1-2212111012-424%2001%20408%20eerste%20steen%20111220
-
Upload
digitalepublicaties -
Category
Documents
-
view
212 -
download
0
description
Transcript of 1-2212111012-424%2001%20408%20eerste%20steen%20111220
Kadastraal minuutplan 1811 - 1832 Topografische Militaire Kaart 1830 - 1850
Topografische Militaire Kaart 1850 - 1864Topografische Militaire Kaart 1852
Type Park S/M
Adres Beilerstraat, Assen
Architect huis niet bekend (1906 door G. Stel)
Architect park L.P. Roodbaard
Jaar voor 1822 (brieven van Jan Haack Oosting aan zoon Johannes
Bieruma Oosting)
Omstreeks 1823 (R.M.R.)
Opdrachtgever Jan Haack Oosting
Uitvoering vermoedelijk Ottolander uit Boskoop
Betaling -
Huidige eigenaar -
Reconstructie -
Tekening Drents Archief GAA, P20-1
Archief HCL; 185 familiearchief Cats en Bieruma Oosting
Drents Archief; 0361 familie Oosting en aanverwante geslachten
Literatuur - Aa, van der, A.J., Het aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden
- Battjes, J., Brink, E., De historische atlas van Assen, 2009
- Battjes, J., ‘Het landgoed De Eerste Steen’, in: Asser historisch
tijdschrift (4), 1994
- Bos, J., Huizen van stand. Geschiedenis van de Drentse havezaten en
andere herenhuizen en hun bewoners, 1989
- Boschma, C., e.a., Lucas Pieters Roodbaard, architect van
buitengoederen, 1979
- Gras, H., (red.), Geschiedenis van Assen, 2000
- Mulder-Radetzky, R.L.P., L.P. Roodbaard (1782-1851).
Een tuinarchitect met schildersogen, 1999
- Mulder-Radetzky, R.L.P., L.P. Roodbaard. Tuinen van de Friese adel, 1992
- Mulder-Radetzky, R.L.P., ‘Roodbaard, Lucas Pieters (1782-1851), in:
Bos, J., Foorthuis, W., (red.), Drentse biografieën, (4), 1993
- Oldenburger-Ebbers, C.S., ‘De geschiedenis van tuinen, parken en
buitenplaatsen in Drenthe’, in: Ons Waardeel, (91/6), 1991
DE EERSTE STEEN (DENNENOORD)
- Oldenburger-Ebbers, C.S., De tuinengids van Nederland. Bezoekersgids
en vademecum voor tuinen en tuinarchitectuur in Nederland, 1989
- Oldenburger-Ebbers, C.S., Backer, A.M., Blok, E., Gids voor de
Nederlandse tuin- en landschapsarchitectuur, deel Noord, 1995
Lijst van Afbeeldingen - Drents Archief AG07049 1947-1949
- Drents Archief AG07047 1895-1900
Historie
De Eerste Steen werd door Jan Haack Oosting in 1789 gesticht. Zijn zoon Hendrik Jan Oosting
(burgemeester van Assen van 1831-1856) breidde het bezit uit. Bovendien wijzigde hij de naam in
Dennenoord.
