1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6....

38
1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ

Transcript of 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6....

Page 1: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

1 Boumlluumlm Kuumltuumlphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma

6 HAFTA

TUumlR 102 TUumlRK DİLİ

Bu boumlluumlm tamamlandıktan sonra

Kuumltuumlphanelerin sundukları hizmetler ve kaynakların neler olduğu

nasıl sunulduğu ve

nasıl yararlanılabileceği konusunda bilgi sahibi olunması

amaccedillanmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 2

Amaccedillar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 3

Anahtar Kavramlar

Kuumltuumlphane

Bilgi merkezi

Bilgi kaynakları

Katalog

Buumltuumlnleşik arama

Kaynak keşfi

Oumlduumlnccedil alma

Materyal ayırtma

Suumlre uzatma

Sınıflandırma sistemleri

Koleksiyonlar

Ayrılmış (Rezerv) Ders Kitapları

Referans kaynakları

Suumlreli yayınlar

Nadir eserler

Yerleşim planı

Ccedilalışma ortamı olarak kuumltuumlphane

Davranış kuralları

Genel olarak kuumltuumlphaneler

Kuumltuumlphaneden yararlanma

Buumltuumlnleşik arama ve katalog

Katalogdan sisteme geccediliş ve yapılabilecek işlemler

Koleksiyonlar

Kuumltuumlphane yerleşim duumlzeni

Sınıflandırma sistemleri

Kuumltuumlphanelerin sunduğu diğer bazı hizmetler ve olanaklar

Diğer kuumltuumlphanelerden yararlanma

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 4

İccedilindekiler

Kuumltuumlphaneler

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 5

Topraklarımızda Kuumlltepersquode raflarda duumlzenli bulunan MOuml 2000rsquolere ait kil tabletler yazılı kuumlltuumlruumln ilk oumlrneklerini oluştururken Antik doumlnemde duumlnyanın ikinci buumlyuumlk kuumltuumlphanesi olan Bergama Kuumltuumlphanesi Roma Doumlnemi Efesrsquoinin Celsus Kuumltuumlphanesi Selccediluklu Doumlneminin zengin medrese kuumltuumlphaneleri Osmanlı Doumlneminin vakıf kuumltuumlphanelerinden guumlnuumlmuumlze uzun bir geccedilmişi olan bir kuumlltuumlr kurumu olarak karşımıza ccedilıkar kuumltuumlphaneler

Halk ccedilocuk okul kurum kuumltuumlphaneleri konuya oumlzel ihtisas kuumltuumlphaneleri

gibi ccedileşitli tuumlrler arasında uumlniversite kuumltuumlphaneleri insanlığın mevcut bilgi birikiminin ifadesi olan bilgi kaynaklarından amaca uygun olarak derlenmiş bir kesit oluşturan koleksiyonları ve buna bağlı bilgi hizmetleri ile gerek eğitim ve oumlğretime gerekse bilimsel araştırmalara destek olurlar Bilgi kaynaklarının etkin kullanılabildiği oranda harcanan ccedilabalar verimli sonuccedillar sağlayabilir Bazı uumlniversitelerde kuumltuumlphane yerine bilgi merkezi de denilmektedir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 6

Uumlniversite Kuumltuumlphaneleri

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 7

Neden Kuumltuumlphaneden Yararlanmalı

Yenilikccedili ve girişimci insanların ayakta kalabildiği rekabetccedili ortamda yeni fikirler bilgiyle beslenir

Bilgi yeni kapılar accedilan bir altın anahtardır

Guumlvenilir bilgi kaynaklarını ise kuumltuumlphane sunar

Bir uumlniversitenin web sitesinde kuumltuumlphane sayfalarına geccediliş yapıldığında tipik olarak bulunacak oumlgelerin başlıcaları şunlardır

Bilgi kaynaklarına erişebilmek iccedilin arama kutusu Kuumltuumlphane kataloğu Yararlanılabilecek hizmetlerin neler olduğu ve yararlanma koşulları Elektronik kaynaklara yerleşke dışından erişim bilgileri Kuumltuumlphane sistemindeki kişisel hesaba giriş Konu kılavuzları Veri tabanları listesi Yeni gelen yayınlar vb

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 8

Kuumltuumlphane Hakkında Bilgilenme

Oumlduumlnccedil materyal verme Elektronik kaynaklara erişim sağlama Bilgi verme ve bilgi kaynaklarına youmlnlendirme Belge Sağlama Akademik kurumsal accedilık arşiv sunumu Dijital koleksiyonlar oluşturarak sunma Ccedilalışma ortamları ve araccedilları sunma

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 9

Uumlniversite Kuumltuumlphanelerinin Sunduğu Hizmetler

Uumllkemizde kuumltuumlphane kullanımı ccedilok yaygın

olmadığından kuumltuumlphane kaynaklarının adil kullanımı accedilısından belirlenmiş olan kurallara uymamanın yaptırımları olduğu bilinmeyebilmektedir

Haklar kısıtlar ve yaptırımların neler olduğunu kuumltuumlphane web sitesinden oumlğrenmek kuumltuumlphane youmlnergesinin ilgili maddelerini goumlzden geccedilirmek yararlı olur

Hangi tuumlr materyallerin oumlduumlnccedil alınabildiği suumlrelerinin ne olduğu ve kaccedil kere suumlre uzatılabileceği gecikme halinde oumldenecek bedellerin ne kadar olduğu gibi bilgiler oumlduumlnccedil materyal alanlar iccedilin oumlnemlidir 6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 10

Kuumltuumlphaneden Yararlanma

Yoğun kullanılan ders kitapları ayrılmış kitaplar (Rezerv)

koleksiyonunda saatle belirlenen suumlrelerle oumlduumlnccedil verilir Referans kitapları ve suumlreli yayın ciltleri gibi bazı

materyaller oumlduumlnccedil verilmez Kuumltuumlphaneden alınan materyaller geri verilip varsa

gecikme bedelleri oumldenmedikccedile Uumlniversiteden ilişik kesilemez

Her bir oumlğrencinin kendisine sunulan hakları diğer arkadaşlarının haklarının da korunması amacıyla bu haklara konan sınırlamaları oumlğrenmesi kuumltuumlphanenin etkin kullanımı accedilısından yarar sağlar

Haklar ve kısıtlar youmlnergelerle duumlzenlenir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 11

Kuumltuumlphaneden Yararlanma

Taramalar genelde iki amaccedilla yapılır Belli bir eserin var olup olmadığı varsa hangi rafta yer aldığı ve o anda

rafta hazır olup olmadığını saptamak

Belli bir konuda hangi kaynakların mevcut olduğunu incelemek

Belli bir eser aranıyorsa kitap adından tipik bir soumlzcuumlk ile yazar soyadının kesiştirilmesi hızlı sonuccedil almak accedilısından sağlıklı olur

Bir konuyla ilgili araştırma yapılıyorsa anahtar soumlzcuumlklere başvurulur Uygun bir yayın saptandığında kaydında yer alan konu başlıkları LC numarası gibi oumlgelerden hareket ederek yeni taramalar yapılmak suretiyle daha kapsamlı sonuccedillara ulaşmak muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 12

Neden Nasıl Tarama Yaparız

Katalog bir kuumltuumlphanede var olan kitap tez gibi bilgi kaynakları yanında VCD DVD gibi goumlrsel-işitsel materyallerin bazı elektronik kaynakların bibliyografik bilgilerini iccedilerebilir Ccediloğu katalog abone olunan dergilere de dergi başlığı bazında yer verir Ancak bu noktada guumlnuumlmuumlzde dergilerdeki makalelere erişimin daha ccedilok elektronik ortamda veri tabanları uumlzerinden gerccedilekleştirildiğini anımsamakta yarar vardır

Katalog bağımsız taranabileceği gibi elektronik kaynakları da kapsayacak şekilde buumltuumlnleşik tarama olanağı veren keşif araccedillarından da yararlanılabilir 6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 13

Katalog ve Mevcut Fiziksel Kaynakların Keşfi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 14

Buumltuumlnleşik Aramadan Kataloğa Geccediliş

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 15

Kullanılacak Kaynağın Kuumlnyesini Not Etme

Bir araştırma yuumlruumltuumlrken yararlanılan kaynaklara daha sonra doğru referans verebilmek iccedilin kuumlnyenin doğru olarak not alınması oumlnem taşır Eğer buumltuumlnleşik tarama yapılırsa aşağıda goumlruumllduumlğuuml gibi ccedileşitli formatlarda doğru biccedilimiyle kuumlnyeyi keşif aracından almak lsquoCitersquo uumlzerinden muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 16

Bibliyografik Kuumlnye

Bir katalog kaydında oumlgeleri alanlara yerleştirilmiş olarak goumlrduumlğuumlmuumlz bibliyografik kuumlnyenin bileşenleri başlık yazar veya kaynağın uumlretiminde sorumluluk almış diğer gerccedilek ya da tuumlzel kişiler yayınlayan kuruluş yayın yeri ve tarihi sayfa veya yayın ccedilok ciltli ise cilt miktarı bir serinin parccedilası ise seri kaydı kaccedilıncı basım olduğu bilgileridir

Bilgi kaynağından alınan bu bilgilerin oumltesinde kaynağın kapsadığı konuyu yansıtan konu başlıkları kuumltuumlphanedeki yerini belirleyen ve aynı zamanda yine konusunu yansıtan yer numarası da yer alır

İccedilerik listesi erişilebilir elektronik suumlruumlm varsa bağlantısı ve kitapla ilgili web sayfalarına youmlnlendirmeler bazen kapağın goumlruumlntuumlsuuml de katalog kaydını buumltuumlnleyen oumlgeler olabilmektedir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 17

Katalogda Oumlduumlnccedil Alma Bilgileri ve Ayırtma

Bir bilgi kaynağı ile ilgili olarak katalogda yukarıda sıralanan bilgilerin yanı sıra oumlduumlnccedil alınıp alınmamış olduğu

oumlduumlnccedil alınmışsa hangi tarihte geri getirilmesi gerektiği saptanabilmekte ve

iade edildiğinde ilgilenen kişi iccedilin ayrılarak soumlz konusu kişinin bilgilendirilmesi iccedilin ayırtma işlemi yapılabilmektedir

Ayırtma iccedilin sisteme giriş yapılmış olması gerekir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 18

Kuumltuumlphane Sistemi Kullanıcı Kişisel Hesabı

Kullanıcı kendi kişisel hesap alanına girdiğinde oumlduumlnccedil aldığı materyallerin neler olduğunu ne zaman iade etmesi gerektiğini goumlrebilmekte ve

Oumlrneğin bu sistemde saat ikonunu kullanarak suumlre uzatımı yapabilmektedir

Boumlylece bazı hizmetler artık web uumlzerinde 24 saat sunulabilmektedir

Kendi kendine suumlre uzatımı genelde saatle oumlduumlnccedil verilen ayrılmış ders kitapları (rezerv koleksiyonları) iccedilin uygulanmaz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 19

Kitap Sırtı Etiketini Anlamak (LC)

Kuumltuumlphanede bir materyalin sırtında yer alan etiketteki yer numarası konu kodu dışında o materyali belirleyici oumlgelere de sahiptir ve adeta adres niteliği taşır

Yanda Yaşar Kemalrsquoin İnce Memed adlı 2 ciltlik romanından iki kopyaya sahip bir kuumltuumlphanede 2 cildin 2 kopyasının etiketinde Kongre Kuumltuumlphanesi sistemine goumlre yer alacak bilgiler oumlrnek olarak goumlsterilmiştir

Cutter LC sistemi ile birlikte kullanılan ve aynı konudaki eserleri yazar soyadınaveya kitap adına goumlre alfabetik sıralama bir edebi kişilikle ilgili olarak eserlerini hakkında yazılmış kitapları eserlerinin ccedilevirilerini gruplar halinde kendi iccedillerinde alfabetik sıralama olanağı veren bir kodlama sistemidir

PL248 Tuumlrk edebiyatı konu kodu Y27 Yaşar Kemal iccedilin yazar Cutter kodu İ53 Kitap adı Cutter kodu 2004 Yayın yılı v2 Kaccedilıncı cilt olduğu c2 Kuumltuumlphanede mevcut kaccedilıncı kopya olduğu

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 20

Koleksiyonlar

Sırt etiketinde bir oumlnceki yansıda accedilıklanan oumlgelerin dışında materyalin hangi koleksiyonda yer aldığı veya ne tuumlr bir materyal olduğunu ifade eden kodlara da yer verilir Belli başlı koleksiyonlar ve kod oumlrnekleri

Referans Soumlzluumlk ansiklopedi gibi yerinde yararlanılan yani oumlduumlnccedil verilmeyen kitaplar (REF)

Ayrılmış ders kitapları (Rezerv) (RES)

Goumlrsel-işitsel Film muumlzik kayıtları iccedileren DVD CD vb materyaller (AV)

Nadir Eserler Sahaflarda bulunur tuumlrden piyasada mevcudu kalmamış eski değerli kitaplar (NADİRRARE) Normal kitap rafa sığmayacak buumlyuumlkluumlkte olan kitaplar da ayrı bir koleksiyon olarak yer alabilir (BUumlYUumlK OVERSIZE)

Oumlduumlnccedil alınabilen materyalleri iccedileren laquoGenel Koleksiyonraquo dışında anılan

koleksiyonlar ayrı boumlluumlmlerde sunulur Kuumltuumlphane yerleşim planı fiziksel ortamda veya web sitesinde bulunmazsa koleksiyonların konumları kuumltuumlphane dolaşılarak veya kuumltuumlphanecilerden bilgi alınarak tespit edilebilir

TOBB ETUuml Kuumltuumlphanesi Uumlst Kat Yerleşim Planından bir kesit

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 21

Yerleşim Duumlzeni ve Planı

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 22

Kuumltuumlphanede Kaynak Bulma ve Sınıflandırma Sistemleri

Katalogda saptanan bir kaynak elektronik değilse ve rafta bulunması gerekiyorsa kuumltuumlphanenin kullandığı sınıflama sisteminin yerleşim duumlzeninin ve yer numaralarının yapısının iyi kavranmış olması kolaylık sağlar

Duumlnya ccedilapında en yaygın kullanılan iki sınıflandırma sistemi vardır

Amerikan Kongre Kuumltuumlphanesi Sistemi (LC - Library of Congress Classification) ve

Dewey Onlu Sınflama (DDC - Dewey Decimal Classification DOS - Dewey Onlu Sınıflandırma) sistemleri

Bu sistemlerin ana tabloları izleyen yansılarda sunulmuştur

Kongre Kuumltuumlphanesi Sınıflandırma Sistemi Library of Congress Classification Scheme (LC)

A Genel L Eğitim B Felsefe Din M Muumlzik C Tarihe Yardımcı Bilimler N Guumlzel Sanatlar CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat CC Arkeoloji PE İngiliz Dili CT Biyografi PL101-271 Tuumlrk Dili ve Edebiyatı D Tarih (Amerika hariccedil) PQ Latin Edebiyatı DR Tuumlrk Tarihi PR İngiliz Edebiyatı E-F Amerika Tarihi PS Amerikan Edebiyatı G Coğrafya Antropoloji Turizm Q Bilim H Sosyal Bilimler QA Matematik QA755-7695 Bilgisayar bilimi HA - HJ İktisat ndash İşletme QS-QZ Temel tıp bilimleri (NLM) HM - HX Sosyal Bilimler S Tarım J-JL Siyaset Bilimi T Teknoloji K Hukuk (Genel) U - V Askeri ve Deniz Bilimleri KJE Avrupa Birliği Hukuku W Tıp (NLM) KKX Tuumlrk Hukuku Z Bibliyografya ve Bilgi Bilimi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 23

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 2: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

Bu boumlluumlm tamamlandıktan sonra

Kuumltuumlphanelerin sundukları hizmetler ve kaynakların neler olduğu

nasıl sunulduğu ve

nasıl yararlanılabileceği konusunda bilgi sahibi olunması

amaccedillanmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 2

Amaccedillar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 3

Anahtar Kavramlar

Kuumltuumlphane

Bilgi merkezi

Bilgi kaynakları

Katalog

Buumltuumlnleşik arama

Kaynak keşfi

Oumlduumlnccedil alma

Materyal ayırtma

Suumlre uzatma

Sınıflandırma sistemleri

Koleksiyonlar

Ayrılmış (Rezerv) Ders Kitapları

Referans kaynakları

Suumlreli yayınlar

Nadir eserler

Yerleşim planı

Ccedilalışma ortamı olarak kuumltuumlphane

Davranış kuralları

Genel olarak kuumltuumlphaneler

Kuumltuumlphaneden yararlanma

Buumltuumlnleşik arama ve katalog

Katalogdan sisteme geccediliş ve yapılabilecek işlemler

Koleksiyonlar

Kuumltuumlphane yerleşim duumlzeni

Sınıflandırma sistemleri

Kuumltuumlphanelerin sunduğu diğer bazı hizmetler ve olanaklar

Diğer kuumltuumlphanelerden yararlanma

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 4

İccedilindekiler

Kuumltuumlphaneler

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 5

Topraklarımızda Kuumlltepersquode raflarda duumlzenli bulunan MOuml 2000rsquolere ait kil tabletler yazılı kuumlltuumlruumln ilk oumlrneklerini oluştururken Antik doumlnemde duumlnyanın ikinci buumlyuumlk kuumltuumlphanesi olan Bergama Kuumltuumlphanesi Roma Doumlnemi Efesrsquoinin Celsus Kuumltuumlphanesi Selccediluklu Doumlneminin zengin medrese kuumltuumlphaneleri Osmanlı Doumlneminin vakıf kuumltuumlphanelerinden guumlnuumlmuumlze uzun bir geccedilmişi olan bir kuumlltuumlr kurumu olarak karşımıza ccedilıkar kuumltuumlphaneler

Halk ccedilocuk okul kurum kuumltuumlphaneleri konuya oumlzel ihtisas kuumltuumlphaneleri

gibi ccedileşitli tuumlrler arasında uumlniversite kuumltuumlphaneleri insanlığın mevcut bilgi birikiminin ifadesi olan bilgi kaynaklarından amaca uygun olarak derlenmiş bir kesit oluşturan koleksiyonları ve buna bağlı bilgi hizmetleri ile gerek eğitim ve oumlğretime gerekse bilimsel araştırmalara destek olurlar Bilgi kaynaklarının etkin kullanılabildiği oranda harcanan ccedilabalar verimli sonuccedillar sağlayabilir Bazı uumlniversitelerde kuumltuumlphane yerine bilgi merkezi de denilmektedir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 6

Uumlniversite Kuumltuumlphaneleri

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 7

Neden Kuumltuumlphaneden Yararlanmalı

Yenilikccedili ve girişimci insanların ayakta kalabildiği rekabetccedili ortamda yeni fikirler bilgiyle beslenir

Bilgi yeni kapılar accedilan bir altın anahtardır

Guumlvenilir bilgi kaynaklarını ise kuumltuumlphane sunar

Bir uumlniversitenin web sitesinde kuumltuumlphane sayfalarına geccediliş yapıldığında tipik olarak bulunacak oumlgelerin başlıcaları şunlardır

Bilgi kaynaklarına erişebilmek iccedilin arama kutusu Kuumltuumlphane kataloğu Yararlanılabilecek hizmetlerin neler olduğu ve yararlanma koşulları Elektronik kaynaklara yerleşke dışından erişim bilgileri Kuumltuumlphane sistemindeki kişisel hesaba giriş Konu kılavuzları Veri tabanları listesi Yeni gelen yayınlar vb

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 8

Kuumltuumlphane Hakkında Bilgilenme

Oumlduumlnccedil materyal verme Elektronik kaynaklara erişim sağlama Bilgi verme ve bilgi kaynaklarına youmlnlendirme Belge Sağlama Akademik kurumsal accedilık arşiv sunumu Dijital koleksiyonlar oluşturarak sunma Ccedilalışma ortamları ve araccedilları sunma

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 9

Uumlniversite Kuumltuumlphanelerinin Sunduğu Hizmetler

Uumllkemizde kuumltuumlphane kullanımı ccedilok yaygın

olmadığından kuumltuumlphane kaynaklarının adil kullanımı accedilısından belirlenmiş olan kurallara uymamanın yaptırımları olduğu bilinmeyebilmektedir

Haklar kısıtlar ve yaptırımların neler olduğunu kuumltuumlphane web sitesinden oumlğrenmek kuumltuumlphane youmlnergesinin ilgili maddelerini goumlzden geccedilirmek yararlı olur

Hangi tuumlr materyallerin oumlduumlnccedil alınabildiği suumlrelerinin ne olduğu ve kaccedil kere suumlre uzatılabileceği gecikme halinde oumldenecek bedellerin ne kadar olduğu gibi bilgiler oumlduumlnccedil materyal alanlar iccedilin oumlnemlidir 6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 10

Kuumltuumlphaneden Yararlanma

Yoğun kullanılan ders kitapları ayrılmış kitaplar (Rezerv)

koleksiyonunda saatle belirlenen suumlrelerle oumlduumlnccedil verilir Referans kitapları ve suumlreli yayın ciltleri gibi bazı

materyaller oumlduumlnccedil verilmez Kuumltuumlphaneden alınan materyaller geri verilip varsa

gecikme bedelleri oumldenmedikccedile Uumlniversiteden ilişik kesilemez

Her bir oumlğrencinin kendisine sunulan hakları diğer arkadaşlarının haklarının da korunması amacıyla bu haklara konan sınırlamaları oumlğrenmesi kuumltuumlphanenin etkin kullanımı accedilısından yarar sağlar

Haklar ve kısıtlar youmlnergelerle duumlzenlenir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 11

Kuumltuumlphaneden Yararlanma

Taramalar genelde iki amaccedilla yapılır Belli bir eserin var olup olmadığı varsa hangi rafta yer aldığı ve o anda

rafta hazır olup olmadığını saptamak

Belli bir konuda hangi kaynakların mevcut olduğunu incelemek

Belli bir eser aranıyorsa kitap adından tipik bir soumlzcuumlk ile yazar soyadının kesiştirilmesi hızlı sonuccedil almak accedilısından sağlıklı olur

Bir konuyla ilgili araştırma yapılıyorsa anahtar soumlzcuumlklere başvurulur Uygun bir yayın saptandığında kaydında yer alan konu başlıkları LC numarası gibi oumlgelerden hareket ederek yeni taramalar yapılmak suretiyle daha kapsamlı sonuccedillara ulaşmak muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 12

Neden Nasıl Tarama Yaparız

Katalog bir kuumltuumlphanede var olan kitap tez gibi bilgi kaynakları yanında VCD DVD gibi goumlrsel-işitsel materyallerin bazı elektronik kaynakların bibliyografik bilgilerini iccedilerebilir Ccediloğu katalog abone olunan dergilere de dergi başlığı bazında yer verir Ancak bu noktada guumlnuumlmuumlzde dergilerdeki makalelere erişimin daha ccedilok elektronik ortamda veri tabanları uumlzerinden gerccedilekleştirildiğini anımsamakta yarar vardır

Katalog bağımsız taranabileceği gibi elektronik kaynakları da kapsayacak şekilde buumltuumlnleşik tarama olanağı veren keşif araccedillarından da yararlanılabilir 6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 13

Katalog ve Mevcut Fiziksel Kaynakların Keşfi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 14

Buumltuumlnleşik Aramadan Kataloğa Geccediliş

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 15

Kullanılacak Kaynağın Kuumlnyesini Not Etme

Bir araştırma yuumlruumltuumlrken yararlanılan kaynaklara daha sonra doğru referans verebilmek iccedilin kuumlnyenin doğru olarak not alınması oumlnem taşır Eğer buumltuumlnleşik tarama yapılırsa aşağıda goumlruumllduumlğuuml gibi ccedileşitli formatlarda doğru biccedilimiyle kuumlnyeyi keşif aracından almak lsquoCitersquo uumlzerinden muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 16

Bibliyografik Kuumlnye

Bir katalog kaydında oumlgeleri alanlara yerleştirilmiş olarak goumlrduumlğuumlmuumlz bibliyografik kuumlnyenin bileşenleri başlık yazar veya kaynağın uumlretiminde sorumluluk almış diğer gerccedilek ya da tuumlzel kişiler yayınlayan kuruluş yayın yeri ve tarihi sayfa veya yayın ccedilok ciltli ise cilt miktarı bir serinin parccedilası ise seri kaydı kaccedilıncı basım olduğu bilgileridir

Bilgi kaynağından alınan bu bilgilerin oumltesinde kaynağın kapsadığı konuyu yansıtan konu başlıkları kuumltuumlphanedeki yerini belirleyen ve aynı zamanda yine konusunu yansıtan yer numarası da yer alır

İccedilerik listesi erişilebilir elektronik suumlruumlm varsa bağlantısı ve kitapla ilgili web sayfalarına youmlnlendirmeler bazen kapağın goumlruumlntuumlsuuml de katalog kaydını buumltuumlnleyen oumlgeler olabilmektedir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 17

Katalogda Oumlduumlnccedil Alma Bilgileri ve Ayırtma

Bir bilgi kaynağı ile ilgili olarak katalogda yukarıda sıralanan bilgilerin yanı sıra oumlduumlnccedil alınıp alınmamış olduğu

oumlduumlnccedil alınmışsa hangi tarihte geri getirilmesi gerektiği saptanabilmekte ve

iade edildiğinde ilgilenen kişi iccedilin ayrılarak soumlz konusu kişinin bilgilendirilmesi iccedilin ayırtma işlemi yapılabilmektedir

Ayırtma iccedilin sisteme giriş yapılmış olması gerekir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 18

Kuumltuumlphane Sistemi Kullanıcı Kişisel Hesabı

Kullanıcı kendi kişisel hesap alanına girdiğinde oumlduumlnccedil aldığı materyallerin neler olduğunu ne zaman iade etmesi gerektiğini goumlrebilmekte ve

Oumlrneğin bu sistemde saat ikonunu kullanarak suumlre uzatımı yapabilmektedir

Boumlylece bazı hizmetler artık web uumlzerinde 24 saat sunulabilmektedir

Kendi kendine suumlre uzatımı genelde saatle oumlduumlnccedil verilen ayrılmış ders kitapları (rezerv koleksiyonları) iccedilin uygulanmaz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 19

Kitap Sırtı Etiketini Anlamak (LC)

Kuumltuumlphanede bir materyalin sırtında yer alan etiketteki yer numarası konu kodu dışında o materyali belirleyici oumlgelere de sahiptir ve adeta adres niteliği taşır

Yanda Yaşar Kemalrsquoin İnce Memed adlı 2 ciltlik romanından iki kopyaya sahip bir kuumltuumlphanede 2 cildin 2 kopyasının etiketinde Kongre Kuumltuumlphanesi sistemine goumlre yer alacak bilgiler oumlrnek olarak goumlsterilmiştir

Cutter LC sistemi ile birlikte kullanılan ve aynı konudaki eserleri yazar soyadınaveya kitap adına goumlre alfabetik sıralama bir edebi kişilikle ilgili olarak eserlerini hakkında yazılmış kitapları eserlerinin ccedilevirilerini gruplar halinde kendi iccedillerinde alfabetik sıralama olanağı veren bir kodlama sistemidir

PL248 Tuumlrk edebiyatı konu kodu Y27 Yaşar Kemal iccedilin yazar Cutter kodu İ53 Kitap adı Cutter kodu 2004 Yayın yılı v2 Kaccedilıncı cilt olduğu c2 Kuumltuumlphanede mevcut kaccedilıncı kopya olduğu

