1. ก ำเนดระบบสรยะ

3. ดวงอำทตย

2. เขตของบรวำรดวงอำทตย

1.เกดดวงอาทตย(แบบเดยวกบการเกดดาวฤกษ)

1. ก ำเนดระบบสรยะ

1.เกดดวงอาทตย(แบบเดยวกบการเกดดาวฤกษ)

1. ก ำเนดระบบสรยะ

2.ฝนและแกสทเหลอรอบนอกเคลอนทหมนวนเปนแผนวงกลมรอบดวงอาทตย

3.ใกลดวงอาทตยมอณหภมสง จงมสสารสวนนอยทสามารถรวมตวเปนของแขงไดในขณะทสารประกอบของไฮโดรเจนและสารระเหยงายอยในสถานะท เปนแกส โดยเศษโลหะและหนเกดการพอกพนจนกลายเปนดาวเคราะหหนหรอดาวเคราะหชนใน 4 ดวง พธ ศก ร โลก องคาร ( มขนาดเลก เ มอเปรยบเทยบกบดาวเคราะหชนนอก)

บรเวณทไกลออกไป มอณหภมต ำ ละมสสำรจ ำนวนมำก ดงนนจงไดดำวเครำะหขนำดใหญ เมอมขนำดใหญกจะมแรงโนมถวงมำกพอทจะดงแกสตำงๆมำรวม จนไดดำวเครำะหแกสทอยรอบนอก จ ำนวน 4 ดวง คอ พฤหส เสำร ยเรนส และเนปจน ซงเรยกวำดำวเครำะหชนนอก หรอดำวเครำะหยกษ

5. ของแขงทเหลอจำกกำรรวมกนเปนดำวเครำะหโดยเฉพำะในชองวำงระหวำงวงโคจรดำวองคำรกบดำวพฤหส ยงโคจรรอบดวงอำทตย และกลำยเปนแถบดำวเครำะหนอย

6. สวนสสำรทกระจำยตวอยรอบนอก (ไกลกวำดำวเครำะหทงหลำย)กลำยเปนแหลงก ำเนดดำวหำง

1. ดำวเครำะหชนใน

2. แถบดำวเครำะหนอย

3. ดำวเครำะหชนนอก

4. ดงดำวหำงหรอเมฆของออรต

1. ดำวเครำะหชนใน(inner planets) อยระหวำงดวงอำทตยกบแถบดำวเครำะหนอย เปนหนแบบเดยวกบโลก บำงครงเรยกดำวเครำะหหน หรอดำวเครำะหแบบโลก(terrestrial planets)

2. แถบดำวเครำะหนอย(asteroid belt) อยระหวำงดำวองคำรกบดำวพฤหส กอตวเชนเดยวกบดำวเครำะหชนใน เปนเศษทเหลอจำกกำรพอกพนของดำวเครำะหหนถกแรงรบกวนของดำวพฤหสฯซงมขนำดใหญและแรงรบกวนจำกดวงอำทตย เชน ดำวเครำะหนอย แกสปรำ สวนซรส เปนวตถทมขนำดใหญทสดในแถบดำวเครำะหนอยจดเปนดำวเครำะหแคระ สวนดำวเครำะหนอยพำลลส ใหญเปนอนดบสอง

3. ดาวเคราะหชนนอก(outer planets) หรอดาวเคราะหยกษ อย ถดจากดาวเคราะหนอยออกไป มองคประกอบหลกเปนไฮโดรเจนและฮเลยม เรยกวา ดาวเคราะหแกส

4. ดงดำวหำงหรอเมฆของออรต (Oort’s comet cloud) เปนบรเวณทอยของดำวหำง เปนวตถทองฟำทไมมแสงสวำงในตวเอง ประกอบดวยฝ นผง เศษหน กอนน ำแขงและแกสแขงตว เรยกวำกอนน ำแขงสกปรก โคจรเปนวงร

