe gZy'A th e'Jh ewh Bjh ofjzdh gowkoE gZy'A th g{ok g{ok bkG j' iKdk j?. fJj nfXnkswe ftZfdnk n?;h j? gqkgs j' ikJ/ ;ko/ wB'oE ns/ uko/ gdkoE Xow noE ekw w'y th gqkgs j' iKd/ jB ns/ fco fJ;/ soK Bkw gdkoE n"o frnkB gdkoE, Xow gdkoE, w[es gdkoE fJj fijV/ ;zgodkJh

Page 117: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

117

uko/ gdkoE jB fJj th gqkgs j' iKd/ jB ns/ i/ Bkw dh ewkJh ehsh ikJ/ ;kX{nK dh ;zrs ehsh ikJ/ j'o th pVk Gkoh bkG j[zdk j?.

rwmklI mhlw 5 ] ieh loky suKu pwieAw ] nhI Bytq Drm rwieAw ] hir drgh soBwvMq ] Puin griB nwhI bsMq ] 1 ] jwnI sMq kI imqRweI ] kir ikrpw dIno hir nwmw pUrib sMjoig imlweI ] 1 ] rhwau ] gur kY crix icqu lwgw ] DMin DMin sMjogu sBwgw ] sMq kI DUir lwgI myrY mwQy ] iklibK duK sgly myry lwQy ] 2 ] swD kI scu thl kmwnI ] qb hoey mn suD prwnI ] jn kw sPl drsu fITw ] nwmu pRBU kw Git Git vUTw ] 3 ] imtwny siB kil klys ] ijs qy aupjy iqsu mih prvys ] pRgty AwnUp guoivMd ] pRB pUry nwnk bKisMd ] 4 ] 38 ] 49 ] (pMnw 898)

wjKg[o;aK dh feogk Bkb d[Bhnkth ;[Zy th, gob'e d/ ;[Zy th gqkgs j' iKd/ jB fJZE'A sZe tkfjr[o{ gqw/;ao dh gqkgsh j' iKdh j? ;' n?;k r[ow[yK fgnkfonK dk ;zr j? ;' wjKg[o;aK B/ fJZe t/oh puB ;[DkfJnk fe T[BK d/ w[o;ad pkpk T[d? f;zx ;aqh nzfwqs;o ;kfjp dh :ksok B{z rJ/, g?db jh ik oj/ ;B. fJZe irK fGZfynk eoe/ nzB G'iB SeD bZr/ ;' fe;/ gq/wh B/ g[ZfSnk wjkoki nkg feZE/ ik oj/ j' efjD bZr/ ;aqh nzfwqs;o ;kfjp dh :ksok, efjD bZr/ nkg g?db jh ikT[r/, efjD bZr/ fe GkJh g?db s/ ;koh d[Bhnk s[odh j?, efjD bZr/ nkg XzB j' fijV/ g?db :ksok eo oj/ j', wjKg[o;a efjD bZr/ wjKg[o;a efjD bZr/ XzB sK T[j jB fijV/ nZyK Gko iKd/ jB Gkt nZyK d/ nk;o/ gkm eo fbnk g?;/ ewk bJ/ fco pZ; rZvh uV rJ/ T[j nZyK Gko jh iKd/ jB. ;' fJ; soK d/ wjKg[o;aK d/ e'Jh puBK o{gh eNkyQ j[zd/ jB ;' wjKg[o;aK dh ;zrs eoB Bkb n?;/ phuko wJh fijV/ T[gd/;a jB T[j gqkgs j[zd/ jB sK s/ r[o{ eh pyf;a;a Bkb i' ;kX{nK dh ;zrs s'A r[o{ eh feogk Bkb r[D ftZfdnk gqkgs j'Jh j? T[; d/ nB[;ko fB:wK s/ T[g fB:wK dk i' gkbD j? T[j eoB dk ;[Gkr ;fsr[o{ ih nkg jh pyf;a;a eod/ ofjD. ;' fJB;kB dh fijVh nkopbk fJj fyB fyB yhD jzz[dh ik ojh j? n;h A;ko/ tkfjr[o{ dh pzdrh eoe/ nkgDk b'e gob'e ;tkoB tk;s/ nkJ/ jK. i' d[BhnK s/ nk e/ wB;{p/ pzBD/, MrfVnK MKfMnK ftZu g?DK ;' XV/pkihnK gkoNh pkiahnK ftZu g?DK, fJzBK uhiaK d/ Bkb u"XoK dh jt; B{z w[Zy oZyDK, fJj ;kohnK uhiaK fJB;kB B{z gqw/;ao d/ gk;'A Gq;aN eoe/ Boe tZb b? iKdhnK jB sK s/ ;kX ;zrs r[o{ d/ dk; pD e/ ;/tk ehsh ikJ/ wB ftZu nBzd th pVk j?, y/Vk th pVk j?, eb/;a th e'Jh Bjh ;' fijV/ gzi/ eb/;a jB, okr, dt?;a n"o nftZfdnk, n;zwsk, nGhfBt/;a M{mk jm nkfde fJBK dh Bftosh eoe/ ;' frnkB dk i' fjod/ ftZu gqek;a j' ikJ/ fco ;fsr[o ;Zu/ gks;akj dh pyf;a;a Bkb fJ; dk b'e gob'e ;cbk s/ ;[j/bk j' iKdk j?. ;' d[BhnK ftZu fJB;kB nkfJnk jh Bkw ig e/ nkgDk iBw ;[XkoB tk;s/ j? ns/ ;/tk eoe/ fjod/ dh ;[ZXh j[zdh j? Bkw igD Bkb fJekrosk ns/ pkDh d/ frnkB Bkb tkfjr[o{ d/ fwbkg dk frnkB n"o ndt?ssk nBzd ns/ nG/dsk nBzd fijVk j? fJj gqkgs j[zdk j? fco fJB;kB dk BK iBw j? BK

Page 118: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

118

woB j? BK joy j? BK ;a'e j? BK G[Zy j? Bk fgnk; j?, dtzdk tkd s'A ofjs j' e/ id'A ndt?s tkd dh ndt?dsk Gkt ftZu tosdk j'fJnk ;' fJe Unzeko tkfjr[o{ d/ Bkb ;[nk; ;[nk; f;woB eodk j? fco ;k; th s/ rqk; th id'A nzdo ;[nk; ikt/ rqk; pDe/ T[d'A th ;apd T[uko/ id'A pkjo ikt/ T[d'A th ;apd dk T[ukoB eo/ ns/ ekb dk G? jw/;aK Xko/ s/ tkfjr[o{ dk gq/w wB ftZu Xko e/ Bkw dk f;woB eo/, feT[fe w"s dk vo pzd/ B{z wkV/ ezwK s'A pukJh oZydk j? s/ tkfjr[o{ dk fijVk G? s/ tkfjr[o{ dk fgnko j? fJj ;[osh B{z T[uk u[Ze e/ ;' pqjw frnkB dk ;' gqek;a eoe/ ihtB w[esh n"o woB s'A pknd fpd/j w[esh dk ekoB pD iKdk j?. T[j i' wjKg[o;a jB T[BK dh n?;h nt;Ek j[zdh j?.

gauVI mhlw 5 ] qum hir syqI rwqy sMqhu ] inbwih lyhu mo kau purK ibDwqy EiV phucwvhu dwqy ] 1 ] rhwau ] qumrw mrmu qumw hI jwinAw qum pUrn purK ibDwqy ] rwKhu srix AnwQ dIn kau krhu hmwrI gwqy ] 1 ] qrx swgr boihQ crx qumwry qum jwnhu ApunI Bwqy ] kir ikrpw ijsu rwKhu sMgy qy qy pwir prwqy ] 2 ] eIq aUq pRB qum smrQw sBu ikCu qumrY hwQy ] AYsw inDwnu dyhu mo kau hir jn clY hmwrY swQy ] 3 ] inrgunIAwry kau gunu kIjY hir nwmu myrw mnu

jwpy ] sMq pRswid nwnk hir Byty mn qn sIql DRwpy ] 4 ] 14 ] 135 ] (pMnw 209)

T[j wB eoe/, pkDh eoe/, ;aoho eoe/, ;' d[BhnK dh fsq;aBK, tk;aBKtK s'A ofjs, ;zebgK ftebgK s'A ofjs j' fe fsqgs j' iKd/ jB. wB ftZu fe;/ gqeko dk eb/;a, d[Zy M'ok Bjh ofj iKdk j?. ;' n?;h GkJh ;kX{nK dh ;q/a;aN ;zrs j?. r[o{ eh feogk Bkb ;' 1 wkou 18 cZrD 1946 B{z dk; dk iBw j'fJnk ;h s/ nZi ;zB 1992 ikoh j?. fJZE'A sZe r[o{ B/ pVh wjKB pyf;a;a ehsh j? fe ;kX ;zrs d/ i'V/ MkVB dk, ;kX ;zrs dh ;/tk eoB dk, wjKg[o;aK dh ;zrs eoB dk ;' ;[Gkr gqkgs j' fojk j?. ;fsr[o{ rohp fBtkia feogk eoe/ fJ;/ soK nkgD/A uoBK Bkb i'Vh oZyD. fJB;kB dh fizdrh fJZe iZd' ifjd j?, ;zxo;a j?. ;' fJ; d/ nzdo eJh tkoh fJB;kB ;' nkgD/A wkV/ eowK d[nkok c/b j[zdk j?, eJh t/oh fJB;kB gk; j[zdk j?, go i/ fJj ;kX ;zrs dh UN b? e/ s[o/ fco r[o{ eh pyf;a;a ofjzdh j?, fit/A r'gh BkE dh wksk B/ T[; B{z ;kX pDKT[D bZfrnK fszB T[gd/;a fdZs/ ;B fe j/ g[Zso` ;dk tk;s/ wfmnkJh ykDhA n"o fefbnK ftZu ofjDK ns/ ;[zdo rd?fbnK s/ ;"DK, efjD bZr/ wksk Bkb/ sk oki Svk e/ ;kX pDK ojh j?A s/ Bkb/ n?;/ T[gd/;a, fJj uhiaK izrbK ftZu cehoK B{z feZE'A gqkgs j'DrhnK, T[; t/b/ wksk ih B/ fejk ;h fe g[Zso s{z w/o/ Gkt B{z Bjh ;wfMnk. feb/ ftZu eh ofjDK L ;kX ;zrs dh tkV ftZu ofjDK, id'A pzdk ;zrs ftZu ofjzdk ;fjpB jh ftekoK s'A pu iKdk j? fJ; feb/ ftZu ofjDK j?. (2)fwZmk G'iB ykDKL wfmnkJh ykDhA Gkt id'A G[Zy bZr/ s/ G'iB ykJhJ/, o[Zy/ N[eV/ th pV/ ;[nkdb/ bZrd/ jB.(3) ;[zdo rd?fbnK s/ g?DKL id'A BhAd nkJh j't/, GKt/ T[uh BhthA irK s/ fbfNnk j't/ fJB;kB B{z e'Jh gsk Bjh ofjzdk g{oh BhAd nkt/