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 20

Koleksiyonlar

Sırt etiketinde bir oumlnceki yansıda accedilıklanan oumlgelerin dışında materyalin hangi koleksiyonda yer aldığı veya ne tuumlr bir materyal olduğunu ifade eden kodlara da yer verilir Belli başlı koleksiyonlar ve kod oumlrnekleri

Referans Soumlzluumlk ansiklopedi gibi yerinde yararlanılan yani oumlduumlnccedil verilmeyen kitaplar (REF)

Ayrılmış ders kitapları (Rezerv) (RES)

Goumlrsel-işitsel Film muumlzik kayıtları iccedileren DVD CD vb materyaller (AV)

Nadir Eserler Sahaflarda bulunur tuumlrden piyasada mevcudu kalmamış eski değerli kitaplar (NADİRRARE) Normal kitap rafa sığmayacak buumlyuumlkluumlkte olan kitaplar da ayrı bir koleksiyon olarak yer alabilir (BUumlYUumlK OVERSIZE)

Oumlduumlnccedil alınabilen materyalleri iccedileren laquoGenel Koleksiyonraquo dışında anılan

koleksiyonlar ayrı boumlluumlmlerde sunulur Kuumltuumlphane yerleşim planı fiziksel ortamda veya web sitesinde bulunmazsa koleksiyonların konumları kuumltuumlphane dolaşılarak veya kuumltuumlphanecilerden bilgi alınarak tespit edilebilir

TOBB ETUuml Kuumltuumlphanesi Uumlst Kat Yerleşim Planından bir kesit

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 21

Yerleşim Duumlzeni ve Planı

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 22

Kuumltuumlphanede Kaynak Bulma ve Sınıflandırma Sistemleri

Katalogda saptanan bir kaynak elektronik değilse ve rafta bulunması gerekiyorsa kuumltuumlphanenin kullandığı sınıflama sisteminin yerleşim duumlzeninin ve yer numaralarının yapısının iyi kavranmış olması kolaylık sağlar

Duumlnya ccedilapında en yaygın kullanılan iki sınıflandırma sistemi vardır

Amerikan Kongre Kuumltuumlphanesi Sistemi (LC - Library of Congress Classification) ve

Dewey Onlu Sınflama (DDC - Dewey Decimal Classification DOS - Dewey Onlu Sınıflandırma) sistemleri

Bu sistemlerin ana tabloları izleyen yansılarda sunulmuştur

Kongre Kuumltuumlphanesi Sınıflandırma Sistemi Library of Congress Classification Scheme (LC)

A Genel L Eğitim B Felsefe Din M Muumlzik C Tarihe Yardımcı Bilimler N Guumlzel Sanatlar CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat CC Arkeoloji PE İngiliz Dili CT Biyografi PL101-271 Tuumlrk Dili ve Edebiyatı D Tarih (Amerika hariccedil) PQ Latin Edebiyatı DR Tuumlrk Tarihi PR İngiliz Edebiyatı E-F Amerika Tarihi PS Amerikan Edebiyatı G Coğrafya Antropoloji Turizm Q Bilim H Sosyal Bilimler QA Matematik QA755-7695 Bilgisayar bilimi HA - HJ İktisat ndash İşletme QS-QZ Temel tıp bilimleri (NLM) HM - HX Sosyal Bilimler S Tarım J-JL Siyaset Bilimi T Teknoloji K Hukuk (Genel) U - V Askeri ve Deniz Bilimleri KJE Avrupa Birliği Hukuku W Tıp (NLM) KKX Tuumlrk Hukuku Z Bibliyografya ve Bilgi Bilimi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 23

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 3: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 3

Anahtar Kavramlar

Kuumltuumlphane

Bilgi merkezi

Bilgi kaynakları

Katalog

Buumltuumlnleşik arama

Kaynak keşfi

Oumlduumlnccedil alma

Materyal ayırtma

Suumlre uzatma

Sınıflandırma sistemleri

Koleksiyonlar

Ayrılmış (Rezerv) Ders Kitapları

Referans kaynakları

Suumlreli yayınlar

Nadir eserler

Yerleşim planı

Ccedilalışma ortamı olarak kuumltuumlphane

Davranış kuralları

Genel olarak kuumltuumlphaneler

Kuumltuumlphaneden yararlanma

Buumltuumlnleşik arama ve katalog

Katalogdan sisteme geccediliş ve yapılabilecek işlemler

Koleksiyonlar

Kuumltuumlphane yerleşim duumlzeni

Sınıflandırma sistemleri

Kuumltuumlphanelerin sunduğu diğer bazı hizmetler ve olanaklar

Diğer kuumltuumlphanelerden yararlanma

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 4

İccedilindekiler

Kuumltuumlphaneler

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 5

Topraklarımızda Kuumlltepersquode raflarda duumlzenli bulunan MOuml 2000rsquolere ait kil tabletler yazılı kuumlltuumlruumln ilk oumlrneklerini oluştururken Antik doumlnemde duumlnyanın ikinci buumlyuumlk kuumltuumlphanesi olan Bergama Kuumltuumlphanesi Roma Doumlnemi Efesrsquoinin Celsus Kuumltuumlphanesi Selccediluklu Doumlneminin zengin medrese kuumltuumlphaneleri Osmanlı Doumlneminin vakıf kuumltuumlphanelerinden guumlnuumlmuumlze uzun bir geccedilmişi olan bir kuumlltuumlr kurumu olarak karşımıza ccedilıkar kuumltuumlphaneler

Halk ccedilocuk okul kurum kuumltuumlphaneleri konuya oumlzel ihtisas kuumltuumlphaneleri

gibi ccedileşitli tuumlrler arasında uumlniversite kuumltuumlphaneleri insanlığın mevcut bilgi birikiminin ifadesi olan bilgi kaynaklarından amaca uygun olarak derlenmiş bir kesit oluşturan koleksiyonları ve buna bağlı bilgi hizmetleri ile gerek eğitim ve oumlğretime gerekse bilimsel araştırmalara destek olurlar Bilgi kaynaklarının etkin kullanılabildiği oranda harcanan ccedilabalar verimli sonuccedillar sağlayabilir Bazı uumlniversitelerde kuumltuumlphane yerine bilgi merkezi de denilmektedir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 6

Uumlniversite Kuumltuumlphaneleri

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 7

Neden Kuumltuumlphaneden Yararlanmalı

Yenilikccedili ve girişimci insanların ayakta kalabildiği rekabetccedili ortamda yeni fikirler bilgiyle beslenir

Bilgi yeni kapılar accedilan bir altın anahtardır

Guumlvenilir bilgi kaynaklarını ise kuumltuumlphane sunar

Bir uumlniversitenin web sitesinde kuumltuumlphane sayfalarına geccediliş yapıldığında tipik olarak bulunacak oumlgelerin başlıcaları şunlardır

Bilgi kaynaklarına erişebilmek iccedilin arama kutusu Kuumltuumlphane kataloğu Yararlanılabilecek hizmetlerin neler olduğu ve yararlanma koşulları Elektronik kaynaklara yerleşke dışından erişim bilgileri Kuumltuumlphane sistemindeki kişisel hesaba giriş Konu kılavuzları Veri tabanları listesi Yeni gelen yayınlar vb

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 8

Kuumltuumlphane Hakkında Bilgilenme

Oumlduumlnccedil materyal verme Elektronik kaynaklara erişim sağlama Bilgi verme ve bilgi kaynaklarına youmlnlendirme Belge Sağlama Akademik kurumsal accedilık arşiv sunumu Dijital koleksiyonlar oluşturarak sunma Ccedilalışma ortamları ve araccedilları sunma

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 9

Uumlniversite Kuumltuumlphanelerinin Sunduğu Hizmetler

Uumllkemizde kuumltuumlphane kullanımı ccedilok yaygın

olmadığından kuumltuumlphane kaynaklarının adil kullanımı accedilısından belirlenmiş olan kurallara uymamanın yaptırımları olduğu bilinmeyebilmektedir

Haklar kısıtlar ve yaptırımların neler olduğunu kuumltuumlphane web sitesinden oumlğrenmek kuumltuumlphane youmlnergesinin ilgili maddelerini goumlzden geccedilirmek yararlı olur

Hangi tuumlr materyallerin oumlduumlnccedil alınabildiği suumlrelerinin ne olduğu ve kaccedil kere suumlre uzatılabileceği gecikme halinde oumldenecek bedellerin ne kadar olduğu gibi bilgiler oumlduumlnccedil materyal alanlar iccedilin oumlnemlidir 6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 10

Kuumltuumlphaneden Yararlanma

Yoğun kullanılan ders kitapları ayrılmış kitaplar (Rezerv)

koleksiyonunda saatle belirlenen suumlrelerle oumlduumlnccedil verilir Referans kitapları ve suumlreli yayın ciltleri gibi bazı

materyaller oumlduumlnccedil verilmez Kuumltuumlphaneden alınan materyaller geri verilip varsa

gecikme bedelleri oumldenmedikccedile Uumlniversiteden ilişik kesilemez

Her bir oumlğrencinin kendisine sunulan hakları diğer arkadaşlarının haklarının da korunması amacıyla bu haklara konan sınırlamaları oumlğrenmesi kuumltuumlphanenin etkin kullanımı accedilısından yarar sağlar

Haklar ve kısıtlar youmlnergelerle duumlzenlenir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 11

Kuumltuumlphaneden Yararlanma

Taramalar genelde iki amaccedilla yapılır Belli bir eserin var olup olmadığı varsa hangi rafta yer aldığı ve o anda

rafta hazır olup olmadığını saptamak

Belli bir konuda hangi kaynakların mevcut olduğunu incelemek

Belli bir eser aranıyorsa kitap adından tipik bir soumlzcuumlk ile yazar soyadının kesiştirilmesi hızlı sonuccedil almak accedilısından sağlıklı olur

Bir konuyla ilgili araştırma yapılıyorsa anahtar soumlzcuumlklere başvurulur Uygun bir yayın saptandığında kaydında yer alan konu başlıkları LC numarası gibi oumlgelerden hareket ederek yeni taramalar yapılmak suretiyle daha kapsamlı sonuccedillara ulaşmak muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 12

Neden Nasıl Tarama Yaparız

Katalog bir kuumltuumlphanede var olan kitap tez gibi bilgi kaynakları yanında VCD DVD gibi goumlrsel-işitsel materyallerin bazı elektronik kaynakların bibliyografik bilgilerini iccedilerebilir Ccediloğu katalog abone olunan dergilere de dergi başlığı bazında yer verir Ancak bu noktada guumlnuumlmuumlzde dergilerdeki makalelere erişimin daha ccedilok elektronik ortamda veri tabanları uumlzerinden gerccedilekleştirildiğini anımsamakta yarar vardır

Katalog bağımsız taranabileceği gibi elektronik kaynakları da kapsayacak şekilde buumltuumlnleşik tarama olanağı veren keşif araccedillarından da yararlanılabilir 6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 13

Katalog ve Mevcut Fiziksel Kaynakların Keşfi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 14

Buumltuumlnleşik Aramadan Kataloğa Geccediliş

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 15

Kullanılacak Kaynağın Kuumlnyesini Not Etme

Bir araştırma yuumlruumltuumlrken yararlanılan kaynaklara daha sonra doğru referans verebilmek iccedilin kuumlnyenin doğru olarak not alınması oumlnem taşır Eğer buumltuumlnleşik tarama yapılırsa aşağıda goumlruumllduumlğuuml gibi ccedileşitli formatlarda doğru biccedilimiyle kuumlnyeyi keşif aracından almak lsquoCitersquo uumlzerinden muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 16

Bibliyografik Kuumlnye

Bir katalog kaydında oumlgeleri alanlara yerleştirilmiş olarak goumlrduumlğuumlmuumlz bibliyografik kuumlnyenin bileşenleri başlık yazar veya kaynağın uumlretiminde sorumluluk almış diğer gerccedilek ya da tuumlzel kişiler yayınlayan kuruluş yayın yeri ve tarihi sayfa veya yayın ccedilok ciltli ise cilt miktarı bir serinin parccedilası ise seri kaydı kaccedilıncı basım olduğu bilgileridir

Bilgi kaynağından alınan bu bilgilerin oumltesinde kaynağın kapsadığı konuyu yansıtan konu başlıkları kuumltuumlphanedeki yerini belirleyen ve aynı zamanda yine konusunu yansıtan yer numarası da yer alır

İccedilerik listesi erişilebilir elektronik suumlruumlm varsa bağlantısı ve kitapla ilgili web sayfalarına youmlnlendirmeler bazen kapağın goumlruumlntuumlsuuml de katalog kaydını buumltuumlnleyen oumlgeler olabilmektedir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 17

Katalogda Oumlduumlnccedil Alma Bilgileri ve Ayırtma

Bir bilgi kaynağı ile ilgili olarak katalogda yukarıda sıralanan bilgilerin yanı sıra oumlduumlnccedil alınıp alınmamış olduğu

oumlduumlnccedil alınmışsa hangi tarihte geri getirilmesi gerektiği saptanabilmekte ve

iade edildiğinde ilgilenen kişi iccedilin ayrılarak soumlz konusu kişinin bilgilendirilmesi iccedilin ayırtma işlemi yapılabilmektedir

Ayırtma iccedilin sisteme giriş yapılmış olması gerekir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 18

Kuumltuumlphane Sistemi Kullanıcı Kişisel Hesabı

Kullanıcı kendi kişisel hesap alanına girdiğinde oumlduumlnccedil aldığı materyallerin neler olduğunu ne zaman iade etmesi gerektiğini goumlrebilmekte ve

Oumlrneğin bu sistemde saat ikonunu kullanarak suumlre uzatımı yapabilmektedir

Boumlylece bazı hizmetler artık web uumlzerinde 24 saat sunulabilmektedir

Kendi kendine suumlre uzatımı genelde saatle oumlduumlnccedil verilen ayrılmış ders kitapları (rezerv koleksiyonları) iccedilin uygulanmaz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 19

Kitap Sırtı Etiketini Anlamak (LC)

Kuumltuumlphanede bir materyalin sırtında yer alan etiketteki yer numarası konu kodu dışında o materyali belirleyici oumlgelere de sahiptir ve adeta adres niteliği taşır

Yanda Yaşar Kemalrsquoin İnce Memed adlı 2 ciltlik romanından iki kopyaya sahip bir kuumltuumlphanede 2 cildin 2 kopyasının etiketinde Kongre Kuumltuumlphanesi sistemine goumlre yer alacak bilgiler oumlrnek olarak goumlsterilmiştir

Cutter LC sistemi ile birlikte kullanılan ve aynı konudaki eserleri yazar soyadınaveya kitap adına goumlre alfabetik sıralama bir edebi kişilikle ilgili olarak eserlerini hakkında yazılmış kitapları eserlerinin ccedilevirilerini gruplar halinde kendi iccedillerinde alfabetik sıralama olanağı veren bir kodlama sistemidir

PL248 Tuumlrk edebiyatı konu kodu Y27 Yaşar Kemal iccedilin yazar Cutter kodu İ53 Kitap adı Cutter kodu 2004 Yayın yılı v2 Kaccedilıncı cilt olduğu c2 Kuumltuumlphanede mevcut kaccedilıncı kopya olduğu

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 20

Koleksiyonlar

Sırt etiketinde bir oumlnceki yansıda accedilıklanan oumlgelerin dışında materyalin hangi koleksiyonda yer aldığı veya ne tuumlr bir materyal olduğunu ifade eden kodlara da yer verilir Belli başlı koleksiyonlar ve kod oumlrnekleri

Referans Soumlzluumlk ansiklopedi gibi yerinde yararlanılan yani oumlduumlnccedil verilmeyen kitaplar (REF)

Ayrılmış ders kitapları (Rezerv) (RES)

Goumlrsel-işitsel Film muumlzik kayıtları iccedileren DVD CD vb materyaller (AV)

Nadir Eserler Sahaflarda bulunur tuumlrden piyasada mevcudu kalmamış eski değerli kitaplar (NADİRRARE) Normal kitap rafa sığmayacak buumlyuumlkluumlkte olan kitaplar da ayrı bir koleksiyon olarak yer alabilir (BUumlYUumlK OVERSIZE)

Oumlduumlnccedil alınabilen materyalleri iccedileren laquoGenel Koleksiyonraquo dışında anılan

koleksiyonlar ayrı boumlluumlmlerde sunulur Kuumltuumlphane yerleşim planı fiziksel ortamda veya web sitesinde bulunmazsa koleksiyonların konumları kuumltuumlphane dolaşılarak veya kuumltuumlphanecilerden bilgi alınarak tespit edilebilir

TOBB ETUuml Kuumltuumlphanesi Uumlst Kat Yerleşim Planından bir kesit

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 21

Yerleşim Duumlzeni ve Planı

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 22

Kuumltuumlphanede Kaynak Bulma ve Sınıflandırma Sistemleri

Katalogda saptanan bir kaynak elektronik değilse ve rafta bulunması gerekiyorsa kuumltuumlphanenin kullandığı sınıflama sisteminin yerleşim duumlzeninin ve yer numaralarının yapısının iyi kavranmış olması kolaylık sağlar

Duumlnya ccedilapında en yaygın kullanılan iki sınıflandırma sistemi vardır

Amerikan Kongre Kuumltuumlphanesi Sistemi (LC - Library of Congress Classification) ve

Dewey Onlu Sınflama (DDC - Dewey Decimal Classification DOS - Dewey Onlu Sınıflandırma) sistemleri

Bu sistemlerin ana tabloları izleyen yansılarda sunulmuştur

Kongre Kuumltuumlphanesi Sınıflandırma Sistemi Library of Congress Classification Scheme (LC)

A Genel L Eğitim B Felsefe Din M Muumlzik C Tarihe Yardımcı Bilimler N Guumlzel Sanatlar CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat CC Arkeoloji PE İngiliz Dili CT Biyografi PL101-271 Tuumlrk Dili ve Edebiyatı D Tarih (Amerika hariccedil) PQ Latin Edebiyatı DR Tuumlrk Tarihi PR İngiliz Edebiyatı E-F Amerika Tarihi PS Amerikan Edebiyatı G Coğrafya Antropoloji Turizm Q Bilim H Sosyal Bilimler QA Matematik QA755-7695 Bilgisayar bilimi HA - HJ İktisat ndash İşletme QS-QZ Temel tıp bilimleri (NLM) HM - HX Sosyal Bilimler S Tarım J-JL Siyaset Bilimi T Teknoloji K Hukuk (Genel) U - V Askeri ve Deniz Bilimleri KJE Avrupa Birliği Hukuku W Tıp (NLM) KKX Tuumlrk Hukuku Z Bibliyografya ve Bilgi Bilimi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 23

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 4: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

Genel olarak kuumltuumlphaneler

Kuumltuumlphaneden yararlanma

Buumltuumlnleşik arama ve katalog

Katalogdan sisteme geccediliş ve yapılabilecek işlemler

Koleksiyonlar

Kuumltuumlphane yerleşim duumlzeni

Sınıflandırma sistemleri

Kuumltuumlphanelerin sunduğu diğer bazı hizmetler ve olanaklar

Diğer kuumltuumlphanelerden yararlanma

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 4

İccedilindekiler

Kuumltuumlphaneler

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 5

Topraklarımızda Kuumlltepersquode raflarda duumlzenli bulunan MOuml 2000rsquolere ait kil tabletler yazılı kuumlltuumlruumln ilk oumlrneklerini oluştururken Antik doumlnemde duumlnyanın ikinci buumlyuumlk kuumltuumlphanesi olan Bergama Kuumltuumlphanesi Roma Doumlnemi Efesrsquoinin Celsus Kuumltuumlphanesi Selccediluklu Doumlneminin zengin medrese kuumltuumlphaneleri Osmanlı Doumlneminin vakıf kuumltuumlphanelerinden guumlnuumlmuumlze uzun bir geccedilmişi olan bir kuumlltuumlr kurumu olarak karşımıza ccedilıkar kuumltuumlphaneler

Halk ccedilocuk okul kurum kuumltuumlphaneleri konuya oumlzel ihtisas kuumltuumlphaneleri

gibi ccedileşitli tuumlrler arasında uumlniversite kuumltuumlphaneleri insanlığın mevcut bilgi birikiminin ifadesi olan bilgi kaynaklarından amaca uygun olarak derlenmiş bir kesit oluşturan koleksiyonları ve buna bağlı bilgi hizmetleri ile gerek eğitim ve oumlğretime gerekse bilimsel araştırmalara destek olurlar Bilgi kaynaklarının etkin kullanılabildiği oranda harcanan ccedilabalar verimli sonuccedillar sağlayabilir Bazı uumlniversitelerde kuumltuumlphane yerine bilgi merkezi de denilmektedir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 6

Uumlniversite Kuumltuumlphaneleri

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 7

Neden Kuumltuumlphaneden Yararlanmalı

Yenilikccedili ve girişimci insanların ayakta kalabildiği rekabetccedili ortamda yeni fikirler bilgiyle beslenir

Bilgi yeni kapılar accedilan bir altın anahtardır

Guumlvenilir bilgi kaynaklarını ise kuumltuumlphane sunar

Bir uumlniversitenin web sitesinde kuumltuumlphane sayfalarına geccediliş yapıldığında tipik olarak bulunacak oumlgelerin başlıcaları şunlardır

Bilgi kaynaklarına erişebilmek iccedilin arama kutusu Kuumltuumlphane kataloğu Yararlanılabilecek hizmetlerin neler olduğu ve yararlanma koşulları Elektronik kaynaklara yerleşke dışından erişim bilgileri Kuumltuumlphane sistemindeki kişisel hesaba giriş Konu kılavuzları Veri tabanları listesi Yeni gelen yayınlar vb

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 8

Kuumltuumlphane Hakkında Bilgilenme

Oumlduumlnccedil materyal verme Elektronik kaynaklara erişim sağlama Bilgi verme ve bilgi kaynaklarına youmlnlendirme Belge Sağlama Akademik kurumsal accedilık arşiv sunumu Dijital koleksiyonlar oluşturarak sunma Ccedilalışma ortamları ve araccedilları sunma

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 9

Uumlniversite Kuumltuumlphanelerinin Sunduğu Hizmetler

Uumllkemizde kuumltuumlphane kullanımı ccedilok yaygın

olmadığından kuumltuumlphane kaynaklarının adil kullanımı accedilısından belirlenmiş olan kurallara uymamanın yaptırımları olduğu bilinmeyebilmektedir

Haklar kısıtlar ve yaptırımların neler olduğunu kuumltuumlphane web sitesinden oumlğrenmek kuumltuumlphane youmlnergesinin ilgili maddelerini goumlzden geccedilirmek yararlı olur

Hangi tuumlr materyallerin oumlduumlnccedil alınabildiği suumlrelerinin ne olduğu ve kaccedil kere suumlre uzatılabileceği gecikme halinde oumldenecek bedellerin ne kadar olduğu gibi bilgiler oumlduumlnccedil materyal alanlar iccedilin oumlnemlidir 6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 10

Kuumltuumlphaneden Yararlanma

Yoğun kullanılan ders kitapları ayrılmış kitaplar (Rezerv)

koleksiyonunda saatle belirlenen suumlrelerle oumlduumlnccedil verilir Referans kitapları ve suumlreli yayın ciltleri gibi bazı

materyaller oumlduumlnccedil verilmez Kuumltuumlphaneden alınan materyaller geri verilip varsa

gecikme bedelleri oumldenmedikccedile Uumlniversiteden ilişik kesilemez

Her bir oumlğrencinin kendisine sunulan hakları diğer arkadaşlarının haklarının da korunması amacıyla bu haklara konan sınırlamaları oumlğrenmesi kuumltuumlphanenin etkin kullanımı accedilısından yarar sağlar

Haklar ve kısıtlar youmlnergelerle duumlzenlenir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 11

Kuumltuumlphaneden Yararlanma

Taramalar genelde iki amaccedilla yapılır Belli bir eserin var olup olmadığı varsa hangi rafta yer aldığı ve o anda

rafta hazır olup olmadığını saptamak

Belli bir konuda hangi kaynakların mevcut olduğunu incelemek

Belli bir eser aranıyorsa kitap adından tipik bir soumlzcuumlk ile yazar soyadının kesiştirilmesi hızlı sonuccedil almak accedilısından sağlıklı olur

Bir konuyla ilgili araştırma yapılıyorsa anahtar soumlzcuumlklere başvurulur Uygun bir yayın saptandığında kaydında yer alan konu başlıkları LC numarası gibi oumlgelerden hareket ederek yeni taramalar yapılmak suretiyle daha kapsamlı sonuccedillara ulaşmak muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 12

Neden Nasıl Tarama Yaparız

Katalog bir kuumltuumlphanede var olan kitap tez gibi bilgi kaynakları yanında VCD DVD gibi goumlrsel-işitsel materyallerin bazı elektronik kaynakların bibliyografik bilgilerini iccedilerebilir Ccediloğu katalog abone olunan dergilere de dergi başlığı bazında yer verir Ancak bu noktada guumlnuumlmuumlzde dergilerdeki makalelere erişimin daha ccedilok elektronik ortamda veri tabanları uumlzerinden gerccedilekleştirildiğini anımsamakta yarar vardır

Katalog bağımsız taranabileceği gibi elektronik kaynakları da kapsayacak şekilde buumltuumlnleşik tarama olanağı veren keşif araccedillarından da yararlanılabilir 6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 13

Katalog ve Mevcut Fiziksel Kaynakların Keşfi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 14

Buumltuumlnleşik Aramadan Kataloğa Geccediliş

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 15

Kullanılacak Kaynağın Kuumlnyesini Not Etme

Bir araştırma yuumlruumltuumlrken yararlanılan kaynaklara daha sonra doğru referans verebilmek iccedilin kuumlnyenin doğru olarak not alınması oumlnem taşır Eğer buumltuumlnleşik tarama yapılırsa aşağıda goumlruumllduumlğuuml gibi ccedileşitli formatlarda doğru biccedilimiyle kuumlnyeyi keşif aracından almak lsquoCitersquo uumlzerinden muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 16

Bibliyografik Kuumlnye

Bir katalog kaydında oumlgeleri alanlara yerleştirilmiş olarak goumlrduumlğuumlmuumlz bibliyografik kuumlnyenin bileşenleri başlık yazar veya kaynağın uumlretiminde sorumluluk almış diğer gerccedilek ya da tuumlzel kişiler yayınlayan kuruluş yayın yeri ve tarihi sayfa veya yayın ccedilok ciltli ise cilt miktarı bir serinin parccedilası ise seri kaydı kaccedilıncı basım olduğu bilgileridir

Bilgi kaynağından alınan bu bilgilerin oumltesinde kaynağın kapsadığı konuyu yansıtan konu başlıkları kuumltuumlphanedeki yerini belirleyen ve aynı zamanda yine konusunu yansıtan yer numarası da yer alır

İccedilerik listesi erişilebilir elektronik suumlruumlm varsa bağlantısı ve kitapla ilgili web sayfalarına youmlnlendirmeler bazen kapağın goumlruumlntuumlsuuml de katalog kaydını buumltuumlnleyen oumlgeler olabilmektedir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 17

Katalogda Oumlduumlnccedil Alma Bilgileri ve Ayırtma

Bir bilgi kaynağı ile ilgili olarak katalogda yukarıda sıralanan bilgilerin yanı sıra oumlduumlnccedil alınıp alınmamış olduğu

oumlduumlnccedil alınmışsa hangi tarihte geri getirilmesi gerektiği saptanabilmekte ve

iade edildiğinde ilgilenen kişi iccedilin ayrılarak soumlz konusu kişinin bilgilendirilmesi iccedilin ayırtma işlemi yapılabilmektedir

