BECERİ TEMELLİSORULAR

MEB 2019 - 2020 ● Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

7. Sınıf SosyalBilgiler

4. Ünite: Bilim, Teknoloji ve Toplum

1.

Sosyolijinin ve iktisadın öncüle-rinden kabul edilen meşhur tarihçi, filozof, siyaset ve devlet adamı İbn-i Haldun (1332-1406)...

Gençlik yıllarında dönemin ünlü hocalarından fıkıh, hadis, tefsir, mantık, felsefe, matema-tik, tabiat bilimleri ve Edebiyat gibi dersler alan İbn-i Haldun 1377’de en ünlü eseri Mukad-dime’yi kaleme almıştır.

İBN-İ HALDUN

Vefatının üzerinden uzun yıllar geçse de eserleri hala dersler-de okutulmaya devam ediyor.

Yukarıdaki afişten hareketle İbn-i Haldun ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

A) Çok yönlü bir bilim insanıdır.B) Farklı alanlara ilgi duymuştur.C) Yazdığı tek eser Mukaddime'dir.D) Eserleri günümüzde de önemini korumaktadır.

2. Sözlü aktarım yazı kadar kalıcı olmamıştır. Nitekim Sümerlerden önce hayat kulaktan kulağa oyunu oynamak gibiydi. Söylenen bir sözün olduğu gibi saklanması ve bir başkasına olduğu gibi aktarılması mümkün değildi. Kurulan cümleler ilk kişiden sona doğru gittikçe farklı anlamlara ve ifadelere dönüşüyordu. Yazının icadı ile insanoğlunun birikimleri nesilden nesile aktarılarak günümüze kadar ulaşabilmiştir.

Buna göre yazının icadı ile;

I. Bilginin saklanması mümkün olmuştur.II. Bilginin paylaşımında yaşanan hatalar ortadan kalkmıştır.III. İfadeler kalıcı hale gelmiştir.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I. B) Yalnız II. C) I ve III. D) I, II ve III.

MEB 2019 - 2020 ● Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

4. Ünite: Bilim, Teknoloji ve Toplum

3.

► 1517’de ceylan derisi üzerine çizdiği haritada İspanya, Portekiz ve Batı Afrika kıyıları ile Amerika Kıtası’nın doğu kıyılarını göstermiştir.

► 1521’de Denizcilik alanındaki tecrübelerini Kitab-ı Bahriye adlı eserinde toplamıştır.

► Uzun süre Osmanlı Donanması’nda görev yapmıştır.

► 1528’de ikinci kez çizdiği Dünya haritasında Kuzey ve Orta Amerika kıyılarını da göstermiştir.

PİRİ REİS

Verilen görsel incelendiğinde Piri Reis için;

I. Coğrafya alanında çalışmalar yapmıştır.II. Askeri görevlerde bulunmuştur.III. Kalıcı eserler bırakmıştır.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

4.

II. Yüzyıl Batıda insanlar bilgiyi aktarabilmek için çeşitli yollar ararken doğuda Çinli-ler yaklaşık 2000 yıl önce dut ağacı kabuğu, kenevir ve paçavraları suyla karıştırarak önce hamur haline getirmiş sonra bu hamuru kurutarak kağıdı icat etmişlerdir.

VIII. Yüzyıl Müslümanlar kâğıt yapımını Çinlilerden öğrenmişler ve kağıdın Orta Doğu'ya yayılmasını sağlamışlardır.

XI. Yüzyıl Avrupalılar kâğıt yapımını Haçlı Seferleri sırasında Müslümanlardan öğren-mişlerdir.

Tabloda verilen bilgilerden hareketle aşağıdaki çıkarımlardan hangisine ulaşılabilir?

A) Kağıdın yayılmasında farklı medeniyetlerin katkısı olduğunaB) Kâğıda olan ihtiyacın zamanla ortadan kalktığınaC) Kâğıdı batılı insanların icat edip kullandığınaD) Kağıt üretiminin pahalıya mâl olduğuna

4. Ünite: Bilim, Teknoloji ve Toplum

MEB 2019 - 2020 ● Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

5.

Sümerler Tarihte kullanılan ilk yazı Sümerlere ait çivi yazısıdır.Mısırlılar Resimleri simgeleştirerek hiyeroglif denilen resim yazısını kullandılar.