Page 119: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

119

fco ;"DK. ;' fJ;/ soK wjKg[o;aK d/ fB:w j[zd/ jB fJeKs ftZu ofjDK feT[fe fJeKs ftZu ofjD Bkb nZyK e[dosh wkV/ o{g t/yD s'A pu iKdhnK jB, ezBk s'A fBzfdnk ;[BD s'A pu iKdk j?, i[pkB Bkb M{m nkfde p'bD s'A pu iKdk j? fco f;oc fJZe wB jh ekp{ eoB tkbh rZb ofj iKdh j?. id'A Bkw dk nfGnk; eo/, eofdnK eofdnK f;woB g[BK g[BK fuzsBz nfGnk;k fijVk pko pko gqG{ dk fuzsB eoBK s/ ;apd dk T[ukoB eoBK fJj ;kX ;zrs ih nfGnk; j?. pko pko fe;/ uhia dk d[okj[DK fJj nfGnk; j? gfjbK ;z;eko ;E{b j[zd/ jB fco f;woB eofdnK eofdnK ;E{b ;z;eko fwN iKd/ jB, ;{yw ofj iKd/ jB eofdnK eofdnK T[j th ysw j' iKd/ jB fi; t/b/ nzs;aeoD d/ fszB/ d';aL wb, fte;a/g s/ nktoD, eow T[gk;aBk frnkB Bkb Bftos j' iKD fco tkfjr[o{ dh feogk Bkb fjod/ ftZu i' gqek;ae ;kyh u/sB nkBzd ;o{gh nkswk j? T[; dh gqkgsh j' iKdh j? feT[fe tkfjr[o{ ;Zs fuZs nkBzd ;o{g j? fJj fszB r[D T[; gqw/;ao d/ tZv/ wzB/ jB, T[AM sK T[j p/nzs r[DK dk ;' ekoD ;o{g j? fJzBK fszBK r[DK ftZu ;ko/ r[D nk iKd/ jB. wkfJnk d/ d' jB, Bkw n"o o{g, id'A g[oy n"o gqfeosh fwbdh j? fco fJj ;z;ko dh, b'eK dh, pqjwzvK yzvK dh ouBK j' iKdh j?. ;' fJ; eoe/ tkfjr[o{ i' ;Zs fuZs nkBzd ;o{g j?, T[; dh gqkgsh tk;s/ jw/;aK tk;s/ wjKg[o;aK dhnK do;KJhnK j'JhnK ftXhnK w[skpe Bkw dk i' nfGnk; j?, T[j eoDK ukjhdk j? .;' id'A Bkw igfdnK igfdnK pqjw frnkB dh nt;Ek gqkgs j' ikJ/ fco izwD woB nkfde Bftos j' iKd/ jB. T[AM gqw/;ao dk, gqw/;ao dh wkfJnk dk, ;w[zdo d/ gkDh dk n"o wjKg[o;aK d/ nB[Gt dk e'Jh nzs Bjh nKT[dk go fco th id'A wjKg[o;aK dh UN rqfjD eoe/ Bkw dh ewkJh eohJ/ fco tkfjr[o{ ftZu nG/d nt;Ek iao{o j' iKdh j? .fit/A b{D dh vbh Xkr/ Bkb pzB e/ ;w[zdo dh ;Zsk dk nzs b?DK ukj/ nzs Bjh nkt/rk, vbh y[o e/ ;w[zdo dk o{g j' ikJ/rh. fJ; soK tkfjr[o{ dk GiB eofdnK j'fJnK f;woB eofdnk j'fJnK, T[; dk nzs Bjh nKT[dk go fJB;kB tkfjr[o{ ftZu bhB nG/d iao{o j' iKdk j? ;' izwD woD ysw j' iKdk j? nktk rtD fwN iKdk j?. fJ;/ uhi B{z w[Zy oZy e/ fJB;kB d[BhnK T[go ;kX ;zrs ih nkfJnk j? ;' wjKg[o;aK d/ nB/eK o;s/ jB T[; oZp B{z fwbD tk;s/, r[owfs d/ nzdo r[owfs rkvh okj i' ;fsr[o{ pkpk BkBe, ebrhXo gks;akj ih B/ ubkfJnk fijV/ r[ow[y fJzBK fB:wK T[g fB:wK T[go tosd/ jB s/ ;Zu/ gks;akj dh feogk Bkb ;' fJ; ;z;ko ftZu ofjzfdnK th ;[Zy dh gqkgsh ns/ gqb'e ftZu th ;[Zy dh gqkgsh j[zdh j? .

i' p? G{wk sZs ;[yz B ;[fynz nbgz n;sh

i' s[wkoh nkswk w? ;[Zy j? T[j d[BhnK d/ fe;/ gdkoE ftZu Bjh, d[BhnK d/ fijV/ ;[Zy jB wkfJeh gdkoEK d/ fJj nbg wkso jB go tkfjr[o{ d/ fwbkg nkswk nBzd dk fijVk ;[Zy j? fJj tZvk Gkoh j? feT[feL^

ftf;ankBzd ;z;ko j? GiBkBzd jfo dk; ] pqjwkBzd ihtB w[es GJh tk;aBK Bk; ]

Page 120: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

120

;kok ;z;ko fijVk j? fJj ftf;ankBzd ftZu bZfrnk j'fJnk j? s/ fijV/ joh d/ dk; jB T[j GiB d/ nkBzd ftZu ifrnk;{ bZr/ j'J/ jB s/ fijV/ pqjw frnkBh jB, T[j pqjwkBzd ftZu bhB jB s/ ;kohnK tk;BKtK id'A Bk; j' iKD T[d'A pqjwkBzd gqkgsh j[zdh j?. ftf;ankBzd sK fJT[A j? G'rkBzd, fit/A fgnkbh dk gkDh, ;[Ze iKdk, w[Ze iKdk, v[Zb iKdk j?, o[V iKdk j?, T[v iKdk j?, izw iKdk j? n"o s[ZS wkso j? ftf;anK dk nkBzd ;' fJ;/ soK dk jh j? s[ZS wkso. GiBkBzd fJT[A po;ks{ BdhnK dh fBnKJh, fi; soK to;ak gJh, gjkVK s/ jV nk frnk T[SbdhnK fcodhnK, to;ak o[e rJh ;[ZehnK j' iKdhnK, GiB eod/ oj' ;' fJ; soK i'r dk nkBzd nKT[dk gqkDk:kw, d;w d[nko gqkD uVk bJ/ wB fNfenk fojk id'A gqkD T[sko bJ/ fco gfjb/ GktK ftZu tosDK P[o{ j' frnk. pqjwkBzd fJ; soK fit/A ;kro jB fBouZb ofjzdk j?, rzGho ofjzdk j?, T[j GiB fijV/ pqjwkBzd ftZu jB T[j rzGho j' iKd/ jB rfjo rzGho pD iKd/ jB fJe o; ntZ;Ek gqkgs j' iKdh j?. nkek;a tZs fBob/g j' iKd/ jB, nkek;a s'A fBob/gsk b?Dh j? .

“n;zr' jh n?nz i:'sh g[o;ak”

jtK s'A ;wdo;ask b?Dh j? n"o fJ;/ soK nZr s'A gqek;ask b?Dh j?. fJ; soK gkDh s'A ;hsbsk b?Dh j?, Xosh s'A fywk b?Dh j? gzi/ sZsK d/ fijV/ gzi/ ;{yw ft;/a jB, ;apd, ;ago;, o{g, o;, rzX fJzBk dh Bftosh fJzBk d[nkok j[zdh j? gzik ftekoK dh Bftosh tk;s/, jzeko dh Bftosh bJh fBwosk XkoBh j?, eq'X dh Bftosh tk;s/ fywK XkoBh j?, b'G dh Bftosh tk;s/ ;zs'y rqfjD eoBK j?, ekw dh Bftosh tk;s/ t;s{ thuko s/ w/ok ;aoho eh wb w{so dk n;EkB j?, fJ;soh dk ;aoho fJj wb w{so dk n;EkB, rzdh d/j j? ;' ftf;anK ftekoK ftZu g? e/ iBw feT[A popkd eo fojK j? t;s{ thuko eoBh, nksw n"o nBksw t;s{ dk thuko eoe/ nBksw fijV/ ft;a/ G'r jB fJzBK dk fsnkr eoe/ ;Zs t;s{ nkswK B{z rqfjD eoBK j?, t;s{ thuko fJT[ ekw B{z fiZs bJhdk j?. fJ;/ gqeko fco ekw, eq'X, b'G, w'j, w'j fijVk j? fJj d[BhnK dk M{mk pzXB j? fJ; s'A puD tk;s/ r[o{ gqw/;ao dk i' ;Zuk gq/w j?,

fiB gq/w[ ehU fsB jh gqG[ gkfJU]ù]

gq/w d/ YkJh nZyo jB, gZgk s/ wzwk g{o/ jB, okok nZXk, ;' gq/w d/ YkJh nZyo fijV/ ;' fJj i/ e'Jh f;Zy bJ/ fco ;kX ;zrs ih fJj gow gftZso nt;Ek gqkgs j' iKdh j? L

nk;aekok Bt fB;akBh n? fg;o.

nkj ;aod', ozr iaod', u;aw so, ew r[csB', ew y[odB',

y[nkp;a jokw, fJzsiakoh, p/eokoh, d;s ;o.