Ayırtma iccedilin sisteme giriş yapılmış olması gerekir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 18

Kuumltuumlphane Sistemi Kullanıcı Kişisel Hesabı

Kullanıcı kendi kişisel hesap alanına girdiğinde oumlduumlnccedil aldığı materyallerin neler olduğunu ne zaman iade etmesi gerektiğini goumlrebilmekte ve

Oumlrneğin bu sistemde saat ikonunu kullanarak suumlre uzatımı yapabilmektedir

Boumlylece bazı hizmetler artık web uumlzerinde 24 saat sunulabilmektedir

Kendi kendine suumlre uzatımı genelde saatle oumlduumlnccedil verilen ayrılmış ders kitapları (rezerv koleksiyonları) iccedilin uygulanmaz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 19

Kitap Sırtı Etiketini Anlamak (LC)

Kuumltuumlphanede bir materyalin sırtında yer alan etiketteki yer numarası konu kodu dışında o materyali belirleyici oumlgelere de sahiptir ve adeta adres niteliği taşır

Yanda Yaşar Kemalrsquoin İnce Memed adlı 2 ciltlik romanından iki kopyaya sahip bir kuumltuumlphanede 2 cildin 2 kopyasının etiketinde Kongre Kuumltuumlphanesi sistemine goumlre yer alacak bilgiler oumlrnek olarak goumlsterilmiştir

Cutter LC sistemi ile birlikte kullanılan ve aynı konudaki eserleri yazar soyadınaveya kitap adına goumlre alfabetik sıralama bir edebi kişilikle ilgili olarak eserlerini hakkında yazılmış kitapları eserlerinin ccedilevirilerini gruplar halinde kendi iccedillerinde alfabetik sıralama olanağı veren bir kodlama sistemidir

PL248 Tuumlrk edebiyatı konu kodu Y27 Yaşar Kemal iccedilin yazar Cutter kodu İ53 Kitap adı Cutter kodu 2004 Yayın yılı v2 Kaccedilıncı cilt olduğu c2 Kuumltuumlphanede mevcut kaccedilıncı kopya olduğu

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 20

Koleksiyonlar

Sırt etiketinde bir oumlnceki yansıda accedilıklanan oumlgelerin dışında materyalin hangi koleksiyonda yer aldığı veya ne tuumlr bir materyal olduğunu ifade eden kodlara da yer verilir Belli başlı koleksiyonlar ve kod oumlrnekleri

Referans Soumlzluumlk ansiklopedi gibi yerinde yararlanılan yani oumlduumlnccedil verilmeyen kitaplar (REF)

Ayrılmış ders kitapları (Rezerv) (RES)

Goumlrsel-işitsel Film muumlzik kayıtları iccedileren DVD CD vb materyaller (AV)

Nadir Eserler Sahaflarda bulunur tuumlrden piyasada mevcudu kalmamış eski değerli kitaplar (NADİRRARE) Normal kitap rafa sığmayacak buumlyuumlkluumlkte olan kitaplar da ayrı bir koleksiyon olarak yer alabilir (BUumlYUumlK OVERSIZE)

Oumlduumlnccedil alınabilen materyalleri iccedileren laquoGenel Koleksiyonraquo dışında anılan

koleksiyonlar ayrı boumlluumlmlerde sunulur Kuumltuumlphane yerleşim planı fiziksel ortamda veya web sitesinde bulunmazsa koleksiyonların konumları kuumltuumlphane dolaşılarak veya kuumltuumlphanecilerden bilgi alınarak tespit edilebilir

TOBB ETUuml Kuumltuumlphanesi Uumlst Kat Yerleşim Planından bir kesit

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 21

Yerleşim Duumlzeni ve Planı

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 22

Kuumltuumlphanede Kaynak Bulma ve Sınıflandırma Sistemleri

Katalogda saptanan bir kaynak elektronik değilse ve rafta bulunması gerekiyorsa kuumltuumlphanenin kullandığı sınıflama sisteminin yerleşim duumlzeninin ve yer numaralarının yapısının iyi kavranmış olması kolaylık sağlar

Duumlnya ccedilapında en yaygın kullanılan iki sınıflandırma sistemi vardır

Amerikan Kongre Kuumltuumlphanesi Sistemi (LC - Library of Congress Classification) ve

Dewey Onlu Sınflama (DDC - Dewey Decimal Classification DOS - Dewey Onlu Sınıflandırma) sistemleri

Bu sistemlerin ana tabloları izleyen yansılarda sunulmuştur

Kongre Kuumltuumlphanesi Sınıflandırma Sistemi Library of Congress Classification Scheme (LC)

A Genel L Eğitim B Felsefe Din M Muumlzik C Tarihe Yardımcı Bilimler N Guumlzel Sanatlar CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat CC Arkeoloji PE İngiliz Dili CT Biyografi PL101-271 Tuumlrk Dili ve Edebiyatı D Tarih (Amerika hariccedil) PQ Latin Edebiyatı DR Tuumlrk Tarihi PR İngiliz Edebiyatı E-F Amerika Tarihi PS Amerikan Edebiyatı G Coğrafya Antropoloji Turizm Q Bilim H Sosyal Bilimler QA Matematik QA755-7695 Bilgisayar bilimi HA - HJ İktisat ndash İşletme QS-QZ Temel tıp bilimleri (NLM) HM - HX Sosyal Bilimler S Tarım J-JL Siyaset Bilimi T Teknoloji K Hukuk (Genel) U - V Askeri ve Deniz Bilimleri KJE Avrupa Birliği Hukuku W Tıp (NLM) KKX Tuumlrk Hukuku Z Bibliyografya ve Bilgi Bilimi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 23

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 5: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

Kuumltuumlphaneler

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 5

Topraklarımızda Kuumlltepersquode raflarda duumlzenli bulunan MOuml 2000rsquolere ait kil tabletler yazılı kuumlltuumlruumln ilk oumlrneklerini oluştururken Antik doumlnemde duumlnyanın ikinci buumlyuumlk kuumltuumlphanesi olan Bergama Kuumltuumlphanesi Roma Doumlnemi Efesrsquoinin Celsus Kuumltuumlphanesi Selccediluklu Doumlneminin zengin medrese kuumltuumlphaneleri Osmanlı Doumlneminin vakıf kuumltuumlphanelerinden guumlnuumlmuumlze uzun bir geccedilmişi olan bir kuumlltuumlr kurumu olarak karşımıza ccedilıkar kuumltuumlphaneler

Halk ccedilocuk okul kurum kuumltuumlphaneleri konuya oumlzel ihtisas kuumltuumlphaneleri

gibi ccedileşitli tuumlrler arasında uumlniversite kuumltuumlphaneleri insanlığın mevcut bilgi birikiminin ifadesi olan bilgi kaynaklarından amaca uygun olarak derlenmiş bir kesit oluşturan koleksiyonları ve buna bağlı bilgi hizmetleri ile gerek eğitim ve oumlğretime gerekse bilimsel araştırmalara destek olurlar Bilgi kaynaklarının etkin kullanılabildiği oranda harcanan ccedilabalar verimli sonuccedillar sağlayabilir Bazı uumlniversitelerde kuumltuumlphane yerine bilgi merkezi de denilmektedir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 6

Uumlniversite Kuumltuumlphaneleri

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 7

Neden Kuumltuumlphaneden Yararlanmalı

Yenilikccedili ve girişimci insanların ayakta kalabildiği rekabetccedili ortamda yeni fikirler bilgiyle beslenir

Bilgi yeni kapılar accedilan bir altın anahtardır

Guumlvenilir bilgi kaynaklarını ise kuumltuumlphane sunar

Bir uumlniversitenin web sitesinde kuumltuumlphane sayfalarına geccediliş yapıldığında tipik olarak bulunacak oumlgelerin başlıcaları şunlardır

Bilgi kaynaklarına erişebilmek iccedilin arama kutusu Kuumltuumlphane kataloğu Yararlanılabilecek hizmetlerin neler olduğu ve yararlanma koşulları Elektronik kaynaklara yerleşke dışından erişim bilgileri Kuumltuumlphane sistemindeki kişisel hesaba giriş Konu kılavuzları Veri tabanları listesi Yeni gelen yayınlar vb

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 8

Kuumltuumlphane Hakkında Bilgilenme

Oumlduumlnccedil materyal verme Elektronik kaynaklara erişim sağlama Bilgi verme ve bilgi kaynaklarına youmlnlendirme Belge Sağlama Akademik kurumsal accedilık arşiv sunumu Dijital koleksiyonlar oluşturarak sunma Ccedilalışma ortamları ve araccedilları sunma

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 9

Uumlniversite Kuumltuumlphanelerinin Sunduğu Hizmetler

Uumllkemizde kuumltuumlphane kullanımı ccedilok yaygın

olmadığından kuumltuumlphane kaynaklarının adil kullanımı accedilısından belirlenmiş olan kurallara uymamanın yaptırımları olduğu bilinmeyebilmektedir

Haklar kısıtlar ve yaptırımların neler olduğunu kuumltuumlphane web sitesinden oumlğrenmek kuumltuumlphane youmlnergesinin ilgili maddelerini goumlzden geccedilirmek yararlı olur

Hangi tuumlr materyallerin oumlduumlnccedil alınabildiği suumlrelerinin ne olduğu ve kaccedil kere suumlre uzatılabileceği gecikme halinde oumldenecek bedellerin ne kadar olduğu gibi bilgiler oumlduumlnccedil materyal alanlar iccedilin oumlnemlidir 6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 10

Kuumltuumlphaneden Yararlanma

Yoğun kullanılan ders kitapları ayrılmış kitaplar (Rezerv)

koleksiyonunda saatle belirlenen suumlrelerle oumlduumlnccedil verilir Referans kitapları ve suumlreli yayın ciltleri gibi bazı

materyaller oumlduumlnccedil verilmez Kuumltuumlphaneden alınan materyaller geri verilip varsa

gecikme bedelleri oumldenmedikccedile Uumlniversiteden ilişik kesilemez

Her bir oumlğrencinin kendisine sunulan hakları diğer arkadaşlarının haklarının da korunması amacıyla bu haklara konan sınırlamaları oumlğrenmesi kuumltuumlphanenin etkin kullanımı accedilısından yarar sağlar

Haklar ve kısıtlar youmlnergelerle duumlzenlenir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 11

Kuumltuumlphaneden Yararlanma

Taramalar genelde iki amaccedilla yapılır Belli bir eserin var olup olmadığı varsa hangi rafta yer aldığı ve o anda

rafta hazır olup olmadığını saptamak

Belli bir konuda hangi kaynakların mevcut olduğunu incelemek

Belli bir eser aranıyorsa kitap adından tipik bir soumlzcuumlk ile yazar soyadının kesiştirilmesi hızlı sonuccedil almak accedilısından sağlıklı olur

Bir konuyla ilgili araştırma yapılıyorsa anahtar soumlzcuumlklere başvurulur Uygun bir yayın saptandığında kaydında yer alan konu başlıkları LC numarası gibi oumlgelerden hareket ederek yeni taramalar yapılmak suretiyle daha kapsamlı sonuccedillara ulaşmak muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 12

Neden Nasıl Tarama Yaparız

Katalog bir kuumltuumlphanede var olan kitap tez gibi bilgi kaynakları yanında VCD DVD gibi goumlrsel-işitsel materyallerin bazı elektronik kaynakların bibliyografik bilgilerini iccedilerebilir Ccediloğu katalog abone olunan dergilere de dergi başlığı bazında yer verir Ancak bu noktada guumlnuumlmuumlzde dergilerdeki makalelere erişimin daha ccedilok elektronik ortamda veri tabanları uumlzerinden gerccedilekleştirildiğini anımsamakta yarar vardır

Katalog bağımsız taranabileceği gibi elektronik kaynakları da kapsayacak şekilde buumltuumlnleşik tarama olanağı veren keşif araccedillarından da yararlanılabilir 6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 13

Katalog ve Mevcut Fiziksel Kaynakların Keşfi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 14

Buumltuumlnleşik Aramadan Kataloğa Geccediliş

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 15

Kullanılacak Kaynağın Kuumlnyesini Not Etme

Bir araştırma yuumlruumltuumlrken yararlanılan kaynaklara daha sonra doğru referans verebilmek iccedilin kuumlnyenin doğru olarak not alınması oumlnem taşır Eğer buumltuumlnleşik tarama yapılırsa aşağıda goumlruumllduumlğuuml gibi ccedileşitli formatlarda doğru biccedilimiyle kuumlnyeyi keşif aracından almak lsquoCitersquo uumlzerinden muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 16

Bibliyografik Kuumlnye

Bir katalog kaydında oumlgeleri alanlara yerleştirilmiş olarak goumlrduumlğuumlmuumlz bibliyografik kuumlnyenin bileşenleri başlık yazar veya kaynağın uumlretiminde sorumluluk almış diğer gerccedilek ya da tuumlzel kişiler yayınlayan kuruluş yayın yeri ve tarihi sayfa veya yayın ccedilok ciltli ise cilt miktarı bir serinin parccedilası ise seri kaydı kaccedilıncı basım olduğu bilgileridir

Bilgi kaynağından alınan bu bilgilerin oumltesinde kaynağın kapsadığı konuyu yansıtan konu başlıkları kuumltuumlphanedeki yerini belirleyen ve aynı zamanda yine konusunu yansıtan yer numarası da yer alır

İccedilerik listesi erişilebilir elektronik suumlruumlm varsa bağlantısı ve kitapla ilgili web sayfalarına youmlnlendirmeler bazen kapağın goumlruumlntuumlsuuml de katalog kaydını buumltuumlnleyen oumlgeler olabilmektedir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 17

Katalogda Oumlduumlnccedil Alma Bilgileri ve Ayırtma

Bir bilgi kaynağı ile ilgili olarak katalogda yukarıda sıralanan bilgilerin yanı sıra oumlduumlnccedil alınıp alınmamış olduğu

oumlduumlnccedil alınmışsa hangi tarihte geri getirilmesi gerektiği saptanabilmekte ve

iade edildiğinde ilgilenen kişi iccedilin ayrılarak soumlz konusu kişinin bilgilendirilmesi iccedilin ayırtma işlemi yapılabilmektedir

Ayırtma iccedilin sisteme giriş yapılmış olması gerekir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 18

Kuumltuumlphane Sistemi Kullanıcı Kişisel Hesabı

Kullanıcı kendi kişisel hesap alanına girdiğinde oumlduumlnccedil aldığı materyallerin neler olduğunu ne zaman iade etmesi gerektiğini goumlrebilmekte ve

Oumlrneğin bu sistemde saat ikonunu kullanarak suumlre uzatımı yapabilmektedir

Boumlylece bazı hizmetler artık web uumlzerinde 24 saat sunulabilmektedir

Kendi kendine suumlre uzatımı genelde saatle oumlduumlnccedil verilen ayrılmış ders kitapları (rezerv koleksiyonları) iccedilin uygulanmaz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 19

Kitap Sırtı Etiketini Anlamak (LC)

Kuumltuumlphanede bir materyalin sırtında yer alan etiketteki yer numarası konu kodu dışında o materyali belirleyici oumlgelere de sahiptir ve adeta adres niteliği taşır

Yanda Yaşar Kemalrsquoin İnce Memed adlı 2 ciltlik romanından iki kopyaya sahip bir kuumltuumlphanede 2 cildin 2 kopyasının etiketinde Kongre Kuumltuumlphanesi sistemine goumlre yer alacak bilgiler oumlrnek olarak goumlsterilmiştir

Cutter LC sistemi ile birlikte kullanılan ve aynı konudaki eserleri yazar soyadınaveya kitap adına goumlre alfabetik sıralama bir edebi kişilikle ilgili olarak eserlerini hakkında yazılmış kitapları eserlerinin ccedilevirilerini gruplar halinde kendi iccedillerinde alfabetik sıralama olanağı veren bir kodlama sistemidir

PL248 Tuumlrk edebiyatı konu kodu Y27 Yaşar Kemal iccedilin yazar Cutter kodu İ53 Kitap adı Cutter kodu 2004 Yayın yılı v2 Kaccedilıncı cilt olduğu c2 Kuumltuumlphanede mevcut kaccedilıncı kopya olduğu

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 20

Koleksiyonlar

Sırt etiketinde bir oumlnceki yansıda accedilıklanan oumlgelerin dışında materyalin hangi koleksiyonda yer aldığı veya ne tuumlr bir materyal olduğunu ifade eden kodlara da yer verilir Belli başlı koleksiyonlar ve kod oumlrnekleri

Referans Soumlzluumlk ansiklopedi gibi yerinde yararlanılan yani oumlduumlnccedil verilmeyen kitaplar (REF)

Ayrılmış ders kitapları (Rezerv) (RES)

Goumlrsel-işitsel Film muumlzik kayıtları iccedileren DVD CD vb materyaller (AV)

Nadir Eserler Sahaflarda bulunur tuumlrden piyasada mevcudu kalmamış eski değerli kitaplar (NADİRRARE) Normal kitap rafa sığmayacak buumlyuumlkluumlkte olan kitaplar da ayrı bir koleksiyon olarak yer alabilir (BUumlYUumlK OVERSIZE)

Oumlduumlnccedil alınabilen materyalleri iccedileren laquoGenel Koleksiyonraquo dışında anılan

koleksiyonlar ayrı boumlluumlmlerde sunulur Kuumltuumlphane yerleşim planı fiziksel ortamda veya web sitesinde bulunmazsa koleksiyonların konumları kuumltuumlphane dolaşılarak veya kuumltuumlphanecilerden bilgi alınarak tespit edilebilir

TOBB ETUuml Kuumltuumlphanesi Uumlst Kat Yerleşim Planından bir kesit

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 21

Yerleşim Duumlzeni ve Planı

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 22

Kuumltuumlphanede Kaynak Bulma ve Sınıflandırma Sistemleri

Katalogda saptanan bir kaynak elektronik değilse ve rafta bulunması gerekiyorsa kuumltuumlphanenin kullandığı sınıflama sisteminin yerleşim duumlzeninin ve yer numaralarının yapısının iyi kavranmış olması kolaylık sağlar

Duumlnya ccedilapında en yaygın kullanılan iki sınıflandırma sistemi vardır

Amerikan Kongre Kuumltuumlphanesi Sistemi (LC - Library of Congress Classification) ve

Dewey Onlu Sınflama (DDC - Dewey Decimal Classification DOS - Dewey Onlu Sınıflandırma) sistemleri

Bu sistemlerin ana tabloları izleyen yansılarda sunulmuştur

Kongre Kuumltuumlphanesi Sınıflandırma Sistemi Library of Congress Classification Scheme (LC)

A Genel L Eğitim B Felsefe Din M Muumlzik C Tarihe Yardımcı Bilimler N Guumlzel Sanatlar CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat CC Arkeoloji PE İngiliz Dili CT Biyografi PL101-271 Tuumlrk Dili ve Edebiyatı D Tarih (Amerika hariccedil) PQ Latin Edebiyatı DR Tuumlrk Tarihi PR İngiliz Edebiyatı E-F Amerika Tarihi PS Amerikan Edebiyatı G Coğrafya Antropoloji Turizm Q Bilim H Sosyal Bilimler QA Matematik QA755-7695 Bilgisayar bilimi HA - HJ İktisat ndash İşletme QS-QZ Temel tıp bilimleri (NLM) HM - HX Sosyal Bilimler S Tarım J-JL Siyaset Bilimi T Teknoloji K Hukuk (Genel) U - V Askeri ve Deniz Bilimleri KJE Avrupa Birliği Hukuku W Tıp (NLM) KKX Tuumlrk Hukuku Z Bibliyografya ve Bilgi Bilimi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 23

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 6: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

Halk ccedilocuk okul kurum kuumltuumlphaneleri konuya oumlzel ihtisas kuumltuumlphaneleri

gibi ccedileşitli tuumlrler arasında uumlniversite kuumltuumlphaneleri insanlığın mevcut bilgi birikiminin ifadesi olan bilgi kaynaklarından amaca uygun olarak derlenmiş bir kesit oluşturan koleksiyonları ve buna bağlı bilgi hizmetleri ile gerek eğitim ve oumlğretime gerekse bilimsel araştırmalara destek olurlar Bilgi kaynaklarının etkin kullanılabildiği oranda harcanan ccedilabalar verimli sonuccedillar sağlayabilir Bazı uumlniversitelerde kuumltuumlphane yerine bilgi merkezi de denilmektedir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 6

Uumlniversite Kuumltuumlphaneleri

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 7

Neden Kuumltuumlphaneden Yararlanmalı

Yenilikccedili ve girişimci insanların ayakta kalabildiği rekabetccedili ortamda yeni fikirler bilgiyle beslenir

Bilgi yeni kapılar accedilan bir altın anahtardır

Guumlvenilir bilgi kaynaklarını ise kuumltuumlphane sunar

Bir uumlniversitenin web sitesinde kuumltuumlphane sayfalarına geccediliş yapıldığında tipik olarak bulunacak oumlgelerin başlıcaları şunlardır

Bilgi kaynaklarına erişebilmek iccedilin arama kutusu Kuumltuumlphane kataloğu Yararlanılabilecek hizmetlerin neler olduğu ve yararlanma koşulları Elektronik kaynaklara yerleşke dışından erişim bilgileri Kuumltuumlphane sistemindeki kişisel hesaba giriş Konu kılavuzları Veri tabanları listesi Yeni gelen yayınlar vb

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 8

Kuumltuumlphane Hakkında Bilgilenme

Oumlduumlnccedil materyal verme Elektronik kaynaklara erişim sağlama Bilgi verme ve bilgi kaynaklarına youmlnlendirme Belge Sağlama Akademik kurumsal accedilık arşiv sunumu Dijital koleksiyonlar oluşturarak sunma Ccedilalışma ortamları ve araccedilları sunma

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 9

Uumlniversite Kuumltuumlphanelerinin Sunduğu Hizmetler

Uumllkemizde kuumltuumlphane kullanımı ccedilok yaygın

olmadığından kuumltuumlphane kaynaklarının adil kullanımı accedilısından belirlenmiş olan kurallara uymamanın yaptırımları olduğu bilinmeyebilmektedir

Haklar kısıtlar ve yaptırımların neler olduğunu kuumltuumlphane web sitesinden oumlğrenmek kuumltuumlphane youmlnergesinin ilgili maddelerini goumlzden geccedilirmek yararlı olur

Hangi tuumlr materyallerin oumlduumlnccedil alınabildiği suumlrelerinin ne olduğu ve kaccedil kere suumlre uzatılabileceği gecikme halinde oumldenecek bedellerin ne kadar olduğu gibi bilgiler oumlduumlnccedil materyal alanlar iccedilin oumlnemlidir 6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 10

Kuumltuumlphaneden Yararlanma

Yoğun kullanılan ders kitapları ayrılmış kitaplar (Rezerv)

koleksiyonunda saatle belirlenen suumlrelerle oumlduumlnccedil verilir Referans kitapları ve suumlreli yayın ciltleri gibi bazı

materyaller oumlduumlnccedil verilmez Kuumltuumlphaneden alınan materyaller geri verilip varsa

gecikme bedelleri oumldenmedikccedile Uumlniversiteden ilişik kesilemez

Her bir oumlğrencinin kendisine sunulan hakları diğer arkadaşlarının haklarının da korunması amacıyla bu haklara konan sınırlamaları oumlğrenmesi kuumltuumlphanenin etkin kullanımı accedilısından yarar sağlar

Haklar ve kısıtlar youmlnergelerle duumlzenlenir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 11

Kuumltuumlphaneden Yararlanma

Taramalar genelde iki amaccedilla yapılır Belli bir eserin var olup olmadığı varsa hangi rafta yer aldığı ve o anda

rafta hazır olup olmadığını saptamak

Belli bir konuda hangi kaynakların mevcut olduğunu incelemek

Belli bir eser aranıyorsa kitap adından tipik bir soumlzcuumlk ile yazar soyadının kesiştirilmesi hızlı sonuccedil almak accedilısından sağlıklı olur

Bir konuyla ilgili araştırma yapılıyorsa anahtar soumlzcuumlklere başvurulur Uygun bir yayın saptandığında kaydında yer alan konu başlıkları LC numarası gibi oumlgelerden hareket ederek yeni taramalar yapılmak suretiyle daha kapsamlı sonuccedillara ulaşmak muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 12

Neden Nasıl Tarama Yaparız

Katalog bir kuumltuumlphanede var olan kitap tez gibi bilgi kaynakları yanında VCD DVD gibi goumlrsel-işitsel materyallerin bazı elektronik kaynakların bibliyografik bilgilerini iccedilerebilir Ccediloğu katalog abone olunan dergilere de dergi başlığı bazında yer verir Ancak bu noktada guumlnuumlmuumlzde dergilerdeki makalelere erişimin daha ccedilok elektronik ortamda veri tabanları uumlzerinden gerccedilekleştirildiğini anımsamakta yarar vardır

Katalog bağımsız taranabileceği gibi elektronik kaynakları da kapsayacak şekilde buumltuumlnleşik tarama olanağı veren keşif araccedillarından da yararlanılabilir 6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 13

Katalog ve Mevcut Fiziksel Kaynakların Keşfi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 14

Buumltuumlnleşik Aramadan Kataloğa Geccediliş

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 15

Kullanılacak Kaynağın Kuumlnyesini Not Etme

Bir araştırma yuumlruumltuumlrken yararlanılan kaynaklara daha sonra doğru referans verebilmek iccedilin kuumlnyenin doğru olarak not alınması oumlnem taşır Eğer buumltuumlnleşik tarama yapılırsa aşağıda goumlruumllduumlğuuml gibi ccedileşitli formatlarda doğru biccedilimiyle kuumlnyeyi keşif aracından almak lsquoCitersquo uumlzerinden muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 16

Bibliyografik Kuumlnye

Bir katalog kaydında oumlgeleri alanlara yerleştirilmiş olarak goumlrduumlğuumlmuumlz bibliyografik kuumlnyenin bileşenleri başlık yazar veya kaynağın uumlretiminde sorumluluk almış diğer gerccedilek ya da tuumlzel kişiler yayınlayan kuruluş yayın yeri ve tarihi sayfa veya yayın ccedilok ciltli ise cilt miktarı bir serinin parccedilası ise seri kaydı kaccedilıncı basım olduğu bilgileridir

Bilgi kaynağından alınan bu bilgilerin oumltesinde kaynağın kapsadığı konuyu yansıtan konu başlıkları kuumltuumlphanedeki yerini belirleyen ve aynı zamanda yine konusunu yansıtan yer numarası da yer alır

İccedilerik listesi erişilebilir elektronik suumlruumlm varsa bağlantısı ve kitapla ilgili web sayfalarına youmlnlendirmeler bazen kapağın goumlruumlntuumlsuuml de katalog kaydını buumltuumlnleyen oumlgeler olabilmektedir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 17

Katalogda Oumlduumlnccedil Alma Bilgileri ve Ayırtma

Bir bilgi kaynağı ile ilgili olarak katalogda yukarıda sıralanan bilgilerin yanı sıra oumlduumlnccedil alınıp alınmamış olduğu

oumlduumlnccedil alınmışsa hangi tarihte geri getirilmesi gerektiği saptanabilmekte ve

iade edildiğinde ilgilenen kişi iccedilin ayrılarak soumlz konusu kişinin bilgilendirilmesi iccedilin ayırtma işlemi yapılabilmektedir

Ayırtma iccedilin sisteme giriş yapılmış olması gerekir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 18

Kuumltuumlphane Sistemi Kullanıcı Kişisel Hesabı

Kullanıcı kendi kişisel hesap alanına girdiğinde oumlduumlnccedil aldığı materyallerin neler olduğunu ne zaman iade etmesi gerektiğini goumlrebilmekte ve