Fenikeliler Yazıyı geliştirerek alfabenin temelini attılar.Yunanlılar Fenike alfabesine ünlü harfleri ilave ederek bugünkü yazı sisteminin temelini attılar.Romalılar Yunanlıların geliştirdiği alfabeyi bugün kullanılan Latin alfabesine dönüştürdüler.

Verilen tabloya göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

A) Yazı sisteminin temelini atan Fenikelilerin alfabesinde ünlü harfler vardır.B) Mısırlıların kullandığı hiyeroglif yazısı okuma ve yazma açısından kolaydır.C) Yazı ve alfabe uygarlıkların ortak katkısı ile gelişerek günümüze kadar ulaşmıştır.D) Latin alfabesinin temelini Sümerliler atmış, Yunanlılar da geliştirmiştir.

6. Ortaçağ Avrupasında skolastik düşüncenin etkisi ile bilimsel gelişmeler yavaşlarken Türk-İslam dünyasında bilimsel çalış-malar için “Altın Çağ” ifadesi kullanılmıştır. XIII. ve XV. yüzyıllar arasında Türk-İslam dünyası, yetiştirdiği bilim insanları ve bu bilim insanlarının yaptığı çalışmalar ile dünyada bilime yön vermiştir.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Skolastik düşünce Avrupa'yı olumlu yönde etkilemiştir.B) Türk-İslam bilim insanları Avrupa'dan etkilenmiştir.C) Türk-İslam dünyası bilimsel anlanda dünyaya örnek olmuştur.D) İslam dünyası ekonomik olarak en güçlü dönemini yaşamıştır.

7.

Harezmi Matematik, astronomi ve coğrafya bilginidir. Matematik alanında yaptığı çalışmalarla “cebir” bili-mini geliştirip sistemleştirmiş, matematiğin ayrı bir bilim dalı olarak var olmasını sağlamıştır.

Ali KUŞÇU Küçük yaştan itibaren matematik ve astronomiye ilgi duyan Ali Kuşçu, Uluğ Bey’in rasathane-sinde çalışmıştır. İstanbul’un enlem ve boylam derecesini belirlemiştir.

İbn-i Sina Ünlü tıp bilimcisi ve filozoftur. Küçük yaştan itibaren tıp ve eczacılık konusunda iyi bir eğitim almıştır. Daha on altı yaşında iken dönemindeki birçok doktor onun bilgisinden faydalanmıştır.

Tabloda verilen bilim insanlarının ortak özelliği ile ilgili;

I. Yaptıkları çalışmalarla kendilerinden söz ettirdikleri,II. Bilimsel gelişme sürecine katkı sağladıkları,III. Birçok alanda çalıştıkları

ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

4. Ünite: Bilim, Teknoloji ve Toplum

MEB 2019 - 2020 ● Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

8. Yazı Kağıt

Sümerler M.Ö 3200’lerde çivi yazısını icat ederken, Fenikeliler M.Ö 1000’li yıllarda Sümer yazısını geliştirerek ilk alfabetik sistemi oluşturdular. Yunanlılar, Fenike

alfabesine sesli har�eri ekleyip 26 har�i alfabeyi oluşturmuş, Romalılar ise Yunan

alfabesini geliştirerek günümüz Latin alfabesine dönüştürmüşlerdir.

Sümerler kil tabletlere yazarken, Mısırlı-lar papirüs saplarından yapılan papirüs

yaprağına, Anadolu uygarlıklarından Bergama Krallığı ise koyun, keçi ve ceylan

derisinden yapılan parşömen kâğıda yazmışlardır. Çinliler ise yaklaşık 2000 yıl önce günümüzde kullandığımız kâğıdı

keşfetmişlerdir.

Verilen bilgiler değerlendirildiğinde aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) Yazının gelişimine farklı medeniyetlerin katkısı olmuştur.B) Yazının yaygınlaşması kağıt ihtiyacını azaltmıştır.C) Yazı yazmak için farklı materyaller kullanılmıştır.D) Kâğıdın icadı yazının kullanımından sonra gerçekleşmiştir.