Page 121: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

121

fJj B"A fB;akBhnK T[BK r[ow[yK dhnK jB fizBK B{z tkfjr[o{ dh gqhsh j' ikt/ s/ mzY/ j"e/ God/ jB s/ ozr ghbak j' iKdk j? s/ nZyK ftZu'A nZEo{ fgnko d/ trd/ ofjzd/ jB, jkJ/ ;kB{z tkfjr[o{ dk fwbkg feT[A Bjh j' fojk, fJ;/ soK fco E'Vk yKd/ ,E'VK ;"Ad/ jB, E'Vk p'bd/ jB. ;' fJ; soK fJzsiako Bjh eo ;ed/ id'A gq/w dk jVQ nKT[dk fe fejVh xVh nk e/ r[o{ gqw/;ao B{z fwb gtK n"o eokoK T[s/ Bjh fe cbkD/ fB:w Bkb, T[j nNZb j' e/ tkfjr[o{ d/ f;woB ftZu s[o/ ofjzd/ jB fJ;/ soK fco d;s ;o i/ ;cbsk BK fwb/ wZEk cV e/ p?m iKd/ jB fe j/ tkfjr[o{ ;kvk ;kXB feT[A Bjh ;cb j[zdk T[j d[BhnK d/ M{m/ eoKoK ftZu Bjh c;d/, d[BhnK tZb' gqhsh s'V eoe/ d[BhnK dk fJzsiako Bjh eod/ tkfjr[o{ tZb s[o g?Ad/ jB feL

ikfJ fwbk fsBk ;iDk s[NT[ Bkjh B/j[]òõ] (gzBK ñó÷ù)

fJ; soK dh ntZ;Ek T[BK r[ow[yK B{z gqkgs j' iKdh j? ;fsr[o ;Zu/ gks;akj feogk eoB, fco fJB;kB tkfjr[o{ dk Bkw igD tZb s[odk j? Bkw ige/ T[BK B{z pVh T[Zuh ;[Zuh ntZ;Ek j[zdh j? wjKg[o;aK d/ uoBK ftZu p/BshnK eod/ jBL

swrg mhlw 4 ] jip mn mwDo mDusUdno hir sRIrMgo prmysro siq prmysro pRBu AMqrjwmI ] sB dUKn ko hMqw sB sUKn ko dwqw hir pRIqm gun gwEu ] 1 ] rhwau ] hir Git Gty Git bsqw hir jil Qly hir bsqw hir Qwn Qwnµqir bsqw mY hir dyKn ko cwEu ] koeI AwvY sMqo hir kw jnu sMqo myrw pRIqm jnu sMqo moih mwrgu idKlwvY ] iqsu jn ky hau mil mil Dovw pwEu ] 1 ] hir jn kau hir imilAw hir srDw qy imilAw gurmuiK hir imilAw ] myrY min qin Awnµd Bey mY dyiKAw hir rwEu ] jn nwnk kau ikrpw BeI hir kI ikrpw BeI jgdIsur ikrpw BeI ] mY Anidno sd sd sdw hir jipAw hir nwEu ] 2 ] 3 ] 10 ] (pMnw 1201)

ebrhXo gks;akj ih B/ c[owkfJnk j? fe 36 bZy w{bwzso dk ikg ehsk ikJ/ s/ ;fsr[o{ dh wjKB feogk j' iKdh j?. g[oksB wjKg[o;a ;tk bZy ;aqh ig[ih ;kfjp ih dk gkm efonk eod/ ;B, e'Jh r[ow[y 25 ig[ih o'i eoe/, e'Jh 51 o'i eoe/, e'Jh 75 o'i eoe/, e'Jh 100^101 gkm o'i eoe/, e'Jh 125 gkm o'i eoe/, ;tk bZy ikg eod/ ;B. id'A pkDhA gVfdnK gVfdnK wB T[ib j' ikJ/ fco nkgD/A nkg jh ;apd ftZu ;[osh i[V iKdh ;h ns/ nBzs ebK dk wkbe, i' tkfjr[o{ gqw/;ao T[; dh gqkgsh j' iKdh ;h feT[fe r[o{ xo d/ nzdo sgZf;nk d/ EK ;/tk oZyh j?, gqkDK:kw d/ EK f;woB oZfynk j? feT[fe ;/tk s'A fpBK fBwosk th Bjh nKT[dh nzso;aeoD P[ZX Bjh j[zdk s/ dk;k Gkt gqkgs Bjh j[zdk fJ; eoe/ ;/tk fijVh pj[s iao{oh t;s{ j?. fJ; soK f;woB s'A fpBk fJekrosk, ;zebgK dh GZi d"V wB n"o p[ZXh dh uzubsk Bftos Bjh j[zdh n"o pkDhA dh eEk s'A fpBK ;' wB ftZu ;aoXk Grsh gq/w fijV/ ;[ZaG r[D jB fJzBK dh gqkgsh dk T[s;akj Bjh g?dk j[zdk. fi; t/b/ g[oksB s/ BthB wjKg[o;aK d/ gq;zr ;[DhJ/ fizBK fizBK B/ tkfjr[o{ dh pzdrh ehsh j? T[BK B{z eh eh gqkgs j'fJnk j?, fco wB ftu ;a"Ae ikrdk j? n;h th f;woB eohJ/ ;kB{z th tkfjr[o{

Page 122: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

122

fwb/, ;kv/ nzdo th nkswk dk gqek;a j't/ fco ;a"Ae ikrdk j?.feT[fe eEk d[nkok jh ;' fJB;kB B{zz wkV/ uzr/ dk frnkB j[zdk j? eEk d[nkok jh wB B{z r[ow[y g[D/ dh ;'Mh nKT[dh j?, eEk d[nkok jh ;Zs s/ n;Zs d/ d[nkok jh fBoB/ tkbh p[ZX dk thuko fwbdk j? eEk d[nkok jh gkg g[zB dk thuko fwbdk j?, eEk d[nkok jh gziK ftekoK dk, ;' Bk; eoB dhnK ftXhnK s/ P[G r[D ;s ;zs'y d?th r[D, nk;[oh fposhnK dk Bk; eoBK, d?th fposhnK dk gqek;a eoBK, eEk ftZu'A jh gq/oBK fwbdh j? nzfwqs SeD dh gq/oBK d[owfs B{z fsnkrD dh ;aokpK epkpK wk; wdok B;/a fsnkrD dh, ;' fJ;/ soK pZiao e[ofjsK B{z fsnkrD dh gq/oBK eEk ftZu'A jh fwbdh j? P[ZG r[D XkoB dh gq/oBK eEk ftu'A jh fwbdh j?, ;s;zrs ftu'A jh fwbdh j? fJ;/ gqeko nzfwqs SeD dh gq/oBK, nzfwqs dh wjKBsk, pkDh dh wjKBsk, r[owfs dh wjKBsk, r[o{ e/ f;XKsK dh wjkBsk, shoEK dh wjKBsk ,fB;akBK XkwK dh, wksk fgsk dh, d/;a e"w dh ;/tk eoB dh, ;kX{ ;zsK dh r[o{nK ghoK dh, r[o{ e/ n;EkBK fB;akBK dh ;/tk eoB dk ns/ e[opkBh dk iaiapk, ;' rT{ rohp dh oZfynk tk;s/ dfJnk dkB goT[geko dh fposh fJj ;ko/ P[ZG r[D eEk ;[BD s'A jh gqkgs j[zd/ jB fijVk ;[D/ j'J/ eEk d/ gq;zrK nB[;ko T[; uhia B{z nwb ftZu fbnkT[D bZr gJ/ fco fJB;kB T[go gqG{ dh feogk j' iKdh j?. feT[fe w[o;ad ekwb, w[ohd nkwb, y[dk ;akwb. T[gd/;a d/D tkbk w[o;ad ekwb j't/, w[ohd T[gd/;aK s/ nwb eoB tkbk j't/, fco y[dk nk e/ ;akwb j' iKdk j? fwb iKdk, gqkgs j' iKdk j?. tkfjr[o{ dh gqkgsh tk;s/ T[gd/;aK T[s/ nwb eoBK ;' ns;? iao{oh j[zdk j? id'A fJ; soK fJB;kB wjKg[o;aK d/ puBK dh ewkJh eodk j? gqkgsh j[zdh j?. e'Jh th ;apd r[opkDh dk b? bT[ fit/A fit/A fwjBs eo'r/ T[BK jh o; gqkgs j't/rk. fit/A fiawhdko b'e y/sh B{z fizBK tKj[zd/ jB s/ fwjBs eod/ jB T[Bh c;b tX/o/ eZY b?Ad/ jB fJ;/ gqeko fit/A fizBh e'Jh fwjBs tZX eo/rk wkfJnk gdkoE pj[s/ fJeZm/ eo bt/rk. ftZfdnk ftZu pj[sh fwjBs eo/rk ftZdtkB pD ikJ/rk. gkDh dh fJZe^fJZe p{zd Bkb xVk Go iKdk j?. E'Vh^E'Vh ftZfdnk o'i gVhJ/ ftZdtkB pD ikJhdk j?. E'Vh^E'Vh wkfJnk o'i fJeZmh eohJ/ XBtkB pD ikJhdk j?. fJ; soK ;/tk f;woB th o'i eod/ ojhJ/, eofdnK eofdnK wB dh fJekrosk, pqjw frnkB dh gqkgsh j' iKdh j?. fit/A wfjzdh t/yD B{z jo/ gZs/ bZrd/ jB fiT[A fiT[A orVkJh eoh uZbhJ/ ftu'A bkb ozr fBebdk nKT[dk j? fi; soK e'Jh nwb j? Gzr nkfde ;' fizBh orVkJh eod/ T[BK jh T[BK ftZu B;ak tZX iKdk j? fJ; soK jh dtKJhnK p{NhnK jB fizBhnK T[j ;{yw orVhnK iKD, T[BK T[j finkdk ykXhnK j'JhnK cbdkJh j[zdhnK, fit/A G'iB yKd// jK fizBK dzdK Bkb uZp uZp e/ yKtKr/ o; ;[nkd th finkdk s/ jiaw th S/sh j' iKdk s/ y{B th tZX g?dk j[zdk j?, fJ;/ soK ;' GiB th fizBK tX/o/ o; Bkb ehsk ikJ/ brB ;a"Ae Bkb ehsk ikJ/ feT[Afe fizB/ th r[opkDh d/ nZyo jB, ;ko/ ;zg{oB jB fijV/ th nZyo dh ewkJh eo bJhJ/ T[;/ ftu'A poes gqkgs j' iKdh j? gqw/;ao d/ Bkw p/nzs jB fit/A dfonk d/ feBko/ p/nzs p/VhnK j[zdhnK jB ;' fJZe p/VhnK uZb u[ZehnK jB, fJZe p/VhnK feBko/ s/ yVhnK jB, fJZe uZbD bJh fsnko j?, fijVh fsnko p/Vh j? T[; ftZu