Oumlrneğin bu sistemde saat ikonunu kullanarak suumlre uzatımı yapabilmektedir

Boumlylece bazı hizmetler artık web uumlzerinde 24 saat sunulabilmektedir

Kendi kendine suumlre uzatımı genelde saatle oumlduumlnccedil verilen ayrılmış ders kitapları (rezerv koleksiyonları) iccedilin uygulanmaz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 19

Kitap Sırtı Etiketini Anlamak (LC)

Kuumltuumlphanede bir materyalin sırtında yer alan etiketteki yer numarası konu kodu dışında o materyali belirleyici oumlgelere de sahiptir ve adeta adres niteliği taşır

Yanda Yaşar Kemalrsquoin İnce Memed adlı 2 ciltlik romanından iki kopyaya sahip bir kuumltuumlphanede 2 cildin 2 kopyasının etiketinde Kongre Kuumltuumlphanesi sistemine goumlre yer alacak bilgiler oumlrnek olarak goumlsterilmiştir

Cutter LC sistemi ile birlikte kullanılan ve aynı konudaki eserleri yazar soyadınaveya kitap adına goumlre alfabetik sıralama bir edebi kişilikle ilgili olarak eserlerini hakkında yazılmış kitapları eserlerinin ccedilevirilerini gruplar halinde kendi iccedillerinde alfabetik sıralama olanağı veren bir kodlama sistemidir

PL248 Tuumlrk edebiyatı konu kodu Y27 Yaşar Kemal iccedilin yazar Cutter kodu İ53 Kitap adı Cutter kodu 2004 Yayın yılı v2 Kaccedilıncı cilt olduğu c2 Kuumltuumlphanede mevcut kaccedilıncı kopya olduğu

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 20

Koleksiyonlar

Sırt etiketinde bir oumlnceki yansıda accedilıklanan oumlgelerin dışında materyalin hangi koleksiyonda yer aldığı veya ne tuumlr bir materyal olduğunu ifade eden kodlara da yer verilir Belli başlı koleksiyonlar ve kod oumlrnekleri

Referans Soumlzluumlk ansiklopedi gibi yerinde yararlanılan yani oumlduumlnccedil verilmeyen kitaplar (REF)

Ayrılmış ders kitapları (Rezerv) (RES)

Goumlrsel-işitsel Film muumlzik kayıtları iccedileren DVD CD vb materyaller (AV)

Nadir Eserler Sahaflarda bulunur tuumlrden piyasada mevcudu kalmamış eski değerli kitaplar (NADİRRARE) Normal kitap rafa sığmayacak buumlyuumlkluumlkte olan kitaplar da ayrı bir koleksiyon olarak yer alabilir (BUumlYUumlK OVERSIZE)

Oumlduumlnccedil alınabilen materyalleri iccedileren laquoGenel Koleksiyonraquo dışında anılan

koleksiyonlar ayrı boumlluumlmlerde sunulur Kuumltuumlphane yerleşim planı fiziksel ortamda veya web sitesinde bulunmazsa koleksiyonların konumları kuumltuumlphane dolaşılarak veya kuumltuumlphanecilerden bilgi alınarak tespit edilebilir

TOBB ETUuml Kuumltuumlphanesi Uumlst Kat Yerleşim Planından bir kesit

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 21

Yerleşim Duumlzeni ve Planı

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 22

Kuumltuumlphanede Kaynak Bulma ve Sınıflandırma Sistemleri

Katalogda saptanan bir kaynak elektronik değilse ve rafta bulunması gerekiyorsa kuumltuumlphanenin kullandığı sınıflama sisteminin yerleşim duumlzeninin ve yer numaralarının yapısının iyi kavranmış olması kolaylık sağlar

Duumlnya ccedilapında en yaygın kullanılan iki sınıflandırma sistemi vardır

Amerikan Kongre Kuumltuumlphanesi Sistemi (LC - Library of Congress Classification) ve

Dewey Onlu Sınflama (DDC - Dewey Decimal Classification DOS - Dewey Onlu Sınıflandırma) sistemleri

Bu sistemlerin ana tabloları izleyen yansılarda sunulmuştur

Kongre Kuumltuumlphanesi Sınıflandırma Sistemi Library of Congress Classification Scheme (LC)

A Genel L Eğitim B Felsefe Din M Muumlzik C Tarihe Yardımcı Bilimler N Guumlzel Sanatlar CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat CC Arkeoloji PE İngiliz Dili CT Biyografi PL101-271 Tuumlrk Dili ve Edebiyatı D Tarih (Amerika hariccedil) PQ Latin Edebiyatı DR Tuumlrk Tarihi PR İngiliz Edebiyatı E-F Amerika Tarihi PS Amerikan Edebiyatı G Coğrafya Antropoloji Turizm Q Bilim H Sosyal Bilimler QA Matematik QA755-7695 Bilgisayar bilimi HA - HJ İktisat ndash İşletme QS-QZ Temel tıp bilimleri (NLM) HM - HX Sosyal Bilimler S Tarım J-JL Siyaset Bilimi T Teknoloji K Hukuk (Genel) U - V Askeri ve Deniz Bilimleri KJE Avrupa Birliği Hukuku W Tıp (NLM) KKX Tuumlrk Hukuku Z Bibliyografya ve Bilgi Bilimi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 23

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 7: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 7

Neden Kuumltuumlphaneden Yararlanmalı

Yenilikccedili ve girişimci insanların ayakta kalabildiği rekabetccedili ortamda yeni fikirler bilgiyle beslenir

Bilgi yeni kapılar accedilan bir altın anahtardır

Guumlvenilir bilgi kaynaklarını ise kuumltuumlphane sunar

Bir uumlniversitenin web sitesinde kuumltuumlphane sayfalarına geccediliş yapıldığında tipik olarak bulunacak oumlgelerin başlıcaları şunlardır

Bilgi kaynaklarına erişebilmek iccedilin arama kutusu Kuumltuumlphane kataloğu Yararlanılabilecek hizmetlerin neler olduğu ve yararlanma koşulları Elektronik kaynaklara yerleşke dışından erişim bilgileri Kuumltuumlphane sistemindeki kişisel hesaba giriş Konu kılavuzları Veri tabanları listesi Yeni gelen yayınlar vb

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 8

Kuumltuumlphane Hakkında Bilgilenme

Oumlduumlnccedil materyal verme Elektronik kaynaklara erişim sağlama Bilgi verme ve bilgi kaynaklarına youmlnlendirme Belge Sağlama Akademik kurumsal accedilık arşiv sunumu Dijital koleksiyonlar oluşturarak sunma Ccedilalışma ortamları ve araccedilları sunma

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 9

Uumlniversite Kuumltuumlphanelerinin Sunduğu Hizmetler

Uumllkemizde kuumltuumlphane kullanımı ccedilok yaygın

olmadığından kuumltuumlphane kaynaklarının adil kullanımı accedilısından belirlenmiş olan kurallara uymamanın yaptırımları olduğu bilinmeyebilmektedir

Haklar kısıtlar ve yaptırımların neler olduğunu kuumltuumlphane web sitesinden oumlğrenmek kuumltuumlphane youmlnergesinin ilgili maddelerini goumlzden geccedilirmek yararlı olur

Hangi tuumlr materyallerin oumlduumlnccedil alınabildiği suumlrelerinin ne olduğu ve kaccedil kere suumlre uzatılabileceği gecikme halinde oumldenecek bedellerin ne kadar olduğu gibi bilgiler oumlduumlnccedil materyal alanlar iccedilin oumlnemlidir 6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 10

Kuumltuumlphaneden Yararlanma

Yoğun kullanılan ders kitapları ayrılmış kitaplar (Rezerv)

koleksiyonunda saatle belirlenen suumlrelerle oumlduumlnccedil verilir Referans kitapları ve suumlreli yayın ciltleri gibi bazı

materyaller oumlduumlnccedil verilmez Kuumltuumlphaneden alınan materyaller geri verilip varsa

gecikme bedelleri oumldenmedikccedile Uumlniversiteden ilişik kesilemez

Her bir oumlğrencinin kendisine sunulan hakları diğer arkadaşlarının haklarının da korunması amacıyla bu haklara konan sınırlamaları oumlğrenmesi kuumltuumlphanenin etkin kullanımı accedilısından yarar sağlar

Haklar ve kısıtlar youmlnergelerle duumlzenlenir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 11

Kuumltuumlphaneden Yararlanma

Taramalar genelde iki amaccedilla yapılır Belli bir eserin var olup olmadığı varsa hangi rafta yer aldığı ve o anda

rafta hazır olup olmadığını saptamak

Belli bir konuda hangi kaynakların mevcut olduğunu incelemek

Belli bir eser aranıyorsa kitap adından tipik bir soumlzcuumlk ile yazar soyadının kesiştirilmesi hızlı sonuccedil almak accedilısından sağlıklı olur

Bir konuyla ilgili araştırma yapılıyorsa anahtar soumlzcuumlklere başvurulur Uygun bir yayın saptandığında kaydında yer alan konu başlıkları LC numarası gibi oumlgelerden hareket ederek yeni taramalar yapılmak suretiyle daha kapsamlı sonuccedillara ulaşmak muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 12

Neden Nasıl Tarama Yaparız

Katalog bir kuumltuumlphanede var olan kitap tez gibi bilgi kaynakları yanında VCD DVD gibi goumlrsel-işitsel materyallerin bazı elektronik kaynakların bibliyografik bilgilerini iccedilerebilir Ccediloğu katalog abone olunan dergilere de dergi başlığı bazında yer verir Ancak bu noktada guumlnuumlmuumlzde dergilerdeki makalelere erişimin daha ccedilok elektronik ortamda veri tabanları uumlzerinden gerccedilekleştirildiğini anımsamakta yarar vardır

Katalog bağımsız taranabileceği gibi elektronik kaynakları da kapsayacak şekilde buumltuumlnleşik tarama olanağı veren keşif araccedillarından da yararlanılabilir 6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 13

Katalog ve Mevcut Fiziksel Kaynakların Keşfi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 14

Buumltuumlnleşik Aramadan Kataloğa Geccediliş

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 15

Kullanılacak Kaynağın Kuumlnyesini Not Etme

Bir araştırma yuumlruumltuumlrken yararlanılan kaynaklara daha sonra doğru referans verebilmek iccedilin kuumlnyenin doğru olarak not alınması oumlnem taşır Eğer buumltuumlnleşik tarama yapılırsa aşağıda goumlruumllduumlğuuml gibi ccedileşitli formatlarda doğru biccedilimiyle kuumlnyeyi keşif aracından almak lsquoCitersquo uumlzerinden muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 16

Bibliyografik Kuumlnye

Bir katalog kaydında oumlgeleri alanlara yerleştirilmiş olarak goumlrduumlğuumlmuumlz bibliyografik kuumlnyenin bileşenleri başlık yazar veya kaynağın uumlretiminde sorumluluk almış diğer gerccedilek ya da tuumlzel kişiler yayınlayan kuruluş yayın yeri ve tarihi sayfa veya yayın ccedilok ciltli ise cilt miktarı bir serinin parccedilası ise seri kaydı kaccedilıncı basım olduğu bilgileridir

Bilgi kaynağından alınan bu bilgilerin oumltesinde kaynağın kapsadığı konuyu yansıtan konu başlıkları kuumltuumlphanedeki yerini belirleyen ve aynı zamanda yine konusunu yansıtan yer numarası da yer alır

İccedilerik listesi erişilebilir elektronik suumlruumlm varsa bağlantısı ve kitapla ilgili web sayfalarına youmlnlendirmeler bazen kapağın goumlruumlntuumlsuuml de katalog kaydını buumltuumlnleyen oumlgeler olabilmektedir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 17

Katalogda Oumlduumlnccedil Alma Bilgileri ve Ayırtma

Bir bilgi kaynağı ile ilgili olarak katalogda yukarıda sıralanan bilgilerin yanı sıra oumlduumlnccedil alınıp alınmamış olduğu

oumlduumlnccedil alınmışsa hangi tarihte geri getirilmesi gerektiği saptanabilmekte ve

iade edildiğinde ilgilenen kişi iccedilin ayrılarak soumlz konusu kişinin bilgilendirilmesi iccedilin ayırtma işlemi yapılabilmektedir

Ayırtma iccedilin sisteme giriş yapılmış olması gerekir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 18

Kuumltuumlphane Sistemi Kullanıcı Kişisel Hesabı

Kullanıcı kendi kişisel hesap alanına girdiğinde oumlduumlnccedil aldığı materyallerin neler olduğunu ne zaman iade etmesi gerektiğini goumlrebilmekte ve

Oumlrneğin bu sistemde saat ikonunu kullanarak suumlre uzatımı yapabilmektedir

Boumlylece bazı hizmetler artık web uumlzerinde 24 saat sunulabilmektedir

Kendi kendine suumlre uzatımı genelde saatle oumlduumlnccedil verilen ayrılmış ders kitapları (rezerv koleksiyonları) iccedilin uygulanmaz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 19

Kitap Sırtı Etiketini Anlamak (LC)

Kuumltuumlphanede bir materyalin sırtında yer alan etiketteki yer numarası konu kodu dışında o materyali belirleyici oumlgelere de sahiptir ve adeta adres niteliği taşır

Yanda Yaşar Kemalrsquoin İnce Memed adlı 2 ciltlik romanından iki kopyaya sahip bir kuumltuumlphanede 2 cildin 2 kopyasının etiketinde Kongre Kuumltuumlphanesi sistemine goumlre yer alacak bilgiler oumlrnek olarak goumlsterilmiştir

Cutter LC sistemi ile birlikte kullanılan ve aynı konudaki eserleri yazar soyadınaveya kitap adına goumlre alfabetik sıralama bir edebi kişilikle ilgili olarak eserlerini hakkında yazılmış kitapları eserlerinin ccedilevirilerini gruplar halinde kendi iccedillerinde alfabetik sıralama olanağı veren bir kodlama sistemidir

PL248 Tuumlrk edebiyatı konu kodu Y27 Yaşar Kemal iccedilin yazar Cutter kodu İ53 Kitap adı Cutter kodu 2004 Yayın yılı v2 Kaccedilıncı cilt olduğu c2 Kuumltuumlphanede mevcut kaccedilıncı kopya olduğu

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 20

Koleksiyonlar

Sırt etiketinde bir oumlnceki yansıda accedilıklanan oumlgelerin dışında materyalin hangi koleksiyonda yer aldığı veya ne tuumlr bir materyal olduğunu ifade eden kodlara da yer verilir Belli başlı koleksiyonlar ve kod oumlrnekleri

Referans Soumlzluumlk ansiklopedi gibi yerinde yararlanılan yani oumlduumlnccedil verilmeyen kitaplar (REF)

Ayrılmış ders kitapları (Rezerv) (RES)

Goumlrsel-işitsel Film muumlzik kayıtları iccedileren DVD CD vb materyaller (AV)

Nadir Eserler Sahaflarda bulunur tuumlrden piyasada mevcudu kalmamış eski değerli kitaplar (NADİRRARE) Normal kitap rafa sığmayacak buumlyuumlkluumlkte olan kitaplar da ayrı bir koleksiyon olarak yer alabilir (BUumlYUumlK OVERSIZE)

Oumlduumlnccedil alınabilen materyalleri iccedileren laquoGenel Koleksiyonraquo dışında anılan

koleksiyonlar ayrı boumlluumlmlerde sunulur Kuumltuumlphane yerleşim planı fiziksel ortamda veya web sitesinde bulunmazsa koleksiyonların konumları kuumltuumlphane dolaşılarak veya kuumltuumlphanecilerden bilgi alınarak tespit edilebilir

TOBB ETUuml Kuumltuumlphanesi Uumlst Kat Yerleşim Planından bir kesit

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 21

Yerleşim Duumlzeni ve Planı

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 22

Kuumltuumlphanede Kaynak Bulma ve Sınıflandırma Sistemleri

Katalogda saptanan bir kaynak elektronik değilse ve rafta bulunması gerekiyorsa kuumltuumlphanenin kullandığı sınıflama sisteminin yerleşim duumlzeninin ve yer numaralarının yapısının iyi kavranmış olması kolaylık sağlar

Duumlnya ccedilapında en yaygın kullanılan iki sınıflandırma sistemi vardır

Amerikan Kongre Kuumltuumlphanesi Sistemi (LC - Library of Congress Classification) ve

Dewey Onlu Sınflama (DDC - Dewey Decimal Classification DOS - Dewey Onlu Sınıflandırma) sistemleri

Bu sistemlerin ana tabloları izleyen yansılarda sunulmuştur

Kongre Kuumltuumlphanesi Sınıflandırma Sistemi Library of Congress Classification Scheme (LC)

A Genel L Eğitim B Felsefe Din M Muumlzik C Tarihe Yardımcı Bilimler N Guumlzel Sanatlar CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat CC Arkeoloji PE İngiliz Dili CT Biyografi PL101-271 Tuumlrk Dili ve Edebiyatı D Tarih (Amerika hariccedil) PQ Latin Edebiyatı DR Tuumlrk Tarihi PR İngiliz Edebiyatı E-F Amerika Tarihi PS Amerikan Edebiyatı G Coğrafya Antropoloji Turizm Q Bilim H Sosyal Bilimler QA Matematik QA755-7695 Bilgisayar bilimi HA - HJ İktisat ndash İşletme QS-QZ Temel tıp bilimleri (NLM) HM - HX Sosyal Bilimler S Tarım J-JL Siyaset Bilimi T Teknoloji K Hukuk (Genel) U - V Askeri ve Deniz Bilimleri KJE Avrupa Birliği Hukuku W Tıp (NLM) KKX Tuumlrk Hukuku Z Bibliyografya ve Bilgi Bilimi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 23

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 8: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

Bir uumlniversitenin web sitesinde kuumltuumlphane sayfalarına geccediliş yapıldığında tipik olarak bulunacak oumlgelerin başlıcaları şunlardır

Bilgi kaynaklarına erişebilmek iccedilin arama kutusu Kuumltuumlphane kataloğu Yararlanılabilecek hizmetlerin neler olduğu ve yararlanma koşulları Elektronik kaynaklara yerleşke dışından erişim bilgileri Kuumltuumlphane sistemindeki kişisel hesaba giriş Konu kılavuzları Veri tabanları listesi Yeni gelen yayınlar vb

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 8

Kuumltuumlphane Hakkında Bilgilenme

Oumlduumlnccedil materyal verme Elektronik kaynaklara erişim sağlama Bilgi verme ve bilgi kaynaklarına youmlnlendirme Belge Sağlama Akademik kurumsal accedilık arşiv sunumu Dijital koleksiyonlar oluşturarak sunma Ccedilalışma ortamları ve araccedilları sunma

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 9

Uumlniversite Kuumltuumlphanelerinin Sunduğu Hizmetler

Uumllkemizde kuumltuumlphane kullanımı ccedilok yaygın

olmadığından kuumltuumlphane kaynaklarının adil kullanımı accedilısından belirlenmiş olan kurallara uymamanın yaptırımları olduğu bilinmeyebilmektedir

Haklar kısıtlar ve yaptırımların neler olduğunu kuumltuumlphane web sitesinden oumlğrenmek kuumltuumlphane youmlnergesinin ilgili maddelerini goumlzden geccedilirmek yararlı olur

Hangi tuumlr materyallerin oumlduumlnccedil alınabildiği suumlrelerinin ne olduğu ve kaccedil kere suumlre uzatılabileceği gecikme halinde oumldenecek bedellerin ne kadar olduğu gibi bilgiler oumlduumlnccedil materyal alanlar iccedilin oumlnemlidir 6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 10

Kuumltuumlphaneden Yararlanma

Yoğun kullanılan ders kitapları ayrılmış kitaplar (Rezerv)

koleksiyonunda saatle belirlenen suumlrelerle oumlduumlnccedil verilir Referans kitapları ve suumlreli yayın ciltleri gibi bazı

materyaller oumlduumlnccedil verilmez Kuumltuumlphaneden alınan materyaller geri verilip varsa

gecikme bedelleri oumldenmedikccedile Uumlniversiteden ilişik kesilemez

Her bir oumlğrencinin kendisine sunulan hakları diğer arkadaşlarının haklarının da korunması amacıyla bu haklara konan sınırlamaları oumlğrenmesi kuumltuumlphanenin etkin kullanımı accedilısından yarar sağlar

Haklar ve kısıtlar youmlnergelerle duumlzenlenir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 11

Kuumltuumlphaneden Yararlanma

Taramalar genelde iki amaccedilla yapılır Belli bir eserin var olup olmadığı varsa hangi rafta yer aldığı ve o anda

rafta hazır olup olmadığını saptamak

Belli bir konuda hangi kaynakların mevcut olduğunu incelemek

Belli bir eser aranıyorsa kitap adından tipik bir soumlzcuumlk ile yazar soyadının kesiştirilmesi hızlı sonuccedil almak accedilısından sağlıklı olur

Bir konuyla ilgili araştırma yapılıyorsa anahtar soumlzcuumlklere başvurulur Uygun bir yayın saptandığında kaydında yer alan konu başlıkları LC numarası gibi oumlgelerden hareket ederek yeni taramalar yapılmak suretiyle daha kapsamlı sonuccedillara ulaşmak muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 12

Neden Nasıl Tarama Yaparız

Katalog bir kuumltuumlphanede var olan kitap tez gibi bilgi kaynakları yanında VCD DVD gibi goumlrsel-işitsel materyallerin bazı elektronik kaynakların bibliyografik bilgilerini iccedilerebilir Ccediloğu katalog abone olunan dergilere de dergi başlığı bazında yer verir Ancak bu noktada guumlnuumlmuumlzde dergilerdeki makalelere erişimin daha ccedilok elektronik ortamda veri tabanları uumlzerinden gerccedilekleştirildiğini anımsamakta yarar vardır

Katalog bağımsız taranabileceği gibi elektronik kaynakları da kapsayacak şekilde buumltuumlnleşik tarama olanağı veren keşif araccedillarından da yararlanılabilir 6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 13

Katalog ve Mevcut Fiziksel Kaynakların Keşfi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 14

Buumltuumlnleşik Aramadan Kataloğa Geccediliş

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 15

Kullanılacak Kaynağın Kuumlnyesini Not Etme

Bir araştırma yuumlruumltuumlrken yararlanılan kaynaklara daha sonra doğru referans verebilmek iccedilin kuumlnyenin doğru olarak not alınması oumlnem taşır Eğer buumltuumlnleşik tarama yapılırsa aşağıda goumlruumllduumlğuuml gibi ccedileşitli formatlarda doğru biccedilimiyle kuumlnyeyi keşif aracından almak lsquoCitersquo uumlzerinden muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 16

Bibliyografik Kuumlnye

Bir katalog kaydında oumlgeleri alanlara yerleştirilmiş olarak goumlrduumlğuumlmuumlz bibliyografik kuumlnyenin bileşenleri başlık yazar veya kaynağın uumlretiminde sorumluluk almış diğer gerccedilek ya da tuumlzel kişiler yayınlayan kuruluş yayın yeri ve tarihi sayfa veya yayın ccedilok ciltli ise cilt miktarı bir serinin parccedilası ise seri kaydı kaccedilıncı basım olduğu bilgileridir

Bilgi kaynağından alınan bu bilgilerin oumltesinde kaynağın kapsadığı konuyu yansıtan konu başlıkları kuumltuumlphanedeki yerini belirleyen ve aynı zamanda yine konusunu yansıtan yer numarası da yer alır

İccedilerik listesi erişilebilir elektronik suumlruumlm varsa bağlantısı ve kitapla ilgili web sayfalarına youmlnlendirmeler bazen kapağın goumlruumlntuumlsuuml de katalog kaydını buumltuumlnleyen oumlgeler olabilmektedir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 17

Katalogda Oumlduumlnccedil Alma Bilgileri ve Ayırtma

Bir bilgi kaynağı ile ilgili olarak katalogda yukarıda sıralanan bilgilerin yanı sıra oumlduumlnccedil alınıp alınmamış olduğu

oumlduumlnccedil alınmışsa hangi tarihte geri getirilmesi gerektiği saptanabilmekte ve

iade edildiğinde ilgilenen kişi iccedilin ayrılarak soumlz konusu kişinin bilgilendirilmesi iccedilin ayırtma işlemi yapılabilmektedir

Ayırtma iccedilin sisteme giriş yapılmış olması gerekir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 18

Kuumltuumlphane Sistemi Kullanıcı Kişisel Hesabı

Kullanıcı kendi kişisel hesap alanına girdiğinde oumlduumlnccedil aldığı materyallerin neler olduğunu ne zaman iade etmesi gerektiğini goumlrebilmekte ve

Oumlrneğin bu sistemde saat ikonunu kullanarak suumlre uzatımı yapabilmektedir

Boumlylece bazı hizmetler artık web uumlzerinde 24 saat sunulabilmektedir

Kendi kendine suumlre uzatımı genelde saatle oumlduumlnccedil verilen ayrılmış ders kitapları (rezerv koleksiyonları) iccedilin uygulanmaz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 19

Kitap Sırtı Etiketini Anlamak (LC)

Kuumltuumlphanede bir materyalin sırtında yer alan etiketteki yer numarası konu kodu dışında o materyali belirleyici oumlgelere de sahiptir ve adeta adres niteliği taşır

Yanda Yaşar Kemalrsquoin İnce Memed adlı 2 ciltlik romanından iki kopyaya sahip bir kuumltuumlphanede 2 cildin 2 kopyasının etiketinde Kongre Kuumltuumlphanesi sistemine goumlre yer alacak bilgiler oumlrnek olarak goumlsterilmiştir

Cutter LC sistemi ile birlikte kullanılan ve aynı konudaki eserleri yazar soyadınaveya kitap adına goumlre alfabetik sıralama bir edebi kişilikle ilgili olarak eserlerini hakkında yazılmış kitapları eserlerinin ccedilevirilerini gruplar halinde kendi iccedillerinde alfabetik sıralama olanağı veren bir kodlama sistemidir

PL248 Tuumlrk edebiyatı konu kodu Y27 Yaşar Kemal iccedilin yazar Cutter kodu İ53 Kitap adı Cutter kodu 2004 Yayın yılı v2 Kaccedilıncı cilt olduğu c2 Kuumltuumlphanede mevcut kaccedilıncı kopya olduğu

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 20

Koleksiyonlar

Sırt etiketinde bir oumlnceki yansıda accedilıklanan oumlgelerin dışında materyalin hangi koleksiyonda yer aldığı veya ne tuumlr bir materyal olduğunu ifade eden kodlara da yer verilir Belli başlı koleksiyonlar ve kod oumlrnekleri

Referans Soumlzluumlk ansiklopedi gibi yerinde yararlanılan yani oumlduumlnccedil verilmeyen kitaplar (REF)

Ayrılmış ders kitapları (Rezerv) (RES)

Goumlrsel-işitsel Film muumlzik kayıtları iccedileren DVD CD vb materyaller (AV)

Nadir Eserler Sahaflarda bulunur tuumlrden piyasada mevcudu kalmamış eski değerli kitaplar (NADİRRARE) Normal kitap rafa sığmayacak buumlyuumlkluumlkte olan kitaplar da ayrı bir koleksiyon olarak yer alabilir (BUumlYUumlK OVERSIZE)

Oumlduumlnccedil alınabilen materyalleri iccedileren laquoGenel Koleksiyonraquo dışında anılan

koleksiyonlar ayrı boumlluumlmlerde sunulur Kuumltuumlphane yerleşim planı fiziksel ortamda veya web sitesinde bulunmazsa koleksiyonların konumları kuumltuumlphane dolaşılarak veya kuumltuumlphanecilerden bilgi alınarak tespit edilebilir