9. Bilim insanlarının yapmış oldukları çalışmaları topluma yansıtabilmelerinde ve toplumun bunlardan faydalanmasında önem taşıyan faktörlerin başında bilim insanlarına özgür düşünce ortamı sağlanması ve dönemin yöneticileri tarafından destek-lenmesi gelmektedir. Türk-İslam tarihinde devlet yöneticileri bilimsel çalışmalarla gurur duyan ve bu çalışmaları destekle-yen kişilerdi. Orta Çağ Avrupa’sında bu durum tam tersi nitelik taşımaktaydı. Bilim insanları tarihe geçmesi gereken birçok keşif yaptıkları halde, baskıcı yöneticilerin etkisiyle fikirlerini açıklamaktan çekinmişler ve bu durum onların yaşadıkları dö-neme katkıda bulunmalarına engel olmuştur.

Buna göre,

I. Bilimin gelişmesi özgür düşünce ile paralellik göstermiştir.II. Bilim insanları her koşulda çalışmalarına devam etmiştir.III. Devlet yöneticilerinin bakış açısı bilimsel gelişmelerin topluma yansımasında önemli bir etken olmuştur.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I. B) I ve II. C) I ve III. D) I, II ve III.

MEB 2019 - 2020 ● Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

4. Ünite: Bilim, Teknoloji ve Toplum

10. Paris’te üniversite eğitimini tamamlayan Marie Curie (1867-1934), Polonya’daki Krakow Üniversitesinde doktora yapmakistemiş ancak kadın olduğu için reddedilmişti. Fakat o yılmayarak çalışmalarına devam etmiş ve radyoloji bilimini kurarakiki kez Nobel Bilim Ödülü’nü alma başarısını göstermiştir. Bu ödülü kazanan ilk ve tek kadın bilim insanıdır. Marie Curıetüm zorlukları aşarak kendisini başarılarıyla bilim dünyasına kabul ettirmiştir.

Verilen bilgiler incelendiğinde Marie Curie’nin başarılı bir bilim insanı olmasında;

I. Kararlı ve azimli oluşuII. Cinsiyet ayrımcılığına uğramasıIII. Toplumsal baskı ve zorluklarla karşılaşması

faktörlerinden hangilerinin etkili olduğu söylenebilir?

A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

11. İlk kütüphane olan Ninova kütüphanesinin varlığı M.Ö. 625 yılına dayanır. Burada birçok kil tablet yer almıştır. Tabletlerinçoğu tıp, astronomi ve edebiyat gibi bilimsel çalışmaların olduğu tabletlerdir. Kil tabletlerden sonra kütüphane kültürü papi-rüslerin sergilendiği İskenderiye ve parşömenlerin sergilendiği Bergama kütüphaneleriyle devam etmiştir. Günümüzde isekütüphaneler kâğıttan üretilen kitapların yanında dijital ortama aktarılan e-kitaplarla varlığını devam ettirmektedir.

Buna göre;

I. Kütüphanecilik kültürü çok eskilere dayanmaktadır.II. Ninova kütüphanesinde farklı alanlarda çalışmalara yer verilmiştir.III. Bilginin saklanmasında farklı dönemlerde farklı malzemeler kullanılmıştır.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I. B) Yalnız II. C) I ve III. D) I, II ve III.

12.

Skolastik düşünce Pozitif düşünce

► Kilise, evrenle ilgili bütün bilgilere sa-hiptir. Her şey bilinmektedir. Yeni şeyler bulmak imkânsızdır. Kilisenin dediği her şey doğrudur.

► Deney ve gözleme gerek yoktur.

► Skolastik düşünce özgür düşünceyiyasaklayarak bilimsel gelişmelerin önü-nü kapatmıştır.

► Dünya evrenin bir parçasıdır. Evrenitanımak için araştırmak gerekir. Gelişime ayak uydurabilmek için bilimsel araştırma-lara ihtiyaç vardır.

► Bilgilerin doğruluğu ancak deney vegözlem ile ispat edilebilir.

► Pozitif düşünce insanların serbestçedüşünmesine ve bilimsel çalışmalar yap-masına imkân tanımıştır

Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur?

A) Skolastik düşüncede otorite kilisedir.B) Pozitif düşüncede fikir özgürlüğü kısıtlıdır.C) Her iki düşünce sisteminde de amaç bilgiye ulaşmaktır.

D) Pozitif düşüncede bilginin doğruluğunu kanıtlamak imkansızdır.