Page 123: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

123

uVKr/ s/ feBko/ bZr iKtkr/. fJ; sok GiB eoe/ pqjw frnkB b? e/ fJZe s[o rJ/ jB. fJZe GkJh fsnko jh j' oj/ jB. fJZe fsnko j' e/ p/Vh ftZu p?m rJ/ ;' fJ; eoe/ fco fijVh uZbD tkbh p/Vh j? T[; d/ ftZu p?mDK ukjhdk j? gqw/;ao d/ BKw p/nzs jB ;ko/ ;zg{oB jB, ;' r[o dhfyns j' e/ fijVk gqw/;ao dk Bkw fwb/ T[; Bkw dh ewkJh eoB ftZu'A poes gqkgs j' iKdh j?. ;' nB wZsK ftZu r[o dhfyns j'D d/ Yzr nkg' nkgD/A Yzr Bkb jB. r[owfs ftZu r[o{ rqzE ;kfjp dh jI{oh ftZu gzi fgnko/ id'A ftXh g{ote yzv/ pkN/ dk nzfwqs fsnko eoe/ r[ow[y wkJh GkJh B{z SeKT[d/ jB fco gziK pkDhnK dk T[gd/;a, gziK ofjsK, uko pZiao e[ofjsK d/ fsnkr dk, w{bwzso, r[owzso fdqV eotKT[d/ jB, ;' Bkw igD dh ftXh wo:kdk dZ;d/ jB. T[; Yzr Bkb id'A Bkw dh ewkJh ehsh ikJ/ r[o dhfyns j' e/, fco pj[s tZvk bkG gqkgs j[zdk j? feT[fe fBr[o/ dk ifgnk j'fJnk Bkw, g{ok cb Bjh j[zdk T[AM gqw/;ao dk Bkw b?DK g[zB jh g[zB j? go r[o dhfyns i' nkfd nzs s'A wo:kdk uZbh nKT[dh j?, T[; wo:kdk nB[;ko r[o dhfyns j' e/ Bkw dh ewkJh ehsh ikJ/ fco r[o{ dk jZE ;h; s/ nk iKdk Bkb ;jkfJsk fwbdh j? S/sh bkG, fco Bkw dh fdqVsk tk;s/ ;' wjKg[o;aK dh ,B/e g[o;a fijV/ jB T[BK dh ;zrs eoBh ukjhdh j?.

epho G/dh bhBk ;kE eo dhBh t;s bykfJ.

e'N iBw ek gE Ek fyB wfj gj[zu/ ikJ/.

fit/A fe;/ r?o d/; ftZu ikJhJ/ T[; d/; dk G/dh Bkb b? bJhJ/ s/ e'Jh o;s/ ftZu eb/;a Bjh nKT[dk. fJ; soK gqw/;ao d/ o;s/ uZbD bJh ;' fposh ftZu eJh soK dh o[ektNK nKT[dhnK jB T[BK dh Bftosh bJh T[BK wjKg[o;aK B{z Bkb b? e/ s[fonk ikJ/, T[BK dh ;zrs ehsh ikJ/, fiBK B/ wziab sfj eoe/ w[ekw dh gqkgsh eo bJh j? fco T[BK dh ;zrs eoB Bkb pVh Gkoh ;jkfJsk j[zdh j?. T[BK Bkb f;woB pko/ thuko tNKdok eod/ ofjDK ukjhdk, fijVhnK fposh ftZu n"yK jB T[j th dZ;DhnK ukjhdhnK jB b[e'DhnK Bjh ukjhdhnK i/ b[e'tKr/ sK o[ektD pDh oj/rh id'A dZ;Kr/ s/ nrb/ wkor dk thuko b? e/ Bkw dk nfGnk; eoKr/ r[o{ dh feogk Bkb wjkB poes fijVh T[j gqkgs j' iKdh j?. fit/A fJZe w[;bwkB ceho pkpk itkbk f;zx ih d/ uoBK ftZu nkfJnk efjD bZrk ih fijV/ nZyoK dk w?A ikg eodK jK fe mhe jB, wjKg[o;a efjzd/ id'A wB dh ntZ;Ek mhe j' iKdh j? T[d'A nZyo sk jw/;aK jh mhe jB i' Bkw ;o{g jB, Bkwh dk o{g jB, id'A fJzBK nZyoK Bkb wB fwb ikJ/ fco wB th mhe j' iKdk j? wB d/ nZyo ftrV/ j'J/ jB, wB dh pkDh ftrVh j'Jh j? fJ; B{z ;[XkoB tk;s/ r[o{ dh fijVh pkDh fJj gowkoEh j? id'A fJ; d/ Bkb, nkgD/A wB dhnK dbhb pkiahnK SZv e/ i[V iktKr/ fco L^

epho s{z s{z eosk s{ j{nk w[M wfj ojk B j{z]

ip nkgk go ek fwfN rfJnk is d/yT[ ss s{]òúô] gzBK ñó÷õ)

Page 124: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

124

fco T[uh ;[Zuh ntZ;Ek fwb iKdh j?

] np sT[ ikfJ uY/ f;zxk;fB fwb/ j? ;kfozrgkBh]

] okw ephok J/e GJ/ j? e'fJ B ;e/ gSkBh]à]…](gzBK ùöù)

fit/A vkeNo fBXkB f;zx ih f;tb ;oiB ;kfjp, T[Bk B/ fJZe tkoh fejk nkg ih B{z ;kX{ pBD/ Bkb eh fwfbnk< p/Bsh ehsh vkeNo ;kfjp nkg vkeNo pD/ j' nkg ih B{z eh fwfbnk. efjD bZr/ wkfJnk gdkoE ns/ b'eK dk fJbki eoB Bkb i; fwfbnk, ;' GkJh i' tkfjr[o{ dk Bkw igD Bkb, ;kX{nK dh ;zrs eoB Bkb fwbdk j? T[; dk toBD BjhA ehsk iKdk nB[Gt ehsk iKdk j? nro nkg th fJ; dk nB[Gt eoBK ukj[zd/ j' s/ fco r[o{ tkb/ pDe/ Bkw dh ewkJh eo' ;' nkg ih B{z gsk bZr ikJ/rk eh fwbdk j? ;' fJ; eoe/ fJj fijVk gdkoE j? fJj dZ;D ftZu Bjh nKT[d/ r{zr/ dh fwfmnkJh j?.

] ej[ epho r{zr? r[V[ ykfJnk g{S/ s/ fenk ejhn?]

fi; soK r{zrk r[V yKdk j? ;[nkd dk nB[Gt eodk j? go p'b e/ dZ; BjhA ;edk fJ; soK fizBK B{z Bkw dk o; nkfJnk, T[j rfjo rzGho nt;Ek ftZu gqkgs j' iKd/ jB. d[BhnK d/ r[D ftZfdnk Xko e/ fJB;kB jT[w? eodk j? w/oh cbkDh fvroh j? w/ok cbkDk o[spk j? w/oh cbkDh gdth j? id'A tkfjr[o{ d/ dopko ftZu'A e'Jh gdth fwb ikJ/ fco fJj dk;K dk dk; j' iKdk j?, fco fJj efjzdk j? w? e[ZM th BjhA w?A sK r[o{ ek n"o gzE dk, ;kX ;zrs dk dk; jK fJ; ftZfdnk dk s/ T[; ftZfdnk dk fJsBK tZvk nzso j?. T[j jT[w? jzeko g?dk eodh j? fJj ;kX ;zrs ih fBwosk rohph jbhwh g?dk eodh, pqjw frnkB g?dk eodh j? fJ; eoe/ pqjw ftZfdnk, nfXnksw ftZfdnk dk gmB gkmB thuko eoBK ns/ fdZs/ j'J/ T[gd/;aK B{z XkoB eoe/ gowkBzd ;o{gh tkfjr[o{ dk fwbkg n"o

“ e?tZb: w'e;a Gkt fos/ frnkBkBK e?tZb:z ” frnkB s'A fpBK t/d efjzdk e?tZb: w'e;a gqkgs Bjh j[zdh :sB eoBK ukjhdk feT[fe L^

]cb ekoB c{bh pBokfJ]cb[ bkrk sp c{b[ fpbkfJ]

]frnkB? ekoB eow nfGnk;[]frnkB[ GfJnk sj eowj Bk;[]…](pMnw 1167)

fJj wkD; d/j dk pVk Gkoh bkjk j? fijV/ r[ow[y fgnko/ tkfjr[o{ d/ fgnko ftZu fdqV j' eoe/ Bkw dh ewkJh eod/ jB ;fsr[o ;Zu/ gks;akj d/ dopko ftZu'A T[BK B{z pVh Gkoh pyf;a;a j[zdh j?.