เลกกวำดำวเครำะหนอย ไมมแสงสวำงในตวเอง เมอเขำใกลโลกจะถกแรงดงดดโลกดงใหตกสผวโลก และเกดกำรเสยดสกบชนบรรยำกำศของโลก ลกไหมเหนเปนแสงสวำงพงเปนทำงลงมำจำกทองฟำ เรยกวำ ดำวตก (meteor) หรอผพงไต (shooting star) ถำมขนำดเลกจะเผำไหมหมดในชนบรรยำกำศ แตถำมขนำดใหญเผำไหมไมหมดจะเหลอชนสวนตกสผวโลก เรยก อกกำบำต (meteorite)

อยบรเวณตงแตวงโคจรของดำวเนปจนออกไป วตถในแถบนไดแก ดำวพลโต และดำวอรส (Eris) ซงถอวำเปนดำวเครำะหแคระทอยไกล มสมบตคลำยดำวเครำะหนอย

ดำวพธ ดำวศกร เหนตอนใกลรงหรอหวค ำเทำนน เพรำะอะไร? ตอบใหได

เพรำะวงโคจรของดำวพธดำวศกรเลกกวำวงโคจรของโลก (เลยเรยกวำดำวเครำะหวงใน)

ดำวเครำะหวงนอก(superior planets)จะมโอกำสเหนไดตลอดทงคน คอ องคำร พฤหส ฯ เสำร ยเรนส เนปจน เพรำะมวงโคจรอยนอกวงโคจรโลก

ดำวเครำะหวงใน (inferior planets)จะมโอกำสเหนไดตอนใกลรงและตอนหวค ำ เพรำะมวงโคจรอยดำนในวงโคจรโลก

ตองเขำใจ

1.โลกเคลอนทรอบดวงอำทตยจำกตกออก รอบละ 1 ป

2.ท ำใหเรำเหนดวงอำทตยขนจำกออกตก รอบละ 1 ป ดวงอำทตยเคลอนทผำนกลมดำวจกรรำศ โดยเลอนไปทำงตะวนออกวนละ 1 องศำเทยบกบดำวฤกษ

3.โลกเคลอนทไปทำงตะวนออกดวย เนองจำกระนำบของดำวเครำะหแตละดวงเอยงเปนมมเลกๆกบระนำบโลก ดำวเครำะหจงปรำกฏอยเกอบบนสรยวถ

ต ำแหนงของดำวเครำะหเทยบกบดวงอำทตย

มมหำงสด ดำวพธ < 280

ดำวศกร< 47 0

ดำวเครำะหวงนอก

ดำวเครำะหวงใน

รวมทศ(conjuntion)

ต ำแหนงดำวเครำะหบนทองฟำ

เมอทราบมมหางของดาวเคราะหจากดวงอาทตย สามารถบอกต าแหนงของดาวเคราะหบนทองฟาได โดยพจารณาจากมมหางของดาวพธ ดาวศกร ดาวองคาร ดาว พฤหสบดและดาวเสาร

สญลกษณแทนดาวเคราะหตาง ๆ

ภำพ

ทองฟาเวลาหวค า

ทองฟาเวลาเชามด

คณสมบตดวงอำทตยของเรำ

1. เปนดำวฤกษสเหลอง ชนดสเปกตรม G2

2. อณหภมพนผวประมำณ 5,800 เคลวน

3. เปนดำวฤกษขนำดกลำง เปนกอนแกสรอนขนำดมหมำ 4. ประกอบดวยไฮโดรเจนและฮเลยม

5. มเสนผำนศนยกลำงประมำณ 1,390,000 กโลเมตร ยำวกวำ โลก 109 เทำ

1. สวนตวของดวงอำทตยหรอโครงสรำงภำยใน

2. สวนชนบรรยำกำศทหอหมดวงอำทตย

1. แกน (core) มอณหภมประมาณ 15 ลานเคลวน เกดปฏกรยาเทอรโมนวเคลยร

2. เขตการแผรงส (radiation zone) อยระหวางแกนและเขตการพา

3. เขตการพาความรอน (convection zone) เปนการพาพลงงานจากเขตการแผรงสออกสผวของดวงอาทตย และพลงงานจากผวของดวงอาทตยออกสอวกาศโดยการแผรงส