4. Ünite: Bilim, Teknoloji ve Toplum

MEB 2019 - 2020 ● Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

13. El-Cezeri çağımızda birçok alanda kullanılmaya başlanan robotların ve otomatik makinelerin ilk örneklerini yapmıştır. Mekanik Araçlar Kitabı’nda kendi icadı olan su saatleri, otomatik kontrol düzenleri ve fıskiyeler gibi aletlerin çalışma pren-siplerini açıklamıştır. Cezeri’nin insanlık birikimine yaptığı görkemli katkıdan ilham alınarak 2018 yılında İstanbul Cezeri Müzesi açılmıştır.

Buna göre El-Cezeri ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

A) Çalışmalarının günümüz teknolojisine katkı sağladığınaB) Tüm eserlerinin İstanbul Cezeri Müzesi'nde sergilendiğineC) Çalışmalarında uygulamaya önem verdiğineD) Bilimsel çalışmalarını kayıt altına aldığına

14. Yazının icadından günümüze kadar farklı aktarma, yaygınlaştırma ve depolama tekniklerinin icadını gösteren tarih şeridi

Bu görselden hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?

A) Alfabe çivi yazısından önce bulunmuştur.B) Kil tabletler ilk yazı aracı olarak kullanılmıştır.C) Yazının icadına tek bir uygarlık katkı sağlamıştır.D) Bilginin kalıcı hale gelmesi için çeşitli buluşlar yapılmıştır.

15. Nicolaus Copernicus (Nikolas Kopernik), Gök Cisimlerinin Devinimi Üzerine adlı astronomi kitabında Güneş’in merkezde yer aldığını, Dünya dâhil, gezegenlerin onun çevresindeki bir yörünge üzerinde daireler çizerek döndüğünü anlattı. Kilise ise Dünya’nın sabit olduğunu söylüyordu. Kilisenin tam tersi olan bu görüşü savunmak, beraberinde birçok cezayı getirebi-lirdi. Bu yüzden kitabını uzun bir süre yayımlayamadı.

Buna göre Nikolas Kopernik’in yaşadığı dönem ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Bilimsel çalışmaların desteklendiğiB) Özgür düşünce ortamının geliştiğiC) Kilisenin bilimsel gelişmeleri engellediğiD) Farklı düşüncelere saygılı olunduğu

4. Ünite: Bilim, Teknoloji ve Toplum

MEB 2019 - 2020 ● Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

16.

Yunanlıların geliştirdiği 26 harfli alfabeyi Romalılar sonraki yüzyıllarda Latin

alfabesine dönüştürmüşlerdir.

Yunanlılar Fenike alfabesine ünlü harfleri de ilave ederek

bugünkü yazı sisteminin temeli-ni oluşturmuşlardır.

Günümüzde kullanılan yazı sistemlerinin oluşmasında

Fenikelilerin büyük rolü vardır. Sümerler yazı sistemini geliştire-rek sembollere dayanan Fenike

alfabesini oluşturmuşlardır.

Yukarıda verilen bilgiler birlikte değerlendirildiğinde alfabe ile ilgili;

I. Temelini Fenikeliler atmıştır.II. İlk alfabede sesli harfler yoktur.III. Medeniyetlerin ortak çalışması sonucu ortaya çıkmıştır.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I. B) I ve II. C) I ve III. D) I, II ve III.

17. İnsanın kısıtlamalardan bağımsız olarak düşünce geliştirebilmesi ve bunu ifade edebilmesi özgür düşüncedir. Tarih boyun-ca özgür düşünceyi destekleyen medeniyetler bilimsel gelişmelere katkı sağlamışlardır.

Buna göre;

I. Galilei’nin Dünya’nın Güneş etrafında döndüğü görüşünü savunduğu için Engizisyon mahkemesinde yargılanması,II. Abbasi Halifesi’nin el-Harezmi’ye Beyt’ül-Hikme (Bilgelik Evi) adı verilen akademide bilimsel çalışmalar yapması için

imkanlar sunması,III. Takiyüddün Mehmet’in Osmanlı padişahı III. Murat’tan on bin altın alarak İstanbul’da bir rasathane kurması

gelişmelerinden hangileri bilim insanlarının yaşadıkları dönemde özgür düşünce ortamının olduğunun göstergesidir?

A) I ve II. B) I ve III. C) II ve III. D) I, II ve III.

4. Ünite: Bilim, Teknoloji ve Toplum

MEB 2019 - 2020 ● Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

18.