uT[p'b/ wjbk gzitk > ;fsr[o gq;kfd] (gzBK ñóöó^öô)

Page 125: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

125

;zwB iT[ fJ; gq/w eh dw fenj[ j'sh ;kN]oktB j[s/ ;[ oze Bfj fifB f;o dhB/ ekfN]ñ]gqhfs gq/w sB[ yfu ofjnk phu[ B okJh j's]uoB ewb wB[ p/fXU p{MB[ ;[ofs ;zi'r ]ò]

fizBK B/ ;[osh dk ;zi'r r[o{ d/ ;apd Bkb i'V fbnk ;apd Bkw j? ;' Bkw Bkwh Bkb'A fGzB Bjh fi; soK fe;/ r[ow[y B{z e'Jh gZsoek fbyhJ/ ;kok n?vo?; fby d/JhJ/ f;oBktK Bkw BK fbyhJ/ T[j gZsoek T[; B{z fwbdh Bjh j? o[bdh fcodh ofjzdh j? fe;/ d/ xo ikDK j? Bkw s'A fpBK fJB;kB dh fwbkg fposh Bjh j' ;edh j?. tkfjr[o{ B{z fwbD tk;s/ th tkfjr[o{ dk Bkw GkJh iao{oh j? tkfjr[o{ d/ Bkw dh pVh Gkoh poes j?. fit/A vkeNo ;kfjp B{z p/Bsh ehsh fe w'jo d/ nZyo g[Zm/ j[zd/ jB i/ mZgk bkJhJ/ f;ZX/ j[zd/ jB r[o{ dopko ftZu nkT[D Bkb id'A Bw;aeko eohJ/ ;' w;se dhnK o/yK gbN iKdhnK ;' N[ZNhnk i[V iKdhnK, f;ZXhnK, f;ZXhnK j' e/ pqjw frnkB dk ekoD pD iKdhnK jB. fizBK B{z r[o{ uoBK Bkb gqhsh bZr ikJ/ T[BK B{z pqjw frnkB, nkswk gd dh, pqjw gd dh, s[ohnk gd dh, ;[zB gd dh, ntku gd dh ;' gqkgsh j' iKdh j? ;' T[BK B{z fco gqkgs eoB i'rk e[ZM Bjh ofjzdk, wkfJnk gqkgs eoe/, gdkoE gqkgs eoe/, d[BhnK d/ r[D ftZfdnk T[u/ o[sp/ nwhohnK tiahohnK pkd;akjhnK gqkgs eoe/ th pzd/ d/ wB ftZu'A MrV/ Bjh fwNd/, ;aKsh Bjh fwbdh, go nkswk dk ;_? oki g?dk eoe/ fJB;kB dk wB ;aKs mzYk mko j' iKdk j?. fe;/ gqeko dh fgnk; Bjh ofj iKdh ;' nBzd' jh nBzd dh nt;Ek gqkgs j' iKdh j?.

tofI mhlw 5 ] mweI myry mn kI pRIiq ] eyhI krm Drm jp eyhI rwm nwm inrml hY rIiq ] rhwau ] pRwn ADwr jIvn Dn morY dyKn kau drsn pRB nIiq ] bwt Gwt qosw sMig morY mn Apuny kau mY hir sKw kIq ] 1 ] sMq pRswid Bey mn inrml kir ikrpw Apuny kir lIq ] ismir ismir nwnk suKu pwieAw Awid jugwid Bgqn ky mIq ] 2 ] 2 ] 21 ](pMnw 716)

;' T[j GrsK dk ;dk tk;s/ fwZso pD iKdk j? i' Bkw dh ewkJh eod/ jB fi; d/ Bkb e'Jh gqhsh eo/rk T[; dh T[; d/ Bkb fwZsosk fwb ikJ/rh. wkV/ pzd/ Bkb fwZsosk gkT[r' eb/;a j't/rk, uzr/ Bkb gkT[r/ ;[Zy fwb/rk, wkfJnk Xkoh Bkb gkT[r/ t/b/ e[t/b/ wkfJnk dk GkJh ;jkfJsk ;fj:'r fwb ikJ/rk, gdkoEK tkb/ s'A gdkoE fwb ikDr/, oki/ tiaho Bkb gkT[r' e'Jh T[uk o[spk fwb ikJ/rk py;ah;a fwb ikT{rh. tkfjr[o{ d/ fgnkfonK Bkb fwZsosk gkT[r' Bkw igD dh gq/oBK, pqjw frnkB gqkgsh, w[esh dh fJZSk, nktk rtD ysw eoB dh fJZSk, wkfJnk w'j gdkoEK G'rK d[BhnK s'A T[gokw j'D dh fJZSk g?dk j' ikJ/rh. oZp Bkb gqhsh eo'r/ oZp nkgD/A Bkb nG/d eoe/ ;' nG/d ntZ;Ek ndt?Psk dk s/ nG/dsk dk i' nBzd j? T[; B{z pyf;a;a eo d/t/rk. ;' nkgD/A Bkb nG/d eo bJ/rk. fij' fij/ Bkb fwZsosk gkT[r/ Uj' fijh fposh pD ikJ/rh ;' uzr/ Bkb fwZsosk gkT[r' wB uzrk j' ikJ/rk, wkV/ Bkb fwZsosk gkT[r/ wB wbhB pD ikJ/rk. u'oK, iakoK i[nkoK e'b p?m'r' Uj' fijh fposh. ;kXK e'b p?m'r/ wB ;kX bt'r/. ;zsk e'b p?m'r/ wB ;aKs j'

Page 126: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

126

ikJ/rk. ftZdtkBK e'b p?m'r/ ftZdtkB, dkBhnK e'b p?m'r/ dkB eoB dh fJZSk j' ikJ/rh, GbtKBK e'b p?m'r/ e[;ash eoB dk ukn g?dk j't/rk, ;{ofwnK, i'fXnK, e[opkBh tkfbnK e'b p?m'r/ ;a;asoK Bkb gqhsh, izrK i[ZXK e[opkBh, rT[{ rohp dh oZfynk d/ thuko Xhn G?D dh fJZias B{z pukT[D d/ thuko pD ikDr/. pqjw frnkBhnK e'b p?m'r/ oZp d/ fwbD dh bkb;k, pqjw frnkB dh fJZSk w[es j'D dh fJZSk gqkgs j' ikJ/rh. ;' fJ; eoe/ ;z;ko d/ T[s/ tkfjr[o{ B/ ;koh soK d/ jh r[ow[y g?dk ehs/, wBw[y th fwb iKd/ jB, ;kes th fwb iKd/, ekwh eq'Xh th fwb iKd/ jB, oki/ tiaho th, ezrkb th, pqjw frnkBh th fwb iKd/ jB. fij' fijh nkg B{z fJZSk j? Uj' fijk gqG{ fwbkg eok d/t/rk. fJ; eoe/ pqjw frnkBhnK Bkb fwb'r/, pqjw frnkB dh gqkgsh, izwD woD ysw j' ikJ/rk nktk rtD fwN ikJ/rk ;Zs fuZs nkBzd ;o{gh tkfjr[o{ dh gqkgsh j' ikt/rh n"o iBw iBwksoK d/ fijV/ eb/;a jB T[j ysw j' iktDr/. ;' fJ; eoe/ gqhsh n?;h eoBh j? fit/A nk;k ih dh tko ftZu dZf;nk j?L

;b'e[ wjbk d{ik ]J/j feB/jh dkfs nkg; s/ i' gkJhn? ] BkBe ;k eowkfs ;kfjp s[m? i' fwb?]wjbk d{ik] J/j feB/jh ukeoh fis[ GT[ y;w B ikfJ]BkBe ;/te[ ekYhn? fi ;/sh y;w ;wkfJ]„]gT[Vh]BkBe nzs B ikgBh jfo sk e/ gkoktko]nkfg eokJ/ ;kysh fcfo nkfg eokJ/ wko]fJeBk rbh izihohnk fJfe s[oh uVfj fp;hnko]nkfg eokJ/ eo/ nkfg jT[ e? f;T[ eoh g[eko]BkBe eoDk fifB ehnk fcfo fs; jh eoDh ;ko] òó]

T[; tkfjr[o{ gqw/;ao d/ dopko dk ukeo pBDK ukjhdk. ukeo T[j j[zdk j? fijVk ukn d/ Bkb r[o{ dopko dh ;/tk eodk j?, jT[w? dk fsnkr eo fdzdk j? ns/ Bkw ftZu ;[osh bk e/ gqw/;ao dk i; eodk j?. T[BK wjKg[o;aK d/ Bkb fwbDK j?.

kwnVw mhlw 5 ] swjnw sMq Awau myrY ] 1 ] rhwau ] Awndw gun gwie mMgl ksmlw imit jwih pryrY ] 1 ] sMq crn Drau mwQY cWdnw igRih hoie AMDyrY ] 2 ] sMq pRswid kml ibgsY goibMd Bjau pyiK nyrY ] 3 ] pRB ik®pw qy sMq pwey vwir vwir nwnk auh byrY ]4]5]16] (gzBk 1301)

i' wjkswk jB T[BK dh GkJh ;zrs eoBh j?. T[BK dh ;zrs ftZu'A ;G e[ZM gqkgs j' iKdk j?.

nk;k wjbk ô ]Szs ] r[ow[fy fgnko/ nkfJ fwb[ w? fuoh ftS[zB/ okw oki/]w/ok wB[ sB[ pj[s[ p?okfrnk jfo B?D of; fGzB/]w? jfo gqG[ fgnkok df; r[o[ fwfb jfo wB[ wzB/]jT[ w{oy[ eko? bkJhnk BkBe jfo ezw/]ó] (gzBK ôôù)

r[o{ eh pyf;a;a Bkb ;' cfsjrVQ ;kfjp d/ fJbke/, ozXkt/ BZro ftZu ;zs joh f;zx ih pV/ r[ow[y jB i' frnkBh fJzdoihs f;zx ih d/ ftfdnkoEh jB. ;zs