TOBB ETUuml Kuumltuumlphanesi Uumlst Kat Yerleşim Planından bir kesit

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 21

Yerleşim Duumlzeni ve Planı

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 22

Kuumltuumlphanede Kaynak Bulma ve Sınıflandırma Sistemleri

Katalogda saptanan bir kaynak elektronik değilse ve rafta bulunması gerekiyorsa kuumltuumlphanenin kullandığı sınıflama sisteminin yerleşim duumlzeninin ve yer numaralarının yapısının iyi kavranmış olması kolaylık sağlar

Duumlnya ccedilapında en yaygın kullanılan iki sınıflandırma sistemi vardır

Amerikan Kongre Kuumltuumlphanesi Sistemi (LC - Library of Congress Classification) ve

Dewey Onlu Sınflama (DDC - Dewey Decimal Classification DOS - Dewey Onlu Sınıflandırma) sistemleri

Bu sistemlerin ana tabloları izleyen yansılarda sunulmuştur

Kongre Kuumltuumlphanesi Sınıflandırma Sistemi Library of Congress Classification Scheme (LC)

A Genel L Eğitim B Felsefe Din M Muumlzik C Tarihe Yardımcı Bilimler N Guumlzel Sanatlar CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat CC Arkeoloji PE İngiliz Dili CT Biyografi PL101-271 Tuumlrk Dili ve Edebiyatı D Tarih (Amerika hariccedil) PQ Latin Edebiyatı DR Tuumlrk Tarihi PR İngiliz Edebiyatı E-F Amerika Tarihi PS Amerikan Edebiyatı G Coğrafya Antropoloji Turizm Q Bilim H Sosyal Bilimler QA Matematik QA755-7695 Bilgisayar bilimi HA - HJ İktisat ndash İşletme QS-QZ Temel tıp bilimleri (NLM) HM - HX Sosyal Bilimler S Tarım J-JL Siyaset Bilimi T Teknoloji K Hukuk (Genel) U - V Askeri ve Deniz Bilimleri KJE Avrupa Birliği Hukuku W Tıp (NLM) KKX Tuumlrk Hukuku Z Bibliyografya ve Bilgi Bilimi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 23

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 9: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

Oumlduumlnccedil materyal verme Elektronik kaynaklara erişim sağlama Bilgi verme ve bilgi kaynaklarına youmlnlendirme Belge Sağlama Akademik kurumsal accedilık arşiv sunumu Dijital koleksiyonlar oluşturarak sunma Ccedilalışma ortamları ve araccedilları sunma

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 9

Uumlniversite Kuumltuumlphanelerinin Sunduğu Hizmetler

Uumllkemizde kuumltuumlphane kullanımı ccedilok yaygın

olmadığından kuumltuumlphane kaynaklarının adil kullanımı accedilısından belirlenmiş olan kurallara uymamanın yaptırımları olduğu bilinmeyebilmektedir

Haklar kısıtlar ve yaptırımların neler olduğunu kuumltuumlphane web sitesinden oumlğrenmek kuumltuumlphane youmlnergesinin ilgili maddelerini goumlzden geccedilirmek yararlı olur

Hangi tuumlr materyallerin oumlduumlnccedil alınabildiği suumlrelerinin ne olduğu ve kaccedil kere suumlre uzatılabileceği gecikme halinde oumldenecek bedellerin ne kadar olduğu gibi bilgiler oumlduumlnccedil materyal alanlar iccedilin oumlnemlidir 6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 10

Kuumltuumlphaneden Yararlanma

Yoğun kullanılan ders kitapları ayrılmış kitaplar (Rezerv)

koleksiyonunda saatle belirlenen suumlrelerle oumlduumlnccedil verilir Referans kitapları ve suumlreli yayın ciltleri gibi bazı

materyaller oumlduumlnccedil verilmez Kuumltuumlphaneden alınan materyaller geri verilip varsa

gecikme bedelleri oumldenmedikccedile Uumlniversiteden ilişik kesilemez

Her bir oumlğrencinin kendisine sunulan hakları diğer arkadaşlarının haklarının da korunması amacıyla bu haklara konan sınırlamaları oumlğrenmesi kuumltuumlphanenin etkin kullanımı accedilısından yarar sağlar

Haklar ve kısıtlar youmlnergelerle duumlzenlenir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 11

Kuumltuumlphaneden Yararlanma

Taramalar genelde iki amaccedilla yapılır Belli bir eserin var olup olmadığı varsa hangi rafta yer aldığı ve o anda

rafta hazır olup olmadığını saptamak

Belli bir konuda hangi kaynakların mevcut olduğunu incelemek

Belli bir eser aranıyorsa kitap adından tipik bir soumlzcuumlk ile yazar soyadının kesiştirilmesi hızlı sonuccedil almak accedilısından sağlıklı olur

Bir konuyla ilgili araştırma yapılıyorsa anahtar soumlzcuumlklere başvurulur Uygun bir yayın saptandığında kaydında yer alan konu başlıkları LC numarası gibi oumlgelerden hareket ederek yeni taramalar yapılmak suretiyle daha kapsamlı sonuccedillara ulaşmak muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 12

Neden Nasıl Tarama Yaparız

Katalog bir kuumltuumlphanede var olan kitap tez gibi bilgi kaynakları yanında VCD DVD gibi goumlrsel-işitsel materyallerin bazı elektronik kaynakların bibliyografik bilgilerini iccedilerebilir Ccediloğu katalog abone olunan dergilere de dergi başlığı bazında yer verir Ancak bu noktada guumlnuumlmuumlzde dergilerdeki makalelere erişimin daha ccedilok elektronik ortamda veri tabanları uumlzerinden gerccedilekleştirildiğini anımsamakta yarar vardır

Katalog bağımsız taranabileceği gibi elektronik kaynakları da kapsayacak şekilde buumltuumlnleşik tarama olanağı veren keşif araccedillarından da yararlanılabilir 6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 13

Katalog ve Mevcut Fiziksel Kaynakların Keşfi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 14

Buumltuumlnleşik Aramadan Kataloğa Geccediliş

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 15

Kullanılacak Kaynağın Kuumlnyesini Not Etme

Bir araştırma yuumlruumltuumlrken yararlanılan kaynaklara daha sonra doğru referans verebilmek iccedilin kuumlnyenin doğru olarak not alınması oumlnem taşır Eğer buumltuumlnleşik tarama yapılırsa aşağıda goumlruumllduumlğuuml gibi ccedileşitli formatlarda doğru biccedilimiyle kuumlnyeyi keşif aracından almak lsquoCitersquo uumlzerinden muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 16

Bibliyografik Kuumlnye

Bir katalog kaydında oumlgeleri alanlara yerleştirilmiş olarak goumlrduumlğuumlmuumlz bibliyografik kuumlnyenin bileşenleri başlık yazar veya kaynağın uumlretiminde sorumluluk almış diğer gerccedilek ya da tuumlzel kişiler yayınlayan kuruluş yayın yeri ve tarihi sayfa veya yayın ccedilok ciltli ise cilt miktarı bir serinin parccedilası ise seri kaydı kaccedilıncı basım olduğu bilgileridir

Bilgi kaynağından alınan bu bilgilerin oumltesinde kaynağın kapsadığı konuyu yansıtan konu başlıkları kuumltuumlphanedeki yerini belirleyen ve aynı zamanda yine konusunu yansıtan yer numarası da yer alır

İccedilerik listesi erişilebilir elektronik suumlruumlm varsa bağlantısı ve kitapla ilgili web sayfalarına youmlnlendirmeler bazen kapağın goumlruumlntuumlsuuml de katalog kaydını buumltuumlnleyen oumlgeler olabilmektedir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 17

Katalogda Oumlduumlnccedil Alma Bilgileri ve Ayırtma

Bir bilgi kaynağı ile ilgili olarak katalogda yukarıda sıralanan bilgilerin yanı sıra oumlduumlnccedil alınıp alınmamış olduğu

oumlduumlnccedil alınmışsa hangi tarihte geri getirilmesi gerektiği saptanabilmekte ve

iade edildiğinde ilgilenen kişi iccedilin ayrılarak soumlz konusu kişinin bilgilendirilmesi iccedilin ayırtma işlemi yapılabilmektedir

Ayırtma iccedilin sisteme giriş yapılmış olması gerekir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 18

Kuumltuumlphane Sistemi Kullanıcı Kişisel Hesabı

Kullanıcı kendi kişisel hesap alanına girdiğinde oumlduumlnccedil aldığı materyallerin neler olduğunu ne zaman iade etmesi gerektiğini goumlrebilmekte ve

Oumlrneğin bu sistemde saat ikonunu kullanarak suumlre uzatımı yapabilmektedir

Boumlylece bazı hizmetler artık web uumlzerinde 24 saat sunulabilmektedir

Kendi kendine suumlre uzatımı genelde saatle oumlduumlnccedil verilen ayrılmış ders kitapları (rezerv koleksiyonları) iccedilin uygulanmaz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 19

Kitap Sırtı Etiketini Anlamak (LC)

Kuumltuumlphanede bir materyalin sırtında yer alan etiketteki yer numarası konu kodu dışında o materyali belirleyici oumlgelere de sahiptir ve adeta adres niteliği taşır

Yanda Yaşar Kemalrsquoin İnce Memed adlı 2 ciltlik romanından iki kopyaya sahip bir kuumltuumlphanede 2 cildin 2 kopyasının etiketinde Kongre Kuumltuumlphanesi sistemine goumlre yer alacak bilgiler oumlrnek olarak goumlsterilmiştir

Cutter LC sistemi ile birlikte kullanılan ve aynı konudaki eserleri yazar soyadınaveya kitap adına goumlre alfabetik sıralama bir edebi kişilikle ilgili olarak eserlerini hakkında yazılmış kitapları eserlerinin ccedilevirilerini gruplar halinde kendi iccedillerinde alfabetik sıralama olanağı veren bir kodlama sistemidir

PL248 Tuumlrk edebiyatı konu kodu Y27 Yaşar Kemal iccedilin yazar Cutter kodu İ53 Kitap adı Cutter kodu 2004 Yayın yılı v2 Kaccedilıncı cilt olduğu c2 Kuumltuumlphanede mevcut kaccedilıncı kopya olduğu

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 20

Koleksiyonlar

Sırt etiketinde bir oumlnceki yansıda accedilıklanan oumlgelerin dışında materyalin hangi koleksiyonda yer aldığı veya ne tuumlr bir materyal olduğunu ifade eden kodlara da yer verilir Belli başlı koleksiyonlar ve kod oumlrnekleri

Referans Soumlzluumlk ansiklopedi gibi yerinde yararlanılan yani oumlduumlnccedil verilmeyen kitaplar (REF)

Ayrılmış ders kitapları (Rezerv) (RES)

Goumlrsel-işitsel Film muumlzik kayıtları iccedileren DVD CD vb materyaller (AV)

Nadir Eserler Sahaflarda bulunur tuumlrden piyasada mevcudu kalmamış eski değerli kitaplar (NADİRRARE) Normal kitap rafa sığmayacak buumlyuumlkluumlkte olan kitaplar da ayrı bir koleksiyon olarak yer alabilir (BUumlYUumlK OVERSIZE)

Oumlduumlnccedil alınabilen materyalleri iccedileren laquoGenel Koleksiyonraquo dışında anılan

koleksiyonlar ayrı boumlluumlmlerde sunulur Kuumltuumlphane yerleşim planı fiziksel ortamda veya web sitesinde bulunmazsa koleksiyonların konumları kuumltuumlphane dolaşılarak veya kuumltuumlphanecilerden bilgi alınarak tespit edilebilir

TOBB ETUuml Kuumltuumlphanesi Uumlst Kat Yerleşim Planından bir kesit

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 21

Yerleşim Duumlzeni ve Planı

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 22

Kuumltuumlphanede Kaynak Bulma ve Sınıflandırma Sistemleri

Katalogda saptanan bir kaynak elektronik değilse ve rafta bulunması gerekiyorsa kuumltuumlphanenin kullandığı sınıflama sisteminin yerleşim duumlzeninin ve yer numaralarının yapısının iyi kavranmış olması kolaylık sağlar

Duumlnya ccedilapında en yaygın kullanılan iki sınıflandırma sistemi vardır

Amerikan Kongre Kuumltuumlphanesi Sistemi (LC - Library of Congress Classification) ve

Dewey Onlu Sınflama (DDC - Dewey Decimal Classification DOS - Dewey Onlu Sınıflandırma) sistemleri

Bu sistemlerin ana tabloları izleyen yansılarda sunulmuştur

Kongre Kuumltuumlphanesi Sınıflandırma Sistemi Library of Congress Classification Scheme (LC)

A Genel L Eğitim B Felsefe Din M Muumlzik C Tarihe Yardımcı Bilimler N Guumlzel Sanatlar CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat CC Arkeoloji PE İngiliz Dili CT Biyografi PL101-271 Tuumlrk Dili ve Edebiyatı D Tarih (Amerika hariccedil) PQ Latin Edebiyatı DR Tuumlrk Tarihi PR İngiliz Edebiyatı E-F Amerika Tarihi PS Amerikan Edebiyatı G Coğrafya Antropoloji Turizm Q Bilim H Sosyal Bilimler QA Matematik QA755-7695 Bilgisayar bilimi HA - HJ İktisat ndash İşletme QS-QZ Temel tıp bilimleri (NLM) HM - HX Sosyal Bilimler S Tarım J-JL Siyaset Bilimi T Teknoloji K Hukuk (Genel) U - V Askeri ve Deniz Bilimleri KJE Avrupa Birliği Hukuku W Tıp (NLM) KKX Tuumlrk Hukuku Z Bibliyografya ve Bilgi Bilimi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 23

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 10: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

Uumllkemizde kuumltuumlphane kullanımı ccedilok yaygın

olmadığından kuumltuumlphane kaynaklarının adil kullanımı accedilısından belirlenmiş olan kurallara uymamanın yaptırımları olduğu bilinmeyebilmektedir

Haklar kısıtlar ve yaptırımların neler olduğunu kuumltuumlphane web sitesinden oumlğrenmek kuumltuumlphane youmlnergesinin ilgili maddelerini goumlzden geccedilirmek yararlı olur

Hangi tuumlr materyallerin oumlduumlnccedil alınabildiği suumlrelerinin ne olduğu ve kaccedil kere suumlre uzatılabileceği gecikme halinde oumldenecek bedellerin ne kadar olduğu gibi bilgiler oumlduumlnccedil materyal alanlar iccedilin oumlnemlidir 6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 10

Kuumltuumlphaneden Yararlanma

Yoğun kullanılan ders kitapları ayrılmış kitaplar (Rezerv)

koleksiyonunda saatle belirlenen suumlrelerle oumlduumlnccedil verilir Referans kitapları ve suumlreli yayın ciltleri gibi bazı

materyaller oumlduumlnccedil verilmez Kuumltuumlphaneden alınan materyaller geri verilip varsa

gecikme bedelleri oumldenmedikccedile Uumlniversiteden ilişik kesilemez

Her bir oumlğrencinin kendisine sunulan hakları diğer arkadaşlarının haklarının da korunması amacıyla bu haklara konan sınırlamaları oumlğrenmesi kuumltuumlphanenin etkin kullanımı accedilısından yarar sağlar

Haklar ve kısıtlar youmlnergelerle duumlzenlenir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 11

Kuumltuumlphaneden Yararlanma

Taramalar genelde iki amaccedilla yapılır Belli bir eserin var olup olmadığı varsa hangi rafta yer aldığı ve o anda

rafta hazır olup olmadığını saptamak

Belli bir konuda hangi kaynakların mevcut olduğunu incelemek

Belli bir eser aranıyorsa kitap adından tipik bir soumlzcuumlk ile yazar soyadının kesiştirilmesi hızlı sonuccedil almak accedilısından sağlıklı olur

Bir konuyla ilgili araştırma yapılıyorsa anahtar soumlzcuumlklere başvurulur Uygun bir yayın saptandığında kaydında yer alan konu başlıkları LC numarası gibi oumlgelerden hareket ederek yeni taramalar yapılmak suretiyle daha kapsamlı sonuccedillara ulaşmak muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 12

Neden Nasıl Tarama Yaparız

Katalog bir kuumltuumlphanede var olan kitap tez gibi bilgi kaynakları yanında VCD DVD gibi goumlrsel-işitsel materyallerin bazı elektronik kaynakların bibliyografik bilgilerini iccedilerebilir Ccediloğu katalog abone olunan dergilere de dergi başlığı bazında yer verir Ancak bu noktada guumlnuumlmuumlzde dergilerdeki makalelere erişimin daha ccedilok elektronik ortamda veri tabanları uumlzerinden gerccedilekleştirildiğini anımsamakta yarar vardır

Katalog bağımsız taranabileceği gibi elektronik kaynakları da kapsayacak şekilde buumltuumlnleşik tarama olanağı veren keşif araccedillarından da yararlanılabilir 6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 13

Katalog ve Mevcut Fiziksel Kaynakların Keşfi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 14

Buumltuumlnleşik Aramadan Kataloğa Geccediliş

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 15

Kullanılacak Kaynağın Kuumlnyesini Not Etme

Bir araştırma yuumlruumltuumlrken yararlanılan kaynaklara daha sonra doğru referans verebilmek iccedilin kuumlnyenin doğru olarak not alınması oumlnem taşır Eğer buumltuumlnleşik tarama yapılırsa aşağıda goumlruumllduumlğuuml gibi ccedileşitli formatlarda doğru biccedilimiyle kuumlnyeyi keşif aracından almak lsquoCitersquo uumlzerinden muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 16

Bibliyografik Kuumlnye

Bir katalog kaydında oumlgeleri alanlara yerleştirilmiş olarak goumlrduumlğuumlmuumlz bibliyografik kuumlnyenin bileşenleri başlık yazar veya kaynağın uumlretiminde sorumluluk almış diğer gerccedilek ya da tuumlzel kişiler yayınlayan kuruluş yayın yeri ve tarihi sayfa veya yayın ccedilok ciltli ise cilt miktarı bir serinin parccedilası ise seri kaydı kaccedilıncı basım olduğu bilgileridir

Bilgi kaynağından alınan bu bilgilerin oumltesinde kaynağın kapsadığı konuyu yansıtan konu başlıkları kuumltuumlphanedeki yerini belirleyen ve aynı zamanda yine konusunu yansıtan yer numarası da yer alır

İccedilerik listesi erişilebilir elektronik suumlruumlm varsa bağlantısı ve kitapla ilgili web sayfalarına youmlnlendirmeler bazen kapağın goumlruumlntuumlsuuml de katalog kaydını buumltuumlnleyen oumlgeler olabilmektedir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 17

Katalogda Oumlduumlnccedil Alma Bilgileri ve Ayırtma

Bir bilgi kaynağı ile ilgili olarak katalogda yukarıda sıralanan bilgilerin yanı sıra oumlduumlnccedil alınıp alınmamış olduğu

oumlduumlnccedil alınmışsa hangi tarihte geri getirilmesi gerektiği saptanabilmekte ve

iade edildiğinde ilgilenen kişi iccedilin ayrılarak soumlz konusu kişinin bilgilendirilmesi iccedilin ayırtma işlemi yapılabilmektedir

Ayırtma iccedilin sisteme giriş yapılmış olması gerekir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 18

Kuumltuumlphane Sistemi Kullanıcı Kişisel Hesabı

Kullanıcı kendi kişisel hesap alanına girdiğinde oumlduumlnccedil aldığı materyallerin neler olduğunu ne zaman iade etmesi gerektiğini goumlrebilmekte ve

Oumlrneğin bu sistemde saat ikonunu kullanarak suumlre uzatımı yapabilmektedir

Boumlylece bazı hizmetler artık web uumlzerinde 24 saat sunulabilmektedir

Kendi kendine suumlre uzatımı genelde saatle oumlduumlnccedil verilen ayrılmış ders kitapları (rezerv koleksiyonları) iccedilin uygulanmaz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 19

Kitap Sırtı Etiketini Anlamak (LC)

Kuumltuumlphanede bir materyalin sırtında yer alan etiketteki yer numarası konu kodu dışında o materyali belirleyici oumlgelere de sahiptir ve adeta adres niteliği taşır

Yanda Yaşar Kemalrsquoin İnce Memed adlı 2 ciltlik romanından iki kopyaya sahip bir kuumltuumlphanede 2 cildin 2 kopyasının etiketinde Kongre Kuumltuumlphanesi sistemine goumlre yer alacak bilgiler oumlrnek olarak goumlsterilmiştir

Cutter LC sistemi ile birlikte kullanılan ve aynı konudaki eserleri yazar soyadınaveya kitap adına goumlre alfabetik sıralama bir edebi kişilikle ilgili olarak eserlerini hakkında yazılmış kitapları eserlerinin ccedilevirilerini gruplar halinde kendi iccedillerinde alfabetik sıralama olanağı veren bir kodlama sistemidir

PL248 Tuumlrk edebiyatı konu kodu Y27 Yaşar Kemal iccedilin yazar Cutter kodu İ53 Kitap adı Cutter kodu 2004 Yayın yılı v2 Kaccedilıncı cilt olduğu c2 Kuumltuumlphanede mevcut kaccedilıncı kopya olduğu

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 20

Koleksiyonlar

Sırt etiketinde bir oumlnceki yansıda accedilıklanan oumlgelerin dışında materyalin hangi koleksiyonda yer aldığı veya ne tuumlr bir materyal olduğunu ifade eden kodlara da yer verilir Belli başlı koleksiyonlar ve kod oumlrnekleri

Referans Soumlzluumlk ansiklopedi gibi yerinde yararlanılan yani oumlduumlnccedil verilmeyen kitaplar (REF)

Ayrılmış ders kitapları (Rezerv) (RES)

Goumlrsel-işitsel Film muumlzik kayıtları iccedileren DVD CD vb materyaller (AV)

Nadir Eserler Sahaflarda bulunur tuumlrden piyasada mevcudu kalmamış eski değerli kitaplar (NADİRRARE) Normal kitap rafa sığmayacak buumlyuumlkluumlkte olan kitaplar da ayrı bir koleksiyon olarak yer alabilir (BUumlYUumlK OVERSIZE)

Oumlduumlnccedil alınabilen materyalleri iccedileren laquoGenel Koleksiyonraquo dışında anılan

koleksiyonlar ayrı boumlluumlmlerde sunulur Kuumltuumlphane yerleşim planı fiziksel ortamda veya web sitesinde bulunmazsa koleksiyonların konumları kuumltuumlphane dolaşılarak veya kuumltuumlphanecilerden bilgi alınarak tespit edilebilir

TOBB ETUuml Kuumltuumlphanesi Uumlst Kat Yerleşim Planından bir kesit

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 21

Yerleşim Duumlzeni ve Planı

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 22

Kuumltuumlphanede Kaynak Bulma ve Sınıflandırma Sistemleri

Katalogda saptanan bir kaynak elektronik değilse ve rafta bulunması gerekiyorsa kuumltuumlphanenin kullandığı sınıflama sisteminin yerleşim duumlzeninin ve yer numaralarının yapısının iyi kavranmış olması kolaylık sağlar

Duumlnya ccedilapında en yaygın kullanılan iki sınıflandırma sistemi vardır

Amerikan Kongre Kuumltuumlphanesi Sistemi (LC - Library of Congress Classification) ve

Dewey Onlu Sınflama (DDC - Dewey Decimal Classification DOS - Dewey Onlu Sınıflandırma) sistemleri

Bu sistemlerin ana tabloları izleyen yansılarda sunulmuştur

Kongre Kuumltuumlphanesi Sınıflandırma Sistemi Library of Congress Classification Scheme (LC)

A Genel L Eğitim B Felsefe Din M Muumlzik C Tarihe Yardımcı Bilimler N Guumlzel Sanatlar CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat CC Arkeoloji PE İngiliz Dili CT Biyografi PL101-271 Tuumlrk Dili ve Edebiyatı D Tarih (Amerika hariccedil) PQ Latin Edebiyatı DR Tuumlrk Tarihi PR İngiliz Edebiyatı E-F Amerika Tarihi PS Amerikan Edebiyatı G Coğrafya Antropoloji Turizm Q Bilim H Sosyal Bilimler QA Matematik QA755-7695 Bilgisayar bilimi HA - HJ İktisat ndash İşletme QS-QZ Temel tıp bilimleri (NLM) HM - HX Sosyal Bilimler S Tarım J-JL Siyaset Bilimi T Teknoloji K Hukuk (Genel) U - V Askeri ve Deniz Bilimleri KJE Avrupa Birliği Hukuku W Tıp (NLM) KKX Tuumlrk Hukuku Z Bibliyografya ve Bilgi Bilimi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 23

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 11: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

Yoğun kullanılan ders kitapları ayrılmış kitaplar (Rezerv)

koleksiyonunda saatle belirlenen suumlrelerle oumlduumlnccedil verilir Referans kitapları ve suumlreli yayın ciltleri gibi bazı

materyaller oumlduumlnccedil verilmez Kuumltuumlphaneden alınan materyaller geri verilip varsa

gecikme bedelleri oumldenmedikccedile Uumlniversiteden ilişik kesilemez

Her bir oumlğrencinin kendisine sunulan hakları diğer arkadaşlarının haklarının da korunması amacıyla bu haklara konan sınırlamaları oumlğrenmesi kuumltuumlphanenin etkin kullanımı accedilısından yarar sağlar

Haklar ve kısıtlar youmlnergelerle duumlzenlenir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 11

Kuumltuumlphaneden Yararlanma

Taramalar genelde iki amaccedilla yapılır Belli bir eserin var olup olmadığı varsa hangi rafta yer aldığı ve o anda

rafta hazır olup olmadığını saptamak

Belli bir konuda hangi kaynakların mevcut olduğunu incelemek

Belli bir eser aranıyorsa kitap adından tipik bir soumlzcuumlk ile yazar soyadının kesiştirilmesi hızlı sonuccedil almak accedilısından sağlıklı olur

Bir konuyla ilgili araştırma yapılıyorsa anahtar soumlzcuumlklere başvurulur Uygun bir yayın saptandığında kaydında yer alan konu başlıkları LC numarası gibi oumlgelerden hareket ederek yeni taramalar yapılmak suretiyle daha kapsamlı sonuccedillara ulaşmak muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 12

Neden Nasıl Tarama Yaparız

Katalog bir kuumltuumlphanede var olan kitap tez gibi bilgi kaynakları yanında VCD DVD gibi goumlrsel-işitsel materyallerin bazı elektronik kaynakların bibliyografik bilgilerini iccedilerebilir Ccediloğu katalog abone olunan dergilere de dergi başlığı bazında yer verir Ancak bu noktada guumlnuumlmuumlzde dergilerdeki makalelere erişimin daha ccedilok elektronik ortamda veri tabanları uumlzerinden gerccedilekleştirildiğini anımsamakta yarar vardır

Katalog bağımsız taranabileceği gibi elektronik kaynakları da kapsayacak şekilde buumltuumlnleşik tarama olanağı veren keşif araccedillarından da yararlanılabilir 6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 13

Katalog ve Mevcut Fiziksel Kaynakların Keşfi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 14