การพาความรอน คอ กระบวนการทางฟสกสทอาจเกดขนในแกสทอยภายใตแรงโนมถวง โดยแกสทรอนกวาแกสทอยลอมรอบจะลอยขนไป จนใกลผวดวงอาทตยจะระบายความรอนได จากนนแกสทลอยขนมาจะเยนตวลงและหนกขน แลวจะตกกลบลงไปใหม การพาจงมวฏจกรทแกสหมนเวยน โดยผลลพธคอการถายโอนความรอนจากระดบลางสระดบบน

บรรยากาศทหอหมดวงอาทตย แบงเปน 3 ชน คอ

1. ชนโฟโตสเฟยร(photosphere) เปนบรรยากาศชนในสด เปนบรเวณทสวางทสามารถมองเหนได ซงมอณหภมประมาณ 5,800 เคลวน

2. ชนโครโมสเฟยร(chromosphere)เปนชนบรรยากาศบางๆ ทหอหมโฟโตสเฟยร มความหนาแนน 10-4 เทาของชนโฟโตสเฟยร อณหภมประมาณ 25,000 เคลวน ขอเขตไมแนนอน บรรยากาศไมเปนเนอเดยวกน มโครงสรางทเปนแกสรอน มความหนาแนนต า การเปลงแสงขนอยกบความยาวคลนและจะมเฉพาะบางความยาวคลน

3. คอโรนา(corona) เปนชนบรรยากาศทเจอจาง และแผกระจายจากดวงอาทตยไดไกลมาก เราเหนแสงสวนนในชวงทเกดสรยปราคาเตมดวง มความสวางประมาณ 1 ในลานสวนของความสวางของดวงอาทตย ความสวางลดลงตามระยะทาง ความหนาแนน 1011 อนภาคตอลกบาศกเมตร อณหภม 2x 106

เคลวน

1. แสง

2. แกสรอนแตกตวเปนอเลกตรอนและไอออน

3. โปรตอนและอเลกตรอน หรอเรยกวา ลมสรยะ (solar wind ซงมความเรว 200 – 900 km/hr)

ถาเกดปรากฏการณลกจาบนดวงอาทตย (solar flare) จะมการเรงพลงงานสงจากดวงอาทตย (solar energetic particles) บางครงมการปลอยกอนมวลจากโคโรนา (corona mass ejection,CME) เรยกโดยรวมวา พายสรยะ ซงจะมาถงโลกภายในเวลา 20 -40 ชวโมง ซงแสงใชเวลาแค 8.3 นาท

พำยสรยะ มกเกดในบรเวณกมมนต(active region) หรอบรเวณจดมดของดวงอำทตย (sunspot ) โดยดวงอำทตยมวฏจกรจดมด (sunspot cycle) ประมำณทกๆ 11 ป ชวงทมจดมดบนดวงอำทตยมำกจะมพำยสรยะบอยครง

พลงงำนทสงมำจำกดวงอำทตย ม 2 ประเภท

1. พลงงำนทสงผลกระทบตอโลกทนท คอ คลนแมเหลกไฟฟำ ซงสำมำรถผำนชนบรรยำกำศมำถงผวโลกไดเรวขน

2. พลงงำนทมผลกระทบตอโลกในภำยหลง คออนภำคทไมสำมำรถผำนชนบรรยำกำศถงผวโลกได - รงสคอสมก ซงเปนอนภำคโปรตอน - ลมสรยะ เปนประจไฟฟำบวก - อเลกตรอน สงผลให อนภำคเหลำนไปรบกวนสนำมแมเหลก ซงมผลตอระบบสอสำร ลมสรยะท ำใหเกดแสงเหนอแสงใต เพรำะสมสรยะไปชนอะตอมของแกสทขวโลกเหนอ และขวโลกใต ท ำใหเกดกำรรบแลวคำยพลงงำนในรปแสงสตำงๆ

ขอขอบคณ หนงสอเรยนรำยวชำพนฐำน วทยำศำสตร โลกดำรำศำสตรและอวกำศ ส ำหรบนกเรยนทเนนวทยำศำสตร ชนมธยมศกษำปท 4-6 กลมสำระกำรเรยนรวทยำศำสตร สสวท.