Page 127: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

127

fJzdoihs f;zx ih fwZm p'bV/ ;[Gkn d/ r[ow[y fgnko/ wjKg[o;a jB, ;zs frnkBh r[opuB f;zx ih ykb;k fGzvoK tkfbnK d/ ftfdnkoEh jB. ;ko/ ;kX{ ;zsK Bkb fwbkg fposh tkb/ fB;aekw r[ow[y jB. ;' wjKg[o;a ;zs frnkBh fJzdoihs f;zx ih ;zs joh f;zx ih joy'tkb v/o/ nkJ/ ;B ;' ;zs joh f;zx ih B/ r[o{ rqzzE ;kfjp dh bVhtko eEk d/ G'r ;w/A dk; B{z nkgD/A BZro p[bkfJnk. p/nzs wjKg[o;aK d/ do;aB eoB dk ;[Gkr gqkgs j'fJnk eEk d/ G'r gkJ/. wjKB dhtkB eEk ehosB jfo i; j'J/ ;zs okV/ tkb/ wjKg[o;aK d/ ;/tkdkoK B/ th ehosB ehs/ fJZe ;zfBnk;h T[dk;h wjKswk th fJ; ;[Gkr ;w/A s/ nkJ/ ;B T[BK B/ th nkswk ftt/uB dhnK i' thukoK ;B, toBD ehshnK fe ;z;ko n;Zs t;s{ j?, ;Zs t;s{ nkswk fJ; dh gqkgsh tk;s/ :sB eoBK ukjhdk j? n;hA n;Zs t;s{nK Bkb bZr eoe/ nkgDk iBw r[nk oj/ jK ;' wjKg[o;aK dk jw/;ak fJj jh thuko j[zdk j? fe ;z;ko s/ nkJ/ jK s/ ihtB :ksok ;cb eoe/ nkJhJ/. fJ; soK fBjzr ;[Zuk f;zx ih, ;' ;zs wjKg[o;a pkpk ;[j/b f;zx ih d/ ftfdnkoEh jB, T[BK B/ th r[o{ rqzE ;kfjp ih dh eEk i' ;qahwkB gzfvs GkB f;zx ih d/ t/b/ gqkozG j'Jh ;h ;' ;zg{oB noEK ;fjs ftnkfynk ehsh s/ dk;K B{z ;' r[ow[y fgnko/ GkJh joh f;zx ih ;' ;zs pkpk w'jD f;zx ih fGzvoK tkfbnK d/ ftfdnkoEh jB, ;Zdk gZso G/fink ;' dk;K B/ fJj eEk G'r gkT[D dh ;/tk gqkgs j'Jh. fJ; P[G nt;o s/ ;' p/nzs r[ow[y fgnko/ gj[zu/ dk;K B/ eEk dh nzfsw i' ;zg{oB ftnkfynk ;h ehsh, ;' ig[ih ;kfjp, nBzd ;kfjp d/ gkm ns/ eEk d/ G'r ;w/ i' ftXh j? nkfd ftZu th s/ wZX, nzs ftZu ;qh nyzv gkm ;kfjp r[o{ rqzE ;kfjp ih d/ eoe/ G'r gkT[DK ;' G'r gkJ/ ns/ ;qah wkB ;zs GkB f;zx ih dh i' po;h ;h T[; d/ th ;wkrw ehs/ rJ/ ns/ wjKg[o;aK d/ ihtB pko/ th o";aBh gkJh rJh. ;' ;fsr[o ;Zu/ gks;akj B/ fJZE'A d/ d'jK n;EkBK dh ;/tk, dk; B{z th eoB dk ;[Gkr fwfbnk gfjb/ gfjo ;zs pkpk ;[j/b f;zx ih B/ BZE{tkb/ fJZE'A d/ n;EkBK s/ ;/tk ehsh s/ fJwkosK dh ;/tk th ehsh ftfdnkoEhnK dh ftZfdnk d[nkok ;zs gqskg f;zx pV/ r[ow[y jB, v/ok ;zsrVQ joy'tkb d/ r[ow[y fgnko/ wjKg[o;a Bkw nfGnk;h fsnkr n"o p?okr B{z XkoB tkb/ jB, ;zs pkpk w'jB f;zx fGzvoKtkfbnK s'A T[BK B/ r[o{ rqzE ;kfjp, ;{oi gqek;a, gzE gqek;a, GkJh r[odk; ih dhnK tkoK, efpZs ;t?:/ fco fBjzr ;[Zuk f;zx s'A th e[ZM ftZfdnk d[nkok gVd/ oj/ ;' T[Bk r[ow[y fgnkfonK B/ th wjKg[o;aK d/ n;EkB dh ;/tk ftZu ekch :'rdkB gkfJnk ns/ fJ; n;EkB s/ e[ZM ;wK GkJh i'rk f;zx s/ ;zs gqskg f;zx ofj e/ ftZfdnk th gVd/ oj/ ns/ ;{oi gqek;a dh eEk th ;kX ;zrs ih B{z ;aqtD eotKd/ oj/ ;' ;fsr[o{ rohp fBtki ;Zu/ gks;akj dh pyf;a;a d/ nB[;ko ;zs pkpk joGiB f;zx ih jo;ak ShBK, ;' dk; s/ ;zs joGiB f;zx ih e[ZM ;wK fJeZm/ oj/ jK, j[D tkfjr[o{ B/ T[j th ;zs pkpk w'jB f;zx ih d/ gk; ftZfdnk gVB tk;s/ ub/ rJ/, T[E/ ;zrhs n"o r[o{ rqzE ;kfjp s/ fJfsjk; dh eEk gVh thukoh, T[gozs jo;ak ShBk BZro ;zs pkpk irs f;zx d/ v/o/ nk rJ/. ;' dk;K d/ Bkb pj[s ;B/j n"o fgnko oZyd/ jB. ;' T[BK wjKg[o;aK dh gq/oBK d[nkok ;' nzfwqs;o fib/ d/ nzdo, r[odk;g[o fib/ d/ nzdo p/nzs BZroK ftZu r[owfs dk

Page 128: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

128

gquko eoB dk ;[Gkr gqkgs j'fJnk ;' ;zs pkpk wzrb f;zx r[o{ ;o ;sbkDhA ;zs pkpk bZyk f;zx r[o{ e/ pkr tkb/ ns/ ;zs nikfJp f;zx ih wZyD ftzvh, fJZE/ B"t/A gks;akj B/ gow gftZso uoB gkJ/ jB ;kX ;zrs B/ wZyD SekfJnk, wjkoki B/ T[; dk Bkw jh wZyD ftzvh oZy fdZsk. r[o{ B/ wjKB feogk eoe/, ;' fJ; soK pkpk pho f;zx ih dk n;EkB NkjbhnkDk, Nkjbh ;kfjp, T[E/ th ;zs nikfJp f;zx ih ;/tk eotKd/ jB. r[o{ eh feogk Bkb rkj/ prkj/ fiZE/ th wjKg[o;a eEk gquko tk;s/ ;Zdd/ jB p/Bsh eohdh j? p/BshnK jh jB feT[fe b'e nZi eow s'A fvZr u[Ze/ jB gfjbk eow ftZu ekfJw j'DK, fco T[gk;aBK eKv j? fco frnkB eKv j? fco nZr/ pqjw frnkB j? ;' eow sK jh ;jh j' ;edk j? fJB;kB dk njko, ftjko s/ nkuko ;[ZX j' ikt/.id'A fco fJB;kB dk wB P[ZX j' ikJ/, fco fB;aekw pD ikJ/, fBZs eow j? e'Jh BfwZs eow j? e'Jh ekw: eow j?, e'Jh gqkfJ;afus eow j?, fB;aekw eow jB, fB;aekw eowK d[nkok nzfs;aeoD dh P[ZXh gftZsosk j[zdh j? ;[ZX nzs;aeoD tkbk jh T[gk;aBK T[g nk;Bk, T[g w?B/ ;whg j' e/ nk;D bk e/ ;/tk jia{oh ;/tk eoBh T[gk;aBk g{ik j[zdh j? fJ;/ gqeko fco T[gk;aBK Bkb fizBk d/ wB dh fte;a/gsk uzubsk nkfde d{o j' ikJ/ fB;aekw eowK Bkb wb d';a Bftos j' ikJ/ gkg Bftos j' ikD fjodk ;[ZX j' ikJ/ T[gk;aBk Bkb fJekrosk, uzubsk d{o j' ikJ/ fco uzubsk s'A ofjs fijVh p[ZXh j? T[j th ;ak;asoh frnkB thuko B{z rqfjD eodh, ;[fDnk j'fJnk frnkB rqfjD j[zdk j?, fco T[; frnkB B{z rqfjD eoe/ ;Zs s/ n;Zs dk thuko eoBk j? fit/ jz; d[ZX s/ gkDh :[dk eo fdzdk j? T[; dh u[zM ftZu yfNnkJh j[zdh j? fi; t/b/ u[zM gKT[dk gkDh :[dk j' iKdk d[ZX c[ZNhnK B{z yk iKdk j? fJ; soK ;z;ko d/ fteko gkDh tZs s[ZS jB s/ fijVk nkswk t;s{ fJj wZyD d[ZX wbkJh dh fBnkJh j? fijV/ jz; fposh ;Zs s/ n;Zs dh fBoB/ tkbh p[ZX tkb/ gow jz; frnkBh wjKg[o;a sZs p/s/ jB T[j wjKg[o;a ;z;ko d/ n;Zs gdkoE fijV/ gkDh dh fBnkJh ft;/a G'r fJzBK B{z fsnkr e/ ;Zs t;s{ nkswk o{gh i' gdkoE wZyD j? fJ; B{z rqfjD eo b?d/ jB ;' sZs p/s/ fijV/ wjKg[o;a jB T[BK tk;s/ ;ak;asoK ftZu fbfynk L

pqjwftZs pqjwwJht Gtsh

fijVk pqjw p/sk T[j pqjw dk jh ;o{g j?, pqjw dk ;o{g j' iKdk j? pqjw dk fuzsB eoKr/ pqjw dk ;o{g pD iKtKr/ fi; t;s{ dk fuzsB eo/r/ T[; dk jh ;o{g, ekwh nkdwh ftekoK dk fuzsB eodk j?, T[; dh fdq;aNh ftZu jo t/b/ fJ;soh nkfde dk ;zebg pfDnk ofjzdk j?, wkfJnk gdkoE tkfbnk d/ wB ftZu g?;k, iawhBK, ikfJdkdk, oki ;ZsK tkfbnK oki;h b'eK d/ wB ftZu jo t/b/ fe;/ dk oki fet/A y'jDK oki fet/A ShBDk j? n?;hnK, t?oh d/ wB ftZu d[;awD B{z wkoB dhnK ;ehwK j[zdhnK jB, i[nkohnK d/ wB ftZu i{J/ ftZu pkih fiZsD dhnK, ekwh nkdwh ekwBh Bkb, fJ; soK gqhsh eod/ jB. fijV/ pqjw frnkBh jB T[BK d/ wB ftZu pqjw dh gqhsh j[zdh j? T[j pqjw p/fsnK dh jh ;zrs eod/ jB i?;h ;zrs eo'r/ t?;h ozrs j'