De werkzaamheden van Roodbaard aan de Eerste Steen zijn bekend uit de briefwisseling tussen
Jan Haack Oosting en zijn zoon Johannes Bieruma Oosting in de periode rond 1820-1825. De
schoonvader van Johannes Bieruma Oosting, Pieter Cats, had op 1820 het buiten Oranjestein
aangekocht. In de correspondentie tussen vader en zoon Oosting wordt ingegaan op de verbouwing
van het huis en de tuin. Jan Haack Oosting toont hierin grote interesse voor de werkzaamheden van
Roodbaard. Uit diverse delen van de brieven blijkt Roodbaard voor J.H. Oosting geen onbekende
te zijn:
(...) de bomen in mijn hof en overal bloeyen uitmuntend: alles staat schoon. Mijn wandelingen na de
Eerste Steen zijn niet zooveel als bevorens; zij vermoeyen mij ook meer. Heeft Roodbaart U buiten
naar genoegen voldaan? Zijn oude vader is deze nagt overleden. Hij was hoor ik 80 jaaren oud;
gelijk ook zijne weduwe is (...).HCL, 185, 9; brief 4 mei 1822
Opvallend in deze brief van Jan Haack aan zijn zoon, is dat hij al op de morgen na het overlijden
van Pieter Harms Roodbaard hier kennis van heeft genomen. Daarnaast wordt in deze brief de
Eerste Steen genoemd. In een brief van 31 mei 1822 volgt een aanvullende beschrijving van de
aanleg bij de Eerste Steen:
(...) Gisteren heb ik met de jongste van Heiden en Riemsdijk, etc. die avond tot 9 uuren aangenaam op
de Eerste Steen gepasseert. De wandelwegen in het grote bos en verder in de environs zijn, benevens
meerdere genietingen des verkwikkende buitenlevens ook hier, gelijk op en om Oranjestein, geheel
niet schaars. (...)HCL, 185, 9; brief 31 mei 1822
Uit deze brieven spreekt het grote vermoeden dat Roodbaard voor zijn werkzaamheden aan
Oranjestein de aanleg bij de Eerste Steen heeft voltooid. De familie Oosting vormde zowel in Assen
als in Friesland (Leeuwarden en Oranjewoud) belangrijke opdrachtgevers
De periode waarin Roodbaard werkzaam was aan de Eerste Steen is echter niet met volledige
zekerheid te stellen. In het archief van de familie Oosting (Drents Archief) bestaan er van de periode
1833 - 1835 beplantingslijsten en betalingen aan arbeiders die wijzen op een concentratie van
werkzaamheden in een periode van ruim 10 jaar na het eerder genoemde jaartal van aanleg. Bij
deze betalingen wordt echter nergens de naam Roodbaard genoemd. Het is een mogelijkeheid dat
Roodbaard in verschillende fases werkzaam is geweest aan de aanleg bij de Eerste Steen.
Interpretatie ontwerp
Wanneer we inzoomen op de tekening valt een aantal zaken op. Allereerst is dit de aanwezigheid
van een – min of meer kronkelende – middenas. Vanaf het huis zijn aan weerskanten van de
middenas twee verschillende perken ontworpen. Deze worden in de aanleg gevolgd door een
afgeronde vijverpartij, met daarachter een ronde perk. Beiden bevinden zich exact in het middenpunt
van het huis. Na de ronde perk zien we wederom twee verschillende perken aan weerszijden van
de as, waarna aan de rechterzijde nog een langgerekte ovalen perk volgt.
Vanuit dit geheel van as en perken loopt een aantal paden naar buiten. Onduidelijk is of dit bij de
door Roodbaard ontworpen aanleg hoort. Aan de linkerzijde hebben deze paden een kronkelig
verloop, en komen bijeen in een lus. Aan de rechterzijde lijkt nog sprake te zijn van een formele
aanleg, met daarbij een rechte waterloop. Dit is niet van de hand van Roodbaard.
Behalve aan de kronkelige paden en grillig vormgegeven perken, kunnen we Roodbaards hand ook
herkennen in het aanwezige reliëf.
Beplanting
De beplantingslijsten in het Drents Archief laten een grote hoeveelheid van berken, elzen, eiken, fijne
dennen, Canadese populieren, beuken en klaverzaad zien.
Bouwwerken
Zoals op de foto zichtbaar is, heeft er een prieel gestaan in de tuin. Op de tekening van de Eerste
Steen staat eveneens een prieel afgebeeld. De plek komt echter niet overeen. Het is mogelijk dat de
ruimtelijke situatie om het prieel in de loop der jaren aangepast is.
Ruimtelijke context
De Eerste Steen ligt aan de rand van het Asserbos. De tekening toont zelfs nog een deel van het
Sterrenbos. Het geheel is gelegen in de stedelijke omgeving van Assen. De gronden die tot het
landgoed behoorden bestonden uit heidevelden, die onder meer beplant werden met dennen en
eiken.
De gronden van de Eerste Steen (of Dennenoord) zijn samengevoegd met nieuw aangekochte
gronden tot het landgoed Port Natal. Van dit landgoed zijn in de twintigste eeuw delen verkocht en
opnieuw ingericht.