Buumltuumlnleşik Aramadan Kataloğa Geccediliş

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 15

Kullanılacak Kaynağın Kuumlnyesini Not Etme

Bir araştırma yuumlruumltuumlrken yararlanılan kaynaklara daha sonra doğru referans verebilmek iccedilin kuumlnyenin doğru olarak not alınması oumlnem taşır Eğer buumltuumlnleşik tarama yapılırsa aşağıda goumlruumllduumlğuuml gibi ccedileşitli formatlarda doğru biccedilimiyle kuumlnyeyi keşif aracından almak lsquoCitersquo uumlzerinden muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 16

Bibliyografik Kuumlnye

Bir katalog kaydında oumlgeleri alanlara yerleştirilmiş olarak goumlrduumlğuumlmuumlz bibliyografik kuumlnyenin bileşenleri başlık yazar veya kaynağın uumlretiminde sorumluluk almış diğer gerccedilek ya da tuumlzel kişiler yayınlayan kuruluş yayın yeri ve tarihi sayfa veya yayın ccedilok ciltli ise cilt miktarı bir serinin parccedilası ise seri kaydı kaccedilıncı basım olduğu bilgileridir

Bilgi kaynağından alınan bu bilgilerin oumltesinde kaynağın kapsadığı konuyu yansıtan konu başlıkları kuumltuumlphanedeki yerini belirleyen ve aynı zamanda yine konusunu yansıtan yer numarası da yer alır

İccedilerik listesi erişilebilir elektronik suumlruumlm varsa bağlantısı ve kitapla ilgili web sayfalarına youmlnlendirmeler bazen kapağın goumlruumlntuumlsuuml de katalog kaydını buumltuumlnleyen oumlgeler olabilmektedir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 17

Katalogda Oumlduumlnccedil Alma Bilgileri ve Ayırtma

Bir bilgi kaynağı ile ilgili olarak katalogda yukarıda sıralanan bilgilerin yanı sıra oumlduumlnccedil alınıp alınmamış olduğu

oumlduumlnccedil alınmışsa hangi tarihte geri getirilmesi gerektiği saptanabilmekte ve

iade edildiğinde ilgilenen kişi iccedilin ayrılarak soumlz konusu kişinin bilgilendirilmesi iccedilin ayırtma işlemi yapılabilmektedir

Ayırtma iccedilin sisteme giriş yapılmış olması gerekir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 18

Kuumltuumlphane Sistemi Kullanıcı Kişisel Hesabı

Kullanıcı kendi kişisel hesap alanına girdiğinde oumlduumlnccedil aldığı materyallerin neler olduğunu ne zaman iade etmesi gerektiğini goumlrebilmekte ve

Oumlrneğin bu sistemde saat ikonunu kullanarak suumlre uzatımı yapabilmektedir

Boumlylece bazı hizmetler artık web uumlzerinde 24 saat sunulabilmektedir

Kendi kendine suumlre uzatımı genelde saatle oumlduumlnccedil verilen ayrılmış ders kitapları (rezerv koleksiyonları) iccedilin uygulanmaz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 19

Kitap Sırtı Etiketini Anlamak (LC)

Kuumltuumlphanede bir materyalin sırtında yer alan etiketteki yer numarası konu kodu dışında o materyali belirleyici oumlgelere de sahiptir ve adeta adres niteliği taşır

Yanda Yaşar Kemalrsquoin İnce Memed adlı 2 ciltlik romanından iki kopyaya sahip bir kuumltuumlphanede 2 cildin 2 kopyasının etiketinde Kongre Kuumltuumlphanesi sistemine goumlre yer alacak bilgiler oumlrnek olarak goumlsterilmiştir

Cutter LC sistemi ile birlikte kullanılan ve aynı konudaki eserleri yazar soyadınaveya kitap adına goumlre alfabetik sıralama bir edebi kişilikle ilgili olarak eserlerini hakkında yazılmış kitapları eserlerinin ccedilevirilerini gruplar halinde kendi iccedillerinde alfabetik sıralama olanağı veren bir kodlama sistemidir

PL248 Tuumlrk edebiyatı konu kodu Y27 Yaşar Kemal iccedilin yazar Cutter kodu İ53 Kitap adı Cutter kodu 2004 Yayın yılı v2 Kaccedilıncı cilt olduğu c2 Kuumltuumlphanede mevcut kaccedilıncı kopya olduğu

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 20

Koleksiyonlar

Sırt etiketinde bir oumlnceki yansıda accedilıklanan oumlgelerin dışında materyalin hangi koleksiyonda yer aldığı veya ne tuumlr bir materyal olduğunu ifade eden kodlara da yer verilir Belli başlı koleksiyonlar ve kod oumlrnekleri

Referans Soumlzluumlk ansiklopedi gibi yerinde yararlanılan yani oumlduumlnccedil verilmeyen kitaplar (REF)

Ayrılmış ders kitapları (Rezerv) (RES)

Goumlrsel-işitsel Film muumlzik kayıtları iccedileren DVD CD vb materyaller (AV)

Nadir Eserler Sahaflarda bulunur tuumlrden piyasada mevcudu kalmamış eski değerli kitaplar (NADİRRARE) Normal kitap rafa sığmayacak buumlyuumlkluumlkte olan kitaplar da ayrı bir koleksiyon olarak yer alabilir (BUumlYUumlK OVERSIZE)

Oumlduumlnccedil alınabilen materyalleri iccedileren laquoGenel Koleksiyonraquo dışında anılan

koleksiyonlar ayrı boumlluumlmlerde sunulur Kuumltuumlphane yerleşim planı fiziksel ortamda veya web sitesinde bulunmazsa koleksiyonların konumları kuumltuumlphane dolaşılarak veya kuumltuumlphanecilerden bilgi alınarak tespit edilebilir

TOBB ETUuml Kuumltuumlphanesi Uumlst Kat Yerleşim Planından bir kesit

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 21

Yerleşim Duumlzeni ve Planı

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 22

Kuumltuumlphanede Kaynak Bulma ve Sınıflandırma Sistemleri

Katalogda saptanan bir kaynak elektronik değilse ve rafta bulunması gerekiyorsa kuumltuumlphanenin kullandığı sınıflama sisteminin yerleşim duumlzeninin ve yer numaralarının yapısının iyi kavranmış olması kolaylık sağlar

Duumlnya ccedilapında en yaygın kullanılan iki sınıflandırma sistemi vardır

Amerikan Kongre Kuumltuumlphanesi Sistemi (LC - Library of Congress Classification) ve

Dewey Onlu Sınflama (DDC - Dewey Decimal Classification DOS - Dewey Onlu Sınıflandırma) sistemleri

Bu sistemlerin ana tabloları izleyen yansılarda sunulmuştur

Kongre Kuumltuumlphanesi Sınıflandırma Sistemi Library of Congress Classification Scheme (LC)

A Genel L Eğitim B Felsefe Din M Muumlzik C Tarihe Yardımcı Bilimler N Guumlzel Sanatlar CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat CC Arkeoloji PE İngiliz Dili CT Biyografi PL101-271 Tuumlrk Dili ve Edebiyatı D Tarih (Amerika hariccedil) PQ Latin Edebiyatı DR Tuumlrk Tarihi PR İngiliz Edebiyatı E-F Amerika Tarihi PS Amerikan Edebiyatı G Coğrafya Antropoloji Turizm Q Bilim H Sosyal Bilimler QA Matematik QA755-7695 Bilgisayar bilimi HA - HJ İktisat ndash İşletme QS-QZ Temel tıp bilimleri (NLM) HM - HX Sosyal Bilimler S Tarım J-JL Siyaset Bilimi T Teknoloji K Hukuk (Genel) U - V Askeri ve Deniz Bilimleri KJE Avrupa Birliği Hukuku W Tıp (NLM) KKX Tuumlrk Hukuku Z Bibliyografya ve Bilgi Bilimi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 23

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 12: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

Taramalar genelde iki amaccedilla yapılır Belli bir eserin var olup olmadığı varsa hangi rafta yer aldığı ve o anda

rafta hazır olup olmadığını saptamak

Belli bir konuda hangi kaynakların mevcut olduğunu incelemek

Belli bir eser aranıyorsa kitap adından tipik bir soumlzcuumlk ile yazar soyadının kesiştirilmesi hızlı sonuccedil almak accedilısından sağlıklı olur

Bir konuyla ilgili araştırma yapılıyorsa anahtar soumlzcuumlklere başvurulur Uygun bir yayın saptandığında kaydında yer alan konu başlıkları LC numarası gibi oumlgelerden hareket ederek yeni taramalar yapılmak suretiyle daha kapsamlı sonuccedillara ulaşmak muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 12

Neden Nasıl Tarama Yaparız

Katalog bir kuumltuumlphanede var olan kitap tez gibi bilgi kaynakları yanında VCD DVD gibi goumlrsel-işitsel materyallerin bazı elektronik kaynakların bibliyografik bilgilerini iccedilerebilir Ccediloğu katalog abone olunan dergilere de dergi başlığı bazında yer verir Ancak bu noktada guumlnuumlmuumlzde dergilerdeki makalelere erişimin daha ccedilok elektronik ortamda veri tabanları uumlzerinden gerccedilekleştirildiğini anımsamakta yarar vardır

Katalog bağımsız taranabileceği gibi elektronik kaynakları da kapsayacak şekilde buumltuumlnleşik tarama olanağı veren keşif araccedillarından da yararlanılabilir 6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 13

Katalog ve Mevcut Fiziksel Kaynakların Keşfi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 14

Buumltuumlnleşik Aramadan Kataloğa Geccediliş

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 15

Kullanılacak Kaynağın Kuumlnyesini Not Etme

Bir araştırma yuumlruumltuumlrken yararlanılan kaynaklara daha sonra doğru referans verebilmek iccedilin kuumlnyenin doğru olarak not alınması oumlnem taşır Eğer buumltuumlnleşik tarama yapılırsa aşağıda goumlruumllduumlğuuml gibi ccedileşitli formatlarda doğru biccedilimiyle kuumlnyeyi keşif aracından almak lsquoCitersquo uumlzerinden muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 16

Bibliyografik Kuumlnye

Bir katalog kaydında oumlgeleri alanlara yerleştirilmiş olarak goumlrduumlğuumlmuumlz bibliyografik kuumlnyenin bileşenleri başlık yazar veya kaynağın uumlretiminde sorumluluk almış diğer gerccedilek ya da tuumlzel kişiler yayınlayan kuruluş yayın yeri ve tarihi sayfa veya yayın ccedilok ciltli ise cilt miktarı bir serinin parccedilası ise seri kaydı kaccedilıncı basım olduğu bilgileridir

Bilgi kaynağından alınan bu bilgilerin oumltesinde kaynağın kapsadığı konuyu yansıtan konu başlıkları kuumltuumlphanedeki yerini belirleyen ve aynı zamanda yine konusunu yansıtan yer numarası da yer alır

İccedilerik listesi erişilebilir elektronik suumlruumlm varsa bağlantısı ve kitapla ilgili web sayfalarına youmlnlendirmeler bazen kapağın goumlruumlntuumlsuuml de katalog kaydını buumltuumlnleyen oumlgeler olabilmektedir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 17

Katalogda Oumlduumlnccedil Alma Bilgileri ve Ayırtma

Bir bilgi kaynağı ile ilgili olarak katalogda yukarıda sıralanan bilgilerin yanı sıra oumlduumlnccedil alınıp alınmamış olduğu

oumlduumlnccedil alınmışsa hangi tarihte geri getirilmesi gerektiği saptanabilmekte ve

iade edildiğinde ilgilenen kişi iccedilin ayrılarak soumlz konusu kişinin bilgilendirilmesi iccedilin ayırtma işlemi yapılabilmektedir

Ayırtma iccedilin sisteme giriş yapılmış olması gerekir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 18

Kuumltuumlphane Sistemi Kullanıcı Kişisel Hesabı

Kullanıcı kendi kişisel hesap alanına girdiğinde oumlduumlnccedil aldığı materyallerin neler olduğunu ne zaman iade etmesi gerektiğini goumlrebilmekte ve

Oumlrneğin bu sistemde saat ikonunu kullanarak suumlre uzatımı yapabilmektedir

Boumlylece bazı hizmetler artık web uumlzerinde 24 saat sunulabilmektedir

Kendi kendine suumlre uzatımı genelde saatle oumlduumlnccedil verilen ayrılmış ders kitapları (rezerv koleksiyonları) iccedilin uygulanmaz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 19

Kitap Sırtı Etiketini Anlamak (LC)

Kuumltuumlphanede bir materyalin sırtında yer alan etiketteki yer numarası konu kodu dışında o materyali belirleyici oumlgelere de sahiptir ve adeta adres niteliği taşır

Yanda Yaşar Kemalrsquoin İnce Memed adlı 2 ciltlik romanından iki kopyaya sahip bir kuumltuumlphanede 2 cildin 2 kopyasının etiketinde Kongre Kuumltuumlphanesi sistemine goumlre yer alacak bilgiler oumlrnek olarak goumlsterilmiştir

Cutter LC sistemi ile birlikte kullanılan ve aynı konudaki eserleri yazar soyadınaveya kitap adına goumlre alfabetik sıralama bir edebi kişilikle ilgili olarak eserlerini hakkında yazılmış kitapları eserlerinin ccedilevirilerini gruplar halinde kendi iccedillerinde alfabetik sıralama olanağı veren bir kodlama sistemidir

PL248 Tuumlrk edebiyatı konu kodu Y27 Yaşar Kemal iccedilin yazar Cutter kodu İ53 Kitap adı Cutter kodu 2004 Yayın yılı v2 Kaccedilıncı cilt olduğu c2 Kuumltuumlphanede mevcut kaccedilıncı kopya olduğu

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 20

Koleksiyonlar

Sırt etiketinde bir oumlnceki yansıda accedilıklanan oumlgelerin dışında materyalin hangi koleksiyonda yer aldığı veya ne tuumlr bir materyal olduğunu ifade eden kodlara da yer verilir Belli başlı koleksiyonlar ve kod oumlrnekleri

Referans Soumlzluumlk ansiklopedi gibi yerinde yararlanılan yani oumlduumlnccedil verilmeyen kitaplar (REF)

Ayrılmış ders kitapları (Rezerv) (RES)

Goumlrsel-işitsel Film muumlzik kayıtları iccedileren DVD CD vb materyaller (AV)

Nadir Eserler Sahaflarda bulunur tuumlrden piyasada mevcudu kalmamış eski değerli kitaplar (NADİRRARE) Normal kitap rafa sığmayacak buumlyuumlkluumlkte olan kitaplar da ayrı bir koleksiyon olarak yer alabilir (BUumlYUumlK OVERSIZE)

Oumlduumlnccedil alınabilen materyalleri iccedileren laquoGenel Koleksiyonraquo dışında anılan

koleksiyonlar ayrı boumlluumlmlerde sunulur Kuumltuumlphane yerleşim planı fiziksel ortamda veya web sitesinde bulunmazsa koleksiyonların konumları kuumltuumlphane dolaşılarak veya kuumltuumlphanecilerden bilgi alınarak tespit edilebilir

TOBB ETUuml Kuumltuumlphanesi Uumlst Kat Yerleşim Planından bir kesit

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 21

Yerleşim Duumlzeni ve Planı

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 22

Kuumltuumlphanede Kaynak Bulma ve Sınıflandırma Sistemleri

Katalogda saptanan bir kaynak elektronik değilse ve rafta bulunması gerekiyorsa kuumltuumlphanenin kullandığı sınıflama sisteminin yerleşim duumlzeninin ve yer numaralarının yapısının iyi kavranmış olması kolaylık sağlar

Duumlnya ccedilapında en yaygın kullanılan iki sınıflandırma sistemi vardır

Amerikan Kongre Kuumltuumlphanesi Sistemi (LC - Library of Congress Classification) ve

Dewey Onlu Sınflama (DDC - Dewey Decimal Classification DOS - Dewey Onlu Sınıflandırma) sistemleri

Bu sistemlerin ana tabloları izleyen yansılarda sunulmuştur

Kongre Kuumltuumlphanesi Sınıflandırma Sistemi Library of Congress Classification Scheme (LC)

A Genel L Eğitim B Felsefe Din M Muumlzik C Tarihe Yardımcı Bilimler N Guumlzel Sanatlar CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat CC Arkeoloji PE İngiliz Dili CT Biyografi PL101-271 Tuumlrk Dili ve Edebiyatı D Tarih (Amerika hariccedil) PQ Latin Edebiyatı DR Tuumlrk Tarihi PR İngiliz Edebiyatı E-F Amerika Tarihi PS Amerikan Edebiyatı G Coğrafya Antropoloji Turizm Q Bilim H Sosyal Bilimler QA Matematik QA755-7695 Bilgisayar bilimi HA - HJ İktisat ndash İşletme QS-QZ Temel tıp bilimleri (NLM) HM - HX Sosyal Bilimler S Tarım J-JL Siyaset Bilimi T Teknoloji K Hukuk (Genel) U - V Askeri ve Deniz Bilimleri KJE Avrupa Birliği Hukuku W Tıp (NLM) KKX Tuumlrk Hukuku Z Bibliyografya ve Bilgi Bilimi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 23

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 13: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

Katalog bir kuumltuumlphanede var olan kitap tez gibi bilgi kaynakları yanında VCD DVD gibi goumlrsel-işitsel materyallerin bazı elektronik kaynakların bibliyografik bilgilerini iccedilerebilir Ccediloğu katalog abone olunan dergilere de dergi başlığı bazında yer verir Ancak bu noktada guumlnuumlmuumlzde dergilerdeki makalelere erişimin daha ccedilok elektronik ortamda veri tabanları uumlzerinden gerccedilekleştirildiğini anımsamakta yarar vardır

Katalog bağımsız taranabileceği gibi elektronik kaynakları da kapsayacak şekilde buumltuumlnleşik tarama olanağı veren keşif araccedillarından da yararlanılabilir 6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 13

Katalog ve Mevcut Fiziksel Kaynakların Keşfi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 14

Buumltuumlnleşik Aramadan Kataloğa Geccediliş

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 15

Kullanılacak Kaynağın Kuumlnyesini Not Etme

Bir araştırma yuumlruumltuumlrken yararlanılan kaynaklara daha sonra doğru referans verebilmek iccedilin kuumlnyenin doğru olarak not alınması oumlnem taşır Eğer buumltuumlnleşik tarama yapılırsa aşağıda goumlruumllduumlğuuml gibi ccedileşitli formatlarda doğru biccedilimiyle kuumlnyeyi keşif aracından almak lsquoCitersquo uumlzerinden muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 16

Bibliyografik Kuumlnye

Bir katalog kaydında oumlgeleri alanlara yerleştirilmiş olarak goumlrduumlğuumlmuumlz bibliyografik kuumlnyenin bileşenleri başlık yazar veya kaynağın uumlretiminde sorumluluk almış diğer gerccedilek ya da tuumlzel kişiler yayınlayan kuruluş yayın yeri ve tarihi sayfa veya yayın ccedilok ciltli ise cilt miktarı bir serinin parccedilası ise seri kaydı kaccedilıncı basım olduğu bilgileridir

Bilgi kaynağından alınan bu bilgilerin oumltesinde kaynağın kapsadığı konuyu yansıtan konu başlıkları kuumltuumlphanedeki yerini belirleyen ve aynı zamanda yine konusunu yansıtan yer numarası da yer alır

İccedilerik listesi erişilebilir elektronik suumlruumlm varsa bağlantısı ve kitapla ilgili web sayfalarına youmlnlendirmeler bazen kapağın goumlruumlntuumlsuuml de katalog kaydını buumltuumlnleyen oumlgeler olabilmektedir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 17

Katalogda Oumlduumlnccedil Alma Bilgileri ve Ayırtma

Bir bilgi kaynağı ile ilgili olarak katalogda yukarıda sıralanan bilgilerin yanı sıra oumlduumlnccedil alınıp alınmamış olduğu

oumlduumlnccedil alınmışsa hangi tarihte geri getirilmesi gerektiği saptanabilmekte ve

iade edildiğinde ilgilenen kişi iccedilin ayrılarak soumlz konusu kişinin bilgilendirilmesi iccedilin ayırtma işlemi yapılabilmektedir

Ayırtma iccedilin sisteme giriş yapılmış olması gerekir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 18

Kuumltuumlphane Sistemi Kullanıcı Kişisel Hesabı

Kullanıcı kendi kişisel hesap alanına girdiğinde oumlduumlnccedil aldığı materyallerin neler olduğunu ne zaman iade etmesi gerektiğini goumlrebilmekte ve

Oumlrneğin bu sistemde saat ikonunu kullanarak suumlre uzatımı yapabilmektedir

Boumlylece bazı hizmetler artık web uumlzerinde 24 saat sunulabilmektedir

Kendi kendine suumlre uzatımı genelde saatle oumlduumlnccedil verilen ayrılmış ders kitapları (rezerv koleksiyonları) iccedilin uygulanmaz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 19

Kitap Sırtı Etiketini Anlamak (LC)

Kuumltuumlphanede bir materyalin sırtında yer alan etiketteki yer numarası konu kodu dışında o materyali belirleyici oumlgelere de sahiptir ve adeta adres niteliği taşır

Yanda Yaşar Kemalrsquoin İnce Memed adlı 2 ciltlik romanından iki kopyaya sahip bir kuumltuumlphanede 2 cildin 2 kopyasının etiketinde Kongre Kuumltuumlphanesi sistemine goumlre yer alacak bilgiler oumlrnek olarak goumlsterilmiştir

Cutter LC sistemi ile birlikte kullanılan ve aynı konudaki eserleri yazar soyadınaveya kitap adına goumlre alfabetik sıralama bir edebi kişilikle ilgili olarak eserlerini hakkında yazılmış kitapları eserlerinin ccedilevirilerini gruplar halinde kendi iccedillerinde alfabetik sıralama olanağı veren bir kodlama sistemidir

PL248 Tuumlrk edebiyatı konu kodu Y27 Yaşar Kemal iccedilin yazar Cutter kodu İ53 Kitap adı Cutter kodu 2004 Yayın yılı v2 Kaccedilıncı cilt olduğu c2 Kuumltuumlphanede mevcut kaccedilıncı kopya olduğu

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 20

Koleksiyonlar

Sırt etiketinde bir oumlnceki yansıda accedilıklanan oumlgelerin dışında materyalin hangi koleksiyonda yer aldığı veya ne tuumlr bir materyal olduğunu ifade eden kodlara da yer verilir Belli başlı koleksiyonlar ve kod oumlrnekleri

Referans Soumlzluumlk ansiklopedi gibi yerinde yararlanılan yani oumlduumlnccedil verilmeyen kitaplar (REF)

Ayrılmış ders kitapları (Rezerv) (RES)

Goumlrsel-işitsel Film muumlzik kayıtları iccedileren DVD CD vb materyaller (AV)

Nadir Eserler Sahaflarda bulunur tuumlrden piyasada mevcudu kalmamış eski değerli kitaplar (NADİRRARE) Normal kitap rafa sığmayacak buumlyuumlkluumlkte olan kitaplar da ayrı bir koleksiyon olarak yer alabilir (BUumlYUumlK OVERSIZE)

Oumlduumlnccedil alınabilen materyalleri iccedileren laquoGenel Koleksiyonraquo dışında anılan

koleksiyonlar ayrı boumlluumlmlerde sunulur Kuumltuumlphane yerleşim planı fiziksel ortamda veya web sitesinde bulunmazsa koleksiyonların konumları kuumltuumlphane dolaşılarak veya kuumltuumlphanecilerden bilgi alınarak tespit edilebilir

TOBB ETUuml Kuumltuumlphanesi Uumlst Kat Yerleşim Planından bir kesit

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 21

Yerleşim Duumlzeni ve Planı

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 22

Kuumltuumlphanede Kaynak Bulma ve Sınıflandırma Sistemleri

Katalogda saptanan bir kaynak elektronik değilse ve rafta bulunması gerekiyorsa kuumltuumlphanenin kullandığı sınıflama sisteminin yerleşim duumlzeninin ve yer numaralarının yapısının iyi kavranmış olması kolaylık sağlar

Duumlnya ccedilapında en yaygın kullanılan iki sınıflandırma sistemi vardır

Amerikan Kongre Kuumltuumlphanesi Sistemi (LC - Library of Congress Classification) ve

Dewey Onlu Sınflama (DDC - Dewey Decimal Classification DOS - Dewey Onlu Sınıflandırma) sistemleri

Bu sistemlerin ana tabloları izleyen yansılarda sunulmuştur

Kongre Kuumltuumlphanesi Sınıflandırma Sistemi Library of Congress Classification Scheme (LC)

A Genel L Eğitim B Felsefe Din M Muumlzik C Tarihe Yardımcı Bilimler N Guumlzel Sanatlar CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat CC Arkeoloji PE İngiliz Dili CT Biyografi PL101-271 Tuumlrk Dili ve Edebiyatı D Tarih (Amerika hariccedil) PQ Latin Edebiyatı DR Tuumlrk Tarihi PR İngiliz Edebiyatı E-F Amerika Tarihi PS Amerikan Edebiyatı G Coğrafya Antropoloji Turizm Q Bilim H Sosyal Bilimler QA Matematik QA755-7695 Bilgisayar bilimi HA - HJ İktisat ndash İşletme QS-QZ Temel tıp bilimleri (NLM) HM - HX Sosyal Bilimler S Tarım J-JL Siyaset Bilimi T Teknoloji K Hukuk (Genel) U - V Askeri ve Deniz Bilimleri KJE Avrupa Birliği Hukuku W Tıp (NLM) KKX Tuumlrk Hukuku Z Bibliyografya ve Bilgi Bilimi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 23

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 14: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 14

Buumltuumlnleşik Aramadan Kataloğa Geccediliş

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 15

Kullanılacak Kaynağın Kuumlnyesini Not Etme

Bir araştırma yuumlruumltuumlrken yararlanılan kaynaklara daha sonra doğru referans verebilmek iccedilin kuumlnyenin doğru olarak not alınması oumlnem taşır Eğer buumltuumlnleşik tarama yapılırsa aşağıda goumlruumllduumlğuuml gibi ccedileşitli formatlarda doğru biccedilimiyle kuumlnyeyi keşif aracından almak lsquoCitersquo uumlzerinden muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 16

Bibliyografik Kuumlnye

Bir katalog kaydında oumlgeleri alanlara yerleştirilmiş olarak goumlrduumlğuumlmuumlz bibliyografik kuumlnyenin bileşenleri başlık yazar veya kaynağın uumlretiminde sorumluluk almış diğer gerccedilek ya da tuumlzel kişiler yayınlayan kuruluş yayın yeri ve tarihi sayfa veya yayın ccedilok ciltli ise cilt miktarı bir serinin parccedilası ise seri kaydı kaccedilıncı basım olduğu bilgileridir

Bilgi kaynağından alınan bu bilgilerin oumltesinde kaynağın kapsadığı konuyu yansıtan konu başlıkları kuumltuumlphanedeki yerini belirleyen ve aynı zamanda yine konusunu yansıtan yer numarası da yer alır

İccedilerik listesi erişilebilir elektronik suumlruumlm varsa bağlantısı ve kitapla ilgili web sayfalarına youmlnlendirmeler bazen kapağın goumlruumlntuumlsuuml de katalog kaydını buumltuumlnleyen oumlgeler olabilmektedir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 17

Katalogda Oumlduumlnccedil Alma Bilgileri ve Ayırtma

Bir bilgi kaynağı ile ilgili olarak katalogda yukarıda sıralanan bilgilerin yanı sıra oumlduumlnccedil alınıp alınmamış olduğu

oumlduumlnccedil alınmışsa hangi tarihte geri getirilmesi gerektiği saptanabilmekte ve

iade edildiğinde ilgilenen kişi iccedilin ayrılarak soumlz konusu kişinin bilgilendirilmesi iccedilin ayırtma işlemi yapılabilmektedir