Page 129: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

129

ikJ/rh. fi; soK gkDh dk nkgDk e'Jh ozr Bjh i?;k ozr gk fdT[ t?;k pD iKdk j? ghbk gkT[r' ghbk, jok gkT[r/ jok pD ikJ/rk, ;' fJ;/ soK fijVk wB j?.

wbB nzB eo wbB wB, ;[ZX nzB eo ;[ZX ]

ib ts fus iK f;T[ Gt/ Gts sEk fs; p[ZX]

wbhB nzB ykD Bkb wbhB p[ZXh j' iKdh j? ;[ZX nzB ykD Bkb ;[ZX wB pD ikdk j? fit/A gkDh dk nkgDk e'Jh ozrh Bjh i?;k ozr gkT[ s?;k ozr. fJ; soK d[ZX s/ p[ZX d/ fcZNfdnK d/o Bjh bZrdh ;' d[ZX ftZu eKih g? ikJ/ c[ZN ikdk j? ;' p[ZXh ftZu th y'N/ ;z;ekoK dh fSZN g? ikJ/ fJj p[ZXh th fcZN ikdh j? e[;zrs s'A puDK j? s/ ;s;zrs eoBh j?. ;s;zrs eoe/ ;zrs ftZu'A ;Zs t;s{ nkswk gd B{z rqfjD eoBK nBksw t;s{nK dk fsnkr eoBK w[Zy nkswk fijVh fijV/ ;kv/ ;aoho n"o fJzdohnK wB p[ZXh dh gqek;ae j? T[; B{z gqkgs eoBK j? fijVh w'jBh nkswk g[Zso XhnK gfotko fJ;soh wkfJnk gdkoE d[BhnK d/ fijV/ ;[Zy n?;atoi G'r jB fJzBK B{z fsnkr e/ w[Zy nkswk gow nkBzd ;o{gh tkfjr[o{ gqek;a o{g nkswk Bkb i[VBK j?. ;' fi; soK jho/ T[Zs/ rod g? ikJ/ T[j jB/oh oks ftZu gqek;a Bjh fdzdk id'A rod g{zM dJhJ/ gqek;a fdzdk j?. gqek;a gfjbK th ;h rod g?D eoe/ Bjh fdf;nk, fJ; soK nkswk d/ T[s/ n?;/ nktoD nk rJ/ e'Jh nzB w:, wB' w:, gqkB w: n"o nBzd w: s/ ftfrnkB w: s/ ;s' oi' sw' nftZfdnk, nfrnkBsk d/ wkfJnk gdkoEK s/ d[BhnK dhnK iawhBK ikfJdkdK, iao ia'o{ iawhB d/ MrV/ n?;/ nktoD nkJ/ jB id'A tko tko ;' ;kX{nK dh ;zrs, Bkw dk nfGnk; ;/tk f;woB eoKr/ fJj d{o j' ikDr/ nkswk fiT[ ek fsT[ gqek;a o{g Biao nk ikJ/rk fco nzdo th ukBDk s/ pkjo th ukBD gqkgs j' ikt/rk. fJ; soK fit/A ;{oi d/ d[nkb/ pZdb nk iKd/ id' pZdb T[v iKd/ T[j gfjbK th gqek;a o{g ftZu ;h wZX ekb th s/ nzs th gqek;a o{g jh j?. fJj fijVh nkswk j? ;aoho s'A gfjbK th gqek;a o{g j?, ;oho d/ t/b/ th, id'A ;oho Bjh oj/rk T[d'A th gqek;a o{g j? id' nfrnkB Bjh ;h T[d'A th gqek;a o{g, id'A frnkB Bjh ;h gqkgs j'fJnk T[d'A th gqek;a o{g j? nfrnkBsk dk godk j'D eoe/ Biao Bjh nKT[dh, id'A frnkB dk gqek;a j' ikJ/ nkswk ;Zs fuZs nBzd ;o{g dh gqkgsh j' iKdh j?. fJ; eoe/ jw/;aK tk;s/ n?;/ fijV/ sZs p/s/ wjKg[o;a jB T[BK dh UN b? e/ ;fsr[o ;Zu/ gks;akj d/ uoBK dk fXnkB eofdnK j'fJnk Bkw dk nkokXB eoBK j?. id'A fco fJ; soK Bkw dk nfGnk; eoKr/ s/ frnkB ntZ;Ek gqkgs j' ikJ/rh .

rwgu gauVI cyqI ] dyKO BweI g´wn kI AweI AWDI ] sBY aufwnI BRm kI twtI rhY n mwieAw bWDI ] 1 ] rhwau ] duicqy kI duie QUin igrwnI moh blyfw tUtw ] iqsnw Cwin prI Dr aUpir durmiq BWfw PUtw ] 1 ] AWDI pwCy jo jlu brKY iqih qyrw jnu BInW ] kih kbIr min BieAw pRgwsw audY Bwnu jb cInw ] 2 ] 43 ] (pMnw 331-32)

Page 130: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

130

id'A frnkB ntZ;Ek j' iKdh j? ;ko/ Gow d/ ST[V eZN/ iKd/ jB, fco ;Zs fuZs nkBzd ;o{gh tkfjr[o{ dh gqkgsh j' iKdh j? fco nzdo'A d;w d[nko ftZu'A fMw fMw frnkB o{gh nzfwqs dh toyk j[zdh j?. wB jo t/b/ nBzd ftZu ofjzdk j? y/Vk pfDnk ofjzdk j? s/ M{mhnK y[wkohnK Bkb'A ;Zuh y[wkoh gqkgs eo b?Ad/ jB.

g';s Gzr nchw T[so ikJ/ goGks ] Bkw y[wkoh BkBek uVh oj? fdB oks]

Awsw mhlw 4 ] iJim iJmy iJim iJim vrsY AMimRq Dwrw rwm ] gurmuKy gurmuiK ndrI rwmu ipAwrw rwm ] rwm nwmu ipAwrw jgq insqwrw rwm nwim vifAweI ] kiljuig rwm nwmu boihQw gurmuiK pwir lGweI ] hliq pliq rwm nwim suhyly gurmuiK krxI swrI ] nwnk dwiq dieAw

kir dyvY rwm nwim insqwrI ] 1 ] (gzBk 442-43)

fco T[j r[ow[y fgnko/ okw Bkw dh UN b? e/ ;[ ;z;ko ;kro B{z fJT[ so iKd/ jB, fit/A rT{ d/ y[o ftZu gkDh j't/, NZgD bZfrnK e'Jh eb/;a Bjh j[zdk, n?;h wjkoki dh pyf;a;a Bkb T[j ;z;ko ;kro, fijVk d[BhnK tk;s/ soBK pVk n"yk, wjKswk ;[y?B jh r[o{ e/ Bkw dh ;jkfJsk b? e/ so iKd/ jB.

sUhI mhlw 5 ] bYkuMT ngru jhw sMq vwsw ] pRB crx kml ird mwih invwsw ] 1 ] suix mn qn quJu suKu idKlwvau ] hir Aink ibMjn quJu Bog BuMcwvau ] 1 ] rhwau ] AMimRq nwmu BuMcu mn mwhI ] Acrj swd qw ky brny n jwhI ] 2 ] loBu mUAw iqRsnw buiJ QwkI ] pwrbRhm kI srix jn qwkI ] 3 ] jnm jnm ky BY moh invwry ] nwnk dws pRB ikrpw Dwry ] 4 ] 21 ] 27 ](pMnw 742)

fizBK dk;K s/ tkfjr[o{ gqw/;ao feogk Xko fdzdk T[BK r[ow[yK dk p?e[zm o{gh BZro ftZu tk;k j' iKdk j? fiZE/ wjkswK ofjzd/ jB T[j jh p?ez[m BZro j? r[o{ e/ uoBk ftZu T[j i[V/ ofjzd/ jB ns/ T[BK B{z pVk Gkoh nBzd ofjzdk j?.

efpZs GkJh r[odk; ih ]

uoB ewb Gfi ewb gqrk; GJ/ do; dof; ;w do; fdykJ/ j?]

;apd ;[ofs nBjd fbt bhB GJ/ T[BwB wrB rrB g[o SkJ/ j?]

gq/w o; pf; j'fJ fp;w fpd/j GJ/ nfs n;uoi w? j/os fjokJ/ j?]

r[ow[fy ;[y cb wfjwk nrkfX p'X neE eEk fpB'd ejs B nkJ/ j?]óó]

efpZs GkJh r[odk; ih ]

;fsr[o do;aB ;apd nrkfX p'fX nfprfs rfs B/fs B/fs Bw' Bw j?]

do; fXnkB no[ ;apd frnkB fbt r[gs gqrN mkN g{oB pqjw j?]