► Matematik, astronomi ve coğrafya bilginidir.

► Harezmi Hint sayı sisteminden faydalanarak ilk kez “0” (sıfır) rakamından bahsetmiştir. İki bilinmeyenli denklemlere çözüm yolu bulmuş ve bilinmeyen işareti “x” simgesini matema-tik bilimine kazandırmıştır.

► İlk kez sadece cebir matematiğini ele aldığı eseri 600 yıl boyunca Avrupa’da bu alanda temel eser olarak kullanılmıştır.

► Alanında ilk olan bir astronomi kitabı hazırlamıştır. Kitapta Güneş’in, Ay’ın ve o devirde bilinen beş gezegenin hareketleri ile ilgili bilgiler vermiştir.

Buna göre Harezmi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Matematikte "x" simgesini ilk kez kullanmıştır.B) Astronomi ile ilgilenen ilk bilim insanı olmuştur.C) Yazdığı eserlerden Avrupalılar faydalanmıştır.D) Farklı bilim dallarıyla uğraşmıştır.

19. Mısırlılar, papirüsü bulduktan sonra hiyerogliflerdeki şekilleri kalemle ya da fırçayla yazabilecek şekilde değiştirdi. Metinler, papirüs ruloları üzerine ince fırçalar kullanılarak özel boyalarla yazılıp korunuyordu. Bilginin kalıcılığında önemli yeri olan mürekkep ise Çin’de icat edildi. Mürekkep, bilginin depolandıktan sonra uzun süre korunmasını sağladı.

Verilen bilgilere göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

A) Papirüsün günümüzde yaygın bir şekilde kullanıldığınaB) Bilim ve teknolojinin farklı uygarlıkların katkısıyla geliştiğineC) Mürekkebin kullanılmasıyla bilginin daha kalıcı hale geldiğineD) Bilginin depolanması ve korunması için çeşitli buluşlar yapıldığına

20.

İngiliz mühendis Richard Trevithick (Ricırt Trevithiç, 1771-1833) buharlı bir lokomotif yaptı.

Bundan kısa bir süre sonra da trenler kara taşımacılığında en önemli araç haline geldi. Artık fabrikalar ve çiftlikler ürünlerini çok uzak yerlere

daha kısa süre içerisinde gönderebiliyorlardı.

Yukarıda verilen gelişmelerin ortaya çıkmasıyla;

I. Taşımacılığın daha hızlı bir şekilde yapılmasıII. Üretilen malların dağıtımının kolaylaşmasıIII. Üretilen ürün kalitesinin artması

durumlarından hangilerinin gerçekleşmesi beklenir?

A) I ve II. B) I ve III. C) II ve III. D) I, II ve III.

4. Ünite: Bilim, Teknoloji ve Toplum

Cevap anahtarına ulaşmak için karekodu okutunuz.

Bu kitapçığın her hakkı Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğüne aittir.

21.

Hareketli matbaanınicat edilmesiyle kitapbasımı sayısında artışolmuş ve kitap fiyatları

ucuzlamıştır.

Derecelendirilmişpusulanın icat edilmesiyle

denizciler ve tüccarlardaha uzak yerlere sefereçıkma ve açık denizlere

gidebilme imkânı bulmuştur.

Buna göre hareketli matbaa ve derecelendirilmiş pusulanın icat edilmesiyle;

I. KültürelII. CoğrafiIII. Siyasi

alanların hangilerinde gelişme yaşandığı söylenebilir?

A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

22. Eskiden bilimle uğraşan insanlar bir eser ürettiklerinde o eserin dünyanın çeşitli yerlerine yayılabilmesi ve korunabilmesi için yazılan eserlerin el yazması kopyalarını oluştururlardı. Günümüzde ise teknolojinin gelişmesiyle birlikte üretilen eserler dijital ortamda çok kısa sürede kopyalanarak koruma altına alınmakta ve istenilen yere çok kısa sürede gönderilebilmektedir.

Bilimsel gelişmelerin zaman içerisindeki bu değişimi ile ilgili;

I. Eserlerin korunması ve yayılması zamanla kolaylaşmıştır.II. Üretilen eserleri koruma konusunda süreklilik devam etmiştir.III. Teknolojik gelişmeyle birlikte bilgi daha hızlı paylaşılmıştır.

yargılardan hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.