Ayırtma iccedilin sisteme giriş yapılmış olması gerekir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 18

Kuumltuumlphane Sistemi Kullanıcı Kişisel Hesabı

Kullanıcı kendi kişisel hesap alanına girdiğinde oumlduumlnccedil aldığı materyallerin neler olduğunu ne zaman iade etmesi gerektiğini goumlrebilmekte ve

Oumlrneğin bu sistemde saat ikonunu kullanarak suumlre uzatımı yapabilmektedir

Boumlylece bazı hizmetler artık web uumlzerinde 24 saat sunulabilmektedir

Kendi kendine suumlre uzatımı genelde saatle oumlduumlnccedil verilen ayrılmış ders kitapları (rezerv koleksiyonları) iccedilin uygulanmaz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 19

Kitap Sırtı Etiketini Anlamak (LC)

Kuumltuumlphanede bir materyalin sırtında yer alan etiketteki yer numarası konu kodu dışında o materyali belirleyici oumlgelere de sahiptir ve adeta adres niteliği taşır

Yanda Yaşar Kemalrsquoin İnce Memed adlı 2 ciltlik romanından iki kopyaya sahip bir kuumltuumlphanede 2 cildin 2 kopyasının etiketinde Kongre Kuumltuumlphanesi sistemine goumlre yer alacak bilgiler oumlrnek olarak goumlsterilmiştir

Cutter LC sistemi ile birlikte kullanılan ve aynı konudaki eserleri yazar soyadınaveya kitap adına goumlre alfabetik sıralama bir edebi kişilikle ilgili olarak eserlerini hakkında yazılmış kitapları eserlerinin ccedilevirilerini gruplar halinde kendi iccedillerinde alfabetik sıralama olanağı veren bir kodlama sistemidir

PL248 Tuumlrk edebiyatı konu kodu Y27 Yaşar Kemal iccedilin yazar Cutter kodu İ53 Kitap adı Cutter kodu 2004 Yayın yılı v2 Kaccedilıncı cilt olduğu c2 Kuumltuumlphanede mevcut kaccedilıncı kopya olduğu

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 20

Koleksiyonlar

Sırt etiketinde bir oumlnceki yansıda accedilıklanan oumlgelerin dışında materyalin hangi koleksiyonda yer aldığı veya ne tuumlr bir materyal olduğunu ifade eden kodlara da yer verilir Belli başlı koleksiyonlar ve kod oumlrnekleri

Referans Soumlzluumlk ansiklopedi gibi yerinde yararlanılan yani oumlduumlnccedil verilmeyen kitaplar (REF)

Ayrılmış ders kitapları (Rezerv) (RES)

Goumlrsel-işitsel Film muumlzik kayıtları iccedileren DVD CD vb materyaller (AV)

Nadir Eserler Sahaflarda bulunur tuumlrden piyasada mevcudu kalmamış eski değerli kitaplar (NADİRRARE) Normal kitap rafa sığmayacak buumlyuumlkluumlkte olan kitaplar da ayrı bir koleksiyon olarak yer alabilir (BUumlYUumlK OVERSIZE)

Oumlduumlnccedil alınabilen materyalleri iccedileren laquoGenel Koleksiyonraquo dışında anılan

koleksiyonlar ayrı boumlluumlmlerde sunulur Kuumltuumlphane yerleşim planı fiziksel ortamda veya web sitesinde bulunmazsa koleksiyonların konumları kuumltuumlphane dolaşılarak veya kuumltuumlphanecilerden bilgi alınarak tespit edilebilir

TOBB ETUuml Kuumltuumlphanesi Uumlst Kat Yerleşim Planından bir kesit

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 21

Yerleşim Duumlzeni ve Planı

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 22

Kuumltuumlphanede Kaynak Bulma ve Sınıflandırma Sistemleri

Katalogda saptanan bir kaynak elektronik değilse ve rafta bulunması gerekiyorsa kuumltuumlphanenin kullandığı sınıflama sisteminin yerleşim duumlzeninin ve yer numaralarının yapısının iyi kavranmış olması kolaylık sağlar

Duumlnya ccedilapında en yaygın kullanılan iki sınıflandırma sistemi vardır

Amerikan Kongre Kuumltuumlphanesi Sistemi (LC - Library of Congress Classification) ve

Dewey Onlu Sınflama (DDC - Dewey Decimal Classification DOS - Dewey Onlu Sınıflandırma) sistemleri

Bu sistemlerin ana tabloları izleyen yansılarda sunulmuştur

Kongre Kuumltuumlphanesi Sınıflandırma Sistemi Library of Congress Classification Scheme (LC)

A Genel L Eğitim B Felsefe Din M Muumlzik C Tarihe Yardımcı Bilimler N Guumlzel Sanatlar CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat CC Arkeoloji PE İngiliz Dili CT Biyografi PL101-271 Tuumlrk Dili ve Edebiyatı D Tarih (Amerika hariccedil) PQ Latin Edebiyatı DR Tuumlrk Tarihi PR İngiliz Edebiyatı E-F Amerika Tarihi PS Amerikan Edebiyatı G Coğrafya Antropoloji Turizm Q Bilim H Sosyal Bilimler QA Matematik QA755-7695 Bilgisayar bilimi HA - HJ İktisat ndash İşletme QS-QZ Temel tıp bilimleri (NLM) HM - HX Sosyal Bilimler S Tarım J-JL Siyaset Bilimi T Teknoloji K Hukuk (Genel) U - V Askeri ve Deniz Bilimleri KJE Avrupa Birliği Hukuku W Tıp (NLM) KKX Tuumlrk Hukuku Z Bibliyografya ve Bilgi Bilimi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 23

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 15: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 15

Kullanılacak Kaynağın Kuumlnyesini Not Etme

Bir araştırma yuumlruumltuumlrken yararlanılan kaynaklara daha sonra doğru referans verebilmek iccedilin kuumlnyenin doğru olarak not alınması oumlnem taşır Eğer buumltuumlnleşik tarama yapılırsa aşağıda goumlruumllduumlğuuml gibi ccedileşitli formatlarda doğru biccedilimiyle kuumlnyeyi keşif aracından almak lsquoCitersquo uumlzerinden muumlmkuumln olur

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 16

Bibliyografik Kuumlnye

Bir katalog kaydında oumlgeleri alanlara yerleştirilmiş olarak goumlrduumlğuumlmuumlz bibliyografik kuumlnyenin bileşenleri başlık yazar veya kaynağın uumlretiminde sorumluluk almış diğer gerccedilek ya da tuumlzel kişiler yayınlayan kuruluş yayın yeri ve tarihi sayfa veya yayın ccedilok ciltli ise cilt miktarı bir serinin parccedilası ise seri kaydı kaccedilıncı basım olduğu bilgileridir

Bilgi kaynağından alınan bu bilgilerin oumltesinde kaynağın kapsadığı konuyu yansıtan konu başlıkları kuumltuumlphanedeki yerini belirleyen ve aynı zamanda yine konusunu yansıtan yer numarası da yer alır

İccedilerik listesi erişilebilir elektronik suumlruumlm varsa bağlantısı ve kitapla ilgili web sayfalarına youmlnlendirmeler bazen kapağın goumlruumlntuumlsuuml de katalog kaydını buumltuumlnleyen oumlgeler olabilmektedir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 17

Katalogda Oumlduumlnccedil Alma Bilgileri ve Ayırtma

Bir bilgi kaynağı ile ilgili olarak katalogda yukarıda sıralanan bilgilerin yanı sıra oumlduumlnccedil alınıp alınmamış olduğu

oumlduumlnccedil alınmışsa hangi tarihte geri getirilmesi gerektiği saptanabilmekte ve

iade edildiğinde ilgilenen kişi iccedilin ayrılarak soumlz konusu kişinin bilgilendirilmesi iccedilin ayırtma işlemi yapılabilmektedir

Ayırtma iccedilin sisteme giriş yapılmış olması gerekir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 18

Kuumltuumlphane Sistemi Kullanıcı Kişisel Hesabı

Kullanıcı kendi kişisel hesap alanına girdiğinde oumlduumlnccedil aldığı materyallerin neler olduğunu ne zaman iade etmesi gerektiğini goumlrebilmekte ve

Oumlrneğin bu sistemde saat ikonunu kullanarak suumlre uzatımı yapabilmektedir

Boumlylece bazı hizmetler artık web uumlzerinde 24 saat sunulabilmektedir

Kendi kendine suumlre uzatımı genelde saatle oumlduumlnccedil verilen ayrılmış ders kitapları (rezerv koleksiyonları) iccedilin uygulanmaz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 19

Kitap Sırtı Etiketini Anlamak (LC)

Kuumltuumlphanede bir materyalin sırtında yer alan etiketteki yer numarası konu kodu dışında o materyali belirleyici oumlgelere de sahiptir ve adeta adres niteliği taşır

Yanda Yaşar Kemalrsquoin İnce Memed adlı 2 ciltlik romanından iki kopyaya sahip bir kuumltuumlphanede 2 cildin 2 kopyasının etiketinde Kongre Kuumltuumlphanesi sistemine goumlre yer alacak bilgiler oumlrnek olarak goumlsterilmiştir

Cutter LC sistemi ile birlikte kullanılan ve aynı konudaki eserleri yazar soyadınaveya kitap adına goumlre alfabetik sıralama bir edebi kişilikle ilgili olarak eserlerini hakkında yazılmış kitapları eserlerinin ccedilevirilerini gruplar halinde kendi iccedillerinde alfabetik sıralama olanağı veren bir kodlama sistemidir

PL248 Tuumlrk edebiyatı konu kodu Y27 Yaşar Kemal iccedilin yazar Cutter kodu İ53 Kitap adı Cutter kodu 2004 Yayın yılı v2 Kaccedilıncı cilt olduğu c2 Kuumltuumlphanede mevcut kaccedilıncı kopya olduğu

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 20

Koleksiyonlar

Sırt etiketinde bir oumlnceki yansıda accedilıklanan oumlgelerin dışında materyalin hangi koleksiyonda yer aldığı veya ne tuumlr bir materyal olduğunu ifade eden kodlara da yer verilir Belli başlı koleksiyonlar ve kod oumlrnekleri

Referans Soumlzluumlk ansiklopedi gibi yerinde yararlanılan yani oumlduumlnccedil verilmeyen kitaplar (REF)

Ayrılmış ders kitapları (Rezerv) (RES)

Goumlrsel-işitsel Film muumlzik kayıtları iccedileren DVD CD vb materyaller (AV)

Nadir Eserler Sahaflarda bulunur tuumlrden piyasada mevcudu kalmamış eski değerli kitaplar (NADİRRARE) Normal kitap rafa sığmayacak buumlyuumlkluumlkte olan kitaplar da ayrı bir koleksiyon olarak yer alabilir (BUumlYUumlK OVERSIZE)

Oumlduumlnccedil alınabilen materyalleri iccedileren laquoGenel Koleksiyonraquo dışında anılan

koleksiyonlar ayrı boumlluumlmlerde sunulur Kuumltuumlphane yerleşim planı fiziksel ortamda veya web sitesinde bulunmazsa koleksiyonların konumları kuumltuumlphane dolaşılarak veya kuumltuumlphanecilerden bilgi alınarak tespit edilebilir

TOBB ETUuml Kuumltuumlphanesi Uumlst Kat Yerleşim Planından bir kesit

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 21

Yerleşim Duumlzeni ve Planı

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 22

Kuumltuumlphanede Kaynak Bulma ve Sınıflandırma Sistemleri

Katalogda saptanan bir kaynak elektronik değilse ve rafta bulunması gerekiyorsa kuumltuumlphanenin kullandığı sınıflama sisteminin yerleşim duumlzeninin ve yer numaralarının yapısının iyi kavranmış olması kolaylık sağlar

Duumlnya ccedilapında en yaygın kullanılan iki sınıflandırma sistemi vardır

Amerikan Kongre Kuumltuumlphanesi Sistemi (LC - Library of Congress Classification) ve

Dewey Onlu Sınflama (DDC - Dewey Decimal Classification DOS - Dewey Onlu Sınıflandırma) sistemleri

Bu sistemlerin ana tabloları izleyen yansılarda sunulmuştur

Kongre Kuumltuumlphanesi Sınıflandırma Sistemi Library of Congress Classification Scheme (LC)

A Genel L Eğitim B Felsefe Din M Muumlzik C Tarihe Yardımcı Bilimler N Guumlzel Sanatlar CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat CC Arkeoloji PE İngiliz Dili CT Biyografi PL101-271 Tuumlrk Dili ve Edebiyatı D Tarih (Amerika hariccedil) PQ Latin Edebiyatı DR Tuumlrk Tarihi PR İngiliz Edebiyatı E-F Amerika Tarihi PS Amerikan Edebiyatı G Coğrafya Antropoloji Turizm Q Bilim H Sosyal Bilimler QA Matematik QA755-7695 Bilgisayar bilimi HA - HJ İktisat ndash İşletme QS-QZ Temel tıp bilimleri (NLM) HM - HX Sosyal Bilimler S Tarım J-JL Siyaset Bilimi T Teknoloji K Hukuk (Genel) U - V Askeri ve Deniz Bilimleri KJE Avrupa Birliği Hukuku W Tıp (NLM) KKX Tuumlrk Hukuku Z Bibliyografya ve Bilgi Bilimi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 23

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 16: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 16

Bibliyografik Kuumlnye

Bir katalog kaydında oumlgeleri alanlara yerleştirilmiş olarak goumlrduumlğuumlmuumlz bibliyografik kuumlnyenin bileşenleri başlık yazar veya kaynağın uumlretiminde sorumluluk almış diğer gerccedilek ya da tuumlzel kişiler yayınlayan kuruluş yayın yeri ve tarihi sayfa veya yayın ccedilok ciltli ise cilt miktarı bir serinin parccedilası ise seri kaydı kaccedilıncı basım olduğu bilgileridir

Bilgi kaynağından alınan bu bilgilerin oumltesinde kaynağın kapsadığı konuyu yansıtan konu başlıkları kuumltuumlphanedeki yerini belirleyen ve aynı zamanda yine konusunu yansıtan yer numarası da yer alır

İccedilerik listesi erişilebilir elektronik suumlruumlm varsa bağlantısı ve kitapla ilgili web sayfalarına youmlnlendirmeler bazen kapağın goumlruumlntuumlsuuml de katalog kaydını buumltuumlnleyen oumlgeler olabilmektedir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 17

Katalogda Oumlduumlnccedil Alma Bilgileri ve Ayırtma

Bir bilgi kaynağı ile ilgili olarak katalogda yukarıda sıralanan bilgilerin yanı sıra oumlduumlnccedil alınıp alınmamış olduğu

oumlduumlnccedil alınmışsa hangi tarihte geri getirilmesi gerektiği saptanabilmekte ve

iade edildiğinde ilgilenen kişi iccedilin ayrılarak soumlz konusu kişinin bilgilendirilmesi iccedilin ayırtma işlemi yapılabilmektedir

Ayırtma iccedilin sisteme giriş yapılmış olması gerekir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 18

Kuumltuumlphane Sistemi Kullanıcı Kişisel Hesabı

Kullanıcı kendi kişisel hesap alanına girdiğinde oumlduumlnccedil aldığı materyallerin neler olduğunu ne zaman iade etmesi gerektiğini goumlrebilmekte ve

Oumlrneğin bu sistemde saat ikonunu kullanarak suumlre uzatımı yapabilmektedir

Boumlylece bazı hizmetler artık web uumlzerinde 24 saat sunulabilmektedir

Kendi kendine suumlre uzatımı genelde saatle oumlduumlnccedil verilen ayrılmış ders kitapları (rezerv koleksiyonları) iccedilin uygulanmaz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 19

Kitap Sırtı Etiketini Anlamak (LC)

Kuumltuumlphanede bir materyalin sırtında yer alan etiketteki yer numarası konu kodu dışında o materyali belirleyici oumlgelere de sahiptir ve adeta adres niteliği taşır

Yanda Yaşar Kemalrsquoin İnce Memed adlı 2 ciltlik romanından iki kopyaya sahip bir kuumltuumlphanede 2 cildin 2 kopyasının etiketinde Kongre Kuumltuumlphanesi sistemine goumlre yer alacak bilgiler oumlrnek olarak goumlsterilmiştir

Cutter LC sistemi ile birlikte kullanılan ve aynı konudaki eserleri yazar soyadınaveya kitap adına goumlre alfabetik sıralama bir edebi kişilikle ilgili olarak eserlerini hakkında yazılmış kitapları eserlerinin ccedilevirilerini gruplar halinde kendi iccedillerinde alfabetik sıralama olanağı veren bir kodlama sistemidir

PL248 Tuumlrk edebiyatı konu kodu Y27 Yaşar Kemal iccedilin yazar Cutter kodu İ53 Kitap adı Cutter kodu 2004 Yayın yılı v2 Kaccedilıncı cilt olduğu c2 Kuumltuumlphanede mevcut kaccedilıncı kopya olduğu

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 20

Koleksiyonlar

Sırt etiketinde bir oumlnceki yansıda accedilıklanan oumlgelerin dışında materyalin hangi koleksiyonda yer aldığı veya ne tuumlr bir materyal olduğunu ifade eden kodlara da yer verilir Belli başlı koleksiyonlar ve kod oumlrnekleri

Referans Soumlzluumlk ansiklopedi gibi yerinde yararlanılan yani oumlduumlnccedil verilmeyen kitaplar (REF)

Ayrılmış ders kitapları (Rezerv) (RES)

Goumlrsel-işitsel Film muumlzik kayıtları iccedileren DVD CD vb materyaller (AV)

Nadir Eserler Sahaflarda bulunur tuumlrden piyasada mevcudu kalmamış eski değerli kitaplar (NADİRRARE) Normal kitap rafa sığmayacak buumlyuumlkluumlkte olan kitaplar da ayrı bir koleksiyon olarak yer alabilir (BUumlYUumlK OVERSIZE)

Oumlduumlnccedil alınabilen materyalleri iccedileren laquoGenel Koleksiyonraquo dışında anılan

koleksiyonlar ayrı boumlluumlmlerde sunulur Kuumltuumlphane yerleşim planı fiziksel ortamda veya web sitesinde bulunmazsa koleksiyonların konumları kuumltuumlphane dolaşılarak veya kuumltuumlphanecilerden bilgi alınarak tespit edilebilir

TOBB ETUuml Kuumltuumlphanesi Uumlst Kat Yerleşim Planından bir kesit

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 21

Yerleşim Duumlzeni ve Planı

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 22

Kuumltuumlphanede Kaynak Bulma ve Sınıflandırma Sistemleri

Katalogda saptanan bir kaynak elektronik değilse ve rafta bulunması gerekiyorsa kuumltuumlphanenin kullandığı sınıflama sisteminin yerleşim duumlzeninin ve yer numaralarının yapısının iyi kavranmış olması kolaylık sağlar

Duumlnya ccedilapında en yaygın kullanılan iki sınıflandırma sistemi vardır

Amerikan Kongre Kuumltuumlphanesi Sistemi (LC - Library of Congress Classification) ve

Dewey Onlu Sınflama (DDC - Dewey Decimal Classification DOS - Dewey Onlu Sınıflandırma) sistemleri

Bu sistemlerin ana tabloları izleyen yansılarda sunulmuştur

Kongre Kuumltuumlphanesi Sınıflandırma Sistemi Library of Congress Classification Scheme (LC)

A Genel L Eğitim B Felsefe Din M Muumlzik C Tarihe Yardımcı Bilimler N Guumlzel Sanatlar CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat CC Arkeoloji PE İngiliz Dili CT Biyografi PL101-271 Tuumlrk Dili ve Edebiyatı D Tarih (Amerika hariccedil) PQ Latin Edebiyatı DR Tuumlrk Tarihi PR İngiliz Edebiyatı E-F Amerika Tarihi PS Amerikan Edebiyatı G Coğrafya Antropoloji Turizm Q Bilim H Sosyal Bilimler QA Matematik QA755-7695 Bilgisayar bilimi HA - HJ İktisat ndash İşletme QS-QZ Temel tıp bilimleri (NLM) HM - HX Sosyal Bilimler S Tarım J-JL Siyaset Bilimi T Teknoloji K Hukuk (Genel) U - V Askeri ve Deniz Bilimleri KJE Avrupa Birliği Hukuku W Tıp (NLM) KKX Tuumlrk Hukuku Z Bibliyografya ve Bilgi Bilimi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 23

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 17: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 17

Katalogda Oumlduumlnccedil Alma Bilgileri ve Ayırtma

Bir bilgi kaynağı ile ilgili olarak katalogda yukarıda sıralanan bilgilerin yanı sıra oumlduumlnccedil alınıp alınmamış olduğu

oumlduumlnccedil alınmışsa hangi tarihte geri getirilmesi gerektiği saptanabilmekte ve

iade edildiğinde ilgilenen kişi iccedilin ayrılarak soumlz konusu kişinin bilgilendirilmesi iccedilin ayırtma işlemi yapılabilmektedir

Ayırtma iccedilin sisteme giriş yapılmış olması gerekir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 18

Kuumltuumlphane Sistemi Kullanıcı Kişisel Hesabı

Kullanıcı kendi kişisel hesap alanına girdiğinde oumlduumlnccedil aldığı materyallerin neler olduğunu ne zaman iade etmesi gerektiğini goumlrebilmekte ve

Oumlrneğin bu sistemde saat ikonunu kullanarak suumlre uzatımı yapabilmektedir

Boumlylece bazı hizmetler artık web uumlzerinde 24 saat sunulabilmektedir

Kendi kendine suumlre uzatımı genelde saatle oumlduumlnccedil verilen ayrılmış ders kitapları (rezerv koleksiyonları) iccedilin uygulanmaz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 19

Kitap Sırtı Etiketini Anlamak (LC)

Kuumltuumlphanede bir materyalin sırtında yer alan etiketteki yer numarası konu kodu dışında o materyali belirleyici oumlgelere de sahiptir ve adeta adres niteliği taşır

Yanda Yaşar Kemalrsquoin İnce Memed adlı 2 ciltlik romanından iki kopyaya sahip bir kuumltuumlphanede 2 cildin 2 kopyasının etiketinde Kongre Kuumltuumlphanesi sistemine goumlre yer alacak bilgiler oumlrnek olarak goumlsterilmiştir

Cutter LC sistemi ile birlikte kullanılan ve aynı konudaki eserleri yazar soyadınaveya kitap adına goumlre alfabetik sıralama bir edebi kişilikle ilgili olarak eserlerini hakkında yazılmış kitapları eserlerinin ccedilevirilerini gruplar halinde kendi iccedillerinde alfabetik sıralama olanağı veren bir kodlama sistemidir

PL248 Tuumlrk edebiyatı konu kodu Y27 Yaşar Kemal iccedilin yazar Cutter kodu İ53 Kitap adı Cutter kodu 2004 Yayın yılı v2 Kaccedilıncı cilt olduğu c2 Kuumltuumlphanede mevcut kaccedilıncı kopya olduğu

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 20

Koleksiyonlar

Sırt etiketinde bir oumlnceki yansıda accedilıklanan oumlgelerin dışında materyalin hangi koleksiyonda yer aldığı veya ne tuumlr bir materyal olduğunu ifade eden kodlara da yer verilir Belli başlı koleksiyonlar ve kod oumlrnekleri

Referans Soumlzluumlk ansiklopedi gibi yerinde yararlanılan yani oumlduumlnccedil verilmeyen kitaplar (REF)

Ayrılmış ders kitapları (Rezerv) (RES)

Goumlrsel-işitsel Film muumlzik kayıtları iccedileren DVD CD vb materyaller (AV)

Nadir Eserler Sahaflarda bulunur tuumlrden piyasada mevcudu kalmamış eski değerli kitaplar (NADİRRARE) Normal kitap rafa sığmayacak buumlyuumlkluumlkte olan kitaplar da ayrı bir koleksiyon olarak yer alabilir (BUumlYUumlK OVERSIZE)

Oumlduumlnccedil alınabilen materyalleri iccedileren laquoGenel Koleksiyonraquo dışında anılan

koleksiyonlar ayrı boumlluumlmlerde sunulur Kuumltuumlphane yerleşim planı fiziksel ortamda veya web sitesinde bulunmazsa koleksiyonların konumları kuumltuumlphane dolaşılarak veya kuumltuumlphanecilerden bilgi alınarak tespit edilebilir

TOBB ETUuml Kuumltuumlphanesi Uumlst Kat Yerleşim Planından bir kesit

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 21

Yerleşim Duumlzeni ve Planı

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 22

Kuumltuumlphanede Kaynak Bulma ve Sınıflandırma Sistemleri

Katalogda saptanan bir kaynak elektronik değilse ve rafta bulunması gerekiyorsa kuumltuumlphanenin kullandığı sınıflama sisteminin yerleşim duumlzeninin ve yer numaralarının yapısının iyi kavranmış olması kolaylık sağlar

Duumlnya ccedilapında en yaygın kullanılan iki sınıflandırma sistemi vardır

Amerikan Kongre Kuumltuumlphanesi Sistemi (LC - Library of Congress Classification) ve

Dewey Onlu Sınflama (DDC - Dewey Decimal Classification DOS - Dewey Onlu Sınıflandırma) sistemleri

Bu sistemlerin ana tabloları izleyen yansılarda sunulmuştur

Kongre Kuumltuumlphanesi Sınıflandırma Sistemi Library of Congress Classification Scheme (LC)

A Genel L Eğitim B Felsefe Din M Muumlzik C Tarihe Yardımcı Bilimler N Guumlzel Sanatlar CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat CC Arkeoloji PE İngiliz Dili CT Biyografi PL101-271 Tuumlrk Dili ve Edebiyatı D Tarih (Amerika hariccedil) PQ Latin Edebiyatı DR Tuumlrk Tarihi PR İngiliz Edebiyatı E-F Amerika Tarihi PS Amerikan Edebiyatı G Coğrafya Antropoloji Turizm Q Bilim H Sosyal Bilimler QA Matematik QA755-7695 Bilgisayar bilimi HA - HJ İktisat ndash İşletme QS-QZ Temel tıp bilimleri (NLM) HM - HX Sosyal Bilimler S Tarım J-JL Siyaset Bilimi T Teknoloji K Hukuk (Genel) U - V Askeri ve Deniz Bilimleri KJE Avrupa Birliği Hukuku W Tıp (NLM) KKX Tuumlrk Hukuku Z Bibliyografya ve Bilgi Bilimi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 23

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 18: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 18

Kuumltuumlphane Sistemi Kullanıcı Kişisel Hesabı

Kullanıcı kendi kişisel hesap alanına girdiğinde oumlduumlnccedil aldığı materyallerin neler olduğunu ne zaman iade etmesi gerektiğini goumlrebilmekte ve

Oumlrneğin bu sistemde saat ikonunu kullanarak suumlre uzatımı yapabilmektedir

Boumlylece bazı hizmetler artık web uumlzerinde 24 saat sunulabilmektedir

Kendi kendine suumlre uzatımı genelde saatle oumlduumlnccedil verilen ayrılmış ders kitapları (rezerv koleksiyonları) iccedilin uygulanmaz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 19

Kitap Sırtı Etiketini Anlamak (LC)

Kuumltuumlphanede bir materyalin sırtında yer alan etiketteki yer numarası konu kodu dışında o materyali belirleyici oumlgelere de sahiptir ve adeta adres niteliği taşır

Yanda Yaşar Kemalrsquoin İnce Memed adlı 2 ciltlik romanından iki kopyaya sahip bir kuumltuumlphanede 2 cildin 2 kopyasının etiketinde Kongre Kuumltuumlphanesi sistemine goumlre yer alacak bilgiler oumlrnek olarak goumlsterilmiştir