Page 131: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

131

fBor[D ;or[D e[;wktbh ;[rzfX ;zfX J/e nT[ nB/e o{g rzfwsk nrw j?]

gowdG{s n;uoi? n;uoi w? neE eEk nby fp;w? fp;w j?]ô÷]øñ]

T[j tkfjr[o{ nbZy, i' ;aesh fposh d[nkok Bjh iKfDnk iKdk, byDk fposh d[nkok ikfDnK iKdk j?, fizBK d/ wB ftZu' gqwkDrs gqw/:rs n"o ftgoi/ nkfde ;z;/ Bftos j' rJ/ jB, gzi/ gqeko d/ Gow Bftos j' rJ/ jB

“G/d Gow eosZs Gow g[B ;zr Gow fteko]

pqjw fJso ir ;s j? gKuT[ Gow ;z;ko ]

id'A fJzBk ;zf;nK s'A fBo;z;/ j[zdk j? fco wB B{z ;aKsh fwbdh j? ;z;k s'A Gkt ;aze/ fposh ;z;/ s'A Gkt d' e'Nh tkbk frnkB id'A fJ; dh Bftosh j' iKdh j? s/ fco nkswk Gkt ikros j[zdk j?. ;qatD ,wzBD, fBfXnk;D d[nkok fJj ;z;/ fijV/ Bftos j[zd/ jB, fco nkswK frnkB ss s_z dk fijVk frnkB j? wjKg[oy T[BK ifrnk;{nK B{z fijV/ nZm gqeko d/ ;kXBK ;z:[es jB T[BK B{z wjKtke dk T[gd/;a fdzd/ jB. wjKtke njzpqjwn;wh, ss_w;h, n?:z nkswk pqjw, gqr:kBw pqjw, fit/A uwe gZEo s/ u'N bkJhJ/ s/ fpibh g?dk j[zdh j?. fJ; soK id'A T[j wjKtkeK dh u'N wkod/ jB d;w d[nko d/ nzdo frnkB dh ntZ;Ek dk gqek;a j' iKdk j? T[; gqek;a B{z gqkgs eoe/, nfrnkBsk d/ jB/o/ dk Bk; eo fdzd/ jB fco T[j fes/ th ub/ ikD T[BK B{z e'Jh eb/;a Bjh fiT{Ad/ ihtB w[esh dk ns/ ;aoho fsnkrD s'A pknd fpd/j w[esh dk nkBzd b?Ad/ j'J/ tkfjr[o{ gqw/;ao ftZu nG/d j' iKd/ jB. n?;/ fijV/ wjKg[oy jB fizBK d[nkok tkfjr[o{ d/ fwbkg dk ukBD gqkgs j[zdk j? T[BK pko/ GkJh r[odk; ih eEB eod/ jB L^

tko pkothA, gT[Vh gzith

jT[ fs;d? uT[yzBhn? r[o gow/;o[ J/e' ikD?]

jT[ fs;d? uT[yzBhn? d{ik GkT[ B nzdfo nkD?]

jT[ fs;d? uT[yzBhn? nT[rD ehs/ r[D gotkD?]

jT[ fs;d? uT[yzBhn? wzdk fe;? B nkfy tykD?]

jT[ fs;d? uT[yzBhn? nkg[ mrkJ/ b'ek GkD? ]

jT[ fs;d? uT[yzBhn? goT[geko eo/ ozr wkD?]

bT[pkbh dorkj ftfu wkD[ fBwkDK wkD[ fBwkD?]

r[o g{ok r[o ;pfd f;RkD?]õ]

Page 132: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

132

n?;/ fijV/ r[ow[y jB T[BK dh ntZ;Ek pVh T[uh ;[Zuh gftZso j' iKdh j?.

tko T[BZshthA, gT[Vh s/othA

jT[w? rop[ fBtkohn?, r[ow[fy fod? rohph nkt?]

frnkB wsh xfN ukBDk Gow nfrnkB[ nzX/o[ fwNkt?]

j'fJ fBwkDk Yfj gt? dorj wkD[ fBwkDk gkt?]

y;w? ;'Jh Gktdk y;w? dk fi;[ GkDk Gkt?]

GkDk wzB? wzBhn? ngDk GkDk nkfg wBkt?]

d[Bhnk ftfu gokj[Dk dktk Sfv oj? bkdkt?]

;kX ;zrfs fwfb j[efw ewkt?]ñó]

T[j r[ow[y fgnko/ ;kX ;zrs ftZu ofjzd/ j'J/ gqw/;ao dk j[ew wzB eoe/ nkgDk b'e gqb'e ;tko b?d/ jB fco T[BK d/ nzdo ;aKsh gqkgs j' iKdh j?.

;b'e[]

Sksh ;hsb wB[ ;[yh Szs r'fpd r[B rkfJ]

n?;h feogk eoj[ gqG BkBe dk; d;kfJ]ñ] (gzBK òõô)

T[j gqG{ s'A n?;h feogk wzrd/ jB ;' fJ; gqeko r[o{ B/, i' eEk gquko dh ;/tk py;ah j? T[j d/;K god/;K ftZu fBGkT[D/ dk fBwkDk fBskDk :sB ehsk ik fojk j?. ;fsr[o ;Zu/ gks;akj feogk eoB fJ; soK r[o{ gzE dh ;/tk r[o{ rzqE ;kfjp dh skbhw d[nkok eoB dk ;[Gkr pyf;a;a eod/ ofjD. XzB XzB ;kfjp ;qah r[o{ rqzE ;kfjp ih fizBK dh feogk Bkb nZi d/;K god/;K ftZu ;' fJj ;/tk gqkgs j? ns/ ekoK ijkia ;' GkJh ;tkohnK fwbdhnK jB ;kX ;zrs fesBK ;fseko fgnko eodh j? feT[fe ;kX ;zrs ih B{z r[o{ rqzE ;kfjp ih wjkoki dh eEk dh ftnkfynk ;qatD eokJhdh j? r[o{ rqzE ;kfjp ih dh feogk Bkb ;' ;kv/ b'eK B{z nzB gkDh eZgVk p;so ;fseko fgnko ;kX ;zrs ih tZb'A gqkgs j' fojk j?. XzB r[o{ noiB ;kfjp, w/o/ tor/ Bkuhia fesB/ jh r[o{ rqzE ;kfjp ih dh pkDh dk gkm, ehosB, eEk eoe/ gb oj/ jB fJj XzB XzB r[o{ rqzE ;kfjp ih dh wjKB pyf;a;a j? fesB/ ;{ow/ f;zx r[o{ rzqE ;kfjp ih dh feogk Bkb ehosB eoe/ ekoK s/ iajkia M{N oj/ jB. d/;K god/;K ftZu ;[Zy gqkgs eo oj/ jB. ;' pkDh b'e gob'e dk nk;ok j?. ;fsr[o ;Zu/ gks;akj ih feogk eoe/ fJ; soK ;/tk b?Ad/ ofjD. fJ; :ksok ftZu dk; ;' 13

Page 133: 1 ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[. - Gurmat Veechar · ;fsBkw ;qh tkfjr[o{ ihT[] Awsw mhlw õ ] AwT phr inkit kir jwnY ] pRB kw kIAw mITw mwnY ] eyku nwm sMqn AwDwru ] hoie rhy sB kI pg

133

ngq?b 1992 fJzrb?Av gj[zu/ ;B. nZi gquko dh ;/tk ;fsr[o{ ih dh feogk Bkb ikoh j?, fiZE/ fiZE/ th ;zrsK :kd eodhnK jB T[E/ T[E/ gj[zu eoe/ Bkw pkDh dh toyk ehsh iKdh j? ;' ;fsr[o ;Zu/ gks;akj feogk eoB nZi Bk;sesk dh n"V i' bZrh j'Jh j? Bftos j't/ nk;se GktBK ikr/ ns/ wB ftZu fJj jh thuko j? fe ;fsr[o ;' fJj iBw nkg jh nkgD/A b/y/ bkT[ nktk rT[D fwNkT[. pqjw frnkB dh dks py;a eoe/ nG/d w[esh pyf;a;a eo' ;' ;fsr[o ;Zu/ gks;akj wjKB feogk eoe/ fJ;/ soK ;kX ;zrs dh ;/tk b?d/ ofjD.

mwrU mhlw 5 ] mwn moh Aru loB ivkwrw bIE cIiq n GwilE ] nwm rqnu guxw hir bxjy lwid vKru lY cwilE ] 1 ] syvk kI EVik inbhI pRIiq ] jIvq swihbu syivE Apnw clqy rwiKE cIiq ] 1 ] rhwau ] jYsI AwigAw kInI Twkuir iqs qy muKu nhI moirE ] shju Anµdu riKE igRh BIqir auiT auAwhU kau dauirE ] 2 ] AwigAw mih BUK soeI kir sUKw sog hrK nhI jwinE ] jo jo hukmu BieE swihb kw so mwQY ly mwinE ] 3 ] BieE ik®pwlu Twkuru syvk kau svry hlq plwqw ] DMnu syvku sPlu Ehu AwieAw ijin nwnk Ksmu pCwqw ] 4 ] 5 ] (pMnw 1000)

;' w'jB f;zx fYZb'A T[BK d/ ;g[Zso G[fgzdo f;zx fJzBK dh ekch y[nkfJ;a ;h i' jw/;aK jh pVk fgnko oZyd/ jB ;zs pkpk joh f;zx ih e'N tkb/ gzi"Vk wzBDjkBK BZroK ftZu B?eh tkb/ ;zs tZid/ ;B, fsnkr p?okr pqjw frnkBh, frnkB ;Po{g wjKg[oy ;B, ;' T[BK d/ ;zrh jB dk;K Bkb th fgnko oZyd/ jB. fJzBK dh ekch y[jkfJ;a ;h fe nkgD/A ihtB dh ;zy/g rkEk toBD ehsh ikJ/ ;' fJzBK dh p/Bsh B{z w[Zy oZyfdnK j'fJnK j[D sZe ;zy/g thuko toBD ehs/ jB ;fsr[o ;Zu/ gks;akj ;kX ;zrs dh ;/tk dk ;[Gkr pyf;a;a eoB.