Cutter LC sistemi ile birlikte kullanılan ve aynı konudaki eserleri yazar soyadınaveya kitap adına goumlre alfabetik sıralama bir edebi kişilikle ilgili olarak eserlerini hakkında yazılmış kitapları eserlerinin ccedilevirilerini gruplar halinde kendi iccedillerinde alfabetik sıralama olanağı veren bir kodlama sistemidir

PL248 Tuumlrk edebiyatı konu kodu Y27 Yaşar Kemal iccedilin yazar Cutter kodu İ53 Kitap adı Cutter kodu 2004 Yayın yılı v2 Kaccedilıncı cilt olduğu c2 Kuumltuumlphanede mevcut kaccedilıncı kopya olduğu

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 20

Koleksiyonlar

Sırt etiketinde bir oumlnceki yansıda accedilıklanan oumlgelerin dışında materyalin hangi koleksiyonda yer aldığı veya ne tuumlr bir materyal olduğunu ifade eden kodlara da yer verilir Belli başlı koleksiyonlar ve kod oumlrnekleri

Referans Soumlzluumlk ansiklopedi gibi yerinde yararlanılan yani oumlduumlnccedil verilmeyen kitaplar (REF)

Ayrılmış ders kitapları (Rezerv) (RES)

Goumlrsel-işitsel Film muumlzik kayıtları iccedileren DVD CD vb materyaller (AV)

Nadir Eserler Sahaflarda bulunur tuumlrden piyasada mevcudu kalmamış eski değerli kitaplar (NADİRRARE) Normal kitap rafa sığmayacak buumlyuumlkluumlkte olan kitaplar da ayrı bir koleksiyon olarak yer alabilir (BUumlYUumlK OVERSIZE)

Oumlduumlnccedil alınabilen materyalleri iccedileren laquoGenel Koleksiyonraquo dışında anılan

koleksiyonlar ayrı boumlluumlmlerde sunulur Kuumltuumlphane yerleşim planı fiziksel ortamda veya web sitesinde bulunmazsa koleksiyonların konumları kuumltuumlphane dolaşılarak veya kuumltuumlphanecilerden bilgi alınarak tespit edilebilir

TOBB ETUuml Kuumltuumlphanesi Uumlst Kat Yerleşim Planından bir kesit

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 21

Yerleşim Duumlzeni ve Planı

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 22

Kuumltuumlphanede Kaynak Bulma ve Sınıflandırma Sistemleri

Katalogda saptanan bir kaynak elektronik değilse ve rafta bulunması gerekiyorsa kuumltuumlphanenin kullandığı sınıflama sisteminin yerleşim duumlzeninin ve yer numaralarının yapısının iyi kavranmış olması kolaylık sağlar

Duumlnya ccedilapında en yaygın kullanılan iki sınıflandırma sistemi vardır

Amerikan Kongre Kuumltuumlphanesi Sistemi (LC - Library of Congress Classification) ve

Dewey Onlu Sınflama (DDC - Dewey Decimal Classification DOS - Dewey Onlu Sınıflandırma) sistemleri

Bu sistemlerin ana tabloları izleyen yansılarda sunulmuştur

Kongre Kuumltuumlphanesi Sınıflandırma Sistemi Library of Congress Classification Scheme (LC)

A Genel L Eğitim B Felsefe Din M Muumlzik C Tarihe Yardımcı Bilimler N Guumlzel Sanatlar CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat CC Arkeoloji PE İngiliz Dili CT Biyografi PL101-271 Tuumlrk Dili ve Edebiyatı D Tarih (Amerika hariccedil) PQ Latin Edebiyatı DR Tuumlrk Tarihi PR İngiliz Edebiyatı E-F Amerika Tarihi PS Amerikan Edebiyatı G Coğrafya Antropoloji Turizm Q Bilim H Sosyal Bilimler QA Matematik QA755-7695 Bilgisayar bilimi HA - HJ İktisat ndash İşletme QS-QZ Temel tıp bilimleri (NLM) HM - HX Sosyal Bilimler S Tarım J-JL Siyaset Bilimi T Teknoloji K Hukuk (Genel) U - V Askeri ve Deniz Bilimleri KJE Avrupa Birliği Hukuku W Tıp (NLM) KKX Tuumlrk Hukuku Z Bibliyografya ve Bilgi Bilimi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 23

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 19: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 19

Kitap Sırtı Etiketini Anlamak (LC)

Kuumltuumlphanede bir materyalin sırtında yer alan etiketteki yer numarası konu kodu dışında o materyali belirleyici oumlgelere de sahiptir ve adeta adres niteliği taşır

Yanda Yaşar Kemalrsquoin İnce Memed adlı 2 ciltlik romanından iki kopyaya sahip bir kuumltuumlphanede 2 cildin 2 kopyasının etiketinde Kongre Kuumltuumlphanesi sistemine goumlre yer alacak bilgiler oumlrnek olarak goumlsterilmiştir

Cutter LC sistemi ile birlikte kullanılan ve aynı konudaki eserleri yazar soyadınaveya kitap adına goumlre alfabetik sıralama bir edebi kişilikle ilgili olarak eserlerini hakkında yazılmış kitapları eserlerinin ccedilevirilerini gruplar halinde kendi iccedillerinde alfabetik sıralama olanağı veren bir kodlama sistemidir

PL248 Tuumlrk edebiyatı konu kodu Y27 Yaşar Kemal iccedilin yazar Cutter kodu İ53 Kitap adı Cutter kodu 2004 Yayın yılı v2 Kaccedilıncı cilt olduğu c2 Kuumltuumlphanede mevcut kaccedilıncı kopya olduğu

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 20

Koleksiyonlar

Sırt etiketinde bir oumlnceki yansıda accedilıklanan oumlgelerin dışında materyalin hangi koleksiyonda yer aldığı veya ne tuumlr bir materyal olduğunu ifade eden kodlara da yer verilir Belli başlı koleksiyonlar ve kod oumlrnekleri

Referans Soumlzluumlk ansiklopedi gibi yerinde yararlanılan yani oumlduumlnccedil verilmeyen kitaplar (REF)

Ayrılmış ders kitapları (Rezerv) (RES)

Goumlrsel-işitsel Film muumlzik kayıtları iccedileren DVD CD vb materyaller (AV)

Nadir Eserler Sahaflarda bulunur tuumlrden piyasada mevcudu kalmamış eski değerli kitaplar (NADİRRARE) Normal kitap rafa sığmayacak buumlyuumlkluumlkte olan kitaplar da ayrı bir koleksiyon olarak yer alabilir (BUumlYUumlK OVERSIZE)

Oumlduumlnccedil alınabilen materyalleri iccedileren laquoGenel Koleksiyonraquo dışında anılan

koleksiyonlar ayrı boumlluumlmlerde sunulur Kuumltuumlphane yerleşim planı fiziksel ortamda veya web sitesinde bulunmazsa koleksiyonların konumları kuumltuumlphane dolaşılarak veya kuumltuumlphanecilerden bilgi alınarak tespit edilebilir

TOBB ETUuml Kuumltuumlphanesi Uumlst Kat Yerleşim Planından bir kesit

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 21

Yerleşim Duumlzeni ve Planı

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 22

Kuumltuumlphanede Kaynak Bulma ve Sınıflandırma Sistemleri

Katalogda saptanan bir kaynak elektronik değilse ve rafta bulunması gerekiyorsa kuumltuumlphanenin kullandığı sınıflama sisteminin yerleşim duumlzeninin ve yer numaralarının yapısının iyi kavranmış olması kolaylık sağlar

Duumlnya ccedilapında en yaygın kullanılan iki sınıflandırma sistemi vardır

Amerikan Kongre Kuumltuumlphanesi Sistemi (LC - Library of Congress Classification) ve

Dewey Onlu Sınflama (DDC - Dewey Decimal Classification DOS - Dewey Onlu Sınıflandırma) sistemleri

Bu sistemlerin ana tabloları izleyen yansılarda sunulmuştur

Kongre Kuumltuumlphanesi Sınıflandırma Sistemi Library of Congress Classification Scheme (LC)

A Genel L Eğitim B Felsefe Din M Muumlzik C Tarihe Yardımcı Bilimler N Guumlzel Sanatlar CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat CC Arkeoloji PE İngiliz Dili CT Biyografi PL101-271 Tuumlrk Dili ve Edebiyatı D Tarih (Amerika hariccedil) PQ Latin Edebiyatı DR Tuumlrk Tarihi PR İngiliz Edebiyatı E-F Amerika Tarihi PS Amerikan Edebiyatı G Coğrafya Antropoloji Turizm Q Bilim H Sosyal Bilimler QA Matematik QA755-7695 Bilgisayar bilimi HA - HJ İktisat ndash İşletme QS-QZ Temel tıp bilimleri (NLM) HM - HX Sosyal Bilimler S Tarım J-JL Siyaset Bilimi T Teknoloji K Hukuk (Genel) U - V Askeri ve Deniz Bilimleri KJE Avrupa Birliği Hukuku W Tıp (NLM) KKX Tuumlrk Hukuku Z Bibliyografya ve Bilgi Bilimi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 23

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 20: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 20

Koleksiyonlar

Sırt etiketinde bir oumlnceki yansıda accedilıklanan oumlgelerin dışında materyalin hangi koleksiyonda yer aldığı veya ne tuumlr bir materyal olduğunu ifade eden kodlara da yer verilir Belli başlı koleksiyonlar ve kod oumlrnekleri

Referans Soumlzluumlk ansiklopedi gibi yerinde yararlanılan yani oumlduumlnccedil verilmeyen kitaplar (REF)

Ayrılmış ders kitapları (Rezerv) (RES)

Goumlrsel-işitsel Film muumlzik kayıtları iccedileren DVD CD vb materyaller (AV)

Nadir Eserler Sahaflarda bulunur tuumlrden piyasada mevcudu kalmamış eski değerli kitaplar (NADİRRARE) Normal kitap rafa sığmayacak buumlyuumlkluumlkte olan kitaplar da ayrı bir koleksiyon olarak yer alabilir (BUumlYUumlK OVERSIZE)

Oumlduumlnccedil alınabilen materyalleri iccedileren laquoGenel Koleksiyonraquo dışında anılan

koleksiyonlar ayrı boumlluumlmlerde sunulur Kuumltuumlphane yerleşim planı fiziksel ortamda veya web sitesinde bulunmazsa koleksiyonların konumları kuumltuumlphane dolaşılarak veya kuumltuumlphanecilerden bilgi alınarak tespit edilebilir

TOBB ETUuml Kuumltuumlphanesi Uumlst Kat Yerleşim Planından bir kesit

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 21

Yerleşim Duumlzeni ve Planı

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 22

Kuumltuumlphanede Kaynak Bulma ve Sınıflandırma Sistemleri

Katalogda saptanan bir kaynak elektronik değilse ve rafta bulunması gerekiyorsa kuumltuumlphanenin kullandığı sınıflama sisteminin yerleşim duumlzeninin ve yer numaralarının yapısının iyi kavranmış olması kolaylık sağlar

Duumlnya ccedilapında en yaygın kullanılan iki sınıflandırma sistemi vardır

Amerikan Kongre Kuumltuumlphanesi Sistemi (LC - Library of Congress Classification) ve

Dewey Onlu Sınflama (DDC - Dewey Decimal Classification DOS - Dewey Onlu Sınıflandırma) sistemleri

Bu sistemlerin ana tabloları izleyen yansılarda sunulmuştur

Kongre Kuumltuumlphanesi Sınıflandırma Sistemi Library of Congress Classification Scheme (LC)

A Genel L Eğitim B Felsefe Din M Muumlzik C Tarihe Yardımcı Bilimler N Guumlzel Sanatlar CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat CC Arkeoloji PE İngiliz Dili CT Biyografi PL101-271 Tuumlrk Dili ve Edebiyatı D Tarih (Amerika hariccedil) PQ Latin Edebiyatı DR Tuumlrk Tarihi PR İngiliz Edebiyatı E-F Amerika Tarihi PS Amerikan Edebiyatı G Coğrafya Antropoloji Turizm Q Bilim H Sosyal Bilimler QA Matematik QA755-7695 Bilgisayar bilimi HA - HJ İktisat ndash İşletme QS-QZ Temel tıp bilimleri (NLM) HM - HX Sosyal Bilimler S Tarım J-JL Siyaset Bilimi T Teknoloji K Hukuk (Genel) U - V Askeri ve Deniz Bilimleri KJE Avrupa Birliği Hukuku W Tıp (NLM) KKX Tuumlrk Hukuku Z Bibliyografya ve Bilgi Bilimi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 23

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 21: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

Oumlduumlnccedil alınabilen materyalleri iccedileren laquoGenel Koleksiyonraquo dışında anılan

koleksiyonlar ayrı boumlluumlmlerde sunulur Kuumltuumlphane yerleşim planı fiziksel ortamda veya web sitesinde bulunmazsa koleksiyonların konumları kuumltuumlphane dolaşılarak veya kuumltuumlphanecilerden bilgi alınarak tespit edilebilir

TOBB ETUuml Kuumltuumlphanesi Uumlst Kat Yerleşim Planından bir kesit

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 21

Yerleşim Duumlzeni ve Planı

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 22

Kuumltuumlphanede Kaynak Bulma ve Sınıflandırma Sistemleri

Katalogda saptanan bir kaynak elektronik değilse ve rafta bulunması gerekiyorsa kuumltuumlphanenin kullandığı sınıflama sisteminin yerleşim duumlzeninin ve yer numaralarının yapısının iyi kavranmış olması kolaylık sağlar

Duumlnya ccedilapında en yaygın kullanılan iki sınıflandırma sistemi vardır

Amerikan Kongre Kuumltuumlphanesi Sistemi (LC - Library of Congress Classification) ve

Dewey Onlu Sınflama (DDC - Dewey Decimal Classification DOS - Dewey Onlu Sınıflandırma) sistemleri

Bu sistemlerin ana tabloları izleyen yansılarda sunulmuştur

Kongre Kuumltuumlphanesi Sınıflandırma Sistemi Library of Congress Classification Scheme (LC)

A Genel L Eğitim B Felsefe Din M Muumlzik C Tarihe Yardımcı Bilimler N Guumlzel Sanatlar CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat CC Arkeoloji PE İngiliz Dili CT Biyografi PL101-271 Tuumlrk Dili ve Edebiyatı D Tarih (Amerika hariccedil) PQ Latin Edebiyatı DR Tuumlrk Tarihi PR İngiliz Edebiyatı E-F Amerika Tarihi PS Amerikan Edebiyatı G Coğrafya Antropoloji Turizm Q Bilim H Sosyal Bilimler QA Matematik QA755-7695 Bilgisayar bilimi HA - HJ İktisat ndash İşletme QS-QZ Temel tıp bilimleri (NLM) HM - HX Sosyal Bilimler S Tarım J-JL Siyaset Bilimi T Teknoloji K Hukuk (Genel) U - V Askeri ve Deniz Bilimleri KJE Avrupa Birliği Hukuku W Tıp (NLM) KKX Tuumlrk Hukuku Z Bibliyografya ve Bilgi Bilimi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 23

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 22: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 22

Kuumltuumlphanede Kaynak Bulma ve Sınıflandırma Sistemleri

Katalogda saptanan bir kaynak elektronik değilse ve rafta bulunması gerekiyorsa kuumltuumlphanenin kullandığı sınıflama sisteminin yerleşim duumlzeninin ve yer numaralarının yapısının iyi kavranmış olması kolaylık sağlar

Duumlnya ccedilapında en yaygın kullanılan iki sınıflandırma sistemi vardır

Amerikan Kongre Kuumltuumlphanesi Sistemi (LC - Library of Congress Classification) ve

Dewey Onlu Sınflama (DDC - Dewey Decimal Classification DOS - Dewey Onlu Sınıflandırma) sistemleri

Bu sistemlerin ana tabloları izleyen yansılarda sunulmuştur

Kongre Kuumltuumlphanesi Sınıflandırma Sistemi Library of Congress Classification Scheme (LC)

A Genel L Eğitim B Felsefe Din M Muumlzik C Tarihe Yardımcı Bilimler N Guumlzel Sanatlar CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat CC Arkeoloji PE İngiliz Dili CT Biyografi PL101-271 Tuumlrk Dili ve Edebiyatı D Tarih (Amerika hariccedil) PQ Latin Edebiyatı DR Tuumlrk Tarihi PR İngiliz Edebiyatı E-F Amerika Tarihi PS Amerikan Edebiyatı G Coğrafya Antropoloji Turizm Q Bilim H Sosyal Bilimler QA Matematik QA755-7695 Bilgisayar bilimi HA - HJ İktisat ndash İşletme QS-QZ Temel tıp bilimleri (NLM) HM - HX Sosyal Bilimler S Tarım J-JL Siyaset Bilimi T Teknoloji K Hukuk (Genel) U - V Askeri ve Deniz Bilimleri KJE Avrupa Birliği Hukuku W Tıp (NLM) KKX Tuumlrk Hukuku Z Bibliyografya ve Bilgi Bilimi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 23

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 23: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

Kongre Kuumltuumlphanesi Sınıflandırma Sistemi Library of Congress Classification Scheme (LC)

A Genel L Eğitim B Felsefe Din M Muumlzik C Tarihe Yardımcı Bilimler N Guumlzel Sanatlar CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat CC Arkeoloji PE İngiliz Dili CT Biyografi PL101-271 Tuumlrk Dili ve Edebiyatı D Tarih (Amerika hariccedil) PQ Latin Edebiyatı DR Tuumlrk Tarihi PR İngiliz Edebiyatı E-F Amerika Tarihi PS Amerikan Edebiyatı G Coğrafya Antropoloji Turizm Q Bilim H Sosyal Bilimler QA Matematik QA755-7695 Bilgisayar bilimi HA - HJ İktisat ndash İşletme QS-QZ Temel tıp bilimleri (NLM) HM - HX Sosyal Bilimler S Tarım J-JL Siyaset Bilimi T Teknoloji K Hukuk (Genel) U - V Askeri ve Deniz Bilimleri KJE Avrupa Birliği Hukuku W Tıp (NLM) KKX Tuumlrk Hukuku Z Bibliyografya ve Bilgi Bilimi

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 23

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 24: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 24

Dewey Onlu Sınıflandırma (DDC) Ana Tablosu

000 Genel Konular

100 Felsefe

200 Dinler

300 Sosyal Bilimler

400 Diller

500 Temel Bilimler

600 Uygulamalı Bilimler

700 Guumlzel Sanatlar

800 Edebiyat

900 Tarih Coğrafya Gezi

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 25: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

PL1-8844 Doğu Asya Afrika ve Okyanusya dilleri

PL1-481 Ural-Altay dilleri

PL21-396 Tuumlrk dilleri

PL91-396 Guumlneybatı (Oğuz) grubu

PL101-271 Tuumlrkccedile (Osmanlıca)

PL248 Yazarlar ve eserler A-Z

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 25

LC Sınıflandırmasında Hiyerarşik Taksonomi

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 26: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

DR481 Earliest to 12811453 DR485-575 12811453-1918 DR492 Ertoghrul 1281-1288 DR493 Osman I 1288-1326 DR494 Orkhan 1326-1359 DR495 Murad I 1359-1389 Inclthe Battle of Kosovo 1389 etc hellip

DR576-603 20th century DR589 Mohammed VI 1918-1922 Incl Turkish Revolution 1918-1923

DR590 First Republic 1923-1960 Kemalism DR592A1-Z Biography and memoirs DR593-601 Second Republic 1960-1980 DR603-605 Third Republic 1980-

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 26

Tarih Konusunda Kronolojik Doumlnemsel Sınıflama

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 27: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

LC Yer Numaralarının Sıralaması

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 27

TK146E44 1996

TK454A43 2000

TK1545N38 2001

TK5101T325 2002

TK5105543C57 1999

TK51057C492 1998

TK5105875I57C47 1998

Alfanumerik yapıda olan LC yer numaralarında aynı harf grubundaki kitapların numerik kodlarının sıralaması noktaya kadar sayısal değerlerine goumlre 1rsquoden-9999rsquo a doğru ilerlerken noktadan sonraki sayılar desimal olarak haneler itibariyle duumlzenlenmektedir

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 28: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminde adından da

anlaşılacağı uumlzere tamamen nuumlmerik olan kodlama onlu sistem esas alınarak yapılmıştır

DDCrsquonin Tuumlrkccedile uyarlaması da mevcut olup orijinalinde Tuumlrkiye ile ilgili konular ccedilok uzun numaralar aldığından boumlyle bir uyarlamaya gereksinim duyulmuştur Oumlrneğin Tuumlrk edebiyatı DDCrsquode 89453rsquote yer alırken DOSrsquota 810rsquolarda yer almaktadır

Yazar kodlamasında Cutter yerine yazarın ilk uumlccedil harfi kullanılmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 28

DDCDOSrsquota Sıralama Duumlzeni

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 29: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

LC bir uumllke edebiyatından eserleri yazarlara goumlre alfabetik

duumlzende sunar Bir yazarın oumlzguumln eserlerini ccedilevirileri izler daha sonra eleştirileri kitapları sıralanır

DDCDOS da uumllke bazında gruplandırma yapmakla birlikte edebi eserleri şiir roman tiyatro vb tuumlrlere ayırmakta her bir tuumlruuml doumlnemler itibariyle gruplandırmakta ve bir tuumlrden bir doumlnemde eser veren yazarlar bir alt grubu oluşturmaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 29

LC ve DDCrsquode Edebiyata Farklı Yaklaşımlar

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 30: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 30

Raflarda Yerleşim Duumlzeni

Raflardaki yerleşim duumlzeni her bir birimin en uumlst sırasının sol başından sağa doğru olup en alt sıranın sağ koumlşesinden raf kuumlmesindeki bir sonraki birimin en uumlst sol başına doğru ilerler

Birim Birim Birim

Raf kuumlmesi

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 31: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

Aradığınız bir kaynağı kuumltuumlphanenizde bulamazsanız ve bulunması gerektiğini duumlşuumlnuumlrseniz satın alınması iccedilin oumlneride bulunabilirsiniz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 31

İstekte Bulunmak

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 32: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinde genelde grup halinde ccedilalışmak

isteyenlerin yararlanması iccedilin Grup Ccedilalışma Odaları bulunur

Engelsiz hizmet iccedilin Braille baskı almak metni sese doumlnuumlştuumlrmek iccedilin gerekli donanım ve yazılım kabartma terminaller gibi araccedil ve gereccediller oumlzel boumlluumlmlerde sunulabilmektedir

Aradığı bilgiyi bulamayanlar kuumltuumlphanecilere

başvurarak yardım alabilirler

Yazar emeği geccedilen ve yayıncıların haklarını ihlal etmeksizin makul kişisel kullanım oumllccediluumlleri iccedilinde fotokopi hizmeti alınabilir

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 32

Sunulan Diğer Bazı Olanaklar ve Hizmetler

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 33: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

Sunulan bilgi kaynaklarının ccediloğu artık elektronik ortamda olduğu halde

kullanıcılar kuumltuumlphane ortamında ccedilalışmayı yeğlemektedirler

Kuumltuumlphane atmosferinde olmak ve sessizlik okuduğuna yoğunlaşan kişi iccedilin oumlnemli olabilmektedir Bu ihtiyaca saygı iccedilinde kuumltuumlphanede sessiz davranmak gerekmektedir Buumlyuumlk kuumltuumlphaneler bazı boumlluumlmlerde konuşmaya izin vermekte sesli alanlardan duvarlarına kadar halı kaplı mutlak sessiz odalara uzanan farklı ortamlar sunabilmektedirler

Kırıntı ve doumlkuumlntuumllerin boumlceklenmeye yol accedilmaması ccedilevredekilerin rahatsız olmaması accedilısından yeme iccedilme konusunda da kısıtlar soumlz konusudur

Tuumlm kamusal alanlar gibi kuumltuumlphanelerde de karşılıklı saygının gerekleri oumlnem taşımaktadır

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 33

Kuumltuumlphane Ortamı ve Davranış Kuralları

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 34: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

Uumlniversite kuumltuumlphanelerinin yanı sıra halk kuumltuumlphaneleri oumlzel

kuumltuumlphaneler kurum kuumltuumlphaneleri gibi diğer kuumltuumlphanelerden de aranan kaynakların mahiyetine goumlre yararlanılması duumlşuumlnuumllmelidir

Oumlrneğin halk edebiyatı uumlzerine bir araştırma yaparken yerel ozanların ccedilalışmalarını yerel bir halk kuumltuumlphanesinde bulmak muumlmkuumln olabilir Tuumlrk Dil Kurumu kuumltuumlphanesi dil ndash edebiyat araştırmacıları iccedilin Tuumlrk Tarih Kurumu Kuumltuumlphanesi tarihccedililer iccedilin uzmanlık kuumltuumlphaneleri oumlzelliğini taşırlar

Sınırsız bilgi duumlnyasında dolaşırken oumlnuumlmuumlze dikilen engelleri aşmak iccedilin birden fazla kuumltuumlphaneden yararlanmayı duumlşuumlnebiliriz

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 34

Diğer Kuumltuumlphanelerden Yararlanma

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 35: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

Aranan bir kaynağın hangi kuumltuumlphanede mevcut olduğu ulusal toplu kataloğumuz TO-KAT kanalıyla bulunur Ancak dahil olmayan bazı kuumltuumlphanelerin kataloglarının ayrıca taranması gerekebilir

httpankaratoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi il bazında coğrafi veya httparastirmatoplukataloggovtr oumlrneğinde olduğu gibi kuumltuumlphane tuumlruuml bazında kuumlmeler iccedilinde tarama yapmak muumlmkuumlnduumlr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 35

TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 36: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 36

WorldCat Uluslararası Toplu Katalog

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 37: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

İlgilendiğiniz bir kitap ve bir konu seccediliniz kuumltuumlphanenizin ana

web sayfasına giderek bunlar iccedilin buumltuumlnleşik tarama ve katalog taraması yapınız Sonuccedilları karşılaştırarak ne zaman hangisini kullanmayı yeğleyeceğinizin değerlendirmesini yapınız

Buumltuumlnleşik taramada karşınıza ccedilıkan kitap kaydına ait ayrıntılı kuumlnye sayfasında laquoCite=Atıf verraquo seccedileneğini tıklayarak ulaşacağınız atıf verme formatlarından hangisinin sizden beklenen atıf verme formatına uygun olduğunu inceleyiniz

İlgilendiğiniz bir kitabı httparastirmatoplukataloggovtr adresinde tarayarak mevcut olduğu araştırma kuumltuumlphanelerini saptayınız Bu boumlluumlmle ilgili soru ve yorumlarınız iccedilin selmaetuedutr

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 37

Alıştırmalar

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları

Page 38: 1. Bölüm: Kütüphanelerin Fiziksel Kaynak ve Olanaklarından Yararlanma 6. HAFTAkayit.etu.edu.tr/turk_dili/tur_102/hafta_6.pdf · 2018-09-03 · CB Uygarlık Tarihi P Dil ve Edebiyat

Aslan S (2012) ldquoTurkish libraries and technology in the

early twenty-first centuryrdquo Libraries in the early 21st century volume 1 (IFLA adına R N Sharma ed)ss 341-360 De Gruyter Saur

Dewey Services OCLC httpswwwoclcorgdeweyenhtml

Library of Congress Classification Outline httpswwwlocgovcatdircpsolcco

6 HAFTA TUumlR 102 TUumlRK DİLİ 38

Başvuru Kaynakları